Çmimi 30 Lekë Viti IX - Nr. 159 (2682) E diEl, 07-07-2019 www.shqiptarja.com

Cyan magenta yellow black

Bllofi i PD

GoDitja e GruPit

Durres

riGjykimi

ZGjeDhjet e 30 qershorit

himare

Basha: “Be s’dha asnjë qindarkë”. Por shqipëria mori financime për 3 projekte madhore

Kontrata noteriale e përgjimet zbuluan të dënuarin me burg përjetë

Zjarr në bashki, Vangjush Dako: Asnjë dëmtim në materialet dokumentare

Pas 2 dekadash, familja e Azem Hajdarit përballë Izet Haxhisë

KQZ sqaron ndryshimin e shifrave të pjesëmarrjes në votim të dielën

Hajdutët me maska torturojnë çiftin e pleqve për 800 euro

► faqe 5

► faqe 12

► faqe 7

► faqe 7

► faqe 4

► faqe 7

ekskluZive Per rePort tv

rusia reagon për krizën politike e deklaratat e metës

► faqe 6

te PernDjekurit

i n m e m o r i a m

Vilson Kilica, tre vjet pa mjeshtrin e parë të pikturës moderne shqiptareSi nisi të sillte në moshën 30-vjeçare eksperiencat më moderne në artet figurative të kohës dhe pasojat që pati me ndëshkimet nga diktatura

► faqe 6-7nga Ylli Drishti

r i l i n D a s i

EShtë Pal Engjëlli, jo Dhimitër Fargu, autori i librit të Parë Për SKënDErbEunnga Behar Gjoka

► faqe 13-20

klGj i haP rruGe Gjykates sPeciale, Do Gjykoje Politikanet Pas vitit 1990

Sanije Bollati një VjErShë, Si një DëShmi E tragjEDiSë çamE

tReGiMZonja E VErbër

Zyhdi deRviShiPoEtiKa E tij, Plot ShqEtëSimE Për ProblEmE ShqiPtarE E të PërbotShmE

nga Enver Kushi nga Zija Çelanga Sazan Goliku

Drejtesia e re

Dokumenti i qeverisë, më 2020 nis konfiskimi i pasurive të zyrtarëve të lartë nga SPAK-u. Zbulohet plani për goditjen e korrupsionit deri në vitin 2023

nga Adriatik Doçi ► faqe 2-3

PErfitojnE DEmShPErBlim DEri mE 27 ShtAtor, EmrAt E trAShEGimtArEvE

Duhet të plotësojnë dokumentacionin përkatës në mënyrë që të marrin këstin e tretë

► faqe 10-11

nga Elton Qyno

nga Elton Qyno

nga merin maçi

“Asgjë nga 180 milionë eurot që BE u dha vendeve të Ballkanit për projekte kombëtare infrastrukturore për 2019. Është ndëshkim i qëllimshëm kundër një qeverie të korruptuar dhe të lidhur me krimin”

2 E diEl, 7 KORRIK 2019www.shqiptarja.comDrejtësia e re

KLGJ i hap rrugë Gjykatës Speciale, do gjykojë politikanët pas 1990

Gjykata Speciale ngrihet krahas Prokurorisë së Posaçme dhe Gjykatës Kushtetuese, 2019 viti i finalizimit të zbatimit të reformës në drejtësi

adriatik Doçi Tirane

Viti 2019 do të shënjo-jë finalizimin e zba-timit të reformës në drejtësi. Pesë vjet pas nisjes së disku-

timeve për reformën në dre-jtësi dhe tre vjet pas miratimit të ndryshimeve Kushtetuese, organet e drejtësisë së re janë në prag të fi-nalizimit. Krahas nisjes së proce-durave për ngrit-jen e Prokurorisë së Posaçme dhe plotësimit të ven-deve vakante në Gjykatën e Kus-htetuese, Këshilli i Lartë Gjyqësor i ka hapur rrugë konstituimit të Gjykatës Spe-ciale, e cila do të gjykojë dosjet që do të referohen nga SPAK-u, për të gjitha veprat penale të korrup-sionit si dhe për çdo akuzë penale për pushtetarët dhe ish-pushte-tarët e lartë që nga viti 1990 e këtej. Përmes një raporti të depozit-uar në Kuvend mbi gjendjen e sistemit gjyqësor dhe veprimtarinë e Këshillit të Lartë Gjyqësor, KLGJ informon Kuvendin se 22 gjyqtarë pranë gjykatave të shkallës së parë dhe të apelit për Krimet e Rënda kanë dhënë pëlqimin për të shërbyer në Gjykatën e Posaçme apo siç njihet ndry-she Gjykatën Speciale. “KLGJ nisi procedurën për caktimin e përkohshëm të gjyqtarëve pranë gjykatave të posaçme për gjykimin e veprave penale të korrupsionit dhe krimit të organizuar duke i hapur rrugë krijimit të këtyre gjykatave. Krijimi i gjykatave të posaçme për gjykimin e veprave penale të korrupsionit dhe krim-it të organizuar përbën një gur themeli, në arritjen e pritshmërive që ka opinioni publik sa i përket reformës në sistemin e drejtësisë. Në këtë kuadër është kërkuar nga gjyqtarët në detyrë të Gjykatës së Shkallës së Parë për Krimet e Rënda dhe të Apelit, të cilët dakordësohen për të vijuar ushtrimin e detyrës se gjyqtarit pranë gjykatës së posaçme për gjykimin e veprave penale të korrupsionit dhe krimit të organizuar: Të shprehin interesin e tyre me shkrim, së bashku me famil-jarët e tyre të japin pëlqimin për kontrollin periodik të llogarive të tyre bankare dhe të telekomunikimeve vetjake,

Gjykatat e posaçme gjykojnë veprat penale të korrupsionit dhe të krim-

it të organizuar, si dhe akuzat penale kundër Presidentit të Republikës, Kryetarit të Kuvendit, Kryeministrit, anëtarit të Këshillit të Ministrave, gjyqtarit të Gjykatës Kushtetuese dhe të Gjykatës së Lartë, Prokurorit të Përgjithshëm, Inspektorit të Lartë të Drejtësisë, Kryetarit të Bashkisë, deputetit, zëvendësministrit, anëtarit të Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe të Këshillit të Lartë të Prokurorisë, dhe drejtuesve të institucioneve qendrore ose të pavarura të përcaktuara në Kus-htetutë ose në ligj, si dhe akuzat kundër ish-funksionarëve të sipërpërmendur”.

Kompetencat e Gjykatës Speciale,

neni 135 i Kushtetutës

Neni KLGJ tre KërKeSa Kuvendit • Rishikimin e kuadrit ligjor dhe plotësimin e vakumit të krijuar për shkak të shfuqizimit të disa dispozitave nga Gjykata Kushtetuese në ligjin nr. 115/2016 dhe ligjin nr. 96/2016, si dhe ndryshimeve të nevojshme që mund të lindin gjatë zbatimit të tyre në praktikë.

• Rritjen e burimeve njerëzore në gjykata me të paktën 150 punonjës për administratën gjyqësore në shkalle vendi kur nevojat e raportuara vlerësohen në të paktën 330 punonjës.

• Mbështetjen financiare në investime për rikonstruksionin apo ndërtimin e gjykatave, si dhe te sistemeve të teknologjisë së informacionit, veçanërisht të Sistemit të Menaxhimit të Çështjeve Gjyqësore.

Gjykata e LartëKLGj miraton

rregullat e përzgjedhjes

për 4 nga 19 anëtarët

Pak muaj pasi Gjykata e Lartë doli jashtë

sistemit duke mos bërë as një kolegj me tre gjyqtarë, Këshilli i Lartë Gjyqësorë ka miratuar rregullat e përzgjedhjes së 4 nga 19 anëtarët e kësaj trupe. Ata janë anëtarët jo gjyqtarë të cilët sipas rregullores së KLGJ-s duhet të kenë aftësi të larta morale, profesion-ale për 15 vite përfshi dhe botimet shkencore, menaxheriale si dhe për 10 vite të mos kenë qenë pjesë e posteve politike dhe të përfshirë në kan-didime. Kolonat mbi të cilat përzgjidhen dhe pikëzohen kandidatët janë merita profesionale, morale dhe etike si dhe organizative dhe menax-heriale. Ky proces pritet të nis brenda një jave dhe KLGJ do të shpall apli-kimet për kandidatët jo gjyqtarë të interesuar për të qenë pjesë e gjykatës së lartë. Vendimi u miratua në mbledhjen e kësaj të premte, ku fillimisht me-dia ishte e pranishme e më pas seanca u zhvillua pa kamera. Pas verifiki-meve dhe pikëzimit që KLGJ i bën kandidatëve emrat e tyre më pas i përcillen Presidentit të republikës për ti dekretu-ar gjyqtarë të lartë. Aktu-alisht gjykata e lartë nga 19 anëtarë ka vetëm dy kreun e saj dhe anëtarin me mandate të mbaru-ar Ardian Dvorani i cili qëndron në detyrë deri në mbërritjen e pasard-hësit të tij. Kjo mbledhje e KLGJ-s dhe miratimi i procedurave për përzg-jedhjen e anëtarëve jo gjyqtar vjen dy ditë pasi presidenti i republikës Ilir Meta i dërgoi KLGJ-s një letër duke kërkuar informacion për proce-durën e deri më tanishme të përzgjedhjes së kan-didatëve për gjykatën supreme.

sipas parashikimeve ligjore. Mbi këtë kërkesë, kanë dhënë pëlqimin pranë KLGJ 14 nga 15 gjyqtarë të cilët ushtrojnë detyrën pranë Gjykatës së Shkallës së Parë për Krimet

e Rënda, ndërkohë nga 11 gjyqtarë që ushtrojnë detyrën pranë Gjykatës së Apelit për Krimet e Rënda, kane dhënë pëlqimin 8 gjyqtarë”, thuhet në raport.

GJyKata SPeciaLe roL në çeLJen e neGociatave

Këshilli i Lartë Gjyqësor thekson në raport se Gjykata e Posaçme ose Speciale do të

japë rezultate të shpejta në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, të cilat janë prioritetet kryesore për hapjen e negociatave. “Kri-jimin e Gjykatës së Posaçme për gjykimin e veprave penale të korrupsionit dhe krimit të organizuar, është jo vetëm një detyrim ligjor prioritar pas ngritjes së KLGJ, por vjen si domosdoshmëri për arritjen e rezultateve të shpejta dhe të prekshme në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, të cilat qëndrojnë në krye të listës së prioriteteve për hapjen e negociatave me Bashkimin Evropian. Këto prioritete kërkojnë jo vetëm struktura të posaçme por edhe specializimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve. Në këtë kuptim bazuar edhe në eksperiencat e rajonit (si p.sh. Kroacia) një koordinim domethënës po kry-het edhe me Këshillin e Lartë të Prokurorisë”, thuhet në raport.

GJyKata e Lartë Këshilli i Lartë Gjyqësor

informon Kuvendin edhe sa i takon lëvizjeve për plotësimin e vendeve vakante në Gjykatën e Lartë. “Duke mbajtur parasysh efektet e procesit të rivlerësimit kalimtar për Gjykatën e Lartë, ku aktualisht ushtrojnë detyrën vetëm 2 nga 19 gjyqtarë, KLGJ është fokusuar në hartimin e tre rregulloreve të nevojshme për plotësimin e trupës së kësaj gjykate. Komisioni për Zhvillimin e Karrierës aktual-isht ka përfunduar hartimin e rregullave për kriteret dhe pro-cedurën e caktimit të anëtarëve jo gjyqtarë, për promovimin e anëtarëve gjyqtarë pranë kësaj gjykate, dhe rregullave që lid-

hen me verifikimin e pasurisë dhe figurës për kandidatët magjistratë, ndërkohë pritet që në ditët në vijim këto rregullore të shqyrtohen dhe miratohen në mbledhjen plenare të Këshillit”, thuhet në raport.

KLGJ informon Kuvendin se 22 gjyqtarë pranë gjykatave të shkallës së parë dhe të apelit për

Krimet e Rënda kanë dhënë pëlqimin për të shërbyer në Gjykatën e Posaçme apo siç njihet

ndryshe Gjykatën Speciale.

Gjykata Speciale

KompetencatGjykata Speciale gjykon dosjet që i referon Prokuroria e Posaçme për të gjitha veprat penale të korrupsionit si dhe për çdo akuzë ndaj pushtetarëve dhe ish-pushtetarëve nga viti 1990 e këtej.

3www.shqiptarja.com

E diEl, 7 KORRIK 2019Drejtësia e re

Dorëheqja, motra e Rovena Gashit ikën nga drejtësiaKLGJ pranon dorëheqjen e gjyqtares Ema Gashi

Gjyqtarja Ema Gashi, motra së ish prokurores Rovena Gashi, largo-

het nga sistemi i drejtësisë. Këshilli i Lartë Gjyqësor ka pranuar pranon dorëheqjen e gjyqtares Ema Gashi. Statusi i gjyqtares u bë shkak që Ema Gashi të mos mbronte motrën e saj Rovena teksa Kolegji i Apelimit shqyrton kërkesën e kësaj të fundit për t’u rikthyer në detyrë. Ema Gashi ishte gjyqtare në Durrës ndërsa prej më shumë se një viti ajo ndodhej me leje të dhënë nga ish Këshilli i Lartë i Drejtësisë. Ndërkaq, Rovena Gashi u shkarkua nga Vetingu në një seancë ku ajo vetë nuk ishte e pranishme, ndërsa pranë Kolegjit të Apelimit kërkoi rrëzimin e këtij vendimi dhe rikthimin në detyrë. Gashi u shkarkua për shkak të problemeve me pasurinë. Sipas KPK, Zonja Gashi dhe babai i saj N. G nuk justifikojnë 93 542 480 lekë pasuri. Sipas vendimit, nga analiza ka rezultuar se Rovena Gashi pasur një mungesë të aftësive paguese për

blerjen e pasurive të paluajtshme, me të ardhura nga burime financi-are të ligjshme, pasi bilanci total i këtyre viteve del negativ, me minus 7.823.954 lekë. Ndërsa bilanci i përg-jithshëm financiar babait të saj, N. G për periudhën 1990-2016, rezulton negativ, me minus 85.718.826 lekë. Ndërkaq, sipas një raporti të Dre-jtorisë së Sigurimit të Informacionit të Klasifikuar, ish-drejtuesja e Njësisë për Dekriminalizimin në Prokuror-inë e Përgjithshme, Rovena Gashi, është një individ i mundshëm për t’u vënë nën presion nga strukturat kriminale, ndërsa bashkëshorti i saj prokuror, Dritan Gina është implikuar në veprimtari korruptive. Ky është konstatimi i Drejtorisë së Sigurimit të Informacionit të Klasifikuar, përmes një raporti të siguruar nga Shqiptarja.com. DSIK, për llogari të Komisionit të Pavarur të Kualifikimit, ka hartuar dy raporte mbi pastërtinë e figurës së Rovena Gashit. Në raportin e parë,

DSIK e shpallte zonjën Gashi të për-shtatshme për të vijuar detyrën. Ndërsa në raportin e dytë, që mban datën 23 prill 2018, DSIK thotë se Gashi është e papërshtatshme për të vijuar detyrën. Por, jo të gjitha raportet e Drejtorisë së Sigurimit të Informacionit të Klasifikuar merren në konsideratë nga Komisioni i Pavarur i Kualifikimit. Në rastin konk-ret, KPK ka vendosur që të rivlerësojë zonjën Rovena Gashi vetëm për kriterin e ligjshmërisë së pasurive. Ky kriter ka mjaftuar që KPK të vendosë shkarkimin e saj nga detyra.

ema GashiGjyqtarja Ema Gashi, motra së ish prokurores Rovena Gashi, largohet nga sistemi i drejtësisë. Këshilli i Lartë Gjyqësor ka pranuar pranon dorëheqjen e gjyqtares Ema Gashi.

dokumenti i qeverisë

Në 2020 nis konfiskimi i pasurive të zyrtarëve të lartë nga SPAK-u

Zbulohet plani për goditjen e korrupsionit deri në vitin 2023, qeveria

shpresë tek SPAK-u për shembjen e pandeshkueshmërisë në nivele të larta

Në vitin 2020 do të nisë goditja e korrupsionit në nivele të larta nga SPAK, përmes sekuestrimit dhe konfiskimit të pasurive. Kështu par-ashikon plani i veprimit 2019-2023,

për zbatim të strategjisë ndërsektoriale kundër korrupsionit, hartuar nga Ministria e Drejtë-sisë, ndërsa pritet të miratohet nga qeveria. Në planin e ri, për herë të parë, është përf-shirë objektivi për goditjen e korrupsionit në nivele të larta, goditje e cila do të nisë në vitin 2020 nga Byroja Kombëtare e Hetimit, Prokuroria e Posaçme dhe Gjykata Speciale. Sipas dokumentit, ndëshkueshmëria e palig-jshmërisë do të fokusohet drejt niveleve të larta dre-jtuese. “Një nën-tregues shtesë do të përfshihet, që nga viti 2020, për të vlerësuar performancën në kontekstin e veçantë të të ashtuquajturve “raste të korrupsionit në nivel të lartë”. Në këtë kuadër, “rastet e nivelit të lartë” përcaktohen si ato që lidhen me nenet 245 dhe 260 të Kodit Penal (që parashikojnë një dënim minimal prej 1 dhe 4 vjet). Krijimi dhe funksionimi me eficencë i Prokurorie se Posaçme (SPAK-ut) dhe i strukturave kundër krimit ekonomik. Forcimi i kapaciteteve në logjistikë dhe burime njerëzore i strukturave të hetimit të korrupsionit dhe krimit ekono-mik. Rritja sasiore dhe cilësore e referimeve për vepra penale kundër korrupsionit nga agjencitë ligjzbatuese bazuar në përdorimin e mjeteve të posaçme të hetimeve si për regjistrimin e hetimeve proaktive, ashtu

dhe për rritjen e eficencës në luftën kundër tij. Rritje me

5% në çdo vit numri i heti-meve proaktive në fushën kundër korrupsionit dhe krimeve në detyrë. Ndëshkueshmëria e paligjshmërisë, e fok-usuar drejt niveleve të

larta drejtuese”, thuhet në planin e veprimit. Drafti

i Planit të Veprimit, 2019-2023, përmban 95 masa konk-

rete antikorrupsion të ngritura mbi bazë rezultati, performance, impa-

kti, në funksion të 18 objektivave të Strategjisë Ndërsektoriale kundër Korrupsionit.

në foKuS KonfiSKimi i PaSurive Sipas planit të qeverisë, goditja e korrup-

sionit në nivele të larta, do të bëhet përmes sekuestrimit të pasurive të paligjshme. “Numri i kërkesave për sekuestrim të pasurisë në rastet e korrupsionit. Në vitin 2018 është parashikuar të krijohet mekanizmi i raportimit të kërkesave për sekuestrim dhe indikatori është arritur.

Objektivat për tu arritur në 2019, 2020, 2021, 2022 dhe 2023 janë: Në vitin 2019 sistemi i raportimit do të jetë funksional dhe të dhënat do të raporto-hen. Në vitin 2019 do të arrihet rritja e kërkesave për sekuestrim me 5 % krahasuar me vitin 2018; do të sigurohet raportim periodik gjatë viteve në vijim. Sekuestrimi dhe kon-fiskimi i të ardhurave nga krimi paraqesin një mjet kritik represiv për korrupsionin, duke hequr stimujt financiarë për veprimtarinë kriminale. Rritja e efektiv-itetit të hetimeve (të cilat ndër të tjera mund të përfshijnë hetime më të mira financiare dhe procedura të gjetjes së aseteve) pritet, ndër të tjera, të rritet numri i kërkesave për sekuestrim të paraqitura nga prokuroria në gjykatë. Treguesi do të vlerësohet duke matur së pari përmirësimin e sistemit të nd-jekjes (procesit) dhe më pas rritjen e numrit të përgjithshëm të kërkesave për sekuestrim në

rastet e korrupsionit (performanca). Treguesi do të matet si nga numri i rasteve dhe numri i personave të përfshirë në akuza”, parashikon plani i veprimit.

KuSht Për inteGrimin Në dokument thuhet se lufta kundër

korrupsionit përbën një nga 5 prioritetet kyçe që Bashkimi Evropian ka vendosur për Shqipërinë në rrugëtimin e saj të integ-rimit. “Korrupsioni është një kërcënim për

demokracinë, mirëqeverisjen, konkur-rencën e ndershme, zhvillimin e

qëndrueshëm ekonomik, sho-qëror dhe politik të një vendi.

Ai pengon rëndë zhvillimin ekonomik, duke krijuar një sistem pabarazie, paragj-ykimi e nepotizmi, duke shkatërruar besimin e njerëzve tek shteti i tyre, prandaj lufta kundër ko-rrupsionit është sot një

nga sfidat parësore të çdo shteti me kulturë demokra-

tike, vizion dhe integritet të lartë. Kjo problematikë e bartur

ndër vite e mjaft komplekse, është kthyer në një nga çështjet më sensitive

për shoqërinë tonë, dhe si e tillë lufta kundër korrupsionit nuk përbën vetëm një prioritet për Qeverinë Shqiptare, por përbën një nga 5 prioritetet kyçe që Bashkimi Evropian ka vendosur për Shqipërinë në rrugëtimin e saj të integrimit në familjen evropiane. Qeveria ka dhe do vazhdojë në mënyrë të pandalur të ketë një vullnet të palëkundur në luftën kundër korrupsionit, përmes aksioneve parandaluese, masave ndëshkuese dhe aktiviteteve ndërg-jegjësuese”, thuhet në dokument.

Pasuritë Sipas planit të qeverisë

për vitin 2019-2023, goditja e korrupsionit në

nivele të larta, do të bëhet përmes sekuestrimit dhe konfiskimit të pasurive të

paligjshme.

Strategjia Plani i veprimit 2019-2023 për zbatim të strategjisë

ndërsektoriale kundër korrupsionit, hartuar nga

Ministria e Drejtësisë parashikon që vitin 2020 do të nisë goditja e korrupsionit

në nivele të larta nga SPAK.

4 E diEl, 7 KORRIK 2019www.shqiptarja.comZGjeDhjet e 30 qershorit

KQZ sqaron shifrat e ndryshme të pjesëmarrjes në zgjedhje

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve: Informacioni i publikuar ditën e zgjedhjeve për pjesëmarrjen nuk ka qenë zyrtar

Detajet

KQZ-Ja “KQZ, në zbatim të përcaktimeve të nenit 119 dhe 120 të Kodit Zgjedhor, ka detyrimin të publikojë menjëherë në faqen e internetit rezultatet e çdo Qendre Votimi, sapo i merr ato zyrtarisht nga KZAZ”.

SQarimi “Publikimi i informacionit nga KQZ për pjesëmarrje në votime gjatë ditës së zgjedhjeve, ka referuar të dhëna të cilat nuk mundet të konsiderohen të dhëna zyrtare”.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka bërë një sqarim publik lidhur me ndryshimin e shi-

frave të pjesëmarrjes dhe votuesve, në zgjedhjet e 30 qershorit 2019. KQZ citon nenet përkatëse, kur thotë se rezultatet duhen publikuar menjëherë sapo ato merren nga KZAZ-të, me specifikimin që janë rezultate paraprake. Në një sqarim të gjatë të KQZ-së thuhet se Kodi Zgjed-hor nuk përcakton në asnjë dispozitë të tij detyrimin që KQZ të publikojë informa-cion për pjesëmarrjen, por se ato janë publikuar vetëm në respekt të transparencës. KQZ thotë se transmetimi i informacionit nga KZAZ në KQZ për pjesëmarrje në votime përmes telefonit ce-lular, është përdorur edhe në zgjedhjet e mëparshme në

kushtet e mungesës së modulit për realizimin e transmetimit të tij. KQZ sqaron se publik-imi i informacionit nga KQZ për pjesëmarrje në votime gjatë ditës së zgjedhjeve, ka referuar të dhëna të cilat nuk mundet të konsiderohen të dhëna zyrtare përfundimtare për pjesëmarrjen në votime.

SQarimi i KQZ-së “KQZ, në zbatim të përcak-

timeve të nenit 119 dhe 120 të Kodit Zgjedhor, ka detyrimin të publikojë menjëherë në faqen e internetit rezultatet e çdo Qendre Votimi, sapo i merr ato zyrtarisht nga KZAZ. Në dispozitat e cituara, edhe pse legjislatori përcakton se të dhënat që KQZ publikon janë rezultate zyrtare, dety-ron që në publikim duhet të saktësojë se rezultati është paraprak. Për qëllim të pub-likimit të rezultatit paraprak

të zgjedhjeve, në të gjitha VNV-të instalohen pajisje të teknologjisë së informacionit përmes të cilave mundësohet komunikimi online nga KZAZ me serverin e KQZ-së.

KQZ ka shfrytëzuar mod-ulin VNV-KQZ, mbi bazë dhe për zbatim të Udhëzimit të KQZ-së Nr. 1, datë 20.02.2015 “Për mbledhjen, administrim-in dhe publikimin e rezultatit paraprak të zgjedhjeve”, i cili u përdor edhe në zgjedhjet e datës 30 qershor për të publikuar në dinamikë në monitorët e sallës së mediave, në faqen zyrtare të KQZ-së re-zultatin paraprak të zgjedhjeve në rang zone zgjedhore.

Kodi Zgjedhor në asnjë dispozitë të tij nuk përcakton detyrimin që KQZ të publikojë informacion për pjesëmarrje në zgjedhje gjatë ditës së votimit. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, pavarësisht se

pa detyrim të shprehur në Kodin Zgjedhor, në respekt të opinionit dhe interesit publik, si dhe rritjes së transparencës për procesin zgjedhor, real-izon dhënien e informacionit për pjesëmarrje në votim gjatë ditës së zgjedhjeve.

Informacioni për pjesëmar-rje në votim gjatë ditës së zgjedhjeve jepet nga Sek-retari i Qendrës së Votimit, sipas përcaktimeve të nenit 12 të Udhëzimit të KQZ-së nr. 2/2015 “Për organizimin dhe funksionimin e Komisionit të Qendrës së Votimit”. Kjo dis-pozitë e aktit normativ të KQZ, përcaktohen një nga detyrat e Sekretarit të KQV-së të njof-tojë KZAZ-në çdo tre orë pas orës së hapjes së votimit, për numrin e zgjedhësve që kanë votuar deri në atë moment, dhe pas mbylljes së votimit të njoftojë KZAZ-në për numrin e përgjithshëm të zgjedhësve që

kanë votuar dhe përkatësinë gjinore të tyre.

Për sa më sipër, transmetimi i informacionit për pjesëmarrje në votime gjatë ditës së zgjedh-jeve përmes telefonit nuk është metoda e përzgjedhur për këto zgjedhje, është metodë e për-dorur në të gjitha zgjedhjet nga administrata zgjedhore, duke pikënisur nga Komisioni i Qendrës së Votimit drejt KZAZ e më tej nga KZAZ në KQZ, referon të dhëna paraprake, nuk përfshin informacionin nga të gjitha Qendrat e Voti-mit, dhe për këto shkaqe nuk mund të pretendohet saktësia e tij. Për ilustrim, në zgjedhjet 2017, të dhënat e publikuara nga KQZ për pjesëmarrjen në zgjedhje në orën 10:00 referonin raportimet e bëra nga 25% e QV; në orën 13:00 referonin raportimet e bëra nga 26,37% e QV, në orën 16:00 referonin raportimet e bëra

nga 11,30% e QV, dhe në orën 19:00 referonin raportimet e bëra nga 19% e QV.

Sa më sipër, edhe në zgjedh-jet e datës 30 qershor, sikundër edhe në proceset zgjedhore të mëparshme, publikimi i informacionit nga KQZ për pjesëmarrje në votime gjatë ditës së zgjedhjeve, ka referuar të dhëna të cilat nuk mundet të konsiderohen të dhëna zyrtare përfundimtare për pjesëmar-rjen në votime, sikundër në çdo zgjedhje janë konsideruar informacion paraprak dhe nuk janë përputhura me të dhënat zyrtare që disponohen vetëm nga dokumentacioni zyrtar zgjedhor: procesverba-let e plotësuara nga KQV pas mbylljes së votimit.

