269
mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 20@2@2007 mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 20@2@2007 jksthP;k loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr- mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk eaxGokj fnukad 20@2@2007 jksth lka;dkGh 4- 00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnj lHksr ek- mi&egkikSj] Jh- fouksn ryjstk gs ihBklhu vf/kdkjh LFkkuh vkluLFk gksrs- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @ gksR;k- 1½ ek- miegkikSj %&Jh- ryjstk fouksn panhjke 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- 10- 11- 12- 13 14- 15- 16- 17- 18- 19- 20- 21- 22- 23- 24- 25- Jherh tkoGs lafxrk jes’k Jh- HkqYyj jktsanzflag fojflag Jh- Vsdpankuh jktq eFkqjknkl Jh- fyaxs lq;Zdkar ¼ccu½ Jh- xk;dokM fnyhi Jh- eksdy pankjke foBksck Jh- ,Mds x.kir xksfoan Jherh- 'kekZ deyk xaxk/kj Jh- meki jkenkl jk?kksth Jh- jksgMk ';kelqanj tkuhyky Jh- xqIrk izHkqukFk nq[karh Jh- iokj ukuk vkuank Jherh vkgqtk furk izdk’k Jh- tX;klh jktq fd’kupan Jh- fude ‘kkarkjke vksadkj Jh- Vkys izeksn ukensojko Jh- Bkdqj fouksn ykyflax Jherh- lksusth ehuk ¼lksaMs½ Jh- xk;dokM lqjs'k ukenso Jherh ouokjh eksuk v’kksd Jh- ouokjh fd'kksj ukjk;.knkl Jh- lk/kokuh eksgu jganksey Jh- tslokuh lrjkenkl iquenkl Jh- yqaM xksfoanjke Mksyqey 26- 27- 28- 29- 30- 31- 32- 33- 34- 35- 36- 37- 38- 39- 40- 41- 42- 43- 44- 45- 46- 47 48- Jh- #ipankuh cPpkjke ck’kksey Jh- Bkdqj v’kksd Hkxokunkl Jh- [ksek.kh nsosanzflag pankflag Jherh dkjhjk js[kk eUuqey Jh- ieukuh bZ'oj lrjkenkl Jh- cksMkjs /kuat; ckcqjko Jh- ikVhy fo’oukFk xkSre Jherh oflVk csch rqylhnkl Jherh- llk.ks y{ehckbZ jksfgnkl Jh- euokuh vUuq ¼lueq[k½ Jherh iatkch fnik ukjk;.k Jherh cBhtk dksey ve`r Jh- jkej[;kuh eksgunkl ¼xkMks½ ukjk;.knkl Jh- yckuk gksf'k;kjflax gfjflax MkW- ¼Jherh½ ukFkkuh fuuk izdk’k Jherh- fj>ok.kh lqtkrk jes'k Jherh djksfr;k ekyrh jk/kkpj.k Jherh nklkuh feuq jktdqekj Jh- bnukuh jktq panzHkku Jh- iatkch yky nsounkl Jh- ekf[ktk gjnkl lUeq[knkl Jh- ykyokuh fnyhi tsBkuan Jh- o/kkfj;k jkts’k ukfudjke rj] ek- egkikSj %& 1- Jherh dkykuh T;ksrh ¼iIiq½ lqjs’k] ek- lnL; @ lnL;k 2- Jh- lksuo.ks uFkq dk’khjke] 3- Jherh jkepankuh Hkkouk euksgj] 4- Jh- ok?ks ‘kkeq ckcq ] 5- Jherh eksdy lhek pankjke] 6- Jh- eqypankuh egsanz ijljke] 7- Jh- oyspk i`Foh O;kikjhyky] 8- Jh- ;kno ykyfcgkjh cq>kjr] 9- Jherh cke.kdj uafnuh xtkuu] 10- Jherh xqIrk vfurk /kes anz] 11- Jherh [kkaMsdj izsek fHkek] 12- Jherh- elan ek;k ?ku';kenkl] 13- Jherh f[kyukuh Hkkouk joh] 14- Jh- vljksaMdj jkts’k mQZ jkt t;flax] 15-Jh- pOgk.k jes’k egknso] 16- Jh- tk/ko iz’kkar txUukFk] 17- Jh- tk/ko lqjs’k e/kqdj] 18- Jherh lqosZ t;Jh lqfuy] 19- Jherh d`”.kkuh js[kk gjs’k] 20- Jh- Hkkysjko xkSre ;’koar] 21-Jh- EgLds vadq’k fuo`Rrh] 22-Jh- pkS/kjh jktsanz ‘kkarkjke] 23- Jh- iqjLokuh teuknkl [kqcpan] 24- Jh- t;fla?kkuh vfuy Hkxokunkl] 25-Jherh ekf[ktk fdj.k y[kh] 26-Jh- Bkdqj ujsanzdqekj dsoyjke] 27- Jherh Nkfcz;k Hkkjrh igykt] 28- Jh- cBhtk lat; jkepanz ] 29- Jh- csgjk.kh Bkdqjnkl o;Zynkl] 30- MkW- ¼Jherh½ lk/kokuh t;k gs lHksl vuqifLFkr gksrs @ gksR;k- ek-vk;qDr Jh- lnkf’ko dkacGs gs vuqifLFkr vlY;kus R;kaP;k LFkkuh Jh- ukuk jkSjkGs] vfrfjDr vk;qDr gs izkf/kd`r vf/kdkjh Eg.kqu vkluLFk gksrs- rlsp [kkyh n’kZfoysys vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

Microsoft Word - gbm07.doc

Embed Size (px)

Citation preview

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 20@2@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 20@2@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk eaxGokj fnukad 20@2@2007 jksth lka;dkGh 4-

00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnj lHksr ek- mi&egkikSj] Jh- fouksn ryjstk gs ihBklhu

vf/kdkjh LFkkuh vkluLFk gksrs- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @ gksR;k-

1½ ek- miegkikSj %&Jh- ryjstk fouksn panhjke

2-

3-

4-

5-

6-

7-

8-

9-

10-

11-

12-

13

14-

15-

16-

17-

18-

19-

20-

21-

22-

23-

24-

25-

Jherh tkoGs lafxrk jes’k

Jh- HkqYyj jktsanzflag fojflag

Jh- Vsdpankuh jktq eFkqjknkl

Jh- fyaxs lq;Zdkar ¼ccu½

Jh- xk;dokM fnyhi

Jh- eksdy pankjke foBksck

Jh- ,Mds x.kir xksfoan

Jherh- 'kekZ deyk xaxk/kj

Jh- meki jkenkl jk?kksth

Jh- jksgMk ';kelqanj tkuhyky

Jh- xqIrk izHkqukFk nq[karh

Jh- iokj ukuk vkuank

Jherh vkgqtk furk izdk’k

Jh- tX;klh jktq fd’kupan

Jh- fude ‘kkarkjke vksadkj

Jh- Vkys izeksn ukensojko

Jh- Bkdqj fouksn ykyflax

Jherh- lksusth ehuk ¼lksaMs½

Jh- xk;dokM lqjs'k ukenso

Jherh ouokjh eksuk v’kksd

Jh- ouokjh fd'kksj ukjk;.knkl

Jh- lk/kokuh eksgu jganksey

Jh- tslokuh lrjkenkl iquenkl

Jh- yqaM xksfoanjke Mksyqey

26-

27-

28-

29-

30-

31-

32-

33-

34-

35-

36-

37-

38-

39-

40-

41-

42-

43-

44-

45-

46-

47

48-

Jh- #ipankuh cPpkjke ck’kksey

Jh- Bkdqj v’kksd Hkxokunkl

Jh- [ksek.kh nsosanzflag pankflag

Jherh dkjhjk js[kk eUuqey

Jh- ieukuh bZ'oj lrjkenkl

Jh- cksMkjs /kuat; ckcqjko

Jh- ikVhy fo’oukFk xkSre

Jherh oflVk csch rqylhnkl

Jherh- llk.ks y{ehckbZ jksfgnkl

Jh- euokuh vUuq ¼lueq[k½

Jherh iatkch fnik ukjk;.k

Jherh cBhtk dksey ve`r

Jh- jkej[;kuh eksgunkl ¼xkMks½ ukjk;.knkl

Jh- yckuk gksf'k;kjflax gfjflax

MkW- ¼Jherh½ ukFkkuh fuuk izdk’k

Jherh- fj>ok.kh lqtkrk jes'k

Jherh djksfr;k ekyrh jk/kkpj.k

Jherh nklkuh feuq jktdqekj

Jh- bnukuh jktq panzHkku

Jh- iatkch yky nsounkl

Jh- ekf[ktk gjnkl lUeq[knkl

Jh- ykyokuh fnyhi tsBkuan

Jh- o/kkfj;k jkts’k ukfudjke

rj]

ek- egkikSj %& 1- Jherh dkykuh T;ksrh ¼iIiq½ lqjs’k] ek- lnL; @ lnL;k 2- Jh- lksuo.ks uFkq dk’khjke]

3- Jherh jkepankuh Hkkouk euksgj] 4- Jh- ok?ks ‘kkeq ckcq] 5- Jherh eksdy lhek pankjke] 6-

Jh- eqypankuh egsanz ijljke] 7- Jh- oyspk i`Foh O;kikjhyky] 8- Jh- ;kno ykyfcgkjh cq>kjr] 9-

Jherh cke.kdj uafnuh xtkuu] 10- Jherh xqIrk vfurk /kesanz] 11- Jherh [kkaMsdj izsek fHkek]

12- Jherh- elan ek;k ?ku';kenkl] 13- Jherh f[kyukuh Hkkouk joh] 14- Jh- vljksaMdj jkts’k mQZ

jkt t;flax] 15-Jh- pOgk.k jes’k egknso] 16- Jh- tk/ko iz’kkar txUukFk] 17- Jh- tk/ko lqjs’k e/kqdj]

18- Jherh lqosZ t;Jh lqfuy] 19- Jherh d`”.kkuh js[kk gjs’k] 20- Jh- Hkkysjko xkSre ;’koar] 21-Jh-

EgLds vadq’k fuo`Rrh] 22-Jh- pkS/kjh jktsanz ‘kkarkjke] 23- Jh- iqjLokuh teuknkl [kqcpan]

24- Jh- t;fla?kkuh vfuy Hkxokunkl] 25-Jherh ekf[ktk fdj.k y[kh] 26-Jh- Bkdqj ujsanzdqekj

dsoyjke] 27- Jherh Nkfcz;k Hkkjrh igykt] 28- Jh- cBhtk lat; jkepanz ] 29- Jh- csgjk.kh Bkdqjnkl

o;Zynkl] 30- MkW- ¼Jherh½ lk/kokuh t;k gs lHksl vuqifLFkr gksrs @ gksR;k- ek-vk;qDr Jh- lnkf’ko dkacGs gs vuqifLFkr vlY;kus R;kaP;k LFkkuh Jh- ukuk jkSjkGs] vfrfjDr vk;qDr

gs izkf/kd`r vf/kdkjh Eg.kqu vkluLFk gksrs- rlsp [kkyh n’kZfoysys vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

2- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

3- Jh- feyhan lkoar] mi&vk;qDr

4- Jh- ,l-ds-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

5- Jh- vuqi fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

6- Jh- ch-lqanjs’oju] izHkkjh ‘kgj vfHk;ark

7- Jh-eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fo|qr foHkkx

8- Jh vkj-vkj-lkodkjs] dk;Zdkjh vfHk;ark] ¼ikiq½

9- MkW- ds-vkj [kjkr] oS|fd; vkjksX; vf/kdkjh

10- Jh- ;qojkt Hknk.ks] tulaidZ vf/kdkjh

11- Jh ,l-ch-lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark ¼LFkkiR;½

12- MkW- jktk fj>okuh] oSn;fd; vf/kdkjh

lak;dkGh 4-15 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

ek- lfpo %& fo”k; Ø- 1 okpqu nk[kforkr-

iz’uksRrjs-------;kosGsl ,d lq/nk iz’u izyafcr ulY;kus gk fo”k; ?ksryk tk.kkj ukgh-

mYgkluxj ftYgk dkWaxzsl ¼vk;½ P;k v/;{kkaps i= izkIr >kys vkgs- R;kuqlkj Jh- eksgu

lk/kokuh ;kauk dkWaxzsl vk; i{kkps xVusrs Eg.kqu fuoM.;kr vkys vkgs- R;kaP;k use.kqdhl ek- ihBklhu

vf/kdk&;kauh fLod`rh fnyh vkgs- Jh- eksgu lk/kokuh vkiys vfHkuanu d#u vki.kkal ‘kqHksPNk nsrks-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& Jh- eksgu lk/kokuhth] vkiY;k xVusrk use.kqdhckcr vkiys

gkfnZd vfHkuanu o vki.kkal gkfnZd ‘kqHksPNk-

ek- lfpo %& rhu y{kos/kh lwpuk izkIr >kY;k vlwu R;k iq<hy izek.ks vkgsr-

ifgyh y{kos/kh lqpuk vkgs thps lqpd vkgsr Jh- jktsanzflag HkqYyj o vuqeksnd vkgsr Jh-

jktsanz pkS/kjh

fo”k; %& lar lk/kq oklokuh m|kukps ¼xksy eSnku½ izos’k}kj dk;eLo#ih can

vlY;kdkj.kkus ukxjhdkauk gks.kk&;k xSjlks;hckcr o lnj m|kukps izos’k}kj

Rojhr ukxjhdkalkBh [kqys dj.;kckcr-

nqljh y{kos/kh lwpuk vkgs thps lqpd vkgsr Jh- lrjkenkl tslokuh o vuqeksnd vkgsr

Jherh Hkkouk f[kyukuh-

fo”k; %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;korhus mYgkluxj okf’k;kauk eqyHkqr lqfo/kk feGr ulY;kus

;sfFky ukxjhd o O;kikjh vR;ar =Lr vkgsr- egkikfydk BsdsnkjkadMqu] tdkr

BsdsnkjkadMqu fuoklh foHkkxkae/;s] ?kjkae/;s vukf/kd`ri.ks nqdkus o dkj[kkus mHkkjY;kus

‘kgjkrhy fdR;sd ‘kgjok’kh ‘kgj lksMqu tk.;kl ykpkj >kys vkgsr-

frljhth y{kos/kh vkgs rh fu/kkZjhr osGsuarj izkIr >kyh vkgs thps lqpd vkgsr]

Jh- fd’kksj ouokjh o vuqeksnd vkgsr Jh- fnyhi ykyokuh- gh y{kos/kh lqpuk Jh- ;qojkt Hknk.ks

;kaP;k fu;qDrhckcr [kqyklk ekx.;kckcrph vkgs-

fo”k; %& Jh- ;qojkt Hknk.ks ;kaP;k fu;qDrhckcr-

;ke/khy nksu y{kos/kh lwpuk vki.kkal ekU; djk;P;k vkgsr-

ek-mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& egkjkt HkqYyj ;kaph th y{kos/kh lqpuk vkgs frP;kckcr

mi&vk;qDr] ekyeRrk ;kauh ys[kh mRrj fnys vkgs- o vfrfjDr vk;qDrkauh ;kpk [kqyklk djkok vls eh

R;kauk funsZ’k nsr vkgs-

ek- lfpo %& Jh- jktsanzflag HkqYyj gs vkiyh y{kos/kh ekxs ?ksr vkgsr-

ek-mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& Jh- jktsanzflag HkqYyj gs vkiyh y{kos/kh ekxs ?ksr vkgsr-

Jh- ukuk jkSjkGs] ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%& lUekufu; egkikSjth o

loZ lUekufu; lnL;] ek- lnL; Jh- HkqYyj egkjkt ;kauh th y{kos/kh lwpuk fnyh vkgs R;k vuq”kaxkus eh

iq<hyizek.ks [kqyklk d# bfPNrks-

lar lk/kq oklokuh m|ku] xksy eSnku]mYgkluxj&1 gs egkuxjikfydsP;k ekydhps m|ku

vkgs- lnjP;k m|kuke/khy ¼3540 pkS-feVj $ 10968 pkS- feVj½ ,o<h tkxk iztkirh czEgdqekjh ;k

[kktxh laLFksl 10 o”kkZP;k dkyko/khlkBh ^^ okij o gLrkarjhr rRokus** mYgkluxj egkuxjikfydk Bjko

Ø- 104] fnukad 20@11@2003 vUo;s ns.;kr vkysyh vkgs-

lnj m|kukP;k xSjokijkckcrP;k ckrE;k o`Rri=ke/;s izfl/n >kY;kus fnukad 1@11@2006 jksthP;k

vkns’kkUo;s lnj m|kukrhy loZ njokts jk=h 10-00 uarj m|kukr izos’k nsow u;s] rlsp eSnku izos’k dj.ks

o ckgsj tk.;klkBh QDr eq[; nksu njoktkapk okij djkok vls funsZ’k ns.;kr vkys gksrs- rn~uarj fnukad

7@12@2006 P;k vkns’kkUo;s 1½ lk/kw oklokuh iqrG;ktoG vlysyk njoktk rlsp 2½ Hkxorh ukokuh

LVsttoGhy njoktk ¼vkfry cktwl vlysyk njoktk½ can dj.;kps vknsf’kr d#u rls lqpuk Qyd

iznf’kZr dj.;klkBh funsZ’k fnys gksrs-

fnukad 13@12@2006 vUo;s iztkfir bZ’ojhy fo’ofo|ky;] mYgkluxj&2 ;kauk i= nsowu lnj

m|kukrhy nksu eq[; njokts ldkGh 6-00 rs 10-00 o lka;dkGh 5-00 rs 10-00 ;k dkyko/khlkBh

tursP;k fgrkP;k n`”Vhus m?kMs Bso.;kckcr dGfo.;kr vkys gksrs- rFkkfi] brj dks.kR;kgh izdkjps vkns’k

ekyeRrk foHkkxkekQZr ikjhr dj.;kr vkysys ukghr-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&ek- egkikSj egksn;] vkEgkayk dk; okVrs njokts m?kM.kkjh iztkfirk

bZ’ojh; fo’o fo|ky; gh laLFkk dks.k gksrs\ rs vkJeokys dks.k gksrkr T;akuk ;kauh vkns’k fnys vkgsr dh]

njokts m?kMk Eg.kqu rh tkxk R;kauk fnyh vkgs dk;\vki.k Eg.krk dh y{kos/kh lwpuk ekxs ?;k] vki.k

fygwu ,d nsrk o ;sFks ,d cksyrk\ isVhP;k ckgsj dkgh] isVhP;k vkr dkgh vls FkksM pkyrs\

ek-mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&T;k xks”Vhckcr Jh- HkqYyj egkjkt ;kapk vk{ksi vkgs] R;kckchpk

vki.k [kqyklk djk-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&egklHkk laiY;kuarj vki.k vf/kdkjh cjkscj ?;k- rsFks tkowu nksUgh

njokts m?kMs d#u Bsoq- czEgdqekjhyk vki.k gh tkxk fodyh vlsy rj rls lkaxk- lk/kq oklokuhpk iqrGk

vki.k R;kauk fodyk vkgs dk;\

ek-mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&HkqYyj egkjkt th] R;kauk [kqyklk d# n;k-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&yksdkauk jLR;ko#u n’kZu ?;kos ykxrs- vkr tkoq ‘kdr ukghr-

Jh- feyhan lkoar ¼mi&vk;qDr] ekyeRrk½%&ek- egkikSjth] vkrkp vkEgh ts ys[kh mRrj fnys vkgs

R;kP;kr fnlwu ;sbZy dk vkEgh lhy dj.;kps vkns’k fnysys uOgrs-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&lkgsc] vki.k dk; EgVys vkgs] czEgdqekjhokY;kauk vki.k lkafxrys vkgs-

ldkGh 6-00 rs 10-00 o lka;dkGh 5-00 rs 10-00 ;k osGse/;s njokts m?kMkos- vkrk egklHkk

laiY;kuarj vki.k pyk vkf.k njokts m?kMqu n;k-

Jh- fefyan lkoar ¼mi&vk;qDr] ekyeRrk½%&fBd vkgs-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh%& egkikSj egksn;] f’kolsusps ojh”B usrs Jh- jktsanzflag HkqYyj ;kauh gk tks

iz’u ;sFks mifLFkr dsyk vkgs] QDr eq[; njoktk can dsyk vkgs fgjoGhoj pky.;kps xjksnj efgykauk

MkWDVjkadMqu lYyk fnyk tkrks ;k m|kuke/;s th fgjoG vkgs R;k fgjoGhoj R;k efgykauk pkyq fnys tkr

ukgh- njokts osGs vxksnjp can dsys tkrkr- rh th fgjoG ykoyh tkrs rh d’;klkBh ykoyh tkrs\

fgjoG xqjkauk pj.;klkBh ykoyh tkrs dh ek.klkauk pky.;klkBh ykoyh tkrs o vki.k tls Eg.krk dh]

njokts can dj.;kps vkns’k fnys ukgh rj ex ;sFks ts vkns’k vlrkr rs d’;klkBh vlrkr\ ;k

egkuxjikfydsps iz’kklu dke rjh dk; djr vkgs\ vki.k ?kj nq#Lrhph ijokuxh nsrkr izR;{kkr ek= rsFks

iDds cka/kdke gksrs- ?kj nq#Lrh ijokuxh u nsrkgh ?kj nq#Lrh dsyh tkrs- vkiys ts vkns’k vlrkr R;kaoj

dq.khgh dk;Zokgh djr ukghr- ‘ksoVh ;k egkuxjikfydsr pkyys rjh dk;\ jke Hkjksls fganq gkWVsy pkyys

vkgs dk;\ vki.k R;kauk vkns’k n;ky dh gs ts m|ku vkgs R;krhy lq;ksX; ns[kHkky dj.;klkBh

vki.kkal fnys vkgs- njokts can dj.;klkBh fnysys ukgh- egkikSj egksn;] vki.k vf/kfu.kZ; n;k]

‘kgjkrhy ukxjhdkauk ;k m|kukiklqu oafpr Bso.;kpk vki.kkal dkgh vf/kdkj izkIr gksr ukgh-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&egkjkt HkqYyj vkf.k Jh- fnyhi ykyokuh ;kaP;k eqn~n;k’kh eh lger vkgs-

ek>k nqljk vlk eqn~nk vkgs dh] vkrkp eyk ekfgr iMys dh] vki.kkal ys[kh mRrj fnys vkgs- rs ys[kh

mRrj QDr egkjkt HkqYyj ;kaukp dk ns.;kr vkys\ tsOgk lHkkx`gkr y{kos/kh lwpuk ekaMyh tkrs rh laiq.kZ

lHkkx`gkph feGdr gksrs- rsOgk rh dsoG ekaM.kk&;k lnL;kph jkgr ukgh- Eg.kqu ;k ckcrhr ts dkgh

mRrj fnys tkrs rs loZ lnL;kauk fnys ikfgts- rj eh gs fopk# bfPNrks dh rs mRrj lokZauk izLr`r dk

dj.;kr vkys ukgh\ QDr egkjkt HkqYyj ;kaP;kdMs mRrjkph izr vkgs- vkEgkadq.kkdMsgh mRrjkph izr

ukgh-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj@Jh- fnyhi ykyokuh %& R;k mRrjkph izr lokZauk forjhr dsyh tkoh-

ek- lfpo %& Jh- jktsanzflag HkqYyj gs vkiyh y{kos/kh lwpuk ekxs ?ksoq bfPNr gksrs Eg.kqu R;k y{kos/khps

mRrj loZ lUekufu; lnL;kauk izLr`r dj.;kr vkys ukgh-

ek- lnL; Jh-fnyhi ykyokuh %&ijarq R;kauh rh lHkkx`gkr fnY;keqGs rh lHkkx`gkph feGdr >kyh vkgs

uk\

ek- lfpo %& tksi;Zar rh fLod`r gksr ukgh rksi;Zar rh lHkkx`gkph feGdr >kyh vls Eg.krk ;s.kkj ukgh-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %& R;kauk tj mRrj fnys vkgs rj rs lokZauk forjhr >kys ikfgts-

ek- lfpo %& R;kaps lek/kku >kY;kus rs y{kos/kh lwpuk ekxs ?ksoq bfPNr gksrs-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&ijarq lHkkx`gkps er vkgs dh] R;k mRrjkph izr lokZauk forjhr dsyh

tkoh- ek- egkikSjth] eh tks iz’u mifLFkr dsyk gksrk R;koj vki.k vf/kfu.kZ; n;k-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& R;k m|kukP;k xsV ckcr ‘kgjokf’k;kaph th gjdr vkgs] rh

y{kkr ?ksrk rs xsV vkt lka;dkGhp m?kMys ikfgts- rlsp iqrG;kpk tks dkgh eqn~nk vkgs rks lq/nk vktp

fudkykr dk<yk ikfgts-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %& fgjoGhoj pky.;kl eukbZ dsyh tkoq u;s-

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&;k vkns’kkps vktp ikyu

dsys tkbZy-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&/kU;okn-

ek- lfpo%&;k O;frfjDr T;k nksu y{kos/kh lwpuk vkY;k vkgsr R;kl ek- ihBklhu vf/kdk&;kauh fLod`rh

fnyh vkgs- ifgyh y{kos/kh lqpuk th vkgs thps lqpd vkgsr Jh- lrjkenkl tslokuh o vuqeksnd vkgsr

Jherh Hkkouk f[kyukuh- R;kauh d`i;k vkiyh y{kos/kh lqpuk ekaMkoh-

y{kos/kh lqpuk ;kizdkjph vkgs----------------------

y{kos/kh lwpuk dzekad 1

lqpdkps uko %& Jh- lrjkenkl tslokuh

vuqeksndkps uko %&Jherh Hkkouk f[kyukuh-

fo”k; %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;korhus mYgkluxj okf’k;kauk eqyHkqr lqfo/kk feGr ulY;kus

;sfFky ukxjhd o O;kikjh vR;ar =Lr vkgsr- egkikfydk BsdsnkjkadMqu] tdkr

BsdsnkjkadMqu fuoklh foHkkxkae/;s] ?kjkae/;s vukf/kd`ri.ks nqdkus o dkj[kkus mHkkjY;kus

‘kgjkrhy fdR;sd ‘kgjok’kh ‘kgj lksMqu tk.;kl ykpkj >kys vkgsr-

mYgkluxj ‘kgj esa jgrs ukxjhdksa dh ;g f’kdk;r jgh gS dh] ‘kgj es dpjs ds [kFks dbZ txg dbZ

fnuksa rd Hkjs ns[ks tk jgs gS] ePNj ekj nokbZ;ksa dk mi;ksx ftl u;h e’khu VsDVj }kjk fd;k tk jgk Fkk

vc vpkud can fd;k x;k ns[kk tk jgk gS ftls ‘kgj esa ePNjks dh leL;k cMh gq;h gS] xYyh;ks esa] jksMks

esa dqRrs T;knk vankt esa ?kqers jgus ls dbZ ckj ukxjhdks dkVus dh f’kdk;r feyrh jgh gS ‘kklfd;

bLirky esa dqRrs dkVus ij nokbZ;ksa dk] batsD’kuksa dk vHkko gksusls Hkh ukxfjd ijs’kku gS] ?kjks ds fiNs o

?kjks ds fcp jksMks ij] vaMj xzkmaM xVj ykbZus tks egkikfydk dh vkSj cukbZ gq;h gS pksdvi gks tkus o j[ks

Bsdsnkj us lgh dke lgh le; ij u fd;s tkus ls ukxjhdk ds ?kjksa esa jksMks ij xanxh tek o cgrh utj

vk jgh gS A ?kjksa o nqdkuks dh tfeu ekydh gDd gksrs t#jr iMus ij ejer fd;s tkus dh ijokuxh

ekax djus ij efguks rd HkVdk;k tkrk jgk gS A ‘kgj ds O;kikfj;ksa dh ;g f’kdk;r jgh gS dh] ckgj ls

tc eky ‘kgj esa ykrs gS lHk t#jh dkxti= fcy fu;eks ds rgr gksus ij Hkh ;gkW dk tdkr Bsdsnkj

fu;eksa dks rkr~ esa j[kdj vius eu ekus <ax ls tdkr o fr?k.kh o pkS?k.kh olqy djrs gS O;kikjh ykpkj

bl vU;k; dks lgu djrs gS A ‘kgj ds fy;s ik.kh Hkjiqj ‘kklu dh vkSj ls eatqj dj feyk gqvk gS lgh

vankt esa lgh le; ij uyks}kjk ik.kh ;gka ds ukxjhdks ds ?kjks rd igwap ik, ,Slh O;oLFkk] ,Slk forj.k

gks ik,A ‘kgj ds cMs ukys ftuls cjlkr dk ik.kh o iqjs o”kZ Hkj ?kjks o nqdkuks dk ik.kh cgrs jgrk gS o

iqjkus ukys dbZ txg VqVs utj vk jgs gS laca/khr vf/kdkjh oxZ dks ckj ckj fy[ks tkus ij Hkh ejer djuk

ckdh cjlkr ds le; bu VqVs ukyks ds dkj.k ik.kh vklikl ds ?kjks esa ?kqldj ukxjhdks ds tkueky dh

uqdlku gksrh jgh gS A

bu lHkh leL;kvksa dh egklHkk esa bl y{kfo/kh}kjk ppkZ dj lgh O;oLFkk gks ik, lg;ksx djsa

fouarh- /kU;oknA

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&Jh- lrjkenkl tslokuhth vki.k th y{kos/kh lwpuk ekaMyh

vkgs frP;ke/;s vusd eqn~ns mifLFkr dsys vkgsr- [kjsrj ,dk y{kos/kh lwpuse/;s ,dp eqn~nk vlyk

ikfgts- vki.k ;k y{kos/khe/;s lgk&lkr eqn~ns ekaMys vkgsr rj d`i;k vki.k dqBY;k rjh ,dkp

eqn~n;koj ppkZ djkoh-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %& ek- egkikSjth] uxjlsod tks vlrks R;kl ‘kgjkrhy loZ leL;kaps

lek/kku ‘kks/kk;ps vlrs- tj vki.k y{kos/kh}kjs ,dp eqn~nk ,Sdqu ?ksoq bfPNr vlky rj eh ,dkp

eqn~n;koj cksysu ckdh fo”k;kaoj eh gjdrhP;k eqn~n;k}kjs cksysu- uxjlsod d’;klkBh vlrks\ eh

2002 iklqu lkj[kh vksjM djr vkgs- 2003 e/;s Li”Vi.ks fygwu fnys vkgs dh] mYgkluxj

egkuxjikfydk gh eqdh] cfgjh] us=fgu egkuxjikfydk vkgs- vk;qDr lkgsckaP;k ukokus eh i= fnys gksrs

R;kpk laiq.kZ rif’ky lfpo lkgsckadMs miyC/k vlsy- [kjks[kjp eh vls fygwu fnys gksrs fdaok ukgh\ ;sFks

ts dkgh uxjlsod clys gksrs R;kauh ,Sdys lq/nk gksrs] ikfgys gksrs o vuqHkoys lq/nk gksrs- rj gs ts eh

vkrk cksy.kkj vkgs rs cjkplk vuqHko ?ksrY;kuarj ykpkjhus] vfr’k; foo’k gksowu cksyr vkgs- eh

,d&,d eqn~nk y{kos/kh lwpukaP;k ek/;ekrqu vki.kkal fygwu fnyk vkgs- rj esgjckuh d#u T;k

vR;ko’;d lqfo/kk vkgsr R;k fnY;k tkO;kr- ,d [kkl eqn~nk O;kik&;kafo”k;hpk fyfgyk vkgs- tls

vkeP;k Jh- HkqYyj egkjktkauh vkrk vkrkp lkafxrys vkgs dh vkEgh ts xksy eSnku fnys vkgs rs ns[kHkky

nq#LrhlkBh fnys vkgs- yksdkauk vf/kdkf/kd lqfo/kk miyC/k OgkO;kr Eg.kqu ns[kHkky nq#LrhlkBh R;k laLFksyk

fnYks vkgs- R;kp i/nrhus tdkrhpk Bsdk vkEgh pkaxY;k lqfo/kkalkBh fnysyk vkgs- ts.ksd#u O;kik&;kauk

pkaxY;kr pkaxyh lsok feGkoh- O;kik&;kauk vf/kdkf/kd pkaxyh lqfo/kk miyC/k Ogkoh- e/;orhZ ukD;koj

yqVekj gks.;klkBh vkEgh tdkrhpk Bsdk fnyk ukgh- fu;ekuqlkj e/;orhZ tdkr ukD;koj rØkj

uksanfo.;klkBh ,d rØkj iqLrd vlys ikfgts- ts izR;sd foHkkxke/;s Bsoys tkrs- rs iqLrd rsFks Bsoys

vkgs dk;\ ‘kgjkrhy loZ leL;kaP;k eqn~n;kaps fuokj.k dj.;klkBh uxjlsodkl fuoMqu fnys tkrs- dq.;k

,dk eqn~n;kP;k fuokj.kklkBh vkEgkal yksdkauh fuoMqu fnysys ukgh- rj esgjckuh d#u eh ts ts dkgh

fygwu fnys vkgs R;kckcrhr eh vk.k[kh dkgh cksyq bfPNr ukgh- cksy.;kph dkgh vko’;drkp ukgh-

ijarq T;k dkgh vR;ko’;d lsok vkgsr R;k iqjfo.ks] ukxjhdkauk T;k dkgh leL;k vkgsr R;kaps fuokj.k

dj.ks gs vk;qDrkaps drZO; vkgs- ,d O;Drh ?kjnq#Lrh ijokuxh feGfo.;klkBh egkuxjikfydse/;s fnM nksu

efgU;kiklwu Qs&;k ekjr vkgs] R;kP;kdMs vko’;d rh loZ dkxni=s vkgsr- R;kl ?kjnq#Lrh ijokuxh

fnyh tkr ukgh- ;kl dk; egkuxjikfydk Eg.kk;ps\ ;kauk dk; vk;qDr Eg.kk;ps\ vkiY;k vkjksX;

foHkkxkckcrhr eh dk; fygwu vk.kys vkgs\ LoPNrk fujh{kdkauh okjaokj fygwu fnY;kuarjgh vk;qDr lkgsc

y{k nsr ukghr] mik;qDr y{k nsr ukghr- gk dk; izdkj vkgs\ gh egkuxjikfydk vkgs dh vk.k[kh

nqljs dkgh vkgs\ fo|qr foHkkx lksMqu ,[kknk foHkkx nk[kok T;kps dke pkaxys vkgs- fo|qr foHkkx lksMqu

loZ= va/kkjp va/kkj vkgs- T;k foHkkxke/;s ;ksX; izdkjps dke gksr vkgs- vlk ,drjh foHkkx nk[kok-

R;kps mnkgj.k Eg.kqu eh vki.kkal ,d i= nsr vkgs- gs igk T;k foHkkxkus vfr’k; lrZd vlys ikfgts-

R;k foHkkxke/;s dk; gksr vkgs rs\ gs vki.k igk- LoPNrk fufj{kdkus vki.kkal fygwu ikBfoys vkgs dh]

[kRR;ko#u dpjk mpyyk tkr ukgh- ePNj ekj.;klkBh th tarquk’kds okijyh tkr gksrh- rh tarquk’kds

dqBs vkgsr\ gk igk psd] psdoj nksu&nksu vf/kdk&;kauh Lok{k&;k dsY;k vkgsr ijarq rkjh[k fyfgyh

vkgs dk;\ ;k psdoj rkjh[k ukgh] efguk ukgh] o”kZgh ukgh- vkiY;k mYgkluxj egkuxjikfydse/;s nksu

ekxkZus iSlk ;srks- R;krhy ifgyk ekxZ vkgs tdkr foHkkx] tdkr foHkkx vkiY;k egkuxjikfydsps

vf/kdkjh O;ofLFkri.ks pkyoq ‘kdys ukgh- Eg.kqu egkuxjikfydk ‘kklu vkf.k iz’kklukl ;k foHkkxkps

dke [kktxh Bsdsnkjkl n;kos ykxsy- o tks ?kjiV~Vh foHkkx vkgs rks dlk pkyrks rsgh vki.k igk-

uxjlsodkl lq#okrhiklqu ‘ksoVi;Zar vki.k yksdkauh fHkdkjh cuoqu Bsoys vkgs- ldkG >kY;koj rks

vkjksX; foHkkxkdMs fHkd ekxk;yk tkbZy] R;kuarj ik.kh iqjoBk foHkkxkr VWdj ekx.;klkBh tkbZy] rj gs

uxjlsod in vkgs dh] fHkdkjh in vkgs\ iz’kklu dk; djr vkgs\ lfpo lkgsc] eh vkrk tks

vki.kkdMs psd fnyk R;koj rkjh[k fyfgyh vkgs dk;\ vk;qDr lkgsckauk nk[kok] R;koj nksu&nksu

vf/kdk&;kaP;k Lok{k&;k vkgsr- Eg.ktsp fo|qr foHkkx lksMqu dks.kR;k foHkkxkdMs vkiY;k dkekpk izdk’k

vkgs\ rs eyk lkafxrys rj eh ekÖ;k tkxsoj clqu ?ksbZu- dks.kR;k foHkkxkdMs ;ksX; v’kh lsok feGr

vkgs\ vlk dks.krk foHkkx vkgs tks vkEgkal ;ksX; izdkjph lsok nsr vkgs\ vkeps eu izlUu djr vkgs-

vlk ,[kknk foHkkx lkaxk- ?kjiV~Vh foHkkxkr v’kh dkgh izdj.ks vkgsr dh T;kauh ,d&,d] fnM&fnM

yk[k #i;s ?kjiV~Vh Hkjko;kl ikfgts gksrh rs vdjk’ks #i;s ?kjiV~Vh Hkjr vkgsr- Eg.kqu eh lkaxq bfPNrks

dh] dks.kR;k foHkkxkr ;ksX; izdkjs dke lq# vkgs R;k foHkkxkps uko lakxk- vki.k fuoM.kwdhP;k ernkj

;kn;k igk ekÖ;k ?kjkleksj izHkkjke vikVZesaV o Jhd`”.kk vikVZesaV vkgs ;k nksUgh bekjrhrhy ernkjkaph ukos

ernkj ;knhrqu xk;c vkgsr- vkeps vf/kdkjh dk; djr vkgsr\ lQkbZ foHkkxkrhy vf/kdkjh dk; djr

vkgsr\ mik;qDr&eq[;ky; dk; djr vkgsr\ vk;qDr lkgsc dk; djr vkgsr\ ;kpkp vFkZ loZt.k

MksGs can d#u clys vkgsr] QDr uxjlsodkus yksdkaP;k f’kO;k ‘kki [kkosr- tdkr foHkkxkps vkrk eh ts

vki.kkal fcy fnys rs iDds fcy vkgs R;koj otu fyfgysys vkgs- R;k fcykoj 9 gtkj #i;s tdkr

tkLr ?ksrys tkr vkgs- gs 9 gtkj #i;s fdrh O;kikj dsY;kuarj O;kikjh deoq ‘kdsy\ rsFks tdkr

ukD;koj clysys ts ekyd vkgsr rs fdrh m/nVi.ks cksyr vkgsr vkf.k xqaMfxjh djr vkgsr\ dk; R;kauk

xqaMkfxjh dj.;kph lqV fnyh vkgs\ vkeps O;kikjh R;kauk fodys vkgsr\ gs dk; gksr vkgs\ gh dsoG

ekÖ;k ,dV;kph tckcnkjh ukgh- tso<s dkgh uxjlsod fuoMqu vkys vkgsr R;k lokZaph tckcnkjh vkgs-

mYgkluxj dWEi 5 ;sfFky O;kikjh vlksf’k,upk eh mik/;{k vlY;keqGs ekÖ;kdMs rks O;kikjh rØkj ?ksoqu

vkyk rh rØkj eh fnyh vkgs- tsOgk eh eglqy lferhpk lHkkirh rsOgk eyk ,d Vsfyxzke feGkyk gksrk]

vk;qDr lkgsckauk lq/nk ,d Vsfyxzke feGkyk gksrk] loZ uxjlsodkauk Vsfyxzke feGkys gksrs- R;ke/;s tdkr

foHkkxke/;s dk;&dk; vU;k; gksr vkgs gs fyfgys gksrs- R;k Vsfyxzkeph izr egkuxjikfydse/;s vkgs ulsy

rj eyk lkaxk eh rh vk.kqu nsbZu- vkEgka uxjlsodkauk eku/ku cSBd HkRrk fnyk tkrks- vf/kdkjh yksd eksB

eksB;k jDdekaps ixkj ?ksrkr- R;kuarjgh rs dkgh d# ‘kdr ukghr\ ;kpk [kqyklk djk- eh vki.kkal

tdkrhps fcy fnys vkgs rs tdkr foHkkxkP;k mik;qDrkauk nk[kok R;ke/;s fdrh #i;s tkLr ?ksrys vkgsr\

o rs ts fcy fnys vkgs rs ekU; vkgs fdaok ukgh\ ulsy rj R;kckcrhr lq/nk R;kauh [kqyklk dsyk ikfgts

uk\ mik;qDr tdkr gs vkt vkys ukghr dk;\ rs lqV~Vhoj vkgsr dk;\

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& Jh- lrjkenklth vki.k vkiys Hkk”k.k iq.kZ djk Eg.kts mRrj

nsrk ;sbZy-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %& eh ek>s Hkk”k.k iq.kZ djrks o clqu ?ksrks- eh y{kos/khr mifLFkr

dsY;kizek.ks eqyHkqr lqfo/kk vkEgkayk miyC/k d#u fnY;k tkO;kr- /kU;okn A

ek- lnL; Jh- jkenkl meki %&egkikSj egksn;] vk;qDr lkgsc] lfpo lkgsc] Jh- lrjkenkl tslokuh ;kauh

;sFks tks fo”k; mifLFkr dsyk vkt 5 o”kkZuarj ts nq%[k vkt R;kaP;k eukrqu ckgsj vkys vkgs- ;kckcr

ejkBhr ,d xk.ks vkgs] ^^ vjs lalkj&lalkj] nksu ftokapk fopkj- vk/kh clrks pVdk ex feGrs Hkkdj**

;kpk vFkZ vlk gksrks dh] dks.krkgh dkjHkkj ‘kklu vkf.k iz’kklu ;kaP;k fopkjkus pkyrks ex Hkysgh rh

uxjikfydk vlks] egkuxjikfydk vlks] fo/kkulHkk vlks fdaok yksdlHkk vlks] 5 o”ksZ ;kauh dks.kR;k

fopkj/kkjsus ‘kklu vkf.k iz’kklu pkyfoys\ R;kpk vFkZ vkt m?kM >kyk- tdkrhP;k ckcrhr R;akps Eg.k.ks

vkgs dh] BsdsnkjkdMqu tqyqe gksrkr] O;kik&;kauk =kl gksrks- ;k loZ xks”Vh 5 o”kkZiklqu gksr vkY;k vkgsr

o R;k ;kauhp dsY;k vkgsr- tdkrhps [kktxhdj.k ts >kys rs ;kaP;kp lRrk dkyko/khr >kys vkgs- ;kaps

vls Eg.k.ks vkgs dh] dks.kR;kgh foHkkxkpk dkjHkkj cjkscj ukgh ex rks dj foHkkx vlks fdaok ik.kh iqjoBk

foHkkx vlks fdaok vkjksX; foHkkx vlks rj ;k xks”Vh ;kaP;k vkrkp d’kk y{kkr vkY;k gsp eyk letqu

;sr ukgh-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %& gjdrhP;k eqn~n;ka}kjs eh cksyq bfPNrks-

ek- lnL; Jh- jkenkl meki %&Jh- lrjkenklth ek>s cksy.ks iq.kZ gksoq n;k] ex vki.k cksyk- gs igk]

;sFks vki.k tso<s dkgh vk{ksi uksanfoys vkgsr] T;k dkgh vMp.kh fun’kZukl vk.kwu fnysY;k vkgsr R;k

‘kklu vkf.k iz’kklukP;k vkgsr] fojks/kh i{kkP;k ukghr- vkEgh T;k osGsl ;k fo”k;koj vkokt mBor gksrks

R;kosGsl ;kauh vkEgkal lgdk;Z fnys ukgh- R;kosGsl lgdk;Z fnys vlrs rj ;ke/;s lq/kkj.kk >kY;k

vlR;k o v’kk rØkjh dj.;kph ifjfLFkrh mn~Hkoyh ulrh- rj ek>s vls Eg.k.ks vkgs dh] ;k T;k gjdrh

;sFks izLr`r dsY;k vkgsr R;k Qkj mf’kjkus mifLFkr dsY;k vkgsr- ;koj dkghgh mik; ukgh- ‘ksoVh

fuoM.kqdhuarj th ufou egkuxjikfydk vfLrRokr ;sbZy rhp ;koj fopkj djsy- ,o<sp cksyqu eh ek>s

nksu ‘kCn laiforks-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&gjdrhP;k eqn~n;kaUo;s eh cksyq bfPNrks- vki.k igk vkf.k fopkj

djk- Jh- meki lkgsc] lrjkenkl ;kauh ;kckcr ifgY;kankp vkokt mBfoyk ukgh- yksdkaP;k T;k leL;k

vkgs] R;k lksMfo.;klkBh lHkkx`gkr tfeuhoj clqu lrjkenkl ;kauhp vkokt mBfoyk gksrk- mYgkluxj

egkuxjikfydsr rls ifgY;kankp >kysys vlsy- 2002&2003 iklqupk mYgkluxj egkikfydspk vgoky

ikgqu rks pkaxYkk ulY;kckcr 2003 e/;s Jh- iks[kjdj lkgsc vlrkauk eh R;kckcrhr vkokt mBfoyk

gksrk- mYgkluxj egkuxjikfydspk tks dkjHkkj pkyq vkgs rks eqdk] cfgjk] us=fgu o viax

egkuxjikfydslkj[kk vkgs- egkuxjikfydse/;s ek>h th i=s iMqu vkgsr R;kph izr Jh- meki lkgsc vki.k

?ksoq ‘kdrk o vkrk lq/nk eh lkaxrks dh] lrjknkl tslokuh ;kapk v-Ø- 69 tks izHkkx vkjf{kr gksrk R;k

izHkkxkrqu Jherh eatq bZ’oj iksiVkuh ;k fuoMwu vkY;k vkgsr- R;kaP;kleksj tso<s dkgh mesnokj mHks gksrs

R;k lokZaph vuker jDde tIr >kyh vkgs- lrjkenkl gh dkgh dedqor O;Drh ukgh- lrjkenkl gh

lsok dk;kZr eXu vlysyh O;Drh vkgs- ekÖ;k izHkkxkrhy yksdkapk ekÖ;koj iq.kZi.ks fo’okl vkgs vkf.k

R;kaps eyk lgdk;Z vkgs- vkrk eh ekth uxjlsod QDr ukokpk vkgs- ijarq rks tks izHkkx vkgs rks

vtqugh ekÖ;kdMsp vkgs- R;k izHkkxkrhy leL;kackcr ekÖ;k uarj Jherh eatq bZ’oj iksiVkuh ;k vkokt

mBor jkgrhy-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&ek- egkikSj egksn;] vki.k /kU;oknkl ik= vkgkr- vki.k gh y{kos/kh

fLod`r dsY;kus egkikSj egksn; vki.k /kU;oknkl ik= vkgkr o R;kgh is{kk /kU;oknkl tkLr ik= vkgsr Jh-

lrjknkl tslokuh T;kauh gh y{kos/kh lqpuk lHkkx`gkr ekaMyh- gh y{kos/kh okpY;kuarj vki.k EgVykr dh

;krhy dks.krkgh ,d eqn~nk ekaMk- rj egkikSj egksn;] gh y{kos/kh lwpuk ,dkp eqn~n;koj vkgs vkf.k rks

eqn~nk vlk vkgs dh] gh egkuxjikfydk vka/kGh vkgs- Jh- lrjkenkl tslokuh ;kauh gh th y{kos/kh lwpuk

ekaMyh vkgs R;ke/;s R;kauh ;k eqn~n;kpk lekos’k dsyk vkgs dh] mYgkluxje/;s yksdkauk dq=s pkorkr-

R;kosGsl R;kauk ‘okuna’kkojhy batsD’ku feGr ukgh- egkuxjikfydsP;k fuoM.kwdhr vkEgh gs loZ eqn~ns

mifLFkr dsys gksrs o ;k vxksnjP;k egklHksr lq/nk okjaokj gs eqn~ns mifLFkr dsys gksrs dh] mYgkluxj e/;s

dq=s [kqi >kys vkgsr- ijarq gs dq=s tsOgk pkorkr rsOgk R;kaojhy batsD’kus feGr ukghr- gs dq=s tsOgk

pkorkr rsOgk R;kojhy batsD’ku feGr ukghr- o e/;orhZ #X.kky;krhy yksd Eg.krkr dh] vki.k gh

batsD’ku ckgs#u ?ksoqu ;k vkEgh Vkspqu nsoq- eyk rj vls okVrs dh] batsD’ku fnY;kuarj R;kaP;k uksanh Bsoqu

rs dkgh xMcM djrhy dh dk; gs lkaxkrk ;sr ukgh- jschtph batsD’ku dk feGr ukghr R;koj vk;qDrkauh

izdk’k Vkdkok- ;k y{kos/khe/;s ;k eqn~n;kapkgh vki.k fopkj dsyk ikfgts T;kauh T;kl Li’kZ dsyk ukgh rks

eqn~nk vlk vkgs dh] ‘kgjke/;s xVkjkph fLFkrh dk; vkgs\ ;k eqn~n;kdMs lq/nk y{k fnys ikfgts-

y{kos/khe/;s ;kpkgh mYys[k dsyk vkgs dh] ‘kgjke/;s fdrh dpjk lkByk vkgs] fdrh ePNj >kys vkgsr]

fdrh jksxjkbZ iljyh vkgs] ijarq ;k eqn~n;kckcrgh vki.k dkghgh EgVys ukgh- egkikSj egksn;] gsp eqn~ns

vkgsr T;k eqn~n;kackcr mYgkluxje/khy yksdkauh vkiyk tukns’k fnyk vkgs- rks vlk tukns’k tks

lRrk/kkjh i{kkyk Qkj eksBk >Vdk vkgs- lRrk/kkjh i{kkph th uSfrd tckcnkjh vkgs rh iq.kZ dj.;ke/;s

lRrk/kkjh i{k fu”QG Bjyk vkgs- vkt vkeP;k Jh- lrjknkl tslokuh ;kauh EgVys dh] mYgkluxj

egkuxjikfydsrhy fo|qr foHkkx oxGrk loZp foHkkxkr va/kkj vkgs- fo|qr foHkkxkP;k ;k izdk’kkr gs lkjs

Hkz”Vkpkj] vdk;Z{kerk gs loZ Li”Vi.ks ikfgys tkoq ‘kdrs- ;k egkuxjikfydsps iz’kklu vka/kGs] cfgjs vkgs-

o R;kgh iq<s tkoqu eh vls Eg.kq bfPNrks dh] ean cqf/nps vkgs- ‘kgjkph v’kh voLFkk dsY;kuarj vkf.k ;k

‘kgjkl ‘ksdMks dksVh #i;kps dtZcktkjh dsY;kuarjgh gs iz’kklu ukxjhdkauk uGk}kjs ik.kh nsoq ‘kdr ukgh]

VWadjka}kjs ik.kh iqjoBk djr vkgs- lOok yk[k #i;s izfrfnu ;k fg’kksckus dpjk mpy.;kpk Bsdk

fnY;kuarjgh dpjk mpyyk tkr ukgh- MhMhVh ikoMj] dkGs rsy vls u tk.ks fdR;sd ckchaojhy [kpZ

dq.kkP;k f[k’;kr tkr vkgs\ izR;sd fBdk.kh va/kdkj vkf.k Hkz”Vkpkj ;k f’kok; dkgh fnlr ukgh-

egkikSj egksn;] tursus tks tukns’k fnyk vkgs rks ikgrk ek- egkikSjkauh jkthukek fnyk ikfgts- gk turspk

vkokt vkgs- ;k 13 pkSjl fdyksfeVj {ks=klkBh yk[kks] djksMks #i;s [kpZ d#u lq/nk ts iz’kklu ukxjhdkauk

eqyHkqr ukxjh lqfo/kk iqjoq ‘kdr ukgh o ekQ djk] eh vls dkgh ‘kCn cksyr vkgs] ,d iz’kklu vkEgkayk

eqrkjh nsoq ‘kdr ukgh- lkoZtfud ‘kkSpky; lq/nk nsoq ‘kdr ukgh- fi.;kps ik.kh nsoq ‘kdr ukgh-

dpjk mpyq ‘kdr ukgh- #X.kokfgdk nsoq ‘kdr ukgh- letk 7&8 ekG;koj vkx ykxyh rj rh fo>oq

‘kd.kkj ukgh dkj.k pkj ekG;kP;kojhy vkx fo>fo.;kph {kerk vkiY;k vfXu’keu foHkkxkdMs ukgh-

vki.k dks.kR;k izdkjps ‘kklu djhr vkgkr\ vkf.k vkiys vf/kdkjh dk; djhr vkgsr\ ;k loZ xks”Vhl

dks.k tckcnkj vkgs\ dk; vkEgh ;k lHkkx`gke/;s QDr vksjM.;klkBh vkgksr- vkrk vkeP;k ,dk

lgdk&;kus EgVys dh] vkEgkal fHkdkjh letys tkrs- Qjd QDr ,o<kp vkgs dh vkeP;k gkrke/;s

dVksjk ukgh- fHkdk&;klkj[kh rj vkeph fLFkrh dsyh vkgs\ ,dk uxjlsodkph e;kZnk dk; vlrs rs vkEgh

tk.krks- ijarq ,dk yksdizfrfu/khcjkscj d’;kizdkjps orZu dsys ikfgts gs vkiys iz’kklu tk.kr ukgh-

egkikSj egksn;] gs ts pkyys vkgs R;kfo#/n vkoktk mBokok ykxsy vkf.k ekQ djk] vkoktkus tj Hkkxys

ukgh rj vk?kkr djkok ykxsy- ex R;kps ifj.kke dk; gksrhy gs lq/nk vki.k letkoqu ?ksrys ikfgts-

mYgkluxj e/khy turk vkiY;kp i{kkP;k lnL;kaP;k y{kos/kh lqpusP;k ek/;ekrqu vki.kkal vlk iz’u

djr vkgs dh ;k ukxjh lqfo/kk d’;k fnY;k tkrhy\ ;k egklHksl v/;kZ rklkpk rek’kk letys tkr

vkgs dk;\ ‘ksoVh ;koj ekxZ rjh dk; vkgs\ gs letqu ?ks.;kph vki.kkal vko’;drk vkgs dh ukgh\

dh vki.k letqu ?ksoq bfPNr ukgh\ vk;qDr egksn;] vki.k tckcnkj inkoj clyk vkgkr- Eg.kqu

vki.k FkksM;k tckcnkjhus dke djk- o vktP;k egklHkse/;s th y{kos/kh mifLFkr dj.;kr vkyh vkgs

R;ke/khy eqn~n;kaoj vkiys iz’kklu dk; dj.kkj vkgs\ egklHksP;k fno’kh v/;kZ rklkph gh dljr d#u

fol#u tk.ks ghp vktojph vkiyh Hkwfedk jkfgyh vkgs- o vkiY;k ;k Hkqfedspk vkEgh tksjnkji.ks fu”ks/k

djrks o vktP;k ;k egklHksr vkEgh v’kh ekx.kh djrks dh] esgjckuh d#u jWcht batsD’kupk cankscLr

dsyk tkok- ‘kgjkrhy dpjk fu;feri.ks mpyyk tkok- fQusy o Mkl ekj.;kps rsy ;kaph fu;feri.ks

Qokj.kh dsyh tkoh o ‘kgjokf’k;kauk eqyHkqr R;k lsok fnY;k tkO;kr- vU;Fkk T;kizek.ks ‘kklukl R;kaP;k

[kqphZoj cl.;kpk vf/kdkj ukgh rks iz’kkluklgh ukgh- yksdizfrfu/kh ;k ukR;kus turspk vkokt ;k

y{kos/khP;k ek/;ekrqu vki.kki;Zar iksgpoq bfPNrks- t; fgan] t; egkjk”Vª] t; fHke vkf.k t; >qysykyA

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&;k y{kos/khP;k ek/;ekrqu vkEgh iz’kklukps y{k os/kq bfPNrks-

Jh- lrjkenkl tslokuh ;kauh th y{kos/kh lwpuk ekaMyh frP;kr cjhp’kh lR;rk vkgs- tsFki;Zar

iz’kklukpk eqn~nk vkgs] egkuxjikfydsrhy iz’kklu BIi >kys vkgs] ;ke/;s dks.krsgh nqer ukgh- ts

vf/kdkjh vkgsr rs osGsoj egkikfydsr ;sr ukghr- fuoMwu vkysY;k yksdizfrfu/khapk vf/kdk&;kauh vknj

Bsoyk ikfgts o R;kaP;k’kh lUekuiqoZd orZu dsys ikfgts- Eg.kwu eh loZ vf/kdk&;kauk lkaxq bfPNrks dh]

R;kauh ;kckcr nql&;k egkikfydse/;s tkoqu ikg.kh djkoh rsFks vf/kdk&;kadMqu yksdizfrfu/khauk

d’;kizdkjph okx.kqd fnyh tkr vkgs ;kckchdMs lq/nk y{k fnys tkos- ;k O;frfjDr Jh- lrjkenkl

tslokuh ;kauh ;k y{kos/khe/;s T;k dkgh f’kQkj’kh dsY;k vkgsr R;kckcrhr vk;qDrkaP;k LFkkuh vkluLFk

vlysY;k vfrfjDr vk;qDr ;kauk eh vkns’k nsrks dh] ;k ckcr loZ lUekufu; lnL;kauk iq<hy egklHksr

ys[kh mRrj fnys tkos-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&mRrjkcjkscjp dk;Zokgh lq/nk >kyh ikfgts-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&Jh- fnyhi ykyokuh ;kauh EgVY;kizek.ks jsfctph batsD’kus dqBsgh

miyC/k ukghr- xjhc yksd R;klkBh HkVdr vkgsr- vkt jsfctph batsD’kus [kjsnh dj.;kph

egkuxjikfydsph vkfFkZd fLFkrh ukgh dk\ jsfctph batsD’kus yodjkr yodj [kjsnh dsyh tkohr- o ;k

y{kos/khe/;s Jh- lrjkenkl tslokuh ;kauh ts&ts eqn~ns mifLFkr dsys vkgsr R;kckcr iq<hy egklHksr loZ

lnL;kauk ys[kh mRrjs fnyh tkohr-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&egkikSj egksn;] lUekufu; egkikSj Jherh T;ksrh dkykuh ;kauh ts

vkns’k fnys gksrs tls dh] vaR;fo/khlkBh xjhckauk eksQr ykdMkapk iqjoBk- vlk vkns’k vlrkauk lq/nk

iz’kklu MksGs can d#u clys vkgs- R;k vkns’kkph vaeyctko.kh Ogkoh ;klkBh loZ laca/khrkauk rkfdn

ns.;kr ;koh- vR;ko’;d lsokackcr loZ foHkkxizeq[kkauk vk;qDrkauh Rojhr vkns’k fnys ikfgtsr ;kckcrhr

vki.k R;kauk vkns’k n;k-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&gks;] eh ;kckcr vfrfjDr vk;qDrkauk vkns’k nsrks dh] ;k

vxksnjP;k egklHkkae/;s ts dkgh fu.kZ; >kys vkgs R;kaph yodjkr yodj vaeyctko.kh >kyh ikfgts-

;kckcrhr vfrfjDr vk;qDrkauh [kqyklk djkok-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&[kqwyklk dj.;kvxksnj ,d xks”V y{kkr ?;k] vkt jsfctpk gk tks eqn~nk

mifLFkr >kyk ;kckcr Jh- cPpkjke #ipankuh ;kauh eqn~nk ekaMyk gksrk R;kuarj fdrh batsD’ku [kjsnh dsyh\

fdrh okijyh\ vkf.k fdrh f’kYyd vkgsr\ ;kckcrhr tjk ekfgrh n;k-

MkW- ds-vkj- [kjkr ¼oSn;dh; vkjksX; vf/kdkjh½%&ek- egkikSjth] -------

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&vki.k ts vk’oklu n;ky R;kph iqrZrk gksbZy uk\ dh gs lq/nk ,d

vk’oklup jkfgy\

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&tdkr foHkkxkP;k mik;qDrkauk ekfgrh ns.;kl lkaxk dh tdkr

ukD;koj ,d rØkj uksan] jftLVj Bsoys tkos- rlsp eh vki.kkal ,d fcy fnys vkgs rs ikgqu R;kckcrhr

R;kauh fu.kZ; fnyk ikfgts- ;k fcykckcr fdrh tdkr jDde Hkjyh ikfgts\ R;kP;kdMqu th tdkr

tkLr ?ks.;kr vkyh vkgs rh d’kh ijr dj.kkj\ R;kph lq/nk ekfgrh fnyh tkoh-

MkW- ds-vkj- [kjkr ¼oSn;dh; vkjksX; vf/kdkjh½%&jsfct batsD’kulkBh ‘kklukpk nj izrh batsD’ku 270

#i;s vlk vkgs- o cktkjkr ;kp batsD’kuph fdaer 330 #i;s vkgs- ;keqGs daiuhe/;s ;k batsD’kukph

tso<h fuehZrh gksrs rh loZ batsD’kus LFkkfud cktkjisBsr foØhlkBh Bsoyh tkrkr- ekxhy efgU;ke/;s vkEgh

rhu osGk daiuhdMs batsD’kukph ekx.kh d#ugh R;kauh vki.kkal batsD’kupk iqjoBk dsyk ukgh- ;klkBh

vkrk fufonk ekxoqu batsD’kus [kjsnh dj.;kpk izLrko Bsoyk vkgs- R;k izLrkokl ekU;rk feGrkp VsaMj

ekxoqu batsD’kus ekxfoyh tkrhy- /kU;okn-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& gs igk] ;k vxksnjlq/nk fufonk ekxfo.;kr vkY;k gksR;k- ijarq

Bsdsnkjkus batsD’kus iqjfoyh ukghr- R;kps dkj.k dk; gksrs\ rks lokZr y?kqRre njkpk fufonkdkj gksrk-

U;quRre njkpk fufonkdkj gksrk R;kus batsD’kus iqjfoyh ukghr R;kP;k ckcrhr MkWDVj lkgsc rqEgh [kqyklk

djk-

MkW- ds-vkj- [kjkr ¼oSn;dh; vkjksX; vf/kdkjh½%&R;k Bsdsnkjkl lq/nk vkEgh i= fnys vkgs dh ;kuarj tsOgk

d/kh vkeP;kdMqu fufonk fu?krhy rsOgk vkiyh fufonk fLod`r dsyh tk.kkj ukgh-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& ukgh] R;kaP;koj vki.k dkjokbZ dk; dj.kkj\ R;kauh deh

njkph fufonk Hkjyh gksrh ijarq R;kus batsD’kukpk iqjoBk dsyk ukgh- dkj.k R;kus fufonse/;s [kqip deh nj

fyfgys gksrs-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&batsD’kukpk iqjoBk u djrk yksdkaP;k ftfork’kh [ksG.kk&;k yksdkapk

dsoG Bsdk fLod`r u djrk R;kaP;koj dkjokbZ >kyh ikfgts- R;kauk dkG;k ;knhe/;s dk Vkdr ukghr\

fcy ns.;klkBh R;kl eksdGs Bsoys vkgs dk;\ ;kpk [kqyklk djkok-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& v’kk Bsdsnkjkl egkikfydsus dkep nsrk dkek u;s-

MkW- ds-vkj- [kjkr ¼oSn;dh; vkjksX; vf/kdkjh½%&R;kauk dkG;k ;knhr Vkdq- f’kok; R;kaph fufonkgh

fLod`r dj.kkj ukgh-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&ekxP;k osGsl fufonk Hkj.kk&;k R;k fufonkdkjkps uko dk; vkgs rs

yksdkauk letq n;k-

ek- lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ekxP;k osGsl ;k dkeh fufonk dks.kh Hkjyh gksrh R;k fufonkdkjkps uko

lkaxk-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&R;kph vusZLV euh vki.k ijr dsyh vkgs dk;\ gh vfr’k; xaHkhj v’kh

ckc vkgs- R;kus fufonk Hkjyh batsD’kupk iqjoBk dsyk ukgh rj-------------------

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&R;kph vuker jDde R;kl ijr dsyh vkgs dk;\

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&R;k fufonkdkjkps uko lkaxk] vki.k rs yifor vkgkr] dkgh lsfVax vkgs

dk;\

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&R;k fufonkdkjkps vuker jDde ijr dsyh vkgs dk;\ vki.k rh tj ijr

dsyh vlsy rj vki.kkoj dkjokbZ >kyh ikfgts-

ek- lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&fufonkdkjkps uko lkaxk-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&lHkkx`gkP;k Hkkouka’kh [ksGr vkgkr dk;\ dh ;sFks etkd&eLdjh

dj.;klkBh vkyk vkgkr\ fufonkdkjkps uko lkaxk-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&ek- egkikSj] vk;qDr lkgsc ;k vf/kdk&;kaph vkrk vkEgkayk ykt okVq

ykxyh vkgs- MkWDVj lkgsc] vMp.k dk; vkgs\ ;k jsfctpk iz’u ;k lHkkx`gke/;s ,o<k xktyk] R;kpk

fufonkdkj dks.k vkgs\ R;kps uko lq/nk y{kkr ukgh\ dfu”B Lrjkojhy lQkbZ dkexkj oxSjs v’kk dq.kkyk

vkEgh fopkjr ukgh\ rqEgh ,d ojh”B vf/kdkjh vkgkr rqEgkal vkEgh gk iz’u fopkjr vkgksr-

ek- lnL;k Jherh ehuk lksaMs %&QkbZy vkrkp ekxoqu ?;kO;kr vkf.k mRrj yodjkr yodj n;kos-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&QkbZy vkrkp ekxok- rqEgh xaHkhjrsus ?kasr ukghr dk;\ uDdh dk;

xkSMcaxky vkgs\

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&;kauh R;kauk dk;kZns’k fnys gksrs dk;\ gs R;kauk fopkjk- ;kauh R;kauk

dk;kZns’kp fnysys uOgrs- rj rks ekykpk iqjoBk dlk djsy\ v’kk ;k ek.klkph egkikfydsrqu gkdkyiV~Vh

>kyh ikfgts-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&xaHkhjrsus ?ksr ukghr- tckcnkjhph tk.kho ukgh-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %& [kqyklk dsyk tkok o fn?ks lkgsckauh d`i;k O;klfiBkoj ;kos-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&R;kauk dk;kZns’k fnyk vkgs dk;\ egklHkk >kY;koj loZ ln;kauk

dk;kZns’kkph izr n;k- gh lHkk R;kuarjp laisy- dk;kZns’kkph izr ikfgY;kuarjp egklHkk laisy-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&fufonk ekxfork dh vlkp Vscyk[kkyqu O;ogkj pkyrks\

ek- lnL; Jh-jktsanzflag HkqYyj %&yksdkaP;k thohrk’kh [ksG.;kl ;sFks vkyk vkgsr dk;\ loZ

mYgkluxjokf’k;kauk ekjk;ps vkgs dk;\

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&loZp foHkkxke/;s v’kkp izdkjpk ?kksVkGk pkyq vkgs-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %& gk eqn~nk vfr’k; xaHkhj vkgs-

MkW- [kjkr ¼oS|dh; vf/kdkjh½%& egkikSj egksn;] ekÖ;k foHkkxkr QDr ,dp fyfid dk;Zjr vkgs o

uqdrsp dkgh fnolkiqohZ R;kP;k Hkkokpk vi?kkr >kY;kus rks #X.kky;kr xsyk vkgs- xsY;k nksu fnolkiklqu

rks xSjgtj vkgs- R;keqGs ;sFks QkbZy ekxoqu rqEgkayk vktP;k vkt mRrj ns.ks ‘kD; ukgh-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&vkEgh vki.kkal pkj fnolkph osG ns.;kl r;kj vkgksr-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&;kis{kk vkjksX; foHkkx can djk] can djk rks foHkkx R;k foHkkxkpk dkgh

mi;ksx ukgh-

ek- lnL;k Jherh fuuk ukFkkuh o Jherh furk vgqtk lHkkx`gkrqu ckgsj xsY;k-

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&MkW- [kjkr ;kaP;k fo”k;hpk

vkiyk tks eqn~nk vkgs] R;k lanHkkZr vki.k ts dkgh iz’u mifLFkr dsys vkgs R;k vuq”kaxkus laiq.kZ ekfgrh

vki.kkal miyC/k d#u ns.;kr ;sbZy- ijarq vkt R;kaP;kdMs uLrh ‘kks/k.;klkBh fyfid ukgh-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&ukgh] ukgh gs pqdhps vkgs-

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%& R;kaP;kdMs fyfid

ulY;keqGs vkt QkbZy ‘kks/k.ks dfB.k tkbZy vkf.k vki.k ts Eg.kr vkgkr rh laiq.kZ ekfgrh vki.kkal

ys[kh miyC/k d#u ns.;kr ;sbZy- vki.k ts Eg.kr vkgkr rh ekfgrh iq<hy egklHksr miyC/k d#u

ns.;kr ;sbZy-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&vki.k R;kauk dk;kZns’k fnys gksrs dk\ ;kauh dk;kZns’k fnys ukghr\

iq<hy egklHksP;k vxksnj vkEgkal ;kckcrhr ekfgrh feGkyh ikfgts-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&iq<hy egklHkk ,d efgU;kus gksbZy rksi;Zar vlsp jkgk;ps dk;\

R;kaph vuker jDde ijr fnyh dk;\

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %& dq=k pkoY;keqGs tj dks.kh fu/ku ikoys rj R;kckcrhr ;kaP;koj

Hkkjrh; naM fo/kkukP;k dye 302 vUo;s xqUgk nk[ky dj.;kr ;kok-

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%& vkt R;kaP;kdMs QkbZy

‘kks/k.ks R;kaP;kdMs fyfid ulY;keqGs iq<hy egklHksr vki.kkal ;kckcrhr laiq.kZ ekfgrh miyC/k d#u

ns.;kr ;sbZy-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&iq<hy egklHksl ,d efguk vkgs- ;k njE;ku dq.kkl dq=k pkoqu tj rks

fu/ku ikoyk rj R;kckcrhr ;kaP;koj dye 302 [kkyh xqUgk nk[ky >kyk ikfgts-

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%& fufonsph izfØ;k pkyq

vkgs-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&vk;qDr lkgsc] egkikSj egksn;] ekxhy ,dk osGsl ;k fo”k;koj ppkZ >kyh

gksrh- R;kosGsl R;kauh ts mRrj fnys gksrs rs pqdhps gksrs- egklHksph fn’kkHkqy dsyh] vkf.k vkrk vls tj

vlsy rj R;kosGps R;kaps Eg.k.ks pqdhps gksrs-

MkW- [kjkr ¼oS|dh; vf/kdkjh½%&R;kosGsl th batsD’kus vkyh gksrh rh e/;orhZ #X.kky;kdMqu vkyh gksrh]

Eg.ktsp ‘kklukdMqu vkyh gksrh- vkiY;k egkuxjikfydsP;k orhus [kjsnh dj.;kr vkysyh uOgrh-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&egkikfydsP;korhus gh batsD’kus ekxfoyh tkrhy vls vki.k EgVys gksrs-

o R;kosGh vk;qDr lkgsckauh lq/nk lgerh n’kZfoyh gksrh o EgVys gksrs dh] vkEgh gh batsD’kus ekxfoyh

vkgsr- o rh e/;orhZ #X.kky;kl iqjoq- ekxhy egklHksps vki.k bfro`Rr dk<qu okpk-

MkW- [kjkr ¼oS|dh; vf/kdkjh½%&ekx.kh uksanfoyh gksrh- nksu osGsl ekx.kh uksanoqugh daiuhus R;k batsD’kukpk

vki.kkal iqjoBk dsyk ukgh-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&nksu osGk fufonk HkjY;kuarj o dk;kZns’k fnY;kuarj lq/nk R;k daiuhps uko

vki.kkal vkBor ukgh\ vki.k oS|dh; vf/kdkjh vkgkr-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&’kadiq”ih dWIlqy ?;k-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&ekxhy osGsl ;k fo”k;koj tks vkokt mBfo.;kr vkyk gksrk R;kosGsl

vki.k gs izdj.k xaHkhjrsus ?ksrys ukgh-

MkW- [kjkr ¼oS|dh; vf/kdkjh½%&’kklukph fufonk vWOgsUVh ;k daiuhl feGkyh vkgs- vWOgsUVh daiuhdMs nksu

osGk ekx.kh uksanoqugh R;kauh ekykpk iqjoBk dsyk ukgh-

ek- lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %& T;k daiuhus fufonk Hkjyh gksrh R;k daiuhl vki.k dk;kZns’k fnyk

gksrk dk;\

MkW- [kjkr ¼oS|dh; vf/kdkjh½%&gks;-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&rqEgh tks ixkj ?ksrk R;kps dkghrjh ckGxk uk\

ek- lnL; Jh- jktsasnzflag HkqYyj %&vk;qDr lkgsc] ;kckcrph QkbZy vktp vki.k vkiY;k rkC;kr ?;k-

ukghrj gs ekxhy rkj[kspk dk;kZns’k r;kj d#u R;k QkbZye/;s Vkdrhy-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %& O;klfiBkoj clqu vki.k [kksVs cksyq udk- [kjs rsp cksyk- lHkkx`gkph

fn’kkHkqy dj.;kpk iz;Ru d# udk-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&eyk okVrs ;k fo”k;ke/;s ?kksVkGk vkgs- gs cjkscj mRrj nsoq ‘kdr ukghr-

;kauk fufonkdkjkps uko ekfgr ukgh- vuker jDde ijr dsyh vkgs fdaok ukgh gs lq/nk ;kauk ekfgr ukgh-

eyk vls okVrs dh] gk eqn~nk xaHkhjrsus ?ksryk tkok- o;kckcrph th QkbZy vkgs rh vfrfjDr vk;qDrkauh

rkC;kr ?;koh- ;kaps nkyu flycan djkos o pkSd’kh d#u laiq.kZ vgoky lHkkx`gkleksj vkyk ikfgts-

;kckcr egkikSj egksn;] vki.k vfrfjDr vk;qDrkauk vkns’k n;k-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&Jh- yky iatkchth ek>h v’kh lqpuk vkgs dh] gk vfr’k;

xaHkhj vlk fo”k; vkgs ;kckcr Jh- cPpkjke #ipankuh ;kauh gk fo”k; lHkkx`gke/;s ekaMyk gksrk- gk

vfr’k; xaHkhj vlk fo”k; vkgs- eyk vls okVrs dh] ;kckcrhr pkSd’kh dj.;klkBh ,d loZ nfy;

pkSd’kh lferh useyh tkoh- loZ xVusrs] lHkkx`g usrk ;kaph ,d lferh r;kj d#-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %& egkikSj egksn;] tdkr foHkkxkP;k mik;qDrkauk cksyok-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&tdkrhph th vki.k ikorh fnyh gksrh] R;kckcrhr vkiys ts

Eg.k.ks gksrs dh] O;kik&;kdMqu tdkrhph th jDde ?ks.;kr vkyh vkgs rh ikorh eh vfrfjDr vk;qDrkauk

fnyh vkgs- vfrfjDr vk;qDr Lor% pkSd’kh d#u vki.kkal vgoky nsrhy-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %& /kU;okn A

ek- lfpo%&y{kos/kh lqpuk Ø- 2 thps lqpd vkgsr Jh- fd’kksj ouokjh o vuqeksnd vkgsr Jh- fnyhi

ykyokuh-

y{kos/kh lwpuk dzekad 2

lqpdkps uko %& Jh- fd’kksj ouokjh

vuqeksndkps uko %& Jh- fnyhi ykyokuh

fo”k; %& Jh- ;qojkt Hknk.ks ;kaP;k fu;qDrhckcr-

Jh- ;qojkt Hknk.ks ;kauk ‘kS{kf.kd vgZrk o i;kZIr vuqHko ulwu R;kauk rkRiwrhZ tulaidZ vf/kdkjh

;k inkoj ues.kqd dj.ksr vkyh- R;kauk uarj R;kaps dke lek/kkudkjd ulwu R;kaph ifjfo{kk/khu dkyko/kh

(Probation Period) nksu o”kkZi;Zar ok<fo.;kr vkys-

mYgkluxj&1 iksfyl LVs’kukr R;kps fo#/n dkgh xaHkhj xqUgs nk[ky vlwu R;kckcr iz’kklukus

pkSd’kh u djrk] R;kauk FksV dkekoj #tq dj.ksr vkgs- ;k O;frfjDr R;kaP;k fo#/n dkgh efgyk

deZpk&;kauh v’yhy xSjorZu ckcr rØkjh dsyh vlwu R;kph pkSd’kh tkf.koiqoZd iz’kklu VkGr vkgs-

dkj.k R;kauk vk;qDrkapk Hkjiwj ikfBack vkgs-

uqdrsp R;kauk Jh- dkVs g;kaP;k tkxh vfrfjDr izHkkx vf/kdkjh Eg.kwu dk;ZHkkj lksifo.;kr vkysyk

vkgs-

ojhy ik’oZHkwfe ikgrk o R;kapk ifjfo{kk/khu dkyko/kh (Probation Period) laiY;kuarj R;kauk lsosr dk Bso.;kr vkys\

ojhy ckch djhrk iz’kklukus lfoLrj [kqyklk ?;kok-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ek- egkikSjth] eh th y{kos/kh lwpuk ekaMyh vkgs rh loZ lHkkx`gkleksj

vkgs- frP;kckcrhr [kqyklk >kyk ikfgts o R;kckcrhr ys[kh mRrj feGkys ikfgts- R;k y{kos/khe/;s

fyfgys vkgs dh] pkSd’kh >kyh ikfgts- ;k ckcrhr vk;qDrkauh [kqyklk djkok o ys[kh mRrj feGkys

ikfgts-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&Jh- ckxs’oj lkgsc] vki.k ;k y{kos/khps mRrj n;kos-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½%&ek- egkikSjth] lUekufu; lnL; egksn;kauh th y{kos/kh

lwpuk fnyh vkgs- Jh- ;qojkt Hknk.ks ;kaph pkSd’kh pkyq vkgs- R;kaP;kckcrhr efgykauh th rØkj dsyh

gksrh] R;kckcrhr ek- vfrfjDr vk;qDr gs pkSd’kh djr vkgsr- o nqljs vls dh] iksfyl Bk.;ke/;s

R;kaP;koj ts xaHkhj Lo#ikps xqUgs nk[ky vlY;kps EgVys vkgs- ;kckcrhr iksfyl LVs’kuyk pkSd’kh dsyh

tkbZy o R;kapk tks vgoky ;sbZy R;kuqlkj dk;Zokgh dsyh tkbZy-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&vkrk rj R;kaph izHkkx vf/kdkjh Eg.kqu use.kqd dsyh vkgs\ R;kauk R;k

inko#u gVfoys tkos-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&Jh- fouksn Bkdqjth izFke Jh- ckxs’oj lkgsckauk ;kckcrhr

[kqyklk d# n;k-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½%&lUekufu; lnL; egksn;kauh vkrk tks iz’u mifLFkr dsyk

vkgs dh Jh- Hknk.ks ;kauk vfrfjDr dk;ZHkkj lksifoyk vkgs- izHkkx Ø- 3 ps ts izHkkx vf/kdkjh gksrs Jh-

dkVs ;kauk ek- vk;qDr egksn;kauh dk;ZeqDr dsys vkgs- o R;kaP;k tkxspk o inkpk dk;ZHkkj Jh- Hknk.ks

;kaP;kdMs vfrfjDr dk;ZHkkj Eg.kqu lksifoyk vkgs-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&R;kaP;koj xaHkhj Lo#ikpk xqUgk nk[ky vkgs- v’kk O;Drhl vki.k

vfrfjDr dk;ZHkkj lksifoyk vkgs- vxksnjp rs R;kaP;k inkps dke cjkscj djr ukghr vls vlrkauk vki.k

R;kaP;kdMs nqljk inHkkj lksifoyk vkgs-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&lokZr izFke R;kaph th use.kqd vkgs rh egklHksP;k eatqjhfouk

dsyh vkgs dk;\ izFke rj ;k eqn~n;kpk [kqyklk >kyk ikfgts uk\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½%&vfrfjDr dk;ZHkkj lksifoyk vkgs- R;kckcrhr ek-

vk;qDr egksn;kauh fu.kZ; ?ksryk vkgs- R;klkBh egklHksP;k eatqjhph vko’;drk ukgh- dkj.k dh gk

vfrfjDr dk;ZHkkj lksifoyk vkgs-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&vfrfjDr dk;ZHkkjkckcr ukgh] R;kaps ts in vkgs] R;kl vxksnj

lgk efgus iq.kZ >kys gksrs- R;kuarj th eqnr ok<fo.;kr vkyh- rh egklHksP;k eatqjhfouk ok<foyh dk;\

o R;kl egklHksP;k eatqjhph vko’;drk ukgh dk;\ egklHksph eatqjh ikfgts fdaok ukgh\ useds dk;\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½%&ek- egkikSjth] Jh- Hknk.ks ;kapk tks ifjfo{kk/khu dkyko/kh

gksrk- rks nksu o”kkZpk gksrk- o rks uksOgsacj e/;s lekIr >kyk vkgs-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&dk;e dj.;klkBh egklHksiq<s vkyk ikfgts uk\

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vki.k dk; Eg.kr vkgkr\ izFke R;kaph lgk efgU;klkBh fu;qDrh

dsyh gksrh- R;kuarj vki.k R;kauk eqnrok< fnyh gksrh uk-\ Jh- Hknk.ks ;kauk use.kqdhpk ifgyk vkns’k

fdrh efgU;klkBh fnyk gksrk\ tsOgk vki.k R;kaph use.kqd dsyh rsOgk vki.k rh lgk efgU;klkBh dsyh

gksrh- uk \

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& R;kuarjpk vkns’k dk;e dj.;klkBh egklHksiq<s vkyk ikfgts

uk\

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&ifgY;k use.kqdhps lgk efgus d/kh iq.kZ >kys\ ifgyh th use.kqd

vki.k R;kauk fnyh rh fdrh dkyko/khlkBh fnyh\ lgk efgU;klkBh dh lgk o”kkZlkBh\ rs izFke lkaxk- lgk

efgU;kuarj tj eqnrok< gksr vlsy rj R;kl egklHksph eatqjh ikfgts fdaok ukgh\

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&eh vfrfjDr vk;qDrkauk vkns’k nsrks dh] ;kaP;k dk;erspk tks

izLrko ;s.kkj vkgs rks ;s.kk&;k egklHksiq<s vk.kyk tkok- rlsp R;kaP;k fo#/n th pkSd’kh pkyq vkgs rh

lq/nk iq.kZ d#u frpk vgoky iq<hy egklHksr vk.kyk tkok-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&tulaidZ vf/kdkjh dks.kR;k laoxkZr ;srks\ R;kaph ‘kS{k.khd ik=rk dk; vlyh

ikfgts\ R;kauk dks.krk vuqHko vlyk ikfgts\

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&R;kaP;k fu;qDrhph rkjh[k dk; vkgs\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½%&ek- egkikSjth] lUekufu; lnL; egksn;kauh tks iz’u

fopkjyk vkgs R;kps mRrj ekÖ;kdMs ukgh- ;kckcr iq.kZ pkSd’kh d#u eh lHkkx`gkleksj Bsosu-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vki.kkal gs rj ekfgr vlsy uk\ R;kph use.kqd d/kh dsyh vkgs\

vki.k Eg.krk dh uksOgsacj efgU;ke/;s R;kapk ifjfo{kk/khu dkyko/kh iq.kZ >kyk\ vki.k Eg.krk uksOgascje/;s

dkyko/kh iq.kZ >kyk gk tks dkyko/kh vkgs rks lgk efgU;kpk vkgs dh nksu o”kkZpk vkgs\

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&vki.k eq[;ky;kps mik;qDr vkgkr uk\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½%&ek- egkikSjth] vn;kii;Zar ifjfo{kk/khu dkyko/kh iq.kZ

>kysyk ukgh- ifjfo{kk/khu dkyko/kh nksu o”kkZpk vkgs-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&ifjfo{kk/khu dkyko/kh lgk efgU;kpk vlrks vki.k nksu o”kZ dls

Eg.kkykr\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½%&lsosr dk;e djrkauk ifjfo{kk/khu dkyko/kh nksu o”kkZpk

vlrks-

ek- lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ifjfo{kk/khu dkyko/kh ,drj ,d o”kkZpk vlrks ukghrj lgk efgU;kpk

vlrks-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %& fu;qDrhl eqnrok< ns.;kpk vf/kdkj vk;qDrkauk vkgs dk;\ lgk

efgU;kuarj egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrko vk.kkok ykxrks rks vki.k vk.kyk dk;\ rs lkaxk-

ek- lfpo %&Jh- Hknk.ks ;kauk izFke th fu;qDrh fnyh gksrh rh vk;qDrkauh lgk efgU;klkBh fnyh gksrh-

R;kuarj ;k egklHkse/;s ,d izLrko vkyk gksrk R;kauk nksu o”kkZlkBh ifjfo{kk/khu dkyko/khoj Bso.;kckcrpk-

R;kckcr ;kp egklHksus Bjko dsyk gksrk- nksu o”kkZpk dkyko/kh lekIr >kyk vkgs- iq<hy th dkgh

dk;Zokgh djk;ph vkgs rh ;kauh djk;ph vkgs-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&R;kauk nksUgh inko#u gVfo.;kr ;kos- T;k O;Drhoj iksfyl LVs’kue/;s

xaHkhj Lo#ikps xqUgs nk[ky vkgsr v’kk O;Drhl inko#u gVfoys tkos-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vkrk vki.k dk; djr vkgkr\ uksOgsacje/;s R;kapk dkyko/kh lekIr

>kyk- vkrk Qsczqokjh pkyq vkgs] vkrki;Zar vki.k dk; dsys\ rhu efgU;ke/;s vki.k dk; dsys\ ;kiq<s

vki.k dk; dj.kkj vkgkr\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½%&ek- egkikSjth] R;kapk ifjfo{kk/khu dkyko/kh uksOgsacje/;s

iq.kZ >kyk vkgs- R;kaP;k fojks/kkr pkSd’kh pkyq vkgs] pkSd’kh iq.kZ >kY;kuarjp R;kaP;kckcrhr dk;Zokgh

dsyh tkbZy-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- egkikSjth] rksi;Zar R;kauk nksUgh inkao#u gVfoys tkos-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %& tj R;kaph pkSd’kh pkyq vkgs rj R;kauk izHkkx vf/kdk&;kpk

vfrfjDr dk;ZHkkj dlk fnyk\ R;kaph pkSd’kh pkyq vkgs vls vki.k Lor% lkaxrk vkf.k pkSd’kh pkyq

vlysY;k vf/kdk&;kdMs nksu&nksu ins\ gs vki.k dls dsys\

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&R;kauk nksUgh inkao#u gVfoys tkos-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&uksOgsacj e/;s R;kapk dkyko/kh iq.kZ >kyk rsOgk R;kl Bsok;ps gksrs fdaok

dk<k;ps gksrs\ rs vki.k lkaxk\ rs vki.k dsys ukgh- uksOgsacj rs Qsczqokjh ;k rhu efgU;kP;k njE;ku vki.k

R;kauk nql&;k inkpk vfrfjDr dk;ZHkkj fnyk- l|k R;kaP;kdMs nksu&nksu dk;ZHkkj vkgsr-T;k O;Drhph

pkSd’kh pkyq vkgs R;kaP;kdMs nksu&nksu inkps dk;ZHkkj\

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&R;kaP;k fojks/kkr ,d efgyk deZpkjh rØkj djrs- v’kk vf/kdk&;kl

vki.k vk.k[kh ,d inHkkj nsrk\ Eg.kqu R;kauk nksUghgh inkao#u gVfoys tkos- Rojhr vkns’k n;k vkf.k

R;kauk nksUgh inkao#u gVfoys tkos-

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh%&ek- egkikSjth] eh vls lkaxq bfPNrks dh] Jh- ckxs’oj lkgsc gs

eq[;ky;kps izeq[k vkgrs- ,dk vf/kdk&;kpk uksOgsacj e/;s dkyko/kh iq.kZ gksrks o rks vf/kdkjh lyxi.ks

lsosr jkgrks vls dls\ o R;kuarj vk;qDr lkgsc R;kauk vk.k[kh vfrfjDr dk;ZHkkj nsrkr] rj vls dls\

gs dkgh eyk letqu vkys ukgh- eyk vls okVrs dh] gs ts dkgh dkedkt pkyys vkgs rs cjkscj ukgh-

;ke/;s pqdk vkgsr- vls fdrh vf/kdkjh vkgsr\ vktP;k rkj[ksyk vls fdrh vf/kdkjh o deZpkjh

vkgsr T;kapk dkyko/kh iq.kZ >kyk vkgs rjhgh rs lyx lsose/;s vkgsr] ;kph pkSd’kh >kyh ikfgts-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& ckxs’oj lkgsc] lokZr izFke rj ;kauk izHkkx lferh Ø- 3 ps

izHkkx vf/kdkjh Eg.kqu vfrfjDr dk;ZHkkj fnyk vkgs- rs izHkkx vf/kdkjh cuq ‘kdrkr dk;\ rso<h ‘kS{kf.kd

vgZrk R;kaP;kdMs vkgs dk;\

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %& gh inksUurh ns.;kekxs dkj.k dk;\

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&,d vf/kdkjh ,dk efgY;kcjkscj vf’yy gkoHkko djrks- vkf.k gs loZ

ekfgr vlrkaukgh R;kauk izHkkx vf/kdk&;kpk vfrfjDr dk;ZHkkj fnyk tkrks- Eg.kts efgykapk vieku vkgs

uk\

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %&ek- egkikSjth] ek>s vki.kkal fuosnu vkgs dh] ek- vk;qDrkauh R;kauk tks

dkgh vfrfjDr dk;ZHkkj fnyk vkgs rks R;kauh dks.kR;k vk/kkjkoj fnyk vkgs\ ;klkBh vk;qDr lkgsc

vkY;kuarjp ;k ckcrhr fu.kZ; ?ksryk tkok v’kh ek>h fouarh vkgs-

ek- lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek-egkikSjth] ;sFks vlk ,d Bjko ikjhr dsyk tkok dh] R;kauk vkrkP;k

vkrk uksdjho#u deh dsys tkos- R;kapk dkyko/kh uksOgascje/;s lekIr >kyk vkgs- tls dh] ,[kknk

uxjlsod fuoMqu vkyk ukgh rj rks ,fizy uarj lHkkx`gkr ;soq ‘kdr ukgh- rlsp ;kapk dkyko/kh tj

uksOgsacj e/;s iq.kZ >kyk vlsy rj ;kauk uksdjho#u dk<qu Vkdk-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&tulaidZ vf/kdkjh ;k inkoj dk;Zjr vlrkauk efgysph NsM dk<.kk&;k

vf/kdk&;kl efgykaph vk.k[kh NsM dk<.;klkBh dk;ZHkkj fnyk vkgs dk;\

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& lokZr izFke rj R;kaph izHkkx vf/kdkjh Eg.kqu fu;qDrh gksrk

dkek u;s- nqljh xks”V v’kh dh R;kaP;k fojks/kkr th pkSd’kh pkyq vkgs----------

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&rks i;Zar R;kauk ?kjh clok-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&gs rj igk dh R;kaP;k cktqus dks.kh vkgs dh ukgh\ rs rjh ikfgys tkos-

ek- lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ukghrj R;kauk fcu [kkR;kpk vf/kdkjh Eg.kqu Bsoys tkos-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& ;kaP;k fojks/kkr th pkSd’kh pkyq vkgs frpk vgoky o ;kaP;k

dk;ers ckcrpk izLrko iq<hy egklHksr vk.kyk tkok-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&izHkkx lferh Ø- 3 P;k izHkkx vf/kdk&;kpk R;kaP;kdMhy dk;ZHkkj dk<qu

?ksryk tkok-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh@Jh- fouskn Bkdqj %& izHkkx lferh Ø- 3 P;k izHkkx vf/kdk&;kpk

R;kaP;kdMhy dk;ZHkkj dk<qu ?ksryk tkok-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& izHkkx lferhpk dk;ZHkkj dk<qu ?ksryk tkbZy-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&dkyko/kh iq.kZ >kY;kuarj R;kauk ixkj dlk feGr vkgs\

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- egkikSj] vkrk vki.k tks vkns’k fnyk vkgs R;kps ikyu >kys ikfgts-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& fcYdqy gksbZy] vkrk gksbZy-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&vkrk gksbZy\ [kqyklk djk-

ek- lnL; Jh- izeksn Vkys %&ek- egkikSjth] ek- vk;qDr lkgsc] bFks clysys loZ lUekufu; lnL;] Jh-

;qojkt Hknk.ks] ihvkjvks] iCyhd fjys’ku vkWQhlj ;kaP;k lanHkkZr vkt th y{kos/kh lwpuk vkysyh vkgs

R;k y{kos/kh lwpuseqGs ;k egkuxjikfydsps ,d fp= Li”V >kys vkgs- laiq.kZ Bk.ks ftYg;ke/;s] vacjukFk

lkj[;k uxjikfydsr lq/nk iCyhd fjys’ku vkWQhlj] ihvkjvks gk i=dkjkauk d’;k i/nrhus okx.kqd nsrks]

lk/;k xzkeiapk;rhe/;s tjh xsykr rjh rsFks i=dkjkauk d’;kizdkjph okx.kwd fnyh tkrs] gs tj rqEgh ikfgys

rj laiq.kZ Bk.ks ftYg;krhy i=dkjkae/;s mYgkluxj egkuxjikfydsph izfrek [kjkc vkgs- vkf.k gkp eqn~nk

xsY;k nksu&pkj o”kkZe/;s vkEgh okjaokj mpyyk- ;k mYgkluxj egkuxjikfydsP;k bekjrhrhy i=dkj d{k

tj rqEgh cf?kryk R;k d{kkr tj ckgsjps yksd tj HksVk;yk vkys rj egkuxjikfydsph fLFkrh fdrh [kjkc

vkgs gs fp= yksdkaP;k y{kkr ;sbZy- vkf.k Eg.kqu ek>h ifgyh fouarh v’kh vkgs dh] i=dkj d{k

v|k;kor vlkok- R;kauk QWDlP;k vkf.k brj lqfo/kk rkcMrksc vkf.k pkaxY;k i/nrhus iqjfo.;kr ;kO;kr-

rlsp iCyhd fjys’ku vkWfQljus lq/nk R;kaP;k’kh lrr laidkZr jkgwu vkiY;k egkuxjikfydsph gks.kkjh

okVpky R;k i=dkjkai;Zar iksgpokoh- ,o<h ,d ekQd vis{kk tulaidZ vf/kdk&;kadMqu vlrs-vkf.k Eg.kqu

;k y{kos/kh lqpus}kjs Jh- Hknk.ks ;kaP;koj ts vkjksi >kys vkgsr R;kph fjrlj pkSd’kh gksoqu rkcMrksc

R;koj dkjokbZ djkoh- rlsp ;k egkuxjikfydsP;k egklHksr ts egkikSj clys vkgsr R;kauh rkcMrksc

i=dkj d{k v|kor dj.;kps vkns’k vk;qDrkauk n;kosr /kU;okn A

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&ek- egkikSjth] eh tks iz’u mifLFkr dsyk gksrk] uksOgsacj iklqu

vkti;Zar Jh- Hknk.ks ;kauk ixkj dlk feGr vkgs\ dq.kkP;k lkax.;ko#u feGr vkgs\ tsOgk R;kapk

dkyko/kh iq.kZ >kyk vkgs-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& gs igk] ;kckcr eh [kqyklk djrks- ,drj ;kaP;k fojks/kkr th

pkSd’kh pkyq vkgs o ;kaph use.kqd dk;e dj.;kpk izLrko egklHksr vkysyk ukgh- iq<hy egklHksr

pkSd’khpk vgoky o dk;erspk izLrko vkyk ikfgts-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&ek- egkikSjth] eh vki.kkal ,d fopk# bfPNrks dh] T;k

deZpk&;kP;k use.kqdhph eqnr uksOgsacje/;s iq.kZ >kyh vkgs] R;kl lsose/;s jkg.;kph ijokuxh dks.kh fnyh\

vkti;Zar rhu efgus rsk lsosr dlk vkgs\ R;kl ixkj dlk feGrks- vls gksrs dk uksOgsacj e/;s fu;qDrh

dkyko/kh laiY;kuarjgh vkti;Zar Qsczqokjh i;Zar rks dkekoj lyxi.ks vkgs o R;kl ixkj fnyk tkrks- R;kl

vkti;Zar dkekoj dks.kh Bsoys\

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ek- egkikSjth] gh th y{kos/kh ekaMyh vkgs rh eh ekaMyh vkgs- ;k

y{kos/khckcr vki.k tks fu.kZ; fnyk- vkeps ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh ;kaps Eg.k.ks lq/nk cjkscj

vkgs- vktP;k ifjfLFkrhr vkns’kkfouk dq.khgh dks.kR;kgh [kqphZoj clq ‘kdr ukgh- tls Jh- eksgu

lk/kokuh ;kauh lkafxrys dh] vkt ts uxjlsod fuoM.kwdk gkjys vkgsr rs ,fizye/;s iqUgk ;soq ‘kdrkr

dk;\ fcYdqy ;soq ‘kdr ukghr- R;kpizdkjs T;k vf/kdk&;kpk fu;qDrh dkyko/kh uksOgsacje/;s iq.kZ >kyk

R;kl fMlsacj] tkusokjh] Qscqzokjh ;k efgU;kae/;s dks.kR;k vf/kdkjkUo;s vk;qDrkauh dkekoj Bsoys\ ;k

vf/kdk&;kpk ixkj vk;qDrkaP;k ixkjkrqu fnyk tkok- dk;nk vlk vkgs dh] T;kl eqnrok< vkgs R;klp

ixkj feGrks- rlsp y{kos/khe/;s mifLFkr dsysY;k T;k dkgh pkSd’;k vkgsr R;k iq<hy efgU;ki;Zar iq.kZ

d#u R;kapk vgoky iq<hy efgU;kP;k egklHksr Bso.;kr ;kok rlsp R;kaph fu;qDrh dk;e dj.;kfo”k;hpk

izLrkogh iq<hy egklHksr Bsoyk tkok vls vki.k iz’kklukl fu.kZ; fnys vkgsrp- R;kaP;k fu;qDrhl rhu

efgU;ki;Zar eqnrok< ?ksrysyh ukgh R;kl tckcnkj dks.k vkgs\ o eqnrok< ulrkaukgh R;kauk ixkj dks.kR;k

vf/kdk&;kus dks.kR;k vf/kdkjkUo;s fnyk vkgs- ;kph lq/nk pkSd’kh gksoqu laiq.kZ vgoky vkyk ikfgts-

R;kp cjkscj nqljs vls ,d lkaxq bfPNrks dh] nql&;k lkoZf=d fuoM.kqdhr fuoMqu vkysY;k egkikfydsus

ekxkloxhZ;kapk uksdjhrhy vuq’ks”k Hk#u dk<yk vkgs- ijarq izR;sd osGsl egklHkse/;s vf/kdk&;kauh

vkeP;kleksj tks&tks izLrko vk.kyk R;kl vkEgh eatqjh fnyh o eatqjh nsrkauk vkEgh yksdkauh EgaVys gksrs

dh] R;kaP;k tkrh nk[kY;kph oS|rk gksrs] u gksrs] dkxni= cjkscj vkgsr] ukgh vkgsr] R;kl vkiY;k

vf/kdk&;kaph th lferh vkgs rh tckcnkj jkfgy- fuoMwu vkysys yksdizfrfu/kh R;kl tckcnkj jkg.kkj

ukghr- ;k ikp o”kkZe/;s gs c&;kposGk ,Sd.;kr vkys dh] veqd&veqd uxjlsodkps tkr izek.ki=

voS/k Bjys ijarq uksdj Hkjrhrhy ,dk mesnokjkdMs rj R;kosGslp izek.ki= uOgrs- R;kus mPp U;k;ky;kr

/kko ?ksryh- R;kuarj rks eh vkRegR;k djsy v’kh /kedh nsr gksrk rj vls fdrh ?kksVkGs ikp o”kkZe/;s

>kys\ tls uxjlsodkps tkr izek.ki= voS/k Bjrs rsOgk R;k tkxsoj iksV fuoM.kwd gksrs- R;kizek.ks fdrh

deZpk&;kaP;k tkr izek.ki=kph oS/krk izkIr >kyh ukgh- vkt vki.k gs lkaxr vkgkr dh] ifjfo{kk/khu

dkyko/kh nksu o”kkZpk vkgs- ufou use.kqd dsysY;k deZpk&;kaiSdh dkghauk nksu o”kZ >kyh rj dkghauk pkj

o”kZ >kyh vkgsr- R;kaps oS/krk u >kysys tkrizek.ki= vki.k nkcqu rj Bsoys ukgh\ R;kph eqnr dk;

gksrh\ o v’kh fdrh izdj.ks vkgsr\ ;k lokZaph ekfgrh ;kp yksdizfrfu/khP;k leksj vkyh ikfgts- vkEgh

tks vuq’ks”k Hkjyk vkgs rks bekunkjhus Hkjyk vkgs- o vk.k[khgh th ins fjDr vkgsr R;kckcr tsOgk tsOgk gs

yksd izLrko vk.krhy rsOgk vkEgh rh ins Hk#- ijarq R;k yksdkaph izek.ki=s cjkscj vkgsr dk;\ ijarq tsOgk

uxjlsodkaps tkrizek.ki= voS/k Bjrs R;kposGh lfpo lkgsckaps R;kl i= izkIr gksrs dh vktiklqu vki.k

lnL; ukghr R;kuarj xqUgk nk[ky gksrks R;k tkxsoj iksVfuoM.kwd gksrs- Eg.kqu T;k yksdkauh xSjQk;nk ?ksoqu

;sFks fu;qDrh ?ksryh vkgs] v’kh th dkgh izdj.ks izyafcr vlrhy R;k ckcrhr ;kp yksdizfrfu/khaP;k

dkyko/khr fu.kZ; >kyk ikfgts- dkj.k dh ;k yksdizfrfu/khaoj vkjksi ykxq u;s- ;kckcrhr vkEgh usgehp

[kqyklk dsyk vkgs dh] izek.ki= iMrkG.khph tckcnkjh vf/kdk&;kaP;k fuoMlferhph jkghy-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&egkikSj egksn;] lokZr ‘ksoVh eh cksyr vkgs- egkikSj egksn;] eyk

,d vkBo.k >kyh- fo/kku ifj”knse/;s tsOgk ,d y{kos/kh lwpuk mifLFkr >kyh gksrh rsOgk lHkkirhaP;k

vklukoj vkeps milHkkirh Jh- olar Mko[kjs lkgsc vkluLFk gksrs- o vkt ;k lHkkx`gke/;s gh ,d

y{kos/kh lwpuk mifLFkr >kyh vkgs rsOgk miegkikSj egkikSjkaP;k vklukoj vkluLFk vkgsr- R;kosGP;k

y{kos/khe/;s 855 bekjrhackcr fu.kZ; >kyk T;k fu.kZ;keqGs vkeps ‘kgj m/noLr gks.;kiklqu okpys- ;sFks

,d y{kos/kh v’kh mifLFkr >kyh T;k ckcrhr laiq.kZ lHkkx`gkps ,der vkgs- iz’kklu Lor% ekU; djr

vkgs dh] pqd >kyh vkgs ijarq R;kuarjgh R;k vf/kdk&;kl inksUurh fnyh vkgs- vkiY;k tckcnkjhe/;s

iq.kZi.ks vi;’kh BjY;kuarjgh] brds vkjksi o izR;kjksi ykoY;kuarjgh R;k vf/kdk&;kl eqnrok< rj ukgh

ijarq inksUurh vkgs- ihvkjvks] iCyhd fjys’ku vkWfQlj] iCyhd’kh R;kaps fjys’ku dls vkgs gs ;ko#u

fnlqu ;srs dh] lHkkx`gke/;s ,d lq/nk lnL; R;kaP;k cktwus cksyr ukgh- ijarq eyk vls okVrs dh] R;kauh

QDr vk;qDrka’khp laidZ Bsoyk vkgs- turs’kh laidZ Bsoysyk ukgh- ;kp dkj.kkeqGs R;kl inksUurh fnyh-

R;kl vfrfjDr dkes ns.;kr vkyh- egkuxjikfydse/;s ts dkgh pkyys vkgs R;kph ekfgrh vki.kkal d#u

ns.;klkBh gh y{kos/kh lwpuk ekaMyh vkgs- vkrk&vkrk vkeP;k Jh- izeksn Vkys ;kauh lakfxrys dh] i=dkj

d{kkph fLFkrh dk; vkgs\ vkeP;k i=dkjkauk dks.k&dks.kR;k leL;kauk lkeksjs tkos ykxr vkgs- o th

O;Drh tulaidZ vf/kdk&;kapk d{k cjkscj lkaHkkGq ‘kdr ukgh R;k O;Drhl izHkkx lferhpk izHkkx vf/kdkjh

Eg.kqu clfoys tkrs\ rj vkt vk;qDr lkgsc jtsoj vlrkauk Jh- jkSjkGs lkgsckauk clfoys vlrkauk v’kk

;k Js”B vf/kdk&;kl dk clfoys ukgh\ eyk rj vls okVrs dh Jh- jkSjkGs lkgsckais{kk Jh- ;qojkt Hknk.ks

gsp vk;qDrkaP;k tkLr toG vkgsr- R;kaukp vktP;k egklHksr vk;qDrkaP;k LFkkuh clok;ps gksrs\ rj gs

dk; pkyys vkgs\ lHkse/;s vkokt mBfo.ks gsp vkeps drZO; vkgs dh] ppsZrqu dkghrjh ifj.kke dk<.ks gs

vkeps dke vkgs- R;kauk eqnrok< n;k;ph vkgs] R;kaP;k fo#/nph pkSd’kh iq.kZ Ogk;ph vkgs- rjhgh rs

inkoj jkgrhy] rs inkoj dk jkgrhy\ lHkkx`gkrhy ,dgh lnL; R;kaP;k cktqus cksy.;kl r;kj ukgh-

Hkys ex rks dks.kR;kgh i{kkpk vlks- bFki;Zarp dh] R;kaP;k fo#/n ;sFks eqn~ns mifLFkr gksr vlrkauk i=dkj

d{kkrhy i=dkj VkG;kapk dMdMkV djr vkgsr- gs rj ;k xks”Vhps lqpd vkgs dh] rs vkiY;k dkeke/;s

fdrh dq’ky vkgsr\ egkikSj egksn;] vkiY;kleksj rh osG vkyh vkgs th Jh- olar Mko[kjs lkgsckaleksj

vkyh gksrh- R;k y{kos/kh lwpusP;k ek/;ekrqu R;kauh tks fu.kZ; ?ksryk o vkiY;k mYgkluxj ‘kgjkl

okpfoys rlk gk Bksl fu.kZ; vki.kkal ?;k;pk vkgs- iq<hy egklHksi;Zar vkEgh dk Fkkack;ps\ vkEgkayk

vktp ;k ckcrhr ifj.kke ikfgts- ;sFks yksdkauh vkEgkayk fuoMqu fnys vkgs- uSfrdrsph VkyeVksG can

djk- Rojhr fu.kZ; ?;k- VkyeVksG d# udk-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& ;k y{kos/kh lwpusckcr Jh- fnyhi ykyokuh o Jh- izeksn Vkys

;kauh T;k lqpuk dsY;k- R;kckcr vls Eg.kkos ykxr vkgs dh] tulaidZ vf/kdkjh gs vkiys in cjkscj

lkaHkkGr ukghr] gh nq%[kkph xks”V vkgs- vktiklqu rhu&pkj efgU;kiqohZ i=dkjkaps v/;{k Jh- fnyhi

feJkth ek- egkikSjkadMs vkys gksrs o Eg.kr gksrs dh vkeP;kdMs i=dkj d{k ukgh- R;kosGh egkikSjkauh

Rojhr tulaidZ vf/kdk&;kauk cksykoqu vkns’k fnyk dh i=dkjkauk loZ lks;h&lqfo/kk fnY;k ikfgtsr- Jh-

fnyhi feJkth ekÖ;kdMs nksu&pkj osGk vkys gksrs- R;kuarj rhu&pkj osGk eh lq/nk tulaidZ

vf/kdk&;kauk fopkj.kk dsyh dh] vn;kii;Zar i=dkjkauk d{k dk feGkyk ukgh\ R;kosGh R;kauh lkafxrys

dh] rj.kryko ;sFks jaxjaxksVhps dke pkyq vkgs- nq#Lrhps dke pkyq vkgs- ijarq nq%[kkus Eg.kkos ykxr vkgs

dh vkti;Zar i=dkj ca/kq&Hkfxuhauk d{k feGkyk ukgh- o R;kauk th VsfyQksu o QWDlph lqfo/kk feGkyh

ikfgts] rh lq/nk feGr ukgh- gh vfr’k; nq%[knk;d ckc vkgs- R;keqGs tulaidZ vf/kdkjh ;kl inkoj

jkg.;kpk gDd ukgh- R;keqGs vfrfjDr vk;qDrkauk ek>s fuosnu vkgs dh] i=dkjkauk d{k] VsfyQksu QWDl]

fi.;kps ik.kh ;k lqfo/kk feGkY;k ikfgtsr R;kpcjkscj y{kos/kh lwpusckcr [kqyklk n;k-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&lHkkx`gkP;k Hkkouk y{kkr ?ksrk R;kauk inko#u gVfoys tkos-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&Rojhr gVfoys tkos- vk;qDr lkgsc] ;kckcrhr vkiyk fu.kZ; n;k-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& ;kaP;kckcrhr th pkSd’kh pkyq vkgs rhpk vgoky o

dk;erslaca/khpk izLrko iq<hy egklHksr vkyk ikfgts-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh@ Jh- fouksn Bkdqj %&rksi;Zar R;kaP;kdMs dqBY;kgh foHkkxkpk dk;ZHkkj

vlrk dkek u;s-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& fBd vkgs-

ek- lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&fcu [kkR;kpk vf/kdkjh Eg.kqu R;kauk Bsoys tkos- dks.kR;kgh [kkR;kps dke

R;kauk nsoq u;s-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- egkikSjth] lHkkx`gkph Hkkouk y{kkr ?ksoqu fu.kZ; ?;k- lHkkx`gkaP;k

Hkkouka’kh [ksGw udk- mYgkluxje/khy turk vkiys d”Vkps iSls djkP;k #ikus nsrs R;k iS’;krqu gs

vf/kdkjh ixkj ?ksrkr- R;k iS’;kpk nq#i;ksx d# udk-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&fu.kZ; ?ks.kkjs vkEgh vkgksr- o lHkkx`gkus ,derkus fu.kZ; ?ksryk vkgs-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&yksdizfrfu/khaP;k Hkkoukapk vknj jk[kyk tkok- Jh- Hknk.ksauk ineqDr dsys

tkos-

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&ek- egkikSj] lUekufu;

lnL;] tulaidZ vf/kdkjh Jh- ;qojkt Hknk.ks ;kaP;kckcrhr ts eqn~ns mifLFkr dsys vkgsr- Jh- Hknk.ksaP;k

ckcrhr dkgh efgykaps vkjksi vkgsr] R;kckcr ekÖ;kdMs R;kaph pkSd’kh pkyq vkgs- ngk fnolke/;s

pkSd’kh iq.kZ dsyh tkbZy- pkSd’khpk o R;kaP;k dk;erslaca/khpk izLrko 28 rkj[ksP;k vxksnj ek-

vk;qDrkaP;k leksj lknj dsyk tkbZy- o iz’kklukP;k orhus iq<hy egklHkse/;s gs nksUgh izLrko vk.kys

tkrhy-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&rksi;Zar R;kaP;kdMs dks.kR;kgh foHkkxkpk dk;ZHkkj lksioq u;s-

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&ek- egklHksP;k Hkkoukapk

vknj d#u ;k loZ ckch mn;k ek- vk;qDr lkgsckaleksj BsoY;k tkrhy-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh @Jh- yky iatkch %&vk;qDrkaP;k LFkkuh vki.k clyk vkgkr- vkt

vki.k vk;qDr vkgkr- egkikSjkaP;k vkns’kkps ikyu Ogkos-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&Jh- Hknk.ks fo”k;h dkgh [kkl ukrslaca/k vkgs dk;\ vk;qDrkaP;k vklukoj

clY;kuarjgh fu.kZ; ?ks.;kpk dkgh vf/kdkj ulsy rj vki.k R;k vklukoj clykrp dk\ ;kckcrhr

mRrj n;k- egkikSjkaP;k vkns’kkph vogsyuk d# udk- R;kapk vieku d# udk-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vki.k vk;qDrkaP;k vklukoj clykr uk\

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %&ek- egkikSjth] ek>s vls fuosnu vkgs dh] Jh- izdk’kth ;kauh ;kckchoj

izdk’k Vkdkok-

ek- lnL; Jh- izeksn Vkys %&vk;qDr lkgsc] rqEgh egklHkspk vieku djr vkgkr-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&vk;qDr lkgsc] rqEgh egklHskpk vieku djr vkgkr-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&ukghrj vktph lHkk LFkfxr djk- ;kckchpk fu.kZ; >kY;kuarjp lHkk

lekIr gksbZy-

ek- lnL; Jh- gjnkl ekf[ktk %&egkikSjth] tj vki.k ;k fo”k;koj fu.kZ; ?ksoq ‘kdr ulky rj ;kckcrhr

lUekufu; lnL; Jh- fnyhi ykyokuh ;kauh th lwpuk dsyh vkgs R;kuqlkj vki.k lHksps dkedkt ngk

fnolklkBh LFkfxr djk- vgoky vkY;kuarjp ;koj fu.kZ; ?;k-

ek- lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %&vkB fnolkuarjgh vk;qDr lkgsc vkys ukghr rj egklHksr R;kaP;k

vklukoj Jh- jkSjkGs lkgsckaukp clkos ykxsy- T;k&T;k osGh egklHkse/;s vls eqn~ns ;srkr R;k&R;k osGh

vk;qDr lkgsc jtsoj tkrkr-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&lHkkx`gkyk lHkkx`gklkj[ks Bsok cktkj cuoq udk-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&ek- egkikSj egksn;] ek>h ,d fouarh vkgs dh] vf/kdk&;kauh lHkkx`gke/;s

;srkauk r;kjhuh’kh ;s.;kps vkns’k loZ vf/kdk&;kauk n;k- lHkkx`gkpk ntkZ [kkykor pkyyk vkgs-

lHkkx`gkrhy lnL; fdrhgh vH;kl d#u vkys rjh vf/kdk&;kadMqu R;kaps mRrj feGr ukgh- gh ckc

nxMkoj Mksds vkiV.;klkj[kh vkgs- vkf.k ex iz’u mifLFkr djk;ps d’;klkBh v’kh lnL;kae/;s Hkkouk

fuekZ.k gksr vkgs- ,dkgh iz’ukps lek/kkudkjd mRrj feGr ukgh- ;kpeqGs ;k egkikfydsps uko [kjkc

>kys vkgs- Eg.kqu vf/kdk&;kauk fouarh vkgs dh] rqEgh ts gq’kkj vkgkr rqeph rh gq’kkjh egklHksr fnlq

n;k- ekfgrh fcupqd vlq n;k vkf.k izR;sd iz’ukps mRrj vkEgh tckcnkjhus nsoq v’kh rqeph Hkkouk o

bPNk’kDrh vlq n;k- gh tk.kho vk;qDrkaiklqu lokZauh djkoh- vU;Fkk ;sFks ,d mnzsd gksbZy- lHkkx`gkP;k

lnL;kph tj gh Hkkouk vlsy rj yksdkaps dk;\ rqEgh tj mRrjp nsoq ‘kdr ulky rj] jsfct batsaD’ku

iqjoB;kpk Bsdk dq.kh ?ksryk vkgs gs tj mPp inkP;k vf/kdk&;kyk ekfgr ukgh- ,dk vf/kdk&;kph

fu;qDrh d/kh >kyh vkgs\ R;kl lsosrqu d/kh dk<k;ps vkgs\ R;kph eqnrok< d/kh >kyh\ gs

eq[;ky;kP;k mik;qDrkauk ekfgr ukgh- vk;qDrkaP;k LFkkuh clysY;k vfrfjDr vk;qDrkauk ekfgr ukgh rs

Eg.krkr dh gh ckc eh vk;qDrkaP;k fun’kZukl vk.kqu nsbZu- Eg.kts gs dk; pkyys vkgs\ vk;qDrkaP;k

LFkkuh clysys vk;qDr Eg.krkr dh] ;kckcrhr eh vk;qDrka’kh ppkZ djsu- ;kis{kk eksBs nqnsZOk dk;\

v’kkizdkjps lHkkx`g pkyys rj yksdkauh fodkldkekaph fdrhgh LoIu ikfgyh rjh rh d/khgh iq.kZ gks.kkj

ukghr- vkf.k dsoG vf/kdk&;kaP;k mnkflui.kkeqGs o gyxthZi.kkeqGs mYgkluxj jlkrGkyk xsys vkgs-

vkEgh lRrk/kk&;kauk nks”k nsr gksrks ijarq ;sFks dsoG tks nks”k vkgs rks iz’kklukrhy vf/kdk&;kapk- rj d`i;k

rqEgh rqeps /kMs ?;k] dk;Z’kkGk ?;k] ukghrj foHkkxkae/;s cny djk;ps vlrhy rs djk- ijarq vkEgkal tks

ifj.kke ikfgts vlsy rks n;k ukghrj rqeps dkgh [kjs ukgh- egkikSj egksn;] ;k egkuxjikfydsps fp= dkgh

cjkscj fnlr ukgh- NksVs&NksVs eqn~ns vkgsr ijarq R;kaps lek/kkudkjd mRrj vk;qDrkaiklqu mik;qDr] oSn;dh;

vf/kdkjh dq.khgh nsoq ‘kdys ukgh- mRrj nsoq ‘kdr ulky rj rqEgh egkikfydk dk; pkyfo.kkj\ ;klkBh

Jh- ekf[ktk lkgsckauh lkafxrY;kizek.ks vkB fnolklkBh lHkk rgdqc djk ;k fo”k;kckcr pkSd’kh d#u

vgoky lknj djkok- ;klkBh ckdh loZ dkes lksMqu fnyh rjh pkyrhy v’kh osG vkysyh vkgs- i=dkj

d{kke/;s i=dkj clys vkgsr R;kauh tj dkedktkph v’kkizdkjph o`Rrs ladyhr dsyh rj dk; gksbZy\

lHkkx`gkpk dks.krk Lrj vki.k jk[kr vkgkr\ ,dne ch xzsM] lh xzsM] Mh xzsMP;k [kkyh iz’kklu pkyys

vkgs- dq.kkykgh dkghgh ekfgrh ukgh] dkghgh r;kjh ukgh- vkEgh fdrhgh r;kjh d#u vkyks rjh Qk;nk

dk;\ fHkarhoj Mksds vkiVqu ?ks.;klkj[kh fLFkrh- gs loZ pqdhps vkgs vkEgh yksdkauk dk; lsok ns.kkj\

f’kQkjl dj.ks vkeps dke vkgs] vaeyctko.kh dj.ks vkiys dke vkgs- ijarq vki.kkal lq/nk dkgh ekfgrh

ikfgts- bPNk’kDrh ikfgts- ijarq rh dkghgh ukgh] ‘kqU;&’kqU;&’kqU;------------ egkikSj egksn;] vkB

fnolklkBh lHkk LFkfxr djk o ;k egklHkse/;s ts&ts eqn~ns mifLFkr >kys vkgsr R;kaph lfoLrj ekfgrh]

Hkysgh dk;nk dkghgh vlks ‘kklu o iz’kklu ;kauk tj okVr vlsy rj Jh- lrjkenkl tslokuh o vkEgh

mifLFkr dsysY;k eqn~n;kaph lfoLrj ekfgrh iq<hy egklHksr fnyh tkoh- gh lHkk vkB fnolklkBh LFkfxr

d#u iq<hy egklHksr ekfgrh fnyh tkoh-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&fojks/kh i{k usrk Jh- /kuat; cksMkjs ;kauh EgVys dh] vf/kdkjh

yksdizfrfu/khaP;k iz’ukauk ;ksX; rh mRrjs nsr ukghr gs lR; vkgs- rlsp ;k vxksnj eh EgVY;kizek.ks

yksdizfrfu/khauk lUekuiqoZd okx.kqd fnyh tkr ukgh gsgh lR; vkgs- ;klkBh loZ vf/kdk&;kauk fouarh

vkgs dh] fojks/kh i{k usR;kauh ts dkgh eqn~ns mifLFkr dsys vkgsr R;kckcrhr vki.k ;ksX; rh dk;Zokgh

djkoh-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&ek- egkikSj egksn;] fdR;sd uxjlsodkaP;k izHkkxkrhy jLrs] pkSd uxj

bR;knhaP;k ukedj.kkps izLrko fdR;sd fnolkaiklwu izyafcr vkgsr- iq<hy egklHksr rs loZ izLrko Bsoqu

R;kl eatqjh ns.;kps iz;Ru dsys tkosr- /kU;okn A

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&ek- egkikSjkauh fnysY;k

vkns’kkizek.ks dk;Zokgh dj.;kr ;sbZy-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- vk;qDr lkgsc] dk; dkjokbZ dj.;kr ;sbZy rs Li”V djk-

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&Jh- ;qojkt Hknk.ks ;kaP;k

lanHkkZr] rs pkSd’khP;k lanHkkZr o dk;ers lanHkkZrhy loZ izdj.k iq<hy egklHksr Bso.;kr ;sbZy- R;kosGsl

ek- egklHkk ;ksX; rks fu.kZ; ?ks.;kl l{ke jkfgy-

Ekk- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %& ek- vk;qDr lkgsc iq<hy egklHksi;Zar\ rks i;Zar R;kaP;kdMs nksUgh ins

vlrhy dk;\

ek- lnL; Jh- jktq Vsdpankuh o ‘;kelqanj jksgMk gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&vfrfjDr dk;ZHkkj

dk<.;klkBh ;kiwohZp ek- egkikSjkauh vkns’k fnys vkgsr-

Ekk- lnL; Jh- ‘kkarkjke fude] Jh- ukuk iokj gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&egkikSjkauh vki.kkal fnysY;k vkns’kkpk vkEgkal [kqyklk djkok-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&rksi;Zar R;kaP;kdMs dks.krsgh in jkg.kkj ukgh-

ek- lfpo %&y{kos/khojhy fuosnu lekIr >kys- fBd vkgs\

fo”k; Ø- 2 okpqu nk[kforkr-

fo”k; Ø- 2 %& ekxhy fo’ks”k egklHksps fnukad 24@11@2006 ¼R;kr fn- 2@12@2006]

7@12@2006½ jksthps bfro`Rr dk;e dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh%&ek- egkikSjth] fnukad 24@11] 2@12] 7@12 ;k lHkkaph dk;Ziz.kkyh

T;k i/nrhus pkyfo.;kr vkyh R;kckcrhr vkeph v’kh ,d gjdr vkgs dh] ;kckcr mPp U;k;ky;kr

fjV fiVh’ku nk[ky dj.;kr vkysyh vkgs- R;keqGs ek>h vki.kkal v’kh fouarh vkgs dh] gs bfro`Rr

izyafcr Bsoys tkos- R;kr mPp U;k;ky;kpk dkgh fu.kZ; vkyk rj R;kpk ifj.kke ;k bfro`Rrkoj gksbZyp

gksbZy- Eg.kqu ek>s vls fuosnu vkgs dh] gs bfro`Rr izyafcr Bsoys tkos-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ek- egkikSjth] mPp U;k;ky;kpk tks fu.kZ; vlrks rks loksZPp vlrks-

R;klkBh dq.kkph gjdr vl.;kph xjt ukgh- bfro`Rr dk;e dsys tkoq u;s vlk mPpRre U;k;ky;kpk

dks.krkgh fu.kZ; ukgh fdaok vkns’k ukgh- izR;sd efgU;kl egklHksph loZlk/kkj.k egklHkk vlrs o izR;sd

efgU;kl egklHkk gksrs frps bfro`Rr dk;e djkosp ykxrs- eh mnkgj.k nsoq bfPNrks dh] ;k frUgh lHkkaps

bfro`Rr vk{ksikgZ gksrs rj egkikSjkauh rs dk;e dj.;klkBh Bsoko;klp udks gksrs- ijarq gh ,d fu;fer

izfØ;k vkgs- dkj.k dh gs ts bfro`Rr vkgs rs tsOgk lHkk lqpuk fu?krs rsOgk R;kojhy ifgyk fo”k;

bfro`Rrkpk vlrks- R;koj ifgyk fo”k; ekxhy lHksps bfro`Rr dk;e dj.;kpk vlrks- vkt vkeP;k

leksj rhUgh lHkkaps bfro`Rr dk;e dj.;kpk tks fo”k; vkyk vkgs] gs bfro`Rr dk;e dsY;kus mPp

U;k;ky;kP;k fu.kZ;koj dks.krkgh ifj.kke gks.kkj ukgh- o bfro`Rr dk;e djrkauk lHkse/;s ,d cksyys xsys

vlsy vkf.k fyfgys osxGsp vlsy rj R;kph nq#Lrh dsyh tkrs- o nqljh dks.krhp xks”V ulrs- eyk vls

okVrs dh] lHkkx`gkleksj dk;e dj.;klkBh ts bfro`Rr vkys vkgs rs dk;e dj.;kl dkghgh gjdr ukgh-

ek- lnL; Jh- lq;Zdkar fyaxs gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ikl&ikl---------------

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %&ek- egkikSjth] eh ,d xks”V vk.k[kh tksMq bfPNrks dh] ;k lHkkae/;s

tsFki;Zar vkEgh mifLFkr gksrks rsFki;Zar rj fBd vkgs ijarq R;kuarj cjhp’kh dk;Zokgh pkyfo.;kr vkyh

vkgs] bfro`Rrkar cjhp’kh ikus tksMyh vkgsr R;ke/;s v’kk c&;kp’kk xks”Vh vkgsr T;k vkeP;klkBh

vk{ksikgZ v’kk vkgsr-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ernku ?ksrys tkos-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&egkikSj egksn;] lfpo dk;kZy;kl Hkkjrh; ekud la?k}kjk

vk;,lvks&9001%2000 gk iqjLdkj feGkysyk vkgs- ekukadu feGkys vkgs- R;kapk dkjHkkj LoPN vkf.k

fuVusVdh vkgs- bfro`Rrke/;s ts dkgh fyfgys vkgs rs ‘kCn u ‘kCn cjkscj vkgs- R;kps lk{khnkj vkEgh

loZ yksd ;sFks vkgksr- ;klkBh bfro`Rr dk;e dj.;ke/;s dkgh vMp.k vkgs vls eyk okVr ukgh-

R;kosGsl ts xSjgtj gksrs R;kapk rj dkgh iz’up mn~Hkor ukgh] laca/kp ;sr ukgh-

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %&vkepk fojks/k vkgs] Hkysgh ernku ?;k-

ek- lfpo %&vkiyk fojks/k d’kklkBh vkgs\ 24@11@2006 jksthps bfro`Rr vki.k ekU; djr vkgkr-

fnukad 2@12 o 7@12 ps bfro`Rr vki.k ekU; djr ukghr\ ifgyh lHkk 24@11@06 jksth gksrh-

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %& 24@11@06 ph v/khZ lHkk- ek- egkikSjkauh -------------

ek- lfpo %&vki.k yksd lHksrqu ckgsj xsY;kuarj\

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %&R;k uarjP;k lHksP;k bfro`Rrkl vkeph gjdr vkgs-

ek- lnL; Jh-gksf’k;kjflag yckuk gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&lfpo dk;kZy;koj vkjksi yko.ks ;ksX; ukgh-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&gs fu?kwu xsY;kuarj lHksr dk; >kys gs ;kauk dls ekfgr\

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %&cjkscj vkgs] eh rs bfro`Rr okpys vkgs-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&bfro`Rrke/;s xMcM d’kh gksoq ‘kdsy\

ek- lnL; Jh- yky iatkch %& vls vkjksi yko.ks pqdhps vkgs-

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh%&eyk vls Eg.kk;ps vkgs dh] ernku dj.;kpk vf/kdkj ---------------

ek- lfpo %& ts lnL; bfro`Rr iku Ø- 1 rs 13 i;Zar ekU; djk;ps ukgh o iq.kZP;k iq.kZ bfro`Rr i`”B Ø-

1 rs 55 i;Zarps bfro`Rr ekU; dj.;kl ts lnL; r;kj vkgsr R;kauh d`i;k vkiys gkr oj djkosr-

i`”B Ø- 1 rs 55 i;Zarps bfro`Rr dk;e dj.;kps cktqus 24 lnL;

1- Jh- eksgu lk/kokuh

2- Jh- v’kksd Bkdqj

3- Jh- fd’kksj ouokjh]

4- Jherh ekyrh djksfr;k

5- Jherh csch oflVk

6- Jherh dksey cfBtk

7- Jherh fnik iatkch

8- Jherh js[kk dkjhjk

9- Jherh eksuk ouokjh

10- Jh- vUuq euokuh

11- Jh- /kuat; cksMkjs

12- Jh- fnyhi xk;dokM

13- Jh- jktsanzflag HkqYyj

14- Jherh llk.ks y{eh

15- Jh- fo’oukFk ikVhy

16- Jh- bZ’oj ieukuh

17- Jh- izeksn Vkys

18- Jh- xksfoanjke yqaM

19- Jh- v’kksd Bkdqj

20- Jh- cPpkjke #ipankuh

21- Jh- meki jkenkl

22- Jherh lafxrk tkoGs

23- Jh- fouksn Bkdqj

24- Jherh feuk lksaMs

ek- lfpo %& o ts lUekufu; lnL;] R;krhy dkgh Hkkxki;Zarps bfro`Rr dk;e d# bfPNrkr] lRrk/kkjh

i{kkps lnL; tsFki;Zar lHksr mifLFkr gksrs rsFki;Zarph th dk;Zokgh >kysyh vkgs rs vkf.k R;kuarj th

dk;Zokgh >kyh vkgs rs bfro`Rr ekU; d# bfPNr ukghr v’kk lnL;kauh d`i;k vkiys gkr oj djkosr-

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %&i`”B Ø- 13 uarjps----

ek- lfpo %&vkiys Eg.k.ks eyk letys- ek- egkikSjkauh tsFks lHkk lekIr >kY;kps ?kksf”kr dsys R;kuarjps

bfro`Rr vki.k ekU; d# bfPNr ukghr-

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %&tux.keu uarjps bfro`Rr ekU; d# bfPNr ukgh-

ek- lfpo %&eh letyks- rj vkiY;k Eg.k.;kuqlkj ts lUekufu; lnL; vkiys er uksanoq bfPNrkr

R;kauh d`i;k vkiys gkr oj djkosr] Eg.kts ts lUekufu; lnL; ikuØ- 1 rs 13 i;Zar bfro`Rr dk;e

dj.;kl bPNqd vkgs o iku Ø- 14 rs iku Ø- 55 i;Zar iq.kZi.ks tls vkgs rls bfro`Rr dk;e dj.;kl

r;kj ukgh R;kauh d`i;k vkiys gkr oj djkosr-

11 lnL;

