10
M^\ D$C DICM CHINH CUD CHU NGHln KHU VlTC Tijr snu CHIC'N TRANH LHNH Bui Hai Dang* Huynh Tam Sang** Ldi Toa so?n: Nghien ciiu nay dupe tai trp bdi Dai hoc Qudc gia Thanh phd Hd Chi Minh (DHQG-HCM) trong khudn kho dl tai ma sd C2018-18b-02. Tom tat: Bdi viet tap trung phdn tich nhimg dgc diem cua chu nghia khu v{cc trong bdi cdnh chinh tri the gi&i, ddc biet la & chdu Au, co nhieu chuyen biin sau khi Chiin tranh Lgnh kit thUc v&i cdc dpng luc ve an ninh vd kinh te tgo ra trong qud trinh thiic day hpp tdc vd hpi nhdp. Trong do, nhdn td kinh te dupe xem Id tdc nhdn quy dinh su ra d&l vd phdt triin cua chu nghia khu vuc m&i. Nhimg bu&c chuyen bien ciia chdu Au, nai chii nghia khu vuc v&i nhieu dn tuang ro net nhdt, dupe trinh bdy de minh hpa cho suphdt trien cua chu nghia khu vuc trong giai dogn Uch sic dgc biit ndy. Tu" khda: Chii nghia khu vuc, chdu Au, hpi nhgp, Chien tranh Lgnh, todn cdu hda Abstract: The paper focuses on analyzing some main features of regionalism in the context of changing international politics, especially In Europe after the Cold War, when security and economic impetus were promoting cooperation and integration. In this process, economic impetus was considered as the determining factor for forming the new regionalism. Changes and impressive regionalism in Europe are illustrated for the development of regionalism in such a very special historic period. Keywords: Regionalism, Europe, intergration, the Cold War, globalization Theo sau sy suy gidm vai trd, bao gdm khu vuc da "hdi sinh" va chuyin minh ro r?t nhiing tranh cai ve ed khia eanh ly thuyet vd vao nhiing nam 1980, tiep dd khdng djnh thue tiln trong nhiing nam 1970, chii nghia dupe vai trd trong nhiing ndm 1990. Chii nghia khu vuc ngdy nay dang noi len nhu " TS, Dai hpc KHXH&NV - Dai hpc Qu6c mdt lye luong raanh me frong tiln trinh toan gia TP. Ho Chi Minh cdu hda. Neu taan cdu hda dupe hilu la lyc ** Dai h9c KHXH&NV - D?i h^c Qu6c ^^^ ^^^ ^^ ^^^ th^ i^„ ^^ ^^ -^ gia TP. Ho Chi Minh . . x. .. .. -.., ,, .. * cua cac raoi quan he xa hpi, thi chu nghia Nhgn bai ngdy: 2/3/2019 ^^ ^^ ^^ ^y ^^^^ ^^. j , ^.^ ^^^^ ^^ Phdn bien xong 20/3/2019 , ^ Chdp nhgn dang 5/4/2019 c™ to™ <=a" hoa. Theo nghia nay, chu nghia

M^\ D$C DICM CHINH CUD CHU NGHln KHU VlTC Tijr snu

Embed Size (px)

Citation preview

M^\ D$C DICM CHINH CUD CHU NGHln KHU VlTC

Tijr snu CHIC'N TRANH LHNH

Bui Hai Dang*

Huynh Tam Sang**

Ldi Toa so?n: Nghien ciiu nay dupe tai trp bdi Dai hoc Qudc gia Thanh phd Hd Chi Minh (DHQG-HCM) trong khudn kho dl tai ma sd C2018-18b-02.

Tom tat: Bdi viet tap trung phdn tich nhimg dgc diem cua chu nghia khu v{cc trong bdi cdnh chinh tri the gi&i, ddc biet la & chdu Au, co nhieu chuyen biin sau khi Chiin tranh Lgnh kit thUc v&i cdc dpng luc ve an ninh vd kinh te tgo ra trong qud trinh thiic day hpp tdc vd hpi nhdp. Trong do, nhdn td kinh te dupe xem Id tdc nhdn quy dinh su ra d&l vd phdt triin cua chu nghia khu vuc m&i. Nhimg bu&c chuyen bien ciia chdu Au, nai chii nghia khu vuc v&i nhieu dn tuang ro net nhdt, dupe trinh bdy de minh hpa cho suphdt trien cua chu nghia khu vuc trong giai dogn Uch sic dgc biit ndy.

Tu" khda: Chii nghia khu vuc, chdu Au, hpi nhgp, Chien tranh Lgnh, todn cdu hda

Abstract: The paper focuses on analyzing some main features of regionalism in the

context of changing international politics, especially In Europe after the Cold War, when

security and economic impetus were promoting cooperation and integration. In this process,

economic impetus was considered as the determining factor for forming the new regionalism.

Changes and impressive regionalism in Europe are illustrated for the development of

regionalism in such a very special historic period.