Shpresojmë se ky sqarim publik do t’ju krijojë bindjen se pasaktësitë e pretenduara, mbeten në kuadër të preten-dimeve të pabazuara dhe të qëllimshme, pasi sikundër KQZ ka theksuar informacioni për pjesëmarrje në votime ka qenë paraprak, pra i “pasaktë” sikundër edhe në zgjedhjet pararendëse, mund të provo-het lehtësisht në faqen zyrtare të KQZ por edhe në materiale filmike të mediave, pavarë-sisht se për këto zgjedhje po synohet t’i jepet vëmendje për shkaqe që janë përtej natyrës, misionit dhe punës së KQZ.

NJOFTIM

Për informacione mund të kontaktoni nr Tel: 044500278 ose adresën e-mail: alsidkamberi@gmail.com entonmuhametaj@gmail.com

Shoqëria Përmbarimore “Bailiff Services Albania” sh.p.k, me adresë Blv “Gjergj Fishta” Pallatet “Gora Kulla 2, Kati 2, apartamenti 9, Tiranë, në zbatim të dispozitave të Kodit të Procedurës Civile, njofton se do të kryej procedurat për shitjen në ankand-1, të pasurive të paluajtshme në pronësi të shoqerise “alumix” sh.p.k me pale kreditore “alpha Bank” sh.a

-Në datë 09.07.2019 ora 16:00. -“apartament” Pasuri nr. 8/483+2-22, Vol.22, Fq.232, ZK.8120, me sip.112.7 m2 me adrese rr. “5 Maji”, Korpusi B, ap.22, Tirane, ne pronesi te shoqerise “alumix” sh.p.k, me çmimin fillestar 60,800 Euro.-“apartament” Pasuri nr. 8/483+1-11, Vol.22, Fq.179, ZK.8120, me sip.68.6 m2 me adrese rr. “5 Maji”, Korpusi B, ap.11, Tirane, ne pronesi te shoqerise “alumix” sh.p.k, me çmimin fillestar 38,000 Euro.-“Garazh” Pasuri nr. 8/483-G3, Vol.22, Fq.180, ZK.8120, me sip.160 m2

me adrese rr. “5 Maji”, Korpusi B, Garazh nr.3, Tirane, ne pronesi te shoqerise “alumix” sh.p.k, me çmimin fillestar 49,760 Euro.

NJOFTIM

Për informacione mund të kontaktoni nr Tel: 044500278 ose adresën e-mail: alsidkamberi@gmail.com entonmuhametaj@gmail.com

Shoqëria Përmbarimore “Bailiff Services Albania” sh.p.k, me adresë Blv “Gjergj Fishta” Pallatet “Gora Kulla 2, Kati 2, apartamenti 9, Tiranë, në zbatim të dispozitave të Kodit të Procedurës Civile, njofton se do të kryej procedurat për shitjen në ankand-1, të pasurive të paluajtshme në pronësi të znj.Teuta Bektash Bajraktari, lënë garanci për “alpha Bank” sh.a

-Në datë 19.07.2019 ora 16:00. -“Njesi+Truall” Pasuri nr. 3/165-N3, Vol.12, Fq.213, ZK.8502, me sip.170 m2 me adrese lagja “Mangalem”, Berat, ne pronesi te znj.TeutaBektash Bajraktari, me

çmimin fillestar 108,800 Euro.

NJOFTIM

Për informacione mund të kontaktoni nr Tel: 044500278 ose adresën e-mail: alsidkamberi@gmail.com entonmuhametaj@gmail.com

Shoqëria Përmbarimore “Bailiff Services Albania” sh.p.k, me adresë Blv “Gjergj Fishta” Pallatet “Gora Kulla 2, Kati 2, apartamenti 9, Tiranë, në zbatim të dispozitave të Kodit të Procedurës Civile, njofton se do të kryej procedurat për shitjen në ankand-1, të pasurive të paluajtshme në pronësi të z.ilir Breshani, me pale kreditore znj.alma Breshani.

-Në datë 17.07.2019 ora 16:00. -“njesi” Pasuri nr. 58/278-n1, Vol.23, Fq.112, ZK.8518, me sip.40 m2 me adrese lagja “Plazh/13”, Durres, ne pronesi te z.ilir Breshani, me çmimin fillestar 3,118,080 leke.-“apartament” Pasuri nr. 58/278+1-2, Vol.23, Fq.114, ZK.8518, me sip.63 m2 me adrese lagja “Plazh/13”, Durres, ne pronesi te z.ilir Breshani, me çmimin fillestar 2,946,586 leke.

5www.shqiptarja.com

E diEl, 7 KORRIK 2019

neGociatat / FederIca MogherInI MesaZh vendeve të Be

Mogherini: Gabim i madh nëse nuk hapen negociatat me shqipërinëPërfaqësuesja e Lartë e Bashkimit

Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Federica Mogherini e quan gabim të madh nëse BE nuk merr vendim për hapjen e negociat-ave të anëtarësimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut. Shefja e diplomacisë evropiane i bëri komen-tet nga Polonia ku u mbajt një samit për Ballkanin Perëndimor. “Para së gjithash, zotime të përsëritura nga të gjithë anëtarët e Procesit të Ber-linit për Ballkanin Perëndimor. Këto

kanë të bëjnë me bashkëpunimin ekonomik, me investimet, lidhjet digjitale, transportin. Ekzistojnë, para së gjithash, shumë investime ekonomike, por edhe vullnet politik për projekte konkrete, në të mirë të njerëzve. Por, më lejoni të nënvizoj se kjo nuk është zëvendësim për zgjerimin. Vendet e rajonit duhet të dinë se e ardhmja e tyre mund të jetë në Bashkimin Evropian, nëse procesi shkon mirë. Mendoj se duhet të jetë e besueshme. Nëse vendet

anëtare të Bashkimit Evropian nuk marrin vendim, sidomos për hapjen e negociatave (të anëtarësimit) me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut në tetor, mendoj se do të ishte gabim i madh”, tha Mogherini. Ndërkaq, dy ditë më parë, nga samiti për Ballkanin Perëndimor që u zhvillua në Poznan, Presidenti polak Andrzej Duda tha se BE nuk duhet të zgjasë zgjerimin dhe se ”Polonia nuk e pra-non një situatë ku vendet e Ballkanit Perëndimor marrin pjesë në një garë

ku finishi është i padukshëm”. “Jemi të detyruar të japim një datë të qa-rtë në vend të deklaratave verbale. Ne ia kemi borxh këtë vendeve të Evropës Juglindore… Ne nuk duhet të humbim kohë. Pa integrimin e Ballkanit Perëndimor, Evropa nuk do të marrë frymë lirisht ”, shtoi ai. Duda theksoi se Polonia mbështet politikën e zgjerimit të BE-së pasi ajo mbështet një Europe solidare dhe transparente në vend të një Evrope me paragjykimeve të ndërsjella.

Protesta e se henes

Basha: Shqipëria, i vetmi vend në Ballkan që s’mori një qindarkëPor faktet e financimeve nga Bashkimi europian nxjerrin bllof kreun e Pd-së

Kryetarja e grupit parlamentar demokrat, Rudina Hajdari dhe

vëllai i saj Kiri Hajdari, ishin të ftuar special të kongresmenit amerikane Eliot Engel në Gjakovë të Kosovës, për të nderuar figurën e Azem Ha-jdarit, pas kthimit të tij nga Tropoja. Deputetja Hajdari ka publikuar disa foto në rrjetet sociale, ku shfaqet e përqafuar me kongresmenin Engel, dhe e shoqëruar nga vëllai i saj Kiri Hajdari. “Një falënderim të veçantë për Kongresmenin Eliot L. Engel që nderoi sot figurën e Azem Hajdarit dhe kontributin e tij sublim për një Shqipëri Demokratike dhe Evropiane. Kongresmeni Engel është një mik i

çmuar për kombin tonë dhe për të gjithë Shqiptarët kudo që ndodhen”, shkruan Hajdari. Rudina Hajdari dhe familja e saj nuk patën mundësinë dje të ishin në Tropojë, atje ku u nderua figura e Azem Hajdarit, babait të saj, ish-deputetit dhjetorit të vrarë në ‘98-ën. Deputetja tha dje se nuk e lejuan të shkonte me urdhër të partisë, ndërsa i drejtohej drejtpërdrejt presidentit Ilir Meta dhe Besnik Dushajt, kryetarit në ikje të bashkisë së Tropojës, zgjedhur nga PD. Presidenti Meta ndodhej në Tropojë në një ceremoni për vendosjen e emrit të kongresmenit amerikan Eliot Engel rrugës që lidh Tropojën me Gjak-ovën. Nga aty Meta, që së fundi është ra-

dhitur në sulem ndaj ndërkombëtarëve, dha edhe një mesazh duke thënë se nuk ka forcë në botë që të vendosë në dis-kutim aleancën shqiptaro-amerikane. Të dy, së bashku me Engel, vendosën në shenjë respekti një buqetë me lule te shtatorja e Heroit të Demokracisë, Azem Hajdari në sheshin kryesor të Bajram Currit. “Z. President dhe zoti Besnik Dushaj, kur të jeni sot para bustit të tim eti në Tropojë, duke u hequr si pro-Amerikan të thekur, mos harroni t’i thoni tim eti që fëmijët e tu nuk janë këtu se kështu urdhëroi Partia. Mua më ndaluat të vi në Tropo-jë, por në Kosovë jo. Rrugë të mbarë”, shkruante dje Rudina.

Rudina dhe Kiri Hajdari të ftuar special të Engel në Kosovë

PoZnanSamiti

Kryedemokrati Lulzim Basha ka reaguar dje pas përfundimit të Samitit të Ballkanit Perëndimor në Poznan. Basha thotë

se Shqipëria është i vetmi vend në Ballkanin Perëndimor që nuk përfitoi asnjë qindarkë nga 180 milionë eu-rot, që BE u dha vendeve të Ballkanit për projekte për vitin 2019.

Lideri demokrat e quan këtë një ndëshkim të qëllimshëm kundër një qeverie të korruptuar të lidhur me krimin, për të mbajtur Shqipërinë jashtë çdo procesi afrimi për sa kohë do jetë Rama në pushtet.

“Shqipëria është i vetmi vend i Ballkanit Perëndimor që nuk përfi-toi asnjë qindarkë nga 180 milionë eurot që Bashkimi Europian u dha vendeve të Ballkanit për projekte kombëtare infrastrukturore, për vitin 2019. Është ndëshkim i qëllimshëm kundër një qeverie të korruptuar dhe të lidhur me krimin. Është vazhdim i qëndrimit të prerë të vendeve të Bashkimit Europian për të mbajtur Shqipërinë jashtë çdo procesi afrimi për aq kohë sa në pushtet është Edi Rama. Qeveria Rama është e vetmja qeveri në 30 vjet tranzicion që nuk ka bërë asnjë hap të vetëm në procesin e integrimit europian. Fatkeqësisht izolimi ndërkombëtar që po i bëhet qeverisë Rama po sjell pasoja direkte për Shqipërinë dhe shqiptarët, të cilët po ndëshkohen për shkak të Edi

Ramës dhe lidhjeve të tij me krimin. Prandaj largimi i Ramës është një arritje që do të përmirësojë jetën e çdo shqiptari”, shkruan Basha.

Megjithatë, ndryshe nga çfarë pretendon Basha, Samiti i Poznanit në kuadër të Procesit të Berlinit ka dhënë fryte për Shqipërinë.

Faktet janë krejtësisht ndryshe dhe Shqipëria, në fakt, ka marrë mbështetje financiare, jo për një, por për tre projekte madhore që janë: interkonjeksioni Fier-Bitola (Manastir); linja e Energjetikës Kosovë-Shqipëri; hekurudha Ti-ranë-Durrës-Rinas.

financimetSa më poshtë, janë shifrat e

akorduara nga BE për vitin 2019 për projektet shqiptare në Samitin e Berlinit:

1- Linja e interkonjeksionit 400

kV Fier – Elbasan (Shqipëri) –Bitola (Manastir, Maqedonia Veriore). Aktualisht projekti është në fazë tenderimi për punimet të cilat pritet të fillojnë brenda muajit mars 2019. Për financimin e punimeve Shqipëria fitoi një grant investimi nga WBIF (dhjetor 2015) me vlerë rreth 14 milionë euro. Projekti pritet të përfundoi në qershor 2023.

2- Rehabilitimi i hekurudhës Tiranë- Durrës dhe ndërtimi i hekurudhës deri në Rinas. WBIF miratoi në dhjetor 2016 grantin për investime me një vlerë totale 36.24 milionë euro. Brenda 6-mujorit të parë të vitit 2019 pritet përfundimi i procedurës së prokurimit të përzg-jedhjes së kompanisë që do zbatojë projektin dhe fillimin e punimeve civile. Autoritetet shqiptare kanë plotësuar të gjitha detyrimet ligjore dhe teknike sipas Ligjit Shqiptar lid-

hur me fillimin e punimeve, kështu që Punimet për Rehabilitimin mund të fillojnë menjëherë pa vonesë, pas përfundimit të procedurave të prokurimit e cila ka filluar më 25.04.2018. Pritet që punimet të fillojnë në maj 2019 dhe të përfun-dojnë brenda qershorit të vitit 2021.

3-Linja 400 kV Shqipëri – Kosovë. Projekti ka përfunduar zyrtarisht në 28.06.2016 por nuk është ende funksional. OST dhe KOS i kanë kërkuar zyrtarisht Sekretari-atit të Komunitetit të Energjisë dhe Bashkimit Evropian ndërhyrjen/mbështetjen e tyre për vënien në funksionim te kësaj linje. Sekretar-iati i Komunitetit të Energjisë e ka ngritur këtë problem me palën serbe, por ende nuk ka një zgjidhje zyrtare për të vënë në funksion linjën 400 kV Shqipëri – Kosovë.

Gjithashtu, këtë vit është në

proces Studimi për Infrastrukturën Dixhitale - Mbulimin me Broadband të rajonit.

Pra, Samiti i Bashkimit Evropian me vendet e Ballkanit Perëndimor ka dhënë tashmë fryte dhe financime te rendesishme per ekonominë e Shqipërisë, ndryshe nga ç’preten-don Lulzim Basha, që gjithshka e quan zero.

6 E diEl, 7 KORRIK 2019www.shqiptarja.com

Shoqëria përmbarimore “STRATI BAILIFF’S SERVICE” Sh.p.k., njofton shpalljen për shitjen në ankand të pasurisë së paluajtshme: Pasuria me sipërfaqe banimi 232.8 m2, e ndodhur në katin e pestë banim, të një “Pallati” me 8 kate mbi tokë dhe 2 kate nëntokë, Zona Kadastrale 8350, Tiranë, regjistruar në regjistrin e veçantë të lejes së zhvillimit/ndërtimit, regjistruar në pronësi të Shoqërisë “A-A Konstruksion” sh.p.k.

Çmimi fillestar i ankandit është 158.400 (njëqind e pesëdhjetë e tetë mijë e katërqind) Euro.

ankandi për pasurinë e mësipërme zhvillohet në datë 12.07.2019.ankandi për pasurinë e mësipërme zhvillohet në ora 16.00, në

ambjentet e Shoqërisë Përmbarimore “Strati Bailiff’s Service”, rruga “Jordan Misja”, Pall. 141/1, Shkalla 1, ap. 7. Tiranë. Tel:

04 45 00 450, www.stratibailiff.com, info@stratibailiff.com

are, me nr. Pasurie 36, vol.1, Faqe 36, Zonë kadastrale 2635 me siperfaqe 1750 m2, me vendodhje Mbrezhdan, Permet.Çmimi me të cilin fillon ankandi i dytë është 140,000 (njeqind e dyzete mije) Leke. are, me nr. Pasurie 269, vol.2, Faqe 19, Zonë kadastrale 2635 me siperfaqe 549 m2, me vendodhje Mbrezhdan, Permet.Çmimi me të cilin fillon ankandi i dytë është 33,600 (tridhjete e tre mije e gjashteqind) Leke. Pasurite janë në pronësi të Llazi thoma nasi dtl.01.10.1962, vjollca Muharrem nasi dtl.20.01.1971 dhe vitori Kiço nasi dtl.05.05.1928.Mbi pasurite është vënë hipotekë ne favor te “agrokredit” sh.a, per shumen prej 200,000 (dyqind mije) Leke.

ankandet do të zhvillohet në ambjentet e shoqërisë “reaL BaILIFF servIce” sh.p.k, në datë 19.07.2019 në orën 16:00,

në adresën: rr. “Pjeter Bogdani”, Pallati 8/1, Kati 1, tiranë. cel: 0698222238, e-mail: info@realbailiff.al.

shoqëria Përmbarimore “reaL BaiLiFF serViCe” sh.p.kdo të zhvillojë ankandin e dytë për pasuritë e paluajtshme:

Shoqëria Përmbarimore “REAL BAILIFF SERVICE” Sh.p.k do të zhvillojë ankandin e dytë për pasuritë e paluajtshme me vendodhje Mashkullorë, gjirokastër, në pronësi të nafiz sali alikaj dtl.22.05.1965, Lumturi

njoFtiM anKanDi

nevruz alikaj dtl.01.10.1975 dhe desdemona abedin alikaj dtl.11.05.1940, të llojit:

-arë, me nr. Pas. 277/1, vol.4, Faqe 82, ZK 2609, me sip. 2890 m2. Çmimi me të cilin fillon ankandi i dytë është 280,000 (dyqind e tetëdhjetë mijë) Lekë.

-arë, me nr. Pas. 320/2, vol.5, Faqe 163, ZK 2609, me sip 3644 m2. Çmimi me të cilin fillon ankandi i dytë është 448,000 (katërqind e dyzet e tetë mijë) Lekë.

-arë, me nr. Pas. 320/3, vol.5, Faqe 164, ZK 2609, me sip. 3644 m2. Çmimi me të cilin fillon ankandi i dytë është 196,000 (njëqind e nëntëdhjetë e gjashtë mijë) Lekë.

Mbi pasuritë është vënë hipotekë në favor të “agrokredit” sh.a, për shumën prej 1,000,000 (një milion) Lekë.

ankandet do të zhvillohet në ambientet e shoqërisë “reaL BaILIFF servIce” sh.p.k, në datë 22.07.2019 në orën 16:00, në adresën: rr. “Pjetër Bogdani”, Pallati 8/1, Kati 1, tiranë.

cel: 0698222238, e-mail: info@realbailiff.al

eKsKLuZiVe/ qenDriMi i MosKës

rusia reagon për herë të parë për krizën politike dhe deklaratat e metës

Ambasadori Karpushin: Nuk ndërhyjmë në punët tuaja, zgjidhja nga institucionet e vendit

Merin MaçiTirane

Në një intervistë për Report TV, amba-sadori i Federatës Rusë në Shqipëri, Aleksandër Kar-

pushin, thotë se Rusia është e hapur për të bashkëpun-uar me qeverinë shqiptare, pavarësisht forcës politike që është në pushtet. Lidhur me deklaratat e presidentit Meta dhe zgjedhjet e 30 qer-shorit, ambasadori rus e sheh këtë si një çështje që duhet të marrë zgjidhje në Gjykatën Kushtetuese. Ndërkohë, duke u ndalur te protestat e opozitës, ai tha se është krejtësisht kundër dhunës.

si e shihni ju krizën aktuale politike dhe rolin e mazhorancës dhe opozitës? Cili është komenti juaj mbi deklaratën e fortë të Presidentit ilir Meta për fak-torin ndërkombëtar në vendin tonë duke thënë se po cënojnë demokracinë e vendit tonë?

Diplomacia ruse i përm-bahet vijueshmërisht parimit të mosndërhyrjes në punët e brendshme të vendeve të tjera. Këtu përfshihet edhe Shqipëria. Unë jam absolutisht i bindur se populli juaj është në gjendje të zgjidhë vetë problemet e tij. Dallimet tuaja politike na in-teresojnë vetëm nga pikëpamja e sigurisë së qytetarëve tanë, si të atyre që jetojnë këtu, por edhe të atyre që ndodhen në Shqipëri me pushime. Rusia është e gatshme të bashkëpunojë me çdo qeveri shqiptare, pavarësisht forcës politike që ato mund të përfaqësojnë. I vetmi kusht për çdo bashkëpunim është shfaqja e interesit nga ana juaj dhe zba-timi i parimeve të përfitimit dhe respektit reciprok.

Për fat të keq, më duhet të pranoj se bashkëpunimi në fushën tregtare dhe ekonomike

midis vendeve tona është prak-tikisht në nivelin zero dhe nga kjo pësojnë humbje, në radhë të parë, qytetarët dhe rrethet e biznesit të vendit tuaj. Sot, pala shqiptare nuk ka ndonjë interes pragmatik për të ndërtuar marrëdhënie re-ciproke të dobishme me Rusinë. Krijohet një përshtypje se politika e jashtme e shtetit tuaj ndodhet nën një ndikim të lartë nga forca të treta. Përveç kësaj, Shqipëria, për të justifikuar qëndrimin e saj, i referohet solidaritetit famëkeq euroatlantik, por po ai anëtarësim në NATO dhe BE nuk e pengon Italinë, Slloveninë, Greqinë apo shumicën dërr-muese të vendeve evropiane për të bashkëpunuar dhe zgjeruar në mënyrë aktive bashkëpunimin me Rusinë. Pse Shqipëria nuk mund të bashkëpunojë? Por kjo është një pyetje që ju duhet t’ua drejtoni vetë drejtuesve tuaj.

Sigurisht, ne jemi të habitur nga akuzat e pajustifikuara në adresë të Rusisë, të shfaqura kohët e fundit në mediat lokale dhe në deklaratat e një numri të liderëve shqiptarë, për “rritjen e ndikimit të Rusisë në Shqipëri” në një kontekst negativ, si edhe përpjekjen për të destabilizuar situatën në vendin tuaj. Të gjitha forcat politike në vend i përdorin këto përralla, duke sakrifikuar në këtë mënyrë mundësinë e zhvillimit të bashkëpunimit tonë për luftën ndërpartiake. Shumica dërrmuese e shqiptarëve, me të cilët kontaktoj për shkak të detyrës, janë të vetëdijshëm për ndikimin e vërtetë që ushtrohet ndaj qeverisë tuaj edhe nga ana e ambasadave të aleatëve tuaj. Ndoshta, dikush ndjen keqardhje që ambasada ruse nuk sillet në të njëjtën mënyrë, por një prak-tikë e tillë, siç e thashë, është në

kundërshtim me parimet tona. Para së gjithash, ne vlerësojmë pavarësinë e partnerëve tanë dhe dëshirën për të zhvilluar një bashkëpunim shumëdrejtimesh.

Po sa i përket sjelljes së opozitës dhe protestat e reali-zuara prej tyre, ku në shumë raste janë karakterizuar nga akte të dhunshme? Cili është komenti juaj mbi zgjedhjet vendore të 30 qershorit?

Natyrisht, protesta është një pjesë integrale e procesit demokratik, por është shumë e rëndësishme që ajo të zhvillohet në mënyrë paqësore dhe në për-puthje me kuadrin e përcaktuar ligjor. Kam përshtypjen se gjuha e ashpër, mungesa e vullnetit të palëve për të negociuar me njëra-tjetrën dhe për të gjetur një kompromis është një tipar i kul-turës së politikës së brendshme

shqiptare. Por unë do të doja të theksoja me përgjegjësi të plotë se pala ruse nuk ka asnjë lidhje me protestat dhe aq më tepër me veprime të dhunshme gjatë këtyre protestave. Për fat të keq, akuza të tilla shfaqen herë pas here në mediat shqiptare ose në fjalimet e funksionarëve partiakë. E përsëris edhe një herë: këto janë probleme që duhet t’i zgjidhni vetëm ju. Kjo vlen edhe për zgjedhjet lokale që u zhvilluan së fundmi. Të gjitha vendimet për caktimin e datës së zgjedhjeve apo për ndryshimin e afatit të tyre duhet të bazohen dhe të merren në përputhje të plotë me Kushtetutën e vendit. Zgjidhja e këtyre çështjeve të diskutueshme është, gjithashtu,

privilegj i vetë shqiptarëve.

Kohët e fundit Prokuroria ka ngritur akuzë zyrtare ndaj PD dhe kryetarit të saj Lulzim Basha lidhur me mosdeklarimin e një shume të madhe, e cila dy-shohet se u bë nga shtetas rusë përmes kompanive offshore për të lobuar në shBa. si e shihni ju këtë akuzë të ngritur nga organi i akuzës?

Gjithkush e di shumë mirë se bashkëpunimi midis Rusisë dhe Shqipërisë kufizohet kryesisht në sferën humanitare dhe kulturore: kurset e gjuhës ruse, bursat për studentët, aktivitetet kulturore të organizuara nga ambasada. Është i habitshëm qëndrimi i atyre që, pa i vrarë ndërgjegja, pohojnë të kundërtën, dhe kështu përpiqen të mashtrojnë popullin e tyre. Më kujtohet deklarata e famshme e A. Lincoln “Ju mund të mashtroni disa njerëz, por ju nuk mund të mashtroni vazh-dimisht gjithë popullin”.

Sa i përket akuzave për financimin rus të Partisë Demokratike, motivi dhe arsyeja e një hapi të tillë janë krejtësisht të pakuptueshme. Pse duhet t’i japim para Partisë Demokratike për lobim në SHBA? A është ajo më pro-ruse se Partia Socialiste? Aspak. Më shumë gjasa, agjentët partiakë PR, duke kopjuar ameri-kanët në çdo gjë dhe të frymëzuar nga hetimi amerikan ndaj Proku-rorit të Posaçëm Muller, shpikën këtë histori. Atëherë të gjithë flisnin për këtë, ndaj edhe këtu vendosën të fitonin disa pikë. Vetëm se në SHBA kjo çështje tashmë është mbyllur, komi-sioni i posaçëm nuk ka gjetur ndonjë provë komploti të ekipit të D. Trump me Rusinë. Ndërsa këtu akuzohen për financim rus kompanitë offshore të huaja të menaxhuara nga qytetarë të vendeve të treta. Është plotësisht e pakuptueshme se çfarë lidhje kanë ato me Rusinë.

Sinqerisht, do të dëshironim që pala shqiptare të kërkonte falje për këto shpifje, aq më tepër që një numër zyrtarësh vazhdimisht e kanë përmendur dhe vazhdojnë ta ekzagjerojnë këtë histori.

Po me atë të ashtuquajturën valën e protestave në rajonin e Ballkanit?

Unë mendoj se ju e dramati-zoni shumë atë çka që po ndodh në rajonin e Ballkanit. Sidoqoftë, kjo është një çështje e brendshme e vendeve fqinjë dhe nuk mendoj se është etike t’i komentoj ato.

Ka reaguar për herë të parë ambasada e Rusisë në vendin tonë lidhur me krizën politike që ka përf-shirë Shqipërinë prej më shumë se katër muajsh. Në një intervistë eksk-luzive për Report Tv, am-basadori rus Alexandër Karpushin thotë se kriza që ka përfshirë vendin tonë do të duhet të zgjidhet nga autoritetet dhe institucio-net shqiptare dhe se Rusia nuk kërkon që të ndërhyjë në punët e brendshme të

vendit tonë.

Pse duhet t’i japim para Partisë demokratike për lobim në shBa? a është ajo më pro-ruse se Partia socialiste? aspak. Më shumë gjasa, agjentët partiakë Pr, duke kopjuar amerikanët në çdo gjë dhe të frymëzuar nga hetimi amerikan ndaj Prokurorit të Posaçëm Muller, shpikën këtë histori

7www.shqiptarja.com

E diEl, 7 KORRIK 2019

Arë + Truall me Nr. Pasurie 74/304 Volum 2, Faqe 178, Zonë kadastrale 2131 me siperfaqe 600 m², me vendodhje Përmet, Këlcyrë

Çmimi me të cilin fillon ankandi i dytë është 280,000 (dyqind e tetëdhjetë mijë) Lekë.

Pasuria është në pronësi të Naim Avdul Allamani dtl. 02.07.1962, Ilir Avdul Allamani dtl. 08.08.1970 dhe Floreshe Avdul Musollari dtl. 07.10.19630,• Mbi pasurinë është vënë hipotekë ne favor te “Agrokredit” Sh.a, për Shumën prej 500,000 (pesëqind mijë) Lekë.

Ankandi do të zhvillohet në ambjentet e shoqërisë “REAL BAILIFF SERVICE” sh.p.k, në datë 29.07.2019 në orën 16:00,

në adresën: Rr. “Pjeter Bogdani”, Pallati 8/1, Kati 1, Tiranë. Cel: 0698222238, e-mail: info@realbailiff.al.