1- Jh- jktw tX;klh

2- Jh- lrjkenkl tslokuh

3- Jh- x.kir ,Mds

4- Jh- lqjs’k xk;dokM

5- Jh- izHkqukFk xqIrk

6- Jh- pankjke eksdy

7- Jh- nsoasnzflag [ksek.kh

8- Jherh feuq nklkuh

9- Jherh deyk ‘kekZ

10- Jherh lqtkrk fjtokuh

11- Jh- fouksn ryjstk

ek- lfpo %& bfro`Rr dk;e dj.;kP;k cktqus 24 vkf.k fojks/kkr 11 ers-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& ekxhy lHksps fnukad 24@11@2006 ¼R;kr fn-

2@12@2006] 7@12@2006½ jksthps bfro`Rr tls vkgs rls cgqerkus dk;e dj.;kr ;sr vkgs-

lwpd % Jh- /kuat; cksMkjs

vuqeksnd % Jh- fd’kksj ouokjh

egklHkk Bjko dz- 29 v fnukad % 20@2@2007

gh egklHkk fnukad 24@11@2006 ¼R;kr 2@12@06] 7@12@06½ jksthP;k egklHksP;k

bfro`Rrkarkrhy lfpokauh izLr`r dsysY;k i``”B Ø- 1 rs 55 i;Zar tls vkgs rls dk;e dj.;kl ekU;rk nsr

vkgs-

cgqerkus

mi&egkikSj@ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

ek- lfpo %& fo”k; Ø- 3 okpqu nk[kforkr

ek- lnL; Jh- Vsdpankuh jktq ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 3%& Jh euksgj rksrykuh o Jh- tkWtZ lkGos] eqdkne ¼l/;k lsokfuo`Rr½ ;k

deZpk&;kauk lsokfuo`Rrh osruik++= lsokdkyko/kh derjrk {kekfir dj.;kl

ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&;k fo”k;kl vkepk fojks/k ukgh- v’kh ekfgrh vkgs dh] vls cjspls

deZpkjh vkgsr] 1996 e/;s T;akP;k use.kqdk >kY;k vkgsr R;kaP;k ckcrhrhy izLrko vn;ki

egklHksrvk.kysyk ukgh- vkeph v’kh fouarh vkgs dh] v’kh th dkgh izdj.ks izyafcr vkgsr rh lq/nk

vk.kyh tkohr- vls EgVys tkrs dh] iz’kklu dkgh yksdkaph cktq ?ksrs- R;kaps izLrko egklHksiq<s ;srkr-

brjkaps izLrko ;sr ukghr- eyk vls okVrs dh] izyafcr vlysys v’kk izdkjps loZ fo”k; iq<hy egklHksr

vkys ikfgtsr-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&lokZaps izLrko ,dkp osGsl vkys ikfgtsr-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&ckdhps ts dkgh v’kk izdkjps izLrko izyafcr vkgsr rs loZ

vkys ikfgtsr-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&v’kk izdkjps ckdhps ts izLrko jkgwu xsys vkgsr rs lq/nk vkys ikfgtsr-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&;k ckcrhr vk;qDr lkgsckauk funsZ’k fnys vkgsr-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&gk fo”k; ikjhr dsyk tkok- ;kuarj v’kk izdkjps tso<s izLrko izyafcr

vkgsr rs loZ iq<hy egklHksr vk.kys tkosr-

ek- lnL; Jh- nsosanzflag [ksek.kh %&ek- egkikSjth] gk tks nksu deZpk&;kapk izLrko Bsoyk vkgs] ;k

O;frfjDr ts dkgh izLrko izyafcr vkgsr rs lq/nk vk.kys ikfgtsr-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %& iq<hy egklHksr vk.kys tkosr-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&T;kph T;k rkj[ksiklqu fu;qDrh >kyh vkgs R;k rkj[ksiklqu R;kl

gs Qk;ns feGkys ikfgtsr- o ts izLrko jkfgys vkgsr rs iq<hy egklHksr vk.kys tkosr o R;kauk loZ] ykHk

feGkys ikfgtsr-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½%&ek- egkikSjth] Jh- euksgj rksryk.kh gs fnukad

31@7@2006 jksth o Jh- tkWtZ lkGos gs fnukad 31@8@2006 jksth fu;r o;ksekukuqlkj lsokfuo`Rr

>kys vkgsr- R;kauk Hkfo”;fuokZgfu/khpk Qk;nk feG.kkj uOgrk- Eg.kqu gh nksu izdj.ks egklHksiq<s vk.kyh

vkgsr- vk.k[kh T;k dkgh dslsl vkgsr R;kgh vkEgh egklHksiq<s vk.k.kkj vkgksr-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&iq<hy egklHkse/;s\ ekpZ efgU;kP;k egklHkse/;s\

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&iq<hy egklHkse/;s vkys ikfgtsr- jkstankjhojhy lsok xzkg; /k#u

lokZaph lsokts”Brk xzkg; /kjyh ikfgts- R;kpcjkscj loZ Qk;ns feGkys ikfgtsr- iq<hy egklHksr gs izLrko

vk.kys tkosr v’kk ek>k vkns’k vkgs-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ek- egkikSjth] iq<hy egklHkk gh ‘ksoVph egklHkk vlY;kus R;kosGsl

nqikjP;k Hkkstukphgh O;oLFkk dsyh tkoh-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&cq/kokjh egklHkk ?ks.;kpk iz;Ru d#-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %& fuoM.kwd gkjysY;kapkgh lUeku djk- eh lq/nk nksu lnL; fuoMwu

vk.kys vkgsr- rs lq/nk vkeP;k foHkkxkps izfruh/khRo djrhy-

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 3%& Jh euksgj rksrykuh o Jh- tkWtZ lkGos] eqdkne ¼l/;k lsokfuo`Rr½

;k deZpk&;kauk lsokfuo`Rrh osruik++= lsokdkyko/kh derjrk

{kekfir dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydse/;s Jh- euksgj rksryk.kh o Jh- tkWtZ lkGos gs fnukad 2@11@1996

iklwu ^^eqdkne** ;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr gksrs- Jh- euksgj rksryk.kh gs fnukad 31@7@2006 jksth o

Jh- tkWtZ lkGos gs fnukad 31@8@2006 jksth fu;e o;ksekukuqlkj lsokfuo`Rr >kys vkgsr-

‘kkldh; deZpk&;kl fuo`Rrh minku vkf.k dqVqac fuo`Rrh osru feG.;klkBh egkjk”Vª ukxjh lsok

¼fuo`Rrhosru½ fu;e 1982 ps fu;e 30 e/;s vgZrkdkjh lsospk dkyko/kh dehr deh 10 o”kZ gks.ks

vko’;d vkgs] v’kh rjrwn vkgs-

egkjk”Vª ukxjh lsok ¼fuo`Rrhosru½ fu;e 1982 ps fu;e 54 ¼2½ e/;s lsosrhy derjrk {kekfir

dj.kslkBh lsokfuo`Rr gks.kk&;k deZpk&;kus fuo`Rrh osruklkBh dsysY;k vgZrkdkjh Hkj ?kkyw ‘kdsy o rh

fuo`Rrh osruklkBh fg’kksckr /kjyh tkbZy] v’kh rjrqn vkgs-

R;k vuq”kaxkus Jh- lkGos o Jh- rksryk.kh ;kaph fu;qDrh iklwu lsokfuo`Rrh i;Zarpk dkyko/kh]

vgZrkizkIr lsok] o lsosrhy derjrk {kekfir dj.;kpk dkyko/kh bR;knh rif’ky iq<hyizek.ks vkgs-

v-

Ø-

deZpk&;kaps uko Iknuke fu;qDrh fnukad lsokfuo`Rrh

fnukad

,dq.k lsospk

dkyko/kh

lsokrhy

derjrk

{kekfir

dj.;kpk

dkyko/kh

1- Jh- euksgj rksryk.kh Eqkdkne 2@11@1996 31@7@2006 9 o”kZ 8 efgus

29 fnol

3 efgus 1

fnol

2- Jh- tkWtZ lkGos Eqkdkne 2@11@1996 31@8@2006 9 o”kZ 9 efgus

29 fnol

2 efgus 1

fnol

fuo`Rrh osruik= lsokdkyko/kh iw.kZ dj.;kl Jh- euksgj rksryk.kh] eqdkne ;kauk 3 efgus 1 fnol

o Jh- tkWtZ lkGos] eqdkne ;kauk 2 efgus 1 fnol brdk lsok dkyko/khph vko’;drk vkgs- egkjk”Vª

ukxjh lsok ¼fuo`Rrhosru½ fu;e 1982 ps fu;e 54¼2½ vUo;s lsosrhy derjrk {kekfir dj.kslkBh

fu;qDrh izkf/kdkjh ek- egklHkk vlY;kus lnj deZpkjh Jh- euksgj rksryk.kh o Jh- tkWtZ lkGos] eqdkne

;kaP;k lsosrhy derjrk {kekfir dj.;kP;k dkyko/khl ekU;rk feG.kslkBh lnj izLrko ek- egklHksiq<s

izLrkfor dj.ksr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 30 fnukad%&20@2@2007

lqpdkps uko %& Jh- fd’kksj ouokjh

vuqeksndkps uko %& Jh- cPpkjke #ipankuh

gh egklHkk ojhy izLrkousr ueqn dsysY;k dkj.kkaeqGs Jh- euksgj rksrykuh o Jh- tkWtZ lkGos]

eqdkne ¼l|k lsokfuo`Rr½ ;k deZpk&;kauk lsokfuo`Rrh osruik= vgZrkdkjh lsok dkyko/kh derjrk {kekfir

djhr vkgs vkf.k R;kauk fuo`Rrh osruklkBh ik= Bjor vkgs-

dkj.k && fnukad 2@11@1996 iwohZ R;kauh fdR;sd o”kZ jkstankjhoj dke dsys vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

mi&egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

ek- lfpo %&d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 5-45 oktrk ek- mi&egkikSj rFkk

ihBklhu vf/kdkjh Jh- fouksn ryjstk ;kauh lHkk laiY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 20@3@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 20@3@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk eaxGokj fnukad 20@3@2007 jksth nqikjh 12-00

oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnj lHksr ek-mi&egkikSj Jh- fouksn ryjstk gs ihBklhu vf/kdkjh

;k LFkkuh vkluLFk gksRks- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @ gksR;k-

1½ ek- miegkikSj %&Jh- ryjstk fouksn panhjke

2-

3-

4-

5-

6-

7-

8-

9-

10-

11-

12-

13

14-

15-

16-

17-

18-

19-

20-

21-

22-

23-

Jh- Vsdpankuh jktq eFkqjknkl

Jh- xk;dokM fnyhi

Jh- ,Mds x.kir xksfoan

Jherh- 'kekZ deyk xaxk/kj

Jh- jksgMk ';kelqanj tkuhyky

Jh- xqIrk izHkqukFk nq[karh

Jh- iokj ukuk vkuank

Jh- lksuo.ks uFkq dk’khjke

Jh- tX;klh jktq fd’kupan

Jh- fude ‘kkarkjke vksadkj

Jh- Bkdqj fouksn ykyflax

Jherh- lksusth ehuk ¼lksaMs½

Jh- xk;dokM lqjs'k ukenso

Jherh ouokjh eksuk v’kksd

Jh- ouokjh fd'kksj ukjk;.knkl

Jh- lk/kokuh eksgu jganksey

Jh- tslokuh lrjkenkl iquenkl

Jh- yqaM xksfoanjke Mksyqey

Jh- ok?ks ‘kkeq ckcq

Jh- eqypankuh egsanz ijljke

Jh- oyspk i`Foh O;kikjhyky

Jh- ;kno ykyfcgkjh cq>kjr

24-

25-

26-

27-

28-

29-

30-

31-

32-

33-

34-

35-

36-

37-

38-

39-

40-

41-

42-

43-

44-

45-

Jh- vljksaMdj jkts’k mQZ jkt t;flax

Jh- pOgk.k jes’k egknso

Jh- tk/ko lqjs’k e/kqdj

Jherh lqosZ t;Jh lqfuy

Jh- EgLds vadq’k fuo`Rrh

Jh- pkS/kjh jktsanz ‘kkarkjke

Jh- Bkdqj ujsanzdqekj dsoyjke

Jh- cBhtk lat; jkepanz

Jh- #ipankuh cPpkjke ck’kksey

Jh- Bkdqj v’kksd Hkxokunkl

Jh- ieukuh bZ'oj lrjkenkl

Jh- cksMkjs /kuat; ckcqjko

Jherh- llk.ks y{ehckbZ jksfgnkl

Jh- euokuh vUuq ¼lueq[k½

Jherh cBhtk dksey ve`r

Jh- jkej[;kuh eksgunkl ¼xkMks½ ukjk;.knkl

Jherh- fj>ok.kh lqtkrk jes'k

Jherh djksfr;k ekyrh jk/kkpj.k

Jh- bnukuh jktq panzHkku

Jh- iatkch yky nsounkl

Jh- ekf[ktk gjnkl lUeq[knkl

Jh- ykyokuh fnyhi tsBkuan

rj]

ek- egkikSj %& 1- Jherh dkykuh T;ksrh ¼iIiq½ lqjs’k] ek- lnL; @ lnL;k 2- Jherh tkoGs lafxrk jes’k]

3- Jh- fyaxs lq;Zdkar ¼ccu½] 4- Jh- eksdy pankjke foBksck] 5- Jh- meki jkenkl jk?kksth] 6- Jherh

vkgqtk furk izdk’k] 7- Jh- Vkys izeksn ukensojko] 8- Jh- [ksek.kh nsosanzflag pankflag] 9- Jherh

dkjhjk js[kk eUuqey] 10- Jh- ikVhy fo’oukFk xkSre] 11- Jherh oflVk csch rqylhnkl] 12- Jherh

iatkch fnik ukjk;.k] 13- Jh- yckuk gksf'k;kjflax gfjflax] 14- MkW- ¼Jherh½ ukFkkuh fuuk izdk’k] 15-

Jherh nklkuh feuq jktdqekj] 16- Jh- o/kkfj;k jkts’k ukfudjke] 17- Jherh jkepankuh

Hkkouk euksgj] 18- Jherh eksdy lhek pankjke] 19- Jherh cke.kdj uafnuh xtkuu] 20- Jherh xqIrk

vfurk /kesanz] 21- Jherh [kkaMsdj izsek fHkek] 22- Jherh- elan ek;k ?ku';kenkl] 23- Jherh f[kyukuh

Hkkouk joh] 24- Jh- tk/ko iz’kkar txUukFk] 25- Jherh d`”.kkuh js[kk gjs’k] 26- Jh- Hkkysjko xkSre

;’koar] 27- Jh- iqjLokuh teuknkl [kqcpan] 28- Jh- t;fla?kkuh vfuy Hkxokunkl] 29-Jherh ekf[ktk

fdj.k y[kh] 30- Jherh Nkfcz;k Hkkjrh igykt] 31- Jh- csgjk.kh Bkdqjnkl o;Zynkl] 32-

MkW- ¼Jherh½ lk/kokuh t;k] 33- Jh- HkqYyj jktsanzflag fojflag gs lHksl vuqifLFkr gksrs @ gksR;k-

ek-vk;qDr Jh- lnkf’ko dkacGs gs vuqifLFkr vlY;kus R;kaP;k LFkkuh Jh- ukuk jkSjkGs] vfrfjDr

vk;qDr gs izkf/kd`r vf/kdkjh Eg.kqu vkluLFk gksrs- rlsp [kkyh n’kZfoysys vf/kdkjh lHksl gtj gksrs- [kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

13- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

14- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

15- Jh- feyhan lkoar] mi&vk;qDr

16- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

17- Jh- eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fon;qr

18- Jh- vkj-ch- f’kdsZ] izHkkjh dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k- foHkkx

19- Jh- ;qojkt Hknk.ks] tulaidZ vf/kdkjh

nqikjh 12-30 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ek- egkikSjth] loZ lUekufu; lnL;kauk psVhpan o xq<hikMok ;k

l.kkfufeRr gkfnZd ‘kqHksPNk nsrks-

ek- lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&lUekufu; egkikSjth] lokZauk xq<hikMok o uoo”kkZP;k gkfnZd ‘kqHksPNk A

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ek- egkikSjth] nksu vMhp efgU;kiqohZ ekyeRrk djke/;s dikr

dj.;kckcr fo’ks”k egklHkk vk;ksftr dj.;klkBh ,d i= ns.;kr vkys gksrs- ijarq R;kuarj

egkuxjikfydsP;k lkoZf=d fuoM.kwdh fuehRr vkn’kZ vkpkjlafgrk ykxq >kY;kus fo’ks”k egklHkk yko.;kr

vkyh ukgh- vkrk lkoZf=d fuoM.kwdk ikj ikMY;k vlwu vkn’kZ vkpkjlafgrk laiyh vlY;kus ;k ckcrph

lHkk 31 ekpZ iqohZ yko.;kr ;koh- dkgh yksd Eg.kr gksrs dh] vktP;k lHksr vk;qDr lkgsc ulY;kus gh

lHkk LFkfxr d#u 29 rkj[ksl lka;dkGh 4-00 oktrk Bsoyh tkoh- vktP;k lHkse/;s ek>k v’kklfd;

izLrko ?ks.;kr vkysyk ukgh- R;kpizek.ks Jh- jes’k pOgk.k ;kapkgh v’kklfd; izLrko ?ks.;kr vkysyk

ukgh- ;kpcjkscj vkEgh toGtoG 21 lnL;kauh lg;k d#u fo’ks”k egklHksph ekx.kh dj.kkjh uksVhl

fnysyh vkgs- R;kuqlkj vk;ksftr djko;kph fo’ks”k egklHkk lq/nk vn;ki vk;ksftr dsysyh ukgh- R;k

uksfVle/;s ‘kgjkrhy dj vkdkj.kh fuehRr ts dj;ksX; eqY; vkdkj.;kr vkysys vkgs rs vfr’k; tkLr

vkdkj.;kr vkY;kus rs deh dj.;kckcr ,d izLrko vkgs R;kpcjkscj ‘kgjkrhy dpjk mpy.ks dkeh es-

vWUFkksuh osLV gW.Myhax ;kauk tks Bsdk fnyk vkgs R;k BsD;kuqlkj rs ;ksX; izek.ks dke djr ulY;kus rks Bsdk

jn~n dj.;kckcrpk ,d izLrko vkgs- rlsp ‘kgjkrhy vukf/kd`r cka/kdkes fu;ekf/ku dj.;kdjhrk vkf.k

R;k laca/khr fu;ekr naM vkdkj.kh lqpfoyh vkgs rh deh dj.;klanHkkZr ‘kklukl lq/kkj.kk lqpfo.;k

lanHkkZrhy izLrko gksrk- v’kkizdkjs ‘kgjkP;k fgrkps izLrko vkEgh yksdkauh fnys gksrs- o egkikfydk

lkoZf=d fuoM.kqdhph vkn’kZ vkpkjlafgrk ykxq gks.;kiqohZ ;kckcr fo’ks”k egklHkk vk;skftr dj.;kph

vkEgh ekx.kh dsyh gksrh- ;kckcr yodjp egklHkk vk;ksftr dsyh tkbZy vls egkikSjkauh lkafxrys gksrs

ijarq izR;{kkr R;kauh rh egklHkk vk;ksftr dsyh ukgh- ;klkBh ek>h ,d fouarh vkgs dh] ;kckcr 31

ekpZiqohZ fo’ks”k egklHkk cksykoyh tkoh- fdaok 29 rkj[ksl lka;dkGh 4-00 oktrk lHkk cksykoyh tkoh-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&lUekufu; lnL; Jh- fd’kksj ouokjh ;kauh vkrk lHkse/;s ts

eqn~ns mifLFkr dsys R;kckcr fo’ks”k egklHkk 29@3@2007 jksth lka;dkGh 4-00 oktrk vk;ksftr

dj.;kr ;koh vls loZ lnL;kaps Eg.k.ks vkgs- ;kdkeh lfpo lkgsckauk funsZ’k fnys tkrhy- R;kizek.ks rs

;k lHkslkBh lHkk lwpuk dk<rhy-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&ek- egkikSjth] ‘kgjkrhy jLrs] pkSd] foHkkx bR;knhaps ukedj.k

dj.;kckcr c&;kp’kk uxjlsodkauk vkiys izLrko fnys vkgs vkf.k rs izfn?kZ dkGkiklqu izyafcr vkgsr-

ukedj.kkps izLrkogh egklHksiq<s vkys ikfgtsr- rlsp ekÖ;k iWuy Ø-12 e/;s ik.;kph vfr’k; fnDdr

leL;k vkgs- ik.;klkBh th osG fuf’pr d#u fnys vkgs R;kosGslp usedh ykbZV tkr vlY;kus ekÖ;k

izHkkxkr ik.kh ;sr ukgh- laiq.kZ fnolkr tserse ,d fnM rkl ik.kh ;srs-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh%&ek- egkikSjth] laiq.kZ ‘kgjkl psVhpkan o xq<hikMO;k fufeRr gkfnZd

‘kqHkdkeuk A vk;qDr lkgsc izR;sd efgU;kl 20 rkj[ksl gks.kk&;k egklHksP;k osGsl vuqifLFkr jkgrkr-

ekxhy lkr&vkB egklHkkauk rs vuqifLFkrhr vkgsr- izR;sd egklHksP;k osGsl R;kaP;k ?kjkrhy dq.krjh

vktkjh iMrs vkf.k rs egklHkkauk mifLFkr jkgr ukghr- eyk rj vls okVrs dh vk;qDr lkgsc gs ukVd

djr vkgsr o rs egklHksl lq/nk ukVd letr vkgsr- R;kauk egklHksP;k ekue;kZnakps dkgh iMys ukgh-

vkEgkayk vls okVys dh] vktph gh egklHkk ‘ksoVph egklHkk vkgs- ijarq vk;qDr vkt ;sFks mifLFkr

ulY;keqGs gh lHkk LFkfxr d#u nksu&rhu fnolkauh Bsoyh tkoh ts.ksd#u vkEgkayk iqUgk ,dnk egklHksl

;kos ykxsy- vk;qDrkaP;k tkxh vfrfjDr vk;qDr Jh- ukuk jkSjkGs ;kauk clfoys tkrs- ijarq R;kauk vk;qDr

Eg.kqu fu.kZ; ?ks.;kpk dkgh vf/kdkj vkgs dk;\ R;kauk fu.kZ; ?ks.;kpk dks.krkgh vf/kdkj ulY;keqGs R;kauk

egklHksr vk;qDrkaP;k LFkkuh cloqu egklHksl ,d izdkjs viekfur dsys tkrs- izR;sd egklHkse/;s fu.kZ;

gksrks ijarq R;k fu.kZ;kph vaeyctko.kh gksr ukgh- egklHksP;k cSBdhl rek’kk ekuys tkr vkgs- o vk;qDr

tk.khoiqoZd egklHksl xSjgtj jkgrkr- vktP;k ;k egklHksr nqikjP;k Hkkstukph O;oLFkk dj.;kr vkysyh

vkgs R;keqGs vkEgh loZ uxjlsod [kq”k vkgksr- R;kpcjkscj vkepk dk;ZdkGgh lekIr gksr vkgs- ;k 5

o”kkZP;k dk;ZdkGkr vkEgh ‘kgjkl dk; fnys\ ‘kgjkrhy nkfjnz; js”ks[kkyhy yksdkapk ekyeRrk dj ekQ

dj.;kpk ,d vfr’k; egRoiq.kZ vlk fu.kZ; Jherh T;ksrh dkykuh ;kauh ?ksryk gksrk- R;kuqlkj xjhckapk

ekyeRrk dj ekQ gks.kkj gksrk- ;klkBh T;kauh vtZ dsys vkgsr R;kapk ekyeRrk dj ekQ >kyk dk;\

yksd’kkghph etkd dk mMfoyh tkr vkgs\ ‘kgjkrhy jLrs] pkSd ;kaP;k ukedj.kklkBh c&;kp’kk

lUekufu; lnL;kauh izLrko fnys vkgsr- egklHksr ;kckcr osGksosGh vkokt mBfoyk vkgs- ijarq R;kl

izfrlkn fnyk tkr ukgh- rnFkZ lferhph cSBd cksykoyh tkr ukgh- R;kps dkj.k dk;\ R;keqGs jLrs]

pkSdkaP;k ukedj.kkckcrps uxjlsodkaps fdR;sd izLrko izfn?kZ dkGkiklqu izyafcr vkgsr- mYgkluxj o

‘kgkM jsYos LVs’kuP;k ckgsj okgukaph ikfdZax dsyh tkr vkgs o R;kiksVh voS/ki.ks iS’;kaph olqyh dsyh tkr

vkgs- ;k nksUgh fBdk.kph ikfdZax O;oLFkk egkikfydsus Lor% rkC;kr ?ksoqu Bsds i/nrhus pkyfo.;ke/;s

egkikfydsps dk; tkrs \ ;keqGs egkuxjikfydsps Qkj eksB;k izek.kkoj vkfFkZd uqdlku gksr vkgs- ‘ksoVh

egkuxjikfydk djr rjh dk; vkgs\ i=dkajkauk ,d pkaxyk d{k ns.;kps xsY;k nksu&rhu egklHkkaiklqu

egkikSjkauh lkafxrys gksrs ijarq vn;ki rs lq/nk fnys xsys ukgh- ‘oku na’kkojhy batsD’kus lq/nk vkiY;kdMs

miyC/k ukghr- uk Qsjhokyk {ks=ke/;s ?kqlwu Qsjhokys tks Qsjhpk O;olk; djrkr rks R;kauh djko;kl udks-

dkj.k R;keqGs ukxjhdkauk =kl gksr vlrks o jgnkjhl vMFkGk gksr vkgs- ‘kgjkrhy vukf/kd`r cka/kdkes

fu;fer d#u ?ks.;klkBh eqacbZ mPp U;k;ky;kus 18 efgU;kph eqnr fnyh gksrh- rlsp ;kiq<s vukf/kd`r

cka/kdkes gksoq u;s vlsgh funsZ’k fnys vlrkauk ‘kgjkr vukf/kd`r cka/kdkes eksB;k izek.kkoj gksr vkgsr-

vki.k egklHkse/;s ts dkgh Bjko ikjhr djrks fdaok ek- egkikSj tks dkgh vf/kfu.kZ; nsrkr R;koj dk;Zokgh

>kyh ikfgts ijarq rh gksr ukgh- rh dk gksr ukgh\ egkuxjikfydsl dks.krs fu;e] vf/kfu;e ykxq vkgsr\

ek- lnL;k Jherh deyk ‘kekZ %&loZ lnL;kaP;k Vscyoj chLyjh ik.;kP;k ckVY;k Bso.;kr vkY;k vkgsr

ijarq vkEgk jk”Vªoknh dkWaxszl ikVhZP;k lnL;kaP;k Vscykoj chLyjh ik.;kP;k ckVY;k BsoysY;k ukghr-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&eyk rj vls okVrs dh] egkikfydk iz’kklu gs vka/kGs] cfgjs vkf.k eqds

vkgs- fo/kok efgykauk nksu&nksu gtkj #i;s ns.;kps ek- egkikSj egksn;kauh tkfgj dsys vkgs vlk Bjko

ikjhr dsyk vkgs dk;\ vlsy rj rks dsOgk\ o ts dkgh egklHkk iz’u vkgsr rs vktp iq.kZ dsys tkosr-

dkj.k dh] ;kuarj tqU;k uxjlsodkaph egklHkk cSBd gks.kkj ukgh-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&ekÖ;k izHkkxke/;s ik.kh ;sr ukgh- o ;kckcr eh ,d y{kos/kh lqpuk

nsoqugh dkgh dk;Zokgh >kysyh ukgh-

ek- lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %& gh th lHkk 29 ekpZ jksth lka;dkGh 4-00 oktrk vki.k Bsoq bfPNr

vkgkr rj vkrkp vkEgkal o`{k izkf/kdj.kkph lHkk lqpuk izkIr >kyh vlqu R;ke/;s 29 ekpZ jksth

lka;dkGh 4-00 rs 4-15 njE;ku nksu&rhu lHkk vk;ksftr dj.;kr vkysY;k vlY;kus ;k lHkslkBh nqljh

osG fuf’pr dsyh tkoh-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&vkrkp lUekufu; lnL; Jh- eksgu lk/kokuh ;kauh lkafxrys dh]

29 ekpZ jksth lak;dkGh 4-00 oktrk o`{k izkf/kdj.kkph lHkk vlY;kus vktph gh lHkk LFkfxr d#u 29

ekpZ jksth R;k lHksuarj Bsoyh tkoh-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&?kjnq#Lrh ijokuxh ns.;kph dkghgh rjrqn ukgh- vls

uxjjjpukdkjkauh ,dk O;Drhl ys[kh i= fnys vkgs- R;k i=kph izr l/;k ekÖ;kdMs vkgs-

Jh- v-ik-xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%& ?kjnq#Lrh ijokuxh ns.;kph dk;n;kr dkghgh rjrqn ukgh- ijarq

rRdkyhu vk;qDrkauh vkiY;k fo’ks”k vf/kdkjke/;s ?kjnq#LrhP;k dkgh ijokuX;k fnY;k vkgsr-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %& vkiY;k Eg.k.;kpk vFkZ vlk vkgs dh] ?kjnq#Lrh ijokuxhph dkgh

vko’;drk ukgh- ‘kgjkrhy yksd ?kjnq#Lrh ijokuxh u ?ksrk gh vkiY;k ?kjkph nq#Lrh d# ‘kdrkr-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&dk;n;ke/;s ?kjnq#Lrh ijokuxh ns.;kph rjrqn ukgh rj tsOgk yksd

vkiY;k ?kjkaP;k nq#Lrhph dkes djrkr rsOgk vkiY;k egkikfydsrhy vukf/kd`r cka/kdke foHkkxkps deZpkjh

v’kk yksdkauk =kl ns.;klkBh dk tkrkr\

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&;kiqohZps vk;qDr Jh- vkj-ds- lksuo.ks ;kauh EgVys gksrs dh] ?kjnq#Lrh

ijokuxh ns.;kph dk;n;ke/;s rjrqn ukgh- rjrqn ukgh rj vukf/kd`r cka/kdke foHkkxkps deZpkjh v’kk

yksdkauk =kl ns.;klkBh dk tkrkr\ ;klkBh ek- egkikSjkauh R;kauk vkns’k n;kosr dh R;kauh yksdkauk =kl

ns.;klkBh v’kk fBdk.kh tkoq u;s-

ek- lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k%& tsOgk ekÖ;k izHkkxkrhy dkgh yksd cka/kdke dj.;kl ?ksrkr rsOgk

vukf/kd`r cka/kdke foHkkxkps deZpkjh rsFks tkoqu R;k yksdkauk =kl nsrkr- R;kckcr eh ;sFks c&;kp osGk

rØkj dsyh vkgs-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& ekth egkikSjkauh rØkj d#ugh R;kckcr vn;ki dkghgh dkjokbZ

dsyh ukgh gh vfr’k; ‘kjesph xks”V vkgs-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&dk; vkEgh vls letk;ps dh ;k lHksuarj ?kj nq#Lrh ijokuxhph

vko’;drk ukgh-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&vktP;k uarj ?kjnq#Lrh ijokuxhph vko’;drk ukgh ;kckcr

iz’kklukP;k orhus ys[kh i= dk<ys tkos- eh rj letrks dh] egkuxjikfydk iz’kklu ‘kgjkpk ufou fodkl

vkjk[kMk vki.k r;kj d# ‘kdyks ukgh- ?kj nq#Lrh ijokuxh vki.k nsoq ‘kdr ukgh- ‘ksoVh egkikfydsr

pkyys rjh dk;\ xka/khfxjh d#u d#u vkEgh Fkdyks vkgksr-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&cka/kdke ijokuxh ckcr ,[kkns izdj.k lknj dsY;kuarj fdrh fnolke/;s

eatqjh feGkyh ikfgts\ rso<;k fnolke/;s tj cka/kdke ijokuxh feGkyh ukgh rj fodkldR;kZus dk; dsys

ikfgts\

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&lUekufu; lnL; Jh- fouksn Bkdqj ;kauh tks eqn~nk mifLFkr dsyk vkgs

R;kuqlkj vls letrs dh] ?kjn`#Lrh ijokuxh feG.;kckcrps cjsp’ks izLrko Lok{kjhlkBh vk;qDrkadMs

izyafcr vkgsr- ;k vxksnj ?kjnq#Lrh ijokuxh ns.;kps vf/kdkj uxjjpukdkj ;kaP;kdMs gksrs- ijarq ;k

vk;qDrkauh loZp foHkkxkaps vf/kdkj dk<qu ?ksoqu rs Lor%dMs Bsoys vkgsr-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&gh egklHkk vk;qDrkauk ts vkns’k nsrs R;kph vaeyctko.kh

>kyh ikfgts-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;ekuqlkj fdrh fnolke/;s cka/kdke

ijokuxhpk udk’kk eatqj dsyk ikfgts\

Jh- v-ik-xqjxqGs] ¼uxjjpukdkj½%&loZ dkxni=akph vkf.k ckchaph iqrZrk d#u tj izdj.k lknj dsys vlsy

rj 60 fnolkP;k vkr ijokuxh fnyh ikfgts- ijarq ‘ks&;kaph iqrZrk dj.;ke/;s osG tkrks- rlsp tkxsph

ikg.kh dj.;ke/;s osG tkrks-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ijarq rhu pkj efgU;kaiklqu vls fdrh cka/kdke udk’ks eatqjhlkBh izyafcr

vkgsr\ tj ,[kkn;kus cka/kdke ijokuxhlkBh izdj.k lknj dsys vlsy rj R;kl fdrh fnolke/;s ijokuxh

fnyh ikfgts- rh lq/nk fnyh tkr ukgh- izR;sd izdj.kkoj tkxsph ikg.kh djk;ph vkgs vlk vk;qDr lkgsc

‘ksjk ekjrkr- fodkl ‘kqYd Hk#u 5&5] 6&6 efgus >kY;kuarj lq/nk bekjrhph cka/kdke ijokuxh eatqj

dsyh tkr ukgh- o vk;qDr lkgsckaP;k eukr ;sbZy R;kp izdj.kkph ikg.kh gksrs- o uarj ijokuxh eatqj

gksrs- rj vk;qDr lkgsckauh vkEgkal gs lkaxkos dh] lgikg.khpk vFkZ dk; gksrks\ rh fdrh efgU;ke/;s

gksrs\ 4 efgus\ 5 efgus\ 6 efgus\

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %& ys[kh vkns’k lokZauk forjhr dsyk tkok-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %& Jh- fouksn Bkdqj ;kauh tks eqn~nk mifLFkr dsyk vkgs R;kckcr [kqyklk

dj.;klkBh vki.k uxjjpukdkjkauk O;klfiBkoj cksyokos-

ek- miegkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&uxjjpukdkj] Jh- fouksn Bkdqj ;kauh mifLFkr dsysY;k eqn~n;kpk

[kqyklk djkok-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %& ek- egkikSjth] ?kjnq#Lrh ijokuxh canp gksbZy uk\ vkEgh rj vls

,Sdys vkgs dh] ?kj nq#Lrh ijokuxhckcrph izdj.ks vk;qDrkadMs izyafcr vkgsr-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& gs igk] eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;eke/;s dqBsgh vls

fyfgys ukgh dh] ijokuxh ?ks.;kph vko’;drk vkgs- ts cka/kdke eqG Lo#ikps vkgs-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&egkjk”Vª uxjjpuk vf/kfu;ekrhy dye 43 gs vfr’k; Li”V vkgs-

ijarq rjhgh nq#Lrh ijokuxh fnyh tkr ukgh- ijarq rjhgh vkt gs yksd ?kjnq#Lrh ijokuxhph vko’;drk

ukgh vls lkaxr ukghr- Eg.krkr dh] vk;qDr lkgsckadMs Lok{kjhlkBh izdj.k xsysys vkgs- ;k vxksnj

?kjnq#Lrh ijokuxh ns.;kps vf/kdkj uxjjpukdkjkadMs gksrs- 500 pkSjl QqVki;Zarps cka/kdkekl ijokuxh

ns.;kps vf/kdkj uxjjpukdkjkadMs gksrs- R;kiq<hy eksB;k vkdkjkP;k cka/kdkekps udk’ks eatqjhlkBh

vk;qDrkadMs tkr gksrs- ijarq ;k vk;qDrkauh vls vkns’k fnys vkgs dh] Hkysgh 10 pkSjl QqVkP;k cka/kdkekpk

tjh Iyku vlyk rjh rs izdj.k ekÖ;kdMs ikBok- ?kjnq#Lrh ijokuxhps izdj.k vlsy rjh rsgh ekÖ;kdMs

ikBok- ;keqGsp gh izdj.ks izyafcr iMyh vkgsr- rj vki.k ;kpk [kqyklk djk- ;kauh vls EgVys vkgs

dh] rRdkyhu vk;qDrkauh EgVys vkgs dh] ?kj nq#Lrh ijokuxh jn~n- ;k vk;qDrkauh lq/nk ?kj nq#Lrh

ijokuxhP;k 5&6 izdj.kkauk eatqjh fnyh vkgs- ;kckcr vki.k uxjjpukdkjkauk fopkj.kk d# ‘kdrk-

;kaP;k vxksnjps vk;qDr ?kj nq#Lrh ijokuX;k jn~n d#u xsY;kuarj ;kauh ?kjnq#LrhP;k dkgh izdj.kkauk eatqjh

fnyh vkgs-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&;kckcr egklHksr vkt vki.k fu.kZ; ?ksoqu vk;qDrkauk funsZ’k nsoq

;k dh] ;kph vaeyctko.kh >kyh ikfgts-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&ys[kh vkns’k n;k- ys[kh vkns’k izLr`r djk- ts.ksd#u iqUgk tj vls

dkgh >kys rj vki.k U;k;ky;kr tkoq ‘kdq- dkj.k dh gk egklHkspk vkns’k vkgs] egkikSjkauh EgVys vkgs]

vk;qDrkauh vkns’k dk<ys vkgs- dkgh vf/kdkjh cka/kdke pkyq vlysY;k tkxsoj tkoqu cka/kdke/kkjdkadMqu

gIrk olqyhlkBh R;kauk nenkVh nsrkr- ;klkBh ys[kh vkns’k dk<k- vktP;k egklHksrqu dkghrjh ifj.kke

fu?kkyk ikfgts-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- egkikSjth] eh vk;qDr lkgsckauk ,d iz’u fopk# bfPNrks- eqacbZ izkaafrd

egkuxjikfydk vf/kfu;ekuqlkj fdrh fnolke/;s cka/kdke ijokuxh eatqj dsyh ikfgts\ fodkl ‘kqYd

HkjY;kuarj fdrh fnolke/;s laca/khr cka/kdke/kkjdkl cka/kdke ijokuxh feGkyh ikfgts\

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&uxjjpukdkj] Jh- xqjxqGs lkgsc vki.k ;kpk [kqyklk djk-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&Jh- fouksn Bkdqj ;kaP;k iz’ukps izFke mRrj n;k-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&Jh- fouksn Bkdqj vki.k vkiyk iz’u iqUgk fopkjk-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& eqacbZ izkaafrd egkuxjikfydk vf/kfu;ekuqlkj fdrh fnolke/;s cka/kdke

ijokuxh eatqj dsyh ikfgts\ fodkl ‘kqYd HkjY;kuarj fdrh fnolke/;s laca/khr cka/kdke/kkjdkl cka/kdke

ijokuxh feGkyh ikfgts\ cka/kdke ijokuxh eatqj >kyh ulsy rj lacaf/kr fodkldR;kZus dk; dsys ikfgts\

cka/kdke pkyq dsys ikfgts fdaok ukgh\

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%& eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;eke/;s v’kh rjrqn vkgs dh] loZ

ckchaph dkxni=klg iqrZrk d#u tj vki.k cka/kdke ijokxuh ckcrpk udk’kk lknj dsyk rj 60

fnolkP;k vkr cka/kdke ijokuxh eatqj dsyh ikfgts- ukghrj ijokuxh fnyh vkgs v’kh rjrqn vkgs-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& vls fdrh izdj.ks izyafcr vkgsr T;kauh fodkl ‘kqYd Hk#u 4&4] 5&5

efgus myVqu xsys vkgs o udk’ks vlsp iMqu vkgs- R;k izdj.kkaoj vk;qDrkaps ‘ksjs vkgsr dh] ^^LFkGigk.kh

dj.ks- ** v’kh fdrh izdj.ks vkgsr rh vki.k lakxq ‘kdky\

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%& ckjk-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& rh R;kauh dk eatqj dsyh ukghr\ R;kauh cka/kdke pkyw dsys ikfgts fdaok

ukgh\

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%& ;k O;frfjDr rh cspkGhl izdj.ks vkgsr R;ke/;s lun o brj

dkxni=akP;k iMrkG.khlkBh laca/khr dkxni= ekxfoys vkgsr-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& laca/khr fodkldR;kZus dk; dsys ikfgts\ dke pkyq dsys ikfgts fdaok

ukgh\

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%&dke pkyq djk;ps ukgh- laca/khr dkxni=kaph iMrkG.kh >kY;kuarjp

dke pkyq djk;ps vkgs-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& lca/khr dkxni=akph iMrkG.kh u djrk R;kaP;kdMqu fodkl ‘kqYd dls

?ksrys\

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%&rs laiq.kZ izdj.k tj iq.kZ gksr vlsy laca/khr dkxni=s o lunph

iMrkG.kh] R;kpcjkscj LFkGigk.kh o eksteki >kys rj ijokuxh fnyh vls ekuU;kr ;srs- ijarq R;ke/;s

tj dkgh =qVh jkgr vlsy rj cka/kdke ijokuxh fnyh vkgs vls ekurk ;s.kkj ukgh-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& fcuk dkxni=kaph v’kh fdrh izdj.ks izyafcr vkgsr\

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%&42-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& R;kaps cka/kdke udk’ks vn;ki dk eatqj >kys ukghr\

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%&cka/kdke ijokuxh laca/khps loZ vf/kdkj vk;qDrkadMs vkgs- eqacbZ izkafrd

egkuxjikfydk vf/kfu;eke/;s v’kh Li”Vi.ks rjrqn vkgs dh] cka/kdke udk’ks eatqj dj.;kps vf/kdkj

vk;qDrkaps vkgsr-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& R;k lafpdkaoj vk;qDrkaps ‘ksjs dk; vkgsr\

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%& izR;sd lafpdsoj osxosxGs ‘ksjs vkgsr- T;k =qVh vlrkr R;kckcr

osxosxGs ‘ksjs vlrkr] lunph iMrkG.kh] LFkGn’kZd udk’kk fdaok udk’kke/;s dkgh =qVh vlrkr-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& vf/kdrj izR;sd izdj.kkaoj fyfgys vkgs]LFkGigk.kh&LFkGigk.kh-

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%&ckjk izdj.ks vkgsr R;kaoj LFkGigk.kh ckcr ‘ksjs fyfgys vkgsr-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& ckjk fBdk.kkaph ikg.kh dj.;klkBh vk;qDr lkgsckauk fdrh osG ykxrks\

Jh- v-ik- xqjxqGs ¼uxjjpukdkj½%&rs ekÖ;k vf/kdkjkr ukgh- vk;qDr lkgsc lkaxq ‘kdrhy-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& mYgkluxje/khy 12 fBdk.kkaph ikg.kh dj.;klkBh fdrh osG ykxq ‘kdrks-

vk;qDr lkgsc] vki.k mRrj n;ky\

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh%& vukf/kd`r cka/kdke dj.;klkBh vki.kp ‘kgjokf’k;kauk ykpkj djr

vkgkr\

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& ;kpk vFkZ vukf/kd`r cka/kdke dsys ikfgts- cka/kdke udk’kk eatqj d#up

?ksryk ukgh ikfgts\ dkj.k dh vki.k cka/kdke ijokuxh eatqjp djr ukghr- vk;qDr lkgsc vki.k mRrj

n;ky\

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh%& lkgsc Eg.krhy eh vktp loZ eatqj djrks\

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&loZ lUekufu; lnL;]

cka/kdke udk’ks eatqj dj.;kps vf/kdkj vk;qDrkauk vkgsr- vktP;k lHkslkBh QDr ek>h use.kqd dsyh

vkgs- cka/kdke udk’ks eatqj dj.;kph ckc vk;qDrkaP;k vf/kdkj {ks=krhy vkgs-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&;kauk dkgh vf/kdkj ulY;keqGs vktP;k ;k lHksps dkedkt LFkfxr d#u

gh lHkk 29 ekpZ] 2007 jksth Bsoyh tkoh-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh%&QDr osG dk<qi.kk djr vkgsr-

ek- lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&ek- egkikSjth] vk;qDrkaP;k vklukoj vkrk ts clys vkgsr R;kauk tj

vf/kdkj ulrhy rj ;sFks cl.;ke/;s dk; Qk;nk vkgs\ izR;sd egklHksr rs Eg.krkr dh] eyk dkgh

vf/kdkj ukgh rj egklHkse/;s cl.;kr dk; Qk;nk vkgs\

ek- lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %&ek- egkikSjth] egklHksl tj vk;qDr ;sr ulrhy rj v’kh

egklHkk vk;ksftr dj.;kr vFkZp dk; vkgs\

ek- lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&iq<hy egklHksr vk;qDr lkgsc mifLFkr vlys ikfgtsr- dkj.k dh]

izR;sd egklHksr R;kaps mRrj vlrs dh] ;kckcr eyk dkgh ekfgr ukgh-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&;kapk dk; osG dk<qi.kk pkyyk vkgs\ ;kauk osG dk<qi.kk

dj.;klkBh clfoys vkgs dk;\

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj%& ;kauk dkgh vf/kdkj ulrhy rj gs vk;qDrkaP;k vklukoj clysp dk\

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&ek- egkikSjth] vk;qDrkaps Eg.k.ks vkgs dh] osG dk<qi.kk vkgs rj eyk

rj vls okVrs dh] gh lkroh egklHkk vkgs] T;k egklHksl vk;qDr mifLFkr ukghr- ;klkBh loZ lUekufu;

lnL;kauk fouarh djrks dh] mn;k vki.k vk;qDrkaP;k nkyukrp egklHkk ?ksoq ;k-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&eatqj] eatqj----------------

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&vki.k loZt.k vk;qDrkaP;k nkyukrp clq- ;sFks ,o<;k T;k dkgh

leL;k vkgsr tls dh ik.;kph leL;k vkgsr- lacaf/kr foHkkxkps dk;Zdkjh vfHk;ark mifLFkr ukghr-

vk;qDrkauk dkgh ekfgr ukgh- Jh- ekf[ktk lkgsc] vfr’k; egRokpk vlk ,d fo”k; vkgs dh] ftYgk

fgorki vf/kdkjh] Bk.ks ;kaP;k dk;kZy;kdMqu egkuxjikfydsl ,d i= vkys vkgs- R;k i=kr R;kauh vls

n’kZfoys vkgs dh] mYgkluxj dWEi ua- 3 ;k foHkkxkr gkÅl baMsDl 13-63 rlsp czWV;w baMsDl 18-18

vkgs- ;ko#u vls fnlqu ;srs dh] dWEi ua-3 foHkkxke/;s ,fMl Mkl vGhP;k ?kursr ok< >kyh vkgs

R;keqGs R;k foHkkxkr Hkfo”;kr fpdquxqfu;k] MsaX;qph lkFk mn~Hko.kkph ‘kD;rk ukdkjrk ;sr ukgh- ;klkBh

mik;;kstuk dsyh ikfgts Eg.kqu ftYgk fgorki vf/kdkjh] Bk.ks ;kaP;k dk;kZy;kdMqu vki.kkal ,d i= vkys

vkgs- ijarq R;kps xkaHkh;Z ;sfFky vk;qDrkauk ukgh o oSn;dh; vkjksX; vf/kdk&;kaukgh ukgh-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&gs i= d/kh vkys vkgs\ dks.kR;k rkj[ksr\

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&4@1@2007 jksth gs i= vkys vkgs-

ek- lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&vk;qDrkauk osG ulsy rj R;kauk ;sFkqu gVok-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&R;kauh ts i= fnys vkgs R;ke/;s fyfgys vkgs dh] MsaX;q o fpdquxqfu;k ;k

jksxkaps jksxtarqaph eksB;kizek.kkoj ;sFks ok< gksr vkgs- R;kaoj osGhp mik;;kstuk dsyh ukgh rj ----------------

----dk; mik;;kstuk djk;ph vkgs rs lq/nk R;kauh fygqu fnys vkgs- ijarq ;sfFky vk;qDrkauk R;kps dkgh

iMys ukgh- ik.;kph leL;k vkgs ik.;klkBh yksd rMQMr vkgsr- R;koj dk; mik;;kstuk dsyh

ikfgts\ ;koj ppkZ dj.;klkBh ik.kh iqjoBk foHkkxkps dk;Zdkjh vfHk;ark ;sFks mifLFkr ukghr- ekxhy 15

fnolkaiklqu QDr mivfHk;ark o dfu”B vfHk;ark gs fnoljk= /kkoiG djr vkgsr ijarq dk;Zdkjh vfHk;ark

ukghr] vk;qDr ukghr-

ek- lnL;k Jherh feuk lksaMs %& ek- egkikSjth xsY;k 4 fnolkaiklqu ekÖ;k izHkkxkr ik.kh ;sr ukgh-

ek- lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %&ik.;kph leL;k Qkj eksBh vkgs- frP;kdMs y{k fnys tkos-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %& loZ lUekufu; lnL;kauk ek>h fouarh vkgs dh] gh lHkk mn;k

vk;qDrkaP;k nkyuke/;s ?ksryh tkoh-

ek- lnL;k Jherh feuk lksaMs %&osG lkaxk] osG-

ek- lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %&osG lkaxk] osG-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&ek- egkikSj egksn;] ;sFks vk;qDr ulrkauk vki.k tks vf/kfu.kZ; nsrk

R;kyk dkgh vFkZ jkgr ukgh- Eg.kqu gh lHkk mn;k vk;qDrkaP;k nkyukr ?ksryh tkoh- tksi;Zar vk;qDr

HksV.kkj ukgh rksi;Zar rsFks lHkk pkyq jkghy-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&gs Qkjp pkaxys vkgs- gh lHkk LFkfxr djk-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&vkrkp Jh- ckxs’oj lkgsckadMqu lwpuk izkIr >kyh vkgs dh]

vk;qDr i= nsoqu xsys vkgsr dh rs lqV~Vhoj vkgsr-

ek- lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&izR;sd egklHksP;k osGsl R;kau lqV~Vh feGrs dk;\ gh dk; eLdjh pkyq

vkgs dk;\ izR;sd egklHksP;k osGsl i= nsoqu lqV~Vh ?ksrkr-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %& eLdjh pkyq dsyh vkgs] eLdjh pkyq dsyh vkgs- vlk vk;qDr

dks.kR;kgh egkikfydsr ukgh-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&QqdVpk ixkj ?ksrkr] okrkuqdqyu ;a= clfoysY;k nkyukr clrkr]

okrkuqdqyu ;a= clfoysY;k eksVkjxkMhrqu fQjrkr] R;kauk ‘kje ;sr ukgh dk;\

ek- lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&fdrh fnol lqV~Vhoj vkgsr\

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&vk;qDrkaph nknkfxjh pky.kkj ukgh-

ek- lnL;k Jherh feuk lksaMs %&R;kauh dq.kkyk ys[kh in~Hkkj fnyk vkgs dk;\

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDr rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½ %&,d fnolkph jtk ?ksryh

vkgs-

ek- lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&rs lkr egklHkkae/;s vkysys ukghr-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&egkikSj egksn;] ek>h vki.kkal fouarh vkgs dh] gh egklHkk mn;k

vk;qDrkaP;k nkyuke/;s pkyfoyh ikfgts-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&ihBklhu vf/kdkjh Eg.kqu mn;k vki.kkal rsFks ;k;ps vkgs-

ek- lnL; Jh- jes’k pOgk.k %&ek- egkikSjth] vkiY;k ‘kgjke/;s ik.;kckcr tj ?kulksyh lkj[kk izdkj

?kMyk R;kl iz’kklu iq.kZi.ks tckcnkj jkghy- ,dk foHkkxkrhy yksd nql&;k foHkkxkrqu ik.kh vk.kr

vkgsr- o ;sfFky iz’kklu iq.kZi.ks fu”Øh; vkgs- lsyou iklwu Jh- fouksn ikVhy i;Zasr dq.khgh dke djr

ukghr-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&,d fefuV] Jh- ekf[ktk lkgsckauk cksyq n;k-

ek- lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %&T;k fno’kh egklHkk vlrs R;kfno’kh vk;qDr lkgsc vktkjh

iMrkr- brj fno’kh ek= R;kaph izd`rh pkaxyh vlrs-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&fu;e] vf/kfu;e] dk;nsdkuqu ;k lokZaph etkd dsyh tkr vkgs- R;kauk

dkgh e;kZnk ukgh-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&;k fo”k;koj lokZauk cksyk;ps vkgs-

ek- lnL; Jh- gjnkl ekf[ktk %&ek- egkikSjth] fojks/kh i{k usrs lUek- Jh- /kuat; cksMkjs ;kauh tks eqn~nk

mifLFkr dsyk vkgs] vkjksX; foHkkxk’kh laca/khr ts i= lHkkx`gkleksj lknj dsys vkgs gs izdj.k vfr’k;

xaHkhj vls vkgs- ;klkBh ek>h vki.kkal fouarh vkgs dh] 29 rkj[ksl vki.k th lHkk Bsor vkgkr] gh

lHkk LFkfxr d#u R;kp fno’kh Bso.;kr ;koh- gh lHkk rsOgk Ogkoh tsOgk vk;qDr lkgsc mifLFkr

vlrhy-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&mn;k vk;qDrkaP;k nkyuke/;s egklHkk gksbZy- o tj mn;k vk;qDr

vkys ukghr rj ijok gksbZy- vkf.k ijokgh tj ;s.kkj ulrhy rj R;k iq<P;k fno’kh] ijarq gh lHkk rsOgkp

gksbZy tsOgk vk;qDr lkgsc mifLFkr vlrhy o R;kaP;k leksj gksbZy- ikgq ;k vk;qDr lkgsc fdrh fnol

jtk ?ksrkr\ QDr egklHksP;k fno’kh jtk ?ksrkr\

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&vk;qDr lkgsckauh jtslkBh ts i= fnys rs gs okpqu nk[kor

vkgsr-

ek- lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %&vk;qDr lkgsc fdrh jtk ?ksr vkgsr\ yksdkaP;k leL;kaps fuokj.k

dks.k djsy\ tsOgk&tsOgk egklHkk vlrs rsOgk&rsOgk rs vktkjh iMrkr dk;\

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&egkikSj egksn;] eh vki.kkal lkaxq bfPNrks dh] gh lHkk mn;k vk;qDrkaP;k

nkyukr >kyh ikfgts- mn;k >kyh ukgh] ijok >kyh ukgh rj rhu fnol okV ikgw- rhu fnolkr lHkk

>kyh ukgh rj R;kuarj R;kauk vkEgh egkikfydsr ;soq ns.kkj ukgh-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& lUekufu; lnL;kauh gk tks eqn~nk mifLFkr dsyk vkgs gs

vfr’k; [ksnkus ueqn djkos ykxrs dh] efgU;krqu ,dnk th vkeph egklHkk gksrs R;k egklHksl] lkr

egklHkkauk vk;qDr vkys ukghr-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&’kgjke/;s ,o<;k leL;k vlrkauk lq/nk vk;qDr egklHkkauk ;sr ukghr\

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& ‘kgjke/;s th ik.;kph leL;k vkgs rlsp MsaX;qph th leL;k

vkgs rh vfr’k; xaHkhj v’kh leL;k vkgs- R;kckcrhr vki.k mn;k 4-00 oktrk vk;qDrkaP;k nkyuke/;s

-------------------------

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&ek- egkikSjth vki.kkal v’kh lwpuk vkgs dh] vkSipkjhdi.ks lHkk Bso.;kr

;koh- R;klkBh vki.k v’kh ?kks”k.kk djk dh] gh th lHkk vkgs rh LFkfxr d#u rh mn;k lka;dkGh 4-00

oktrk vk;qDrkaP;k nkyuke/;s gksbZy- v’kh vkeph lwpuk vkgs ;kckcr vkiys Eg.k.ks dk; vkgs rs Li”V

djk- vkf.k gksr ulsy rj iq<s dk; djk;ps R;kpk fopkj vki.k mn;k d#-

v’kh vkeph lwpuk vkgs-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&R;kauk egklHksr ;k;yk osG ukgh dh ‘kje okVrs\

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& Jh- cksMkjs lkgsc] gs igk] gh th lHkk vkgs ----------------

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vfrfjDr vk;qDRk rFkk vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½ %&QDr vktP;k fnolkaph

jtk ?ksryh vkgs-

Ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& Jh- cksMkjs lkgsc] ek>h v’kh lwpuk vkgs dh] vktph gh lHkk

rgdwc d#u 29 rkj[ksl Bsoq ;k- o mn;k 4-00 oktrk vk;qDrkaP;k nkyuke/;s vki.k loZt.k tkoq ;k-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&lHkkp rsFks Bsok- egkikSj egksn;] gk Qkj eksBk vieku vkgs- lkr&lkr

lHkkauk vk;qDr mifLFkr jkgr ukghr-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh%&Jh- cksMkjs lkgsckaP;k erk’kh laiq.kZ lHkkx`g lger vkgs- o gh lHkk

mn;k vk;qDrkaP;k Vscyoj >kyh ikfgts- mn;k tj vk;qDr ;s.kkj ulrhy rj ijok >kyh ikfgts- vkf.k

rhu fnolkr tj vk;qDr vkys ukghr rj R;kauk egkikfydsr izos’k d# nsoq u;s-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& fBd vkgs] fBd vkgs-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&gh lHkk LFkfxr d#u lHkk Bsoyh tkoh-eyk vls okVrs dh] Jh-

cksMkjs lkgsckauh th lwpuk dsyh vkgs rh vfr’k; pkaxyh lwpuk vkgs- o vk;qDrkaP;k fojks/kkr ;kis{kk

vf/kd pkaxyk izksVsLV nqljk dqByk vlq ‘kd.kkj ukgh- vki.k yksd R;kaP;k fojks/kkr Bjko djrks gh th

xka/khfxjh vkgs R;k ,soth izksVsLV dsys rj vf/kd pkaxys gksbZy- gh lHkk LFkfxr d#u vkSipkjhdi.ks R;kaP;k

nkyuke/;s lHkk ?ksryh rj rs vf/kd pkaxys gksbZy-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&vkf.k rs tj ;sFks ;sr ulrhy rj R;kaP;k ?kjh d#\

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& Jh- ekf[ktk lkgsc] mn;k 4-00 oktrk vki.k loZt.k

vk;qDrkaP;k nkyukr tkoq ;k- o R;kauk ?ksoqu lHkkx`gkr ;soq ;k-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&lfpo lkgsc lq/nk rsFks lHkk lwpuk okpqu nk[kfo.;klkBh mifLFkr jkgrhy-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& gks;] lfpo lkgsc lq/nk mifLFkr jkgrhy-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&lfpo lkgsc] lHkkx`gkyk ekfgrh n;k- vk;qDr lkgsc tj vkiY;k

nkyuke/;s vkys ukghr rj ikfgts rj R;kaP;k ?kjh egklHkk ?ksryh tkoh-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %& Jh- yky iatkch lkgsc] gh lHkk mn;k 4-00 oktsi;Zar rgdqc

d# ;k- ;kckcrph ys[kh lwpuk dk<.;kr ;s.kkj ukgh- vki.k lokZauh ;sFks ;k;ps vkgs- vktph lHkk

mn;k 4-00 oktsi;Zar rgdqc dj.;kr ;sr vkgs- o loZ lUekufu; lnL;kauk fuosnu vkgs dh] R;kauh

nqikjps tso.k d#u tkos- lHksps dkedkt mn;k i;Zar rgdqc dj.;kr ;sr vkgs-

ek- lfpo %& tk.;kvxksnj loZ lUekufu; lnL;kauk] i=dkjkauk] iksfyl vf/kdk&;kauk fouarh vkgs dh] ;sFks

nqikjP;k Hkkst.kkph O;oLFkk dj.;kr vkysyh vkgs- d`i;k lsou d#u tkos-

d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj nqikjh 1-45 oktrk ek- mi&egkikSj rFkk

ihBklhu vf/kdkjh Jh- fouksn ryjstk ;kauh lnjph lHkk fnukad 21@3@2007 jksth lka;dkGh 4-00

oktsi;Zar LFkfxr dj.;kr ;sr vly;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 21@3@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 21@3@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk eaxGokj fnukad 20@3@2007 jksth nqikjh 12-

00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnjph lHkk LFkfxr d#u rh cq/kokj fnukad 21@3@2007

jksth lka;dkGh 4-00 vk;ksftr dj.;kr vkyh- lnj lHksr ek- mi&egkikSj Jh- fouksn ryjstk gs ihBklhu

vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksRks- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @ gksR;k-

1½ ek- miegkikSj %&Jh- ryjstk fouksn panhjke

2-

3-

4-

5-

6-

7-

8-

9-

Jh- meki jkenkl jk?kksth

Jh- iokj ukuk vkuank

Jh- Vkys izeksn ukensojko

Jh- ouokjh fd'kksj ukjk;.knkl

Jh- tslokuh lrjkenkl iquenkl

Jh- yqaM xksfoanjke Mksyqey

Jh- pOgk.k jes’k egknso

Jh- tk/ko lqjs’k e/kqdj

10-

11-

12-

13

14-

15-

16-

Jh- EgLds vadq’k fuo`Rrh

Jh- pkS/kjh jktsanz ‘kkarkjke

Jh- iqjLokuh teuknkl [kqcpan

Jh- yckuk gksf'k;kjflax gfjflax

Jherh djksfr;k ekyrh jk/kkpj.k

Jh- ekf[ktk gjnkl lUeq[knkl

Jh- ykyokuh fnyhi tsBkuan

rj]

ek- egkikSj %& 1- Jherh dkykuh T;ksrh ¼iIiq½ lqjs’k] ek- lnL; @ lnL;k 2- Jherh tkoGs lafxrk jes’k]

3- Jh- fyaxs lq;Zdkar ¼ccu½] 4- Jh- eksdy pankjke foBksck] 5- Jh- Vsdpankuh jktq eFkqjknkl] 6- Jherh

vkgqtk furk izdk’k] 7- Jh- lksuo.ks uFkq dk’khjke] 8- Jh- [ksek.kh nsosanzflag pankflag] 9- Jherh

dkjhjk js[kk eUuqey] 10- Jh- ikVhy fo’oukFk xkSre] 11- Jherh oflVk csch rqylhnkl] 12- Jherh

iatkch fnik ukjk;.k] 13- Jh- #ipankuh cPpkjke ck’kksey] 14- MkW- ¼Jherh½ ukFkkuh fuuk izdk’k] 15-

Jherh nklkuh feuq jktdqekj] 16- Jh- o/kkfj;k jkts’k ukfudjke] 17- Jherh jkepankuh

Hkkouk euksgj] 18- Jherh eksdy lhek pankjke] 19- Jherh cke.kdj uafnuh xtkuu] 20- Jherh xqIrk

vfurk /kesanz] 21- Jherh [kkaMsdj izsek fHkek] 22- Jherh- elan ek;k ?ku';kenkl] 23- Jherh f[kyukuh

Hkkouk joh] 24- Jh- tk/ko iz’kkar txUukFk] 25- Jherh d`”.kkuh js[kk gjs’k] 26- Jh- Hkkysjko xkSre

;’koar] 27- Jherh lqosZ t;Jh lqfuy] 28- Jh- t;fla?kkuh vfuy Hkxokunkl] 29- Jherh ekf[ktk fdj.k

y[kh] 30- Jherh Nkfcz;k Hkkjrh igykt] 31- Jh- csgjk.kh Bkdqjnkl o;Zynkl] 32- MkW-

¼Jherh½ lk/kokuh t;k] 33- Jh- HkqYyj jktsanzflag fojflag] 34- Jh- xk;dokM fnyhi] 35- Jh- ,Mds

x.kir xksfoan ] 36- Jherh- 'kekZ deyk xaxk/kj] 37- Jh- jksgMk ';kelqanj tkuhyky] 38- Jh- xqIrk

izHkqukFk nq[karh] 39- Jh- tX;klh jktq fd’kupan] 40- Jh- fude ‘kkarkjke vksadkj] 41- Jh- Bkdqj fouksn

ykyflax ] 42- Jherh- lksusth ehuk ¼lksaMs½] 43- Jh- xk;dokM lqjs'k ukenso] 44- Jherh ouokjh eksuk

v’kksd] 45- Jh- lk/kokuh eksgu jganksey] 46- Jh- ok?ks ‘kkeq ckcq] 47- Jh- eqypankuh egsanz ijljke]

48- Jh- oyspk i`Foh O;kikjhyky] 49- Jh- ;kno ykyfcgkjh cq>kjr] 50 Jh- vljksaMdj jkts’k mQZ jkt

t;flax] 51- Jh- Bkdqj ujsanzdqekj dsoyjke] 52- Jh- cBhtk lat; jkepanz] 53- Jh- Bkdqj v’kksd

Hkxokunkl] 54- Jh- ieukuh bZ'oj lrjkenkl] 55- Jh- cksMkjs /kuat; ckcqjko] 56- Jherh- llk.ks

y{ehckbZ jksfgnkl] 57- Jh- euokuh vUuq ¼lueq[k½] 58- Jherh cBhtk dksey ve`r] 59-

Jh- jkej[;kuh eksgunkl ¼xkMks½ ukjk;.knkl] 60- Jherh- fj>ok.kh lqtkrk jes'k] 61- Jh- bnukuh jktq

panzHkku] 62- Jh- iatkch yky nsounkl gs lHksl vuqifLFkr gksrs @ gksR;k-

ek-vk;qDr Jh- lnkf’ko dkacGs gs vuqifLFkr vlY;kus R;kaP;k LFkkuh Jh- ukuk jkSjkGs] vfrfjDr

vk;qDr gs izkf/kd`r vf/kdkjh Eg.kqu vkluLFk gksrs- rlsp [kkyh n’kZfoysys vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

[kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

2- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

3- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

lka;dkGh 4-40 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ek- egkikSjth] vktP;k lHksps dkedkt LFkfxr dsys tkos- vk;qDr

lkgsc xsY;k lgk&lkr lHkkauk mifLFkr ukghr- dkyrj vfrfjDr vk;qDr Jh- jkSjkGs lkgsckauh lkafxrys dh]

vk;qDr lkgsc ,d fnolkP;k jtsoj vkgsr- ijarq vkt rs dkekoj ;s.kkj vkgsr fdaok ukghr dh jtsoj

vkgsr gs dq.kkykgh ekfgr ukgh- ldkGiklqu rs vkysys ukghr- ;klkBh gh lHkk LFkfxr d#u 29

rkj[ksyk th fo’ks”k egklHkk vk;ksftr dj.;kr vkyh vkgs] R;kuarj yxspp gh lHkk ?ksryh tkoh- rksi;Zar

gh lHkk LFkfxr dsyh tkoh- dkj.k dh] l/;k x.kiqrhZgh ukgh-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&ek- egkikSj egksn;] ldkGiklqu vk;qDr lkgsc vkysys ukghr- gk

lans’k fdR;sd uxjlsodkauk feGkyk vkgs- ;klkBhp uxjlsod lHksl vkys ukghr- izR;{kkr ;sfFky

uxjlsod vk;qDrkauk iz’u fopk# bfPNr vkgs- o vkrkgh tj vk;qDr ;s.kkj vlrhy rj 10 fefuVke/;s

loZ lnL;kauk cksykoqu ?ksrys tkoq ‘kdrs- ijarq nqHkZkX;kph xks”V vkgs] vk;qDr lkgsc vkt ;sFks mifLFkr

ukghr- 29 rkj[ksP;k fo’ks”k egklHksuarj tj ;k lHksps dkedkt pkyok;ps vlsy rj jk=hP;k Hkkstukph

O;oLFkk dsyh tkoh- dkj.k dh] 5-00 oktrk fo’ks”k egklHkk pkyq gksbZy R;k lHkse/;s rhu egRoiq.kZ fo”k;

vkgs- vkf.k R;kuarj ;k lHksps dkedktkr rj loZ iz’uksRrjs pkyok;ph vkgsr- ;klkBh jk=hP;k Hkkstukph

O;oLFkk dsyh tkoh vkf.k R;k fcykph jDde vk;qDrkaP;k ixkjkrqu dikr d#u ?ksryh tkoh- /kU;okn A

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ifjfLFkrh ikgqu fu.kZ; ?ksryk tkbZy-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&vktph egklHkk x.kiqrhZ vHkkoh 29 rkj[ksi;Zar LFkfxr dsyh

tkr vkgs o 29 rkj[ksl th fo’ks”k egklHkk vkgs R;k lHksuarj ;k lHksps dkedkt pkyfoys tkbZy-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&R;k lHksph lHkk lwpuk lokZauk ikBfoyh tkoh-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh %&gks; lHksph lwpuk lokZauk ikBfoyh tkbZy-

ek- mi&egkikSj rFkk ihBklhu vf/kdkjh Jh- fouksn ryjstk ;kauh lnjph lHkk fnukad

29@3@2007 jksthP;k fo’ks”k egklHksi;Zar LFkfxr dj.;kr ;sr vlY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 29@3@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 29@3@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk eaxGokj fnukad 20@3@2007 jksth nqikjh 12-

00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnjph lHkk LFkfxr d#u rh cq/kokj fnukad 21@3@2007

jksth lka;dkGh 4-00 vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnjph lHkk x.kiqrhZ vHkkoh LFkfxr d#u xq#okj

fnukad 29@3@2007 jksthP;k fo’ks”k egklHksuarj vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnj lHksr ek-egkikSj]

Jherh T;ksrh dkykuh g;k ihBklhu vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksR;k- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu;

lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @ gksR;k-

1½ ek- egkikSj %&Jherh dkykuh T;ksrh ¼iIiq½ lqjs’k

2-

3-

4-

5-

6-

7-

8-

9-

10-

11-

12-

13

14-

15-

16-

17-

18-

19-

20-

21-

22-

Jh- lksuo.ks uFkq dk’khjke

Jh- Vsdpankuh jktq eFkqjknkl

Jh- xk;dokM fnyhi

Jherh- 'kekZ deyk xaxk/kj

Jh- meki jkenkl jk?kksth

Jh- ;kno ykyfcgkjh cq>kjr

Jh- jksgMk ';kelqanj tkuhyky

Jh- xqIrk izHkqukFk nq[karh

Jh- iokj ukuk vkuank

Jh- tX;klh jktq fd’kupan

Jh- fude ‘kkarkjke vksadkj

Jh- Vkys izeksn ukensojko

Jherh- lksusth ehuk ¼lksaMs½

Jh- xk;dokM lqjs'k ukenso

Jherh ouokjh eksuk v’kksd

Jh- ouokjh fd'kksj ukjk;.knkl

Jh- tslokuh lrjkenkl iquenkl

Jh- yqaM xksfoanjke Mksyqey

Jherh f[kyukuh Hkkouk joh

Jh- #ipankuh cPpkjke ck’kksey

Jh- Bkdqj v’kksd Hkxokunkl

23-

24-

25-

26-

27-

28-

29-

30-

31-

32-

33-

34-

35-

36-

37-

38-

39-

40-

41-

42-

43-

44-

Jh- pOgk.k jes’k egknso

Jh- tk/ko lqjs’k e/kqdj

Jherh lqosZ t;Jh lqfuy

Jh- [ksek.kh nsosanzflag pankflag

Jherh dkjhjk js[kk eUuqey

Jh- ieukuh bZ'oj lrjkenkl

Jh- cksMkjs /kuat; ckcqjko

Jherh- llk.ks y{ehckbZ jksfgnkl

Jh- EgLds vadq’k fuo`Rrh

Jh- pkS/kjh jktsanz ‘kkarkjke Jh- iqjLokuh teuknkl [kqcpan

Jherh cBhtk dksey ve`r

Jh- jkej[;kuh eksgunkl ¼xkMks½ ukjk;.knkl

Jh- yckuk gksf'k;kjflax gfjflax

Jh- Bkdqj ujsanzdqekj dsoyjke

MkW- ¼Jherh½ ukFkkuh fuuk izdk’k

Jherh- fj>ok.kh lqtkrk jes'k

Jherh djksfr;k ekyrh jk/kkpj.k

Jh- bnukuh jktq panzHkku

Jh- iatkch yky nsounkl

Jh- ekf[ktk gjnkl lUeq[knkl

Jh- ykyokuh fnyhi tsBkuan

rj]

ek- miegkikSj %&1- Jh- ryjstk fouksn panhjke] o ek-lnL; @ lnL;k 2- Jherh tkoGs lafxrk jes’k] 3-

Jh- HkqYyj jktsanzflag fojflag] 4- Jherh jkepankuh Hkkouk euksgj] 5- Jh- fyaxs lq;Zdkar ¼ccu½] 6- Jh-

ok?ks ‘kkeq ckcq] 7- Jherh eksdy lhek pankjke] 8- Jh- eqypankuh egsanz ijljke] 9- Jh- eksdy

pankjke foBksck] 10- Jh- ,Mds x.kir xksfoan] 11- Jh- oyspk i`Foh O;kikjhyky] 12- Jherh cke.kdj

uafnuh xtkuu] 13- Jherh xqIrk vfurk /kesanz] 14- Jherh vkgqtk furk izdk’k] 15-Jherh [kkaMsdj izsek

fHkek] 16- Jh- Bkdqj fouksn ykyflax] 17- Jherh- elan ek;k ?ku';kenkl] 18- Jh- lk/kokuh eksgu

jganksey] 19- MkW- ¼Jherh½ lk/kokuh t;k ] 20 Jh- vljksaMdj jkts’k mQZ jkt t;flax] 21- Jh- tk/ko

iz’kkar txUukFk] 22- Jherh d`”.kkuh js[kk gjs’k] 23- Jh- ikVhy fo’oukFk xkSre] 24- Jh- Hkkysjko xkSre

;’koar] 25- Jherh oflVk csch rqylhnkl] 26- Jh- euokuh vUuq ¼lueq[k½] 27- Jherh

iatkch fnik ukjk;.k] 28- Jh- t;fla?kkuh vfuy Hkxokunkl] 29- Jherh ekf[ktk fdj.k y[kh] 30-

Jherh Nkfcz;k Hkkjrh igykt] 31- Jh- cBhtk lat; jkepanz] 32- Jherh nklkuh feuq jktdqekj] 33- Jh-

csgjk.kh Bkdqjnkl o;Zynkl] 34- Jh- o/kkfj;k jkts’k ukfudjke gs lHksl vuqifLFkr gksrs @

gksR;k-

ek-vk;qDr Jh- lnkf’ko dkacGs gs vuqifLFkr vlY;kus R;kaP;k LFkkuh Jh- ukuk jkSjkGs] vfrfjDr

vk;qDr gs izkf/kd`r vf/kdkjh Eg.kqu vkluLFk gksrs- rlsp [kkyh n’kZfoysys vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

2- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

3- Jh- ,l-ds-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

4- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

5- Jh- ch-lqanjs’oju] izHkkjh ‘kgj vfHk;ark

6- Jh-eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fo|qr foHkkx

7- Jh- jes’k dktGs] iz- izHkkx vf/kdkjh

8- Jh- rqdkjke rkjnkGdj] eq[; fyfid

lka;dkGh 6-00 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

ek- lfpo %& fo”k; Ø- 1 okpqu nk[kforkr-

iz’uksRrjs o bfro`Rr dk;e dj.ks t#jhps vkgs- loZ iz’uksRrjs fBd vkgsr\

ek- lfpo %& iz’u Ø- 542 gk Jh- jktq tX;klh ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 542 %& mYgkluxj ‘kgjkrhy ikolkG;kr jLR;kauk eksB&eksBs [kM~Ms iMY;kus ‘kklukus

lnj jLR;kaph ekfgrh ?ksowu ‘kgjkrhy jLR;kauk iMysys [kM~Ms cqtfo.ks o MkxMqthdfjrk loZ egkikfydsl

vuqnku ns.;kr vkys vkgs-

rjh [kkyhyizek.ks fopkjysyh ekfgrh feGkoh-

1- lkoZtfud cka/kdke foHkkxkekQZr dks.kdks.krs jLR;kaps [kM~Ms o MkxMqth dj.;kps izLrkfor

dsysY;k dkekaph ;knh feGkoh\

2- lnj dkekdjhrk fdrh vankftr [kpZ izLrkfor dsys gksrs\

3- R;kuqlkj fdrh vuqnku egkikfydsl izkIr >kyk vkgs\

4- Lknj dke iw.kZ dj.;kpk dkyko/kh fdrh fnolkpk gksrk\

5- R;kuqlkj eqnrhr dkes iq.kZ >kyh vkgs dk\

6- Eqknrhr iq.kZ u >kysys o viw.kZ jkfgysY;k dkekph ekfgrh feGkoh\

7- Eqknrhr iw.kZ u dj.kk&;k Bsdsnkjkaoj dks.krh dk;Zokgh izLrkfor dsyh vkgs dk\

8- ;kiSdh fdrh Bsdsnkjkaps ns;d vnk dj.;kr vkys vkgs\

9- vkys vlY;kl v’kkph ekfgrh feGkoh\

10- T;k Bsdsnkjkauh dke iw.kZ dsys vkgs o R;kaps ns;d vnk dj.;kr vkysys vkgs v’kk

Bsdsnkjkauh dke dsY;kps fBdk.k o ns;d jDdeslg ekfgrh feGkoh-

dkekpk ntkZ] fdaok o”kkZHkjkr jLrs [kjkc >kY;kl rs laca/khr BsdsnkjkdMwu nq#Lr d#u ?ks.;kckcr dkyko/kh

ueqn dsyk vkgs dk\

mRrj %& 1½ lkscr ;knh tksMyh vkgs- 2½ #i;s 1]20]00]000@& 3½ #i;s 58]00]000@& 4½

12 efgus ¼okf”kZd fuonk½ 5½ gks; 6½ 8 dkes izxrhiFkkoj vkgsr- vkf.k dkes lq# >kys vkgsr- 7½ iz’u

mn~Hkor ukgh- 8½ 23 dke iq.kZ >kys vkgsr- ijarq vn;ki Bsdsnkjkaps ns;ds r;kj dj.;kr ;sr vkgsr- 9½

ns;ds r;kj dj.;kr ;sr vlY;kus vn;ki vnk dj.;kr vkysys ukghr- vn;kii;Zar Bsdsnkjkaps ns;d r;kj

dj.;kr ;sr vlY;kus ns;ds vnk dsysyh ukghr- rFkkih dsysY;k dkekaph ;knh lkscr tksMyh vkgs- 10½

dke iw.kZ gks.;kP;k fnukadkiklwu 6 efgus-

ek- lnL; Jh- jktq tX;klh %& fBd vkgs-

ek- lfpo %& iz’u Ø- 543 gk Jh- jktq tX;klh ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 543 %& mYgkluxj&2 ;sfFky ukuk&ukuh ikdZ ;sfFky jLrk nq#Lrh rFkk cufo.ksdjhrk

lu 2004&2005 e/;s izLrko vkyk gksrk dk\

1- vkyk vlY;kl lnj dke dks.kR;k etwj laLFksl ns.;kr vkys gksrs o R;koj vankftr [kpZ fdrh

;s.kkj gksrk\

2- ?kkywu fnysY;k ‘krhZ o vVhuqlkj Bsdsnkjkus dke iw.kZ dsys vkgs dk\

3- ulY;kl vn;kii;Zar dk dj.;kr vkys ukgh\ R;koj dks.krh dk;Zokgh dj.kkj vkgkr\

mRrj %& gks;

lnj dke xkonsoh etwj dkexkj lgdkjh laLFksl ns.;kr vkys gksrs- o ;k dkekojhy visf{kr [kpZ #i;s

2]50]000@& brdk ;s.kkj gksrk-

dke lq# >kys ukgh-

lnj dkekps dk;kZjaHk vkns’k es efgU;kr fuxZfer dj.;kr vkys gksrs- R;kuarj ikolkGk lq# >kY;kus dke

lq# >kys ukgh- R;kuarj laca/khr Bsdsnkjkl ¼etwj dkexkj laLFksl½ ys[kh i= nsowu R;kph MhMhvkjdMs izr

ikBfo.;kr vkysyh vkgs-

ek- lnL; Jh- jktq tX;klh%& fBd vkgs-

ek- lfpo %& iz’u Ø- 544 gk Jherh t;Jh lqosZ ;kapk vlwu rks iz’u R;kauh ekxs ?ksryk vkgs- R;kph

uksan ?ksrk ;s.kkj ukgh-

ek- lfpo %& iz’u Ø- 545 gk Jherh t;Jh lqosZ ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 545 %& Izk-Ø- 1 v½ fnukad 20@10@2006 jksthP;k egklHksr y{kos/kh lqpuk Ø- 1

P;k vuq”kaxkus ek- mi&vk;qDr ¼eq-½ ;kauh fnysY;k mRrjkaph vaeyctko.kh >kyh vkgs dk\

lnj izdj.kkaph vaeyctko.kh u gks.;kph dkj.ks dks.krh\ lnj izdj.k fudkykr dsOgk dk<.;kr

;sbZy\

ek- mi&vk;qDr ¼eq-½ ;kauh egklHksr dcwy dsY;kizek.ks lnj fo”k;h ekpZ] 2007 P;k egklHksiw<s

ekaM.kkj vkgs dk;\

ekpZ 2007 P;k egklHksiqw<s lnj iz’u iqUgk ppsZl u vkY;kl tckcnkj dks.k\ ek- vk;qDr @

mi&vk;qDr ¼eq-½ tckcnkj jkgrhy fdaok dls\

mRrj %& fnukad 20@10@2006 jksthP;k egklHksr y{kos/kh lwpuk Ø- 1 P;k lanHkkZr izLrko dsysyk

vlwu R;koj vn;ki fu.kZ; >kysyk ukgh-

mYgkluxj egkuxjikfydk lkoZf=d fuoM.kwd&2007 ph vkpkjlafgrk ykxq >kY;keqGs lnj izLrkokoj

vaeyctko.kh >kysyh ukgh- ijarq lnj izLrkokl ek- vk;Dr ;kauh vafrefjR;k eatqjh izkIr >kY;koj lnj

izdj.k fudkykr dk<.;kr ;sbZy-

ek- vk;qDr ;kapsdMs lnj izLrko ekU;rslkBh lknj dsyk vlrk R;koj ek- vk;qDr ;kauh dkgh eqn~ns

mifLFkr dsys vkgsr- lnj eqn~n;kaps fujkdj.k d#u ek- vk;qDr ;kapsdMs lnj izLrko ikBfo.;kr ;sr

vkgs- R;koj vafre eatwjh izkIr >kY;koj lnjpk izLrko egklHksiq<s Bso.;kr ;sbZy-

ek- lnL; Jherh t;Jh lqosZ%& fBd vkgs-

ek- lfpo %& iz’u Ø- 546 gk Jh-jktq Vsdpankuh ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 546 %& mYgkluxj egkuxjikfydsps uxjjpuk foHkkxkr cka/kdke ijokuxh o nq#Lrh

ijokuxh ckcrhr euekuh izek.ks dkjHkkj pkyq vkgs- R;kizek.ks iq<hy iz’ukps ;sR;k egklHksr mRrj n;kos-

1½ Jh- xsyksey pkaxwyey ;k ukokps O;Drhps okjlnkjkuh cWjsd ua- 510] #e ua- 8 ojhy tkxspk nq#Lrh

ijokuxh feG.ks dkeh fnukad 13@10@2006iklqu vtZ dsyk vkgs vkf.k vtkZpk fudkyh dk<.;kckcr

dq.khgh r;kj ukgh dk\

2½ ek- vk;qDr lnj tkxspk igk.kh dj.;kP;k gsrqus R;kauh gh QkbZy izyafcr Bsoyh vkgs R;kuarj vkysY;k

vtkZckcrhr R;kauh tkxsoj tkowu ikg.kh dsyh vkgs- ;kckcr ikg.kh dj.;klkBh R;kauk osG ukgh- tkxsph

ikg.kh u dj.;kps dkj.k dk;\

3½ vtZ fudkykr u dk<.;keqGs R;kph tckcnkjh dq.kkoj Bsork ;sbZy\

mRrj %& Jh- xsyksey pkaxqey ;k ukokP;k O;DrhP;k okjlnkjkauh cW-ua- 510] #e ua- 8 ojhy tkxsP;k

nq#Lrh ijokuxhP;k ckcrhr ek- vk;qDr lkks- ;kauh LFkGigk.kh dj.ksckcr uksan dsysyh vkgs- R;keqGs R;kapk

vtZ izyafcr vkgs-

lnj eqn~n;kpk [kqyklk ;k foHkkxkrqu djrk ;sr ukgh-

lnj eqn~n;kpk [kqyklk ;k foHkkxkrqu djrk ;sr ukgh-

ek- lnL; Jh- jktq Vsdpankuh%& fBd vkgs-

ek- lfpo %& iz’u Ø- 547 rs 550 gs Jh- fd’kksj ouokjh ;kaps vlwu rs iz’u R;kauh ekxs ?ksrys vkgsr-

R;kph uksan ?ksrk ;s.kkj ukgh-

iz’u Ø- 551 gk Jherh t;Jh lqosZ ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 551 %& iz-Ø- 1 v½ mYgkluxj egkuxjikfyds varxZr 305 lQkbZ dkexkjkaph ins

‘kklukus eatwj dsyh vlwu ek- U;k;ky;kus lsokts”Brsuqlkj ins Hkj.;kl ekU;rk fnyh vkgs- lacaf/kr lQkbZ

dkexkjkaP;k eqyk[krhgh ?ks.;kr vkY;k vkgsr- rjhgh vktrkxk;r laca/khr dkexkjkaP;k use.kqdk dk

dj.;kr vkY;k ukghr\ lnjps izdj.k izyafcr jkg.ksph dkj.ks dks.krh\ lacaf/krkaps use.kqdhps vkns’k d/kh

i;Zar fuxZfer dj.;kr ;srhy\

mRrj %& lnj izdj.kh fofo/k la?kVusP;k vk{ksi o rØkjh vlY;kus ek- U;k;ky; ;kfpdk Ø- 541@98

e/khy 175 dkexkj] rlsp eqyk[kr ?ksrysY;k 220 dkexkjkaiSdh T;kauh lu 1987&1993 ;k dkyko/khr

dke dsys vkgs- v’kk dkexkjkaph ixkji=dkuqlkj dkekP;k fnolkpk ri’khy vfHkys[kk foHkkxkrqu

iMrkG.khlkBh LoPNrk fufj{kd] lkekU; iz’kklu foHkxkkrhy fyfid] ys[kk foHkkxkrhy fifid ;kaph

fu;qDrh dj.;kr vkyh gksrh- R;kuqlkj ik=@vik= mesnokjkaph Nkuuh d#u vgoky lknj dsyk vkgs-

lnj izLrkokoj ek- vk;qDrkaP;k eatwjh >kY;koj ek- egklHksiq<s lnj izLrko ekU;rslkBh lknj dj.;kr

;sbZy-

ek- lfpo %& iz’u Ø- 552 gk Jherh t;Jh lqosZ ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 552 %& iz- Ø- 1 c½ ‘kklukps vkns’kkuqlkj deZpk&;kaps osrukrhy dqaBhrrk

?kkyfo.kslkBh 12 o”kZ lsok >kY;kuarj osru ok< ns.;kr ;srs- ijarq egkikfydsrhy fofo/k inkoj dke

dj.kk&;k o 12 o”kZ lsok iq.kZ >kysY;k cgqrka’k deZpk&;kauk v’;k osruok<h iklwu oafpr Bso.;kr vkys

vkgs- lnps izdj.k izyafcr jkg.ksph dkj.ks dks.krh vkgsr\ lacaf/krkauk 12 o”kZ osruok< u ns.;kph dkj.ks

dk; vkgsr\ lacaf/krkauk d/kh i;Zar 12 o”kZ osruok< ns.;kr ;sbZy\

mRrj %& ‘kklukP;k vkns’kkuqlkj T;k deZpk&;kauk ,dkp inkoj fu;fer 12 o”kZ lsokiq.kZ >kyh vkgs v’kk

deZpk&;kauk lnj ;kstuspk ykHk ns.ksckcr egkikfydk fuoM lferhph fnukad 27@11@2006 jksth

>kysY;k cSBdhr fofo/k laoxkZrhy oxZ&3 e/khy ,dw.k&36 deZpk&;kaiSdh 21 deZpk&;kaps xksifu;

vgoky fuoM lferhl izkIr >kY;keqGs R;kauk ojh”B osruJs.khpk ykHk ns.ksckcr fuoM lferhus f’kQkjl

dsyh vlwu 15 deZpk&;kaps xksifu; vgoky vizkIr vlY;kus R;kaps xksifu; vgoky izkIr >kY;kuarj

dk;Zokgh dj.;kr ;sbZy o oxZ&4 e/khy ,dw.k&48 deZpk&;kauk ofj”B osruJs.khpk ykHk ns.;kckcr

f’kQkjl dsyh vkgs- njE;ku dkyko/khr lkoZf=d fuoM.kwd&2007 ph vkpkjlafgyk lq# gksrh- R;keqGs

mijksDr fuoM lferhus f’kQkjl dsY;kizek.ks ek- vk;qDrkaph ekU;rk izkIr >kY;koj lnj izLrko ekU;rslkBh

ek- egklHksiq<s lknj dj.;kr ;sbZy-

ek- lfpo %& iz’u Ø- 553 gk Jherh t;Jh lqosZ ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 553 %& iz-Ø- 1 d½ mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj dks.kdks.krh ins fjDr

vkgsr\ o fdrh\ lnjph ins inksUurhus vktrkxk;r dk Hkj.;kr vkyh ukghr\ ;kph dkj.ks dks.krh\

fjDr ins inksUurhus d/kh i;Zar Hkj.;kr ;srhy\

mRrj %& egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj oxZ&1 rs oxZ&4 ph ljGlsok o inksUurhph ,dq.k 643 ins fjDr

vkgsr- lkscr ifjf’k”V tksMys vkgs-

egkikfydk vkLFkkiusojhy inksUurhph fjDr ins Hkj.ksckcr egkikfydk fuoM lferhph fnukad

27@11@2006 jksth >kysY;k cSBdhr fofo/k laoxkZrhy deZpk&;kauk egkikfydk lsok ‘krhZuqlkj inksUurh

ns.ksckcr fuoM lferhus f’kQkjl dsyh vkgs- njE;ku dkyko/khr lkoZf=d fuoM.kwd&2007 ph fuoM

lferhus f’kQkjl dsY;kizek.ks ek- vk;qDrkph ekU;rk izkIr >kY;koj lnj izLrko ekU;rslkBh ek- egklHksiq<s

lknj dj.;kr ;sbZy-

rlsp ‘kklukP;k fn- 29@1@2007 P;k vkns’kkuqlkj ljGlsok@ inksUurhph fjDr ins Hkj.ksckcr

vkns’k izkIr >kys vlqu R;kuqlkj vk<kok ?ksoqu iq<hy dk;Zokgh dj.;kr ;sbZy-

ek- lfpo %& iz’u Ø- 554 gk Jherh t;Jh lqosZ ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 554 %& iz-Ø- 1 M½ lu 2005 e/;s vfro`”Vh o iqj ifjfLFkrheqGs vusd ukxjhdkaph]

deZpk&;kaph ?kjsnkjs] lkeku] ck/khr >kY;kus ‘kklukus deZpk&;kauk fru efgU;kps vxzhe osru ns.;kps vkns’k

fuxZfer dsys gksrs- mYgkluxj egkuxjikfydsr deZpk&;kauk lnjps osrukps laiw.kZ okVi dj.;kr vkys vkgs

dk\ dk vn;ki osrukps okVi dj.ksps ckdh vkgs\ vlY;kl fdrh gIrs ns.ksps ckdh vkgs\ lnjps gIrs

d/kh i;Zar deZpk&;kauk ns.ksr ;srhy\

mRrj %& ukgh- mYgkluxj egkuxjikfydk deZpk&;kauk vfxze osrukiksVh nksu gIrs ns.;kr vkysys vkgsr-

moZfjr ,d gIrk ns.;kps ckdh vkgs-

lnjpk moZfjr gIrk yodjkr yodj ns.;kpk ekul vkgs-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&lfpo lkgsc] bfro`Rr dk;e dj.;kvxksnj ek- egkikSj lkgsckauk

ek>h fouarh vkgs dh] fdR;sd leL;kackcr vkEgh th y{kos/kh fnyh gksrh] R;kckcrhr vf/kdk&;kaps dk;

Eg.k.ks vkgs\ rs ;k fLFkrhe/;s dqBi;Zar lq/kkj.kk d# ‘kdrkr\ rs dk; dk; lqfo/kk nsrhy\ tls dh

HkkfV;k ifjljke/;s ik.;kph leL;k fuekZ.k >kyh vkgs- rsFks vkenkj fu/khe/kqu dYir# baftfuvjhaxokyk

ufou tyokfguh Vkdr gksrk- rs dke vn;kii;Zar can Bsoys vkgs- R;k foHkkxkrhy ik.;kph leL;k

d’kh nqj gksbZy\ R;kckcrhr vf/kdk&;kauh [kqyklk djkok- vk.k[kh dkgh leL;k gksR;k tls dh tsViai

[kjkc >kys vkgsr] cksvjosyps iai [kjkc >kys vkgsr R;kaph nq#Lrh d’kh dsyh tkbZy\ fdaok vkiY;kdMs

Hkq;kjh xVkj ;kstusP;k T;k rhu xkM;k vkgsr R;krhy ,d xkMh dWEi ua- 1]2]3 lkBh fnyh tkoh nqljh

xkMh 4]5 lkBh fnyh tkoh v’kh O;oLFkk vf/kdkjh d/kh djrhy\ y{kos/khe/;s vkEgh tso<;k leL;kapk

mYys[k dsyk gksrk R;k izR;sd leL;spk laca/khr foHkkxkP;k mik;qDrkauh [kqyklk dsyk ikfgts- o 2002

iklqu 2007 i;Zar vkEgh yksdkauh tso<;k dkgh y{kos/kh lqpuk ekaMY;k gksR;k R;k y{kos/khaoj ts fu.kZ;

>kys gksrs R;kckcrhr ek- egkikSjkauh ts vf/kfu.kZ; fnys gksrs R;kph vaeyctko.kh vf/kdkjh oxZ d/kh

djrhy\ ;kpk tjk [kqyklk djkok- o R;kaph vaeyctko.kh gksbZy fdaok ukgh ;kckcrhr egkikSj

egksn;kauh lacaf/krkauk vkns’k n;kosr- o lacaf/krkauh R;kpk [kqyklk djkok eh gs ,d fouarh i= vk.kys

vkgs- rs eh ek- egkikSj] ek- vk;qDr vkf.k ek- lfpokauk izLr`r djr vkgsr- d`i;k R;kpk R;kauh fLodkj

djkok o ik.kh ik.;kps ts VWadj iqjfoys tkrkr rs dkgh foHkkxkae/;s feGr ukghr- T;k T;k foHkkxkar/;s

ik.;kph leL;k vkgs R;k foHkkxkae/;s ik.;kps VWadj lgti.ks dls miyC/k gksoq ‘kdrhy\ R;kckcrhr

lq/nk vf/kdk&;kauh [kqyklk djkok-

ek- egkikSj %&lHkkx`gkr clysys vkeps loZ lUekufu; lnL; tls Jh- nknk lrjkenkl Eg.kr vkgsr dh

y{kos/kh}kjs mifLFkr dsysys cjspls fo”k; izyafcr vkgsr- vkEgh vkeP;k 5 o”kkZP;k dk;ZdkGke/;s tso<s

dkgh ‘kD; gksrs rso<s iz;Ru dsys- t.ksd#u ik.;kph leL;k nqj Ogkoh- ijarq vkrk ts ufou lnL;

fuoMqu vkys vkgsr gs ts vks>s vkgs rs vkEgh R;kaP;k [kkan;koj Vkdr vkgksr- o eh vis{kk O;Dr djrs

dh] ;k T;k leL;k vkgsr R;kaps rs fuokj.k djrhy- rlsp eh loZ lnL;kauk ,d fuosnu djrs dh] ts

dkgh fo”k; izyafcr vkgsr T;kckcr vkeps nknk Jh- lrjkenklth Eg.kr vkgsr vkrk lHkkx`gkrhy fon;qr

iqjoBk [kafMr >kyk vkgs R;keqGs lHkkx`gkr mdkGk gksr vkgs- R;klkBhp gs loZ iz’u fuoMwu vkysY;k

iq<hy dfeVhdMs dWjhQksjoMZ djr vkgksr-------------------------- iz’uksRrjkph ppkZ oxG.;kar ;sr vkgs\ fBd

vkgs- ijarq nknk lrjkenkl ts Eg.kr vkgsr y{kos/kh vkf.k iz’uksRrjkP;k ek/;ekrqu R;kauh ‘kgjkrhy T;k

dkgh leL;k mifLFkr dsY;k vkgsr R;kaps fuokj.k dsys tkbZy- o ekxhy osGsl LFkk;h lferh o

egklHkse/;s vkEgh tso<s dkgh izLrko ikjhr dsys vkgsr vk;qDrkauh R;kaoj vaeyctko.kh djkoh- o

;s.kk&;k dfeVhl R;kaps ikyu dj.;kl lkafxrys tkos- ;kosGsl vkepk 5 o”kkZpk dkyko/kh vfr’k;

pkaxY;k i/nrhus ikj ikMyk- eh vis{kk O;Dr djrs dh;s.kk&;k 5 o”kkZe/;s ‘kgjkrhy leL;kaph vki.k

tckcnkjh fLodk#u dk;Zokgh djky- vls Eg.kqu gh th lHkk vkgs rh lekIr djr vkgs- d`i;k

tux.keu EgVys tkos----

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %& bfro`Rr dk;e dj.;kP;k fo”k;koj eyk cksyk;ps vkgs- egklHkse/;sp

lUekufu; lnL; Jh- fd’kksj ouokjh ;kauh ,d y{kos/kh lwpuk ekaMyh gksrh-

ek- lfpo %&vki.kk lokZaps tso<s dkgh iz’u gksrs rs vki.kkalokZaP;k learhus fudkyh dk<.;kr vkys vkgs-

o nqljk tks fo”k; vkgs rks ekxhy loZlk/kkj.k lHksps fnukad ekxhy loZlk/kkj.k egklHksps fnukad

20@12@06 ¼ R;kr 20@2@2007 ½ o fnukad 20@2@2007 jksthP;k lHksps bfro`Rr dk;e

dj.ks-

vkrk vki.k cksyk-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %& bfro`Rr dk;e dj.;kpk tks fo”k; vkgs] ekxhy egklHksr Jh-

fd’kksj ouokjh ;kauh y{kos/kh lwpuk ekaMyh gksrh- frP;k ppZsP;k osGh eq[;ky;kps mik;qDr Jh-

ckxs’oj lkgsckauh lakfxrys gksrs dh] R;k vf/kdk&;kph pkSd’kh pkyq vkgs- R;kP;k fojks/kkr efgykauh

iksfyl Bk.;ke/;s xaHkhj Lo#ikph rØkj nk[ky dsyh vkgs- rjhgh R;k vf/kdk&;kph izHkkx vf/kdkjh

Eg.kqu use.kqd dsyh vkgs- R;kal R;k inko#u gVfoys tkos- v’kh Jh- fouksn Bkdqj ;kauh ekx.kh

dsyh gksrh- R;koj iz’kklukus vk’oklu fnys gksrs R;kps dk; >kys\ R;kpk Jh- ckxs’oj lkgsckauh

[kqyklk djkok-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&egkikSj egksn;k] 2004 iklqu mYgkluxj ‘kgjkrhy ,d

ukxjhd ik.kh iqjoBk foHkkxke/;s pdjk ekjr vkgs- R;kl U;k; feGr ukgh- d`i;k ;kph

bfro`Rrkarkr uksan ?ksoqu laca/khr vf/kdk&;kl rkfdn ns.;kr ;koh dh lR;rk y{kkr ?ksoqu o

fu;ekauqlkj R;k ukxjhdkal enr djkoh R;kpizek.ks R;kl ts ns;d feGkys gksrs R;kl ts 22 gtkjkps

ns;d feGkys gksrs R;kuarj 43 gtkj #i;s R;kuarj 65 gtkj #i;s izR;{kkr rsFks uGtksM.khp ukgh-

rks ukxjhd 2004 iklqu vkti;Zar egkuxjikfydsP;k ik.kh iqjoBk foHkkxkr pdjk ekjr vkgs- R;kl

lgdk;Z feGr ukgh rj d`i;k lacaf/kr vf/kdk&;kl vkns’k n;kosr- rlsp ekxhy osGsl eh y{kos/kh

ekaMyh gksrs R;k y{kos/khps dk; >kys\ R;ke/;s dk; gksrs] ik.kh iqjoBk foHkkxkdMhy th Fkdckdh

xzkgdkadMs ckdh gksrh R;koj vBjk VDds O;kt vkdkjys tkr gksrs- rs O;kt ?ks.ks egkuxjikfydsP;k

fu;ekr clrs dk;\ tj fu;ekr clr ulsy rj ukxjhdkadMqu rs dk ?ksrys tkr vkgs\ tsOgk

yksd fcy Hk# ‘kdr ukghr rsOgkp rj yksdkadMs ik.kh fcykph Fkdckdh jkgrs- R;kaP;kdMs th ik.kh

fcykph jDde jkfgyh vkgs R;kP;k pkSiV rj O;kt >kys vkgs- rj d`i;k fu;ekaps ikyu Ogkos-

lfpo lkgsckauh d`i;k ;kpk [kqyklk djkok- egkikSj egksn;kauh ;kckcrhr R;kauk vkns’k n;kosr- 18

VDds O;kt ?ksrys tkoq ‘kdrs dk; tj ?ksrys tkoq ‘kdr ulsy rj tkrk tkrk vki.k R;kauk U;k;

fnyk ikfgts- R;ke/;s mf’kj dk djr vkgsr\ fu;ekackcrhr [kqyklk dsykr rj /kU;okn A

ek- lnL;k Jherh Hkkouk f[kyukuh %&ek- egkikSj egksn;k] ik.kh fcykojhy O;ktkckcrph fuHkZ;

;kstuk loZ fBdk.kh ykxq vkgs rh vki.kkdMs ykxq dk dsyh tkr ukgh- ;k ;kstusuqlkj fcy ekQ

dsys rj tso<s dkgh fcys izyafcr vkgsr rh yksd Hkjrhy- ;sFks rj vki.k vksjM djr vkgksr dh

olqyh gksr ukgh- tso<s dkgh oknxzLr fcys vkgsr R;kaph olwyh gksr ukgh- O;kt ekQ dsys rj

olqyhgh feGsy ;kckcrhr dkghrjh dsys tkos /kU;oknA

ek- lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&Jh- lrjkenkl tslokuh ;kauh th y{kos/kh lqpuk ekaMyh vkgs vkf.k

R;kP;koj th ppkZ gksr vkgs R;kckcr eh vk;qDrkaP;k LFkkuh vkluLFk vlysY;k vfrfjDr vk;qDr

lkgsckauk ,d iz’u fopk# bfPNrks dh] ;k iz’ukaoj ekxZ dk<.;klkBh rs l{ke vkgsr dk;\ tls Jh-

jktsanz pkS/kjh ;kauh ekx.kh dsyh vkgs- R;kckcrhr ppkZ d#u fu.kZ; ?ks.;ke/;s ;kauk vf/kdkj vkgsr

dk;\ tj vlrhy rjp ppkZ dsyh tkoh- ulsy rj vkepk vkf.k R;kapk osG d’kklkBh O;FkZ

?kkyfoyk tkr vkgs\ ;sFks ts vk;qDrkaP;k LFkkuh vkrk clys vkgsr R;kauk dkgh ,d vf/kdkj

ukghr- rs vkeP;k iz’ukaoj dk;Z fu.kZ; nsrhy\ tj R;kauk vf/kdkj ulrhy rj R;kauk ;sFks

clfo.;kr dkgh vFkZp ukgh-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %& eh dkgh ekx.kh dsysyh ukgh- bfro`Rrkarke/;s th uksan vkyh vkgs

R;kckcrhr eh cksyq bfPNrks rs cjkscj vkgs fdaok ukgh\

ek- lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %& Jh- Hknk.ks ;kauk lsosrqu fuyafcr dj.;kpk tks eqn~nk iq<s ;sr vkgs rj

vktP;k lHksr clysys gs vk;qDr R;kauk fuyafcr d# ‘kdrkr dk;\

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&ekxhy lHksP;k ihBklhu vf/kdk&;kauh ts EgVys vkgs vkf.k R;kph

bfro`Rrkarkr th uksan vkyh vkgs R;kckcrhr eh cksyr vkgs-

Jh- v’kskd ckxs’oj ¼mi&vk;qDr] eq[;ky;½ %&dkgh lUekufu; lnL;kauh ;sFks ts dkgh eqn~ns

mifLFkr dsys vkgsr Jh- Hknk.ks] tulaidZ vf/kdkjh ;kaP;k ckcrhr egkuxjikfydsrhy dkgh efgyk

deZpk&;kauh th rØkj dsyh gksrh R;kph pkSd’kh Jh- jkSjkGs lkgsckauh iq.kZ dsyh vkgs o frpk vgoky

R;kauh ek- vk;qDr lkgsckauk lknj dsyk vkgs- nqljh xks”V v’kh dh Jh- Hknk.ks ;kaP;kdMs tks

vfrfjDr dk;ZHkkj lksifo.;kr vkyk vkgs R;kckcrhr iz’kklukps Eg.k.ks vls vkgs dh] v’kkizdkjps

dk;ZHkkj lksifo.ks gh iq.kZi.ks iz’kklfd; ckc vkgs o rh vk;qDr lkgsckaP;k vf/kdkj {ks=kr ;srs-

vk;qDr lkgsckauh Jh- Hknk.ks ;kauk dk;ZHkkj lksifo.ksph th dk;Zokgh dsyh vkgs rh ;ksX; vkgs rlsp

egklHkspk fu.kZ; gksrk rks lkgsckaP;k fun’kZukl vk.kqu fnyk gksrk lkgsckauh R;koj ppkZ dj.ksl fyfgys

vkgas- ppkZ >kY;kuarj R;koj fu.kZ; ?ksryk tkbZy-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&nqljh xks”V v’kh dh] vki.k vls EgVys vkgs dh] Jh- Hknk.ks ;kaph

th use.kqd vkgs rh uksOgsacj i;Zarp gksrh uksOgsacje/;sp rh lekIr >kyh vkgs- rj R;kaP;k ckcrhr

egklHksph iqUgk eatqjh ?ks.ks vko’;d vkgs fdaok ukgh\ vkf.k tj ?ks.ks vko’;d vlsy rj rh

?ks.;klkBh R;kpk izLrko vn;kii;Zar egklHksiq<s dk Bsoyk ukgh\ R;kaph th use.kqd dsyh vkgs rh

lekIr gksrs uksOgsacj e/;s- R;kuarj eqnrok< ns.;klkBh egklHksph eatqjh vko’;d ukgh dk;\

eqnrok< ns.ks gs vk;qDrkaP;k vf/kdkj {ks=kr vkgs dk;\ uksOgsacje/;s eqnr lekIr gksrs vkEgkayk gs

ekfgr uOgrs-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&egkikSj egksn;k] vkfFkZd nkfjnz; js”ks[kkyhy yksdkapk feGdr dj

ekQ dj.;kpk fu.kZ; >kyk gksrk R;koj ppkZ >kyh gksrh] vkns’k >kys gksrs] xjhckaps ekyeRrk dj

ekQ >kys dk;\ Le’kkuke/;s ykdMs fu’kqYd ns.;kpk Bjko ikjhr >kyk gksrk- ppkZ >kyh gksrh-

R;kps dk; >kys\ ;sFks dkghp gksr ukgh- laiq.kZ dk;ZdkG v;’kLoh Bjyk-R;kpk vki.k fLodkj

djk- vkepk tks dk;ZdkG gksrk rks pkaxyk xsyk ukgh- Eg.kqu vkrk tkrk tkrk vki.k rkdhn n;k o

,d fuank izLrko ikjhr djk- T;k iz’kklukus lHkkx`gkP;k Hkkoukapk vknj jk[kyk ukgh R;k

vk;qDrkaP;k fojks/kkr fuank izLrko ikjhr dsyk ikfgts vls eh loZ lnL;kauk fuosnu djrks-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ek- egkikSjth] vkeps ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh ;kauh

lkafxrys dh LFkk;h lferh o egklHkse/;s rj Qkjp pkaxys pkaxys fu.kZ; ?ks.;kr vkys- ijarq R;kaoj

vaeyctko.kh dj.ks gs iz’kklukps dke vkgs rs R;kauh dsys ukgh- Jh- fnyhi ykyokuh ;akuh FkksM;k

osGkiqohZp lkafxrys dh tsOgk tsOgk egklHkk vlrs rsOgk vk;qDrkaP;k ?kjh dq.khrjh xaHkhj vktkjh

vlrs- 7&8 osGk R;kaP;k ?kjkrhy dq.khrjh xaHkhj vktkjh iMys- R;kru R;kr nksu&rhu osGslp

R;kauh jtk ?ksryh vkgs- jtk u ?ksrk rs egklHkkauk xSjgtj jkfgys gk egklHkspk vieku vkgs-

;kckcrhr Jh- fnyhi ykyokuh EgVys dh vk;qDrkafo#/n fuank izLrko ikjhr dsyk ikfgts- eh

R;kaP;k R;k izLrkokps vuqeksnu djrks- R;kpcjkscj LFkk;h lferhe/;s o egklHkse/;s ts Bjko ikjhr

>kys R;kaP;koj vaaeyctko.kh dj.ks gs lq/nk iz’kklukpsp dke vkgs- vkt ,dk eqn~n;kckcrhr

mik;qDr] eq[;ky; ;kauh lakfxrys dh] gh iz’kkldh; ckc vkgs- LFkk;h lferhe/;s] egklHkse/;s ts

Bjko ikjhr gksrkr R;kaoj Rojhr dk;Zokgh dj.ks gh iz’kklukph tckcnkjh vkgs- Bjkokaoj dk;Zokgh

djk;ph ulsy rj vk;qDrkauh v’kk Bjkokackcr eqa-izk-e-v- 1949 ps dye 451 uqlkj uxjfodkl

lfpokadMs rs jn~n dj.;klkBh rhu efgU;kP;k vkr ikBok;ps vkgs- T;k Bjkokackcrhr R;kauh

vkti;Zar ‘kklukyk dkgh fyfgysys ukgh fdaok ts Bjko jn~n dsys ukgh vls LFkk;h lferh o

egklHksps tso<s dkgh Bjko ikjhr >kys vkgsr R;kaph vaeyctko.kh >kyh ikfgts- eyk vls okVrs

dh rs ekstD;k dkgh foHkkxkadMs y{k nsrkr ts R;kauk lgdk;Z djrkr- [kkl d#u f’k{k.k eaMG

vkgs- f’k{k.k eaMGkl rs Qkjp lgdk;Z djrkr- lqo.kZ t;arh ;kstuse/;s Qkjp lgdk;Z djrkr-

R;kpkizek.ks brj foHkkxkadMsgh y{k nsoqu R;k R;k foHkkxkaP;k Bjkokaoj R;kauh vaeyctko.kh dsyh

ikfgts rs ykxq dsys ikfgts o rlsp loZ foHkkxkadMs y{k fnys ikfgts- vkt R;kaps lokZr dehr deh

y{k lkoZtfud cka/kdke foHkkxkdMs vkgs- izR;sd izkdyukoj fyfgrkr ppkZ djk- dk; ppkZ

djk;ph\ vkiY;k foHkkxizeq[kkaojp R;kapk fo’okl ukgh- lokZr vxksnjp rj rs izkdyu r;kj

dj.;kl eatqjh nsrkr- tsOgk izkdyu r;kj d#u ikBfoys tkrs rsOgk R;koj rs fyfgrkr ppkZ djk-

ppkZ dj.;klkBh R;kauk osGp ukgh- R;kaP;k ?kjh dq.khu dq.kh vktkjh vlrs- rhu rhu fnol jtk

?ksrkr R;kap vk;q”;p vfr’k; O;Lr vkgs- R;kauh vkiys vf/kdkj vfrfjDr vk;qDrkauk iz/kku dsys

ikfgts- mik;qDr eq[;ky; ;kauk fnys ikfgts- vkt ‘kgj vfHk;arkoj lq/nk R;akpk Hkjkslk ukgh-

dk;Zdkjh vfHk;aR;koj Hkjkslk ukgh- ts yksd izkdyus r;kj djrkr izR;sd izkdyuk ckcrht

lk’kasdrk O;Dr dj.ks] ‘ksjs] ‘ksjs] ‘ksjs ¼D;qjh]D;qjh]D;qjh½ ekj.ks]-------;kaps uko rj D;qjh ekLVj

Bsoys ikfgts- Eg.kqu vkt tls Jh- fnyhi ykyokuh ;kauh EgVys dh R;kaP;k fojks/kkr fuank izLrko

ikjhr dsyk ikfgts- R;kaP;k R;k izLrkokl eh vuqeksnu nsrks- vk;qDr egklHksr rj lksMkp i.k nksu

osGk LFkk;h lferh lHksr rj mifLFkr lq/nk jkfgys ukghr- vkt rj egklHkk vkgs- dkyp LFkk;h

lferhph lHkk >kyh- R;k lHksr rs mifLFkr uOgrs- rhu fnol vxksnj >kysY;k LFkk;h lferh lHksr

lq/nk rs uOgrs- rs tj ,o<s O;Lr vlrhy rj R;kauh vfrfjDr vk;qDrkauk vf/kdkj iznku d#u

rhu&pkj efgus jtsoj jkgqu vkiyh loZ ?kjxqrh dkes fudkykr dk<ys ikfgts- R;kuarj dkekoj vkys

ikfgts- ;kLro ek- egkikSj o loZ lnL;kauk ek>h fouarh vkgs dh tsts Bjko ikjhr >kys vkgsr tls

dh Le’kkuke/;s fu’kqYd ykdMs iqjoBk dj.ks- gk izLrko ehp ekaMyk gksrk R;kpk lqpd ehp vkgs-

tursP;k fgrklkBh tso<s dkgh Bjko vkEgh ekaMys R;kaP;koj vaeyctko.kh dj.ks gs iz’kklukps dke

gksrs rj iz’kklu iq.kZi.ks vi;’kh Bjys vkgs- vkt Jh- Hknk.ks ;kaP;kckcrhr lkax.;kr vkys dh

R;kaP;kckcrhr vk;qDrkauk vf/kdkj vkgs- egklHksus Jh- Hknk.ks ;kaP;k eqnrok<hl eatqjh fnysyh ukgh-

rj vkt egklHksr vlk Bjko ikjhr >kyk ikfgts dh Jh- Hknk.ks ;kauk tks ixkj fnyk tkrks rks

vk;qDrkaP;k ixkjkrqu fnyk ikfgts\ tksi;Zar dq.;kgh vf/kdkjh o deZpk&;kP;kckcrhr LFkk;h lferh

fdaok egklHkspk Bjko ikjhr >kysyk ulsy rj ys[kk foHkkxkus R;kauk ixkj nsrk dkek u;s- ;klkBh

uksOgsacjP;k uarjP;k dkyko/khlkBh egklHksph eatqjh ulrkauk Jh- Hknk.ks ;kauk tks ixkj fnyk tkrks rks

vk;qDrkaP;k ixkjkrqu fnyk ikfgts-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&ek- egkikSjth] ik.kh fcykoj O;kt vkdkjys tkoq ‘kdrs

dk;\ ;kckcrhrhy dk;n;kph ekfgrh vf/kdk&;kadMqu ?ksryh tkoh- d`i;k mik;qDrkauh ;kpk

[kqyklk djkok-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&bfro`Rrkarkckcrhr mRrj n;k-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mik;qDr] eq[;ky;½%&ek- egkikSj egksn;k] Jh- Hknk.ks ;kapk ifjfo{kk/khu

dkyko/kh rks 21@12@2005 jksth lai`”Vkr ;s.kkj gksrk- rks dkyko/kh R;kaps xksifu; vgoky

riklqu 1@4@2004 rs 31@3@2005] 1@4@2005 rs 31@3@2006 gs ts R;kaps xksifu;

vgoky vkgsr rs riklqu R;kuqlkj dk;Zokgh dj.;kr ;sbZy- vkf.k R;kauk ts lsosr dk;e djk;ps

vkgs R;kckcrpk fo”k; egklHksleksj eatqjhlkBh vk.k.;kr ;sbZy-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&uksOgsacjP;k uarjph fLFkrh dk; vkgs\ R;kaph eqnr uksOgsacj

e/;sp lai`”Vkr vkyh vkgs R;kauk ixkj dks.k nsrs vkf.k dq.kkP;k lkax.;kuqlkj\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼mik;qDr] eq[;ky;½%&ek- egkikSj egksn;k] use.kqdk T;k gksrkr R;k nksu izdkjs

gksrkr- ,d rj ,dne dk;e inkoj gksrs nqljh rkRiqjR;k Lo#ikph- Jh- Hknk.ks ;kaph th use.kqd

gksrh rh dk;e Lo#ikph gksrh- nksu o”kkZlkBh th use.kqd dj.;kr vkyh gksrh rh ifjfo{kk/khu

dkyko/kh Eg.kqu dj.;kr vkyh gksrh- ijarq rh dk;e inkojrh gksrh-ifjfo{kk/khu dkyko/kh lai`”Vkr

vk.k.ks ckcr iz’kklukpk izLrko egklHksiq<s ;sbZy- R;kuarjp ifjfo{kk/khu dkyko/kh lai`”Vkr vk.kyk

tkrks ijarq R;kaP;k lsospk dkyko/kh gk nksu o”kkZpk gksrk vls dkgh gksr ukgh- R;kaph th use.kqd

dsyh vkgs rh dk;e inkoj dsysyh vkgs-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vki.k Lor% lakfxrys dh uksOgsacj e/;s R;kapk dkyko/kh laiyk

vkgs- rj uksOgsacjiklqu vkti;Zar vki.k dk; dsys\ ;kckcrhr dq.kkyk vf/kdkj vkgs vk;qDrkauk

vf/kdkj vkgs dh egklHksyk vkgs\ uksOgsacjP;k uarj R;kauk ts osru fnys tkrs rs dq.kkP;k lkax.;kuqlkj

fnys tkrs\ R;kckcrhr R;kauk dq.kh vkns’k fnys vkgsr\ gh dk; [kktxh is<h vkgs dk;\ T;kyk

ikfgts R;kyk n;k- gs dq.kkP;k lkax.;kuqlkj fnys tkrs\ ys[kk foHkkxokys R;kauk ixkj dls nsrkr\

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&lfpo egksn;] fuank izLrkokps dk; >kys\ ernku ?;k;ps vkgs

dk;\ dh loZlaerhus Bjko ikjhr djr vkgkr\

ek- lnL; Jh- gjnkl ekf[ktk %& ek- egkikSjth] lHkkx`gkrhy loZ lnL;kauk ek>s fuosnu vkgs dh]

dks.kR;kgh laLFksph ‘ksoVph th lHkk vlrs ex rh laLFkk xzkeiapk;r vlks] uxjikfydk vlks]

egkuxjikfydk vlks] fo/kkulHkk vlks fdaok yksdlHkk vlks rh vkHkkj O;Dr dj.;kph vlrs-

R;klHkse/;s loZt.k vf/kdk&;kaps vkHkkj O;Dr djrkr-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&’kgjkpk lR;uk’k dsyk- vkHkkj dq.kkps O;Dr dj.kkj\

ek- lnL; Jh- gjnkl ekf[ktk%& ek>s ca/kq Jh- fnyhi ykyokuh ;kauk fouarh djsu dh fuank izLrko

ikjhr dj.;k,soth vkHkkj O;Dr dj.kkjk izLrko ikjhr dsyk ikfgts-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %&fBd vkgs ernku ?;k- fdrh yksd vk;qDrkaP;k dkjHkkjkoj [kq”k

vkgsr-

ek- lnL; Jh- gjnkl ekf[ktk%&fuoMqu vkysY;k ufou lnL;kauk dke dj.;kph la/kh n;k-

ek- lnL; Jh- fnyhi ykyokuh %& ‘kgjkpk vk.k[kh fdrh lR;uk’k djk;pk vkgs\

ek- lnL; Jh- cPPkkjke #ipankuh %&Jh- Hknk.ks ;kauk ixkj dks.k nsrs\

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&ek- egkikSjth] lUekufu; lnL; Jh- gjnkl ekf[ktk ;kauh ts EgVys

R;kP;k’kh eh lger vkgs- T;k vf/kdk&;kauh pkaxys dke dsys R;kaP;kckcrhr vkHkkj O;Dr

dj.;klkBh mn;k vk.k[kh nqljh ,d egklHkk vkgs- R;k lHkse/;s vfHkuanu izLrko ikjhr d#- ijarq

vkt QDr vk;qDrkackcrhr fuank izLrko ikjhr d# ;k- o gh ‘ksoVph egklHkk ulqu mn;k vk.k[kh

nqljh egklHkk vkgs-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh%&lkaxk Jh- Hknk.ks ;kauk vki.k ixkj dls nsr vkgkr\

Jh- v’kskd ckxs’oj¼mik;qDr eq[;ky;½%&egkikSj egksn;k] vkrk lUekufu; lnL;kauh tks eqn~nk

mifLFkr dsyk Jh- Hknk.ks ;kapk nksu o”kkZpk ifjfo{kk/khu dkyko/kh lekIr >kyk vkgs R;kuarj lq/nk

R;kauk ixkj dlk fnyk tkr vkgs\ R;kckcrhr [kqyklk djrks dh] th dk;e Lo#ikph ins vlrkr

R;k inkaoj useysY;k O;Drhauk ixkj ns.;kph rjrqn vFkZladYikr dsysyh vlrs- jkfgyk iz’u Jh-

Hknk.ks ;kapk use.kqdhpk tksi;Zr R;kapk ifjfo{kk/khu dkyko/kh iq.kZ gksr ukgh fdaok R;kauk dk;e lsosr

lkekoqu ?ksrys tkr ukghr rksi;Zar R;kaph use.kqd R;kp inkoj vkgs-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh%& vki.k Eg.krk R;kaph use.kqd dk;e inkoj dsysyh vkgs- nqljs

Eg.krk ifjfo{kk/khu dkyko/khoj vkgs- vki.kkal Lor%ykp dGr ukgh vki.k dk; cksyq bfPNr

vkgkr- nksu o”kkZP;k ifjfo{kk/khu dkyko/khuarj Hknk.ks ;kaP;k use.kqdhl egklHkk dk;e djsy dh

vk;qDr dk;e djrhy\ ;kckcrps vf/kdkj dq.kkyk vkgsr\ vki.k Eg.krk dh rs nksu o”kkZPks

ifjfo{kk/khu dkyko/khoj gksrs rlsp dk;e inkoj useysY;k deZpk&;kaP;k ixkjklkBh vFkZladYikr

rjrqn dsysyh vlrs- uksOgsacje/;s R;kapk dkyko/kh iq.kZ >kyk- vkrk vkfFkZd o”kkZrhy ‘skoVpk ekpZ

efguk pkyq vkgs- R;kauk vki.k ixkj nsrk ijarq R;kaPkh use.kqd dk;e dj.;kpk vf/kdkj dq.kkyk

vkgs] egklHksyk vkgs dh vk;qDrkauk vkgs\

Jh- v’kskd ckxs’oj¼mik;qDr eq[;ky;½%&egkikSj egksn;k] tsFki;Zar dk;e dj.;kpk iz’u vkgs R;kauk

dk;e rj egklHkkp djsy- o ifjfo{kk/khu dkyko/kh lai`”Vkr vk.k.;kckcr eqacbZ izkafrd

egkuxjikfydk vf/kfu;eke/;s dks.krhgh rjrqn ukgh ;kckcr egkjk”Vª ukxjh lsok fu;e ts vkgsr

R;kuqlkj dk;Zokgh dsyh tkbZy-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vkrk vki.k Lor%p Eg.krkr dh nksu o”kkZpk ifjfo{kk/khu

dkyko/kh fnysyk vkgs- R;kuarj Eg.krkr dh vf/kfu;eke/;s rjrqn ukgh- rj v’kk izdkjs vki.k

nksUgh xks”Vh d’;k djr vkgkr\

Jh- v’kskd ckxs’oj¼mik;qDr eq[;ky;½%&egkikSj egksn;k] lnL; egksn;kl eh lkaxq bfPNrks dh

ifjfo{kk/khu dkyko/kh o lsosr dk;e dj.ks gs nksu osxosxGs eqn~ns vkgsr gs osxosxGs eqn~ns vkgsr

dk;e dj.ks gk tks eqn~nk vkgs ;kpk vFkZ ,[kkn;k deZpk&;kl lsose/;s dk;e dj.;kckcrpk

vlrks- o ifjfo{kk/khu dkyko/kh tks vlrks rks nksu o”kkZpk vlrks- ifjfo{kk/khu dkyko/kh

laiY;kuarj lsosr dk;e dj.;kckcrpk izLrko egklHksiq<s ;sbZy-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %& letk] R;kaph lsok fu;fer gksr ulsy rj R;kauk vkti;Zar

fnysY;k ixkjkph tckcnkjh dks.k ?ksbZy\ R;kaps nksu o”kkZps xksifu; vgoky tj [kjkc vlrhy rj

vkti;Zar eqnrhuarj R;kauk ns.;kr vkysY;k ixkjkph tckcnkjh dks.k ?ksbZy\ letk R;kaph lsok

fu;fer gksr ulsy rj R;kph tckcnkjh dks.k ?ksbZy\

ek- lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %& ek- egkikSjth o vk;qDr lkgsc] T;k O;Drhus efgyka’kh

xSjorZu dsys vkgs v’kk vf/kdk&;kl ;sFkqu gkdyys ikfgts- R;kph cktq ?ksoqu R;kl inksUurh d’kh

fnyh tkr vkgs-\ tks O;Drh vkiY;k egkikfydsps uko [kjkc djr vkgs v’kk O;Drhl ,o<;k

vf/kdk&;kph ins dk nsrk\ vkeP;k lUekufu; lnL;kauh EgVys dh R;kaph pkSd’kh >kyh ikfgts rh

pkSd’kh vn;kii;Zar dk gksr ukgh\ vk;qDr egklHkkauk ;sr ukghr- rs R;kauk egklHksfouk ijokuxh

dls nsr vkgsr\

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %& R;kaph eqnr laiY;kuarjgh R;kauk tks ixkj fnyk tkr vkgs

R;kaph tckcnkjh dks.k ?ksbZy\

Jh- v’kskd ckxs’oj¼mik;qDr eq[;ky;½%&egkikSj egksn;k] Jh- Hknk.ks ;kaP;kfo”k;hps nksu rhu o”kkZps

xksifu; vgoky eh okpys vkgsr- rs xksifu; vgoky ch Iyl vkgsr- o R;kuqlkj rs ik= vkgsr-

o R;kaph lsok fu;fer dj.;kpk tks izLrko vkgs rks R;kapk ifjfo{kk/khu dkyko/kh iq.kZ >kY;kuarj

egklHksiq<s vk.kyk tkbZy- Hknk.ks T;k inkoj dke djr vkgsr o ts in dk;e lsosps vkgs R;kl;k

egklHksus o ‘kklukus lq/nk ekU;rk fnysyh vkgs- o vFkZladYikr lq/nk R;k inkP;k ixkjklkBh rjrqn

Bso.;kr vkysyh vkgs- R;keqGs R;kauk ixkj ns.ks t#jhps vkgs-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %& R;kaps xksifu; vgoky ch Iyl ps vlY;kckcr vki.k okpys

vkgs vkf.k rs vki.kkdMs vkgs vkeP;kdMs rj rs ukghr vkEgh rs okpysys ukgh- eyk vls okVrs

dh] fuoMwu vkysY;k ufou lnL;kauk vls okVr vlsy dh ;kaph lsok vki.k fu;fer djk;ph ukgh

rj ;kaP;kckcrhr tckcnkjh dks.k ?ksbZy\ vki.k ?;ky fd vk;qDr ?ksrhy\ tls vkeP;k Jherh

ekyrh djksfr;k ;kauh EgVys dh vls vf/kdkjh vkEgkayk udks vkgsr rj v’kk vf/kdk&;kph

tckcnkjh dks.k ?ksbZy\

Jh- v’kskd ckxs’oj¼mik;qDr eq[;ky;½%&egkikSj egksn;k] tsFki;Zar egklHkspk fdaok eqacbZ izkafrd

egkuxjikfydsP;k vf/kfu;ekus r;kj dsysY;k izkf/kdj.kkpk iz’u vkgs R;kapk loZ dkjHkkj eqacbZ izkafrd

egkuxjikfydk vf/kfu;ekuqlkj ikj ikMyk tkrks- Jh- Hknk.ks fdaok vU; dsk.kR;kgh vf/kdk&;kpk

xksifu; vgoky o R;kapk okf”kZd vgoky vkgs rks pkaxyk vkgs R;keqGs R;kauk lsosr dk;e dj.ks

t#jhps vkgs- dk;n;kP;k d{ksckgsj tkoqu ukeatqj dj.ks vls dkgh gksbZy vls eyk okVr ukgh-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %& gs rj vki.kkal ekfgr vkgs uk vkEgkal dqBs ekfgr vkgs\

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh%& egklHkspk fu.kZ; rqEgh ?ksrk dk;\

Jh- v’kskd ckxs’oj¼mik;qDr eq[;ky;½%&egklHkspk fu.kZ; eh ?ksr ukgh ek>s ,o<sp Eg.k.ks vkgs dh

egklHkk vkf.k ckdhph th eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;ekuqlkj r;kj dsysyh izkf/kdj.ks vkgsr

rh loZ eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;ekrhy rjrqnhuqlkj dk;ZHkkj djrkr- vkf.k R;kuqlkj

,[kkn;k deZpk&;kyk T;k rjrqnh ykxq vkgsr vkf.k T;k vVh iq.kZ djkO;k ykxr vkgsr vkf.k rks

tksi;Zar R;k vVh iq.kZ djr vkgs rksi;Zar ek>s vls dk;ns’khj er gksrs dh] R;k dk;n;kP;k ckgsj

tkoqu dks.krsgh izkf/kdkjh dke d# ‘kdr ukgh-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&xksifu; vgoky tjk cktqyk Bsok- rs , Iyl vkgsr fdaok ch Iyl

vkgsr

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&Jh- Hknk.ks ;kaP;k fo#/nP;k rØkjh ckcrpk

tks vgoky vkgs rks toG toG 10&15 ikukapk vgoky vkgs- rks okpqu nk[koq dk;\ ek- egkikSj

egksn;k] ek- fojks/kh i{k usrk vkf.k loZ lUekufu; lnL;]

mYgkluxj egkuxjikfydse/khy tulaidZ vf/kdkjh Jh- ;qojkt Hknk.ks ;kaP;k fo#/n T;k

efgykauh rØkj dsyh gksrh- R;k rØkjhP;k vk/kkjkoj pkSd’kh dj.;kps ek- vk;qDrkauh eyk funsZ’k

fnys gksrs- o ekxhy egklHksrp pkSd’kh iq.kZ dj.;kps eh vki.kkal vk’oklu fnys gksrs- R;kuqlkj

eh pkSd’kh iq.kZ dsyh vkgs- pkSd’khP;k njE;ku T;k yksdkauk lk{khlkBh cksyko.ks vko’;d gksrs