Keywords: Regionalism, Europe, intergration, the Cold War, globalization

Theo sau sy suy gidm vai trd, bao gdm khu vuc da "hdi sinh" va chuyin minh ro r?t

nhiing tranh cai ve ed khia eanh ly thuyet vd vao nhiing nam 1980, tiep dd khdng djnh

thue tiln trong nhiing nam 1970, chii nghia dupe vai trd trong nhiing ndm 1990. Chii

nghia khu vuc ngdy nay dang noi len nhu

" TS, Dai hpc KHXH&NV - Dai hpc Qu6c mdt lye luong raanh me frong tiln trinh toan

gia TP. Ho Chi Minh cdu hda. Neu taan cdu hda dupe hilu la lyc ** Dai h9c KHXH&NV - D?i h c Qu6c ^^^ ^^^ ^^ ^^^ th^ i „ ^ ^^ -^ gia TP. Ho Chi Minh . . x. . . . . - . . , , , . . * cua cac raoi quan he xa hpi, thi chu nghia Nhgn bai ngdy: 2/3/2019 ^^ ^^ ^^ ^y ^^^^ ^^. j , ^.^ ^^^^ ^^ Phdn bien xong 20/3/2019 , • ^ Chdp nhgn dang 5/4/2019 c™ to™ <=a" hoa. Theo nghia nay, chu nghia

64 NGHIEN COU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°4(223).2019

khu vuc Id "mdt chuang" eiia toan cau hda

nhung ehii nghia khu vye cung cd the Id mdt

phan img hoae thach thiic ddi vdi toan cdu

hda'. Chil nghia khu vyc trong nhflng nam

1990 khdng dupe coi la mot phong trdo gan

liin vdi chil quyen tuyet ddi len cac vimg

lanh thd nhu trong thdp nien 30 ciia the ky

XX. Thay vao dd, chu nghia khu vye trong

bdi canh hau Chiin tranh Lgnh (1991) dai

dien cho sy tap trung eua siic manh ehinh tri

va kinh tl cgnh tranh nhau het siic gay gat

trong nen kinh te toan cau, vdi nhieu ddng

chay lien vimg (interregional) vd ndi vimg

(intraregional)^.

Nghien eiiu ve sy phat trien ciia chu

nghia khu vyc se la thieu sdt neu khdng ehii

y den nhung chuyen bien quan trpng cua ddi

sdng quan he qudc te. Tinh hinh the gidi sau

Chien tranh Lanh cd nhieu dac diem dang

chii y, vdi nhieu ndi dung ndi bat nhu su

biln doi eua eo cdu dia ehinh tri the gidi, sy

tang tnrdng cua eac nen kinh te gdn vdi sy

phat trien ciia todn cdu hda, su xuat hien cua

nhieu md hinh chu nghia khu vyc khdc nhau

d Bac My va Nam My, d Ddng A vd Nam

A... Thyc te ndy dat ra rapt nhu edu, do la

can phai bo sung nhflng khiem khuylt ve ly

luan eiia lan sdng chu nghTa khu vuc trong

thdp nien 1950 nhu ehua thdy dupe tdm quan

trpng ciia ban sde trong viec xdy dyng khu

' James H. Mittelman, "Rethinking the "New Regionalism" in the Context of Globalization", Global Governance, Vol. 2, 1996, p. 189. ^ James H. Mittelman, "Global Restructuring of Production and Migration", trong Sakamoto (ed.) (1984), Global Transformation: Challenges to the State System, Tokyo: United Nations University Press, pp. 276-298.

vyc va tdc ddng ciia nhflng thach thiic tir ben

ngodi. Trong bdi cdnh thach thiic va ca hdi,

mpt lan sdng mdi ve chu n^Ta khu vuc da

xudt hien dl gidi quydt nhung thach thirc tir

khia canh thyc tien vdi nhirng ddc diem mdi.

1. Nhvng dac diem cua chu nghia khu

vutc mdi

Tir sau Chien tranh Lanh, nhdn td kinh

te ddng vai trd ndi bat va chi phdi sy van

dpng trong quan he giiia cac qudc gia. Xu

hudng tiep can kinh te chinh tri quoc te da

tao ngudn xung lye raanh me, cung cd them

eho nhung quan diem xem trpng vai trd ciia

kinh te trong viec thiic day sy phat trien cua

chil nghTa khu vye. Tren ca sd quan sat thyc

tien cac vimg kinh te ngdy edng nd rd tai

nhieu khu vyc tren the gidi, mpt sd hpc gia

da dinh nghTa chii nghTa khu vyc nhu rngt

qua trinh chu chuyen kinh te dya tren sy van

dpng cua cac ddng kinh te vdi xu hudng tang

trudng nhanh gifl'a mpt nhdm qudc gia nao

dd trong cimg mot khu vyc han Id giiia nuac

nay vdi nude khac d cdc khu vuc khac nhau

tren todn the gidi^.

Ben canh do, su phdt trien cua chu nghia

tu do (liberalism) trong nghien cihi quan h?

qude tl ciing eung cap nhieu luan diem co

tdra quan trpng ve ca khia canh ly luan va

thyc tien cho viec hmh thanh va phdt trien

mdt chil nghia khu vyc mdi. Theo lap luan

ciia ehu nghia ty do, kinh te thj trudng duoc

xem la mot trong nhOng luc day ehu yeu

' Leon Gordenker, "The 'New Nationalism' and Intemational Organizations", International Studies Quarterly, Vol. 13, No. 1, 1969, pp. 31-45.

<Vdi ttae (Dem ehinh... 65

thiic day hop tac va hdi nhdp khu vuc.