Shoqëria Përmbarimore “REAL BAILIFF SERVICE” Sh.p.kdo të zhvillojë ankandin e dytë për pasurinë e paluajtshme:

“Toke Are”, me Nr. Pasurie 360/21 Volum 7, Faqe 82, Zonë kadastrale 3719, me siperfaqe 2000 m², me vendodhje Vasjar, Tepelene, në pronesi te Idajet Teme Beta dtl.28.12.1958 dhe Tajane Kaso Beta dtl.03.04.1960, mbi të cilën është vënë hipotekë në favor të “Agrokredit” Sh.a, për Shumën 300,000 (treqind mije) Leke.Çmimi me të cilin fillon ankandi i parë është 640,000 (gjashteqind e dyzete mije) Lekë.

Ankandi do të zhvillohet në ambjentet e shoqërisë “REAL BAILIFF SERVICE” sh.p.k, në datë 17.07.2019 në orën 16:00,

në adresën: Rr. “Pjeter Bogdani”, Pallati 8/1, Kati 1, Tiranë. Cel: 0698222238, e-mail: info@realbailiff.al.

Shoqëria Përmbarimore “REAL BAILIFF SERVICE” Sh.p.kdo të zhvillojë ankandin e parë për pasurinë e paluajtshme:

Arë, Nr. Pasurie 213, Vol.1, Faqe 85, ZVRPP Diber, ZK Nr.3454, sipërfaqe 2,625 m² , me adresë: Sinë e Poshteme, Arras, Dibër në pronësi të Izmir Shaban Tafa dtl.20.12.1987, Shaban Imer Tafa dtl.13.06.1940 dhe Bardhe Ali Tafa dtl.17.05.1949,

Çmimi me të cilin fillon ankandi i tretë është 194,400 (njëqind e nëntëdhjetë e katër mijë e katërqind) Lekë.

• Mbi pasurinë e mësiperme është vëne hipotekë për shumën 150,000 (nje qind e pesedhjete mije).

Ankandi do të zhvillohet në ambjentet e shoqërisë “REAL BAILIFF SERVICE” sh.p.k, në datë 30.07.2019 në orën 16:00,

në adresën: Rr. “Pjeter Bogdani”, Pall. 8/1, Kati I, Tiranë Cel: 0698222238, e-mail: info@realbailiff.al.

Shoqëria Përmbarimore “REAL BAILIFF SERVICE” Sh.p.kdo të zhvillojë ankandin e tretë për pasurinë e paluajtshme:

RIgjykImI

Pas dy dekadash, familja e Hajdarit

përballë Izet HaxhisëGjykata ftesë: Ejani në seancën gjyqësore, jeni

palë e dëmtuar e duhet të njiheni me procesin

Gjykata Penale e Tiranës ka shtyrë procesin ndaj Izet Haxhisë dhe u dër-gon ftesë familjarëve të të ndjerit, ish-deputetit

Azem Hajdari, të marrin pjesë në seancë në statusin e trashëgimtarit të viktimës. Seanca e zhvilluar një ditë më parë në Gjykatën Penale u shty, ndërsa gjykata nuk u shpreh as për kërkesën e Haxhisë për t’u hetuar në gjendje të lirë duke shmangur arrestin. Ftesa tashmë i është dërguar bashkëshortes së ish-deputetit Hajdari, gjyqtares Fatmira Hajdari, si dhe fëmijëve të tij, mes të cilëve dhe deputetes Rudina Hajdari. Seanca e radhës

është lënë më 18 korrik, ora 12, ndërsa pritet nga Gjykata përgjigja e familjarëve të ish-deputetit Hajdari, nëse do të marrin apo jo pjesë në gjykim. Kjo do të ishte hera e parë e përballjes së tyre me personin, që nga drejtësia shqiptare është i dënuar për vrasjen e Azem Hajdarit.

Izet HaxHIaj nuk Pranon vrasjen

Izet Haxhiaj e ka mohuar kryerjen e krimit, ndërsa ka kërkuar rigjy-kim, pasi pretendimi i tij është se dënimi nga drejtësia shqiptare ka qenë politik, me prova e fakte të manipuluara. Izet Haxhiaj ka qenë truprojë e Sali Berishës deri në

vitin 1998, gjatë kohës që Berisha ka mbajtur postin e Presidentit të Republikës dhe më pas. Pas vras-jes së Hajdarit, Haxhiaj u arratis për të qëndruar afro dy dekada në Turqi, nga ku dhe ekstradua më 8 maj 2018. Pas mbërritjes në Tiranë, ai kërkoi rivendosje në afat dhe rigjykim, kërkesa, të cilat u pranuan dhe procesi ndaj tij është rihapur me një tjetër trupë gjykuese në Dhomën Penale të kryeqytetit. Pikërisht kjo rihapje e procesit dhe ndryshimet në Kodin e Procedurës Penale, përkatësisht neni 58, dety-rojnë gjykatën që, në seancën e parë ndaj të dyshuarit, të njoftojnë dhe trashëgimtarët e viktimës, në këtë

rast, familjen Hajdari.

44 dësHmItarëDëshmitarët që kërkohen të

pyeten janë 44, mes tyre edhe ish-kryeministri Fatos Nano, ish-kreu i Shërbimit Informativ Shtetëror Fatos Klosi, ish-kryetarja e Parla-mentit Jozefina Topalli dhe shumë gazetarë e politikanë të kohës. Haxhiaj u dënua në prill 2002 nga Dhoma Penale Tiranë e më pas, në qershor 2002, nga Apeli, me 25 vite të formës së prerë në mungesë për vrasjen e ish-deputetit demokrat Azem Hajdari. Nga ai dënim e deri në maj 2018, kur Izet Haxhiaj erdhi nga Turqia, ai ishte në arrati, nga ku

kërkonte rihapjen e procesit. Përball-ja gjyqësore nisi së pari në Gjykatën e Tiranës, ku gjyqtari Besnik Hoxha pranoi kërkesën e Haxhisë për riv-endosje në afat. Ndërsa këtë të hënë tre gjyqtarët e Krimeve të Rënda Dhimitër Lara, Nure Ndreni dhe Sokol Binaj vendosën të prishin dy vendimet, që kishin dënuar Haxhinë, për ta rihapur procesin me një tjetër trup gjykuese në Shkallën e Parë. Ish-lideri i dhjetorit 1990 dhe lëvizjes studentore Azem Hajdari u vra më 12 shtator teksa dilte nga selia e Partisë Demokratike. Për këtë krim u dënuan disa persona, përfshi dhe ish-truprojën e Sali Berishës, Izet Haxhiaj me 25 vite burg.

HImarë

durrës

Hajdutët torturojnë çiftin e pleqve për 800 euro

Zjarr në bashki, Vangjush Dako: Asnjë dëmtim në materialet dokumentare

një çift të moshuarish kanë rënë pre e grabitjes, teksa autorët janë treguar të pamëshirshëm

ndaj tyre. Ngjarja ka ndodhur në fshatin Vuno të Himarës mesnatën duke u gdhirë e shtuna dhe bëhet fjalë për çiftin Kolo dhe Theme Proto të moshës 75 dhe 78 vjeç. Siç raporton gazetari i Report Tv, Armand Xhelili, autorët kanë grabitur një sasi parash rreth 800 euro, por ajo që është

më mizorja në këtë histori është se pas rezist-encës që kanë bërë të moshuarit, grabitësit i kanë dhunuar, madje edhe duke i përplasur përtokë. Tortura për të moshuarit ka vijuar për disa orë rresht. Raportohet se në javët e fundit në Vuno janë kryer mbi 20 vjedhje banesash. Policia ka nisur hetimet për të zbardhur të plotë ngjarjen dhe për të gjetur autorët.

sInjalet

10 mijë euro për 3 grabitësit e RinasitQytetarët njoftojnë policinë: Ndodhen brenda Shqipërisë

mbi 60 telefonata kanë mbër-ritur deri dje në Policinë

e Shtetit për vendndodhjen e Klement Çalës, Talo Çelës dhe Eldi Çalës. Të tre ata kërkohen nga Policia e Shtetit si të dysh-uar për grabitjen e 4.6 milionë eurove në Rinas më 9 prill 2019, në bashkëpunim me Admir Muratajn. Këto informacione, sqaruan burime nga policia, e cila po ashtu ka vendosur 10 mijë euro shpërblim, po verifikohen në bashkëpunim me Prokuror-inë e Krimeve të Rënda. Ndërsa nga të dhënat e përftuara rezul-ton se tre të kërkuarit ndodhen brenda territorit shqiptar dhe disa prej telefonuesve kanë dhënë informacione që mund të çojnë uniformat blu drejt kapjes së tyre.

Pasditen e së shtunës është konstatuar se ka rënë zjarr

në Bashkinë e qytetit të Durrësit. Mësohet se flakët janë lokalizuar në katin e parë të godinës, e cila përdoret si bodrum dhe shkaku ka qenë një shkëndijë elektrike. Një lajm i tillë është konfirmuar edhe nga kryebashkiaku në detyrë, Vangjush Dako. Ndërkohë që në disa media u përfol se, si pasojë e flakëve, ka pasur dëme materiale në këtë institucion, mes tyre edhe dokumente me vlerë, Dako e ka

mohuar një gjë të tillë, duke thek-suar se ndërhyrja e zjarrfikësve ka qenë në kohë, e për pasojë nuk ka pasur dëme materiale. “Në ambientet e bashkisë së Durrësit në katin e parë (bodrum) ka rënë zjarr për arsye të djegies së një kablli elektrik. Garantoj gjithë opinionin publik se zjarri nuk ka shkaktuar asnjë dëmtim në materi-alet e bashkisë. Falenderoj njësinë e zjarrfikësve për ndërhyrjen në kohë”, shkruan Dako.

Nga fotot dhe videot e

shpërndara në rrjet duket se zjarri nuk ka qenë i përmasave të mëdha dhe forcat zjarrfikëse kanë bërë të mundur neutralizimin e flakëve në kohë, duke shmangur pasoja më të rënda.

8 E diEl, 7 KORRIK 2019www.shqiptarja.comin MeMoriaM

tre vjet pa mjeshtrin e parë të pikturës

moderne shqiptare

VilsonKilica

7 korrik, mbushen tre vjet nga ndarja e piktorit Kilica nga jeta, që ishte drejtori i

parë i Institutit të Arteve Shqiptare. Si nisi të sillte ai në moshën 30-vjeçare eksperiencat

më moderne në artet figurative të kohës

nga ylli Drishti*

Vilson Kilica u lind në Vlorë më 2 qer-shor të vitit 1932 dhe ndërroi jetë në Tiranë më 7 kor-rik të vitit 2016. Ai ishte piktor, mo-zaiçist, muralist dhe

i vlerësuar me titujt më të lartë të kohës “Piktor i Merituar” dhe “Piktor i Popullit”.

Më 7 korrik 2019 mbushen tre vjet nga ndarja nga jeta e Drejtorit të parë të Institutit të Arteve Shqiptare, pik-torit Vilson Kilica. Kilica do të ndero-het nga brezat dhe do të jetë pjesë në historinë e artit pamor shqiptar si një mjeshtër i madh i pikturës shqiptare të shekullit XX, një artist i talentuar, një pedagog i ditur që përgatiti breza të të tër artistësh të rinj. Në fundin e viteve ’60 të shekullit XX, në Shqipëri u formua një brez piktorësh të talentu-ar që mbaruan Akademitë Lindore të Arteve në ish BRSS,, Poloni, Çekosll-ovaki, Rumani, Bullgari, ndërmjet të cilëve ishin piktorët Jakup Keraj, Guri Madhi, Vilson Kilica, Danish Jukniu, Lumturije Dhrami, Muntaz Dhrami, Kristaq Rma, Thamas Papa, Ksenofon, Dilo, Sali Shijaku, Niko Progri, Dhimo Gogollari, Agim Zajmi, Pandi Mele, Kujtim Buza, Fatbardha Shkupi etj.

Kthimi i artistëve të parë që kryen studimet e larta në vendet e ish kampit socialist (dhe atyre studentëve që i ndërprenë studimet në vitin 1961 dhe u diplomuan në Institurin e Arteve në Tiranë), krijoi brezin e artistëve shqiptarë që ishin dhe krijuesit kryesorë të talentuar të veprave të artit të Realizmit Socialist. Në artet pamore shqiptare të pas viteve 1960, ashtu si dhe në letërsi, muzikë, kin-ematografi, teatër e fusha të tjera të kulturës largimi nga rregullat strikte të metodës së Realizmit Socialist, ishte e pamundur dhe në disa raste kush guxoi t’i shkelte (në vitet 1970 -1973) përfundoi me masa të rrepta represive deri në burgosje si artistët: Ali Oseku, Maks Velo, Edison Gjergo.etj. Ndër artistët e rinj të porsa kthyer nga stu-dimet Akademike në Shën Petërburg (ish BRSS), ishte dhe piktori Vilson Kilica (1932-2016), i vlerësuar si një student i shkëlqyer dhe me të ardhme në pikturën shqiptare.

Guximi i KiLicëS dhe KoLeGut daniSh JuKniu

Gjatë përfundimit të punimeve tek Pallati i Madh i Kulturës në sheshin “Skënderbej”, piktorëve Vilson Kilica dhe Danish Jukniu ju kërkua nga Ministria e Kulturës dhe LSHASH, të dekoronin me pikturë murale dy ambiente të katit të dytë (hyrja te salla e leximit te biblioteka kombëtare dhe hyrja te Teatri Operës dhe Baletit). I mbushur me ëndrra dhe me kërkesa drejt një pikture moderne dekorative & figurative, kompozimi i Kilicës ishte zgjidhur nëpërmjet një gjuhe simbolike, duke pikturuar personazhe tipikë të fushës së prodhimit indus-trial, bujqësor dhe kulturor. Tabloja murale përfshinte si personazhe kryesore: një fonditor, në pjesën tjetër një vajzë të vogël që mbillte një pemë si dhe një figurë tjetër me libër për të përfshirë dhe kulturën dhe artitn. Në anën tjetër piktori Danish Jukniu (i diplomuar në Poloni), kishte realizuar një vepër murale kushtuar baletit shqiptar. Ishte vitit 1965 dhe pak para përurimit të Pallatit të Kulturës, një vizitë e papritur e Kryeministrit të kohës Mehmet Shehu bëri që të dy pikturat murale të mos pranoheshin edhe pse ishin miratuar si bocete paraprake nga komisioni e kohës dhe të mbuloheshin me bojë. Ky ishte dhe sinjali më domethënës se çfarë rruge do merrte arti shqiptar pas viteve ’60 të shekullit XX në Shqipëri për artistët

veprën e pare murale me prirje mjaft moderne për kohën. Guximi i Kilicës dhe kolegut Jukniu dështoi dhe ato dy murale, të parat e artit modern shqiptar, ndodhen akoma aty të mbuluara nga boja duke pritur që restauratorët e artit t’i zbulojnë para publikut si dëshmitë e veçanta të pikturave murale të atyre dy artistëve që guxuan të parët të realizonin vepra monumentale në pikturën shqiptare.

Ndofta shumë shpejt me nismëm e Ministrisë së Kulturës publi-ku do mund të ad-mirojë veprat e krijuara 55 vjet më parë. Me përurimin e rikonstruksion-it të ambienteve të Operës Kom-bëtare restauri-mi (pastrimi nga mbivëniet me boje ) nga një grup restau-ratorësh profesionist do të sillte përsëri në jetë dy veprat e para moderne shqiptare që nuk arritën t’i “mbi-jetonin” censurës së shteti komunist të atyre viteve. Artistët e atyre viteve - si ata të kthyer nga vendet lindore por edhe studentët e porsa diplomuar në Akademinë Shqiptare në Tiranë ishin në udhëkryqin e fateve të jetës dhe të krijimtarisë që sapo po nisnin. Ata duhet të zgjidhnin disa nga alternati-vat që u shtroheshin përpara: a. – të realizonin veprat e tyre sipas rregul-lave akademike strikte të vendeve ku kishin studiuar – pjesë e artit militant dhe propagandistik; b. – të mundo-heshin të krijonin vepra me tematikë socialiste por me një penelatë më të lirshme – sipas ndikimeve impresion-iste dhe ekspresioniste (që mund të pranohej nga censura e kohës); c. – të krijonin individualitetin vetjak duke ju shmangur me kujdes rregullave strikte të realizmit socialist nëpërmjet një rruge: asaj të trajtimit të temave që kërkoheshin nga porositë e shtetit monist dhe d. – të krijonin vepra arti sipas lirisë krijuese pa ndikime ide-ologjike & propagandistike (disidente) që në ato vite ishte e pamundur ose më mirë vetëvrasëse.

Piktori Vilson Kilica zgjodhi pikën “c”. - duke synuar të hapte shtigje të reja më moderne (se sa kolegët e atyre viteve) në konceptimin e kom-pozimeve historike dhe atyre aktuale me një kolorit dhe stil individual që u konsolidua në vite, që prirej drejt një tabloje shumëfigurëshe me kolorit të fuqishëm, dekorativ dhe me raporte shpesh grafike. Ky tipar i dallueshëm i artistit vërehet edhe sot në koleksionin e disa veprave në Galerinë Kombëtare të Arteve , por edhe në atë të studios së piktorit - veçanërisht në peizazhet dhe natyrat e qeta, ku ai ishte brenda artistikisht më i çliruar. Kilica ishte një piktor që jetoi dhe krijoi në një periudhë të vështirë për shoqërinë shqiptare dhe për artistët në veçanti – diktaturën

pamorë shqiptarë. Të dy artistët guxuan të sillnin nga akademitë ku studiuan eksperiencat më moderne për kohën e mbi të gjitha ata po ten-tonin të hapnin një faqe të re në artet figurative të kohës. Vilsoni 30-vjeçar i prirur dhe admirues i veprave të mjeshtërve botërorë të impresion-

izmit, ekspresionizmit, kubizmit, fovizmit etj; para të cilave rrinte me orë të tëra në sallat e një prej Muzeve më të pasur në botë “Ermitazhit”,ku ndodheshin të ekspozuara kryeveprat botërore të autorëve të ndryshëm duke filluar nga Caravaggio, Antonio Cano-va, Francesco Casanova, P.Cézanne,

G.Pittoni, Da Vinçi, Jacques-Louis David, Edgar Degas, Paul Gauguin, Fra Filippo Lippi, H. Matisse, C. Monet, P.Picasso, P.Auguste Renoir, Rembrandt, Vincenzo Petrocelli, P.P. Rubens, Tiziano Vecellio, Van Gogh, Jacob van Ruisdael, D.Velázquez, P.Pagani, etj. Ëndërronte të realizonte

Vilson Kilica “Punëtorët”

9www.shqiptarja.com

E diEl, 7 KORRIK 2019

02. 06.1932 Lindi në vlorë në familjen e raqi Kilicës (tregtar i mesëm) dhe Urani Qereshnikut –Kilica (me origjinë nga Berati)

1948 -1952 Kreu Liceun artitik “Jordan Misja”, tiranë, në klasën e piktorit sadik Kaceli. studjoi në një klasë me sali shijakun, Ksenofon dilon dhe dhimitër Kokoshin.

1952 – 1958 Kreu studimet e larta për pikturë në në Institutin e arteve I.e.rjepin “në shën Petërburg ish Brss.

1958 -1960 Inspektor për artet në Ministrinë e arsimit

1960 - 1962 Pjesëmarrës në dy ekspozita Biennale pikture në aleksandri, egjipt

1960-1965 drejtori i parë i Institutit 3-vjeçar të arteve Figurative. 1965-1969 drejtori Institutit të Lartë të arteve.

1969-1973 Ishte sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes së shkrimtarëve dhe artistëve të shqipërisë.

1974 u kritikua nga Pleniumi i 4-të i KQPPsh dhe u përjashtua nga drejtimi i Lsha me motivacioni “Për ndikime borgjeze dhe revizioniste”.

1974 Pedagog në Institutin e Lartë të arteve, tiranë

1975-1981 ndëshkohet me transferim në qytetin e Fierit. Punoi si mesues vizatimi në dy shkolla.

1981-1991 transferohet me banim në tiranë dhe punoi pedagog në Institutin e Lartë të arteve, udhëheqës artistik i ateljesë së pikturës së kavaletit dhe asaj monumentale.

1991 I kushtohet vetëm pikturës, duke punuar në studion e tij në tiranë

1993 ekspozon në galerinë te&gi, tiranë, në galerinë Kombëtare të arteve, tiranë dhe në ekspozitën ndërkombëtare “onufri”

1996 ekspozitë vetjake në “hotel europark” në tiranë

1998 ekspozitë e përbashkët me sali shijakun në ga, Prishtinë, Kosovë

1999-2005 Merr pjesë në ekspozitat “nëntor” 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12

2003 ekspozitë vetjake në “galerinë e arteve” në Fier

2011 ekspozitë vetjake në “galerinë e arteve” në Fier

2012 vazhdon të ushtrojë veprimtarinë krijuese

07.07.2016 ndahet nga jeta nga një sëmundje e rëndë.

Biografia e Artistit

in MeMoriaM

komuniste shqiptare. Ai kaloi mjaft vështirësi dhe

pengesa si artist edhe pse fillimisht u caktua dhe drejtoi shkollën e parë të lartë të arteve në Tiranë (Insti-tutin e Arteve/ Institutin e Lartë të Arteve) duke hartuar programet e para akademike. Më vonë ai ishte Sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve. Prirja dhe mbështetje e tij drejt një lirie në krijimtarinë artistike të piktorëve dhe skulptorëve në fillimin e viteve ’70 (shek.XX) nuk kaloi pa pasoja dhe ai u largua pas Pleniumit të IV të KQPPSH, nga Tirana si një drejtues me prirje liberale dhe oportuniste, duke shkelur direktivat e Partisë. Në krijimtarinë e artistit Kilica mund të dallojmë dy faza apo më mirë dy elementë themelorë të saj :a. - artin zyrtar ku ai u përshtat për të mbijetuar dhe b. – artin e “studios” nëse mund ta emërtojmë kështu - ku shfaqen edhe më mirë cilësitë artistike të piktorit,që prirej drejt rolit dhe fuqisë së ngjyrës, dekorativitetit dhe kontrasteve piktorikë. Piktori Vilson

Kilica dha një kontribut të rëndësishëm edhe në përgatitjen e brezit të ri të studentëve të arteve si drejtues i parë i nderuar i këtij institucioni por edhe si një prej pedagogëve serioz, i përgatitur dhe komunikues me artistët e rinj.

KuSh iShte viLSon KiLica dhe ciLa iShte Jeta dhe KriJimtaria e tiJ

Piktori Vilson Kilica, lindi në Vlorë më 2 qershor 1932 por fammilja Kilica ishte me origjinë nga Voskopoja dhe në shekullin XVIII u vendosën me banim në Seman, ku blenë mjaft toka.Më vonë ajo ishte një ndër familjet e para që krijuan qytetin e Fierit. Babai Raqi Kilica (tregtar i mesëm), ishte i biri i kryetarit të Bashkisë së Vlorës pas shpalljes së Pavarësisë (1912). nëna Urani Qereshniku (me origjinë nga Be-

rati) ishte shtëpiake. Nga nëntë fëmijët e lindur nga kjo martesë jetuan vetëm tre vajza dhe tri djem. Artisti Kilica filloi hapat e para drejt artit figurativ i mbështetur nga vëllai i tij Janaq Kilica (dëshmor i atdheut), i cili e kish pasion pikturën dhe gjithashtu nga daja i tij, ikonograf. Kilica kreu studimet e mesme me rezultate të shkëlqyera (medalje ari) në Liceun Artistik “Jordan Misja”, Tiranë (1948 – 1951) nën drejtimin e pedagogut Sadik Kaceli. Studjoi në një klasë me Sali Shijakun, Ksenofon Dilon dhe Dhimitër Kokoshin. Piktori Vilson Kilica ishte një nga studentët shqiptarë që mbaruan studimet e plota me rezultate të shkëlqyera për pikturë në Institutin e Arteve „I.E.Rjepin“ në Shën Petërburg (1952 – 1958). Ai ishte studenti i parë shqiptarqë merrte mësime në atelienë e profesorit B.V.Jo-ganson, një nga figurat e rëndësishme të artit të realizmit socialist sovjetik, që ishte njëkohësisht edhe drejtor i

muzeut „Tretjakov“ në Moskë. Më vonë në këtë atelje kanë studiuar piktorët Sali Shijaku dhe Zef Shoshi. Programi në këtë shkollë arti ishte akademik e synonte përgatitjen e artistëve në „kopjimin e realitetit“ dhe modelimin, duke zbuluar dhe analizuar çdo detaj të objekteve dhe personazheve - modele si detyra shkollore. Por ish studentët e Shën Petërburgut kishin fatin të kishin si „konsulentë të vazhdueshëm“ gjatë viteve studentore veprat e Leonardos, Rafaelit, Peruginos, Caravaggios, Cor-reggios, Tizianit,Veroneses, El Grekos, Rubensit, Velaskes-it, Rembrand-it, Mone-së, Cesann-it, Pissarro, Picasso-s, Matiss-it, Kandiskij-t etj. që ndodheshin në sallat e Ermitazhit (një prej muzeve më të mëdhenj të botës).I ardhur nga një shtet i vogël dhe i varfër si Shqipëria e pas luftës së dytë botërore, (ku akoma nuk ishte çelur muzeu i parë i artit), Kilica qëndronte me orë të tëra para

kryeveprave botërore të artit klasik italian e më vonë, si student, gjithmonë vizitonte dhe admironte pavionin e impresionistëve, postimpresionistëve francezë, por edhe kubuzmin e Picassos që e ndihmonin për tu çliruar sadopak në penelata dhe në kolorit, në realizimin e punëve me kërkesa shkollore / akade-mike. Puna e diplomës titullohej “Të papunët” (3 x 2 m, vaj mbi kanavacë). Me kthimin në Tiranë, piktori Vilson Kilica do të ishte inspektor për artet në Ministrinë e Arsimit (1958 - 1960) dhe drejtori i parë i Institutit të Arteve Figurative, që fillimisht ishte 3 vjeçar (1960 – 65) e më tej drejtori Institutit të Lartë të Arteve (tashmë 4 vjeçar) në vitet 1965 – 1969. Kilica nga viti 1969–1973 ishte sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë dhe në vazhdimësi që nga viti 1981 - 1992 udhëheqës artistik i Ateljesë së pikturës së kavaletit dhe asaj monumentale në ILA, TiranëNë krijimtarinë e tij të gjatë gati 50 vjeçare piktori Vilson Kilica ka realizuar tablo kompozicionale me tema historike dhe aktuale, portrete, peizazhe dhe natyra të qeta. Duke qënë se brezi i tyre si artistë në vitet 1960 – 1990 trajtoi më gjërësisht tablonë kompozicionale dhe si rezultat i një censure dhe autocensure të rreptë, në veprat e Kilicës, edhe pse janë pjesa

më e madhe të realizuara sipas metodës së Realizmit Socialist, vihen re mjaft mirë ndikimet e artit europian perën-dimor. Në disa nga veprat e tij ndjehet prirja drejt një dekorativiteti të njollave, por brenda imazhit konkret historik („Gjyqi i Sinjës“, 1978, GKA, Tiranë). Më evidente këto preferenca piktorike piktori i ka shprehur veçanërisht në realizimin e disa portreteve, por edhe në peizazhet para viteve ‚90, por pas viteve ‚90 (shek.XX), artisti Kilica tashmë i çliruar nga çensura e shtetit komunist, krijoi situata piktorike per-sonale dekorative herë të intonuara e herë – herë me theks grafik. Duke patur

një formim akademik të fortë, kulturë e formim artistik në vazhdimësi, një eksperiencë dhe realizime tablosh nga dimensionet më të mëdha (mozaiku i MHK - 450 M2, me bash-kautorë) deri tek tablotë e zhanrit, artisti Kilica ka krijuar koleksionin e madh të tablove historike – poli-tike të artit të realizmit shqiptar, por edhe vepra të tjera me kërkesa më formaliste e dekorative, që sidoqoftë nuk i larg-ohen imazhit real. Pik-tori Vilson Kilica i përket brezit të artistëve të artit shqiptar të gjysmës së dytë të shekullit të XX. Ai është vlerësuar në vite për kri-jimtarinë dhe kontributin që ka dhënë në edukimin e brezave të artistëve të rinj, si pedagog për shumë vite në Institutin e Lartë të Arteve, Tiranë. Artisti Kilica është vlerësuar me “Çmimi i Republikës” i klasit të II (1962), “Çmimi i Republikës” i klasit të II (1964), me titullin “Piktor i

Merituar” (1969), “Çmimi i Republikës” i klasit të II (1970), me gradën shken-core “Docent”, “Çmimi i Republikës” i klasit të II (1979), i jepet titulli “Piktor i Popullit” (1987). Piktori Vilson Kilica. ishte pjesmarrës në të gjitha ekspozitat, konkurset dhe veprimtaritë kombëtare dhe ndërkombëtare (Egjipt, Turqi, Kinë, Itali, Kosovë, Bullgari, Rumani, Francë) të organizuara nga shteti shqiptar para viteve 1990, ndërsa mbi 80 vepra të autorit ndodhen në koleksione private në Itali, SHBA, Itali,Gjermani, Slloveni, Serbi, Francë, Greqi, Spanjë. Në Galerinë Kombëtare të Arteve, Tiranë ruhen 41 punime të artistit (kompozime, portrete, peizazhe, natyra të qeta). Ndër to mund të kujtojmë:“Portret i skulptorit Kristaq Rama” (1959), “Leningradi”, peizazh (1960), “Punëtori”, portret (1960); “Denoncimi i Traktatiti të Varshavës” (1974, kompozim); “Gjyqi i Sinjës” (1978, kompozim), “Portret i Rrapo Hekalit” dhe “U kthefsh me lirinë” (1979); “ 11 janar 1946 “ (1981, kompozim), “Ditë vjeshte” (1987), “Shoqet” (1988) etj.