R;kaph lk{k ?ksryh vkgs- Jh- ;qojkt Hknk.ks ;kaP;kdMqu lq/nk ys[kh ?ksrysys vkgs- efgykaps Eg.k.ks]

Jh- Hknk.ks ;kaps Eg.k.ks o lk{khnkjkaps Eg.k.ks ,Sdqu ?ksoqu ,danfjr rØkjnkj efgyk deZpk&;kauh Jh-

Hknk.ks ;kaP;kckcrhr dsysyh rØkj] fo{khri.ks ‘ksjs ekj.ks] ekxkloxhZ; deZpk&;kauk viekukLin

okx.kqd ns.ks v’kk izdkjs dsysyh rØkj gh ekufld =kl lgu u >kY;keqGs dsysyh vlwu ;kckchdMs

nqyZ{k d#u pky.kkj ukgh- dkj.k ;keqGs lq/nk iq<s ,[kknh xaHkhj ?kVuk ?kMq ‘kdrs- ;k laca/kkr lacG

iqjkok iq<s vkyk ulyk rjh dkekP;k fBdk.kh gks.kk&;k ySaxhd lrko.kqdhl izfrca/kd dj.;klkBh

1992 pk fjV fouarh vtZ lhvkj,u Øekaad 666&70 e/khy ek- loksZPp U;k;ky;kus fnysY;k

U;k;fuokM;krhy ekxZn’kZd rRokaP;k vuq”kaxkus efgyk o ckydY;k.k foHkkx ‘kklu fu.kZ; Ø- edksp

2006 izdj.k 15 fnukad 19 lIVsacj] 2006 jksth ySfaxad NG oknkrhy T;k ckchpk lekos’k

dj.;kr vkyk vkgs R;kckche/;s ojhy rØkjhpk lekos’k gksrks- vlk fu”d”kZ dk<.;kr vkyk vkgs-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&Jh- jkSjkGs lkgsc vki.k R;kauk nks”kh Bjfoys vkgs uk\

Jh- ukuk jkSjkGs ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&R;k ckchapk lekos’k gksrks vls QDr EgVys

vkgs- vkf.k gk vgoky eh ek- vk;qDrkauk lknj dsyk vkgs-

ek- lnL; Jh- yky iatkch %&gk rj vfr’k; xaHkhj vlk fo”k; vkgs- vk;qDrkauh rj vkrk

R;kaP;koj dkjokbZ dsyh ikfgts o egklHkslkBh R;kauh okV igkrk dkek u;s-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&v’kk vf/kdk&;kl ,d fefuV lq/nk Bsork dkek u;s-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vgokykph izr lokZauk izLr`r dsyh ikfgts-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&R;kauk nks”kh Bjfoys vkgs] gkdyqu Vkdk-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&R;kuarj lq/nk R;kauk dkekoj Bso.kkj vkgkr dk;\

Jh- v’kskd ckxs’oj¼mik;qDr eq[;ky;½%&egkikSj egksn;k] Jh- Hknk.ks ;kaP;k fo#/nph pkSd’kh

>kY;kuarj tks vgoky vkgs rks ek- vfrfjDr vk;qDr ;kauh ek- vk;qDrkauk lknj dsyk vkgs- R;k

vgokykph iq.kZi.ks Nkuuh d#u rks izLrko vk;qDrkauk lknj dsyk tkbZy- o R;kaoj R;kapk tks fu.kZ;

vlsy R;kuqlkj dk;Zokgh dsyh tkbZy-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vki.kakl vls okVrs dk vk;qDr vfrfjDr vk;qDrkaP;k

vgokyke/;s dkgh cny djrhy\ vls okVr vkgs dk;\

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&vk;qDr lkgsc R;kauk lgdk;Z djrhy dk;\

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %& ek- vfrfjDr vk;qDr lkgsc] vki.k ts Eg.kr vkgkr R;kpk

fu.kZ; vk;qDr lkgsc ?ksrhy- vk;qDr lkgsckauh cjsp eksBs nksu fu.kZ; ?ksrysys vkgsr- ,d cka/kk okijk

o gLrkarjhr djk ;kckcrpk vkf.k nqljk tdkr olqyhP;k [kktxh dj.kkckcrpk- frljk dks.kR;kgh

fo”k;kdMs rs tkLr y{k nsr ukghr- vki.kkal rj ekfgr vkgs Qkjp pkaxys pkaxys fu.kZ; R;kauh ?ksrys

vkgs ;kckcrpk fu.kZ; lHkkx`gkleksj vk.kk vki.k lkaxk dh vkEgh rks lHkkx`gkleksj vk.kq Eg.kqu-

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %& efgyka’kh vlH; o.kZu dj.kk&;k vf/kdk&;kapk vkEgh fu”ks/k djrks-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vki.k Eg.krk dh rks vgoky vk;qDrkauk lknj dsyk vkgs

R;kuarj rks egklHksiq<s ;sbZy- vki.kkal vls okVrs dk vk;qDr R;ke/;s dkgh cny djrhy Eg.kqu\

Jh- v’kskd ckxs’oj¼mik;qDr eq[;ky;½%& egkikSj egksn;k] dks.krhgh pkSd’kh iq.kZ >kY;kuarj

frP;ke/;s T;k ckch vk<Gqu vkysY;k vlrkr]fu”d”kZ dk<ysys vlrkr R;kckcrhr Nkuuh gksrs-

R;kuarj ts l{ke izkf/kdkjh vlrkr R;kaP;kleksj rks vgoky vk.kyk tkrks-

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh%&vki.kkal vls okVrs dk R;kauk ts vk<Gqu vkys vkgs rs pqdhps

vkgs- R;akuh pkSd’kh iq.kZ dsyh vkgs- R;kauh tqyqe dsys vkgs rs vkjksih vkgsr- R;kuarjgh vki.k

Eg.krk dh vk;qDrkauk vgoky nsoq- vk;qDr R;kph Nkuuh djrhy rj ;kauk T;k ckch vk<Gqu

vkY;k R;ke/;s dkgh cny gks.kkj vkgs dk;\

ek- lnL; Jh- jktsanz pkS/kjh %&ek- egkikSjth ekxhy osGsl lq/nk tsOgk yks.kkjs lkgsc eq[;ky;kps

mik;qDr gksrs R;kosGsl R;kauh lq/nk R;kaP;k fojks/kkr v’kkp izdkjpk vgoky r;kj dsyk gksrk- ijarq

R;kosGsl R;kaP;koj dkgh dkjokbZ >kyh ukgh- o vkt vfrfjDr vk;qDrkauh tks vgoky r;kj dsyk

vkgs rks vfr’k; xaHkhj vlk vgoky vkgs- Eg.kqu Jh- Hknk.ks ;kaP;koj dkjokbZ >kyhp ikfgts-

vkf.k tj dkjokbZ dsyh ukgh rj efgykaoj vU;k; dsY;klkj[ks gksbZy-

ek- lnL; Jh- fd’kksj ouokjh %&vki.k tks vgoky r;kj dsyk vkgs R;koj Bjko ikjhr dsyk tkok-

o R;koj vaeyctko.kh >kyh ikfgts-

ek- egkikSj %&vkiY;k leksj vgoky ;kauh okpqu nk[kfoyk vkgs- o vki.k letq ‘kdrk dh vafre

izkf/kdkjh vk;qDr vlY;keqGs rs tksi;Zar R;koj Lok{kjh djr ukghr rksi;Zar R;koj vaeyctko.kh

gks.kkj ukgh- vki.k cjkposG ;k fo”k;koj ppkZ dsyh Eg.kqu R;kauh ;kfo”k;koj ekfgrh fnyh vkgs-

Jh- Hknk.ks ;kaP;kckcrhr jkSjkGss lkgsc ;kaP;kdMs th pkSd’kh pkyq gksrh frpk vgoky R;kauh

vk;qDrkauk lknj dsyk vkgs- o vk;qDr R;kckcrhr vafre fu.kZ; ?ksrhy- o lHkkx`gkP;k Hkkouk

y{kkr ?ksrk R;koj yodjkr yodj vaeyctko.kh dj.;kr ;koh vls vki.k vk;qDrkauk lkaxk-

ek- lfpo %& fo”k; Ø- 2 okpqu nk[kforkr-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo”k; Ø- 2 %& ekxhy loZlk/kkj.k egklHksps fnukad 20@12@06 ¼ R;kr 20@2@2007 ½

o fnukad 20@2@2007 jksthP;k lHksps bfro`Rr dk;e dj.ks-

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

ek- egkikSj %& ekxhy loZlk/kkj.k egklHksps fnukad 20@12@06 ¼ R;kr 20@2@2007 ½ o fnukad

20@2@2007 jksthP;k lHksps bfro`Rr tls vkgs rls lokZuqers dk;e dj.;kr ;sr vkgs-

ek- lfpo %& d`i;k y{k n;k- ;k lHkspk tks eq[; fo”k; vkgs rks dczLrku fo”k;hpk vkgs- R;kckcrhr

ek- mPp U;k;ky;kus LFkfxrh vkns’k fnyk vkgs- R;keqGs vktP;k lHksr gk fo”k; ?ksryk tk.kkj ukgh- fo”k; Ø- 3 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 3%& mYgkluxj ‘kgjkP;k eatwj fodkl ;kstuse/khy l-ua-58 iSdh 2

,dj ‘kklfd; tfeu dczLrku okij iz;kstukFkZ egkikfydsl

gLrkarj.k dj.ks dkeh ‘kklukdMs ekx.kh dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

ek- egkikSj %& lnjpk izLrko lokZueqrs vktP;k dk;Zlqpho#u oxG.;kar ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 3%& mYgkluxj ‘kgjkP;k eatwj fodkl ;kstuse/khy l-ua-58 iSdh 2

,dj ‘kklfd; tfeu dczLrku okij iz;kstukFkZ egkikfydsl

gLrkarj.k dj.ks dkeh ‘kklukdMs ekx.kh dj.ks-

izLrkouk

mYgkluxj ‘kgjkP;k eatwj fodkl ;kstuse/khy l-ua- 58 ¼iS½ jfgokl ifjeaMGkr lekfo”V vlysyh

2 ,dj tehu ¼eqfLye lektklkBh½ dczLFkku vlk tfeu okij cny] ,e-vkj-Vh-ih- vWDV 1966 ps

dye 37 vUo;s Qsjcnykph loZ oS/kkfud dk;Zokgh iw.kZ d#u ‘kklukus fnukad 25-7-06 jksthP;k

vkns’kkizek.ks lnj tekrhl 2 ,dj tkxk ¼vk-ua- 58 iS-½ ns.;kckcr vkns’k ikjhr dsys vkgsr-

^^eqfLye lektklkBh dczLFkku** vlk tehu okij cny ‘kklukus ?ksrysY;k fu.kZ;kckcr o fnukad

25-2-2006 jksthP;k ikfjr vkns’kkizek.ks dczLFkkukdjhrk vkjf{kr dsysyh ‘kklfd; tehu]

egkuxjikfydsdMs gLrkarjhr dk;Zokgh dj.ks vko’;d vlY;kus] gLrkarjhr dj.ksph dk;Zokgh iw.kZ dj.ksiqohZ

egkuxjikfydsP;k lHksph eatwjh ?ksoqu rlk izLrko ‘kklukl foukfoyac lknj dj.ksl lanfHkZr v/kZ’kklfd;

i=kUo;s dGfoys vkgs-

izdj.kh izLrko ;sR;k egklHksr fopkjfofue;] ppkZ o eatwjhdjhrk] egklHkk fo”k; lwphe/;s lekfo”V

dj.;kr ;kok-

egklHkk Bjko dz% 31 fnukad%&29@3@2007

lqpdkps uko %& Jh- /kuat; cksMkjs

vuqeksndkps uko %& Jh- cPPkjke #ipankuh

gh egklHkk ojhy izLrkousr ueqn dsY;kizek.ks mYgkluxj ‘kgjkP;k eatwj fodkl ;kstuse/khy l-

ua-58 iSdh nksu ,dj ‘kklfd; tfeu dczLrku okij iz;kstukFkZ egkikfydsl gLrkarj.k dj.ks dkeh

‘kklukdMs ekx.kh dj.;kpk izLrko vktP;k lHksP;k dkedktkrqu oxG.;kr ;sr vkgs-

dkj.k &&

;k izLrkok lanHkkZr ek- eqacbZ mPp U;k;ky;kr ;kfpdk nk[ky >kyh vlqu LFkfxrh vkns’k izkIr

>kyk vkgs-

rlsp bfro`Rr dk;e gks.;kph okV u igkrk lnj Bjkok varxZrpk fu.kZ; FksV vaeykr

vk.k.;kr ;sbZy o rks vafre vlsy-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&ek- egkikSj egksn;k] ik.kh fcykoj ts O;kt vkdkjys tkrs

R;kojhy [kqyk’;kps dk; >kys\ vf/kdk&;kauk fopkjys tkos-

Jh- vkj-vkj- lkodkjs ¼dk;Zdkjh vfHk;ark] ikiqwfo½%&lUekufu; egkikSjth o loZ lUekufu; lnL;

uxjlsod Jh- lrjkenkl tslokuh ;kauh tks eqn~nk mifLFkr dsyk gksrk R;kckcr eh [kqyklk d# bfPNrks-

ik.kh iqjoB;kP;k fcykP;k Fkdckdhojhy O;kt olqyh ckcr fopkj.kk dsyh gksrh- mYgkluxj

egkuxjikfydsl egkjk”Vª thou izkf/kdj.kkekQZr 1994 e/;s ik.kh iqjoBk dsyk tkr gksrk- o ik.kh iqjoBk

;kstuk egkjk”Vª thou izkf/kdj.kkdMs gksrh R;kuarj rh rRdkyhu mYgkluxj uxjikfydsl gLrkarjhr dj.;kr

vkyh R;kosGsl ts mifo/kh r;kj dj.;kr vkys gksrs R;kp mifo/khapk vkEgh okij djr vkgksr- R;kosGph

th fcys Fkfdr vkgsr R;koj 18 VDds O;kt vkdkj.ksps mifo/khe/;s fyfgys vkgs- pkyq th fcys vkgsr

R;koj v’kk izdkjps O;kt vkdkjys tkr ukghr-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&lkgsc] egkuxjikfydk O;kt olqy d# ‘kdrs dk\ fu;e

vkgs dk;\ vki.k egkikfydsr clyks vkgksr- vki.k egkikfydsps mik;qDr vkgkr-vkt th

egklHkk vkgs rh egkuxjikfydsph vkgs- egkjk”Vª thou izkf/kdj.kkph ukgh- lkgsc eh vki.kkal dk;

fopkjr vkgs- vki.kkdMs ts egkikfydk vf/kfu;ekps iqLrd vkgs rs fu;e vki.k okpys vkgs fdaok

ukgh\ ;sFks fo/kh vf/kdkjh vkgs fdaok ukgh\ tj rs vlrhy rj d`i;k R;kaP;kdMqu laiq.kZ ekfgrh

?ksryh tkoh- gh dkgh loZlk/kkj.k ckc ukgh- eh vki.kkal lkafxrys dh T;k yksdkadMs uGtksM.kh

ukghp R;kauh 2004 iklqu ‘kiFki= fygwu fnys vkgs- fouarh i= nsr vkgsr- egkikfydsr pdjk

ekjr vkgsr- o izR;{k tkxsoj tkoqu ikg.kh >kyh vkgs- QDr ik.kh fcykP;k jDdese/;s

fnolsafnol ok< gksr pkyyh vkgs- QDr jDdek ok<or tk;P;k fu.kZ; dkgh ?;k;P;k ukgh- o

th jDde ok<or pkyyk vkgkr rh lq/nk fu;ekuqlkj ukgh- ;klkBh d`i;k ;kpk [kqyklk djk uk-

vki.k egkuxjikfydsr clyks vkgksr- egkuxjikfydspk fu;e dk; vkgs\ rks vkEgkal lkaxk-

egkjk”Vª thou izkf/kdj.kkyk tkoq n;k- 1994 e/;s uxjikfydk gksrh- R;kosGsl eh lq/nk uxjlsod

gksrks- vkt egkuxjikfydk vkgs- egkuxjikfydsps fu;e lkaxk uk\

Jh- vkj-vkj- lkodkjs ¼dk;Zdkjh vfHk;ark] ik.khiqjoBk½ %&ukgh] ukgh R;kosGsl egkjk”Vª thou

izkf/kdj.kkus ts mifo/kh okijr gksrs rsp vkrk vki.k okijr vkgksr-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&lkgsc] egkuxjikfydsr vki.k uxjikfydsps fu;e dk lkaxr

vkgkr\

Jh- vkj-vkj- lkodkjs ¼dk;Zdkjh vfHk;ark] ik.khiqjoBk½ %&ukgh] rs mifo/kh gksrs- egkjk”Vª thou

izkf/kdj.kkps R;kauh rs r;kj dsys gksrs-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&egkuxjikfydk gksoqu fdrh o”kZ >kyh vkgsr\ uxjikfydsps

fu;e vn;kii;Zar dk okijys tkr vkgsr\

Jh- vkj-vkj- lkodkjs ¼dk;Zdkjh vfHk;ark] ik.khiqjoBk½ %&ukgh] ukgh R;kosGsl egkjk”Vª thou

izkf/kdj.kkus mifo/kh r;kj dsys gksrs-

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&mifo/kh rj rqEgh vkf.k eh jkst r;kj djr jkgq- ijarq ts

egkuxjikfydk vf/kfu;ekps iqLrd vkgs ts ‘kklukus r;kj d#u fnys vkgs rs d’kklkBh vkgs\

vki.k ts dkgh dke djrks---------------

ek- lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %&ek- egkikSj egksn;k] lHkkx`gke/;s x.kiqrhZ ukgh vki.k lHksps

dkedkt dls pkyor vkgkr\ mifLFkr lnL;kaph la[;k deh >kyh vkgs vkf.k vki.k dkedkt

pkyor vkgkr\

ek- lnL; Jh- lrjkenkl tslokuh %&fBd vkgs] /kU;okn A

ek- lfpo %&d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 6-40 oktrk ek- egkikSj Jherh

T;ksrh dkykuh ;kauh lHkk laiY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 5@4@2007

fo’ks”k egklHksps bfro`Rr- mYgkluxj egkuxjikfydsph ifgyh fo’ks”k egklHkk xq#okj fnukad 5@4@2007 jksth nqikjh

12-00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh-

lnj lHksr ek-foHkkxh; vk;qDr] dksd.k foHkkx] Jherh oYlk uk;j flag g;k ihBklhu vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksR;k- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @ gksR;k-

1 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj 39 Jh- pgkG lrh'k ¼ckthjko½ rkR;kck

2 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus'oj ikVhy 40 Jherh osydj lqjs[kk jktu

3 Jh- xk;dokM fnyhi 41 Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno

4 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs 42 Jherh egkMhd jtuh eksgu

5 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy 43 Jherh iapf'kyk ukuk iokj

6 Jh- ;kno jkelkxj tuknZu 44 Jherh dfork y{e.knkl fljokuh

7 Jherh fuye izseflax jkor 45 Jherh djksrh;k ekyrh jk/kkpj.k

8 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 46 Jherh vk'kku fyykckbZ y{e.k

9 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj 47 Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko

10 Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz 48 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

11 Jh- fot; [kaMq lqiGs 49 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

12 Jh- vaaadq'k fuo`Rrh EgLds 50 Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

13 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku 51 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

14 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh 52 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

15 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½ 53 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

16 Jherh panzk jktw Vsdpankuh 54 Jh- iz'kkar fdlujko /kkaMs

17 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh 55 Jh- pOgk.k jes'k egknso

18 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan 56 Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k

19 Jh- jktw tX;klh 57 Jh- fd'kksj tX;klh

20 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh 58 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

21 Jh- dsoyjkek.kh ghjks pUnqyky 59 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

22 Jherh t;k izdk’k ek[khtk 60 Jherh uhyq Bkdqj pkanok.kh

23 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh 61 Jherh T;ksrh 'kke ekus

24 Jherh MkW- fuuk izdk’k ukFkkuh 62 Jherh yrk 'kkarkjke fude

25 Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan 63 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

26 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke 64 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

27 Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat; 65 Jh- eksgu lk/kok.kh

28 Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks 66 Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½

29 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk 67 Jh- cPpkjke :ipankuh

30 Jh- yky iatkch 68 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

31 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl 69 Jherh fo|k fot; fueZys

32 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh 70 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

33 Jherh ‘kdaqryk ikVhy 71 Jherh ouokjh eksuk v'kksd

34 Jh- Ekksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh 72 Jh- fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½

35 Jh- lq[kjkekuh egs’k igyktjk; 73 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

36 Jh- vWM- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh 74 Jh- eqds'k lksgu rsth

37 Jh- <ksds tuknZu fdlujko

38 Jh-,Mds x.kir xksfoan 75 Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

[kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

20- Jh- lnkf’ko dkacGs] vk;qDr

21- Jh- ukuk jkSjkGs] vfrfjDr vk;qDr

22- Jh- izdk’k dqdjstk] egkikfydk lfpo

23- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

24- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

25- Jh- feyhan lkoar] mi&vk;qDr

26- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

27- Jh- lq-d`-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

28- Jh- v-ik- xqjxqGs] uxjjpukdkj

29- MkW- ds- vkj- [kjkr] oS|dh; vkjksX; vf/kdkjh

30- MkW- jktk fj>okuh] oS|dh; vf/kdkjh

31- Jh- ch- lqanjs’oju] ‘kgj vfHk;ark] lkoZ-cka/k- foHkkx

32- Jh- eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fon;qr

33- Jh- vkj-vkj- lkodkjs] dk;Zdkjh vfHk;ark] ik-iq-

34- Jh- lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-foHkkx

35- Jh- jes’k dktGs] izHkkjh izHkkx vf/kdkjh

36- Jh- rqdkjke rkjnkGdj] eq[; fyfid

37- Jh- ;qojkt Hknk.ks] tulaidZ vf/kdkjh

oans ekrje~ Eg.kqu nqikjh 12-05 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

egkikfydk lfpo %& vktP;k ;k lHkkx`gke/;s ek- foHkkxh; vk;qDr rFkk ftYgk vf/kdkjh] eqacbZ Jherh

oYlk uk;j flag g;k ihBklhu vf/kdkjh Eg.kqu lHksps lapyu djrhy o R;kaP;k fu;a=.kk[kkyh lHksps

dkedkt pkysy- eh ek- egkikfydk vk;qDr lkgsckauk fouarh djrks dh] R;kauh R;kauk iq”ixqPN nsoqwu R;kaps

Lokxr djkos-

fo”k; Ø- 1 okpqu nk[kforkr-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 1%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k lu 2007 lkoZf=d fuoM.kwdhr fuoMwu

vkysY;k lnL;kaiSdh ,dk lnL;kph ¼vuqlwfpr tkrh efgyk½ egkikSj

inklkBh fuoM dj.ks - &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

vktph th fo’ks”k egklHkk vkgs frP;kckcrhr ek- ihBklhu vf/kdkjh ;kaP;k vuqerhus eh vki.kkal

dkgh t#jhP;k lqpuk nsoq bfPNrks-

egkikSj inkP;k fuoM.kwdhlkBh 30 ekpZ jksth ukefunsZ’kui= fLodkj.;kr vkyh gksrh- ;k inklkBh

egkuxjikfydk lfpokauk 8 ukefunsZ’kui= izkIr >kyh gksrh- mesnokjkps o R;kP;k lqpd o vuqeksndkaph

ukos eh vki.kkal okpqu nk[kforks rh ;kizek.ks vkgsr-

v-Ø-

mesnokjkps uko

lqpdkps uko

vuqeksndkps uko

1- lkS- lafxrk jkts’k daMkjs Jh- x.kir xksfoan ,Mds lkS- fuyq Bkdqj pkanokuh

2- lkS- osydj lqjs[kk jktu Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh lkS- lqtkrk jes’k fjtokuh

3- Jherh fyykckbZ y{e.k vk’kku Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj Jh- fnyhi nsfonkl tX;klh

4- Jherh fyykckbZ y{e.k vk’kku Jh- jktq ¼ftou½ bnukuh Jh- vadq’k fuo`Rrh EgLds

5- Jherh fyykckbZ y{e.k vk’kku Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan Jh- jkelkxj ts- ;kno

6- Jherh fueZys fo|k fot; Jh- oku[ksMs jkts’k nsosanz Jherh feuk lksusth ¼lksaMs½

7- lkS- iokj iapf’kyk ukuk lkS- ‘kssGds lqeu xtkuu lkS- fude yrk ‘kkarkjke

8- lkS- ekyrh jk/kkpj.k djksfr;k Jh- rqylhnkl cnzhpaUn oflVk lkS- jtuh eksgu egkfMd

eh loZ ukefunsZ’kui= ek- ihBklhu vf/kdkjh ;kaP;kdMs lqiqrZ dsyh vkgsr- ek- ihBklhu vf/kdkjh

;kauh loZ ukefunsZ’kui= oS/k Bjfoyh vkgsr- R;keqGs [kkyhy mesnokjkaps ukefunsZ’ku i= ek- ihBklhu

vf/kdkjh ;kaP;kdMqu oS/k ?kksf”kr dj.;kr vkyh vkgsr-

1- lkS- lafxrk jkts’k daMkjs

2- lkS- osydj lqjs[kk jktu

3- Jherh fyykckbZ y{e.k vk’kku

4- Jherh fueZys fo|k fot;

5- lkS- iokj iapf’kyk ukuk

6- lkS- ekyrh jk/kkpj.k djksfr;k izFke egkikSj inkph fuoM.kwd gksbZy o R;kuarj mi&egkikSj inkph fuoM.kwd gksbZy-

egkikSj inkP;k fuoM.kwdhlkBh eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 e/khy rjrqnh vuqlkj

o egkikSj] miegkikSj inklkBh fuoM.kwdk ?ks.ks fu;e 2005&2006 vkf.k egkikSj] mi&egkikSj inklkBh

fuoM.kwdk ?ks.ks lq/kkj.kk fu;e 2006 ;k fu;ekaP;k vk/kkjs egkikSj inkph fuoM.kwd ?ksryh tkr vkgs-

egkikSj] mi&egkikSj inkph fuoM.kwd fu;e 2005 fu;e 6 iksV fu;e 3 P;k uqlkj fuoM.kwd

y<fo.kk&;k mesnokjkaph vafre ;knh r;kj dj.;kiqohZ] T;k&T;k mesnokjkauh vkiys ukefunsZ’ku i= lknj

dsys vkgs v’kk mesnokjkaiSdh tks dks.kh vkiyh mesnokjh ekxs ?;k;ph vkgs R;klkBh ek- ihBklhu vf/kdkjh

;kauh R;kl 15 fefuVkph osG n;k;ph vkgs- R;kuqlkj ihBklhu vf/kdk&;kadMqu ;k dkeh 15 fefuVkaph

osG fnyh tkr vkgs- ;k 15 fefuVkaP;k osGsr QDr egkikSj inkps mesnokj vkiyh mesnokjh ekxs ?ksoq

‘kdrkr- o O;klihBkekxhy fHkarhoj ts ?kM;kG ykoysys vkgs R;ke/;s ;kosGsl nqikjps 12 oktqu 12

fefuVs >kyh vkgs- rj 12 oktqu 27 fefuVkauh 15 fefuVkaph osG lekIr gksbZy- ;k osGsP;k vkr tj

dq.kh mesnokj vkiyh mesnokjh ekxs ?ksoq bfPNr vlsy rj R;kckcrps QkWeZ ekÖ;kdMs miyC/k vkgs rks Hk#u

ek- ihBklhu vf/kdkjh ;kaP;kdMs n;kok ykxsy-

d`i;k y{k n;k- mesnokjh ekxs ?ks.;kckcrps 4 QkWeZ ek- ihBklhu vf/kdkjh ;kauk izkIr >kys

vkgsr- R;k mesnokjkaph ukos ;kizek.ks vkgsr-----------

1- Jherh osydj lqjs[kk jktu

2- Jherh fueZys fo|k fot;

3- Jherh iapf’kyk ukuk iokj

4- Jherh ekyrh jk/kkpj.k djksfr;k

vk.k[kh dq.kh mesnokj tj vkiyh mesnokjh ekxs ?ksoq bfPNr vlsy rj R;klkBh nksu fefuVkph osG

fnyh tkr vkgs] dq.kh mesnokj vkiyh mesnokjh ekxs ?ksoq bfPNr ulsy rj iq<hy dkedktkl lq#okr

dsyh tkbZy-

mesnokjh ekxs ?ks.;kph osG lekIr-

ek- ihBklhu vf/kdk&;kaP;k orhus egkikSj inkph fuOkM.kwd y<fo.kk&;k mesnokjkph vafre ;knh tkfgj

dsyh tkr vkgs -egkikSj inkP;k fuoM.kwdhlkBh vkrk dsoG nksu mesnokj vkgsr R;kaph ukos ejkBh o.kZekysuqlkj

[kkyhy Øekus vkgsr-

1- Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

2- lkS- daMkjs lafxrk jkts’k

;k nks?kkaiSdh dq.;k ,dkl vki.kkal fuoMwu n;k;ps vkgs- T;k mesnokjkl vki.k vkiys er nsoq bfPNrk

R;kP;k cktqus vkiyk gkr mapkoqu vki.kkal vkiys er n’kZok;ps vkgs-

lnL; Jh- izHkqukFk xqIrk gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

egkikfydk lfpo dk;kZy;kps deZpkjh Jh- iraxjko vki.kk leksj mHks vkgsr R;kaP;kdMs egkikSj

inkps mesnokj Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kaP;k ukokph ,d ernkj ;knh vkgs- R;ke/;s loZ

lnL;kaph ukos ejkBh o.kZekysP;k Øekus fyfgysyh vkgsr- R;k ;knhoj vkiY;k ukokleksj vki.kkal Lok{kjh

djko;kph vkgs- gh Lok{kjh dj.;kvxksnj vkiys gkr mapkoqu er n;k;ps vkgs

o nql&;k cktqyk egkikfydk lfpo dk;kZy;kps deZpkjh Jh- ‘;ke f’koukuh gs mHks vkgsr- ts

lUekufu; lnL; egkikSj inkps mesnokj lkS- daMkjs lafxrk jkts’k ;kaP;k cktqus er nsoq bfPNrkr R;kauh Jh-

‘;ke f’koukuh ;kaP;kdMs tkoqu R;kaP;kdMs vlysY;k ernkj ;knhrhy vkiY;k ukokleksj Lok{kjh

djko;kph vkgs-

rlsp ts lUekufu; lnL; rVLFk jkgq bfPNrkr R;kauh iq<s ;kos R;kaph Lok{kjh Jherh ufxZl [kku ;k

?ksrhy-

egkikSj inkps ifgY;k Øekadkojhy mesnokj Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kaP;k cktqus ts

lUekufu; lnL; vkiys er nsoq bfPNrkr R;kauh d`i;k ,dk cktql ;kos- ts.ksd#u eyk x.kuk dj.;kl

lqyHk gksbZy- vki.k vkiY;k tkxsoj mHks jkgqu gkr oj djkosr-

1 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj

2 Jh- vaaadq’k fuo`Rrh EgLds

3 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku

4 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh

5 Jherh panzk jktw Vsdpankuh

6 Jh- eksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh

7 Jherh dfork y{e.knkl fljokuh

8 Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

9 Jh- lqjs’k e/kqdj tk/ko

10 Jherh eulqydj f’kyk lqHkk”k

11 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

12 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

13 Jherh ouokjh eksuk v’kksd

14 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

15 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan

16 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh

17 Jherh t;k izdk’k ek[khtk

18 Jherh MkW- fuuk izdk’k ukFkkuh

19 Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan

20 Jh- yky iatkch

21 Jherh ‘kdaqryk ikVhy

22 Jh- lq[kjkekuh egs’k ¼,fl<okyk½

23 dq- tX;klh ‘kdqaryk thouyky

24 Jh- fd’kksj tX;klh

25 Jh- cPpkjke :ipankuh

26 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj

27 Jh- xk;dokM fnyhi

28 Jh- ;kno jkelkxj tuknZu

29 Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz

30 Jh- fot; [kaMq lqikGs

31 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½

32 Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko

33 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

34 Jh- pOgk.k jes'k egknso

35 Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

36 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

37 Jherh T;ksrh 'kke ekus

38 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

39 Jherh fo|k fot; fueZys

40 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

41 Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

42 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk

43 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl

44 Jherh ekyrh jk/kkpj.k djksfr;k

45 Jh- eksgu lk/kokuh

46 Jherh jtuh egkfMd

47 Jh- iz’kkar fd’kujko /kkaMs

48 Jherh fuye izseflax jkor

49 Jh- dsoyjkek.kh ghjks pUnqyky

50 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

51 Jh- eqds'k lksgu rsth

Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kaP;k cktqus 51 ers-

iq<hy mesnokjkckcrhr ernku ?ks.;kiqohZ vki.k vkiY;kukokleksj Lok{kjh djkoh-

dq.;k ,dk lnL;kus Lok{kjh dsysyh ukgh- Lok{kjh dj.;kpk dks.krk lnL; jkfgyk vkgs\

d`i;k y{k n;k ts lUekufu; lnL; lkS- daMkjs lafxrk jkts’k ;kaP;k cktqus er nsoq bfPNrkr R;kauh

d`i;k vkiY;k vkluk’kstkjh mHks jkgqu gkr oj djkosr-

1 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

2 Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno

3 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs

4 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy

5 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh

6 Jh- jktw tX;klh

7 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh

8 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke

9 Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat;

10 Jh- vWM- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh

11 Jh- ,Mds x.kir xksfoan

12 Jh- pgkG lrh'k ¼ckthjko½ rkR;kck

13 Jherh osydj lqjs[kk jktu

14 Jh- uhyq Bkdqj pkanok.kh

15 Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½

16 Jh- fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½

17 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkth

18 Jh- <ksds tuknZu fd’kujko

19 Jherh iapf’kyk ukuk iokj

20 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

21 Jherh yrk 'kkarkjke fude

22 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus’oj ikVhy

23 Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks

Jherh daMkjs lafxrk jkts’k ;kaP;k cktqus 23 ers-

lnL; Jh- jktq tX;klh%&vkepk ,d lnL; ckgsj xsyk vkgs- R;kphgh Lok{kjh ?ksryh tkoh-

egkikfydk lfpo %&Lok{kjh ?ksbZi;Zar rs vkY;kl] ihBklhu vf/kdkjh egksn;k rks lnL; vkY;kl R;kl

Lok{kjh dj.;klkBh vki.k ijokuxh nsoq ‘kdrk dk;\

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&fdrh osGsP;k vkr vkY;kl R;kaph Lok{kjh ?ksryh tkoq ‘kdrs\

egkikfydk lfpo %&ek- ihBklhu vf/kdkjhP;k fu.kZ;kus R;kauk Lok{kjh dj.;kl vuqerh fnyh tk.kkj ukgh

o R;kP;k erkph uksan.kh i.k djrk ;s.kkj ukgh-

d`i;k y{k n;k- egkikSj inkps mesnokj Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kaP;k cktqus 51 ers iMyh

vkgsr- o egkikSj inkps nqljs mesnokj lkS- daMkjs lafxrk jkts’k ;kaP;k cktqus 23 ers iMyh vkgsr- vafre

fu.kZ; ek- ihBklhu vf/kdkjh egksn;k tkfgj djrhy-

ek- ihBklhu vf/kdkjh %& eh oYlk uk;j flag foHkkxh; vk;qDr] dksd.k foHkkx rFkk ihBklhu vf/kdkjh]

mYgkluxj egkuxjikfydk] eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 19 vUo;s o egkikSj o

miegkikSj inkph fuoM.kwd fu;e 2005 ps fu;e 7 vUo;s Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kauk

mYgkluxj egkuxjikfydsps egkikSj inh fuoMwu vkY;kps ?kksf”kr djhr vkgs-

fo"k; Ø- 1%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k lu 2007 lkoZf=d fuoM.kwdhr fuoMwu

vkysY;k lnL;kaiSdh ,dk lnL;kph ¼vuqlwfpr tkrh efgyk½ egkikSj

inklkBh fuoM dj.ks -

izLrkouk %

mYgkluxj egkuxjikfydslkBh uohu egkikSj fuoM.ksckcr fnukad 5@4@2007 jksth lHkk vk;ksftr

dj.;kr vkysyh vkgs- ;k lHkse/;s fuokZfpr ikfydk lnL;kae/kqu ,dk lnL;kph eqacbZ izkafrd

egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 e/khy dye 19 P;k rjrqnhizek.ks egkikSj inkoj fuoM djko;kph vkgs-

;k inklkBh [kkyhy 6 mesnokjkauh vkiyh ukefunsZ’ku i=s nk[ky dsysyh vlqu ihBklhu vf/kdkjh ;kauh

lnjph ukefunsZ’kui=s oS/k ?kksf”kr dsysyh vkgsr-

1- Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

2- lkS- djksfr;k ekyrh jk/kkpj.k

3- lkS- daMkjs lafxrk jkts’k

4- lkS- iokj iapf’kyk ukuk

5- Jherh fueZys fo|k fot;

6- lkS- osydj lqjs[kk jktu

foghr eqnrhr mijksDr mesnokjkaiSdh 1- Jherh djksfr;k ekyrh jk/kkpj.k] 2- Jherh osydj

lqjs[kk jktu] 3- Jherh iokj iapf’kyk ukuk] 4- Jherh fueZys fo|k fot; ;kauh vkiys mesnokjh vtZ ekxs

?ksrY;kus Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k o Jherh daMkjs lafxrk jkts’k g;k 2 mesnokj fjax.kkr f’kYyd

vkgsr- R;keqGs gkr mapkoqu ernkukph i/n~r voyacyh tkoh o rn~uarj fuoM.kwd fudky tkghj dj.kslkBh

izLrkfor-

egklHkk Bjko Øekad 1 fnukad % 5@4@2007

gh egklHkk ojhy izLrkousvuqlkj 74 ikfydk lnL;kauh gkr mapkoqu dsysY;k ernkukvarh [kkyhy

n’kZfoysY;k izR;sd mesnokjkleksjhy feGkysyh ers tkghj djhr vkgs o lokZr tkLr ers izkIr dsysY;k

mesnokj Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kaph egkikSj inkoj fuoM djhr vkgs-

v-dz mesnokjkps ukao feGkysyh ,dq.k ers

1- Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k 51

2- Jherh daMkjs lafxrk jkts’k 23

ernkuk}kjs eatqj

fo’ks”k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %&Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kauk O;klihBkoj ?ksoqu ;s.;klkBh eh ;sr vkgs-

d`i;k R;kauh r;kj jgkos-

;kosGh uofuokZphr ek- egkikSj Jherh vk’kku fyykckbZ ;k O;klihBkojhy egkikSjkaP;k vklukoj

vkluLFk >kY;k-

ek- ihBklhu vf/kdkjh g;k uofuokZphr egkikSjkauk iq”ixqPN nsoqu R;kaps Lokxr djrhy- rlsp ek-

vk;qDr lkgsc iq”ixqPN nsoqu ek- egkikSjkaps Lokxr djrhy- R;kp izek.ks egkikfydsP;k orhus egkikfydk

lfpo Jh- izdk’k dqdjstk gs ek- egkikSjkauk iq”ixqPN nsoqu R;kaps Lokxr djrhy-

iq<hy dkedktkdMs oGk;ps dk\

fo”k; Ø- 2 okpqu nk[kforkr-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 2%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k lu 2007 lkoZf=d fuoM.kwdhr fuoMwu

vkysY;k lnL;kaiSdh ,dk lnL;kph mi&egkikSj inklkBh fuoM dj.ks -

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

&&&

mi&egkikSj inklkBh 30 ekpZyk 5 ukefunsZ’kui= Hkj.;kr vkyh gksrh- mesnokjkaph o R;kaP;k

lqpd] vuqeksndkaph ukos ;kizek.ks vkgsr------

v-Ø- mesnokjkps uko lqpdkps uko vuqeksndkps uko

1- Jh- pOgk.k jes’k egknso Jh- fnyhi n’kjFk xk;dokM Jh- panz’ks[kj ds’ko ;kno

2- Jh- pOgk.k jes’k egknso Jh- /kuat; ckcqjko cksMkjs Jh- iatkch yky nsounkl

3- Jh- Bkdqj fouksn ykyflag Jh- lqjs’k e/kqdj tk/ko Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

4- Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh Jh- <ksds tuknZu fdlujko lkS- fude yrk ‘kkarkjke

5- Jh- eksgu jganksey lk/kokuh lkS- bafnjk teuknkl mnklh lkS- jtuh eksgu egkfMd

loZ mesnokjkaph ukefunsZ’kui= ek- ihBklhu vf/kdk&;kadMqu oS/k ?kksf”kr dj.;kr vkyh vkgsr- o

[kkyhy mesnokj oS/kfjR;kus ukefunsZf’kr dj.;kr vkys vkgsr-

1- Jh- pOgk.k jes’k egknso

2- Jh- Bkdqj fouksn ykyflag

3- Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh

4- Jh- lk/kokuh eukst jganksey

T;kizek.ks egkikSj inkP;k fuoM.kwdhlkBh mesnokjh ekxs ?ksoq bfPN.kk&;k mesnokjkauk 15 fefuVkaph

osG fnyh gksrh- R;kpi/nrhus ek- ihBklhu vf/kdk&;kadMqu mesnokjh ekxs ?ks.;klkBh 15 fefuVkaph osG

ns.;kr ;sr vkgs- O;klihBkekxhy fHkarhojhy ?kM;kG;kP;k fg’kksckus ;kosGsl nqikjps 1-00 oktyk vkgs-

1 oktqu 15 fefuVkauh mesnokjh ekxs ?ks.;kph osG laisy- T;kauk vkiyh mesnokjh ekxs ?;k;ph vkgs rs

mesnokj ;k osGsP;k vkr vkiyh mesnokjh ekxs ?ksoq ‘kdrkr- mesnokjh ekxs ?ks.;kps QkWeZ ekÖ;kdMs miyC/k

vkgsr- rs dq.khgh ekÖ;kdMs ;soqu ?ksoq ‘kdrkr-

mesnokjh ekxs ?ks.;kph osG lekIr------

ek- lnL; Jh- izHkqukFk xqIrk ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

dsoG nksu mesnokjkauh vkiyh mesnokjh ekxs ?ksryh vkgs R;kaph ukos ;kizek.ks vkgsr-

1- Jh- Bkdqj fouksn ykyflax

2- Jh- lk/kokuh eksgu jganksey

vkrk mi&egkikSj inkP;k fuoM.kwdhlkBh dsoG nksu mesnokj jkfgys vkgsr R;kaph ukos ejkBh

o.kZekysP;k Øekus ;kizek.ks vkgsr------

1- Jh- pOgk.k jes’k egknso

2- Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh

mi&egkikSj inkph fuoM.kwd y<fo.kk&;k mesnokjkph vafre ;knh ek- ihBklhu vf/kdkjh ;kapsdMqu

?kksf”kr dj.;kr vkyh vlwu rh ;kizek.ks vkgs------

1- Jh- pOgk.k jes’k egknso

2- Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh

ts lUekufu; lnL; mi&egkikSj inkps mesnokj Jh- pOgk.k jes’k egknso ;kaP;k cktqus er nsoq

bfPNrkr R;kauh d`i;k vkiY;k vkluk’kstkjh mHks jkgqu gkr oj d#u vkiys er n’kZokos-

Jh- pOgk.k jes’k egknso ;kaP;k cktqus 51 ers

1 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj

2 Jh- vaaadq'k fuo`Rrh EgLds

3 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku

4 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh

5 Jherh panzk jktw Vsdpankuh

6 Jh- eksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh

7 Jherh dfork y{e.knkl fljokuh

8 Jherh vk'kku fyykckbZ y{e.k

9 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

10 Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k

11 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

12 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

13 Jherh ouokjh eksuk v'kksd

14 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

15 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan

16 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh

17 Jherh t;k izdk'k ek[khtk

18 Jherh MkW- fuuk izdk'k ukFkkuh

19 Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan

20 Jh- yky iatkch

21 Jherh 'kdaqryk ikVhy

22 Jh- lq[kjkekuh egs'k ¼,fl<okyk½

23 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

24 Jh- fd'kksj tX;klh

25 Jh- cPpkjke :ipankuh

26 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj

27 Jh- xk;dokM fnyhi

28 Jh- ;kno jkelkxj tuknZu

29 Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz

30 Jh- fot; [kaMq lqikGs

31 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½

32 Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko

33 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

34 Jh- pOgk.k jes'k egknso

35 Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

36 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

37 Jherh T;ksrh 'kke ekus

38 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

39 Jherh fo|k fot; fueZys

40 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

41 Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

42 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk

43 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl

44 Jherh ekyrh jk/kkpj.k djksfr;k

45 Jh- eksgu lk/kokuh

46 Jherh jtuh egkfMd

47 Jh- iz’kkar fd’kujko /kkaMs

48 Jherh fuye izseflax jkor

49 Jh- dsoyjkek.kh ghjks pUnqyky

50 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

51 Jh- eqds'k lksgu rsth

T;k nksu lUekufu; lnL;kauh Lok{kjh dsyh ukgh R;kauh d`i;k vkiyh Lok{kjh djkoh-

d`i;k y{k n;k ts lUekufu; lnL; mi&egkikSj inkps mesnokj Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh ;kaP;k

cktqus vkiys er nsoq bfPNrkr dqi;k R;kauh vkiY;k vkluk’kstkjh mHks jkgqu gkr oj d#u vkiys er

n’kZokos-

Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh ;kaP;k cktqus 24 ers-

1 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

2 Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno

3 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs

4 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy

5 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh

6 Jh- jktw tX;klh

7 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh

8 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke

9 Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat;

10 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh

11 Jh- vWM- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh

12 Jh- ,Mds x.kir xksfoan

13 Jh- pgkG lrh'k ¼ckthjko½ rkR;kck

14 Jherh osydj lqjs[kk jktu

15 Jh- uhyq Bkdqj pkanok.kh

16 Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½

17 Jh- fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½

18 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkth

19 Jh- <ksds tuknZu fd’kujko

20 Jherh iapf’kyk ukuk iokj

21 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

22 Jherh yrk 'kkarkjke fude

23 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus’oj ikVhy

24 Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks

d`i;k y{k n;k- mi&egkikSj inkps mesnokj Jh- pOgk.k jes’k egknso ;kaP;k cktqus 51 ers iMyh

vkgsr- o mi&egkikSj inkps nqljs mesnokj Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh ;kaP;k cktqus 24 ers iMyh vkgsr-

vafre fu.kZ; ek- ihBklhu vf/kdkjh egksn;k tkfgj djrhy-

ihBklhu vf/kdkjh %& eh oYlk uk;j flag foHkkxh; vk;qDr] dksd.k foHkkx rFkk ihBklhu vf/kdkjh]

mYgkluxj egkuxjikfydk] eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 19 vUo;s o egkikSj o

miegkikSj inkph fuoM.kwd fu;e 2005 ps fu;e 7 vUo;s Jh- pOgk.k jes’k egknso ;kauk mYgkluxj

egkuxjikfydsps mi&egkikSj inh fuoMwu vkY;kps ?kksf”kr djhr vkgs-

fo"k; Ø- 2%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k lu 2007 lkoZf=d fuoM.kwdhr fuoMwu

vkysY;k lnL;kaiSdh ,dk lnL;kph mi&egkikSj inklkBh fuoM dj.ks -

izLrkouk %

mYgkluxj egkuxjikfydslkBh uohu mi egkikSj fuoM.ksckcr fnukad 5@4@2007 jksth lHkk

vk;ksftr dj.;kr vkysyh vkgs- ;k lHkse/;s fuokZfpr ikfydk lnL;kae/kqu ,dk lnL;kph eqacbZ izkafrd

egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 e/khy dye 19 P;k rjrqnhizek.ks mi egkikSj inkoj fuoM djko;kph

vkgs- ;k inklkBh [kkyhy 4 mesnokjkauh vkiyh ukefunsZ’ku i=s nk[ky dsysyh vlqu ihBklhu vf/kdkjh

;kauh lnjph ukefunsZ’kui=s oS/k ?kksf”kr dsysyh vkgsr-

1- Jh- pOgk.k jes’k egknso

2- Jh- Bkdqj fouksn ykyflag

3- Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh

4- Jh- lk/kokuh eksgu jganksey

foghr eqnrhr mijksDr mesnokjkaiSdh 1- Jh- fouksn Bkdqj ykyflag] 2- Jh- lk/kokuh eksgu

jganksey ;kauh vkiys mesnokjh vtZ ekxs ?ksrY;kus Jh- pOgk.k jes’k egknso o Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh gs 2

mesnokj fjax.kkr f’kYyd vkgsr- R;keqGs gkr mapkoqu ernkukph i/n~r voyacyh tkoh o rn~uarj fuoM.kwd

fudky tkghj dj.kslkBh izLrkfor-

egklHkk Bjko Øekad 2 fnukad % 5@4@2007

gh egklHkk ojhy izLrkousvuqlkj 75 ikfydk lnL;kauh gkr mapkoqu dsysY;k ernkukvarh [kkyhy

n’kZfoysY;k izR;sd mesnokjkleksjhy feGkysyh ers tkghj djhr vkgs o lokZr tkLr ers izkIr dsysys

mesnokj Jh- pOgk.k jes’k egknso ;kaph miegkikSj inkoj fuoM djhr vkgs-

v-dz mesnokjkps ukao feGkysyh ,dq.k ers

1- Jh- pOgk.k jes’k egknso 51

2- Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 24

ernkuk}kjs eatqj

fo’ks”k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %&Jh- pOgk.k jes’k egknso ;kauk O;klihBkoj ?ksoqu ;s.;klkBh eh ;sr vkgs- d`i;k

R;kauh r;kj jgkos-

ek- ihBklhu vf/kdkjh g;k uofuokZphr mi&egkikSjkauk iq”ixqPN nsoqu R;kaps Lokxr djrhy- rlsp

ek- vk;qDr lkgsc gs mi&egkikSjkauk iq”ixqPN nsoqu R;kaps Lokxr djrhy- R;kp izek.ks egkikfydsP;k orhus

egkikfydk lfpo Jh- izdk’k dqdjstk gs ek- mi&egkikSjkauk iq”ixqPN nsoqu R;kaps Lokxr djrhy-

¼;kosGh ek- egkikSj o mi&egkikSjkaps dkgh ikfydk lnL;kdMqu] fo’ks”k vfrF;kadMqu iq”igkj o

iq”ixqPN nsoqu Lokxr dj.;kr vkys-½

d`i;k y{k n;k- lHksP;k iq<hy dkedktkps lapyu uofuokZphr egkikSj djrhy- ek- ihBklhu

vf/kdkjh Jherh oYlk uk;j flag g;k vkiyk fujksi ?ksrhy-

;kosGh uofuokZphr egkikSj Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k ;k ihBklhu vf/kdkjh LFkkuh vkluLFk

>kY;k o ihBklhu vf/kdkjh Jherh oYlk uk;j ;kauh lHkkx`gkpk fujksi ?ksryk-

d`i;k loZ lUekufu; lnL;] i=dkj oxZ] iksfyl vf/kdkjh o egkikfydk vf/kdkjh ;k lokZalkBh

nqikjP;k Hkkstukph O;oLFkk dj.;kr vkysyh vkgs- d`i;k lokZauh tso.k d#u tkos-

egkikfydk lfpo %&fo”k; Ø- 3 okpqu nk[kforkr-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 3%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k lu 2007 lkoZf=d fuoM.kwdhr fuoMwu

vkysY;k lnL;kaiSdh LFkk;h lferhP;k 16 lnL;kaph use.kwd dj.ks -

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&LFkk;h lferhP;k lnL;kaph fuoM.kwd izfØ;k lq# dj.;kvxksnj lokZr izFke

uofuokZphr egkikSjkaps o mi&egkikSjkaps eh eukiklqu vfHkuanu djrks- mYgkluxj egkuxjikfydse/;s ,d

pkaxys ikÅy iMys vkgs- lfpo lkgsc ek>h vki.kkal fouarh vkgs dh] lHksps iq<hy dkedkt LFkfxr dsys

tkos o rs nqikjP;k tso.kkuarj ikj ikMys tkosr-

lnL; Jh- yky iatkch %&uofuokZphr egkikSj o mi&egkikSjkaps eh Lokxr djrks- o gh lHkk lka;dkGh

4-00 oktsi;Zar LFkfxr dsyh tkoh v’kh eh ek- egkikSjkauk fouarh djrks-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %&uofuokZphr egkikSj o mi&egkikSjkaps eh gkfnZd Lokxr djrks o lHksps

iq<hy dkedkt LFkfxr d#u rs nqikjP;k tso.kkuarj ikj ikMys tkos v’kh eh lHkkx`gkl fouarh djrks-

egkikfydk lfpo %&moZjhr dkedkt tso.kkuarj ?;k;ps dk;\

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&egkikSj] mi&egkikSj inkph fuoM.kwd vkrk iq.kZ >kyh vkgs- lHkk lqpusojhy

fo”k; Ø- 3 ?ksoqu lHksps dkedkt iq.kZ dsys tkos- rqEgh yksd rj vkrk fuoMwu vkyk vkgkr- rqEgkayk

nqikjP;k tso.kkph vkrk vko’;drkgh ukgh- fo”k; Ø- 3 lkBh ikp&ngk fefuVs ykx.kkj vkgs- ;k

ikp&ngk fefuVke/;s gs dkedkt ikj ikMqu lHksps dkedkt iq.kZ djkos ukghrj gh lHkk LFkfxr d#u nqikjh

3-00 oktrk ?ks.;kr ;koh-

egkikfydk lfpo %&nqikjP;k tso.kkuarj lHkkx`gkph iqUgk lkQlQkbZ djkoh ykxsy- ;klkBh lka;dkGh 4-

00 oktrk lHkk Bso.;kr ;koh-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&gs yksd fuoMwu vkys vkgsr rs vkEgkal iq.kZ fnol ;sFks cloq bfPNr vkgsr-

egkikfydk lfpo %&fBd vkgs\ loZ laerhus\

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&mYgkluxj egkuxjikfydsps lfpo lkgsc Jh- izdk’k dqdjstk ;kauh d`i;k

O;klihBkoj ;kos- xaxkty] f’kolsuk ;k i{kkaps egkikSj o mi&egkikSj fuoMwu vkys vkgsr R;kaps gkfnZd

vfHkuanu dj.;klkBh jk”Vªoknh dkWaxzsl] vkjihvk;] e-u-ls- P;k orhus vkEgh R;akps gkfnZd&gkfnZd vfHkuanu

djrks- R;kaps uqlrsp vfHkuanu djr ukgh rj R;kauk HksV.;klkBh vkEgh tkr vkgksr R;klkBh vki.k

O;klihBkoj ;kos-

egkikfydk lfpo %&;k&;k- vkiys Lokxrp vkgs-

lUekufu; lnL;kaO;frfjDr brjkauh lHkkx`gkrqu ckgsj tkos-

egkikSj %&;k lHksps dkedkt ;sFksp LFkfxr d#u lnjph lHkk lka;dkGh 4-00 oktrk lq# dj.;kr ;sbZy-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

lka;dkGh 4-00 oktrk iqUgk lHkk lq# >kyh rsOgk ek- egkikSj Jherh vk’kku fyykckbZ

y{e.k ;k ihBklhu vf/kdkjh LFkkuh vkluLFk gksR;k- o [kkyhy lnL; @ lnL;k mifLFkr gksrs@

gksR;k-

1- egkikSj&& Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

2- mi&egkikSj && Jh- pOgk.k jes’k egknso

3 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj 41 Jh- pgkG lrh'k ¼ckthjko½ rkR;kck

4 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus'oj ikVhy 42 Jherh osydj lqjs[kk jktu

5 Jh- xk;dokM fnyhi 43 Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno

6 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs 44 Jherh egkMhd jtuh eksgu

7 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy 45 Jherh iapf'kyk ukuk iokj

8 Jh- ;kno jkelkxj tuknZu 46 Jherh dfork y{e.knkl fljokuh

9 Jherh fuye izseflax jkor 47 Jherh djksrh;k ekyrh jk/kkpj.k

10 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 48 Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko

11 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj 49 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

12 Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz 50 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

13 Jh- fot; [kaMq lqiGs 51 Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

14 Jh- vaaadq'k fuo`Rrh EgLds 52 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

15 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku 53 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

16 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh 54 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

17 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½ 55 Jh- iz'kkar fdlujko /kkaMs

18 Jherh panzk jktw Vsdpankuh 56 Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k

19 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh 57 Jh- fd'kksj tX;klh

20 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan 58 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

21 Jh- jktw tX;klh 59 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

22 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh 60 Jherh uhyq Bkdqj pkanok.kh

23 Jh- dsoyjkek.kh ghjks pUnqyky 61 Jherh T;ksrh 'kke ekus

24 Jherh t;k izdk’k ek[khtk 62 Jherh yrk 'kkarkjke fude

25 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh 63 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

26 Jherh MkW- fuuk izdk’k ukFkkuh 64 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

27 Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan 65 Jh- eksgu lk/kok.kh

28 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke 66 Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½

29 Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat; 67 Jh- cPpkjke :ipankuh

30 Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks 68 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

31 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk 69 Jherh fo|k fot; fueZys

32 Jh- yky iatkch 70 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

33 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl 71 Jherh ouokjh eksuk v'kksd

34 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh 72 Jh- fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½

35 Jherh ‘kdaqryk ikVhy 73 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

36 Jh- Ekksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh 74 Jh- eqds'k lksgu rsth

37 Jh- lq[kjkekuh egs’k igyktjk; 75 Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

38 Jh- vWM- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh

39 Jh- <ksds tuknZu fdlujko

40 Jh-,Mds x.kir xksfoan

[kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- lnkf’ko dkacGs] vk;qDr

2- Jh- ukuk jkSjkGs] vfrfjDr vk;qDr

3- Jh- izdk’k dqdjstk] egkikfydk lfpo

4- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

5- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

6- Jh- feyhan lkoar] mi&vk;qDr

7- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

8- Jh- lq-d`-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

9- Jh- v-ik- xqjxqGs] uxjjpukdkj

10- MkW- ds- vkj- [kjkr] oS|dh; vkjksX; vf/kdkjh

11- MkW- jktk fj>okuh] oS|dh; vf/kdkjh

12- Jh- ch- lqanjs’oju] ‘kgj vfHk;ark] lkoZ-cka/k- foHkkx

13- Jh- eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fon;qr

14- Jh- vkj-vkj- lkodkjs] dk;Zdkjh vfHk;ark] ik-iq-

15- Jh- lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-foHkkx

16- Jh- jes’k dktGs] izHkkjh izHkkx vf/kdkjh

17- Jh- rqdkjke rkjnkGdj] eq[; fyfid

18- Jh- ;qojkt Hknk.ks] tulaidZ vf/kdkjh

lka;dkGh 4-17 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

egkikfydk lfpo %&lHksP;k dkedktkl lq#okr dj.;kiqohZ xVusrk] lHkkx`g usrk o fojks/kh i{k usrk ;kaph

?kks”k.kk dj.ks t#jhps vkgs- R;klkBh ek- egkikSjkauk ;sFks dkgh izLrko izkIr >kys vkgsr- R;kuqlkj i{k vkf.k

R;kauh izLrkfor dsysY;k lnL;kaph ukos eh okpqu nk[kor vkgs rh ;kizek.ks--------

yksdHkkjrhps xVusrk inklkBh Jh- thou bnukuh

f’kolsusps xVusrk inklkBh Jh- /kuat; cksMkjs

Hkktikps xVusrk inklkBh Jh- teuknkl iqjLokuh

dkWaxzsl vk; i{kkps xVusrk inklkBh Jh- rqylhnkl oflVk

lnL; Jh- jktq tX;klh %&vkeP;k jk”Vªoknh dkWaxzsl i{kkP;k xVusrk use.kqdhlkBh vkEgh iq<hy egklHksr

vkEgh i= nsoq R;kpizek.ks e-u-ls- xVusrk inklkBh lq/nk iq<hy egklHksr i= fnys tkbZy-

egkikfydk lfpo %&vkjihvk;ps xobZ xVkps fojks/khi{k usrk inklkBh Jh- iz’kkar /kkaMs

vkjihvk; vkMoys xVkps xVusrk inklkBh Jh- ch-ch- eksjs ;kaps uko izLrkfor dj.;kr vkysys vkgs-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&lfpo lkgsc eulsP;korhus lq/nk vki.kkal i= fnys tkbZy- vkeps i= r;kj

gksoqu vkys vkgs rs eh vki.kkal nsrks- vkeps i= eh vkrkp vki.kkdMs fnys vkgs-

egkikfydk lfpo %&eulsP;k xVusrk inklkBh ek- foHkkxh; vk;qDr dksd.k Hkou ;kaP;kdMqu i= vkys

vkgs R;ke/;s ts ,d uko vkgs R;kph ?kks”k.kk d# dk;\ Jh- ujsanz okeu no.ks ;kaps uko izLrkfor dj.;kr

vkysys vkgs- jk”Vªoknh dkWaxzsl i{kkP;k xVusrk inklkBh Jherh osydj lqjs[kk jktu ;kaps uko izLrkfor

dj.;kr vkys vkgs rj lHkkx`g usrk inklkBh Jh- eksgu lk/kokuh ;kaps izLrkfor dj.;kr vkys vlwu

R;kaP;k ukokl f’kolsuk] Hkktik] yksdHkkjrh vkf.k dkWaxzsl vk; i{kkps leFkZu vkgs- fojks/kh i{k usrk

inklkBh Jh- jktdqekj ÅQZ jktq fd’khupan tX;klh ;kaps uko izLrkfor dj.;kr vkys vkgs- ek- egkikSj

dks.kdks.kR;k ukokauk laerh nsrkr R;kph vkrk ?kks”k.kk gksbZy-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&lfpo lkgsc] dsoG ,d tks vi{k vkgs R;kP;k xVusrk inklkBh dk; dsys

tkbZy\

egkikfydk lfpo %& Jh- iz’kkar /kkaMs ;kaps fojks/kh i{k usrk inklkBh uko izLrkfor dj.;kr vkys vkgs-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&lfpo lkgsc] ;kpk tjk [kqyklk djky\

egkikfydk lfpo %&ek- egkikSjkauh loZ izLrkfor xVusR;kaP;k ukokauk eatqjh fnysyh vkgs- lHkkx`g usrk

inklkBh Jh- eksgu lk/kokuh ;kaP;k ukokl eatqjh fnyh vkgs- fojks/kh i{k usrk inklkBh nksu ukos vkY;kus

R;kckcrhrhy fu.kZ; izyafcr vkgs-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&lfpo lkgsc] eh vki.kkdMqu tk.kqu ?ksoq bfPNrks dh] fojks/kh i{k usrk

dk;n;kuqlkj dq.kkl useys tkrs\ ek- egkikSj] mi&egkikSj o vk;qDr lkgsc] vki.k lq/nk ;kpk [kqyklk

djkok- fojks/kh i{k usrk gs in lHkkx`gkr clysY;k lokZr eksB;k fojks/kh i{kkP;k xVkl fnys tkrs fdaok

ukgh\ ek- vk;qDr lkgsc] vki.k ;kpk [kqyklk djkok-

mi&egkikSj%&ek- lHkkx`g] ek- egkikSjkaP;k laerhus eh cksyr vkgs- loZ xVusrs o lHkkx`g usR;kaP;k ukokph

?kks”k.kk >kysyh vkgs- fojks/kh i{k usrk inklkBh nksu ukos vkY;kus R;k ckcrhrhy fu.kZ; izyafcr Bsoyk

vkgs-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&ek- mi&egkikSjth] vkiY;k ek/;ekrqu eh lfpo lkgsckauk tks iz’u fopkjyk]

lfpo lkgsc dk;nk dk; lkaxrks\ fojks/kh i{kke/;s clysys ts i{k vkgsr R;krhy lokZr eksBk tks i{k vkgs

rksp fojks/kh i{k letyk tkbZy dh ek- egkikSj fojks/kh i{k Bjorkr\ lfpo lkgsc] d`i;k d#u vki.k

;kps mRrj n;kos-

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&ek- vk;qDr lkgsc] egkikSj egksn;kauh vkrk vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&ek- egkikSj egksn;k] mi&egkikSj] vk;qDr rlsp lfpo lkgsc] vlk izdkj

iq.;ke/;s lq/nk >kysyk vkgs- fojks/kh i{k usrk lRrk/kkjh i{kkrhy lq/nk gksoq ‘kdrks- R;keqGs ek- egkikSjkauh

tks fu.kZ; ?ksrysyk vkgs R;kl eh lger vkgs-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&Jh- /kkaMsth vki.k tj fojks/kh i{kkr clq bfPNr vlky rj vkEgkayk [kqip

vkuan gksbZy- R;kckcr vkeph dkgh ,d gjdr ukgh- lfpo lkgsc] dk;nk dk; vkgs rks eh vki.kkdMqu

tk.kqu ?ksoq bfPNrks-

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnyk vkgs R;kpk vknj Bsok-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&lfpo lkgsc] vki.k mRrj n;k dk;nk dk; vkgs\

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&egkikfydk lfpo lkgsc] ek- egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs] R;kapk vknj

Bsok-

lnL; Jh- yky iatkch %&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] vk;qDr o lfpo lkgsc] eyk vls okVrs dh

ifgY;kankp v’kk izdkjpk fo”k; vkysyk ukgh- ;k vxksnj lq/nk dkWxzsl i{kkpk ,d vlkp izdkjpk fo”k;

vkyk gksrk- R;kosGsl ek- egkikSj] T;ksrh dkykuh ;k lq/nk gksR;k-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&rj ex lRrk/kkjh i{kkr dk clys vkgsr] fojks/kh i{kkr clk;yk ikfgts gksrs

uk\ rs dks.kR;k i{kkr vkgsr] lRrk/kkjh i{kkr vkgs dh fojks/kh i{kkr vkgsr\

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&egkikfydk lfpo lkgsc] ek- egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs] R;kapk vknj

Bsok-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&ex rs lRrk/kkjh i{kkr dk clys vkgsr] R;kauh lRrk/kkjh i{k lksMqu n;kok-

loZp ins vki.kkal ikfgtsr dk;\ lfpo lkgsc] vki.kkal lHkk pkyok;ph vkgs dk; dh lRrk/kkjh

i{kkP;k------------------

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&egkikfydk lfpo lkgsc] ek- egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs] R;kapk vknj

Bsok-

;kosGsl lUekufu; lnL; Jh- lqjs’k tk/ko o lUekfu; lnL;k Jherh lqjs[kk osydj ;k

tksj&tksjkr cksyr gksR;k R;kaP;k ,df=r vkoktkr dks.k useds dk; cksyr vkgs gs letqu ;sr uOgrs-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&vki.kkal loZ i{kkaP;k cjkscjhus lkj[ksp pkyk;ps vkgs-

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&egkikfydk lfpo lkgsc] ek- egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs] R;kapk vknj

Bsok-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&rqEgh lRrk/kkjh i{kkr vkgkr rj fojks/kh i{k usrk in ekx.;kpk rqEgkl

dkgh vf/kdkj ukgh- vki.kkal ‘kje okVyh ikfgts- egkikSj] mi&egkikSj vkiys vkgsr] lHkkx`g usrk

vkiyk vkgs vls vlrkauk fojks/kh i{k usrk in ekx.ksckcr vki.kkal ‘kje okVyh ikfgts-

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&vkEgkal ‘kje vkgs- vki.kkal ‘kje vkgs dk;\

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&lUekufu; egkikSjth] lUekufu; lnL;kl gs lkafxrys tkos dh] ek-

egkikSjkauh fu.kZ; fnY;kuarj R;koj dks.krsgh Hkk”; dsys tkr ukgh-

egkikfydk lfpo %&d`i;k y{k n;k- eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps 19 ¼v v½

vuqlkj fojks/kh i{k] T;k i{kkph lnL; la[;k tkLr vlsy R;kl fojks/kh i{kkP;k usR;klkBh ek- egkikSjth

ekU;rk nsrkr- o gk vf/kdkj dsoG R;kapkp vkgs- R;kckcrhr ekU;rk R;kp nsrhy eh ukgh nsoq ‘kd.kkj-

R;kauh ;kckcrhrhy fu.kZ; izyafcr Bsoyk vkgs- R;kauh dks.krkgh vafre fu.kZ; ?ksrysyk ukgh-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&gs dk;n;kr vkgs dk;\ ek- egkikSjth] vki.k ;k xks”VhdMs tjk y{k n;k-

eh vki.kkdMqu tk.kqu ?ksoq bfPNrks dh] vki.k tks fu.kZ; fnyk vkgkr R;kckcrhr eh vki.kkdMqu tk.kqu

?ksoq bfPNrks dh] vls dk;n;kr vkgs dk;\

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&vlsy rj fygqu n;k vkEgkayk-

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&c&;kp’kk xks”Vh dk;n;kr ulrkr ijarq izR;{kkr rs ;sFks vlrkr-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&lUekufu; egkikSjth] lHkkx`gkr th ijaijk o”kZkuqo”ksZ pkyr vkysyh vkgs] fojks/kh

i{kkrhy T;k i{kkrhy lnL; la[;k tkLr vlrs R;kp i{kkl fojks/kh i{k usrk in fnys tkrs- vktp

vki.k ts djr vkgkr R;kckcrhr fojks/kh i{k usrk gjdr ?ksr vkgsr- gs dkgh cjskcj ukgh- lfpo lkgsc

o egkikSj egksn;k] ;kckcrpk fu.kZ; izyafcr Bsoq udk ;kckcrhr vktp fu.kZ; >kyk ikfgts-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&ek- egkikSjth] ifgY;k fnolkiklqup vki.k dkedkt pkyor vkgkr rs i=dkj

d{kkrhy loZ yksd ikgr vkgsr-

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&vkti.k ikgr vkgsr dkyi.k ikgr gksrs-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&lHkkx`gkps dkedkt pkyfo.;kph gh dk; i/nr vkgs\ ‘kgjkrhy yksd

vki.kkal glrhy ifgY;k fnolkiklqup vki.k v’kkizdkjps dkedkt pkyor vkgkr-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&mYgkluxjps lfpo vkgkr uk vki.k\ R;kauh fygqu n;kos uk\ fojks/kh i{k

usrk use.;kpk R;kauk vf/kdkj vkgs dk;\ ;kckcrhr egkikSjkauh fygwu n;kos-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&lfpo lkgsc] fojks/kh i{kkrhy T;k i{kkrhy lnL; la[;k tkLr vkgsr R;k

i{kklp fojks/kh i{k usrk in feGkys ikfgts-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&ek- egkikSjth] ekÖ;k ekfgrhuqlkj vktP;k ;k lHksps FksV iz{ksi.k lkjs ‘kgjok’kh

c?kr vkgsr- o laiq.kZ ‘kgjok’kh ;k xks”Vhpk vankt ykor vkgsr dh ifgY;k fnolkiklqup vki.k

d’kkizdkjps dkedkt pkyor vkgkr- vgks fojks/kh i{k usrk lq/nk vki.k ?;ky\

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs- o tursyk ekfgr vkgs vkiY;k

lRrkdkGkr lq/nk vlsp pkyq gksrs- ;k vxksnj lq/nk dkedkt pkyfo.;kph vkiyh i/nr laiq.kZ ‘kgj

ikgr gksrs-

lnL; Jh- jktq tX;klh%&vkeP;k fojks/kkph vki.kkal fHkrh okVrs dk;\

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&ek- egkikSjth] ek- mi&egkikSjth fojks/kh i{k usrk use.kqdhpk fo”k; QDr

izyafcr Bsoyk vkgs- ek- lnL; Jh- jktq tX;klh ;kauk fojks/kh i{k usrk gks.;kph fdrh ?kkbZ >kyh vkgs rs

;kfBdk.kh fnlqu ;sr vkgs- fojks/kh i{kke/;s cl.;kph R;kauk ,o<h ?kkbZ >kysyh vkgs dk;\ vkrk vkrk rj

;kauh lRrk Hkksxyh-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&ek- egkikSjth] ek>s iqUgk vki.kkla fuosnu vkgs dh] ;sFks mifLFkr vlysys loZ

i{kkaps xVusrs] vkeps lHkkx`g usrk] vki.k gh th izFkk pkyor vkgkr rh iq.kZi.ks pqdhph vkgs- laiq.kZ ‘kgj

vkf.k izpkj ek/;es ikgr vkgsr dh vki.k d’;kizdkjs [kqP;kZaP;k ekxs /kkor vkgkr- vgks] fojks/kh i{kkaP;k

fojks/kkl vki.k ?kkcjr vkgkr dk;\ fojks/kh i{k usrk in lq/nk vki.k ?ksoq bfPNrk\ izpkj ek/;es dk;

fopkj djrhy\ yksdlHkk] fo/kkulHkse/;s v’kh izFkk vlrs dk;\ lHkkx`gkr clysY;k fojks/kh i{kkrhy

lokZr eksB;k xVkl fojks/kh i{k usrs in fnys tkrs- dk; vkiyh mYgkluxj egkuxjikfydk fo/kkulHkk]

yksdlHksis{kk eksBh vkgs dk;\ vki.k dk; d# bfPNr vkgkr\ vgks jktdkj.kp djk;ps vkgs rj R;klkBh

cjspls eqn~ns vkgs c&;kp’kk eqn~n;kaoj jktdkj.k djrk ;s.;klkj[ks vkgs- gh izFkk vkgs R;k izFksuqlkj rj

vki.k pkyk- ek- lHkkx`g usrkth eh iqUgk vki.kkal fuosnu djrks rlsp ek- egkikSjth ;k fo”k;koj gs ts

jktdkj.k [ksGr vkgkr vki.k d’kkizdkjs [kqP;kZaP;k vkf.k inkaP;k ekxs /kkor vkgkr rs lkjs ‘kgj vki.kkal

ikgr vkgs- fojks/kh i{k usR;kph lq/nk [kqphZ vki.kkal ikfgts\ ifgY;k fno’kh vki.k egkikSj inkP;k

[kqphZoj clyk vkgkr vki.k dk; djr vkgkr vkf.k dk; d# bfPNr vkgkr\ ;kckcr vki.k dq.kk

dq.kkl mRrj n;ky\ vgks vki.k vkiY;k eukl fopkjk dk; gs cjkscj vkgs\

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&fcYdqy cjkscj vkgs ek- egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs- yksd [kqip

[kq”k vkgsr-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&ek- egkikSjth o mi&egkikSjth ek>s vki.kkal fuosnu vkgs dh] ------------

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&ek- egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] ek>s vki.kkal fuosnu vkgs o ;kizdj.kh fu.kZ;kph

eh vki.kkdMqu vis{kk O;Dr djrks-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&izyafcr Bsok] izyafcr--------

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&ek- egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs-

lnL; Jh- rqylhnkl oflVk %&ek- egkikSjkauh vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&vki.k fopkj d#u ;kckcrhr fu.kZ; n;kok rlsp vktP;k vkt ;kckcrhr

fu.kZ; n;kok- ;k egklHksr vkiys ifgY;kr ifgys gs mRrj vlsy- vki.k dks.kR;k izdkjs lHksps

dkedkt pkyfor vkgkr\

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- Jh- jktq tX;klhth] ek- egkikSjkapk vknj jk[kk R;kuh gk fo”k; izyafcr

Bsoyk vkgs- nksu&nksu ukos vkY;kus gk fo”k; R;kauh izyafcr Bsoyk vkgs- vki.k tjk y{kiqoZd ,Sdk-

vkrk lHksps iq<hy dkedkt pkyfoys tkos-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&fu.kZ; izyafcr Bso.;kps dkgh dkj.k vlys ikfgts- lHkkx`g usrkth QDr cksyqu

fu.kZ; izyafcr Bsoyk tkoq ‘kdr ukgh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&fojks/kh i{k usrk inklkBh nksu&nksu ukos vkY;keqGs egkikSjkauh R;kckcrhrhy

fu.kZ; izyafcr Bsoyk vkgs-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh%&ek- egkikSj egksn;k] mi&egkikSj egksn;] vk;qDr lkgsc] vktpk fojks/kh

i{k usrk ckcrpk tks fo”k; vkgs R;kckcr Jh- jktq tX;klh Eg.kr vkgsr dh rks vfr’k; egRoiq.kZ vlk

fo”k; vkgs- ijarq egkikSj egksn;kauh tks vf/kfu.kZ; fnysyk vkgs R;kauh ;kckcrhr dks.krkgh fu.kZ; fnysyk

ukgh fdaok dks.kR;kgh i{kkyk fojks/kh i{k usrs in fnysys ukgh- R;kaP;kdMs nksu i= vkysyh vkgsr- ;k

vxksnj lq/nk tks dk;ZdkG gksrk R;ke/;s ,d osGsl T;ksrh dkykuh egkikSj gksR;k- rj ek- Jh- eksgu

csgjkuh o Jh- gjnkl ekf[ktk ;kaP;kckcrhr dkWaxzsl i{kkdMqu nksu osxosxGh i= egkikSj egksn;kadMs vkyh

gksrh- o v’kk ifjfLFkrhr vpkud fu.kZ; ?ks.ks egkikSjkauk ‘kD; ulrs- Eg.kqu gk fo”k; izyafcr Bsoyk

gksrk- r’khp vkt ek- egkikSjkaP;k leksj fLFkrh vkgs- ;klkBh R;kauh ;ksX; rks fu.kZ; ?ks.;klkBh] dh T;k

fu.kZ;keqGs vkiys eu nq[kfoys tkoq u;s Eg.kqu R;kauh ;k fo”k;kckcr vn;ki fu.kZ; ?ksrysyk ukgh- o gk

fo”k; izyafcr Bsoyk vkgs-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&ek- Jh- teuq iqjLokuhth] eh vki.kkal ,d xks”V lkaxq bfPNrks gs ts vki.k

lkaxr vkgkr rsOgk rs nks?ksgh ,dkp i{kkps gksrs- ;sFks rj vki.k lRrk/kkjh i{kke/;s clqu fojks/kh i{k usrs in

ekxr vkgkr- vgks gh rj vki.kkal gl.;klkj[kh xks”V vkgs- lRrk/kkjh i{kkr jkgqu fojks/kh i{k usR;kP;k

[kqphZph bPNk Bsork\

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&egkikfydk lfpoth egkikSjkaP;k fu.kZ;kpk vknj jk[kyk tkok-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] lHksP;k iq<hy dkedktkph dk;Zokgh lq#

djk-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&egkikfydk lfpo lkgsc] lHksps iq<hy dkedkt pkyfoys tkos-

mi&egkikSj %&ek- egkikSjkaP;k ijokuxhus eh cksyr vkgs dh gk fo”k; izyafcr Bsoqu LFkk;h lferhps lnL;

fuoMhpk fo”k; ?ksryk tkok-

egkikfydk lfpo %&vki.kk lokZauk xks”kok&;kph izr izLr`r dsyh vkgs- R;kuqlkj yksdHkkjrh i{kkps 4

lnL; fuoMys xsys ikfgtsr- f’kolsusps 4] jk”Vªoknh dkWaxzsl i{kkps 3] Hkktikps 2] dkWaxzslpk 1] vkjihvk;

vkBoys xVkpk 1] eulspk 1 v’kk izdkjs loZ feGqu gksrkr 16- vki.kk lokZauk QkWeqZyk fnyk vkgs

R;kckcr dq.kkyk dkgh ‘kadk\ dkgh ‘kadk vlsy rj lkaxk- gs xf.kr cjkscj vkgs dh ukgh ;kckcr

dq.kkyk dkgh ‘kadk vkgs dk;\ fBd vkgs\ o loZ i{kkauh th ukos izLrkfor dsyh vkyh vkgsr rh eh

vki.kkal lkaxq bfPNrks-

jk”Vªoknh dkWaxzsl ikVhP;k orhus 1- Jh- ujsanzdqekj Bkdqj] 2- Jh- lat; cfBtk] 3- Jherh lqtkrk fjtokuh

gs >kys R;kaps rhu lnL;-

HkktikP;k orhus 1- Jh- jke ikjokuh] 2- Jh- fd’kksj tX;klh gs >kys R;kaps nksu lnL;-

yksdHkkjrhP;k orhus 1- Jh- thou bnukuh] 2- Jh- xksfoanjke yqaM] 3- Jh- lqjs’k tk/ko] 4- Jherh fuye

jkor gs >kys R;kaps pkj lnL;-

dkWaxsl i{kkP;k orhus Jherh bafnjk mnklh-

f’kolsusP;k orhus 1- Jh- fnyhi xk;dokM] 2- lkS- t;Jh lqosZ] 3- Jh- jkts’k oku[ksMs] 4- Jh- fot;

lqikGs gs >kys R;kaps pkj lnL;-

eulsP;k orhus Jh- ujsanz no.ks-

vkjihvk; vkBoys xVkP;k orhus Jherh yrk fude-

fBd vkgs\

;kosGh loZ jktdh; i{kkps xVusrkarQsZ rkSyfud la[;k cGkuqlkj T;k T;k lnL;kaps LFkk;h lferhoj

ukefunsZ’ku djk;ps vkgs R;kps R;kauh ys[kh i= ek- egkikSjkadMs lknj dsys o R;k vuqlkj izLrko lknj

dsys-

ek- egkikSj %& lnjP;k izLrkokckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

izLrkouk

lu&2007 P;k lkoZf=d fuoM.kwdhuarj ,dw.k 75 uofuokZfpr ikfydk lnL; fuoMwu vkys vkgsr-

egkikfydsP;k LFkk;h lferhoj 16 lnL;kaph fu;qDrh gh ekU;rk izkIr i{kkps fdaok uksan.khd`r i{kkaps

rkSyfud i{kcG fopkjkr ?ksowu vkf.k lHkkx`g usrk] fojks/khi{k usrk o v’kk izR;sd i{kk’kh fdaok xVk’kh

fopkj fofue; d#u egkuxjikfydsrhy v’kk i{kkP;k fdaok xVkP;k la[;kcGkP;k izek.kkr lnL;kaps

ukefunZs’ku dj.;kckcrph rjrqn vkgs- izR;sd xVkps la[;kcG [kkyhy izek.ks vkgs-

yksdHkkjrh f'kolsuk jk"Vªoknh dkWxzsl ikVhZ Hkktik dkWxzsl vkjihvk; euls vi{k

18 17 16 11 5 5 2 1

75

16

= 4-68

LFkk;h lferhP;k ,dk lnL;kps fuoM.kwdhlkBh erkaps izek.k& 4-68 vl.ks vko’;d

vkgs-

R;kvuq”kaxkus izR;sd xVkP;k la[;kcGkP;k izek.kkr lnL;kaps ukefunZs’k [kkyhy izek.ks

vlsy-

¼1½

yksdHkkjrh

18

&& X 16 75

= 3-84

¼5½

dkWxszl

5

&& X 16 75

= 1-06

¼2½

f'kolsuk

17

&& X 16 75

= 3-63

¼6½

vkjihvk;

5

&& X 16

75

= 1-06

¼3½

jk-dk-ik-

16

&& X 16

75

= 3-41

¼7½

e-u-ls-

2

&& X 16 75

= 0-42

¼4½

Hkktik

11

&& X 16

75

= 2-34

¼8½

vi{k

1

&& X 16

75

= 0-02

ojhy izR;sd xVkP;k la[;sP;k rkSyfud la[;kcGkrwu iw.kkZadkP;k vk/kkjs izFke i{kfugk;

[kkyhy use.kwdk dj.;kr ;srhy-

yksdHkkjrh f'kolsuk jk"Vªoknh dkWxzsl ikVhZ Hkktik dkWxzsl vkjihvk; ,dw.k

3 3 3 2 1 1 13

;kuarj fjDr jkg.kk&;k rhu tkxkaoj ukefunZs’ku djrkauk T;k xVkps viw.kkZadkrhy

rkSyfud cG tkLr vkgs- R;k xVkps ikfydk lnL;kps ukefunZs’ku djrk ;sbZy-

R;keqGs [kkyhy xVkps viw.kkZadkrhy rkSyfud cG [kkyhy izek.ks vkgs-

¼1½ yksdHkkjrh 0-84 ¼2½ f’kolsuk 0-63 ¼3½ e-u-ls 0-42

¼4½ jk-dk-ik- 0-41 ¼5½ Hkk-t-ik- 0-34 ¼6½ dkWxzsl 0-06

¼7½ vkjihvk; 0-06 ¼8½ vi{k 0-02

ojhy ifjfLFkrh igkrk yksdHkkjrh] f’kolsuk o euls ;k xVkps viw.kkZadkrhy rkSyfud

cG tkLr vkgs o R;keqGs rhu fjDr tkxkaoj ;k i{kkaP;k izR;sdh ,d&,d lnL;kph use.kwd

djrk ;sbZy Eg.kwu izR;sd xVkps LFkk;h lferhr izek.kkf’kj izfrfu/khRo [kkyhy izek.ks dj.;kl

izLrkfor-

yksdHkkjrh f'kolsuk jk-dk-ik- Hkktik dkWxzsl vkjihvk; euls ,dw.k

4 4 3 2 1 1 1 16

fo’ks”k egklHkk Bjko Ø- 3 fnukad %& 5@4@2007

gh egklHkk ojhy izLrkousuqlkj [kkyhy lksGk lnL;kaps LFkk;h lferhoj ukefunsZ’ku djhr vkgs-

1- Jh- thou bnukuh

2- Jh- xksfoanjke yqaM

3- Jh- lqjs’k tk/ko

4- Jherh fuye jkor

5- Jh- fnyhi n’kjFk xk;dokM

6- Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

7- Jh- jkts’k nssosanz oku[ksMs

8- Jh- fot; [kaMq lqikGs

9- Jh- ujsanz ¼dqekjh½ dsoyjke Bkdqj

10- Jh- lat; jkepanz cfBtk

11- Jherh lqtkrk jes’k fjtokuh

12- Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh

13- Jh- fd’kksj tX;klh

14- Jherh bafnjk mnklh

15- Jherh yrk ‘kkarkjke fude

16- Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks

bfro`Rr dk;e gks.;kph okV u igkrk lnjgw BjkokarxZrpk fu.kZ; FksV vaeykr vk.k.;kr ;sbZy o

rks vafre vlsy-

lokZuqers eatqj

egkikSj@ihBklhu vf/kdkjh

fo’ks”k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %&d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 4-50 oktrk ek- egkikSj Jherh

vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kauh lHkk laiY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 20@4@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 20@4@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk ‘kqØokj fnukad 20@4@2007 jksth lka;dkGh

4-00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnj lHksr egkikSj] Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k g;k

ihBklhu vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksR;k- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @

gksR;k-

1- egkikSj&& Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

2- mi&egkikSj&& Jh- pOgk.k jes’k egknso

3 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj 37 Jh-,Mds x.kir xksfoan

4 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus'oj ikVhy 38 Jh- pgkG lfr’k ¼ckthjko½ rkR;kck

5 Jh- xk;dokM fnyhi 39 Jh- vWM- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh

6 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs 40 Jherh osydj lqjs[kk jktu

7 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy 41 Jherh iapf'kyk ukuk iokj

8 Jh- ;kno jkelkxj tuknZu 42 Jherh dfork y{e.knkl fljokuh

9 Jherh fuye izseflax jkor 43 Jherh djksrh;k ekyrh jk/kkpj.k

10 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 44 Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko

11 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj 45 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

12 Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz 46 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

13 Jh- fot; [kaMq lqiGs 47 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

14 Jh- vaaadq'k fuo`Rrh EgLds 48 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

15 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku 49 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

16 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh 50 Jh- iz'kkar fdlujko /kkaMs

17 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½ 51 Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k

18 Jherh panzk jktw Vsdpankuh 52 Jh- fd'kksj tX;klh

19 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh 53 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

20 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan 54 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

21 Jh- jktw tX;klh 55 Jherh uhyq Bkdqj pkanok.kh

22 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh 56 Jherh T;ksrh 'kke ekus

23 Jherh t;k izdk’k ek[khtk 57 Jherh yrk 'kkarkjke fude

24 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh 58 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

25 Jherh MkW- fuuk izdk’k ukFkkuh 59 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

26 Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan 60 Jh- eksgu lk/kok.kh

27 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke 61 Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½

28 Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat; 62 Jh- cPpkjke :ipankuh

29 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk 63 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

30 Jh- yky iatkch 64 Jherh fo|k fot; fueZys

31 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl 65 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

32 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh 66 Jherh ouokjh eksuk v'kksd

33 Jherh ‘kdaqryk ikVhy 67 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

34 Jh- Ekksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh 68 Jh- eqds'k lksgu rsth

35 Jh- lq[kjkekuh egs’k igyktjk;

36 Jh- <ksds tuknZu fdlujko 69 Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

2

rj]

[kkyhy n’kZfoysys lnL; @ lnL;k vuqifLFkr gksrs@gksR;k-

1- Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks] 2- Jherh t;Jh lqfuy lqosZ] 3- Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno] 4-

Jherh egkMhd jtuh eksgu] 5- Jh- fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½] 6- Jh- dsoyjkek.kh ghjks pUnqyky

¼jkthukek fnyk vkgs-½

[kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

38- Jh- lnkf’ko dkacGs] vk;qDr

39- Jh- ukuk jkSjkGs] vfrfjDr vk;qDr

40- Jh- izdk’k dqdjstk] egkikfydk lfpo

41- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

42- Jh- feyhan lkoar] mi&vk;qDr

43- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

44- Jh- lq-d`-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

45- Jh- v-ik- xqjxqGs] uxjjpukdkj

46- MkW- ds- vkj- [kjkr] oS|dh; vkjksX; vf/kdkjh

47- Jh- ch- lqanjs’oju] ‘kgj vfHk;ark] lkoZ-cka/k- foHkkx

48- Jh- eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fon;qr

49- Jh- vkj-vkj- lkodkjs] dk;Zdkjh vfHk;ark] ik-iq-

50- Jh- lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-foHkkx

51- Jh- jes’k dktGs] izHkkjh izHkkx vf/kdkjh

52- Jh- rqdkjke rkjnkGdj] eq[; fyfid

rlsp [kkyhy deZpkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- ‘;ke f’koukuh

2- Jh- rkukth uk- iraxjko

3- Jherh ufxZl [kku

lka;dkGh 4-25 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth] lHksps dkedkt lq# gks.;kvxksnj nksu xks”VhadMs eh vkiys y{k

os/kq bfPNrks lokZr izFke eh vk;qDr lkgsckauk iq”ixqPN nsoqu R;kaps Lokxr d# bfPNrks- rs c&;kp

fnolkuarj ;k lHkkx`gkr vkys vkgsr- ‘kgjke/;s c&;kp’kk leL;k vkgsr- eh vis{kk O;Dr djrks dh]

‘kgjkrhy leL;k lksMfo.;klkBh rs vkEgkayk ;ksX; R;k izdkjps lgdk;Z nsrhy-

nqljk fo”k; vlk vkgs dh] vkiys ojh”B uxjlsod Jh- ch-ch- eksjs ;kapk 64 ok ok<fnol vkgs-

eh R;kauk lHkkx`gkP;k orhus iq”ixqPN nsoqu R;kaps vfHkuanu d# bfPNrks-

lnL; Jh- tukZnu <ksds %&ek- egkikSjth] miegkikSjth] vk;qDr lkgsc] vkjihvk;ps xVusrs Jh- ch-ch- eksjs

lkgsckapk vkt 64 ok ok<fnol vlY;kus ;k fufeRr lHkkx`gkr feBkbZ okVi dj.;klkBh osG o ijokuxh

fnyh tkoh-

egkikfydk lfpo %& ek- egkikSjkauh vkiyh fouarh ekU; dsyh vkgs- vki.k lHkkx`gkr feBkbZ okVi d#

‘kdrk-

vfHkuanu izLrko %&

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- tuknZu <ksds

mYgkluxj egkikfydsrhy T;s”B lnL; o vkjihvk;ps xVusrs Jh- ch-ch- eksjs ;kapk vkt 64 ok

ok<fnol vlY;kus R;kauk lHkkx`gkP;k orhus iq”ixqPN nsoqu R;kaps vfHkuanu dj.;klkBh egklHksiq<s izLrkfor-

egklHkk Bjko Ø- 3 v fnukad%&20-4-2006

gh egklHkk ojhy izLrkousvuqlkj mYgkluxj egkikfydsrhy T;s”B lnL; o vkjihvk; ps xVusrs

Jh- ch-ch- eksjs ;kauk R;kaP;k 64 O;k ok<fnolkfufeRr iq”ixqPN nsoqu R;kaps vfHkuanu djhr vkgs-

lokZuqers

egkikSj@ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

fo”k; Ø- 1 iz’uksRrjs- ,dlq/nk iz’u izkIr u >kY;keqGs iz’uksRrjkpk fo”k; ppsZl ?ksryk tk.kkj

ukgh-

rhu y{kos/kh lqpuk izkIr >kY;k vlwu R;kaps lqpd] vuqeksnd o fo”k; ;k izek.ks vkgsr-

y{kos/kh lwpuk Ø- 1

lqpdkps uko %& Jherh feukrkbZ lksusth ¼lksaMs½

vuqeksndkps uko %& Jh- fnyhi n’kjFk xk;dokM

fo”k; %& MsaX;q lkj[;k lkFkhps jksxkph ykx.k gksoq u;s ;klkBh ‘kgjkrhy loZ foHkkxkaph

fu;fer lkQlQkbZ]tarquk’kd Qokj.kh] ukY;kaph lQkbZ gks.ks o lQkbZ dkexkjkaph

la[;k viqjh vlrkauk [kkMkcnyh dkexkjkauk lsosr dk lkekoqu ?ksrys tkr

ukgh\ ;k ckcr-

y{kos/kh lwpuk Ø- 2

lqpdkps uko %& Jh- jktsanzflag HkqYyj

vuqeksndkps uko %& Jh- jkelkxj tukZnu ;kno

fo”k; %& ‘kgkMgqu dY;k.kekxsZ jsYos #Gk[kkyqu tk.kk&;k ukY;krqu ,evk;Mhlhyk 18 bap

O;klkph tyokfguh Vkd.;kl ijokuxh ns.;kckcr-

y{kos/kh lwpuk Ø- 3

lqpdkps uko %& Jh- jfonz n’kjFk ckxqy

vuqeksndkps uko %& lkS- lqjs[kk jktu osydj

fo”k; %& mYgkluxj izHkkx dz- 5 ;sFkhy xqy’ku uxj ;sFkhy leL;k lksMfo.ks ckcr-

;krhy QDr nksu y{kos/kh lwpukauk ek- egkikSjkadMqu fLod`rh fnyh tkbZy- R;k dks.kR;k nksu

y{kos/kh lwpukauk lwpuk nsrkr rs ek- egkikSjkauk fopk#u uarj eh vki.kkal lkaxsu-

ek- egkikSjkadMqu QDr nksu y{kos/kh lwpukauk fLod`rh ns.;kr vkyh vkgs-

y{kos/kh lwpuk Ø- 1 yk ek- egkikSjkauh fLod`rh fnyh vkgs- ;k y{kos/khP;k lqpdkps uko Jherh

feukrkbZ lksusth ¼lksaMs½ o vuqeksndkps uko Jh- fnyhi n’kjFk xk;dokM vls vkgs-

o y{kos/kh lwpuk Ø- 2 yk ek- egkikSjkauh fLod`rh fnyh vkgs- ftP;k lqpdkps uko Jh- jktsanzflag

HkqYyj o vuqeksndkps uko Jh- jkelkxj tukZnu ;kno vls vkgs-

o frljh th y{kos/kh lwpuk vkgs rhyk fLod`rh ns.;kl ukdkj.;kar vkys vkgs-

ifgY;k y{kos/kh lwpusps lwpd T;k vkgsr Jherh feukrkbZ lksusth ¼lksaMs½ ;kauh vkiyk izLrko

ekaMkok-

y{kos/kh lwpuk Ø- 1

lqpdkps uko %& Jherh feukrkbZ lksusth ¼lksaMs½

vuqeksndkps uko %& Jh- fnyhi n’kjFk xk;dokM

fo”k; %& MsaX;q lkj[;k lkFkhps jksxkph ykx.k gksoq u;s ;klkBh ‘kgjkrhy loZ foHkkxkaph

fu;fer lkQlQkbZ]tarquk’kd Qokj.kh] ukY;kaph lQkbZ gks.ks o lQkbZ dkexkjkaph

la[;k viqjh vlrkauk [kkMkcnyh dkexkjkauk lsosr dk lkekoqu ?ksrys tkr

ukgh\ ;k ckcrph y{kos/kh-

mYgkluxj egkuxjikfydk gn~nhr l|fLFkrhr dp&;kps] ?kk.khps] nqxZa/khps lkezkT; iljys

vkgs- fBdfBdk.kh dpjk o dp&;kps f<x lkpysys fnlr vkgs- ;keqGs Mkl] ek’;k o brj

ftotarwpk izknqHkkZo ok<yk vkgs- ‘kgjkrhy ukxjhdkaph vkjksX; rikl.kh dsyh vlrk MsaX;wps #X.k

vk<Gwu vkys vkgsr- R;keqGs lkFkhps jksxkph ykx.k gksowu ukxjhdkaps vkjksX;kl /kksd gks.;kph

‘kD;rk ukdkjrk ;sr ukgh- ;klkBh ‘kgjkrhy loZ foHkkxkaph fu;fer lkQlQkbZ] tarwuk’kd Qokj.kh]

ukY;kaph lQkbZ gks.ks vko’;d vlrkauk vkjksX; foHkkxkekQZr nqyZ{k o v{kE; VkGkVkG dj.;kr ;sr

vlY;kps fun’kZukl ;sr vkgs- rØkjh d#ugh osGpsosGh rØkj fuokj.k dsys tkr ukgh- lQkbZ

dkexkjkaph la[;k viqjh vkgs- use.kwd dsysY;k lQkbZ dkexkjkiSdh eksB;k izek.kkr deZpkjh xSjgtj

vkgsr- gh fuR;kph dkj.ks lkafxryh tkr vkgsr- R;krp uftdP;k dkGkr ikolkG;kpk ekSle lq#

gksr vlwu ikolkG;kiwohZ ‘kgjkrhy eksBs ukys] ukY;k o dp&;kaps f<x lkQ dj.ks vko’;d o

xjtsps vkgs- vU;Fkk ikolkG;kr ukys pksdvi gksowu iqjifjfLFkrh fuekZ.k gksowu eksB;k ukY;krhy

ikolkps ik.kh ukxjhdkaps ?kjkr f’k#u eksB;k izek.kkr uqdlku o foRrgkuh gksr vkgs-

vkjksX; foHkkxkr lQkbZ dkexkjkaph la[;k viqjh vlrkauk o cjsp’ks deZpkjh iqoZlqpuk u nsrk

foukijokuxh fn?kZ dky xSjgtj jkgr vlY;kus] jtsoj tkr vlY;kus] ‘kgjkps lkQlQkbZpk ckstckjk

mMkyk vkgs- dkexkjkaph derjrk vlrkauk] dkexkj oxZ deh iMr vlrkauk o ek- mPp

U;k;ky;kps [kkMkcnyh deZpk&;kauk egkikfydsps lsosr lkekowu ?ks.;kps vkns’k fnys vlrkaukgh

lacaf/kr [kkMkcnyh dkexkjkauk vktrkxk;r lsosr lkekowu ?ks.ksph dkjokbZ >kysyh ukgh- mYgkluxj

‘kgjkrhy ukxjhdkaps fujksxh vkjksX;klkBh rjh laca/khr deZpk&;kauk egkikfydsps lsosr lkekowu ?ks.ks

xjtsps vlrkauk] vktrkxk;r lsosr dk lkekowu ?ks.;kr vkys ukgh\ lnj izdj.k izyafcr jkg.ksph

dkj.ks dk; vkgsr\ foyackl tckcnkj dks.k\ lacaf/krkauk vkns’k nsoqu egkikfydk lsosr ?ksrys tkbZy

dk\ d/khi;Zar\ bR;knh ckcr egklHksr ppkZ gksowu lfoLrj o lek/kkudkjd ekfgrh feG.ksl fouarh

vkgs-

lnL;k Jherh feuk lksusth ¼lksaMs½%&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc o lfpo lkgsc] gk vfr’k;

xaHkhj vlk fo”k; vkgs- izR;sd izHkkxke/;s 15 lQkbZ dkexkj fnys vkgsr- R;krhy xSjgtj dkexkjkaph la[;k

tkLr vkgs- vkt ekÖ;k izHkkxkr 15 lQkbZ dkexkjkaiSdh 8 dkexkj xSjgtj vkgsr vkf.k ts 7 dkexkj

mifLFkr gksrs R;krhy rhu dkexkj nqikjP;k lqV~Vhuarj v/;kZ fnolkph jtk ?ksoqu xsys- v’kk izdkjs jkstp

leL;k fuekZ.k gksr vkgs- T;keqGs vkEgh lQkbZdMs iq.kZi.ks y{k nsoq ‘kdr ukghr- nqljs vls dh ikolkGk

MksD;koj ;soqu Bsiyk vkgs- o ekxhy ikolkG;ke/;s 59 MsaX;qps #X.k vk<Gqu vkys gksrs- rj

v’kkizdkjps #X.k iqUgk vk<Gqu ;soq u;sr ;klkBh lq/nk y{k fnys tkos- o [kkMkcnyh dkexkjkaph Hkjrh

dj.ks [kqip t#jhps vkgs- vkEgkal ts lQkbZ dkexkj okVi dj.;kr vkys rs iqjsls vkgsr- ijarq rs dkekoj

;sr ukghr- R;klkBh R;kaP;k tkxsoj [kkMkcnyh dkexkj ?ks.ks vfr’k; vko’;d vkgs- o ;kckcr rØkj

d#u lq/nk frP;kdMs nqyZ{k dsys tkrs- ;kckcr eh vk;qDrkauk fuosnu djrs dh R;kauh y{k n;kos- vkHkkjh

vkgs-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc] [kkMkcnyh lQkbZ dkexkjkaP;k

use.kqdhlkBh lUekufu; lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth ;kauh y{kos/kh lwpuk fnyh vkgs- R;kckcr eh

;kfBdk.kh vkotZqu lkaxsu dh 2005 e/;s ;k ‘kgjkr egkiwj vkyk gksrk R;kosGsl MsaX;qP;k lkFkhcjkscj

ysIVkLIkk;jhl lkj[ks vktkj ‘kgjkr iljys gksrs- o ;k egkuxjikfydsps rRdkyhu vk;qDr Jh- vkj-ds-

lksuo.ks ;kauk lq/nk rks vktkj tMyk gksrk- ;k ‘kgjkr lkoZtfud fBdk.kph lkQlQkbZ O;ofLFkr u

>kY;keqGs] nqxZa/kheqGs o vktkj iljY;keqGs R;kauk rks vktkj >kyk vkf.k R;kauk fganqtk #X.kky;ke/;s nk[ky

djkos ykxys- ek- egkikSjth ;k ‘kgjke/;s 76 izHkkxkaph jpuk >kyh vkgs- izR;sd izHkkxke/;s 15 rs 17

lQkbZ dkexkj ns.;kr vkysys vkgsr- ijarq ;k fBdk.kh eh vkiys y{k os/kq bfPNrks dh] 15 rs 17

dkexkjkae/khy 8 rs 10 dkexkj usgeh xSjgtj vlrkr- rs lQkbZ dkexkj vktkjkus =Lr vlrkr fdaok

yXukps dkj.k nk[koqu fdaok ckgsj xkoh tk.;kps dkj.k nk[koqu fn?kZ eqnrhP;k jtsoj tkrkr fdaok dkgh

osGsl oSn;fd; izek.ki= nsoqu rs xSjgtj jkgrkr- R;kaP;koj dqBysgh fu;a=.k ulrs- R;kaP;koj dqByhgh

dk;Zokgh gksr ukgh- dkj.k dh oSn;dh; izek.ki= ;k fBdk.kh ns.;klkBh R;kaP;kdMs gtj vlrs- R;keqGs

vf/kdkjhgh grcy vlrkr vkf.k egRokps Eg.kts ekxP;kp o”khZ MsaX;qps 59 #X.k ;k ‘kgjke/;s vk<Gqu

vkys gksrs- vkrk ikolkGk ;sr vlrkauk 2007 e/;s MsaX;qph iqUgk lkFk ;soq u;s o ;sfFky ukxjhdkauk o

vf/kdk&;kauk rks vktkj gksoq u;s Eg.kqu [kkMkcnyh dkexkj ?ks.;klkBh egRoiq.kZ y{kos/kh lwpuk lUekufu;

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth ;kauh ekaMyh vkgs- ;klkBh ek- egkikSj] miegkikSj] vk;qDr lkgsc o loZ

lUekufu; lnL;kauk fouarh djrks dh ;k y{kos/khoj y{k nsoqu [kkMkcnyh lQkbZ dkexkj use.kqdhps dke

yodjkr yodj pkyq dj.;kr ;kos dkj.k dh ts iqjsls dkexkj vkEgkayk fnysys vkgsr R;krhy cjspls

dkexkj xSjgtj jkgrkr- R;keqGs moZfjr izHkkxkph lkQlQkbZ cjkscj gksr ukgh- R;keqGs izHkkxke/;s jksxjkbZ

iljyh vkgs- izHkkxkrhy xVkjs ukY;k ;k loZ rqacY;k vlY;kus ‘kgjke/;s vfr jksxjkbZ ilj.;kph ‘kD;rk

ukdkjrk ;s.kkj ukgh Eg.kqu eh ;klkBh vki.kkal fouarh djrks dh]s [kkMkcnyh lQkbZ dkexkj yodjkr

yodj Hkjrh dj.;kr ;kosr- /kU;okn A

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSj] vkeps lUekufu; lnL; Jh- fnyhi xk;dokM o Jherh feuk

lksusth ;kauh lkafxrys dh] [kkMkcnyh lQkbZ dkexkj use.kqdhckcr ;k vxksnj c&;kp osGk ppkZ >kyh

vkgs- o mPp U;k;ky;kpsgh ;kckcrhr vkns’k vkgsr- o lQkbZ dkexkj Qkj eksB;k la[;sus xSjgtj

jkgrkr- rhu&rhu efgus rs dkekoj ;sr ukghr- o R;kaP;koj dkghgh dkjokbZ dsyh tkr ukgh-

gtsjhi=dkoj ikfgys rj 17 dkexkj vkgsr ijarq R;krhy 4&5 dkexkj xSjgtj vlrkr- Eg.ktsp 12 rs

13p dkexkj dkekoj vlrkr- R;krhy dkgh dkexkj v/;kZ fnolkus ?kjh fu?kwu tkrkr Eg.kqu vk;qDr

lkgsckauh gs lkaxkos dh [kkMkcnyh lQkbZ dkexkj use.kqdhe/;s vMp.k dk; vkgs\

lnL; Jh- izHkqukFk xqIrk %&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc] lfpo lkgsc o lgdkjh gks] Jherh

feuk lksusth ;kauh lkafxrys R;kckcr vkEgh lger vkgksr- [kkMkcnyh dkexkj Bso.ks vko’;d vkgs- eh

ekÖ;k izHkkxkckcr cksyrks dh] vkeps mi&vk;qDr lkgsc okrkuqdqyhr nkyukr clrkr- vkEgh fdR;sd

rØkjh dsY;k uarj lq/nk rs izHkkxkr lkQlQkbZph ikg.kh dj.;klkBh ;sr ukghr- ek>k izHkkx xfyPN oLrhpk

vkgs- mik;qDr lkgsckauk eh fdR;sd osGk lkaxqugh rs Eg.krkr dh vkt ek.kls nsrks] mn;k nsrks vkrk

vkEgkayk ts ufou dkexkj fnys vkgsr R;krhy 5 dkexkj dkekoj ;sr ukghr- R;keqGs vkEgkayk [kktxh

dkexkj usekos ykxr vkgs- ;klkBh lUekufu; egkikSjkauk ek>s fuosnu vkgs dh [kkMkcnyh dkexkj useys

tkosr- izfrfnuh 1 yk[k 20 gtkj ;k fg’kksckus dpjk mpy.;kps dke T;k Bsdsnkjkyk fnys vkgs rks

‘kgjkrhy lkQ lQkbZ ;ksX; R;k izek.kkr djr ukgh ;klkBh vkEgh R;kpk tksjnkji.ks fojks/k djr vkgksr o

vko’;drk iMyh rj vkej.k miks”k.kkl cl.;kl eh r;kj vkgs- dkj.k dh xjhc turspk iSlk [kpZ gksr

vkgs- ;klkBh ek- egkikSj egksn;k ikolkGk toG ;sr vlY;kus o lkQ lQkbZ gks.ks vko’;d vlY;kus

[kkMkcnyh lQkbZ dkexkjkaph Hkjrh dsyh tkoh dkj.k dh ekxhy o”khZ ‘kgjkr lohZdMs egkiqjkps ik.kh

lkBys gksrs- rls gksoq u;s Eg.kqu [kkMkcnyh lQkbZ dkexkjkaph use.kqd dsyh ikfgts- o [kkl d#u

mik;qDr vkjksX; foHkkx ;kauh izR;sd izHkkxkrhy lkQ lQkbZph ikg.kh dj.;klkBh nkSjk vk;ksthr dsyk

ikfgts- dsoG okrkuqdqyhr nkyukr clqu jkgq u;s- /kU;okn A

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&ek- egkikSj] mi&egkikSj o lHkkx`gkrhy loZ lgdkjh gks] vkt Jherh feukrkbZ

lksusth ;kauh ,d y{kos/kh lwpuk ;sFks ekaMyh vkgs- gh y{kos/kh lRrk/kkjh i{kkaP;k lnL;ka,soth vkEgh

ekaMko;kl ikfgts gksrh- gh th leL;k R;kauh ekaMyh vkgs rh lokZalkBh vkgs- ‘kgjkph leL;k vkgs-

dsoG lRrk/kkjh o fojks/kh i{kkaph ukgh- vkjksX; foHkkxkps mik;qDr Jh- fnid lkoar lkgsc ;sFks clysys

vkgs R;kauk eh fdR;sd osGk lkafxrys vkgs dh] izR;sd izHkkxke/;s 15&15] 16&16 lQkbZ dkexkj n;k-

12&14 lQkbZ dkexkj fnY;keqGs T;k fBdk.kh bekjrhaapk Hkkx vkgs R;kfBdk.kph lkQlQkbZ gksoq ‘kdrs ijarq

tks xfyPN oLrhpk Hkkx vkgs rsFks tkLr d#u ukys lQkbZps dke tkLr vlrs- dpjk cjkp’kk vlrks-

,o<h dkgh nqxZa/kh vlrs dh R;k ckcrhr fopk#p udk- ekxP;k osGsl th iWuy i/nrh gksrh R;kosGh ,dk

iWuy e/;s 14 dkexkj dke djr gksrs- o R;kosGsl izR;sd fno’kh 5&5] 6&6 lQkbZ dkexkj xSjgtj

jkgr gksrs- eqdknekl ;kckcrhr uxjlsod tkoqu fopkj.kk djr vlr- R;koj rks Eg.kr vls dh dk;

djk;ps\ dkexkj xSjgtj vkgsr rj dk; djk;ps\ eh >kMq ek# dk\ rj v’kk izdkjs ‘kgjkr lkjs dkgh

pkyys vkgs- vkt lHkkx`gkr ek- egkikSj o miegkikSjkacjkscj vk;qDr lkgsc lq/nk clysys vkgsr R;kapk

vkt lHkkx`gkus lRdkjgh dsyk vkgs- ;k vkuannk;h ?kVuseqGs rs [kkMkcnyh lQkbZ dkexkj use.kqdhps dke

yodjkr yodj djrhy- mYgkluxj ‘kgjkl tj LoPN lqanj vkf.k uanuou djk;ps vlsy rj ;k dkeh

loZ lnL;kauh lgdk;Z ns.ks vko’;d vkgs- ikolkGk MksD;koj ;soqu Bkdyk vkgss- izR;sd o”khZ ‘kgjkr

iqjkps ik.kh Hkjr vlrs- ekxhy 40 o”kkZiklqu ;k ‘kgjkr d/khgh iqjkps ik.kh ;sr uOgrs- ijarq ;k nksupkj

o”kkZiklqu izR;sd o”khZ iqjkP;k ik.;kph leL;k fcdV gksr vkgs- o izR;sd o”khZ >ksiMiV~V;kae/;sp ukgh rj

bekjrhae/;s lq/nk ngk&ngk ia/kjk&ia/kjk QqV ik.kh lkBr vlrs- R;keqGs [kqip fcdV leL;k fuekZ.k gksr

vlrs- ;klkBh laiq.kZ lHkkx`gkl ek>h fouarh vkgs dh] [kkMkcnyh lQkbZ dkexkj use.kqdhdMs fo’ks”k y{k

fnys tkos ;kckcr eh ek- egkikSj] miegkikSj vkf.k vk;qDrkauk fouarh djrks- t;fgan A

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&ek- egkikSj] miegkikSj o vk;qDr lkgsc] lUekufu; lnL; Jherh feukrkbZ

lksusth ;kauh vkt ;sFks th y{kos/kh lwpuk ekaMyh vkgs dpjk mpy.;kpk Bsdk T;k vWUFkksuh Bsdsnkjkl fnyk

vkgs R;kph ;k ‘kgjke/;s iq.kZi.ks euekuh pkyyh vkgs- vkf.k R;kP;koj vkiys dkghgh fu;a=.k ukgh-

R;kP;k eukr ;sbZy R;kosGsl rks dpjk mpyrks] ukghrj f<x iMysys vkgs- vkeP;k ;sFks tks ohj lkojdj

pkSd vkgs R;kfBdk.kh lkojdjkkapk iqrGk vkgs- dpjk mpy.;kdkeh eh vf/kdk&;kauk okjaokj rØkjh nsr

vlrks rjhgh dpjk mpyyk tkr ukgh- R;kpizek.ks mYgkl LVs’ku ;sFks ckS/nfogkj vkgs- rsFks rqEgh d/khgh

xsyk rj rqEgkayk rsFks dpjk vk<Gwu ;sbZy ;kckcrph rØkj vf/kdkjh vki.kkadMs djrkr dk\ o Bsdsnkjkph

th euekuh pkyq vkgs R;kyk dsoG vf/kdkjh tckcnkj vkgsr- R;kaP;kdMs ,dgh rØkj tkr ulsy

vkiY;kdMs ;sr ulsy- lUekufu; lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth ;kauh tks fo”k; vk.kyk vkgs R;koj ppkZ

Ogk;yk ikfgts- vWUFkksuhyk tks Bsdk fnyk vkgs rks jn~n dj.;kr ;kok- rlsp nqljk tks fo”k; vkgs

[kkMkcnyhpk R;koj lq/nk vki.k y{k n;k;yk gos- ;k fo”k;kckcr vkEgh 5&6 o”kkZiklqu ekxs ykxys

vkgksr- rjh gk fo”k; gkrkGyk tkr ukgh- rjh ek- egkikSjkauk vkEgka lokZaph fouarh vkgs dh R;kauh

[kkMkcnyh ;k fo”k;kckcr fopkj djkok- ek- miegkikSjth vki.kgh egkikSjkalkscr clqu ;koj rksMxk

dk<kok- vkiY;k ‘kgjkr ?kk.khps lkezkT; iljys vkgs R;koj vkGk cl.;klkBh vki.k iz;Ru djkosr v’kh

vki.kkdMs ekx.kh vkgs- /kU;okn A

lnL; Jh- jktw tX;klh %&ek egkikSjth] miegkikSjth] o vk;qDr lkgsc] ;sFks tks fo”k; ppsZl vk.kyk

vkgs R;koj eh ,d cksyq bfPNrks o vkiys y{k os/kw bfPNrks dh] mYgkl LVs’ku jLR;koj vkeps ,d lar

Hkaxr daojke ;kapk iqrGk vkgs- vk;qDr lkgsc] vki.k Lor% rsFks tkoqu ikg.kh djkoh dh R;k

iqrG;ktoG fdrh dpjk iMysyk vlrks- c&;kp osGk rj vls gksrs dh nksu&nksu] rhu&rhu fnol rsFkqu

dpjk mpyyk tkr ukgh- vki.k lHkk laiY;kuarj rsFks tkoqu igk] vkrk lq/nk rsFks ,d Vªd dpjk lkBysyk

vlsy- xsY;k efgU;kr ;k egku larkps tUeksRlo gksrs R;kosGsl okjaokj Qksu d#u lq/nk dpjk

mpy.;klkBh xkMh osGsoj vkyh ukgh- rj ek>h vki.kkal fouarh vkgs dh] rsFks R;k iqrG;ktoG tks

dp&;kph tkxk vkgs rh cnyyh tkoh- lar daojke pkSdkiklqu lar ukjk;.knkl gkWLihVypk jLrk fdrh

o”kkZiklqu rlkP;k rlkp vkgs- vkrk ikolkGk ;sbZy R;kosGsl R;k jLR;kph fLFkrh v’kh gksbZy dh dq.khgh

O;kikjh R;k jLR;ko#u ;s&tk dj.kkj ukgh- d`i;k d#u ;k xks”VhdMs [kkl d#u y{k fnys tkos dh rsfFky

iqrG;ktoGpk dpjk gVfoyk tkok- LFkk;h lferhe/;s th fufonk laer dsyh vkgs R;kph izfl/nh d#u

eatwjh nsoqu ikolkG;kP;k vknh rs dke iq.kZ dsys tkos- /kU;okn A

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] vkeP;k ;sfFky izHkkx Ø- 5 ;sfFky xqy’ku

uxje/;s ,d NksVh’kh leL;k vkgs- rs ,d NksVs’ks ‘kgj vkgs rsFks egkuxjikfydsus xsY;k 10 o”kkZiklqu

<qadqu lq/nk ikfgys ukgh- ;kckcr eh ,d y{kos/kh Vkdyh ijarq R;kl dk ekfgr d’;kcn~ny ekU;rk fnyh

ukgh\ rj vk;qDr lkgsckauk eh ,d fouarh djrks dh] rsFkhy yksd xjhc vkgsr] rsFks ukyk oxSj ukgh] d

q.kh lQkbZ dkexkj rsFks tkr ukgh] u eqdkne rsFks Bsoysyk vkgs- eh rhu osGk rØkj d#u ns[khy

rsFks eqdkne fnysyk ukgh- nqljh xks”V v’kh dh ‘kgkM LVs’kuP;k leksj ,d psacj vkgs nj nsku fnolkauh rks

psacj Hk#u okgr vlrks- R;kckcrhr eh fdrhrjh osGk rØkj dsyh vkgs rks psacj fu”dklhr d#u rsFks nqljk

psacj cka/k.;kr ;kok fdaok rsFks nqljh dkgh mik;;kstuk djkoh ijarq R;kckcrhr dq.khgh y{k nsr ukgh-

d`i;k d#u vki.k ;kph n{krk ?;koh vkf.k vkeps gs dke iq.kZ d#u n;kos- /kU;oknA

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&ek- egkikSj] miegkikSj] lHkkx`g usrk] loZ xVusrs] loZ lUekufu; lnL;

iq”ixqPN nsoqu vki.k ek>k lRdkj dsykr- R;kcn~ny vki.kkyk eh /kU;okn nsrks- eh vkrk i;Zar lHksyk dk

mifLFkr jkfgyks ukgh R;kcn~ny eh eqn~nke ;sFks [qkyklk djrks dh ekÖ;k fojks/kkr iqohZP;k egklHksr

vfo’okl Bjko vkysyk gksrk- T;k vf/kdkjkP;k fojks/kkr vfo’okl Bjko vkyk vkgs R;kauh lHksl mifLFkr

jkgkos v’kh dk;n;kr dks.krhgh rjrqn ukgh- T;k T;k lHkk LFkfxr >kY;k gksR;k R;k egklHksyk eh 4 dh

5 osGk ;kp dkj.kklkBh xSjgtj gksrks- rlsp nksu egklHksP;k osGh R;kp fno’kh vkSjaxkckn ;sFks Vªsfuax lkBh

tkos ykxys- rs VkG.ks ‘kD; uOgrs- ;klkBh eh R;k nksu egklHksyk gtj jkgw ‘kdyks ukgh- lHksl vk;qDr

xSjgtj jkg.;kps R;kr dks.krhgh tk.khoiqoZd VkGkVkG ukgh fdaok lgsrq ukgh- eh lokZauk vk’oklu nsrks dh

loZ cSBdkr ‘kklukdMs ,[kknh ckc vlsy vkf.k eyk rsFks tk.ks Hkkx vlsy v’kh ifjfLFkrh lksMqu ckdh

loZ cSBdhl eh gtj jkg.kkj vkgs- gtj jkg.kkj Eg.kts eh dkgh esgjckuh djr ukgh gh ek>h tckcnkjh

vkgs- R;k tckcnkjhph eyk tk.kho vkgs- iq”ixqPN nsoqu vki.k ek>s ts Lokxr dsys R;kcn~ny eh lokZauk

iqUgk ,dnk /kU;okn nsrks- Jherh feukrkbZ lksusth ;kauh th y{kos/kh fnyh vkgs] T;kps vuqeksnu Jh- fnyhi

xk;dokM ;kauh dsys vkgs] lnL;kP;k Hkkouk ekÖ;k leksj vkf.k lHkkx`gk leksj vkY;k vkgsr R;kckcr eh

fuosnu d# bfPNrks- lu 2006 e/;s mYgkluxj ‘kgjkr MsaX;qps 59 #X.k vk<Gwu vkys vlwu mipkjkuarj

rs cjs >kys vkgsr- MsaX;qph lkFk gh ?kjkrhy fdaok brj fBdk.kh lkBysY;k vLoPN ik.;keqGs gksrs-

MsaX;qP;k uk’kklkBh vkjksX; f’k{k.k o tarquk’kdkph Qokj.kh bR;knh dk;Zokgh dj.;kr vkyh vkgs o vkrk

lq# dj.kkj vkgksr- MsaX;qP;k funkuklkBh e/;orhZ #X.kky;] mYgkluxj&3 ;sFks mYgkluxj egkuxjikfydsrQsZ

miyC/k d#u ns.;kr vkysyh vkgs- ;sR;k ikolkG;kiqohZ ukys lQkbZlkBh eatqjh ns.;kr vkysyh vlwu

R;kuqlkj yodjp ukys lQkbZph dkes lq# dj.;kr ;srhy- gk izLrko LFkk;h lferhleksj Bso.;kl r;kj

vkgs- vkf.k rks ifgY;k LFkk;h lferh lHksr eatwj gksbZy- ts [kkMkcnyh o gaxkeh deZpkjh vkgsr] 305

gaxkeh deZpk&;kaph dkxni=kaph izkFkfed Nkuuh dsyh vkgs- R;kiSdh 220 deZpkjh ld`r n’kZuh ik=

vlY;kps vk<Gwu vkysys vkgsr- ijarq vkEgkayk rhu&pkj la?kVusdMqu dkgh yksd e`r vkgs dkgh yksd

dh T;kaph ukos [kksVh vkgsr fdaok dkxni= v P;k ukokoj c ;s.kkj vkgs v’kkizdkjph vkeP;kdMs lafnX/k

rØkj vkysyh vkgs- R;koj mik;;kstuk Eg.kqu vkeph fMikVZesaVy dfeVh vkgs fdaok flysD’ku dfeVh

vkgs R;kaP;k leksj ;k 220 deZpk&;kaph dkxni= Nkuuh d#u eqyk[kr ?ksryh tkbZy- rlsp ;kpk izLrko

lq/nk r;kj vkgs- ;k Nkuuh uarj gk izLrko egklHksiq<s Bso.;kph vkeph r;kjh vkgs- rs lk/kkj.kr% 1&3

vkBoM;kr iq.kZ gksbZy v’kh ek>h vis{kk vkgs- vkf.k fuf’pri.ks iq<P;k egklHkse/;s gk iz’u fudkyh

fu?ksy- fuoM.kwd vkpkjlafgrk vlY;keqGs vkiY;kyk gs dke igkrk vkys ukgh- uarj ;kckcr rØkjh

vkY;k] izLrko r;kj gksrk- izLrko eatqjhl Bso.;kiqohZ T;k rØkjh vkY;k R;k rØkjh iqohZ R;kph Nkuuh

dj.ks vko’;d vlY;kus ;k izfØ;syk mf’kj >kysyk vkgs- tks mf’kj >kysyk vkgs rks ;ksX; dkj.kklkBhp

>kysyk vkgs- gs 220 deZpkjh vki.k fuf’pi.ks R;kaph ik=rk c?kwu vki.k R;kauk dkekoj ?ksoq- njo”khZ

vki.k ikolkG;kiqohZ 700 rs 750 deZpkjh ;k dkeklkBh ?ksrks- ;kpk xks”kokjk r;kj vkgs o rks LFkk;h

lferhiq<s ikBfoysyk vkgs- rks izLrko LFkk;h lferhr eatqj >kY;kuarj ikolkG;kiqohZ Eg.kts iq<P;k 15

fnolkar dke lq# gksbZy- rlsp ‘kgjkr ts ?kk.khps lkezkT; iljys vkgs rs gVfo.;klkBh eh iz’kklukP;k

ekxs eh mHkk jkgwu gs dke d#u ?ksbZy- ,o<s eh vk’oklu nsrks- rlsp Bsdsnkjkpk tks fo”k; vkgs ;kckcrhr

eh egkikSj] mi&egkikSj o lHkkx`g usrk ;kaP;k’kh xsY;k 3&4 fnolkiklqu ppkZ djrks vkgs- R;kckcr ts

djkjkP;k vVh o ‘krhZ vkgsr R;kph vkEgh dk;ns’khjfjR;k Nkuuh djr vkgksr- R;kizek.ks R;kaP;kfo#/n

dkjokbZ dj.;kps fuf’pr dsysys vkgs- eh ekÖ;k o mik;qDrkaP;k lghus R;kyk cjsp eseks fnys vkgsr-

dpjk mpyyk tkr ukgh Eg.kqu R;kaP;k isesaV e/kqu QkbZu Eg.kqu dikr dsyh vkgs- 30 gtkj] 50 gtkj

v’kh jDde R;kaP;k fcyke/kqu dikr dsysyh vkgs- R;kauk vki.k 1 yk[k 20 gtkj ,o<h jDde njjkst

nsrks ;k iS’;kpk ;ksX; fofu;ksx >kyk ukgh rj o R;kauh tj vVh o ‘krhZ iq.kZ dsY;k ukghr rj R;kaP;k

fo#/n dkjokbZ dsyh tkbZy- R;klkBh izfØ;k lq# vkgs-

lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %&ek- egkikSjth o vk;qDr lkgsc] izR;sd o”khZ ts 10&10 yksd dkekoj

?ksrys tkrkr R;k 200 yksdkapk eqn~nk vkgs dh vki.k egklHksr 305 pk eqn~nk ikl dsyk gksrk rks vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%& 305 lQkbZ dkekxjkaiSdh T;k deZpk&;kaps nLr,sot iMrkGwu [kk=h d#u

?ks.;kr vkyh vkgs v’kk deZpk&;kaph la[;k 220 vkgs- R;kauk ifgY;k VII;ke/;s dkekoj ?ksoq o ckdh

dkexkjkaP;k nLr,sotkph Nkuuh gksr vkgs-

lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %&305 lQkbZ dkexkjkauk dkekoj ?ks.;kpk eqn~nk eh egkikSj vlrkauk ikjhr

dsyk gksrk- Eg.kqu 305 dkexkj [kkMkcnyhoj ?ksrys tkosr-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%& 305 lQkbZ dkexkj [kkMkcnyhoj ?ks.;kpk vkiyk eqn~nk vkgs gs cjkscj

vkgs- ijarq T;k dkexkjkauk dkekoj ?;k;ps vkgs] T;kauk ixkj fnyk xsyk vkgs rlsp 240 fnol lsospk tks

eqn~nk vkgs ;k eqn~n;kaP;k Nkuuhe/;s QDr 220 dkexkjkapkp izLrko ;ksX; vlk vkgs- R;klkBh ifgys gk

izLrko eatqj dsyk tkbZy R;kuarj ckdh dkexkjkaP;k nLr,sotkph Nkuuh pkyq vkgs- R;kaP;kckcrhrhy

nLr,sot feGr ukghr- ts tqus nLr,sot vkgsr rs miyC/k gksr ukghr- R;kaP;kdMs tj dkgh nLr,sot

vlrhy rj rs ?ksoqu R;kaph Nkuuh d#u R;kapk lq/nk fopkj d#-

lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %& rlsp vkjksX; foHkkxke/;s ts yksd 10&10] 12&12 o”kkZiklqu dke

djr vkgsr R;kauk rj vki.k lek;ksftr d# ‘kdrkr uk\

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&gk tsk 305 lQkbZ dkexkjkapk eqn~nk vkgs R;kckcrhr eqacbZ mPp

U;k;ky;kps vkns’k vkgsr R;kckcrhr lHkkx`gkr Bjko eatqj dj.;kr vkyk vkgs- R;kaP;kckcrhrhy eqn~nk

vlY;kus R;kckcrhr eh fuosnu dsys vkgs-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&ek- vk;qDr lkgsc] T;kauk MsaX;qPkk vktkj gksrks v’kk #X.kkl mipkj

dj.;klkBh e/;orhZ #X.kky;kr QDr ,dp dsanz vkgs- ;klkBh ek>h vki.kkal v’kh fouarh vkgs dh] dWEi

ua-1 ;sFks ,d o dWEi ua- 5 ;sFks ,d v’kh nksu dsanzs vlkohr- l/;k dWEi ua- 5 ;sfFky yksdkauk dWEi ua-

3;sFks ,o<;k ykac ;kO;k ykxr vkgs- rlsp sfcykZ xsV iklqu dWEi ua- 1 o 2 e/khy yksdkauk dWEi ua- 3

;sFks ;s.;klkBh ykac iMrs- Eg.kqu ;krhy ,d dsanz dWEi ua-1 ;sFks vlkos o nqljs dWEi ua- 5 ;sFks vlkos-

rlsp vk.k[kh ,d lwpuk vkgs- vkrk vki.k lkafxrys dh] [kkMkcnyhoj 220 lQkbZ dkexkj ?ks.kkj vkgsr

rj gs dkexkj vki.k d/kh ?ks.kkj vkgkr\ fdrh dkyko/khe/;s ?ks.kkj vkgkr rso<s lkaxk-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&eh lkafxrys uk] rhu vkBoM;kph eqnr ?ksryh vkgs- Nkuuh >kyh dh

yxsp rks izLrko iq<hy egklHksr ;sbZy- vkf.k rqEgh vkrk th lwpuk dsyh gksrh MsaX;qP;k vktkjkoj mipkj

dj.;klkBh nksu dsanz vlkohr- vki.kkdMs lgk vkjksX; dsanz vkgsr- R;krhy dWEi ua- 1 o dWEi ua- 5

;sfFky dsanz ;klkBh miyC/k d#u nsrk ;sbZy- R;kr dkgh vMp.k ukgh-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&ek- vk;qDr lkgsc] y{kos/khps gs ts vki.k mRrj fnys- rlsp Jherh

feukrkbZ lksusth ;kauh vki.kkal tks iz’u fopkjyk ;k nks?kkae/;s varj vkgs- vki.k 305 lQkbZ

dkexkjkackcr cksyrkr- ;k y{kos/khe/;s vls fyfgys vkgs dh [kkMkcnyhoj lQkbZ dkexkj ?ksrys tkosr-

vki.k ts EgVys R;kizek.ks 220 dkexkj [kkMkcnyhoj ?ks.kkj vkgkr- rlsp njo”khZ izR;sd izHkkxklkBh ukys

lQkbZ dkeh ts 10&10 lQkbZ dkexkj fnys tkrkr rs dkexkj osxGs vlrhy dh 220 e/khyp vlrhy\