Nhung nguoi iing hd chu nghTa ty do kinh te

ciing coi phat trien kinh tl thi trudng (market

ecomomy) nhu la phuang each quan trpng de

thiic day hpp tac, dam bao an ninh va duy tri

hda binh trong quan he qudc te. Kinh te thi

trudng duac xay dyng tren ca sd tu do kinh

tl vd phdn nao dd la ty do chinh trj nhdra: (i)

mang lai lpi ieh kinh te vd thinh vupng; (ii)

ddi hdi thiic day hop tac vol sy md rdng ra

ben ngoai; va (iii) ddi hdi duy tri mdi tnrdng

an ninh de phat trien^. Lpi ich phat trien

khien cac nude cd nhu cau md rpng thi

trudng ra ben ngoai bien gidi qudc gia va

tang cudng hpp tac kinh te trong khu vye; tir

do, kinh tl la yeu to ca ban dinh hinh nen

chil nghia khu vyc. Nhiing ngudi theo quan

dilm nay thudng coi cac thanh vien tham gia

hi?p djnh uu ddi thuang mgi (Preferential

Trade Arrangement - PTA) khu vyc la mdt

nhdm cd tinh khu vyc .

Ben cgnh dd, thdi ky hgu Chiin tranh

Lanh ciing chiing kien sy phat trien manh me

cua toan cau hda kinh te va nhimg bien doi

kinh tl chinh tri het siic sau sac. Tat ca

nhflng nhdn to nay da thiic day qua trinh phat

triin cua chii nghTa khu vyc. Nhflng ngudi

ung hp quan dilm vl sy tac dpng manh me

cua toan cau hda vd nhan td kinh te trong ddi

* Ho^ng Khdc Nam, "Chu nghTa t\i do trong quan h^ qu6c te: NhOng lu?n diem chinh \k sy d6ng gdp", T?p chf Khoa hpc D i hpc Quoc gia Hk Npi, Khoa hpc Xa hOi \k NhSn ySn, Tap 29, So 1,2013, tr. 21. * Hoing KhSc Nam, "Nh§n thiic v^ chii nghia khu v\rc". Tap chf Nghiin ciru Ljch su, So 5, 2009, tr. 48; Edward D. Mansfield and Helen V. Milner, "TTie New Wave of Regionalism", International Organization, Vol.53 '""-" " " ^ ™ «o-^-"

sdng quan he qudc te cdn de xuat thugt ngii

ehu nghTa khu vye mdi (new regionalism) de

khang dinh tinh chdt phdt trien rd ret eua ehu

nghia khu vyc so vdi giai doan tnrdc do. Cd

le khdng qua ldi khi cho rang, ehu nghia ty

do mdi da gdp vao ddng chdy ly ludn ve chii

nghTa khu vyc khi nhan mgnh den sy da dgng

vdi xu hudng "hudng ngogi"; nd md ra cho

ede lye lupng thi trudng ben ngodi ddm nhan

mpt vai trd ro net va quan trpng hon. Theo

quan dilm cua nhung ngudi iing hd chu

nghTa tu do mdi, cac nhdm se bao tnim cac

khu vyc rpng ldn, tap hpp eon ciia cdc nhdm

va cdc nen kinh te nhd han trong mot logt

cac cdu hinh the che khac nhau, tir ede hipp

udc "theo ludt dinh" (de jure), nhu Lien

minh Chau Au (EU), den rapt dpi hinh

ngong bay (flying geese) kha vimg chdc vdi

nhieu hoat ddng hi?u qua tgi khu vue chau A

- Thdi Binh Duong*.

Tir sau Chien tranh Lgnh, chu nghTa khu

vyc mdi dgi dien eho ldn sdng hdi nhap khu

vyc vdi sde thai day du han, dupe ddc trung

bdi nhiing thay doi ldn lao ve chat, ve luang

va nhflng thay doi chinh thiic trong hpi nhap

khu vyc. Cach tiep cgn kinh tl (vdi viec de

cao nhan to kinh te nhu la nen tang ca ban

cho hpi nhdp) mang din mpt siic sdng mdi

va hipn dgi cho chii nghia khu vyc khi phdn

anh rdng hpi nhap khu vyc ddng gdp cho cac

lyc lupng kinh te dl thiic day sy van hdnh

ciia toan cdu hda vd gia tdng nang lyc cgnh

tranh todn cdu. Dac bipt, dudi tac ddng cua

* James H. Mittelman, "Rethinking the "New Regionalism" in the Context of Globalization", Tldd, tr. 191.

66 NGHIEN CQU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°4(223).2019

toan cau hda, chii nghia khu vyc mdi duac

coi la mdt cdng cu eua quan he kinh te md

vdi xu hudng ty do hda nham dam bdo vi the

eanh tranh cho qudc gia vd khu vyc trong the

gidi toan cdu hda .