Kontributi i piktorit Vilson Kilica në artet pamore shqiptare është i një rëndësie të veçantë, pasi talenti, mjeshtria e tij artistike shërbeu në modernizimin e pikturës shqiptare të shekullit XX në Shqipëri.

*Studjues & Kurator Arti

Vilson Kilica “Autoportret”, 1956

Vilson Kilica “Shegët”

Vilson Kilica “Punëtorët në banak”

Vilson Kilica “Brigadieret”

Vilson Kilica “Cakrani” 1978

10 E diEl 7 korrik 2019www.shqiptarja.com

Ministria e Financave bën të ditur listën e r e m e e m r a t e trashëgimtarëve të ish-të përndjekurve

politikë nga regjimi komunist, që kanë afat tre muaj për të sjellë dokumentat që u mungojnë, në mënyrë që të realizohet marrja e këstit të tretë të dëmshpërblimit të parashikuar nga ligji për ta.

Dokumentet që kërkohen sipas ligjit janë dëshmi trashëgimie ligjore për të dënuarin politik, origjinale ose kopje e njësuar noterizuar; autorizim me shkrim i lëshuar nga përfituesi

Të përndjekuriT

Përfitojnë dëmshpërblim deri më 27 shtator, emrat e trashëgimtarëve

Duhet të plotësojnë dokumentacioninpër katës për këstin e tretë

Emrat E trashëgimtarëvE të të PërndjEkurvE, të cilët duhEt të sjEllin dokumEntat Për të marrë këstin E trEtë

dokument identiteti (kopje ID-je, Pasaporte) të çdo trashëgimtari ose të personit që ka prokurë të posaçme për tërheqjen e dëmshpërblimit.

Kur një trashëgimtar i radhës së parë, të ish të dënuarit politikë, nuk jeton, për të tërhequr dëmshpër-blimin, trashëgimtarët e radhës së dytë, (fëmijët e tij) duhet të dërgo-jnë në Ministrinë e Financave dhe Ekonomisë, të gjithë dokumentet për trashëgimtarin e radhës së parë që nuk jeton. Kur një trashëgimtar i radhës së dytë nuk jeton, e drejta e tyre për dëmshpërblim nuk vazh-don më tej.

për të përfituar dokumentet e nevo-jshme elektronike; certifikatë vdekje e ish të dënuarit dhe certifikatë e trungut familjar (certifikata e trun-gut nuk mund të zëvendësohet me certifikatë familjare) do të aksesohen dhe printohen nga ana e Drejtorisë së Pagesave të Dëmshpërblimeve

nëpërmjet portalit të shërbimeve publike elektronike e-albania, brenda kuadrit të shërbimeve që disponon e-albania. Ato shërbime të cilat nuk aksesohen dot nëpërmjet portalit elektronik të shërbimeve publike do ti kërkohen subjekteve përfituese për t’i dërguar.

Po kështu, kërkohen numrat e llogarisë bankare në Lek (IBAN) për çdo trashëgimtar ose për personin e autorizuar me prokurë të posaçme për tërheqjen e dëmshpërblimit, në njërën nga bankat e nivelit të dytë që ushtron veprimtarin brenda ter-ritorit të Republikës së Shqipërisë;

EmEr atEsia mbiEmEr EmEr atEsia mbiEmEr EmEr atEsia mbiEmEr EmEr atEsia mbiEmEr EmEr atEsia mbiEmEr

Pashke Gjin CokuPjeter Palok CokuSimon Palok CokuVlash Palok CokuFatime Shaban Meta

Shqiponje Osman LushnjaPranvera Osman MetaMajlinda Osman HasaniValbona Osman HyraAdnan Rustem Tabaku

Xhemile Myftar CekreziHaxhi Nevruz CekreziFerit Nevruz Cekrezi

Shefki Nevruz CekreziJolanda Fuat HysaTeufik Allaman HysaRoald Allaman Hysa

Jolanda Andrea ZotoPolikseni Vangjel Zoto

Irena Vangjel ZotoHasan Zenel DervishllariQamile Mehmet MecaDiturije Hysen MenikuZenel Hysen Meca

Skender Hysen MecaQemal Hysen MecaFatmire Hysen QesjaHakunije Hysen MartinajDhurata Hysen MecaSofije Palok Derani

Xhuliana Parit KarrukuSafije Xheladin HereniHate Bajram Lleshi

Shpetim Bajram HereniSanaber Dali Hysolli

Irjat Nexhmi HysolliMergim Nexhmi Hysolli

Jace Nexhmi HysolliEglantina Nexhmi Hysolli

Emin Nexhmi HysolliMri Tom GilaDile Preke Mardoda

Terezina Preke PreknicajZef Preke Gila

Gjergj Preke GilaFerdane Haxhi Mucka

Ferdinand Demir MuckaAlfonx Demir MuckaQenam Demir MuckaZamira Demir KadiuLumturi Riza SulceLiljana Dilaver Sulce

Tefta(Ana-stasia) Dilaver Kolaci

Violeta Dilaver KacoKastriot Dilaver Sulce

Irma Dilaver SulceMri Tome Pllumaj

Lize Mark PepajSabire Latif DrangaBardhul Fadil Pilavi

Dile Preng MargjoniDile Mhill Paloka

Marte Mhill PervathiGjele Mhill BardhokuGjyste Mhill Lesaj

File Veli BodlliBajram Haziz BodlliHanke Haziz KrujaHasime Nexhip Bendo

Mynevere Faik AgolliVullnet Faik Bendo

Dhimiter Faik BendoBashkim Faik BendoFitnete Ismail HasnajDrita Ibrahim HatibiLiri Ibrahim Pustina

Fatime Banush LikajMitat Banush ZenelajFaire Banush PashajPerije Banush RizajFatime Fuat Bega

Virgjinesh Fuat BarutiAli Fuat Kulla

Myzafer Fuat KullaTelete Fuat VociNilke Xhelal Mani

Xhemal Rexhep ManiFaik Rexhep ManiDave Rexhep DaciXhelal Rexhep ManiNafie Rexhep CaniLule Gjergj GjoniTome Luigj GjoniKushe Luigj JakajMati Luigj Gjoni

Gege Luigj GjoniGjyle Shefket Haxhi

Robert Servet HaxhiDiana Servet Dervishllari

Zhulieta Servet BellaQerime Xhafer DodaSelman Destan DodaFeride Destan TuskuShahin Destan DodaSami Destan DodaBeshir Destan DodaShefki Destan Doda

Muhamet Destan DodaHake Bajram VelijaZade Muho HasajEsma Muho VelijaKije Muho Celaj

Nurije Muho ShabajLulzime Brahim LimaniShukri Shpresim Limani

Everlad Shpresim LimaniSidika Shpresim LimaniRumije Shaban IslamiNazmi Xheladin IslamiLatif Xheladin Islami

Bashkim Xheladin IslamiHekuran Xheladin IslamiEmrush Xheladin Islami

Daut Xheladin IslamiIlmije Xheladin Hutja

Kumrie Xheladin KazaniSimon Dylber DurmoNadir Dylber Durmo

Viktorija Spiro PiciLindita Nikollaq DashiAndon Nikollaq PiciIsmete Osman DervishiBehlul Isak DervishiNafize Isak Cizmja

Hidajete Isak CizmjaYlvi Isak Dervishi

Sefer Isak DervishiBesnike Isak DobroshiBaftjar Isak Dervishi

Manusha Muhamet MazeElida Hydai Maze

Shpetime Hydai MazeLindita Hydai MazeEdlira Hydai MazeAltin Hydai Maze

Hurma Hydai MazeEsmeralda Hydai Maze

Hyrije Dervishe VrenoziMinushe Nazif Kajlic

Agim Nazif VrenoziKujtim Nazif Vrenozi

Aferdita Nazif PetoLirie Nazif Lule

Dylber Nazif VrenoziHyleme Shaqir RrashiFatmir Fuat RrashiNafije Fuat Tyli

Shpresa Fuat RrashiHamide Ali Mustafa

Lumturije Riza OgreniFetije Riza Kodra

Thimije Riza MoravaQerim Riza MustafaSanije Riza Mulla

Floresha Riza CacaniFatiko Hysen KullaBejce Shaban Saliha

Sadete Shaban XhutiSaxhide Shaban BarolliLumturi Shaban ZeqoMeleq Shaban Kulla

Nevruze Shaban KullaZyra Xhaferr Plaka

Behije Llukman NezhaIdajet Llukman PlakaDemir Llukman PlakaJorgjie Ndoni VerriaViron Andon Verria

Pjereta Andon BelloNaxhije Ramo HardolliFlutura Xhelal HardolliMykdir Xhelal HardolliMirela Halit DautoviNeda Shyqyri DautoviAlma Shyqyri DautoviRabije Beqir Muhja

Sheuqet Smajl MuhjaSkender Smajl Muhja

Ymer Smajl MuhjaAhmet Smajl MuhjaFitnet Smajl Baleri

Ndricim Smajl MuhjaSafete Shefqet LimanoviAida Ramadan LimanoviGenc Ramadan Limanovi

Ibrahim Fadil KrajaNjazi Fadil KrajaBehije Ali Muho

Nazime Lutfi MukaFatmir Lutfi ShehuLutfi Lutfi Shehu

Violeta Faik BarbullushiFatbardha Sami Kulli

Gezim Sami BarbullushiPetrit Sami BarbullushiRitvan Sami Barbullushi

Neriman Sami BarbullushiDjalosh Gani MetaRahime Gani XholiNazmie Gani GjuraLutfie Gani ShtreziTush Gani Meta

Drande Kol MaliLize Zef Lumci

Gjergj Zef MaliDrande Zef GjoniPellumb Besim LuleMehmet Besim LuleVehid Osman SpahijaAge Illi GjergjiVasil Rrok Gjergji

Meliha Ahmet DervishiAstrit Qazim DevishiElnar Qazim Devishi

Resmie Dule SaliuIrini Qerim Laco

Musa Qerim ShehuHatiqe Qerim DanaZyme Ali Bejtja

Nuredin Shaqir BejtjaSadete Shaqir Myftiu

Vasiliqi Qiro GjiniElidon Kozma GjiniElca Kozma Gjini

Syme Kasem MukaUran Sheuqet Muka

Adnan Sheuqet MukaNexhatije Sheuqet SinaniBedrije Sheuqet QukuMuseret Sheuqet MukaKajace Kodhel DarzezaQemal Veli DarzezaAgim Veli DarzezaZarif Veli Darzeza

Sabire Veli DarzezaHatixhe Veli SuliMamude Imer IsufajBesiko Sali HoxhaQazime Sali MahmutiFiqerete Sali Alimetaj

Veneranda Zef KojaEmiljan Paulin KojaElton Paulin Koja

Meleqe Aris KananiBajram Elmaz KananiSalushe Elmaz Kanani

Bukuroshe Elmaz BullaHysen Elmaz Kanani

Shqiponja Elmaz NanajAntonjeta Ndoc PaliRegjina Ndoc BerishaBepin Ndoc NdojaPaulin Ndoc NdojaShege Kadri Selenica

Edmond Gani SelenicaFatmira Gani BerishaJorgjie Petro PriftiElena Zoi ZoiKlarita Zoi StefaniIkbale Fiko KokoshiQazim Engjell KokoshiMire Nike Rrushaj

Prende Ndok VukelajShefko Jaho Hoxha

Skender Sherif HoxhaMexhide Sherif Simoni

Islam Sherif HoxhaMargarita Pjeter DredhajGjovalin Mark DredhajNikolin Mark Dredhaj

Melpomeni Kristi KonomiDhimiter Bebi KonomiHarilla Bebi Konomi

Gjenovefa Bebi KonomiAndrea Bebi Konomi

Ulfet Dalip RukaXhemal Mazar RukaFeime Mazar RamaVioleta Mazar Mazreku

11www.shqiptarja.com

E diEl 7 korrik 2019Të përndjekuriT

EmEr atEsia mbiEmEr EmEr atEsia mbiEmEr EmEr atEsia mbiEmEr EmEr atEsia mbiEmEr EmEr atEsia mbiEmEr

Teki Mazar RukaLiri Mazar Puci

Zymbyle Salih ShkembiYllson Nexhip ShkembiHaxhi Nexhip ShkembiEqrem Nexhip Shkembi

Xheviko Nexhip AvxhiFerdane Nexhip HoxhalliKatrine Prel Malaj

Luc Prek MalajDode Prek MalajPaline Prek MalajMartin Prek MalajShaqe Mirash LejthizeNdue Mirash MhilliMark Mirash Mhilli

Fatime Adem GashiMylasim Sabri GashiVahide Sabri GashiFeride Sabri Gashi

Xheladin Murat KeciGani Murat KeciLutfije Murat Kraja

Naxhije Murat ShalaElena Sezai Kalemasi

Aleksander Sezai HoxhaPrende Nikolle VukelajDede Rrok VukelajKin Rrok VukelajLule Rrok Vukelaj

Gjovalin Rrok VukelajFran Rrok VukelajDrita Hekuran Burimi

Mirela Skender BurimiEntela Skender Rexha

Trodant Skender BurimiTaulant Skender BurimiErald Skender Burimi

Donika Enver HamitajTeuta Enver MehilliAgim Enver KondajHava Enver Kongjonej

Aferdita Hamit DurajShefqet Hamit SaliajXhemal Hamit Saliaj

Nazif Hamit SaliajXharije Ali Zaimi

Baki Hatem ZaimiEvgjine Hatem CelaVerije Hatem Muco

Mejdine Hatem LamiHaxhire Hatem IsmailiKapllan Hatem ZaimiMirsie Hatem IsmailajTeferi Sherif Salko

Adrijana Mehdi HodajIlirjan Mehdi SalkoAlbert Mehdi SalkoRubie Mydei Ramaj

Lavdosh Ismet RamaMarjeta Ismet MecajMimoza Ismet DollakajKristina Ismet RamajMbarime Ismet MeziniDervish Ismet RamajLidjona Ismet RamajGezim Ahmet BurgajBejaze Zace RapajLuftime Servet Troka

Merushe Servet BregajFiqerete Servet Cobaj

Hava Selim GaruciZamira Kydret VranajArdiana Kydret DervishiArben Kydret GaruciDrita Riza Albrahimi

Bukurije Riza AlbrahimiSadushe Riza AlbrahimiShqipe Riza AlbrahimiVjollca Riza NarazaniIliria Riza Olldashi

Rakipe Riza AlbrahimiManxurana Bilo Aliko

Admir Agja Aliko

Rovena Agja CelaAldjona Agja AlikoNevila Agja AlikoHaziz Sulejman MilukaHasije Ibrahim TahsimiIrfan Hasan Tahsimi

Saxhide Hasan OstreniVaxhit Hasan Tahsimi

Suzana Nazif ZotoMirela Veli BeqiriRenata Veli KajnoNaime Veliu Koci

Saxhide Sabri DibraAbide Sabri CunguMynir Sabri KociNuri Sabri KociAdli Sabri Koci

Qeramet Sabri KociShaban Hasan SulaShefqet Hasan SulaRazije Hasan Meco

Aleksander Hasan SulaXhevit Demo VeliuSali Demo Veliu

Bajame Demo MyrteMinushe Demo Hebeja

Islam Demo VeliuDervish Demo VeliuFeruze Veiz BoduriKujtime Habib HasanajMarie Habib DhimaMerije Habib Mahmutaj

Ramadan Habib BoduriLaura Gjeto Keçi

Aleksander Gjeto NikaLeon Gjeto Nika

Kostandina Llazo TytymceAferdita Simon TomoriKristo Simon Tytymce

Gjeraldina Simon StojkoLeftera Simon Zeqo

Androniqi Petro QirkaNikolla Kristaq QirkaMeri Kristaq Shomo

Katerina Kristaq LitoAndroniqi Ilia DindiPetrit(Pet-

ro) Bardhyl Dindi

Mark Bardhyl DindiDave Zef MirakajAlban Mojs MirakajAgush Mojs Mirakaj

LimanRazije Shaferdin KerlukuArtan Ejup Kerluku

Majlinda Ejup Merko-hasanaj

Anila Ejup BalloRubije Dalip LlomiBedri Seit Llomi

Muharem Seit LlomiLiljana Seit Telo

Shkelqim Seit LlomiAstrit Seit LlomiGjele LleshiNikoll Gjete LleshiDuhije Derhemi

Mustafa Islam DerhemiFitnete Islam DerhemiHamid Islam DerhemiEmine Islam DerhemiHajrie Jakup DemajFeride Mal DemajFahrie Mal Demaj

Naime Mal Hasando-caj

Bjeshk Mal BajramiLiljana Mal Gjongecaj

Skender Mehmet ShehuBashkim Mehmet ShehuVladimir Mehmet ShehuNaxhije Ibrahim Sallaku

Irina Ramazan KashariDjana Ramazan SallakuEdlira Ramazan Majollari

Vezire Refat MusollariSuzana Eqerem Molla

Luze Eqerem ÇoçkaVasha Eqerem LiçkollariJetnor Eqerem MusollariArtur Eqerem Musollari

Misiko Muharrem LlanajHatixhe Kapllan BacajAgron Qazim Bacaj

Bardhyl Qazim BacajEdlira Qazim FidhiElektra Qazim JukniMirjana Qazim PustinaKonili Mina Kolomitro

Evgjeni Lilo CaneVasil Lilo KolomitroNiko Lilo Kolomitro

Donika Lilo RucoZhaneta Lilo LikaEdmond Lilo KolomitroGjergji Lilo KolomitroGjyle Ali Cela

Ramazan Rrapush CelaShaban Rrapush Cela

Nexhmije Rrapush CelaLuljeta Rrapush MorinaFlora Rrapush CupiRabije Rrapush CelaAvni Rrapush Cela

Lindita Rrapush CelaIsmete Mehmet Kotobelli

Vladimir Ahmet KotobelliLejla Ahmet RamaAli Ahmet Kotobelli

Artur Ahmet KotobelliLuljeta Ahmet KotobelliArben Ahmet KotobelliHilmie Halil Dizdari

Bardhyl Zihni DizdariSanie Zihni Noçka

Haxhire Zihni SkenduliJeta Zihni DautiBerti Zihni Dizdari

Shpresa Zihni QazolliKreshnik Zihni DizdariShqiponje Halil Shehu

Albert Mehdi ShehuBenard Mehdi ShehuShemsi Shaip BicakuXhike Shaip Hasa

Maksut Shaip BicakuSalushe Shaip Bicaku

Mark Mrike RrikaMarte Mrike HojiNdre Mrike RrikaDave Mrike KaciGjon Mrike Rrika

Mihare PeciKosta Veip PeciPertef Veip PeciLutfie Veip PeciSafe Veip Runa

Sherife Veip BojoFaik Cepo MetajNeki Cepo Metaj

Sabrie Cepo RoshiZymbyle Cepo Rizai

Like Cepo MileHazbije Seit Kodra

Tefta Haki RamajLulezim Haki KodraRexhep Haki KodraVioleta Haki PalushajAzize Mustafa Bardulla

Fatmire Rasim KurtagaRexhep Rasim Bardulla

Lule Rasim NazifiFlora Rasim Hoxha

Janulla Anastas DupiSpiro Thodhori Dupi

Kristina Thodhori DupiGjok Mark NikollaVlash Mark Nikolla

Angjelina Mark Nikolla

Dhorka Mark NikollaShpetim Mark Nikolla

Trendeline Ibrahim FidaniMihal Etem FidaniAhmet Etem FidaniVioleta Etem HasaFatos Etem Fidani

Anastasia TotoshiEfthimia Spiro TotoshiStavrulla Spiro TotoshiStamato Spiro TotoshiAlekso Spiro Totoshi

Jani Spiro TotoshiDave Mark LleshajLuna Dod LleshiDafina Dod Lugja

Bib Dod LleshajGjon Dod Lleshaj

Kristina Dod KokaMetullahe VeshoTatiana Fuat RushitDonika Fuat TushiniGentjan Fuat VeshoFloresha Fuat VeshoArdian Fuat Vesho

Ilir Fuat VeshoMrike Dod SimoniZef Ndue Simoni

Prenge Dod SimoniDila Ndue Kaqi

Sander Ndue SimoniZyra Selman KarriqiTelo Selman DashiSami Selman DashiZare Selman Vasku

Shahe Selman MuskollariNeim Selman Dashi

Prende Gjin IsufiFatbardha Enver Marku

Lindita Enver BanajShaban Arshin ShkrelaZenel Arshin Shkrela

Xhemile Arshin Allkushaj

Alida Robert Gurashi (Gjyshja)

Frano Robert GurashiAlma Robert Gurashi

MarkDorinka Kristo MelqizaAngjelin Gjon MelqizaMarketin Gjon Gjergji

QerimDritan Bahri TarushiFlori Bahri Tarushi

JanaqJanulla Vangjel Tarushi

Ilia Jorgji TarushiDhori

Liljana Rako MeleThanas

Arjana Gaqi KikrriAsamble Sulejman LuleDurime Gezim Naco (Lule)

DemirRabe Asllan ThaciMus Demir Thaci

Lazime Demir Sadrija(Th-aci)

Sherife Demir Nega(Th-aci)

Ana Maj Gjini

Leonora Nasi Skaka (Gjini)

Zhaneta Nasi Prebila (Gjini)

Liljana Nasi Rodi (Gjini)

Rajmonda Nasi Vezuli (Gjini)

NdocAlbina Lec LjarjaNiko Gasper Ljarja

MartinPrendë Lukë Kodra

Dile Zef NezirajMartin Zef KodraMirash Zef Kodra

Asimeko HaxhiInaet Haxhi

Aferdita KuleSabri HaxhiBedri HaxhiAlfred Pellumgb MucaDile Luk LaskuLuk Simon Lasku

Angjeli Lace

Natasha Niko Lace(Miho)

Llazar Niko LaceTeuta Niko Lace

Ilir Niko LaceHafsa Abdulla AbaziEnver Abdulla AbaziSadije Abdulla TelahHasan Abdulla Abazaj

Edmond Thimi AndoniFrans Thimi AndoniGenci Thimi Andoni

Trendafil Kurtali Perona

Shpresa Kurtali Perona( Hyka )

Manushaqe Kurtali Perona ( Manoku)

Fide JataSajime JataXhetan JataDemir JataNazlije JataHasan Seit Matja

Shpetim Seit MatjaSuzana Seit MatjaLiljana

(Hiqmete) Seit Matja

Fiqiret Seit MatjaShefqet Shaqir Cami

Haki Shaqir CamiFaik Shaqir CamiFiqiri Shaqir Cami

Remzi Shaqir CamiPerparim Sadik Kaja

Hasim Sadik KajaKajo Sadik KajaIdajet Sadik Kaja

Bajame Sadik Ibrahimllari

Razie Rexhep Koci(Islamaj)

Gjyle Rexhep Ahmetaj(Islamaj)

Kume Rexhep Balliu(Islamaj)

Xhevrie Rexhep Sulaj(Islamaj)

Xhavit Rexhep IslamajPrend RrethiDake Prend Toli (Rrethi)

Tone Prend Gjoni(Rrethi)

Prende Prend Prenga (Rrethi)

Age Prend MargegajGjon Prend Rrethi

Zhaneta DedeMehdi Avni DedeElmira Avni Ziso(Dede)

Adnand Avni DedePjeter Llesh MarkuKole Llesh Marku

Mrike Llesh Bruli(Marku)

Vitore Llesh Syku(Marku)

Gjyste Llesh Syku(Marku)

Rrahman

Fetije Kadri Qazimi(X-heka)

Vehap Kadri XhekaXhelal Kadri Xheka

Drita Kadri Kadriu(X-heka)

Femije Kadri Xhetani(X-heka)

Hane Halil Omeri

Violeta Ruhan Kola (Omeri)

12 E diEl 7 korrik 2019www.shqiptarja.com

të arrEstuar1. Bledar Karaj, përfaqësues i TV kabllor “Brado” në Bradashesh2. Adem Boriçi, pronar i televizionit privat kabllor “Brado” me frekuencë në

Bradashesh/ Licensën e ka marrë në vitin 20113. Andrea Nathanaili, ish-Këshilltar në AMA4. Suela Musta, anëtare e Autoritetit të Medias Audivizive5. Izmir Hajdari, gazetar dhe ish-inspektor i AMA-s6. Artan Drazhi, lindur dhe banues në Elbasan,7. Shkëlqim Sula, u shpall në kërkim8. Ervin Tahiri, pronar i TV kabllor “Tata Junior”, Tropojë.

korrupsioni Te AMA

gjykata e apelitliron nga qelia

tetë të arrestuaritTre pronarë televizioni dhe ish-zyrtarë

të AMA-s, këtë javë janë liruar nga burgu

elton QynoTIRANE

Gjykata e Apelit në Durrës ka liruar nga qelia 8 personat e arrestuar për kor-rupsion dhe ush-

trim të ndikimit të paligjshëm në Autoritetin e Mediave Audiovizive. Vendimi për ndryshimin e masës së sig-urisë, nga “arrest në burg”, në detyrim paraqitje, është marë pak ditë më pare për Ble-dar Karaj, përfaqësuesi i TV kabllor “Brado” në Elbasan, vjehrri i tij Adem Boriçi, Suela Musta, anëtare e Autoritetit të Medias Audivizive, Izmir Ha-jdari, ish-inspektor i AMA-s, Artan Drazhi, Shkëlqim Sula dhe Ervin Tahiri, pronar i TV kabllor “Tata Junior” Tropo-jë. I vetmi që ka mbetur në “arrest shtëpie” është Andrea Nathanaili, ish-zyrtar i AMA-s. Personat e mësipërm u zbulu-an gjatë përgjimeve në terren nga policia dhe prokuroria e Elbasanit. Vënia në përgjim e Bledar Karaj, me qëllim zbulimin e plagosjes së tij në vitin 2013, në Elbasan, ka nxjerë këtë të fundit dhe zyrtarë të AMA-s në një aferë korruptive në Elbasan dhe Tiranë. Këto përgjime kanë nxjerë të implikuar në kor-rupsion anëtaren e Autoritetit të Medias Audiovizive Suela

Suela Mustën, duke i thënë se inspektorët kanë shkuar për kontroll te subjekti “Brado” në Elbasan dhe i ka kërkuar që të ndërhynte me qëllim largimin e tyre. Nga ana e anëtares së AMA-s, Suela Musta, pasi i

kërkohet të dijë se në ç’gjendje është ky subjekt, nëse është i gjobitur apo jo, është marrë përsipër që të ndërhyjë me qëllim largimin e inspek-torëve nga ky televizion dhe të mos ushtronin kontroll. Nga përgjimet rezulton se inspektorët e AMA-s kanë ushtruar kontroll në këtë subjekt dhe kanë bërë kon-statimet përkatëse. Ndërsa nga përgjimet telefonike mes Bledar Karajt dhe vjehrrit të tij, Adem Boriçi, konsta-tohet se subjekti, i cili është në pronësi të Adem Boriçit dhe realisht administrohet nga dhëndërri i tij Bledari, transmetonte në mënyrë të paligjshme, pa kontratat për-katëse me televizionet e licen-suara, programe të ndryshme

televizive. Nga këto përgjime rezulton se Bledar Karaj dhe Adem Boriçi, në bashkëpunim me njëri-tjetrin, realizonin nëpërmjet televizionit ka-bllor “Brado” transmetime të paligjshme dhe, duke paguar shuma të ndryshme parash te Andrea Nathanaili, kërkonin prej tij ndërhyrjen tek anëtarët e bordit të AMA-s dhe punon-jësve të tjerë të këtij institucio-ni që të mos pengoheshin në kryerjen e kësaj veprimtarie të paligjshme. Nga përgjimet telefonike rezulton se, pasi inspektorët kanë ushtruar kontroll në subjektin “Brado”, nga ana e ish-anëtarit Andrea Nathanaili, i është kërkuar anëtares së bordit të AMA-s Suela Musta,që të ndërhynte te ndihmonte televizionin.