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&220 vf/kd 500 yksd vkgsr- usgeh 700&750 dkexkj vki.k ?ks.kkj

vkgksr gs loZ dkexkj vki.k ?ks.kkj vkgksr- ijarq ts 220 dkexkj vkgsr R;kauk Bsdsnkjhoj fu;fer Lo#ih

dkekoj ?ks.kkj vkgksr- R;kauk fu;fer dj.;kpk tks eqn~nk vkgs R;kckcrhr eh fuosnu dsys vkgs- iq.kZ

750 dexkjkauk ?ksrys tkbZy-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&Eg.ktsp 220 dkexkj idMqu ,dq.k 750 dkexkj ?;ky\

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&750 e/;s 220 dkexkj vkgsrp uk\ gs 220 dkexkj rj ;srhyp-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&305 lQkbZ dkexkjkapk eqn~nk jkgwu xsyk ts lsosr dk;e gks.kkj vkgsr]

vkrk vki.k ts 220 lQkbZ dkexkjkackcr cksyr vkgkr rs rj tls vki.k 750 dkexkj ?ksrks] 760

dkexkj ?ksrks rs osxGs vlys ikfgtsr- ukyk lQkbZlkBh vki.k ts dkexkj ?ksrks------

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&gs igk] vki.k lk/kkj.kr% 750 dkexkj ?ksrks] gs 220 dkexkj vkiY;kdMs

vkY;kuarj vkiyh moZfjr ekx.kh 500 ph gksbZy- rs 500 dkexkj ?ksrys tkrhy-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&R;kuarj 220 dkexkjkaps dk; djky\ 750 dkexkj ts vki.k ?ksrks rs nksu

efgU;klkBh ?ksrks- 220 dkexkjkauk lq/nk nksu efgU;klkBhp ?ks.kkj vkgkr dk\

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&ukgh] egklHkk gksbZi;Zar R;akuk rkRiqjR;k Lo#ih ?ksoq- uarj R;kauk fu;fer

d#-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vki.k Eg.krk dh mPp U;k;ky;kpk vkns’k vkgs R;kizek.ks vki.k 220

dkexkjkaph Nkuuhgh dsyh vkgs- rs 220 dkexkj iq<s pkyq lsosr dk;e gks.kkj vkgsr dh nksu efgU;kuarj

?kjh cl.kkj vkgsr\

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&ukgh] ijeuaV gksrhy- 220 dkexkjkauk vkrk rkRiqjR;k Lo#ikr ?ksoq uarj

R;kapk gDd curks R;kauk uarj dk;e d#- uarj tknk 500 dkexkj nksu efgU;kuarj ?ksoq-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh%&ts dkexkj vuqifLFkr jkgrkr] rs 220 dkexkj e/kqu ?;k o 750 gs

dkexkj osxGs ?;k- 220 dkexkj [kkMkcnyhoj ?;kosr rsOgkp vkeP;k ‘kgjkph lQkbZ gksbZy-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%& dkexkjkaph th ins eatqj >kyh vkgsr R;kuqlkj vkEgh tkLrhr tkLr 300

yksdkauk dkekoj ?ksoq ‘kdrks- 1500 th la[;k vkgs R;krqu 1200 vkiY;ktoG vkgsr- gs 200 dkexkj

tsOgk fu;fer gksrhy- tls vki.k Eg.krk dh] ts dkexkj xSjgtj vlrkr R;k dkexkjkaP;k fBdk.kh gs

dkexkj useY;kuarj dkexkjkaph la[;k ok<sy-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&ukyk lQkbZlkBh 760 dkexkj vki.k osxGs ?;k- izR;sd o”khZ izR;sd

izHkkxklkBh 10 dkexkj fnys tkrkr-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ukyk lQkbZlkBh njo”khZ izR;sd uxjlsodkl 10&10 dkexkj fnys tkrkr- o

gs ts 220 dkexkj usek;ps vkgsr rs ts dk;e lsosrhy lQkbZ dkexkj xSjgtj jkgrkr R;kaP;k tkxh ;kaph

use.kqd djk;ph vkgs- Jh- cPpkjke ;kaps gsp Eg.k.ks vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&;ko”khZ rj eh vls lkaxsu dh] gs ts 220 dkexkj vkgsr R;kauk vn;ki

vkEgh fu;fer dkekoj ?ksrysys ukgh- ;k yksdkauk izFke rj 750 dkexkjkae/;s dkekoj ?ksrys tkbZy-o

ikolkG;kuarj R;kauk fu;fer dsys tkbZy- o 750 dkexkjkapk gk tks eqn~nk vkgs] rks iq<P;k o”khZ tsOgk

;sbZy R;kosGsl 750 dkexkjkauk ?kasrys tkbZy-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ukys lQkbZ dkeh 10&10 dkexkj osxGs ?;k- vkf.k ts dkexkj lrr

xSjgtj jkgrkr R;kaP;k tkxh 220 dkexkj osxGs ?;k-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&tksi;Zar R;kauk fu;feri.ks dkekoj ?ksrys tkr ukgh rksi;Zar R;kauk xSjgtj

dkexkjkaP;k tkxsoj dls ?ksrk ;sbZy\

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&vk;qDr lkgsc] iw<P;k o”khZ rqEgh 750 dkexkj ?ks.;kl r;kj vkgkr- gs 220

vkf.k iq<hy o”khZ 750 gs rj rqEgh cjkscj Eg.kkykr\ ex ;k o”khZ dk ukgh\ iq<P;k o”khZlkBh dk djrk

Eg.kts vko’;drk vkgs\

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&;ko”khZ vki.k R;kauk fu;fer dj.kkj vkgksr- vkf.k R;kP;k vk/kh vki.kkal

R;kaP;k lsok miyC/k d#u ?;ko;kP;k vkgsr-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&eqGkr eqn~nk gk vkgs dh] 220 dkexkjkauk ?;k- vkf.k Tks dkexkj jtsoj

tkrkr tls dh dkgh izHkkxkae/;s rqEgh 13 rj dkgh fBdk.kh 14] dkgh fBdk.kh 16 lQkbZ dkexkj fnysys

vkgsr- vkt vkeP;k ij’kwjke ikVhy ;kaP;k izHkkxke/;s 13 lQkbZ dkexkjkaiSdh QDr 3 p dkexkj dkekoj

vkgsr- ;k rhu yksdkadMqu lQkbZ dk; d#u ?ks.kkj\ Eg.kqu ;klkBh rqEgh 220 lQkbZ dkexkj Hkjk- vkf.k

ckdh ts gaxkeh dkexkj vkgsr ts ukys lQkbZlkBh es vkf.k tqu efgU;ke/;s Hkjrks tls ekxP;k o”khZ Hkjys

gksrs rls rqEgh iq<Y;k o”khZ Hkj.kkj vkgkr- rs ;ko”khZ Hkjk-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&ukgh rs vki.k Hkj.kkjp vkgksr- rs 500 Hkj.kkj o 220 gs dkexkj

miyC/k gks.kkj vkgsr-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&220 dkexkjkapk eqn~nk osxGk vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&220 dkexkjkapk eqn~nk fudkykr dk<.;klkBh vki.kkl iq<P;k egklHksr

Bjko ?;kok ykxsy- R;klkBh nksu efgus ykxrhy- Eg.kts izR;{kkr R;kauk vkns’k feGsi;Zar- R;kaP;k lsok

QDr vki.kkal es vfk.k tqu e/;s miyC/k d#u ?ks.ks vko’;d vkgs- ex R;kosGsl R;kauk R;kpk Qk;nk

feGkykp ikfgts-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&?;k uk\ es] tqu e/;s ----------

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&ex vkiys ,dq.k 1000 dkexkj gksrhy- vkfFkZd n`”V;k gk ckstk dlk

lgu djrk ;sbZy rs eyk riklwu igkos ykxsy- R;kuarj tknk T;k 250 tkxk Hkjk;P;k vkgsr-

R;kckcrhr rikl d#u eh vki.kkal mRrj nsbZy- R;klkBh vktps ts xf.kr vkgs rs 750 Eg.kts 220

vf/kd 500 vlsp vkgs- vfk.k R;kP;k vk/kkjsp gs fuosnu eh dsys vkgs-s

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ukgh] ukgh vk;qDr lkgsc] ts 10 dkexkj njo”khZ vkEgh ukyslQkbZlkBh ?ksrks]

ek- egkikSjth] mi&egkikSjth tjk y{k n;k- ts 10 dkexkj njo”khZ vki.k ukys lQkbZlkBh ?ksrks izR;sd

uxjlsodkl ;k dkeh 10&10 dkexkj feGrkr- rlsp gs ts 220 dkexkj vki.k ?ksr vkgksr rs ts vkiys

dkexkj dk;elsosr vkgsr ijarq rs dkekoj ;sr ukghr R;kaP;k ,soth gs 220 dkexkj ?;k;ps vkgsr- rj

;k ckcrhr vki.k vk;qDrkauk vkns’k n;k-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&lkykcknizek.ks vki.k ts ukys lQkbZlkBh 750 dkexkj ?ksrks rs QDr ukys

lQkbZlkBh vlrkr- R;kapk izHkkxkrhy lQkbZ’kh dkgh laca/k ulrks- vkf.k vkrk gs ts 220 dkexkj

?ks.;kckcr ts cksyys tkr vkgsr rs vkiys ts dk;e lQkbZ dkexkj vkgsr R;krhy ts dkexkj dkekoj ;sr

ukghr R;kaP;k fBdk.kh rqEgh rs ?ksr vkgkr- Eg.kts ;k dkexkjkapk 220 lQkbZ dkexkjka’kh dkghgh laca/k

ukgh-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&gs ts 220 dkexkj vki.k ?ksrks rs njo”khZ ukys lQkbZlkBhp ?ksr gksrks o

[kkMkcnyh Eg.kqu ?ksr gksrks- vkrk ;ko”khZ vki.kkal es vkf.k tque/;s R;kaP;k lsok miyC/k d#u ?;kO;k

ykxrhy- R;k vki.k ukyk lQkbZlkBh ?ksr vkgskr vkf.k R;kaP;k lsok fu;fer >kY;kuarj rs fu;fer

gksrhy- gk ,d Hkkx vkf.k eh ts xf.kr dsys vkgs R;kuqlkj 500 vkf.k gs 220 v’kkizdkjs 750

yksdkaphp iqrZrk dsyh vkgs- tknk 200 ?;k;ps vlrhy rj rs eyk riklqu ?;kos ykxsy- vkf.k ex gtkj

dkexkj gksrhy- gs eh riklqu R;kizek.ks fu.kZ; ?ksrks- ijarq vkrk 750 yk vkiyh fuf’pr eatqjh >kysyh

vkgs- rlk izLrko ikBfoysyk vkgs-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&vk;qDr lkgsc] eqn~nk vlk vkgs dh ekxP;k o”khZ mYgkluxje/;s MsaX;q vkf.k

fpdquxqfu;k ;kpk tks vktkj vkyk vkf.k R;kl izfrca/k dj.;kl vki.k FkksMs deh iMyks ;kaps dkj.k gs dh

lkQlQkbZ deh- gs ,deso dkj.k gksrs- gs vktkj tkLrhr tkLr iljys rs tsFks ?kk.khps lkezkT; gksrs

rsFksp- R;kps dkj.k Eg.kts lkQlQkbZlkBh vlysys deZpkjh deh- rhu rs pkj deZpkjh rs lq/nk ;s.kkj

fdaok ;s.kkj ukgh v’kk ifjfLFkrhe/;s vkf.k ;k o”khZ ;k MsaX;qP;k fo”kk.kqae/;s ok< >kysyh vkgs- gs ftYgk

fgorki dsanzkus dcqy dsysys vkgs vkf.k mYgkluxj egkuxjikfydsus ;kckcrhr osGhp mik;;kstuk

dj.;kdkeh R;kauh vkns’k fnys vkgsr- vkf.k ;kckcrhr tj rqEgh y{k fnys ukgh rj lkFkhps vktkj

ok<rhy- R;keqGs ;kckcrph laiq.kZ tckcnkjh vkiyh vlsy- Eg.kqu jksx gks.;kvxksnj dkGth ?ksrysyh

cjh- ekxP;k o”khZ lQkbZ deh >kysyh vkgs- lQkbZ ok<yh ikfgts Eg.kqu gs 220 deZpkjh Hkjk vkf.k

njo”khZ ukyk lQkbZlkBh vki.k izR;sd izHkkxke/;s 10 deZpkjh ts userks R;kizek.ks 750 deZpkjh Hkjk- tsFks

deZpk&;kaph la[;k deh vlsy rsFksp ;ke/kqu deZpkjh nsrk ;srhy- R;keqGs lkFkhpk izknqZHkko gks.kkj ukgh-

vkf.k iq<s tks vkEgkayk tks ckdhpk [kpZ djkok ykxrks batsD’ku vk.kk vkf.k ckdhP;k mik;;kstuk djk]

R;kojpk [kpZ VGsy- vkf.k yksdkaP;k vkjksX;kl ck/kk ;s.kkj ukgh-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&MsaX;qpk tks vktkj gksrks rks [kjs Eg.kts ?kk.khP;k lkezkT;keqGs gksr ukgh-

MssaX;q gk gs LoPN ik.kh vki.k lkBorks] ts vki.k cnyr ukgh] rsFks R;kph ok< gksr vlrs- vkf.k gh th

lkFk vkgs vkf.k gh ,dnk T;k Hkkxkr vkyh vkgs R;k Hkkxkr iqUgk ;sr ukgh- rjh lq/nk MsaX;q gk ,dp

ukgh brj ts lkFkhps vktkj vkgs rs y{kkr ?ksoqu vki.k 750 dkexkjkaP;k fBdk.kh 1000 dkexkj ?ksoq

‘kdrkr dk rs eh riklqu ?ksrks\ ijarq vkt ;k y{kos/khoj fuosnu djrkauk eh lkaxq bfPNrks dh gs 220

dkexkj /k#u 750 dkexkj rj Hkjys tkrhy- tknk dkexkjkackcr rikl.kh dsY;kuarj iqrZrk dsyh tkbZy-

egkikfydk lfpo%&iq<hy y{kos/kh lwpuk th vkgs frps lqpd vkgsr Jh- jktsanzflag HkqYyj R;kauh d`i;k

vkiyk izLrko ekaMkok-

y{kos/kh lwpuk dzekad 2

lqpdkps uko %& Jh- jktsanzflag HkqYyj

vuqeksndkps uko %& Jh- jkelkxj tukZnu ;kno

fo”k; %& ‘kgkMgqu dY;k.kekxsZ jsYos #Gk[kkyqu tk.kk&;k ukY;krqu ,evk;Mhlhyk 18 bap

O;klkph tyokfguh Vkd.;kl ijokuxh ns.;kckcr y{kos/kh-

‘kgkM rs lh&CykWd ekxsZ ,evk;Mhlh eksBh Hkqfexr tyokfguh mYgkluxj egkuxjikfydsP;k gn~nhr

vkgs- ‘kgkM jsYos #Gk[kkywu ‘kgkMgwu dY;k.kekxZ tk.kkjk Hkqfexr ukyk okgr vkgs- lnjpk ukyk

mYgkluxj egkuxjikfydk gn~nhr vkgs- lnj ukY;krqu o”kZHkj xkG] dsjdpjk lkaMik.kh okgr vlrks-

ikolkG;kr lnj ukyk nq/kMh Hk#u okgrks- vfro`”VheqGs lnj ukY;kps ik.kh jsYos #Gko#u okgrs- rlsp

lkrR;kus lnj jsYos #Gkk[kkyqu okg.kk&;k ukY;kP;k l[ky Hkkxkr vl.kk&;k jktho xka/khuxj]

ckGd`”.kuxj] ‘kgkM QkVd] Oghih ukbZd dkWyuh o lh&CykWd ifjljkr iqje; ifjfLFkrh fuekZ.k gksrs- lnj

ifjlj ik.;k[kkyh ;soqu fo’ks”kr% >ksiMiV~Vh ifjljkr jkg.kk&;k ukxjhdkaps izpaM uqdlku lkslkos ykxrs-

lnj uky;krqu eksB;k izek.kkr lkaMik.kh o dsjdpjk ;sr vlrks- lnj ukY;krqu ,evk;Mhlh dY;k.k

‘kgjkr 18 bap tyokfguh ekQZr ik.kh iqjoBk ns.kkj vkgs- R;kauh dkekyk lq#okr lq/nk dsyh gksrh- ijarq

LFkkfud ukxjhdkauh lnj dke jks[kys vkgs- dY;k.kyk ik.khiqjoBk djkok R;kckcr vkeph dks.kR;kgh

izdkjph gjdr ukgh- ijarq lnj ukY;krqu tyokfguh Vkd.;kph ijokuxh fnY;kl vxj R;kauh tyokfguh

VkdY;kl LFkkfud ifjljkrhy ukxjhd iz{kqC/k gksoqu eksBk mnzsd gksoq ‘kdrks- v#an ukY;kP;k lkaMik.;krqu

tyokfguh VkdY;kl ukY;krqu okg.kkjk xkG] dsjdpjk vMdqu ukY;kps lkaMik.kh utfndP;k ifjljkr

f’kj.;kph nkV ‘kD;rk vkgs- ,evk;Mhlh us i;kZ; ‘kks/kqu lnjph tyokfguh ukY;krqu u ?ksrk ;ksX;

mik;;kstuk d#u ojP;k dMsus ?ksoqu tkoh- ukY;kP;k e/kkse/k ?ksoqu xsY;kl ikolkGkp dk; Hkj

mUgkG;krlq/nk ukY;kps lkaMik.kh utfndP;k ifjljkr tkoqu iqje;fLFkrh fuekZ.k gksbZy- lnj uky;krqu

tyokfguh xsY;kl LFkkfud ukxjhd R;kpk fojks/k djrhy- lnj dke gksoqu ns.kkj ukghr- R;keqGs vfiz;

?kVuk ?kMq ‘kdrs- R;klkBh iz’kklukus iksfylkauk lrZd djkos- lnj fBdk.kh r.kkoxzLr fLFkrh fuekZ.k gksoq

‘kdrs- mYgkluxj iz’kklukus lnj ukY;krqu tyokfguh Vkd.;kl ijokuxh fnY;kl lnj fBdk.kP;k

ifjljkr ik.kh f’kjY;kl vxj >ksiMiV~Vh MqcY;kl R;kl tckcnkj iz’kklu jkfgy ;kph uksan ?;koh-

iz’kklukus ukY;krqu tyokfguh Vkd.;kl ijokuxh nsoq u;s- lnj ukY;krqu tyokfguh tk.kkj ukgh ;kckcr

egklHksr Bksl fu.kZ; |kok-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %& lUekufu; egkikSjth] mi&egkikSjth o vk;qDr lkgsc] ‘kgkM QkVd ;sFks

jsYos ykbZu [kkyqu ,d ukyk tkrks R;kph maph 4 QqV o #anh 6 QqV vkgs- rsFkqu ,evk;Mhlh okys

dY;k.klkBh fnM QqV O;klkph tyokfguh nsr vkgsr- [ksek.kh iklqu laiq.kZ mYgkluxj ‘kgjkps ik.kh ;k

ukY;ke/kqu okgr vlrs- ikolkG;kr ,d rklke/;s laiq.kZ foHkkxke/;s gk ukyk rqacY;kl ik.kh Hkjrs-

R;kaps Eg.k.ks vls vkgs dh vki.k R;kauk tyokfguh Vkd.;kl ijokuxh fnyh vkgs- vki.k tj v’kh

ijokuxh fnyh vlsy rj ikolkG;ke/;s gk ukyk rqacqu vktqcktqpk ifjljp dk; xksy eSnku i;Zarpk Hkkx

ikolkr cqMqu tkbZy- Eg.kqu esgjckuh d#u R;kauk ijokuxh nsoq udk- rlsp iksfylkauk lq/nk ;kckcrhr

vki.k dGok- rs iksfyl cankscLr ?ksoqu dnkfpr rs dke iq.kZ djrhy- Eg.kqu iksfylkauk i= nsoqu vki.k

R;kauk dGok dh ;kdkeklkBh iksfyl cankscLr fnyk tkoq u;s o ukY;ke/kqu dks.kR;kgh ifjfLFkrhr vkEgh

tyokfguh Vkdq ns.kkj ukgh-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vk;qDr lkgsc] d`i;k fganhr cksyk-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&lUekufu; lnL; Jh- HkqYyjth ;kaph th y{kos/kh lqpuk vkgs] R;kauh

lkafxrys dh ,evk;Mhlh th fnM QqV O;klkph tyokfguh nsr vkgs- ijarq R;k dkeklkBh

egkuxjikfydsP;k orhus dks.krkgh uk gjdr nk[kyk R;kauk fnysyk ukgh- o dY;k.k&Mksafcoyh

egkuxjikfydsl eh i= fyfgr vkgs R;kp cjkscj iksfylkauk lq/nk ;kph ekfgrh i=kUo;s nsr vkgs dh] vkEgh

;k dkeklkBh R;kauk uk gjdr nk[kyk fnysyk ukgh- o gs dke l/;k can vkgs- o can Bso.;klkBh ys[kh

lwpuk fnyh tkbZy- vkEgh yksdkauh] dks.kR;kgh foHkkxkus R;kauk uk gjdr nk[kyk fnysyk ukgh-

lnL; Jh- yky iatkch %&e/;arjh dkgh dke pkyw dsys gksrs dk T;keqGs lkseokjh laiq.kZ ‘kgjkrhy e/khy

ik.khiqjoBk can gksrk-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%& dke lq# gksrs rs can dsys vkgs- o vkrk ,evk;Mhlh] dY;k.k Mksafcoyh

egkuxjikfydk o iksfyl foHkkxkl vkEgh ys[kh i= nsr vkgksr-

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 2 okpqu nk[kforkr-

fo”k; Ø- 2 %& ekxhy fo’ks”k egklHksps fnukad 5@4@2007 jksthP;k lHksps bfro`Rr

dk;e dj.ks-

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikfydk lfpo %&bfro`Rr dk;e\ loZlaerhus\ fBd vkgs\

egkikSj %& ekxhy lHksps fnukad 5@4@2007 jksthps bfro`Rr tls vkgs rls lokZuqers dk;e dj.;kr ;sr

vkgs-

lwpd % Jh- thou mQZ jktq bnukuh

vuqeksnd % Jh- /kuat; cksMkjs

egklHkk Bjko dz- 3 c fnukad % 20@4@2007

gh egklHkk fnukad 5@4@2007 jksthP;k egklHksPks egkikfydk lfpokauh izLr`r dsysys i`”B Ø- 1

rs 22 i;Zarps bfro`Rr tls vkgs rls dk;e dj.;kl ekU;rk nsr vkgs-

,derkus

egkikSj@ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 3 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 3%& Jh- e/kqdj mekGdj] LoPNrk fufj{kd ;kauk vk;qDrkauh ctkoysyk

fuyacu vkns’k dk;e dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc] Jh- mekGdj ;kaP;k fojks/kkr th

[kkrsfugk; pkSd’kh pkyq vkgs] rh dks.krk fufj{kd djr vkgs\ R;kckcr tjk ekfgrh n;ky cjs gksbZy-

ek- egkikSjth ek>h vki.kkal fouarh vkgs dh] Jh- mekGdjkauk fuyafcr dsY;kuarj lq/nk R;kauk 75 VDds

ixkj fnyk tkrks- Eg.kqu eh vls Eg.krks dh R;kauk dkekoj ?;kos] ijarq R;kaph pkSd’kh pkyq Bsokoh-

vki.k R;kaP;kdMqu dke d#u ?ksoq ‘kdrks] vls i.k rs ?kjh clys vkgsr o 75 VDds ixkj ?ksrkr- R;kauk

dkekoj Bsoys tkos-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&R;kph d’;kckcrph pkSd’kh vkgs R;kckcrps i= vkEgkayk lq/nk feGk;yk gos-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %&ek- vk;qDr lkgsc] Jh- mekGdj ;kapk tks fo”k; vkt ;sFks vkyk vkgs

R;kauk 19 lIVsacj] 2006 jksth fuyafcr dj.;kr vkys vkgs o R;kl 7 efgus >kY;kuarj egklHksiq<s gk

izLrko vk.kysyk vkgs- tks 6 efgU;kP;k vkr egklHksiq<s vk.kko;kl ikfgts gksrk- ;klkBh lHkkx`gkrhy

loZ lnL;kaP;k Hkkouk y{kkr ?ksrk R;kaps fuyacu lai`”Vkkr vk.kqu R;kauk dkekoj ?ksrys tkos-

egkikfydk lfpo %&R;kauk dkekoj ?ksrys tkos\

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&ek- egkikSjth] Jh- mekGdj ;kauk ekxhy o”khZ fuayfcr dsys vkgs vkf.k R;kaps

fuyacu dk;e dj.;klkBh egklHksiq<s izLrko vk.kyk vkgs R;kckcrhr eyk vls Eg.kk;ps vkgs dh

egkikfydse/;s vki.k tsOgk dq.;k ,[kkn;k deZpk&;kyk fuyafcr djrks R;kosGsl lgk efgU;kP;k vkr

R;kP;kfo#/nph [kkrsfugk; pkSd’kh iq.kZ dsyh ikfgts- dkj.k dh cjsp vls deZpkjh o”kkZuqo”ksZ fuyafcr

vkgsr- R;kauk vki.k v/kkZ ixkj nsr vlrks- egkikfydsps rs uqdlku vkgs- Eg.kqu v’kk

deZpk&;kfo#/nph [kkrsfugk; pkSd’kh lgk efgU;kP;k vkr iq.kZ d#u R;kckcrhr vki.k fu.kZ; ?ksryk

ikfgts- R;kaP;k ixkjkoj ukgd vki.k egkikfydspk iSlk QqdV ?kkyor vkgksr- gs cjkscj ukgh- R;klkBh

loZ lHkkx`gkl ek>s vls lkax.ks vkgs dh] tj R;kaP;k fo#/nph [kkrsfugk; pkSd’kh iq.kZ >kyh vlsy rj

R;kpk iq<hy vkns’k dk;e djkok- ulsy >kyh rj pkSd’kh iq.kZ d#u tks fu.kZ; ;sbZy R;kizek.ks dk;Zokgh

djkoh-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&LoPNrk fufj{kd Jh- mekGdj ;kaP;kdMs [kkMkcnyh lQkbZ dkexkjkaps tks

ixkj gksrk R;krhy dkgh deZpk&;kauk ixkj okVi djrkauk dkgh iSls R;kauh dikr d#u ?ksrys- vlk

R;kaP;koj vkjksi Bso.;kr vkyk gksrk- izkFkfed pkSd’khe/;s R;kr rF; vlY;kps vk<Gqu vkY;kus R;kauk

lsosrqu fuyafcr dsys gksrs- eh lHkkx`gkP;k erk’kh lger vkgs dh] lgk efgU;ke/;s R;kaP;k fo#/nph

[kkrsfugk; pkSd’kh iq.kZ gks.ks visf{kr gksrs- ijarq njE;kuP;k dkGkr egkikfydsP;k lkoZf=d fuoM.kwdhr

vkiyh loZ ;a=.kk fuoM.kwd dkekr O;Lr gksrh- vkf.k gh pkSd’kh 15 fnolkr iq.kZ d#u R;kpk vgoky

izkIr >kY;kuarj R;kauk lsosr lkekoqu ?ks.;kckcr ;ksX; rks fu.kZ; ?ksryk tkbZy-

egkikfydk lfpo %&dkekoj ?;k;ps vkgs fdaok ukgh\

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %& R;kauk dkekoj ?ksrys tkos o R;kaP;kfo#/nph [kkrsfugk; pkSd’kh pkyqw Bsoyh

tkoh-

egkikfydk lfpo %&ikl\ loZlaerhus\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers iq<hyizek.ks laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 3 %& Jh- e/kqdj mekGdj] LoPNrk fufj{kd ;kauk vk;qDrkauh ctkoysyk

fuyacu vkns’k dk;e dj.ks-

izLrkouk

Jh- e/kqdj jkepanz mekGdj] LoPNrk fufj{kd] vkjksX; foHkkx ;kapsdMs ¼ukyk lQkbZ] gaxkeh

lQkbZ dkexkj½ ;kaps osru vnk dj.ksps dke lksifo.;kr vkys vlrk R;kauh fnukad 23@8@2006 o

fnukad 26@8@2006 jksth 13 fnolkaps osru vnk djrkauk Jh- vfuy Qklxs o Jh- eqds’k cksjdj] gaxkeh

lQkbZ dkexkj ;kauk vuqØes #- 550@& o #- 350@& brdh jDde vnk dsY;kph rØkj fnukad

30@8@2006 jksth izkIr >kyh gksrh- Jh- larks”k ckcq ‘ksjs o brj pkj gaxkeh lQkbZ dkexkj ;kauhgh

ixkjkph iw.kZ jDde u fnY;kckcr rØkj dsyh gksrh- R;kpizek.ks Jh- fodkl [kjkr] v/;{k] jk”Vªoknh ;qok

dkWaxzsl] mYgkluxj ‘kgj ftYgk ;kaP;kdMwu fnukad 28@8@2006 jksth rØkj izkIr >kyh gksrh- lnj

izdj.kh vkjksX; foHkkxkdMwu izkIr >kysY;k fVIi.khuqlkj Jh- mekGdj ;kauk izFke dkj.ks nk[kok uksfVl

ctkfoyh gksrh- lnj uksfVlhckcr R;kauh fnysyk [kqyklk lek/kkudkjd ulY;keqGs R;kauk dk;kZy;hu fnukad

19 lIVsacj] 2006 P;k vkns’kkUo;s fuyafcr dj.;kr vkys vlqu] R;kaph foHkkxh; pkSd’kh dj.ksdkeh

izdj.k pkSd’kh vf/kdkjh ;kapsdMs fnukad 15@2@2007 jksth ikBfo.;kr vkys vkgs- rFkkfi] eqacbZ izkafrd

egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 56 ps iksVdye 1 ¼c½ vUo;s R;kaps fuyacu dk;e dj.ksl

ekU;rk feG.kslkBh ek- egklHksiq<s izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 4 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- teuknkl iqjLokuh

gh egklHkk ojhy izLrko fopkjkr ?ksrk Jh-e/kqdj mekGdj] LoPNrk fufj{kd ;kauk vk;qDrkauh

ctkoysyk fuyacu vkns’k dk;e djhr ukgh-

dkj.k&&

R;kaP;k fuyacukP;k ¼fnukad 19@9@2006 P;k½ rkj[ksiklwu lgk efgU;kP;k eqnrhr R;kaps fuyacu

dk;e dj.;kar vkys ukgh Eg.kwu rs fuyacu lai`”Vkr vkys vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 4 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 4 %& Jh- Mh-Mh- iatkch] ukdk fyfid ;kauk oS|dh; [kpkZph izfriwrhZ dj.ks

dkeh LFkk;h lferhpk fnukad 26@3@2007 jksthpk Bjko Ø-

79 dk;e dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&gk fo”k; dks.kh vk.kyk vkgs\ vk;qDrkadMqu dkgh xks”kokjk] fVIi.kh oxSjs

dkgh ukgh\

egkikfydk lfpo %&LFkk;h lferhe/;s tks Bjko ikjhr >kyk vkgs rks dk;e djk;pk vkgs-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] LFkk;h lferhe/;s 5]14]619@& ,o<;k

jDdesph izfriqrhZ dj.;kl ekU;rk ns.;kr vkysyh vkgs] cjkscj vkgs uk\ ;kP;k vxksnj dqBY;k vktkjh

deZpk&;kl ,o<h eksBh jDde ns.;kr vkyh vkgs dk;\

egkikfydk lfpo %&gs ifgys izdj.k vkgs-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&gs ifgysp izdj.k vkgs rj ,[kkn;k deZpk&;kl fdaok vf/kdk&;kl izfriqrhZ

dj.;klkBh dehr deh fdrh jDde nsrk ;sbZy ;kckcr dkgh rjrqn vkgs dk;\ 1 yk[k] 2 yk[k] 50

gtkj\ fdrh nsrk ;sbZy\s gs tj vkEgkayk ;sFks dGys rj cja gksbZy uk\

lnL; Jh- cPpkjke #iapnkuh %&’kklu fu.kZ;ke/;s dk; vkgs\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&ikl djk rqEgh i.k ppkZ rj gksoq n;k uk\ ikl djk;ph dks.kkyk ?kkbZ >kyh

vkgs\

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&Jh- xk;dokM cksyrkr rs cjkscj vkgs- lHkkx`gke/;s ppkZ >kyh ikfgts- tkLrhr

tkLr fdrh jDdesph R;kauk izfriqrhZ djk;ph\ ukghrj QDr ikl ikl Eg.kk;ps\ ,[kkn;k deZpk&;kyk

6 yk[k n;k;ps] ;kckcrhr ppkZ >kyh ikfgts o R;kuqlkj tkLrhr tkLr R;kyk fdrh jDde fnyh ikfgts-

;koj tjk ppkZ >kyh ikfgts- ex ;ksX; rks fu.kZ; lHkkx`gkr ?ksryk ikfgts-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&’kklu fu.kZ;kizek.ks R;kauh th ;knh fnyh vkgs R;ke/;s vktkjkps 40

gtkjki;Zarps eatwjhps vf/kdkj vk;qDrkauk vkgs- foHkkxizeq[k Eg.kqu vk;qDrkauk vkgs- gh dsl 5 yk[k 72

gtkjkph vkgs- ;kr R;kauk vWD;zqV ,czkfefuvy isu vkf.k baMsLVªsf’k;u vkWijs’ku iksVkoj eksBh ‘kL=fØ;k

>kyh gksrh- vkf.k R;kapk tho okpfo.;kP;k n`”Vhus gh ‘kL=fØ;k [kktxh #X.kky;kr Rojhr yhykorh

#X.kky;kr djkoh ykxyh gksrh- gk izLrko ekÖ;k vf/kdkj{ks=kP;k ckgsj vlY;keqGs rks izLrko eh LFkk;h

lferhiq<s usyk gksrk vkf.k R;kizek.ks LFkk;h lferhus 40 gtkjkis{kk jDde tknk vlY;kus R;kl eatqjhlkBh

;sFks Bjko fnysyk vkgs- R;kvuq”kaxkus gk Bjko vki.kkleksj ;sFks vkysyk vkgs-

lnL; Jh- yky iatkch %&ek- egkikSj] mi&egkikSj] ek>h v’kh fouarh vkgs dh] tj nqwljk dq.kh deZpkjh

;sFkss vktkjh iMrks rsOgk R;ka lokZacjkscj ,d lkj[kk O;ogkj dsyk ikfgts- ,dyk fnys nql&;kyk fnys

ukgh] tj nqljk dq.kh O;Drh lq/nk vlk vktkjh iMrks rsOgk R;kps lq/nk---------------

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&ek- vk;qDr lkgsc] 5]14]619@& ,o<h jDde R;kaph th vkgs rh R;kauk

ns.;kr vkyh vkgs dh n;k;ph vkgs\

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&iSls fnysys vkgsr dk;\ iSls fnysys vkgs dh ckdh vkgs\ tj fnys vlsy rj

nqljk dq.kh deZpkjh vlsy rj R;kl lq/nk vlsp n;k- vls 5&5 yk[k #i;s ,dk deZpk&;kl fnys rj

egkuxjikfydsr dkghp mj.kkj ukgh lkgsc\ o”kkZiklqu rks xSjgtj vkgs- vkgs dqBs rks ek.kql\

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&LFkk;h lferhpk Bjko >kysyk vkgs- vtqu R;kl iSls fnysys ukgh-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&40 gtkj n;k- 40 gtkj vki.k ts cksyys vkgkr rs vkEgh ekU; djrks- ckdh

5 yk[k 72 gtkj tj rks mn;k fyykorh #X.kky;kr tkbZy] mn;k Eg.ksy eh dqBY;k nql&;k gkWLihVyk

tkr vkgs rj gs pqdhps vkgs\ ckWEcs e/;s cjsp gkWLihVy vkgs] ljdkjh gkWLihVy fdaok brj dqBY;k

gkWLihVye/;s R;kus mipkj ?ksrys vlrs- 5 yk[k 72 gtkj gh th jDde vkgs rh Qkjp eksBh jDde vkgs-

lxG;kalkBh rhp jDde fu;fer Bsoyh ikfgts- ts xk;dokM lkgsckauh lkafxrys R;kl eh lger vkgs-

lnL; Jh- x.kir ,Mds %& ek- egkikSj egksn;k] lfpo lkgsc eyk ,d fopkjk;ps vkgs tj ‘kklfd;

deZpk&;klkBh v’kh dkgh rjrqn vlsy rj vkeps fuoMwu vkysys ts yksdizfrfu/kh vkgsr rj R;kaP;klkBh

v’kh dkgh rjrqn vkgs dk;\ brj egkikfydsr rjrqn vkgs vkiY;kdMs v’kh dkgh rjrqn vkgs dk;\

egkikfydk lfpo %& loZ lnL;kalkBh ,d t#jh lwpuk vkgs] tks dks.kh lnL; vkiys fopkj ekaMq bfPNr

vlsy d`i;k R;kaus mHks jkgwu ek- egkikSjkaP;k ijokuxhus cksykos-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&ekQ djk] y{kkr vkys ukgh-

egkikfydk lfpo %&fo”k; ikl\ ikl\ fBd vkgs\ loZlaerhus\

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%& gs pqdhps vkgs] 5 yk[k #i;s ns.ks gs pqdhps vkgs- ;kl vkepk fojks/k vkgs-

lnL; Jh- x.kir ,Mds %&d`i;k ekÖ;k iz’ukps eyk mRrj n;k- ek- vk;qDr lkgsc] eyk vkWijs’ku o

vkS”k/kksipkjklkBh vkt nksu yk[k #i;s [kpZ vkgs- tj ;k dkeh [kpkZph rjrqn vlsy rj rkrMhus eyk

vkWijs’ku dj.;kph vko’;drk vkgs- ex ekÖ;klkBh dkgh rjrqn dsyh tkoq ‘kdrs dk\

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&ek- egkikSj o vk;qDr lkgsc ;kauk g~n;kpk =kl vkgs R;keqGs ;kauk tksjkr cksyrk

;sr ukgh- rj ;kaP;klkBh lq/nk nksu&lOoknksu yk[kkph rjrqn djkoh-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&’kklu fu.kZ;ke/;s egkuxjikfydk] ‘kklfd; deZpkjh ;kaP;klkBh gh rjrqn

vkgs- vkf.k R;keqGs ;k deZpk&;kyk 40 gtkj vkf.k 40 gtkjkis{kk tkLr vlY;keqGs LFkk;h lferh

lHksiq<s gk izLrko vk.kysyk vkgs- vki.k uxjlsodkaph th ekx.kh vkgs R;kpk vkf.k ;k Bjkokpk dkghgh

laca/k ukgh- vkiyh th ekx.kh vkgs rh vki.k lHkkx`gkiq<s ekaMq ‘kdrk vkf.k iq<s R;kizek.ks lHkkx`g R;kpk

fu.kZ; ?ksbZy- ‘kklu fu.kZ;ke/;s vkiY;klkBh v’kh dqByhgh rjrqn ukgh-

lnL; Jh- tuknZu <ksds%& vk;qDr lkgsc] vkrk LFkk;h lferh BjkokUo;s ,dk deZpk&;kl 5 yk[k 72

gtkj #i;s izfriqrhZ dj.;kph rjrqn dsyh vkgs- vkiY;k mYgkluxj egkuxjikfydsoj ik.kh iqjoB;kiksVh

100 is{kk tkLr dksVhps dtZ vkgs- vkf.k vkrk tj vki.k izR;sd deZpk&;kl vkS”k/kksipkjklkBh 5&5

yk[k #i;s fnys rj vkiY;k egkuxjikfydsoj dtkZpk Mksaxj mHkk jkfgy- Eg.kqu ,o<h eksBh jDde ;k

deZpk&;kl eatqj dj.;kr ;soq u;s Eg.kqu eh ekÖ;k i{kkP;k orhus uxjlsod ;k ukR;kus ;k izLrkokl

fojks/k djrks-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth] ek- mi&egkikSjth] gk fo”k; vktP;k lHksP;k dk;Zlqpho#u

oxG.;kar ;kok-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&ek- egkikSjth] gk fo”k; iq<P;k egklHksr Bso.;kr ;kok ;klkBh vktP;k

lHksP;k dk;Zlqpho#u oxG.;kar ;kok-

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZueqrs vktP;k lHksP;k dk;Zlqpho#u oxG.;kar ;sr vkgs- &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

⌦ fo"k; Ø- 4%& Jh- Mh-Mh- iatkch] ukdk fyfid ;kauk oS|dh; [kpkZph izfriwrhZ dj.ks

dkeh LFkk;h lferhpk fnukad 26@3@2007 jksthpk Bjko Ø-

79 dk;e dj.ks-

izLrkouk

Jh-fnyhi iatkch] fyfid] tdkr foHkkx ;kauk fnukad 14-12-2005 rs 27-12-2005 ;k

dkykof/kr iksVkpk fodkjkpk =kl gksr vlY;keqGs jRufni gkWLihVy] mYgkluxj&4 ;sFks nk[ky dsys gksrs-

fnukad 28-12-2005 jksth vf/kd =kl gksm ykxY;keqGs fnukad 28-12-2005 rs fn- 26-1-2006

fyykorh gkWLihVy6] eqacbZ ;sFkhy [kktxh #X.kky;kr vkarj#X.k Eg.kwu nk[ky dsys gksrs o rhoz mnj

osnukeqGs (Acute abdominal pains/ intestinal obstruction) iksVkoj ‘kL+=fdz;k dsyh vkgs- lnj

vktkj ‘kklukps fu.kZ; dz- ,e,th 2005@9@izdz-1@vkjksX;&3] fnukad 19 ekpZ]2005 e/khy iff’k”B

^^v** e/khy fofufnZ”V dsysY;k 27 vkdfLed vktkjk e/khy v-dz- 7 oj ueqn dsysyk vkgs- rslp

ftYgk ‘kY;fpfdRld] Bk.ks ;kaps dfMy i= dz- lh,lVh esfMdy@,evkjchy@06] fnukad 26-5-2006

vUo;s ‘kklu fu.kZ;krhy oS|dh; ijrkok feG.kslkBh f’kQkjl dsysyh vkgs- ‘klukps fnukad 19

ekpZ]2005 P;k fu.kZ;krhy rjrqnhuqlkj egkjk”Vª jkT; lsok ¼oS|fd; ns[kHkky½ fu;e 1961 o R;kuarj

osGksosGh fuxZfer dsysY;k ‘kklu fu.kZ;ke/khy rjrqnhP;k v/khu jkgqu #- 40]000@& i;ZrP;k oS|fd;

[kpkZP;k izfriqrhZl eatqjhps vf/kdkj lac/khr foHkkxkaP;k foHkkx izeq[kkauk iznku dj.;kr vkys vkgsr-

rFkkfi] Jh- fnyhi iatkch ;kaps oS|fd; ‘kL+fdz;pk@mipkjklkBh #- 5]72]000@& ¼#- ikp yk[k cgkRrj

gtkj ek= ½ brdk [kpZ >kyk vlqu ‘kklukps fu.kZ;k uqlkj ifjx.kuk dsyh vlrk R;kauk #- 5]14]679@&

¼#- ikp yk[k pkSnk gtkj lgk’ks ,dks.k,sa’kh ek= ½ brdh vuqKs; vkgs- lnj oS|dh; [kpkZP;k izfriwrhZph

jDde ‘kklukps fnukad 19 ekpZ]2005 P;k ‘kklu fu.kjZ;krhy rjrqnhuqlkj fofgr dsysY;k deky

e;kZnsis{kk tkLr vlY;kus Jh- Mh-Mh-iatkch] fyihd ;kaps oS|fd; izfriwrhZps #- 5]14]679@& ¼#- ikp

yk[k pkSnk gtkj lgk’ks ,dks.,sa’kh ek=½ brD;k jDdesP;k [kpkZps ns;d vnk dj.kslkBh lnj izLrko ek-

LFkk;h lferhP;k eatqjhlkBh lknj dj.;kr ;sr vkgs-

LFkk;h lferh Bjko Ø- 79 fnukad%&26@3@2007

lqpdkps uko %& Jh- nsosanzflag [ksek.kh

vuqeksndkps uko %& Jherh dksey cfBtk

gh LFkk;h lferh ojhy izLrkousr ueqn dsysY;k dkj.kkaeqGs Jh-Mh-Mh-iatkch] fyfid] tdkr foHkkx

;kauk oS|fd; [kpkZiksVh #- 514]679@& ,o<;k jDdesph izfriwrhZ dj.;kl ekU;rk nsr vkgs-

rlsp bfro`Rr dk;e gks.;kph okV u igkrk lnj Bjkok varxZrpk fu.kZ; FksV vaeykr vk.k.;kr

;sbZy o rks vafre vlsy-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

lHkkirh@ihBklhu vf/kdkjh

LFkk;h lferh lHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egklHkk Bjko dz% 4 v fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- fnyhi xk;dokM

vuqeksndkps uko %&Jh- x.kir ,Mds

gh egklHkk Jh- Mh-Mh- iatkch] ukdk fyfid ;kauk oS|dh; [kpkZph izfriqrhZ

dj.;kdkeh LFkk;h lferhpk fnukad 26@3@2007 jksthpk Bjko Ø- 79] dk;e dj.;kpk izLrko

lfoLrj ekfgrhP;k vHkkoh vktP;k lHksP;k dk;Zlwpho#u oxG.;kr ;sr vkgs-

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 5 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 5 %& viaxkalkBh vkjf{kr etwj o fo|qr enruhl ;k inkoj fuoM

lferhP;k f’kQkj’kh vuqlkj ik= mesnokjkaph fu;qDrh dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

&&&

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSj] ek- mi&egkikSj] gh th viaxkalkBh tkxk vkgs rh fuoM lferhus

f’kQkjl dsysys vkgs- ;kaph th izek.ki= oxSjs vkgsr rh ;ksX;izdkjs riklyh tkohr- ;kckcrhr iq<s dkgh

pqdhps vk<Gqu vkys rj R;kl egklHkk tckcnkj jkg.kkj ukgh- R;kl fuoM lferhp tckcnkj jkfgy-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&ek- egkikSj] ek- miegkikSjth] ek- vk;qDr lkgsc] viax mesnokjkaP;k

eqyk[krh ?ksoqu th dkgh Hkjrh ;sFks >kysyh vkgs rh fuoM lferh}kjs >kysyh vkgs- R;ke/;s dqBykgh

Hkz”Vkpkj fdaok dqBykgh vigkj gksoq u;s rlsp R;k Hkjrhoj fu;a=.k jgkos Eg.kqu ,d lferh LFkkiu dj.;kr

vkysyh vkgs- R;k lferhus ;k mesnokjkaP;k viaxkRokP;k nk[kY;kph iq.kZi.ks Nkuuh d#u rh izek.ki=s

cjkscj gkrkGyh vkgsr fdaok ukgh R;kdMs y{k fnys ikfgts- ;kckcrph iq.kZ tckcnkjh R;k lferhph jkfgy

lHkkx`gkph jkg.kkj ukgh- ,o<s eh ;kfBdk.kh vkiY;k fun’kZukl vk.kqu nsoq bfPNrks-

lnL; Jh- jktw tX;klh %&ek- egkikSjth] ;k fuoM lferhe/;s dks.kdks.krs vf/kdkjh gksrs R;kpk tjk

[kqyklk djk- o dkgh fnolkiqohZ dkgh deZpk&;kaph Hkjrh dj.;kr vkyh gksrh- R;kosGph th fuoM

lferh gksrh R;kauh dkgh pqdk dsY;k gksR;k- R;keqGs R;kauh rRdkyhu vk;qDr Jh- vkj-ds- lksuo.ks

;kaP;kdMs ekQh ekxhryh gksrh- Eg.kqu eh gs tk.kqu ?ksoq bfPNrks dh ;k fuoM lferhe/;s dk; rsp vf/kdkjh

vkgsr dk\ dks.krs vf/kdkjh gksrs R;kpk tjk [kqyklk djkok-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&viaxkP;k vuq’ks”kkuqlkj eqyk[krh ?ks.;klkBh lferh fu;qDr dj.;kr vkyh

gksrh- R;kr vfrfjDr vk;qDr Jh- ukuk jkSjkGs] mi&vk;qDr ¼eq[;ky;½ Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

¼vkjksX;½ MkW- fnid lkoar] eq[; ys[kk ifj{kd Jh- lq/khj ukdkMh v’kh lferh gksrh- vkf.k th iqohZ Hkjrh

>kyh R;k Hkjrhlh ;k yksdkapk dkghgh laca/k uOgrk- R;kauh Nkuuh vkf.k ik=rk ;kapk l[kksy vH;kl d#u

;k lferhus fu.kZ; ?ksrysyk vkgs- vkf.k gh fuoM th vkgs frph loZLoh tckcnkjh fuoM lferhph jkfgy-

egkikfydk lfpo%&ikl\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 5%& viaxkalkBh vkjf{kr etwj o fo|qr enruhl ;k inkoj fuoM

lferhP;k f’kQkj’kh vuqlkj ik= mesnokjkaph fu;qDrh dj.ks-

izLrkouk

viax O;Drh vf/kfu;e 1995 ph izHkkoh vaeyctko.kh Ogkoh ;klkBh ek- mPp U;k;ky;kr nk[ky

dj.;kr vkysY;k tufgr ;kfpdk Ø-70@02 o 129@03 P;k lanHkkZr viaxkkalkBh vkjf{kr inkapk fjDr

vuq’ks”k Hkjrh d#u R;kpk vgoky ‘kklukl lknj dj.;kckcr vkns’k ns.;kr vkys vkgsr-

R;kuqlkj egkikfydk vkLFkkiusojhy viaxkaP;k vuq’ks”kkpg ^^oxZ&d** o ^^oxZ&M** e/khy fjDr

vuq’ks”k Hkj.ksckcrpk ri’khy iq<hyizek.ks gksrk-

v-Ø- Iknuke ,dq.k

Hkjko;kph

la[;k

tkrhpk izoxZ viaxRokpk izdkj o in la[;k

1- dfu"B

fyfid

03 vuq-tkrh&01

vuq-tekrh&02

va/k vYin`”Vh ¼ih,l½&01

va/k vYin`”Vh ¼ih,l½&01

d.kZc/khj ¼ihMh½&01

2- f'kikbZ 01 vuq-tekrh&01 d.kZc/khj ¼ihMh½&01

3- Ektwj 02 vuq-tekrh&01

vuq-tekrh&01

va/k vYin`”Vh ¼ih,l½&01

d.kZc/khj ¼ihMh½&01

4- fo|qr

enruhl

01 [kqyk&01 d.kZc/khj ¼ihMh½&01

mijksDr vuq’ks”kkph fjDr ins Hkj.;klkBh fnukad 11@10@2006 jksthP;k o`Rri=kae/;s tkfgjkr

izfl/n dj.;kr vkyh gksrh- lnj tkfgjkrh}kjs fnukad 26@10@2006 i;Zar vtZ ekxfo.;kr vkys gksrs-

R;kuqlkj [kkyhyizek.ks vtZ izkIr >kys gksrs- lnj izkIr vtkZaph egkikfydk lsok Hkjrh fu;e o viaxkaP;k

izoxkZuqlkj Nkuuh lferh ekQZr [email protected] dj.;kr ;soqu ik= mesnokjkauk eqyk[krhl cksykfo.;kr

vkys gksrs-

v-Ø- inuke ,dq.k izkIr

vtZ

Nkuuhuqlkkj ik=

Bjysys mesnokj

Nkuuhuqlkj vik=

Bjysys mesnokj

1- dfu"B fyfid 29 && 29

2- f'kikbZ 31 && 31

3- Ektwj 12 03 09

4- fo|qr enruhl 25 17 08

rlsp lnj vuq’ks”kkuqlkj lsok ;kstu dk;kZy;] Bk.ks o ,dkfRed fodkl vkfnoklh izdYi]

‘kgkiwj ;kapsdMs fn- 15@11@2006 jksthP;k i=kUo;s egkikfydk lsok’krhZ o viaxkP;k izoxkZuqlkj

mesnokjkaph ;knh ekxfo.;kr vkyh gksrh- lnj ekx.khuqlkj fyfid inklkBh 02 mesnokj] f’kikbZ inklkBh

03 mesnokj] etqj inklkBh 06 mesnokj] fo|qr enruhl inklkBh 05 mesnokj v’kk mesnokjkaph ;knh

izkIr >kyh gksrh-

tkfgjkrh}kjs izkIr >kysY;k vtkZrhy ik= mesnokj o mijksDr dk;kZy;karxZr izkIr >kysys

mesnokj ;kaP;k eqyk[krh eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 54 vUo;s xfBr dj.;kr

vkysY;k lferhekQZr fn- 11@12@2006 jksth nqikjh 12-00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkY;k gksR;k-

lnj eqyk[krhe/kqu fuoMlferhekQZr xq.koRrsuqlkj ik= mesnokjkaph laoxZfugk; fuoM dj.;kr vkyh vkgs-

R;kckcrpk ri’khy iq<hyizek.ks vkgs-

v-Ø- mesnokjkps uko izoxZ laoxZ ,dq.k izkIr xq.k

&& vuq- tekrh

¼d.kZc/khj½

¼va/kvYin`”Vh½

dfu"B fyfid Ikk= mesnokj

miyC/k >kys

ukghr

1

2

Losrk iksiVyky xk;dokM

T;ksrh nsojke lkGos

vuq- tkrh

¼va/kvYin`”Vh½

xSjgtj

xSjgtj

v-Ø- mesnokjkps uko izoxZ laoxZ ,dq.k izkIr xq.k

1

2

3

Jh- vkns’k HkkfxjFk Bk.ksdj

Jh- jktsanz ,l- lksuko.ks

m"kk Hkkxksth BksdG

vuq- tekrh

¼d.kZc/khj½

f'kikbZ xSjgtj

xSjgtj

xSjgtj

v-Ø- mesnokjkps uko izoxZ laoxZ ,dq.k izkIr xq.k

1

2

3

Jh- furhu panu Bkdqj

Jh- jkenkl ukenso xokjh

vk#u dklx rMoh

vuq- tekrh ¼va/k½

etwj 113

135

xSjgtj

v-Ø- mesnokjkps uko izoxZ laoxZ ,dq.k izkIr xq.k

1

2

3

Jh- vkns’k HkkfxjFk Bk.ksdj

Jh- jktsanz ,l- lksuko.ks

m"kk Hkkxksth BksdG

vuq- tekrh

¼d.kZc/khj½

etwj xSjgtj

xSjgtj

xSjgtj

v-Ø- mesnokjkps uko izoxZ laoxZ ,dq.k izkIr xq.k

1

Jh- fot; cGoar iokj

94

2- Jh- jkts’k xqykc dkVdj 102

3- Jh- izeksn nRrk=; dne xSjgtj

4- Jh- gfj’panz lqjs’k fo’ks 95

5- Jhe- u;uk vjfoan fuxe 99

6- Jh- tkfdj gqlsu esgcqc

eqykuh

xSjgtj

7- Jh- fouksn ccu Bkdjs xSjgtj

8- dq-‘kdqaryk ckiw lksuo.ks 95

9- Jh- lfpu jes’k xk;dokM 100

10- Jh- veksy vfHkuo ikVhy 99

11- Jh- latho olar ;kno 91

12- Jh- izdk’k y[kehpan

Kkupankuh

96

13- Dq- fdj.k ckcq f’kans 94

14- Jh- lqfuy jktukjk;.k flax 88

15- Jh- ftrsanz vukjlh flag 89

16- Jh- lkxj ;’koar dkBksGs 98

17- Jh- lqfuy olarjko ns’keq[k 104

18- Jh- lat; vkRejke isM.ksdj xSjgtj

19- Jh- lat; vkj- Hkkjh;k xSjgtj

20- Jh- foØkar fot; nyky 88

21- Jh- fnus’k izHkkdj <k.kds 91

22- Jh- larks”k lqajsnz ;kno

[kqyk

¼d.kZc/khj½

fo|qr enruhl

xSjgtj

vafre fuoM ;knh

v-Ø- inkpss uko inla[;k vkj{k.k fuoM >kysY;k mesnokjkaps

uko

1 dfu"B fyfid 02

01

vuq- tekrh ¼d.kZc/khj½

¼va/kvYin`”Vh½

vuq- tkrh ¼va/k½

ik= mesnokj miyC/k >kys

ukghr-

xSjgtj

2 f'kikbZ 01 vuq- tekrh ¼d.kZc/khj½ xSjgtj

3 Ektwj 02 vuq- tekrh ¼d.kZc/khj½

vuq- tekrh ¼va/k½

xSjgtj

Jh- jkenkl ukenso xokjh

4 fo|qr enruhl 01 [kqyk ¼d.kZc/khj½ Jh- lqfuy olarjko ns’keq[k

egklHkk Bjko dz% 5 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- jktq tX;klh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u fuoM lferhP;k f’kQkj’kh izek.ks mYgkluxj egkuxjikfydk

vkLFkkiusojhy viaxkaP;k vuq’ks”kkph etqj o fo|qr enruhl ;k fjDr inkaoj vuqØes Jh- jkenkl ukenso

xokjh o Jh- lqfuy olarjko ns’keq[k ;kaph fu;qDrh djhr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 6 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 6 %& Jh- izdk’k lairjko lksuo.ks] Qk;jeu] Jh- lq/kkdj f{kjlkxj] f’kikbZ]

Jh- euksgj jktkaxGs] eqdkne ;kauk fuoM lferhP;k f’kQkjlh vuqlkj

okgupkyd ;k inkoj inskUurh ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 6%& Jh- izdk’k lairjko lksuo.ks] Qk;jeu] Jh- lq/kkdj f{kjlkxj] f’kikbZ]

Jh- euksgj jktkaxGs] eqdkne ;kauk fuoM lferhP;k f’kQkjlh vuqlkj

okgupkyd ;k inkoj inskUurh ns.ks-

izLrkouk

ek- egklHkk Bjko Ø- 49] fnukad 5@9@2005 vUo;s ^^okgupkyd** ;k laoxkZrhy [kqY;k

izoxkZrhy 03 fjDr inkoj iq<hy ik= deZpk&;kaP;k fuoMhpk izLrko ekU; dj.;kr vkyk gksrk-

v-Ø- [kqyk

izoxkZrhy fjDr

inkaph la[;k

lq/kkjhr

lsokts”Brk

;knhrhy

vuq-Øekad

vgZrk izkIr deZpk&;kaps uko fu;qDrhpk fnukad

01 Jh- izdk’k lairjko lksuo.ks 19@4@1982

03 Jh- lq/kkdj f{kjlkxj 04@10@19996

04 Jh- euksgj th- jktkaxGs 19@10@1996

01

03

05 Jh- ‘kjn th- ikVhy 02@11@1996

fuoM lferhiq<s lnj izLrko Bso.;kiqohZ izFke oxZ&4 laoxkZrhy ^^ okgupkyd** inklkBh

lsok’krhZ fu;ekoyhuqlkj vgZrk /kkj.k dj.kk&;k deZpk&;kaps vtZ ekxfo.;kr vkys gksrs- R;kuqlkj

izkIr >kysY;k vtkZph ;knh r;kj dsyh gksrh- lnj ;knh fuoMlferhiq<s Bso.;kr vkyh gksrh-

rFkkih] lnj fuoM lferhiq<s Bso.;kr vkysY;k vtZnkjkaP;k ;knhe/;s Jh- ‘kjn ikVhy] etwj ;kaph

fu;qDrhpk fnukad 02@11@1996 o Jh- lq/kkdj f{kjlkxj] f’kikbZ ;kaP;k fu;qDrhpk fnukad

04@10@1996 vlk ueqn dsyk gksrk- rFkkfi] vtZnkjkaP;k ;knhe/;s] Jh- lq/kkdj f{kjlkxj ;kaps

ukao Jh- ‘kjn ikVhy ;kaP;kuarj utjpqdhus fyfgys xsys gksrs- rFkkih] gh ckc fun’kZukl vkY;koj

inksUurhps vkns’k fuxZfer dj.;kr vkysys ukghr- R;kuarj gh ckc fuoM lferhP;k fun’kZukl

vk.kwu fnY;kuarj lq/kkjhr fuoM ;knh r;kj d#u fuoMlferhiq<s iq<hyizek.ks QsjizLrko lknj dsyk

gksrk-

l|fLFkrhr ^^okgupkyd** ;k laoxkZph inksUurhus Hkjko;kph 05 ins fjDr vlwu R;kapk

vuq’ks”k [kkyhyizek.ks vkgs-

vuqlwfpr tekrh &01

fo-tk- ¼v½ &01

Hk-t- ¼d½ &01

[kqyk &03

egkikfydk lsok’krhZfu;ekoyhuqlkj lnj inkoj ionksUurh ns.;klkBh ‘kS{kf.kd vgZrk o ik=rk

iq<hyizek.ks vkgs- 1½ tM okgu ijokuk /kkjd

^^okgupkyd** ;k inkph osruJs.kh :i;s 3050&75&3950&&80&4590 v’kh vlwu

mijksDr vuq’ks”kk iSdh [kqY;k izoxkZrhy 03 fjDr inkoj f’kQkjl dsysY;k iq<hy 03 deZpk&;kaph

iq<hyizek.ks lq/kkfjr fuoM lferhiq<s Bso.;kr vkyh gksrh-

v-dz-

[kqyk izoxkZrhy

fjDr inkaph la[;k

lq/kkfjr fuoM

;knhrhy vuq-

dzekad

deZpk&;kaps ukao

fu;qDrhpk fnukad

01 Jh- izdk’k lairjko lksuo.ks 19@4@1982

03 Jh- lq/kkdj f{kjlkxj 04@10@1996

04 Jh- euksgj th- jktkaxGs 19@10@1996

01

03

05 Jh- ‘kjn th- ikVhy 02@11@1996

mijksDr 04 deZpk&;kaikSdh miyC/k [kqY;k izoxkZps 03 fjDr inkoj mDr lq/kkfjr fuoM

;knhrhy vuqdzekad 01] 03 o 04 ojhy lsokts”B o okgupkyd ;k inksUuRrhus Hkjko;kP;k

inklkBh vgZrk /kkj.k dj.kk&;k ik= deZpk&;kauk okgupkyd ;k inkoj inksUurh ns.;kph fuoM

lferhus f’kQkjl dsyh vkgs- o vuqdzekad 05 ojhy Jh- ‘knj th- ikVhy] etwj ;kaps lkscr

ts”Brsuqlkj o lsok’krhZ fu;ekoyhuqlkj tM okgu ijokuk gh vgZrk /kkj.k dj.kkjs Jh- jktsanz foB~By

ekGh] etwj o foykl x.kir doMs] f’kikbZ gs vlwu Hkfo”;kr inksUurhph fjDr ins Hkjrku R;kapk

ts”Brsuqlkj fopkj dj.;ko ;kok-

rjh mijksDr v-dz- 1½ Jh- izdk’k lairjko lksuo.ks] Qk;jeu] 3½ Jh- lq/kkdj f{kjlkxj]

f’kikbZ] 4½ Jh- euksgj th- jktkaxGs] eqdkne ;kauk fuoM lferhus f’kQkjl dsY;kizek.ks

^^okgupkyd** ;k inkoj inksUurh ns.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh lknj dj.;kr ;sr

vkgs-

egklHkk Bjko dz% 6 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jherh feuk lksusth ¼lksaMs½

vuqeksndkps uko %& Jh- fouksn Bkdqj

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u fuoM lferhP;k f’kQkj’khizek.ks 1½ Jh- izdk’k lairjko

lksuo.ks] Qk;jeu] 2½ Jh- lq/kkdj f{kjlkxj] f’kikbZ] 3½ Jh- euksgj th- jktkaxGs] eqdkne ;kauk okgu

pkyd ;k inkoj inksUurh ns.ksl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 7 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 7 %& Jh- jkts’k ve`rk ?ku?kko] etwj] ekyeRrk foHkkx] mYgkluxj

egkuxjikfydk ;kaP;k fo#/n ykpyqpir izfrca/kd vf/kfu;ekP;k

rjrqnh vUo;s [kVyk Hkj.;kl ijokuxh ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 7%& Jh- jkts’k ve`rk ?ku?kko] etwj] ekyeRrk foHkkx] mYgkluxj

egkuxjikfydk ;kaP;k fo#/n ykpyqpir izfrca/kd vf/kfu;ekP;k

rjrqnh vUo;s [kVyk Hkj.;kl ijokuxh ns.ks-

izLrkouk

Jh- jkts’k ve`rk ?ku?kko] etqj] ekyeRrk foHkkx] mYgkluxj egkuxjikfydk ;k inkoj dk;Zjr

vlqu R;kauyh rØkjnkj Jherh t;k }kjdknkl eqypankuh] eq[;k/;kfidk] Lokeh foosdkuan gk;Ldqy vks-Vh-

lsD’ku] mYgkluxj&1 ;kauk lnjph ‘kkGk >ksiMiV~Vh {ks=kr vlY;kps izek.ki= ns.;klkBh fnukad

9@1@2006 jksth lnjP;k ‘kkGse/;s rØkjnkj ;kapsdMs izFke 4500@& #i;s ykpsph ekx.kh dsyh-

fnukad 10@1@2006 jksth iqUgk ,dnk vkjksih Jh- jkts’k ?ku?kko ;kauh Qksuo#u rØkjnkj ;kapsdMs

4500@& #i;kaph ykpsph ekx.kh d#u rh fnukad 12@1@2006 jksth mYgkluxj egkuxjikfydsP;k eq[;

izos’k}kjkckgsj nqikjh lkMspkj okt.;kps njE;ku vk.kqu ns.;kl lkafxrys-

R;k vuq”kaxkus ykpspk lkiGk vk;ksftr dsyk vlrk vkjksih ua- 1 Jh- jkts’k ve`rk ?ku?kko ;kauh

fnukad 12@1@2006 jksth 16-40 oktrk iap lk{khnkjkale{k rØkjnkj Jherh eqypankuh ;kapsdMs #i;s

4500@& ykpsph ekx.kh d#u vkjksihr Øekad 2 Jh- jfoanz jkepanz iokj [kktxh ble ;kapsdjoh fLodkj

dsyk- Eg.kqu vkjksihr ua- 1 ph Jh- ?ku?kko ;kauh R;kauk ljdkjh uksdj Eg.kqu feGkysY;k vf/kdkjkpk o

inkpk nq#i;ksx d#u 4500@& #i;s ykpspk fLodkj vkjksihr ua- 2 Jh- iokj ;kapsdjoh d#u ,desdkapk

vkfFkZd Qk;nk d#u ?ksryk vkgs- R;kckcr ykpyqpir izfrca/kd foHkkx] Bk.ks ;sfFky vf/kdkjh ;kauh lsaVªy

iksfyl LVs’ku] mYgkluxj&3 ;katdMs xqUgk jft- uacj II &5@2006 yk-iz-dk- lu 1988 ps dye

7]12]13 ¼1½¼M½ lg 13 ¼2½ izek.ks xqUgk nk[ky dsysyk vkgs-

Hkkjrh; jkT; ?kVusP;k dye 311 uqlkj yksdlsodkl uksdjho#u deh dj.;kps R;kauk iqUgk use.kqd

dj.;kps vf/kdkj vlysY;k l{ke vf/kdkjh ;kaP;k ijokuxhph vko’;drk vkgs- rlsp ykpyqpir

izfrca/kd dk;nk lu 1988 ps dye 19 ¼1½ ¼d½ vUo;s U;k;ky;kr [kVyk nk[ky dj.ksl fu;qDrh

izkf/kdk&;kph eatqjh vko’;d vkgs- R;k vuq”kaxkus ek- iksfyl mik;qDr @iksfyl vf/k{kd] vWUVh djI’u

C;qjks] egkjk”Vª jkT;] eqacbZ ;kauh R;kapsdMhy i= Øekad lhvkj@[email protected]@2006@4978] fnukad

16@11@2006 vUo;s Jh- jkts’k ve`rk ?ku?kko gs egkuxjikfydsps deZpkjh vlqu ykpyqpir izfrca/kd

vf/kfu;e 1988 ps dye 19 ¼1½ uqlkj lacaf/krkafo#/n [kVyk nk[ky dj.kslkBh eqacbZ izkafrd

egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 53 vUo;s mYgkluxj egkuxjikfydk fu;qDrh izkf/kdkjh ;k

ukR;kus l{ke vkgs- Eg.kqu lacaf/krkafo#/n ykpyqpir izfrca/kd vf/kfu;e 1988 ps dye 19 ¼1½ vUo;s

[kVyk nk[ky dj.ksph eatqjh feG.kslkBh lnj izLrko ek- egklHksiq<s izLrkfor vkgs-

egklHkk Bjko dz% 7 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- fnyhi xk;dokM

vuqeksndkps uko %& Jherh ekyrh djksfr;k

gh egklHkk xqUgk jft- uacj II &5@2006 yk-iz-dk- lu 1988 ps dye 7]12]13 ¼1½¼M½ lg

13 ¼2½ izek.ks nk[ky dsysY;k xqUg;klaca/khph dkxni=s vk;qDrkauh riklY;kuarj o iqjkok ikgwu ;k

egklHksph izFken’kZuh [kk=h >kY;kuarj Jh- jkts’k ve`rk ?ku?kko] etwj] ekyeRrk foHkkx] mYgkluxj

egkuxjikfydk ;k deZpk&;kfo#/n ykpyqpir izfrca/kd vf/kfu;e 1988 ps dye 19 ¼1½ vuqlkj

U;k;ky;kr [kVyk nk[ky dj.;kl eatwjh nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 8 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 8 %& nfyr oLrh lq/kkj.kk ;kstus varxZr o”kZ 2006&07 dfjrk 45

dkekaP;k izkdyukl iz’kklfd; o foRrh; ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&ek- egkikSjth] vuq- Ø- 8 oj ;sFks fo”k; osxGk vkyk vkgs- Jh- Mh-Mh-

iatkch ;kapk fo”k; vkyk vkgs-

egkikfydk lfpo %&Jh- Mh-Mh- iatkch ;kapk fo”k; vuq- Ø- 9 oj vkgs-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&;sFks 8 fyfgys vkgs-

egkikfydk lfpo %&xks”kok&;koj vuq-Ø- 8 vkgs ijarq lHkk lwpusoj fo”k; Ø- 9 vkgs- ,d fo”k; lHkk

lwpuso#u ,su osGh oxG.;kr vkY;kus o R;kuarj fo|qr iqjoBk [kafMr >kY;keqGs iqUgk xks”kok&;kP;k

Nk;kafdr izrh dk<rk vkY;k ukghr Eg.kqu------

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&eqnz.k nks”k vlsy] tkoq n;k-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh%&ek- vk;qDr lkgsc] nfyr oLrh e/khy dkekps gs ts izkdyu vkys vkgs rj

nfyr oLrhe/khy gh th dkes dsyh tkrkr rh T;k fBdk.kh nfyrkaph oLrhph yksdla[;k 50 VDds o

R;kis{kk tkLr vlrs- vkEgkayk ‘kgjkr dke dj.;klkBh ts ckgs#u iSls feGrkr] R;kr vkiY;k

egkikfydspk dkghgh [kpZ gksr ukgh- rjh iq.kZ o”kZ 2006&2007 lkBh tks nfyr oLrhlkBh vkeP;kdMs

QaM vkyk gksrk R;kpk mi;ksx dsyk xsyk ukgh- rks QaM ijr xsyk- vkt 31 ekpZ 2007 uarj 20 ,fizy

2007 yk gk fo”k; egklHksr vk.kyk xsyk vkgs- rj vkepk tks QaM lekIr >kyk vkgs gk fo”k; ikl

dsY;kuarj R;kpk Qk;nk vkEgkayk feGsy\

lnL; Jh- yky iatkch %&Jh- teuknkl iqjLokuh ;kauh tks fo”k; dsyk vkgs R;k lanHkkZr eh ,d cksyq

bfPNrks- vkEgkayk tks xks”kokjk feGkyk vkgs R;kr vls fyfgys vkgs dh 31 ekpZ iqohZ gk Bjko ikl

djko;kl ikfgts gksrk- rj 31 ekpZ iqohZ gk fo”k; dk vk.kyk xsyk ukgh\ ;kr dks.kkph pqd gksrh\

iz’kklukph pqd gksrh dh ‘kklukph pqd gksrh\ rs tjk lkaxkos- tj vkEgkayk iSls feGr ukgh rj vMhp

djksMi.k vkEgkayk feG.kkj ukgh- rj R;klkBh tckcnkj dks.k jkfgy\ vkEgh R;k ;knhP;k ckcr fparhr

vkgksr- tj vkeps gs iSls gk QaM tkrks rj dq.kkP;k pqdheqGs tkrks\ rks O;Drh nks”kh vkgs- o R;kus ;k

‘kgjk’kh /kksdk dsyk vkgs- rj R;kpk lq/nk [kqyklk ;sFks djkok-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&gk tks izLrko vkgs rks 31 ekpZ] 2007 iqohZ eatqj gks.ks vko’;d gksrs-

vkEgh rRdkyhu egkikSj ;kaP;kdMs gk izLrko ikBfoyk gksrk rlsp nksu osGk vkEgh R;kauk vkBo.k lq/nk

d#u fnyh gksrh- rks izLrko u vkY;keqGs vkrk gk izLrko ikjhr d#u vkEgh ‘kklukl izLrko ikBoq-

;ko”khZpk fu/kh feG.;klkBh vkEgh ‘kklukdMs ikBiqjkok d#- eqG Lo#ikps eatqjh tj feGkyh ukgh rj ;k

;kstuse/kqu iSls ;s.kkj ukghr- vkeP;k iz’kklukdMqu gk izLrko osGsoj ikBfo.;kar vkyk gksrk- rks

lHkklwpusoj ?ks.ks fdaok u ?ks.ks gk vf/kdkj rRdkyhu egkikSjkapk gksrk- vkf.k R;kckcrhr eh dkgh Hkk”; d#

‘kdr ukgh-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %& ek- vk;qDr lkgsc] vkiY;k lakx.;kuqlkj ;k ‘kgjkP;k egkikSj Jherh

T;ksrh dkykuh ;kaP;keqGs nfyr oLrhpk vMhp dksVhpk fu/kh O;ixr >kyk- eh vki.kkal fouarh djrks dh]

gs ts izkdyu vkgs] rs tj vkEgh vkt eatqj dsys rjh R;kpk dkgh Qk;nk gks.kkj ukgh- dkj.k dh

xks”kok&;ke/;s vki.k ts fyfgys vkgs R;kuqlkj 31 ekpZ iqohZ >kys ikfgts gksrs vkt 20 ,fizy vkgs-

;klkBh eh vki.kkal fuosnu djrks dh] ts uxjlsod uO;kus fuoMwu vkys vkgsr R;kaP;k izHkkxkr dkes

dj.;klkBh nfyr oLrhps izkdyu iqUgk r;kj dsyh ikfgtsr- tls 2007&2008 pk fu/kh O;ixr u gksoks

Eg.kqu yodjkr yodj ufou izkdyus r;kj d#u rh iqUgk riklqu ?ks.;kr ;kohr- dkj.k dh ;krhy

cjhp’kh dkes uxjlsod fu/khrqu fdaok egkikfydk fuf/krqu izkdyus eatqj dsyh vlrhy o gksoq ‘kdrs dke

lq/nk >kys vlsy- Eg.kqu nfyr oLrhrhy gh th izkdyus vkgsr R;kl eatqjh u nsrk lq/kkjhr izkdyus r;kj

dj.;kr ;kohr- tsFks nfyr yksdkaph yksdla[;k 50 VD;kis{kk tkLr vkgs rsfFky dkekaph ufou izkdyus

r;kj d#u vk.kkohr o eatqj d#u ikBokohr-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&gh th izkdyus r;kj dj.;kr vkyh vkgsr vkiY;klkBh tjh

2006&2007 vlsy rjh ‘kklukdMs 2007&2008 ikBok;ph gksrh- ;klkBh vkiY;k egkuxjikfydsph

eatqjh vko’;d vkgs- o vkrk vki.k ufou izkdyus r;kj dsyh rj R;ke/;s vk.k[kh osG tkbZy o

vFkZladYikr jDdek lek;ksftr dj.;kvxksnj tj vki.k vkiyk izLrko ikBfoyk rj o iq<hy o”kkZlkBh th

izkdyus r;kj djko;kph vkgs rh rj vkEgh r;kj d#p- ;k izkdyukl tj vkiyh eatqjh feGkyh rj

‘kklukdMs dehr deh izLrko ikBfork ;sbZy o iz;Ru dsys tkrhy dh R;kaP;k vFkZladYikr jDdek

lek;ksftr djrkauk vki.kkal gs iSls feGksr- vkrk vkiY;k [kkR;kr] mYgkluxj egkuxjikfydslkBh

iS’;kph dkghgh rjrqn dsysyh ukgh-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh%&fdR;sd fBdk.kh izHkkx jpuse/;s cny >kyk vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&vkrk th ufou izkdyus r;kj dsyh tkrhy rh iq<hy o”kkZph letyh

tkrhy-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&ek- egkikSjth] vkrk nfyr oLrhpk gk tks eqn~nk ;sFks mifLFkr >kyk vkgs eyk rj

vls okVrs dh] mf’kj tjh >kyk vlsy rjh vkt tj ;k izLrkokl eatqjh fnyh ukgh rj gk fu/kh iqUgk

O;ixr gksbZy- o nqljh izkdyus r;kj dj.;ke/;s osG tkbZy- vk;qDr lkgsc ts cksyr vkgsr rs cjkscj

vkgs- vkrk nfyr oLrhph th dkgh 45 izkdyus vkyh vkgsr R;kauk eatwjh fnyh tkoh ;klkBh eh

lHkkx`gkyk fouarh djrks dh]s nfyr oLrhe/;s vf/kdkf/kd dkes >kyh ikfgtsr-o gh izkdyus eatqj dsyh

tkohr v’kh ek>h fouarh vkgs-

lnL; Jh- tuknZu <kssds%&ek- vk;qDrth] nfyr oLrhrhy izkdyukauk eatqjh ns.;kpk tks fo”k; ;sFks pphZyk

tkr vkgs R;kckcr vkeP;k ch-ch- eksjs lkgsckauh tks izLrko fnyk vkgs] R;kl eh leFkZu nsrks- nfyr

oLrhe/;s fodkl dkes >kyh ukghr] Eg.kqu ;k izkdyukauk rkcMrksc eatqjh ns.;kr ;koh- Jh- teuknkl

iqjLokuh ;kauh lkafxrY;kizek.ks T;k oLrhe/;s 50 VD;kis{kk tkLr nfyr oLrhps yksd jkgrkr R;k oLrhrp

gh dkes dj.;kr ;kohr- ;klkBh lezkV v’kksd uxj] guqeku VsdMh] HkS¸;klkgsc vkacsMdj uxj] jekckbZ

VsdMh ;k fBdk.kh 60 rs 70 VDds nfyr o cgqtu lektkps yksd jkgrkr- eh vls fun’kZukl vk.kqu nsrks

dh] oj mYys[k dsysY;k fBdk.kh dks.krhgh fodkl dkes >kysyh ukghr- lkoZtfud ‘kkSpky;kph dkes >kyh

ukghr] lhlh iWlstph dkes >kyh ukghr- Eg.kqu ek- egkikSjkauk o lHkkx`gkyk ek>h fouarh vkgs dh] nfyr

oLrhP;k dkekpk tks fu/kh vkysyk vkgs R;k dkekyk eatqjh fnyh tkoh- iq<Y;k o”khZ tks fu/kh ;sbZy izR;sd

foHkkxkyk fu/kh okVi d#u ns.;kr ;kok v’kh ek>h fouarh vkgs-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&ek- egkikSjth] nfyr oLrhph th izkdyus vkgsr ;kckcrhr uO;kus lOgsZ

d#u ufou izkdyus r;kj dj.;kr ;kohr- v’kh vkEgh rqEgkayk fouarh djrs- rlsp nfyr oLrhrhy

dkekaph tsOgk izkdyus r;kj djky R;kosGsl loZ nfyr usR;kauk rlsp nfyr oLrhrhy ts uxjlsod

vlrhy T;kauk vkiY;k izHkkxke/;s ;k fu/khrqu dkekaph vko’;drk vkgs R;kauk fo’oklkr ?ksoqup izkdyus

r;kj dj.;kr ;kohr-

lnL; Jh- x.kir ,Mds %&ek- egkikSjth] lfpo lkgsc] vk;qDr lkgsc] vkrk nfyr oLrhP;k dkekaph th

izkdyus r;kj dj.;kr vkyh vkgsr R;kauk dks.kR;k dkj.kkaeqGs mf’kj >kyk vkgs\ dkj.k dh ekÖ;k

izHkkxke/;s jekckbZ vkacsMdj uxj] HkS¸;klkgsc vkacsMdj uxj vkf.k nqxkZ ekrk uxj ;kfBdk.kh vkti;Zar

dks.krsgh dke >kysys ukgh- ukY;k r;kj dsysY;k ukghr- vkf.k ;k nfyr oLrhP;k dkekae/;s ekÖ;k

izHkkxkrhy cjhp’kh dkes vkysyh vkgsr- ijarq l/;k mYgkluxje/;sp dk; laiq.kZ Bk.ks ftYg;kpk fopkj

dsyk rj ekÖ;k izHkkxkr rj dkghgh dkes >kysyh ukghr R;klkBh igk.kh dj.;klkBh rqEgh d/khgh osG n;k-

igk.kh d#u rqEghp Bjok dh gs dke djk;ps vkgs vFkok ukgh djk;ps\ ekÖ;k izHkkxkr toG toG 80

rs 90 VDds nfyr oLrh vkgs-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %& ek- egkikSjth] Jh- ,Mds gs lRrk/kkjh i{kkps uxjlsod gksrs- vkf.k R;kosGsl

R;kauh izHkkxkrhy dkes d#u ?;ko;kl ikfgts gksrh- ijarq R;kosGsl R;kaP;k dkekadMs nqyZ{k >kys vkf.k

vkrk rs iqUgk fuoMwu vkys vkgsr- nfyr oLrhe/khy dkes Rojhr eatqj djkohr- vkf.k R;k R;k oLrhr

dkes djkohr- dkj.k nfyr oLrhpk fu/kh gk dkgh dkykarjkus ;sr vlrks-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth] vk;qDr lkgsc] tls Jh- teuknkl iqjLokuh] Jh- yky iatkch]s

Jh- ch-ch- eksjs ;kauh lkafxrys rj gh th izkdyus vkgsr rh 2006&2007 ;k o”kkZph vkgsr- vki.k ,d

efgU;kP;k vkr rh ‘kklukdMs ikBfoyh rj ;k izkdyukauqlkj R;kauh tj ekxhy o”khZpk fu/kh miyC/k d#u

fnyk rj ;ksX; gksbZy-vkf.k tj nsr ulrhy rj vki.k Jh- panzdkar gaMksjs ;kauk fouarh d# dh] vkepk

ekxhy o”kkZpk tks nfyr oLrhpk fu/kh O;ixr >kyk vkgs R;keqGs ;k o”kkZpk fu/kh vkEgkayk nqIiV d#u

fnyk tkok ;klkBh ufou izkdyus r;kj d#u R;k fg’kksckus dkes d#-

lnL; Jh- tuknZu <ksds %&nfyr oLrhpk tks fu/kh vkysyk vkgs ;kckcrhr cjspls lnL; lHkkx`gkr ppkZ

djrkr- rj vkysyk gk fu/kh fdaok eatwj gks.kkjk gk fu/kh ;krqu djko;kP;k dkekauk foyac u ykork rh

Rojhr dj.;kr ;kohr- ;klkBh ;k izkdyukauk eatqjh ns.;kr ;koh o iq<Y;k o”khZ ;s.kkjk tks nqljk fu/kh

vkgs R;kauk eatqjh ns.;kr ;koh v’kh ;klkBh eh egkikSjkauk o miegkikSjkauk o vk;qDr lkgsckauk fouarh

djrks-

egkikfydk lfpo %&Jh- teuknkl iqjLokuh o Jh- yky iatkch ;kaP;kdMqu ;k fo”k;kckcr izLrko vkysyk

vkgs R;kpk izLrkfor Bjko ;kizdkjpk vkgs- gh egklHkk ojhy izLrkous vuqlkj nfyr oLrh lq/kkj.kk ;kstus

varxZr 2006&2007 djhrk 45 dkekaP;k izkdyukl iz’kklfd; o foRrh; ekU;rk nsr ukgh-

dkj.k&&

1½ lnj vkfFkZd o”kZ 2006&2007 lai.;kiwohZ egklHksP;k ekU;rsuarj ek- ftYgkf/kdkjh ;kapsdMs

izLrko lknj dj.ks vko’;d gksrs vkfFkZd o”kZ laiY;kuarj vkrk ‘kklukdMwu fu/kh miyC/k gksow ‘kd.kkj

ukgh-

2½ lnj izLrkokl egklHksph ekU;rk vkfFZkd o”kZ 2006&2007 lai.;kiwohZ dk ?ks.;kr vkyh ukgh\

o R;kl tckcnkj dks.k\ ;kckcr vk;qDrkadMwu lfoLrj vgokykph gh egkikfydk ekx.kh djhr vkgs-

3½ lnj ;kstus varxZr lu 2007&2008 pk izLrko ‘kD; frrD;k yodjkr yodj ikBfo.;kdkeh

iz’kklukl funsZ’k nsr vkgs-

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers iq<hyizek.ks laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 8%& nfyr oLrh lq/kkj.kk ;kstus varxZr o”kZ 2006&07 dfjrk 45 dkekaP;k

izkdyukl iz’kklfd; o foRrh; ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

nfyr oLrh lq/kkj.kk ;kstus varxZr ‘kklu fu.kZ; Øekad fo/k;ks&10200@1592@iz-Ø-

189@ufo&4] fnukad 5@3@2002 uqlkj fuxZfer dj.;kr vkysY;k ekxZn’kZd rRokuqlkj vuqlqfpr

tkrhP;k izHkkxke/;s o T;k oLrhe/;s vuqlqphr tkrhph yksdla[;k 50 VDds is{kk tkLr vkgs v’kk

oLR;ke/;s eqyHkqr lks;hlqfo/kkaph dkes ftYgkf/kdkjh ;kaph ekU;rk ?ksoqu R;kapsdMs miyC/k d#u ns.;kr

;s.kk&;k fuf/ke/kqu dj.ks vkgs-

lkoZtfud cka/kdke [kkR;kus lkscr tksMysY;k ;knhuqlkj vuqlwfpr tkrhps izHkkxke/khy

rlsp egkikfydsP;k miyC/k vlysY;k nfyr oLR;kaps ;knhrhy dkgh oLR;kae/;s yksdi;ksxh o LoPNrsP;k

n`”Vhdksukrwu dke izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

mDr ‘kklu fu.kZ;kuqlkj lnj izLrkokauk mYgkluxj egkuxjikfydsP;k uxjjpukdkj ;kaph

f’kQkjl ?ksowu egklHksph ekU;rk ?ks.ks vkgs- ek- ftYgkf/kdkjh ;kaP;k mijksDr lanfHkZ; i=kuqlkj izLrko r;kj

dj.;kr vkys vlwu lnj izLrko vkfFkZd o”kZ 2006&2007 lai.;kiwohZ egklHksP;k ekU;rsuarj ek-

ftYgkf/kdkjh ;kapsdMs lknj dj.ks vko’;d vkgs- l|fLFkrhr ekpZ v[ksjiwohZ egklHksP;k loZlk/kkj.k lHksph

ekU;rk ?ks.ks vlY;kus ;k fo”k;kdjhrk rkrMhph egklHkk cksykowu ;k lHkse/;s #i;s 24832197@&

[kpkZP;k 45 dkekauk ekU;rk feG.ks djhrk izLrkfor-

egklHkk Bjko dz% 8 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- teuknkl iqjLokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- yky iatkch

gh egklHkk ojhy izLrkous vuqlkj nfyr oLrh lq/kkj.kk ;kstus varxZr 2006&2007 djhrk 45

dkekaP;k izkdyukl iz’kklfd; o foRrh; ekU;rk nsr ukgh-

dkj.k&&

1½ lnj vkfFkZd o”kZ 2006&2007 lai.;kiwohZ egklHksP;k ekU;rsuarj ek- ftYgkf/kdkjh ;kapsdMs

izLrko lknj dj.ks vko’;d gksrs vkfFkZd o”kZ laiY;kuarj vkrk ‘kklukdMwu fu/kh miyC/k gksow ‘kd.kkj

ukgh-

2½ lnj izLrkokl egklHksph ekU;rk vkfFZkd o”kZ 2006&2007 lai.;kiwohZ dk ?ks.;kr vkyh ukgh\

o R;kl tckcnkj dks.k\ ;kckcr vk;qDrkadMwu lfoLrj vgokykph gh egkikfydk ekx.kh djhr vkgs-

3½ lnj ;kstus varxZr lu 2007&2008 pk izLrko ‘kD; frrD;k yodjkr yodj ikBfo.;kdkeh

iz’kklukl funsZ’k nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 9 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 9 %& Jh- Mh-Mh- iatkch] ukdk fyfid] tdkr foHkkx ;kauk fnukad

1 fMlsacj] 2006 rs fnukad 30 uksOgsacj] 2007 ;k ,d

o”kkZP;k dkyko/khph iz’kklukrQsZ eatqj dj.;kr vkysY;k

ok<ho fo’ks”k vlk/kkj.k jtsl dk;ksZRrj eatqjh ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSj] mi&egkikSj] Jh- Mh-Mh- iatkch ;kauh ;k vxksnj nksu osGk

,d&,d o”kkZph jtk ?ksryh vkgs- vkf.k vkrk frl&;kank jtk ?ksr vkgs- frl&;kank jtk nsoq ‘kdrkr

dk\ vlk dkgh ‘kklu fu.kZ; vlsy rj R;kph izr lokZauk fnyh tkoh-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] lfpo vkf.k vk;qDr lkgsc] Jh- Mh-Mh-

iatkch] ukdk fyfid gs rsp vkgsr dk; T;kauk 5 yk[kkph oS|dh; [kpkZph izfriqrhZ djk;ph vkgs\

egkikfydk lfpo%&rsp&rsp------

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&gs ,d&,d o”kZ jtsoj tkrkr R;kl dkj.k dk;\ vkf.k ;kph pkSd’kh djk

gs uDdh dksBs vkgsr\ nok[kkU;kr vkgsr dh ?kjh fcNkU;koj vkgsr\ dh dqBs fQjr vkgsr\ fdaok brj

dqBY;k daiuhr uksdjh djr vkgsr dk;\ dh dqBs ,[kkn;k ukekafdr daiuhr dkekoj vkgsr fdaok tdkr

ukD;koj oxSjs- ;kph pkSd’kh dj.;kr ;koh- gs dk; pkyys vkgs\ lkoGk xksa/kG\ oS|dh; [kpkZP;k

izfriqrhZlkBh 5&5 yk[k #i;s n;k;ps o 1&1 o”kZ jtk n;k;ph\ R;kaP;k tkxsoj nql&;k dq.kkph use.kqd

djk uk\ rks egkikfydsr dke djsy- vk;qDr lkgsc [k&;k vFkkZus ;kps mRrj feGk;yk ikfgts- gh

O;Drh oknxzLr gksr pkyyh vkgs- R;kaP;k ckcrhr tkLr la’k; ;k;yk ykxyk vkgs-5 yk[k rj rs

cktqykp jkfgys ijarq 1&1 o”kkZph jtk gs dk; pkyys vkgs\ vxksnj nksu o”kZ o R;kuarj iqUgk ,d o”kZ

jtk nsr vkgkr-

lnL;k Jherh lqeu ‘ksGds%&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] vk;qDr lkgsc] Jh-Mh-Mh- iatkch gs ckgsj dke

djr vkgsr R;kaph rqEgh pkSd’kh djk- vkf.k R;kuarjp R;kauk jtk eatqj djk- Jh- fnyhi xk;dokM lkgsc

cksyys rs cjkscj vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&egkjk”Vª ‘kklu foRr foHkkx 7 vkWDVksacj] 2002 pk tks ‘kklu fu.kZ; vkgs

R;ke/khy rjrqnhuqlkj v’kh vlk/kkj.k jtk 5 o”kkZi;Zar nsrk ;srs- R;kp vuq”kaxkus R;kauk jtk ns.;kr

vkysyh vkgs- vkrk gh jtk eatqj dsysyh vkgs- ;k iq<s jtk eatqj dj.;kiqohZ lHkkx`gkus ts erizn’kZu dsys

vkgs fdaok vkiyh ‘kadk O;Dr dsyh vkgs R;kph rikl.kh vkf.k Nkuuh dsyh tkbZy-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&ek- egkikSjth] vkrk vk;qDr lkgsckauh lakfxrys dh ‘kklu fu.kZ; vkgs gs ekU;

vkgs- dkj.k dh vkrk ;sFks ts dkgh uxjlsod vkgsr R;krhy dkgh ‘kklfd; lsosr gksrs- uksdjh tj

lksMk;ph vlsy fdaok rls dkgh dkj.k vlsy rj oS|dh; jtk ?;k;ph v’kk dkgh xks”Vh vlrkr-

R;kuqlkj vkrki;Zar th jtk R;kauk eatqj >kyh vlsy ijarq ;kiq<s eatqjh nsrkauk rks izLrko lHkkx`gkiq<s vkyk

ikfgts- lHkkx`g R;koj fopkj djsy- vkf.k R;kuarjp R;kph jtk eatqj djkoh-

vk;qDr ¼Jh- lnkf’ko dkacGs½%&lHkkx`gkP;k Hkkouka’kh eh lger vkgs- vkrki;Zar tso<h jtk eatqj dsysyh

vkgsr fryk ekU;rk feGkoh- vkf.k ;kiq<s R;kapk dqBykgh izLrko vkY;kl rks lHkkx`gkiq<s Bso.;kph uksan

vkEgh ?ksrysyh vkgs-

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 9%& Jh- Mh-Mh- iatkch] ukdk fyfid] tdkr foHkkx ;kauk fnukad

1 fMlsacj] 2006 rs fnukad 30 uksOgsacj] 2007 ;k ,d

o”kkZP;k dkyko/khph iz’kklukrQsZ eatqj dj.;kr vkysY;k

ok<ho fo’ks”k vlk/kkj.k jtsl dk;ksZRrj eatqjh ns.ks-

izLrkouk

Jh- Mh-Mh- iatkch] fyfid] tdkr foHkkx ;kauh fnukad 31@10@2006 P;k vtkZUo;s

fnukad 1 fMlsacj] 2006 rs fnukad 30 uksOgsacj] 2007 ;k ,d o”kkZP dkyko/khph ok<ho fo’ks”k vlk/kkj.k

jtk eatwj dj.;klkBh vtZ lknj dsyk vkgs-

‘kklukus foRr foHkkxkdMhy ‘kklu fu.kZ; Ø- vjtk 2402@25@lsok&8] fnukad 7@10@2002

o ‘kklu fu.kZ; Ø- vjtk&2405@iz-Ø- 27@05@ lsok&8] fnukad 20 fMlsacj] 2005 uqlkj ‘kklfd;

lsosr izfo”V >kysY;k fdeku 5 o”kZ brdh lrr lsosr vlysY;k LFkk;h@vLFkk;h deZpk&;kauk fo’ks”k

vlk/kkj.k jtk eatwj djrk ;sbZy- v’kh jtk laiw.kZ lsosP;k dkyko/khr 5 o”kkZP;k e;kZnsi;Zar QDr ,dnkp

?ksrk ;sbZy- gh ;kstuk lnj vkns’k fnukad 1@1@2006 iklwu rs fnukad 31@12@2006 i;Zar vaeykr

vkgs- ek- ‘kklu fu.kZ;krhy ifjPNsn 9 e/;s fo’ks”k vlk/kkj.k jtk eatwj dj.;kl fu;qDrh izkf/kdkjh l{ke

vlrhy v’kh rjrqn vkgs- R;kaph ;kiqohZ fn- 1@12@2004 rs 30@11@2005 i;Zarph ,d o”kkZph

fo’ks”k vlk/kkj.k jtk egklHkk Bjko Ø 86] fnukad 30@3@2005 vUo;s o fnukad 1@12@2005 rs

30@11@2006 i;Zarph ,d o”kkZph ok<ho fo’ks”k vlk/kkj.k jtk egklHkk Bjko Ø- 98] fnukad

20@3@2006 vUo;s eatwj dj.;kr vkysyh vkgs-

ojhy ‘kklu fu.kZ;krhy rjrqnhuqlkj Jh- Mh-Mh- iatkch] fyfid] tdkr foHkkx ;kaph

egkikfydsrhy vkrki;Zar ,dq.k lsok 9 o”ksZ 7 efgus brdh >kyh vlqu R;kapk fo’ks”k vlk/kkj.k jtspk vtZ

fnukad 31@10@2006 jksth ;k dk;kZy;kl izkIr >kyk vlqu ‘kklukP;k ojhy fnukad 7 vkWDVksacj]

2002 o fnukad 20 fMlsacj] 2005 e/khy ‘kklu fu.kZ;krhy vVh o ‘krhZP;k v/khu jkgwu R;kaph fnukad

1@12@2006 rs 30@11@2007 i;ZarP;k 01 o”kkZP;k dkyko/khph ok<ho fo’ks”k vlk/kkj.k jtk fnukad

14@12@2006 jksthP;k vkns’kkUo;s eatwj dsyh vkgs- lnj izLrko dk;ksZRrj eatwjhlkBh ek- egklHksiq<s

izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 9 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- rqylhnkl oflVk

gh egklHkk ojhy izLrkous vuqlkj Jh- Mh-Mh- iatkch] ukdk fyfid] tdkr foHkkx ;kauk

1@12@2006 rs 30@11@2007 ;k iw<hy ,d o”kkZP;k dkyko/khph iz’kklukrQsZ eatwj dj.;kar vkysY;k

ok<ho fo’ks”k vlk/kkj.k jtsl dk;ksZRRkj eatwjh nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 10 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 10 %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^dfu”B fyfid* ;k

laoxkZr dkgh vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&ek- egkikSjth] o vk;qDr lkgsc] eyk vls okVrs dh ;kuarjps loZ fo”k;

deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ks.;kckcrps vkgsr- ;sFks tks izLrko vkysyk vkgs R;ke/;s QDr 10

yksdkaphp ukos vkgsr- eyk egklHksyk vls lqpok;ps vkgs dh vkrk egkikfydse/;s vls fdrh deZpkjh

vkgsr T;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?;k;ps vkgs- ;sFks rj 10 yksdkaphp ;knh rqEgh fnysyh vkgs- vls

okVrs dh fuoMwu fuoMwu ;k yksdkaph ukos fnysyh vkgsr- vls fdrh t.k vkgsr\s

vk;qDr ¼Jh-lnkf’ko dkacGs½%&egkuxjikfydse/;s rhl osxosxGs laoxZ vkgsr- oS|dh; vf/kdkjh] dfu”B

vfHk;ark] vuqjs[kd] dfu”B fyfid] feL=h] xoaMh] okgupkyd] jaxkjh] jksM eqdkne] igkjsdjh@lqj{kkj{kd]

f’kikbZ vkf.k etwj v’kk laoxkZr 483 deZpkjh vLFkk;h Lo#ih dk;Zjr vkgsr- R;krhy LFkk;h inkoj

lkekoqu ?ks.;kr ;s.kk&;k deZpk&;kaph la[;k vkgs 296- vkf.k vkj{k.kkizek.ks t’k&t’kh ins fjDr

gksrhy R;kuqlkj Hkj.;kr ;s.kk&;k inkaph la[;k 187 vkgs- vkj{k.k y{kkr ?ksoqu th miyC/k ins vkgsr

vkf.k T;kauk ‘kklukus LFkk;h dj.;kl ekU;rk fnysyh vkgs rh la[;k y{kkr ?ksoqu loZ laoxkZrhy ex rh

vkjf{kr vlksr fdaok [kqY;k izoxkZrhy vlksr v’kk lxG;kapk fopkj d#u izR;sd laoxkZrhy inkapk vki.k

;sFks Bjko Bsoysyk vkgs-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&ek- egkikSjth] vkrk vk;qDr lkgsckauh lkafxrysysp vkgs rs cjkscj vkgs dh tsOgk

deZpk&;kapk iz’u ;srks rsOgk R;k vLFkk;h deZpk&;kauk vki.k LFkk;h dsysp ikfgts- dkj.k fdrh o”kZ

R;kauk vls vLFkk;h inkoj Bso.kkj dkghauk rj 22&22 o”kZ >kyh vkgsr vkf.k Eg.kqu vkrk gk tks fo”k;

;sFks vkyk vkgs rks ikjhr dj.;kr ;kok v’kh eh lHkkx`gkyk fouarh djrks-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&ek- vk;qDr lkgsc] o lfpo lkgsc] ;sFks 13 vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h

dj.;kpk izLrko vkyk vkgs- vkf.k ;kuarj lq/nk vki.k dkgh vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h d# ‘kdrks

dk;\ vls fdrh deZpkjh vkgsr\ 1995 iklqu rs vLFkk;h Lo#ikr dke djrkr- loZ lHkkx`gkph Hkkouk

vkgs dh gs loZ fyfid fdaok deZpkjh LFkk;h >kys ikfgtsr-

vk;qDr ¼Jh-lnkf’ko dkacGs½%&vki.k ;sFks ts osxosxGs Bjko Bsoysys vkgsr- R;kuqlkj 483 deZpk&;kauk

LFkk;h dj.ks visf{kr vkgs- R;krhy 296 deZpk&;kauk vki.k LFkk;h djr vkgksr- 187 ts vkj{k.k

Hkjysys ukgh fdaok R;kaph rso<h lsok >kysyh ukgh- v’kk 187 deZpk&;kauk VI;k VI;kus LFkk;h dj.;kr

;sbZy vkf.k th eatqj ins vkrk vkgsr R;kpk fopkj d#u vkrk 12 laoxkZrhy 296 deZpk&;kauk vki.k LFkk;h djr vkgksr- vkf.k iq>s>tsOgk ins eatqj gksoqu ;srhy vkf.k tls vuqlwphr tkrh vkf.k tekrhps deZpkjh Hkjysys

ukghr vuq’ks”k Hkjrkauk R;kaP;k yksdkaapk lq/nk 187 e/;s fopkj dsyk tkbZy- R;kauk vki.kkal lkekoqu ?ksrk ;sbZy-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %& rqEgh fnysY;k izLrkoke/;s eh FkksMk cny djr vkgs rks cjkscj vkgs dk rs igk- rls dsys rj

fyfid ;k laoxkZr vki.k tkLrhr tkLr yksdkauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksoq ‘kdrks- 13 deZpk&;kauk inksUurh nsoqu R;kauk

LFkk;h dj.;kps rqEgh izLrkfor dsys vkgs- R;k,soth R;ke/;s eh lq/kkj.kk lqporks- R;kuqlkj toG toG 38 deZpk&;kauk

vki.k LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksoq ‘kdrks-

vk;qDr ¼Jh-lnkf’ko dkacGs½%&gh inksUurh ukgh vkgs- ts vLFkk;h Eg.kts rkRiqjR;k Lo#ih dk;Zjr vlysys yksd vkgsr-

R;kauk LFkk;h dj.;kpk gk izLrko vkgs-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&gks;] vLFkk;hauk LFkk;h-

vk;qDr ¼Jh-lnkf’ko dkacGs½%&LFkk;h vkf.k vLFkk;h gk iz’u toG toG 25 o”kZkiklqupk vkgs- eyk okVrs gk

ifgY;kankp vki.k gkrkGr vkgksr- vkiY;kdMs tso<;k [kqY;k izoxkZrhy vkf.k vkj{k.kkrhy tkxk vkgsr R;k vki.k

ifgY;k VI;kr Hk#u R;kauk LFkk;h djr vkgksr- vkf.k gh izfØ;k usgehlkBh lq# jkg.kkj vkgs- R;keqGs ,dkp osGh loZ

deZpk&;kauk LFkk;h dj.ks ‘kD; ukgh- dkj.k R;kaph lsok miyC/krk fdaok R;kaph lsokHkjrh fo”k;d vgZrk ;k loZ ckch

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&R;ke/;s lq/kkj.kk v’kh dh] ojhy izek.ks 13 vLFkk;h deZpkjh gs uxjikfydsiklqu dk;Zjr

vlY;kus uxjikfydsus fofgr dsysyh vgZrk /kkj.k djhr vlY;kus rlsp lnj laoxkZr vkj{k.kkuqlkj in miyC/k vlY;kus

R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksÅu moZfjr 40 ins vkj{k.kkuqlkj tlt’kh fjDr gksrhy rlrls R;kauk LFkk;h inkoj lkekowu

?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

ojhyizek.ks iz’kklukrQsZ vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h dj.;kpk izLrko lknj dj.ksr vkyk vkgs- ijarq vls

funZ’kukl vkys vkgs dh] ;k izLrkokl eatwjh fnY;kl brj dkgh deZpkjh vLFkk;h inkoj f’kYyd jkgr vkgs- ;k ckchaph

l[kksy iMrkM.kh dsY;kl vls fun’kZukl vkys dh o”ksZ 1996 e/;s egkuxjikfydk vkLFkkusr fofo/k ins eatwj djrkauk]

mYgkluxj egkuxjikfydsr cjsp deZpkjh vLFkk;h inkoj dk;Zjr vkgsr gs y{kkr ?ksoqup ‘kklukus rRdkyhu vk;qDrkauh

ikBfoysY;k Bjkokaoj fo’ks”kr% lnj deZpk&;kalkBh ins eatwj dsyh gksrh- rjh v’kk loZ deZpk&;kauk LFkk;h dj.ks mfpr

okVrs-

fyfid ;k laoxkZlkBh ,dq.k 246 ins eatwj vlwu R;kiSdh 75 VDds ljGlsosus] 25 VDds inksUurhus Hkjko;kps

vkgs gs iz’kklukus lknj dsys vkgs- ;k izdj.kh egkuxjikfydsus r;kj dsysY;k lsok Hkjrh fu;ekapk vk<kok ?ksrY;kl

R;ke/;s fyfid inklkBh 25 VDds is{kk tkLr ins inksUurhus Hkjrk ;s.kkj ukghr vls ueqn dsys vkgs ;kpk vFkZ vlk dh

vko’;drk okVY;kl gs izek.k deh djrk ;sbZy-

lcc] iz’kklukrQsZ lknj dj.ksr vkysyk izLrko] ins eatwj djrkauk ‘kklukpk mn~ns’k] lsokHkjrh fu;ekoyhrhy

rjrqnh] oLrqfLFkrh bR;knh y{kkr ?ksrk iq<hyizek.ks izLrko lknj dj.ksr ;sr vkgs-

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj dfu”B fyihd ;k laoxkZr 246 ins eatwj vkgsr- egkikfydsus izLrkfor

dsysY;k lsokizos’kfu;ekoyhuqlkj lnj inkoj ljGlsosus fu;qDrhlkBh mesnokjkauh [kkfyyizek.ks vgZrk /kkj.k dj.ks vko’;d

vkgs-

1½ ,p-,l-lh ifj{kk mRrh.kZ vkf.k baxzth 40 ‘k-iz-fe- o ejkBh 30 ‘k-iz-fe- Vadys[ku ifj{kk mRrh.kZ-

dfu”B fyihd ;k inkoj inksUurhus fu;qDrhlkBh mesnokjkauh [kkfyyizek.ks vgZrk /kkj.k dj.ks vko’;d vkgs-

1½ ,l-,l-lh ifj{kk mRrh.kZ vkf.k baxzth 40 ‘k-iz-fe- o ejkBh 30 ‘k-iz-fe- Vadys[ku ifj{kk mRrh.kZ-

egkikfydsus uO;kus izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s lnj laoxkZe/khy ljGlsok o inksUurhlkBh 75 %

25 VDds vls xq.kksRrj izek.k fnysys vkgs- lsokizos’k fu;ekoyhe/khy xq.kksRrj izek.kkuqlkj eatqj inkiSdh 185 ins fg

ljGlsok HkjrhlkBh o 61 ins inksUurhlkBh miyC/k gksr vkgsr- ljGlsosus Hkjko;kP;k 185 inkaoj fcanqukekoyhuqlkj

izoxZfugk; vko’;d inkapk rif’ky] dk;Zjr inkapk o izoxZfugk; fjDr inkapk rif’ky iq<hyizek.ks vkgs-

eatqj ins 246

ljGlsok 185

laoxkZps ukao % dfu”B fyihd

osruJs.kh %& :- 3050&75&3950&80&4590 inksUurh 61

,dq.k dk;Zjr

ins

233

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k

vko';d

vkj{k.k o

inla[;k

Hkjysyh

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vfrfjDr

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

1- vuq-tkrh 8% 14 09 05 & 02 02

2- vuq-tekrh 22% 41 25 16 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 06 06 & & & &

4- Hk- t- ¼c½ 2-5% 05 10 01 & & &

5- Hk-t- ¼d½ 3-5% 06 & & & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% 04 04 & & & &

7- fo-ek-iz 2% 03 02 01 & & &

8- b-ek-o 9% 18 14 04 & 06 04

9- [kqys 48% 88 92 & & 46 &

,dq.k 185 162 27 & & 06

fyihd ;k laoxkZr vLFkk;h inkoj dk;Zjr vl.kkjs deZpkjh gs rRdkyhu uxjikfydsr lqekjs 10&15 o”kkZiklqu

jkstankjhoj dk;Zjr gksrs R;kauk fnukad 2@11@1996 iklqu vLFkk;h inkoj fu;qDrh ns.;kr vkyh gksrh o fu;qDrh nsrkuk

lnj deZpkjh gs uxjikfydsP;kosGh vko’;d vlysyh ,l-,l-lh ikl fg vgZrk /kkj.k djhr vkgsr- ijarq fyihd ;k

inklkBh fdeku vko’;d vl.kkjh nksUgh Vadys[kukph vgZrk ts deZpkjh /kkj.k djhr ulrhy R;kauk ,d o”kkZP;k

dkyko/khe/;s baxzth o ejkBh ;k nksUgh Vadys[ku ifj{kk mRrh.kZ gksoqu izek.ki= lknj dj.;kP;k vVhl v/khu jkgqu

ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vuq’ks”kkP;k inkaoj l|k dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy vLFkk;h deZpk&;kauk

LFkk;h inkoj lkekowu ?ksrk ;sbZy-

v-dz- vuq'ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

ljGlsosus LFkk;h dj.kslkBh

miyC/k >kysY;k deZpk&;kps

ukao

mesnokj /kkj.k djhr

vlysyh vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tkrh & 05 1½ Jhe- Nk;k tkoGs

2½ Jh- jktsanz [kjkr

,e-,-] ejkBh o baxzth

Vadys[ku] ,y-,y-ch-

,l-,l-lh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

2- vuq- tekrh &16 & mesnokj miyC/k ukgh-

3- Hk-t-¼d½ &01 & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t-¼M½ &01 & mesnokj miyC/k ukgh-

5- fo ek iz & 01 & mesnokj miyC/k ukgh-

6- b ek o & 09 1½ Jh- tuknZu nsodj

2½ Jh- jfoanz lukals

3½ dq- ‘kkjnk fduGsdj

4½ ’kadj ekyo.kdj

5½ Jh- foykl lksuko.ks

6½ Jhe- lqfurk oRrqjdj

ch-dkWe ikVZ&1

,l-,l-lh

,p-,l-lh

ch-,- ejkBh Vadys[ku

,p-,l-lh

,p-,l-lh ejkBh o baxzth

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

lnj deZpkjh ;kauk ykp fLodkjrkuk

jaxsgkFk idMys vlY;keqGs R;kauk

fuyafcr dsys vlqu R;kapsfo:/n

U;k;ky;kr [kVyk lq: vlqu izdj.k

U;k;izfo”B vkgs- R;keqGs R;kauk

U;k;ky;kpk fu.kZ; ykxsi;Zr dk;e

djrk ;s.kkj ukgh-

lnj deZpkjh ;kauk iS’kkpk vigkj

dsY;keqGs fuyafcr dsys vlqu

R;kapsfo:/n QkStnkjh xqUgk nk[ky

dsysyk vkgs- R;keqGs R;kauk

U;k;ky;kpk fu.kZ; ykxsi;Zr dk;e

djrk ;s.kkj ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

7½ Jhe- efu”kk vfuy egktu

Vadys[ku

ch-,-],y,lthMh

,e,llhvk;Vh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

rlsp ;k laoxkZr inksUurhlkBh 61 ins miyC/k dsysyh vkgsr ijarq 15 inkaoj deZpkjh inksUurhus dk;Zjr vkgsr-

izLrkfor lsokizos’k fu;ekoyhe/;s lnj laoxkZr inksUurhlkBh deky e;kZnk 25 VDds fnysyh vkgs- R;kis{kk tkLr ins

inksUurhus Hkjrk ;s.kkj ukghr] ijarq deh Hkjyh rjh gjdr ukgh- egkikfydsP;k vkLFkkiusoj oxZ & M P;k laoxkZr dk;Zjr

vl.kkjs o fyihd ;k inklkBh vko’;d vl.kkjh vgZrk /kkj.k dj.kkjs deZpkjh miyC/k ukghr- R;keqGs inksUurhus

Hkjko;kph ins fjDr vkgsr vls vlys rjh eatqj inkis{kk tkLr deZpkjh ;k laoxkZr dk;Zjr ukghr- ijarq l|k dk;Zjr

vl.kk&;k deZpk&;kauk lnj laoxkZr dk;e dj.ks xjtsps vkgs- R;keqGs inksUurhus Hkjko;kP;k fjDr vlysY;k inkaoj

iq<hyizek.ks vLFkk;h deZpkjh lkekoqu ?ksrk ;srhy- inksUurhus Hkjko;kP;k 61 inkaoj fcanqukekoyhuqlkj izoxZfugk; vko’;d

inkapk] dk;Zjr inkapk o izoxZfugk; fjDr inkapk rif’ky iq<hyizek.ks vkgs-

eatqj ins 246

ljGlsok 185

inksUurh 61

laoxkZps ukao % dfu”B fyihd

osruJs.kh %& :- 3050&75&3950&80&4590

,dq.k dk;Zjr

ins

232

v-

dz-

inksUurhlkBh VDdsokjhps

izek.k

vko';d

vkj{k.k o

inla[;k

Hkjysyh

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vfrfjDr

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

1- vuq-tkrh 13% 08 07 01 & & &

2- vuq-tekrh 7% 04 & 04 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 02 & 02 & & &

4- Hk- t- ¼c½ 2% 02 & 02 & & &

5- Hk-t- ¼d½ 3% 03 & 03 & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% 01 & 01 & & &

7- Hk-t- ¼c@d½ 1% 01 & 01 & & &

8- fo-ek-iz 2% & & & & & &

9- [kqys 67% 40 08 32 & 46 32

,dq.k 61 15 46 & 32

ojhyizek.ks inksUurhus Hkjko;klkBh f’kYyd vuq’ks”kkP;k inkaoj l|k dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy vLFkk;h

deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekowu ?ksrk ;sbZy-

v-

dz-

vuq'ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

inksUurhP;k inkaoj LFkk;h

dj.kslkBh miyC/k >kysY;k

deZpk&;kps ukao

mesnokj /kkj.k djhr

vlysyh vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tkrh & 01 & mesnokj miyC/k ukgh-

2- vuq- tekrh &04 & mesnokj miyC/k ukgh-

3- fo-tk-¼v½ &02 & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t-¼c½ &02 & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t-¼d½ &03 & mesnokj miyC/k ukgh-

5- Hk-t-¼M½ &01 & mesnokj miyC/k ukgh-

6- fo ek iz & 01 & mesnokj miyC/k ukgh-

7- [kqys& 32 1½ Jh- vftr Ogh-

ukbZd

2½ Jh- vtZqu ds-

/kjeiky

3½ dq- fcuk vMok.kh

4½ Jh- gjs’k jkej[;kuh

5½ Jh- gjs’k /keukuh

6½ Jh- panj csykuh

7½ Jh- fnid ‘kekZ

8½ Jh- ‘kadj yksVkuh

,l-,l-lh

,l-,l-lh

,l-,l-lh

,l-,l-lh

,p-,l-lh

,p-,l-lh

,l-,l-lh

,l-,l-lh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

lnj deZpkjh gs lu 2007 i;Zr

fo’ks”k vlk/kkj.k jtsoj vkgsr

R;keqGs R;kauk l|k dk;e djrk

;s.kkj ukgh- jtk miHkksxqu vkY;kuarj

R;kauk dk;e djrk ;sbZy

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

9½ Jh- rkukth iraxjko

10½ dq- fxrk fgjkuankuh

11½ Jh- mes’k Bkdqj

12½ Jh- gjs’k gksrokuh

13½ Jh- lqjs’k ukxykuh

14½ Jh- ujs’k ekf[ktk

15½ Jhe- g”kkZ th-

jktiky

16½ Jhe- lqes/kk lksyadh

17½ dq- fejk HkkVh;k

18½ Jh-t;fla/kkuh gLlks

19½ Jh- vkuan Hkkuq’kkyh

20½ dq- lqfurk dqdjstk

21½ Jh- lqfuy ih- ‘kekZ

22½ Jh- jfoanz fctykuh

23½ dq- dkark uksrkuh

24½ Jh- lqjs’k d`iykuh

25½ Jh- jke vk;ykuh

26½ Jh- vadq’k dne

27½ Jh- tsBks

djepankuh

28½ Jh- vfuy ryjstk

29½ Jhe- izktDrk feyhan

dqyd.khZ

30½ Jh- ‘kadj lksgatk

31½ dq- lqfurk Bkdqj

32½ Jh- m/n~o yqYyk

ch-,-ejkBh Vadys[ku

,l-,l-lh

ch-,

,l-,l-lh

ch-dkWe-

,p-,l-lh

ch-dkWe-

vdjkoh

ch-dkWe-

,l-,l-lh

,l-,l-lh

ch-dkWe-

,l-,l-lh

,Q-ok;-ch-dkWe-

ch-dkWe-

vdjkoh

ch-dkWe-

,l-,l-lh

,Q-ok;-ch-dkWe-

,p-,l-lh

,e-,-] baxzth o ejkBh

Vadys[ku]

,y-,y-ch] baxzth

y?kqys[ku ifj{kk 80

‘k-iz-fes-

,l-,l-lh-

,Q-ok;-ch-,-

,l-,l-lh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

inksUurhP;k inkaoj ojhyizek.ks vLFkk;h deZpk&;kauk lkekoqu ?ksrY;kl lsokizos’k fu;ekoyhe/;s cny dj.;kph

t:jh ukgh rlsp eksB;k la[;sus vLFkk;h deZpkjh LFkk;h gksrhy- ljGlsok o inksUurhlkBh vkjf{kr vlysY;k inkaiSdh

f’kYyd inkaoj ,dq.k 38 vLFkk;h deZpkjh LFkk;h djrk ;srhy- moZfjr 17 vLFkk;h deZpk&;kauk ins fjDr gksrhy rlrls

LFkk;h inkaoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy- ;klkBh egklHksiq<s iqUgk izLrko Bso.;kph vko’;drk ukgh- moZfjr 17 deZpk&;kauk

LFkk;h vkns’k ns.;klkBh ek- vk;qDr ;kauk izkf/kd`r dj.;kr ;sr vkgs o lnjpk izLrko egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor

dj.;kr ;sr vkgs-

ljGlsosus VDdsokjhps izek.k R;kuarj vko’;d vkj{k.k o inla[;sus Hkjysys vkj{k.kfugk; la[;k vls ,dw.k

185] 162] 27 vkf.k ,dw.k ‘ksoVh lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k vLFkk;h deZpkjh izoxZ la[;kfugk; la[;k 6- fyfid ;k

inkoj vLFkk;h vl.kkjs deZpkjh rRdkyhu uxjikfydsr lqekjs 10 rs 15 o”kkZiklqu jkstankjhoj dk;Zjr gksrs- R;kauk fnukad

2@11@96 iklqu vLFkk;h inkoj fu;qDr ns.;kr vkyh gksrh- fu;qDrh nsrkauk lnj deZpkjh uxjikfydsP;kosGh vko’;d

vlysyh ,l,llh ifj{kk ikl gh vgZrk /kkj.k djhr vkgsr- ijarq fyfid ;k inklkBh fdeku vko’;d vlysyh nksUgh

Vadys[kukph vgZrk ts deZpkjh /kkj.k djr vlrhy] ulrhy R;kauk ,d o”kkZP;k dkyko/khe/;s baxzth o ejkBh Vadys[kukph

ifj{kk mRrh.kZ gksowu ;k nksUgh Vadys[kukph izek.ki= lknj dj.ks o ojhyizek.ks ljGlsosus ins Hkj.;klkBh f’kYyd

vuq’ks”kkP;k inkoj l/;k dk;Zjr vl.kk&;k [kkyhy vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy- ;k 32

deZpk&;kauk vki.k lkekoqu ?ksoq ‘kdrks Eg.kts 32 vf/kd 6 Eg.kts 38 - 13 ,soth 38 deZpk&;kauk vki.k LFkk;h

inkoj lkekoqu ?ksoq ‘kdrks-

vk;qDr ¼Jh-lnkf’ko dkacGs½%&75 VDds ljGlsok o 25 VDds inksUurh vlk fud”k vkgs- ;ke/;s tj vki.kkal f’kFkhyrk

djko;kph vlsy rj vki.kkal ‘kklukph ekU;rk ?;koh ykxsy- vkf.k uarjp vki.kkal rlk lq/kkjhr izLrko Bsokok ykxsy-

ek>h egklHksyk fouarh jkghy dh vkt T;k deZpk&;kauk LFkk;h djrk ;s.;klkj[ks vkgs R;kauk vki.k vkt LFkk;h d#-

vkf.k tks nq#Lrh izLrko nsr vkgkr rks vki.k ‘kklukdMs ikBow- ‘kklukph ekU;rk ?ksoqu ;kckcrhr iq<s vki.kkal djrk

;s.;klkj[ks vkgs-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc] c&;kp fnolkuarj deZpk&;kapk gk eqn~nk

lHkkx`gkleksj vkyk vkgs- vkEgkayk vls okVrs dh] vk.k[kh ts deZpkjh jkfgysys vkgsr R;kauk lq/nk ;k izdkjpk Qk;nk

yodjkr yodj feGkyk ikfgts- ;kckcrhr eh vki.kkal ,d iz’u fopk# bfPNrks dh ;kapk lsok dkyko/khph x.kuk

vki.k dsOgk iklqu djky\ dks.krs o”kZ x`fgr /kjky\ T;k fno’kh R;kauk lsosr fu;fer dsys vkgs rh rkjh[k idM.kkj dh

T;k fnolkiklqu rs dkekyk ykxys vkgsr rh rkjh[k idM.kkj\

vk;qDr ¼Jh-lnkf’ko dkacGs½%&tks deZpkjh ‘kklfd; lsosl gtj gksrks o lyx rhu o”kZ lsosr jkgrks R;kauk R;k fnolkiklqu

dk;e lsosr lkekoqu ?ksrys tkrs- R;kckcrpk vkns’k dk<yk tkr ukgh- o LFkk;h inkoj lkekoqu ?ks.;kckcrhr tks eqn~nk

vkgs vki.kkdMs ‘kklukdMqu eatqj gksoqu vkysyh th ins vlrkr rh ins usgeh cnyr vlrkr ijarq LFkk;h o vLFkk;h in

vlk tks Qjd dj.;kr vkyk vkgs- ;k inkae/;s R;kauh ljGlsok vkf.k inksUurh ;kps izek.k n’kZfoys vkgs- R;k

izek.kkuqlkj ;k deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrys tkr vkgs- ijarq ;kpk vFkZ vlk ukgh dh nqljs ts yksd vkgsr

rs dk;e ukghr- R;kauk lq/nk dk;e lsosps loZ Qk;ns feGr vkgsr- lsokfuo`RrhP;k vxksnj LFkk;h gks.ks vko’;d vkgs-

R;klkBhp ;kpk Qk;nk vkgs- ;k LFkk;hdj.kkpk inksUurh vkf.k ixkjke/;s dkghgh Qjd gks.kkj ukgh o vkiyk tks eqn~nk

vkyk vkgs R;kuqlkj lkaxq bfPNrks dh ;k yksdkaph vki.kkdMs Hkjrh >kyh vkgs o ts inksUurhus vkys vkgs o ts ljGlsosus

vkys vkgs R;kaP;k izek.kke/;s deh tkLr >kys vkgs- ;klkBh ‘kklukdMqu vkEgh gs izek.k f’kFkhy d#u ?ksoq- R;keqGs gk

eqn~nk lai`”Vkr ;sbZy- gs yksd vxksnj uxjikfydsP;k dkyko/khiklqu lsosr vkgsr R;kuarj egkuxjikfydk LFkkiu >kyh- R;k

vxksnjiklqu rs lsosr vlY;keqGs R;akph Hkjrh fu;ekuqlkj >kysyh ukgh- izek.kkis{kk tkLr Hkjrh >kysyh vkgs- ;klkBh

;kckcrhr vkEgh ‘kklukdMqu f’kFkhyrk d#u ?ksoq vkf.k brj deZpk&;kauk lq/nk vkEgh LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksoq-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&vk;qDr lkgsc] cjspls vls deZpkjh vkgsr ts 1979 iklqu dk;Zjr vkgsr- lq#okrhl rs

jkstankjhoj gksrs uarj vLFkk;h inkoj-------------

vk;qDr ¼Jh-lnkf’ko dkacGs½%&vkt tjh R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrys rjh R;kauk ;kckcrps ts Qk;ns vkgs rs R;kaP;k

lsokizos’kkP;k fnukadkiklqu feGrhy- LFkk;hdj.kkeqGs ixkjke/;s dkgh Qjd iM.kkj ukgh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&R;kapk lsok dkyko/kh dsOgkiklqu x.kyk tkbZy-

vk;qDr ¼Jh-lnkf’ko dkacGs½%&vkt tjh R;kauk LFkk;h dsys rjh rs tsOgkiklqu dkekyk ykxys vkgsr rsOgkiklqu LFkk;h >kys

vkgsr vls eku.;kr ;sbZy-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&ek- egkikSjth] ;k egkikfydsr dk;Zjr vlysY;k vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu

?ks.;kps ‘kklukP;k d/kh y{kkr vkys ukgh- ijarq vkrk dkacGs lkgsckaP;k dkyko/khr gk eqn~nk ;sFks vkyk vkgs- vLFkk;hps

LFkk;h dj.ks gk vfr’k; pkaxyk eqn~nk vkgs- c&;kp o”kkZiklqu j[kMysyk gk iz’u vkgs- dkgh dkgh deZpkjh rj

lsokfuo`Rrgh >kys- v’kh ifjfLFkrh gksoq u;s ;klkBh vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h dj.ks pkaxyh xks”V vkgs- vk;qDrkauh

;kckcrhr rj [kqyklk dsykp vkgs dh R;kl nqljs dkgh Qk;ns oxSjs feGr ukghr ijarq vLFkk;hpk LFkk;h >kyk ikfgts- gk

izLrko lHkkx`gkus o ek- egkikSjkauh ekU; djkok-

egkikfydk lfpo %&fo”k; Ø- 10 lanHkkZr ek- Jh- /kuat; cksMkjs ;kauh tks izLrko ekaMyk vkgs R;klkBh Jh- jktq bnukuh

o Jh- yky iatkch ;kauh leFkZu fnys vkgs- o gk izLrko lq/kkj.;klg 38 deZpk&;kauk LFkk;h dj.;kpk izLrko vkgs-

ikl\ loZ laerhus dh\ loZ laerhus\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers iq<hyizek.ks laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 10%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^dfu”B fyfid* ;k laoxkZr dkgh vLFkk;h

deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks- izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^^dfu”B fyihd** ;k laoxkZr 246 ins eatwj vkgsr- egkikfydsus

uO;kus izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s xq.kksRrj izek.k ljGlsok 75% vkf.k inksUurh 25% vlwu ljGlsosus

184 ins o inksUurhph 62 ins miyC/k gksrkr- rjh ljGlsosus Hkjko;kP;k fcanwukekoyhuqlkj izoxZ fugk; vkj{k.k] dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh f’kYyd vkj{k.k fugk; in la[;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k] lkekoqu

?ksrk ;s.kk&;k vLFkk;h deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh in

la[;k ;kapk rif’ky iq<hy izek.ks vkgs-

eatqj ins 246

ljGlsok 184 laoxkZps ukao % dfu”B fyihd

osruJs.kh %& :- 3050&75&3900&80&4590

inksUurh 62

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k vko';d

vkj{k.kkuqlkj

inla[;k

,dw.k dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh

la[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vkj{k.kkizek.ks ins

fjDr >kY;kuarj

Hkj.;kr ;s.kkjh in

la[;k

1- vuq-tkrh 8% 14 07 07 02 02 &

2- vuq-tekrh 22% 41 12 29 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 06 03 03 & & &

4- Hk- t-¼c½ 2-5% 05 02 03 & & &

5- Hk-t-¼d½ 3-5% 06 02 04 & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% 04 02 02 & & &

7- fo-ek-iz 2% 03 02 01 & & &

8- b-ek-o 9% 17 14 03 08 03 05

9- [kqys 48% 88 80 08 43 08 35

,dq.k 184 124 60 53 13 40

Ekgkikfydk lsok ‘krhZ fu;ekoyhe/;s ^^dfu”B fyihd@feVjokpd@Vadys[kd** gs in ljGlsosus

Hkj.;klkBh ‘kS{k.khd vgZrk iq<hyizek.ks & ,p- ,l- lh-] ‘kklu ekU; Vadys[ku ejkBh 30 ‘k-iz-fe- o baxzth 40 ‘k-iz-

fe- fnysyh vkgs-

ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr vl.kk&;k

[kkfyy deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy-

v-

dz-

vuq'ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

ljGlsosus LFkk;h dj.kslkBh

miyC/k >kysY;k deZpk&;kps

ukao

mesnokj /kkj.k djhr

vlysyh vgZrk

‘ksjk

1½ Jhe- lqes/kk v- lksGadh 11 oh] ¼MSCIT½ LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh- 1- vuq-tkrh & 07

2½ dq- Nk;k tkoGs

,e-,-] ejkBh o

baxzth Vadys[ku] ,y-

,y-ch-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

2- vuq- tekrh &29 & mesnokj miyC/k ukgh-

3- fo-tk- ¼v½ &03 & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t- ¼c½ &03 & mesnokj miyC/k ukgh-

5- Hk-t- ¼d½ & 4 & mesnokj miyC/k ukgh-

6 Hk-t- ¼M½ & 2 & mesnokj miyC/k ukgh-

7 fo ek iz & 01 & mesnokj miyC/k ukgh-

1½ Jh- tuknZu nsodj ch-dkWe ikVZ&1 LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

2½ Jh- jfoanz lukals ,l-,l-lh LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

8- b ek o & 03

3½ dq- ‘kkjnk fduGsdj ,p-,l-lh LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

1½ Jh- vftr Ogh- ukbZd ,p-,l-lh LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

2½ Jh- vtqZu ds- /kjeiky ,p-,l-lh LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

3½ dq- chuk vMokuh ,p-,l-lh]