Chimg ta cd the ke den nhirng yeu td

kinh te ndi bat dupe tinh den trong chii nghia

khu vyc mdi nhu: (i) sy thara gia ciia cdc

nude phdt tridn (developed) cimg vdi cac

nude dang phat trien (developing), Hiep dinh

Thuang mgi tu do Bac My (NAFTA) la mpt

vi du; (ii) cdc nude nhd thudng cai each dan

phuong, nhu Mexico vdi NAFTA hay mdt

sd nude Scandinavia ddi vdi EU; (iii) tu do

hda thuang mai dien ra vdi tdc dp vira phai;

(iv) cae thda thuan khu vyc thudng hudng

tdi sy hdi nhgp sau; (vi) pham vi ciia cac

thda thudn khu vyc la theo khu vyc dja ly,

tiic la thanh vien Id nhflng qudc gia lang

gieng . Dil dien ra vdi miic dp, hinh thirc va

pham vi cd khdc nhau nhung cd the nhan

thay mdt ddng chay chung, do la kinh te hien

dien va ddng vai trd ngay cang ro ret han

trong cac lien ket thuong mai va dau tu gifl'a

cdc qudc gia.

Sy xudt hien cua chii nghia khu vyc mdi

sau khi Chien tranh Lanh ket thiic md ra mpt

thdi ky hdi nhdp kinh te todn cau dien ra

manh me va sdi ndi. Su phat trien ciia chu

nghTa khu vyc cudi cimg da ddn din mdt cdu

' Pavel Hnat, "Political Economy of the New Regionalism: Global and European Perspective", SSRN, tai dia chi: https://ssm.com/abstract=2238763, truy cap ng^y 16/3/2019. ' Wilfred J. Ethier, "The New Regionalism", The Economic Journal, Vol. 108, No. 449, 1998, pp. 1149-1161.

tnic mdi, trong do ede td chiic khu vyc cdi

rad hon ddi vdi thuong mai so vdi cac to

chiic da hinh thanh trong ky nguyen eiia chii

nghTa khu vyc cu. Vao giu:a nhiing nam 1980

va dau nhiing nam 1990, vdi sy ra ddi hoac

cdi to cua cdc td chiic khu vuc, nhu Hiep hpi

cdc qude gia Ddng Nam A (ASEAN), Dien

dan Hop tde Kinh te Chdu A-Thdi Binh

Duong (APEC), Lien minh Chau Au (EU),

Hiep dinh Thuang mai ty do Bdc My

(NAFTA) vd Cpng ddng Phat trien mien

Nam Chdu Phi (SADC), cac boat ddng kinh

te va ehinh tri khu vuc tang len. Hoat dpng

nay da thiic day su quan tam hpc thuat ddi

vdi chil nghTa khu vuc, dan den lap luan rang

nhung gi dang dien ra ciia mdt hinh thiic chu

nghTa khu vyc mdi hoan toan khac biet so

vdi loai chu nghTa khu vyc phd bien ngay

sau Chien tranh the gidi thii Hai. Cdc hpc gia

da xac dinh mpt sd npi dung ciia chu nghTa

khu vyc mdi trong bdi canh trat tu the gidi

chinh tri va kinh te dang ndi len.

Sau Chien tranh Lanh, the gidi khdng

cdn dupe dac tnmg bdi sy canh tranh giua

hai sieu cudng (ludng cyc) ma thay vao dd la

sy tdn tai ciia mdt sd lupng ldn eac cudng

qudc (da cue). Sy thay ddi trong can can

quyen luc toan cdu cd the dd eung cap it nhat

la sy khich le ve mat nhdn thirc, gdp vao su

gia tdng sd luong ede td chiie khu vye va cac

thdnh vien cua cac to ehiic nay. NIU nhu

trong bdi canh Chien tranh Lanh, cac td chiic

khu vyc dupe, hinh thanh va dinh hinh bdi lpi

ich ciia cac sieu cudng thdng tri thi trong bdi

canh mdi, ben eanh cac qudc gia, cdc dy an

^dl dae (Gem ehinh.,. 67

khu vuc ngay cdng dupe dinh hinh bdi lpi

ich ciia cae chu the da dgng ban. Khdng

gidng nhu chii nghTa khu vuc cfl, vdn dupe

dinh hudng nhieu hon ve sy tuong tac gifl'a

cae qudc gia, chii nghia khu vuc mdi lien

quan den mpt logt cdc chu thi qudc gia va

phi qudc gia, lien quan den mpt qua trinh

chuyin d^i trat ty the gidi. Do dd, cd the ndi,

todn cdu hda anh hudng din chii nghia khu

vyc mdi, tir dd tham gia vao vi?c dinh hinh

todn cau hda. Cac iuc lupng toan edu hda da

cd tdc dpng den viec tdi cdu tnic cac khia

cgnh xa hpi, chinh tri vd kinh te eua cac khu

vyc, trong khi cdc qude gia va xa hdi da dieu

chinh cac tac dpng nay bang each tiep tuc,

thay doi hoac dao ngupc tac ddng cua toan

cau hda thdng qua cac qua trinh cua chii

nghia khu vyc^.

2. Nhimg birdc chuyin bien cua chau

Au sau Chiin tranh L^nh

Trong thdp nien cudi cua the ky XX, sau

khi Lien bang Xd viet syp do, hp thdng cac

nude xa hpi chu nghTa tan ra da de lai nhiing

khilm khuylt to ldn trong ea cau quyen lyc

thi gidi. Cdc qudc gia xa hpi chii nghTa rai

vdo tinh trang khiing hoang kinh te - xa hdi

trdm trpng, he qua la khiing hodng niem tin

cang trd nen ngng ne. My va cac qude gia

phuang Tay gianh chien thing trong Chien

tranh Lanh, mot "chien thdng khdng can

chiin tranh" va "khdng can thudc siing". Mpt

trong nhiing sy kien noi bat trong thdp nien

cudi cua the ky XX cd lien quan den miic dp

lien ket vd hdi nhdp sau la sy ra ddi cua Lien

minh chdu Au (EU) vao nam 1993 khi Hiep

udc Maastricht (Maastricht Treaty) hay cdn

gpi la Hiep udc Lien minh chdu Au (Treaty

on European Union) bat dau cd hieu lye.