Musta dhe dy ish-zyrtarë të AMA-s Andrea Nathanaili dhe Izmir Hajdari, por dhe dy biznesmenë. Shqiptarja.com disponon të plotë vendimin e gjykatës së Elbasanit. Nga përgjimet telefonike rezulton se, në datën 29 mars 2019, inspektorët e AMA-s kanë ushtruar kontroll në njësinë administrative Bradashesh, në

subjektin kabllor “Brado”, në qytetin e Elbasanit. Sapo nga Bledar Karaj është konstatuar se inspektorët kanë qenë në selinë e këtij televizioni, ai ka biseduar me ish-zyrtarin e AMA-s Andrea Nathanaili, duke i thënë se inspektorët kanë shkuar te televizioni. Nathanaili ka komunikuar me anëtaren e bordit të AMA-s

goditja E gruPit

Kontrata noteriale e Përgjimet zbuluan 6 persona e të dënuarin me burg përjetëSi u kap me armatim të rëndë në Qafë-Plloçë Roland Luli, njeriu që kërkohet në Greqi për disa grabitje

roland Luli, një i dënuar me burgim të përjetshëm dhe i

kërkuar nga drejtësia greke, si pjesë e një organizate kriminale në tokën helene, është kapur në Qafë-Plloçë me armatim të rëndë dhe në tentativë për të trafikuar drejt Greqisë një vajzë të mitur me inicialet V.Gj. Në dijeni të veprimeve kriminale të këtij grupi, që vepronte në zonën e Maliqit, ishte vënë dhe policia, e cila ka kërkuar autorizim nga prokuroria e Korçës për fillimin e ndjekjes operative në terren dhe mbikqyrjes telefonike. Të dhënat e grumbulluara flisnin

se personat e mësipërm kryenin veprimtari kriminale dhe mbanin armatim me vehte. Për pasojë, prokuroria e Korçës ka regjis-truar procedimin penal me nr. 598. Nga bisedat e përgjuara, doli se disa persona të këtij gru-pi, si Roland Luli dhe Rezarta Memetllari dhe një person tjetër Ermal Basha, komunikonin për mundësinë e trafikimit të një të miture në shtetin helen. Vajza e mitur ishte dashuruar me Ermal Bashën, ndërkohë shoqërohej me Rezarta Memetllarin, e cila ndikonte që vajza të shkëputej nga familja dhe të udhëtonte në Greqi. Punonjësit e Drejtorisë se Forcës së Posaçme Operacionale në Policinë e Shtetit, më 5 kor-rik 2019, në vendin e quajtur Qafë-Plloçë, kanë gjetur dhe shoqëruar Roland Lulin, Rezarta Mehmetllarin, Viola Rucon, të miturën V.Gj, të cilët udhëtonin në aksin Pogradec-Korçë me mjetin tip “Benz” me targa AA 864 BH me drejtues mjeti Rami Hyko. Roland Luli, midis të tjer-ash, kishte me vete dhe një armë zjarri tip pistoletë TT, dy granata dore, njëra ofensive dhe tjetra difensive, 67 fishekë kalibri 5.6 mm, një thikë të ngjashme me ato

që përdoren në ushtri, dy telefona dhe sende të tjera personale. Ndërsa Rezarta Mehmetllarit i janë gjetur e sekuestruar një sasi prej 3.060 eurosh. Gjithashtu, është shoqëruar dhe ndaluar Ermal Basha, të cilit, midis të tjerash, me vete i është gjetur një kontratë noteriale, ku bëhej fjalë për lejimin e të miturës nga prindët me qëllim daljen e V.Gj jashtë kufijve të Shqipërisë me Ermal Bashën. Gjithashtu, gjatë kontrollit të banesës së Ermal Bashës, janë gjetur e sekuestruar në cilësinë e provës material 14 fishekë pistolete 9 mm dhe një krëhër pistolete bosh. Në kuadër të këtij proçedimi, janë gjetur dhe asgjësuar 1.709 bimë të dyshuara si bimë narkotike.

Suplement i SHQIPTARJA.com

Viti IX - Nr: 26e-mail: rilindasi@gmail.com

7 korrik 2019E diel

Kryeredaktore;Admirina Peçi

nga Behar Gjoka

Në mes Motit të Madh, një sim-bolikë domethënëse e identi-fikimit të bëmave heroike të arbnorëve dhe kryetrimit të asaj epoke, Gjergj Kastriotit-

Skënderbeut, ka një lidhje shumë të fortë, një lidhje unike dhe të ndërsjellë, aq sa nuk mundet të kuptohen të shkëputura nga njëra-tjetra. Ky unitet organik, që është gdhendur, nga shekulli në shekull, në mijëra libra dhe vepra artistike në të gjithë botën, e ka skalitur të plotë figurën e heroit kombëtar, ndërsa vetë epokën e qëndresës shqiptare në shekullin XV, e ka

përveçuar si shenjën më emblematike të ekzistencës së kombit shqiptar. Megjithatë, pjesë e pandarë dhe faktike e kësaj peri-udhe tepër të rëndësishme historike, e përmasave të pazakonta të kohës dhe të heroit tonë, janë edhe bashkëpunëtorët më të afërt të Skënderbeut, udhëheqës dhe bashkëluftëtarë, që me praninë dhe aktet e tyre, i dhanë zë kohës, shekullit të madh të qëndresës heroike të shqiptarëve, të një lufte me kaq shumë sakrifica përballë hordhive osmane. Natyrën komplekse të periudhës në fjalë, si pjesë e pandashme e mesjetës, e tregon në mënyrë të veçantë

sugjerimi i Injac Zamputit, i cili me të drejtë nënvizon: “Sa më thellë të futesh në mesjetë, aq ma e dendun bahet er-rësina.” Në mesin e bashkudhëtarëve dhe bashkëmendimtarëve të rëndësishëm dhe të vyer të asaj periudhe dhe mad-hështisë së vetë heroit, spikat figura e Pal Engjëllit, jo vetëm si këshilltar sipëror dhe bashkëluftëtar i pandarë, por më tepër si një figurë përfaqësuese e vlerave intelek-tuale dhe shpirtërore,...

vijon në faqet 14-15

Moti i Madh/ 1462, Pal Engjëlli njihet për dokumentin e parë të shkrimit të gjuhës shqipe

Historia e Skënderbeut/ U botu në Venedik më 1480-n, 30 vjet para veprës së Marin Barletit

Sanije Bollati, një vjershë, si një dëshmi e tragjedisë çame

Tonin Fishta, plot 40 vite,Radio Shkodraishte familja ime

Zyhdi Dervishi,poetika e tij, plot shqetësime për probleme shqiptare e të përbotshme

Zonja e verbër

faqe 16

faqe 17

faqe 18-19

faqe 20

Këto ditë, duke kërkuar në dosjet e arkivit tim modest për Çamërinë, gjeta të fotokopjuar vjershën “Sanije

Bollati” , shkruar nga Gjergj Komnino dhe botuar në gazetën “Zëri i Çamërisë”. Gazeta në fjalë ishte organ i Komitetit Antifashist të Emigrantëve Çamër në Shqipëri dhe u botua vetëm në disa muaj, duke nisur nga gjysma e dytë e vitit 1945. Në faqet e kësaj gazete Gjergj Komnino ka publikuar disa nga krijimet poetike më të dhimbshme kushtuar tragjedisë çame si “Paramithi, Paramithi”, “Rruga e kthimit”, ....

nga enver kushi

nga Xhahid Bushati

nga Zija Çela

Eshtë Pal Engjëlli, jo Dhimitër Fargu,

autori i librit të parë për Skënderbeun

nga saZan Goliku

▶ Vepra biografike e Skënderbeut e shkruar në latinisht që mban autorësinë e Dhimitër Fargut

14 E diEl, 7 korrik 2019SuplEmEnt javor i

teZat Studimi Eshtë Pal Engjëlli, jo Dhimitër Fargu,

autori i librit të parë për Skënderbeun

Pal Engjëlli, që njihet për dokumentin e parë të shkrimit të gjuhës shqipe, mendohet të jetë autori i një historie të

Skënderbeut, botuar në Venedik më 1480-n, 30 vjet para veprës së Marin Barletit. Deri më sot njihej autorësia e Dhimitër

Fargut. Fan Noli ka hedhur i pari tezën për autorin Pal Engjëlli

nga Behar Gjoka

....e vlerave atdhetare dhe fe-tare, që i zgjeruan dimensionet e qëndresës shqiptare, duke i ven-dosur në ndërlidhje me epokën e humanizmit, i cili përkon me Rilindjen Europiane. Të qenët e tij kaq pranë figurës qendrore të Motit të Madh, me vepra dhe kontribute të dallueshme, me një rol primar si përfaqësues i diplomacisë së Gjergj Kastriotit, por pandarazi edhe si një klerik mendjendritur, e bën të pashmangshme dhe vlerëplotë nxjerrjen në dritë të përmasave të kësaj figure unikale të periudhës në fjalë.

ViTi i liNDjES 1417Në morinë e dokumenteve dhe

hulumtimeve të kryera kohë pas kohe nga ana e albanologëve dhe studiuesve, qofshin ato të huaj apo shqiptarë, viti i lindjes së Pal Engjël-lit kërkohet në tri mundësi, përkatë-sisht në vitet 1416, 1417 dhe 1427. Nisur nga pohimet e studiuesve të shumtë, të historisë dhe gjuhësisë, sipas të cilëve Pal Engjëlli ka qenë afërsisht moshatar me Skënder-beun, viti 1427 përjashtohet vet-vetiu, bazuar edhe në rrethanat e verifikimit të jetës dhe funksioneve klerikale që pati si detyra të larta. Aq më tepër që shugurimi prift dhe ngjitja në shkallët e hierarkisë kleri-kale, deri në detyrën e Arqipeshkvit, nuk e bëjnë të mundur përcaktimin e tij në vitet që kryen këtë mi-sion të marrëdhënieve shpirtërore, ku kisha kishte peshë dhe fuqi të madhe. Afërmend-sh, mundësitë më të pranueshme të lindjes së Pal Engjëllit janë vitet 1416 dhe 1417. Megjithatë, bazuar në shqyrtimet e bëra në punime apo librat e shumtë studimorë, vi-het re se për vitin 1416 ka vetëm dy pohime. Në anën tjetër, në Fjal-orin Enciklopedik të Akademisë së Shken-cave (faqe 601), është përcaktuar si vitlindje e këtij personaliteti viti 1417. Po ashtu, Rexhep Smajli, në librin “Tekste të Vjetra”, rithekson (në faqen 69), po këtë vit. Në të njëjtin përfundim mbërrin edhe Dhimitër Shuteriqi, por edhe autorët e tekstit “Historia e Letërsisë Shqipe”, 1983, botim i Akademisë së Shkencave, të cilët nënvizojnë vitin 1417 si vit të lindjes së Pal Engjëllit. Kristo Frashëri e përforcon edhe më tej datimin e vitlindjes, kur shprehet: “Sipas Flavio Komennit, Pal Engjëlli, biri i Andrea Engjël-lit që mbante titullin dukë e kont i Drishtit, lindi në vitin 1417. Pasi kaloi me rradhë shkallët e hier-arkisë kishtare u bë kryepeshkop i Durrësit dhe, gjatë pontifikimit të Pius-it të II (1459-1464...”

Për hir të së vërtetës, në analizën logjike dhe faktike të kohës dhe de-

tyrave që kreu pranë Skënderbeut, të pohimeve dhe kundërpohimeve, viti i lindjes përkon më së shumti me vitin 1417. Përkujtimi i kësaj figure, jetike për të zgjeruar për-masat e Motit të Madh, i rolit dhe kontributeve të vyera të Pal Engjël-lit, merr një vlerë domethënëse të jashtëzakonshme në marrëdhënie me vetë qenien arbnore, sidomos me rrezatimet e humanizmit, që varësisht periudhës, janë magma e përtrimjes së shekullit XV. Kjo për-masë lidhet kryesisht me dëshminë e parë të shkrimit të gjuhës shqipe, që daton me hartimin e Formulës

së Pagëzimit, në vjetin 1462, si një akt parandalues të konvertimit fe-tar, duke lënë fenë e të parëve, që do të ndodhte me shpejtësi dhe me reprezalje, veçmas në viset e Skënderbeut, fill pas rënies së kalasë së Shkodrës në vitin 1478.

PagëZoR DHE lajMëTaR i SHqiPES Së SHkRuaR

Data 8 nëntor 1462, së paku gjer më tani, shënon gjurmën e parë të dokumentuar të shkrimit të gjuhës shqipe, të realizuar nga ana e arbnorit Pal Engjëlli. Mbajtja e kuvendit kishtar në kishën e Shën Trinisë, nën drejtimin e Pal Engjëllit, Arqipeshkv i Durrësit, bashkëpunë-

tor i ngushtë i Skënderbeut, prijatari i diplomacisë arbnore, ka vlera të jashtëzakonshme historike. Në artikullin “Leksiku Historik i Gjuhës Shqipe”, botuar në Shkodër në vitin 1996, Kolë Ashta nënvizon: “Ndër-kohë, me sa duket (arqipeshkvi: shënimi im - B. Gj), u muar me vizitën baritore, të cilën e vendosi në Mat, në këtë krahinë të Kas-triotëve e iu vu përgaditjes që të mbledhë Kuvendin.”

Formula e Pagëzimit, rrethanat e mbijetesës që e sollën në skenë, veçmas karakteri sakral dhe in-stitucional i zbatueshmërisë, si një e drejtë që buronte nga vendimet e marra në kuvend, është një tekst që fiton vlera emblematike, shpirtërore, gjuhësore dhe his-torike: “Unte’ paghesont premnenit Atit et’birit et spertit senit.”

Në disa burime arkivore gjenden jo pak dëshmi dokumentare, sipas të cilave Kuvendi kishtar është mbajtur në Mat, në kishën që mban emrin e Shën Trinisë, ndonëse ende nuk është saktësuar përfundimisht vendi dhe kisha, madje pavarësisht të dhënave tërthore që jepen se është mbajtur në njërën nga kishat e dioqezës së Lisit të Matit, që në shekullin XV ishte nën juridiksionin e Arqipëshkopatës së Durrësit. Në rrafshin gjuhësor, që mbase përbën të dhënën më të padiskutueshme në gjithë këtë mjegullsi, të mbajtjes së kuvendit dhe të përcaktimit të natyrës dhe misionit të formulës së pagëzimit, Eqerem Çabejt shkruan: “… në shpirti, do menduar se kemi të bëjmë me një trajtë reale, trajtë e shqiptimit krahinor, sikundër flitet edhe sot në anët e Matit dhe Lurës, ku thonë pikërisht shpert, më duel shperti…”

Trajta “spertit/shpertit”, ende sot e gjithë ditën, shqiptohet pa asnjë ndryshim, pikërisht në këtë formë tingullore, në ligjërimin bisedor, në rrethinat e rrënojave të Kishës së Shën Trinisë. Rrënojat e mbetura të kësaj kishe, ka më shumë mundësi që të gjenden në rrethinat e Dazg-janit (Dazjanë), ku në mes tjerash përmendet edhe një toponim me emërtimin Qafë-Kaish, e cila ndod-het në një pikë të emërtuar Lnas.

Nga kjo pikë e lartë, që të përfyty-rohet më tepër si një kullë vrojtimi natyrore, vështrohet deti, qytet e Durrësit, Lezhës, pika më të afërta, Guri i Bardhë, Varoshi, e të tjera pika të zotërimeve të Kastriotëve.

Në Lis, ose qendra e dioqezës së dikurshme, që ka funksionuar si qendër administrative e Matit edhe në periudha të tjera të historisë, trajta gjuhësore “shpirti”, ndërkaq del me formën “shpërt”, madje në ligjërim bisedor vjen kështu edhe sot e gjithë ditën. Larmia gjuhësore e trajtës “shpirti”, pra edhe në këtë hapësirë të ngushtuar, na vjen në dy forma ligjërimore, ku trajta “shpertit”, e një zone të folmeje në rrethinat mbi Lis, dhe “shpërti”, në një zonë tjetër të folmeje, në zonë e Lisit dhe Burgajetit, Zenishtit, etj. Që të dyja këto trajta bëjnë pjesë në nëndialektin e gegnishtes jugore, forma shkrimi të cilat janë të pran-ishme në librat e Pjetër Budit. Kjo rrethanë e një dyzimi të rrokshëm gjuhësor sjell argumente në të mirë të faktit që kisha ku është mbajtur kuvendi dhe ku u shkrua Formula e Pagëzimit, të jetë në një kishë tjetër, në një vend më të thellë dhe më të sigurt se sa në kodrën ku ka qenë qendra e Lisit. Trajta “spertit/shpertit”, në këtë formë sh-qiptimi, flitet ende sot në fshatrat e Macukullit, Shëlliut, Shtejfnit (aty ku ka qenë Stefania e dikurshme), Der-jan, si dhe në ndonjë lagje të Lurës.

HiPoTEZa E auToRiT Të “aNoNiMi” i TiVaRiT

Në një artikull të botuar në vitin 2016, Mikel Prennushi, në mes të tjerash, shkruan: “Pal Engjëllit, si figurë historike, atdhetare e hu-maniste i atribuohet dhe një meritë tjetër. Mendohet se ai është autori i një historie të Skënderbeut në gjuhën latine e botuar në Venedik më 2 prill 1480, pra gati 30 vjet para veprës së Marin Barletit.”

Parashtrimi i plotë që M. Pren-nushi bën në artikullin e gjatë, madje duke rimarrë tezën e Fan Nolit, mbi autorësinë, risjell në vëmendje një fakt të jashtëzakon-shëm të shkrimit të biografisë së parë të një shqiptari për Skënder-

beun. Zgjerimi i diskutimit mbi autorësinë e të parës histori për heroin kombëtar, Gjergj Kastriot-it-Skënderbeut, lidhet ngushtë-sisht me rrethanën e botimit të parë të këtij libri, pa emër autori. Megjithatë, prania e figurës mad-hore të Skënderbeut, po kaq bindja e shqyrtuesve dhe studiuesve të kësaj periudhe, se është vepër e një njohësi të mirë të epokës së Motit të Madh, madje e një bashkëpunë-tori të afërt dhe tepër të ngushtë të heroit, krijon një pështjellim edhe më të madh, kur ndërkaq pritej që ta davariste situatën e përcaktimit të autorit që shkroi Komentarin. Prandaj, sërish të gjendur në këtë aureolë të gjasave të shenjimit të autorit, të biografisë së parë për Skënderbeun, shkruar nga autor shqiptar, tashmë rivihemi përpara dy alternativave, ku zbulimi dhe përcaktimi i autorësisë ka rëndësi për faktimin e këtij momenti, ndërkohë që libri ka shekuj që bën jetën e vet, ndonëse në gjuhën shqipe erdhi vetëm pas viteve ’90 të shekullit të kaluar.

Faktimi i këtij akti të identifikimit të autorit, të librit të parë biografik për Skënderbeun, nuk është thjesht problem historiografik. Rimarrja e problemit të autorësisë së bio-grafisë së parë për Skënderbeun, për të verifikuar “Anonimin” e Ti-varit, argumentet e sjella se i përket Pal Engjëllit lidhen me dy aspekte: së pari, nëse kjo është plotësisht e vërtetë, e argumentuar si analizë e konteksteve dhe analizë teks-tologjike, figura e Pal Engjëllit fiton

vijon nga faqja 13

▶ Studiuesi Behar gjoka

15E diEl, 7 korrik 2019 SuplEmEnt javor i

një vlerë më të madhe; së dyti, në pikë-pamje his-toriografike rregullohet një pohim, që ka ecur nëpër kohë dhe hapë-sirë, si një vepër anonime fillimisht, mandej që përmendet si autor, Dhimitër Frëngu. Duke qenë mendjehapur për idenë, po kaq edhe për ar-gumentet e sjella në të mirë të idesë se libri për Skënderbeun i përket Pal Engjëllit, ndërkaq do të përpiqem që të pranëvë dhe përqas argumentet për të dy alternativat, të cilat rreken të argumentojnë autorësinë e dy autorëve.

Vetë diskutimi mbi mundësinë e dy alternativave, pra të diskutimit të autorësisë ndërmjet dy autorëve, e shpie situatën në një verifikim hipotetik, pavarësisht pohimeve dhe argumenteve të nënvizuara, si dhe pa u anësuar në asnjërën tezë të hulumtimit dhe shenjimit të kësaj të vërtete, që do ta vendoste Pal Engjëllin në një stad më të lartë. Në këtë rrethanë, sa i përket biografisë së parë për Skënderbeun, të shkruar nga një shqiptar, në atë se çfarë ofrojnë studimet alban-ologjike, historike dhe gjuhësore, jemi në dy gjasa:

Së pari, gjer më tani, nga pjesa më e madhe e studiuesve, si autor i këtij libri, që ngre siparin e librave për Skënderbeun, është përcak-

tuar Dhimitër Frengu, një bashkëluftëtar i Skënderbeut. Ky tekst është historia e parë që ka vënë në qendër epokën dhe vetë figurën e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, botuar në vitin 1480, pa emrin e autorit, një libër që qëndron më afër kohës dhe sjell të dhëna faktike dhe reale të saj, një tekst që është shfrytëzuar nga Ma-rin Barleti për hartimin e biografisë së Skënderbeut.

Së dyti, Fan Noli është i pari autor që lë të kuptohet se autor i biografisë së parë për Skënderbeun është Pal Engjëlli. Faktet e para-qitura, fakti kokëfortë se ka qenë këshilltari më jetëgjatë dhe më pranë heroit, të nxit që ta shohësh me vëmendje edhe këtë pohim. Këtë ide e merr dhe shtjellon Mikel Prennushi, si një akt rivlerësues të kontributeve të Pal Engjëllit.

Të dy autorët, varësisht jetës së bërë, ndihmesës së dhënë në atë periudhë, përmbushin disa nga mundësitë, sepse janë bashkëkohës dhe bashkëluftëtarë të Skënder-beut, ndonëse Pal Engjëlli është në një kohë dhe në marrëdhënie

më të ngushtë me Skënder-beun. Po ashtu, Dhimitër Frëngu, si dhe pasardhësit e Pal Engjëllit, pas rënies së Drishtit, siç bënë një pjesë e banorëve të trevave veriore, mërguan në Venedik, ku madje dëshmohet se është botuar edhe Anonimi Tivarius-it. Megjithatë, libri i parë biografik për Skënder-beun, në shtegtimin e bërë deri më tani, në shumicën e botimeve, në italisht, frëngjisht, spanjisht dhe në pjesën më të madhe të gjuhëve të tjera, është prezantuar me au-torësinë e Dhimitër Frëngut. Pa pretenduar që të them fjalën për-fundimtare, se nuk është as qëllimi e as mundësitë e mia, si dhe duke qenë i bindur se vlerat historike dhe faktike të këtij libri, dihet dhe janë konsideruar, por megjithatë do të nënvizoja, nëse konfirmo-het përfundimisht se është libër i shkruar prej Pal Engjëllit, figura e tij do të fitonte një përmasë të pazakontë, të një rangu europian, si rol dhe veprimtar intelektual e atdhetar, me një kurorëzim të

dimensionit të hu-manistit të kohës.

Pal ENgjëlli - aTi SHPiRTëRoR i aRBNoRëVE

Detyrat e larta si Arqipeshkv i Durrësit, por edhe si kryekëshill-tar i Skënderbeut, pra të gjithë aktet e kryera në të mirë të shtetit, të grigjës së besimtarëve, si dhe të gjuhës shqipe, e formësojnë si njërin ndër përfaqësuesit më

të denjë të shenjtërimit të qën-dresës shqiptare në epokën e Motit të Madh. Të qenët at shpirtëror, përveç bëmave lapidare të kryera në jetën përdëllyese të Pal Engjël-lit, plazmohet në tri përmasa të identifikuara në dokumentat arki-vore, të cilat shpalohen përmes aktesh të qarta:

A – Si prelat i paepur dhe vizio-nar, që përkujdeset për grigjën e vet, për shqiptarët e besimit katolik, duke ndërmarrë herë pas here udhëtime nëpër krahi-nat më të thella, për të parë me sytë e vet gjendjen, si dhe për të nxitur organizimin e kuvendeve, si nevojë komunikimi dhe mbijetese e qenies shqiptare, në situatën e amullisë së një lufte heroike dhe me shumë sakrifica.

B – Si burrështetas largpamës, këshilltar i pandarë i Skënderbeut, në ndërmjetësimin e marrëd-hënieve më Raguzën, Napolin, Venedikun, vetë Papatin e Vatikan-

it, e shumë akte të tjera, duke vënë kështu themelet e diplomacisë arbnore, por edhe të një modeli diplomati, që gërshetonte dijen me humanizmin, në dobi të shtetit të arbrit dhe të grigjës arbnore.

C – Sipërmarrja e pazakontë për të futur gjuhën shqipe në shërbesat fetare, që kulmon me Formulën e Pagëzimit, si një akt i pashembullt reformator në his-torinë e Vatikanit, për të shpëtuar njeriun nga konvertimi detyrues, që ndërmorën hordhitë osmane, menjëherë pas vdekjes së Gjergj Kastriotit-Skënderbeut.

Tiparet e gdhendura në jetën dhe veprën shembullore të Pal Engjëllit, si at shpirtëror fetar, po kaq si at shpirtëror i qenies arb-nore, i fatit të gjuhës dhe kulturës, janë të mjaftueshme për të parë te bëmat e tij prijatarin e priftërinjëve katolikë, për t’i shërbyer atdheut dhe fesë, si një unison i vlerave shpirtërore, që mbajti gjallë ëndr-rën e gjallimit të qenies arbnore. Shenja fillestare e projektuar me ndihmesën e Pal Engjëllit, po në atë devizë, të atdheut dhe fesë, formësohet dhe shqiptohet në veprën e Buzukut, Budit, Bardhit dhe Bogdanit, në letërsinë e her-shme shqipe. Po me atë vokacion të njëmendtë të atdheut dhe fesë, që përbëjnë shtigjet e mbijetesës së qenies arbënore, formulohet kaq fuqishëm në veprën letrare, fetare dhe atdhetare të rilindasve, si dhe të mjeshtërve të tjerë të sh-qipes, që ruajtën shpirtin e kombit, aspiratën për liri dhe përparim.

▶ Formula e Pagëzimit, Pal Engjelli

▶ Vepra biografike e Skënderbeut e shkruar në latinisht që mban autorësinë e Dhimitër Fargut

16 E diEl, 7 korrik 2019SuplEmEnt javor i

Sanije BollatiNjë vjershë,

si një dëshmi e tragjedisë çame

Poezia e gjergj komninos, me 37 vargje, kushtuar tragjedisë çame, ku sundon dhimbja

e skajshme dhe tragjizmi deri në ulërimë...

arkiv Poezia

nga enver kushi

Këto ditë, duke kërkuar në dosjet e arkivit tim modest për Çamërinë, gjeta të fotokopjuar vjershën “Sanije Bollati” , shkruar nga Gjergj Komnino dhe botuar në gazetën

“Zëri i Çamërisë”. Gazeta në fjalë ishte or-gan i Komitetit Antifashist të Emigrantëve Çamër në Shqipëri dhe u botua vetëm në disa muaj, duke nisur nga gjysma e dytë e vitit 1945. Në faqet e kësaj gazete Gjergj Komnino ka publikuar disa nga kri-jimet poetike më të dhimbshme kushtuar tragjedisë çame si “Paramithi, Paramithi”, “Rruga e kthimit”, “Sanije Bollati”. Do të duhej një studim i veçantë kushtuar jetës dhe veprës së Gjergj Komninos, që siç shkruan shkrimtari durrsak Shpend Topollaj, ishte “diplomuar jasht shtetit, ku kish mbrojtur shkëlqyeshëm diplomën me një studim për Luixhi Pirandelon. Këtë intelektual, në damarët e të cilit “ rridhte gjak princësh e deri perandorësh”, këtë antifashist të orëve të para, regjimi komunist do ta bur-goste. Agim Musta në librin “Mandelët e Shqipërisë”, mes të tjerash, kujton edhe fjalët e Komninos: “ Më dënuan me vdekje më 1956 –ën. Gjashtë muaj duke ngrënë si qeni, në koritë, gjashtë muaj me duar e këmbë të lidhura me hekura, gjashtë muaj duke urinuar në tesha, gjashtë muaj …. “.