¼MSCIT½

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

4½ Jh- gjs’k jkej[;kuh ,p-,l-lh LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

5½ Jh- gjs’k /keukuh ,p-,l-lh LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

6½ Jh- panj csykuh ,p-,l-lh LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

7½ Jh- fnid ‘kekZ ,p-,l-lh LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

9- [kqyk & 08

8½ Jh- ‘kadj yksVkuh ,l-,l-lh]

¼MSCIT½

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

Okjhy 13 vLFkk;h deZpkjh gs uxjikfydsiklqu dk;Zjr vlY;kus uxjikfydsus fofgr dsysyh vgZrk /kkj.k djhr

vlY;kus rlsp lnj laoxkZr vkj{k.kkuqlkj in miyC/k vlY;kus R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksÅu moZfjr 40 ins

vkj{k.kkuqlkj tlt’kh fjDr gksrhy rlrls R;kauk LFkk;h inkoj lkekowu ?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh

izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

ojhyizek.ks iz’kklukrQsZ vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h dj.;kpk izLrko lknj dj.ksr vkyk vkgs- ijarq vls

funZ’kukl vkys vkgs dh] ;k izLrkokl eatwjh fnY;kl brj dkgh deZpkjh vLFkk;h inkoj f’kYyd jkgr vkgs- ;k ckchaph

l[kksy iMrkM.kh dsY;kl vls fun’kZukl vkys dh o”ksZ 1996 e/;s egkuxjikfydk vkLFkkusr fofo/k ins eatwj djrkauk]

mYgkluxj egkuxjikfydsr cjsp deZpkjh vLFkk;h inkoj dk;Zjr vkgsr gs y{kkr ?ksoqup ‘kklukus rRdkyhu vk;qDrkauh

ikBfoysY;k Bjkokaoj fo’ks”kr% lnj deZpk&;kalkBh ins eatwj dsyh gksrh- rjh v’kk loZ deZpk&;kauk LFkk;h dj.ks mfpr

okVrs-

fyfid ;k laoxkZlkBh ,dq.k 246 ins eatwj vlwu R;kiSdh 75 VDds ljGlsosus] 25 VDds inksUurhus Hkjko;kps

vkgs gs iz’kklukus lknj dsys vkgs- ;k izdj.kh egkuxjikfydsus r;kj dsysY;k lsok Hkjrh fu;ekapk vk<kok ?ksrY;kl

R;ke/;s fyfid inklkBh 25 VDds is{kk tkLr ins inksUurhus Hkjrk ;s.kkj ukghr vls ueqn dsys vkgs ;kpk vFkZ vlk dh

vko’;drk okVY;kl gs izek.k deh djrk ;sbZy-

lcc] iz’kklukrQsZ lknj dj.ksr vkysyk izLrko] ins eatwj djrkauk ‘kklukpk mn~ns’k] lsokHkjrh fu;ekoyhrhy

rjrqnh] oLrqfLFkrh bR;knh y{kkr ?ksrk iq<hyizek.ks izLrko lknj dj.ksr ;sr vkgs-

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj dfu”B fyihd ;k laoxkZr 246 ins eatwj vkgsr- egkikfydsus izLrkfor

dsysY;k lsokizos’kfu;ekoyhuqlkj lnj inkoj ljGlsosus fu;qDrhlkBh mesnokjkauh [kkfyyizek.ks vgZrk /kkj.k dj.ks vko’;d

vkgs-

1½ ,p-,l-lh ifj{kk mRrh.kZ vkf.k baxzth 40 ‘k-iz-fe- o ejkBh 30 ‘k-iz-fe- Vadys[ku ifj{kk mRrh.kZ-

dfu”B fyihd ;k inkoj inksUurhus fu;qDrhlkBh mesnokjkauh [kkfyyizek.ks vgZrk /kkj.k dj.ks vko’;d vkgs-

1½ ,l-,l-lh ifj{kk mRrh.kZ vkf.k baxzth 40 ‘k-iz-fe- o ejkBh 30 ‘k-iz-fe- Vadys[ku ifj{kk mRrh.kZ-

egkikfydsus uO;kus izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s lnj laoxkZe/khy ljGlsok o inksUurhlkBh 75 %

25 VDds vls xq.kksRrj izek.k fnysys vkgs- lsokizos’k fu;ekoyhe/khy xq.kksRrj izek.kkuqlkj eatqj inkiSdh 185 ins fg

ljGlsok HkjrhlkBh o 61 ins inksUurhlkBh miyC/k gksr vkgsr- ljGlsosus Hkjko;kP;k 185 inkaoj fcanqukekoyhuqlkj

izoxZfugk; vko’;d inkapk rif’ky] dk;Zjr inkapk o izoxZfugk; fjDr inkapk rif’ky iq<hyizek.ks vkgs-

eatqj ins 246

ljGlsok 185

inksUurh 61

laoxkZps ukao % dfu”B fyihd

osruJs.kh %& :- 3050&75&3950&80&4590

,dq.k dk;Zjr

ins

233

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k

vko';d

vkj{k.k o

inla[;k

Hkjysyh

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vfrfjDr

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

1- vuq-tkrh 8% 14 09 05 & 02 02

2- vuq-tekrh 22% 41 25 16 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 06 06 & & & &

4- Hk- t- ¼c½ 2-5% 05 10 01 & & &

5- Hk-t- ¼d½ 3-5% 06 & & & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% 04 04 & & & &

7- fo-ek-iz 2% 03 02 01 & & &

8- b-ek-o 9% 18 14 04 & 06 04

9- [kqys 48% 88 92 & & 46 &

,dq.k 185 162 27 & & 06

fyihd ;k laoxkZr vLFkk;h inkoj dk;Zjr vl.kkjs deZpkjh gs rRdkyhu uxjikfydsr lqekjs 10&15 o”kkZiklqu jkstankjhoj

dk;Zjr gksrs R;kauk fnukad 2@11@1996 iklqu vLFkk;h inkoj fu;qDrh ns.;kr vkyh gksrh o fu;qDrh nsrkuk lnj deZpkjh gs

uxjikfydsP;kosGh vko’;d vlysyh ,l-,l-lh ikl fg vgZrk /kkj.k djhr vkgsr- ijarq fyihd ;k inklkBh fdeku vko’;d

vl.kkjh nksUgh Vadys[kukph vgZrk ts deZpkjh /kkj.k djhr ulrhy R;kauk ,d o”kkZP;k dkyko/khe/;s baxzth o ejkBh ;k nksUgh

Vadys[ku ifj{kk mRrh.kZ gksoqu izek.ki= lknj dj.;kP;k vVhl v/khu jkgqu ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vuq’ks”kkP;k

inkaoj l|k dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekowu ?ksrk ;sbZy-

v-dz- vuq'ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

ljGlsosus LFkk;h dj.kslkBh

miyC/k >kysY;k deZpk&;kps

ukao

mesnokj /kkj.k djhr

vlysyh vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tkrh & 05 1½ Jhe- Nk;k tkoGs

2½ Jh- jktsanz [kjkr

,e-,-] ejkBh o baxzth

Vadys[ku] ,y-,y-ch-

,l-,l-lh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

2- vuq- tekrh &16 & mesnokj miyC/k ukgh-

3- Hk-t-¼d½ &01 & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t-¼M½ &01 & mesnokj miyC/k ukgh-

5- fo ek iz & 01 & mesnokj miyC/k ukgh-

6- b ek o & 09 1½ Jh- tuknZu nsodj

2½ Jh- jfoanz lukals

3½ dq- ‘kkjnk fduGsdj

4½ ’kadj ekyo.kdj

5½ Jh- foykl lksuko.ks

ch-dkWe ikVZ&1

,l-,l-lh

,p-,l-lh

ch-,- ejkBh Vadys[ku

,p-,l-lh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

lnj deZpkjh ;kauk ykp fLodkjrkuk

jaxsgkFk idMys vlY;keqGs R;kauk

fuyafcr dsys vlqu R;kapsfo:/n

U;k;ky;kr [kVyk lq: vlqu izdj.k

U;k;izfo”B vkgs- R;keqGs R;kauk

U;k;ky;kpk fu.kZ; ykxsi;Zr dk;e

djrk ;s.kkj ukgh-

lnj deZpkjh ;kauk iS’kkpk vigkj

dsY;keqGs fuyafcr dsys vlqu

R;kapsfo:/n QkStnkjh xqUgk nk[ky

6½ Jhe- lqfurk oRrqjdj

7½ Jhe- efu”kk vfuy egktu

,p-,l-lh ejkBh o baxzth

Vadys[ku

ch-,-],y,lthMh

,e,llhvk;Vh

dsysyk vkgs- R;keqGs R;kauk

U;k;ky;kpk fu.kZ; ykxsi;Zr dk;e

djrk ;s.kkj ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

rlsp ;k laoxkZr inksUurhlkBh 61 ins miyC/k dsysyh vkgsr ijarq 15 inkaoj deZpkjh inksUurhus dk;Zjr vkgsr-

izLrkfor lsokizos’k fu;ekoyhe/;s lnj laoxkZr inksUurhlkBh deky e;kZnk 25 VDds fnysyh vkgs- R;kis{kk tkLr ins

inksUurhus Hkjrk ;s.kkj ukghr] ijarq deh Hkjyh rjh gjdr ukgh- egkikfydsP;k vkLFkkiusoj oxZ & M P;k laoxkZr dk;Zjr

vl.kkjs o fyihd ;k inklkBh vko’;d vl.kkjh vgZrk /kkj.k dj.kkjs deZpkjh miyC/k ukghr- R;keqGs inksUurhus

Hkjko;kph ins fjDr vkgsr vls vlys rjh eatqj inkis{kk tkLr deZpkjh ;k laoxkZr dk;Zjr ukghr- ijarq l|k dk;Zjr

vl.kk&;k deZpk&;kauk lnj laoxkZr dk;e dj.ks xjtsps vkgs- R;keqGs inksUurhus Hkjko;kP;k fjDr vlysY;k inkaoj

iq<hyizek.ks vLFkk;h deZpkjh lkekoqu ?ksrk ;srhy- inksUurhus Hkjko;kP;k 61 inkaoj fcanqukekoyhuqlkj izoxZfugk; vko’;d

inkapk] dk;Zjr inkapk o izoxZfugk; fjDr inkapk rif’ky iq<hyizek.ks vkgs- eatqj ins 246

ljGlsok 185

inksUurh 61

laoxkZps ukao % dfu”B fyihd

osruJs.kh %& :- 3050&75&3950&80&4590

,dq.k dk;Zjr

ins

232

v-

dz-

inksUurhlkBh VDdsokjhps

izek.k

vko';d

vkj{k.k o

inla[;k

Hkjysyh

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vfrfjDr

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

1- vuq-tkrh 13% 08 07 01 & & &

2- vuq-tekrh 7% 04 & 04 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 02 & 02 & & &

4- Hk- t- ¼c½ 2% 02 & 02 & & &

5- Hk-t- ¼d½ 3% 03 & 03 & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% 01 & 01 & & &

7- Hk-t- ¼c@d½ 1% 01 & 01 & & &

8- fo-ek-iz 2% & & & & & &

9- [kqys 67% 40 08 32 & 46 32

,dq.k 61 15 46 & 32

ojhyizek.ks inksUurhus Hkjko;klkBh f’kYyd vuq’ks”kkP;k inkaoj l|k dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy vLFkk;h

deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekowu ?ksrk ;sbZy-

v-

dz-

vuq'ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

inksUurhP;k inkaoj LFkk;h

dj.kslkBh miyC/k >kysY;k

deZpk&;kps ukao

mesnokj /kkj.k djhr

vlysyh vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tkrh & 01 & mesnokj miyC/k ukgh-

2- vuq- tekrh &04 & mesnokj miyC/k ukgh-

3- fo-tk-¼v½ &02 & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t-¼c½ &02 & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t-¼d½ &03 & mesnokj miyC/k ukgh-

5- Hk-t-¼M½ &01 & mesnokj miyC/k ukgh-

6- fo ek iz & 01 & mesnokj miyC/k ukgh-

7- [kqys& 32 1½ Jh- vftr Ogh-

ukbZd

2½ Jh- vtZqu ds-

/kjeiky

,l-,l-lh

,l-,l-lh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

lnj deZpkjh gs lu 2007 i;Zr

fo’ks”k vlk/kkj.k jtsoj vkgsr R;keqGs

R;kauk l|k dk;e djrk ;s.kkj ukgh-

jtk miHkksxqu vkY;kuarj R;kauk dk;e

djrk ;sbZy

3½ dq- fcuk vMok.kh

4½ Jh- gjs’k jkej[;kuh

5½ Jh- gjs’k /keukuh

6½ Jh- panj csykuh

7½ Jh- fnid ‘kekZ

8½ Jh- ‘kadj yksVkuh

9½ Jh- rkukth iraxjko

10½ dq- fxrk fgjkuankuh

11½ Jh- mes’k Bkdqj

12½ Jh- gjs’k gksrokuh

13½ Jh- lqjs’k ukxykuh

14½ Jh- ujs’k ekf[ktk

15½ Jhe- g”kkZ th-

jktiky

16½ Jhe- lqes/kk lksyadh

17½ dq- fejk HkkVh;k

18½ Jh-t;fla/kkuh gLlks

19½ Jh- vkuan Hkkuq’kkyh

20½ dq- lqfurk dqdjstk

21½ Jh- lqfuy ih- ‘kekZ

22½ Jh- jfoanz fctykuh

23½ dq- dkark uksrkuh

24½ Jh- lqjs’k d`iykuh

25½ Jh- jke vk;ykuh

26½ Jh- vadq’k dne

27½ Jh- tsBks

djepankuh

28½ Jh- vfuy ryjstk

29½ Jhe- izktDrk feyhan

dqyd.khZ

30½ Jh- ‘kadj lksgatk

31½ dq- lqfurk Bkdqj

32½ Jh- m/n~o yqYyk

,l-,l-lh

,l-,l-lh

,p-,l-lh

,p-,l-lh

,l-,l-lh

,l-,l-lh

ch-,-ejkBh Vadys[ku

,l-,l-lh

ch-,

,l-,l-lh

ch-dkWe-

,p-,l-lh

ch-dkWe-

vdjkoh

ch-dkWe-

,l-,l-lh

,l-,l-lh

ch-dkWe-

,l-,l-lh

,Q-ok;-ch-dkWe-

ch-dkWe-

vdjkoh

ch-dkWe-

,l-,l-lh

,Q-ok;-ch-dkWe-

,p-,l-lh

,e-,-] baxzth o ejkBh

Vadys[ku]

,y-,y-ch] baxzth

y?kqys[ku ifj{kk 80

‘k-iz-fes-

,l-,l-lh-

,Q-ok;-ch-,-

,l-,l-lh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

inksUurhP;k inkaoj ojhyizek.ks vLFkk;h deZpk&;kauk lkekoqu ?ksrY;kl lsokizos’k fu;ekoyhe/;s cny dj.;kph t:jh

ukgh rlsp eksB;k la[;sus vLFkk;h deZpkjh LFkk;h gksrhy- ljGlsok o inksUurhlkBh vkjf{kr vlysY;k inkaiSdh f’kYyd inkaoj

,dq.k 38 vLFkk;h deZpkjh LFkk;h djrk ;srhy- moZfjr 17 vLFkk;h deZpk&;kauk ins fjDr gksrhy rlrls LFkk;h inkaoj lkekoqu

?ksrk ;sbZy- ;klkBh egklHksiq<s iqUgk izLrko Bso.;kph vko’;drk ukgh- moZfjr 17 deZpk&;kauk LFkk;h vkns’k ns.;klkBh ek-

vk;qDr ;kauk izkf/kd`r dj.;kr ;sr vkgs o lnjpk izLrko egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 10 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- yky iatkch

vuqeksndkps uko %& Jh- jktq bnukuh

gh egklHkk iz’kklukrQsZ vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h dj.;klkBh vk.kysY;k izLrkokr va’kr% lq/kkj.kk d#u ojhy

izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^^dfu”B fyfid** ;k laoxkZr uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu

dk;Zjr vlysY;k o izLrkousr mYys[k dsysY;k 38 vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekowu ?ks.;kl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 11 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 11 %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^dfu”B vfHk;ark ¼LFkk-½*;k laoxkZr dkgh vLFkk;h

deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks- &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 11%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^dfu”B vfHk;ark ¼LFkk-½* ;k laoxkZr dkgh vLFkk;h

deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj dfu”B vfHk;ark ¼LFkk-½ ;k laoxkZr 26 ins eatwj vkgsr- egkikfydsus

uO;kus izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s xq.kksRrj izek.k ljGlsok 75% vkf.k inksUurh 25% vlwu ljGlsosus 19 ins o

inksUurhph 07 ins miyC/k gksrkr- rjh ljGlsosus Hkjko;kP;k fcabwukekoyhuqlkj izoxZ fugk; vkj{k.k] dk;Zjr LFkk;h deZpkjh

f’kYyd vkj{k.k fugk; in la[;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k] lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k vLFkk;h

deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh in la[;k ;kapk rif’ky iq<hy izek.ks

vkgs-

eatqj ins 26

ljGlsok 19 laoxkZps ukao % dfu”B vfHk;ark ¼LFkkiR;½

osruJs.kh %& :- 4500&125&7000 inksUurh 07

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k vko';d

vkj{k.kkuqlkj

inla[;k

,dw.k dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh

la[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vkj{k.kkizek.ks ins

fjDr >kY;kuarj

Hkj.;kr ;s.kkjh in

la[;k

1- vuq-tkrh 8% 01 & 01 & & &

2- vuq-tekrh 22% 04 & 04 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 01 01 & & & &

4- Hk- t-¼c½ 2-5% 01 & 01 & & &

5- Hk-t-¼d½ 3-5% 01 01 01 & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% & & & & & &

7- fo-ek-iz 2% & & & & & &

8- b-ek-o 9% 02 02 & & & &

9- [kqys 48% 09 07 02 02 02 &

,dq.k 19 11 09 02 02 &

ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy

deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy- mYgkluxj egkuxjikfydsus izLrkfor dsysY;k lsok izos’k fu;ekoyhe/;s ^^dfu”B

vfHk;ark** laoxkZph ins ljGlsosus Hkj.;klkBh vko’;d ‘kS{kf.kd vgZrk iq<hyizek.ks vkgs- & LFkkiR; vfHk;f=dh inoh@infodk

v-

dz-

vuq'ks”kkuqlkj

Hkjko;kP;k f’kYyd

vkj{k.kkrhy inla[;k

ljGlsosus vLFkk;h inkoj

dk;Zjr deZpk&;kaiSdh

ts”Brsuqlkj LFkk;h inkoj

lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k

deZpk&;kps ukao

mesnokj /kkj.k djhr

vlysyh vgZrk ‘ksjk

1- vuq- tkrh & 01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

1- vuq-tekrh& 04 & & mesnokj miyC/k ukgh-

3- Hk- t- ¼c½& 01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t- ¼d½ &01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

5- [kqyk & 02

1½ Jh- vkj- Vh- dyokuh

2½ Jh- ftrq pkSFkkuh

cka/kdke ‘kk[ksph

vfHk;akf=dh infodk

cka/kdke ‘kk[ksph

vfHk;kf=dh infodk

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

,dw.k & 09

Okjhy 02 vLFkk;h deZpkjh lnj inkph vgZrk /kkj.k djhr vlqu lnj laoxkZr vkj{k.kkuqlkj in miyC/k

vlY;kus R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 11 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- teuknkl iqjLokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- jke ikjokuh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^dfu”B vfHk;ark ¼LFkk-½* ;k

laoxkZr uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k [kkyhy 02 vLFkk;h deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekowu ?ks.;kl

ekU;rk nsr vkgs-

1½ Jh- vkj- Vh- dyokuh

2½ Jh- ftrq pkSFkkuh

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 12 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 12 %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^vuqjs[kd* ;k laoxkZrhy ,dk vLFkk;h

deZpk&;kl LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks- &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 12%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^vuqjs[kd* ;k laoxkZrhy ,dk vLFkk;h deZpk&;kl

LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj vuqjs[kd ;k laoxkZr 02 ins eatwj vkgsr- egkikfydsus uO;kus izLrkfor

dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s ljGlsosus 02 ins miyC/k gksrkr- rjh ljGlsosus Hkjko;kP;k fcanwukekoyhuqlkj izoxZ fugk;

vkj{k.k] dk;Zjr LFkk;h deZpkjh f’kYyd vkj{k.k fugk; in la[;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k]

lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k vLFkk;h deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh in la[;k

;kapk rif’ky iq<hy izek.ks vkgs-

eatqj ins 02 ljGlsok 02

laoxkZps ukao % vuqjs[kd

osruJs.kh %& :- 4000&100&6000 inksUurh &

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k vko';d

vkj{k.kkuqlkj

inla[;k

,dw.k dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh

la[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vkj{k.kkizek.ks ins fjDr

>kY;kuarj Hkj.;kr

;s.kkjh in la[;k

1- vuq-tkrh 8% 01 01 & & & &

2- vuq-tekrh 22% & & & & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% & & & & & &

4- Hk- t-¼c½ 2-5% & & & & & &

5- Hk-t-¼d½ 3-5% & & & & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% & & & & & &

7- fo-ek-iz 2% & & & & & &

8- b-ek-o 9% & & & 01 01 &

9- [kqys 48% 01 & 01 & & &

,dq.k 02 01 01 01 01 &

ojhyizek.ks vuqjs[kd laoxkZps in ljGlsosus Hkjko;klkBh egkikfydk lsok ‘krhZ fu;ekoyhuqlkj vgZrk & vk;- Vh- vk;-

e/kwu vuqjs[kd fdaok vkjs[kd izf’k{k.k iq.kZ dsysys vl.ks o lsosr vlY;kl o; 30 o”kkZis{kk vf/kd ulkos v’kh vkgs- mDr

f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk

;sbZy-

v-

dz-

vuq'ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

ljGlsosus vLFkk;h inkoj

dk;Zjr deZpk&;kaiSdh

ts”Brsuqlkj LFkk;h inkoj

lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k

deZpk&;kps ukao

mesnokj /kkj.k djhr vlysyh

vgZrk ‘ksjk

1- [kqyk & 01 Jh- Hkjr ch- fx/k ,aVjesMh;V MªkWbZx ifj{kk

mRrh.kZ

egkikfydk lsok

,dw.k & 01

Okjhy 01 vLFkk;h deZpkjh uxjikfydsiklwu dk;Zjr vlwu uxjikfydsus ;k inklkBh fofgr dsysyh vgZrk & ^^,aVjesMh;V

MªkWbZx ifj{kk mRrh.kZ** /kkj.k djhr vlY;kus o lnj laoxkZr vkj{k.kkuqlkj in miyC/k vlY;kus R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu

?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 12 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- fouksn Bkdqj

vuqeksndkps uko %& Jh- teuknkl iqjLokuh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^vuqjs[kd* ;k laoxkZr

uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k Jh- Hkjr ch- fx/k ;k vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h inkoj lkekowu ?ks.;kl

ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 13 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 13 %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^okgupkyd* ;k

laoxkZr dkgh vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 13 %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^okgupkyd* ;k

laoxkZr dkgh vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^^okgupkyd** ;k laoxkZr 60 ins eatwj vkgsr- egkikfydsus uO;kus

izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s xq.kRrj izek.k ljGlsok 75% vkf.k inksUurh 25% vlwu ljGlsosus 45 ins

o inksUurhph 15 ins miyC/k gksrkr- rjh ljGlsosus Hkjko;kP;k fcabwukekoyhuqlkj izoxZ fugk; vkj{k.k] dk;Zjr LFkk;h

deZpkjh] f’kYyd vkj{k.k fugk; in la[;k] vLFkk;h inkoj dk;Zjr deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k] lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k vLFkk;h deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh in la[;k

;kapk rif’ky iq<hy izek.ks vkgs-

eatqj ins 60 ljGlsok 45

laoxkZps ukao % okgupkyd

osruJs.kh %& :- 3050&75&3900&80&4590

inksUurh 15

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k

vko';d

vkj{k.kkuqlkj

,dw.k dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh

f'kYyd

vkj{k.k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vkj{k.kkizek.ks ins fjDr

>kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh

inla[;k la[;k fugk;

inla[;k

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vLFkk;h deZpkÚ;kaph in

la[;k

1- vuq-tkrh 8% 04 03 01 02 01 01

2- vuq-tekrh 22% 09 & 09 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 02 01 01 & & &

4- Hk- t-¼c½ 2-5% 01 & 01 & & &

5- Hk-t-¼d½ 3-5% 02 & 02 & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% 01 01 & & & &

7- fo-ek-iz 2% 01 & 01 & & &

8- b-ek-o 9% 05 02 03 & & &

9- [kqys 48% 20 04 16 03 03 &

,dq.k 45 11 34 05 04 01

ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr vl.kk&;k

[kkfyy deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy- mYgkluxj egkuxjikfydsus izLrkfor dsysY;k lsok izos’k

fu;ekoyhe/;s ^^okgupkyd** laoxkZph ins ljGlsosus Hkj.;klkBh vko’;d ‘kS{kf.kd vgZrk iq<hyizek.ks vkgs- &

lkrohikl] tMokgu ijokuk/kkjd- v-

dz-

f’kYyd vkj{k.k fugk;

inla[;k

ljGlsosus LFkk;h dj.kslkBh miyC/k

>kysY;k deZpk&;kps ukao

mesnokj /kkj.k djhr

vlysyh vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tkrh& 01 Jh- jkolkgsc tkoGs 7 oh-

tM okgu ijokuk

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

2- vuq-tekrh& 09 & & mesnokj miyC/k ukgh-

3- fo tk- ¼v½& 01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

4 Hk- t- ¼c½& 01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

5 Hk-t- ¼d½&02 & & mesnokj miyC/k ukgh-

6- fo ek iz & 01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

7- b- ek- o- & 03 & & mesnokj miyC/k ukgh-

8 [kqyk & 16 1½ Jh- eksguvkIik ikapkG

¼[kqyk½

2½ Jh- lqjs’k jktiqr

¼[kqyk½

3½ Jh- fnyhi pOgk.k

¼[kqyk½

6 oh] tM okgu ijokuk

7 oh] gyds okgu

ijokuk

7 oh] gyds okgu

ijokuk

vko';d vgZrsph vV f’kFkhy d:u LFkk;h

dj.;kl gjdr ukgh

vko';d vgZrsph vV f’kFkhy d:u LFkk;h

dj.;kl gjdr ukgh

vko';d vgZrsph vV f’kFkhy d:u LFkk;h

dj.;kl gjdr ukgh-

Okjhy 04 vLFkk;h deZpk&;kaiSdh [kqY;kizoxkZr lkekoqu ?ks.;kr ;s.kkjs deZpkjh gs ^^okgupkyd** ;k inkph

vko’;drk vgZrk /kkj.k dfjr ukghr- rFkkfi] lnj deZpkjh gs uxjikfydsiklqu dk;Zjr vlY;kus R;kapsckcrhr vko’;d vgZrsph

vV f’kFkhy d:u lnj laoxkZr vkj{k.kkuqlkj in miyC/k vlY;kus R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s

ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 13 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- /kuat; cksMkjs

vuqeksndkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^okgupkyd* ;k laoxkZr

uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k [kkyhy 04 vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h inkoj lkekowu ?ks.;kl ekU;rk

nsr vkgs-

1½ Jh- jkolkgsc tkoGs

2½ Jh- eksguvkIik ikapkG

3½ Jh- lqjs’k jktiqr

4½ Jh- fnyhi pOgk.k

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 14 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 14 %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^feL=h* ;k laoxkZr dkgh

vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 14%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^feL=h* ;k laoxkZr dkgh

vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^^feL=h** ;k laoxkZr 19 ins eatwj vkgsr- egkikfydsus

uO;kus izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s xq.kRrj izek.k ljGlsok 75% vkf.k inksUurh 25%

vlwu ljGlsosus 10 ins o inksUurhph 09 ins miyC/k gksrkr- rjh ljGlsosus Hkjko;kP;k

fcanwukekoyhuqlkj izoxZ fugk; vkj{k.k] dk;Zjr LFkk;h deZpkjh f’kYyd vkj{k.k fugk; in la[;k vLFkk;h

inkoj dk;Zjr deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k] lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k vLFkk;h deZpk&;kaph izoxZ

fugk; in la[;k o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh in la[;k ;kapk rif’ky iq<hy

izek.ks vkgs- eatqj ins 19

ljGlsok 10 laoxkZps ukao % feL=h

osruJs.kh %& :- 3050&75&3900&80&4590 inksUurh 09

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k vko';d

vkj{k.kkuqlkj

inla[;k

,dw.k dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh

la[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vkj{k.kkizek.ks ins fjDr

>kY;kuarj Hkj.;kr

;s.kkjh vLFkk;h

deZpkÚ;kaph in la[;k

1- vuq-tkrh 8% 01 01 & 05 & 05

2- vuq-tekrh 22% 02 & 02 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 01 & 01 & & &

4- Hk- t-¼c½ 2-5% & & & & & &

5- Hk-t-¼d½ 3-5% & & & 01 & 01

6- Hk- t- ¼M½ 2% & & & & & &

7- fo-ek-iz 2% & & & & & &

8- b-ek-o 9% 01 01 & & & &

9- [kqys 48% 05 01 04 04 04 &

,dq.k 10 04 07 10 04 06

ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj

dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy- mYgkluxj egkuxjikfydk

lsok ‘krhZ fu;ekoyhe/;s ^^feL=h** laoxkZrhy ljGlsosus Hkjko;kP;k inklkBh vko’;d vgZrk iq<hyizek.ks

vkgs- & ,l-,l-lh-ikl o vk;-Vh-vk;- izf’k{k.k o lnj dkekpk rhu o”kkZpk vuqHko v’kh vgZrk fnysyh

vkgs- v-dz- ljGlsok vuq'ks”kkuqlkj

Hkjko;kP;k f’kYyd

vkj{k.kkrhy inla[;k

ljGlsosus LFkk;h dj.kslkBh miyC/k

>kysY;k deZpk&;kps ukao

mesnokj /kkj.k

djhr

vlysyh

vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tekrh& 02 & mesnokj miyC/k ukgh-

2- fotk ¼v½ & 01 & mesnokj miyC/k ukgh-

3- [kqyk & 04 1½ Jh- dUgS;kyky dqdjstk

¼[kqyk½

2½ Jh- pquhyky ykyok.kh

¼[kqyk½

vkBoh

lkroh

vko';d vgZrsph vV f’kFkhy d:u

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

&**&

3½ Jh- e/kqdj tkoGs

¼vuq- tkrh½

4½ Jh- [kqMw ukjk;.k nxMs

¼[kqyk½

ikpoh

lkroh

&**&

&**&

Okjhy 04 vLFkk;h deZpkjh uxjikfydsiklqu dk;Zjr vlY;kus lnj inkph vgZrsph vV f’kfFky

d:u lnj laoxkZr vkj{k.kkuqlkj in miyC/k vlY;kus R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ks.;kpk izLrko ek-

egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 14 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- cPpkjke #ipankuh

vuqeksndkps uko %& Jh- egs’k lq[kjkekuh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^feL=h* ;k laoxkZr

uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k [kkyhy 04 vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h inkoj lkekowu

?ks.;kl ekU;rk nsr vkgs-

1½ Jh- dUgS;kyky dqdjstk

2½ Jh- pquhyky ykyok.kh

3½ Jh- e/kqdj tkoGs

4½ Jh- [kqMw ukjk;.k nxMs

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 15 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 15 %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^jaxkjh* ;k laoxkZr ,dk

vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 15%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^jaxkjh* ;k laoxkZr ,dk

vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^^jaxkjh** ;k laoxkZr 01 in eatwj vkgs- egkikfydsus

uO;kus izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s lnj in ljGlsosus Hkjko;kps vlwu ,dkdh in vlY;kus

R;kyk vkj{k.k ykxw gksr ukgh- lsokizos’k fu;ekoyhe/;s ‘kS{kf.kd vgZrk iq<hyizek.ks fnyh vkgs & ekU;rk

izkIr fo|kihBkdMhy ^^vkVZ Vhpj fMIyksek** izek.ki= izf’k{k.k mRrh.kZ vl.ks vko’;d- rlsp uxjikfydsus

lnj inklkBh fofgr dsysyh vgZrk iq<hy izek.ks vkgs & ^^,fyesaVjh MªkWbZax** izek.ki= izf’k{k.k-

lnj laoxkZe/;s l|fLFkrhr Jh- v:.k ckfoLdj gs fnukad 2@11@1996 iklwu vLFkk;h inkoj

dk;Zjr vkgsr- R;kapk tkrhpk izoxZ vuq- tkrh gk vkgs- rlsp Jh- ckfoLdj gs uxjikfydk o egkikfydsus

fofgr dsysyh ‘kS{kf.kd vgZrk /kkj.k djhr ukghr- R;keqGs ‘kS{kf.kd vgZrsph vV f’kFkhy d:u R;kauk jaxkjh

;k LFkk;h inkoj lkekowu ?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 15 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- fouksn Bkdqj

vuqeksndkps uko %& Jh- eksgu jkej[;kuh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^jaxkjh* ;k laoxkZr

uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k Jh- v:.k ckfoLdj ;k vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h inkoj

lkekowu ?ks.;kl ekU;rk nsr vkgs- lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 16 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 16 %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^xoaMh* ;k laoxkZr dkgh

vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 16%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^xoaMh* ;k laoxkZr dkgh

vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^^xoaMh** ;k laoxkZr 11 ins eatwj vkgsr- egkikfydsus

uO;kus izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s xq.kRrj izek.k ljGlsok 75% vkf.k inksUurh 25%

vlwu ljGlsosus 08 ins o inksUurhph 03 ins miyC/k gksrkr- rjh ljGlsosus Hkjko;kP;k

fcabwukekoyhuqlkj izoxZ fugk; vkj{k.k] dk;Zjr LFkk;h deZpkjh f’kYyd vkj{k.k fugk; in la[;k vLFkk;h

inkoj dk;Zjr deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k] lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k vLFkk;h deZpk&;kaph izoxZ

fugk; in la[;k o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh in la[;k ;kapk rif’ky iq<hy

izek.ks vkgs- eatqj ins 11

ljGlsok 08 laoxkZps ukao % xoaMh

osruJs.kh %& :- 3050&75&3900&80&4590

inksUurh 03

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k vko';d

vkj{k.kkuqlkj

inla[;k

,dw.k dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh

la[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vkj{k.kkizek.ks ins fjDr

>kY;kuarj Hkj.;kr

;s.kkjh vLFkk;h

deZpkÚ;kaph in la[;k

1- vuq-tkrh 8% 01 01 & 05 02 03

2- vuq-tekrh 22% 01 & 01 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 01 & 01 & & &

4- Hk- t-¼c½ 2-5% & & & & & &

5- Hk-t-¼d½ 3-5% & & & & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% & & & & & &

7- fo-ek-iz 2% & & & & & &

8- b-ek-o 9% 01 01 & & & &

9- [kqys 48% 04 02 02 & & &

,dq.k 08 04 04 05 02 03

ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj

dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy- mYgkluxj egkuxjikfydk

lsok ‘krhZ fu;ekoyhe/;s ^^xoaMh** laoxkZrhy ljGlsosus Hkjko;kP;k inklkBh vko’;d vgZrk iq<hyizek.ks

vkgs- & vk;- Vh- vk;- e/kwu izf’k{k.k iq.kZ dsysyk vlkos- o lnj dkekpk rhu o”kkZpk vuqHko- v-

dz-

vuq'ks”kkuqlkj

Hkjko;kP;k f’kYyd

vkj{k.kkrhy inla[;k

ljGlsosus LFkk;h dj.kslkBh miyC/k

>kysY;k deZpk&;kps ukao

mesnokj

/kkj.k djhr

vlysyh

vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tekrh& 01 & mesnokj miyC/k ukgh-

2- fotk ¼v½ & 1 & mesnokj miyC/k ukgh-

3- [kqyk & 02 1½ Jh- ckcq ch- HkokG

¼vuq-tkrh½

2½ Jh-olar ,l- [ksMdj

¼vuq-tkrh½

lk{kj

lgkoh

vko';d vgZrsph vV f’kFkhy d:u LFkk;h

dj.;kl gjdr ukgh-

vko';d vgZrsph vV f’kFkhy d:u LFkk;h

dj.;kl gjdr ukgh-

,dw.k & 4

Okjhy 02 vLFkk;h deZpkjh lnj inkph vko’;d vgZrk /kkj.k djhr ukghr- rFkkfi] lnjps

deZpkjh gs uxjikfydsiklqu dk;Zjr vlY;kus lnj laoxkZr vkj{k.kkuqlkj in miyC/k vlY;kus R;kauk LFkk;h

inkoj lkekoqu ?ksowu ;k laoxkZrhy moZfjr 03 ins vkj{k.kkuqlkjtltls fjDr gksrhy rlrls R;kauk LFkk;h

inkoj lkekowu ?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 16 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- vadq’k EgLds

vuqeksndkps uko %& Jh- lqjs’k tk/ko

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^xoaMh* ;k laoxkZr

uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k [kkyhy 02 vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h inkoj lkekowu

?ks.;kl ekU;rk nsr vkgs-

1½ Jh- ckcq ch- HkokG

2½ Jh-olar ,l- [ksMdj

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 17 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo”k; Ø- 17%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^jskM eqdkne* ;k laoxkZr

dkgh vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 17%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^jskM eqdkne* ;k laoxkZr

dkgh vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^^jksMeqdkne** ;k laoxkZr 61 ins eatwj vkgsr-

egkikfydsus uO;kus izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s xq.kksRrj izek.k inksUurh 100% vlwu 61

ins miyC/k gksrkr- rjh ljGlsosus Hkjko;kP;k fcanwukekoyhuqlkj izoxZ fugk; vkj{k.k] dk;Zjr LFkk;h

deZpkjh f’kYyd vkj{k.k fugk; in la[;k] vLFkk;h inkoj dk;Zjr deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k]

lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k vLFkk;h deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj

Hkj.;kr ;s.kkjh in la[;k ;kapk rif’ky iq<hy izek.ks vkgs-

eatqj ins 61

ljGlsok & laoxkZps ukao % jksMeqdkne ¼dk;Zjr & 65½

osruJs.kh %& :- 2610&60&2910&65&3300&70&4000

inksUurh 61

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k vko';d

vkj{k.kkuqlkj

inla[;k

,dw.k dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh

la[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vkj{k.kkizek.ks ins

fjDr >kY;kuarj

Hkj.;kr ;s.kkjh

vLFkk;h deZpkÚ;kaph

in la[;k

1- vuq-tkrh 13% 08 03 05 13 05 08

2- vuq-tekrh 7% 04 & 04 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 02 & 02 & & &

4- Hk- t-¼c½ 2% 01 & 01 & & &

5- Hk-t-¼d½ 3% 02 & 02 01 01 &

6- Hk- t- ¼M½ 2% 01 & 01 & & &

7- Hk-t-¼c@d½ 2% 01 & 01 & & &

8- fo-ek-iz 2% 01 & 01 & & &

9- [kqys 67% 41 06 35 42 35 07

,dq.k 61 09 52 56 41 15

ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj

dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy-

v-

dz-

vuq'ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

inksUurhosus LFkk;h dj.kslkBh miyC/k

>kysY;k deZpk&;kps ukao

mesnokj /kkj.k

djhr vlysyh

vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tkrh & 05 1½ Jh- i`Fohjkt dne

2½ Jh- x.kir nsoq iokj

3½ Jh- fgjkyky l- ixkjs

4½ Jh- egsanz uk- dksBkoys

5½ Jh- dSyk’k vkj- xk;dokM

Ukooh

frljh

vkBoh

,l-,l-lh

lgkoh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

2- vuq-tekrh& 04 & & mesnokj miyC/k ukgh-

3- fo tk- ¼v½& 02 & & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk- t- ¼c½& 01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

5- Hk-t- ¼d½ &02 1½ Jh- jktsanz eksrhyky gj.ks ,p-,l-lh-] ejkBh

o baxzth Vadys[ku

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

6- Hk-t- ¼M½ &01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

7- Hk-t-¼c@d½& 01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

8- fo-ek-iz& 01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

9- [kqyk & 35 1½ Jh- /kukth nslys ¼beko½

2½ Jh- ‘kke fjtok.kh

3½ Jh- ,l-,e- dqyd.khZ

4½ Jh- jkenkl xks- tk/ko

¼beko½

5½ Jh- jkepanz ekf[ktk

6½ Jh- izrkiflax ukjk;.kflax

7½ Jh- lqjs’k eq- xqjlgkuh

8½ Jh- lqjs’k g- jkeukuh

9½ Jh- lqjs’k gksrpankuh

10½ Jh- /keZqey ,e- djhjk

11½ Jh- oklqnso ‘kekZ

12½ Jh- l[kkjke ek- fuphrs

¼beko½

13½ Jh- dey xqtjkuh

14½ Jh- Hktuflax djhjk

15½ Jh- banjyky fppjh;k

16½ Jh- jktq Vh- Nqxkuh

17½ Jh- lqjs’k ‘kadj fude

18½ Jh- gjs’k ch- pkoyk

19½ Jh- iz’kkar th- lkysdj

vkBoh

,l-,l-lh

,l-,l-lh

ch-,- ¼nqljs o”kZ½

pkSFkh

frljh

,l-,l-lh

,l-,l-lh

ikpoh

lk{kj

lk{kj

uooh

lkroh

,l-,l-lh

,l-,l-lh

lkroh

vkBoh

vkBoh

lk{kj

lkroh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

20½ Jh- fnid oyspk ¼beko½

21½ Jh- Kkus’oj ‘ak- nqHksys

¼beko½

22½ Jh- x.kir fuphrs ¼beko½

23½ Jh- ij’kqjke jkepanz f’kans

¼vuq-tkrh½

24½ Jh- jktq ,l- islokuh

25½ Jh- n’kjFk nqHksys ¼beko½

26½ Jh- vfuy ika- [kackGDj

¼beko½

27½ Jh-jfoanz ,l-ikVhy ¼beko½

28½ Jh- jktsanz M- eksjs

29½ Jh- fgjkadkr tk- nqHksys

¼beko½

30½ Jh- ckcqjko jaxukFk ikpfiaMs

31½ Jh- olar d`”.kk Qyksjs

¼beko½

32½ gjs’k th- mnklh ¼[kqyk

33½ Jh- jes’k bnukuh ¼[kqyk½

34½ Jh- fouk;d Fkksjkr

¼vuq- tkrh½

35½ Jh- oStukFk lksukck jktHkkst

¼[kqyk½

vkBoh

pkSFkh

uooh

vkBoh

pkSFkh

lgkoh

uooh

uooh

uooh

vdjkoh] ejkBh]

baxzth Vadys[ku]

,e-,l-lh-vk;-Vh

vkBoh

,l-,l-lh-

ikpoh

,l-,l-lh-

vkBoh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

Okjhy 41 vLFkk;h deZpkjh gs ljGlsosus vLFkk;h inkoj ?ksrys vkgsr- jksMeqdkne laoxkZph ins

inksUurhus Hkjko;kph vlqu R;klkBh etwj inkpk 10 o”kkZpk vuqHko gh vgZr fnysyh vkgs- lnj deZpkjh gs

uxjikfydsiklqu dk;Zjr vlY;kus R;kapsckcrhr vko’;d vgZrsph vV f’kFkhy d:u] lnj laoxkZr

vkj{k.kkuqlkj in miyC/k vlY;kus R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksowu moZfjr 15 deZpkÚ;kauk vkj{k.kkuqlkj

tlt’kh ins fjDr gksrhy rlrls R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh

izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 17 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- fouksn Bkdqj

vuqeksndkps uko %& Jh- teuknkl iqjLokuh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^jksM eqdkne* ;k

laoxkZr uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k izLrkousr ueqn dsysY;k 41 vLFkk;h deZpk&;kl

LFkk;h inkoj lkekowu ?ks.;kl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 18 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo”k; Ø- 18%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^igkjsdjh@lqj{kkj{kd* ;k

laoxkZr dkgh vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 18%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^igkjsdjh@lqj{kkj{kd* ;k

laoxkZr dkgh vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj igkjsdjh@lqj{kkj{kd ;k laoxkZr 96 ins eatwj

vkgsr- egkikfydsus uO;kus izLrkfor dsysY;k lsokizos’k fu;ekoyhe/;s ljGlsosus 96 ins miyC/k gksrkr-

rjh ljGlsosus Hkjko;kP;k fcabwukekoyhuqlkj izoxZ fugk; vkj{k.k] dk;Zjr LFkk;h deZpkjh f’kYyd vkj{k.k

fugk; in la[;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr deZpkÚ;kaph izoxZ fugk; in la[;k] lkekoqu ?ksrk ;s.kkÚ;k

vLFkk;h deZpkÚ;kaph izoxZ fugk; in la[;k o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh in

la[;k ;kapk rif’ky iq<hy izek.ks vkgs-

eatqj ins 96

ljGlsok 96 laoxkZps ukao % igkjsdjh@lqj{kkj{kd

osruJs.kh %& :- 2550&55&2600&60&3200

inksUurh &

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k vko’;d

vkj{k.kkuqlkj

inla[;k

,dw.k dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh

la[;k

f’kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vkj{k.kkizek.ks ins

fjDr >kY;kuarj

Hkj.;kr ;s.kkjh

vLFkk;h

deZpkÚ;kaph in

la[;k

1- vuq-tkrh % 07 07 & 21 09 ¼[kqyk

izoxZ½

12

2- vuq-tekrh 22% 22 07 15 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 03 01 02 & & &

4- Hk- t-¼c½ 2-5% 02 02 & & & &

5- Hk-t-¼d½ 3-5% 03 01 02 & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% 02 01 01 & & &

7- fo-ek-iz 2% 02 01 01 & & &

8- b-ek-o 9% 09 07 02 08 06 02

9- [kqys 48% 46 vuq-tkrh

05$15 26 13 13 &

,dq.k 96 47 49 42 28 14

egkikfydk lsok’krhZ fu;ekoyhe/;s ^^lqj{kkj{kd@igkjsdjh** gs in ljGlsosus Hkj.;klkBh

iq<hyizek.ks vgZrk fnysyh vkgs- & lk{kj o ‘kkfjjhdn`”V;k lqn`V ¼fdeku maph 165] lseh o fdeku 5 lseh

Nkrh Qqxoqu 71 lseh o out 50] fd- xzW- lnks”k n`”Vh½

ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj

dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy-

v-dz- vuq’ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

ljGlsosus LFkk;h dj.kslkBh miyC/k >kysY;k

deZpk&;kps ukao

mesnokj /kkj.k

djhr

vlysyh

‘ksjk

vgZrk

1- vuq-tekrh& 15 & & mesnokj miyC/k ukgh-

2- fo- tk- ¼v½& 02 & & mesnokj miyC/k ukgh-

3 Hk-t- ¼d½ &02 & & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t- ¼M½ &01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

5- oe k iz & 01 & & mesnokj miyC/k ukgh-

6- b ek o & 02

1½ Jh- okydq vacq dMq

2½ Jh- fd’kksj lnkf’ko ekudj

frljh

lgkoh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh LFkk;h

dj.;kl gjdr ukgh

7- [kqyk & 26 1½ Jh- esgcqck ‘ks[k ¼[kqyk½

2½ Jh- lair ikVhy ¼[kqyk½

3½ Jh- ckek th- HkksbZj ¼[kqyk½

4½ Jh- jfoanz cksjls ¼[kqyk½

5½ Jh- dfjvIik dYyIik ¼[kqyk½

6½ Jh- ds’koizlkn feJk ¼[kqyk½

7½ Jh- ujs’k jkBksM ¼[kqyk½

8½ Jh- uoy HkaMkjh ¼[kqyk½

9½ Jh- gjh HkksaxkMs ¼[kqyk½

10½ Jh- gjhnkl eksfgrs ¼[kqyk½

11½ Jh- eqjyh/kj fHkMs ¼[kqyk½

12½ Jh- cGhjke ns’keq[k ¼[kqyk½

13½ Jh- fu;kt ‘ks[k ¼[kqyk½

14½ Jh- rqylhjke fjloky

¼vuq-tkrh½

15½ Jh- nknw f’kjlkB ¼vuq-tkrh½

16½ Jh- /kujkt ckxqy ¼vuq-tkrh½

17½ Jh- ckGw lksuo.ks ¼vuq-tkrh½

18½ Jh- v’kksd [kaMkjs ¼vuq-tkrh½

19½ Jh- e/kwdj ykBs ¼vuq-tkrh½

20½ Jh- jfoanz HkksbZj ¼vuq-tkrh½

21½ Jh- ;’koar lkSnk.ks ¼vuq-tkrh½

22½ Jh- ckcwyky iokj ¼vuq-tkrh½

23½ Jh- iqaMyhd nqHksys ¼beko½

24½ Jh- ukenso [kackGdj ¼beko½

25½ Jh- v’kksd jkÅr ¼beko½

26½ Jh- ujsanz ikVhy ¼beko½

lk{kj

uooh-

,l-,l-lh-

lk{kj

lk{kj

lgkoh

pkSFkh

lk{kj

&

&

&

&

uooh

ifgyh

lkroh

,l-,l-lh-

pkSFkh

lkroh

lk{kj

lkroh

lk{kj

lk{kj

lkroh

pkSFkh

lkroh

uooh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

Okjhy 28 vLFkk;h deZpkjh gs uxjikfydsiklqu dk;Zjr vlY;kus uxjikfydsus fofgr

dsysyh vgZrk /kkj.k djhr vlY;kus rlsp lnj laoxkZr vkj{k.kkuqlkj in miyC/k vlY;kus R;kauk LFkk;h

inkoj lkekoqu ?ksÅu moZfjr 14 ins vkj{k.kkuqlkj tlt’kh fjDr gksrhy rlrls R;kauk LFkk;h inkoj

lkekowu ?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 18 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- fouskn Bkdqj

vuqeksndkps uko %& Jh- teuknkl iqjLokuh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj

^igkjsdjh@lqj{kkj{kd* ;k laoxkZr uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k izLrkousr ueqn dsysY;k

28 vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h inkoj lkekowu ?ks.;kl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 19 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo”k; Ø- 19%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^f’kikbZ* ;k laoxkZr dkgh

vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 19%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^f’kikbZ* ;k laoxkZr dkgh

vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^^f’kikbZ** ;k laoxkZr 144 ins eatwj vkgsr-

egkikfydsus uO;kus izLrkfor dsysY;k lsok ‘krhZ fu;ekoyhizek.ks ljGlsosus 144 ins miyC/k gksrkr- rjh

ljGlsosus Hkjko;kP;k fcanwwukekoyhuqlkj izoxZ fugk; vkj{k.k] dk;Zjr LFkk;h deZpkjh] f’kYyd vkj{k.k

fugk; in la[;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k] lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k

vLFkk;h deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh in

la[;k ;kapk rif’ky iq<hy izek.ks vkgs- eatqj ins 144

ljGlsok 144 laoxkZps ukao % f’kikbZ

osruJs.kh %& :- 2550&55&2600&60&3200 inksUurh &

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k vko';d

vkj{k.kkuqlkj

inla[;k

,dw.k dk;Zjr

LFkk;h deZpkjh

la[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpkÚ;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kkÚ;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vkj{k.kkizek.ks ins

fjDr >kY;kuarj

Hkj.;kr ;s.kkjh

vLFkk;h deZpkÚ;kaph

in la[;k

1- vuq-tkrh 8% 12 12 & 04 & 04

2- vuq-tekrh 22% 32 02 30 & & &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 03 & 03 & & &

4- Hk- t-¼c½ 2-5% 04 & 04 & & &

5- Hk-t-¼d½ 3-5% 05 & 05 & & &

6- Hk- t- ¼M½ 2% 03 01 02 & & &

7- fo-ek-iz 2% 03 & 03 & & &

8- b-ek-o 9% 13 09 04 02 02 &

9- [kqys 48% 69 75 & 10 & 10

,dq.k 144 99 51 16 02 14

ojhyizek.ks f’kikbZ laoxkZph ins ljGlsosus Hkjko;klkBh egkikfydk lsok ‘krhZ fu;ekoyhuqlkj vgZrk

& pkSFkh ikl v’kh vkgs- mDr f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj dk;Zjr vl.kkjs

[kkfyy deZpkjh egkikfydsP;k lsok ‘krhZ fu;ekoyhizek.ks vgZrk /kkj.k djhr vkgsr-

v-dz- vuq'ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

ljGlsosus LFkk;h dj.kslkBh miyC/k

>kysY;k deZpk&;kps ukao

mesnokj /kkj.k

djhr

vlysyh

vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tekrh& 30 & & mesnokj miyC/k ukgh

2- fo- tk- ¼v½& 03 & & mesnokj miyC/k ukgh-

3- Hk-t- ¼c½ &04 & & mesnokj miyC/k ukgh-

4- Hk-t- ¼d½ &05 & & mesnokj miyC/k ukgh-

5- Hk-t- ¼M½ &02 & & mesnokj miyC/k ukgh

6- fo ek iz & 03 & & mesnokj miyC/k ukgh

7- b ek o & 04 1½ Jh- ‘kkarkjke nRrw pkS/kjh

2½ Jhe- lfork lnkf’ko HkksbZj

,l-,l-lh

lgkoh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh-

Okjhy 02 vLFkk;h deZpkjh lnj inkph vgZrk /kkj.k djhr vlqu lnj laoxkZr vkj{k.kkuqlkj in

miyC/k vlY;kus R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrY;koj f’kYyd moZjhr 14 vLFkk;h deZpkÚ;kauk tlt’kh

ins fjDr gksrhy rlrls R;kauk LFkk;h dj.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr

vkgs-

egklHkk Bjko dz% 19 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- yky iatkch

vuqeksndkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^f’kikbZ* ;k laoxkZr

uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k [kkyhy 02 vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h inkoj lkekowu

?ks.;kl ekU;rk nsr vkgs-

1½ Jh- ‘kkarkjke nRrw pkS/kjh

2½ Jhe- lfork lnkf’ko HkksbZj

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 20 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo”k; Ø- 20%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^etwj* ;k laoxkZr dkgh

vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k; lokZuqers laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 20%& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^etwj* ;k laoxkZr dkgh

vLFkk;h deZpk&;kal LFkk;h dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj etwj ;k laoxkZr 418 ins eatwj vkgsr- egkikfydsus uO;kus

izLrkfor dsysY;k lsok ‘krhZ fu;ekoyhizek.ks ljGlsosus 418 ins miyC/k gksrkr- rjh ljGlsosus Hkjko;kP;k

fcanwukekoyhuqlkj izoxZ fugk; vkj{k.k] dk;Zjr LFkk;h deZpkjh f’kYyd vkj{k.k fugk; in la[;k] vLFkk;h inkoj

dk;Zjr deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k] lkekoqu ?ksrk ;s.kk&;k vLFkk;h deZpk&;kaph izoxZ fugk; in la[;k

o vkj{k.kkizek.ks ins fjDr >kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh in la[;k ;kapk rif’ky iq<hy izek.ks vkgs- eatqj ins 418 laoxkZps ukao % etwj

osruJs.kh %& :- 2550&55&2600&60&3200

ljGlsok

418

v-

dz-

ljGlsosus VDdsokjhps

izek.k vko';d

vkj{k.kkuqlk

j inla[;k

,dw.k

dk;Zjr

LFkk;h

deZpkjh

la[;k

f'kYyd

vkj{k.k

fugk;

inla[;k

vLFkk;h inkoj

dk;Zjr

deZpk&;kaph

izoxZfugk;

inla[;k

lkekoqu ?ksrk

;s.kk&;k

vLFkk;h

deZpkjh

izoxZfugk;

la[;k

vkj{k.kkizek.ks ins fjDr

>kY;kuarj Hkj.;kr ;s.kkjh

vLFkk;h deZpkÚ;kaph in

la[;k

1- vuq-tkrh 8% 33 24 09 121 09$63 49

2- vuq-tekrh 22% 92 08 84 02 02 &

3- fo-tk- ¼v½ 3% 13 01 12 04 04 &

4- Hk- t-¼c½ 2-5% & &

5- Hk-t-¼d½ 3-5% 02 &

6- Hk- t- ¼M½ 2%

33

06

27

02

& &

7- fo-ek-iz 2% 08 & 08 & & &

8- b-ek-o 9% 38 34 04 56 04$31 21

9- [kqys 48% 201 24 177 106 83 23

,dq.k 418 97 315 291 198 93

ojhyizek.ks ljGlsosus Hkjko;klkBh f’kYyd vkj{k.kkuqlkj fjDr inkaoj l/;k vLFkk;h inkoj

dk;Zjr vl.kk&;k [kkfyy deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy-

v-

dz-

vuq'ks”kkuqlkj Hkjko;kP;k

f’kYyd vkj{k.kkrhy

inla[;k

ljGlsosus LFkk;h dj.kslkBh miyC/k >kysY;k

deZpk&;kps ukao

mesnokj

/kkj.k djhr

vlysyh

vgZrk

‘ksjk

1- vuq-tkrh & 09 1½ Jh- ukjk;.k ,l- [kkMs

2½ Jh- fdlu ch EgLds

3½ Jh- Hkkuqnkl ,u- f’kans

4½ Jh- jkek t;jke tk/ko

5½ Jh- ukaenso pkaxks <ksys

6½ Jh- e/kqdj ,u- f’kans

7½ Jhe- /kksaMkckbZ ,l- yksa<s

8½ Jh- ia<hukFk cks:Ms

9½ Jhe- xtjkckbZ f’kans

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lkroh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj lk{kj

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

2- vuq-tekrh& 84 1½ Jh- ‘kke th- f’kn

2½ Jh- rkukth [kaMw

frljh

uooh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

3- fo tk- ¼v½& 12 1½ Jh- mYgkl ,l- jkBksM

2½ Jh- lq/kkdj Mh- vka/kkGs

3½ Jh- fo’oukFk jkBksM

4½ Jh- uoukFk jkBksM

,p-,l-lh-

uooh

vkBoh ,l-,l-lh-

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

4- Hk- t- ¼c½ & 09 & & mesnokj miyC/k ukgh-

5- Hk-t- ¼d½ & 15 1½ Jh- lat; e- xksa/kGh

2½ Jhe- cschckbZ fxrs

uooh

lgkoh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

6- Hk-t- ¼M½ & 06 & & mesnokj miyC/k ukgh-

7 fo-ek-iz- & 08 & & mesnokj miyC/k ukgh-

8 b ek o & 04 1½ Jhe- bafnjk euksgj nthZ

2½ Jh- ikaMwjax xksfoan lqosZ

3½ Jh- ‘kadj nxMw pOgk.k

4½ Jh- f’kokth ukenso HkaMkjh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lgkoh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

[kqyk & 177 1½ Jhe- ljkstckbZ lkyksey

2½ Jhe- /kukckbZ x.kir vfgjs

3½ Jh- v’kksd T;qjksey nqlstk

lk{kj

lk{kj

,l-,l-lh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

4½ Jhe- oPNykckbZ ?kksyoM

5½ Jhe- ckjdqckbZ /kksaMhjke

xk;dokM

6½ Jh- xtkuu x.kir f’krksGs

7½ Jhe- nxMkckbZ ik- f’kans

8½ Jh- Hkxokunkl f/kxjk

9½ Jh- ij’kqjke iokj

10½ Jhe- ukuwckbZ fHkejko ok?kekj1½ 11½ Jh-

‘kadj xk;dokM

12½ Jh- flrkjke ih- dkacGs

13½ Jhe- oPNykckbZ ejdM

14½ Jh- flrkckbZ dkGw ljnkj

15½ Jh-fnyhidqekj vkj-iokj¼vuq-tkrh½

16½ Jh- ueZnkckbZ lqjokMs

17½ Jh- thukckbZ tk/ko ¼vuq-tkrh½

18½ dq- ek;k gksrpankuh

19½ Jh- gfjpanz ,l- HkksbZj ¼vuq-tkrh½

20½ Jh- ckGd`”.k x.kir Qqyksjs ¼beko½

21½ Jh- okeu vkj- tk/ko ¼vuq-tkrh½

22½ Jh- eqdaqn ih- iokj ¼beko½

23½ Jhe- ukxwckbZ f>i: tk/ko

24½ Jhe- ‘kkarkckbZ ch- tk/ko¼vuq-tkrh½

25½ Jhe- foeykckbZ xqykc nkuh

¼vuq-tkrh½

26½ Jhe- dqankckbZ vkj- ok?kekjs

27½ Jh- Hkkxksth rqdkjke fude

28½ Jhe- dkarkckbZ fo’odekZ¼vuq-tkrh½

29½ Jhe- vuql;kckbZ dkacGs

30½ Jh- Hkkuqnkl ih- dkGs

31½ Jhe- dkS’kY;kckbZ tk/ko

32½ Jh- nRrw ,l- HkksbZj

33½ Jhe- eatwckbZ ,l- lksuo.ks

34½ Jh- laHkkth f’kaxkjs ¼vuq-tkrh½

35½ Jh- ikaMwjax Mh- xk;dokM

¼vuq-tkrh½

36½ Jh- fgjke.k xobZ ¼vuq-tkrh½

37½ Jhe- nxqokbZ nq;ksZ/ku tkojs

¼vuq-tkrh½

38½ Jhe- ‘kkarkckbZ ‘ka <ksys ¼vuq-tkrh½

39½ Jh- mRre ,l- culksMs

¼vuq -tkrh½

40½ Jh- lkgscjko ds’ko f’kjlkB

¼vuq-tkrh½

41½ Jhe- ekyuckbZ nRrk=; dVkjs

42½ Jhe- fejkckbZ /kkuw ?kksjiMs

¼vuq-tkrh½

43½ Jh- dkf’kukFk ,y- dkrdjh ¼beko½

44½ Jh- ‘kkarkjke iz- iokj ¼vuq-tkrh½

45½ Jh- cGhjke vkj- tk/ko

¼vuq-tkrh½

46½ Jh-fnxacj Mh- okxs ¼beko½

47½ Jh- ek:rh HkS: fpe.ks

48½ Jhe- lqeuckbZ yks[kaMs ¼vuq-tkrh½

49½ Jhe- eSukckbZ Hkk- [kSjs ¼vuq-tkrh½

50½ Jhe- foBkckbZ ia<jhukFk cks:Ms

51½ Jh- ds’ko ,y- dkrdjh ¼beko½

52½ Jh- deys’k th- HkksbZj

53½ Jh- mRre EgLds ¼vuq-tkrh½

54½ Jh- euksgj ckcqyky tSLoky

55½ Jhe- >jhuk ,e- ‘ks[k

56½ Jhe- gkSlkckbZ ,l- tk/ko

¼vuq-tkrh½

57½ Jh- ‘kkarkjke vkj- eksj ¼vuq-tkrh½

58½ Jh- panzdkar gjh eqGeqGs¼beko½

59½ Jh- Hkjr panw xkMs¼vuq-tkrh½

60½ Jh- ;qojkt xaxkjke <k.ks

61½ Jh- lat; l[kkjke naMxokG

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lgkoh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

ifgyh

nqljh

pkSFkh

ikpoh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

uoph

lk{kj

lk{kj

lk{kj

pkSFkh

lk{kj

nqljh

ifgyh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

pkSFkh

lk{kj

frljh

,p-,l-lh

lk{kj

lk{kj

,l-,l-lh

ifgyh

nqljh

ikpoh

frljh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

62½ Jh- vfHkeU;w HkksbZj¼beko½

63½ Jh- lat; f’kokth filkG

64½ Jhe- y{ehckbZ xkSMk

65½ Jhe- eatwckbZ okMfoans

66½ Jhe- fgjkckbZ dkath- [ksrk

67½ Jhe- :f[e.khckbZ HkkLdj dne

¼vuq-tkrh½

68½ Jhe- feukckbZ xq:cgknwj lksukj

69½ Jh- Hkkuqnkl y{e.k f’kjlkB

¼vuq-tkrh½

70½ Jhe- ckykckbZ :ik ixkjs

71½ Jhe- vuql;kckbZ iokj

72½ Jhe- vk’kkckbZ lksuko.ks

73½ Jhe- rkjkckbZ llk.ks

74½ Jh- vUuIik fpUuIik gsxMs

75½ Jh- clojkt xkSMk

76½ Jhe- ‘kSykckbZ v’kksd xkyhaMs

77½ Jhe- ‘kkarkckbZ tOgkjdj

78½ Jh- jes’k e<oh ¼beko½

79½ Jh- e/kqdj Mh- dkBkoys ¼beko½

80½ Jh- gfj’panz gqe.ks ¼beko½

81½ Jh- fd’ku ,l- HkksbZj ¼beko½

82½ Jhe- iqrGkckbZ ‘ksj[kkus ¼vuq-tkrh½

83½ Jh- panzdkar jkeHkkÅ xksjkbZjko

¼vuq-tkrh½

84½ Jh- jksfgnkl [kaMkxGs ¼vuq-tkrh½

85½ Jh- l[kqckbZ f’kopj.k

86½ Jh- fg: cqokth eksfgrs

87½ Jh- fHkejko okMfons ¼vuq-tkrh½

88½ Jh- fHkejko lkGos¼vuq-tkrh½

89½ Jh- efyck dkacGs ¼vuq-tkrh½

90½ Jh- fnyhi fc&gkMs¼vuq-tkrh½

91½ Jhe- vk’kk ih- [kjkMs

92½ Jh- jktw ch- iokj

93½ Jhe- ukjk;.khckbZ iqj.k

<dksyh;k

94½ Jhe- ‘kkarkckbZ cpqVs

95½ Jhe- ljykckbZ lq;Zoa’kh ¼vuq-tkrh½

96½ Jh- vkj- ds- rqtkjs ¼vuq-tkrh½

97½ Jh- Hkjr vkj- dqaHkkj ¼beko½

98½ Jh- okGw ds- [kackGdj ¼beko½

99½ Jh- iksiV ch- pan.ks ¼vuq-tkrh½

100½ Jh- MksMs xkSMk futIik

101½ Jhe- ckuwckbZ dkacGs

102½ Jhe- flrkckbZ cksjkMs ¼vuq-tkrh½

103½ Jh- lq/kkdj xoGh ¼vuq-tkrh½

104½ Jh- cGhjke dkacGs ¼vuq-tkrh½

105½ Jhe- oanukckbZ os[kaMs¼beko½

106½ Jhe- ljykckbZ MsfoM

107½ Jh- lq/kkdj tks’kh ¼beko½

108½ Jh- y{e.k ikyks fufprs¼beko½

109½ Jh- ‘kjn th- ikVhy

110½ Jh- ccu cUlh tkoGs ¼vuq-tkrh½

111½ Jh- egsanz lok[kaMs¼vuq-tkrh½

112½ Jh- izHkkdj fpanw tk/ko¼vuq-tkrh½

113½ Jh- fo’oukFk ikVhy ¼beko½

114½ Jhe- foBkokbZ ?kksMds¼vuq-tkrh½

115½ Jh- fnycgkj eqUuk [kku

116½ Jh- vksaeizdk’k ;kno

117½ Jh- jkenkl tk/ko ¼vuq-tkrh½

118½ Jh- fuack ouk ikVhy

119½ Jh- olar HkksbZj ¼beko½

120½ Jh- gjh egknw ikVsdj¼beko½

121½ Jh- iksiV Mh- xk;dokM

¼vuq-tkrh½

122½ Jh- foB~By ,l- HkksbZj¼beko½

123½ Jh- v’kksd rqylhnkl baxGs

¼vuq-tkrh½

lgkoh

,l-,l-lh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

vkBoh

ifgyh

lgkoh

ifgyh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lkroh

lk{kj

,l-,l-lh

uooh

vdjkoh

lk{kj

lkroh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

frljh

pkSFkh

ifgyh

vkBoh

nqljh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

nqljh

lgkoh

lkroh

vkBoh

ifgyh

ikpoh

lk{kj

lk{kj

ikpoh

nqljh

frljh

frljh

lgkoh

frljh

lgkoh

uooh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

124½ Jh- jes’k fyackth <kys

¼vuq-tkrh½

125½ Jh- ,dukFk gjM ¼beko½

126½ Jh- reUuk dais xkSMk

127½ Jh- ‘;keqey ch- dne

128½ Jh- panj [kaMq Egk=s ¼beko½

129½ Jhe- ‘kgkckbZ fHketh {ks=s

¼vuq-tkrh½

130½ Jh- jes’k Hkkxk cksjkMs

131½ Jh- vadq’k ,l- <oGs

¼vuq-tkrh½

132½ Jh- jked`”.kk e- xkSMk

133½ Jh- efu”k m- ikVhy

134½ Jh- xaHkhj cq/kk lksuko.ks

135½ Jhe- yadkckbZ vkj- ykaMxs

¼vuq-tkrh½

136½ Jhe- lqf’kyk txUukFk vkOgkM

137½ Jh- glu j’khn [kku

138½ Jh-fHkek Mh- ok?kekjs ¼vuq-tkrh½

139½ Jh- jkeq dYyIik

140½ Jh- dkf’kukFk va- nqHksys ¼beko½

141½ Jh- jes’k jk?kks xk;dokM

142½ Jh- ve`r ds’ko f’kjlkB

¼vuq-tkrh½

143½ Jh- jfo vuark ixkjs ¼vuq-tkrh½

144½ Jh- eYgkjh d`”.kk iokj

¼vuq-tkrh½

145½ Jh- cyjke ‘ksykj ¼beko½

146½ Jh- izfnidqekj l- vkacksdj

¼vuq-tkrh½

147½ Jh- xkSre eqjyh/kj dkacGs

¼vuq-tkrh½

148½ Jh- nRrk=; dkUgq cuksVs ¼beko½

149½ Jh- okYehd fo- lksuko.ks

¼vuq-tkrh½

150½ Jh- jktq dkyqjke ikrdj¼beko½

151½ Jh- Hkxoku ixkjs ¼vuq-tkrh½

152½ Jh- xtkuu ygq HkksaMhoys ¼beko½

153½ Jh- v:.k vukth tk/ko

¼vuq-tkrh½

154½ Jh- dqqaMfyd y{e.k pOgk.k

155½ Jh- vuark okydq ok;ys ¼beko½

156½ Jh- v:.k izHkkdj nso

157½ Jh- ckyd`”.k iokj ¼beko½

158½ Jh- nknk jkek iokj ¼vuq-tkrh½

159½ Jh- lat; /kkdq isMkedj

¼vuq-tkrh½

160½ Jh- ‘kSys’k fnxacj ok?k

161½ Jhe- dYiuk [kq’kky egkys

162½ Jh- vtqZu ch- dkacGs ¼vuq-tkrh½

163½ Jh- fodze iksiV ‘ksykj

164½ Jh- izdk’k jkenkl fulksn

165½ Jh-fnyhi ika- tk/ko ¼vuq-tkrh½

166½ Jh- fouk;d jkepanz pksjxs ¼beko½

167½ Jh- jkts’k d`”.kk ikjsdj ¼beko½

168½ Jh- jes’k jk;Hkku xk;dokM

¼vuq-tkrh½

169½ Jh- vP;qr cq/kkth lkls

170½ Jh- t;jke dkUgk fpdudj

171½ Jh- eukst x.kir dkacGs

172½ Jh- egsanz euksgj ijc

173½ Jh- jktw iaMhrjko lksuko.ks

174½ Jh- jktw ‘ks[k

175½ Jh- cq/kk [kaMw Egk=s

176½ Jh- jktw fodze ixkjs

pkSFkh

lkroh

lk{kj

ikpoh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

frljh

lk{kj

lk{kj

lgkoh

lk{kj

nqljh

nqljh

lkroh

nqljh

lkroh

lkroh

frljh

frljh

uooh

pkSFkh

pkSFkh

uooh

lkroh

lk{kj

ch-,

uooh

lgkoh

vdjkoh

uooh

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

lk{kj

uooh

uooh

lgkoh

ch-,- ejkBh

Vadys[ku

lkgoh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

Fkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

177½ Jh- v’kksd ‘ks”kjko [kjkr lkroh

uooh

ifgyh

&

&

&

&

LFkk;h dj.;kl gjdr ukgh

^etwj* ;k vLFkk;h laoxkZr dk;Zjr vlysY;k ,dw.k 291 deZpk&;kaiSdh vkj{k.kkuqlkj 21 inkaoj

R;k R;k izoxkZrhy deZpk&;kauk fjDr inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy- [kqY;k izoxkZrhy ,dw.k fjDr 177

vkj{k.kkP;k inkaiSdh [kqY;k izoxkZrhy 83 vkf.k vU; izoxkZrhy 94 deZpk&;kauk v’kkizdkjs ^^etwj**

laoxkZrhy ,dw.k 198 deZpk&;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ksrk ;sbZy- rlsp moZfjr 93 deZpkÚ;kauk

vkj{k.kkuqlkj tlt’kh ins fjDr gksrhy rlrls R;kauk LFkk;h inkoj lkekoqu ?ks.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s

ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 20 fnukad%&20@4@2007

lqpdkps uko %& Jh- lqjs’k tk/ko

vuqeksndkps uko %& Jh- yky iatkch

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u mYgkluxj egkuxjikfydsP;k vkLFkkiusoj ^etwj* ;k laoxkZr

uxjikfydsP;k dkyko/khiklwu dk;Zjr vlysY;k izLrkousr ueqn dsysY;k 198 vLFkk;h deZpk&;kl LFkk;h

inkoj lkekowu ?ks.;kl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %&fojks/kh i{k usrk inklkBh Jh- jktq tX;klh ;kaps uko izLrkfor dj.;kr vkysys vkgs-

R;klkBh R;kauh ek- egkikSjkauk fouarh dsyh vkgs dh R;kaP;k ukokph ?kks”k.kk dsyh tkoh-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&ek- egkikSj] ekxhy egklHksr rqEgh fojks/kh i{k usrk use.kqdhph ?kks”k.kk

dj.;kpk tks fo”k; rqEgh izyafcr Bsoyk gksrk R;k fo”k;koj [kqyklk dsyk rj cjs gksbZYk-

egkikfydk lfpo%& jk”Vªoknh dkWaxsl i{kkP;k orhus Jh- izHkqukFk xqIrk ;kaP;k ukokph lwpuk vkysyh vkgs dh

R;kauk fojks/kh i{k usrk inkoj fu;qDrh fnyh tkoh- ;kckcrhr ek- egkikSjkadMqu ?kks”k.kk dsyh tkoh-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&ek- egkikSjth] i{kkrQsZ eh i= fnys vkgs] lokZP;k laerhus i= fnys vkgs

vkf.k i{kkpk lq/nk vkns’k vkgs dh Jh- jktq tX;klh ;kaukp fojks/kh i{k usrk Eg.kqu ?kksf”kr dj.;kr ;kos-

rqEgh tj vf/kfu;e ikfgyk vlsy rj fu;ekuqlkj fojks/khi{k usrk in vkEgkaykp feGkys ikfgts- ikfgts rj

rqEgh vf/kfu;e okpk- ukghrj eh rqEgkayk okpqu nk[kfors-

egkikfydk lfpo %& ;k O;frfjDr Jh- ch-ch- eksjs ;kaP;k ukokpkgh izLrko vkysyk vkgs-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&lfpoth eyk cksyq n;k- ek>s cksy.ks iq.kZ gksoq n;k- eh vf/kfu;ep

okpqu nk[kfors uk-

egkikfydk lfpo %&vki.k t#j okpk- QDr ukokph ?kks”k.kk djk;ph vkgs R;klkBh frl&;k ukokphgh

vki.kkal ekfgrh vlyh ikfgts- Jh- ch-ch- eksjs ;kapk lq/nk fojks/kh i{k usrk inklkBh vtZ ek- egkikSjkadMs

vkysyk vkgs- vkrk ;sFks ;k inklkBh 4 nkosnkj vkgsr-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&vkEgh jk”Vªoknh dkWaxszl vkjihvk; ;k i{kkP;k orhus --------

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&vkjihvk;us osxGs i= fnys vkgs- ek- Jh- ch-ch- eksjs ;kaP;k ukokpk osxGk

izLrko vkysyk vkgs-

mi&egkikSj %&ek- egkikSjkaP;k vuqerhus eh cksyr vkgs- ek- lHkkx`g usrk] ek- loZ i{kkaps ek- xVusrs]

fojks/khi{k usrk inklkBh ;sFks 4 vtZ izkIr >kys vkgsr- ekxhy lHksr izkIr >kysys nksu vtZ vkf.k vkrkps

nksu ufou vtZ vls 4 vtZ izkIr >kysys vkgsr- dk;nk fdaok vf/kfu;e dk; Eg.krks ;kP;koj vkEgh

fopkj djrks- lfpoka’kh fdaok fo/kh vf/kdk&;ka’kh ;kckcrhr ppkZ d#u uarj rqEgkayk fu.kZ; fnyk tkbZy-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&dk;n;kuqlkj gs in dq.kkyk fnys ikfgts rs rqEgh lkaxk- lHkkx`gke/;s dkgh

vH;klq lnL; vkgs R;ke/;s Jh- /kuat; cksMkjs eh ;kaps uko ?ksrs-

egkikfydk lfpo%&ek- egkikSjkadMqu ;k fo”k;kojhy fu.kZ; iq<hy egklHksi;Zar izyafcr Bso.;kr vkysyk

vkgs-

d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 6-10 oktrk egkikSj Jherh

vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kauh lHkk laiY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj

fnukad%&15@5@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 15@5@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk eaxGokj fnukad 15@5@2007 jksth lka;dkGh 4-

00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnj lHksr egkikSj] Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k g;k

ihBklhu vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksR;k- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @

gksR;k-

3- egkikSj&& Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

4- mi&egkikSj&& Jh- pOgk.k jes’k egknso

3 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj 36 Jh-,Mds x.kir xksfoan

4 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus'oj ikVhy 37 Jh- pgkG lrh'k ¼ckthjko½ rkR;kck

5 Jh- xk;dokM fnyhi 38 Jherh osydj lqjs[kk jktu

6 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs 39 Jherh egkMhd jtuh eksgu

7 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy 40 Jherh iapf'kyk ukuk iokj

8 Jh- ;kno jkelkxj tuknZu 41 Jherh dfork y{e.knkl fljokuh

9 Jherh fuye izseflax jkor 42 Jherh djksrh;k ekyrh jk/kkpj.k

10 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 43 Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko

11 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj 44 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

12 Jh- fot; [kaMq lqiGs 45 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

13 Jh- vaaadq'k fuo`Rrh EgLds 46 Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

14 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku 47 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

15 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh 48 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

16 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½ 49 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

17 Jherh panzk jktw Vsdpankuh 50 Jh- iz'kkar fdlujko /kkaMs

18 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh 51 Jh- fd'kksj tX;klh

19 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan 52 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

20 Jh- jktw tX;klh 53 Jherh uhyq Bkdqj pkanok.kh

21 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh 54 Jherh T;ksrh 'kke ekus

22 Jherh t;k izdk’k ek[khtk 55 Jherh yrk 'kkarkjke fude

23 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh 56 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

24 MkW- ¼Jherh½ fuuk izdk’k ukFkkuh 57 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

25 Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan 58 Jh- eksgu lk/kok.kh

26 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke 59 Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½

27 Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks 60 Jh- cPpkjke :ipankuh

28 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk 61 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

29 Jh- yky iatkch 62 Jherh fo|k fot; fueZys

30 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl 63 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

31 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh 64 Jherh ouokjh eksuk v'kksd

32 Jherh ‘kdaqryk ikVhy 65 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

33 Jh- lq[kjkekuh egs’k igyktjk; 66 Jh- eqds'k lksgu rsth

34 vWM- Jh- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh

35 Jh- <ksds tuknZu fdlujko 67 Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

3

rj]

[kkyhy n’kZfoysys lnL; @ lnL;k vuqifLFkr gksrs@gksR;k-

1- Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz] 2- Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat;] 3- Jh- Ekksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh]

4- Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno] 5- Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k] 6- Jherh psukuh T;ksrh jes'k] 7-

Jh- fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½-

vk;qDr Jh- lnkf’ko dkacGs gs vuqifLFkr vlY;kus R;kaP;k LFkkuh Jh- v’kksd ckxs’oj]

mi&vk;qDr] ¼eq[;ky;½ gs izkf/kd`r vf/kdkjh Eg.kqu vkluLFk gksrs- rlsp [kkyh n’kZfoysys vf/kdkjh lHksl

gtj gksrs-

[kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

53- Jh- izdk’k dqdjstk] egkikfydk lfpo

54- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

55- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

56- Jh- lq-d`-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

57- Jh- v-ik- xqjxqGs] uxjjpukdkj

58- MkW- ds- vkj- [kjkr] oS|dh; vkjksX; vf/kdkjh

59- MkW- jktk fj>okuh] oS|dh; vf/kdkjh

60- Jh- ch- lqanjs’oju] ‘kgj vfHk;ark] lkoZ-cka/k- foHkkx

61- Jh- eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fon;qr

62- Jh- vkj-vkj- lkodkjs] dk;Zdkjh vfHk;ark] ik-iq-

63- Jh- lsYou] mi&vfHk;ark] ik-iq-

64- Jh- lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-foHkkx

65- Jh- jes’k dktGs] izHkkjh izHkkx vf/kdkjh

66- Jh- rqdkjke rkjnkGdj] eq[; fyfid

rlsp [kkyhy deZpkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- ‘;ke f’koukuh] y?kqys[kd

2- dq- ‘kdqaryk xkfor] y?kqys[kd

3- Jh- rkukth iraxjko] fyfid

lka;dkGh 4-06 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

egkikfydk lfpo %& nql&;k lHkspk ifgyk fo”k; vkgs iz’uksRrjs-

lnL; Jh- yky iatkch %& lHkk lqpusojhy dke lq# gks.;kvxksnj eh ,d izLrko nsoq bfPNrks dh] dky

tsOgk vkEgh Jh- jkekuan frokjh lkgsckadMs xsyks gksrks o R;kauk vkEgh lkafxrys gksrs dh 15 rkj[ksl vkEgh

fo’ks”k egklHkk Bsoysyh vkgs- ;kckcrhr vkEgh Bjko dj.kkj vkgksr- o vki.kkdMs ?ksoqu ;s.kkj vkgksr

R;kosGsl vkEgh R;kaP;kdMs ppsZlkBh rkj[ksph ekx.kh dsyh vlrk R;kauh lkafxrys dh mn;kp vki.k ;k-

eh laca/khr vf/kdk&;kauk cksyorks o mn;kphp 12-00 oktsph R;kauh osG fnysyh vkgs- R;kuqlkj eyk

vls okVrs dh] vktph gh nqljh egklHkk LFkfxr djkoh dkj.k dh] ;k Bjkokph lR;izr r;kj djkoh

ykxsy- vf/kdk&;kaph cSBd ?ksowu ,d izLrko r;kj djkok ykxsy- izLrko r;kj d:u m|kp jkT;

ljdkjps tkos ykxsy vkrk lk;adkGps pkj lOok pkj oktys vkgsr- ;klkBh gh nqljh lHkk LFkfxr dsyh

tkoh- o nql&;k ,[kkn;k fno’kh Bsoyh tkoh- dkj.k ;k Bjkoke/;s dkgh la’kks/ku djkos ykxsy] o

BjkokP;k izrh r;kj djkO;k ykxrhy] ;klkBh ek>k vlk vkxzg vkgs dh] vktph lHkk LFkfxr d:u

nql&;k ,[kk|k fno’kh Bsoyh tkoh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSj] ek- mi&egkikSj tls dh Jh- yky iatkch ;kauh EgVys dh Bjko

r;kj d#u mn;k Jh- jkekuan frokjh lkgsckadMs tk;ps vkgs- ;klkBh eh vki.kk lokZauk fuosnu djrks dh]

gh lHkk fnukad 23@5@2007 jksth lka;dkGh 4-00 oktsi;Zar LFkfxr dsyh tkoh- R;k vxksnj eh

vki.kkal v’kh ,d fouarh djrks dh] Jh- x.kir ,Mds o Jh- lqfuy lqosZ ;kauk vkiY;k eku/kuke/kqu v/khZ

v/khZ jDde fnyh tkoh- o gh egklHkk fnukad 23@5@2007 jksth lka;dkGh 4-00 oktsi;Zar LFkfxr

dsyh tkoh-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%& ek- egkikSjth] vkrk vkiY;k lHkkx`g usR;kauh lkafxrys dh] Jh- x.kir ,Mds o

Jh- lqfuy lqosZ ;kauk uxjlsodkaP;k eku/ku HkR;kph jDde v/khZ v/khZ fnyh tkoh rh d/kh i;Zar fnyh

tkoh\ ,d efgU;klkBh fnyh tkoh dh ikp o”kkZi;Zar fnyh tkoh gs fuf’pr dsys tkos-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&vki.kkal ,d efgU;kps ts eku/ku feGrs rs v/ksZ v/ksZ-

egkikfydk lfpo %&rj iq<hy efgU;kr eku/ku feG.kkj ukgh-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%&eh rj vls Eg.krks dh ,d efgU;kps ts eku/ku feGrs rs iq.kZ fnys rjh ek>h dkgh

gjdr ukgh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&,d efgU;kps eku/ku nks?kkauk v/ksZ v/ksZ-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%& fBd vkgs-

egkikSj %& ;k izLrkokckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo”k; %&ikfydk lnL; Jh- x.kir ,Mds ;kauk o Jherh t;Jh lqosZ ;kaps irh Jh-

lqfuy lqosZ ;kauk gn~fodkj ‘kL=fØ;k o vkS”kks/kksipkjklkBh vuqØes ekgs es o

tqu] 2007 P;k ekfld eku/kuHkRR;krqu vkfFkZd enr o lgdk;Z dj.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k izHkkx Ø- 38 e/khy ikfydk lnL; Jh- x.kir ,Mds ;kauk

g~n; fodkjkpk =kl tk.kfoY;kus R;kauh oS|dh; rikl.kh dsyh vlrk R;kaP;k g`n;kpk OkkYo fudkeh

>kYkk vlY;kus rks cnyh dj.;kP;k lwpuk oS|dh; vf/kdk&;kauh R;kauk fnY;k vkgsr- R;kaP;k

g~n;kph ‘kL=fØ;k dj.;klkBh #i;s 2 yk[k 25 gtkj brdk [kpZ visf{kr vkgs- rlsp mYgkluxj

egkuxjikfydsP;k izHkkx Ø- 51 e/kqu fuoMwu vkysY;k ikfydk lnL;k Jherh t;Jh lqfuy lqosZ ;kaps

irh Jh- lqfuy lqosZ ;kauk lq/nk uqdrkp g`n; fodkjkpk >Vdk ;soqu xsyk vlwu R;kauk lq/nk

‘kL=fØ;k dj.ks vko’;d vlwu ;kdkeh #i;s 2 yk[k brdk [kpZ visf{kr vkgs-

ojhy nksUgh #X.kkauk ‘kL=fØ;k o vkS”k/kksipkjklkBh vkfFkZd enr o lgdk;Z dj.;kP;k gsrqus

mYgkluxj egkuxjikfydsrhy fofo/k jktfd; i{kkaps loZ ikfydk lnL;kauh vkiY;k ekfld

eku/kukrqu izR;sdh #i;s 2000@& brdh enr ns.;kph bPNk n’kZfoysyh vkgs- Eg.kqu egklHksiq<s

izLrkfor-

egklHkk Bjko Ø- 21 v fnukad %& 15@5@2007

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %&Jherh lqjs[kk osydj

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u ikfydk lnL; Jh- x.kir ,Mds ;kauk o Jherh t;Jh

lqfuy lqosZ ;kaps irh Jh- lqfuy lqosZ ;kauk gn~fodkj ‘kL=fØ;k o vkS”kks/kksipkjklkBh vuqØes ekgs es o

tqu] 2007 P;k ekfld eku/kuHkRR;krqu izR;sdh #i;s 2000@& vkfFkZd enr o lgdk;Z ns.;kpss

ekU; djhr vkgs o lnjgq jDde nksu gIR;kr vnk dj.;kl eq[; ys[kk vf/kdkjh ;kauk izkf/kd`r

djhr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

lnL; Jh- x.kir ,Mds %&ek- egkikSj egksn;k] mi&egkikSj] lfpo lkgsc] loZ lnL;] vki.k gk tks

izLrko Bsoyk R;kcn~ny eh laiq.kZ lHkkx`gkps vkHkkj ekurks-

egkikfydk lfpo %&ek- egkikSjkadMqu lHkk LFkfxr dj.;kvxksnj ;sFks nksu izLrko izkIr >kys vkgs-

R;krhy ,d LFkxu izLrko vkgs R;krhy lqpd vkgsr Jh- lqjs’k e/kqdj tk/ko o vuqeksnd vkgsr Jh-

iz’kkar /kkaMs- R;kaP;k LFkxu izLrkokpk fo”k; vlk vkgs dh] vUu ijokuk ns.;kpk vf/kdkj egkikfydsl

vlyk ikfgts-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%&ek- egkikSjth nqljh lHkk tj LFkfxr djr vkgkr rj gs fo”k; iqdkj.;kph

vko’;drk dk;\

egkikfydk lfpo %&vkrk ;k fo”k;kaps Li”Vhdj.k dsys ukgh rj iq<hy lHksr gs fo”k; ?ksrk ;s.kkj ukghr-

ek- egkikSj o vki.kkdMqu ;k fo”k;kl fLod`rh feG.ks vko’;d vkgs- LFkxu izLrko nk[ky dj.;kl

dq.kkph gjdr vkgs dk;\

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&LFkxu izLrko nk[ky d#u ?ksryk tkok-

egkikfydk lfpo %&rj loZ laerhus nk[ky dsyk tkok dk;\

nqljh y{kos/kh lqpuk vkgs ftps lqpd vkgsr Jh- lfr’k pgkG] vuqeksnd vkgsr Jh- jktq

tX;klh R;kaP;k y{kos/khpk fo”k; vlk vkgs dh nksu jLR;kaPkh nq#Lrh R;krhy ifgyk jLrk vkgs HkS;k lkgsc

vkacsMdj uxj] jekckbZ vkacsMdj uxj] lar Kkus’oj uxj] ,evk;Mhlh ik.;kP;k Vkdhi;Zarpk jLrk ;k nksu

jLR;kaph nq#Lrh gksr ukgh- R;keqGs ;k y{kos/kh}kjs R;kauk lHkkx`gkps y{k os/kk;ps vkgs- gh y{kos/kh ek-

egkikSj fLod`r djr vkgsr fdaok ukgh ;kckcrhr R;kapk eyk fu.kZ; ?;kok ykxsy-

;k y{kos/khl fLod`rh ns.;kl ek- egkikSjkauh udkj fnyk vkgs- gh y{kos/kh vfLod`r dsyh tkr

vkgs-

egkikSj %&lnjph lHkk fnukad 23@5@2007 jksth lka;dkGh 4-00 oktsi;Zar LFkfxr dj.;kr ;sr vkgs-

egkikfydk lfpo %&d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 4-13 oktrk egkikSj Jherh

vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kauh lHkk LFkfxr dsY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 23@5@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 23@5@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk eaxGokj fnukad 15@5@2007 jksth lka;dkGh 4-

00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- ijarq lnjph lHkk LFkfxr >kY;kus rh lHkk fnukad

23@5@2007 jksth lka;dkGh 4-00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh- lnj lHksr Jh- cPpkjke #ipankuh

gs ihBklhu vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksrs- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs

@ gksR;k-

1 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus'oj ikVhy 24 Jh-,Mds x.kir xksfoan

2 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy 25 Jh- pgkG lrh'k ¼ckthjko½ rkR;kck

3 Jh- ;kno jkelkxj tuknZu 26 Jherh osydj lqjs[kk jktu

4 Jherh fuye izseflax jkor 27 Jherh egkMhd jtuh eksgu

5 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 28 Jherh iapf'kyk ukuk iokj

6 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj 29 Jherh dfork y{e.knkl fljokuh

7 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku 30 Jherh djksrh;k ekyrh jk/kkpj.k

8 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh 31 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

9 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½ 32 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

10 Jherh panzk jktw Vsdpankuh 33 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

11 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan 34 Jh- iz'kkar fdlujko /kkaMs

12 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh 35 Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k

13 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh 36 Jh- fd'kksj tX;klh

14 Jherh MkW- fuuk izdk’k ukFkkuh 37 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

15 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke 38 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

16 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk 39 Jherh uhyq Bkdqj pkanok.kh

17 Jh- yky iatkch 40 Jh- eksgu lk/kok.kh

18 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl 41 Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½

19 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh 42 Jh- cPpkjke :ipankuh

20 Jherh ‘kdaqryk ikVhy 43 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

21 Jh- Ekksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh 44 Jherh ouokjh eksuk v'kksd

22 Jh- vWM- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh

23 Jh- <ksds tuknZu fdlujko 45 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

rj]

[kkyhy n’kZfoysys lnL; @ lnL;k vuqifLFkr gksrs@gksR;k-

1- egkikSj&& Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

2- mi&egkikSj&& Jh- pOgk.k jes’k egknso

3- Jherh laxhrk jkts'k daMkjs] 4- Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz] 5- Jh- fot; [kaMq lqikGs] 6- Jh- vaaadq'k

fuo`Rrh EgLds] 7- Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh] 8- Jh- jktw tX;klh] 9- Jherh t;k izdk’k ek[khtk]

10- Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan] 11- Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat;] 12- Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks] 13-

Jh- lq[kjkekuh egs’k igyktjk;] 14- Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno] 15- Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko] 16-

Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;] 17- Jherh t;Jh lqfuy lqosZ] 18- Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno] 19-

3&v

Jherh T;ksrh 'kke ekus] 20- Jherh yrk 'kkarkjke fude] 21- Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs] 22- Jh-

Bkdwj fouksn ykyflax] 23- Jherh fo|k fot; fueZys] 24- Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½] 25- Jh-

fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½] 26- Jh- eqds'k lksgu rsth] 27- Jh- ikVhy iz/kku /kekZ] 28-

Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj] 29- Jh- xk;dokM fnyhi-

vk;qDr Jh- lnkf’ko dkacGs gs vuqifLFkr vlY;kus R;kaP;k LFkkuh Jh- v’kksd ckxs’oj]

mi&vk;qDr] eq[;ky; gs izkf/kd`r vf/kdkjh Eg.kqu vkluLFk gksrs-

rlsp [kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- izdk’k dqdjstk] egkikfydk lfpo

2- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr] eq[;ky;

3- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr] vkjksX;

4- Jh- iBk.k] mi&vk;qDr] vfrØe.k

5- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

6- Jh- lq-d`-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

7- Jh- v-ik- xqjxqGs] uxjjpukdkj

8- MkW- ds- vkj- [kjkr] oS|dh; vkjksX; vf/kdkjh

9- MkW- jktk fj>okuh] oS|dh; vf/kdkjh

10- Jh- ch- lqanjs’oju] ‘kgj vfHk;ark] lkoZ-cka/k- foHkkx

11- Jh- eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fon;qr

12- Jh- vkj-vkj- lkodkjs] dk;Zdkjh vfHk;ark] ik-iq-

13- Jh- lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-foHkkx

14- Jh- jes’k dktGs] izHkkjh izHkkx vf/kdkjh

15- Jh- rqdkjke rkjnkGdj] eq[; fyfid

16- Jh- ;qojkt Hknk.ks] tulaidZ vf/kdkjh

rlsp [kkyhy deZpkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- ‘;ke f’koukuh] y?kqys[kd

2- Jh- rkukth iraxjko] fyfid

lka;dkGh 4-25 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&vktP;k ;k lHksr ek- egkikSj Jherh vk’kku fyykckbZ rlsp mi&egkikSj Jh-

pOgk.k jes’k gs mifLFkr ulY;kus lHksps dkedkt pkyfo.;klkBh ihBklhu vf/kdkjh Eg.kqu ojh”B uxjlsod

Jh- cPpkjke #ipankuh ;kaph ihBklhu vf/kdkjh Eg.kqu fuoM dj.;kr ;koh-

lnL; Jh-teuknkl iqjLokuh %&lHkkx`g usR;kauh tks izLrko fnyk vkgs R;kl eh vuqeksnu nsrks-

lokZuqers ihBklhu vf/kdkjh Eg.kqu Jh- cPpkjke #ipankuh ;kaph fuoM >kY;kuarj rs ihBklhu vf/kdkjh

;k LFkkuh vkluLFk >kys-

vk;qDr] Jh- lnkf’ko dkacGs ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&vktP;k ;k egklHksr ek- egkikSj o mi&egkikSj gs mifLFkr ulY;kus vktph

lHkk iq<hy lqpuk nsbZi;Zar LFkfxr dj.;kr ;koh-

ihBklhu vf/kdkjh ] Jh- cPpkjke #ipankuh %&vktph lHkk iq<hy lwpuk nsbZi;Zar lokZuqers LFkfxr dj.;kar

;sr vkgs-

egkikfydk lfpo %&d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 4-28 oktrk ihBklhu vf/kdkjh

Jh- cPpkjke #ipankuh ;kauh lHkk LFkfxr dsY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

[

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%&29@6@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 29@6@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk eaxGokj fnukad 15@5@2007 jksth lka;dkGh 4-00

oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnjph lHkk LFkfxr >kY;kus rh lHkk fnukad 23@5@2007 jksth

lka;dkGh 4-00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh- ijarq lnjph lHkk iqUgk LFkfxr >kY;kus rh lHkk ‘kqØokj fnukad

29@6@2007 jksth lka;dkGh 4-00 oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh- lnj lHksr egkikSj] Jherh vk’kku

fyykckbZ y{e.k g;k ihBklhu vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksR;k- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k

mifLFkr gksrs @ gksR;k-

1- egkikSj&& Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

2- mi&egkikSj&& Jh- pOgk.k jes’k egknso

3 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj 36 Jh- pgkG lrh'k ¼ckthjko½ rkR;kck

4 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus'oj ikVhy 37 Jherh osydj lqjs[kk jktu

5 Jh- xk;dokM fnyhi 38 Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno

6 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs 39 Jherh egkMhd jtuh eksgu

7 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy 40 Jherh iapf'kyk ukuk iokj

8 Jh- ;kno jkelkxj tuknZu 41 Jherh dfork y{e.knkl fljokuh

9 Jherh fuye izseflax jkor 42 Jherh djksrh;k ekyrh jk/kkpj.k

10 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 43 Jh- lqanj ¼ckcq½ eaxrkuh

11 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj 44 Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko

12 Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz 45 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

13 Jh- fot; [kaMq lqiGs 46 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

14 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku 47 Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

15 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh 48 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

16 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½ 49 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

17 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh 50 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

18 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan 51 Jh- iz'kkar fdlujko /kkaMs

19 Jh- jktw tX;klh 52 Jh- fd'kksj tX;klh

20 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh 53 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

21 Jherh t;k izdk’k ek[khtk 54 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

22 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh 55 Jherh uhyq Bkdqj pkanok.kh

23 MkW- ¼Jherh½ fuuk izdk’k ukFkkuh 56 Jherh T;ksrh 'kke ekus

24 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke 57 Jherh yrk 'kkarkjke fude

25 Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks 58 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

26 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk 59 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

27 Jh- yky iatkch 60 Jh- eksgu lk/kok.kh

28 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl 61 Jh- cPpkjke :ipankuh

29 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh 62 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

30 Jherh ‘kdaqryk ikVhy 63 Jherh fo|k fot; fueZys

31 Jh- Ekksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh 64 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

32 Jh- lq[kjkekuh egs’k igyktjk; 65 Jherh ouokjh eksuk v'kksd

33 vWM- Jh- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh 66 Jh- fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½

34 Jh- <ksds tuknZu fdlujko 67 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

68 Jh- eqds'k lksgu rsth 35 Jh-,Mds x.kir xksfoan

69 Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

rj]

[kkyhy n’kZfoysys lnL; @ lnL;k vuqifLFkr gksrs@gksR;k-

3&c

1- Jh- vaaadq'k fuo`Rrh EgLds] 2- Jherh panzk jktw Vsdpankuh] 3- Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan]

4- Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat;] 5- Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k] 6- Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh

¼xaxks=h½

[kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- lehj mUgkGs] vk;qDr

2- Jh- izdk’k dqdjstk] egkikfydk lfpo

3- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

4- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

5- Jh- lq-d`-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

6- Jh- v-ik- xqjxqGs] uxjjpukdkj

7- MkW- xksikGs] oS|dh; vkjksX; vf/kdkjh

8- MkW- jktk fj>okuh] oS|dh; vf/kdkjh

9- Jh- eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fon;qr

10- Jh- vkj-vkj- lkodkjs] dk;Zdkjh vfHk;ark] ik-iq-

11- Jh- lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-foHkkx

12- Jh- jes’k dktGs] izHkkjh izHkkx vf/kdkjh

13- Jh- iBk.k] vfrfjDr mi&vk;qDr

rlsp [kkyhy deZpkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- ‘;ke f’koukuh

2- dq- ‘kdqaryk xkfor

3- Jh- rkukth iraxjko

4- Jherh ufxZl [kku

lka;dkGh 4-20 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 1 okpqu nk[kforkr-

iz’uksRrjs---------

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 11 gk Jh- teuknkl iqjLokuh ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 11%& 1½ 1 tuojh] 2007 ls vkt rd fdrus Iyku ¼VhihMh½ ¼fjOgksd½ jn~n fd;s x;s

gS\ vudk uke] iRrk rFkk Iyku ua- D;k gS\

2½ ftu fcYMhax Iykuksa dks jn~n fd;k x;k ¼fjOgksd½ muij D;k dk;Zokgh dh x;h\

3½ IykWu ¼fjOgksd½ jn~n djus dk dkj.k D;k Fkk\

4½ D;k jn~n fd;s x;s Iykuksa esa ls fdlh us okij Iyku fjokbZt ¼lq/kkjhr udk’kk½ fd;k gS] rFkk fdrus

yksaxks usa lq/kkjhr udk’kk djus ds fy, fn;k gS\

mRrj %& 1½ lkscr ;knh tksMyh vkgs- 2½ ,e-vkj-Vh-ih- vWDVizek.ks dk;Zokgh lq# vkgs- 3½ cka/kdke izkjaHk

izekx.ki=krhy vVhps mYya?ku dsY;keqGs 4½ gks;- Jh- eukst txokuh ;kapk lq/kkjhr udk’kk eatqj dj.;kr

vkysyk vkgs o Jh- cyjke mnklh ;kauh lq/kkjhr udk’kk lknj dsysyk vkgs-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 12 gk Jh- teuknkl iqjLokuh ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 12%& 1½ cWjsd ua- 1993] #e ua- 10] chih@;q,elh@VhihMh@79@06@59 gjh ,e-

ok/kokuh ds uke dk tks udk’kk 20@4@2007 dks ikl gqvk D;k bl txg dk eqvkouk ¼ns[kuk½ vk;qDr lkgc

us fd;k gS\ 2½ bl txg dk eqvkouk djus ij ogkWa ij D;k Fkk\ 3½ ml LFkku dh vkt dh fLFkrh D;k gS\

mRrj %& 1½ gks;- cW-ua- 1993] #e ua- 10 ;sfFky tkxsoj ek- vk;qDr lkks- ;kaP;k igk.kh uarj cka/kdke

ijokuxhph eatwjh ns.;kr vkyh- 2½ eksdGh tkxk gksrh- 3½ rGetyk $ 1 etysP;k bekjrhps cka/kdke

izxrhiFkkoj vkgs-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 13 gk Jherh feukrkbZ lksusth ¼lksaMs½ ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 13 %& mYgkluxj dWEi 4 e/khy dqykZ dWEi] rkukthuxj] dSyk’k dkWyuh] dkyhekrk pkSd

bR;knh ifjljkrhy froz ik.kh VapkbZ o ik.kh leL;k lksMfo.kslkBh r{kf’kyk fo|ky;ktoG ik.;kph Vkdh cka/k.;kr

vkyh vkgs R;k vuq”kaxkus [kkyhy iz’ukoj egklHksr ppkZ gksowu lfoLrj] lek/kkudkjd ekfgrh feG.ksl fouarh

vkgs-

1- v½ r{kf’kyk fo|ky;ktoG cka/k.;kr vkysY;k ik.;kps maph Vkdhph ik.kh Hkj.;kph {kerk fdrh vkgs\ iq.kZ

{kersus lnjph Vkdh Hkj.;kr ;sr vkgs dk\ dk Vkdh iq.kZ Hkjyh tkr ukgh\ Vkdh iq.kZ {kersus Hkjyh tkr

ulY;kl R;kph dkj.ks dk; vkgs\ lnjph Vkdh Hkj.;kl fdrh osG ykxr vkgs\ lnjph osG {kersuqlkj deh

fdaok tkLr vkgs dk\ rlsp Vkdh lksMY;kuarj [kkyh gks.;kl fdrh osG ykxrks\ Vkdh}kjs dj.;kr ;s.kkjs

ifjljkl lqjGhr ik.kh iqjoBk gksrks dk\ ukxjhdkaP;k ik.kh iqjoB;kckcr rØkjh vkgsr dk\

mRrj %& 1½ r{kf’kyk Vkdhph {kerk 27 y{k fyVlZ vkgs-

2½ Vkdh iq.kZ {kersus Hkj.;kr ;srs- 3½ fo|qr Hkkjfu;ekeqGs Vkdh iq.kZ {kersus dkgh osGsl Hkjr ukgh R;kosGh

ck;iklus ik.kh ns.;kr ;srs- 4½ lnjph Vkdh ,dk osGsr Hkjyh tkr ukgh- jk=h 12-00 rs 3-00 o ldkGh 11-

00 rs 16-00 P;k osGsr Hkj.;kr ;srs g;k dkGkr ¼fnolkr½ fo|qr iqjoBk can >kY;kl ck;ikl dj.;kr ;srs-

5½lnjph osG {kersuqlkj iq.kZ vkgs- 6½ lnjph Vkdh}kjs pkj >ksu}kjs ik.kh lksM.;kr ;srs o Vkdhiq.kZ {kersus

HkjY;koj 2 rs 2-15 rklkr Vkdh [kkyh gksrs- 7½ fo|qr iqjoBk lqjGhr vlY;kl lqjGhr ik.kh iqjoBk gksrks-

8½ fo|qr iqjoBk [kaMhr >kY;kl ¼Hkkjfu;eukeqGs½ck;ikl us ik.kh iqjoBk dj.;kr ;srks R;kosGsl nkc deh

jkfgY;kus rØkjh ;srkr-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth %& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 14 gk Jh- /kuat; cksMkjs ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 14 %& mYgkluxj ‘kgjkrhy ukxjhd cka/kdke ijokuxhlkBh egkikfydsdMs vtZ lknj djhr

vkgsr R;k vuq”kaxkus [kkyhy iz’ukoj egklHksr ppkZ gksowu lqpd] lek/kkudkjd] lfoLrj ekfgrh feG.ksl fouarh

vkgs-

iz-Ø- 1 v½ ekgs tkusokjh] 2006 rs vktrkxk;r cka/kdke ijokuxhlkBh fdrh ukxjhdkauh vtZ lknj dsys ;kph

rkj[ksuqlkj] Øeokjhuqlkj ;knh ns.ksr ;koh- R;kiSdh fdrh ukxjhdkaps cka/kdke ijokuxhps udk’ks eatqj dj.;kr

vkys R;kph rkj[ksuqlkj] Øeokjhuqlkj ;knh ns.ksr ;koh- lnjph izdj.ks izyafcr jkg.ksph dkj.ks dk; vkgsr ;kph

ekfgrh feGkoh-

mRrj %& ekgs tkusokjh 2006 rs vktrkxk;r cka/kdke ijokuxhlkBh ukxjhdkauh lknj dsysY;k vtkZph] eatwj

dj.;kr vkysY;k ijokuxhaph ;knh o izyafcr vlysY;k izdj.kkaph ;knh lkscr tksMysyh vkgs- izyafcr vlysY;k

izdj.kkaph rkaf=d ckchaph iwrZrk u >kY;kus rs izyafcr vkgsr-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %& ek- egkikSj egksn;k] vk;qDr lkgsc] ekgs tkusokjh 2006 rs

vktrkxk;r cka/kdke ijokuxhlkBh ukxjhdkauh lknj dsysY;k vtkZph] eatwj dj.;kr vkysY;k

ijokuxhaph ;knh o izyafcr vlysY;k izdj.kkaph ;knh lkscr tksMysyh vkgs- izyafcr vlysY;k

izdj.kkaph rkaf=d ckchaph iwrZrk u >kY;kus rh izyafcr vkgsr- ;kP;ke/;s tkusokjh 2006 iklqu rs

vktrkxk;r ,dq.k vtZ fdrh vkys vkgsr ;kph ekfgrh fnysyh ukgh- ekÖ;k ekfgrhizek.ks vkrki;Zar

298 yksdkauh cka/kdke ijokuxhlkBh vtZ dsys vkgsr- vkf.k 112 izdj.ks R;kauh eatwj dsyh vkgsr

R;kph ;knh ;kfBdk.kh fnysyh ukgh- uxjjpukdkj vkgsr dk;\ vk;qDr lkgsc] 298 iSdh QDr

112 izdj.kkaukp eatqjh fnysyh vkgs- ckdhph izdj.ks izyafcr dk\ R;kph dkj.ks fnysyh ukghr-

tkusokjh 06 ph izdj.ks izyafcr vkgsr- vkf.k ,fizy] 2007 fdaok es 2007 e/;s vkysyh izdj.ks

eatqj >kyh vkgsr- Eg.kts ,fizy 2007 yk vkysyh izdj.ks es] 2007 yk fdaok tqu 2007 yk

eatqj gksrkr- ijarq tkusokjh 2006 ph izdj.ks vn;ki dk izyafcr vkgsr\ R;kph dkj.ks fnysyh

ukghr- Eg.kts yksdkauk cka/kdke ijokuxh ns.;klkBh j[kMoqu Bsok;ps- vkf.k cka/kdke ijokuxh

nsrkauk R;kP;ke/;s ;kapk T;kP;kr jl vkgs R;kauk cka/kdke ijokuxh n;k;ph v’kk izdkjps dke ;sFks

>kys vkgs- 298 e/khy lkr izdj.ks v’kh vkgsr dh R;kae/;s rkjh[k lq/nk ueqn dsysyh ukgh-

cka/kdke ijokuxhlkBh R;kauh fdrh rkj[ksyk vtZ dsyk vkgs\ vkyk vtZ vkf.k yxsp eatqj dsyk

v’kkizdkjph gh izdj.ks vkgsr- vk;qDr egksn;] ekÖ;kdMs vkrk rh ;knh ukgh vkgs- ijarq th

vxksnj fnyh gksrh frP;ke/;s Li”Vi.ks fyfgysys gksrs- cka/kdke ijokuxhlkBh vtZ fdrh rkj[ksyk

dsyk\ frpk mYys[k ;ke/;s dsysyk ukgh- ;kpk vFkZ vtkZph vkod vkf.k tkodph rkjh[k ,dp

gksrh- R;kuarj rhu rs pkj izdj.ks v’kh gksrh dh vk;qDrkauh Lor% tkxsph ikg.kh dsY;kuarj Fkksioqu

Bsoyh vkgsr- R;kph dkj.ks dk;\ rlsp tkusokjh] 06 ps vtZ vn;kii;Zar izyafcr Bso.;kph

dkj.ks dk;\ uxjjpuk vf/kfu;ekP;k rjrqnhuqlkj lk/kkj.kr% 60 fnolkP;k vkr vki.k cka/kdke

ijokuxh eatqj dsyh ukgh fdaok R;kckcrph dkj.ks fnyh ukghr rj cka/kdke ijokuxh fnyh vkgs vls

let.;kr ;srs- fnM o”kkZiklqu ;k egkikfydsus gh izdj.ks izyaafcr Bsoyh vkgsr- rj cka/kdke

ijokuxhlkBh T;kauh vtZ dsys vkgsr R;kauh djk;ps dk;\ R;kP;kiq<s nksup i;kZ; vkgsr ,drj

csdk;ns’khj cka/kdke djk fdaok xSjekxkZus ;k foHkkxk’kh la/kku lk/kqu xSjekxkZus rh cka/kdke ijokuxh

eatqj d#u ?;k- vkf.k vukf/kd`r cka/kdkekyk izksRlkgu n;k- gs dqBsrjh Fkkacys ikfgts- ;kckcrhr

vki.k [kqyklk djk dh 298 iSdh fuoMwu 112 p izdj.ks eatqj dk dsyh\ tkusokjh] 2006 ph

izdj.ks vn;ki izyafcr dk vkgsr\ R;kph dkj.ks n;k-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&lUekufu; egkikSj] lUekufu; miegkikSj] lHkkx`g usrs] loZ xVusrs vkf.k

loZ lUekufu; lnL;] vkrk lUekufu; lnL; egksn;kauh tks iz’u fopkjyk vkgs rks cka/kdke

ijokuX;klkBh ts vtZ lknj dj.;kr vkys gksrs R;kP;koj dk; dk;Zokgh dsyh\ vlk rks iz’u gksrk-

R;kckcr [kqyklk tks fnyk vkgs R;kckcrhr vf/kd ekfgrh ekfxryh vkgs- R;ko#u eh ekfgrh nsrks

dh] ts izLrko vkys vkgsr R;kaP;k rkaf=d ckchaph iqrZrk >kysyh ulY;keqGs lnj vtZ izyafcr

vlY;kpk vgoky ;k foHkkxkekQZr lHkkx`gkiq<s lknj dj.;kr vkysyk vkgs- gh ;knh fnysyh vkgs

R;ke/;s izkeq[;kus th izdj.ks vlrkr R;kP;ke/;s ukgjdr nk[kyk] lacaf/kr foHkkxkP;k fdaok eglwy

foHkkxkP;k ijokuX;k v’kh izek.ki= u fnY;keqGs vls vtZ izyafcr vlrkr- T;k izLrkokP;k rkaf=d

ckchph iqrZrk >kyh gksrh v’kh 112 izdj.ks eatqj dj.;kr vkysyh vkgsr- T;k izdj.kkaP;k rkaf=d

ckchaPkh iqrZrk dj.;kps jkfgys vkgs R;k izLrkokaph vtqugh Nkuuh pkyq vkgs- lkB fnolkaP;k

eqnrhpk tks iz’u lUekufu; lnL;kauh fopkjyk gksrk rks dk;ns’khj n`”V;k ;ksX; vkgs- ,evkjVhih

vWDVuqlkj ,[kkn;k izdj.kkfo”k;h 60 fnolke/;s [kqyklk fnyk xsyk ukgh rj rs loZlk/kkj.ki.ks eatqj

let.;kr ;srs- jkfgysY;k izdj.kkaph 67 th ;knh fnyh vkgs R;k laca/kh ekfgrh vkf.k vf/kd

[kqykls gs lacaf/kr foHkkxkadMqu ekxhrys vlY;kus R;kckcr dk;Zokgh >kyh ulY;kpk vgoky lacaf/kr

foHkkxkekQZr vkt lknj dj.;kr vkysyk vkgs- vkf.k Nkuuhph gh th dk;Zokgh vkgs rh lacaf/kr

foHkkxkus rkrMhus iq.kZ djkoh vkf.k yodjkr yodj ;k ijokuX;kckcr dk;Zokgh djkoh v’kh lwpuk

eh lacaf/kr foHkkxkl nsr vkgs-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&lkgsc] ;k ckcrhr ek>s vls Eg.k.ks vkgs dh 112 izdj.ks eatqj dsyhr-

rh QDr fuoMd v’kh izdj.ks vkgsr- vkf.k R;ke/;s lkr v’kh izdj.ks vkgsr dh] cka/kdke

ijokuxh fdrh rkj[ksyk fnyh- rh rkjh[kp rsFks ueqn dsysyh ukgh- Eg.kts gh izdj.ks lknj dsY;kuarj

yxsp R;kauk cka/kdke ijokuxh ns.;kr vkyh v’kh eyk [kk=hf’kj ekfgrh vkgs- vkf.k rh rarksrar

[kjh Bjyh vkf.k rso<;klkBhp gk iz’u gksrk- dkgh yksd fnM o”kkZiklqu Qs&;k ekjr vkgsr-

loZlkekU; yksd Qs&;k ekjr vkgsr- vkf.k xSjekxkZus ;s.kk&;k yksdkauk rkcMrksc ijokuxh fnyh

tkrs gk izdkj Fkakcyk ikfgts- vkrki;Zar tks dkjHkkj pkyyk rks pqdhpk gksrk vkf.k vkrk dkjHkkj

ikjn’khZ >kyk ikfgts R;klkBh vko’;d rs cny djkosr- R;kuarj ek>s vkotZqu ,d lkax.ks vkgs-

vtqugh mYgkluxj egkuxjikfydsus rkC;kr u ?ksrysY;k Hkq[kaMkph lun fu?krs- vkf.k vkeP;k

egkuxjikfydsps vf/kdkjh fcufnDdr cka/kdke ijokuxhps udk’ks eatqj djrkr- egkuxjikfydsl

Hkq[kaM deh iMrkr- vlysys Hkq[kaM egkikfydsus rkC;kr ?;kosr Eg.kqu 1999 vkf.k 2002 e/;s

egkuxjikfydsus mifoHkkxh; vf/kdk&;kauk ,d i= fnys gksrs dh egkuxjikfydsP;k Hkq[kaMkojhy

tkxsph lun nsrkauk izFke egkuxjikfydsyk fo’oklkr ?;k- izFke izk/kkU; egkuxjikfydsyk vkgs-

egkuxjikfydk tj rh tkxk fodflr d# ‘kdr ulsy rj rqEgh R;k tkxsph lun nql&;kyk nsoq

‘kdrk- ijarq ;kckcr mifoHkkxh; vf/kdk&;kus dqBykgh fopkj dsyk ukgh- vkf.k R;kauh lun

fnY;kuarj egkuxjikfydsps vf/kdkjh R;kojhy cka/kdke ijokuxhps udk’ks eatqj djrkr- ijarq ;sFks

lq/nk v’kkp izdkjps cka/kdke ijokuxh udk’ks iqUgk eatqj gksrkr- gs dqBsrjh Fkkacys ikfgts- vkf.k ts

Hkq[kaM vkgsr rs Rojhr rkC;kr ?;k- R;klkBh vFkZladYike/;s rjrqn djk vls ekxP;k o”khZ lq/nk

vkEgh lkafxrys gksrs- rs Hkq[kaM rkC;kr ?ksoqu mYgkluxj egkuxjikfydsP;k loZlkekU; yksdkalkBh

R;kapk mi;ksx djrk ;sbZy- vkEgkyk O;kikjhdj.k djk;ps ukgh- loZlkekU; yksdkauk dsanzfacanq ekuqu

fodkl dj.;kklkBh th dk;Zokgh djkoh ykxsy rh djkoh- ;kiqohZ vkjf{kr Hkq[kaMkoj ts cka/kdke

ijokuxh udk’sk eatqj dsys vkgsr R;ke/khy 25 VDds fdaok 35 VDds th ekyeRrk vki.kkal ?;k;ph

R;kps useds dk; >kys\ fodkl dsyk vkgs fdaok ukgh\ dh R;k fodkldR;kZps Qk;n;kps tso<s

dkgh gksrs rso<sp dsys\ R;k loZ izdj.kkaph pkSd’kh djk- o iq<hy egklHksr Bsok- 12 izdj.ks gksrh

R;kiSdh egkuxjikfydsus fdrh rkC;kr ?ksryh\ iq<ph dk;Zokgh dk;\ gs iq<hy egklHksr Bsoys rj

cjs gksbZy-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&mYgkluxj egkuxjikfydsyk tkxsph derjrk vkgs gh oLrqfLFkrh vkgs-

egkuxjikfydslkBh vkj{k.k vlysY;k T;k tkxk vkgsr R;k tkxk egkikfydsus rkrMhus rkC;kr

?ksrY;k ikfgtsr- T;k tkxkaoj vkj{k.k Bso.;kr vkyh vkgs rh T;k dkj.kkalkBh Bso.;kr vkysyh

vkgsr R;kp dkj.kkalkBh rs Hkq[kaM fodlhr >kys ikfgtsr-s R;klkBh uxjjpuk foHkkxkus lnjP;k tkxk

rkrMhus rkC;kr ?ks.;klkBh dkjokbZ djkoh-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&57@2006 gs izdj.k vkgs vki.kkal vkBor vlsy- fnM o”kkZiklqu

cka/kdke ijokuxhlkBh vtZ dsyk vkgs- vn;ki R;kaph cka/kdke ijokuxh eatqj gksr ukgh- Eg.krkr

dh vk;qDrkauk osG ukgh- dkgh isV;k oxSjs ikfgtsr\ ekÖ;k dkgh y{kkr vkys ukgh-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%& vkrkp eh lHkkx`gkyk gh ekfgrh fnyh- th izdj.ks izyafcr vkgsr]

R;kaph Nkuuh d#u yodjkr yodj dk;Zokgh dsyh tkbZy- th izdj.ks v;ksX; vlrhy R;kauk

cka/kdke ijokuxh ukdkjyh tkbZy- gkp iz’u iqUgk iqUgk vki.kkdMqu ;sr vkgs-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&fnM o”kkZiklqu izdj.k izyafcr vkgs- R;kuarjph izdj.ks eatqj >kyh

vkgsr-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&eh rsp vki.kkal lkaxr vkgs dh] th izdj.ks izzyafcr vkgsr R;kaph

Nkuuh d#u yodjkr yodj dk;Zokgh dsyh tkbZy- ,d&,d izdj.k lkaxr jkfgykr rj R;kph

ekfgrh eh nsoq ‘kd.kkj ukgh-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&izyafcr Bso.;kps dkj.k dk;\ rs egklHksl lkafxrys tkos-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&R;kps mRrj rj fnysys vkgs uk\ rkaf=d iqrZrk u >kY;keqGs izyafcr

vkgs- izR;sd izdj.kkps mRrj ns.ks visf{kr ukgh-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&mRrj fnys ikfgts uk\ vki.k dk; mRrj fnys vkgs\ R;k mRrjk’kh

eh lar`”V ukgh- 57@2006 gs izdj.k vn;ki i;Zar dk izyafcr vkgs\ eyk ;kph ekfgrh ikfgts-

lUekufu; egkikSjth ;kckcrhr vkns’k n;k- gs izdj.k dqBs vMqu jkfgys vkgs\ dh gs mRrj nsoq

bfPNr ukghr\ gs dq.kkyk okpoq bfPNrkr dk;\ T;kauh vfu;ferrk dsY;k vkgsr] ts iSls

?ksrY;kf’kok; cka/kdke ijokuxh eatqj djr uOgrs- R;koj vki.k iMnk Vkdq bfPNr vkgkr dk;\

uxjjpukdkj ¼Jh- v-ik- xqjxqGs½%&ek- egkikSj egksn;k] ek- vk;qDr lkgsc] lUekufu; lnL; Jh-

HkqYyj egkjkt ;kauh tks iz’u fopkjyk vkgs- R;kckcr vkt la/;kdkG i;Zar R;kauk rif’kyokj mRrj

nsbZu- ys[kh Lo#ikr ekfgrh nsrks-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %& ys[kh Lo#ih n;k ijarq R;kps dkj.k dk;\

uxjjpukdkj ¼Jh- v-ik- xqjxqGs½%&lacaf/kr lafpdk c?kqu eh vki.kkal lfoLrj ekfgrh nsbZu-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&d/kh i;Zar\

uxjjpukdkj ¼Jh- v-ik- xqjxqGs½%&vkt la/;kdkG i;Zar-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&vkt la/;kdkG i;Zar mRrj feGsy\ fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 15 gk Jh- /kuat; cksMkjs ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 15 %& mYgkluxj ‘kgjkrhy jLR;kaph fuxk] nq#Lrh] ns[kHkky] uqruhdj.k]

#anhdj.k

dj.kslkBh ,dkfRed jLrs fodkl ;kstusvarxZr dkes dj.;kr ;sr vlrkr- R;kvuq”kaxkus fopkjysY;k

[kkyhy iz’ukaph lqpd] lek/kkudkjd] lfoLrj ekfgrh egklHkse/;s ppkZ gksowu feG.ksl foaurh vkgs-

iz- Ø- 1 v½ R;kuqlkj lu 2006&07 e/;s ,dkfRed jLrs fodkl fu/kh varxZr jLrs nq#Lr

dj.kslkBh fdrh rjrwn dj.;kr vkyh gksrh\ R;kiSdh fdrh jDde [kpZ dj.;kr vkyh\ lnjP;k

fu/kh varxZr fdrh o dks.kdks.krs jLrs r;kj dj.;kr vkys R;kaph ;knh feG.ksl fouarh vkgs-

mRrj %& lu 2006&07 e/;s ,dkfRed jLrs fodkl fu/kh varxZr jLrs nq#Lr dj.kslkBh #i;s 5-

00 dksVh ,o<;k jDdesph rjrwn dj.;kr vkyh-

#i;s 2]28]59]756@& ,o<h jDde [kpZ dj.;kr vkyh-

lkscr ;knh tksMyh vkgs-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 16 gk Jh- /kuat; cksMkjs ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 16 %& mYgkluxj ‘kgjkrhy R;kps izrho”khZ Mkacjhdj.k dj.;kr ;srs-

lu 2006&07 e/;sgh ‘kgjkrhy jLR;kps Mkacjhdj.k dj.;kr vkys R;k vuq”kaxkus fopkjysY;k

[kkyhy iz’ukaph lqpd] lek/kkudkjd] lfoLrj ekfgrh egklHkse/;s ppkZ gksowu feG.ksl foaurh

vkgs-

iz-Ø- 1 v½ lu 2006&07 e/;s ‘kgjkrhy jLR;kps Mkacjhdj.k dj.kslkBh fdrh rjrwn

dj.;kr vkyh gksrh\

R;kiSdh fdrh jDde [kpZ dj.;kr vkyh\

lnjP;k fu/kh varxZr fdrh o dks.kdks.krs jLrs r;kj dj.;kr vkys R;kaph ;knh feG.ksl fouarh

vkgs-

mRrj %& lu 2006&07 e/;s ‘kgjkrhy jLR;kaps nq#Lrh dj.kslkBh #- 1-25 dksVh ,o<;k

jDdesph rjrwn dj.;kr vkyh-

#- 1]11]35]907@& ,o<h jDde [kpZ dj.;kr vkyh-

lkscr ;knh tksMyh vkgs-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %& 2002 e/;s ,dkfRed jLrs fodkl izdYi jkcfo.;kr vkyk- R;kuarj R;kph

ns[kHkky nq#Lrh T;k Bsdsnkjkus rs jLrs fodflr dsys R;kp Bsdsnkjkus djk;ph gksrh- ijarq ekxP;k o”khZ

2006&2007 e/;s jLR;ke/;s iMysys [kMMs Hkjk;ps gksrs fdaok jLR;kph ns[kHkky] nq#Lrh djk;ph gksrh R;klkBh

ikp dksVhph fo’ks”k rjrqn djk;ph gksrh R;klkBh fufonk eatqj dj.;kr vkyh- ijarq dks.kR;kgh jLR;koj ;k

fu/khrqu dke dj.;kr vkysys ukgh- R;kckcrhr lacaf/kr foHkkxk’kh okjaokj laidZ lk/kyk vlrk R;k Bsdsnkjkyk

cksykoqu lkaxq&lkaxq vls lkax.;kr vkys- ijarq dkghgh dke dj.;kr vkysys ukgh- ;sFks [kpZ nk[kfoyk vkgs 2

dksVh 28 yk[k- ek>h [kk=h vkgs dh ;krhy Qkj deh [kpZ >kysyk vkgs- dk;Zdkjh vfHk;ark] ‘kgj vfHk;ark

;kauk ;kckcrhr fopkj.kk dsyh rj rs lkaxq ‘kdrhy dh Bsdsnkjkl okjaokj cksykoqu lq/nk rks ;s.;kl r;kj ukgh-

uqlrkp Bsdk ?ksryk vkf.k jLrs rlsp Bsoys- ^^va/kG nGr; vkf.k dq= fiB [kkr;** v’kk izdkjpk dkjHkkj ;sFks

pkyq vkgs- 5 dksVhph rjrqn vkgs- dke dsysys ukgh- c?kk;yk dks.k tkr;\ ijarq ek>k vlk vkjksi vkgs dh]

,d #i;k lq/nk [kpZ dsysyk ukgh- dqBY;k vk/kkjkoj R;kauk fcy nsrk\ isVªksy iaikP;k cktqyk eksBs [kM~Ms iMysys

vkgsr- tso<s jLrs vkgsr R;krhy ,dkgh jLR;kph ns[kHkky nq#Lrh dsysyh ukgh- QqVikFk rlsp vkgsr- psdj

VkbZYl fu?kkY;k vkgsr- QqVikFk m[kMys vkgsr] R;kauk jax ekjysyk ukgh- jLR;koj [kM~Ms iMysys vkgsr rj ;kph

pkSd’kh Ogkoh- 2 dksVh 28 yk[kke/;s uDdh dqBys jLrs dsys vkgsr- R;kph ekfgrh feGkyh rj cjs gksbZy-

;knh fnysyh vkgs ijarq rsFks dkes >kysyh ukghr- Jh- lq[kjkekuh lkgsc] rqEgh ;knh fnysyh vkgs pkaxyh@ mRre

vkgs- ek>k ,dp vkjksi vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&izdYi ts gksrkr rs izdYi iq.kZ Ogk;yk ikfgtsr- v’kh lHkkx`gkph Hkkouk vkgs rh

vfr’k; ;ksX; v’kh vkgs- vls ts viq.kZ vlysys izdYi vkgsr R;kaph lqphuqlkj Nkuuh d#u T;kauh dke viq.kZ

lksMys vkgs R;kaP;koj dkjokbZ d#- nqljs vls dh] ns[kHkky nq#Lrh ckcr ts lakfxrys xsys- djkjukE;kizek.ks

ns[kHkky nq#Lrh dj.ks visf{kr vkgs- rs ns[kHkky nq#Lrhps dke dsys vkgs fdaok ukgh ;kph [kkrjtek dj.;kr

;sbZy R;kf’kok; fcys vnk dsyh tk.kkj ukghr-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 17 gk Jh- /kuat; cksMkjs ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 17 %& mYgkluxj egkuxjikfydk gn~nhrhy feGdrhaps dj fu/kkZj.k d#u feGdrhauk

egkikfydsP;k dj foHkkxkekQZr dj ikoR;k ns.ksr ;sr vlrkr- R;k vuq”kaxkus [kkyhy iz’ukoj egklHksr ppkZ

gksoqu lfoLrj ekfgrh feG.ksl fouarh vkgs-

iz-Ø- 1 v½ lu 2002 rs vktrkxk;r mYgkluxj egkuxjikfydsP;k dj foHkkxkus fdrh feGdrhaps dj fu/kkZj.k

dsys vkgs\ R;kaph o”kZokj uko o iRR;klghr ;knh feGkoh- rlsp ojhy dkyko/kh dj fu/kkZj.k dsysY;k feGdr

/kkjdkar bekjrhe/;s jkg.kkjs feGdr /kkjd fdrh vkgsr\ R;kaphgh uko iRR;klghr ;knh feGkoh-

mRrj %& lu 2002 rs vktrkxk;r dj fu/kkZj.k dsysY;k jfgok’kh bekjrhph o R;kr jkg.kk&;k jfgok’kkaph uko

o iR;klg ;knh lkscr tksMr vkgs o lhMh ns.;kr ;sr vkgs-

;knh ;k vxksnj lhMhr ns.;kr vkysyh vkgs-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 18 gk Jh- /kuat; cksMkjs ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 18 %& mYgkluxj egkuxjikfydk gn~nhrhy feGdrhaps dj fu/kkZj.k d#u feGdrhauk

egkikfydsP;k dj foHkkxkekQZr dj ikoR;k ns.ksr ;sr vlrkr- R;k vuq”kaxkus [kkyhy iz’ukoj egklHksr ppkZ

gksoqu lfoLrj ekfgrh feG.ksl fouarh vkgs-

iz-Ø- 1 v½ vktrkxk;r mYgkluxj egkuxjikfydsP;k dj foHkkxkus fdrh O;kikjh feGdrhaps dj fu/kkZj.k dsys

vkgs\ O;kikjh okijklkBhps dj fu/kkZj.k dsysY;k lu 2002 rs vktrkxk;rps okf”kZd mRiUu fdrh vkgs\ R;kaph

uko o iRR;klghr ;knh feGkoh- rlsp ojhy dkyko/kh dj fu/kkZj.k dsysY;k O;kikjh feGdr /kkjdkar bekjrhe/;s