Hi^p udc nay dupe soan thao vao diing nam

Lien Xd sup dd - ndm 1991, dupe ky vaa

ndm 1992. Cac budc phdt trien ndy giup thiic

day todn cdu hda, hdi nhdp qudc te. Vd trong

bdi cdnh nay, "EU noi len nhu mdt trung tdm

kinh te cd siic cgnh tranh rat cao, cd tdm dnh

hudng tren toan cdu, la hinh mau de nhieu

cpng ddng cdc qudc gia khdc d ede khu vyc

khac nhau trdn thi gidi tham khao, thdp len

niem hy vpng ve sy phat trien cua nhdn loai

tren con dudng tien tdi mpt "the gidi phdng"

tren thyc te - khdng cdn bien gidi dia ly ngdn

trd sy di lgi giira cac qudc gia"'". Chu nghTa

khu vyc chdu Au mang mpt dang dap manh

me han d khia eanh kinh te, hudng den mpt

tinh chdt manh me, day du vd todn dipn han.

Cdc mdi de dpa ddi vdi an ninh trong

thdi ky hdu Chien tranh Lanh chu yeu xuat

phat tir dpng lye trong nude hoac khu vyc,

cdc cudng qudc cdng nghi?p hang ddu tai

chau Au mudn giao phd ganh nang bao ve an

ninh khu vyc lan can cho cae the ehe khu

vyc chiu trdch nhiem thye thi trpng trach

ndy. Van de thir hai cfing khdng kem phdn

^ Stephen Buzdugan (2017), "New regionalism", Encyclopcedia Britanmca, tai dja chi: https ://www .britannica.com/topic/new-regioHalism, truy cap nfAv 17/3/20! 9.

'" L6 The Mau, Nguyen Anh, "The gidi 25 nSm sau Chien tranh Lanh: M0t so n t noi b§t", Tap chi CQng 5fln, 4/1/2017, http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/The-gioi-van-de-su-kien/2017/42862/The-gioi-25-nam-sau-Chien-tranh-lanh-Mot-so-net-noi.aspx, truy cSp ngiy 17/3/2019.

68 NGHIEN COU CHAU &U - EUROPEAN STUDIES REVIEW N''4(223).2019

quan trpng la cac qudc gia khu vuc ciing

mong muon thiic ddy cac thda thuan hpp tac

an ninh dya tren sy tran an lan nhau, thay vi

rdn de va ben cgnh dd la nhdm thiic day hop

tdc kinh tl vd chinh tri. Theo ddng chdy tu

duy mdi ciia eae cudng qude chau Au, vai

trd ciia cac the che khu vyc cd the giup giara

thilu xung dot sac tdc va cdng ddng bang

each cdt dirt cae lien ket Hch su giua chii

quyen va quyen ty quyet thdng qua viec tao

ra cdc ban sac khu vyc rpng ldn han, dieu

nay se nhdn manh vao chii quyen nhd nude

vdi tdm rdng rad hon. Cdc qudc gia yeu hon

Cling ed mpt khudn khd rpng ldn ban de the

hien minh, trong dd hp cd the dua ra y kien

va hdi nhdp vao khu vyc rapt each binh dang

han"

Tinh hinh the gidi ndi chung vd tinh

hinh chinh tri d chdu Au ndi rieng cflng cd

nhieu bien doi lien tuc, ddi hdi phai cd

nhiing ddnh gia va nhan dinh ddy dii hon.

Nhung thay doi het siic sau sac dien ra tai

chdu Au dupe nhin nhgn mdt edch rpng rai

nhu diem bdo ve mdt ky nguyen hda binh

mdi. Sy ket thiic ciia Chien tranh Lanh Id sy

khdng dinh rang nguy ca chien tranh de ndng

len chau Au trong sudt ban bdn thdp nidn da

dupe thao gd, md ra mdt khung canh hda

binh va thinh vupng ban cho khu vyc. Lien

Xd nit het qudn khdi Ddng Au. Mdt edu tnic

hai cyc vdn da trd thanh ddc tnmg cua chdu

Au tir khi ket thiic Chiin tranh the gidi thii

Hai (1945) dupe thay bdng cdu tnic da cyc'l

Nhung dilu kien nhin chung Id thudn lpi da

tao ddng lyc cho cdc qudc gia ehau Au phat

trien cac hinh thirc hpp tae chat che va hi?u

qua hon.