Le të rikthehemi te poezitë e Gjergj Komninos kushtuar tragjedisë çame. E për-bashkëta e tyre është dhimbja e skajshme dhe tragjizmi deri në ulërimë. Poeti duket se është njohur nga afër me plagën çame dhe trupin e sfilitur të Çamërisë. Ai është bërë pjesë e kësaj tragjedie dhe duket sikur edhe trupi i tij është me plagë që ende rrjedhin gjak. Mendoj se poezia “Sanije Bollati” është nga më tragjiket. Atmosfera është danteske. Duket, se ajo flet në boshllëk diku mes tokës e qiellit. Ka 37 vargje dhe në fund një sqarim për lexuesin: “ Sanije Bollati është një viktimë e monarko-fashistëve grekë, të cilët e dogjën pak nga pak dhe e masakruan tmerrisht”. Në librin”Kongresi Antifashist Çam”, përgatitur për botim nga Hektor Sejko, mes të tjerave në kapitullin “Shënime rreth referateve dhe diskutimeve, që u zhvilluan në kongresin e çamërve”, shkruhet: “Gjergj Komnini(i ftuar) reciton dy po-ezi epike tragjike nga episodet e tragjedisë çame të fundit:

- Sanije Bollati - Pjesë e Këngës së Parë- Gallataja- Kënga e fundit(e kthimit)Poezinë në fjalë, po e pub-

likojmë në variantin origjinal, siç është botuar 74 vjet më parë.

Kush është Sanije Bollati? Ka lindur në qytetin e Paramithisë, bijë e një prej fiseve të hershme të këtij qyteti (ku ndodhjet ende në këmbë kulla e Bollatatëve) dhe martuar po në këtë qytet në familjen Nuri. Është me interes për lex-uesin të bëj të njohur deklaratën noteriale të Fadil Nurit, që mban datën 26 janar 2005, lindur në Paramithi në vitin 1935 dhe është biri i Sanije Bollatit . Po citoj një pjesë të dëshmisë e tij, marrë nga Z. Ilmi Saqe dhe vërtetuar nga noterja Ruko Sako: “Nëna kishte në djep motrën 6 muajshe, Dilenë dhe shkon në banjë për të marrë ndresat e motrës, por kriminelët e djegin. Nëna del nga banja duke u djegur gjithë flakë. Unë fillova të qaja me të madhe, duke parë nënën që i digjej gjithë trupi flakë. Një zervist më qëllon dhe më shtynë nga kati i dytë dhe më rrëzon nëpër shkallë, duke u vrarë dhe coptuar . U mbusha tërë gjak

djegura, brigjet e detit, ujërat e turbullta të lumenjëve Kalama dhe Aheron, shtigjet dhe monomatet nga kanë kaluar, zërat e viktimave të pafajshëm, kokat e prera, kalldrëmet e përgjakura, gjymtyrë të flakur nëpër kanale, gra shtatëzëna me barqe të çara etj, etj, përbëjnë kujtesën e dhimbjes çame.

Asnjë ligj i botës, ka shkruar shkrimtari ynë i madh Ismail Kadare, asnjë formim kulturor nuk mund t`i bëjë njerëzit të mos kenë kujtesë e aq më pak, të mos kenë nostalgji. Është një dhembje që nuk ikën ngaqë dikush e shpall të paligjshme. As duke bërë sikur nuk e di, aq më pak, kur sillesh pa nderim ndaj saj.

SANIJE BOLLATINGA GJERGJ KOMNINOËshtë cikna e mishit t’im të cëriturËshtë shkrumbi i trupit t’im të zhuriturJa hiri që mbeti nga eshtërat e mijaVeç vojtje të thella i di Perëndija.

Fat-zezë kush bije në duart e tyreÇfarë mënxyrë: M’i dogjën mishërat pak e nga pak,E sytë i kullonin me lotë e gjak.

Ulërita sa munda dhe lypja mëshirë,Po më kot, se Strungari me shpirtin e nxirrë,Dëfrente, sodiste: kujë, o gjëmë,Si digjej një mëmë.

Për mua do qe një vojtje më pak,Si kur me një herë të zhdukesha në flakë.Dhe zjarri oh zjarri, i ëmbël sheqer,Se sa kur dejtë m’i preu neshteri,Dhe ditë me rradhë me të më cfilitnin.

Më e dashur qe vdekja, më i ëmbël qe vreri.“Paratë, paratë” ata më gërthitnin.

Kështu më foli Sanije Bollati,Mornica, mornica, m’u ngjeth tërë shtati,E leshërat si drizë m’u ngritën përpjetë,Fytyra e saj u bë krejt e zbehtë:

- Unë jam hieja e hijes s’ime,Më kot mundohesh duke fytyruar.Se ç’tmerre kam parë, se ç’farë kam duruar,Sa vojtje e mundimeNuk mund të kallzohen, nuk thuhen me fjalë.

Dhe lotët si breshër, i shkonin pa ndalë.Poet, o poet, për vojtjet e mia,Në qoftë se vërtet t’u dhëmbë ÇamëriaMbaj mëmd ç’po të them, t’a lë amanet:

E llërët e saja i griu me dhëmbë.“M’i thuaj Lutfiut në është i gjallëQë armën të marrij, të dali në ballëE hiri i im mos shkelet me këmbëNga thundra e barbarit”.

Sanije Baollati është një viktimë e monarkofashistëve grekë, të cilët e dogjën pak nga pak dhe e masakruan merisht.

patriotë të padëshiruar”, shkruan për Par-amithinë, që më 27 qershor 1944 “ qyteti u kthye në thertore…. Rreth pesëqind persona u vranë me mënyrat më çnjerëzore. Keqtra-jtimi i përgjithshëm i grave dhe rrëmbimi i pasurisë, e plotësonin këtë kuadër”.

Me këtë rast i bëjmë një thirrje opinionit të shëndoshë grek: Etërit tuaj të mëdhenj të lashtësisë, ata që i dhanë një dimen-sion tjetër më pas kulturës botërore, në tragjeditë e jashtëzakonshme që shkruan trokitën fort në ndërgjegjen e bashkë-kohësve dhe brezave, duke bërë katarsis. Hiri i trupit të vdekur të Sanije Bollatit në Paramithinë martire është akoma jashtë, pakallur në dhe. Të pakallur në dhe janë edhe eshtrat e pleqve , burrave e grave apo femijëve masakruar barbarisht nga bandat famkeqe të Napoleon Zervës. Në emër të atyre shpirtërave, që nuk gjejnë qetësi, të paktën lejonani t’u vëmë nga një trëndafil atje ku janë: në viset tragjike të Çamërisë tonë.

Kjo poezi u flet. Zëri që del nga shkrumbi i trupit të zhuritur të Sanije Bollatit, ju flet. Dëgjojeni këtë zë dhe atë të poetit Gjergj Komnino!

Duke u larguar me dhunë nga trojet stërgjyshore, çamërit e të gjithë moshave, fiksuan në kujtesën e tyre imazhet e tmerrshme të tragjedisë, pamjet makabre të krimeve të banditëve zervistë, e cila është transmetuar nga brezi në brez me një vërtetësi të habitshme. Pamjet e qiel-lit, retë, shirat, erërat, ngricat e dëbora apo ditët e nxehta, imazhet e shtëpive të

nga plagët që mora. Kjo shenjë që kam në ballë është nga këta kriminelë. Nëna vazh-donte të digjej, deri sa humbi ndjenjat. Ajo është përcëlluar komplet, mishrat e trupit ishin nxirë dhe vende- vende kullonin gjak. … Buzët ishin djegur, dhëmbët ishin përjashta. Nga djegia trupi ishte rrudhosur dhe tkurrur. Ishte një pamje lemeritëse. Ajo pamje më ka shoqëruar dhe do të shoqërojë deri sa të rroj…. Kriminelët vranë në djep edhe motrën, Dilenë 6 muajshe…..”

Dëshmia e lartpërmendur, e pashembullt në kanibalizmin e bandave zerviste ndaj popullsisë të pafajshme çame, më sjell ndërmend historianin bashkëkohor grek Jorgos Margaritis, i cili në librin “Bashkë-

▶ Episode nga tragjedia çame

▶ Episode nga tragjedia çame

17E diEl, 7 korrik 2019 SuplEmEnt javor i

Profil mjeShtri

Tonin FishtaPlot 40 vite,

Radio Shkodraishte familja ime

TakiM Në SHkoDëR/ kujtime që zbulojnë historinë e një ionstitucioni të rëndësishëm. Vite të mbushura me

pasion për teknikën dhe dashurinë për muzikën…

nga Xhahid Bushati

1.Takimi me mjeshtrin e ditur Tonin Fishta

ishte sa i beftë aq dhe emocionues, në këto ditë mesqershori. U çmallëm dhe kujtuam… Tonini, tani, jeton në Itali. Tonini ishte njëri nga kolegët e personelit teknik që punova me të për shumë vite në radio Shkodra.

Tonini kujton: “E fillova punën në radio në vitin 1961. Dola në pension po prej radios në vitin 2001. Për mua, për këto 40 vite radioja m’u bë familja ime e dytë. E tillë mbetet edhe sot që jam larg saj. Kur përmend radion, historitë që më lidhin me të janë të shumta, të shtrenjta e të paharrueshme. Po përmend disa prej tyre, sepse kanë ndikuar në formimin dhe jetën time. Kisha drejtor Alush Çenon. Ndryshe kishte pamjen e fytyrës, ndryshe kishte zemrën. Dukej hijerëndë, por ishte njerëzor. I afërt me punonjësin. I ndiqte hallet e tij, ndonëse vetë ishte hallexhi. Mes shumë tipareve ka pasur edhe një të cilësueme: kurrë nuk ka ndërhy në profesionin tim. Një njeri tjetër që punova me të dhe e kisha model, ishte tekniku Mati Jubani. Nga natyra dhe shpirti ishte muzikant. I saktë në punë. I përgjegjshëm. I pafjalë.

Arritjeve të mia, aq sa ato janë, e kanë burimin në përgatitjen time si radioteknik në nëndestëse shkollën që bëra në Odesë. Më pas isha përgjegjës i silurave akustike në Vlorë, më pas erdha në Shkodrën time. Jo s’e nuk kam pasur oferta për punë të ndryshme, por dëshira ime ishte të punoja në radio Shkodra. Radion e kisha dhe e kam të zemrës…”

2. Tonini flet… Realisht është kthyer në ku-

jtim. Tonini kujton… Realisht është kthyer në një copëz identiteti Shkodre. Tonini përlotet. Realisht është kthyer në përvëlime dhe ku-jtesë malli.

Tonini, përsëri, kujton: “E nisa punën në radion e vjetër, në shtëpinë e Lumanëve. Gazetarë – pak. Teknikë – pak. Si një “familje” e vogël punonim e jetonim për radio Shkodrën. Çdo mëngjes, kur shkoja në punë, më dukej sikur shkoja drejt ‘zemrës teme’. Se radioja don zemër. Nuk dija se ç’është orari. Koha në radio dhe jashtë saj, ishte dhe është përgjegjësi. Kështu e kam vlerësuar unë. Një ditë, dhe kjo ka qenë ëndrra ime e kahershme, u shpërngulëm në radion e re, një radio me arkitekturë moderne. Në momentin e largimit nga radioja ku nisi jeta ime, emocionet ishin të mëdha, ashtu si dhe kujtimet që më mbuluan, falë atyre viteve që nuk harrohen lehtë. Më përcolli kjo “vendlindje” dhe më shoqëroi gjelbërimi dhe njomësia e barit përreth, për të rinisë vazhdimësinë e po të një jete në një “vendlindje” jo shumë larg, por që e meri-tonte Shkodra.”

3.Radioja e re. Tashmë,

Tonini bashkëjetonte me ëndrrën ëndërr (dikur) sot realitet. Bashkëjetoi për tetë vite rresht. Më pas doli në pension.

Radio Shkodra që hijeshonte mjedisin përreth, tashmë, u fliste qytetarëve të saj e më gjerë perms një realitet të ri.

Tonini humbet në kujtime… “Pa shitur mend, pas projektueses së projektit teknik, unë isha “zbatuesi i parë”. Ajo më kish dhënë “dorë të lirë”. Ndaj, unë, çdo ditë (për disa ditë rresht), kaloja studio më studio, dhe qëndroja, në secilën, rreth 2 ose 3 orë. “Bisedoja… Me “projektin e mendjes sime” çdo studio e “studioja mirë” mbi bazën

e projektit, se në çfarë vendesh duhet të jenë aparaturat e pjesët e tjera teknike e elektrike. Aparaturat në të gjitha studiot janë vendosur sipas “projektit tim”. Tani dhe një kuriozitet. Kishte mbaruar transferimi i kabllove nëntokësore nga radioja e vjetër në radio të re. Po ashtu edhe ato të nëntokës të radios së re. Tashmë, aparaturat në çdo studio ishin gati. Pra, unë këtë “bota elektrike” e njihja se e kisha prekur me duart e mia. Papritur, më vjen projektuesja e më thotë: “Tonin, radioja nuk ka “zë”. Ajo nuk mund nuk mund të komunikojë me dëgjuesin shkodran e më

gjerë. Si t’ia bëjmë?!” “Unë iu përgjigja: -Mos u shqetëso, inxhiniere! E kam vënë re që në projekt se radios i mungon “zëri”. Edhe atë e kam rregulluar, duke i shtuar projektit in-stalime të reja. Mjafton një shtypje butoni… Dhe vërtet, u shtyp butoni dhe radios i erdhi “zëri”, i fluturoi “zëri” në eter, u dëgjua Ra-dio Shkodra. Radio Shkodrës i dhashë “zë”. Tani edhe një tjetër kuriozitet. Kur vij në Shqipëri, pra në Shkodër, dhe vij një herë në vit, vizitën e parë e bëj në radio Shkodra. Si atëhere edhe tani, hyj studio më studio. Qëndroj gjatë. Vështroj gjatë. “Bisedoj” me

mall. Përmallohem. Edhe trishtohem. Prek aparaturat. I ledhatoj me gishtrinjtë e mi, tashmë, të plakur. Më rrethojnë kujtimet. Më dalin përpara fytyrat e kolegëve: Bardhi, Edi, Meti, Gufi, Eqeremi, Paçi, etj. Më dalin emrat e nderuar të gazetarëve: Gëzimit, Su-zanës, Ramadanit, Pëllumbit, Zefit, Xhahidit, Adit, Meritës, Lekës, Ardianës, Gentianës, … etj. Nuk kam si të harroj kolegët e pra-pavijës: Saminë, Gëzimin (Xaken), etj. Disa nuk jetojnë më, disa të tjerë ende jetojnë. Kujtoj biseda, dialogje, vështirësi, humor, … shumëçka kujtoj. Nga studio në studio më shoqërojnë, shpesh, dhe shumë pika loti që m’i lagin faqet. Eh, kështu qenka jeta! Unë në radio kalova një jetë të tërë. S’mund ta kuptoj jetën time pa të. Radioja është shpirti im!”

4. Tonini ka një shpirt muzikor. Ka kënduar

që fëmijë. Në fillim në kori, pastaj si solist. E ka ndjekur këngën e fëmijëve vit pas viti. Nuk është mërzitur. Që nga Festivali i parë në vitin 1963 dhe ky i fundit, i sivjetmi, që shënon numrin 57. Tonini më thotë: “Edhe pse jam 80 vjeç, bëhem në festival 8 vjeç. Unë jam “spektatori” më i rregullt i çdo festivalit. Nuk kam bërë asnjë mungesë. Dhe nuk do të bëj…”

Tonin Fishta, pas ’90-ës, vit për vit niset nga Italia, sfidon moshën, dhe vjen për të parë Fes-tivalin e këngës për fëmijë, që në çdo qershor zhvillohet në Shkodër. Nostalgjia për Festivalin është e madhe. Eh, si i pret ditët kur fillon muaji maj! Tonini përgatitet për udhëtimin e tij… Dhe këtë qershor e takova në Shkodër, kolegun tim të dikurshëm. U çmallëm… dhe kujtuam… ashtu siç e përmenda edhe në fil-lim të shkrimit. E pyes për marrëdhënien e tij me Festivalin? Ai më përgjigjet: “Kur vij, vij me mall. Më njohin menjëherë. Edhe ata që nuk më njohin nuk vonojnë të më njohin se men-jëherë përhapet historia ime e ardhjes. Më përqafojnë. Më pyesin, më pyesin pafund… Pastaj unë ndjek provat me shumë dëshirë. Bëhem si fëmijë. Ndjek të gjitha kompozimet. Kompozimet më të bukura, sipas meje, i ndjek disa herë. Të gjitha titujt e këngëve, me kom-pozitor dhe autor i regjistroi në kujtesë. Ndjek me kuriozitet të gjithë këngëtarët. Ua mësoj

emrat. Gjatë ditëve të festivalit, unë kam karrigën time. Ndjek festivalin, ashtu siç e ndjek një fëmijë, ndonëse jam bërë gjysh. Festivalin, tashmë, e kam të njohur…”.

Për Toninin, me mbarimin e festivalit, mbaron dhe ditëqën-drimi i tij. Ai mund të rrijë më pas edhe dy a tri ditë, por ai qën-drimin e tij e lidh me mbarimin e festivalit, të kësaj feste, e cila është rrënjohur në kujtesën e tij, pa të cilën Toninin nuk mund ta kuptosh. Në vetvete ai i ngjan një arkivi festivali, që kushdo do ta kishte zili! Dhe çdo qershor vjen për ta pasuruar atë.

Në momentin e largimit, në çantën e tij “flenë” inçi-zimet e këngëve që merr me vete. I zgjon nga “gjumi” kur mbërrin në Itali. Në studion e tij ‘bisedon” muzikalisht me to. Kjo botë e bukur tingujsh e zërash fëminorë e ndjek

pas tërë vitin…, deri në ardhjen e qershorit të ardhshëm, kur Tonin Fishta bëhet gati për udhëtimin e tij të zakonshëm, plot emocion e mall… Edhe pse bëhet një vit më plak, atë e pret Shkodra, vendlindja e shtrenjtë vetëm një herë, në qershor… Shpirti i tij pasurohet me këngën fëminore shqipe. Ndoshta ka gjetur këtë rrugë për të mbetur “fëmijë i përjetshëm”. Një pasaportë përrallore, kjo! Kjo rrugë e bën të komunikojë me Shkodrën, e cila është gjithçka për të, por edhe me radion e tij të dashur, ku fali plot ëndrra e dëshira jete.

Shkodër, korrik 2019

18 E diEl, 7 korrik 2019SuplEmEnt javor i

recensa Poezia

Zyhdi DervishiPoetika e tij plot shqetësime, për

probleme shqiptare e të përbotshme

Vështrim mbi katër librat e poetit: qiej të përthyer” (1999), “jehonëlebetia” (2005), “Vetëklanimi i maskave” (2009),

“Mokra e hijeve” (2014), të cilët karakterizohet nga fryma e theksuar sa qytetare aq dhe humane në çdo qelizë të saj.

nga saZan Goliku

Në historinë e kul-turës botërore, po dhe atë shqiptare, kemi shembuj të shumtë se personalitete shken-

core kanë pasur edhe krijimtari të shquar artistike. Po përmend vetëm disa prej tyre si: Kahjami, Da Vinçi, Lomonosovi, Lajbnici, Niçja deri te figurat tona Sami Frashëri e Fan Noli. Në këtë udhë, ku bash-kohet studiuesi me shkrimtarin, po ecën edhe profesor doktor Zyhdi Dervishi.

Poezia e Dervishit në katër librat e tij: “Qiej të përthyer” (1999), “Je-honëlebetia” (2005), “Vetëklanimi i maskave” (2009), “Mokra e hijeve” (2014) karakterizohet nga fryma e theksuar sa qytetar aq dhe human në çdo qelizë të saj. Temat e mo-tivet e poezive kapin një gamë të gjerë të problemeve të mprehta të realitetit të sotëm shqiptar dhe të përbotshëm, nëpërmjet percepti-mit e konceptimit poetik, me figu-racion të pasur dhe emocionalitet të lartë. Shpirti kritik i Dervishit prek me dhembje plagë të hapura të botës shqiptare, që e pengojnë të eci përpara krahas shteteve e popujve të qytetëruar të botës.

Korrupsioni në të gjithat hallkat e shtetit, mosndëshkueshmëria e shkelësve të ligjeve, lufta e paskru-pullt për pushtet, varfërimi dhe po-larizimi i shoqërisë etj. pasqyrohen me vërtetësi në vargjet e Dervishit. Gjithashtu, dukuritë negative që po përjeton njerëzimi i sotëm janë në fokusin e poezive të tij.

Duke e parë nga një këndvësh-trim sociologjikë, vepra poetike e Dervishit mund të quhet reagim i pastër figurativ ndaj realitetit aktual dhe ai poet “diagnostikues” i sëmundjeve të epokës. Profesor Zyhdi sa analizon e argumenton me akribi shkencore, me qetësi, ftohtësi e maturi në veprat e tij sociologjike, aq impulsiv e goditës shprehet në poezi. Pra, kuptimi i drejtë mes dallimit thelbësor të shkencës dhe artit ka kushtëzuar jo vetëm metodën e stilin, po dhe temperamentin e ndezur, si cilësi karakteristike e poetit Dervishi.

Vargjet e poetit kanë ngarkesa të shumta semantike dhe me rrezatime polivalente ndjesh-mërish, ku e bukura dhe mesazhet janë shkrirë organikisht. Çelësi i kësaj poezie duhet parë në thurjen e sistemit figurativ origjinal që për-bën strukturën solide të poetikës.

Lakonizmi dhe denduria stil-istike janë tipare të dukshme të kësaj poezie, siç janë edhe imaz-het ekspresioniste dhe herë-herë edhe surreale. Pikëpyetjet në fund të disa poezive janë shprehje dy-shimi ose mosbesimi, ose dëshirë e tërthortë për kapërcimin e një gjendjeje ose situate të padëshiru-ar. Po në thelb janë sfidë ndaj një realiteti dramatik.

Të interpretosh dukuritë e proceset politike, ekonomike, kulturore dhe etiko-morale të kon-ceptuara poetikisht, duke shman-gur cerebralitetin libresk, duhet të jesh i vetëdijshëm dhe i aftë, pra i talentuar, për të qëndruar me të dy këmbët brenda gjuhës së poezisë.

Si një kredo të poezisë së Der-

vishit do të pranoja thënien e Sartrit: “...letërsia krejtësisht e lirë paraqet negativitetin si moment i nevojshëm i ndërtimit” (Zh. P. Sartri, “Ç’është letërsia”, 1998, f. 63). Në këtë kuptim vargjet e Dervishit janë thika të mprehta për të operuar nga trupi i sëmurë i shoqërisë pjesët e kalbura ose të infektuara. Ai godet sëmundjen në emër të humanizmit të vërtetë, jo me deklarata subjektive ose të re-torikës hipokrite që mbushin faqet e shtypit dhe mediat e shumta online. Ndjenja e dashurisë dhe e dhimbjes për gjendjen e vendit dhe situatat që po kalojmë në këtë tranzicion absurd përshko-jnë gjithë poezitë e Dervishit, pavarsisht se satira e mprehtë mbizotëron ndaj dukurive nega-tive. Një koncept të tillë për satirën e paraqet edhe Benedeto Kroçe:

“Për satirë kuptohet një shqetësim moral që, ndonëse e sheh me sy vesin për të luftuar dhe për ta pa-raqitur shëmtimin e tij, nuk e hum-bet nga syri shkakun e indinjatës që qëndron në një dashuri të zh-gënjyer për fisnikërinë, pastërtinë, ndershmërinë.” (Benedeto Croce, Poezia antike dhe moderne, f. 98)

Që në librin e tij të parë “Qiej të përthyer” Dervishi nuk e kursen sarkazmën te poezia “Politikë” ndaj politikës zyrtare e partiake pa skru-puj, duke e quajtur atë “shtrigë e shtrigave”, që me

“Alkiminë tinëzare të natësdhe gurëvarret lëvizin”,që me hipokrizi klasike:“gjirizin e kthen në tempuj tempullin në gjiriz.”Te “Mokra e helmetës” poeti

vëren paradoksin qeveritar:“Vendi im përherë i përmbysur:

një vrasës profesionist një laro ministër një gjeneral krimeshnjë kolonel të zvetënimeve një palo prijës një këngëtare çengije e ngre mbi piedestalin e din-

jitetit të ngjizurme mundim të fisëm nga mijëraartistë shkencëtarë e profesorë.” (Vetëklanimi i

maskave, f. 26 – 27).Këto vargje na kujtojnë me turp

vargjet e njohura të Fan Nolit, ku satirizon qeverinë anakronike të mbretërisë së viteve ’30. Servilizmi i të paaftëve dhe të pacipëve, mungesa e dinjitetit minimal, për të fituar diçka ose një çfarëdo lloj posti, ka shkatërruar hierarkinë e vlerave:

“Acarit të dimrave të zhgënjimit me ujëra të turbullta që ngrinësi stalagmite në boshtin e kohësrriten politikanucët hije – manekinë” (“Qiej të për-

thyer”, f. 64)Ky karikaturizim poetik i godi-

tur është shprehje e asaj praktike të politikanëve mashtrues, të cilët i përdorin militantët naivë si karrem për të kapur e mbajtur pushtetin me çdo mjet e mënyrë. Të mbështetur te politika të inte-resave klanore dhe të lidhur në mënyrë të ndërsjellë me bizne-sin e madh, pushtetarët e rad-hës shndërrohen natyrshëm në sundimtarë, shkatërrues të pari-

▶ Zyhdi Dervishi

19E diEl, 7 korrik 2019 SuplEmEnt javor i

me mjete të stërholluara fitimet e majme, çka çon në varfërimin e mjerimin e masave të gjera, po dhe në humbjen e dinjitetit të vetë shtetit.

Kjo neveri kuptimplote, që rrjedh në të gjitha poezitë me mo-tive politike të librave të Dervishit, nuk buron vetëm nga ndjenjat vetjake të poetit, po nga gjendja emocionale e akumuluar mbarë-popullore. Dhe në kaosin e sotëm shqiptarë, të sistemit të vetëquaj-tur demokratik, pasiguria për jetën e njeriut, i cili zbaton rregullat mo-rale dhe ligjet, është një dukuri e rrezikshme, prandaj poeti shikon:

“Kudo trekëndësha të paduk-shëm

ku luhaten litarë gjarpërinjë me leqe – kurthe interesa mafiozë. Njeriu i ndershëm të tepërt e ndien veten në këtë botë si të mbështjellë me lëkurë të kalbur lebroze.” (Idem, f.63)Prandaj ndërgjegjja qytetare e

ndjeshmëria vetjake e Dervishit reagon me zemërim të përligjur se

“Kovat e krimit – kamxhik mbi kokat e të gjithëve me kuisje kobndjedhëse fshikullon.” (Idem, f. 69)Krahas parrullave e retorizmit

hipokrit, pushtetarët, me forcën e ligjit në dorë demostrojnë prepo-tencë dhe brutalitet:

“Me grushtin e rrufesë sferike goditi tryezën e rëndë të vendimmarrjes” (Mokra e

hijeve, f. 49)Përplasja e grushtit është një

veprim që simbolizon mendësinë se “unë kam pushtetin, kam dhe mundësinë të hartoj dhe të zbatoj ligjin siç duan interesat e mia dhe të klanit që unë përfaqësoj.”