O;olk; dj.kkjs feGdr /kkjd fdrh vkgsr\ R;kaphgh uko iRR;klghr ;knh feGkoh-

mRrj %& lu 2002 rs 2006 i;Zar dj fu/kkZj.k dj.;kr vkysY;k ekyeRrkapk feGdr/kkjdkps uko o iR;klg

;knh lkscr tksMr vkgs o lhMhr ns.;kr ;sr vkgs-

v½ vktrkxk;r mYgkluxj egkuxjikfydk dj vkdkj.kh uksanoghuqlkj ,dq.k 1-51 y{k ekyeRrkoj dj vkdkj.kh

dj.;kr vkysyh vkgs-

c½ 2002 rs vktrkxk;r dj fu/kkZj.k dsysY;k feGdrhps mRiUu 3]58]25]312 ,o<s vkgs-

lu 2002&2003 iklqu vfuoklh ¼O;kikjh½ dj fu/kkZj.k dsysY;k feGdr/kkjdkaps uko o iRR;kalg ;knh lkscr

tksMr vkgs o lhMhe/;s ns.;kr ;sr vkgs-

d½ ,[kknh bekjr vfuoklh okijkdjhrk dj fu/kkZj.kkr dj.;kr vkyh R;k laiw.kZ bekjrhl vfuoklh nj dj

yko.;kps lnj bekjrhr fdrh xkGs okijkr vkgsr fdaok ukghr ;kckcrph ekfgrh nsrk ;sr ukgh- fjdkE;k lnj

feGdr /kkjdkadMqu dj vkdkj.kh dsyh tkrs- R;keqGs fjdkE;k xkG;kiklqu egkikfydsps deh gksr ukgh-

;knh ;k vxksnj lhMhr ns.;kr vkysyh vkgs-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs%& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 19 gk Jh- fnyhi xk;dokM ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 19 %& mYgkluxj egkuxjikfyds varxZr dk;kZy;hu dkedkt dj.kslkBh lax.kd [kjsnh

dj.;kr vkys vkgsr- R;k vuq”kaxkus [kkyhy iz’ukoj egklHksr ppkZ gksowu lfoLrj ekfgrh feG.ks ckcr-

iz-Ø- 1 v½ dk;kZy;hu dkedkt dj.kslkBh vktrkxk;r egkuxjikfydsus fdrh lax.kd [kjsnh dsys vkgs\

R;kiSdh fdrh lax.kd pkyw o fdrh lax.kd can fLFkrhr vkgsr\ lnjps lax.kd uknq#Lr >kys gksrs dk\ fdrh

osGk\ izR;sd osGh nq#LrhlkBh fdrh [kpZ vkyk\ lnj lax.kdkaph l|fLFkrh dk; vkgs\ lkoZf=d

fuoM.kwd&2007 ps osGh fdrh lax.kd [kjsnh dj.;kr vkys\ l|k rs lax.kd dks.kR;k foHkkxklkBh okij.;kr

;sr vkgsr\ R;kaph l|fLFkrh dk; vkgs\

mRrj %& 1½ mYgkluxj egkuxjikfydsus vktrkxk;r ,dq.k 98 lax.kd [kjsnh dsysys vkgsr ¼lkscr foHkkxokj

;knh tksMyh vkgs-½

2½ lax.kdkph 3 o”ksZ okWjUVh dkyko/kh vlwu okWjUVh dkyko/kh laiysY;k lax.kdkph okf”kZd ns[kHkky nq#Lrh lacaf/kr

fufonkdkjkekQZr dj.;kr ;srs-

3½ lax.kd uknq#Lrhckcr fofo/k foHkkxkadMqu ;s.kk&;k nq#Lrh dkWyph jftLVje/;s uksan.kh ikgrk lax.kdkph

gkrkG.kh ;ksX; i/nrhus u dsY;keqGs] lax.kdke/khy ok;lZ mafnjkauh dqjrMY;keqGs rlsp fon;qr iqjoB;krhy

lrrP;k p<mrkjkeqGs lax.kd uknq#Lr gkskrr-

uxjjpuk o fon;qr foHkkxkrhy izR;sdh ,d lax.kdkP;k ok;lZ mafnjkauh dqjrMY;keqGs o lrrP;k gks.kk&;k fon;qr

izokgkP;k deh tkLr nkckeqGs lax.kdke/khy izkslslj o enjcksMZ gs [kjkc ¼Physical Damage½ gksowu uknq#Lr >kysys vkgsr- lnj lax.kdkaP;k nq#LrhiksVh ;s.kkjk [kpZ gk ufou lax.kd [kjsnh jDdesP;k rqyusr vlY;keqGs

lnjps [kjkc lax.kd gs HkkaMkj foHkkxkr MsM LVkWd d#u Bso.;kr vkysys vkgsr- mi egkikSj dk;kZy;krhy

fizaVjP;k ok;jh manjkauh iq.kZi.ks dqjrMysY;k vkgsr- R;kpizek.ks ys[kk ifj{k.k foHkkxkpk fizaVj] fon;qr foHkkxkpk

fizaVj] lkoZtfud cka/kdke foHkkxkpk fiazVj] uxjjpuk foHkkxkpk fiazVj gs nq#Lr gks.;kifydMps vlY;kus HkkaMkj

foHkkxkr MsM LVkWd d#u Bso.;kr vkysys vkgsr- lkekU; iz’kklu foHkkxkrhy ,dk lax.kdkps ikWoj lIyk; ’kkWVZ

lfdZV gksowu uknq#Lr >kY;keqGs lerqY; ekWMsypk ikWoj lIyk; ufou clfo.ksdkeh fufonkdkjkl dGfoysys vkgs-

4½ lax.kdkps 3 o”ksZ okWjUVh vlY;keqGs o lax.kdklkBh okf”kZd ns[kHkky nq#Lrhps dkWUVªDV vlY;keqGs ns[kHkky

nq#Lrhpk laiq.kZ [kpZ gk fufonkdkjkekQZr dj.;kr ;srks- rFkkfi lax.kdkps manjkeqGs >kysys uqdlku okf”kZd ns[kHkky

nq#Lrhe/;s lekfo”V ukgh-

5½ lkoZf=d fuoM.kqd 2007 lkBh 4 lax.kd ¼fizaVj fouk½ [kjsnh dj.;kr vkysys vlqu foHkkxh; ekx.khuqlkj

ln;fLFkrhr rs izHkkx lferh Ø- 3 ¼lk-cka-fo-½ deZpkjh fu;qDrh ‘kk[kk] ys[kk ifj{k.k foHkkx rlsp ,dk

lax.kdkoj ‘kklukP;k vkns’kkizek.ks fookg uksan.kh lax.kd vWIyhds’ku lkWIVosvj o MsVkcsl ‘kklukekQZr yksM

dj.;kr vkysyk vkgs-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 20 gk Jh- fnyhi xk;dokM ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 20 %& mYgkluxj egkuxjikfyds varxZr vktkjh ukxjhdkauk gkWLihVye/;s nk[ky

dj.;klkBh #X.kokfgdk rlsp e;r ukxjhdkaps ‘ko us.;klkBh ‘ko okfguh [kjsnh dj.;kr vkY;k vkgsr-

R;k vuq”kaxkus [kkyhy iz’ukoj egklHksr ppkZ gksowu lfoLrj ekfgrh feG.ksl fouarh vkgs-

iz-Ø- 1 v½ vktkjh ukxjhdkauk gkWLihVye/;s nk[ky dj.kslkBh egkuxjikfydsus fdrh #X.kokfgdk [kjsnh

dsY;k vkgsr\ R;kiSdh fdrh #X.kokfgdk pkyw o fdrh can fLFkrhr vkgsr\ lnjP;k #X.kokfgdk uknq#Lr

>kY;k gksR;k dk\ fdrh osGk\ izR;sd osGh nq#LrhlkBh fdrh [kpZ vkyk\ lnj #X.kokfgdkaph l|fLFkrh

dk; vkgs\

c½ e;r ukxjhdkaps ‘ko us.;klkBh egkuxjikfydsus fdrh ‘kookfgU;k [kjsnh dsY;k vkgsr\ R;kiSdh fdrh

‘kookfgU;k pkyw o fdrh can fLFkrhr vkgsr\ lnjP;k ‘ko okfgU;k uknq#Lr >kY;k gksR;k dk\ fdrh

osGk\ izR;sd osGh nq#LrhlkBh fdrh [kpZ vkyk\ lnj ‘kookfgU;kaph l|fLFkrh dk; vkgs\

mRrj %& v½ vktkjh ukxjhdkauk gkWLihVye/;s nk[ky dj.;klkBh rRdkyhu uxjikfydsus lu 1987 lkyh

#X.kokfgdk [kjsnh dsysyh vkgs- rh pkyq fLFkrhr vkgs- lnjph #X.kokfgdk T;k T;k osGh uknq#Lr >kyh R;k R;k

osGh rh nq#Lr dsyh vkgs- vkt i;Zar #X.kokfgdk nq#LrhlkBh #i;s 7]14]446 [kpZ dj.ksr vkysyk vkgs-

c½ e;r ukxjhdkaps ‘ko us.;klkBh rRdkyhu uxjikfydsus ,d ‘kookfguh lu 1987 lkyh [kjsnh dsyh vkgs-

‘kookfguh fMlsacj 2003 iklqu can vkgs- lnjph ‘kookfguh T;k T;k osGh uknq#Lr >kyh R;k R;k osGh rh

nq#Lr dsyh vkgs- ‘kookfguh nq#LrhlkBh #i;s 6]59]849@& [kpZ dj.ksr vkysyk vkgs-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%& ek- egkikSj ] ek- mi&egkikSj] ek- vk;qDr lkgsc] ;kfBdk.kh eh vfr

egRokpk iz’u fopkjyk vkgs- vktkjh ukxjhdkauk gkWLihVye/;s nk[ky dj.kslkBh egkuxjikfydsus fdrh

#X.kokfgdk [kjsnh dsY;k vkgsr\ R;kiSdh fdrh #X.kokfgdk pkyw o fdrh can fLFkrhr vkgsr\ lnjP;k

#X.kokfgdk uknq#Lr >kY;k gksR;k dk\ fdrh osGk\ izR;sd osGh nq#LrhlkBh fdrh [kpZ vkyk\ lnj

#X.kokfgdkaph l|fLFkrh dk; vkgs\ ;kckcrhr mRrj vls ns.;kr vkys vkgs dh] vktkjh ukxjhdkauk

gkWLihVye/;s nk[ky dj.;klkBh rRdkyhu uxjikfydsus lu 1987 lkyh #X.kokfgdk [kjsnh dsysyh vkgs-

rh pkyq fLFkrhr vkgs- lnjph #X.kokfgdk T;k T;k osGh uknq#Lr >kyh R;k R;k osGh rh nq#Lr dsyh

vkgs- vkt i;Zar #X.kokfgdk nq#LrhlkBh #i;s 7]14]446 [kpZ dj.;kar vkysyk vkgs- ;k #X.kokfgdsP;k

ckcrhr eyk vls lkaxk;ps vkgs dh] xsY;k 20 o”kkZiklqu #X.kokfgdk uknq#Lr vkgs- dsOgkgh dqBY;kgh

ukxjhdkaus] uxjlsodkaus Qksu dsyk rj rh xWjste/;s vkgs vls mRrj feGrs- R;klkBh vkiY;kyk v’kh

fouarh vkgs dh] 20 o”kkZiklqu #X.kokfgdk uknq#Lr vkgs rh ,drj fyykokr dk<.;kr ;koh vkf.k ufou

?ks.;kr ;koh- R;k vuq”kaxkus ;k egkikfydsP;k gn~nhrhy loZ ukxjhdkauk] xksjxjhckauk R;k #X.kokfgdspk

Qk;nk dlk gksbZy\ ;kph n[ky ;k fBdk.kh ?ksrysyh ukgh- rh n[ky ?ks.;kr ;koh- R;kpizek.ks

‘kookfguhckcr ;kfBdk.kh vls mRrj ns.;kr vkys vkgs dh] e;r ukxjhdkaps ‘ko us.;klkBh rRdkyhu

uxjikfydsus ,d ‘kookfguh lu 1987 lkyh [kjsnh dsyh vkgs- ‘kookfguh fMlsacj 2003 iklqu can vkgs-

lnjph ‘kookfguh T;k T;k osGh uknq#Lr >kyh R;k R;k osGh rh nq#Lr dsyh vkgs- ‘kookfguh nq#LrhlkBh

#i;s 6]59]849@& [kpZ dj.ksr vkysyk vkgs- ek- vk;qDr lkgsc] ;kfBdk.kh eyk vkiY;k vls

fun’kZukl vk.kqu n;k;ps vkgs dh] ,o<;k jDdese/;s ufou #X.kokfgdk ;soq ‘kdrkr- ijarq 1987 iklqu

,dgh #X.kokfgdk fdaok ‘kookfgdk [kjsnh dj.;kr vkysyh ukgh- ek>h vki.kkal fouarh vkgs dh ,d

ufou #X.kokfgdk o ‘kookfgdk [kjsnh dj.;kr ;koh- ;k nksUgh xkM;kalkBh xsY;k dkgh o”kkZae/;s yk[kks

#i;s [kpZ dj.;kr vkys vkgsr ijarq rjhgh R;k xkM;k d/khgh miyC/k ulrkr- R;kaph lsok ukxjhdkauk

feGkysyh ukgh v’kh ek>h ;kfBdk.kh rØkj vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&lUekufu; lnL;kus th lwpuk fnyh vkgs frpk lekos’k ;k vFkZladYikr

dj.;kr ;sbZy-

lnL; Jh- yky iatkch %&;kl iqjd vlk ek>k ,d iz’u vkgs- dkgh fnolkiqohZ lk/kkj.kr% ,d o”kZ >kys

vlsy VkbZEl vkWQ bafM;ke/;s mYgkluxjckcr ,d ys[k Nkiqu vkyk gksrk- R;ke/;s vls fyfgys gksrs dh

gh egkuxjikfydk v’kh vkgs ftP;kdMs ‘kookfguh ukgh- R;koj fo/kkuifj”knsps ek- mi&lHkkirh Jh- olar

Mko[kjs ;kauh vkiY;k fu/khrqu ,d ‘kookfguh ?ks.;kpk izLrko fnyk gksrk- rks izLrko dqBi;Zar iksgkspyk\

R;kosGsl vk;qDr lkgsc vki.k uOgrkr ijarq mi&vk;qDr oxSjs gksrs- rj R;k izLrkokps dk; >kys\

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&;k lanHkkZr ftYgkf/kdkjh dk;kZy;k’kh ikBiqjkok dj.;kr ;sbZy- vkf.k vki.k

th lqpuk fnyh vkgs frP;klanHkkZrhy vgoky iq<hy lHksr Bso.;kr ;sbZy- ftYgkf/kdkjh dk;kZy;k’kh

ikBiqjkok djkok ykxrks- vkenkj fu/khps ts iSls vlrkr rs ftYgkf/kdkjh dk;kZy;kekQZr forfjr gksr

vlrkr- dnkfpr ikBiqjkok >kyk ulsy- vkEgh ikB iqjkok d# vkf.k ftYgkf/kdkjh dk;kZy;krqu vkysyh

ekfgrh lHkkx`gkiq<s lknj d#-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&vk;qDr lkgsc] ;kP;k’kh iqjd iz’u vkgs- vFkZladYike/;s rjrqn dj.;kfo”k;h

dky rqeP;k dk;kZy;ke/;s ppkZ >kY;kizek.ks dh vfXu’keu nykl lq/nk vki.kkal pkaxY;kizdkjs lTt dsys

ikfgts- eh ijokp rqEgkal vuqHko dFku dsyk vkgs- vkx ykxY;kuarj gks.kkjh tokukaph gkyr] R;kauk

votkjkaph gks.kkjh viqjh O;oLFkk] ik.;kph cksackcksac R;klkBh izR;sd fBdk.kh VWfiax vkf.k VWadjph O;oLFkk

>kyh ikfgts ts.ksd#u rh xkMh ikfgts rsFksp Fkkacys ukgh rj rsFkqu xsY;kuarj iqUgk vkx HkMdsy- R;klkBh

xkMh rsFksp mHkh jkfgyh ikfgts o fryk ik.kh iqjoBk R;kfBdk.kh >kyk ikfgts- R;klkBh vfXu’keu nykyk

VWadjph O;oLFkk vkf.k pkaxY;kizdkjP;k cdsVokyh xkMhph O;oLFkk >kyh ikfgts- ,[kkn;k bekjrhyk tj

vkx ykxyh vlsy rj [kkyqu vkx fo>or tkos ykxrs- [kkyqu ekxZ feGkyk rjp Rks oj tkoq ‘kdrkr-

;klkBh flMhokyh tj ,[kknh xkMh vlsy rj yodj vkx fo>fork ;sbZy- vkf.k ;k xkMhcjkscj ik.;kph

O;oLFkk >kyh ikfgts-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 21 gk Jherh olq/kk cksMkjs ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 21 %& mYgkluxj egkuxjikfydk gn~nhrhy ukxjhdkauk] O;kik&;kauk] lkekftd

laLFkkauk o vU; ;kauk uGtksM.;k eatqj d#u R;kauk ik.kh iqjoBk dj.;kr ;sr vkgs- R;k vuq”kaxkus [kkyhy

iz’ukoj egklHksr ppkZ gksowu lfoLrj ekfgrh feG.ksl fouarh vkgs-

iz-Ø- 1 v½ vktrkxk;r mYgkluxj egkuxjikfydsP;k ik.kh iqjoBk foHkkxkus fdrh uGtksM.;k eatwj dsY;k

vkgsr\ O;kikjh okijklkBhps uGtksM.;k fdrh\ lu 2002 rs vktrkxk;rps lnj uGtksM.;kaps okf”kZd

mRiUu fdrh vkgs\

mRrj %& mYgkluxj egkuxjikfydk varxZr ik.kh iqjoBk foHkkxkekQZr [kkyhyizek.ks uGtksM.;k ekgs es

2007 i;Zar eatqj dsY;k vkgsr-

1- ?kjxqrh uGtksM.;k ,dq.k 52432

2- O;kikjh okijklkBh eatqj uGtksM.;k ,dq.k 2790

lu 2002 rs ekgs es 2007 i;Zarps okf”kZd mRiUu [kkyhyizek.ks

¼vkdMs dksVhr½

lu 2002&03 #- 11-40

lu 2003&04 #- 11-69

lu 2004&05 #- 8-21

lu 2005&06 #- 7-40

lu 2006&07 #- 7-38

lnL;k Jherh olq/kk cksMkjs%& ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkks-] ;kauk eyk vls fopkjk;ps vkgs dh]

ik.;kcn~ny R;kauh ts okf”kZd mRiUu fnys vkgs R;kph 2002 lkyph vkdMsokjh 11 dksVh 40 yk[k v’kh

vkgs- uarj 2003 yk 11 dksVh 69 yk[k Eg.kts 20 yk[kkauh ok<yh- ijarq R;kuarj 2004] 2005]

2006 yk rh vkdMsokjh deh&deh gksr xsyh vkgs- rj R;kP;k ekxph dkj.ks dk; vkgsr\ funku ik.kh

iV~Vh ok<yh ukgh rj rso<hp jkgk;yk goh gksrh- ijarq rh deh dk >kyh\ ;kps eyk mRrj gos- vkf.k

O;kikjh okijklkBh T;k uGtksM.;k fnY;k vkgsr R;k 2790 rj ,e,llhchP;k ekfgrhizek.ks O;kikjh

uGtksM.;k T;k vkgsr R;k 35217 vkgsr- rlsp dj foHkkxke/;s O;kikjh ladqyu 32119 vkgs- Eg.kts

toG toG 30 gtkjkph rQkor gksrs\ ex rs O;kikjh ik.;kpk okij djr ukghr dk;\ R;kaP;kdMs

funku 4&5 deZpkjh rjh vlrhy- Eg.kts R;kauk FkksMsQkj rjh ik.kh ykxr vlsyp- ex ,o<h rQkor

dk\ Eg.ktsp lOgsZ dj.;ke/;s vkiys dqBsrjh pqdr vkgs- Eg.kqu ;k vFkZladYikP;kosGh v’kk O;kik&;kauk

feGdr djke/;s tj dkgh ik.;kph jDde lekfo”V dsyh rj vkiY;k vFkZladYike/;s ok< gksoq ‘kdsy-

;klkBh R;kpk rjh lOgsZ O;ofLFkr djkok- /kU;oknA

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&lUekufu; lnL;kaP;k lqpusph ;k vFkZladYike/;s n[ky ?ksryh tkbZy-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 22 gk Jherh feukrkbZ lksusth ¼lksaMs½ ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 22 %& mYgkluxj egkuxjikfydk lqo.kZ t;arh ‘kgjh jkstxkj ;kstus varxZr ,d izdYi

vf/kdkjh o lgk leqg la?kVd eku/kukoj dk;Zjr vkgrs R;kaph eqnr fn- 17-6-2007 jskth laiq”Bkr ;sr

vlqu izR;{k ek= QDr izdYi vf/kdkjh d`- fniekyk Jhear xksikGs ;kaukp eqnr ok< ns.;kr vkY;kps

letrs- okLrfod ikgrk lknj dj.;kr vkysyk dkekpk vgoky o mn~nh”V] lk/; gh loZ leqg la?kVdkauh

dke dsY;keqGs iw.kZ >kysys vlqu eqnrok< gh QDr dq- fniekyk Jhear xksikGs o lathouh ve`rlkxj]

leqgla?kVd ;akukp ns.;kr vkyh vkgs dk\ dh loZ leqg la?kVdkuk ns.;kr vkyh vkgs\ ;kckcr egklHksr

ppkZ gksowu lqpd lek/kkudkjd ekfgrh feGkoh gh foaurh-

mRrj %& lqwo.kZ t;arh ‘kgjh jkstxkj varxZr izdYi vf/kdkjh Eg.kqu dq- fniekyk Jhear xksikGs o leqg

la?kVd dq- laftouh ve`rlkxj ;akph eqnr fnukad 17@6@2007 jksth lai.kkj gksrh- R;kuqlkj R;kauk ,d

fnolkpk [kaM nsoqu iq<hy eqnr ok< ns.;kr vkyh vkgs- ikp leqg la?kVdkauk eqnr lai.;kP;k vxksnj

R;kapk izLrko ek- vk;qDr ;kaP;k ekU;rslkBh lknj dj.;kr ;sbZy-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%& ekU;rk fnyh vkgs dk;\ fdrh dkyko/khlkBh fnyh vkgs\ rlsp lqo.kZ

t;arhps ts dke vkgs rs lek/kkudkjd ukgh- rj R;kps i;Zos{k.k dks.kkP;k gkrkr vkgs rs vkEgkayk lkaxk-

/kU;okn A

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr½%& lUekufu; egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc gk tks iz’u fopkjyk

xsyk vkgs rks lu 2006&07 lqo.kZ t;arh ‘kgjh jkstxkj ;kstusps ts dke vkgs rs QDr 22 VDds >kysys

vkgs- rlsp R;kps ts i;Zos{k.k vkgs R;ke/;s 1 izdYi vf/kdkjh] 6 leqg la?kVd vkgsr- vkf.k

R;kaP;koj mi&vk;qDr Eg.kqu eh dke ikgr vkgs-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%& lkgsc] gs ts 22 VDds dke >kysys vkgs rs rqEgkayk okVrs dk

lek/kkudkjd vkgs Eg.kqu\

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr½%& ukgh] R;ke/;s ts ukxjh jkstxkj o eqyHkqr lqfo/kk ;k ?kVdke/khy tks

[kpZ vkgs R;krqu dks.krkp fu/kh [kpZ >kysyk ukgh- R;keqGs gk isaMhax cWdykWx tkLr fnlrks-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%&ex ;kP;kiq<s dke dls gks.kkj\

Jh- ¼mi&vk;qDr½%& rs lu 2007 vkf.k 2008 gs ts o”kZ vkgs R;ke/;s 100 VDds dke dls gksbZy

R;klkBh vkrkiklqup fu;kstu dsysys vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 23 gk Jherh yrk fude ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 23 %& izHkkx Ø- 63 e/khy egkRek Qqys dkWyuh ;sFkqu okg.kk&;k ukY;koj Jh-

?kkVfolkos rs Jh- Viky ;kaps ?kjki;Zar vankts 70&80 QqVki;Zar ukY;koj LyWc Vkdqu ukyk cafnLr dsyk

vkgs- njE;ku e/;s ,dgh psacj Bsoysys ukgh- ukY;kP;k e/kqu fi.;kps ik.;kps ikp&lgk ikbZi vkMos

xsys vkgsr- R;keqGs ikbZiyk ukY;krqu ;s.kkjs IyWLVhd] dpjk vVdqu rsFks dp&;kpk f<x r;kj gksrks o

ik.kh iq<s ljdr ukgh- Ikk.kh ekxs lkpr tkoqu ekxs ukY;kP;k dMsyk jkg.kkjs Jh- pOgk.k] Jh- fnus’k xksxh]

Jh- xaxkous] Jh- tkeftd] Jh- HkaMkjs o brj ;kaP;k ?kjkr ik.kh lkprs- ik.kh cjkp osG vMdY;kus nqxZa/kh

iljrs- jksxjkbZ gks.;kph ‘kD;rk vkgs- lQkbZ dkexkjkauk LyWc[kkyh mrjkos ykxrs- ,[kknk lQkbZ dkexkj

xqne#u ej.;kph ‘kD;rk vkgs- ;k lanHkkZr fuekZ.k gks.kk&;k iq<hy iz’ukaph mRrjs feGkohr gh fouarh-

v½ ik.kh iqjoBk o vkjksX; foHkkxkrhy vf/kdkjh&deZpkjh ;kauk okjaokj lkaxwugh vn;ki ikbZi dkiys xsys

ukghr] dq.kkpk ncko vkgs dk\

vk½ ikbZi dkiY;kuarj dpjk ukY;krwu O;ofLFkr okgwu tkbZy vls vki.kkal okVr ukgh dk\

b½ jksxjkbZ mn~Hkoy;kl tckcnkj dks.k jkghy\

bZ½ dkexkj dpjk dk<rkauk xqne#u e;r >kY;kl tckcnkj dks.k jkghy\

m½ ukY;k[kkywu vkMos xsysys ikbZi vf/kd`r vkgsr dk;\

Ž vlY;kl] vMFkGk vkY;kl egkuxjikfydk rs dk<q ‘kdr ukgh dk\

,½ vki.k ikbZi dsOgk dk<.kkj vkgkr\

mRrj %& v½ lnj fBdk.kh vlysY;k ukY;koj cka/kdke foHkkxkekQZr LyWc Vkd.;kr vkyk vkgs- ;k

LyWc [kkywu tk.kkjs ikbZi dk<.ksckcr lqpuk fnY;k vkgsr-

vk½ gks;] dpjk okgwu tkbZy vls okVrs-

b½ jksxjkbZ mn~Hkow u;s ;k djhrk lnjps ikbZi dk<.ksckcr lqpuk fnY;k vkgs-

bZ½ ukyk lkQ djrkauk vi?kkr gksoq u;s ;k djhrk lnjP;k ukY;kojhy LyWcoj eWugksy Bso.ksckcr laca/khr

cka/kdke foHkkxkl ik.kh iqjoBk foHkkxkekQZr dGfo.;kr vkys vkgs-

m½ gks;

Ž gks;] vMFkGk vkY;kl egkuxjikfydk rs dk<q ‘kdrs-

,½ ikbZi dk<.ksckcr lqpuk fnY;k vkgsr- lnj ukY;k[kkyhy ikbZi dk<.;kr vkys vkgsr-

lnL;k Jherh yrk fude %& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 24 gk Jherh t;Jh lqosZ ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 24 %& mYgkluxj egkuxjikfydsP;k ik.kh iqjoBk foHkkxk varxZrP;k ukxjhdkauk ik.kh

iqjoBk dj.kslkBh ‘kgjkr fofo/k fBdk.kh iai clfo.;kr vkys vlwu lnj iaikoj iaipkyd inh deZpkjh dk;Zjr

vkgsr- R;k vuq”kaxkus [kkyhy iz’ukoj egklHksr ppkZ gksowu lqpd] lek/kkudkjd] lfoLrj ekfgrh feG.ksl fouarh

vkgs-

iz-Ø- 1 v½ mYgkluxj ik.kh iqjoBk ;kstuk pkyfo.kslkBh ‘kgjkr fdrh iaihax LVs’ku cka/k.;kr vkyh vkgsr\ lnj

iaikps iRrs o R;kr okij.;kr vkysY;k iaikaph v’o’kDrh fdrh vkgs\ lnj iaihax LVs’ku fdrh ikG;kr

pkyfo.;kr ;srkr- vkLFkkiuk lqphizek.ks fdrh iaipkydkph vko’;drk vkgs\ fdrh iaipkyd dk;Zjr vkgsr\

fdrh iaipkydkph ins fjDr vkgsr\ d/kh iklwu lnjph ins fjDr vkgs\ lnjhp fjDr ins Hkj.;klkBh ik.kh

iqjoBk foHkkxkus i=O;ogkj d#u dGfoys vkgs dk\ dGfoys vlY;kl lnj i=kP;k izrh feGkO;kr-

iaipkydkaph ins Hkj.ks ckcr ekU;rk feGkyh vkgs dk\ ekU;rk feGkyh ulY;kl dkj.ks dk;\ mYgkluxje/khy

iaihax LVs’ku pkyfo.;kpk Bsdk ns.;kr vkyk gksrk dk\ vktrkxk;r fdrh osGk Bsdk ns.;kr vkyk vkgs\

dks.kkl Bsdk ns.;kr vkyk vkgs\ R;kph eqnr lai`”Vkr vkyh vkgs dk\ d/kh lai`”Vkr vkyh vkgs\ R;kuarj

R;kauk fdrh ns;ds vnk dj.;kr vkyh vkgsr\ R;kaph jDde fdrh vkgs\ dqBY;k vk/kkjs lnj jDde vnk

dj.;kr vkyh\ vU; deZpk&;kadMqu iaipkydkps dke d#u ?ks.;kr ;sr vkgs dk\ vlY;kl R;kph dkj.ks

dk; vkgsr\ iaipkyd deh iMr vlY;kl ufou fu;qDR;k dj.;kr ;srhy\ iaipkyd inkoj dk;Zjr loZ

deZpk&;kaph ukos ns.;kr ;kohr- ¼egkikfydk deZpkjh o Bsdsnkjh i/nrhr dke dj.kkjs deZpkjh½

mRrj %& ,dq.k 22 iafiax LVs’kUl cka/k.;kr vkysyh vkgsr-

lnj loZ iafiax LVs’kuph ekfgrh ik.kh iqjoBk foHkxkkr miyC/k vkgs-

vkLFkkiuk lqphizek.ks eatqj ins 21 vkgsr-

12 iaipkyd dk;Zjr vkgsr-

9 ins fjDr vkgsr-

ik.kh iqjoBk ;kstuk gLrkarjhr >kY;k iklqu ins fjDr vkgsr-

ukgh-

&&

&&

gks;

ik.kh iqjoBk foHkkxkdMs miyC/k vlysY;k iaipkydka}kjs usrkth pkSd] vkuanuxj] fgy ykbZu] iVsyuxj o

xka/kh uxj gh iafiax LVs’ku pkyfo.;kr ;srkr o moZjhr iafiax LVs’ku Bsdk i/nrh}kjs pkyfo.;kr ;srkr-

miyC/k vlysy;k ekfgrh o#u ;kstuk gLrkarjhr dj.;kiqohZ iklqu Bsdk ns.;kr ;sr vkgs-

l/;k es- dYir# baftfuvlZ] eqacbZ ;akuk Bsdk ns.;kr vkysyk vkgs-

ukgh-

lnj Bsdsnkjkph dkekph eqnr 12 efgus Eg.ktsp fnukad 16@9@2005 i;Zar gksrh- ijarq fufonsrhy vVh

o ‘krhZuqlkj ufou Bsdsnkj fu;qDr gksbZi;Zar tqU;k BsdsnkjkdMqu dke d#u ?ks.;kr ;sr vkgs-

eqG eqnr laiY;kuarjP;k dkyko/khph ns;ds vn;ki vnk dsysyh ukgh-

&&

&&

ukgh

egRokP;k iafiax LVs’ku djhrk eatqj ins Hkj.;kckcrpk izLrko lknj dj.;kr ;sbZy-

lnj loZ deZpk&;kaph ekfgrh ik.kh iqjoBk foHkkxkr miyC/k vkgs-

lnL;k Jherh t;Jh lqosZ%& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 25 gk Jherh t;Jh lqosZ ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 25 %& mYgkluxj ‘kgjkr vuf/kd`r cka/kdkes gksow nsow u;sr vls ek- mPp

U;k;ky;kps vkns’k vlrkauk mYgkluxj ‘kgjkr fcufnDri.ks vukf/kd`r cka/kdkes gksr vkgsr- lacaf/kr

foHkkxkrhy vf/kdkjh o deZpkjh v’;k vukf/kd`r cka/kdkekauk ikBh’kh ?kkywu laj{k.k nsr vlY;kps

fun’kZukl ;sr vkgs o ;keqGsp ‘kgjkr vukf/kd`r cka/kdkekauk ikBh’kh ?kkywu laj{k.k nsr vlY;kps

fun’kZukl ;sr vkgs o ;keqGsp ‘kgjkr vukf/kd`r cka/kdkes gksr vkgsr- R;k vuq”kaxkus [kkyhy

iz’ukoj egklHksr ppkZ gksowu lqpd] lek/kkudkjd] lfoLrj ekfgrh feG.ksl fouarh vkgs-

iz-Ø- 1 v½ Hkxokunkl gkWLihVyps ekxs] rGekGk vf/kd ,d ekG;kps vkj-lh-lh- cka/kdke dj.;kr

vkys vlwu Jh- eukst txokuh] HkqekQh;k ;kl lnj cka/kdkekl egkikfydsus fuoklh okijklkBh

cka/kdke ijokuxh fnyh vkgs- ijarw lacaf/krkus fnysY;k cka/kdke ijokuxh izek.ks fuoklh okij u djrk

cka/kdkekrhy ojP;k etY;kpk okij O;kikjh rRoklkBh djhr vkgs- ;kpkp vFkZ vukf/kd`ri.ks]

csdk;ns’khji.ks egkikfydsP;k vkns’kkfo#/n lacaf/kr O;Drh cka/kdkekpk okij djhr vlY;kus

egkikfydsus fnysyh ijokuh jn~n dk dsyh ukgh\ lnjph cka/kdke ijokuxh jn~n dj.kkj vkgs dk\

lnj cka/kdkekl iq.kZRokpk nk[kyk fnyk vkgs dk\

mRrj %& Hkxokunkl gkWLihVyP;k ekxs rGetyk vf/kd ,d etyk vkjlhlh ps cka/kdke mYgkluxj

egkuxjikfydk uxjjpuk foHkkxkdMqu lq/kkjhr cka/kdke izek.ki= Ø- meik@ujfo@ckai@116@02@103]

fnukad 27@4@2007 uqlkj pkyq dj.;kr vkys vkgs- R;kuarj cka/kdke/kkjd Jh- Hkxokunkl vkxhpk

;kapsekQZr Jh- eukst txokuh] dqyeq[kR;k/kkjd IykWV ua- 1233]1234 Hkk 1235 mYgkluxj&5 ;kauk

fnukad 6@6@2007 jksth izHkkx dk;kZy;kr tk-Ø- meik@v-ck-fufo@;q-iks- 04@05@07 vUo;s egkjk”Vª

izknsf’kd o uxjjpuk vf/kfu;e 1966 ps dye 52]53 o 54 vUo;s uksfVl ctko.;kr vkyh vkgs-

uksfVlhph eqnr laiY;kuarj fu;ekuqlkj dkjokbZ dj.;kr ;sbZy-

lnj bekjrhe/;s ifgY;k etY;koj fouk ijokuxh okf.kT; okij lq# vlY;kps fun’kZukl vkY;koj lnjph

ijokuxh fnuka 5@4@2007 jksthP;k i=kUo;s uk eatqj dj.;kr vkysyh gksrh- rlsp ifgY;k etY;kojhy

cka/kdke fu”dkflr dj.;kr vkysys gksrs- rn~uarj R;kpk fjVsa’ku udk’kk fn- 27@4@2007 jksth eatqj

dj.;kr vkysyk vkgs- o R;kl vn;kii;Zar cka/kdke iq.kZRokpk nk[kyk ns.;kr vkysyk ukgh-

lnL;k Jherh t;Jh lqosZ%& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 26 gk Jh- ch-ch-eksjs ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 26 %& iz-Ø- 1½ lu 2007 P;k mYgkluxj egkuxjikfydk lkoZf=d fuoM.kwdhr

,dq.k dks.kdks.kR;k i{kkps uxjlsod fuoMqu vkys vkgsr\

2½ dks.kdks.kR;k i{kkps xVusrs vkgsr\

3½ dks.kdks.kR;k xVusR;kauk egkuxjikfydsus dWfcu fnY;k vkgsr\

4½ dWfcu ns.;kps vf/kdkj ek- vk;qDrkauk vkgsr dh ek- egkikSjkauk vkgsr\

5½ vkrk vfLrRokr vlysY;k loZ dWfcu ek- vk;qDrkaP;k ijokuxhus fnysY;k vkgsr dk\

rkj[ksuqlkj rif’ky n;kok-

6½ ,dq.k jktfd; i{kkauk vf/kd`ri.ks fdrh dWchu fnY;k vkgsr\

7½ fnukad 5 ,fizy] 2007 uarj izR;sd dWchuoj fdrh [kpZ dj.;kr vkyk\ rif’ky n;kok-

mRrj %& 1½ lu 2007 P;k mYgkluxj egkuxjikfydk lkoZf=d fuoM.kwdhr ,dw.k 75 ikfydk

lnL; fuoMwu vkys vkgsr R;kaph ukos fnukad 6 ,fizy] 2007 P;k ‘kklfd; jkti=kr izfl/n

dj.;kar vkyh vkgsr R;k jkti=kph izr izR;sd ikfydk lnL;kl egkikfydk lfpokadMqu izLr`r

dj.;kar vkyh vlwu rh iqUgk izLr`r dj.ks vko’;d okVr ukgh-

2½ yksdHkkjrh] f’kolsuk] Hkktik] dkWaxzsl] euls] jkdkik] vkjihvk;

3½ vn;kii;Zar xVusR;kauk dWfcu okVi dj.;kr vkysys ukgh-

4½ dWfcu okVi dj.;kps vf/kdkjh ek- vk;qDrkauk vkgsr-

5½ vn;kii;Zar ,dgh dWfcu okVi dj.;kr vkysys ukgh-

6½ ek- vk;qDr ;kapsdMs izLrko lknj dsysuarj ekU;rsuqlkj iq<hy dk;Zokgh dj.;kr ;sbZy-

7½ 5 ,fizy]2007 uarj [kkyh ueqn dsysY;k dschuoj [kpZ dj.;kr vkyk-

1½ vkj-ih-vk;- dk;kZy; ¼vkBoys xV½ & 4]000@&

2½ lHkkx`g usrk ;kaps dk;kZy; & 4000@&

3½ jk”Vªoknh dkWaxzsl ikVhZ xVusrk dk;kZy; & 4000@&

4½ vkj-ih-vk;- dk;kZy; ¼xobZ xV½ & 4]000@&

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %& ek- egkikSjth] ek>k iz’u vlk vkgs dh] lu 2007 P;k mYgkluxj

egkuxjikfydk lkoZf=d fuoM.kwdhr ,dq.k dks.kdks.kR;k i{kkps uxjlsod fuoMqu vkys vkgsr\

dks.kdks.kR;k i{kkps xVusrs vkgsr\ dks.kdks.kR;k xVusR;kauk egkuxjikfydsus dWfcu fnY;k vkgsr\

dWfcu ns.;kps vf/kdkj ek- vk;qDrkauk vkgsr dh ek- egkikSjkauk vkgsr\ vkrk vfLrRokr vlysY;k

loZ dWfcu ek- vk;qDrkaP;k ijokuxhus fnysY;k vkgsr dk\ rkj[ksuqlkj rif’ky n;kok- ,dq.k

jktfd; i{kkauk vf/kd`ri.ks fdrh dWchu fnY;k vkgsr\ fnukad 5 ,fizy] 2007 uarj izR;sd dWchuoj

fdrh [kpZ dj.;kr vkyk\ rif’ky n;kok-

egkikfydk lfpo %&eq[;ky;krhy tkxk okVikckcr ek- vk;qDr ;kaP;k rQsZ pkj lnL;h; lferh

LFkkiu dj.;kar vkysyh vkgs- mi&vk;qDr¼ekyeRrk½] egkikfydk lfpo] ‘kgj vfHk;ark] dk;Zdkjh

vfHk;ark v’kk pkj lnL;h; lfeR;kPkh jpuk r;kj dj.;kar vkyh vkgs- R;kauk ,dk vkBoM;kr

Iyku r;kj d#u vgoky n;k;pk vkgs dh dks.kdks.krh dWfcu dks.kk&dks.kkyk n;k;ph vkgs- o

tkxspk okij d’;kizdkjs djk;pk vkgs\

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&ek- lfpo lkgsc] eyk rj vls okVrs dh ;k lHksps dkedkt fBd vkgs

vki.k c?krk pkaxyh xks”V vkgs- ijarq egkikSjkauh ;kfBdk.kh mRrj n;kos vU;Fkk vk;qDr lkgsckauh

n;kos- ;k iz’ukps mRrj vkt feGk;yk gos- ;klkBh eh vtZ ns[khy fnysyk vkgs- R;k vtkZps

mRrj gh lferh th useyh tkbZy R;kP;kus ek>s lek/kku gksrs fdaok gksr ukgh gh iq<ph xks”V vkgs-

ijarq vkt egklHksr eh tks iz’u fopkjyk vkgs R;k iz’ukps mRrj ek- vk;qDrkauh fdaok ek- egkikSjkauh

;sFks n;kos-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %&ek- vk;qDr lkgsc] eh ;sFks dWfcu fo”k;h ,d i= fnys gksrs dh]

tksi;Zar dWfcups okVi gksr ukgh rksi;Zar dWfcu fly dj.;kr ;kO;kr- dkj.k okjaokj gh dWfcu ;kph

vkgs] R;kph vkgs vls gksr vkgs- vkt vkeP;k i=dkj ca/kquk dWfcu nsoqu R;kaph dWfcu fly

dj.;kr vkyh v’kh pqd gksoqu tkrs- ,d osG dWfcu nsoqu ijr ?ks.ks- gh eksBh [ksnkph xks”V vkgs

,drj i=dkjkauk ,d dWfcu n;k ukghrj lokZaP;k dWfcu can djk Eg.kts ,d lkFk dWfcups okVi

djrk ;sbZy-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%&ek- lnL;] eh iz’u fopkjyk vkgs] ekÖ;k iz’ukps mRrj R;kauk nsoq n;k-

rqEgh nsoq udk- T;kosGsl rqEgkayk lkax.;kph osG ;sbZy rsOgk rqEgh lkaxk- eyk tjk R;kauk fopk#

n;k-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%& lUekufu; lnL;kauh dWfcu okViklanHkkZr iz’u fopkjyk vkgs- [kjs

Eg.kts ;kaps mRrj iz’kklukus ns.;k,soth lHkkx`gkus R;koj fopkj dj.;kph xjt vkgs vls cksyys rj

okoxs B# u;s-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&ukgh] ukgh- eh lger ukgh-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&;k dkeh vki.k lferhph LFkkiuk dsyh vkgs] loZ ts xVusrs vkgsr

R;kaph la[;k fdrh vkgs\ ;kckcr brj egkuxjikfydse/;s dks.krh dk;Zi/nrh voyafcyh tkrs\

;kpk vH;kl d#u lferh vgoky nsbZy R;kuqlkj dk;Zokgh d#- vkf.k lkr fnolkph eqnr fnyh

vkgs-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&ekU;rk dqBs vkgs\ lferhps rj vn;ki vfLrRop ukgh vkgs- vki.k

ekSf[kd lkafxrysys vkgs- ,d lferh useq vkf.k ngk fnolkuarj eh R;kpk myxMk djsu- ,o<sp

mRrj rqeP;kdMqu ns.;kr vkys gksrs- R;kosGh vkEgh lkafxrys gksrs dh vkEgh rqEgkayk HksV.;klkBh

vkf.k vtZ ns.;klkBh vkyks vkgksr- R;kosGh ;k lanHkkZr vkEgkayk rqeP;kdMqu rso<sp mRrj

feGkysys vkgs- eh gk tks iz’u fopkjysyk vkgs rks orZekui=ke/;s xktyk vkgs] vktP;k gekjk

egkuxj ----------------------

dkgh lnL; %&gekjk lkeuk------

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %& R;k orZekui=ke/;s ,d eksBh ckreh Nkiqu vkysyh vkgs-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %& rs xktfo.;kps dke rqEghp dsysys vkgs- csdk;ns’khj vfrØe.k rqEghp dsysys

vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&;k lanHkkZe/;s fopkjysY;k iz’ukyk lHkkx`gkiq<s ek- ihBklhu vf/kdk&;kaP;k

ijokuxhus mRrj lknj djhr vkgs- ;k lanHkkZr ,dk lferhph LFkkiuk dj.;kr vkysyh vkgs- lferhpk

vgoky T;kosGsyk izkIr gksbZy R;kosGsyk loZ dk;Zokgh dj.;kr ;sbZy vls mRrj ihBklhu vf/kdk&;kaP;k

ekU;rsus lHkkx`gkyk nsr vkgs-

egkikfydk lfpo%&iz’u laiys iz’uksRrjkpk dkyko/khgh laiyk-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&rqEgh ;kps mRrj fnys ikfgts- lfpo lkgsc ,d fefuV- ekÖ;k iz’ukps gs ;ksX;

izdkjs mRrj nsr ukghr- eyk ekÖ;k iz’ukps ;ksX; vls mRrj feGkysp ikfgts- egklHkse/;s mRrj dk

feGr ukgh\

egkikfydk lfpo %&LFkxu izLrko T;kps lqpd vkgsr Jh- lqjs’k tk/ko o vuqeksnd vkgsr Jh- iz’kkar /kkaMs

R;kauh vkiyk LFkxu izLrko ekaMkok-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&lfpo lkgsc] eh dk; Eg.kr vkgs\

egkikfydk lfpo %&vki.k ek-egkikSjkauk lacks/kqu iz’u fopk# ‘kdrk- eh FksV vkiY;k iz’ukps mRrj nsoq

‘kdr ukgh-

lnL; Jh-ch-ch-eksjs %&ekÖ;k iz’ukps ek- egkikSjkauh mRrj fnys ikfgts uk\ ;sFks rj eh vls ikgr vkgs dh]

lgk efgus >kys- vkeP;k egkikSj ,d ‘kCn lq/nk cksyr ukghr-

mi&egkikSj %&ek- egkikSjkaP;k ijokuxhus eh cksyr vkgs- vk;qqDr lkgsckauh lkafxrys dh] lkr fnolkaP;k

vkr rqEgkayk mRrj feGsy- vkrk iz’uksRrjkpk rkl laiyk vls ?kksf”kr dj.;kr vkys vkgs- rjh rqEgh

cksyr vkgkr- lfpo lkgsc] iq<hy dk;Zokgh pkyq djk-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&mi&egkikSj ;k ukR;kus rqEgkayk fouarh vkgs dh T;kosGsyk lHkkx`gke/;s egkikSj

ulrhy rsOgkp rqEgh mRrj fnys ikfgts-

mi&egkikSj %&ek- eksjs lkgsc] ek- egkikSjkaP;korhus mRrj ns.;kr vkys vkgs- R;kapk eku Bsok-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&ek- egkikSjkaP;korhus mRrj ns.;kr vkysys vkgs-

mi&egkikSj %&ek- eksjs lkgsc] ek- egkikSjkaP;korhus mRrj ns.;kr vkys vkgs- R;kapk eku Bsok-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&Jh- eksjs lkks- rqEgkayk mRrj fnysys vkgs- rqEgh [kkyh clk-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&egkikSjkaP;k ijokuxh mi&egkikSj cksyrkr- R;kauk rqEgh Fkkacoq udk- R;kauk

Fkkacfo.;kpk vf/kdkj QDr egkikSjkauk vkgs- rqEgkayk ,Sdk;ps vlsy rj ,Sdk-

lnL; Jh-ch-ch-eksjs%&T;kosGh vkeP;k lUekufu; egkikSj lHkkx`gkr ulrhy R;kosGh vkeps mi&egkikSj

mRrj nsoq ‘kdrhy-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs%&lUekufu; lnL;kl ek- egkikSj vkf.k vk;qDrkauh mRrj fnysys vkgs-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjkauk fopk#u vki.kkal mRrj fnys vkgs-

mi&egkikSj %&ek- egkikSjkaP;k vkns’kkus eh mRrj fnys vkgs- vkf.k lfpo lkgsc lHksph iq<hy dk;Zokgh

lq# djk-

egkikfydk lfpo %&lUekufu; lnL; Jh- lqjs’k tk/ko vki.k vkiyk LFkxu izLrko ekaMkok-

LFkxu izLrko ;kizdkjs vkgs----------------------

LFkxu izLrko

lqpdkps uko %& Jh- lqjs’k e/kqdj tk/ko

vuqeksndkps uko %& Jh- iz’kkar /kkaMs

fo”k; %& ^^vUu foHkkx ‘kklukdMqu egkikfydsdMs gLrkarjhr dj.;kckcr**

egkjk”Vª ‘kklukus mYgkluxj uxjifj”knps vUu foHkkx lIVsacj] 1994 e/;s uxjikfydsdMqu

dk<wu ‘kklukdMs ns.;kr vkysys vkgs-

R;kuarj vkWDVksacj] 1996 e/;s uxjifj”knsps egkikfydsr #ikarj >kY;kuarj rRdkyhu ek-

vk;qDr lkks- ;kauh vUu foHkkx egkikfydsdMs gLrkarjhr djkos] ;klkBh fnukad 27@5@1997]

2@5@1999] 28@4@2000] 20@6@2000 o 4@7@2000 jksth ‘kklukl dGfoys vkgs- ijarq

vkti;Zar vUu foHkkx ‘kklukdMwu egkikfydsdMs gLrkarj >kysys ukgh-

‘kgjkrhy nqdkunkjkauk vUu ijokus feG.ks] vUu ijokus] uqruhdj.k dj.ks bR;knh dkes

‘kklukps dk;kZy; Bk.ks ;sFwku dj.;kl =kl gksrks- vUu o vkS”k/k fo”k;d rØkjhoj Rojhr fuokj.k

gksr ukgh- ‘kgjkr feBkbZph] FkaM is;s [email protected]] gkWVsYl] migkjx`gs] pgkph nqdkus bR;knh

vankts 1000 is{kk tkLr vlwu vUu foHkkx egkikfydsP;k v[kR;kfjr vlY;kl R;kiklqu vankts

egkikfydsl 15 rs 20 yk[k #i;s mRiUu gksow ‘kdrs-

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko%&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc vkf.k loZ lUekufu; lnL; --------------

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&vkf.k nqljh xks”V -------

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&vgks iz’uksRrjkph osG laiyh vkrk- vkrk vkEgkayk cksyq n;k-

mi&egkikSj %&iz’uksRrjkph osG laiyh vkgs- eksjs lkgsc vkrk rqEgh clqu ?;k-

;kosGh dkgh lUekufu; lnL; ,dkp osGh tksj&tksjkr cksyr gksrs R;kaP;k ,df=r vkoktkr dks.k

useds dk; cksyr vkgs gs letqu ;sr uOgrs-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&ek- egkikSj egksn;k] Jh-ch-ch- eksjs ;kaP;k iz’ukps mRrj fnys tkos-

mi&egkikSjkauh dqBi;Zar mRrjs n;k;ph\ egkikSjkauhgh mRrjs n;kohr uk\ egkikSj ulrhy rsOgk xks”V osxGh

vkgs-

mi&egkikSj %&egkikSjkaP;k vkns’kkusp eh cksyrks vkgs- rqEgakyk ekfgr vkgs dk; fu;e dk; vkgsr\

egkikSjkauh vkns’k fnY;kuarj eh cksyr vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&vgks iz’uksRrjkph osG laiyh vkgs uk\

mi&egkikSj %&ek- lfpo lkgsc] rqEgkayk fu;e dk; vkgs rks lkaxrhy-

lnL; Jh-ch-ch-eksjs %&ek- egkikSj tj vkiys vklu lksMqu tkrkr rsOgk mi&egkikSj mRrj nsoq ‘kdrkr-

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&ek- vk;qDr lkgsc] uxjikfydsdMqu egkjk”Vª ‘kklukus lu 1994 e/;s vUu

foHkkx vkiY;k rkC;kr ?ksryk vkgs- R;kuarj vkiY;k egkuxjikfydsus 27@5@1997] 2@5@19997]

19@2@1999] 28@4@2000 R;kuarj 20@6@2000 o 4@5@2000 jksth ‘kklukdMs okjaokj i= nsoqu

vUu foHkkx egkuxjikfydsdMs ns.;kdkeh fouarh dsyh vkgs- rjhgh ‘kklukus vkrki;Zar vUu foHkkx

vkiY;kdMs Lokf/ku dsysys ukgh- R;klkBh eh o ek>s fe= Jh- iz’kkar /kkaMs ;kauh egklHksiq<s LFkxu izLrko

Bsoyk vkgs- ek>h loZ lnL;kauk fouarh vkgs dh ‘kgjkP;k fodklklkBh vkf.k O;kik&;kauk lq[klks;h

feG.;klkBh vUu foHkkx ‘kklukdMqu egkuxjikfydsP;k rkC;kr ?;k;yk ikfgts- R;klkBh ;sFks lokZueqers

Bjko ikjhr d#u rks ‘kklukdMs ikBfoyk ikfgts- ;kiqohZps vk;qDr ek- Jh- dkacGs lkgsckauh ekxhy

efgU;ke/;s ,d izLrko ikBfoysyk vkgs- ;klkBh loZ lnL;kauk ek>h fouarh vkgs dh] gk Bjko lokZuqers

ikfjr d#u vUu foHkkx ‘kklukdMqu egkikfydsdMs gLrxr djkos- v’kh ekx.kh d#u vkiY;k ‘kgjkrhy

ts nqdkunkj vkgsr] gkWVsYl vkgsr ;kauk lq[klqfo/kk feG.;klkBh vUu foHkkx egkikfydsdMs gLrkarjhr >kyk

ikfgts- v’kh ek>h lHkkx`gkyk fouarh vkgs-

lnL; Jh- yky iatkch %&;kckcr ek- vk;qDrkauk v’kh fouarh vlsy dh] ;kyk ikBiqjkok >kyk ikfgts-

dkj.k dh ;sfFky yksdkauk vUu ijokuk feGfo.;klkBh Bk.ks ;sFks tkos ykxrs- o vkrk vkiyh

egkuxjikfydk vlY;keqGs vUu foHkkx vkiY;kdMs vlyk ikfgts- ;klkBh ek>h vki.kkal fouarh vkgs

dh] vki.k ;k izLrkokpk ikBiqjkok dsyk rj cjs gksbZy ukghrj ‘kklukdMqu vUu foHkkx vki.kkal

lgtklgth gLrkarjhr gks.kkj ukgh-

ek- egkikSj %& LFkxu izLrkokckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kar ;sr vkgs-

fo"k; %& ^vUu foHkkx* ‘kklukdMwu egkikfydsdMs gLrkarjhr dj.ks-

izLrkouk

egkjk”Vª ‘kklukus mYgkluxj ‘kgj] uxjikfydk vlrkauk uxjikfydsdMs vlysyk ^vUu foHkkx *

‘kklukus dk<wu ?ksryk vkgs-

ijarq brj egkuxjikfydsdMs egkikfydsps Lora= ^vUu foHkkx* vkgsr- Lor%ps vUu fufj{kd]

deZpkjh@vf/kdkjh dk;Zjr vkgsr- R;keqGs ‘kgjkrhy gkWVsy e/;s vUu fo”kck/kk >kY;kl Rojhr dk;Zokgh

dj.;kr ;srs- rlsp lnj nqdkukaps ijokus] nk[kys egkikfydsdMwu fnys tkr vlY;kus egkikfydsps mRiUukr

ok< gkssrs-

mYgkluxj egkuxjikfydsdMs ^vUu foHkkx* ulY;kus ‘kgjkrhy ukxjhdkauk@O;olkf;dkauk

O;olk;kckcrps ufou ijokus] nk[kys rlsp ijokU;kaP;k uqruhdj.kklkBh Bk.ks ;sfFky dk;kZy;kr tkos

ykxrs-

rjh mYgkluxj ‘kgkrhy ukxjhdkaP;k@O;olk;hdkaP;k fgrkP;k o lks;hP;k n`”Vhus o rlsp

egkikfydsps mRiUukps L=ksr ok<fo.;klkBh ^vUu foHkkx* egkikfydsdMs gLrkarjhr gks.kslkBh ‘kklukl i=

O;ogkj dj.ks vko’;d vkgs- R;kuqlkj lnjph dk;Zokgh dj.;klkBh ‘kklukdMs ikBiqjkok dj.ks vko’;d

vkgs- rjh ^vUu foHkkx* ‘kklukdMwu egkikfydsdMs gLrkarjhr dj.;kckcr ‘kkluk’kh i=O;ogkj dj.;kl

vuqerh feG.kslkBh lnjpk izLrko ek- egklHksiq<s ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs- egklHkk Bjko Ø- 25 fnukad %& 29@6@2007

lqpdkps uko %& Jh- lqjs’k tk/ko

vuqeksndkps uko %&iz’kkar /kkaMs

gh egklHkk ojhy izLrko fopkjkr ?ksrk mYgkluxj ‘kgjkr ukxfjdkauk@O;olkf;dkauk

O;olk;kckcrps vUuijokus] nk[kys rFkk ijokus uqruhdj.kklkBh mYgkluxj egkuxjikfydk {ks=kdjhrk

vUu vuqKkid izkf/kdkjh fu;qDr dj.ks o R;kaph vf/klwpuk dk<.ks ckcr ‘kklukdMs tksjnkj ekx.kh

dfjr vkgs-

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&ek- egkikSj] ek- mi&egkikSj] ek- vk;qDr lkgsc] tulaidZ vf/kdkjh

Jh- ;qojkt Hknk.ks ;kaP;k ckcrhr ekxP;k egklHksr cgqerkus Bjko ikjhr >kysyk vkgs- rks ‘kklukdMs

vkiY;k lghfu’kh ikBfoyk vkgs fdaok ukgh gs ;k fBdk.kh lkafxrys rj cjs gksbZy- dkj.k dh lkr&lkr

efgykapk fou;Hkax dsysY;k O;Drhyk ;k egklHksr Bsoq u;s v’kh vkEgh vki.kkal fouarh dsyh gksrh- rj

R;k Bjkokps iq<s dk; >kys\ R;kph ekfgrh lHkkx`gkyk fnyh tkoh-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&ek- vk;qDr lkgsc] vkrk Jh- Hknk.ks ;kapk tks fo”k; vkgs- R;kl ekxhy egklHksr

vkEgh fojks/k dsY;kuarj ;kauh ikfjr dsyk vkgs- ijarq iq<hy dkjokbZ th vkgs rh vk;qDr tk.ks vkf.k

dkjokbZ tk.ks- rks fo”k; >kY;kuarj iqUgk egklHksr mifLFkr dj.ks- ;k ‘kqYYkd fo”k;klkBh egklHksph osG

?ks.ks cjkscj ukgh-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&v’kk fou;Hkax dsysY;k O;Drhyk rqEgh lgu djky dk;\ ;k egkikfydsr

vftckr lgu dsys tk.kkj ukgh- R;kP;koj dkjokbZ dk; >kyh vkgs R;kps mRrj ;kfBdk.kh ikfgts-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&R;kpk ikBiqjkok vk;qDr lkgsc djrhy-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&lHkkx`gkyk ;kps mRrj dGys ikfgts] ;kph ekfgrh >kyh ikfgts-

;kosGh dkgh lUekufu; lnL; ,dkp osGh tksj&tksjkr cksyr gksrs R;kaP;k ,df=r vkoktkr dks.k

useds dk; cksyr vkgs gs letqu ;sr uOgrs-

lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k%&ek- egkikSjth] lfpo lkgsc o vk;qDr lkgsc] Jh- Hknk.ks ;kapk fo”k;

tquk >kyk vkgs R;kdMs vki.k y{k dk nsr ukghr\ gk efgykaoj vR;kpkj vkgs- Jh- Hknk.ks ;kauh tks

efgykaoj vR;kpkj dsyk vkgs rks vkEgh lgu dj.kkj ukgh- R;kl dkeko#u dk<qu Vkdys tkos-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM %&Jh- Hknk.ks ;kauh lgk lkr efgykaoj vR;kpkj dsyk vkgs-

lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k%&Jh- Hknk.ksaoj dkjokbZ pkyq vkgs dk\ vlk dks.krk vf/kdkjh vkgs gk

egkikfydspk\ gk efgykaoj vR;kpkj vkgs] tqyqe vkgs- R;kl dkeko#u dk<qu Vkdk- vkEgh lq/nk efgyk

vkgksr-

;kosGh dkgh lUekufu; lnL; ,dkp osGh tksj&tksjkr cksyr gksrs R;kaP;k ,df=r vkoktkr dks.k

useds dk; cksyr vkgs gs letqu ;sr uOgrs-

mi&egkikSj %&lHkkx`gkr lq/nk efgyk oxZ vkgs- T;k egkuxjikfydsr efgykaoj vR;kpkj gksrks-----------

lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %& Jh- Hknk.ks dk; vkgs rs vkEgkayk ekfgr vkgs- efgykaP;k lkM;k

ikg.;kpk] R;kaph fopkjiql dj.;kpk R;kauk dk; vf/kdkj vkgs- rs tulaidZ vf/kdkjh vkgsr- R;kauh

R;kaps dke djkos-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&Jh- Hknk.ks ;kaP;k cktwus cksy.kk&;kauh R;kaP;kdMqu iSls ?ksrys vkgsr Eg.kqu rs

R;kaP;kcktqus cksyr vkgsr-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&R;kaph dqBi;Zar pkSd’kh >kyh ;kpk [kqyklk Ogkok-

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 2 okpqu nk[kforkr-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo”k; Ø- 2 %& ekxhy egklHksps fnukad 20@4@2007 jksthP;k lHksps bfro`Rr

dk;e dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

egkikfydk lfpo %&;ke/;s nksu pqdk vkgsr iq”B Ø- 30 oj Jherh lqeu ‘ksGds ;kaP;k tkxh Jherh yrk

fude ;kaP;k ukokph uksan >kyh vkgs- R;kph nq#Lrh djk;ph vkgs rlsp i`”B Ø- 41 oj Jh- panj

lk/kokuh vls uko fyfg.;kr vkys vkgs- rsFks Jh- panj csykuh v’kh nq#Lrh djk;ph vkgs- lax.kdh;

pqd vkgs- fBd vkgs\ ikl\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& ekxhy lHksps fnukad 20@4@2007 jksthps bfro`Rr tls vkgs rls lokZuqers dk;e dj.;kr

;sr vkgs-

fo”k; Ø- 2 %&ekxhy egklHksps fnukad 20@4@2007 jksthP;k lHksps bfro`Rr dk;e dj.ks-

lwpd % Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksnd % Jh- jktq tX;klh

egklHkk Bjko dz- 25 v fnukad % 29@6@2007

gh egklHkk egkikfydk lfpokauh izLr`r dsysY;k fnukad 20@4@2007 jksthP;k egklHkk

bfro`RrkarkP;k i`”B Ø- 1 rs 62 e/khy i`”B Ø- 30 oj lnL;k Jherh yrk fude ;k ukokP;k uksanhP;k

fBdk.kh lnL;k Jherh lqeu ‘ksGds o i`”B Ø- 41 ojhy vuq-Ø- 6 oj Jh- panj lk/kokuh ;k ukokP;k

uksanhP;k fBdk.kh Jh- panj csykuh v’kh nq#Lrh d#u moZjhr bfro`Rr tls vkgs rls dk;e dj.;kl ekU;rk

nsr vkgs-

lokZuqers

egkikSj@ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 3 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 3%&o`{kizkf/kdj.kkph iquZLFkkiuk dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

egkikfydk lfpo %&loZ i{kkaP;k xVusR;kaP;korhus vki&vkiY;k i{kkP;k lnL;kaph ukos izLrkfor dj.;kr

vkysyh vkgsr-

f’kolsusP;k orhus 1- Jh-jkts’k nsosanz oku[ksMs

2- Jhe- ehuk lksusth ¼lksaMs½

3- Jh- fnyhi xk;dokM

4- Jhe- T;ksrh ekus

Hkkjrh; jk”Vªh; dkWaxzslP;k orhus 1- Jhe- jtuh egkMhd

Hkkjrh; turk ikVhZP;k orhus 1- Jh- yky iatkch

2- Jh- teuq iqjLokuh

vkjihvk;P;k orhus 1- Jh- ch-ch- eksjs

yksdHkkjrhP;k orhus 1- Jh- jktw bnukuh

2- Jh- fouksn Bkdwj

3- Jh- vadq’k EgLds

4- Jhe- eksuk ouokjh

jk"Vªoknh dkWaxzsl ikVhZP;k orhus 1- Jh- jktw tX;klh

2- Jhe- lqjs[kk osydj

3- Jhe- fuyw pkanokuh

gh ia/kjk ukos vkgsr- fBd vkgs\

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %&ek- egkikSjth] o`{kizkf/kdj.kkph th iquZjpuk >kyh vkgs R;kfo”k;kckcr eh

cksyq bfPNrks dh] ;k vxksnj ts o`{kizkf/kdj.k gksrs ek- vk;qDr lkgsckauh ‘kgjkrhy o`{kkaph x.kuk

dj.;kckcr lkafxrysys gksrs- ijarq ekxhy lgk efgU;ke/khy dkyko/kh ikfgyk rj i;kZoj.k fLFkrh n’kZd

vgoky fdaok o`{kx.kuspk vgoky egklHksiq<s vk.kysyk ukgh- rj yodjkr yodj o`{kizkf/kdj.kkph cSBd

cksykoqu gs ts fo”k; v/kZoV jkfgys vkgsr rs iq.kZ dsys ikfgtsr-

egkikfydk lfpo %&fBd vkgs\ ikl\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjP;k fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 3 %& o`{kizkf/kdj.kkph iquZLFkkiuk dj.ks-

izLrkouk

lu&2007 P;k lkoZf=d fuoM.kwdhuarj ,dw.k 75 uofuokZfpr ikfydk lnL; fuoMwu vkys vkgsr-

R;k lnL;kae/kqu egkikfydsP;k o`{kizkf/kdj.kkoj 15 lnL;kaph fu;qDrh gh ekU;rk izkIr i{kkps fdaok

uksan.khd`r i{kkaps rkSyfud i{kcG fopkjkr ?ksowu vkf.k lHkkx`g usrk] fojks/khi{k usrk o v’kk izR;sd i{kk’kh

fdaok xVk’kh fopkj fofue; d#u egkuxjikfydsrhy v’kk i{kkP;k fdaok xVkP;k la[;kcGkP;k izek.kkr

lnL;kaps ukefunZs’ku dj.;kckcrph rjrqn vkgs- izR;sd xVkps la[;kcG [kkyhy izek.ks vkgs-

yksdHkkjrh f'kolsuk jk"Vªoknh dkWxzsl ikVhZ Hkktik dkWxzsl vkjihvk; euls vi{k

17 17 16 11 6 5 2 1

75

15

= 5-00

O`k{kizkf/kdj.kkP;k ,dk lnL;kps fuoM.kwdhlkBh erkaps izek.k& 5-00 vl.ks vko’;d vkgs-

R;kvuq”kaxkus izR;sd xVkP;k la[;kcGkP;k izek.kkr lnL;kaps ukefunZs’k [kkyhy izek.ks

vlsy-

¼1½

yksdHkkjrh

17

&& X 15

75

= 3-39

¼5½

dkWxszl

6

&& X 15

75

= 1-02

¼2½

f'kolsuk

17

&& X 15 75

= 3-39

¼6½

vkjihvk;

5

&& X 15

75

= 0-99

¼3½

jk-dk-ik-

16

&& X 15

75

= 3-19

¼7½

e-u-ls-

2

&& X 15

74

= 0-39

¼4½

Hkktik

11

&& X 15

75

= 2-19

¼8½

vi{k

1

&& X 15

75

= 0-19

ojhy izR;sd xVkP;k la[;sP;k rkSyfud la[;kcGkrwu iw.kkZadkP;k vk/kkjs izFke i{kfugk; [kkyhy

use.kwdk dj.;kr ;srhy-

yksdHkkjrh f'kolsuk jk"Vªoknh dkWxzsl ikVhZ Hkktik dkWxzsl ,dw.k

3 3 3 2 1 12

;kuarj fjDr jkg.kk&;k rhu tkxkaoj ukefunZs’ku djrkauk T;k xVkps viw.kkZadkrhy rkSyfud cG

tkLr vkgs- R;k xVkps ikfydk lnL;kps ukefunZs’ku djrk ;sbZy-

R;keqGs [kkyhy xVkps viw.kkZadkrhy rkSyfud cG [kkyhy izek.ks vkgs- ¼1½ yksdHkkjrh 0-39 ¼2½ f’kolsuk 0-39 ¼3½ jk-dk-ik- 0-19

¼4½ Hkk-t-ik- 0-19 ¼5½ dkWxzsl 0-02 ¼6½ vkjihvk; 0-99

¼7½ e-u-ls 0-39 ¼8½ vi{k 0-19

ojhy ifjfLFkrh igkrk yksdHkkjrh] f’kolsuk vkf.k vkjihvk; ;k xVkps viw.kkZadkrhy rkSyfud cG

tkLr vkgs R;keqGs rhu fjDr tkxkaoj ;k i{kkaP;k izR;sdh ,d&,d lnL;kph use.kwd djrk ;sbZy Eg.kwu

izR;sd xVkps o`{kizkf/kdj.kkoj izek.kkf’kj izfrfu/khRo [kkyhy izek.ks dj.;kl izLrkfor-

yksdHkkjrh f'kolsuk jk-dk-ik- Hkktik dkWxzsl vkjihvk; euls vi{k ,dw.k

4 4 3 2 1 1 0 0 15

egklHkk Bjko dz% 26 fnukad % 29@6@2007

lqpdkps uko %& Jh- jktq tX;klh

vuqeksndkps uko %& Jh-ch-ch- eksjs

gh egklHkk ojhy izLrkous vuqlkj mYgkluxj egkuxjikfydk ukxjh {ks=klkBh [kkyhyizek.ks

o`{kizkf/kdj.kkkph iquZLFkkiuk djhr vkgs-

vk;qDr && lHkkirh

mYgkluxj egkuxjikfydk

1- Jh- jktw bnukuh lnL;

2- Jh- fouksn Bkdwj &**&

3- Jh- vadq’k EgLds &**&

4- Jhe- eksuk ouokjh &**&

5- Jh- jkts’k oku[ksMs &**&

6- Jhe- ehuk lksusth ¼lksaMs½ &**&

7- Jh- fnyhi xk;dokM &**&

8- Jhe- T;ksrh ekus &**&

9- Jh- yky iatkch &**&

10- Jh- teuq iqjLokuh &**&

11- Jhe- jtuh egkMhd &**&

12- Jh- ch-ch- eksjs &**&

13- Jh- jktw tX;klh &**&

14- Jhe- lqjs[kk osydj &**&

15- Jhe- fuyw pkanokuh &**&

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 4 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 4 %& izHkkx lfeR;kaph iquZLFkkiuk dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikfydk lfpo %&dks.krk izLrko ikl\ tks iz’kklukdMqu vkyk vkgs rks\

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&lfpo lkgsc] R;ke/;s c&;kp’kk pqdk vkgs- vkEgkayk tks xks”kokjk ns.;kr

vkyk vkgs R;kr izHkkx lferh Ø- 2 o 3 e/;s 18&18 izHkkx n’kZfoys vkgsr- o ekxhy egklHksr izHkkx

Ø- 54 ckcr Jherh lqeu ‘ksGds ;akuh gjdr ?ksryh gksrh dh R;kapk izHkkx] izHkkx lferh Ø- 2 e/;s gksrk

rks izHkkx lferh Ø- 3 e/;s dlk Vkdyk- gk R;kapk iz’u cjkscj vkgs- Eg.kqu ;k xks”kok&;ke/;s dkgh

lq/kkj.kk dsY;k ikfgtsr- ;klkBh vkEgh ,d lekarj izLrko fnysyk vkgs- izHkkx lferh Ø- 1 thps

dk;kZy; xkSy eSnku ;sFks vkgs- R;kuqlkj izHkkx Ø- 1]2] 3] 4] 5] 6] 15] 14] 16] 17] 18] 19]

20] 21] 24] 25] 36] 37] 38 gs 19 izHkkx vkgsr-

izHkkx lferh Ø- 2 e/;s lq/nk 19 izHkkx vkgsr- ;k lferhps dk;kZy; ;k=h fuokl ;sFks vkgs-

vfk.k ;ke/;s izHkkx Ø- 12] 13] 22] 23] 26] 30] 32] 33] 34] 35] 39] 40] 41] 42] 43] 44]

45] 46] vkf.k 54] izHkkx Ø- 54 ckcr Jherh lqeu ‘ksGds ;kaph th gjdr gksrhs dh 54 Ø- izHkkx]

izHkkx lferh Ø- 2 e/;s gksrk rks izHkkx lferh Ø- 3 e/;s ?ks.;kr vkysyk vkgs- HkkSXkskfyd n`”V;k rks

izHkkx lferh Ø- 2 e/;sp ?;ko;kl ikfgts-

izHkkx lferh Ø- 3 ;ke/;s 7] 8] 9] 10] 11] 27] 28] 29] 31] 47] 48] 49] 50] 51]

52] 53] 56] 58] vkf.k 59-

izHkkx lferh Ø- 4 ;ke/;s 55] 57] 60] 61] 62] 63] 64] 65] 66] 67] 68] 69] 70]

71] 72] 73] 74] 75] vkf.k 76 v’kk 4 izHkkx lfeR;k vkgsr- izR;sd izHkkx lferhe/;s 19&19

izHkkx HkkSxksfyd n`”V;k izR;sdkyk dk;kZy; toG iMsy vkf.k lyxrk ;k n`”Vhus vxksnjP;k iz’kklukus T;k

pqdk dsY;k gksR;k R;k lq/kk#u vkEgh iqjd izLrko nsr vkgksr- rks ekÖ;k ers lokZuqers eatqj gksbZy R;ke/;s

dks.krsgh nqer ulkos- vxksnjP;k izLrkoke/;s lq/kkj.kk dsysyh vkgs-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&Jh- lUekufu; egkikSjth] izHkkx lferhckcrpk izLrko lUekufu; cksMkjs lkgsckauh

okpqu nk[kfoyk- R;ke/;s 54 Øekadkpk tks izHkkx vkgs gk Jherh lqeu xtkuu ‘ksGds ;kapk vkgs- vkf.k

R;kauh ekxhy osGsl ek- vk;qDr lkgsckauk i= fnys vkgs- vkf.k egklHkse/;s rks iz’u ns[khy vkysyk gksrk-

R;koj ppkZ >kysyh vkgs- vkf.k vls mRrj ns.;kr vkysys vkgs dh ikl d#- HkksSxksfyd ifjfLFkrh u

ikgrk gk izHkkx] izHkkx lferh Ø- 3 e/;s Vkd.;kr vkysyk vkgs- izHkkx lferh ;klkBh r;kj dsyh tkrs

dh] ---------------------

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%& eksjs lkgsc] nq#Lrh >kysyh vkgs-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&lfpo lkgsc] ifgY;k izLrkoke/;s lq/kkj.kk d#u nql&;k izLrkokuqlkj izHkkx

jpuk dj.;kr ;koh-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&eksjs lkgsc] vkiyh rC;srp fc?kMyh okVrs\

egkikfydk lfpo %& fBd vkgs\ ikl\ Jh- /kuat; cksMkjs lkgsckauh tks izLrko izLrkfor dsyk vkgs rks

fBd vkgs uk\ rks lokZauk ekU; vkgs\

egkikSj %& lnjP;k fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 4%& izHkkx lfeR;kaph iquZLFkkiuk dj.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydsph ifgyh lkoZf=d fuoM.kwd 1997 e/;s >kyh gksrh- R;k fuoM.kwdhe/;s

egkuxjikfydse/;s 69 ikfydk lnL; fuoMwu vkys gksrs- rlsp R;kosGh cgqla[; izHkkxkpah jpuk >kysyh

uOgrh- R;kosGh R;k ifjfLFkrhizek.ks eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 29 ¼v½ vUo;s

ykxqu vlysY;k izHkkxkaP;k lekos’k vlysY;k 4 izHkkx lfeR;k egklHkk Bjko Ø- 3 fnukad 21@4@2001

izek.ks LFkkiu dj.;kr vkY;k gksR;k- nqljh lkoZf=d fuoM.kwd 2002 e/;s >kyh vkgs- egkikfydsr l/;k

,danj 25 cgqla[; izHkkx vkgsr vkf.k fuoMwu vkysY;k ikfydk lnL;kaph la[;k 76 vkgs- eqacbZ izkafrd

egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 29 ¼v½ izek.ks ‘kgjkrhy yksdla[;sP;k vk/kkjs 4 izHkkx

lfeR;kaph iquZ%LFkkiuk dj.ks vko’;d vkgs- Eg.kqu ykxwu vlysY;k izHkkxkapk lekos’k vlysY;k pkj

izHkkx lfeR;kaph iquZ%LFkkiuk dj.ksl izLrkfor dj.ksr ;sr vkgs-

v-

dz

izHkkx

lferh

dk;kZy;

izHkkx dzekad ,dw.k

izHkkx

lekfo"V Hkkx

1 xksy eSnku 1]2] 3] 4] 5] 6] 15]

14] 16] 17] 18] 19]

20] 21] 24] 25] 36]

37] 38

19 lsUP;wjh js;kWu] /kksch ?kkV] deyk usg# uxj] QDdM

eaMyh] jekckbZ vkacsMdj uxj] >qysyky eanhj] csol

pkSd] Hkkjr pkSd] xksyeSnku] pksiMk dksVZ] lh-

CykWd] ‘kgkM LVs’ku]

2 ;k=h fuokl 12] 13] 22] 23] 26]

30] 32] 33] 34] 35]

39] 40] 41] 42] 43]

44] 45] 46] 54

19 usg: pkSd] f’k:pkSd] ckyduth ckjh] ‘kkldh;

:X.kky;] dkexkj :X.kky;] VkÅu gkWy] jk/kkLokeh

lRlax gkWy] pkanhckbZ dkWyst] oMksy xko]

mYgkluxj jsYos LFkkud ¼if’pe½] bafnjk xk/akh Hkkth

cktkj] f’kokth pkSd] liuk xkMZu] egkuxjikfydk 3 Ogh-Vh-lh-

eSnku

7] 8] 9] 10] 11] 27]

28] 29] 31] 47] 48]

49] 50] 51] 52] 53]

56] 58] 59]

19 Lkh&CykWd] ‘kkarhuxj] m|ksx fogkj] foB~ByokMh jsYos

LFkkud] vWMfefuLVªsVsM vkWQhl] iobZ pkSd]

mYgklulxj jsYos LFkkud ¼iwoZ½] ykypDdh pkSd]

lsD’ku 25 rs lsD’ku 30] lrjkenkl :X.kky;]

Ogh-Vh-lh- LiksVZl dkWEIysdl]

4 ik.kh iqjoBk 55] 57] 60] 61] 62]

63] 64] 65] 66] 67]

68] 69] 70] 71] 72]

73] 74] 75] 76

19 ejkBk lsD’ku] lqHkk”k VsdMh] dkulbZ jksM] dqykZ

dWEi] dSyk’k dWkyuh] Lokeh ‘kakrh izdk’k vkJe]

nq/kukdk] lkbZ ol.k’kkg njckj] fut/kke vkJe]

xka/kh jksM] vksedkjkuan vkJe] usrkth gk;Ldwy]

73] 74] 75] 76 izHkkr pkSd] fOgul flusek pkSd

egklHkk Bjko dz% 27 fnukad % 29@6@2007

lqpdkps uko %& Jh- /kuat; cksMkjs

vuqeksndkps uko %& Jh- yky iatkch

gh egklHkk ojhy izLrkousr ueqn dsysY;k ykxqu vlysY;k varHkqZr izHkkxkaP;k lekos’kkizek.ks 4 izHkkx

lfeR;kaph iquZjpuk dj.ksl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 5 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 5 %&fo'ks”k lfeR;kaph LFkkiuk dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

egkikfydk lfpo %&eyk vki.kk lokZauk lwpuk n;k;ph vkgs- fu;ekuqlkj 8 lfeR;k LFkkiu djk;P;k

vkgsr- vki.kkdMqu uÅ lfeR;kackcr izLrko vkyk vkgs- rj ;kckcr vki.k dk; d# bfPNr vkgkr\

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&uÅ lfeR;k LFkkiu dsY;k ikfgtsr- ;k vxksnj lq/nk uÅ lfeR;k gksR;k vkrk

lq/nk uÅ lfeR;k LFkkiu dsY;k tkO;kr-

egkikfydk lfpo%&loZ xVusR;kadMqu th ukos izLrkfor dj.;kr vkyh vkgsr rh eh okpqu nk[kforks-

jk”Vªoknh dkWaxzsl ikVhZ lkoZtfud cka/kdke lferhlkBh

1- Jh- lrh’k pgkG

2- Jh- vfuy fo|kFkhZ

fu;kstu o fodkl lferh

1- Jh- izHkwukFk xqIrk

2- Jhe- eatw iksiVkuh

ik.kh iqjoBk o tyfuLlkj.k lferh

1- Jhe- ljksftuh Vsdpankuh

2- Jh- Hkjr xaxks=h

vkjksX; ifjj{k.k o oS|dh; lgk¸; lferh

1- Jh- ujsanzdqekj Bkdwj

2- Jh- lrh’k pgkG

ek/;fed f’k{k.k o iqoZ izkFkfed f’k{k.k lferh

1- Jhe- lqtkrk fj>okuh

2- Jh- fgjkuan tX;klh

xfyPN oLrh fueqZyu lferh

1- Jh- jfoanz ckxwy

2- Jhe- laxhrk daMkjs

fØMk lekt dY;k.k o lkaLd`frd lferh

1- Jh- x.kir ,Mds

2- Jh- jktw tX;klh

efgyk o ckydY;k.k lferh

1- Jhe- ljksftuh Vsdpankuh

2- Jhe- fuyw pkanokuh

eglwy lferh

1- Jh- jfonz ckxwy

2- Jh- izHkwukFk xqIrk

yksdHkkjrh lkoZtfud cka/kdke lferhlkBh

1- Jh- vadq’k EgLds

2- Jh- lqjs’k tk/ko

fu;kstu o fodkl lferh

1- Jh- eksgunkl jkej[;kuh

2- Jhe- panzk Vsdpankuh

ik.kh iqjoBk o tyfuLlkj.k lferh

1- Jh- vadq’k EgLds

2- Jh- xksfoanjke yqaM

vkjksX; ifjj{k.k o oS|dh; lgk¸; lferh

1- Jhe- panzk Vsdpankuh

2- Jhe- f’kyk eulqydj

ek/;fed f’k{k.k o iqoZ izkFkfed f’k{k.k lferh

1-Jh- nRrk=; iokj

2- Jhe- eksuk ouokjh

xfyPN oLrh fueqZyu lferh

1- Jh- iz’kkar /kkaMs

2- Jh- Hktuyky jkepankuh

fØMk lekt dY;k.k o lkaLd`frd lferh

1- Jhe- T;ksrh pSukuh

2- Jh- fnyhi tX;klh

efgyk o ckydY;k.k lferh

1- Jhe- dfork fljokuh

2- Jhe- fuyhek jkor

eglwy lferh

1- Jh- jktw bnukuh

2- Jh- fouksn Bkdwj

vkjihvk;

lkoZtfud cka/kdke lferhlkBh

Jh- ch-ch- eksjs

fu;kstu o fodkl lferh

Jherh iapf’kyk ukuk iokj

ik.kh iqjoBk o tyfuLlkj.k lferh

Jherh yrk ‘kkarkjke fude

vkjksX; ifjj{k.k o oS|dh; lgk¸; lferh

Jherh lqeu ‘ksGds

ek/;fed f’k{k.k o iqoZ izkFkfed f’k{k.k lferh

Jherh lqeu ‘ksGds

lnL;k Jherh lqeu ‘ksGds%&gh lferh uarj ?ksryh tkoh- Jh-ch-ch- eksjs lkgsckauh vkEgkayk fo’oklkr

?ksrysys ukgh-

xfyPN oLrh fueqZyu lferh

Jh- tuknZu <ksds

egkikfydk lfpo %&Jh-ch-ch- eksjsth\

fØMk lekt dY;k.k o lkaLd`frd lferh

Jh- tuknZu <ksds

efgyk o ckydY;k.k lferh

Jherh yrk ‘kkarkjke fude

eglqy lferh

Jherh iapf’kyk iokj

rlsp eglwy lferhlkBh jk”Vªoknh dkWaxzsl rQsZ nksu ukos lqpfo.;kar vkysyh vkgsr-

eglwy lferh

1- Jh- jfo ckxqy

2- Jh- izHkqukFk xqIrk

Hkkjrh; jk”Vªh; dkWaxzslP;k orhus

lkoZtfud cka/kdke lferhlkBh

Jh- rqylhnkl oflVk

fu;kstu o fodkl lferh

Jh- eksgu lk/kokuh

ik.kh iqjoBk o tyfuLlkj.k lferh

Jh- rqylhnkl oflVk

vkjksX; ifjj{k.k o oS|dh; lgk¸; lferh

Jh- eksgu lk/kokuh

xfyPN oLrh fueqZyu lferh

Jh- lqanj eaxrkuh

efgyk o ckydY;k.k lferh

Jherh ekyrh djksfr;k

lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k %&lkgsc] eyk ;k lfeR;k ilar ukghr- eyk R;k udks vkgsr-

lnL; Jh- lqanj eaxrkuh %&eykgh udks vkgs- uk eyk lkax.;kr vkys- uk eyk ;k lfeR;k

ikfgtsr-

egkikfydk lfpo%& ek/;fed f’k{k.k o iqoZ izkFkfed f’k{k.k lferh%& Jherh bafnjk mnklh]

fØMk lekt dY;k.k o lkaLd`frd lferh

Jherh jtuh egkfMd

eglwy lferh

Jherh ekyrh djksfr;k

Hkkjrh; turk ikVhZP;k orhus lkoZtfud cka/kdke lferhlkBh

Jh- cPpkjke #ipankuh

fu;kstu o fodkl lferh

Jherh ‘kdqaryk ikVhy

ik.kh iqjoBk o tyfuLlkj.k lferh

dqekjh ‘kdqaryk tX;klh

vkjksX; ifjj{k.k o oS|dh; lgk¸; lferh

MkW- fuuk ukFkkuh

ek/;fed f’k{k.k o iqoZ izkFkfed f’k{k.k lferh

Jh- egs’k lq[kjkekuh

xfyPN oLrh fueqZyu lferh

Jh- fd’kksj tX;klh

fØMk lekt dY;k.k o lkaLd`frd lferh

Jh- teuknkl iqjLokuh

efgyk o ckydY;k.k lferh

Jherh t;k ekf[ktk

eglwy lferh

Jh- dqekj vk;ykuh

f’kolsusP;k orhus lkoZtfud cka/kdke lferhlkBh

1- Jh- fnyhi xk;dokM

2- Jh- jkelkxj ;kno

fu;kstu o fodkl lferh

1- Jh- eqds’k rsth

2- Jh- jkts’k oku[ksMs

ik.kh iqjoBk o tyfuLlkj.k lferh

1- Jh- ‘ks[kj ;kno

2- Jherh jktJh jktsanz pkS/kjh

vkjksX; ifjj{k.k o oS|dh; lgk¸; lferh

1- Jh- fot; [kaMq lqikGs

2- Jherh csch uanq HkksbZj

ek/;fed f’k{k.k o iqoZ izkFkfed f’k{k.k lferh

1- Jherh t;Jh lqosZ

2- Jherh jktJh pkS/kjh

xfyPN oLrh fueqZyu lferh

1- Jh- iz/kku ikVhy

2- Jh- jktsanzflag HkqYyj

fØMk lekt dY;k.k o lkaLd`frd lferh

1- Jh- ‘ks[kj ;kno

2- Jh- iz/kku ikVhy

efgyk o ckydY;k.k lferh

1- Jherh feukrkbZ lksusth

2- Jherh T;ksrh ‘;ke ekus

eglwy lferh

1- Jherh olq/kk /kuat; cksMkjs

2- Jherh fon;k fot; fueZys

vkjihvk;P;k Jherh lqeu xtkuu ‘ksGds ;kaps vk{ksi vkgs dh Jh- eksjs lkgsc vki.k R;kauk

fopkjys ukghr-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %& R;kauk eglwy lferh n;k-

lnL;k Jherh lqeu ‘ksGds%&eyk lkoZtfud cka/kdke lferh ikfgts ukghrj dqByhp lferh udks-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&vkEgh vkepk i{k c?kqu ?ksoq-

egkikfydk lfpo %&Jh- ch-ch- eksjsth vki.k y{k n;k- vkiY;k i{kkP;k Jherh lqeu ‘ksGds ;kaph ;k

lferhlkBh bPNk ukgh rj vki.k R;kauk tcjnLrh d# ‘kdr ukghr- nql&;k dq.kkps uko lkaxk- nql&;k

dq.kkps uko lkaxkos ykxsy- lkoZtfud cka/kdke lferhlkBh Jh-ch-ch- eksjs vkiys uko fyfgys vkgs-

lnL; Jh- ts-ds- <ksds%&cka/kdke lferhlkBh Jh- ch-ch-eksjs lkgsckaps uko fyfgys vkgs R;k,soth Jherh

lqeu ‘ksGds ;kaps uko ?ks.;kr ;kos- v’kh eh lqpuk djrks-

egkikfydk lfpo %&Jherh lqeu ‘ksGdsth fBd vkgs\ Jh- rqylhnkl oflVkth vkiysgh nksu lnL;

lferhe/;s lekfo”V gksoq bfPNr ukghr R;kckcr vkiys dk; Eg.k.ks vkgs\

lnL;k Jherh ekyrh djksfr;k%&lkoZtfud cka/kdke lferhe/;s lnL;k Eg.kqu tjh eyk ?ksrys rjh pkysy-

ijarq efgyk ckydY;k.k lferh udks vkgs-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&vkEgh uarj nqljs uko nsoq-

egkikfydk lfpo %&lferh rj vkrk cur vkgs uk\ Jherh ekyrh djksfr;k ;kaP;k ukokr dkWaxzsl i{kkP;k

orhus Qsjcny dj.;kr vkyk vkgs- lkoZtfud cka/kdke lferhr Jherh ekyrh djksfr;k lnL;k vl.kkj o

rsFkqu Jh- rqylhnkl oflVk gs eglqy lferhoj ;srhy- rlsp Jh- fu;kstu o fodkl lferhr Jh- eksgu

lk/kokuh vkgsr R;kaP;k ,soth rsFks Jh- lqanj ¼ckcq½ eaxrkuh gs ;srhy o rs R;kaP;k tkxh tkrhy- fBd

vkgs\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjP;k fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 5%& fo'ks”k lfeR;kaph LFkkiuk dj.ks-

izLrkouk

lu&2007 P;k lkoZf=d fuoM.kwdhuarj ,dw.k 75 uofuokZfpr ikfydk lnL; fuoMwu vkys vkgsr-

;k lnL;kae/kqu eqacbZ izkafrd egkikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 30 vUo;s fo’ks”k lfeR;kaph use.kqd

djrk ;sbZy o egkikfydk] LFkk;h lferh] ifjogu lferh bR;knhps dkedktkps fu;e 4 vUo;s [kkyhy

vkB lfeR;kaph use.kqd djrk ;sbZy-

1- lkoZtfud cka/kdke lferh

2- fu;kstu o fodkl lferh

3- ik.kh iqjoBk o tyfuLlkj.k lferh

4- vkjksX; ifjj{k.k o oS|dh; lgk¸; lferh

5- ek/;fed f’k{k.k o iqoZ izkFkfed f’k{k.k lferh

6- xfyPN oLrh fueqZyu lferh

7- fØMk lekt dY;k.k o lkaLd`frd lferh

8- efgyk o ckydY;k.k lferh

izR;sd lferhr 9 lnL;kaph fu;qDrh djrk ;sbZy- egkikfydsP;k fo’ks”k lferhoj 9 lnL;kaph

fu;qDrh gh ekU;rk izkIr i{kkps fdaok uksan.khd`r i{kkaps rkSyfud i{kcG fopkjkr ?ksowu vkf.k lHkkx`g usrk]

fojks/khi{k usrk o v’kk izR;sd i{kk’kh fdaok xVk’kh fopkj fofue; d#u egkuxjikfydsrhy v’kk i{kkP;k

fdaok xVkP;k la[;kcGkP;k izek.kkr lnL;kaps ukefunZs’ku dj.;kckcrph rjrqn vkgs- izR;sd xVkps la[;kcG

[kkyhy izek.ks vkgs-

yksdHkkjrh f'kolsuk jk"Vªoknh dkWxzsl ikVhZ Hkktik dkWxzsl vkjihvk; euls vi{k

17 17 16 11 6 5 2 1

75

9

= 8-33

izR;sd fo’ks”k lferhoj ,dk lnL;kps fuoM.kwdhlkBh erkaps izek.k& 8-33 vl.ks vko’;d vkgs-

R;kvuq”kaxkus izR;sd xVkP;k la[;kcGkP;k izek.kkr lnL;kaps ukefunZs’k [kkyhy izek.ks vlsy-

¼1½

yksdHkkjrh

17

&& X 9

75

= 2-03

¼5½

dkWxszl

56

&& X 9

75

= 0-72

¼2½

f'kolsuk

17

&& X 9 75

= 2-03

¼6½

vkjihvk;

5

&& X 9

75

= 0-59

¼3½

jk-dk-ik-

16

&& X 9

75

= 1-91

¼7½

e-u-ls-

2

&& X 9

75

= 0-23

¼4½

Hkktik

11

&& X 9

75

= 1-31

¼8½

vi{k

1

&& X 9

75

= 0-11

ojhy izR;sd xVkP;k la[;sP;k rkSyfud la[;kcGkrwu iw.kkZadkP;k vk/kkjs izFke i{kfugk; izR;sd

lferhoj [kkyhy use.kwdk dj.;kr ;srhy-

yksdHkkjrh f'kolsuk jk"Vªoknh dkWxzsl ikVhZ Hkktik ,dw.k

2 2 1 1 6

;kuarj fjDr jkg.kk&;k rhu tkxkaoj ukefunZs’ku djrkauk T;k xVkps viw.kkZadkrhy rkSyfud cG

tkLr vkgs- R;k xVkps ikfydk lnL;kps ukefunZs’ku djrk ;sbZy-

R;keqGs [kkyhy xVkps viw.kkZadkrhy rkSyfud cG [kkyhy izek.ks vkgs- ¼1½ yksdHkkjrh 0-03 ¼2½ f’kolsuk 0-03 ¼3½ jk-dk-ik- 0-91 ¼4½ Hkk-t-ik- 0-31

¼5½ dkWxzsl 0-72 ¼6½ vkjihvk; 0-59 ¼7½ e-u-ls 0-23 ¼8½ vi{k 0-19

ojhy ifjfLFkrh igkrk izR;sd lferhoj Hkktik] dkWaxzsl o vkjihvk; ;k xVkps viw.kkZadkrhy

rkSyfud cG tkLr vkgs o R;keqGs rhu fjDr tkxkaoj ;k i{kkaP;k izR;sdh ,d&,d lnL;kph use.kwd djrk

;sbZy Eg.kwu izR;sd xVkps fo’ks”k lferhr izek.kkf’kj izfrfu/khRo [kkyhy izek.ks dj.;kl izLrkfor-

yksdHkkjrh f'kolsuk jk-dk-ik- Hkktik dkWxzsl vkjihvk; euls vi{k ,dw.k

2 2 2 1 1 1 0 0 9

egklHkk Bjko dz% 28 fnukad % 29@6@2007 lqpdkps uko %& Jh- jktw tX;klh

vuqeksndkps uko %& Jh- ch-ch- eksjs

gh egklHkk ojhy izLrkousvuqlkj izR;sd fo”k; lferhoj uÅ ikfydk lnL;kapk lekos’k vlysY;k

[kkyhy 9 fo”k; lfeR;kaph use.kqd djhr vkgs-

1- lkoZtfud cka/kdke lferh

1- Jh- xksfoanjke yqaM

2- Jh- lqjs’k tk/ko

3- Jh- fnyhi xk;dokM

4- Jh- jkelkxj ;kno

5- Jh- cPpkjke :ipankuh

6- Jhe- ekyrh djksrh;k

7- Jh- lrh’k pgkG

8- Jh- vfuy fo|kFkhZ

9- Jhe- lqeu ‘ksGds

2- fu;kstu o fodkl lferh

1- Jh- eksgunkl jkej[;kuh

2- Jhe- panzk Vsdpankuh

3- Jh- eqds’k rsth

4- Jh- jkts’k oku[ksMs

5- Jhe- ‘kdqaryk ikVhy

6- Jh- lqanj eaxrkuh

7- Jh- izHkwukFk xqIrk

8- Jhe- eatw iksiVkuh

9- Jhe- iapf’kyk iokj

3- ik.kh iqjoBk o tyfuLlkj.k lferh

1- Jh- vadq’k EgLds

2- Jherh T;ksrh pSukuh

3- Jh- ‘ks[kj ;kno

4- Jhe- jktJh pkS/kjh

5- dq- ‘kdaqryk tX;klh

6- Jh- rqylhnkl olhVk

7- Jhe- ljksftuh Vsdpankuh

8- Jh- Hkjr xaxks=h

9- Jhe- yrk fude

4- vkjksX; ifjj{k.k o oS|dh; lgk¸; lferh

1- Jhe- panzk Vsdpankuh

2- Jhe- f’kyk eulqydj

3- Jh- fot; lqikGs

4- Jhe- csch ¼usgk½ HkksbZj

5- MkW- uhuk ukFkkuh

6- Jh- eksgu lk/kokuh

7- Jh- ujsanzdqekj Bkdwj

8- Jh- lrh’k pgkG

9- Jhe- lqeu ‘ksGds

5- ek/;fed f’k{k.k o iqoZ izkFkfed f’k{k.k lferh

1- Jh- nRrk=; iokj

2- Jhe- eksuk ouokjh

3- Jhe- t;Jh lqosZ

4- Jhe- jktJh pkS/kjh

5- Jh- egs’k lq[kjkekuh

6- Jhe- banhjk mnklh

7- Jhe- lqtkrk fj>okuh

8- Jh- fgjkuan tX;klh

9- Jh- ch-ch- eksjs

6- xfyPN oLrh fueqZyu lferh

1- Jh- iz’kkar /kkaMs

2- Jh- Hktuyky jkepankuh

3- Jh- iz/kku ikVhy

4- Jh- jktsanzflg HkqYyj

5- Jh- fd’kksj tX;klh

6- Jh- eksgu lk/kokuh

7- Jh- jfoanz ckxwy

8- Jhe- laxhrk daMkjs

9- Jh- tuknZu <ksds

7- fØMk lekt dY;k.k o lkaLd`frd lferh

1- Jhe- T;ksrh pSukuh

2- Jh- fnyhi tX;klh

3- Jh- ‘ks[kj ;kno

4- Jh- iz/kku ikVhy

5- Jh- teuq iqjLokuh

6- Jhe- jtuh egkMhd

7- Jh- x.kir ,Mds

8- Jh- jktw tX;klh

9- Jh- tuknZu <ksds

8- efgyk o ckydY;k.k lferh

1- Jhe- dfork fljokuh

2- Jhe- fuyhek jkor

3- Jhe- feuk lksusth ¼lksaMs½

4- Jhe- T;ksrh ekus

5- Jhe- t;k ekf[ktk

6- Jhe- ekyrh djksrh;k

7- Jhe- ljksftuh Vsdpankuh

8- Jhe- fuyw pkanokuh

9- Jhe- yrk fude

9- eglwy lferh

1- Jh- jktw bnukuh

2- Jh- fouksn Bkdwj

3- Jhe- olw/kk cksMkjs

4- Jhe- fo|k fueZys

5- Jh- dqekj vk;ykuh

6- Jh- rqylhnkl olhVk

7- Jh- jfonz ckxwy

8- Jh- izHkwukFk xqIrk

9- Jhe- iapf’kyk iokj

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 6 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 6 %& Jherh dfYirk dqdjstk nqj/ouhpkyd ;kauk fnukad 1@2@2007 iklqu

egkikfydk lsosrqu LosPNkfuo`Rrhl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjP;k fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 6%& Jherh dfYirk dqdjstk nqj/ouhpkyd ;kauk fnukad 1@2@2007

iklqu egkikfydk lsosrqu LosPNkfuo`Rrhl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

Jherh dfYirk dqdjstk] nqj/ouhpkyd] tdkr foHkkx ;k mYgkluxj egkuxjikfydsr fnukad

16@7@1980 iklqu dk;Zjr vlwu R;kaph lsok 26 o”ksZ 04 efgus 3 fnol >kysyh vkgs- R;kauh fnukad

3@11@2006 jksthP;k vtkZUo;s rhu efgU;kph LosPNk fuo`Rrh uksfVl fnyh vkgs- R;kaP;k fo#/n dks.krhgh

foHkkxh; pkSd’kh lq# vFkok izLrkfor ukgh-

egkjk"Vª ukxjh lsok ¼fuo`Rrh osru½ fu;e 1982 P;k dye 65 e/khy rjrqnhuqlkj fu;qDrh

izkf/kdkjh lnj LosPNk fuo`Rrh eatqj dj.;kl l{ke vlY;kl Jherh dfYirk dqdjstk] nqj/ouhpkyd ;kauk

fnukad 1@2@2003 iklwu egkikfydk lsosrqu LosPNkfuo`Rrh eatwj dj.;kpk izLrko egklHksiq<s eatqjhlkBh

izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 29 fnukad % 29@6@2007

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- jktsanzflag HkqYyj

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuqlkj Jherh dfYirk dqdjstk nqj/ouhpkyd ;kauk fnukad

1@2@2007 iklqu egkikfydk lsosrqu LosPNkfuo`Rrhl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 7 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 7 %& Jh- dsnkjukFk lqjrkjke cksFk lQkbZ dkexkj ;kauk QkStnkjh xqUgkizdj.kh

U;k;ky;hu fu.kZ;ke/;s nks”keqDr dsY;kus R;kauk lsosr iquZLFkkfir dj.ks-

rlsp fuyacu dkyko/khrhy osrukph Fkdckdh vnk dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjP;k fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 7%& Jh- dsnkjukFk lqjrkjke cksFk lQkbZ dkexkj ;kauk QkStnkjh xqUgkizdj.kh

U;k;ky;hu fu.kZ;ke/;s nks”keqDr dsY;kus R;kauk lsosr iquZLFkkfir dj.ks-

rlsp fuyacu dkyko/khrhy osrukph Fkdckdh vnk dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

Jh- dsnkjukFk lqjrkjke cksFk] lQkbZ dkexkj ;kapsfo#/n mYgkluxj iksfyl LVs’ku] mYgkluxj&1 ;sFks

Jh- caVh mQZ j.kftr Hkqys ejksfB;k ;k blekpk [kqu dsY;kcn~ny xqUgk jft-ua-93@97] Hkk-n-fo- 302] 24

izek.ks fnukad 22@6@1997 jksth 20-15 ok- vVd d#u fnukad 19@8@1997 i;Zar U;k;ky;hu

dLVMhr Bso.;kr vkys vlY;kps ofj”B iksfyl fufj{kd] mYgkluxj iksfyl LVs’ku] mYgkluxj&1

;kapsdMhy Ø- 5419@1997] fnukad 19@8@97 ps i= izkIr >kys gksrs- R;k vuq”kaxkus Jh- dsnkjukFk

lqjrkjke cksFk] lQkbZ dkexkj ;kauk dk;kZy;hu Ø- meik@vk-fo-@vkLFkk@197] fnukad 18@12@1997

P;k vkns’kkUo;s fnukad 22@6@1997 iklqu fuyafcr dj.;kr vkys vkgs-

Jh- dsnkjukFk lqjrkjke cksFk ;akpsfo#/n ek- U;k;ky; dY;k.k ;sFks ls’ku dsl ua- 60@1998 ckcr

fnukad 7@2@2007 jksth fnysY;k U;k;fu.kZ;ke/;s R;kauk nks”keqDr dj.;kr vkys vkgs-

‘kklukps lkekU; iz’kklu foHkkxkdMhy Ø- lh-Mh-vkj&1396@iz-Ø-6@06@11&v] fnukad 20

tqyS] 2006 P;k ‘kklu fu.kZ;krhy ^^ifjPNsn&2** ^^M** e/;s ‘kklfd; lsodkfo#/nP;k QkStnkjh

izdj.kkckcr iq<hyizek.ks rjrqn fnysyh vkgs- ‘kklfd; lsodkfo#/nP;k QkStnkjh izdj.kkckcr iq<hyizek.ks

rjrqn fnysyh vkgs- ‘kklfd; lsodkfo#/n xaHkhj Lo#ikP;k QkStnkjh xqUg;klaca/kh iqjkos vkgsr vls

lØrn’kZuh fl/n >kysys vkgs- rFkkfi] ‘kklfd; lsodkl ;k xqUg;krqu nks”keqDr dj.;kr vkys vlsy

v’kk ‘kklfd; lsodkfo#/n tjh U;k;ky;kr vfiy iqufoZyksdu vkf.k iqufj{k.k nk[ky dj.;kr vkys

vlsy rjh R;kl fuyack/khu Bso.;kr ;sow u;s- dkj.k laca/khr lsod nks”kh vlY;kph /kkj.kk R;kP;k

nks”keqDrheqGs f’kYyd jkgr ukgh-

lnj ‘kklu fu.kZ;krhy rjrqnhuqlkj Jh- dsnkjukFk lqjrkjke cksFk] lQkbZ dkexkj ;kapsfo#/nP;k

QkStnkjh xqUgk izdj.kh ¼ls’ku dsl ua- 60@1998½ ek- U;k;ky; dY;k.k ;kauh fnukad 7@2@2007 jksth

fnysY;k U;k;fu.kZ;ke/;s nks”keqDr dsys vlY;kus R;kauk lsosr iquZLFkkfir dj.;kckcr rlsp fuyacu

dkyko/khrhy osrukph Fkdckdh vnk dj.;kpk izLrko ek- egklHksiq<s izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 30 fnukad % 29@6@2007 lqpdkps uko %& Jh- tuknZu <ksds

vuqeksndkps uko %& Jherh ekyrh djksfr;k

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u Jh- dsnkjukFk lqjrkjke cksFk] lQkbZ dkexkj ;kauk QkStnkjh

xqUgkizdj.kh U;k;ky;hu fu.kZ;ke/;s nks”keqDr dsY;kus R;kauk lsosr iquZLFkkfir dj.ks o fuyacu dkyko/khrhy

osrukph Fkdckdh vnk dj.;kl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 8 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 8 %& egkikfydk vkLFkkiusojhy 123 deZpk&;kauk fuo`Rrh osru o

va’knkus bR;knh ykHk ns.;klkBh R;kaP;k jkstankjhojhy lsosph

ljGlsosr x.kuk dj.;kl ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh-cPpkjke #ipankuh %&ek- egkikSj] ek- vk;qDr lkgsc] 123 deZpk&;kacjkscj ckdhps ts 30&40

deZpkjh mjrkr R;kauk lq/nk v’kk izdkjpk ykHk feGkyk ikfgtss-

lnL; Jh- yky iatkch %&123 O;frfjDr T;k deZpk&;kauk ;k izdkjps ykHk feGkys ukghr R;k

deZpk&;kauk lq/nk ;k izdkjps ykHk feGkosr- ;kdkeh ts ik= deZpkjh vkgsr R;k lokZauk gs ykHk feGkosr-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&ek- egkikSj] o lfpo lkgsc] ;k vxksnj Jh- eUuq jkepankuh o 29

deZpk&;kauk tks U;k; ns.;kr vkyk gksrk] T;kizdkjs R;kaph ljGlsosr Hkjrh dsyh gksrh T;kp i/nrhus ;k

deZpk&;kauklq/nk Qk;ns feGkosr-

egkikfydk lfpo %&R;kp izdkjpk izLrko vkiY;kleksj vkgs- iz’kklukdMqu rlkp izLrko vkysyk vkgs-

fu;qDrhP;k ifgY;k fnolkiklquP;k R;kaP;k lsosl lyxrk n;k;ph vkgs-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&ek- egkikSjth vkf.k vk;qDr lkgsc] 305 lQkbZ dkexkjkapk tks iz’u vkgs

R;kckcr lq/nk ;kpizdkjs ekU;rk ns.;kr ;koh-

egkikfydk lfpo %&ikl\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjP;k fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 8%& egkikfydk vkLFkkiusojhy 123 deZpk&;kauk fuo`Rrh osru o

va’knkus bR;knh ykHk ns.;klkBh R;kaP;k jkstankjhojhy lsosph

ljGlsosr x.kuk dj.;kl ekU;rk ns.ks-

izLrkouk

ek- mPp U;k;ky;] eqacbZ ;sfFky fjV ;kfpdk Ø- 2815@1995 vkf.k ek- U;k;kf/k’k Jh- Mh-ds-

ns’keq[k ;kaP;k fnukad 15@12@2000 P;k vkns’kkr ueqn dsY;kizek.ks Jh- euksgj jkepankuh] fyfid o brj

29 deZpkjh ;kauk R;kaP;k eqG jkstankjhP;k fnukadkiklqu jkstankjh lsosr nk[ky >kY;kiklqu ns; gks.kk&;k

osrukph Fkdckdh@Qjdkph jDde vnk u djrk dsoG jkstankjhP;k fnukadkiklqu osruok<] vftZr jtk]

ijkofrZr jtk o vU; lsodkfo”k;d vuq”kafxd ykHk ns.;kr vkys vkgsr-

R;kvuq”kaxkus Jh- euksgj jkepankuh] fyfid o brj 29 deZpkjh ;kaP;kckcrhr ek- U;k;ky;kus

fnysY;k U;k;fu.kZ;kizek.ks leku U;k; rRokuqlkj egkikfydsrhy fofo/k laoxkZr l|fLFkrhr izLrkfor

dj.;kr vkysY;k 123 deZpkjh ¼lkscr tksMysY;k ;knhizek.ks½ o lnj izLrko lq# dj.ksiqohZ ¼ekgs

ekpZ&2005 iqohZ e;r] lsokfuo`Rr >kysys deZpkjh oxGqu½ T;k deZpk&;kaph eqG fu;qDrh jkstankjh

rRokuqlkj >kyh vkgs v’kk deZpk&;kaP;k lsospk fnukad gk eqG jkstankjhP;k fnukadkiklqu x.k.;kr ;soqu

R;kuqlkj Fkdckdhph@ Qjdkph jDde u nsrk dsoG jkstankjhP;k fnukadkiklqu osruok< o vU; lsokfo”k;d

vuq”kaxd ykHk fnY;kl gks.kk&;k vfrfjDr [kpkZl lu 2006&2007 P;k vFkZladYih; vankti=dkr

vankts ljkljh #i;s 15 yk[k ek= brD;k jDdesP;k [kpkZph rjrqn dj.ksl eq[; ys[kk vf/kdkjh] eq[;

ys[kk ifj{kd rlsp ek- vk;qDr ;kauh ;kiqohZp ekU;rk fnysyh vkgs- R;kuqlkj mijksDr [kpkZph rjrqn

iq<hy vankti=dkr dj.kslkBh ys[kk foHkkxkl ;k dk;kZy;kps fnukad 4 Qsczqokjh] 2006 P;k i=kUo;s

dGfo.;kar vkys vkgs- rjh lkscr tksMysy;k ;knhrhy izLrkfor 123 deZpk&;kaph lsok eqG jkstankjhP;k

fnukadkiklqu x.k.;kr ;soqu R;kauk jkstankjh lsosr nk[ky >kY;kiklqu ns; gks.kk&;k osrukph

Fkdckdh@Qjdkph jDde vnk u djrk lnj deZpk&;kauk lsok fuo`Rrh osru o va’knkus bR;knh ykHk

ns.;klkBh R;kaph jkstankjhP;k izFke fu;qDrhP;k fnukadkiklqu lyx lsok x.k.;kr ;soqu R;kizek.ks osru

fuf’prh dj.;kpk o lnjpk izLrko eatqj >kysY;k fnukadkiklqu R;akuk lsok fuo`Rrh osru o va’knkus bR;knh

ykHk ns.;kpk izLrko ek- egklHksP;k ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 31 fnukad % 29@6@2007

lqpdkps uko %& Jh- cPpkjke #ipankuh

vuqeksndkps uko %& Jh- jktw bnukuh

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u lkscr tksMysY;k ;knhrhy egkikfydk vkLFkkiusojhy 123

deZpk&;kauk fuo`Rrh osru o va’knkus bR;knh ykHk ns.;klkBh R;kaP;k jkstankjhP;k izFke fu;qDrhP;k

fnukadkiklqu lyx lsok x.kusl R;kpizek.ks osru fuf’prhl ekU;rk nsr vkgs-

ijarq&&

1- v’kk deZpk&;kaP;k lsospk fnukad gk eqG jkstankjhP;k fnukadkiklqu x.k.;kr ;soqu R;kuqlkj

Fkdckdhph@Qjdkph jDde ns; vl.kkj ukgh] dsoG jkstankjhP;k fnukadkiklqu osrufuf’prh o

vU; lsok fuo`Rrh fo”k;d vuq”kaxhd ykHk nsrk ;srhy-

2- R;kpizek.ks v’kkizdkjps vU; ts deZpkjh vkgsr ijarq R;kaph ukos ;k ;knhr vkysyh ukghr

v’kk jkstankjhojhy fdaok uSfeRrhd use.kwdhojhy deZpk&;kauklq/nk ;kp /krhZoj R;kaps izFke

fu;qDrhP;k fnukadkiklwu gs ,d#ih ykHk nsrk ;srhy-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 9 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 9 %&mYgkluxj ‘kgjkr oLrq Bso.ks vkf.k /kans o O;olk; dj.;klkBh

ijokU;k laca/kh izk:i mifo/kh o fu;ekoyh dkeh iqohZpk Bjko Ø- 16

fnukad 19@5@2004 ;kr cny dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth] ek- vk;qDr lkgsc] ;kfo”k;kckcr xVusR;kae/;s ppkZ >kysyh

ukgh- rlk rj gk izLrko pkaxyk vkgs- gk izLrko ikjhr >kyk rj egkikfydsps mRiUu ok<sy- ijarq

rRiqohZ ;k izLrkokoj ppkZ >kyh ikfgts- ;klkBh l/;k vkEgh ;k izLrkokl ekU;rk nsr ukgh- loZ i{kkaP;k

xVusR;ka’kh ppkZ fopkjfofue; d#u uarj gk izLrko egklHksr vk.kyk tkok-

egkikfydk lfpo %&gk izLrko vkTkP;k lHksP;k dk;Zlqpho#u oxGk;pk dk;\ loZlaerhus\

dkgh lnL; %&lnjpk izLrko vktP;k lHksP;k dk;Zlqpho#u oxG.;kar ;kok-

egkikSj %& lnjpk fo”k; vktP;k lHksP;k dkedktkrwu oxG.;kckcr lokZuwers iq<hyizek.ks Bjko

ikfjr dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 9%& mYgkluxj ‘kgjkr oLrq Bso.ks vkf.k /kans o O;olk; dj.;klkBh ijokU;k

laca/kh izk:i mifo/kh o fu;ekoyh dkeh iqohZpk Bjko Ø- 16 fnukad

19@5@2004 ;kr cny dj.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydk {ks=kr vusd izdkjps O;olk; pkyfo.;kdjhrk o brj iz;kstukdjhrk O;olk;

/kkjdkdMqu foofa{kr oLrqph lkBo.kqd dj.;kr ;srs- eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye

376] 383 o 386 uqlkj vk;qDrkauk fnysY;k vVh o ‘krhZuqlkj vkf.k R;kl vuql#u dks.kR;kgh fu;ekr

fofuZfn”V dsysY;k dks.kR;kgh oLrq dks.kR;kgh tkxsr fdaok tkxsoj ijokU;kaf’kok; Bsork ;s.kkj ukghr-

vkliklP;k brj egkuxjikfydkaps lnj fo”k;klaca/khps mifo/kh iMrkGwu vf/kfu;ekps dye 458 ¼20½]

455 izek.ks mYgkluxj egkuxjikfydslkBh uO;kus fu;e o mifo/kh r;kj dj.;kr vkys vlqu lnj fo”k;h oLrq o

O;kikj lkBo.kqdhlaca/kh laiq.kZ ekfgrh rlsp tkxk okijklaca/kh izk#i mifo/kh o fu;ekoyh r;kj dsysyh vkgs-

lnj mifo/kh o izk#i fu;ekoyhl egklHkk Bjko Ø- 111] fnukad 19@12@2003 uqlkj izkFkfed eatqjh

feGkyh gksrh- R;kuqlkj Bjkokr ueqn dsY;kizek.ks LFkkfud orZekui=ke/;s mifo/kh o izk#i fu;ekoyhl vko’;d

rh izfl/n nsoqu fnukad 31@1@2004 v[ksj lqpuk o gjdrh ekxfoY;k gksR;k- rlsp izLr`r izk#i mifo/khl

egkjk”Vª ‘kklukP;k jkti=kr izfl/nh ns.;kr vkyh gksrh- o tursP;k voyksduklkBh [kqyh Bsoyh gksrh- rFkkfi

ojhy eqnrhr dks.kkps lqpuk vxj gjdrh izkIr >kY;k ukghr-

lnj mifo/kh vafre eatqjhdjhrk jkT; ‘kklukdMs ikBfo.ks vxksnj egklHksiq<s vafre eatqjhdjhrk izLrkfor

dj.ks vko’;d vlY;kus egklHksiq<s izLrkfor dj.;kr vkys- ijarq egklHkk Bjko Ø- 16] fnukad 19@5@2004

uqlkj ‘kklukP;k eatqjhl vf/ku jkgqu mYgkluxj ‘kgjkr oLrq Bso.kslkBh /kans o O;olk; dj.kslkBhps ijokU;klaca/kh

izk#i mifo/k o izk#i fu;ekoyhl vafre ekU;rk fnysyh ukgh-

eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 63 ¼10½ vUo;s minzodkjd o /kksdknk;d

mn;ksx fdaok iz;ksx ;kaps fu;eu o mi’keu dj.ks gs egkikfydsP;k vko’;d drZO;kr lekfo”V vkgs- dk;n;kus

egkuxjikfydsoj yknysY;k ;k drZO;kP;k ikyuklkBh ojhy mifo/kh d#u R;kaph vaeyctko.kh dj.ks vko’;d

vkgs- ;keqGs ‘kgjkrhy mn;ksx O;olk;kps fu;eu o lkoZtfud vkjksX; o lqjf{krrk ;k ckch lk/; gksowq ‘kd.kkj

vkgsr- rlsp ;k mifo/kh vaeykr vk.kY;kl egkuxjikfydsl fuf’pr Lo#ikps mRiUu izkIr gksoq ‘kd.kkj vkgs-

;k ckch fopkjkr ?ksoqu egkuxjikfydsus egklHkk Bjko Ø- 16] fnukad 19@5@2004 uqlkj ?ksrysY;k fu.kZ;kpk

Qsjfopkj dj.;klkBhpk izLrko egklHksdMs iquZfopkjkFkZ izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 31 v fnukad % 29@6@2007

lqpdkps uko %& Jh- rqylhnkl oflVk

vuqeksndkps uko %& Jherh ehuk lksaMs

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u iqohZpk egklHkk Bjko Ø- 16] fnukad 19@5@2004 o Bjko Ø-

100] fnukad 20@3@2006 e/;s cny d#u mYgkluxj ‘kgjkr oLrq Bso.ks vkf.k /kans o O;olk; dj.;klkBh

ijokU;k laca/kh izLrkfor ‘kqYd] izk:i mifo/kh o fu;ekoyhl dj.;kpk izLrko lfoLrj ekfgrh vHkkoh vktP;k

lHksP;k dkedktkrwu oxG.;kl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 10 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 10 %& Jherh e/kqjk ds.kh] fyfid ;kauk ehjk&HkkbZanj egkuxjikfydsr dk;e Lo#ih

lkekoqu ?ks.;kl ijokuxh ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&ek- egkikSjth] vkrk gk tks fo”k; vkysyk vkgs] ;k efgysph th fu;qDrh vkgs rh

vkiY;k mYgkluxj egkuxjikfydsr vkgs- o rh ea=ky;kr dke djrs- o ;k egkikfydsyk vls dGfoys

tkrs dh] fryk ehjk&HkkbZanj egkuxjikfydsr ikBfo.;klkBh uk gjdr nk[kyk vki.kkdMqu ns.;kr ;kok-

rj R;kckcr eyk vls Eg.kk;ps vkgs dh tj rhph fu;qDrh ;sFks vkgs R;kuqlkj rhus ;sFks dke dsys ikfgts-

ixkj egkuxjikfydk dk<rs- vkf.k rh ea=ky;kr dke djrs- rj xks”kok&;ke/;s loZ fnysys vkgs- vkepk

;k izLrkokl fojks/k vkgs- ;k efgysph ;k egkuxjikfydsrqu cnyh d# u;s] vkiY;k egkikfydsr dk

lkekoqu ?ksr ukghr\ dk; dkj.k vkgs\

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&Jh- eksjs lkgsc] vki.k okpyk dk xks”kokjk\

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&eh okpyk vkgs-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs%&gh fyfid ehjk&HkkbZanj egkuxjikfydsr dk;e Lo#ih tkoq bfPNrs- ;kr

vkiyh dkgh gjdr ukgh] ,d tkxk [kkyh gksrs-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&dk;e Lo#ih tkoq bfPNrs ;kckcr gjdr ukgh ijarq ;k efgysph fu;qDrh

mYgkluxj egkikfydsr gksrs rlsp egkikfydk ixkj dk<rs vkf.k rh efgyk ea=ky;kr dke djrs- ;kpk

vFkZ vlk dh R;k efgyspk oflyk ea=ky;kr vkgs- Eg.kqup rh ;sFkqu cnyh d#u ehjk&HkkbZanjyk tkoq

bfPNrs gs v;ksX; vkgs- Eg.kqu eh loZ lnL;kaP;k vls fun’kZukl vk.qku nsoq bfPNrks dh] gs cjkscj ukgh-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&ek- vk;qDr lkgsc] vkEgh jk”Vªoknh dkWaxzsl ikVhZP;k orhus ;k izLrkokl leFkZu

nsrks- gk izLrko ikjhr dsyk tkok-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&ek- egkikSjth] ek- mi&egkikSjth o vk;qDr lkgsc] ;k fBdk.kh ,d efgyk

fyfid LobPNsus ehjk&HkkbZanj ;sFks tkoq bfPNrs- rh ;sFkqu xsY;kuarj ;sFks tkxk fjdkeh gks.kkj vkgs- vkf.k

mYgkluxj ‘kgjkrhy ,[kknh O;Drh R;kfBdk.kh dkekl ykxq ‘kdrs- vk.k[kh dks.kh ehjk&HkkbZanj] fHkaoMh

egkikfydsr tkoq bfPNr vlsy rj R;kaukgh tkoq n;k- R;keqGs mYgkluxj e/khy ukxjhdkauk uksd&;k

feGrhy] efgykauk uksd&;k feGrhy-

egkikfydk lfpo%&ikl\

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&’kklukP;k fu;eke/;s ts clr vlsy R;kizek.ks fu.kZ; ?ks.;kr ;kok-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&fo”k; dks.krk pkyyk vkgs\

egkikfydk lfpo %&loZlaerhus\ Jh-ch-ch- eksjsth\

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&ikl------------

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjP;k fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 10%& Jherh e/kqjk ds.kh] fyfid ;kauk ehjk&HkkbZanj egkuxjikfydsr dk;e

Lo#ih lkekoqu ?ks.;kl ijokuxh ns.ks-

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydk vkLFkkiusojhy ^^dfu”B fyfid** ;k laoxkZr dk;Zjr Jherh e/kqjk ds.kh]

fyfid] mluokj rRokoj l/;k dk;Zjr uxj fodkl foHkkx ;kapsdMhy fnukad 5 vkWxLV] 2006 jksthP;k

i=kUo;s] mYgkluxj egkuxjikfydsrqu fejk&HkkbZanj egkuxjikfydk vkLFkkusoj dk;e Lo#ih ^dfu”B

fyfid& ;k inkoj lkekoqu ?ks.ksckcr ;k dk;kZy;kdMqu vfHkizk; ekxfoys vkgs-

Jherh e/kqjk ds.kh] ;kaph dk-vk-Ø- meik@lkizfo@eqyh@86] fnukad 30 tqyS] 2003 vUo;s

^^dfu”B fyfid** ;k laoxkZr #- 3050&75&3950&80&4590@& ;k osruJs.khr fu;qDrh dj.;kr

vkyh vkgs o R;k fnukad 11 vkWxLV] 2003 jksth lnj inkoj #tq >kY;k vkgsr- rlsp ea=ky;] eqacbZ

;kapsdMhy ekx.khuqlkj dk-vk-Ø- meik@lkizfo@vkLFkk@eqyh@66] fn- 12 es] 2004 vUo;s mluokj

rRokoj R;kaph lsok ufo&21] dk;kZlu uxjfodkl foHkkx] ea=ky;] eqacbZ ;sFks fnukad 18@11@2003 iklqu

oxZ dj.;kr vkyh vkgs-

ek- egklHkk fu;qDrh izkf/kdkjh vlY;kus lnj izdj.kh ‘kklu Lrjko#u fopkj.kk dsY;kizek.ks Jherh

e/kqjk ds.kh] dfu”B fyfid ;kauk tj fejk&HkkbZanj egkuxjikfydk dk;eLo#ih lsosr lkekowu ?ks.;kl r;kj

vlsy rj mYgkluxj egkuxjikfydsekQZr ekU;rk ns.;kl gjdr ukgh- R;kuqlkj lnj izLrko ek-

egklHksP;k ekU;rslkBh izLrkfor dj.;kr ;sr vkgs-

egklHkk Bjko dz% 32 fnukad % 29@6@2007

lqpdkps uko %& Jh- jktw bnukuh

vuqeksndkps uko %& Jh- fouksn Bkdqj

gh egklHkk ojhy izLrkokl vuql#u Jherh e/kqjk ds.kh] mYgkluxj egkuxjikfydk lsosr fyfid

;kauk ehjk&HkkbZanj egkuxjikfydsr dk;e Lo#ih lkekoqu ?ks.;kl ijokuxh nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 11 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 11 %& Jh- Mh-Mh- iatkch] ukdk fyfid ;kauk oS|dh; [kpkZps izfriwrhZ dj.ks

dkeh LFkk;h lferhpk fnukad 26@3@2007 jksthpk Bjko Ø- 79

dk;e dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth vkf.k vk;qDr lkgsc] ;k fo”k;kckcr ;k vxksnj cjhp’kh ppkZ

>kyh vkgs- dk;n;kuqlkj R;kl tso<h jDde ns; vlsy rso<hp jDde fnyh tkoh- ekxhy osGsl vk;qDr

lkgsckauh lakfxrys gksrs dh] ‘kklukP;k fu;ekuqlkj 40 gtkj #i;s ns; vkgs- R;kuqlkj R;kl 40 gtkj

#i;s fnys tkosr-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&ek- egkikSj] o ek- vk;qDr lkgsc] ikp yk[k #i;s nsoq udk ikp yk[kkph

vFkZladYike/;s rjrqn ukgh- ;k vxksnj brj deZpk&;kauk th jDde fnyh vlsy rhp jDde fnyh tkoh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&fu;eke/;s th jDde ns; vlsy rhp fnyh tkoh-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&lHkkx`g usR;kaps Eg.k.ks vkEgkal ekU; vkgs- o vkEgh ;k izLrkokl eatqjh nsrks-

vkt lHkkx`g usR;kauh [kqip pkaxys fu.kZ; ?ksrys vkgsr- egkuxjikfydsP;k iS’;kph cpr dsyh vkgs-

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjP;k fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 11%& Jh- Mh-Mh- iatkch] ukdk fyfid ;kauk oS|dh; [kpkZps izfriwrhZ dj.ks

dkeh LFkk;h lferhpk fnukad 26@3@2007 jksthpk Bjko Ø- 79 dk;e

dj.ks-

izLrkouk

Jh-fnyhi iatkch] fyfid] tdkr foHkkx ;kauk fnukad 14-12-2005 rs 27-12-2005 ;k

dkykof/kr iksVkpk fodkjkpk =kl gksr vlY;keqGs jRufni gkWLihVy] mYgkluxj&4 ;sFks nk[ky dsys gksrs-

fnukad 28-12-2005 jksth vf/kd =kl gksm ykxY;keqGs fnukad 28-12-2005 rs fn- 26-1-

2006 fyykorh gkWLihVy 6] eqacbZ ;sFkhy [kktxh #X.kky;kr vkarj#X.k Eg.kwu nk[ky dsys gksrs o rhoz

mnj osnukeqGs (Acute abdominal pains/ intestinal obstruction) iksVkoj ‘kL+=fdz;k dsyh vkgs- lnj

vktkj ‘kklukps fu.kZ; dz- ,e,th 2005@9@izdz-1@vkjksX;&3] fnukad 19 ekpZ]2005 e/khy iff’k”B

^^v** e/khy fofufnZ”V dsysY;k 27 vkdfLed vktkjk e/khy v-dz- 7 oj ueqn dsysyk vkgs- rslp

ftYgk ‘kY;fpfdRld] Bk.ks ;kaps dfMy i= dz- lh,lVh esfMdy@,evkjchy@06] fnukad 26-5-2006

vUo;s ‘kklu fu.kZ;krhy oS|dh; ijrkok feG.kslkBh f’kQkjl dsysyh vkgs- ‘klukps fnukad 19

ekpZ]2005 P;k fu.kZ;krhy rjrqnhuqlkj egkjk”Vª jkT; lsok ¼oS|fd; ns[kHkky½ fu;e 1961 o R;kuarj

osGksosGh fuxZfer dsysY;k ‘kklu fu.kZ;ke/khy rjrqnhP;k v/khu jkgqu #- 40]000@& i;ZrP;k oS|fd;