Trong hodn canh mdi, chdu Au van

dupe xem Id trung tdm kinh te quan trpng

cua the gidi, nai hien dien cua cdc qudc gia

cd nen kinh te phdt trien manh, giii vai trd la

cac toa tau dan ddt nen kinh tl the gidi. Ky

nguyen ddu tien ciia sy chuyen ddi "hgu

Cpng san" da chia tach nhiing qude gia thupc

nhdm Ddng Au cu lam hai nhdm: nhdm quoc

gia "chien thang" va nhdm cac qudc gia

"chien bai". Nhung qudc gia "chien thang"

hpi nhap vao tb chiic khu vye Id EU, trong

khi dd cae qudc gia "chien bai" nam lai d

khu vye Ddng Au vd thyc te nay hinh thanh

hai khdi niem Id "Ddng Au cu" va "Ddng Au

mdi" . Tat ca nhiing gi san sinh d chau Au

nhu cdc tu tudng, he gid tri, vdn hda cua Tay

Au van la niem ty hdo vd van duy tri khuynh

hudng phat trien vdi ddng ehay ve phuang

Ddng. Qud trinh hien dai hda cua Tdy Au

dien bien theo hudng ngdy cang toan dien da

tao thanh mpt ddng lyc giup hodn thien nen

kinh tl khu vyc va giup chdu Au tiep tuc xu

hudng cua chu nghTa khu vyc. Qud trinh

"Tdy Au hda" ciing dien ra vdi tdc dp nhanh

chdng, mang din triin vpng vl mot su phat

triin mgnh me vdi siic bat nhanh chdng.

Louise Fawcett and Andrew Hurrell (eds.) (1995), Regionalism in World Politics: Regional Organization and International Order, Oxford University Press, pp. 309-313.

' John J. Mearsheimer, "Back to the Future; Instability in Europe after the Cold War", International Security, Vol 15, No. 1, 1990, pp. 5-56. ' Bai Hhi Dang, "Bin v^ du6ng bien gi<5i phia D6ng cua EU tir g6c nhm van h6a chinh tri", Tgp chi Nghien cmt Chdu i » . So 12 (147), 2012, tr. 20-21.

^di due dient ehinh... 69

Sau rdt nhieu nd luc thiic ddy qua trinh

hdi nhdp cua chdu Au ciing nhu de eao tdm

quan trpng ciia chii nghTa khu vye trong viec

tao nen tinh gdn ket cho chdu Au, cac qude

gia khu vyc da ddn vupt qua nhflng khac biet

ve kinh te va ehinh tri. EU budc sang mdt

giai dogn phdt trien mdi, hdi nhgp theo chiiu

sdu vi khdng cdn dan thuan la mpt dien dan

t hoaeh dinh chinh sach chung hay mdt td

chiic hpp tac lien chinh phu nhu trude day "

Ddng thdi, tien trinh hdi nhap chau Au thdnh

cdng cflng phu thudc vao sy phdt trien va tdn

tai eua mpt ban sac chung tai khu vyc. Cdc

( yiu td tdn giao, vdn minh va van hda cdu

I thanh mpt nhgn thiic chung cho khu vyc

ciing nhu mdt "gid tri ehung" eho chau Au,

Ban sac chdu Au d ddy chinh la nhirng tinh

cam hudng vao nhau cua ngudi chau Au tao

ra sy gdn ket, cd ket ben trong eho nhdm

ngudi cung ehung myc dieh va van menh

gdn vdi mdt ke hogch, dy an hdi nhgp cu

thi . Sy phu thudc lan nhau ngay cang tang

ve kinh te va xa hdi dang tao ra xung lyc cho

tien trinh hpi nhdp va tac dpng trye tiep den

sy phat trien cua chii nghTa khu vuc.

Chien tranh Lanh ket thiic mang lai

1 nhung thay doi ca ban trong cau tnic va chiic

I nang ciia quan he qudc te, eung nhu mang

L din ddng lyc cdn thiet cho cae thi che va ca

chi hpp tac tdt hon cho mpt trat ty thi gidi

mdi, trong do cac td chiic khu vye ddng vai

trd la nen tang giiip thitc day chu nghia khu

vye . Trong bdi cdnh dd, cac mdi quan he

toan cau, bao gdm d cd khu vye chdu Au

ciing chiu nhilu tdc ddng. Do do, viec dua ra

mpt tdm nhin eho chu nghia khu vuc trong

the ky mdi ddi hdi mpt cai nhin thdng qua

mpt "chiec kinh vgn hoa" (kaleidoscope)

chiia dyng vd sd cac thay doi dien ra lien tuc

va dudng rihu khd ed the gidi ma dupe. Vi

du, neu ban do cua chu nghTa khu vye dupe

ve tir khia cgnh kinh te, qudn sy, van hda

hogc tai nguyen thien nhien hoac tir su ket

hpp ciia timg loai, ket qua se raang lgi ede

san pham kha da dang''

Nhiing thay ddi da dien ra trong bdi

canh qude te phu hop vdi sy phat trien eiia

chu nghTa khu vuc vao cudi the ky XX. Chii

nghTa khu vuc trong thdi ky hdu Chien tranh

Lgnh dien ra cimg vdi sy phat trien chu dgo

la su suy giam ba quyen (hegemony) ciia

My. Vdi sy phuc hdi kinh te eiia Tay Au va

vai trd gia tang cua Nhdt Ban, dnh hudng ciia

My trong cac td chiic lien chinh phu tdm c5

suy giam. Vai trd trung tam ciia My trong he

thdng tien te qude te da giam bdt; vd sy

chiem uu the ciia cac cdng ty da qudc gia ciia

M5' trong ddng vdn ddu tu trye tilp nude

ngoai da gidm. Sy sup do cua hp thdng sieu

cudng da lam gia tang sy tuang tdc giua cae

'* Bill HSi Dang, "EU vk \>hxi sac chau Au", Tgp chi Nghien cuu ChauAu, S6 4 (139), 2012, tr. 16. ' Neisser, H (2006), "Common Heritage: On the Cultural and Political Identity of the Europeans", trong Panos Varvaroussis (ed) (2006), Search for a European Identity, Athens: Papazisis Publishers, pp. 21-28.