Natyrisht, duhet kuptuar se përgjithësimi poetik nuk përfshin ato segmente të politikës realiste e konstruktive dhe ata individ me parime e prirje pozitive e progresive, por që me heshtjen e tyre ose pamundësinë për të ndi-kuar në sistem, ekzistencën e tyre mund ta quajmë virtuale.

Motivet e poezive të Dervishit kanë përmasë jo vetëm kombë-tare. Problemet, konfliktet dhe luftërat e sotme në botë, po dhe në rajonin e Ballkanit, nuk mund të mos ndikojnë në një shkallë ose tjetrën edhe në vendin tonë. Me hiperbolë konvencionale, ja si e shpreh poeti realitetin aktual, kur në çdo cep të globit kemi gjakë-derdhje:

“Duhma e krimeve të luftës dhe kaltërsinë e qiejve përd-

hosi.Shiu gjak i mpiksur e llavë katrani rrjedh nga gjinjtë

e përdhosur të hënës. Nën grinë e shiut – llum u baltosën dritë – hijet e skemave diplomatike të poli-

tikanëve përshpirtjet e klerikëve simfonitë e këngët keqardhja e retorikave, psherëti-

mave në çdo tribunë...” (Qiej të për-

thyer, f. 22) Me përqasje me duku-rinë e ngrohjes globale, poeti pa-ralelisht vëren rritjen e tensioneve botërore politike e luftarake:

“Nga dhembjet dhe azoteminë e lotit po ngrihet zjarrmia në fytyrën e globit” (Idem, f. 13)Ballkani, historikisht si fatalitet

tragjik, si një burim luftrash, vazh-don ende me pangopësinë sho-viniste të ndezë shkëndijat e konflikteve. Në Ballkan

“Nepërkat gërshetohen kurorë në kokat tona.

Në ashtin e kafkave me agiet e dhëmbëve helmues na gdhendin epitafet e trishta të jetëve që s’u jetuankurrë.” (Vetëklonimi i maskave,

f.25) Emigracioni masiv, sidomos ai

pa kontrolluari, si dukuri e pan-dalshme e ditëve tona, nga dramë shqetësuese shumëpalëshe është kthyerën tragjedi për mijra e mi-jëra njerëz që shkojnë nga vendet skajshmërisht të varfra dhe me luftëra shkatërruese drejt Europës e Amerikës së veriut.

Ja si e fokuson poeti një imazh tronditës: “Me këmbë të gërryera deri në asht, \ të mpira nga hi-potermia, \ çapitet drejt kufirit, \ luginë më luginë, \ mal më mal, \ e kodër më kodër.\ Në terrin e acartë të natës, \ fati i refugjatit, \ gjethe e helmuar, \ kafshuar nga kufiri – kobër.” (Mokra e hijeve”Natë”, f. 35). Nëse njëqind e ca vjet më parë për shqiptarët kurbeti ishte një dramë për ato familje që mbeteshin pas, po dhe për ato që endeshin rrugëve të botës, emigracioni i sotëm i ngjan një lumi që të çon drejt humbjes së identitetit dhe lë pas shkretëtirë në vendin tonë. Me empati drithëruese poeti rrëfen: [«Në zgrip të fatit [mes mjegullës së dyzimit [jam nisur shtigjeve [dritë – hije të mërgimit. [...Vendi im [ nga ligjet e optikës [rrëgjohet [shndërrohet në një pikë. [pikëllimi [që helmon [gjithë qenien time». (Qiej të përthyer, Pikëllimi, f. 58)

Problemi jetik i ndotjes së mje-disit kombëtar aq dhe botëror për të sotmen dhe për perspektivën e njerëzimit, që po shkatërron në mënyrë të pathyeshme globin me ngrohjen globale, me zhdukjen e vlerave të natyrës, me armët e zhdukjes masive:

“Fati i njeriut – krah fluturePërpëlitet në furinë e shpërthi-

meve”. (Jehonëlebetia, triptik, f. 41).Qytetari dhe poeti Dervishi

ngre fuqishëm zërin e protestës në vargjet e tij shigjetuese si par-alajmërim, së bashku me korin ende të pafuqishëm të miliona njerëzve. Ai kërkon [«të çlirojë kapilarët e mushkërive [nga ush-tria e tartabiqeve [ të molekulave gaz – helmuese. (vetëklonimi i maskave, I arratisur , f. 80), sepse “Lumenjtë u përqafuan [me të vjellat [e gjirizeve [të industrisë». (Idem, f. 78), [sepse «...detet dhe oqeanet [mbushen me qelb [ato-mik të helmuar». (Mokra e hijeve, Kristal loti, f. 37), [sepse «Egzema e ndotjeve industriale \ rrallon mjekrën e gjelbëruar të pyjeve». (Jehonëlebetia, Ekzema, f. 78).

Fati i fëmijëve, i të ardhmes së njerëzimit, janë motive tronditëse në shumë poezi të Dervishit: [«Loti i vogëlushit – kristal pastërtie [në të turbullohet imazhi [gjithë botës (Qiej të përthyer, Lot apo sy, f. 24) [ Dhembja therëse e poetit shpërthen sidomos në motivet e vrasjeve të përbindshme të fëmi-jëve në Kosovë gjatë gjenocidit serb:

“Sytë e fëmijëve të masakruar-dije të përgjakurharkylberetë përgjysmuar.Njëra gjysmëmbi plagët e Kosovësflukse vegimeshpër lirinë.”(Idem, Diej të përgjysmuar, f. 31)Po bota ku është? Po institucio-

net e paqes, mirësisë, mirëkupti-mit, e lutjeve pse heshtin?

“Ditëve të përzhitura kosovare...Gjithë tempujt e shenjtorëve

eklipsohennga dy sy të masakruar fëmije.(Idem, Eklips, f. 36)[Qëndrimi i prerë kritik ndaj

hipokrizisë, pangopësisë, prirjes për fitim të shpejt dhe pa punuar ndershmërisht, që të çon në skë-terrën e krimit, vezullon në shumë poezi të dervishit. Ai këmbëngul me dhembje e zemërim për një virtyt qytetar, përball degradimit e manipulimit të moralit njerëzor nga autoritarizmat, nga religjione agresive dhe ekstremiste të ndry-shme, nga industrializmi i vlerave shpirtërore. Degjenerimin moral poeti shpreh me neveri:

“Njeriu i zvetënuarfundoset me rropamënë gropat skeptiketë pështjellimeve morale”(Vetëklonimi i maskave, Rrë-

zime paralele, f. 119)Kriza e individualitetit dhe i

identitetit te njeriu i turmës e bën poetin të pohoj me trishtim:

“Kam humbur veten mes bashkëkohësve

dritëhumburidealçarturshpirtgjymtuar” (Qiej të për-

thyer, Epitaf, f. 67)Prandaj poeti shpërthen sarka-

zmën e pamëshirshme:«Në tymnajën e turmës pa

indetitetnjeriun e zakonshëmnuk e njeh askush.Përpiqet të ngrihet mbi nivelin

e mjegullësduke kërcyer një tango- tekash-

boshësie.Mjerani – një zorrë e zbrazëtqë përpëlitet mbi prush.»

(Vetëklonimi i maskave, e zbrazët, f. 141)

Kujtimi dhe nderimi për figurat që janë përpjekur, po dhe kanë dhënë jetën për lirë, përparimin e begatinë e atdheut është nderim e krenari për vetë brezat e sotëm e të ardhshëm. Injorimi dhe harresa e dëshmorëve dhe e luftëtarëve të vërtetë të lirisë nga politikanë e pushtetarë të pacipë sfidohen me përbuzje me poezitë “Vet-erani i llogoreve” dhe “Krikëllimet e përvajshe”:

«Sa herë kaloj nga varreza e vjetër

gremisur mes ferrave të har-resës

dëgjoj një krikëllimë të përva-jshme kockash

që më ngjeth në shpirt me lemeri.

Janë kockat e një luftëtari të thinjur në hershmëri

kthehen e rikthehen nga njeri krah në tjetrin

kur një kalimtar i rastit pështynmbi jehonën e përgjakshmetë luftërave për liri». (Idem,

Krikëllimë e përvajshme, f. 98)Pritshmëria, që ka në vete

optimizmin e natyrshëm, është formuluar poetikisht nga Dervishi si një pyetje shpresëdhënëse:

«Kur do të fillojë ndritjae kolonave të mermertambi krahët e dallëndysheveqë këngët mbi këngë i nisindrejt shkëmbinjve të arnuarme shtufin – kripë të djersëse fije nervash të pandryshkuratë arkitekturësme rrënjët e ëndërrimtarit

tonë? (Qiej të përthyer, ’90, 10)Po e mbyllë këtë analizë me dy

pyetje të poetit që e kanë të pa-mundur përgjigjen, që kanë bren-da skepticizëm, po dhe dëshirën për të mirën, me idealen: «A është bërë i njerëzishëm njerzimi?» dhe «me ç’kod do të komunikojmë \ në agimin e turbullt të së ardhmes?»

Maj 2019

meve, ligjeve dhe të institucioneve demokratike:

“Të infektuarit me lebrën e korrupsionit kanë para më shumë se gjithë vlerëtarët e vërtetë: dijetarët, gjeneralët e prijësit popullorë. Një ditë me dunat e parave harkun më të lartë të triumfit do të rreken të ngrenë për vete. Do të përqeshen dhe nga bare-

lievët e gurëzuar të virtyteve të kthy-

era në skelete.” (Jehonëlebetia, f. 132).

Poeti e njeh mekanizmin e

shfrytëzimit të burokracisë nga pushtetarët për interesat vetjak që të çon në degjenerimin dhe bjerrjen e shtetit:

“Si prostitutë histerike shtrydhi nga pushteti spermën e gjithë e përfitimeve.Nga babëzia sperma iu thartuame urinë.Shteti dhe nëpunësi si cerga me fijen e merimangës akuzojnë njeri – tjetrin e kërkojnë alibi.” (Idem, f.65)Pra, ligjet, të shndërruara në

rrjetë merimangash, u shërbejnë politikanëve dhe nëpunësve të të gjithë shkallëve, për të mbuluar

20 E diEl, 7 korrik 2019SuplEmEnt javor i

Pasi hynë në vilën e re, zonja Mine Sota i tha të shoqit: “Tani na duhen ca piktura. Por më parë dy portrete në ballë të sallonit, yti dhe imi.” Burri ia hapi rrugën menjëherë, le të zgjidhte një stu-dio dhe ta niste nga vetja.

Ajo u vu të kërkonte adresa në internet. Në Tuitter dhe në Ins-tagram, ngaqë emri i saj i dukej

anakronik, në vend të Mine Sota nënshkruante Mine-sota. Komunikimi elektronik e ndihmonte nga pak të luftonte vetminë e gruas shtëpiake. Megjithatë, herë pas here, aq e sfiliste vetmia, sa hynte në gjithfarë dyshimesh. E ç’bënte bashkëshorti i saj, kur largohej nga selia e Kompanisë S & V? Nga bridhte, ku humb-iste, pse mungonte gjatë në shtëpi, pa u përgjigjur

as në telefon? Me raste, këtyre pyetjeve u jepte një përgjigje brejtëse: “E ku ta dish, ndoshta bën të nëntëdhjetë e nëntat me kurvica të reja!”

Zgjedhja e studios e vuri ca në siklet. Dikur kishte lexuar thënien e një personaliteti italian që, me gjithë rikërkimet, nuk po arrinte ta gjente, sepse nuk i kujtohej autori. Por, për fat, i ku-jtohej gjysma e atij pos-tulati: “Mos blini piktura moderne...”. Sidoqoftë, kaq i mjaftoi që t’u lar-gohej disa piktorëve të qytetit, të cilët fjalët “moderne” a “postmod-erne” i kishin edhe në loguset e studiove të

tyre. Kështu që i dërgoi një mail Studios Pik-Fik-Tur, meqë u tërhoq nga origjinaliteti i emërtesës. Zonja e njoftoi se ishte e gatshme të paguante për portretin e saj, me kusht që lartësia e telajos të ishte mbi një metër. Më pas do të thoshte se kishte rënë nga shiu në breshër, por do të shtonte gjithashtu se fundi i kishte dalë për hajër.

Në atë kohë, piktori Laert Osmani sapo e kishte mbaruar tablonë, që do ta paraqiste në Ekspo Art Futur. Ai hapi postën elektronike, u njoh me kërkesat dhe u ndal te zonja, së cilës i caktoi orar për të nesërmen. Pastaj zgjodhi një telajo me lartësi 106 cm dhe e vuri në kavalet. Si ia kundroi përmasat një grimë herë, u kthye te divani, ku do të pozonte zonja. Por prapë nuk gjeti qetësi. Pse të rri duarkryq?! i foli vetes. Dhe kështu, me gjasë nga sfondi, nisi punën për portretin.

Të nesërmen, me t’u paraqitur në studio, Mine-sota nxori nga çanta disa foto. Kur po ia zgjaste Laertit, ky e sfidoi duke ia shtyrë me trinën e dorës.

- Zonjë, ju keni ardhur te piktori apo te fotografi?- Unë kam ardhur te Pik-Fik-Tur, - bëlbëzoi tjetra,

e pamësuar me tekat e artistëve. - Që do thotë?- Që do të thotë në studion e pikturës fikshën.

Por në rastin tuaj do ta kem modelin përpara, - e qetësoi tjetri.

Si i tregoi divanin dhe e la të pozonte siç ia donte qejfi, i hyri punës. U deshën rreth pesëdhjetë minuta dhe portreti ishte gati. Piktori fshiu duart, pastaj e ktheu kavaletin përballë divanit. Në fillim zonja aq u shushat, sa u duk sikur humbi edhe zërin. Por erdhi çasti që hovi më këmbë, thuajse duke klithur.

- Jo, jo! Kjo nuk jam unë.- Ashtu vërtet, nuk jeni ajo që jeni sot, - tha ai.

- Por, ama, po shihni zonjën që do të jeni në futur, kur do të bëheni e famshme.

- Që do të thotë? - shpejtoi Minesota ende me çehren e çmeritur.

- Që do të thotë në të ardhmen, pra. Për shem-bull, pas njëqind vjetësh.

Minesota mblodhi buzët, teksa i afrohej telajos.

Nuk po i mbushej mendja kurrsesi. Si mund të ishte ky portreti i saj me gjithë ato deformime?! Ja, njëri sy më lart, tjetri më poshtë. Gjithë pezm ia bëri pik-torit këtë vërejtje. Por ai njëlloj u mbrojt me futurin, kohën që do të vinte.

- Që do të thotë? - ngulmoi ajo sërish, duke dashur të zhbironte diçka më tej.

- Që do të thotë, zonjë, se njerëzit kanë filluar ta shohin gjithnjë e më shtrembër njëri-tjetrin. Përfytyrojini tani sytë njerëzorë pas njëqind vjetësh. Merret vetvetiu me mend se çfarë do të pësojnë.

- Po kjo gojë... O Zot, ç’është kjo gojë kaq e madhe?! - u step Minesota.

- E madhe është, - pranoi Laerti. - Por, besoj, e keni pikasur edhe prirjen tjetër. Gjithandej njerëzit kanë qejf vetëm të flasin. Ata flasin e flasin...

- Prandaj veshët kaq të vegjël? - e ndërpreu Minesota. - Këtë po thoni tani?

- Këtë po them, zonjë. Sepse çfarë nuk përdoret, atrofizohet. Meqë askujt s’i pëlqen të dëgjojë, me kalimin e kohës veshët do ta humbasin funksionin. Si apendiciti që, pasi mbeti pa punë, u kthye në zorrë mbeturinë.

“Ç’po llomotit ky trillan, që hiqet si ekspert, mos po më përdor për ndonjë eksperiment?!”, nisi të dyshonte porositësja. Duke u kthyer ballë për ballë me portretin, provoi edhe një herë t’ia gjente fillin atij lëmshi të kokolepsur.

- Ju thatë se pas njëqind vjetësh do të bëhem e famshme. E thatë?

- E thashë, - pranoi tjetri. - Veçse e përsëris, jo siç e shihni veten ju, por siç ju shoh unë. Dhe ta dini, në këtë portret ju shoh të famshme. Madje në Minesota të Amerikës ndoshta po aq famoze, sa Mona Liza.

Befas, midis xhindëve që zonjës i kishin hipur, iu shtua edhe një më tepër, aludimi për Minesotën e saj. U përkul dhe lexoi diciturën. E kuptoi se piktori ia kishte zbërthyer sekretin e monogramit, për-derisa në diciturë nuk shkruhej “Zonja Minesota”, por “Zonja Mine”. I erdhi t’ia vinte minat asaj pikture paçavure. “Ehuu”, ofshani nën zë, “ku zonja e ku dona, ku Mine e ku Liza!.. Ky maskarai ka dashur të tallet me mua!”

Kjo pabesi i dha fund durimit të saj. Ajo rrëmbeu spatullën në sergjenin e kavaletit dhe ia nguli majën metalike syrit të djathtë.

- Unë nuk dua të shoh në futur! Njëqind ditë për mua janë shumë, pa mendo pastaj njëqind vjet, - shtoi me atë vrull, duke ia ngulur majën edhe syrit të majtë.

Zonja e verbërNga Zija Çela

TR

EgiM

Sapo mbeti vetëm, Laert Osmani hyri në mëdy-shje. Me zgavrat që ishin hapur në pëlhurë, portreti kishte pësuar një ndryshim të menjëhershëm. Po sikur në vend të “Dallëndyshes dinozaur” të çonte në ekspozitë këtë portret? Do të ishte njëkohësisht edhe një mbrojtje e kolegëve kundrejt asaj turme qytetarësh, të cilët kurrsesi nuk krijonin marrëd-hënie me artin futurist. Piktori mori penelin e hollë dhe e ndryshoi diciturën, duke e riemëruar tashmë: “Zonja e Verbër”.

Kur e pa të riprodhuar në revistën me ngjyra, si një nga veprat polemiste të ekspozitës, zonja ishte e bindur se askush nuk do të mund ta njihte, aq më tepër me atën diciturën misterioze poshtë portretit. Dhe, vërtet, nuk e njohu as i shoqi. Por ndoshta rrethanat nuk qenë të përshtatshme, sepse Spiro Sota e kishte mendjen gjetkë. Sapo kishin sjellë nga Megatek kutitë e një rafti me pjesë plastike. I zoti i shtëpisë kishte thirrur kopshtarin që ta montonte raftin në verandë, por me gjasë diku kishin ngecur dhe po shihnin letrat e skicave. Mirëpo, ndoshta nga motoja që reklamonte Megatek-u, për fat zonjës i shpërtheu në kujtesë postulati i plotë i atij italianit autoritar: “Mos blini piktura moderne, bëjini vetë, se i bëni mirë.”

Pasi kaluan disa ditë dhe u pajis me gjithçka i lipsej, Minesota hapi kavaletin pikërisht në verandë. Me vësh-trimin e ngulitur në tavalocin e ngjyrave, u përqendrua një grimë herë. Nuk po i dukej aq e vështirë, portretin e të shoqit mund ta bënte përmendësh. Kur Spiroja u kthye nga selia e Kompanisë S & V dhe e pa, nuk e njohu veten. Por gruaja i tha se mosnjohja ishte diçka e pritshme, pasi ai portret ishte futuri i tij.

- Që do të thotë? - pyeti ai në stilin e familjes.- Që do të thotë, për shembull, pas nëntëdhjetë e

nëntë vjetësh.- Po a nuk janë të panatyrshëm këta krahë kaq të

gjatë? - deshi ta kapte gafil ai.- Mos u habit, i dashur, është prirja e njerëzimit.

Njeriu i sotëm priret të zhvasë sa më shumë dhe sa më shpejt. Përfytyro tani ç’do të ndodhë me krahët e tij pas një shekulli.

- Po këmbët, pse kaq të shkurtra këmbët e mia?Zonja u kollit që të fitonte kohë. T’ia thoshte a të

mos ia thoshte atij? Por pastaj u mbush me frymë. Tekefundit, vetë i kishte dalë në shteg. Pse të mos qëllonte dy zogj me një gur, pse të mos hakmerrej për vetminë e saj sfilitëse?!

- Ah, këmbët, - psherëtiu. - Ç’faj kanë këmbët e shkreta! Po ja, për shembull, ti në mëngjes shkon me makinë në seli. Me makinë nëpër takime. Me makinë bredh, kur nuk ma hap as telefonin. Përmbi rrota kur del për kafe. Me ato rrota edhe te kioska prapa shtëpisë për një Marlboro. Zotrote e di fort mirë se, kur nuk përdoret, jo vetëm këmbët, por edhe hallati i mashkullit ka rrezik të shkurtohet, Spirooo!

Me atë “o” të zgjatur u duk sikur do të vinte ku-jën. Mirëpo zonja e përmbajti veten. Veçse iu afrua kavaletit me spatullën metalike në dorë. E përse me spatullën, do t’ia nxirrte sytë edhe të shoqit? Jo, përkundrazi, ishte penduar për sulmin depërtues në studion e atij trillanit. Tani ishte e sigurt se portreti i vet nuk do të kishte jetë të gjatë. Por e mbante një shpresë tjetër. Ndoshta mbas njëqind vjetësh mund të bëhej e famshme me pikturat e saj. Prandaj la spatullën dhe mori penelin e hollë. Ishte e vendo-sur të hiqte dorë nga monogrami Minesota dhe të identifikohej me pseudonimin aq intrigues, që sikur i kishte rënë nga qielli. U përkul dhe, duke u kujdesur që të lexohej sa më qartë, hodhi në fund të telajos nënshkrimin autorial: Zonja e Verbër.

Kur e postoi në internet portretin e të shoqit, postoi njëkohësisht edhe një foto të saj. Por kësaj here me një palë syze, të cilat e kishin skeletin ngjyrë ari, ndërsa xhamat fare të errët.

Shënim: Si u shkallëzua pastaj konflikti mes çiftit dhe si i zoti i shtëpisë, duke siguruar alibi për veten, pagoi kopshtarin për ta vrarë të shoqen, besoj t’i keni lexuar në të përditshmet e 18 shkurtit. Por tash vonë diç është hedhur edhe në JouTub nga seanca e fundit gjyqësore.

▶ Zija Çela

▶ Pikturë ilustruese

21www.shqiptarja.com

E diEl 7 korrik 2019Përballja elektorale

Greqia para kutive të votimit, sondazhet

pro Demokracisë se ReTsipras parashikohet të dorëzojë

postin, pasi vendi doli nga emergjenca

Sot grekët zgjedhin një parla-ment të ri. Opozita konserva-tore pret të fitojë me diferencë të madhe, kurse kryeministri i majtë, Aleksis Tsipras lufton

për mbijetesën politike. Kryeministri Tsipras njëkohësisht kreu i partisë qeveritare SYRIZA mbylli fushatën e tij zgjedhore të premten me një miting madhështor në Sheshin Sintagma, në Athinë duke bërë një thirrje të fundit tek qytetarët për të mos u besuar në zgjedhjet e se dielës konservatorëve të cilët sipas tij e futën vendin në krizën më të madhe ekonomike që ai ka kaluar ndonjëherë. ‘Jo, nuk do t’i japim përsëri çelësat e financave te vendit tek ata që e falimentuan. Jo, nuk do t’u japim timonin atyre që na hodhën në humnerë. Jo, nuk do t’iu besojmë përsëri të ardhmen tonë atyre që shkatërruan ëndrrat dhe dinjitetin tonë “, tha ai.

Nga ana tjetër, Kyriakos Mitso-takis, lideri i Demokracisë së Re, me avantazhin prej gati 10 pikësh që i japin sondazhet, ka kërkuar një mandat të fuqishëm për një qeveri të përbërë vetëm prej konservatorëve në mënyrë që të zbatojë progamin e partisë së tij. “Erdhi ora për një ndryshim të madh politik, për një parti të fuqishme të Demokracisë së Re në mënyrë që të çojmë vendin përpara në ditët e ardhshme”, tha ai.

Ndërsa në gjithë vendin mbizotëron heshtja zgjedhore, analistët flasin për një prej fushatave më të mërzitshme

elektorale, pavarësisht faktit se grekët për herë të parë pas një dekade vo-tojnë një qeveri që nuk do të jetë e ndërvarur kryesisht nga programet e ndihmave financiare. Kutitë e votimit hapen sot në 21.478 qendra votimi në gjithë vendin dhe 9.9 milion grekë do të zgjedhin deputetë nga 20 parti dhe forca politike që kandidojnë.

Edhe në këto zgjedhje votojnë mbi 150.000 emigrantë shqiptarë dhe minoritarë grekë që kanë marrë nënshtetësinë, por, në kontrast me zgjedhjet bashkiake para një muaji, kandidatët nga komuniteti shqiptar apo nga minoritarët, numërohen me gishtat e dorës.

PRoGnozat“Të dielën në mëngjes kutia e

votimit është akoma bosh”, përsëriste gjithmonë në fushatë Aleksis Tsipras, kryeministri grek duke nënkuptuar me këtë: Nuk ka rëndësi se çfarë thonë sondazhet, përkrahësit e tij duhet të shkojnë të votojnë dhe nuk duhet të dekurajohen. Arsye për dekurajim ka për partinë e majtë, Syriza: Partia konservatore, Nea Demokratia krye-son sondazhet: Sipas një sondazhi të kësaj jave, madje konservatorët kanë një diferencë prej 13%. Kreu i opozitës, Kyriakos Mitsotakis, kërkon të jetë kryeministri i ardhshëm i Greqisë.”Ne luftojmë për çdo votë dhe duam të kri-jojmë një qeveri të fortë, që Mitsotakis të vërë në jetë shpejt premtimet e tij”, tha Konstantinos Kyranakis, kandidat

për deputet i konservatorëve. Por ende nuk ka ardhur puna deri këtu. “Besoj, se ne do t’i fitojmë zgjedhjet parlamentare, dua ta besoj këtë”, mendon Kostas Arvanitis, deputet i ri i sapozgjedhur i Syrizas në Par-lamentin Europian. “Prognozat nuk janë gjithmonë të sakta, dhe shpesh të gabuara”, thotë ai. Nëse bëhet fjalë për të mbrojtur politikën e partisë së tij, ai është gati të luftojë. “Syriza e çoi deri në fund punën e saj, ajo e mbylli politikën e kursimit të Greqisë”, thotë ish-gazetari. Fakti që Fondi Monetar Ndërkombëtar nuk i mbikqyr më financat e shtetit helen, ai e sheh si një “sukses të madh” të qeverisë së Tsiprasit.

Politikat ekonomikeKur ishte kryetar i opozitës, Aleksis

Tsipras i kishte shpallur armike kus-htet e kursimit të vëna nga kreditorët ndërkombëtare. Pas ngjitjes në post në vitin 2015 ai mori kthesën drejt realitetit politik-ekonomik. Por sa më shumë që afron data e zgjedhjeve, aq më shumë grekëve u vjen ndër mend Tsiprasi i dikurshëm, që ngrinte fort zërin. Vetë ai përpiqet të shpjegojë kthesën politike që mori në vitin 2015: “Ne kishim naivitetin të besonim, se Europa do t’i respektonte vendimet e popullit grek”, tha ai në televizionin grek, Skai. Nënkuptohet, të tjerët e kishin fajin.

Kryeministri aktual, Tsipras paralajmëron nga një ndryshim i

qeverisë. Me kreun konservator, Mitsotakis në Greqi do të kthehet politika e kursimit dhe impulset e reformave të viteve të fundit do të vihen në rrezik, thotë ai. Por politika-ni opozitar, Kyranakis kundërpërg-jigjet. “Qeveria e fundit konservatore ishte ajo që për herë të parë e vuri nën kontroll deficitin e pakufishëm dhe e ktheu vendin në rrugën e rrit-jes ekonomike.” Sipas tij, Tsipras ka ndjekur një kurs me zigzage, dhe në fund të fundit ka grumbulluar borxhe të reja në vlerë prej 30 miliardë euro, kritikon Kyranakis.