[kpkZP;k izfriqrhZl eatqjhps vf/kdkj lac/khr foHkkxkaP;k foHkkx izeq[kkauk iznku dj.;kr vkys vkgsr-

rFkkfi] Jh- fnyhi iatkch ;kaps oS|fd; ‘kL+fdz;pk@mipkjklkBh #- 5]72]000@& ¼#- ikp yk[k cgkRrj

gtkj ek= ½ brdk [kpZ >kyk vlqu ‘kklukps fu.kZ;k uqlkj ifjx.kuk dsyh vlrk R;kauk #- 5]14]679@&

¼#- ikp yk[k pkSnk gtkj lgk’ks ,dks.k,sa’kh ek= ½ brdh vuqKs; vkgs- lnj oS|dh; [kpkZP;k izfriwrhZph

jDde ‘kklukps fnukad 19 ekpZ]2005 P;k ‘kklu fu.kjZ;krhy rjrqnhuqlkj fofgr dsysY;k deky

e;kZnsis{kk tkLr vlY;kus Jh- Mh-Mh-iatkch] fyihd ;kaps oS|fd; izfriwrhZps #- 5]14]679@& ¼#- ikp

yk[k pkSnk gtkj lgk’ks ,dks.,sa’kh ek=½ brD;k jDdesP;k [kpkZps ns;d vnk dj.kslkBh lnj izLrko ek-

LFkk;h lferhP;k eatqjhlkBh lknj dj.;kr ;sr vkgs-

LFkk;h lferh Bjko Ø- 79 fnukad%&26@3@2007

lqpdkps uko %& Jh- nsosanzflag [ksek.kh

vuqeksndkps uko %& Jherh dksey cfBtk

gh LFkk;h lferh ojhy izLrkousr ueqn dsysY;k dkj.kkaeqGs Jh-Mh-Mh-iatkch] fyfid] tdkr foHkkx

;kauk oS|fd; [kpkZiksVh #- 514]679@& ,o<;k jDdesph izfriwrhZ dj.;kl ekU;rk nsr vkgs-

rlsp bfro`Rr dk;e gks.;kph okV u igkrk lnj Bjkok varxZrpk fu.kZ; FksV vaeykr vk.k.;kr

;sbZy o rks vafre vlsy-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

lHkkirh@ihBklhu vf/kdkjh

LFkk;h lferh lHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&--

egklHkk Bjko dz% 33 fnukad % 29@6@2007

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- fnyhi xk;dokM

gh egklHkk LFkk;h lferhpk fnukad 26@3@2007 jksthpk Bjko Ø- 79 e/;s va’kr% cny d:u

Jh- Mh-Mh- iatkch] fyfid ] tdkr foHkkx ;kauk oS|dh; [kpkZiksVh :- 40]000@& ,o<;k jDdesph

izrhiqrhZ dj.;kl ekU;rk nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %&ek- egkikSjkauk lUekufu; lnL; Jh- ykyfcgkjh ;kno ;kaps i= izkIr >kys vkgs-

R;kaph bPNk vkgs dh] R;kaP;k cSBdhph O;oLFkk lRrk/kkjh i{kkP;k cktqyk dj.;kr ;koh- o ek- egkikSjkauh

R;kl fLod`rh fnyh vkgs-

d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 6-10 oktrk egkikSj Jherh

vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kauh lHkk laiY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

lnL; Jh-ch-ch- eksjs ;kauh bfro`Rrkps dkxn O;klfiBkoj egkikfydk lfpokaP;k fn’ksus fHkjdkoys-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&;kaP;koj dkjokbZ d#u ;kaps uxjlsod in jn~n djkos- csf’kLri.kkps okx.ks vkgs-

ek- egkikSj] mi&egkikSj egksn;] ;kaP;koj dkjokbZ d#u ;kaps uxjlsod in jn~n djkos-

dkgh lnL; %& R;kauk ckgsj dk<k- egkikfydsph f’kLr ikGr ulrhy rj R;kauk ckgsj dk<k- T;kauk

lHkkx`gkph f’kLr ikGrk ;sr ukgh R;kauk ckgsj dk<kos-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs%&;kaP;koj dkjokbZ d#u ;kaps uxjlsod in jn~n djkos- ts f’kLr ikGr ulrhy

R;kauk ckgsj dk<k-

egkikfydk lfpo %&vki.kk lokZauk ,Sd.;klkBh vkEgh Vsi pkyq djr vkgksr d`i;k ‘kkarrk jk[kk-

mi&egkikSj %&ek- lnL; Jh- ch-ch- eksjs lkgsc d`i;k ‘kkar jgk- lfpo lkgsc] Vsi pkyq d#u R;kauk R;kaps

cksy.ks ,Sdok-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %& gh i/nr pqdhph vkgs-

lnL; Jh- yky iatkch %&iq<hy osGsl izR;sdt.k Eg.ksy Vsi pkyq d#u nk[kok-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&;kauk lgdk;Z dj.kkjs] lfpo rqEgh] eyk rqeps dkgh ,Sdk;ps ukgh- th dkgh ‘kCn

jpuk vlsy rh jkgw n;k] pyk fBd vkgs] jkgq n;k- eyk rqeps dkgh ,Sdk;ps ukgh- dk; gks.kkj vkgs\

dkgh lnL; %&Jh- ch-ch- eksjs ;kapk ;kapk jDrnkc riklwu ikfgyk tkok-

bfro`Rr ikl------

egkikSj %& egklHkk Bjko dz- 31 e/;s 123 deZpk&;kaP;k ukokaP;k ;knhpk lekos’k d:u moZfjr

bfro`Rr tls vkgs rls lokZuqers dk;e dfjr vkgs-

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj

fo"k; Ø- 2 %& ekxhy loZlk/kkj.k egklHksps fnukad 15@5@2007 R;kr 23@5@2007

o fnukad 29@6@2007] o fnukad 20@6@2007 jksthP;k lHksps

bfro`Rr dk;e dj.ks-

lwpdkps uko % Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko % Jh- yky iatkch

egklHkk Bjko dz- 36 v fnukad % 13@7@2007

gh egklHkk egkikfydk lfpokauh izLr`r dsysY;k fnukad 15@5@2007 R;kr 23@5@2007 o

29@6@2007 jksthP;k lHksP;k bfro`rkarhy i`”B Ø- 63 ojhy egklHkk Bjko dz- 31 e/;s 123

deZpk&;kaP;k ukokaP;k ;knhpk lekos’k d:u moZfjr bfro`Rr tls vkgs rls dk;e dj.;kl rlsp fnukad

20@6@2007 jksthP;k lHksps i`”B Ø- 1 rs 41 i;Zarps bfro`Rr tls vkgs rls dk;e dj.;kl ekU;rk nsr

vkgs-

,derkus

egkikSj@ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

ek- lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth] rhu oktrk fo’ks”k egklHkk gksrh ;k lHkse/;s vki.k nksu

egRoiq.kZ fo”k;kaoj vfr’k; pkaxyk fu.kZ; ?ksrysyk vkgs- R;kph i=dkjkauk ekfgrh ns.;klkBh lka;dkGh 5-

00 oktrk i=dkj ifj”kn vk;ksftr dsyh vkgs- ;klkBh ;k lHksps dkedkt iq<hy lwpuk nsbZi;Zar LFkfxr

dsys tkos-

egkikfydk lfpo %&fBd vkgs\ lHksps dkedkt LFkfxr dsys tkos\

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %& eh ,dk xks”Vhph lHkkx`gkyk vkBo.k d# nsoq bfPNrks] ekxhy osGsl vki.k

Jh- dsnkjukFk lqjrkjke cksFk] lQkbZ dkexkj ;kauk iqUgk dkekoj ?ks.ks o ixkjkph Fkdckdh ns.;kckcrhr ,d

Bjko ikjhr dsyk vkgs- iz’kklukP;korhus Jh- dsnkjukFk ;kaP;k gkrkoj i= Fkksifoys tkrs dh] rqEgh

dksVkZdMqu fygqu vk.kk- rj dk; egklHksiq<s izLrko Bso.;kvxksnj dksVkZdMqu rls ys[kh vkns’k uOgrs

dk;\ mPp U;k;ky;kr xsys fdaok ukgh\ vfiy dsys fdaok ukgh\ ‘kklukus dk; dsys\ deZpk&;kl

pdjk ekjko;kl ykok;P;k vkgsr dk;\ 10 o”kkZiklqu R;kps izdj.k U;k;ky;kr gksrs- 10 o”kZkuarj dqBs

R;kauk U;k; feGkysyk vkgs- 10 o”kZ U;k;ky;hu y<kbZr xsyh vlY;kuss vkrk R;kl Rojhr dkekoj ?ksrys

tkos-

egkikfydk lfpo %&gh lHkk ek- egkikSjkaP;k vkns’kkUo;s o vki.kk lokZaP;k vuqerhus iq<hy lqpuk nsbZi;Zar

LFkfxr dsyh tkr vkgs-

d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 5-06 oktrk egkikSj Jherh

vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kauh lHkk LFkfxr dsY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& @ @2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk ‘kqØokj fnukad 13@7@2007 jksth lka;dkGh 4-00

oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- ijarq lnjph lHkk LFkfxr >kY;kus lnj lHkk fnukad lHksr

egkikSj] Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k g;k ihBklhu vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksR;k- o [kkyh

n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @ gksR;k-

1- egkikSj&& Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

2- mi&egkikSj&& Jh- pOgk.k jes’k egknso

3 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj 40 Jh- pgkG lrh'k ¼ckthjko½ rkR;kck

4 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus'oj ikVhy 41 Jherh osydj lqjs[kk jktu

5 Jh- xk;dokM fnyhi 42 Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno

6 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs 43 Jherh egkMhd jtuh eksgu

7 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy 44 Jherh iapf'kyk ukuk iokj

8 Jh- jkelkxj tuknZu ;kno 45 Jherh dfork y{e.knkl fljokuh

9 Jherh fuye izseflax jkor 46 Jherh djksrh;k ekyrh jk/kkpj.k

10 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 47 Jh- eaxrkuh lqanj vklunkl

11 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj 48 Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko

12 Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz 49 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

13 Jh- fot; [kaMq lqiGs 50 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

14 Jh- vaaadq'k fuo`Rrh EgLds 51 Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

15 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku 52 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

16 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh 53 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

17 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½ 54 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

18 Jherh panzk jktw Vsdpankuh 55 Jh- iz'kkar fdlujko /kkaMs

19 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh 56 Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k

20 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan 57 Jh- fd'kksj tX;klh

21 Jh- jktw tX;klh 58 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

22 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh 59 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

23 Jherh t;k izdk’k ek[khtk 60 Jherh uhyq Bkdqj pkanok.kh

24 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh 61 Jherh T;ksrh 'kke ekus

25 MkW- ¼Jherh½ fuuk izdk’k ukFkkuh 62 Jherh yrk 'kkarkjke fude

26 Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan 63 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

27 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke 64 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

28 Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat; 65 Jh- eksgu lk/kok.kh

29 Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks 66 Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½

30 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk 67 Jh- cPpkjke :ipankuh

31 Jh- yky iatkch 68 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

32 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl 69 Jherh fo|k fot; fueZys

33 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh 70 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

34 Jherh ‘kdaqryk ikVhy 71 Jherh ouokjh eksuk v'kksd

35 Jh- Ekksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh 72 Jh- fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½

36 Jh- lq[kjkekuh egs’k igyktjk; 73 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

37 vWM- Jh- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh 74 Jh- eqds'k lksgu rsth

5&v

38 Jh- <ksds tuknZu fdlujko

39 Jh-,Mds x.kir xksfoan 75 Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

rj]

[kkyhy n’kZfoysys lnL; @ lnL;k vuqifLFkr gksrs@gksR;k-

[kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- lfej mUgkGs] vk;qDr

2- Jh- izdk’k dqdjstk] egkikfydk lfpo

3- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

4- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

5- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

6- Jh- lq-d`-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

7- Jh- v-ik- xqjxqGs] uxjjpukdkj

8- MkW- ds- vkj- [kjkr] oS|dh; vkjksX; vf/kdkjh

9- MkW- jktk fj>okuh] oS|dh; vf/kdkjh

10- Jh- ch- lqanjs’oju] ‘kgj vfHk;ark] lkoZ-cka/k- foHkkx

11- Jh- eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fon;qr

12- Jh- vkj-vkj- lkodkjs] dk;Zdkjh vfHk;ark] ik-iq-

13- Jh- lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-foHkkx

14- Jh- jes’k dktGs] izHkkjh izHkkx vf/kdkjh

15- Jh- rqdkjke rkjnkGdj] eq[; fyfid

16- Jh- ;qojkt Hknk.ks] tulaidZ vf/kdkjh

rlsp [kkyhy deZpkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- ‘;ke f’koukuh

2- Jh- rkukth iraxjko

3- dq- ‘kdqaryk xkfor

4- Jherh ufxZl [kku

oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 3 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 3%& egkuxjikfydk bekjr nq#Lrh] uqruhdj.k o nksu etys p<fo.ks dkekl

ekU;rk ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 4 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 4 %& rj.k rykok yxr vlysyh egkikfydk fufgr eksdGh tkxk es- t; vacs

dULVªD’ku ;kauk HkkMsiV~V;kus ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 5 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 5%& egkikfydk eq[;ky;krhy tkxk okVi dj.ks ckcr-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs

egkikfydk lfpo %&d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj oktrk egkikSj Jherh vk’kku

fyykckbZ y{e.k ;kauh lHkk laiY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 20@11@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 20@11@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk eaxGokj fnukad 20@11@2007 jksth nqikjh 3-00

oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnj lHksr egkikSj] Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k g;k ihBklhu

vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksR;k- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @ gksR;k-

5- egkikSj&& Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

6- mi&egkikSj&& Jh- pOgk.k jes’k egknso

3 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj 35 vWM- Jh- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh

4 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus'oj ikVhy 36 Jh- <ksds tuknZu fdlujko

5 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs 37 Jh-,Mds x.kir xksfoan

6 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy 38 Jh- pgkG lrh'k ¼ckthjko½ rkR;kck

7 Jh- jkelkxj tuknZu ;kno 39 Jherh osydj lqjs[kk jktu

8 Jherh fuye izseflax jkor 40 Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno

9 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 41 Jherh iapf'kyk ukuk iokj

10 Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj 42 Jh- eaxrkuh lqanj vklunkl

11 Jh- fot; [kaMq lqiGs 43 Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko

12 Jh- vaaadq'k fuo`Rrh EgLds 44 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

13 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku 45 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

14 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh 46 Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

15 Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½ 47 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

16 Jherh panzk jktw Vsdpankuh 48 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

17 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh 49 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

18 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan 50 Jh- iz'kkar fdlujko /kkaMs

19 Jh- jktw tX;klh 51 Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k

20 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh 52 Jh- fd'kksj tX;klh

21 Jh- gjs’k ijekuan tX;klh 53 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

22 Jherh t;k izdk’k ek[khtk 54 Jherh uhyq Bkdqj pkanok.kh

23 Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh 55 Jherh T;ksrh 'kke ekus

24 MkW- ¼Jherh½ fuuk izdk’k ukFkkuh 56 Jherh yrk 'kkarkjke fude

25 Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan 57 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

26 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke 58 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

27 Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat; 59 Jh- eksgu lk/kok.kh

28 Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks 60 Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½

29 Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk 61 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

30 Jh- yky iatkch 62 Jherh fo|k fot; fueZys

31 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl 63 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

32 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh 64 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

33 Jherh ‘kdaqryk ikVhy

34 Jh- Ekksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh 65 Jh- eqds'k lksgu rsth

rj]

[kkyhy n’kZfoysys lnL; @ lnL;k vuqifLFkr gksrs@gksR;k-

9

1- Jh- xk;dokM fnyhi] 2- Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz] 3- Jh- lq[kjkekuh egs’k igyktjk;] 4- Jherh

egkMhd jtuh eksgu] 5- Jherh dfork y{e.knkl fljokuh] 6- Jherh djksrh;k ekyrh jk/kkpj.k] 7- Jh-

xksfoanjke Mksyqey yqaM] 8- Jh- cPpkjke :ipankuh] 9- Jherh ouokjh eksuk v'kksd] 10- Jh- fgjkuan

vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½] 11- Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

[kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

67- Jh- lfej mUgkGs] vk;qDr

68- Jh- izdk’k dqdjstk] egkikfydk lfpo

69- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

70- Jh- fnid lkoar] mi&vk;qDr

71- Jh- fefyan lkoar] mi&vk;qDr

72- Jh- lq-d`-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

73- Jh- v-ik- xqjxqGs] uxjjpukdkj

74- MkW- jktk fj>okuh] oS|dh; vf/kdkjh

75- Jh- ch- lqanjs’oju] ‘kgj vfHk;ark] lkoZ-cka/k- foHkkx

76- Jh- eqds’k vk;ykuh] dk;Zdkjh vfHk;ark] fon;qr

77- Jh- lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-foHkkx

78- Jh- jes’k dktGs] mi dj fu/kkZjd o ladyd-

79- Jh- lsyou] dk;Zdkjh vfHk;ark

80- Jh- ;q-ds- jkefla?kkuh] lgk- fu;a=d

81- Jh- Ogh-vkj-xtsZ] iz- izHkkx vf/kdkjh

rlsp [kkyhy deZpkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- ‘;ke f’koukuh

2- Jh- rkukth iraxjko

3- Jherh ufxZl [kku

nqikjh 3-40 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSj] miegkikSjth] uxjikfydsP;k dkyko/khrhy vkiys ,d ekth uxjlsod

MkW-Hkxokunkl vfxpk ;kaps dky fu/ku >kys- R;kauk J/nkatyh ns.;klkBh nksu feuhVs lokZauh ekSu /kkj.k

djkos v’kh ek>h fouarh vkgs-

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- rqylhnkl oflVk

‘kksd izLrko

mYgkluxj uxjikfydsrhy ekth uxjlsod MkW- Hkxokunkl vfxpk ;kaps fnukad 19@11@2007

jksth fu/ku >kys-

R;kaP;k dqVwafc;kaps nq%[kkr gs lHkkx`g lgHkkxh vlqu gs nq%[k lgu dj.;kph ijes'oj R;kauk 'kDrh

nsoks- rlsp e`rkRE;kl fpj'kkarh ykHkkoh v'kh izkFkZuk dj.;klkBh nksu fefuVs LrC/k mHks jkgwu J/nkatyh

vfiZr dj.;klkBh izLrkfor-

egklHkk Bjko Ø- 56 v fnukad%&20@11@2007

gh egklHkk ojhy izLrkousuqlkj MkW- Hkxokunkl vfxpk ;kaP;k fu/kukeqGs nksu fefuVs ekSu ikGwu

J/nkatyh viZ.k djhr vkgs- rlsp R;kaP;k dqVwafc;kaP;k nq%[kkr lgHkkxh gksÅu gs nq%[k lgu dj.;kph

ijes'oj R;kauk 'kDrh nsoks v'kh izkFkZuk djhr vkgs-

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 1 okpqu nk[kforkr-

iz’uksRrjs---------

iz’u Ø- 42 o 52 gs nksup izyafcr iz’u vkgsr] ;k O;frfjDr brj dks.krkgh iz’u ukgh-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& iz’u dz-42]o 52 ;kpcjkscj 55 Øekadkpk iz’ugh izyafcr vkgs- iz’u Ø-

55 ckcr vk;qDr lkgsckauh lkafxrys gksrs dh] ;kckcr dks.k dks.k tckcnkj vkgsr] ;kph pkSd’kh dsyh

tkbZy o R;kps iq<hy egklHksr mRrj fnys tkbZy- R;k jLR;kps ts dke >kys vkgs R;kckcr dks.k dks.k

vf/kdkjh tckcnkj vkgsr\ izFke iz’u Ø- 55 ckcrhr mRrj fnys tkos R;kuarj moZjhr nksu iz’ukaps mRrj

fnys tkos-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&lUekufu; egkikSj egksn;k] mi&egkikSj lkgsc] uxjlfpoth] loZ lUekufu;

lnL; gk tks iz’u gksrk rks jLR;kph th cka/kdkes >kyh gksrh R;k lanHkkZrhy Bjkohd vlk iz’u gksrk-

;klkBh mi vk;qDr eq[;ky; ;kaph pkSd’khlkBh use.kqd dj.;kr vkysyh vkgs- vkf.k R;kapk pkSd’khpk

vgoky izkIr >kY;koj R;k lanHkkZrhy oLrqfLFkrh lHkkx`gkr Bso.;kr ;sbZy-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&lUekufu; egkikSjth]vk;qDr lkgsc] gh th vki.k lferh fu;qDr dsyh vkgs]

R;k jLR;kps T;k Bsdsnkjkus dke dsys vkgs]---dqBY;krjh dULVªD’ku daiuhus ] T;k dkekph pkSd’kh

dj.;kph vki.k lferh useyh vkgs] R;k jLR;kps ts dke >kys vkgs R;kckcr vki.k ekxhy lHksr

lkafxrys gksrs dh] ;k ckcr vf/kdk&;kaoj dk; dkjokbZ dsyh rs eh iq<hy egklHksr lkaxsu- R;k jLR;kps

dke vfr’k; fu”d`”V izrhps >kysys vkgs- R;k Bsdsnkjkl dkgh uksfVl oxSjs ctko.;kr vkysyh ukgh-

R;klkBh dks.k dks.k vf/kdkjh tckcnkj vkgs\ lkgsc] dks.kkP;kgh f[k’;kr ,o<k iSlk tkLr ukgh dh pkj

yk[kkps dke d#u rks fu?kqu tkbZy- ;sFks lkoZtfud cka/kdke foHkkxkps vf/kdkjh lkaxrkr dh ;k jLR;kps

dke dq.kh dsys rs vkEgkayk ekfgr ukgh- vlk dq.kh nkrk ukgh dh tks pkj yk[kkps dke d#u fu?kwu

tkbZy vkf.k R;kph lkoZtfud ckaa/kdke foHkkxkl ekfgrh ukgh-\

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&ek- egkikSj] ek- miegkikSj] ek- vk;qDr lkgsc----------

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth vkf.k vk;qDr lkgsc gs dk; etkd djr

vkgsr dk;\ ;kauk mRrj n;k;yk gksr ukgh dk;\ ;kauk r;kjh d#u ;srk ;sr ukgh dk;\ ekxhy pkj

egklHkkaiklqu gk iz’u izyafcr vkgs- gk vf/kdkjh vWk &gwW djr vkgs- ;sFks ts lnL; clys vkgsr rs dk;

;kaps gs ukVd c?k.;klkBh clys vkgsr dk;\

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&ek- egkikSj] ek- miegkikSj] ek- vk;qDr lkgsc o loZ

lUekufu; lnL;] ;k iz’ukps mRrj vkEgh ;k vxksnjp fnysys vkgs- jLR;kps ts dke >kysys vkgs rs

vkeP;k ns[kjs[kh[kkyh >kysys ukgh- dq.;krjh O;fDrus rs dke dsysys vkgs- rs dq.kh dsys vkgs R;kph

vn;ki vkEgkayk ekfgrh feGkysyh ukgh-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&ekfgrh ukgh vls dls\ vkiysp yksd] Jh- pqUuhyky ykyokuh oxSjs gs

yksd dke Fkkacoqu vkys gksrs- vkiyk ,d dfu”B vfHk;ark] Tkks rs dke Fkkacoqu vkyk gksrk- rsFks ef’kUl

oxSjs iMqu gksR;k- R;k vki.k tIr dk dsY;k ukghr\ tsOgk eh i= fnys rsOgk R;kaP;k ef’kUl rsFksp iMqu

gksR;k R;kosGsl vki.k R;k tIr dk dsY;k ukghr\ tj vki.k vkt Eg.krk dh rs dke dq.kh dsys rs

ekfgr ukgh- vki.k R;kauk okpoq bfPNr vkgkr dk\ vki.k ;k Hkz”Vkpkjke/;s lgHkkxh vkgkr dk;\

ek>k vki.kkoj m?kM m?kM vkjksi vkgs dh ;k Hkz”Vkpkjke/;s vki.k lgHkkxh vkgkr-

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&T;kosGsl vkiys i= vkys gksrs R;kosGsl vkeph dkgh

ek.kls rsFks xsyh gksrh o R;akuh dke can dsys gksrs- o rsFks ts dkexkj gksrs R;kauk dke pkyq u

dj.;kckcrhr rkfdn nsoqu vkys gksrs- gs dke dks.k djr vkgs vls R;kosGsl R;k dkexkajkuk fopkjys

vlrk rs ekfgr ukgh vls R;akuh lkafxrys -

ek- lnL;k Jherh lqjs[kk osydj] Jherh eatw iksiVkuh] Jherh ljkstuh

eqjyh/kj ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&vk;qDr lkgsc] gs igk gs Lor% lkaxr vkgsr dh rs dke dks.kh dsys rs

ekfgr ukgh- vkf.k gsp lkaxr vkgsr dh rsFks ts dke pkyq gksrs rs vkeP;k deZpk&;kauh tkoqu can dsys-

ex R;kosGsl R;akuh R;k ef’kUl tIr dk dsY;k ukghr\ feDlj ef’ku rsFks iMqu gksrs rs vki.k tIr dk

dsys ukgh- ,[kkn;k xjhckps dkgh cka/kdke lkfgR; jLR;koj iMys vlsy rj] fVdko fdaok QkoMs vls

dkgh lkeku mpyqu ?ksoqu ;srk ex R;kaph ef’ku vki.k dk mpyyh ukghr\ Eg.ktsp ;k jLR;kP;k

dkeke/;s tks lkr yk[k #i;s [kpZ n’kZfoyk vkgs R;ke/;s vki.k lgHkkxh vkgkr vlk ek>k vki.kkoj

vkjksi vkgs- dkj.k dh vki.k Lor% gs dcqy djr vkgkr dh rsFks pkyq vlysys dke vkiY;k

deZpk&;kauh tkoqu Fkkacfoys o dke dj.;kl R;kauk eukbZ dsyh- rj ex rs yksd dks.k gksrs gs vki.kkal

dls ekfgr ukgh\

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&ukgh] vkiY;k i=kuqlkj vxksnjp vkEgh vki.kkal mRrj

fnys vkgs- vkeps deZpkjh tsOgk rsFks xsys gksrs rsOgk rsFks dke pkyq gksrs- R;kuarj dke dks.kh dsys vkgs rs

vkEgkayk ekfgr ukgh-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&vk;qDr lkgsc] ;kaP;koj dk; dkjokbZ djk;ph rs vki.k igk- ijarq ek>k

Li”V vkjksi vkgs dh] gs Hkz”Vkpkjke/;s lgHkkxh vkgsr- jLR;kps dke rj [kjkc vkgsp vkgs ijarq v’kh

tso<h dkgh fu”d`”V izrhph dkes vkgsr R;krhy toG toG 75 VDds dkekae/;s gs lkehy vkgsr- 25]

30 VDds dkes nqljh dkgh vlrhy ijarq 70 rs 75 VDds dkekae/;s gs vkjksih vkgsr-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&;k lanHkkZe/;s pkSd’kh use.;kr vkysyh vkgs- ;kckcrP;k loZ xks”Vhapk

[kqyklk vkEgh izkIr d#u ?ksoq- vkf.k tj laca/khr vf/kdkjh R;kr nks”kh vk<Gyk rj R;kP;kfo#/n dMd

dkjokbZ dsyh tkbZy-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&lkgsc] 65 Øekadkpk tks iz’u vkgs] eaMbZlkBh vkjf{kr vlysyk Hkq[kaM vkgs

R;koj lkoZtfud cka/kdke foHkkxkus laj{k.k fHkar cka/kyh gksrh- R;kckcr ekxhy egklHkse/;s lkoZtfud

cka/kdke foHkkxkP;k vf/kdk&;kus lkafxrys gksrs dh] R;kckcr vkeP;kdMs nLr,sot@ iqjkok miyC/k ukgh-

vkrk ;kaP;kdMs nLr,sot ukghr] iqjkos ukghr- vkjf{kr Hkq[kaMkoj laj{k.k fHkar cka/kyh ikfgts gksrh ;kckcr

vktP;k lHksr lHkkx`g usR;kaph y{kos/kh lqpuk vkgs - ;k vxksnj T;k laj{k.k fHkarh cka/kY;k vkgsr

R;kckcrhr vki.kkdMs dkgh iqjkok ukgh- R;kckcrhr vki.k dkgh dsys ukgh rj vkrk laj{k.k fHkar cka/kqu

vki.k dk; dj.kkj vkgkr\ vki.k vkiys Hkq[kaM okpoq ‘kdr ukghr- R;k - 180 ØekadkP;k Hkq[kaMkoj

vkrk bekjrhps cka/kdke pkyq vkgs- vki.k laj{k.k fHkar cka/kyh gksrh- rh d/kh cka/kyh R;kckcrps

nLr,sot@iqjkos vki.kkdMs ukghr- ;kckcr eh fopkj.kk dsyh vlrk vki.k lkafxrys gksrs dh] lja{k.k fHkar

d/kh cka/kyh gksrh ;kckcrhr pkSd’kh d#u iq<hy egklHksr vki.kkal lfoLrj mRrj fnys tkbZy- rj eyk

vkrk lkaxk dh lkoZtfud cka/kdke foHkkxkdMs ;k dkeh dk; nLr,sot @iqjkos miyC/k vkgsr\ fu”d`”V

izfrP;k izR;sd dkeke/;s lkoZtfud cka/kdke foHkkx lgHkkxh vkgs- tso<s dkgh vkjf{kr Hkq[kaM vkgsr R;k

izR;sd Hkq[kaMkoj cka/kdkekfo”k;hps udk’ks eatqj dsys tkr vkgsr- vki.k ;kauk fopkj.kk djk ;kaP;kdMs

nLr,sot miyC/k dk ukghr\ fopkjk] fopkjk] 65 Øekadkpk iz’u vkgs- egkuxjikfydk d/kh LFkkiu

>kyh R;kpsgh ;kaP;kdMs nLr,sot miyC/k ukghr------ vlk gk lkoZtfud cka/kdke foHkkx vkgs-

ek-lnL;k Jherh lafxrk daMkjs] Jherh fuyq pkanokuh ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc o loZ

lUekufu; lnL;] f’kV Ø- 50 o 51 gk tks vkgs o 583]593]592]594]607] gs ts Hkq[kaM vkgsr rs

vkjf{kr ukghr-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%&vk;qDr lkgsc] vki.k ;kaps fuosnu uksanoqu ?;k- ;kckcrhr uxjjpukdkjakuk

cksykoqu ?;k- vkrk egklHkse/;sp vki.kkal ;kauk fuyafcr djkos ykxsy- bfro`Rrkarkph ts uksan djr vkgsr

R;kauh ;kaP;k ;k oDrO;kph uksan djkoh- gs Eg.kr vkgsr dh rs Hkq[kaM vkjf{kr ukghr- izR;{kkr 180

Øekadkpk Hkq[kaM eaMbZlkBh vkjf{kr vkgs- R;k tkxsoj cka/kdkeklkBh udk’ks eatqj dsys tkr vkgsr- rsFks

bekjrh cka/kY;k tkr vkgsr- ;kckcrhr Li”Vhdj.k dj.;klkBh uxjjpukdkjkauk cksykoqu ?;kos-

uxjjpukdkjkauk uOgs] rj cka/kdke foHkkxkrhy vf/kdk&;kauk rq#axkr ikBfoys ikfgts- ;kaP;keqGsp

mYgkluxj egkuxjikfydsps cgqrka’k Hkq[kaM HkqekfQ;kauh gMi dsys vkgs- ;k Hkq[kaMkckcrhr ekÖ;kdMs loZ

dkxni= miyC/k vkgsr- tks cka/kdke udk’kk eatqj dsyk vkgs R;kckcrps loZ dkxni= ekÖ;kdMs miyC/k

vkgsr- R;koj ‘ksjs vkgsr dh] gk Hkq[kaM eaMbZlkBh vkjf{kr vkgs- o gs Eg.krkr dh] vkjf{kr ukgh-

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&;sFks ts fyfgys vkgs R;kuqlkj--------

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& rsFks fyfgY;kuqlkj ukgh] vki.kkdMs nLr,sot miyC/k ukghr dk;\ eh

ekxhy egklHksr fopkjys gksrs dh] 180 Øekadkps vkj{k.k vlysyk rks Hkq[kaM eaMbZlkBh vkjf{kr vkgs-

fdok ukgh-\ uxjjpukdkjkauk u fopkjrk rks Hkq[kaM vkjf{kr ukgh vls vki.k dls Eg.krk\

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&vkiyk tks iz’u vkgs R;kps eh mRrj fnys vkgs-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& eh vki.kkal lakfxrys vkgs dh] 180 Øekadkps vkj{k.k eaMbZlkBh vkjf{kr

gksrs- o R;k Hkq[kaMkoj vki.k laj{k.k fHkar ck/akyh gksrh-

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&;kckcrhr uxjjpukdkjakuk fopkj.kk dsY;kuarjp ekfgr

gksbZy-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& uxjjpukdkjkauk fopkjY;kuarjp dk ekfgr iMsy\ vkrkp vki.k lakfxrys

dh rks Hkq[kaM vkjf{kr ukgh- eh gs izdj.k U;k;ky;kr ?ksÅu tkbZu - ;k lHksps bfro`Rr eh dksVkZr ?ksoqu

tkbZu - vki.k egklHkse/;s lkafxrysys vkgs dh 180 Øekadkpk Hkq[kaM vkjf{kr ukgh- eh gs izdj.k

U;k;ky;kr t#j ?ksoqu tkbZu- vkt i;Zar egklHksps izdj.k U;k;ky;ki;Zar xsys ukgh ijarq gs izdj.k t#j

U;k;ky;kr tkbZy dkj.k dh eyk vls okVr vkgs dh vki.k gk Hkq[kaM gMi d# fnyk vkgs- vkf.k

R;kuarj lq/nk nksu&rhu Hkq[kaMkph lun fu?kkysyh vkgs- tsOgk vki.k mRrj nsr vkgkr dh vkeP;kdMs

nLr,sot miyC/k ukghr ;kpk vFkZ vki.k R;ke/;s iq.kZi.ks lgHkkxh vkgkr- Eg.kqu eh iqUgk vki.kkal lkaxrks

dh vki.k fopkjiqoZd mRrj n;k-

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&;sFks ts mRrj fyfgys vkgs R;kuqlkj eh mRrj fnys vkgs-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& ekÖ;k iz’ukrhy tks eqn~nk vkgs R;kuqlkj mRrj n;k] vki.k gs ikfgys ukgh

dk; dh gk Hkq[kaM d’;klkBh vkjf{kr vkgs\ vfHkys[kk foHkkxkr ;kckcrhr dkxni=kaph iMrkG.kh dsyh

tkr ukgh dk;] lkoZtfud cka/kdke foHkkxkr nLr,ost miyC/k ukghr\ dks.krk Hkq[kaM vkjf{kr vkgs oxSjs

oxSjs---

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&lkgsc ;sFks IykWV Øekad fyfgysyk vkgs-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& ,Sdqu ?;k] ,Sdqu ?;k] ;sFks loZ fyfgys vkgs- Hkq[kaM Ø- fyfgyk vkgs-

180 Øekadkpk Hkq[kaM d’;klkBh vkjf{kr vkgs\ 180 Øekadkpk Hkq[kaM eaMbZlkBh vkjf{kr vkgs- R;kpk

IykWV uacj o f’kV uacj eh fyfgyk vkgs- mYgkluxje/khy dks.krs Hkq[kaM vkjf{kr vkgsr ;kps lkoZtfud

cka/kdke foHkkxkdMs nLr,sot miyC/k ukghr dk;\

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&Hkq[kaM Øekad vkeP;kdMs ukgh- rks uxjjpukdkj

lkgsckadMsp vlrks- dks.krk Hkq[kaM vkjf{kr vkgs] vkjf{kr ukgh ;kps nLr,sot uxjjpukdkj lkgsckadMsp

vlrkr-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& gh lgh dks.kkph vkgs\ iz’ukps gs ts mRrj fnys vkgs R;k[kkyh lgh dq.kkph

vkgs\

ek- lnL; Jh- eksgu jkej[;kuh ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

Jh- lq[kjkekuh ¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-½%&’kgj vfHk;ark ;kaph vkgs-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& vki.k mRrj nsoq ‘kdr ulky rj ‘kgj vfHk;ark ;kauk mRrj ns.;klkBh

cksyok- mYgkluxj ‘kgjke/;s tso<s dkgh Hkq[kaM gMi dsys tkr vkgsr] R;ke/;s Jh- lq[kjkekuh gs iq.kZi.ks

lgHkkxh vkgsr- vkjf{kr Hkq[kaM fcYMj yksdkaP;k ?k’kkr gs yksd Vkdr vkgsr- vkf.k uarj ex

>ksiMiV~V;kaoj vkj{k.k nk[korkr- ufou fodkl vkjk[kM;ke/;s ‘kgjkP;k fodklklkBh tkxk ykxsy Eg.kqu

>ksiMiV~V;kaoj vkj{k.ks nk[koq ykxrhy- vls dk\ 180 ØekadkP;k Hkq[kaMkckcrhr ;kauk mRrj ns.;kl

lkaxk- R;k Hkq[kaMkoj vkiY;k ikfydsphs laj{k.k fHkar vkgs- vls vlrkaukgh R;k Hkq[kaMkoj cka/kdke

dj.;klkBh cka/kdke udk’kk eatqj dlk dj.;kr vkyk\ vki.kp lkafxrys gksrs dh iq<hy egklHksr ;kps

mRrj fnys tkbZy- vkiY;k egkikfydsph R;koj laj{k.k fHkar vlrkauk rsFks cka/kdke dj.;klkBh cka/kdke

udk’kk eatqj dlk dj.;kr vkyk\

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&lUekufu; egkikSj egksn;kaP;k ijokuxhus cksyq bfPNrks] lUekufu; lnL; Jh-

HkqYyj egkjkt ;kauh tks eqn~nk mifLFkr dsyk vkgs rks vfr’k; egRoiq.kZ vlk vkgs- iz’kklu rks vfr’k;

xaHkhjrssus ?ksr vkgs- rlsp vki.k ts eqn~ns mifLFkr dsys vkgsr R;koj iq.kZ pkSd’kh d#u tj R;ke/;s

vf/kdkjh lkehy vkgs vls fun’kZukl vkys rj R;koj dBksjkr dBksj dkjokbZ dsyh tkbZy- vkiyk gk

eqn~nk ‘kgjkP;k fgrkpk vkgs- R;keqGs R;kckcrhr dks.krhgh fu”dkGth dsyh tk.kkj ukgh vls eh vki.kkal

vk’oklu nsrks-

ek- lnL;k Jherh lqtkrk fjtokuh] Jherh panzk Vsdpankuh ;kauh lHkkx`gkr izos’k

dsyk-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& lkgsc] iq<hy efgU;kr gs lsokfuo`Rr >kys rj R;kaP;koj vki.k dkjokbZ dk;

vkf.k d/kh dj.kkj\ R;kaps isU’ku vkf.k QaM vki.k jks[kqu /kj.kkj dk;\

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&’kklu lsosrhy dks.krkgh vf/kdkjh fdaok deZpkjh lsokfuo`Rr >kY;kuarj rks

‘kklfd; fu;ekaP;k ca/kukrqu lqVr ulrks- lsokfuo`Rr >kY;kuarjgh tqU;k izdj.kkackcrhr f’k{kk gksrs- rs

R;krwu lqVrhy vls gks.kkj ukgh- o vkiyh th lwpuk vkgs R;kuqlkj dkjokbZ dsyh tkbZy-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&vki.k pkSd’kh djk- o Rojhr dke Fkkacfo.;kl lkaxk- R;k Hkq[kaMkoj

vkiY;k ikfydsph laj{k.k fHkar vlrkauk lq/nk cka/kdke udk’kk eatqj dlk >kyk \ ;klkBh vki.k

uxjjpukdkjkauk] izkar vf/kdkjh ;kauk i= fyfg.;kl lkaxk dh] rks Hkq[kaM mYgkluxj egkuxjikfydspk

vlrkauk vkf.k rks vkjf{kr Hkq[kaM vlrkaukgh vki.k R;kph lun d’kh fnyhr\

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&vkiyh th lwpuk vkgs R;kizek.ks dk;Zokgh dj.;klkBh uxjjpukdkjkauk vkns’k

nsrks-

ek- lnL; Jh- jktq bnukuh] Jh- jfoanz ckxqy] Jh- izHkqukFk xqIrk ;kauh

lHkkx`gkr izos’k dsyk-

lnL; Jh- /kuat; cksMkjs %&vk;qDr lkgsc] v’kkp ,dk eqn~n;kckcr vki.k ;kiqohZp ppkZ dsyh vkgs-

egkikfydsP;k tso<;k ekyeRrk vkgsr] Hkq[kaM vkgsr rs loZ vki.k rkC;kr ?;k- R;klkBh ikfgts rj izkar

vf/kdkjh ;akuk i= n;k- ;kiqohZ ts >kysys vkgs] T;k lunk fnysY;k vkgsr R;k tkxkaoj cka/kdke udk’kk

eatqj u djrk R;kckcrhr izFke izk/kkU; egkuxjikfydsyk ns.;kr ;kos- vkf.k v’kh tj izkar vf/kdk&;kadMs

dq.kh ekx.kh dsyh vlsy rj izFke egkuxjikfydsph uk gjdr vlY;kf’kok; R;k tkxsph lun ns.;kr ;soq

u;s v’kk izdkjpk i=O;ogkj ;kiqohZ >kysyk vkgs R;kpk ikBiqjkok QDr djk ts.ksd#u ------- tls vkrk

lUekufu; lnL;kauh lkafxrys dh] egkuxjikfydsps Hkq[kaM fcYMjP;k ?klkr ?kkyk;ps vkf.k ufou fodkl

vkjk[kM;ke/;s dqBY;krjh >ksiMiV~V;k fdaok bekjrh ikMk;P;k vkf.k R;kfBdk.kh vkj{k.ks Vkdk;ph v’kh

osG ;ko;kl udks- Eg.kqu vkrkp egkuxjikfydsps ts Hkq[kaM vkiY;k rkC;kr ukghr rs rkC;kr ?ks.;kph

izfØ;k pkyq djk vkf.k ts Hkq[kaM eksdGs vkgsr R;kaP;koj laj{k.k fHkar Vkdqu rsFks egkuxjikfydspk Qyd

ykok-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth vkf.k vk;qDr lkgsc] izkar vf/kdk&;kadMs

tkoqu vki.k fopkj.kk dsyh rj rs lkaxrkr dh loZ Hkq[kaM egkikfydsl gLrkarjhr dsys vkgsr- R;kuarj rs

vkiY;k Hkq[kaMkph nql&;k dq.kkl lun d’kh nsrkr\ vkiY;k uk gjdr nk[kY;kfouk\ [ksGkP;k

eSnkuklkBh 16 uacjpk Hkq[kaM vkjf{kr vkgs- R;kph vkrk iqUgk lun ns.;kr vkysyh vkgs vkf.k R;koj

cka/kdke dj.;klkBh cka/kdke udk’kk eatqjhl Vkd.;kr vkysyk vkgs- esgjckuh d#u rsFks cka/kdke

dj.;kl ijokuxh fnyh tkoq u;s- dkj.k dh R;k Hkq[kaMkoj [ksGkP;k eSnkuklkBhps vkj{k.k vkgs-

lnL; Jh- yky iatkch %&;kckcr dkyp eh vki.kkal lkafxrysys vkgs- gs vkt ts cksyr vkgs R;kckcrhr

eh dkyp vki.kkal lakfxrys vkgs- HkqYyj lkgsc gk tks Hkq[kaM vkgs gk dWEi ua- 5 ;sfFky vkgs uk\

eksdGk Hkq[kaM vkgs R;kph lun ns.;kr vkysyh vkgs- ;kckcrhr ijokp eh vkiY;k fun’kZukl vk.kqu

fnysyh vkgs-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth %&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth o vk;qDr lkgsc] ;kckcrhr eh

19@9@2007 jksth ,d i= fnys vkgs- dSykl dkWyuh] dqykZ dWEi] mYgkluxj ;ssFks vkiY;k tdkr

foHkkxkpk ,d cqFk gksrk rks ,d Qkj eksBk Hkq[kaM vkgs- R;k tkxsoj ,[kkns mn;ku fodflr gksoq ‘kdrs-

R;k tkxsph lun feGfo.;klkBh dkgh yksd iz;Ru djr vkgsr- ;kckcr eh vxksnjp vki.kkal i= fnys

vlY;kus vki.k R;kdMs d`i;k y{k n;kos gh fouarh-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&rks Hkq[kaM Vªd VfeZuULklkBh vkjf{kr vkgs-

egkikfydk lfpo %&fBd vkgs\

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYYkj %&cka/kdke nq#Lrh ijokuxhpk tks iz’u vkgs------

egkikfydk lfpo %&dqByk 52 Øekadkpk iz’u\

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&gks;] iz’u Ø- 52- vk;qDr lkgsckauh lkafxrys gksrs dh] uxjjpukdkjkauk

fopk#u iq<hy egklHksr lkaxrks Eg.kqu-

uxjjpukdkj ¼Jh-v-ik-xqjxqGs½%&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] ek- vk;qDr] lnL; Jh- HkqYyj egkjkt ;kauh

cka/kdke nq#Lrh ijokuxh ckcr tks iz’u mifLFkr dsyk gksrk- ts iqjxzLr gksrs R;kauk vkEgh nq#Lrh ijokuxh

fnyh gksrh ijarq 23 iqjxzLrkckcr th nq#Lrh ijokuxh vkgs rh iqjxzLrkalkBh ukgh R;kauk vkEgh ijokuxh

fnyh uOgrh- R;kckcr eh 8 fnolkP;k vkr pkSd’kh d#u-------

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %& R;kr vtqu ,d vkgs] ,df=r 24 vkgsr- R;kr vtqu dkgh jkfgys rj

ukghr uk R;kckcr vki.k pkSd’kh djk- ;ke/;s vtZ uarj vkys gksrs vki.k mRrj uarj fnys-

uxjjpukdkj ¼Jh-v-ik-xqjxqGs½%&vkB fnolkar pkSd’kh d#u rks vgoky eh vkB fnolkar lHkkx`gkl nsbZu-

egkikfydk lfpo %& fBd vkgs\ iz’uksRrj laiys\

d`i;k y{k n;kos- vusd y{kos/kh lqpuk izkIr >kY;k vlwu R;k iq<hy izek.ks vkgsr-

y{kos/kh lqpuk Ø- 1 thps lqpd vkgsr Jh- nRrk=; iokj o vuqeksnd vkgsr Jh- thou bnukuh

fo”k; %& HkVD;k dqŒ;kapk cankscLr dj.ks ckcr

;ko”khZ ‘oku fufcthZdj.kkph eksfge can vlY;kus HkVD;k dqŒ;kaph la[;k eksB;k

izek.kkoj ok<yh vkgs v’;k osGh e/;orhZ #X.kky;kr ‘oku na’kkojhy yl ¼batD’ku½

miyC/k ukgh R;k ckcr gh y{kos/kh lwpuk

y{kos/kh lqpuk Ø- 2 thps lqpd vkgsr Jh- nRrk=; iokj o vuqeksnd vkgsr Jh- thou bnukuh

fo”k; %& fdzMk ladqykP;k okijk ckcr-

egkikfydsus mYgkluxj&4 ;sFks cka/kysY;k fdzMk ladqykpk mi;ksx izHkkx

lferh dk;kZy;] vfXu’keu LFkkud bR;knh lkBh gksr vlqu eqykauk

[ksG.;klkBh vkf.k eksB;k O;Drhuk O;k;keklkBh gksr ulY;k ckcr gh y{kos/kh lwpuk

y{kos/kh lqpuk Ø- 3 thps lqpd vkgsr Jh- jktsanzflag HkqYyj o vuqeksnd vkgsr Jh- jkelkaxj

;kno

fo”k; %& cka/kdke ijokuxh nsrkuk deh izek.kkr olqy dsysY;k LVkWdhx pktsZlpk

Hkj.kk dj.;kdkeh gksr vlysyh tkpd olqyh jn~n dj.ks o lnj ukgd

olqyhl tckcnkj vlysY;k vf/kdk&;kP;k isU’ku@QaM osruk e/kqu

olqyh dj.;k ckcr gh y{kos/kh lwpuk-

y{kos/kh lqpuk Ø- 4 thps lqpd vkgsr Jh- teuknkl iqjLokuh o vuqeksnd vkgsr Jh- thou

bnukuh

fo”k; %& nkfjnz js”ks[kkyhy dqVwackaP;k ;knhP;k izLrkokoj ppkZ dj.;klkBh ek-

egkikSjkauh cksykfoysY;k cSBdhl vf/kdkjh mifLFkr u jkfgY;k ckcr

gh y{kos/kh lwpuk

y{kos/kh lqpuk Ø- 5 thps lqpd vkgsr Jh- teuknkl iqjLokuh o vuqeksnd vkgsr Jh- thou

bnukuh

fo”k; %& tokgjyky usg# vcZu fjUgho fe’ku o ,e-,e-vkj-Mh dMwu fu/kh

feGfo.ks dkeh iz’kklukus nqyZ{k dsY;kus lnjP;k fu/kh iklqu egkikfydk

oafpr vkgs- R;k ckcr gh y{kos/kh lwpuk

y{kos/kh lqpuk Ø- 6 thps lqpd vkgsr Jh- eksgu lk/kokuh o vuqeksnd vkgsr Jh- fouksn Bkdqj

fo”k; %& IykWV ua-705 yk dEaikmaM dk dj.;kr vkys ukgh \ o R;kfBdk.kh

[kktxh ekyeRrk vlk Qyd dlk yko.;kr vkyk \ R;kckcr gh

y{kos/kh lwpuk-

,df=ri.ks 6 y{kos/kh lwpuk vlwu R;krhy dsoG 2 y{kos/kh lwpusl ek- egkikSjkadMqu vuqerh

feGsy- dks.kR;k 2 y{kos/kh lwpusl ek- egkikSj vuqerh nsr vkgsr gs FkksM;kp osGkr vki.kkal lakx.;kr

;sbZy-

egkikSj %& HkVD;k dqå;kpk cankscLr dj.ks o IykV ua- 705 yk daikmaM dk dj.;kr vkys ukgh\ ;k nksu

y{kos/kh lqpuk fLod`r dj.;kr ;sr vkgsr-

ek- egkikfydk lfpo%&ek- egkikSjkadMqu fu.kZ; ?ks.;kr vkysyk vkgs- ,d y{kos/kh lwpuk th vkgs rh

HkVD;k dqŒ;kapk cankscLr dj.ks ckcr- o nqljh y{kos/kh lwpuk th vkgs IykWV ua- 705 yk dEaikmaM dk

dj.;kr vkys ukgh \ o R;kfBdk.kh [kktxh ekyeRrk vlk Qyd dlk yko.;kr vkyk \ ;k nksu

y{kos/kh lwpusl ek- egkikSjkauh fLod`rh fnyh vkgs- o brj T;k y{kos/kh lwpuk vkgsr R;kauk ek- egkikSjkauh

fLod`rh fnyh ukgh-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj %&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] LVkWdhx pktsZl ckcr th y{kos/kh lwpuk vkgs

rh fLod`r djko;kl ikfgts gksrh- dkj.k yksdkauk iSls Hkj.;kckcr th uksfVl ikBfoyh vkgs] fcYMj

cka/kdke d#u iGqu xsys] vf/kdk&;kauh olqyh dsyh ukgh] vkt rsFks ts yksd jkgrkr R;kauk iSls Hkjkos

ykxrhy- gk nqljk 855 lkj[kk eqn~nk mYgkluxj ‘kgjklkBh mHkk jkfgy- ek>s vls Eg.k.ks gksrs dh ;k

y{kos/kh lwpusl vki.k ekU;rk n;ko;kl ikfgts gksrh] rj cjs >kys vlrs- ckdh vkiyh ethZ-

ek- lnL; Jh- /kuat; cksMkjs gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

egkikfydk lfpo%&y{kos/kh lqpuk Ø- 1 thps lqpd vkgsr Jh- nRrk=; iokj o vuqeksnd vkgsr Jh-

jktq bnukuh

y{kos/kh lqpuk ;kizdkjph vkgs----------------------

y{kos/kh lwpuk dzekad 1 lqpdkps uko %& Jh- nRrk=; iokj-

vuqeksndkps uko %& Jh- ftou bnukuh-

fo”k;%& HkVD;k dqŒ;kapk cankscLr dj.ks ckcr

;ko”khZ ‘oku fufcthZdj.kkph eksfge can vlY;kus HkVD;k dqŒ;kaph la[;k eksB;k

izek.kkoj ok<yh vkgs v’;k osGh e/;orhZ #X.kky;kr ‘oku na’kkojhy yl ¼batD’ku½

miyC/kk ukgh R;k ckcr gh y{kos/kh lwpuk

izHkkx Ø- 9 e/;s o brj izHkkxkar ekxhy o”khZ ‘oku fufcZthdj.k dj.;kph eksfge egkikfydsekQZr

jkcfoyh gksrh] ijarq ;k o”khZ rh iq.kZi.ks can vlY;kus HkVD;k@eksdkV dqŒ;kaph la[;k Qkj eksB;k izek.kkr

ok<Y;kus ukxjhdkauk =kl gksr vkgs-

jk=hps osGh gh dq=h jLR;ko#u ;s&tk dj.kk&;k ukxjhdkaoj gYyk djrkr@pkorkr- R;keqGs

ukxjhdkae/;s ?kcjkV fuekZ.k >kyh vkgs- fo’ks”kr% jk=ikGh dj.kk&;k deZpk&;kauk ;kpk Qkjp =kl gksr

vkgs- rlsp e/;orhZ #X.kky;kr ‘okuna’kkojhy yl ¼vkS”k/ks] batsD’ku½ miyC/k ukgh- ‘okuna’kkoj Rojhr

bykt u >kY;kl O;Drh nxko.;kph ‘kD;rk vkgs-

lnj ckc gh ukxjhdkaP;k lqj{ksP;k o thouk’kh fuxfMr vlY;kus mijksDr leL;kps fuokj.k

dj.kslkBh y{kos/khoj ppkZ dj.;kr ;koh-

lnL; Jh- nRrk=; iokj %&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] vk;qDr lkgsc] ekxhy nksu o”kkZiqohZ HkVD;k

dqŒ;kapk cankscLr dj.;klkBh R;kps fufcthZdj.k dj.;kr ;sr gksrs- ijarq ;k o”kkZr fdaok ekxhy o”kkZiklqu

gh izfØ;k iq.kZi.ks can vkgs- gh dk can dj.;kr vkyh\ ;kiqohZ fdrh dqŒ;kaps fufcthZdj.k dj.;kr vkys

vkgs R;kph vkdMsokjh ;sFks miyC/k >kyh rj cjs gkbZy- vkf.k mYgkluxj egkuxjikfydk gn~nhrqu fdrh

dq=s fufcthZdj.k dj.;klkBh ?ksoqu xsys vkgsr\ vkf.k fdrh iqUgk ijr dsyss\ ;kph lq/nk ;sFks vkdMsokjh

miyC/k >kyh rj Qkj cjs gksbZy\ vkf.k gh izfØ;k dk can >kyh\ gh izfØ;k iqUgk rqEgh lq# dj.kkj

vkgkr dk\ ;kfo”k;h lfoLrj ekfgrh n;koh /kU;oknA

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½ %&lUekufu; egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc] uxjlfpo o

loZ lUekufu; lnL;] vkt ;k fBdk.kh HkVD;k dqŒ;kapk cankscLr dj.;klkBh mifLFkr dsysyh th y{kos/kh

vkgs R;klaca/kh lu 2005&06 e/;s ,fuey osyQsvj lkslk;Vh vacjukFk ;kauk ,dq.k 2000 uj@eknh

dqŒ;kaPks fufcthZdj.k dj.;kph fufonk fnyh gksrh- R;kuqlkj R;kauh 2000 dqŒ;kaps fufcZthdj.k dsys vkgs-

R;kuarj 2006&2007 e/;s fufcthZdj.k dj.;kr vkysys ukgh-

lnL; Jh- nRrk=; iokj%&R;kuarj gh izfØ;k dk can dj.;kr vkyh vkgs\ dkj.k fnolsafnol ;k eksdkV

dqŒ;kaph la[;k ok<r vkgs- vkf.k jk=hikGho#u ;s.kk&;k yksdkauk rlsp jk=hP;k osGsl jLR;ko#u tk&;s

dj.kk&;k yksdkauk ;k dqŒ;kapk izknqHkkZo o =kl gksr vlrks- vkf.k dq=k pkoY;keqGs R;koj n;ko;kP;k

batsD’kukph yl ;sFks miyC/k ukgh- vktP;k yksderyk ;kckcrph ckreh vkyh vkgs rh vki.k lokZauh

okpyh vlsy] mYgkluxj egkuxjikfydse/;s fdaok ‘kklfd; e/;orhZ #X.kky;ke/;s ;kckcrps jsfct ukokps

ts batsD’ku feGrs rs lq/nk miyC/k ukgh- vktP;k yksderph ckreh dnkfpr vki.k okpyh vlsy-

vkf.k Eg.kqu iqUgk rqeps y{k eh ;sFks os/kq bfPNrks- vkf.k tj fnolsafnol v’kk ;k dqŒ;kaph la[;k ok<r

vlsy vkf.k R;kpk =kl tj tursyk gksr vlsy rj fufcthZdj.k dj.;kph izfØ;k vki.k iqUgk lq# djkoh

v’kh eh vki.kkyk fouarh djrks-

ek- lnL;k Jherh fuuk ukFkkuh] Jherh yrk fude ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½ %&;kfBdk.kh ylhckcrpk tks iz’u mifLFkr dsysyk vkgs] lu

2006&2007 e/;s mYgkluxj egkuxjikfydsus ‘kklfd; e/;orhZ #X.kky;klkBh 10 gtkj ux ylhph

ekx.kh dsyh gksrh- vkf.k R;klkBh vkjlh jsVoj voarh QkzekZ eqacbZ ;kauk vkWMZj fnyh gksrh- o”kZHkjkr R;kauk

rhu osGk Lej.ki= ikBoqu lq/nk R;kauh ylhpk iqjoBk dsyk ukgh- vkf.k R;kckcr ‘kklukpk tks vkjlh jsV

vkgs rks Qkjp deh vlY;keqGs vkf.k vkjlh QDr voarh QkekZ vkf.k nql&;k ,dk QkekZ daiuhph

vlY;keqGs ;k ylhpk l/;k cktkjisBsr rqVoMk vkgs- R;keqGs ;k daiuhyk yl iqjoBk dj.;kph vkWMZj

nsoqu lq/nk rh daiuh ylhpk iqjoBk d# ‘kdr ukgh- lu 2007&2008 lkBh lq/nk 6 gtkj ylhph

ekx.kh dsysyh vkgs- R;kckcr th izfØ;k vkgs rh pkyq dj.;kph dk;Zokgh lq# vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&lkgsc] dq=s pkoY;kuarj vki.k ylhph ekx.kh djrks- vkf.k R;kuarj ylhpk

iqjoBk dsyk tkr ukgh vls vki.k mRrj nsrk- ijarq yksd ejrhy R;kps dk;\ ekxP;k efgU;ke/;s toG

toG 400 yksdkauk dq=s pkoys ijarq ‘kklfd; e/;orhZ #X.kky;ke/;s ,dgh batsD’ku miyC/k ukgh-

vki.k daiuhdMs ekx.kh djrks] daiuh iqjoBk djr ukgh- gs dkgh mRrj ukgh\

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½ %&’kklfd; e/;orhZ #X.kky;kr 4 gtkj batsD’kukpk okij

dj.;kr vkysyk vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&vkt tj rqEgh ‘kklfd; e/;orhZ #X.kky;kr Qksu d#u ;kckcr fopkj.kk dsyh

rj ,dgh batsD’ku miyC/k ukgh vls lkax.;kr ;sbZy- ekxP;k efgU;kr 400 yksdkauk dq=s pkoys vkgsr-

vkiY;kdMs egkuxjikfydsr batsD’ku miyC/k vkgsr dk;\

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½ %&vkiY;kdMs batsD’kus miyC/k ukghr-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&vkiY;kdMsgh ukghr vkf.k ‘kklfd; e/;orhZ #X.kky;krgh ukghr ex yksd

tk.kkj dqBs\ dq=k pkoqu ek.kls esY;kuarj] dqBs tk.kkj yksd\

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth %&ek- vk;qDrth] mYgkluxjiklqu eqjckMi;ZarP;k T;k T;k yksdkauk dq=s

pkorkr R;kauk ‘kklfd; e/;orhZ #X.kky;kr batsD’kus fnyh tkrkr- gh batsD’kus QDr mYgkluxj

egkuxjikfydk iqjor vlY;kus batsD’ku iqjr ukghr- ;klkBh vktqcktqP;k T;k uxjikfydk egkuxjikfydk

fdaok ftYgkifj”knsps nok[kkus vkgsr R;kauk ;k ylhpk iqjoBk dj.;kdkeh fouarh dsyh rj Qkj eksB;k

izek.kkr batsD’kus miyC/k gksoq ‘kdrhy-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&lkgsc] dY;k.k egkuxjikfydse/;s ;k ylhpk eksB;k izek.kkoj lkBk miyC/k vkgs-

vkrk ijokphp xks”V vkgs ekÖ;k ysVjgsMoj i= fygqu ekÖ;k izHkkxkrhy ,dk O;Drhl dY;k.ke/;s ikBfoys

vlrk R;kl batsD’ku feGkys- ijarq mYgkluxj egkuxjikfydse/;s gs batsD’ku ukgh vkgs- ek.kql esY;kuarj

R;kl batsD’ku n;k;ps dk;\

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth] xYyh cksGkr th osMh dq=s fQjrkr] T;kauk Ropspk jksx >kyk

vkgs] rh yksdkauk pkorkr R;k dqŒ;kalkBh vki.k dk; cankscLr dsyk vkgs\ R;k dqŒ;kaps vki.k dk;

dj.kkj\ 2005&2006 e/;s ts fufcthZdj.k >kys gksrs R;kps isesaV >kys vkgs dk;\ T;kus fufcthZdj.k

dsys rs cjkscj dsysys uOgrs- R;kpk dq.kkdMs jsdkWMZ ukgh vkgs-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&vk;qDr lkgsc] ;k dqŒ;kapk dk; cankscLr gks.kkj vkgs\ ;kauk dqBs LFkykarjhr

djrk ;sbZy dk;\ gktheayxyk tkxk eksdGh vkgs] rsFks lksMk ;kauk-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%&ek- egkikSjth] ek- mi&egkikSjth] ek- vk;qDr lkgsc] vkt vkeps lHkkirh Jh-

nRrk=; iokj ;kauh vkt y{kos/kh}kjs ,d pkaxyk fo”k; vk.kyk vkgs- HkVD;k dqŒ;kapk cankscLr >kyk

ikfgts ijarq rks gksr ukgh- eyk ;k lHkkx`gke/;s vkotZqu lkaxk;ps vkgs dh] ;k mYgkluxj egkuxjikfydsps

T;kauh Hkq[kaM gMi dsys vkgsr] ts Hkq[kaM gMi djrkr R;kapk cankscLr egkikfydsrQsZ gksr ukgh- ex

HkVD;k dqŒ;kapk dk; cankscLr gks.kkj vkgs\ 1963 iklqu eh gs ikgr vkyks vkgs- uxjikfydk gksrh]

egkuxjikfydk >kyh rjh Hkq[kaM gMi.kk&;kapk uxjikfydsrQsZ cankscLr gksr ukgh- rj fcpk&;k dqŒ;kapk

dk; cankscLr gks.kkj vkgs\ cankscLr dsyk rj dY;k.kps ;sFks ;srhy- mYgkluxj&4 ps ;srhy- Eg.kts

dqŒ;kapk cankscLr egkikfydsrQsZ gks.kkj ukgh- ;klkBh ifgyk cankscLr gk dsyk ikfgts dh egkikfydspk

,dgh Hkq[kaM f’kYyd jkgr ukgh rs gMi.kk&;kapk cankscLr dsyk ikfgts- IykWV Ø- 705 ckcr vkt lq/nk

y{kos/kh vkyh vkgs- v’kkizdkjs egkuxjikfydsr HkksaxG dkjHkkj pkyq vkgs- R;kyk uk lkoar lkgsc dkgh

d# ‘kdr] uk vk;qDr lkgsc dkgh d# ‘kdr- rsOgk ;k HkVD;k dqŒ;kapk cankscLr dj.;klkBh vkEgka

uxjlsodkaukp vkrk dkBh gkrh ?;koh ykxsy vkf.k vkEgkaykp R;kapk cankscLr djkok ykxsy- R;kapk

cankscLr egkikfydsrQsZ gks.kkj ukgh gs eyk pkaxys ekfgr vkgs- /kU;oknA

lnL; Jh- ts-ds-<ksds %&ek- egkikSjth] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc] Jh- nRrk=; iokj ;kauh pkaxyh v’kh

y{kos/kh ekaMyh vkgs- rhpk fo”k; vkgs HkVD;k dqŒ;kapk cankscLr dj.;kckcr- ekxs 2004&2005 e/;s

ikVhy ;k daiuhl HkVD;k dqŒ;kaph ulcanh dj.;kpk Bsdk fnyk gksrk- R;kosGsl R;kauh dWEi ua- 4 o 5

e/;s c&;kp’kk dqŒ;kaauk vkVksD;kr vk.kys gksrs- ijarq R;k Bsdnkjkps isesaV vnk u dsY;keqGs rks vkiY;k

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k {ks=ke/kqu fu?kqu xsyk- vkf.k mYgkluxje/;s vkt 30 rs 40 gtkj dq=s

HkVdr vkgsr- jk=h csjk=h dkexkj yksd dkeko#u ijr ;sr vlrkauk fdaok ojh”B ukxjhd ldkGh 5

oktrk fQj.;klkBh tkr vlrkauk dq=k R;kauk pkok ?ksrks- R;koj dks.kR;kp #X.kky;ke/;s batsD’ku o yl

miyC/k ulY;keqGs vkiY;k egkuxjikfydsrQsZ R;kauk Rojhr batsD’kus@ yl miyC/k d#u ns.;kr ;koh-

dkj.k vktP;kp yksder ;k orZekui=ke/;s v’kh ckreh Nkiqu vkyh vkgs dh efgU;kyk 400 rs 500

dq=s yksdkauk pkok ?ksrkr- mYgkluxj egkuxjikfydse/; yl miyC/k ukgh gh ,d [ksnkph xks”V vkgs-

dY;k.k] Bk.ks ;k egkuxjikfydse/;s batsD’kus miyC/k vkgsr- fHkaoMh lkj[;k ‘kgjkr batsD’kus miyC/k

vkgsr- ijarq vkiY;k mYgkluxj egkuxjikfydse/;s ylhdj.k@batsD’kus miyC/k ukghr- vkrkp vkeP;k

Jherh feukrkbZ lksusth ;kauh lakfxrys dh] mYgkluxje/;s eqjckM rs dlk&;kiklqu yksd ;srkr] R;kauk

osGsoj ylhdj.k miyC/k u >kY;keqGs R;krhy cjspls yksd e`R;qeq[kh iMrkr- ;k y{kos/khckcr Jh- lkoar

lkgsckauh xaHkhjrsus n[ky ?ksoqu ylhdj.k miyC/k d#u n;kos v’kh eh vki.kkal fouarh djrks-

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½%&lUekufu; lnL; Jh- jfoanz ckxqy o Jh- <ksds lkgsckauh lkafxrys

dh dY;k.k vkf.k Bk.ks egkuxjikfydse/;s jsfct ylhdj.kkpk lkBk miyC/k vkgs- R;kauh dks.kR;k izdkjs gk

lkBk miyC/k d#u ?ksryk ;kph ekfgrh ?ksoqu R;kizek.ks vkiY;k egkuxjikfydsr lq/nk Rojhr lkBk miyC/k

d#u ?ksryk tkbZy- R;kpizek.ks lUekufu; lnL; Jh- eksgu lk/kokuh ;kauh lq/nk vxksnjP;k Bsdsnkjkps isesaV

>kys vkgs fdaok ukgh vkf.k dkjokbZ dk Fkkacfoyh vkgs ;kckcr iz’u mifLFkr dsyk- vxksnjpk tks Bsdsnkj

vkgs R;kP;k dkekckcr ‘kadk fuekZ.k >kY;k gksR;k- R;kP;k dkekph pkSd’kh dj.;klkBh ,d lferh xfBr

dj.;kr vkyh gksrh- R;k lferhpk fjiksVZ vkysyk ulY;keqGs R;kps isesaV dsysys ukgh- rlsp lu

2007&08 lkBh th izfØ;k Fkkacyh gksrh rh izfØ;k fufonk ekxoqu ijr pkyq dj.;kr ;sbZy-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&ek- vk;qDr lkgsc] vkrk MkW- lkoar lkgsckauh gk tks iz’u dsyk dh ylhpk lkBk

dqBs miyC/k vkgs gs ikg.ks gs dkgh uxjlsodkps dke ukgh- vkEgh vkeP;k ysVjgsMoj dY;k.k

egkuxjikfydsyk i= fyfgys R;kuqlkj R;kauh vkEgh ikBfoysY;k O;Drhl batsD’ku fnys- gh ,o<h ekfgrh

vkEgkayk feGkysyh vkgs- vkrk izR;sd uxjikfydsr tkoqu ;kckcrhr fopkj.kk djk;ph dk; dh lkgsc

rqeP;kdMs jsfct ylhdj.kkpk fdrh lkBk vkgs\

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½%&lUekufu; lnL;kauh vkrk lkafxrys dh] dY;k.k Mksafcoyh

egkuxjikfydse/;s jsfct ylhdj.kkpk lkBk miyC/k vkgs-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&gks;] vkiY;k egkuxjikfydsr vlk lkBk miyC/k ukgh-

ek- lnL; Jh- eqds’k rsth] Jh- gjs’k tX;klh ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½%&T;kizdkjs R;kauh ylhdj.kklkBh lkBk ekxfoyk vlsy vkf.k

l/;k R;kaP;kdMs miyC/k vkgs- R;kp /krhZoj vkiY;k egkuxjikfydsr lq/nk lkBk miyC/k d#u ?ks.;klkBh

;ksX; rh dk;Zokgh dsyh tkbZy vkf.k lkBk miyC/k d#u ?ksryk tkbZy-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&gks] ?ksryk tkbZy\

lnL; Jh- ts- ds- <ksds%&vkrkp Jh- lkoar lkgsckauh lkafxrys dh R;k Bsdsnkjkps isesaV FkkacfoY;keqGs

vkiY;kdMs ylhdj.k gksoq ‘kdys ukgh- rj R;k Bsdsnkjkps isesaV dk Fkakcfoys vki.kkal dk; ‘kadk vkyh\

dqBY;kizdkjph ‘kadk vkyh\

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½%&R;kP;k dkekcn`ny ‘kadk gksrh- T;k uj@eknh dqŒ;kaph ulcanh

dsyh vlsy R;kauk ,vjVWd fdaok ekdhZax djk;ph gksrh rj R;kckcr dkgh fBdk.kh ekfdZax u >kY;kps

vk<Gqu vkys gksrs- R;keqGs rRdkyhu vk;qDrkauh ;kckcrhr Nkuuh dj.;klkBh lferh xfBr dsyh gksrh-

ek- lnL; Jh- jktq bnukuh] Jh- vadq’k EgLds gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

lnL; Jh- ts- ds- <ksds%&lu 2005&06 e/;s ts iasesaV Fkkacfoys xsys R;kuarj nql&;k dq.kk Bsdsnkjkl dk

useys ukgh egkuxjikfydsus\

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½%&Fkkacysyh izfØ;k vkgs] rh vkrk pkyq dj.;kr ;sbZy- vkf.k

yodjkr yodj ufou Bsdsnkjkph use.kqd dsyh tkbZy-

lnL; Jh iz’kkar /kkaMs %&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc] eh MkW- lkoar lkgsckauk iz’u fopk#

bfPNrks- gh th HkVD;k dqŒ;kackcr y{kos/kh vkysyh vkgs] ;k iqohZ ns[khy ylhdj.k >kys vlsy- uj o

eknh ;k nks?kkaoj vki.k ylhdj.k djrks dh QDr uj dqå;kaoj ylhjd.k djrks\ dkj.k dh fo”k; xaHkhj

vkgs Eg.kqu-

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½%&uj vfk.k eknh v’kk nksUgh izdkjP;k dqŒ;kaps fufcthZdj.k dsys

tkrs] ulcanh dsyh tkrs-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&dq=h ,dkp osGsyk toG toG 10 fiykauk tUe nsrs- R;keqGs dqŒ;kaph la[;k

fnolsafnol ok<r vkgs- vls rqEghp Eg.kr vkgkr- ekxs vki.k ;k fo”k;koj ppkZ dsyh gksrh- gh th

ok< vkgs rh dqBsrjh Fkkacyh ikfgts- ok< Fkkacyh rjp gk iz’u lqVq ‘kdsy- ;koj dkghrjh fu.kZ; ykxyk

ikfgts-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth %&ek- vk;qDr lkgsc] iq.ks egkuxjikfydsus LFkkfud laLFkk vkf.k isVk laLFksl

dkgh tkxk miyC/k d#u fnyh vkgs- rsFks jLR;kojhy HkVds dq=s Bso.;klkBh [kksY;k cka/kysY;k vkgsr- rsFks

R;akuk Bsoqu LFkkfud laLFkk vkf.k isVk laLFkk ;k nksUgh laLFkk R;kaph dkGth ?ksr vkgsr- vkrk vki.k tj

dqŒ;kaP;k fufcZthdj.kkP;k eksfgesr deh iMr vlY;kl vkiY;kdMs ts Hkq[kaM iMqu vkgsr R;kaoj isVk

lkj[;k laLFkk tj v’kk izdkjph ;kstuk jkcor vlrhy rj Qkj pkaxys gksbZy- fo’ks”kr% vktkjh vlysys

ts dq=s vkgsr R;kaP;kckcrhr ;k laLFksus fo’ks”k y{k iqjfoys vkgs-

lnL; Jh- rqylhnkl oflVk %&ek- egkikSj] mi&egkikSj vkf.k vk;qDr lkgsc] ,dnk dk ,[kkn;k osM

ykxysY;k dqŒ;kaus ek.klkyk pkok ?ksryk rj R;koj laiq.kZ txke/;s mipkj miyC/k ukgh- ;klkBh yodjkr

yodj batsD’kuph O;oLFkk dsyh tkoh-

lnL; Jh- jktw tX;klh %&ek- egkikSj] mi&egkikSj vkf.k vk;qDr lkgsc] MkW- fnid lkoar ;kaP;k’kh

laca/khr vlk ,d eqn~nk vkgs- vWUFkksuhP;k ckcrhr pkSd’kh dj.;klkBh ;k lHkkx`gkus ,d lferh LFkkiu

dsyh gksrh- ;ko”khZP;k fnokGhe/;s ‘kgjkr dp&;kph dk; fLFkrh gksrh rh loZ lnL;kauk ekfgr vkgsp-

R;kckcr eh vki.kkdMqu gs tk.kqu ?ksoq bfPNrks dh] R;k lferhpk vgoky dk; vkyk vkgs rks vkEgka loZ

lnL;kaP;k leksj] lHkkx`gkleksj Bsoyk tkok- o fnokGhP;k dkGkr vWUFkksuh Bsdsnkjkus dke O;oLFkhr dsys

uOgrs gs loZ lnL; ekU; djrkr- rj dk; vWUFkksuhl vki.k fnokGhP;k R;k fnolkrhy iq.kZ isesaV ns.kkj

vkgkr\ ;kckcrhr [kqyklk djkok-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&ek- egkikSj] mi&egkikSj vkf.k vk;qDr lkgsc] HkVD;k dqŒ;kackcr loZ

lUekufu; lnL;kauh vkikiY;k lwpuk lHkkx`gkr ekaMY;k vkgsr- ;kLro ;kckcrhr yodjkr yodj

dk;Zokgh djkoh dkj.k dh l/;k ‘kgjke/;s fQj.ks yksdkauk eq’dhyhps >kys vkgs- ;klkBh ;koj yodjkr

yodj mik;;kstuk dsyh tkoh gh fouarh- fufonsph okV u igkrk yodjkr yodj mik;;kstuk dsyh rj

Qkj cjs gksbZy- uxjlsodkaukp dk; loZlkekU; tursykgh jLR;ko#u fQj.ks eq’dhyhps >kys vkgs-

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½%& dqŒ;kaP;k fufcthZdj.k dj.;kckcrhr vki.k vkrk th ppkZ

dsyh R;kuqlkj fufonsph th izfØ;k vkgs rh yodjkr yodj pkyq dsyh tkbZy vkf.k yodjkr yodj

ufou Bsdsnkjkph use.kqd d#u fufcthZdj.k dj.;kph eksfge lq# dsyh tkbZy-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&jLR;koj th osM ykxysyh dq=h fQjr vkgsr R;kapk yodjkr yodj dkghrjh

cankscLr dsyk tkok- th xYyksxYyh fQjr vkgsr rlsp T;kauk Ropsps dkgh vktkj oxSjs vkgsr ;klkBh

vk;qDr lkgsc vkf.k egklHkkgh vki.kkal ijokuxh nsr vkgs- vki.k yodjkr yodj dk;Zokgh djkoh-

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½%&fufonk izfØe/;s dq=s idM.;kpk eqn~nk lekfo”V dsyk tkbZy-

lnL; Jh- ts-ds- <ksds%&MkW- lkoar lkgsc] yodjkr yodj Eg.kts fdrh dkyko/kh ykxsy\ 15 fnol] 8

fnol] ,d efguk\

MkW- fnid lkoar ¼mi&vk;qDr] vkjksX;½%&;k efgU;ke/;sp dk;Zokgh pkyq dsyh tkbZy-

lnL; Jh- ts-ds- <ksds%&yodjkr yodj Eg.kts useds d/kh\ dkj.k dh ekxs vkeP;k lUekufu; lnL;k

Jherh iapf’kyk ukuk iokj ;kauh ijeiqT; MkW- ckcklkgsc vkacsMdj izos’k}kjkps dke yodjkr yodj pkyq

dj.;kckcrhr iz’u fopkjyk gksrk R;kosGsl vk;qDr lkgsckauh mRrj fnys gksrs dh yodjkr yodj dke

pkyq dsys tkbZy] vkB fnolkr- ijarq vkt R;kl pkj efgus gksowugh rs dke pkyq >kys ukgh- Eg.kqu

yodjkr yodj Eg.kts d/kh\ vkB fnolkr] pkj fnolkr\ R;kckcrhr vkEgkayk ys[kh vk’oklu n;k-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&ek- vk;qDr lkgsc] mik;qDr MkW- fnid lkoar ;kauk iz’u fopkjrs- vkrp

Jh- jktq tX;klh lkgsckauh dp&;kP;k ckcrhr rqEgkayk iz’u fopkjyk R;kl vn;ki mRrj fnysys ukgh-

‘kgjke/;s tkxkstkxh dpjk iMysyk vkgs R;kckcrhr rqEgh mRrj fnysys ukgh- vkrk ,o<;krp R;kauh

rqEgkayk fopkjys vkgs- vkf.k vkEghgh rsp fopkjr vkgksr-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&lUekufu; egkikSj egksn;kaP;k ijokuxhus lakxrks y{kos/khP;k lanHkkZr iz’u

fopkjk- R;kl mRrj fnys tkbZy-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&gk i.k ‘kgjk’kh laca/khr fo”k; vkgs- y{kos/khp egRokph vkgs dk;\

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&ek- egkikSjkaP;k funsZ’kkuqlkj mRrj fnys tkbZy-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&lxG;k y{kos/khp ?ksrY;k ikfgtsp dk\ gk i.k ‘kgjkpkp fo”k; vkgs

tkxkstkxh dpjk iMyk vkgs- ‘kgj dk; Eg.kr vkgs rs ikgkuk tjk\

lnL; Jh- jktw tX;klh %&dk; egkikSj vki.kkal lkaxr vkgsr dh dp&;kP;k ckcrhr vki.k cksyw udk

Eg.kqu\ vk;qDr lkgsc] eh vki.kkal fopkjr vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&eh lq/nk vki.kkal lkaxr vkgs Jh tX;klhth] ;k y{kos/khckcr eh ek-

egkikSjka’kh ppkZ dsyh vkgs- o R;kauh vls lkafxrys vkgs dh y{kos/khuarj ppkZ djk- ;koj lq/nk ppkZ

dj.;kph ek>h r;kjh vkgs- vkEgkayk ;ke/;s dkgh yioqu Bsok;ps ukgh-

lnL; Jh- jktq tX;klh %&fBd vkgs- y{kos/khP;k uarj ppkZ d#-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&y{kos/kh th vkgs rhP;kojp izFke ppkZ djk- R;kuarj th dkgh ppkZ djk;ph

vlsy rh djk-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&th y{kos/kh vkgs frP;kojp ppkZ dsyh rj pkaxys vkgs- Jh- jktq tX;klh

vki.kkal tj R;k fo”k;koj ppkZ djk;ph vlsy rj vki.k y{kos/kh n;k ex R;koj vki.k ppkZ d#-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&th y{kos/kh vkgs frP;koj ppkZ gksoq n;k- vkf.k ppkZ iq.kZ >kY;kuarj tj

rqEgkayk rks dp&;kpk fo”k; vk.kk;pk vlsy rj R;kckcrhr rqEgh iz’u fopkjk- R;koj vk;qDr lkgsc

fdaok MkW- fnid lkoar lkgsc rqEgkayk mRrj nsrhy- MkW- lkgsc rqEgh ,d y{kkr ?;k- ekxs ,dk dWVy

dWpjus tj rhu tukojs idMqu vk.kyh rjp R;kl ixkj fnyk tkr gksrk- ;klkBh vkiys ts okWpeu vkgsr

R;kauk gh HkVdh dq=h idM.;kl ikBok rhu dq=h idMqu vk.kyh rjp R;kauk ixkj fnyk tkok- ;kp

mYgkluxj egkuxjikfydsrQsZ vkiY;k dkexkjkauk ixkj fnyk tkr gksrk-

lnL; Jh- lqjs’k tk/ko %&R;kauk izf’k{k.k fnysys ukgh-

lnL; Jh- lrh’k pgkG %&gh th y{kos/kh vk.kyh vkgs R;kckrhr eh cksyq bfPNrks-

egkikfydk lfpo %&iq<hy y{kos/kh lwpuk-----

lnL; Jh- lrh’k pgkG %&eyk cksyk;ps vkgs- HkVD;k dq=kackcr ‘kD; frrD;k yodjkr yodj

cankscLr dsyk ikfgts- filkGysyk dq=k pkoY;kuarj R;kpk ifj.kke ek.klkoj lq/nk gksrks ek.kls lq/nk

filkGrkr-

egkikfydk lfpo%&y{kos/kh lqpuk Ø- 2 thps lqpd vkgsr Jh- eksgu lk/kokuh o vuqeksnd vkgsr Jh-

fouksn Bkdqj

y{kos/kh lqpuk ;kizdkjph vkgs----------------------

y{kos/kh lwpuk dzekad 2 lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh-

vuqeksndkps uko %& Jh- fouksan Bkdqj-

fo”k; %& IykWV ua-705 yk dEaikmaM dk dj.;kr vkys ukgh \ o R;kfBdk.kh

[kktxh ekyeRrk vlk Qyd dlk yko.;kr vkyk \ R;kckcr gh

y{kos/kh lwpuk-

veu VkWdht jksM] fj>oZ IykWV ua- 705 ;sfFky vukf/kd`r cka/kdke ek- mPp U;k;ky;kP;k

vkns’kkUo;s rRdkyhu ek- vk;qDr ;kauh fu”dklhr dsys gksrs- lnjps vukf/kd`r cka/kdke gs 855 P;k

vuf/kd`r cka/kdkekr ;srs-

mijksDr fBdk.kps vuf/kd`re cka/kdke egkuxjikfydsekQZr fu”dkflr dsY;kuarj R;k fBdk.kh

egkikfydsus ^^vkjf{kr Hkq[kaM ¼fj>oZ IykWV½** vlk Qyd yko.;kr vkyk gksrk o lnj fBdk.kh vfrØe.k

gksow u;s Eg.kwu egkikfydsus ;k IykWVyk daikmaM dj.ks vfuok;Z gksrs- ijarq Jh- yksgkuk ;kauh egkikfydspk

lnj Qyd dk<qu R;ktkxh R;kaps [kktxh ekyeRrk ¼izk;OgsV izkWiVªhZ½ pk Qyd ykoyk vkgs-

mijksDr fBdk.kpk ^^vkjf{kr Hkq[kaM ¼fj>oZ IykWV½** egkikfydsus rkC;kr ?ksrY;kuarj lnj IykWVyk

daikmaM dk dj.;kr vkys ukgh\ mijksDr fBdk.kpk Hkq[kaM gk vkjf{kr Hkq[kaM vkgs] rjh R;kfBdk.kh

[kktxh ekyeRrk ¼izk;OgsV izkWiVªh½ pk Qyd dlk dk; yko.;kr vkyk\ ;kckcr ;s.kk&;k loZlk/kkj.k

egklHksr ppkZ dj.;kr ;koh o lnj ckcr ;ksX; rh dkjokbZ dj.kslkBh ;ksX; rks fu.kZ; ?ks.;kr ;kok] gh

fouarh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc] Jh- vkj-ds- lksuko.ks gs vk;qDr

vlrkauk veu VkWdht jksM] fj>oZ IykWV ua- 705 ;sfFky vukf/kd`r cka/kdke ek- mPp U;k;ky;kP;k

vkns’kkUo;s rRdkyhu vk;qDr Jh- vkj-ds- lksuko.ks ;kauh fu”dkflr dsys gksrs- R;kosGsl rsFks mYgkluxj

egkuxjikfydspk ukeQyd yko.;kr vkyk gksrk- lnj fBdk.kh vfrØe.k gksoq u;s Eg.kqu egkikfydsus

R;koj daikmaM dj.ks vko’;d gksrs- ijarq Jh- yksgkuk ;kauh egkikfydspk ukeQyd dk<qu rsFks gh [kktxh

ekyeRrk vkgs vlk Qyd ykoyk vkgs- R;kdMs dq.kkpsgh y{k xsys ukgh- vkrk dkgh fnolkiqohZ vkeP;k

leUo; lferhph cSBd >kyh R;kosGsl cSBd >kY;kuarj ;kckcrhr vkEgh vki.kkal i= lq/nk fnys vkgs-

vktP;k bafM;u ,Dlizsl] uoHkkjr VkbZEl ;k orZekui=ke/;s lq/nk ;kckcrph ckreh vkyh vkgs- mn;k

dq.kh egkuxjikfydsr ;soqu Qyd ykosy dh gh vkeph [kktxh feGdr vkgs- rls gh egkuxjikfydsph

tkxk nql&;k dq.kkP;krjh ukos vkgs- ;klkBh vkiY;k egkuxjikfydsps ts vf/kdkjh vkgsr R;kaps

egkuxjikfydsP;k Hkq[kaMkdMs y{k xsys ikfgts ijarq R;kaps y{k dqBs foVk mrjfoY;k tkr vkgsr- R;kdMs

R;kaps y{k tkrs- rsFks rs Rojhr iksgprkr- vkt ,o<;k eksB;k Hkq[kaMkojhy vkiY;k egkikfydspk Qyd

dk<qu rsFks gh [kktxh ekyeRrk vkgs vlk Qyd ykoyk vkgs- vkf.k R;kdMs dq.kk vf/kdk&;kps y{k xsys

ukgh- R;kfno’kh vkeP;k leUo; lferhph lHkk >kyh R;kosGslp eh vkiys ;k ckchdMs y{k os/kys

vkEgh vki.kkal i= lq/nk fnys- vktP;k mYgkl fodkl] uoHkkjr ;k loZ orZekui=kae/;s ckreh vkyh

vkgs- ,o<k eksBk gk Hkq[kaM vkgs- ekxhy egklHksr vki.k lakfxrys gksrs dh] ;kckcrhr T;k dks.kh gh

dk;Zokgh dsyh vkgs R;kP;koj vkEgh dkjokbZ d#- ;kekxs dks.k vkgs\ R;kpk ‘kks/k ?ksoqu R;kP;koj vki.k

,Qvk;vkj nk[ky djko;kl ikfgts gksrk- lruke lkdh ;k bekjrhckcr lq/nk ghp vMp.k vkgs- bekjr

fu”dkflr >kysyh vkgs- Hkq[kaM eksdGk iMyk vkgs- rsFks thUl iWUV dkj[kkusokys R;k Hkq[kaMkpk okij djr

vkgsr- R;k Hkq[kaMkoj lq/nk yodjkr yodj laj{k.k fHkar cka/kqu rks vkiY;k rkC;kr ?ksryk ikfgts- ukghrj

rks Hkq[kaM lq/nk dq.kh rjh gMi d#u tkbZy- o T;k dks.kR;k Bsdsnkjkyk dk;kZns’k fnysyk vkgs rks Bsdsnkj

dk dke lq# djr ukgh\ tj rks dke djr ulsy rj R;kyk dkG;k ;knhe/;s Vkdqu yodjkr yodj

nql&;k Bsdsnkjkyk gs dke nsoqu dke lq# dsys ikfgts- eh R;k lkbZMoj vkrk tkoqu ikgqu vkyks rsFks ,dk

>kMkoj mYgkluxj egkuxjikfydspk vkjf{kr Hkq[kaM vlk ,d NksVklk Qyd ykoysyk vkgs- rks dq.khgh

dk<qu ?ksoqu tkoq ‘kdsy- ;klkBh nksu iksy mHks d#u R;koj ,d pkaxY;k izdkjpk Qyd ykokok- ;klkBh

vkiY;k mYgkluxj egkuxjikfydsdMs iSls ukghr dk\ rks ygkulk Qyd jkrksjkr dq.khgh dk<qu ?ksoqu

tkoq ‘kdsy- vkiY;k ekfgrhlkBh eh gh dkxni= vki.kkal nsr vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&ek- egkikSjth] mi&egkikSjth] vk;qDr lkgsc] mYgkluxje/khy dks.krkgh

dkj[kkunkj] O;kikjh] uksdjh dj.kkjk O;Drh fdaok ,[kknk loZlkekU; O;Drh ;ke/khy vlk dq.kh O;Drh

ulsy dh T;kl 705 uacjP;k IykWV ckcr ekfgrh ulsy] ‘kgjkrhy izR;sd O;Drhl 705 ØekadkP;k IykWV

ckcr ekfgrh vkgs- ;k IykWV ckcr 25 rs 30 yksd rq#axkr xsys gksrs- vktlq/nk ykpyqpir

foHkkxkekQZr nk[ky dsysY;k dslsl U;k;ky;kr pkyq vkgsr- R;k IykWV ckcr ,o<k eksBk ?kksVkGk

>kY;kuarj lq/nk vkiyh mYgkluxj egkuxjikfydk R;k IykWV laca/kh i= ikBoqu v’kh ekx.kh djrs dh]

vki.k vukf/kd`r cka/kdke fu;ek/khu d#u ?ks.;klkBh iSls Hkjk- vls okVrs dh egkuxjikfydsus vkiys

Lor%ps IykWV fod.ks pkyq dsys vkgs- tj R;kauk ekfgr vkgs dh ;koj dsl >kyh vkgs] ekth egkikSjkaoj

dsl >kyh vkgs] vtqu lq/nk R;kaP;koj dsl pkyq vkgs- rjh lq/nk vkiY;k egkikfydsP;k ,dk

foHkkxkdMqu i= tkrs dh vki.k ,o<s iSls Hkjk- gs dks.kkP;k lkax.;ko#u tkrs] ;kekxs dq.kkpk gkr vkgs\

‘kklukdMqu tfeuhph jDde Hkj.;klkBh brdk iSlk vkyk vkgs] vktP;k rkj[ksyk cktkjHkkoeqY;kuqlkj R;k

IykWVph fdaer toG toG 10 rs 15 djksM #i;s vkgs- R;k IykWVoj lokZaph utj vkgs- egkikfydsl rs

IykWV ?ks.;kph bPNk ukgh vkgs vls fnlrs- tso<s dkgh fjtoZ IykWV vkgsr R;koj egkikfydk uk cksMZ

ykors] uk daikmaM cka/krs- prq%flek fuf’pr dj.;kckcr v’kh dkgh i/nr rj mYgkluxj egkuxjikfydsr

vkgsp ukgh vls fnlwu ;srs- [kqY;k tkxsoj dq.kkph rjh utj tkrs o R;kph lun dk<yh tkrs] lun

dk<Y;kuarj rks IykWV vkiY;k rkC;kr ?ksoqu Vkdrkr o R;koj ijr IykWu ikl dsyk tkrks- [kpZ vkEgh

dj.kkj o fcYMj Iyku ikl djsy- fcYMhax rks cufo.kkj\ IykWV vkeps] iSls rks defo.kkj\ mYgkluxj

egkuxjikfydsus loZ IykWV fod.ks pkyq dsys vkgs vlk vkepk vkjksi vkgs- vkt dSykl dkWyuh ;sFks

vkjf{kr IykWV vkgs R;kph lun dk<.ks pkyq vkgs- Jherh feukrkbZ lksusth ;kauhs R;kckcr i= fnys vkgs-

ijarq ;k vkjf{kr IykWVph lun dk<yh tkoq u;s ;kckcr dkjokbZ >kyh ikfgts- ;kckcr ea=ky;kr]

ftYgkf/kdkjh ;kaP;kdMs dq.kh i=O;ogkj djrp ukghr- vf/kdk&;kl ;kckcr dkgh ?ks.ks ns.ksp ukgh\

vf/kdkjh QDr vkiys ikWfdV Hkjys Eg.kts dke >kys cLl\ ‘kgjkr dk; pkyys vkgs ;kckcr R;kauk dkgh

?ks.ks ns.ks ukgh- R;kauk ;kckcr dkgh jl ukgh- vk;qDr Jh- jkeukFk lksuo.ks vlrkauk lruke lkdh bekjrhps

nksu efgU;kr fu”dklu dsys gksrs- nksu efgus rsFks ,lvkjih ykoqu fu”dklu dsys xsys- R;k bekjrhps

cka/kdke fu;ek/khu dj.;klkBh vtZ vkysr o iSls lq/nk Hkjysr- dks.k vkgs R;kekxs\ dq.kkrQsZ gs iSls

Hkj.;kr vkys\ dks.k vls djr vkgs\ Eg.ktsp mYgkluxj egkuxjikfydsrhy vf/kdk&;kauk ;kckcr

dkghp jl ukgh vls vkEgkayk okVrs- ek- egkikSjkauk o vk;qDrkauk v’kh fouarh vkgs dh tso<s dkgh

vkjf{kr IykWV vkgsr R;kaph ;knh cufoyh tkoh- ts IykWV vktP;k rkj[ksyk [kqys vkgsr R;kaP;koj dqai.k

ykoys tkos o cksMZ ykoys tkosr- ;kauk lun fnyh tkow u;s Eg.kqu ,lMhvks] dysDVj o ekGh lkgsc

;kauk i= fyfgys tkos- /kU;okn A

lnL; Jh- yky iatkch %&vktph gh th y{kos/kh lwpuk vkeps lHkkx`g usrk Jh- eksgu lk/kokuh o Jh-

fouksn Bkdqj ;kauh fnyh vkgs R;kckcr tls Jh- eksgu lk/kokuh ;kauh lkafxrys dh] vkEgh cjspls yksd

;kckcrhr vk;qDr lkgsckauk lq/nk HksVyks gksrks o R;kauh Rojhr dk;Zokgh dj.;klkBh vkiY;k laca/khr

vf/kdk&;kauk lkafxrys ijarq gs izdj.k ;sFksp lair ukgh- gk vfr’k; xaHkhj vlk fo”k; vkgs rks xsY;k

vusd o”kkZiklqu pkyr vkysyk vkgs- tls Jh- fouksn Bkdqj ;kauh lkafxrys dh dkgh o”kkZiqohZ gs izdj.k

ykpyqpir izfrca/kd foHkkxkdMs xsys gksrs- R;kauh Lor% jsV Vkdyh gksrh vkf.k ‘kgjkrhy eksB eksB;k

O;Drhauk fdR;sd fnolki;Zar rq#axkr jgkos ykxys gksrs- rj gk ,d xaHkhj fo”k; vkgs- R;kp cjkscj gk

fo”k; egRoiq.kZ ;klkBh vkgs dh vkeP;k ‘kgjke/;s Qkjp deh Hkq[kaM f’kYyd jkfgys vkgsr- R;krhy

dkgh Hkq[kaMkaoj vki.k dkgh izdYi jkcoq ‘kdrks- cjspls Hkq[kaM HkqekfQ;kauh gMi dsys vkgsr- ijarq ts

FkksMs Qkj Hkq[kaM jkfgys vkgsr rs tj vki.k okpoq ‘kdyks ukghr vkf.k rs tj Hkq[kaM ekfQ;kauk gMi d#

fnys rj eyk vls okVrs dh ;kis{kk ‘kgjokf’k;kaph tkLr Qlo.kqd vU; nqljh dqByh ulsy- ;klkBh ek>s

vki.kkal vls fuosnu vkgs dh] Jh- HkqYyj lkgsckauh lkafxrys rlsp [ksGkP;k eSnkukpk tks Hkq[kaM vkgs

T;kph lun dq.khrjh dk<yh vkgs o ;k Hkq[kaMkckcrhr ,[kkn;k O;Drhph ,o<h fgEer gksrs dh gs izdj.k

ykpyqpir izfrca/kd foHkkxkdMs vlrkauk vkf.k R;k Hkq[kaMkoj egkikfydspk Qyd ykxysyk vlrkauk rks

mrjoqu rsFks [kktxh ekyeRrspk Qyd yko.kk&;k O;Drhauk edksdk dk;nk yko.;klkBh vk;qDr lkgsckauh

iksfylkauk i= fyfgys ikfgts- tj rs yksd vkiY;k ‘kgjkrhy vlrhy rj rs yksd vkiY;k ‘kgjkr

jkg.;kP;k yk;dhps ukghr- rj ;klkBh egkuxjikfydsus lrdZ jkfgys ikfgts- eyk vls okVrs dh] o

d/kh d/kh ekÖ;k euke/;s vlk fopkj ;srks dh] tj vkiyk uxjjpuk foHkkx lrdZrsus dke djr ulsy rj

vki.k ;sFks ,d Bjko ikjhr d#u ykpyqpir izfrca/kd foHkkxkdMs vlk izLrko lknj djkok dh] vkiY;k

uxjjpuk foHkkxkps izeq[k ts uxjjpukdkj vkgsr R;kaPkh pkSd’kh djkoh- vn;ki egkuxjikfydk lrdZ

>kyh ukgh rj ,d fnol ykpkjhus vki.kkal vls djkos ykxsy- nksu fnolkiklqu ;kizdj.kh vki.k vkokt

mBfoyk vkgs- R;kckcr vki.kkdMqu vkeP;k v’kk vis{kk vkgsr dh] vki.k Rojhr R;koj dk;Zokgh

djkoh- o gksoq ‘kdr vlsy rj v’kk yksdkaoj dkjokbZ d#u rks Hkq[kaM okpfoyk tkok- ;klkBh vki.kkal

uxjfodkl foHkkx fdaok eglwy foHkkx ;kiSdh tsFks dqBs tk;ps vlsy rsFks tk.;klkBh vkEgh vki.kkal

iq.kZi.ks lgdk;Z d#- ijarq ‘kgjkrhy T;k Hkq[kaMkaoj lokZaP;k vk’kk vis{kk voyacqu vkgsr T;kaoj ‘kgjkrhy

dkgh fodkl dk;Z gksoq ‘kdrs vls Hkq[kaM d`i;k okpfoys tkosr /kU;oknA

ek- lnL; Jh- jktq bnukuh] Jh- vadq’k EgLds ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%&lUekufu; egkikSjth vkf.k vk;qDr lkgsc] nql&;k y{kos/khoj Hkjiqj ppkZ gksr

vkgs- vkf.k ppsZvarh tj yodj fu.kZ; ?ksryk ukgh rj egkuxjikfydk dqBsrjh vi;’kh Bjrs- vls vkEgka

loZ uxjlsodkauk Eg.kkos ykxsy- IykWV Ø- 705 P;k ckcrhr eyk rjh vls okVrs dh laiq.kZ ‘kgjkrhy

tursps y{k R;k IykWV dMs vkgs- vkf.k rks IykWV vfr’k; iz[;kr IykWV vkgs- R;k 705 ØaekdkP;k

IykWVoj fdrh osGk cka/kdke fu”dklhr dsys vlsy vkf.k fdrhosGk cka/kdke dsys vlsy\ ijarq

egkuxjikfydsdMqu dkghp dk;Zokgh >kysyh ukgh- ;k IykWV Ø- 705 oj dkgh eksB;k gLrhauh R;k

fBdk.kh bekjr cufoyh gksrh- vkf.k rh bekjr tsOgk 855 vukf/kd`r bekjrhapk iz’u mifLFkr >kyk

R;kosGsl rh fu”dklhr dj.;kr vkyh- fu”dklhr dj.;kr vkY;kuarj dkgh fnol vlsp dke Fkkacqu gksrs

vkf.k ex R;kfBdk.kh iqUgk vukf/kd`r cka/kdke >kys- vkrk R;k fBdk.kh egkikfydsus laj{k.k fHkar

cka/kko;kl ikfgts gksrh- egkikfydk yodjkr yodj laj{k.k fHkar cka/kr ukgh gh egkikfydsph ifhgyh pqd

vkgs- nqljh egRokph xks”V v’kh dh mYgkluxj ‘kgjke/;s T;k T;k fBdk.kh mn;kus vkgsr] eksdGs Hkq[kaM

vkgsr dh ts egkikfydsps vkgsr- 1997 e/;s eh uxjlsod vlrkauk vkEgh fdR;sd osGsyk Bjko d#u

?ksrysys vkgsr] R;kp IykWV ckcr ukgh mYgkluxj ‘kgjke/;s tso<s dkgh IykWV vlrhy vkf.k rs tj

egkikfydsP;k vk[kR;kjhrhy vlrhy R;kP;koj daikmaM ekj.;kr ;kos- ijarq ,dkgh IykWVoj daikmaM

ekj.;kr vkysys ukgh- rs dk ekj.;kr vkysys ukgh\ tj daikmaM ekjk;yk xsys rj frdMqu eksB;k

gLrhpk Qksu ;srks] Bsdsnkj mYgkluxje/;s jkgk;ps vkgs uk\ rj ex 705 IykWVoj egkikfydsP;k orhus

dkgh dke d# u;s- rh eksBh gLrh Bsdsnkjkl lkaxrs dh ;k dkekrqu rqEgkayk fdrh iSls feG.kkj vkgsr\

R;kP;k nqIiV iSls ekÖ;kdMs ;soqu ?ksoqu tk- rsFks dkgh d# udk] ukghrj rqEgkayk oj tkos ykxsy- vls

eksB;k gLrhps Qksu ;srkr gs eyk ekfgr vkgs dkj.k rks IykWV ekÖ;k vkWfQlP;k cktqyk vkgs- Eg.kqu eh

loZ lnL;kauk lkaxrks R;k IykWVoj fdR;sd osGk dkjokbZ dj.;kr vkyh ijarq dkghgh gksr ukgh vkgs- vkEgh

gh ckc egkikfydsP;k fun’kZukl c&;kp osGk vk.kysyh vkgs vkf.k vkt nsf[ky eyk okVr gksrs rh

bekjr fu”dklhr >kysyh vkgs R;koj egkikfydk dkghrjh djsy- rsFks lkQlQkbZ >kyh] egkikfydsus cksMZ

ykoyk ijarq rks cksMZ dk ikM.;kr vkyk\ dks.kh dk<yk\ d/kh dk<yk \ dk dk<yk\ R;koj dk;

dkjokbZ >kyh ikfgts ;kckcrhr egkikfydsph dkgh ng’kr ukgh- eyk vk;qDr lkgsckauk lkaxk;ps vkgs dh

tj mYgkluxj egkikfydsr vkiY;kyk vk;qDr Eg.kqu dke djk;ps vlsy rj vki.k ,d [kcjnkjh ?ksryh

ikfgts- tso<s egkikfydsps IykWV vlrhy R;koj lja{k.k fHkar cka/k.;kps /kkMl dsys ikfgts tls rqEgh 855

bekjr rksM.;kps /kkMl djr vkgkr- rls mYgkluxj egkuxjikfydsP;k ekydhps tso<s IykWV vlrhy]

eksdG;k tkxk vlrhy R;kaP;koj daikmaM ekj.;klkBh /kkMl dsys ikfgts- R;kfBdk.kh vko’;d rso<k

iksfyl cankscLr ?ksryk ikfgts R;kpcjkscj rks foHkkx T;k T;k uxjlsodkP;k izHkkx {ks=karxZr ;sr vlsy R;k

uxjlsodkph enr ?;koh- vkEgh 76 uxjlsod ;kdkeh enr nsoq- dkj.k mYgkluxj egkuxjikfydsph

dkGth vkEgkayk ;klkBh okVrs dh mn;k vkEgka uxjlsodkph ?kjs dq.kh dkfct djsy dh dk;\

rGetY;kyk vkEgh jkgrks- ojP;k etY;koj nqljk dq.kh jkfgy\ v’kk i/nrhus ;sFks yksd vkgsr Eg.kqu

rqEgkayk vkotqZu lkaxk;ps vkgs- dkgh eksB;k gLrh xsY;k vkgsr- ukghrj eyk rj vls okVrs dh lsaP;qjh

xkMZu ts vkgs rsFks lq/nk IykWV iM.kkj gksrs- Jh- ujsanzdqekj Bkdqj gs fuoMqu vkY;keqGs liuk xkMZu gs rso<s

rjh xkMZu gksoq ‘kdys- ckdhph th mn;kus vkgsr rh iRrs [ksG.kk&;kalkBh] pksj yksdkalkBh Bsoysyh

vkgsr\ rqEgh R;kapk vkjk[kMk r;kj dsyk ikfgts] rqEgh pkp.kh dsyh ikfgts- rqEgh uqlrs egkikfydsr

vkykr vkf.k egkikfydsps deZpkjh] vf/kdkjh gs dk; djrkr ;kdMs tj y{k fnys ukgh rj Jh- mUgkGs

lkgsc rqEgh rj v;’kLoh Ogkyp Ogky- ijarq vkEgh fuoMwu vkysys ts lnL; vkgs R;ke/khy dkgh lnL;

o”kkZuqo”ksZ fuoMqu ;sr vkgsr dkgh uO;kus fuoMqu vkysys vkgsr- R;krhy ts r#.k vkgsr rs rqEgakyk vkf.k

vkEgkayk lkFk nsrhy vkf.k loZ lUekufu; lnL;kaP;k orhus v’kh ,d fouarh vkgs dh vkeps ts dkgh

>ksiMs oxSjs vlsy rs lq/nk fxGad`r djk;pk HkqekfQ;k yksd iz;Ru djrhy- vkEgkayk pkyk;yk lq/nk tkxk

jkg.kkj ukgh- vkf.k Eg.kqu vki.k pkaxyh ;kstuk vk[kkoh- vkf.k ts dq.kh fcYMj fdaok eksB eksBs gLrh

vlrhy R;kaP;kdMs odZn`”Vh dsyh ikfgts R;kaph th ‘kDrh vkgs rh deh dsyh ikfgts- dkj.k iksfyl

;a=.kk rsFks lTt gksrs] iksfyl ;a=.kk deh iMr ukgh i.k egkikfydk deh iMrs dkj.k egkikfydsyk

rkcMrksc ea=ky;krqu Qksu ;srks dh tkoq n;k rks veqd veqd ;kpk IykV vkgs R;kdMs y{k nsoq udk vls

vk;qDr lkgsckauk i= ;srs o Qksu ;srkr- gs eh ekÖ;k MksG;kus ikfgts vkgs vkf.k ,Sdysysgh vkgs- dkgh

O;Drh rj v’kk vkgsr dh ;sFks jkgqu rsFks vfrØe.ks djrkr- ijarq vk;qDrkauh R;kckcrhr dkgh dsysys

ukgh- 1997 e/;s eh ;k lHkkx`gkr lkafxrys gksrs dh tksi;Zar rs vukf/kd`r cka/kdke rksMr ukghr o rks

IykWV [kkyh djr ukghr rksi;Zar eh egklHkk pkyq ns.kkj ukgh- v’kk i/nrhus eh ;sFks dkedkt dsys gksrs-

o R;kosGsyk rs cka/kdke fu”dklhr >kys gksrs- rj lkaxk;ps rkRi;Z vls dh tj lUekufu; lnL; ,o<h

cktq mpyr vlrhy rj vkeP;k lUekufu; vk;qDr lkgsckauh gh [kcjnkjh ?ksryh ikfgts o egkikfydsP;k

iz’kklfd; vf/kdk&;kauk r’kk lwpuk fnY;k ikfgtsr- ukghrj 17 osGsyk fuyafcr >kysyk ek.kwl] ------

Jh- teuknklth vki.k ,Sdr vkgksr uk\ ‘kgjkrhy vfr’k; egRoiq.kZ fo”k;koj eh cksyr vlrkauk rqEgh

vkilke/;s ppkZ djr vkgkr- ;keqGsp rj gs lkjs pkyys vkgs-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&;k IykWVe/;s rsp Hkkxhnkj vkgsr Eg.kqu dkgh ,Sdr ukghr\

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&;k IykWVP;k ckcrhrp uOgs rj brj IykWVP;k ckcrhr ns[khy ghp i/nr pkyq vkgs-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%&lUekufu; egkikSjth] dq.;k lnL;kus EgVys dh] R;k IykWV e/;s rs Hkkxhnkj

vkgsr\ rks fl/n djsy dk;\ gh dk; eLdjh vkgs dk;\ eLdjh dj.;kpk izdkj vkgs dk;\ ,dk

lnL;kus ;k fo”k;koj y{kos/kh vk.kyh vkgs vkf.k ,d lnL; Eg.krks R;k IykWVe/;s rs Hkkxhnkj vkgsr\ rj

rs fl/n djrhy dk;\

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&egkjktth] Hkkxhnkjhps lksMqu n;k-

lnL; Jh- jktsanzflag HkqYyj%& 705 e/;s dks.k dks.k Hkkxhnkj vkgsr rs lkaxk- vkeP;kdMs iqjkos vkgsr

dks.kk dks.kkyk vVd >kyh gksrh R;kckcrhr-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh%&ykpyqpir izfrca/kd foHkkxkus dks.kk dks.kkyk vVd dsyh gksrh\ dks.kk

dks.kkyk vVd dsyh gksrh] R;k ;knhrhy ,dsdkph ukos okpqu nk[kok-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%&;k IykWVe/;s dks.k dks.k gLrh vkgsr rs loZ nqfu;syk ekfgr vkgs- loZ

uxjlsodkauk ekfgr vkgs- dq.kkps uko ?ks.ks fdaok cnuke dj.ks gs pkaxys ukgh- ijarq ,d xks”V vkgs]

vk;qDr lkgsckauh pkSd’kh dsyh ikfgts- rh QkbZy m?kMyh ikfgts- o R;kpcjkscj vkiY;k vf/kdk&;kaph

cSBd ?ksoqu ,d lferh r;kj dsyh tkoh- o R;k lferhuss mYgkluxje/khy Hkq[kaMkckcrhr egkuxjikfydsus

dk; dsys ikfgts\ ;kckcrhr lwpuk dsY;k ikfgtsr- ;sFks vkrk vkeps uxjlsod Jh- /kuat; cksMkjs

mifLFkr ukghr- 1997 e/;s vkEgh fdR;sdosGk daikmaM cka/k.;klkBh Bjko dsys vkgsr- lferh lq/nk

xfBr dsyh gksrh- ijarq dkghgh >kys ukgh- ;klkBh Jh-mUgkGs lkgsc vkeph fouarh vkgs- mYgkluxj

‘kgjkP;k orhus vkEgh vki.kkal fnikoyh fufeRr HksV nsr vkgksr- fnikoyh rj gksoqu xsyh vkgs ijarq rh

HksV uarj nsr vkgksr- vki.k ‘kgjkdMs y{k n;k- y{kos/kh pkyq vlrkauk dp&;kP;k ckcrhr ,dk

lnL;kus fopkj.kk dsyh R;kckchdMs tjk vki.k y{k n;k- o mYgkluxj ‘kgj xqaMkiklqu] dqå;kaiklqu ;k

lokZaiklqu okpok- rsOgk dqBs vki.kkal izk/kkU; feGsy /kU;okn A

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %&ek- egkikSj egksn;k] ek- vk;qDr lkgsc] 705 IykWVpk gk tks ,d fo”k;

;sFks mifLFkr >kyk vkgs- R;kvxksnj vkEgh vk;qDr lkgsckaph HksV ?ksryh gksrh- ijarq dkgh eqn~n;kackcr eh

ekfgrh nsoq bfPNrks dh] R;k IykWVoj tks Jh- yksgkuk ;kapk tks cksMZ ykoysyk vkgs] R;koj vls fyfgys vkgs

dh] ;k ckcrhrhy izdj.k U;k;ky;kr izyafcr vkgs- tso<h eyk ekfgrh vkgs R;kuqlkj dY;k.k dksVkZus

R;kckcrhr vlk vkns’k fnyk vkgs dh] t’kh fLFkrh vkgs rh r’khp Bso.;kdkeh lkax.;kr vkysys vkgs-

o R;kus egkikfydspk cksMZ dk<qu Qsdqu fnyk o vkiyk cksMZ ykoyk vkgs- ;keqGs ,drj U;k;ky;kpk

voeku >kyk vkgs- vkf.k nqljs Eg.kts egkikfydspk cksMZ egkikfydsyk u fopkjrk dk<qu Vkdyk vkgs-

tksi;Zar nqljh dkjokbZ gksbZy nql&;k dkjok;k rj o”kkZuqo”kZs pkyqp jkgrhy- ijarq R;k O;Drhoj ,Qvk;vkj

nk[ky >kyk ikfgts- R;kus egkikfydsyk u fopkjrk egkikfydspk cksMZ dk dk<yk\ R;kpcjkscj

vki.kkdMqu U;k;ky;kr ,d vtZ xsyk ikfgts- U;k;ky;kus tj R;kauk tSls Fks fLFkrh jk[k.;kdkeh lakfxrys

vkgs- rj ex R;kus R;k IykWVckcr gh dkjokbZ dk dsyh\ rj ;kckcrhr R;kP;koj ,Qvk;vkj nk[ky

>kyk ikfgts- ckdhP;k dkjok;kauk tj osG ykxr vlsy rj gh dk;Zokgh Rojhr >kyh ikfgts-

lnL; Jh- ts-ds- <ksds%&egkikSjth] mi&egkikSjth] vk;qDr lkgsc] IykWV ua- 705 ckcrhr th y{kos/kh

vkysyh vkgs] R;k IykWVe/;s Jh- yksgkuk ;kauh cksMZ ykoysyk vkgs- Jh- vkj-ds- lksuko.ks gs vk;qDr

vlrkauk R;k bekjrhps fu”dklu dj.;kr vkys gksrs- R;kl vkt toG toG nksu rs vMhp o”kZ gksr

vkyh vkgsr- vkti;Zar egkikfydsus rsFks iå;kps daikmaM fdaok rkjsps dqaiu dk dsys ukgh\ R;kl dks.krk

vf/kdkjh tckcnkj vkgs\ vf/kdk&;kus tj rsFks daikmaM Vkdys vlrs rj Jh- yksgkuk ;kauh egkikfydspk

cksMZ dk<qu rsFks vkiY;k ukokpk cksMZ ykoyk ulrk- dq.;k ,[kkn;k xksj xjhckus >ksiMh cka/kyh fdaok

,[kkns dPps cka/kdke dsys rj egkikfydsps vf/kdkjh rsFks vkiyk rkQkP;k rkQk ?ksoqu tkoqu R;k ?kjkph]

>ksiMhph rksMQksM djrkr- ;k egkikfydspk rks djksMks #i;kpk IykWV vlwu R;koj Jh- yksgkuk ;kauh cksMZ

ykoyk vkgs- vkiY;k egkikfydsps vf/kdkjh >ksih xsys vkgsr dk;\ xsys vlrhy rj dk xsys vkgsr\

rs R;ke/;s lgHkkxh vkgsr dk;\ lgHkkxh vlrhy rj R;kaph ukos ?kksf”kr dj.;kr ;kohr\ dq.;k ,[kkn;k

O;Drhus yksMcsvjhaxps cka/kdke dsys rj egkikfydsps vf/kdkjh rsFks vkiyk rkQk ?ksoqu tkrkr vkf.k rs

cka/kdke fu”dklhr djrkr- vkiY;k egkikfydsps ts eksB eksBs Hkq[kaM vkgsr rs lkaHkkG.;kph tckcnkjh

vkiY;k egkikfydsph vkgs- R;k Hkq[kaMkoj Rojhr laj{k.k fHkar cka/k.;kr ;koh fdaok R;kfBdk.kh jk=hP;k

osGh lqj{kk deZpkjh rSukr dj.;kr ;kok- Hkq[kaMkaps laj{k.k dj.;kph tckcnkjh egkikfydsus fLodkjkoh]

/kU;okn A

ek- lnL;k Jherh fuuk ukFkkuh] Jherh t;k ekf[ktk ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&lUekufu; egkikSj egksn;k] mi&egkikSj lkgsc o loZ lUekufu; lnL;] vkrk

c&;kp lnL;kauh ---------

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&lkgsc] d`i;k fganhr cksyky rj cjs gksbZy-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&nksUgh Hkk”ksr cksyrks- ;k y{kos/khckcr c&;kp’kk lnL;kauh vkiys fopkj

ekaMys vkgsr- egkikfydsP;k tso<;k tfeuh vkgsr R;k loZ tfeuhps vki.k loZ VªLVh vkgsr] vkEgh jkgq

uk jkgq egkikfydk jkfgy] gh tfeu jkfgy- ;kckcr loZ i{kkaps ,d f’k”V eaMG ekÖ;kdMs vkys gksrs]

egkikfydsP;k orhus ;k IykWV ckcr dks.krhgh fnjaxkbZ dj.;kr vkysyh ukgh- tls vkeP;k gs fun’kZukl

vkys Rojhr rsfFky cksMZ mpyqu Qsdqu ns.;kr vkyk- o mYgkluxj iksfyl LVs’ku e/;s Vªsl iklhax o

egkikfydsph feGdr gVfoY;kckcr xqUgk nk[ky dsyk vkgs- o R;k rØkjhckcr iksp lq/nk vkysyh vkgs-

705 IykWVckcr th ppkZ pkyq vkgs gh feGdr egkikfydsdMs jkfgyh ikfgts ;klkBh lokZauh feGqu iz;Ru

dj.ks vko’;d vkgs- o R;ke/;s dks.kR;kgh izdkjph fnjaxkbZ fdaok f<ykbZ gks.kkj ukgh ;kckcrhr

iz’kklukP;korhus loZ iz;Ru dsys tkrhy- nqljk ,d eqn~nk gksrk dh egkikfydsP;k brj T;k dkgh feGdrh

vkgsr] dnkfpr gs fo”k;karj vkgs- dkj.k dh iq<hy nksu o”kkZuarj egkuxjikfydk pkyfo.;klkBh ekfld

fdaok okf”kZd mRiUu feGoqu ns.;klkBh gh feGdr egkikfydsdMs vl.ks vko’;d vkgs- vkf.k tj rh dk

jkfgyh ukgh rj dnkfpr nksu rhu o”kkZuarj egkuxjikfydsps dkedkt pkyfo.ks lq/nk vfr’k; ftdjhps

gksoqu tkbZy- ;k izdkjs brj T;k feGdrh vkgsr Hkq[kaM vkgsr R;kaps lOgsZ{k.k d#u R;kaP;koj daikmaM OkkWy

cka/k.;klkBh tks fu/kh ikfgts rks fu/kh feGsy vls vki.kkdMqu vk’oklhr dj.;kr vkys vkgs- eh ;k

lHkkx`gkl v’oLr d# bfPNrks dh] egkuxjikfydsP;k tfeuh fo”k;d T;k T;k feGdrh vkgsr R;kaph

vksG[k iVoqu R;kaP;koj lja{k.k fHkar cka/k.;klkBh th dkgh dk;Zokgh djk;ph vkgs rh ijokiklqu ukgh rj

vkEgh mn;kiklqu pkyq d#- R;ke/;s dkgh fBdk.kh flVh lOgsZ dMqu djko;kph dkjokbZ vlsy- cka/kdke

foHkkxkdMqu djko;kph dkjokbZ vlsy- rj ;k loZ feGdrhaoj laj{k.k fHkar cka/k.ks t#jhps vkgs- tsOgk

vki.k egkuxjikfydse/;s dke djr vlrks rsOgk vkiY;k dk;Zokghus 6 yk[k yksdkaoj izHkko iMr vlrks-

;klkBh ;k lHkkx`gkP;k orhus tks dkgh vki.k fu.kZ; ?ksrks R;kpk FksV izHkko mYgkluxje/khy 6 yk[k

yksdkaoj iMrks- R;kckcrhrhy tckcnkjhph Hkkouk y{kkr ?ksoqu egkuxjikfydsP;k tso<;k dkgh tfeuh o

feGdrh vkgsr R;kaph vksG[k iVfo.ks R;kaps laj{k.k dj.ksdkeh dks.krsgh iz;Ru dj.;kps vkEgh lksM.kkj

ukgh- o vki.kk lokZaP;k lgdk;kZus egkikfydsP;k ;k tfeuh o feGdrhaps vkEgh laj{k.k d#- ,o<s eh

vki.kkal lkaxq bfPNrks-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- vk;qDr lkgsc] Hkq[kaM Ø- 705 oj laj{k.k fHkar cka/k.;klkBh dq.;k ,dk

Bsdsnkjkyk dk;kZns’k fnysyk vkgs- rks Bsdsnkj dke dk pkyq djr ukgh R;kyk dk; vMp.k vkgs

;kckcrhr lkoZtfud cka/kdke foHkkxkl vki.k fopkj.kk djk- nqljk lruke lkdhpk tks IykWV iMqu vkgs

;k nksUgh IykWVyk izk/kkU;Øe nsoqu R;kaP;koj yodjkr yodj laj{k.k fHkar cka/k.;kr ;koh- dkj.k dh

vukf/kd`r cka/kdkes fu;ek/khu d#u ?ks.;klkBh vtZ lknj dj.;kr vkys vkgsr- ;klkBh ;k nksUgh

Hkq[kaMkoj yodjkr yodj laj{k.k fHkar cka/k.;kr ;koh- rlsp 705 IykWVoj lja{k.k fHkar cka/k.;klkBh T;k

Bsdsnkjkyk dk;kZns’k ns.;kr vkysyk vkgs rks rsFks dke dk pkyq djr ukgh\ R;kl dk; vMp.k vkgs\

rks djr ulsy rj nqljk Bsdsnkj useyk tkok- rlsp nksUgh IykWVojhy vukf/kd`r cka/kdkes vf/kd`r d#u

?ks.;klkBh ts vtZ lknj dj.;kr vkys vkgsr R;kekxs dks.k vkgs\ R;k yksdkaoj vki.k dk; dkjokbZ

dj.kkj vkgkr\ lruke lkdh okY;kauh iSls lq/nk Hkjys vkgsr QDr Mh QkWeZ Fkkacfoyk vkgs- vkeP;k

yksdkaps y{k xsys Eg.kqu rs Fkakcys- ;kLro ;k izdj.kkaekxs dks.k vkgs\ ;kph pkSd’kh d#u R;kaP;koj

,Qvk;vkj nk[ky dj.;kr ;kok- lacaf/kr vf/kdk&;kaoj @ deZpk&;kaoj vki.k dkjokbZ dk djr ukghr-

;ke/;s rj vkiY;k egkikfydsps vf/kdkjh@deZpkjh lfey vkgsr- ftYgkf/kdkjh lkgsckauh ts deZpkjh fnys

vkgsr rs lq/nk ;ke/;s lkfey vkgsr- R;kaP;koj dkjokbZ dk gksr ukgh\

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&ifgys rj 705 IykWV oj daikmaM okWy cka/k.;kph dk;Zokgh >kysyh ukgh vls

ts fun’kZukl vkysys vkgs R;kckcrhr R;k Bsdsnkjkl vafre uksfVl fnyh tkbZy- R;kuarjgh R;kus dke dsys

ukgh rj R;kl dkG;k ;knhe/;s Vkdqu vkiyh eqG th dk;Zokgh vkgs rh pkyq d#- ;kckcrhr lkoZtfud

cka/kdke foHkkxkl eh vktp vkns’k nsr vkgs- ijok i;Zar gs dke d#u ikfgts- cka/kdke

fu;ekf/kursckcrpk vkiyk tks nqljk eqn~nk gksrk] cka/kdke fu;ekf/ku d#u ns.;kckcr i/nfl/n

izkf/kdj.kkP;k fu;a=.kk[kkyh th dkgh dkjokbZ >kysyh vkgs] R;kckcr gh loZ ekfgrh vkEgh i/nfl/n

izkf/kdj.kkP;k fun’kZukl vk.kr vkgksr R;kuarj th mfpr dkjokbZ djkoh ykx.kkj vkgs rh R;kaP;k lYY;kus

vkEgh t#j d#-

ek- lnL; Jh- ujsanz no.ks] Jh- xksfoanjke yqaM] Jh- vadq’k EgLds gs lHkkx`gkrqu ckgsj

xsys-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&ek- vk;qDr lgksc] vk.k[kh ,d vk{ksi vlk vkgs dh] lruke lkdh

bekjrhckcr] lruke lkdh bekjr fu;ekf/ku d#u ?ks.;klkBh ;sFks ts iSls Hkj.;kr vkys vkgsr R;kph th

ikorh vkgs R;k ikorhuqlkj rs lakxq ‘kdrhy dh gh feGdr vkeph vkgs- R;k vk/kkjkoj dnkfpr rs yksd

U;k;ky;kr nkn ekxq ‘kdrkr- ;klkBh egkikfydsP;k orhus U;k;ky;kr dWosV QkbZy dj.ks t#jhps vkgs-

ukghrj U;k;ky; ,d rQhZ fu.kZ; nsbZy- ;klkBh R;kauh U;k;ky;kr tk.;kvxksnj vki.k dWosV QkbZy dj.ks

vko’;d vkgs- egkikfydsps Eg.k.ks ,Sdqu ?ksrY;kf’kok; U;k;ky;kdMqu dks.krkgh fu.kZ; fnyk tkoq u;s-

rs U;k;ky;kr tkrhy ;kph ‘kD;rk vkgs gs y{kkr ?ksowu dWosV QkbZy dsys tkos-

lnL; Jh- yky iatkch%& ek>s vls Eg.k.ks vkgs dh] vls dkgh fo”k; vkgsr T;kckcr Jh- fouksn Bkdqj

;kauh vkrk lakfxrys- U;k;ky;kr tso<h dkgh izdj.ks izyafcr vkgsr R;kapk ikBiqjkok dj.;klkBh vkiyk

,[kknk dk;Z{ke vf/kdkjh useyk tkok- dkj.k dh vkiY;k izdj.kkackcrhr U;k;ky;kiq<s ;ksX; R;kizdkjs

lknjhdj.k gksr ukgh- mYgkluxje/khy Hkq[kaM ekfQ;kaps vls Lo#i vkgs dh rs dfu”B Lrjkojhy

U;k;ky;kl eWust d#u LFkfxrh vkns’k feGorkr- ;klkBh vkiyk tks fo/kh foHkkx vkgs rks lrZd vlyk

ikfgts- R;kauh pkaxY;kryk pkaxyk ofdy mHkk d#u R;kizdj.kkpk ikBiqjkok dsyk ikfgts v’kh vki.kkal

lwpuk vkgs-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- vk;qDr lkgsc] eh vkrk 705 ckcrhr vki.kkal ts dkxni= fnys

R;ke/;s rj ,d egkuxjikfydsps i= vkgs- R;kr veqd ,o<h jDde Hkjk vls Li”Vi.ks fyfgys vkgs rj

IykWV dls fu;ekf/ku dsys tkr vkgsr\ eh fnysys i= vki.k okpys vlsy- rs egkikfydspsp i= vkgs-

R;ke/;s cka/kdke fu;ek/khu dj.;klkBh nksu yk[k ,sDdkgRrj gtkj #i;s o tfeuhph fdaer Eg.kqu ,d

dksVh ngk yk[k #i;s Hkj.;kckcrhr fyfgysys vkgs- R;kuarj R;kauh ,d fouarh i= fnys vkgs dh gh th

jDde vkgs rh [kqip tkLr vkgs- vkrk vkEgh ,d yk[k #i;s Hkjr vkgksr- R;k yksdkauh ,d yk[k

#i;s Hkjys vkgsr- MhMh Øekad fnyk vkgs o egkikfydsus R;kph ikorh lq/nk fnyh vkgs-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&gk tks vkns’k vkgs rks infl/n izkf/kdj.kkekQZr dk<.;kr vkysyk vkgs-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ijarq i= rj egkuxjikfydsps vkgs uk\

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&vkiyk tks eqn~nk vkgs rks ekÖ;k y{kkr vkysyk vkgs] rks cjkscj vkgs] gh loZ

ckc infl/n izkf/kdj.kkP;k vkEgh fun’kZukl vk.kqu nsr vkgksr- egkikfydsps ysVjgsM vlys rjh [kkyh th

Lok{kjh dsyh vkgs rh infl/n izkf/kdj.kkP;k orhus dj.;kr vkyh vkgs- ;kckcrph dk;Zokgh vkgs rh

egkuxjikfydsdMqu dsyh tkr ulqu rh infl/n izkf/kdj.kkdMqu gksr vlrs- o vkiyk tks eqn~nk vkgs dh

R;kus Hkjysys iSls ijr dj.ks fdaok izfrKki= dj.ks rh dk;Zokgh vkEgh t#j d#-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ijarq vkiys egkikfydsps ts vf/kdkjh vkgsr rs lq/nk lkbZV fOgftV

dj.;klkBh tkrkr uk\ cka/kdke ts vlrs rs fu;ek/khu dsys tkrs eksdGk Hkq[kaM FkksMkp fu;ek/khu dsyk

tkrks\ gs yksd laiq.kZ IykWVps iSls ekxr vkgsr- vkf.k raK lferhe/;s vkiY;k egkikfydsps lq/nk dkgh

vf/kdkjh] deZpkjh vkgsr-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&ts vf/kdkjh ;ke/;s lfey vlrhy R;kauk vkEgh dkj.ks nk[kok uksfVl cktkoq-

ijarq gh th izfØ;k >kysyh vkgs rh infl/n izkf/kdj.kkP;k rK lferhdMqu >kysyh vkgs- Eg.kqu gh ckc

vkEgh infl/n izkf/kdj.kkP;k fun’kZukl vk.qk-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ijarq egkuxjikfydsP;k ysVjiWMpk mi;ksx dsyk tkr vkgs- i=k[kkyh Lok{kjh

rs yksd djr vkgsr-

-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&lkgsc] vki.k EgVys dh] infl/n izkf/kdj.kkP;k vf/kdk&;kaph R;k i=koj Lok{kjh

vkgs- i= R;kaP;kdMqu ikBfoys tkrs- ysVjgWM vkiys vlrs- ijarq R;kauh gs ts nksu&vMhp yk[k #i;s