' Edward Halizak, "Regionalism in Post-Cold War Intemational Relations", Q. hit'l Aff. 31,1996, p. 31. " Michael James SavanaJr, "The New Regionalism: Mapping Change in the Post Cold War Era", trong Karl P. Magyar (Ed) (2004), United Slates Post-Cold War Defence Interests, A Review of the First Decade, Palgrave Macmillan UK, p. 66.

70 NGHIEN COU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°4(223J.201»

chu the khu \TK: ' Cac K" thmet ve chu

n ^ a .-iu \"yc mdi da ldi cudn cac khu ^TJC

uen the gidi, i^oai chau Au, v ^ mpt tam

nhin gan ket chat che hon. Nhieu to chuc khu

\"uc da phat trien theo kinh nghiem chdu Au

\ii qua dd^ cho thdy EU mac dii cd nhung

han che nhat dinb nhung van dang ddng \"ai

trd quan trpng tren trudng qudc te nhu mdi

ngudi choi todn cau - ro rei la trong mdi

quan he chii ddng vdi cac td chiic khu \"uc

Thay Idi ket

Tnrdc nam 1991, Chien tranh Tanh la

cai d hinh thanh nen cac die che khu \arc. md

tror^ dd cac lpi ich chu yeu phan anh goc

nhin dia i^uung chu nghia. Cudi thap nien

80 \ a bdt diu ^ ao thdp nien 90 ciia thi k<-

XX. Chien tianh Lanh chim d Jt tao dpng!_"

cho mdt trat ty quoc te mdi. \3. ky ngmen

nay duac dac trung bdi chu ndiTa khu \"yc

mdi khi cac quan diem ^ e chii nghTa khu xac

cung CO sy dieu chinh de thich nghi vdi cai

gpi la mot trat ty ;-vh_ \-uc mdi inc\>. world

order) nhu Tdng ihdng George H. \\". Bush

i a ce cap trong bdi canh Chien iranh ^"iing

Vinh vao ngay 2^ I/1991: \\foi de dpa bd\-

gia Id hon cd mot quoc gia nlid: Jo Id mpt v

ruang l&n: mpt irdt tic the giai m&i. nen cac

qudc gia da Jji^g Jircc ket hen? v&i nimu dc

jjt dupe C'Vj.' vpng cku-':s cuj nhdn logi -

hoa binli vd an ninlt tu do. vj phdp

quyen... . Muihiah A l a g a { ^ ciing xan

chii n ^ u a khu \Trc nhu mpt cong cy cho su

hpp tdc, du chmh thuc hay | ^ chinh ifauc,

giiia cac chinh (^u \'a cac td chirc phi chiidi

f i u (NGOs) \ i lgi ich chung nong nhieu Gidi

wic . Tbsy \~i gidi han 6 dia hat an ninh,

nhieu ITnh \-uc ddi hdi su hpp tac \ ^ kiiUi il

cirng dupe cac quoc gia chii trpog nhdm d ^

ling \'di sy van ^ n g cua quan be qudc ^

trong bdi canh moL Tbeo co ma, cac U ^ ke:

kinh le khong chi dong \m trd ± u c ddy ma

cdn la san phdm ndi bat cua chii n ^ m kin

\"uc mdi.

Trong the k\" XXI. mac du cac \"an de aa

ninh tru\en thdng \"a plu trmen ihong xm

ton tai \ a tren thyc te la dien bien kha ph-c

tap nhung chii n ^ a khu \"uc khdng \ i Ss

ma tru nen md nhat Cac each hilu w cbu

n^iia khu \"uc. co the do da dupe mo tiai ^

UI irjoc do nen cung de tiep can hon. Cd y

kien cho rang chii nghia khu \"',rc r .-org

j j o c hieu la lien quan din \iec {^i b ^

chinh sach tbdng qua cic ihl ch^ cnirJi thuc

Mac du khdng i^iai luc nao cac chinh sadi

ciing duoc phdi hop qua cac the che chiah

thiic rjiirr.g ihuong ihi, sv (Adi hpp X3>" ra

siua C3.C nha r.iroc thupc rham \ i dia W Un

* -Angefa U. ^5b.-:_. ••Re^.c-;:__-r in i-e Post-CoW W'lr Wiyr'.z . Med::Errzn:::^. 0:.^:erh: Voi. :2 . No :.:i«ji.pr 122-::-

± e S:2:e oi the Unioc". The A":cr—jr. Presidencx t^e.:. j2r.'-i.-> 1'^. i'*^:, :^i dia ch:

before-joir.:-^£is: cvr-d»e-cc^r.greSi-±e->nre-±e-:r-.ii3n-1, tni>-car r.£ => c ". 2019. * M-~.:3h Aizgspps. -Regi^^ra5tsm 2_-i cooffi.-: r-sna^eme-" a fhrreuorx for 2r i j>? : r . RnKw cf buemoKionai StmBes, VoL 1\. Nc -:. :995. pp. 3 5 *

(Vdi (tde (Hint ehinh... 71

can ' Vdi sy phat tridn mdi nay, ban thdn

khu vyc trd thanh "mot ddu trudng cho nhieu

chu the ngodi chinh phii, vd thdng qua sy gdn

ket ngay cang tang cua khu vyc ciing nhu

thdng qua kha ndng ddng vai trd ngdy cdng

tang cua minh, cudi ciing, khu vuc da trd

thanh mdt chii the quan trpng tiem ndng giiip

dinh hinh trat ty the gidi"^^.