Edhe Konstantinos Botopoulos, që të dielën kandidon për Partinë Socialiste, KINAL e kritikon retorikën e Tsipras. Çështja “politikë konserva-tore kursimi apo vepra bamirësie të majta” është një dilemë e stisur për qëllim elektorale, mendon ai. Në realitet, Syriza ka kohë që i ka pranuar kushtet e kursimit të vendosura nga kreditorët.

lufta PëR votuesit e majtëTsipras luftoi gjatë në dy fronte:

kundër konservatorëve dhe tani edhe kundër socialistëve të forcuar së fund-mi. Prej kohësh socialistët gjendeshin në periferi të skenës politike, por të dielën ata shpresojnë për një rezultat dy shifror. Por dhe nëse do të humbet të dielën, Tsipras dëshiron patjetër të arrijë objektivin e tij minimal dhe të forcojë Syrizan si forcën kryesore poli-tike majtas qendrës politike. Tsipras ka gjasa t’ia dalë kësaj. Për socialistin Botopoulos nuk shtrohet aspak çështja e konkurrencës me Syrizan. Sepse sipas tij vetëm KINAL-i i tij ofron një alternativë të vërtetë socialdemokrate në Greqi. Për të Syriza nuk është as socialdemokrate dhe as e majtë.

As politikani i Syrizas, Arvanitis nuk i kupton socialdemokratët si konkurrencë të vërtetë, por për arsye të tjera. “Në gatë ti shikon kush është përbri teje ose para teje, ata që ndod-hen pas teje nuk kanë ndonjë rëndësi.”

koment

BE duhet të gjejë një strategji të re në Ballkannga adelheid Feilcke

Deutsche Welle

në gjendjen aktuale politike në Bashkimin Europian askush nuk

mendon për zgjerimin e tij në drejtim të Ballkanit Perëndimor. Kjo është e vërteta e thjeshtë dhe e qartë. BE brenda saj ka kaq shumë sprova të vështira, me të cilat duhet të përballet, e në lidhje me Ballkanin Perëndimor është tërësisht jo-unike. Sinjalet që vijnë nga kryeqytetet europiane në drejtim të Sarajevës deri në Tiranë janë kundërthënëse dhe tregojnë vetëm dilemën e BE: Sa herë po ngushëllohen këto vende, një herë shtyhen premtimet e bëra, herën tjetër aktorë të rinj politikë nuk ndjehen të lidhur ndaj premtimeve të vjetra. Ka ardhur koha për një strategji të re të Bashkimit Europian në Ballkanin Perëndimor, një strategji, e cila gjen konsesus brenda BE kurse njerëzve në Ballkan u tregon perspektiva konkrete

e të bëshme. Procesi i Berlinit (në kuadër të të cilit u zhvillua Samiti i Ballkanit Perëndimor) është çelësi për këtë rrugë!

PëRPjekje që nuk shPëRblehen

Ja dramaturgjia e viteve e muajve të fundit: BE hap perspektivën e çeljes së bisedimeve me Shqipërinë e Maqedoninë e Veriut. Këto vende ndërmarrin përpjekje të shumta t’i përmbushin kushtet e duhura. Maqedonia e Veriut madje ia del me heqjen dorë nga emri i shtetit të bëjë një pajtim historik me Greqinë, edhe Shqipëria nis procesin e dhimbshëm të vetingut të kërkuar nga BE për verfikimin e të gjithë gjykatësve dhe prokurorëve. Lëvdata nga të gjitha anët. Por çfarë ndodh? Vendet anëtare të BE nuk e respektojnë premtimin e dhënë nga vetë ata në vitin 2018 dhe e shtyjnë sërish çeljen e negociatave.

Natyrisht gjenden shumë ar-syetime për këtë, e veçanërisht kriza aktuale shtetërore e kushtetuese

në Shqipëri i vë pikëpyetje shumë hapave që janë bërë. Por edhe në këtë gjendje, BE duhet t’i qëndronte premtimit dhe t’i fillonte negociatat. Sepse ato do të ishin vetëm sinjali startues në një proces të gjatë, që do të zgjaste me vite! Premtimi i vitit 2003 në Selanik për afrimin e gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor me BE nuk përkrahet më nga shumica nga BE. Kush e do më zgjerimin e BE? Presidenti francez Emmanuel Macron e ka thënë qartë: Në fillim thellim pastaj zgjerime të tjera.

askush nuk menDon PëR zGjeRimin

Mali i Zi dhe Serbia negociojnë ndërkohë prej disa vitesh, edhe pse procesi ngec. Për Bosnje-Hercego-vinën dhe Kosovën as që mund të flitet për negociata. Kosova është i vetmi vend në Europë pa lëvizje të lirë, dhe liberalizimi i premtuar i vizave shtyhet rregullisht. E që do mund të priten lehtësime me një të ngarkuar të BE për politikën e Jashtme, Joseph

Borrell, vendi i të cilit Spanja nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, kjo është më se e diskutueshme. Fakti që të dyja protektoratet e BE-së janë më pak të përgatitura për BE tregon ndoshta më qartë, se çdo gjë tjetër mungesën e koherencës në politiken europiane për Ballkanin Perëndimor. Kjo dilemë u bë më se e qartë tani në Samitin e Ball-kanit Perëndimor në Poznan. Presidenti polak Andrzej Duda u shpreh hapur i zhgënjyer për hezitimin e partnerëve të tij europianë, për t’i afruar më shumë vendet e Ballkanit Perëndimor. Merkel u përpoq të zbusë, kurse Macron as nuk u duk në Poznan.

haPa të veGjël në venD të haPit të maDh

E gjitha kjo në një kohë që ka progres konkret në bashkëpunimin rajonal, duke filluar që nga projektet e infrastrukturës deri në rrjetin rajonal të të rinjve, RYCO dhe masa, për të cilat pjesëmarrësit e Procesit të Ber-linit vërtet mund të jenë krenarë, e që njerëzve në rajon u sjellin përmirësime

që ndjehen. Këto simbole progresi duhet të dalin në krye. Lehtësimet ekonomike dhe nxitja e bashkëpuni-meve duhet të forcohen. Nëse arrihet në disa nivele më shumë depërtim e shkëmbim mes vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe BE, anëtarësimi në BE e humbet atë kërcënimin e shenjës së kobshme. Njohja e dyanshme e diplomave, për të cilën u ra në ujdi në samitin në Poznan, është një hap konkret dhe i vërtetë për mijëra akademikë të rinj! Le të jemi të drejtë: Nëse hapi i madh i anëtarësimit në BE për një afat të mesëm nuk është i realizueshëm, atëherë mbeten hapat e vegjël e të shumtë të normalizimit fqinjësor, natyrisht të lidhura me kërkesa të qarta për respektimin e nor-mave të shtetit ligjor dhe reformave në këto vende. Kjo është ajo që duan e kanë nevojë njerëzit në Ballkanin Perëndimor. Dhe Procesi i Berlinit i iniciuar nga kancelarja Merkel në vitin 2014 në krizën aktuale të BE është instrumenti më realist i një politike konkrete të afrimit.

22 E diEl 7 korrik 2019www.shqiptarja.comtransFerimi

berisha i jep fundme atalantën,

firmos me klubin e riKukësi katandiset me 15 lojtarë, trajneri

Ernest Gjoka marr shumë pak lojtarë në merkato

Etrit Berisha është futbollis-ti më i ri i SPAL-it. Portieri i kombëtares shqiptare, ashtu siç pritej, ka fir-mosur për ekipin tjetër

të Seria A për t’u kthyer në titullar, pasi tek Atalanta humbi vendin ndaj Gollinit. 30-vjeçari është huazuar për një vit me të drejtë blerje nga SPAL, por nëse plotësohen disa kushte. Kushte që vetëm klubet mund t’i dinë, pasi asgjë nuk është bërë zyrtare. Marrëdhënia e mirë mes dy klubeve ka ndikuar te ky transferim. “Titi” ka mundësi të rikthehet si numri 1 mes dy shtyllave. Sezoni që lamë pas nuk ishte më i miri për ish-lojtarin e Kalmarit, Lazios dhe Atalantas. Ai nuk luajti shumë dhe humbi formacionin, e njëjta gjë ndodhi dhe në kombëtare, ku si zgjedhje e parë shihet Thomas Strakosha. Kjo për Berishën do të jetë aventura e tretë në kampionatin elitar të Italisë pas transferimit të Lazio në verën e vitit 2013.

kukësi me 15 lojtaRë Triumfi në Kupën e Shqipërisë

dhe vendi i dytë në kampionat ishin një pikënisje e mirë për Kukësin e sezonit të ri, me verilindorët që

pas për t’u përqendruar totalisht te gara për titull. Megjithatë, vera deri tani ka pasur shumë fjalë dhe pak vepra, sepse trajneri Ernest Gjoka deri tani ka marrë shumë pak lojtarë në merkato, ndryshe nga sa mendohej. Vetëm porta dhe mbrojtja janë repart të kom-pletuar, ndërsa në repartet e tjera situata është shumë shqetësuese. Porta është në duar të sigurta me Frashërin dhe Avdylin, pas afrimit të ish-portierit të Kamzës. Cuculi, Teqja, Shameti dhe Lulaj garantojnë qendrën e mbrojtjes, Kitanovski është përforcim cilësor në krahun e djathtë me Maliqin si alternativë kur të kthehet nga një dëmtim i pësuar në prill dhe Rrumbullaku e Musta mbulojnë më së miri krahun e majtë, por aty Rrumbullaku do të largohet pas kupave të Evropës. Mesfusha dhe sulmi janë repartet që mbajnë në ankth Gjokën, sepse Musolli e Limaj janë dy mesfushorët e vetëm në qendër, Rroca do të veprojë si sulmues i dytë nga halli, Çyrbja, Ethemi e Valdet Rama mbeten al-ternativa në krahë, me Mustën që do të improvizohet mesfushor nëse nevojitet. Çyrbja e Valdet Rama pas kupave të Evropës do të largohen,

Etrit Berisha është futbollisti më i ri i SPAL-it. Portieri i kombëtares shqiptare, ashtu siç pritej, ka firmosur për ekipin tjetër të Seria A për t’u kthyer në titullar, pasi tek Atalanta humbi vendin ndaj Gollinit.

Etrit Berisha

Vera deri tani ka pasur shumë fjalë dhe pak vepra për Kukësin, sepse trajneri Ernest Gjoka deri tani ka marrë shumë pak lojtarë në merkato, ndryshe nga sa mendohej.

Kukësi

premtuan përforcime serioze në verë, për të tentuar kalimin e turit të parë në Evropa League dhe më

ndaj sërish merkatoja do të ndizet.

sulmiSulmi është katastrofë: ka mbetur

vetëm Shkurtaj, i cili do të mbajë peshën e një reparti ku afrimi i vetëm është i riu Çema. Largimi i Reginaldos ka lënë një gropë të madhe dhe këtë verë klubi ka kërkuar pa fund në treg për emra cilësorë, por herë për kërkesat e larta të lojtarëve të kontaktuar e herë për hezitim të presidentit

Gjici, asnjë nuk është afruar, pa harruar që shumë emra të ofruar nuk kanë qenë cilësorë. Me pak fjalë, me përjashtim të portierëve, Kukësi ka vetëm 14-15 futbollistë realisht, gati për të luajtur dhe për të mbajtur peshë në ekip. Nëse ndokush dëmtohet, sidomos në qendër të mesfushës dhe në sulm, atëherë mbetet të luajnë disa nga të rinjtë e klubit. Aspak serioze për një ndër 2-3 klubet më të fuqishëm në Shqipëri!

10 vite nga prezantimi më magjik në histori! Si sot, 10 vite më parë Cristiano Ronaldo shkeli në “Santiago Bernabeu” si lojtar i Real Madridit. Plot 70 mijë tifozë dhe një prezantim sensacional u rezervua për blerjen më të shtrenjtë në historinë e futbollit asokohe, plot 94 milionë euro në vitin 2009. Ishte presidenti Florentino Perez që hapi këtë ceremoni, duke ftuar mes brohoritjeve dhe emocioneve në skenën yllit e tyre të ardhshëm, që kapi majat e nivelit personal dhe në klub për 10 vite si “Los Blancos”. Fjalët e para të CR7, që atë ditë mbi shpinë mbante numrin 9-të ishin të pakta dhe mes emocionesh: “Për mua u realizua ëndrra e fëmijërisë që të luaj tek Real Madrid” dhe më pas numërim legjendar i madrilenëve: “1, 2, 3 Hala Madrid”. Si galaktik i Real Madridit Ronaldo luajti në 438 ndeshje zyrtare ku shënoi 451 gola. Gjatë qëndrimin në Spanjë sulmuesi portugez fitoi 4 “Topa të Artë”, 3 “Këpuca e Artë”, 2 “Best award”, 3 “Lojtari më i mirë në Europë” dhe në tre raste u shpall golashënuesi më i mirë. Trofe me Realin: 4 Champions League, 3 Botëror Klubesh, 3 Superkupa UEFA, 2 La Liga, 2 Copa Del Rey dhe 2 Superkupa të Spanjës.

Sulmuesi James në Izrael, Skënderbeu humb milionatKarriera e James Adeniyi te skuadra e Qabalas ka shkuar në mënyrën e duhur pas largimit nga Skënderbeu. Afrikani ka bindur në Azerbajxhan aty ku është kthyer në titullar dhe ka shënuar 10 gola në 25 ndeshje të luajtura. Shifra mjaft të kënaqshme që kanë ngjallur dhe interesin e skuadrës izraelite Hapoel Ironi Kiryat. Izraelitët e kanë marrë Jaimes në formë huazimi prej 100 mijë eurosh dhe në këtë rast Skënderbeu mbetet thatë. Korçarët zotëronin 20% të kartonit të tij, por nuk përfitojnë në rast huazimi. Një lëvizje surprizë nga Qabala që lë të largohet një prej futbollistëve më të spikatur të skuadrës. Nigeriani ishte golashënuesi më i mirë i skuadrës azere.

Habit ylli i Brazilit:Isha me bark e të vjella,por nuk iu tremba MessitBrazili arriti në finalen e “Copa America 2019”, ku do të përballet me Perunë, duke mundur Argjentinën e Lionel Messit (2-0) në gjysmëfinale. Mbrojtësi i Selecao dhe PSG, Marquinhos, gjatë ndeshjes së luajtur tri ditë më parë, kishte detyrën e markimit të yllit të Barcelonës. Një detyrë e vështirë për të, jo vetëm nga klasi prej jashtëtokësori i argjentinasit, por edhe nga një problem fizik që e karakterizoi Marquinhos, veçanërisht diarresë. “Nuk ishte e lehtë. Messi kishte një mbrëmje, në të cilën ishte i frymëzuar. Në fakt, i karikuar maksimalisht nuk ishte vetëm ai, por të gjithë argjentinasit. Ata luajtën një lojë të mrekullueshme. Ishte e vështirë për mua, ta markoja Messin, por mendoj se i gjithë ekipi luajti me dinjitet dhe efektivitet maksimal. Isha prekur nga një virus dhe e kam kaluar gjithë ditën në hotel. Kam pasur diarre dhe të vjella, por nuk iu shmanga përballjes me Messin”. Aq shumë siklet kishte mbrojtësi brazilian, sa në minutën e 64-t u detyrua të largohej nga fusha e blertë dhe të zëvendësohej nga Miranda: “Edhe pse në këtë gjendje, vendosa të dilja në fushë, ta nisja si titullar. Megjithatë, gjatë lojës gjërat u përkeqësuan dhe u detyrova të zëvendësohesha. Pas lojës, gjërat u përkeqësuan edhe më, ndaj u detyrova të shkoja në spital për trajtim”.

23www.shqiptarja.com

E diEl, 7 KORRIK 2019

Paradë

Departamenti i Marketingut: Patricia CostantinescuCel: +355696060419 - marketing@shqiptarja.com

Redaksia: Rruga: “Dervish Hima” tre kullat, kulla e dytë Tiranë. E mail: shqiptarja.com@hotmail.com Website: www.shqiptarja.com Mobile: +355696060421 Shtypur në shtypshkronjën: KLASS shpk, Rruga 5 Maji, Tiranë

Alba MAlltezi Drejtore e Përgjithshme e Free anD Fair meDia grouP ; Aurel PePA kryErEdaktor Patricia CostAntinesCu adMinistratorE E PërgjithshME ; Admirina Peçi kryErEdaktorE E “rilindasi” ; layout dEsign : Altin AliAj, shPërndarja: spiro Meshini cEl: +355696088847

Fjalëkryqi pa skemëDuHeT Të nxini 36 KuTi

Përgjigje

9 L 3E 7 J 1 A 4 1 10 17 1 8 16

7 17 5 1 8 8 2 12 6 11 1

1 5 1 10 3 11 13 7 3 4 11

8 6 3 11 8 3 8 1 4

7 1 19 6 8 14 1 9 3 8 2 1

1 15 3 9 2 1 12 9 3 7 4

1 4 1 16 5 7 12 3 1

10 8 18 1 16 4 1 14 4

1 1 8 11 1 4 1 7 6 15

20 4 1 3 10 2 9 2 6 1 9

8 3 21 3 4 1 1 11 2 21 6

6 4 1 4 20 11 13 2 10 3 4

9 L 3E 7 J 1 A 4 1 10 17 1 8 16

7 17 5 1 8 8 2 12 6 11 1

1 5 1 10 3 11 13 7 3 4 11

8 6 3 11 8 3 8 1 4

7 1 19 6 8 14 1 9 3 8 2 1

1 15 3 9 2 1 12 9 3 7 4

1 4 1 16 5 7 12 3 1

10 8 18 1 16 4 1 14 4

1 1 8 11 1 4 1 7 6 15

20 4 1 3 10 2 9 2 6 1 9

8 3 21 3 4 1 1 11 2 21 6

6 4 1 4 20 11 13 2 10 3 4

I krIptografuarFjalekëryqi

K O T E S I C I F P PO F I H R A A F E RL E F E D E R A T A TE D E F I C I T A R EG J E M I M E T L R GJ F R E T A I P AI E A N A S S T A N

G K T S T S T A N IF E T A I G R E K M

R E N D O R E T J EE M T A N O E R S O DC A R A I H A J A T I

shkronja e njëjtë për numër të njëjtë

Sot do ndiheni shume mire pranë partnerit dhe me te gatshëm për te folur hapur me te. Nuk do ju mungoje as humori ne çdo moment. Beqaret do jene pafundësisht joshës dhe kane për te pasur një dite shume me te veçantë. Shume persona do mundohen t’i bëjnë për vete. Për financat duhet te përkujdeseni me shume sepse një pakujdesi e vogël mund te sjelle probleme serioze.

Pasioni ne çift do jete ftohur disi megjithatë marrëdhënia ne çift ende do mbetet e kënaqshme. Flisni hapur për ato qe ju mundojnë dhe me siguri keni për ta gjetur një zgjidhje. Beqaret do kenë dëshira te çmendura dhe për fat te keq nuk do gjejnë personat e përshtatshëm. Situata financiare do filloje te ketë përmirësimet e para. Do dini ta menaxhoni më me kujdes buxhetin tuaj.

Kujdes me skenat e xhelozisë sot ju te dashuruarit sepse po thate gjera te gabuara mund te shkatërroni gjithçka te bukur qe kishit ndërtuar deri me sot. Beqaret do kenë një dite te mbushur me flirtime, por prej te cilave mund te fillojnë vetëm aventura kalimtare. Te ardhurat do kenë goxha përmirësime, kështu qe nuk do keni për çfarë te qaheni.

Sot do jeni shume me realiste ju te dashuruarit dhe çdo gjë do ju pëlqejë me tepër sesa me pare. Marrëdhënia me partnerin ka për te qene gjithë kohës e ngrohte. Beqaret duhet te njihen mire me disa persona para se te vendosin te hedhin hapa. Ne planin financiar mire është te mos ndërmerrni shume rreziqe sepse situata mund t’iu dale jashtë kontrollit atëherë kur nuk do e prisni.

Dite e këndshme dhe aspak problematike do jete kjo e sotmja për ata qe janë ne një lidhje. Beni atë qe do mendoni si me te arsyeshmen pa menduar shume për detajet e vogla. Venusi do jetë planeti me i favorshëm për beqaret. Ai do krijoje kushtet e duhura qe ju te realizoni takimin e ëndërruar. Ne planin financiar do jeni me te logjikshëm dhe do ecni gjithë kohës me plane.

Dite shume e qete do jete kjo e sotmja për te gjithë ata qe kane një lidhje. Nuk do mendoni aspak për te shkuarën e trishtuar dhe do mendoni me pozitivisht për te ardhmen. Beqaret do preferojnë aventura kalimtare dhe emocionuese dhe mundësitë për te tilla do jene te shumta. Ne planin financiar do keni fat me shumice kështu qe gjendja do filloje te përmirësohet goxha.

Mërkuri mund të sjelle disa probleme ne jetën tuaj ne çift gjate kësaj dite dhe shpesh nuk do ndiheni te qete. Edhe persona te trete do futin hundët kot se koti. Beqaret duhet te presin edhe pak për te takuar personin ideal sepse do vijnë mundësi me te mira se sot. Për te mos pasur probleme te mëdha financiare kërkoni ndihme nga te afërmit. Merrni edhe ndonjë hua te vogël.

Dite fantastike do jete kjo e sotmja për ata qe janë ne një lidhje. Yjet do mendojnë me gjithçka dhe do ua bëjnë çdo moment fantastik. Beqaret nuk do kenë një dite te favorshme sot dhe nuk do arrijnë dot ta gjejnë princin e kaltër. Buxheti për fat te mire ka për te qene shume me i qëndrueshëm. I keni kuptuar gabimet e bëra me herët dhe tashme keni marre masat e duhura.

Ne praninë e partnerit do ndiheni gjate gjithë kohës mire sot ju te dashuruarit. Do ja shprehni ndjenjat me tepër njeri-tjetrit dhe do i lini pas krahëve problemet e se shkuarës. Beqaret do jene pasionante dhe te nxituar kështu qe ka mundësi te bëjnë edhe disa gabime. Ne planin financiar do mbizotërojë gjate gjithë kohës ekuilibri dhe do i kryeni pa frike shpenzimet e menduara.

Sot do keni debate te kota me partnerin tuaj, por qe nuk do ju lënë te qete. Ne pjesën me te madhe te kohës do jeni te mërzitur dhe aspak ne humor. Beqaret duhet te bëjnë atë qe do ndiejnë pa ua vene veshin te tjerëve. Ne fund te fundit është jeta e tyre. Me financat do dini si te veproni gjate gjithë kohës dhe situata ka për t’u përmirësuar goxha.

Ju te dashuruarit do i falënderoni yjet gjatë kësaj dite sepse ato do ua bëjnë çdo moment shumë te veçantë. Debatet nuk do jene fare pjese e jetës tuaj. Beqaret do kenë ndryshime drastike ne jetën e tyre. Një takim i papritur do i beje t’i shohin gjerat me një sy tjetër. Sektori i financave nuk do jete i shkëlqyer, megjithatë goxha me i mire se disa kohe me pare.

Jeta juaj ne çift do jete shume me harmonike gjate kësaj dite. Do ndiheni me te sigurt pranë partnerit dhe me te gatshëm për te hedhur hapa. Beqaret nga ana tjetër do përjetojnë lumturinë qe kane ëndërruar përherë dhe jeta do ju marre një tjetër drejtim. Ne planin financiar shume gjera do stabilizohen dhe do ndiheni shume me te qete me çdo shpenzim qe do kryeni.

DashI DemI

bInjaket

luanI

peshorja

shIgjetarI

ujorI

gaforrja

VIrgjeresha

akrepI

brIcjapI

peshqIt

fjalËkryqesh

F K S H E M R A T O G T E P E RI O M U N I B I L T R M I R OK L I M A T K A P T E R G L A BS I N I T L A T R A V I A T A N EE B I L L N E K O N O M I A E T RA R M A E L I M I N A T O R E TD I A N E L A N E O J M I I R K GA E L I R A A S T I A M A Z O N AI R E N E N K O H A A J A M O I RS A G T N I I N E R T E R I N K AK U Ç E D R A K U R A T A B S E BI L I R E T T E S E N I N L S T E

PëRgjigje e fjALëKRyqiT PA SKeMëhorIZontal1. janë ushtarakë të skuadrës. -Fillojnë frymëzimin. -janë tek në petale2. Mund të jenë mente. -një anestetik.3. janë tallës. -teket e një stili. -Mbyllin krahun.4. Fillojnë nesër. -Rita këngëtare. -Është e djathta me ksenofobët.5. Fund anglez. -letra pa kufij. -si laik. 6. Fillojnë titrat. -eshtë ndjenjë aspak tërheqëse. 7. Mund të kthehen në mllef të tilla. -Cattani, komisari i oktapodi. -Qendër në kaos.8. ngrihet për epidemi. -një ndarës në aneks. -hans artist dadaist.9. një pjesë e ofensivës. -eshtë fasule... kineze. -Gjysmë kritik.10. Demek s’ka kufij. -Vampiri i Klaus Kinski-t.11. janë inaktivë.

-italia në internet. -telefoni në kartëvizitë. 12. Mund të bëjnë stil të lirë. -inicialet e Reford. -Qahen pa lotë. VertIkal1. Mund të jetë një energji. -Fillojnë ankesat.2. Anna e tolstoj-t. -Gjysma e eposit.3. Pak aromatike. -Mund të shpojnë hundët.4. Panajoti legjendar i futbollit. -Mund të jetë 4 X 100.5. eshtë heroi pozitiv. -një pjesë e energjisë.6. Mund të jenë trille -Kufizojnë kënde.7. një pjesë e elementeve. -janë hise ushqimi.8. një peshë e pastër. -nuk... është në itali. -oliver twist.9. Mbetet në fund -një diamant artificial.10. Kush bën... kundron. -Vendi i arit të kulluar.11. Mund të shkëmbehen në debate.

12. eshtë malli të cilit i ka kaluar afati.13. Mbyllin një dritare. -eshtë kujdestari i të miturit. -Ajo dhe ajo.14. një gjellë me shumë zarzavate -një pjesë e telekomdisë

Fjalëkryqi sportIv

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10

11 12 13 14 15 16

17 18

19 20 21

22 23

24 25 26 27 28

29 30 31 32 33 34

35 36 37 38 39

40

Përgjigje e fjalëkryqit sPortiv

T A K U M A B U U M AA A N S M A T A LN S K E D I N A T A R A

P E R S O N A L E K I MJ L D A M I A N I T O R T A K EA A A L E N S T I S N I T A TA K L O L O A A D E TP A T T I J S R A M E

M A U R O I C A R D I KS E R G I O R A M O S T E A

horIZontal1. Mario te southampton.5. inicialet e Ancelotti-t8. Fillojnë panikun9. Douglas te juventus11. skuadër zvicerane16. Ylli i anglezëve17. Personazhi në foto19. një skuadër në Premier league

22. Mudn të jetë shënimi23. Fikse pa fe24. të parat në stafetë26. një i fundit është mat28. inzaghi, trainer te lazio(inic)29. Fatih trainer33. skuadër greke35. Personazhi në foto40. një bomber belg

VertIkal2. Është avantazhi3. e përditshme sportive spanjolle4. Drejtohet nga arbitrat5. Andrea te Cagliari6. Davide te Fiorentina7. tevez bomber10. në krye të tabelës11. Cazorla mesfushor spanjoll

12. Votim kur mungon ti13. një pjesë e taoizmit14. telat pa çifte15. Perëndesha e agimit17. Gjysma e meshës18. inicialet e Paganini-t19. një provë inteligjence20. në krye të trupave21. janë ndeshjet25. nuk shihet në një të tillë27. Arie që qe edhe traineri i yni28. një pjesë e skuadrës30. le... siç thirrej Michel Platini31. Gjysmë mesore32. louis që kampion i boksit34. një pjesë e ekspeditës36. ekstreme në largim37. Kufizojnë një litar38. në fund të krahut39. ekstreme në katete.

PlotËsoni VenDet bosh nË MËnYRË QË çDo RResht e KolonË tË KetË nuMRAt nGA 1 9

suDoku

Përgjigje

15. ngjyhen në tavolocë të tilla. -ujë nën zero.16. në krye të trupave. -Fillojnë masat -Gjysmë arrest17. Kujtohen me leonidan e 300 spartanët.

24 E diEl, 7 KORRIK 2019www.shqiptarja.com

- Ekspozita video-muzeale e periudhës së komunizmit në Shqipëri e ndërtuar brenda bunkerit anti-bërthamor të Luftës së Ftohtë

- The video-museum exhibition of Albania's communist era build inside the anti-nuclear bunker of the Cold War

- Ekspozita e parë video-muzeale e ndërtuar në kujtim të viktimave të terrorit komunist

- The first video-museum exhibition built in memory of the victims of the communist terror

ORARI: 09:00 - 16:00 të hënë & të martë pushim

ORARI: 09:00 - 18:00 çdo ditë