Trong thdi ky hdu Chien tranh Lgnh,

chil nghTa khu vyc da hdi sinh d nhieu cdp

dp: nhu mpt khung phan tich ly thuyet ve

quan he quoc td, nhu mdt sy md ta cdn thiet

de qudn ty cdc vdn de an ninh qudc te va la

trpng tam cua khat vpng hpp tac va hdi nhap

d phuang dipn chinh tri va kinh te sieu qudc

gia. Budc chuyen ddi nay dupe ldy cdm

hiing tir nhung su phat trien nhu su thanh

cdng ciia hpi nhdp chdu Au, todn cdu hda nen

kinh td the gidi, sy chuyen trpng tdm tir

chinh tri todn cau sang chinh tri khu vyc vdi

su ket thuc ciia Chien tranh Lanh vd su thay

ddi theo mpt xu hudng la cac chu the khu

vyc cd trach nhiem hem ddi vdi cac van de

lien quan den an ninh^ . Sy dan xen ciia cae

xu hudng chinh tri va kinh te da thiic day

mdt chii nghTa khu vyc mdi, nhu mot dpng

lyc ve hdnh vi cho eae qudc gia cimg hop

tac, hdi nhdp va phat trien.

' Edward D. Mansfield and Etel Solingen (2010), "Regionalism", Annual Review of Political Science, Tldd, p. 146. " Bjom Hette, "Beyond die 'New Regionalism"', New Political Economy, Vol. 10, No. 4, 2005, p. 556. " David A. Lake and Patrick M. Morgan (eds.) (1997), Regional Orders: Building Security in a New World, University Park: Pennsylvania State University Press, pp. 6-7.

Tai lifu tham khao

1. Angela U. Agboli, "Regionalism in

the Post-Cold War World", Mediterranean

Quarterly, Vol. 12, No. 1, 2001.

2. Bjom Hette, "Beyond the 'New

Regionalism'", New Political. Economy, Vol.

10, No. 4,2005.

3. Bill Hdi Ddng, "EU vd bdn sde chdu

Au", Tgp chi Nghien cuu Chdu Au, Sd 4

(139), 2012.

4. Bill Hai Dang, "Ban ve dudng bien

gidi phia Ddng eua EU tir gde nhin van hda

ehinh tri", Tgp chi Nghien cuu Chdu Au, Sd

12 (147), 2012.

5. David A. Lake and Patrick M.

Morgan (eds.) (1997), Regional Orders:

Building Security in a New World,

University Park: Pennsylvania State

University Press.

6. Edward D. Mansfield and Helen V.

Milner, "The New Wave of Regionalism",

International Organization, Vol. 53, No. 3,

1999.

7. Edward Halizak, "Regionalism in

Post-Cold War Intemational Relations", Q.

Int'lAff. 31, 1996.

8. Hoang Khac Nam, "Nhgn thiic ve

chu nghTa khu vye", Tgp chi Nghiin cdu

Lich sir, Sd 5,2009.

9. Hoang Khac Nam, "Chii nghia tu do

trong quan he qudc te: Nhirng ludn diem

chinh va sy ddng gdp", Tgp chi Khoa hoc

72 NGHIEN COU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°4(223|.2019

Dai hpc Qude gia Ha Ndi, Khoa hpc Xa hdi

va Nhan van. Tap 29, Sd 1,2013.

10. James H. Mittelman, "Rethinking

the "New Regionalism" in the Context of

Globalization", Global Governance, Vol. 2,

1996.

11. John J. Mearsheimer, "Back to the

Future: Instability in Europe after the Cold

^ar". International Security, Vol. 15, No. 1,

1990.

12. Kari P. Magyar (ed) (2004), United

States Post-Cold War Defence Interests, A

Review of the First Decade, Palgrave

Macmillan UK.

13. Leon Gordenker, "The 'New

Nationalism' and Intemational

Organizations", International Studies

Quarterly, Vol 13, No. 1, 1969.

14. Louise Fawcett and Andrew Hurrel),

(eds.) (1995), Regionalism in World Politics:

Regional Organization and International

Order, Oxford University Press.

15. Muthiah Alagappa, "Regionalism

and conflict management: a framework for

analysis". Review of International Studies,

Vol. 21, No. 4,1995.

16. Panos Varvaroussis (ed) (2006),

Search for a European Identity, Athens:

Papazisis Publishers.

17. Sakamoto (ed) (1984), Global

Transformation: Challenges to the State

System, Tokyo: United Nations Universi^

Press.

18. Wilfred J. Ethier, "The New

Regionalism", The Economic Journal, Vol.

108, No. 449, 1998.