‘kqYd olqy dsys vkgs rs dks.k ?ks.kkj\ egkuxjikfydk ?ksbZy uk\ rs rj ftYgkf/kdkjh ?ks.kkj ukghr uk\ rs

;sFks vkiY;k egkikfydsr tek dsys tkrhy uk\ Eg.kts vkiys yksd R;ke/;s lkfey vkgsr uk\

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&ts yksd R;ke/;s lkfey vlrhy R;akuk dkj.ks nk[kok uksfVl cktkoqu R;kaph

pkSd’kh vkEgh t#j d#- R;ke/;s dq.kkyk lksM.;kpk iz’up ukgh- egkikfydsph ,o<h eksBh feGdr tj

tkr vlsy rj dq.kkphgh eh x; dj.kkj ukgh- eh vlks fdaok dq.kh vlks lksM.kkj ukgh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&lkgsc] lruke lkdh bekjr fu”dkflr >kyh vkgs rsfFky Hkq[kaM eksdGk iMyk

vkgs rsFks ftUl iWUVps dkj[kkunkj R;k IykWVpk okij djr vkgsr ;klkBh yodjkr yodj R;k IykWVoj

laj{k.k fHkar cka/kyh tkoh-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&R;kpcjkscj cksMZ lq/nk ykoyk tkok-

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&IykWV ua- 705 vkf.k lruke lkdh R;kuarj tso<s dkgh vkiys Hkq[kaM vlrhy

R;kaP;k laj{k.kklkBh laj{k.k fHkar cka/k.;kph dk;Zokgh vkEgh pkyq d#-

egkikfydk lfpo%& fBd vkgs\

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 2 okpqu nk[kforkr-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo”k; Ø- 2 %& ekxhy fnukad 20@10@2007 ¼R;kr fn- 31@10@2007½ jksthP;k loZlk/kkj.k

egklHksps o fnukad 5@11@2007 jksthP;k fo’ks”k egklHksps bfro`Rr dk;e

dj.ks- &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- egkikSjth] vk;qDr lkgsc] mPp U;k;ky;kP;k vkns’kkuqlkj th 124

vukf/kd`r cka/kdkes fu”dklhr dj.;kr vkyh gksrh] rh cka/kdkes vukf/kd`r gksrh Eg.kqu rksM.;kr vkyh

gksrh rh T;kaP;k vk[kR;kjhr >kyh R;kaps dk; dsys\ R;k vf/kdk&;kaoj dk; dkjokbZ dsyh\

vk;qDr ¼Jh- lehj mUgkGs½%&R;k lanHkkZr mPp U;k;ky;kr vkEgh izfrKki= lknj dsys vkgs dh ;ke/;s ts

vf/kdkjh lkfey vlrhy R;kckcr vkEgh foHkkxh; pkSd’kh izLrkfor djr vlwu R;k pkSd’khP;k vk/kkjs ts

fu”d”kZ fu?krhy R;kizek.ks laca/khr vf/kdk&;koj dkjokbZ d# vls vkEgh izfrKki= mPp U;k;ky;kr dkyp

lknj dsys vkgs- vkf.k R;k vuq”kaxkus ts vf/kdkjh o deZpkjh R;kr lkfey vkgsr R;kaP;koj foHkkxh;

pkSd’khph izfØ;k pkyq d#u vkEgh mfpr dkjokbZ d#-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj %&lfpo lkgsc] fnukad 5@11@2007 jksthP;k lHksr vkepk ;k izLrkokl

fojks/k ukgh vkgs- vls eh EgVys gksrs- fnukad 5@11@2007 jksthP;k fo’ks”k egklHksP;k bfro`Rrkarkrhy

i`”B Ø- 5 oj vkepk ;k izLrkokl fojks/k vkgs v’kh uksan vkysyh vkgs- vkgsP;k vxksnj ukgh gk ‘kCn

vkysyk ukgh- rks d`i;k lekfo”V d#u ?ks.;kr ;kok-

egkikfydk lfpo %&Jherh lqjs[kk osydj] fnukad 5@11@2007 jksthP;k bfro`Rrkarkrhy i`”B Ø- 5 oj

vki.k th nq#Lrh lqpfoyh vkgs rh djr vkgksr- vki.k EgVYks vkgs vkepk fojks/kh ukgh vkgs-

bfro`Rrkarkr vkepk fojks/k vkgs v’kh uksan vkysyh vkgs- fBd vkgs\ ckdh moZjhr bfro`Rr lokZuqers

dk;e\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& ekxhy lHksps fnukad 20@10@2007 ¼R;kr fn- 31@10@2007½ jksthP;k loZlk/kkj.k egklHksps

bfro`Rr tls vkgs rls lokZuqers dk;e dj.;kr ;sr vkgs o fnukad 5@11@2007 jksthP;k fo’ks”k

egklHksP;k bfro`Rrkarkr lUekufu; lnL;k Jherh lqjs’kk osydj ;kauh lqpfoysyh nq#Lrh d#u moZfjr

bfro`Rr tls vkgs rls lokZuqers dk;e dj.;kr ;sr vkgs-

fo"k; Ø- 2 %& ekxhy egklHksps fnukad 20@10@2007¼R;kr fn-31@10@2007½

jksthP;k loZlk/kkj.k egklHksps o fn- 5@11@2007 jksthP;k

fo’ks”k egklHksps bfro`Rr dk;e dj.ks-

lwpdkps uko % Jh eksgu lk/kokuh-

vuqeksndkps uko % Jh dqekj vk;ykuh

egklHkk Bjko dz- 56 c fnukad % 20@11@2007

gh egklHkk egkikfydk lfpokauh izLr`r dsysY;k fnukad 20@10@2007 ¼R;kr fn-

31@10@2007½ jksthP;k egklHksps i`B Ø- 1 rs 69 i;Zarps bfro`Rr tls vkgs rls o fn-5@11@2007

jksthP;k fo’ks”k egklHksP;k bfro`Rrkarhy `i`”B dz- 5 oj lnL;k Jherh lqjs[kk osydj ;kauh lqpfoysyh

nq:Lrh d:u moZfjr bfro`Rr tls vkgs rls dk;e dj.;kl ekU;rk nsr vkgs-

,derkus

egkikSj@ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 3 okpqu nk[kforkr-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 3%& uohu dj vkdkj.kh iqLrd r;kj dj.;klkBh eglwy lferhpk fnukad

9- 10-2007 pk Bjko dz- 3 dk;e dj.ks

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&ek- egkikSj] mi&egkikSj] vk;qDr lkgsc] tls dh thvk;,l tkWxzkihdy

bUQksjes’ku flLVe fo”k;hP;k izLrkokl LFkk;h lferhus LFkk;h lferh Bjko Ø- 92 vUo;s 10 yk[k #i;s

[kpkZP;k izLrkokl ekU;rk fnysyh vkgs- R;ke/;s vkiY;k ‘kgjkrhy loZ cka/kdkekaph Nk;kfp= ;srhyp

;klkBh ;k fo”k;kl ;sFks ppsZl ?ks.;kph vko’;drk ukgh- gk fo”k; iq<s <dy.;kr ;kok-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&iq<s <dyk] iq<s <dyk-

egkikfydk lfpo %&;k fo”k;kckcr tks Bjko r;kj dj.;kr vkysyk vkgs rks vkiY;k ekfgrhlkBh okpqu

nk[kforks- gh egklHkk th-vk;-,l- lax.kd iz.kkyhP;k okijk ckcr LFkk;h lferhus fn-26@10@2007

jksth ikjhr dsysY;k Bjko dz-92 ph vaeyctko.kh >kY;koj ufou dj vkdkj.kh iqLrd r;kj dj.;klkBh

eglqy lferhpk fn- 9@10@2007 jksthpk Bjko dz-3 dk;e dj.;kpk fu.kZ; ?ksbZy- fBd vkgs uk\

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&fBd vkgs-

dkgh lnL; %&ikl]ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs

fo"k; Ø- 3%& uohu dj vkdkj.kh iqLrd r;kj dj.;klkBh eglwy lferhpk

fn-9@10@2007 jksthpk Bjko dz-3 dk;e dj.ks

izLrkouk

mYgkluxj egkuxjikfydk {ks=kr vfLrRokr vlysY;k vankts 1-50 y{k ¼fuoklh 1-18-627 $ okf.kT;

32]870½ feGdrhaoj eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps dye 129 uqlkj dj foHkkxkdMqu dj

vkdkj.kh dj.;kr vkysyh vkgs-

lu 2003 iklqu egkuxjikfydsus dj vkdkj.kh njkr ok< dsysyh vkgs- egkuxjikfydk ekyeRrk dj

ekx.kh o olqyhr [kkyhy nks”kkaeqGs ifj.kke gksrks-

1- T;k ekyeRrkaph iquZcka/k.kh >kysyh vkgs fdaok ufou cka/kdke dsysY;k vkdkj.kh ;ksX; vlysY;k ijarq

vkdkj.kh u dsysY;k feGdrh-

2- dk;e Lo#ih ?kj Øekad ukgh-

3- T;k ekyeRrkaP;k {ks=kr@cka/kdkekr@okijkr cny >kysyk vkgs-

4- vfLrRokr ulysY;k ekyeRrkaph uksn-

5- feGdr fu”dkflr d#u R;k tkxsoj bekjr cka/k.;kr vkyh ijarq tqU;k fu”dkflr dj.;kr vkysY;k

feGdrhoj pkyq vlysyh vkdkj.kh jn~n dj.;kr vkyh ukgh-

6- ekxhy o”kkZi;Zr feGdrhpk dj Hkj.;kl izFke tckcnkj O;Drh Eg.kqu dks.kR;kgh O;Drhph uksan

dj.;klkBh nq¸;e fuca/kd mYgkluxj&5 ;kapsdMqu uksan.khd`r nLr,sot lknj dj.ks vko’;d gksrs- ;k

ckchaeqGs dj fu/kkZj.kkP;k osGh dkgh ukxjhdkauh Lor%ps ukokoj nqljs ekyeRrk dj ns;d dk<qu ?ksrys-

3- dkgh feGdr /kkjd R;kaP;k feGdrhph [kjsnh foØh djrkr- v’kkosGh feGdrhps Hkkx ikMqu foØh

dj.;kr vkysY;k Hkkxkps Lora= ns;d rlsp moZjhr Hkkxkps Lora= ns;d u dk<rk foØh dsysY;k

feGdrhps Lora= ns;d o eqG feGdrhps ¼foØh dsysY;k Hkkxklg½ vls nksu ns;ds dk<.;kr vkyh

vkgsr-

4- feGdrhph nqckj uksan >kY;keqGs egkuxjikfydk dj rlsp f’k{k.k dj o jkstxkj gehdjkps ekx.khr lrr

ok< gksr vkgs- okLrfod ikgrk lnjph ekx.kh olqy u gks.;ktksxh vkgs-

1996 uarj ufou dj vkdkj.kh iqLrd r;kj dj.;kar vkys ukgh R;keqGs olqyh deh gksr vkgs-

ojhy dkj.ks fopkjkr ?ksrk nj 4 o”kkZauh vf/kfu;ekps rjrqnhuqlkj loZlk/kkj.k dj fu/kkZjd dj.ks

xjtsps vkgs-

rjh mDr ckch lanHkkZr ppkZ d#u fu.kZ; ?ks.ksdkeh ek- eglqy lferh iVykoj izLrkfor dj.;kr

;sr vkgs-

eglwy lferh Bjko Ø- 3 fnukad %& 9@10@2007

lqpdkps uko %& Jh- fouksn Bkdqj

vuqeksndkps uko %& Jh- izHkqukFk xqIrk

gh eglwy lferh egkikfydsP;k eatqjh vf/ku jkgwu ojhy izLrkousr ueqn dsysY;k dkj.kkaeqGs

egkikfydsP;k olqyhr ok< gks.;kP;k iz;kstukFkZ iz’kklukl eqacbZ izkafrd egkuxjikfydk vf/kfu;e 1949 ps

vuqlwph ^^M** e/khy izdj.k 8 P;k djk/kku fu;eke/khy fu;e&21 ¼2½ vUo;s ufou ekyeRrk dj

vkdkj.kh iqLrd r;kj dj.ks o eqY; fu/kkZj.kkfo#/n loZ rØkjh fudkykr dk<Y;kuarj izR;sd izHkkx fugk;

vkdkj.kh iqLrd 31 ekpZ] 2008 i;Zar izekf.kr dj.;kl funsZf’kr djhr vkgs-

rlsp bfro`Rr iq<hy lHksr dk;e gks.;kph okV u igkrk lnj Bjkok varxZrpk fu.kZ; FksV

vaeykr vk.k.;kr ;sbZy o rks vafre vlsy-

lwpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

,derkus

lHkkirh @ ihBklhu vf/kdkjh

mYgkluxj egkuxjikfydk &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

egklHkk Bjko dz- 57 fnukad % 20@11@2007

lwpdkps uko % Jh eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko % Jh yky iatkch-

gh egklHkk th-vk;-,l- lax.kd iz.kkyhP;k okijk ckcr LFkk;h lferhus fn-26@10@2007 jksth

ikjhr dsysY;k Bjko dz-92 ph vaeyctko.kh >kY;koj ufou dj vkdkj.kh iqLrd r;kj dj.;klkBh

eglqy lferhpk fn- 9@10@2007 jksthpk Bjko dz-3 dk;e dj.;kpk fu.kZ; ?ksbZy-

lwpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj@ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %&ek- egkikSjkadMqu gh lHkk lekIr dsY;kph ?kks”k.kk dsyh tkr vkgs- d`i;k jk”VªfxrkdMs

y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 5-00 oktrk egkikSj Jherh

vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kauh lHkk laiY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk

mYgkluxj egkuxjikfydk] mYgkluxj fnukad%& 20@12@2007

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fn- 20@12@2007 jksthP;k

loZlk/kkj.k egklHksps bfro`Rr-

mYgkluxj egkuxjikfydsph loZlk/kkj.k egklHkk xq#okj fnukad 20@12@2007 jksth nqikjh 3-30

oktrk vk;ksftr dj.;kr vkyh gksrh- lnj lHksr egkikSj] Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k g;k ihBklhu

vf/kdkjh ;k LFkkuh vkluLFk gksR;k- o [kkyh n'kZfoysys lUekufu; lnL;@lnL;k mifLFkr gksrs @ gksR;k-

7- egkikSj&& Jherh vk’kku fyykckbZ y{e.k

2 Jherh csch mQZ usgk uandwekj HkksbZj 29 Jherh osydj lqjs[kk jktu

3 Jherh t;Jh ¼t;k½ Kkus'oj ikVhy 30 Jh- ykyfcgkjh cq>kjr ;kno

10

4 Jh- xk;dokM fnyhi 31 Jherh iapf'kyk ukuk iokj

5 Jherh laxhrk jkts'k daMkjs 32 Jherh cksMkjs olq/kk /kuat;

6 Jh- jfoanz n'kjFk ckxwy 33 dq- tX;klh 'kdqaryk thouyky

7 Jherh fuye izseflax jkor 34 Jherh t;Jh lqfuy lqosZ

8 Jh- eksjs Hkkuth fHkdkjh 35 Jh- 'ks[kj ds'ko ;kno

9 Jherh pkS/kjh jktJh jktsanz 36 Jh- lqjs'k e/kqdj tk/ko

10 Jh- bnukuh jktw ¼thou½ panzHkku 37 Jherh lqeu xtkuu 'ksGds

11 Jh- fnyhidqekj nsfonkl tX;klh 38 Jh- iz'kkar fdlujko /kkaMs

12 Jherh panzk jktw Vsdpankuh 39 Jherh eulqydj f'kyk lqHkk"k

13 Jherh lqtkrk jes'k fj>okuh 40 Jh- fd'kksj tX;klh

14 Jh- iqjlok.kh teuknkl [kqcpan 41 Jherh psukuh T;ksrh jes'k

15 Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh 42 Jh- xksfoanjke Mksyqey yqaM

16 Jh- gjs’k ijekuan tX;klh 43 Jherh uhyq Bkdqj pkanok.kh

17 MkW- ¼Jherh½ fuuk izdk’k ukFkkuh 44 Jherh T;ksrh 'kke ekus

18 Jh- vk;ykuh dqekj mRrepan 45 Jh- jkts'k nsosanz oku[ksMs

19 Jh- Bkdqj ujsanzdqekj mQZ ¼dqekjh½dsoyjke 46 Jh- Bkdwj fouksn ykyflax

20 Jh- HkBhtk ¼cCcq½ lat; 47 Jh- eksgu lk/kok.kh

21 Jh- yky iatkch 48 Jh- cPpkjke :ipankuh

22 Jherh mnklh bfUnjk teuknkl 49 Jherh eatw bZ'oj iksiVkuh

23 Jh- xqIrk izHkwukFk nq[karh 50 Jherh fo|k fot; fueZys

24 Jherh ‘kdaqryk ikVhy 51 Jherh ehuk lksusth ¼lksaMs½

25 Jh- Ekksgu ¼xkjks½ jkej[;kuh 52 Jherh ouokjh eksuk v'kksd

26 Jh- lq[kjkekuh egs’k igyktjk; 53 Jh- fgjkuan vkRekjke tX;klh ¼lakbZ½

27 Jh- <ksds tuknZu fdlujko 54 Jh- Hktuyky y{e.k jkepankuh

28 Jh-,Mds x.kir xksfoan 55 Jh- ikVhy iz/kku /kekZ

rj]

mi&egkikSj&& Jh- pOgk.k jes’k egknso

[kkyhy n’kZfoysys lnL; @ lnL;k vuqifLFkr gksrs@gksR;k-

2- Jh- jkelkxj tuknZu ;kno] 3- Jh- nRrk=; ukjk;.k iokj] 4- Jh- fot; [kaMq lqikGs] 5- Jh- vaaadq'k

fuo`Rrh EgLds] 6- Jh- HkqYyj jktsanzflag fo- ¼egkjkt½] 7- Jh- jktw tX;klh] 8- Jh- ujsanz ¼johHkkŽ no.ks]

9- Jh- rqylhnkl cnzhpan oflVk] 10- vWM- Jh- vfuy ¼fo|kFkhZ½ lh- ,sykuh] 11- Jh- pgkG lrh'k

¼ckthjko½ rkR;kck] 12- Jherh egkMhd jtuh eksgu] 13- Jherh dfork y{e.knkl fljokuh] 14- Jherh

djksrh;k ekyrh jk/kkpj.k] 15- Jh- eaxrkuh lqanj vklunkl] 16- Jh- cksMkjs /kuat; ckcwjko] 17- Jherh

yrk 'kkarkjke fude] 18- Jh- Hkkjr jkepanz jktokuh ¼xaxks=h½] 19- Jh- eqds'k lksgu rsth] 20- Jherh

t;k izdk’k ekf[ktk] 21- Jherh ljkstuh eqjyh/kj Vsdpankuh

vk;qDr] Jh- lfej mUgkGs gs lHksl vuqifLFkr gksrs R;kaP;k tkxh eq[;ky;kps mi&vk;qDr Jh-

v’kksd ckxs’oj gs izkf/kd`r vf/kdkjh Eg.kqu vkluLFk gksrs-

[kkyhy vf/kdkjh lHksl gtj gksrs-

82- Jh- izdk’k dqdjstk] egkikfydk lfpo

83- Jh- v’kksd ckxs’oj] mi&vk;qDr

84- Jh- fefyan lkoar] mi&vk;qDr

85- Jh- vuqfni fn?ks] eq[; ys[kk vf/kdkjh

86- Jh- lq-d`-ukdkMh] eq[; ys[kk ifj{kd

87- MkW- th-Vh- ftans ] oS|dh; vkjksX; vf/kdkjh

88- MkW- jktk fj>okuh] oS|dh; vf/kdkjh

89- Jh- ch- lqanjs’oju] ‘kgj vfHk;ark] lkoZ-cka/k- foHkkx

90- Jh- lq[kjkekuh] iz- dk;Zdkjh vfHk;ark] lkoZ-cka/k-foHkkx

91- Jh- xaxkjkekuh] mi&vfHk;ark] fo|qr

92- Jh- lsYou] dk;Zdkjh vfHk;ark] ik.kh iqjoBk

93- Jh- jes’k dktGs] izHkkjh izHkkx vf/kdkjh

94- Jh- ;q-ds- jkefla?kkuh lgk- fu;a=d

95- Jh- Ogh-vkj-xtsZ] iz- izHkkx vf/kdkjh

96- dq- fniekGk xksikGs] izdYi vf/kdkjh] lq-t-‘k-jks-;ks-

rlsp [kkyhy deZpkjh lHksl gtj gksrs-

1- Jh- ‘;ke f’koukuh

2- Jh- rkukth iraxjko

3- Jherh ufxZl [kku

lka;dkGh 4-00 oktrk lHksph lq:okr dj.;kr vkyh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&lHksps dkedkt pkyq gks.;kvxksnj eh ,d J/nkatyh izLrko ekaMq bfPNrks-

mYgkluxjps egku lar Jh- lkbZ yPNhjketh ;kaps uqdrsp dkgh fnolkiqohZ fu/ku >kys vkgs- rlsp

vkjihvk;ps usrs Jh- v’kksd cPNko ;kaP;k iRuh Jherh vfurk cPNko ;kaps uqdrsp dkgh fnolkiqohZ fu/ku

>kys vkgs- ;k nks?kkauk J/nkatyh fnyh tkoh-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%&lfpo dk;kZy;kr dk;Zjr vlysys f’kikbZ Jh- olar fude ;kaps fnukad

11@12@2007 jksth fu/ku >kys vkgs- R;kaukgh J/nkatyh fnyh tkoh-

egkikfydk lfpo %&gks;] gks;- Jh- olar fude gs dkgh fnolkiqohZ lfpo dk;kZy;kr f’kikbZ Eg.kqu

dk;Zjr gksrs R;kaps uqdrsp dkgh fnolkiqohZ fu/ku >kys vkgs-

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- ch-ch- eksjs

‘kksd izLrko

fla/kh lektkrhy ,d Fkksj lar yPNhjke ¼Jh- y{e.knkl fljokuh½ ;kaps uqdrsp dkgh fnolkiqohZ

fu/ku >kys- rlsp Hkkjrh; fjiCyhdu ikVhZps usrs Jh- v’kksd cPNko ;kaP;k iRuh Jherh vfurk cPNko

;kaps lq/nk dkgh fnolkiqohZ fu/ku >kys-

rlsp mYgkluxj egkuxjikfydk lfpo dk;kZy;kr f’kikbZ inkoj dk;Zjr vlysys Jh- olar

fude ;kaps fnukad 11@12@2007 jksth fu/ku >kys vkgs-

oj mYys[khr dqVwafc;kaps nq%[kkr gs lHkkx`g lgHkkxh vlqu gs nq%[k lgu dj.;kph ijes'oj R;kauk

'kDrh nsoks- rlsp e`rkRE;kl fpj'kkarh ykHkkoh v'kh izkFkZuk dj.;klkBh nksu fefuVs LrC/k mHks jkgwu

J/nkatyh vfiZr dj.;klkBh izLrkfor-

egklHkk Bjko Ø- 57 v fnukad%&20@12@2007

gh egklHkk ojhy izLrkousuqlkj lar yPNhjke¼Jh- y{e.knkl fljokuh½] Jherh vfurk cPNko o

Jh- olar fude ;kaP;k fu/kukeqGs nksu fefuVs ekSu ikGwu J/nkatyh viZ.k djhr vkgs- rlsp R;kaP;k

dqVwafc;kaP;k nq%[kkr lgHkkxh gksÅu gs nq%[k lgu dj.;kph ijes'oj R;kauk 'kDrh nsoks v'kh izkFkZuk djhr

vkgs-

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

lnL; Jh- yky iatkch %&vkiY;k egkuxjikfydsps mik;qDr Jh- ckxs’oj lkgsc o Jh- feyhan lkoar ;kauk

eq[;kf/kdkjh laoxZ&1 e/;s inksUurh feGkyh vkgs- rs dks.kR;kgh egkuxjikfydsr vk;qDr gksoq ‘kdrkr-

laiq.kZ lHkkx`gkP;k orhus vkEgh R;kaps vfHkuanu d# bfPNrks-

vfHkuanu izLrko %&

lqpdkps uko %& Jh- yky iatkch

vuqeksndkps uko %& Jh- fouksn Bkdqj

mYgkluxj egkuxjikfydsrhy eq[;ky;kps mi&vk;qDr Jh- v’kksd ckxs’oj rlsp dj foHkkxkps

mi&vk;qDr Jh- fefyan lkoar ;kauk eq[;kf/kdkjh laoxZ&1 e/;s inksUurh feGkyh vkgs- R;keqGs egkjk”Vªkr

uO;kus LFkkiu >kysY;k dks.kR;kgh egkuxjikfydse/;s R;kaph egkikfydk vk;qDr Eg.kqu use.kqd gksoq ‘kdrs-

R;kauk feGkysY;k inksUurheqGs egkikfydsrQsZ R;kaps gkfnZd vfHkuanu dj.;klkBh egklHksiq<s izLrkfor-

egklHkk Bjko Ø- 57 c fnukad%&20@12@2007

gh egklHkk Jh- v’kksd ckxs’oj o Jh- feyhan lkoar ;kauk eq[;kf/kdkjh laoxZ&1 e/;s inksUurh

feGkY;kcn~ny R;kaps gkfnZd vfHkuanu djhr vkgs-

lokZuqers

egkikSj@ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 1 okpqu nk[kforkr-

iz’uksRrjs--------- ;kosGsl lka;dkGps 4-00 oktys vkgsr-

iz’u Ø- 70 gk Jh- lrh’k pgkG ;kapk vkgs- rs ;kosGsl lHkkx`gkr mifLFkr ukghr Eg.kqu R;kaP;k

iz’u o mRrjkph dsoG bfro`Rrkarkr uksan dsyh tkbZy-

ek- lnL;k Jherh usgk csch HkksbZj] Jherh lqtkrk fjtokuh] Jherh eksuk

ouokjh ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

? iz’u Ø- 70 %& 1½ 2007&2008 ;k vkfFkZd o”kkZr ik.kh iqjoBk foHkkxkus dsysY;k fodkl

dkekaph dks.kdks.kR;k Bsdsnkjkaph fdrh fdrh jDdekaph ns;ds vnk dj.;kr vkyh vkgsr\ ¼d`i;k ;knh

n;koh½

2½ pkyw vkfFkZd o”kkZr dks.kdks.kR;k VWadj Bsdsnkjkaph fdrh fdrh jDdekaph ns;ds vnk dj.;kr vkyh

vkgsr\ ¼d`i;k ;knh n;koh-½

3½ R;krhy ekxhy VWadj Bsdsnkj o fo|eku VWadj Bsdsnkj ;kaph fdrh fdrh jDdekaph ns;ds vnk dj.;kr

vkyh vkgsr\

4½ ys[kk foHkkxkus cufoysY;k BsdsnkjkaP;k ;knhrhy vuqØeka uqlkjp ns;ds vnk dj.;kr vkyh vkgsr

dk;\

ek- lnL;k Jherh lqjs[kk osydj] Jherh f’kyk eulqydj ;kauh lHkkx`gkr izos’k

dsyk-

mRrj %& lkscr ;knh tksMyh vkgs-

lkscr ;knh tksMyh vkgs-

lkscr ;knh tksMyh vkgs-

ek- vk;qDr ;kapsdMhy vkns’k Ø- meik@vkdk@327] fnukad 26@9@2007 vUo;s fofgr dj.;kr

vkysY;k i/nrhuqlkj ns;dkaph vnk;xh dj.;kr ;srs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 71 gk Jh- lrh’k pgkG ;kapk vkgs- rs ;kosGsl lHkkx`gkr mifLFkr ukghr

Eg.kqu R;kaP;k iz’u o mRrjkph dsoG bfro`Rrkarkr uksan dsyh tkbZy-

? iz’u Ø- 71 %& 1½ 2007&2008 ;k vkfFkZd o”kkZrhy 1 ,fizy rs 31 tqyS ;k pkj efgU;kr

mYgkluxj egkuxjikfydsps izR;{k mRiUu fdrh\

2½ lnj dkyko/khrhy mYgkluxj egkikfydspk izR;{k ,dw.k [kpZ fdrh\

3½ lnj dkyko/khr izR;{k >kysY;k [kpkZO;frfjDr Hkfo”;kr gks.kk&;k fdrh [kpkZP;k izdj.kkauk eatwjh

ns.;kr vkyh\

4½ okf”kZd vankti=dkl egklHksus eatqjh ns.;kiwohZ ifgY;k pkj efgU;kr iz’kklukus dsysyk [kpZ dk;ns’khj

n`”V;k ;ksX; vkgs dk;\

ek- lnL;k Jherh fuye jkor] Jherh ljksthuh Vsdpankuh] Jherh eatq iksiVkuh ;kauh

lHkkx`gkr izos’k dsyk-

mRrj %&

1- #i;s 46]21]90]788@&

ik.kh iqjoBk foHkkxkps mRiUu #i;s 35]02]639@& vlqu egkuxjikfydsP;k moZfjr mRiUukckcr ekfgrh

ys[kk ‘kk[ks’kh lacaf/kr vkgs-

2- #i;s 41]51]37]958@&

3- #i;s 71]46]302@& jDdesP;k 18 dkekauk eatqjh ns.;kr vkyh-

lnj dkyko/khr Hkfo”;kr gks.kk&;k [kpkZP;k eatqjh ns.;kr vkysY;k izdj.kkaph ekfgrh [kkyhyizek.ks

vkgs

dk;kZps uko dkekdjhrk eatqj jDde

mYgkluxj 1 rs 5 e/khy fon;qr fnokaP;k [kkckaph fuxk o nq#Lrh

o”kZ 07&08 dfjrk

9]96]500@&

iFk fnos o egkikfydsP;k bZekjrhaP;k fuxk o nq#LrhlkBh

ok;j@dscy o”kZ 07&08 dfjrk

9]35]365@&

iFkfnO;kalkBh Lao;pfyr lap o”kZ 07&08 djhrk 16]12]100@&

4- gks;

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 72 gk Jh- jfoanz ckxqy ;kapk vkgs- rs ;kosGsl lHkkx`gkr mifLFkr ukghr

Eg.kqu R;kaP;k iz’u o mRrjkph dsoG bfro`Rrkarkr uksan dsyh tkbZy-

ek- lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

? iz’u Ø- 72 %& Dsanz] jkT; ‘kklu iqjLd`r lqo.kZ t;arh ‘kgjh jkstxkj ;kstuk] mYgkluxj

egkuxjikfydsrQsZ jkcfo.;kr ;sr vlwu lnj ;kstus varxZr nkfjnz js”ks[kkyhy efgykaps 332 cpr xV dk;Zjr

vkgsr- ;k cpr xVkaps ek/;ekrwu efgyk cpr xVkauk vkfFkZd Lokoyach cufo.ks R;kauk O;olk;kph la/kh miyC/k

d#u nsowu R;kaps ftoueku mapko.ks gs egkikfydsps drZO; o eq[; mn~ns’; vkgs- ‘kgjkrhy vusd efgyk ?kjxqrh

Lrjkoj O;olk; d#u miftfodk pkyfor vkgsr- egkikfydk v’;k efgykalkBh cktkjisBsps vk;kstu djhr

vlrs R;k vuq”kaxkus [kkyhy iz’ukoj egklHksr ppkZ gksowu lwpd] lfoLrj ekfgrh feG.ksl fouarh vkgs-

1½ mYgkluxj egkuxjikfydsP;k lqo.kZ t;arh foHkkxkekQZr [kk|t=k] cktkjisBsps vk;kstu dj.;kr ;srs dk\

[kk|t=k] cktkjisBsps vk;kstu dj.;kr ;sr vlY;kl d/kh iklwu dj.;kr ;sr vkgs\ dqBs dj.;kr ;sr vkgs\

dks.kR;k l.kkfufeRr ok dkyko/khr dj.;kr ;sr vkgs\ izrho”khZ dj.;kr ;srs dk\ pkyw o”khZ v’;k [kk|t=k\

cktkjisBsps vk;kstu dj.;kr vkys vkgs dk\ vk;kstu dsys vlY;kl dqBs o d/kh dsys\ vk;kstu dsys

ulY;kl dk dsys ukgh\ vk;kstu u dj.;kekxph dkj.ks dks.krh vkgsr\ [kk|t=k\ cktkjisBsps vk;kstu

dj.;klkBh egkikfydk lnL;kauh laLFkkauh] cpr xVkauh ys[khi= nsowu xksy eSnku] mYgkluxj&1 ;sFks cktkjisBs

Hkjfo.;kph fouarh dsyh vkgs dk\ dks.kh\ lnj i=koj egkikfydsus dks.krh dkjokbZ dsyh\

mRrj %& 1½ gks;-

2½ fnokGh] ukrkG fnukfufeRr] tkxfrd efgyk fnukfufeRr-

3½ egkikfydsP;k {ks=kr dj.;kr ;srs-

4½ gks;-

5½ gks;-

6½ izLrkfod vkgs- tkxk fuf’pr dsysyh ukgh-

7½ cktkjisB ukrkG fufeRr yko.;kps izLrkfor vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 73 gk Jh- izHkqukFk xqIrk ;kapk vkgs- rs ;kosGsl lHkkx`gkr mifLFkr ukghr

Eg.kqu R;kaP;k iz’u o mRrjkph dsoG bfro`Rrkarkr uksan dsyh tkbZy-

? iz’u Ø- 73 %& iz-Ø- 1 v½ izHkkx lferh Ø- 2 esa lar xkMxs egkjkt LoPNrk vfHk;ku ds

varxZr fdruk fdruk QUM vk;k Fkk A vkSj dkSu ls iWuy esa D;k dke gqvk gS A vkSj dkSulh ,fj;k esa

yksds’ku D;k gS \ ¼ihMCY;qMh fjiksVZ esa½

c½ lar xkMxs egkjkt LoPNrk vfHk;ku ds varxZr fdrus ¼okMZ½ iWuy vkrs gS A vkSj dksSulh lkslk;Vh

dkSulk Bsdsnkj us dke fd;k Fkk\ dke D;k Fkk\ dkSuls fMikVZesaV dk Fkk\

mRrj %& 1- v½ gj o”kZ iqjs mYgkluxj ds fy, 12 yk[k dh jk[kh dk ctsV es lekos’k fd;k tkrk gS A dkeks

dh lqph lkFk tksMh xbZ gS A

c½ lar xkMxsckck LoPNrk vfHk;ku varxZr o”kZfugk; dks.kdks.krs izHkkxkauk cf{kls feGkys gksrs ;kph ekfgrh vkjksX;

foHkkxkdMqu feGq ‘kdrs- lkoZtfud cka/kdke [kkR;kus ;k ;kstus varxZr vkrki;Zar dsysY;k dkekaph ;knh lkscr

tksMysyh vkgs- R;ke/;s dks.krs dke Bsdsnkjkps uko o fnukad ueqn vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 74 gk Jh- izHkqukFk xqIrk ;kapk vkgs- rs ;kosGsl lHkkx`gkr mifLFkr ukghr

Eg.kqu R;kaP;k iz’u o mRrjkph dsoG bfro`Rrkarkr uksan dsyh tkbZy-

? iz’u Ø- 74 %& iz-Ø- 1 v½ mYgkluxj&2 xkSy eSnku ifjlj jksM] dWEczht ‘kks #e ds ikl]

dYOgVZ ds cktq esa] dkSu ls lky esa nqdku cuk gS\ igys fdl Bsdsnkj us\

D;k lkeku jksM curs le; j[kus ds fy, cu;k Fkk\

iz-Ø- 1 c½ igys bl nqdku dk loZlk/kkj.k egklHkk esa eqn~nk dkSu ls uxjlsod us mBk;k Fkk\ D;k cgl

gqbZ vkSj egkikSjth us vkSj vk;qDr us Qk;uy tcko D;k fn;k\ ml tokc ij ;g nqdku dk;e gS D;k\

iz-Ø- 1 d½ vHkh orZeku le; esa bl ij dCtk fdldk gS vkSj D;k /kUnk pkyq gS A nqdku ij cksMZ

fdldk fdl dke ls yxk gS\ ekyd dkSu gS\

ek- lnL; Jh- yky iatkch] Jh- cPpkjke #ipankuh] Jh- dqekj vk;ykuh gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

mRrj %& 1 v½ gk eqn~nk lkoZ-cka/k- foHkkxk’kh laca/khr vkgs-

c½ lnjpk eqn~nk lkoZ-cka/k- laca/khr vkgs-

d½ Jh- gjs’k Fknkuh nqdku ekyd vkgsr rlsp nqdkukoj ^^egkjk”Vª ‘kklu iqjLdqr >q.kdk Hkkdj dsanz** vls Qyd

ykoysys vkgs- lnj fBdk.kh Hkth oMkiko /kank vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 75 gk Jh- fouksn Bkdqj ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 75 %& iz- Ø- 1 v½ xsY;k vusd o”kkZiklwu ys[kk foHkkxkr fdrh ojh”B vf/kdkjh o

dks.k dks.krs dk;Zjr vkgsr\ R;kauk dks.kdks.krs tckcnkjh lksifo.;kr vkyh vkgs\

ek- lnL; Jh- egs’k lq[kjkekuh ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

mRrj %& lkscr dk;Zdkjh vf/kdkjh o deZpkjh ;kaps uko o R;kapsdMs lksifo.;kr vkyzsyh tckcnkjh ;kph

rif’kyokj ekfgrh tksMysyh vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %& fBd vkgs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 76 gk Jh- fouksn Bkdqj ;kapk vkgs-

ek- lnL; Jh- izHkqukFk xqIrk] Jh- x.kir ,Mds ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

? iz’u Ø- 76%& iz-Ø- 2½ dks.k dks.kR;k foHkkxkr fdrh o”kkZiklqu ,dkp fBdk.kh mi vfHk;ark o

dfu”B vfHk;ark Eg.kwu dk;Zjr v’kk vf/kdk&;kaph ukos o fdrh o”kkZiklwu dk;Zjr vkgsr\ R;kauh

o”kkZHkjkr dsysY;k dkekpk vk<kok ?ks.;kr ;srks dk\

mRrj %& lkoZtfud cka/kdke foHkkxkr dk;Zjr mi vfHk;ark o dfu”B vfHk;ark ;kaph ukos o rs lnj

foHkkxkr fdrh o”kkZiklqu dk;Zjr vkgsr R;kph ekfgrh [kkyhyizek.ks%&

1- Jh- ds-ts- ikjh[k] mi&vfHk;ark ¼lkckafo½%& 28 o”ksZ

2- Jh- ch- ts- HkfVtk] mi&vfHk;ark ¼lkckafo½%& 11 o”ksZ

3- Jh- vkj-ch- f’kdsZ] mi&vfHk;ark ¼lkckafo½%&11 o”ksZ

4- Jh- ih-vkj- fMaxzstk] mi&vfHk;ark ¼lkckafo½%&27 o”ksZ

5- Jh- egs’k flrykuh] dfu”B vfHk;ark ¼lkckafo½%&18 o”ksZ

6- Jh- fot; fj>okuh] dfu”B vfHk;ark ¼lkckafo½%&8 efgus

7- Jh- lafni tk/ko] dfu”B vfHk;ark¼lkckafo½%& 4 o”ksZ

8- Jh- vfuy t;fla?kkuh] dfu”B vfHk;ark¼lkckafo½%&6 efgus

R;kauh o”kZHkjkr dsysY;k dkekpk vk<kok cSBdhP;k Lo#ikr ?ks.;kr ;srks-

ek-lnL;k Jherh uhuk ukFkkuh ;k lHkkx`gkrqu ckgsj xsY;k-

fon;qr foHkkxkr mi&vfHk;ark o dfu”B vfHk;ark Eg.kqu dk;Zjr v’kk vf/kdk&;kaph ukos o dk;Zdky

[kkyhyizek.ks vkgs-

1- Jh- vkj-,u- xaxokuh] mi&vfHk;ark ¼fo|qr½] dk;Zdky 15 o”ksZ

2- Jh- ;q-ds- ukjokuh] mi&vfHk;ark ¼LFkkiR;½] dk;Zdky 05 fnol

3- Jh- fo-vkj- xaxkjkekuh] dfu”B vfHk;ark ¼fo|qr½ o izHkkjh mi vfHk;ark ¼fo|qr½ dk;Zdky 15 o”ksZ

4- Jh- ,p-vkj- [kjkr] dfu”B vfHk;ark ¼fo|qr½ dk;Zdky 04 o”ksZ

5- Jh- ,e-Ogh- fnaMs] dfu”B vfHk;ark] ¼fo|qr½] dk;Zdky 03 o”ksZ

dsysY;k dkekapk vk<kok njo”khZ ?ks.;kr ;srks-

ek- lnL; Jh- lat; cfBtk] Jh- jke ikjokuh gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

izHkkx lferh Ø- 1 e/;s 1-Jh- Hkjr HkfVtk mi vfHk;ark lkoZ-cka/k- foHkkx izHkkx lferh Ø- 1 ;sFks o”ksZ 2002 iklqu dk;Zjr vkgsr-

2- Jh- fot; fjtokuh] dfu”B vfHk;ark lkoZ-cka/kdke foHkkx gs xsys vkB efgU;kiklqu izHkkx lferh Ø-

1 ;sFks dk;Zjr vkgsr-

3- Jh- r#.k ‘skodkuh dfu”B vfHk;ark ¼v-cka-fu-fo-½ gs xsyh nksu o”kkZiklqu izHkkx lferh Ø- 1 ;sFks

dk;Zjr vkgsr-

izHkkx lferh Ø- 2

1- Jh- vkj-ch- f’kdsZ mi vfHk;ark fnukad 2@5@2003 rs 30@11@2004 i;Zar

2- Jh- lafni tk/ko dfu”B vfHk;ark fnukad 1@4@2004 rs 15@12@2007

3- Jh- fnid <ksys] dfu”B vfHk;ark fnukad 17@5@2005 rs 15@12@2007-

lkIrkfgd vgoky ns.;kr ;sr vkgs-

fnukad 1@1@2005 rs 14@12@2007 ;k dkykko/khr izHkkx lferh Ø- 2 ;k dk;kZy;kr dk;Zjr

vlysys izHkkx vf/kdkjh o dfu”B vfHk;ark ;kaph ekfgrh [kkyhyizek.ks-

dkyo/kh uko

1- 1@1@05 rs 8@7@05 Jh- ;qojkt Hknk.ks

2- 8@7@05 rs 15@6@06 Jh- v-e- dkVs

3- 15@6@06 rs 11@7@07 Jh- jes’k dktGs

4- 11@7@07 rs 14@12@07 Jh- Ogh-vkj- xtsZ

izHkkx lferh Ø- 3 dfu”B vfHk;ark Jh- ftrq pksbZFkkuh gs fnukad 17@5@2005 iklqu dk;Zjr vkgsr-

Jh- ftrw pksbZFkkuh dfu”B vfHk;ark ;kaps okf”kZd xksifu; vgoky njo”khZ izHkkx vf/kdkjh ;kaps Lok{kjhus

lkekU; iz’kklu foHkkx eq[;ky;kr ikBfo.;kr ;srkr-

v½ fnukad 17 es] 2005 jksth izHkkx lferh Ø- 4 ph LFkkiuk dj.;kr vkyh gksrh-

1- dfu”B vfHk;ark Jh- r#.k ‘ksodkuh] fnukad 17@5@2005 rs 6@3@2006

2- dfu”B vfHk;ark Jh- v’ohuh vgqtk fnukad 27@3@2006 rs vktrkxk;r

izHkkx lferh LFkku >kY;kiklqu vn;kii;Zar ;k izHkkxkr mi vfHk;ark ;kaph use.kqd dj.;kr vkyh ukgh-

c½ gks;

Vhi%& iz-l- Ø- 4 e/khy lkoZ cka/kdke foHkkxkP;k v[kR;kjh[kkyh l/;k mi vfHk;ark ;k inkoj Jh- ih-

Mh- fMaxjstk o dfu”B vfHk;ark inkoj Jh- vfuy t;fla?kkuh dk;Zjr vlwu ;k nksUgh vf/kdk&;kaph ekfgrh

laca/khr foHkkxkdMqu miyC/k dsyh tkbZy-

ik.kh iqjoBk foHkkx izfrfu;qDrhoj dk;Zjr mi foHkkxh; vfHk;ark o ‘kk[kk vfHk;ark ;kaph ekfgrh lkscrP;k

izi=dkr tksM.;kr vkyh vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- egkikSj] ek- vk;qDr lkgsc] eyk mRrj ns.;kr vkys vkgs R;ke/;s vls

fyfgys vkgs dh] ys[kk foHkkxke/;s ys[kkiky ;akps in vn;ki fjDr vkgs- rs in dk Hkjys ukgh\ vkf.k

dkgh yksd fyfid Eg.kqu ys[kk foHkkxke/;s 15&15 o”kkZiklqu dk;Zjr vkgsr- R;kauk dk;e Lo#ih ,dkp

inkoj Bso.kkj vkgkr dk;\ Jh- gjs’k ok/kokuh 1984 iklqu fyfid Eg.kqu rsFks dk;Zjr vkgsr- 23 o”ksZ

,dkp foHkkxkr dk;Zjr vkgsr- Jherh gsek eqypankuh fyfid 1985 iklqu ,dkp foHkkxkr dk;Zjr vkgsr-

Jh- lqjs’k eqyikuh gs 1993 iklqu ,dkp foHkkxkr dk;Zjr vkgsr- ek- vk;qDr lkgsc] 15 o”kkZiklqu] 20

o”kkZiklqu] 25 o”kkZiklqu ,dkp inkoj dk;Zjr vlysY;k ;k deZpk&;kalkBh vkiY;k egkuxjikfydsr

inksUurhph ins ukghr dk;\ fyfidkauk nqljh dkgh inksUurh ukgh dk \ vlk dkgh dk;nk vkgs dk dh

,dkp foHkkxke/;s ,dkp inkoj] ,dkp Vscyoj R;k ek.klkus dke dsys ikfgts\ ex vk;qDr dk ukgh

jkgr vkeP;kdMs 20 o”kZZ\ mik;qDr dk ukgh jkgr 20&20 o”kZ vki.kkdMs\ ys[kk foHkkxkr ikfgys rj

rsFks dq.kh 10 o”kZkiklqu] 15 o”kZkiklqu 20 o”kZkiklqu dkes djr vlY;kps fnlqu ;sr vkgsr- ;kps dkj.k

dk;\

ek- lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh] Jh- yky iatkch] Jh- jke ikjokuh ;kauh

lHkkx`gkr iqu% izos’k dsyk-

Jh- v’kksd ckxs’oj¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu; egkikSjth] lUekufu; lnL; Jh-

fouksn Bkdqj ;kauh tks iz’u fopkjyk vkgs] R;kuqlkj ts deZpkjh ,dkp fBdk.kh rhu o”kkZis{kk tkLr

dkyko/khiklqu dk;Zjr vlrhy R;kaph cnyh dj.;kps ‘kklukps /kksj.k vkgs vkf.k ‘kklukps /kksj.k

vkiY;koj ca/kudkjd vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ex gs deZpkjh 20&20 o”kkZiklqu ,dkp fBdk.kh dk vkgsr\ 20 o”kZ] 23 o”kZ

,dkp [kqphZoj clysys vkgsr- Eg.ktsp ;kpk vFkZ ;kaph rsFks eDrsnkjh pkyrs- rs vkiY;k ethZus dkes

djrkr- Eg.kts ;k deZpk&;kaP;k gkrh R;k foHkkxkph ul vkf.k ul vkgs- rs vkiY;k ethZus rks foHkkx

pkyforkr dk;\

Jh- v’kksd ckxs’oj¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu; egkikSjth] lUekufu; lnL;kus tks

eqn~nk mifLFkr dsysyk vkgs] lnjP;k eqn~n;kckcr ek- vk;qDr lkgsckacjkscj ppkZ d#u cnyh izLrkfor

dj.;kr ;sbZy-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&vk;qDr lkgsc] ts rkaf=d vf/kdkjh fdaok deZpkjh vkgsr tls dh dfu”B

vfHk;ark] oSn;dh; vf/kdkjh ;kaP;k vki.k cnY;k d# ‘kdrks dk;\

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- egkikSjth] 1982 iklqu gs deZpkjh ,dkp Vscyoj dke djr vkgsr-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&,d&,d deZpkjh 28&28 o”kkZiklqu ,dkp fBdk.kh dke djr vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&vkrk 2007 gs o”kZ pkyq vkgs- vkrki;Zar rs deZpkjh ,dkp fBdk.kh dkes djr

vkgsr vls dk\

Jh- v’kksd ckxs’oj¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu; egkikSjth] lnjpk tks eqn~nk vkgs

R;kckcrhr fu;e riklqu R;kizek.ks dk;Zokgh dsyh tkbZy-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&dk;Zokgh d/kh i;Zar gksbZy\

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&fu;e dk; Eg.krks\ rhu o”kkZuarj cnyh djk;ph vlk vkiY;k dk;n;kr

fu;e vkgs uk\

Jh- v’kksd ckxs’oj¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu; egkikSjth] lUekufu; lnL; Jh-

eksgu lk/kokuh ;kauh vkrk tks eqn~nk mifLFkr dsyk dh] th rkaf=d ins vkgsr tls dfu”B vfHk;ark o

oSn;dh; vkjksX; vf/kdkjh ;kaP;k ckcrhrhy o ys[kk foHkkxkrhy deZpk&;kaps cnyh lanHkkZr ‘kklukps

vkns’k o dqBY;k fu;ekuqlkj cnyh dj.ks ‘kD; vkgs gs loZ riklqu fu;ekuqlkj R;kaP;k cnY;k dj.;kr

;srhy- R;kckcrhr rkRdkG vk;qDr lkgsckauk izLrko lknj dj.;kr ;sbZy-

LknL; Jh- fouksn Bkdqj %&ts fyfid vkgsr\

Jh- v’kksd ckxs’oj¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&gks;] gks;- R;klkBhp fu;ekuqlkj EgVys vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&izHkkx lferhe/;s dfu”B vfHk;aR;kaph th use.kqd dj.;kr vkyh vkgs R;k

vfHk;aR;kaps R;k fBdk.kh dk; dke vkgs\ rs dk; dke djrkr\ xsys pkj&ikp o”kZ rs yksd rsFks dkekl

vkgsr-

Jh- ch- lqanjs’oju ¼’kgj vfHk;ark½ %&lUekufu; egkikSjth] dfu”B vfHk;ark izHkkx lferhe/;s clqu fVIi.kh

oxSjs lknj djrkr R;kpcjkscj izkdyus r;kj djrkr- o T;k fBdk.kh fodkl dkes pkyq vkgsr R;k

fBdk.kh i;Zos{k.k djrkr-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&fodkl dkes pkyq vlysY;k fBdk.kh tkoqu dfu”B vfHk;ark igk.kh djrp

ukghr- QDr dks.kR;k fBdk.kh cka/kdke pkyq vkgs] IykLVjps dke pkyq vkgs R;kpk rikl dk<qu R;k

fBdk.kh QDr rs yksd tkrkr- ,d ,d dfu”B vfHk;ark ikp&ikp] lgk&lgk o”kkZiklqu ,dsd izHkkx

lferhe/;s dk;Zjr vkgs- ikp&ikp o”kZ R;kauk ,dkp fBdk.kh dk Bsoys vkgs\ lkoZtfud cka/kdke

foHkkxke/khy dfu”B vfHk;ark Lora=i.ks igk.kh djrkr vkf.k izHkkx lferhrhy dfu”B vfHk;ark Lora=i.ks

igk.kh djrkr- vki.k dks.kR;k foHkkxkrQsZ mRrj nsr vkgkr\ lkoZtfud cka/kdke foHkkxkckcrhr dh

izHkkx lferhckcrhr\

Jh- ch- lqanjs’oju ¼’kgj vfHk;ark½ %&tsFki;Zar dfu”B vfHk;ark ;kapk laca/k vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&nksu&nksu fBdk.kh dfu”B vfHk;ars o mivfHk;ars clysys vlrkr- ,d vkiY;k

lkoZtfud cka/kdke foHkkxkr o nqljs izHkkx lfeR;ke/;s-

Jh- ch- lqanjs’oju ¼’kgj vfHk;ark½ %&;k yksdkauk [kqi dke vlrs- vktdky ekfgrh vf/kdkjkUo;s

ekxfo.;kr vkysY;k ekfgrhckcrps Qkj eksB;k izek.kkoj dke vlrs- R;kpcjkscj fVIi.kh lknj dj.ks]

izkdyus r;kj dj.ks] fodkl dkekaph igk.kh dj.ks- v’kh cjhp’kh dkes vlrkr-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %& lkgsc] vki.k dk; Eg.kr vkgkr rs ekÖ;k y{kkr ;sr ukgh-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&vk;qDr lkgsc] vki.k mRrj n;k- ‘kgj vfHk;ark mRrj nsoq ‘kdr ukghr-

;klkBh ,drj vki.k mRrj n;k fdaok T;kl ;kckcrhrhy Kku vkgs R;kl mRrj ns.;kl lkaxk-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&lUekufu; egkikSjth] ‘kgj vfHk;ark tj mRrj nsoq ‘kdr ulrhy rj dk;Zdkjh

vfHk;ark Jh- lq[kjkekuh ;kauk mRrj ns.;klkBh cksyok- dkj.k rs ;k egkuxjikfydsr c&;kp o”kkZaiklqu

dke djr vkgsr- ‘kgj vfHk;ark gs ufou vkgsr rs tj egklHksr lnL;kaP;k iz’ukauk cjkscj mRrj nsoq

‘kdr ulrhy rj Jh- lq[kjkekuh ;kauk cksyok uk\ dkj.k Jh- lq[kjkekuh ;kauk lsokfuo`Rr gksrk gksrkauk

vkEgkayk R;kauk dkgh vkgsjgh n;k;pk vkgs- rs vkrk lsokfuo`Rr gks.kkj vkgsr- rj R;kauk cksyok uk\

lnL; Jh- fd’kksj tX;klh %&ek- egkikSjth] vk;qDrka lkgsckauarj nql&;k Øekadkps in ‘kgj vfHk;ark ;kaps

vlrs- ‘kgj vfHk;ark ;kauh lHkkx`gkr mRrjs ns.;klkBh r;kj gksoqu ;ko;kl ikfgts- rs mRrj ns.;kl leFkZ

ulrkaukgh vki.k R;kaph cnyhgh djr ukghr- izR;sd osGsl rs lHkkx`gkr mRrj nsoq ‘kdr ukghr-

T;kP;koj laiq.kZ ‘kgjkph tckcnkjh vkgs- izR;sd osGsl mRrj ns.;klkBh vki.k Jh- lq[kjkekuh ;kauk

cksyork- Jh- lq[kjkekuh 31 rkj[ksyk lsokfuo`Rr gksr vkgsr- R;kaurj dks.k mRrj nsbZy\

Jh- lq[kjkekuh¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark½%&ek- egkikSjth] ek- vk;qDr lkgsc] ek- lnL;] Jh- fouksn Bkdqj

;kauh tks iz’u fopkjyk vkgs R;kckcrhr lkoZtfud cka/kdke foHkkxk rQsZ vkEgh mRrj fnysys vkgs-

mivfHk;ark R;kuarj dfu”B vfHk;ark ;kaP;k osGksosGh foHkkxkrQsZ cnY;k dsY;k tkrkr- izHkkx lferh Ø- 1

rs 4 e/;s R;kaP;k cnY;k dsY;k tkrkr-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ekÖ;k iz’ukyk mRrj fnys vkgs izHkkx lferh LFkkiu >kY;kiklqu vkti;Zar ;k

izHkkx lferhr mi vfHk;ark ;kaph use.kqd >kysyh ukgh-

Jh- lq[kjkekuh¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark½%&lkoZtfud cka/kdke foHkkxk’kh laca/khr tks iz’u vkgs R;kckcrhr eh

mRrj fnys vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek>k iz’u izHkkx lferh vkf.k lkoZtfud cka/kdke foHkkx ;k nksUgh foHkkxka’kh

laca/khr vkgs-

Jh- lq[kjkekuh¼iz- dk;Zdkjh vfHk;ark½%&lkoZtfud cka/kdke foHkkxk’kh laca/khr vkiyk tso<k iz’u vkgs

R;kps mRrj ns.;kr vkysys vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %& izHkkx lferh LFkkiu >kY;kiklqu izHkkx lferh Ø- 4 ;sFks vkti;Zar mi

vfHk;ark ;kaph use.kqd >kysyh ukgh-

Jh- v’kksd ckxs’oj¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&izHkkx lferhe/;s ts vfHk;ars dk;Zjr vkgsr

R;ke/;s dfu”B vfHk;ark gs in vukf/kd`r cka/kdkes fu;a=hr dj.;klkBh dk;Zjr vkgs- ckdhps ts

mivfHk;ark eq[;ky;ke/;s dk;Zjr vkgsr R;kaph lkoZtfud cka/kdke foHkkxkus izHkkx lferhe/;s use.kqd

dsysyh vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&vkiY;k vktqcktqP;k egkuxjikfydkae/;s Eg.ktsp dY;k.k&Bk.ks oxSjs

egkikfydkae/;s izHkkx lferh dk;kZy;kae/;s mi vfHk;aR;kaps in vkgs- frFks R;k inkoj vf/kdkjh dk;Zjr

vkgsr- vkiY;kdMs rs ukghr R;kps dkj.k dk;\ vkiY;kdMs ek.kls ukghr dh dkes ukghr\ izHkkx

lferhph LFkkiuk dk >kyh\ egkuxjikfydsP;k dkekps fodsanzhdj.k dj.;klkBh yksdkauk yksdkaP;k

lks;hlkBh >kyh vkgs uk\ rj ex R;k fBdk.kh mi vfHk;ark gs in dk ukgh\ rsFks in vkgs ijarq R;k

inkoj use.kqd dk dsyh ukghr\ dY;k.k egkuxjikfydse/khy izHkkx lferhe/;s mi vfHk;aR;kps in vkgs-

vkiY;kdMs rs dk ukgh\ ;k iz’ukP;k mRrjkr fyfgys vkgs dh] mi vfHk;aR;kph use.kqd dj.;kr vkysyh

ukgh rh dk dj.;kr vkyh ukgh\

Jh- v’kksd ckxs’oj¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu; egkikSjth] lUekufu; lnL; Jh-

fouksn Bkdqj ;kauh iz’u fopkjyk vkgs dh izHkkx lferhe/;s mi vfHk;ark dk dk;Zjr ukgh\ R;kckcrhr eh

lkaxq bfPNrks dh] l/;k vkiY;kdMs th vkLFkkiuk vkgs R;k vkLFkkiuse/;s izHkkx lferhlkBh mi vfHk;ark gs

in vn;kii;Zar fuekZ.k dsysys ukgh- rlk izLrko ‘kklukdMs ikBfoysyk vkgs- rks izLrko eatqj >kY;kuarj

R;k fBdk.kh R;k inkoj use.kqd dj.;kr ;sbZy-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh%&ek- egkikSjth] ek- vk;qDr] lfpo o vkeps loZ lnL;] Jh- fouksn Bkdqj

;kauh fopkjysY;k ;k iz’ukckcrhr ts mRrj fnys tkr vkgs R;kcn~ny eyk [kqip nq%[k gksr vkgs dkj.k dh]

vf/kdk&;kaps vkilke/;s ts leUo; vlys ikfgts rs ukgh- izHkkx vf/kdk&;kauh ys[kh mRrj fnys vkgs-

ek= egklHkse/;s mRrj ns.;klkBh O;klfiBkoj ‘kgj vfHk;ark ;kauk rlsp dk;Zdkjh vfHk;ark ;kauk cksykoys

tkr vkgs- T;k vf/kdk&;kus iz’ukps ys[kh mRrj fnys vkgs rks vf/kdkjh mRrj ns.;klkBh egklHkse/;s

mifLFkr dk ukgh\ vkrk lHkkx`gkr gs ts dke pkyys vkgs R;ko#u vls okVrs dh vkEgh lHkkx`gkr ukgh

rj dqBY;krjh ePNh ekdsZVe/;s clyks vkgksr vls okVrs- v’kk izdkjs tj iz’kklu pkyr vlsy rj

vkEgh T;k dkgh lwpuk dsY;k vkgsr R;kaph vaeyctko.kh gksbZy fdaok ukgh ;kph eyk [kk=h okVr ukgh-

dkj.k dh usgeh vls gksrs dh lnL;kus iz’u fopkjyk] vki.k R;kph uksan ?ksryh- vf/kdkjh O;klfiBkoj

vkys vkf.k mRrj nsoqu fu?kqu xsys- ijarq izR;{kkr dk;Zokgh dkghp gksr ukgh- vktps gs okrkoj.k ikgwu

vls okVr vkgs dh vf/kdk&;kae/;s leUo; ukgh- ;klkBh ek- egkikSajkauk ek>h ,d fouarh jkfgy dh]

;s.kk&;k egklHkse/;s vls gksow u;s ;kckcr vki.k vkns’k n;kosr- o iz’ukps tks dks.kh vf/kdkjh ys[kh

mRrj nsr vlsy R;kusp mRrj ns.;klkBh ;sFks mifLFkr jkfgys ikfgts- mRrj ns.;klkBh vki.k ‘kgj vfHk;ark

;kauk cksyorkr ijarq rs mRrj nsoq ‘kdr ukghr- R;kuarj vki.k dk;Zdkjh vfHk;aR;kauk cksykork- rs tj

mRrj nsoq ‘kdys ukgh rj Eg.kky uxjjpukdkjkauk cksyok- vkf.k rsfg mRrj nsoq ‘kdys ukgh rj dfUk”B

vfHk;arkauk cksyok- gh th izFkk vkgs rh ;ksX; ukgh- ;klkBh ek>h vki.kkal fouarh vkgs dh] iz’ukps tks

dks.kh vf/kdkjh ys[kh mRrj nsr vlsy R;kusp R;k iz’ukps mRrj ns.;klkBh egklHksr mifLFkr jkfgys ikfgts-

vkf.k rs tj mifLFkr jkgq ‘kdr ulrhy rj vk;qDrkauh lek/kkudkjd vls mRrj fnys ikfgts- v/;kZ

rklkiklqu ,dp iz’ukoj ppkZ pkyq vkgs- ,d vf/kdkjh mRrj ns.;kl ;srks rks tkrks nqljk ;srks uarj frljk

;srks vls pkyq vkgs- ;ko#u vls okVrs dh] vki.k lHkkx`gkr clysyks ukghr- vf/kdkjh vki.kk lokZaph

osG O;FkZ ?kkyor vkgsr- ;klkBh ek>h vki.kkal fouarh vkgs dh ;s.kk&;k egklHksr vls gksow u;s-

;klkBh iz’ukps tks vf/kdkjh ys[kh mRrj nsr vlsy R;kusp egklHksr mRrj ns.;klkBh mifLFkr vlys

ikfgts-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&ek- egkikSjth] ek- vk;qDr lkgsc] ek>k iz’u FkksMklk osxGk vkgs- lQkbZ

ckcrhr ekÖ;kdMs c&;kp’kk rØkjh vkysY;k vkgsr o ;sr vkgsr- e/;arjh [kkMkcnyh lQkbZ

dkexkjkackcr y{kos/kh lwpuk fnyh gksrh- izR;sd izHkkxklkBh ts 5 lQkbZ dkexkj fnysys gksrs rs can dk

dj.;kr vkys\ R;k yksdkauh dkes dsyh vkgsr- R;k dkexkjakuk vn;kii;Zar ixkj lq/nk feGkysyk ukgh-

;kckcrhr mRrj fnys rj cjs gksbZy-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu; egkikSjth] fnokGhP;k l.kkP;k

osGsl rkrMhP;k lQkbZ dkeklkBh vki.k izR;sd izHkkxke/;s 5 lQkbZ dkexkjkaph use.kqd dsyh gksrh- [kkMk

cnyh lQkbZ dkekxkjkapk tks izLrko vkgs rks ek- vk;qDr egksn;kadMs lknj dj.;kar vkysyk vkgs- R;koj

fu.kZ; >kY;kuarj iqUgk lQkbZ dkexkjkaph use.kqd dj.;kckcrhr fu.kZ; ?ks.;kr ;sbZy- rlsp R;kauk tj ixkj

fnysyk ulsy rj rks ns.;kckcrhr ,d nksu fnolkr dk;Zokgh dj.;kr ;sbZy-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 77 gk Jherh lafxrk daMkjs ;kapk vkgs- ;kosGsl dnkfpr R;k lHkkx`gkr

mifLFkr ukghr- R;keqGs R;kaP;k iz’u o mRrjkph bfro`Rrkarkr dsoG uksan dsyh tkbZy-

ek- lnL;k Jherh ‘kdqaryk ikVhy ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

? iz’u Ø- 77%& mYgkluxj egkuxjikfydk okMZ Øekad 04 ;sFks lkQ lQkbZpk vHkko tk.kor

vkgs- lkQlQkbZ ckcr egkikfydk iz’kklukcjkscj fnukad 19@5@2007 o 27@7@2007 jksth

i=O;ogkj d#u] iz’kklukps y{k os/k.;kpk iz;Ru dsyk vkgs- ijarw iz’kklukus ek>s i=kaph n[ky u ?ksrY;kus

lkQlQkbZ dj.;kr vkysyh ukgh- R;keqGs okMkZrhy lkQlQkbZph leL;k xaHkhj cuyh vkgs- ;sfFky

ukY;k] ukys] ‘kkSpky;s ;kaph voLFkk n;uh; o fcdV cuyh vkgs- lkQlQkbZpk ckstokjk mMkyk vkgs-

loZ= dp&;kps f<x lkpys vkgsr- ukY;k] ukys] ‘kkSpky;s ?kk.khps o nqxZa/khps lkezkT; cuys vkgsr- ;keqGs

okMkZrhy ukxjhd =Lr >kys vkgsr- R;kauk ukgd vMh vMp.kh o leL;kauk lkeksjs tkos ykxr vlY;kus

ekÖ;kdMs okjaokj rØkjh djhr vkgsr- okMZ Ø- 4 e/khy lkQlQkbZ ckcr egkikfydsP;k vkjksX; foHkkxkus

dk; mik;;kstuk dsyh ;kckcr egklHksr ppkZ gksowu [kqyklk gks.kl o ekfgrh feG.ksl fouarh-

mRrj %& ek- lafxrk daMkjs] uxjlsfodk ;kaps fnukad 19@5@2007 o 27@7@2007 jksth izkIr >kysY;k

i=kuqlkj ‘kkSpky;kaph lQkbZ o nq#Lrh dj.ksckcr dGfoys gksrs- R;kuqlkj izHkkx Ø- 4 o 5 e/khy

‘kkSpky;kaph lQkbZ laca/khrkadMwu d#u ?ks.;kr vkyh vlwu T;k fBdk.kh nq#Lrh dj.;kph vko’;drk vkgs-

R;kph ikg.khd#u nqq#Lrh dj.ksckcr lkoZtfud cka/kdke foHkkxkl lknj dj.;kr vkys gksrs- R;kuqlkj

laca/khr foHkkxkdMqu bZLVhesV cuowu iq<hy dk;Zokgh lq# vlY;kps bdMhy foHkkxkl dGfoys vkgs-

rlsp izHkkx Ø- 4 e/kqu ukY;k] xVkjh] ‘kkSpky;s fu;feri.ks lkQ dsY;k tkrkr- dpjk mpy.ksckcrP;k

rØkjhaps fuokj.k osGksosGh dj.;kr ;srs-

egkikfydk lfpo %& iz’u Ø- 78 gk Jh- jfoanz ckxqy ;kapk vlwu rks iz’u ukdkj.;kra vkyk vkgs-

iz’u Ø- 79 gk Jh- eksgu lk/kokuh ;kapk vkgs-

? iz’u Ø- 79 %& 1- egkikfydsps cks/kfpUg ¼eksuksxzke½ gs [kktxh vFkok egkikfydsP;k okgukoj

okij.;kph vuqerh egkikfydk fu;ekUo;s dks.kkdks.kkl vkgs\ ;kph lfoLrj ekfgrh feGkoh-

2- egkikfydsps cks/kfpUg ¼eksuksxzke½ gs okgukoj okij.;kph vuqerh vlysyh O;Drh lnj okgukpk okij

egkikfydk fu;ekUo;s dks.kdks.kR;k dkj.kkalkBh d# ‘kdrs\ ;kckcr lfoLrj ekfgrh feGkoh-

mRrj %& 1- egkikfydsps cks/k fpUg ¼eksuksxzke½ okij.ksckcr egkikfydsrQsZ Lora= fu;ekoyh r;kj dj.;kr

vkysyh ukgh- rlsp egkikfydsps cks/k fpUg uksan.kh dj.ks vko’;d vkgs- ijarw rh izfØ;k vn;ki iw.kZ

dj.;kr vkysyh ukgh- rksi;Zar dks.kkykgh vkiY;k xkMhoj cks/k fpUg ykork ;s.kkj ukgh- cks/k fpUgkph

uksan.kh >kY;kuarj R;kpk okij fu;ekoyh uqlkj djrk ;sbZy-

2- ojhyizek.ks-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%& ek- egkikSjth o vk;qDr lkgsc] eh vlk iz’u fopkjyk vkgs dh]

egkuxjikfydsps ts cks/kfpUg vkgs] rs dks.k dks.krs vf/kdkjh o fuoMwu vkysys lnL; vkiY;k okgukoj

ykoq ‘kdrkr\ ;kckcrhr ts mRrj fnys vkgs R;kuqlkj vls letrs dh] ;kckcrhr dks.krsgh mi fo/kh

r;kj dj.;kr vkysys ukghr rlsp dq.khgh egkikfydsps cks/k fpUg vkiY;k okgukoj ykoq ‘kdr ukghr-

eh vki.kkal ,d mnkgj.k nsrks izHkkx Ø- 67 e/kqu fuoMqwu vkysys lnL; Jh- Hkkjr xaxks=h rs vkiY;k

okgukoj egkikfydsps cks/kfpUg ykowu fQjrkr- rj R;kckcrhr vki.k R;koj dk; dkjokbZ djky\

okgukoj egkikfydsps cks/kfpUg yko.;klkBh vki.k ek- egkikSjkauk] mi&egkikSjkauk] vk;qDrkauk ijokuxh nsr

ulrkauk o R;kckcrhr dks.krsgh mi fo/kh r;kj dsysys ulrkauk ,d uxjlsod egkikfydsps cks/kfpUg

vkiY;k okgukoj ykoqu rks dlk fQjr vkgs\ ;kckcrhr mRrj n;k fdaok T;k vf/kdk&;kus ;k iz’ukps

mRrj fnys vkgs R;kl O;klfiBkoj cksyok-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu; egkikSjth] lUekufu; lnL;kus tks

iz’u fopkjyk vkgs] R;kuqlkj egkikfydsps cks/kfpUg okij.;kckcrhr vn;kii;Zar dks.krsgh mifo/kh r;kj

dj.;kr vkysys ukghr- ;klkBh rs dks.kh okijys ikfgts vkf.k dks.kh okijys ukgh ikfgts ;kckcrhr vn;ki

fu.kZ; >kysyk ukgh- vkrkp R;kauh ts ,d mnkgj.k fun’kZukl vk.qku fnys dh veqd ,d uxjlsod

egkikfydsps cks/kfpUg vkiY;k okgukoj ykoqu fQjr vkgs rj R;kckcrhr R;kauk ;ksX; R;k lwpuk fnY;k

tkrhy-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ts egkikfydsps cks/kfpUg okijr vkgsr R;kaP;koj vki.k dk; dkjokbZ djky\

mRrjke/;s rj vls fyfgys vkgs dh] cks/kfpUgkpk dks.khgh okij d# ‘kdr ukgh-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&ek- egkikSjth] tksi;Zar mifo/kh r;kj gksr

ukghr rksi;Zar ;kckcrhr dkjokbZ dj.ks mfpr gks.kkj ukgh- ts lnL; egkikfydsps cks/kfpUg okijr vkgsr

R;kauh rs oki# u;s vls R;kauk lwfpr dsys tkbZy-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&orZekui=ke/;s eh vls okpys vkgs dh] Bk.ks egkuxjikfydse/;s egkikfydsps

cks/kfpUg vkiY;k okgukoj yko.;klkBh ek- egkikSj] mi&egkikSj vkf.k vk;qDr ;kauk ijokuxh vkgs- vU;

dq.kkl ;kdkeh ijokuxh ukgh- rj Bk.ks egkuxjikfydk egkjk”Vªkiklqu osxGh vkgs dk\ vki.k Eg.krk dh]

vki.k mifo/kh r;kj dsys ukghr- Bk.ks egkuxjikfydsr ;kckcr mi fo/kh r;kj dsys vkgsr Eg.kqup rj

;kckcrhr vk;qDrkauh mRrj fnys vkgs uk\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu; egkikSjth] ;kckcrhr Bk.ks

egkuxjikfydk] dY;k.k egkuxjikfydk rlsp uoh eqacbZ egkuxjikfydk ;kapsdMqu vkB fnolke/;s ekfgrh

?ksryh tkbZy- o ;ksX; th dk;Zokgh vlsy rh dsyh tkbZy-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&tks lnL; egkikfydsps cks/kfpUg okijr vkgs R;kP;koj dkjokbZ dj.;kr

;koh-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%& lUekufu; egkikSjth] lHkkx`g usR;kauh vkrk tks iz’u fopkjyk vkgs dh]

egkikfydsps ts cks/kfpUg vkgs rs QDr ek- egkikSj] mi&egkikSj o vk;qDr lkgsc] gsp vkiY;k okgukoj

ykoq ‘kdrkr- vU; dq.khgh egkikfydsps cks/kfpUg vkiY;k okgukoj ykoq ‘kdr ukghr- ;kckcrhr eh

lkaxq bfPNrks dh] mYgkluxj egkuxjikfydse/;s tsOgk ,[kknk mesnokj egkikfydk lnL; Eg.kqu fuoMwu

;srks] o rks tsOgk dsOgk vkiY;k ‘kgjkrqu okgukus ckgsj tkrks] R;kosGsl ;nkdnkfpr tj dkgh nq?kZVuk ?kMyh

rj dk; dj.kkj\ rs dks.k gksrs gs dls ekfgr iMsy\ ;klkBh egkikfydsps cks/kfpUg tj okgukoj ykoysys

vlsy rj rks egkikfydk lnL; vkgs ,o<s rjh ekfgr iMsy- ;kckcrhr vls lakx.;kr vkys vkgs dh]

Bk.ks egkuxjikfydsus mifo/kh r;kj dsys vkgsr fdaok ukghr ijarq gs mYgkluxj vkgs] gh mYgkluxj

egkuxjikfydk vkgs- vkrk ;kpkp fopkj djk dh] Bk.ks egkuxjikfydsl uxjlsodkl fdrh eku/ku

feGrs\ o mYgkluxje/;s uxjlsodkauk fdrh eku/ku feGrs\ ;kdMs dq.kkps y{k tkr ukgh- letk]

;sfFky dkgh uxjlsod lgyhyk oxSjs dqBs tkr vlrhy vkf.k R;kaP;k okgukyk tj dqBs vi?kkr oxSjs

>kyk-----

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&vksG[ki= fnysys vkgs-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&eh cksyr vkgs] eyk cksyq n;k R;kuarj vki.k cksyk- egkikfydsps cks/kfpUg

okij.;ke/;s xSj dkgh ukgh- loZ lUekufu; lnL;kaP;k orhus fouarhiqoZd eh vls lakxrks dh] ;ke/;s xSj

dkgh ukgh- ;ke/;s xSjQk;nk ?ks.;kpk iz’u ukgh- letk] Jh-ch-ch- eksjs gs lnL; vkgsr ijarq rs tj mi

vk;qDr fdaok ,[kkn;k lferhps lHkkirh vlk okgukoj Qyd ykoqu fQjr vlrhy rj rks dk;ns’khj xqUgk

vkgs- rlk Qyd ykork dkek u;s- tj eh ekÖ;k okgukoj Jh-ch-ch- eksjs uxjlsod mYgkluxj

egkuxjikfydk vlk Qyd ykoyk rj R;kr xSj dk;\ vktP;k lHkse/;s vkiys ts vk;qDr lkgsc vkgsr]

R;kauk lq/nk eh lkaxq bfPNrks dh] ;kckcrhr vki.k dk; mifo/kh ikgq bfPNrkr\ ts fuoMqu vkys vkgsr rs

egkikfydk lnL; vkgsr- R;kapk rj gDd vkgs R;kauh egkikfydsps cks/kfpUg okgukoj ykoys ikfgts- loZ

lnL;kaP;k orhus Jh- eksgu lk/kokuh ;kauk fouarh vkgs dh R;kauh vkiyk iz’u ekxs ?;kok o lkaxkos dh

okgukoj egkikfydsps cks/kfpUg yko.;klkBh ijokuxh n;koh fdaok ukgh\ ijokuxh ukgh fnyh rjh vkEgh

vkeP;k okgukoj egkikfydsps cks/kfpUg yko.kkjp\ dk; dkjokbZ dj.kkj\ T;kauh mYgkluxj

egkuxjikfydspk lR;kuk’k dsyk vkgs] R;kaP;koj dkgh dkjokbZ dsyh tkr ukgh- o vkEgh lnL; Eg.kqu

fuoMqu ;srks vkf.k okgukoj egkikfydsps cks/kfpUg ykorks rj Eg.ks dkjokbZ djk- gk dks.krk U;k; vkgs\

okgukoj egkikfydsps cks/kfpUg yko.ks gk dkgh xqUgk vkgs\ vkeP;k lUekufu; lHkkx`g usR;kus rjh gk iz’u

fopkjko;kl udks gksrk-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&eyk dkgh gjdr ukgh- ;kckcrhr egkjk”Vª ‘kklukus mifo/kh r;kj dsys

vkgsr- tsOgk ‘kklu mifo/kh r;kj djrs rsOgk rs lokZalkBh r;kj djrs-

lnL; Jh- ch-ch-eksjs %&rj ex ,Sdqu ?;k- ;kdkeh mifo/kh r;kj dj.;kps vki.k cksyr vlky rj vkeps

lUekufu; lnL; Jh- fouksn Bkdqj ;kauh fopkjysY;k iz’ukuqlkj eh lkaxq bfPNrks dh] ;k egkikfydsr ,d

f’kikbZ ,dkp fBdk.kh 18&18 o”kZ dk;Zjr jkgrks- nql&;k f’kik;kus R;kP;kdMqu R;kckcrhr f’kdys ikfgts-

,d fyfid 20&20 o”kZ ,dk foHkkxkr dk;Zjr jkgrks- rks tj vkod fdaok tkod ckjuh’khps dke djr

vlsy rj 20 o”kZ rks rsp dke djr jkgrks] nql&;k fyfidkus lq/nk rs dke f’kdys ikfgts- ;kauh mifo/kh

r;kj dsys vkgsr dh rhu o”kZ ,dk foHkkxkr dk;Zjr vlysY;k ‘kklfd; deZpk&;kph nql&;k foHkkxkr

cnyh >kyh ikfgts- ijarq rls gksr ukgh- dk; gs mifo/khr ukgh\ R;kckcrhr vkeps lHkkx`g usrk dkgh

cksyr ukghr- ;klkBh lokZaP;k orhus lHkkx`g usR;kauk vkEgh fouarh d# dh] vki.k gk iz’u ekxs ?;k-

T;k dq.kkyk vkiY;k okgukoj egkikfydsps cks/kfpUg ykok;ps vkgs rs ykoq n;k-

egkikfydk lfpo %&fBd vkgs\ iz’uksRrjkpk dkyko/kh laiyk-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- egkikSjth] o vk;qDr lkgsc] vkiY;k egkuxjikfydsps vk;qDr Jh- lehj

mUgkGs lkgsc o fon;qr foHkkxkps dk;Zdkjh vfHk;ark Jh- eqds’k vk;ykuh lkgsc gs iq.ks ;sFks xsys vkgsr-

mtkZ O;oLFkkiu o lao/kZuk varxZr jkT;Lrjh; f}rh; iqjLdkjklkBh vkiY;k egkikfydsph fuoM >kyh vkgs-

;klkBh vkEgh laiq.kZ lHkkx`gkP;k orhus R;kaps vfHkuanu d# bfPNrks- R;klkBh lokZauh mHks jkgwu R;kauk

ekuoanuk n;koh-

lnL; Jh- iz’kkar /kkaMs %&mHks jgk- lUeku djk- fon;qr foHkkxkph dkjfdnZ o R;kaps dk;Z mRd`”V

vlY;keqGs vkiY;k mYgkluxj egkuxjikfydsyk f}rh; Øekadkps ikfjrksf”kd feGkysys vkgs-

;kosGh lHkkx`gkr mifLFkr vlysY;k loZ ikfydk lnL;kauh vf/kdk&;kauh mHks jkgqu R;kaP;k dk;kZl

ekuoanuk fnyh-

lnL; Jh- teuknkl iqjLokuh %&ek- egkikSj egksn;k] mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fon;qr foHkkxkus]

fotsph cpr d’kh djkoh ;kckcrpk lu 2003&04] 2004&05] 2005&06 ;k o”kkZapk izLrko r;kj

d#u egkforj.k daiuhdMs ikBfoyk gksrk- R;kps R;kauh voyksdu dsY;kuarj R;kauk rks izLrko vfr’k;

pkaxyk okVyk- vkf.k R;keqGs ‘kklukP;k orhus mYgkluxj egkuxjikfydsl jkT;Lrjh; f}rh; ikjhrksf”kd

izkIr >kys vkgs- vkf.k rs fLodkj.;klkBh ek- vk;qDr Jh- lehj mUgkGsth o fon;qr foHkkxkps dk;Zdkjh

vfHk;ark Jh- eqds’k vk;ykuhth iq.ks ;sFks xsys vkgsr- rsFks ek- mtkZea=h@ vikjaikfjd mtkZea=h egksn;kaP;k

gLrs ikjhrksf”kd feG.kkj vkgs- v’kk ;k vkuankP;k izlaxh Jh- eqds’k vk;ykuh o R;kaP;k foHkkxkrhy loZ

vf/kdkjh o deZpk&;kaps eh gkfnZd vfHkuanu d# bfPNrks- R;kpcjkscj R;kauh ;kiq<s lq/nk vkiY;k

egkuxjikfydslkBh] jkT;klkBh o jk”VªklkBh vlsp dk;Z djkos v’kh ‘kqHkdkeuk nsrks- R;kpcjkscj vkeP;k

vU; foHkkxkrhy ts vf/kdkjh ;sFks mifLFkr vkgsr R;krhy lfpo dk;kZy;kl Hkkjrh; ekud la?kkdMqu

vk;,lvks gs ekukadu izkIr >kys vkgs- R;keqGs lq/nk vkeP;k mYgkluxj egkuxjikfydsP;k ukoykSdhdkr

Hkj iMyh vkgs- R;kpcjkscj lkoZtfud cka/kdke foHkkx] uxjjpuk foHkkx] vkjksX; foHkkx ;kauh lq/nk

v’kkp izdkjps pkaxys dk;Z djkos ts.ksd#u vkiY;k egkuxjikfydsps loZ= ukoykSfdd Ogkos- /kU;okn A

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%& lUekufu; egkikSjth] vkiY;k fon;qr foHkkxkps dkedkt ikgwu jkT;Lrjh; f}rh;

ikjhrksf”kd vki.kkal tkfgj dsys vkgs gh Qkj vkuankph xks”V vkgs- vkf.k Eg.kqu ;k lHkkx`gke/;s R;kaps

dkSrqd rj >kysp] vfHkuanukpk Bjko >kyk- ijarq eh vlsgh ;k lHkkx`gkl lkaxq bfPNrks dh] Jh- vk;ykuh

lkgsckauk ‘kky vkf.k JhQG nsoqu R;kapk egkikfydsrQsZ ;Fkksfpr ukxjh lRdkj dsyk ikfgts- dkj.k v’kk

vf/kdk&;kP;k dk;kZph uksan egkuxjikfydsr dk;e Lo#ih jgkoh- ts.ksd#u R;kaP;k uarj ;s.kk&;k

vf/kdk&;kl R;kaP;k ;k dk;kZiklqu iszj.kk feGkyh ikfgts- ikfjrksf”kd fLodkj.;klkBh rs iq.ks ;sFks xsys

vkgsr- ukghrj vktp R;kapk ;sFks pkaxY;kizdkjs xkSjo Ogko;kl ikfgts gksrk- ,o<sp eh lHkkx`gkl fouarh

d#u lkaxrks /kU;oknA

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&ek- egkikSjth] ek- vk;qDr lkgsc] vkiY;k egkuxjikfydsl jkT;Lrjh; f}rh;

ikfjrksf”kd feGkY;kckcr ek- vk;qDr] fon;qr foHkkxkps dk;Zdkjh vfHk;ark Jh- eqds’k vk;ykuh o R;kaP;k

laiq.kZ foHkkxkl ‘kqHksPNk nsrks- rlsp tls Jh- teuknkl iqjLokuh ;kauh lkafxrys dh] lkoZtfud cka/kdke

foHkkx] uxjjpuk foHkkx] vkjksX; foHkkx ;kauh lq/nk ;krqu izsj.kk ?ksryh ikfgts- R;kpcjkscj ,d [ksnkph

xks”V gh vkgs dh] Jh- eqds’k vk;ykuh o R;kaP;k foHkkxkrhy deZpk&;kauk vfrfjDr osruok<h ns.;kckcr

lu 2005 e/;s tks Bjko ikjhr >kyk gksrk R;kuqlkj nksu vfrfjDr osruok<h vn;ki R;kauk feGkysY;k

ukghr- R;k vn;ki dk feGkY;k ukghr rs lakfxrys tkos o R;kauk R;k nksu vfrfjDr osruok<h yodjkr

yodj ns.;kr ;kO;k- dkj.k dh ,o<;k izkek.khdi.ks o dk;Z{kersus rks foHkkx dk;Z djr vlrkauk R;kauk

nksu vfrfjDr osruok<h vn;ki dk ns.;kr vkY;k ukghr\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&ek- egkikSjth] lUekufu; lnL; egksn; Jh-

lk/kokuh lkgsc ;kauh vkrk tks eqn~nk mifLFkr dsyk vkgs- R;kckcr vkB fnolke/;s loZ rikl.kh d#u ek-

vk;qDr lkgsckadMs izLrko lknj djsu-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&R;kauk yodjkr yodj osruok<h ns.;kr ;kO;kr-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&vkB fnolke/;s osruok<h ns.;kr ;srhy-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&ek- egkikSjth] fon;qr foHkkxkus dsysY;k vfr mRd`”V dkexhjhcn~ny

vkEgh R;kaps vfHkuanu djrks] R;kpcjkscj brj foHkkxkps ts dke vkgs tls dh ekyeRrk foHkkx vkgs] dj

foHkkx vkgs] ;sFks mi&vk;qDr lkgsc clysys vkgsr rs yksdkaph dkes djr ukghr- iztkfirk czEgdqekjh

bZ’ojh; fo’o fon;ky; ;kauk xksy eSnku ;sfFky ykWu fnysys vkgs- R;kps vWxzhesaV dj.;klkBh dehr deh

rhu efgU;kiklqu eh ojh”B uxjlsod ;k ukR;kus tkr vkgs- rs usgeh lakxrkr dh cLl FkksM;k osGkus

ikBforks] ikp fefuVkauh ikBforks- v’kk vf/kdk&;kl inksUurh feGkyh vkgs R;kcn~ny eyk vkuangh gksr

vkgs- vkrk rs ;sFks mi vk;qDr vkgsr ijarq R;kaph vU; ,[kkn;k fBdk.kh vk;qDr Eg.kqu tj use.kqd >kyh

rj dq.kh uxjlsod R;kaP;kdMs tk.kkjp ukgh- dkj.k dh rs usgeh gksp Eg.krkr izR;{kkr dke ek= djr

ukghr- ;klkBh ek- egkikSj egksn;kl ek>h fouarh vkgs dh] R;kauh v’kk vf/kdk&;kauk yksdkaph dkes

dj.;kckcrhr vkns’k n;kosr- vki.k Lor% igkos dj foHkkxke/;s fdrh xaHkhj fLFkrh vkgs- feGdrhojhy

uko gLrkarjhr d#u ?ks.;klkBh rs fdrh Qs&;k ekjko;kl ykorkr- d/kh lakxrkr dh veqd gk deZpkjh

vkyk ukgh] d/kh Eg.krkr dh reqd gk deZpkjh vkyk ukgh- ,d vWxzhesaV T;koj R;kauk QDr lgh

djko;kph vkgs] T;kckcrhr egklHksus Bjko ikjhr dsysyk vkgs] R;k ckcrP;k vWxzhesaVoj lgh dj.;kl

R;kauh rhu efgU;kpk dkyko/kh ?ksryk rj loZ lkekU; tursps dke dk; gksbZy\ ;klkBh eh ek- egkikSj

egksn;kauk fouarh djrks dh] v’kk vf/kdk&;kl tursph dkes dj.;kckcrhr vkns’k n;k- ts yksd pkaxyh

dkes djrkr R;kaps vkEgh vfHkuanu djrks- tj R;kauh tursph dkes dsyh ukghrj] pkyrs Ogk vls vkEgh

iq<hy egklHkse/;s R;kauk lkaxq- ;klkBh vki.kkal fouarh vkgs dh vki.k R;kauk vkns’k n;k dh] yksdkaph

R;kauh dkes djkohr-

vfHkuanu izLrko %&

lqpdkps uko %& Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko %& Jh- thou bnukuh

mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fon;qr foHkkxkus o”kZ 2003&04] 2004&05 o 2005&06

e/;s dsysY;k ;’kLoh mtkZ lao/kZukckcrpk lfoLrj izLrko egkmtkZdMs lknj dsysyk gksrk- R;k izLrkokph

ikg.kh d#u egkmtkZ us o”kZ 2006 lkykdjhrk mtkZ O;oLFkkiu o lao/kZuk varxZr jkT;Lrjh; f}rh;

iqjLdkjklkBh vkiY;k egkuxjikfydsph fuoM >kyh vkgs] vls egkmtsZps egkO;oLFkkid ;kauh nqj/ofu}kjs

fnukad 17@12@2007 jksth dGfoysys vkgs- ;k iqjLdkjkps forj.kkpk dk;ZØe ek- mtkZea=h@ek-

vikjaikfjd mtkZea=h ;kaps gLrs fnukad 20@12@2007 jksth iq.ks ;sFks laiUu gks.kkj vkgs- ekfgrhlkBh

fnukad 20@12@2007 jksth gks.kk&;k egklHksP;k iVykoj lknj-

egklHkk Bjko Ø- 57 d fnukad%&20@12@2007

gh egklHkk ojhy izLrkousr ueqn dsY;kizek.ks mYgkluxj egkuxjikfydsP;k fon;qr foHkkxkus mtkZ

O;oLFkkiu o lao/kZuk varxZr lu 2006 e/;s jkT;Lrjh; f}rh; iqjLdkj feGfoY;kcn~ny vk;qDr Jh-

lehj mUgkGs] fon;qr foHkkxkps dk;Zdkjh vfHk;ark Jh- eqds’k vk;ykuh o fon;qr foHkkxkrhy loZ

vf/kdk&;kaps o deZpk&;kaps gkfnZd vfHkuanu djhr vkgs-

rlsp&&

;kiqohZ EgsMkP;k orhu jkT;Lrjh; izFke Øekadkps ikfjrksf”kd izkIr d#u fnY;kcn~ny egklHkk Bjko

Ø- 18 fnukad 20@5@2005 vUo;s Jh- eqds’k vk;ykuh ;kauk nksu vkxkÅ osruok<h o R;kaps foHkkxkrhy

vf/kdkjh o deZpkjh ;kauk vxkÅ ,d osruok< ns.;kpk tks izLrko ikjhr >kyk vkgs R;kph vn;ki

vaeyctko.kh >kyh ulY;kus rh Rojhr dj.;kar ;koh o R;kauk osruok<hpk ykHk ns.;kdkeh iz’kklukl

funsZ’k nsr vkgs-

lokZuqers

egkikSj@ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo%&,d y{kos/kh lqpuk vkgs thps lqpd vkgsr Jh- lqanj ckcq eaxrkuh o vuqeksnd vkgsr

Jh- fnyhidqekj tX;klh ijarq R;kaph lwpuk ?ksryh tk.kkj ukgh dkj.k rs lHkkx`gkr mifLFkr ukghr R;keqGs

gh y{kos/kh lwpuk oxG.;kar ;sbZy-

rlsp nqljs Eg.kts egkmtkZus o”kZ 2006 lkBh mtkZ O;oLFkkiu o lao/kZu varxZr jkT;Lrjh; f}rh;

iqjLdkj feGfoY;kph ekfgrh lknj dj.ksckcrpk xks”kokjk vkyk vkgs rks QDr ekfgrhlkBh vkgs-

;kvxksnjp vki.k ;kckcr vfHkuanu izLrko lknj dsyk vkgs- gs QDr ekfgrhlkBh vkgs-

fo”k; Ø- 2 okpqu nk[kforkr-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo”k; Ø- 2 %& ekxhy lHksps fnukad 20@11@2007 jksthps bfro`Rr dk;e dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth] ekxhy egklHksr vkjksX; foHkkxkps mik;qDr Jh- fnid lkoar

;kauk eh iz’u fopkjyk gksrk dh] dq=kaps ulcanh ckcr Bsdsnkjkl isesaV vnk dj.;kr vkys vkgs fdaok ukgh-

R;kauh eyk mRrj fnys T;kph bfro`Rrkr lq/nk uksan vkysyh vkgs dh R;kl isesaV vnk dj.;kr vkysys ukgh-

ijarq eyk v’kh ekfgrh feGkyh vkgs dh] 13@8@2007 jksth 3 yk[k 1 gtkj #i;kps laca/khr Bsdsnkjkl

isesaV vnk dsys vkgs- 6@11@2007 jksth R;kl 5 yk[k 84 gtkjkps isesaV vnk dj.;kr vkysys vkgs-

iqUgk 6@11@2007 jksth R;kl 2 yk[k 39 gtkjkps isesaV vnk dsys vkgs- Eg.ktsp uksOgsacj e/;s R;kl

isesaV vnk dj.;kr vkys vkgs- o MkW- fnid lkoar lkaxr vkgsr dh isesaV >kysys ukgh- R;k Bsdsnkjkl

,dq.k 11 yk[k 24 gtkjkps isesaV vnk dj.;kr vkysys vkgs- o vkeps mik;qDr lkaxrkr dh R;kl isesaV

vnk dsysys ukgh- ;kckcrhr vki.kkal dk; lkaxk;ps vkgs\

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&rj ex gs isesaV dq.kkyk ns.;kr vkys\

ek- lnL; Jh- ts-ds- <ksds ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&vsuhey osyQsvj lkslk;Vhl~- egklHkse/;s mi&vk;qDr ntkZpk vf/kdkjh vls

mRrj nsrks dh] ;kckcrps isesaV vnk >kysys ukgh- o ys[kk foHkkxkrqu eyk ekfgrh feGkyh dh R;kl 11

yk[k 24 gtkjkps isesaV >kys vkgs- rj ;kckcrhr vki.k dk; djky\

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&lkoar lkgsc dqBs vkgsr R;kauk cksyok uk\

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&R;kps ,o<s isesaV >kys vkgs rjh vki.k Eg.krk ukgh >kys Eg.kqu\

lnL; Jh- cPPkkjke #ipankuh %&Jh- lk/kokuhth bfro`Rr dk;e dj.;kpk fo”k; osxGk vkgs ijarq vkjksX;

foHkkxkP;k mik;qDrkauh laiq.kZ lHkkx`gkyk pqdhph ekfgrh fnyh vkgs-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&laiq.kZ lHkkx`gkyk R;kauh pqdhph ekfgrh fnyh vkgs-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&gk iSlk ex dq.kkyk fnyk\

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vkjksX; foHkkxkps mik;qDr lHkkx`gkl pqdhph ekfgrh nsrkr R;kcn~y R;kl

dk; f’k{kk dj.kkj\

Jh- v’kksd ckxs’oj¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&Bsdsnkjkps ts isesaV >kys vkgs rs vk/khph th

fcys eatqjh >kyh gksrh R;kapsp rs isesaV fnys xsys vkgs- ufou th fcys vkgsr rh R;kauh r;kj dsysyh uOgrh-

R;keqGs gksoq ‘kdrs dh R;kapk xSjlet >kyk vlsy-

lnL; Jh- cPpkjke #ipankuh %&vls cksyqu vki.k R;kapk cpko djr vkgkr- Jh- eksgu lk/kokuh ;kauh tks

iz’u fopkjyk gksrk rks fcYdqy Li”V gksrk- vkrk vki.k mRrj nsr vkgkr dh dnkfpr R;kauh vls dsys

vlsy rls dsys vlsy vls Eg.kqu vki.k R;kaps laj{k.k djr vkgkr- rs Lor% ;sFks mifLFkr ukghr- rs

mifLFkr vlrs rj vkEgh R;akuk fopkjys vlrs-

Jh- v’kksd ckxs’oj¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu; egkikSjth] vxksnj th fcys eatqj

>kysyh gksrh R;kapsp isesaV >kysys gksrs- mi vk;qDr Jh-lkoar lkgsckauh ;sFks th ekfgrh fnysyh vkgs rh

ekfgrh pqdhph vkgs vls eh ekU; djrks- o lHkkx`gkph ekQh ekxrks- R;kcn~ny vki.k ekQ djk-

R;kpcjkscj R;kauh lHkkx`gkr th pqdhph ekfgrh fnyh R;kcn~ny ekQh ekxrks-

egkikfydk lfpo%&bfro`Rr dk;e\

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& ekxhy lHksps fnukad 20@11@2007 jksthps bfro`Rr tls vkgs rls lokZuqers dk;e dj.;kr

;sr vkgs-

ek- lnL;k Jherh lafxrk daMkjs ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

fo"k; Ø- 2 %& ekxhy fnukad 20@11@2007 jksthP;k loZlk/kkj.k bfro`Rr dk;e

dj.ks-

lwpdkps uko % Jh- eksgu lk/kokuh

vuqeksndkps uko % Jh- yky iatkch

egklHkk Bjko dz- 57 M fnukad % &20@12@2007

gh egklHkk egkikfydk lfpokauh izLr`r dsysY;k fnukad 20@11@2007 jksthP;k loZlk/kkj.k

egklHksps i`”B dz- 1 rs 26 i;Zarps bfro`Rr tls vkgs rls dk;e dj.;kl ekU;rk nsr vkgs-

,derkus

egkikSj@ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 3 okpqu nk[kforkr

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 3%& efgyk o ckydY;k.k lferhrQsZ fofo/k izdkjP;k ;kstuk jkcfo.ksl

eatqjh ns.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

lnL; Jh- yky iatkch %&;k izLrkokr dkgh lq/kkj.kk djk;P;k vkgsr-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&ek- egkikSjth-----------

lnL; Jh- yky iatkch%& Hkysgh lHkkx`g usrk vki.k lkaxk-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%&ek- egkikSjth] ek- vk;qDr lkgsc]-----

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&ek- egkikSjth]-------

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%& Jh- ch-ch- eksjsth vki.kkal cksyk;ps vkgs dk;\

lnL; Jh- ch-ch- eksjs %&vkeP;k ykMD;k vkf.k o;kus ygku vlysY;k efgyk o ckydY;k.k lferhP;k

lHkkirh ;k osGksosGh pkaxY;k izdkjs izLrko ekaMrkr- R;kauh vk.kysY;k vktP;k lHkk lwpusojhy frl&;k

Øekadkpk gk tks fo”k; vkgs R;kl lHkkx`g eatqjh nsbZy- ijarq ekxs dkgh fnolkiqohZ ‘kgjkrhy xjhc

ukxjhdkauk CyWadsV okVi dj.;kpk tks ,d Bjko ikjhr dj.;kr vkyk gksrk- R;kuqlkj vkEgh izHkkxkrhy

dkgh efgykauk lkafxrys gksrs dh fnokGh e/;s egkikfydsP;korhus rqEgkayk dkgh lizse HksV feG.kkj vkgs-

ijarq vkti;Zar dkghgh feGkysys ukgh- efgyk o ckydY;k.k lferhP;k lHkkirhauh gs y{kkr ?ksoqu ;k

dkehpk dk;ZØe Rojhr vk;ksftr djkok fdaok izR;sd uxjlsodkdMs CyWadsV okVi dj.;klkBh n;kosr

,o<sp eh lkaxq bfPNrks] vkf.k vkeP;k fjiCyhdu i{kkrQsZ ;k izLrkokl dkgh fojks/k ukgh- rks ikjhr djkok

vls eh lHkkx`gkl fouarh djrks-

ek- lnL;k Jherh iapf’kyk iokj] Jherh t;Jh lqosZ ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%&4 okWVj fQYVj] 4 CyWadsV vkf.k 4 izs’kj dqdj izR;sd izHkkxkr okVi

dj.kkj vkgksr- R;klkBh vkiY;krhy 36 uxjlsodkauh vtqu QkWeZ Hk#u fnysys ukghr- R;keqGs mf’kj

>kysyk vkgs- dk;ZØeklkBh eh nksu rkj[kk fuf’pr dsY;k gksR;k- vkt iqUgk eh R;kauk ‘ksoVph rkjh[k nsrs

dh] R;kauh 30 rkj[ksi;Zar QkWeZ Hk#u n;kosr- 3 tkusokjh ;k fno’kh lkoh=hckbZ Qqys ;kaph t;arh vkgs

R;kfno’kh vki.k ;k lkfgR;kps okVi d# ;k-

lnL; Jh-ch-ch- ekssjs%&lUekufu; egkikSjth] lUekufu; lnL;kauk eh lkaxq bfPNrks] Jherh lksusth lHkkirh

vkgsr- R;kauh EgVys dh dkgh lnL;kauh vn;ki QkWeZ Hk#u fnysys ukghr- dkgh lnL;kauk vls okVr

vlsy dh] dk; CyWdsaV n;k;ps\ pkj&ikp’ks #i;kps CyWadsV vlsy- vkeP;k Jh- Bkdqjlkj[ks] Jh-

iatkchlkj[ks] Jh- jke pkyhZlkj[;kauk vls okVr vlsy dh dk; ,o<h’kh oLrq n;k;ph R;kis{kk u fnysyh

cjs- vkEgh >ksiMiV~Vhae/kqu fuoMqu vkysyks vkgksr] >ksiMiV~VhP;k yksdkauk pkjikp’ksps dk gksbZuk CyWadsV

fnys rj cjs gksbZYk- vkeP;k lHkkirh egksn;k rs CyWadsV dk; mUgkG;ke/;s nsrhy\ vkf.k mUgkG;ke/;s

R;kpk dkgh Qk;nk gksbZy\ vkrk FkaMhP;k fnolke/;s tj CyWadsV feGkyh rj R;kauk Qk;nk gksbZy-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%&3 tkusokjhyk vki.k gs lkfgR; okVikpk dk;ZØe d# ;k-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&3 tkusokjhyk FkaMh deh gksbZy- vkf.k R;kuarj R;k Eg.krhy vkrk CyWadsV okVikpk

dk;ZØe iq<P;k o”khZ Bsok-

lnL; Jh- yky iatkch %&ek- egkikSjth] o loZ uxjlsod lgdkjh fe=gks] efgyk o ckydY;k.k

lferhP;k T;k lHkkirh vkgsr R;kaps o efgyk o ckydY;k.k lferhP;k loZ lnL;kaps eh vfHkuanu d#

bfPNrks- ;k T;k ;kstuk vkgsr R;k vfr’k; pkaxY;k vkgsr o R;kaph tsOgk vaeyctko.kh gksbZy rsOgk

vki.kkal okVsy dh T;k dk;kZlkBh vki.k fuoMwu ;srks rs dke vkrk [k&;k vFkkZus iq.kZ gksr vkgs- R;kp

cjkscj ek>h lwpuk vkgs dh] xjhc] xjtq o fo/kok efgykauk T;k f’kykbZ ef’ku ns.kkj vkgksr R;k izR;sd

izHkkxkr 5 ,soth 10 f’kykbZ ef’ku ns.;kr ;kO;kr- R;kpcjkscj ts ukefunsZf’kr lnL; vkgsr R;kauk lq/nk

10&10 f’kykbZ ef’ku okVi dj.;klkBh fnY;k tkr gksR;k- ;klkBh ;sFks izLrkfor dsysY;k 5&5 f’kykbZ

ef’ku ,soth 10&10 f’kykbZ ef’ku fnY;k tkO;kr- R;kpcjkscj ;k fo”k;ke/;s 7 O;k Øekadkoj tks fo”k;

vkgs dh] nkfjnz; js”ksojhy ¼,ih,y½ efgyk o eqyhauk ckyokMhps izf’k{k.k ns.ksckcr R;ke/;s 50 efgykauk

izf’k{k.k ns.;kph rjrqn vkgs- vkiY;k egkikfydse/;s 76 izHkkx vkgsr] eyk vls okVrs dh] izR;sd

uxjlsod vkikiY;k izHkkxke/kqu ;k dkeh ,d&,d efgysps uko f’kQkjl d# ‘kdsy- ;klkBh 50

efgyka,soth 76 efgykauk izf’k{k.k fnys tkos R;keqGs izR;sd uxjlsodkl ;k ;kstuspk ykHk mBfork ;sbZy-

rj ;k nksu lwpuk ;k izLrkoke/;s nsoq bfPNrks- d`i;k R;kapk lekos’k djkok-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%&ek- egkikSjth] lUekufu; vk;qDr o lfpo lkgsc] vk.k[kh ,d lwpuk nsoq

bfPNrs dh] ;k fo”k;krhy vuq-Ø- 3 oj tks fo”k; vkgs fo/kok efgykaps iwuZfookg dfjrk vuqnku

ns.ksckcrpk tks fo”k; vkgs R;ke/;s ,d vV Vkd.;kps vkEgh fol#u xsyks vkgksr- izR;sd izHkkx lferh

{ks=ke/kqu 5&5 efgykaps vtZ ?ksrys tkosr- ts.ksd#u laiq.kZ ‘kgjklkBh gh ;kstuk ykxq dsY;klkj[ks gksbZy

ukghrj ,dkp izHkkx lferh {ks=krqu 20 vtZ vkys rj ‘kgjkP;k ,dkp foHkkxkrhy vkEgh dke djr

vkgksr vls gksbZY- ;klkBh ‘kgjkP;k loZ foHkkxkrqu vtZ vkys ikfgtsr- R;kpcjkscj fookg uksan.kh dj.ks

ca/kudkjd dsys ikfgts- rlsp 10 gtkj #i;s ts vuqnku ns.kkj vkgksr rs eqnrBsohP;k Lo#ikr fnys tkosr-

ts.ks d#u R;k cpr d# ‘kdrhy- fdaok R;kaP;k O;olk;ke/;s ;k isS’;kpk mi;ksx d#u O;olk; ok<oq

‘kdrhy- R;kpcjkscj vuq-Ø- 5 oj tks fo”k; vkgs] fujk/kkj@vukFk ¼ 1 rs 10 o”kkZP;k vkrhy½

eqyk@eqyhauk nRrd ?ksrysY;k ikydkauk vuqnku ns.ksckcrpk R;kauk ta 2000 #i;kaps eku/ku fnys tkrs R;k

,soth vMhp gtkj #i;s eku/ku ns.;kps vkEgh izLrkfor dsys vkgs- dkyP;k leUo; lferhP;k cSBdhe/;s

vlk ,d izLrko vkyk dh vki.k gs ts 2500 #i;s vuqnku nsrks rs nRrd ?ksrysY;k eqykP;k ukos 18

o”kkZi;aZr eqnr Bsohoj Bsoys tkos- ;kpcjkscj lUekufu; lnL; Jh- yky iatkch ;kauh T;k nksu lwpuk

dsY;k R;kapk ;k izLrkoke/;s lekos’k dsyk tkok-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&lUekufu; egkikSjth----------------

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%&Jh- fnyhi xk;dokMth vki.k uarj cksyk] dkj.k rqEgh fojks/kh i{k usrk vkgkr-

ek- egkikSjth] loZ lUekufu; lnL;kauk eh ,d fouarh djrks dh] egkjk”Vª ‘kklu ‘kklfd; deZpk&;kauk 5

os osru vk;ksx fdaok 6 os osru vk;ksx vls dkgh ykHk tkfgj djrs- ijarq tksi;Zar rs ykHk R;kaP;k injkr

iMr ukghr rksi;Zar rs ‘kkluk’kh HkakMr jkgrkr- R;kizek.ks lUekufu; lHkkirh egksn;kauk ek>h ,d fouarh

vkgs] ;kfBdk.kh dkgh uxjlsod gs ofj”B uxjlsod vlqu lq/nk R;kauh vls okD; okijys vkgs dh] eh

v’kh ,d lwpuk nsoq bfPNrks- vkrk lUekufu; lnL;kyk uOgs rj eh lHkkirhauk lkaxq bfPNrks dh] ;k

lHkkx`gke/;s Jh- yky iatkch] Jh- jke ¼pkyhZ½ ikjokuh] Jh-ch-ch- eksjs gs lokZr ojh”B uxjlsod vkgsr ;k

lnL;kauh lHkkx`gkr eh lwpuk djrks vls Eg.krk dkek u;s- efgyk o ckydY;k.k lferhrQsZ eh veqd

veqd gs eh nsoq ‘kdrs- ijarq R;kauh ,d okD; okijys dh] eh ,d lwpuk djrs] lwpuk dq.kkyk djrkr\

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%& gjdrhpk eqn~nk] eh fnyxhjh O;Dr djrs- ekÖ;k dMqu tj dkgh pqd

>kyh vlsy rj {kek djk- rqEgkayk ekfgrh vkgs eh ukWu egkjk”Vªh;u vlwu ekÖ;kdMqu ejkBhr dkgh pqdk

gksrkr- R;kcn~ny eh {kek ekxrs-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&,[kkn;k ?kjke/;s oMhy eqykauk lakxrkr dh] eh rqyk gs vk.ksy] rs vk.ksy- vkf.k

R;kus tj rs vk.kys ukgh rj R;k ?kjke/;s oknfookn gksrkr- rlsp ;k egkuxjikfydse/;s lUekufu;

lnL;kauk rqEgh ts dkgh n;k;ps ?kksf”kr dsys vkgs rs tksi;Zar nsr ukghr rksi;Zar vkEgh vls Eg.kr jkg.kkj

dh] lHkkirh vkEgkayk pkWdysV nsrkr\ rj vls pkWdysV ns.;kps dke lHkkirh egksn;k rqEgh d# udk-

vkeP;k izHkkxkrhy yksdkaP;k injkr dkghrjh yodj rqEgh Vkdkos v’kh eh R;akuk fouarh djrks-

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%&lUekufu; egkikSj vkf.k vk;qDr lkgsc] efgyk o ckydY;k.k lferhP;k

lHkkirh ;kauh ;kfBdk.kh tks izLrko ekaMyk vkgs] ‘kgjkrhy xjhc] xjtq o fo/kok efgykalkBh vusd ;kstuk

R;kauh ;kfBdk.kh ekaMY;k vkgsr- efgykacn~nyph R;kaph dGdG vkf.k dke dj.;kph i/nr vkeps

lUekufu; xVusrk Jh- /kuat; cksMkjs lkgsc ts vkt ;k lHksr mifLFkr ukghr R;kauh o eh Lor% toGqu

ikfgyh vkgs- xsY;k nksu efgU;kaiklqu R;k ;k fo”k;kpk ikBiqjkok djr vkgsr- R;ke/;s R;kauh vkEgkayk

lq/nk lgHkkxh d#u ?ksrys vkgs- xjhc] xjtq o fo/kok efgykauk ‘kklukdMqu tkLrhr tkLr vuqnku

feGfo.;klkBh iz;Ru dsys vkgsr- R;kauk ejkBh ;sr ulys rjh R;kauh ;k izLrkaokalkBh cjsp iz;Ru dsysr-

vkf.k ejkBh cksy.;ke/;s th pqd >kyh R;kcn~ny R;kauh fnyxhjhgh O;Dr dsyh R;kcn~ny eh Jh-ch-ch-

eksjs ;kauk lakxq bfPNrks dh] R;kauk ejkBh ;sr ulyh rjh R;kauh ejkBhr cksy.;kpk iz;Ru d#u ‘kgjkrhy

xksj xjhc] fo/kok o fujk/kkj efgykalkBh R;kauh th esgur dsyh ;k efgykalkBh R;kauh efgyk

uxjlsfodkacjkscj eyk o vkeps xVusrs Jh- /kuat; cksMkjs lkgsckauk iq.ks ;sFks ?ksoqu tkoqu ekfgrh xksGk dsyh-

R;kosGsl f’kolsuk HkktikP;kp uxjlsfodk uOgR;k rj brj i{kkaP;k uxjlsfodkgh R;kaP;kcjkscj gksR;k- iq.ks

;sFks vkEgh ;klkBh xsyks gksrks dh rsFks eksB eksBs ekWYl vkgsr] R;kfBdk.kh lqo.kZ t;arh ;kstuse/kqu fujk/kkj

efgykalkBh] cpr xV efgykalkBh dkgh ;kstuk] eksB&eksBs LVkWyl~ mHks dsys vkgsr- R;krqu efgykauh

Loa;jkstxkj dlk djkok ;kps izf’k{k.kp uOgs rj R;kfBdk.kh T;k efgyk Loa;jkstxkj djrkr R;kauk gtkjks

#i;kaps mRiUu dls feGr vkgs gh ekfgrh xksGk dj.;klkBh laiq.kZ fnol iq.;ke/;s rG Bksdyk- R;klkBh

R;kaps eh ;kfBdk.kh vkotZqu vfHkuanu djrks- R;kpcjkscj pkWdysV nsoq udk vls lUekufu; eksjs lkgsckauh

ts lkafxrys R;kcn~y R;kauk eh lkaxq bfPNrks] rqEgh vkeps lUekufu; vkf.k ts”B uxjlsod vkgkr R;kauk

vkeP;k lUekufu; lHkkirh Jherh feukrkbZ lksusth 3 rkj[ksyk dWMcjh [kkÅ ?kkyrhy R;kph R;kauh dkGth

d# u;s- ijarq dkgh lnL;kauh vn;kii;Zar QkWeZ Hk#u fnysys ukghr- R;kckcrhr R;kauh vkeP;kdMs lq/nk

rØkjh dsY;k vkgsr- nksu nksu osGsl dk;ZØekP;k rkj[kk fuf’pr dsY;k- R;ke/;s >ksiMiV~V;kae/khy lq/nk

dkgh uxjlsod vkgsr] R;ke/;s ek>h lq/nk x.kuk dsyh rjh pkysy] eh lq/nk mf’kjk QkWeZ Hkjyk vkgs] ek>k

lq/nk >ksiMiV~Vhpk foHkkx vkgs- ijarq eh ;kfBdk.kh eukiklqu lkaxsu dh efgykalkBh R;kauh th rMi O;Dr

dsyh R;kcn~ny R;kaps eh vfHkuanu djrks- vkeps lUekufu; xVusrs Jh- ch-ch- eksjs lkgsc] ;kauh vxksnjp

lkafxrys dh gk fo”k; ikjhr dj.;klkBh vkEgh laerh nsrks ijarq R;kauh dkgh =qVh dk<Y;k vkgsr] R;kekxps

dkj.k vki.kp vkgksr- R;ke/;s Jherh feukrkbZ lksusth ;kaph dkgh pqd ukgh- R;kpcjkscj vkeps

lUekufu; lnL; Jh- yky iatkch lkgsc ;kauh lkafxrys dh] 5 f’kykbZ ef’ku ,soth 10&10 ef’ku ns.;kr

;kO;kr] R;klgh ek>h laerh vkgs- eh fojks/kh i{k usrk tjh vlyks] oknxzLr ukgh- v’kk pkaxY;k fo/kk;d

dkekyk eh lgerh nsbZy- vkf.k R;kp cjkscj vkeps lUekufu; lnL; ;kauh okjaokj lHksr lkafxrys vkgs]

vkeph usgehp laerh jkfgy Eg.kqu- loZ uxjlsodkaps eku/ku ok<fo.;kph R;akph eukiklqu bPNk vkgs-

R;kl lq/nk ek>h laerh vkgs-

lnL; Jh- ch-ch- eksjs%&lUekufu; egkikSjth] vkiY;k fojks/kh i{k usR;kus Eg.ktsp T;kyk vki.k Eg.krks

oknfooknkrqu fojks/kh i{k usrs >kysys vkgsr- eyk R;kP;kcn~ny dkgh Eg.kk;ps ukgh- rs fojks/kh i{k usrk

vkgsr- ijarq eh dk; Eg.kr gksrks dh vkeP;k lUekufu; lnL;kauh] lHkkirhauh ikjhr >kysY;k Bjkokaph

vaeyctko.kh djkoh- eh vls Eg.kr ukgh dh R;k dke djr ukghr- R;k pkaxYks dke djr vkgsr- eqrhZ

ygku tjh vlyh rjh fdrhZ egku vkgs- gs eh lHkkx`gkyk vkotZqu lkaxr vkgs- ijarq R;kauh

vaeyctko.kh djkoh- vkf.k yodjkr yodj vkEgka uxjlsodkaP;k injkr rs ykHk Vkdkosr- ukghrj vkt

vkeps vk;qDr lkgsc ukghr- rsgh lkaxrkr dh dkgh djksMksus ,e,evkjMh, dMqu iSls ;s.kkj vkgsr- gk

jksM cuo.kkj vkgs- rks jksM cuo.kkj vkgs- ijarq vtqu dqBY;kgh dkekph dk;Zokgh lq# >kysyh ukgh-

Eg.kqu vkEgkayk vls okVrs dh dk;Zokgh d/kh gks.kkj\

lnL; Jh- fnyhi xk;dokM%& gjdrhP;k eqn~n;kaoj cksyrks Jh- eksjs lkgsc] ,e,evkjMh,P;k ek/;ekrqu

lkoZtfud ‘kkSpky;kps dke vkt lq# >kys vkgs- dnkfpr rqEgkayk ekfgr ulsy-

lnL; Jh- ch-ch-eksjs%&ikfgts rj rqEgh uarj cksyk- eyk dk; Eg.kk;ps vkgs vkEgh fojks/k djr ukgh- ts

lHkkirh dke djrkr R;kauk vkEgh izksRlkgu nsrks- vkf.k vkjihvk;ps ;k lHkkirhauk izksRlkgu vkgsp- ijarq

,d y{kkr ?;k- vkEgkayk fopkj.kkjs izHkkxkr dkgh dk;ZdrsZ vkgsr- izHkkxkrhy turk vkgs- rs Eg.krkr

dh dsOgk iklqu rqEgh QkWeZ Hk#u ?ksoqu xsykr] QksVks ?ksoqu xsykr dqBs dk; vkgs\ rqeP;k egkikfydsrQsZ

nsrkr dh ukgh nsrkr\ gs lkax.;kps dkj.k ,o<sp vkgs dh] ekxP;k dk;Zdkyko/khiklqu lk;dyh ;soqu

iMY;k vkgsr- eyk rjh vls okVrs dh rsfFky lk;dyh xgkG >kY;k vkgsr] dkgh dqtY;k vkgsr gs gh

eyk vtqu ekfgr ukgh- Eg.kqu eyk ,d lkaxk;ps vkgs dh rqEgh okbZV okVqu ?ksoq udk- dkj.k gh dkes tj

>kyh rj R;k lHkkirhaps uko gksbZy- tls vkrk Jh- eqds’k vk;ykuh ;kauh pkaxys dke dsY;kcn~ny

‘kklukus R;kapk xkSjo dsyk- vki.kgh xkSjo djr vkgksr- Eg.ktsp v’kk i/nrhus dk;Zokgh gks.ks egRokps

vkgs- ,o<sp eh lkaxq bfPNrks vkf.k vkEgh vkjihvk;ps loZ uxjlsod ;k izLrkok’kh lger vkgksr-

lnL; Jh- fd’kksj tX;klh %&lfpo lkgsc] ;k izLrkokoj cjhp ppkZ >kyh vkgs gk izLrko ikjhr dsyk

tkok-

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth] vk;qDr lkgsc] Jherh feukrkbZ lksusth ;kauh gk tks izLrko ;k

lHksiq<s vk.kyk vkgs vkf.k R;ke/;s th nq#Lrh lqpfoysyh vkgs rh nq#Lrh d#u gk izLrko loZ laerhus

ikjhr dsyk tkok-

egkikfydk lfpo %&lUekufu; lnL; Jh- yky iatkch Jherh feukrkbZ lksusth ;kauh izLrkokr lq/kkj.kk

dj.;kph th lwpuk fnysyh vkgs fryk loZ lnL;kaph vuqerh vkgs- R;keqGs gk izLrko loZ laerhus ikjhr

dj.;kl eyk okVrs dq.kkph dkgh gjdr fnlr ukgh- gk izLrko loZ laerhus ikl\

,d gjdrhpk eqn~nk Jherh eatq iksiVkuh ;kaP;k dMqu vkyk vkgs rks vlk vkgs dh R;kaP;k izHkkxkr

dkes gksr ukghr- ijarq lHkkx`gkr dke djr vlrkauk tj pqdhps dke >kys] fn’kkcny >kyh rj R;koj

gjdrhpk eqn~nk ekaMrk ;sbZy- tj izHkkxkrhy dkekfo”k;h ;kauk iz’u fopkjk;pk vlsy rj iz’ukP;k

Lo#ikr R;kauh lHksr ekaMkok-

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs

fo"k; Ø- 3 %& efgyk o ckydY;k.k lferhrQsZ fofo/k izdkjP;k ;kstuk jkcfo.ksl

eatqjh ns.ks-

izLrkouk

jkT; ‘kklukps ekxZn’kZd rRokuqlkj efgyk o ckydY;k.kkP;k fofo/k ;kstuk jkcfo.;kr

;srkr- lnjP;k ;kstuk mYgkluxj egkikfydsP;k efgyk o ckydY;k.k lferh ekQZr [kkyhy ;kstuk

jkcfo.;kr ;s.kkj vkgs-

fo”k; Ø- 1%& nkfjnz; js”ks[kkyhy xjhc] xjtq] fo/kok efgykauk f’ko.k;a= okVi

mYgkluxj egkuxjikfydk efgyk o ckydY;k.k lferh ekQZr mYgkluxj ‘kgjkrhy nkfjnz;

js”ks[kkyhy mRiUu vl.kk&;k xjhc] xjtq] fo/kok efgykauk vkfFkZd n`”V;k Lokoyach cufo.ksdjhrk

egkikfydsP;k 76 egkikfydk lnL;kauk izR;sdh 5 ux izek.ks ,dq.k 380 f’ko.k;a=kps okVi dj.;klkBh

vankts #i;s vkB yk[k [kpZ visf{kr vlqu lnjP;k izLrkokl efgyk o ckydY;k.k lferhP;k fnukad

25@9@2007 jksthP;k cSBdhr Bjko Ø- 1 vUo;s eatqjh ns.;kr vkyh vlqu ek- vk;qDr lkks- ;kauh

ekU;rk fnyh vkgs- lnjpk izLrko ek- LFkk;h lferhiq<s ekU;rslkBh lknj dj.;kr vkyh vkgs-

fo”k; Ø- 2 %& nkfjnz; js”ksojhy ¼,ih,y½ efgykauk fofo/k izdkjps izf’k{k.k ns.ks ckcr-

mYgkluxj egkuxjikfydk efgyk o ckydY;k.k lferhekQZr mYgkluxj ‘kgjkrhy nkfjnz; js”ksojhy

¼,ih,y½ efgykauk jkstxkjkph la/kh miyC/k d#u R;kauk vkfFkZd n`”V;k Lokoyach cufo.;kP;k n`”Vhus

es.kcRrh] vxjcRrh] jkaxksGh] isaVhx] Tosyjh cufo.ks bR;knh fofo/k izdkjps izf’k{k.k ns.;kr ;s.kkj vlqu

egkikfydsP;k 1 rs 4 izHkkx lferh dk;kZy;kr ?ks.;kr ;s.kk&;k izf’k{k.kkl izR;sdh #i;s ,d yk[k izek.ks

,dq.k pkj yk[kkpk [kpZ visf{kr vkgs- lnjP;k izLrkokl efgyk o ckydY;k.k lferhP;k fnukad

25@9@2007 jksthP;k cSBdhr Bjko Ø- 2 vUo;s eatqjh ns.;kr vkyh vkgs-

fo”k; Ø- 3 %& fo/kok efgykaps iwuZfookg dfjrk vuqnku ns.ksckcr-

mYgkluxj egkuxjikfydk efgyk o ckydY;k.k lferhekQZr mYgkluxj ‘kgjkrhy fo/kok efgykauk

lektkr ekukps LFkku feGowu n.ks] R;kaph Hkkoh ftoukyk vk/kkj feGowu ns.;klkBh ‘kgjkrhy 35

o”kkZ[kkyhy 20 efgykauk iquZfookg dj.kslkBh izR;sdh #i;s ngk gtkj jks[k ;kizek.ks ,dq.k nksu yk[k

#i;kps vuqnku okVi dj.;kr ;s.kkj vkgs- lnjP;k izLrkokl efgyk o ckydY;k.k lferhP;k fnukad

12@10@2007 jksthP;k cSBdhr Bjko Ø- 4 vUo;s eatqjh ns.;kr vkyh vkgs-

fo”k; Ø- 4%& ckydkexkj izFkk fueZqyu tutkx`rh lIrkg lktjk dj.ks ckcr-

mYgkluxj egkuxjikfydk efgyk o ckydY;k.k lferh ekQZr mYgkluxj ‘kgjkr vusd

ckydkexkj dk;Zjr vlqu v’;k ckydkexkjkaps ‘kks”k.k jks[k.ks] R;kauk f’k{k.kkph la/kh miyC/k d#u nsowu

R;kaps Hkfo”; mToy dj.;kP;k n`f”Vus ckydkexkj izFkk fueZqyu dj.ks vko’;d cuys vlY;kus mYgkluxj

egkikfydsP;k efgyk o ckydY;k.k lferhekQZr ckydkexkj izFkk fueZqyu tutkx`rh lIrkg lktjk

dj.;kps Bjfoys vkgs- lnjP;k izLrkokl efgyk o ckydY;k.k lferhP;k fnukad 1@11@2007 jksthP;k

cSBdhr Bjko Ø- 6 vUo;s eatqjh ns.;kr vkyh vkgs- lnj lIrkg lktjk dj.kslkBh #i;s iUukl gtkj

[kpZ visf{kr vlqu] lnj [kpkZr cWulZ cufo.ks] Vh ‘kVZ okVi dj.ks] vYiksigkj okVi dj.ks rlsp vU;

lkfgR; [kjsnh dj.;kr ;s.kkj vkgs-

fo”k; Ø- 5 %& fujk/kkj@vukFk ¼ 1 rs 10 o”kkZP;k vkrhy½ eqyk@eqyhauk nRrd ?ksrysY;k ikydkauk

vuqnku ns.ksckcr-

mYgkluxj egkuxjikfydk efgyk o ckydY;k.k lferh ekQZr mYgkluxj ‘kgjkrhy fujk/kkj@

vukFk ¼ 1 rs 10 o”kkZP;k vkrhy½ eqyk@eqyhauk ek- U;k;ky;kekQZr nRrd ?ksrysY;k 20 ikydkauk #i;s

2500@& izek.ks eqnr BsohP;k Lo#ikr izksRlkgkukRed vuqnku ns.;kr ;s.kkj vkgs- ;keqGs eqyk@eqyhauk

nRrd ?ks.;kps izek.k ok<.ksl enr feGsy- lnjps vuqnku okVi dj.kslkBh ,dq.k iUukl gtkjkpk [kpZ

visf{kr vlqu lnjP;k izLrkokl efgyk o ckydY;k.k lferhP;k fnukad 1@11@2007 jksthP;k cSBdhr

Bjko Ø- 5 vUo;s eatqjh ns.;kr vkyh vkgs-

fo”k; Ø- 6 %&mYgkluxj ‘kgjkrhy ckylq/kkj x`gkauk buOgVZj ns.ksckcr-

l|fLFkrhr mYgkluxj ‘kgjkr egkjk”Vª jkY; fo|qr egkforj.k daiuh ekQZr dj.;kr ;s.kkjk iqjoBk

okjaokj fn?kZ dky [kafMr dj.;kr ;sr vlY;kus ckylq/kkj x`gkr jkg.kk&;k eqyk@eqyhauk xSjlks; gksr

vlY;kus mYgkluxj egkuxjikfydk efgyk o ckydY;k.k lferh ekQZr mYgkluxj ‘kgjkrhy vukFk@viax

eqyk@eqyhaP;k 03 ckylq/kkjx`gkauk buOgVZj ns.;kps Bjfoys vkgs- ;kdkeh #i;s iUukl gtkj [kpZ vkgs-

fo”k; Ø- 7 %& nkfjnz; js”ksojhy ¼,ih,y½ efgyk o eqyhauk ckyokMhps izf’k{k.k ns.ksckcr-

mYgkluxj egkuxjikfydk efgyk o ckydY;k.k lferh ekQZr mYgkluxj ‘kgjkrhy nkfjnz;

js”ksojhy ¼,ih,y½ efgyk o eqyhauk Loa;jkstxkjhph la/kh miyC/k d#u nsoqu Lokoyach cufo.;kdjhrk 50

efgyk o eqayhauk ckyokMhps izf’k{k.k ns.;kps ;ksftys vkgs- lnj izf’k{k.kklkBh [kpZ izrh izf’k{k.kkFkhZ #i;s

2200@& vlqu #i;s 1200@& izf’k{k.kkFkhZauh [kpZ djko;kps vlqu moZjhr izf’k{k.kkph Qh #i;s

1000@& izek.ks ,dq.k iUukl gtkj mYgkluxj egkuxjikfydsP;k efgyk o ckydY;k.k lferh ekQZr

dj.;kr ;soqu 50 efgyk o eqyhauk izf’k{k.kkpk ykHk ns.;kr ;s.kkj vkgs-

ojhy loZ ;kstuk mYgkluxj egkuxjikfydsP;k efgyk o ckydY;k.k lferhP;k lu 2007&08

ps egkikfydk vankti=dkrhy ys[kkf’k”kZ Part I –C-4 (ii) e/kqu [kpZ dj.;kr ;s.kkj vkgs-

lnj ckc /kksj.kkRed fu.kZ; ?ks.;klanHkkZr ek- egklHksiq<s lfou; lknj-

egklHkk Bjko dz% 58 fnukad % &20@12@2007

lqpdkps uko %& Jh- yky iatkch

vuqeksndkps uko %& Jherh feukrkbZ lksusth

gh egklHkk ojhy izLrkousr ueqn dsysY;k efgyk o ckydY;k.kkP;k 7 fofo/k ;kstuk jkcfo.;kl

ekU;rk nsr vkgs-

rlsp&&

1- mYgkluxj ‘kgjkrhy nkfjnz; js”ks[kkyhy mRiUu vlysY;k xjhc] xjtw o fo/kok efgykauk vkfFkZd

n`”V;k Lokoyach cufo.ks djhrk egkikfydsP;k uofuokZphr o ukefunsZf’kr egkikfydk lnL;kaps

f’kQkj’khus izR;sd izHkkxkr 10 ux f’ko.k;a=kps okVi dj.;kar ;sbZy-

2- mYgkluxj ‘kgjkrhy fo/kok efgykauk lektkr ekukps LFkku feGoqu ns.ks R;kaps Hkkoh ftoukyk

vk/kkj feGowu ns.;klkBh ‘kgjkrhy 35 o”khZ [kkyhy izR;sd izHkkx lferh {s=krhy &5

efgykauk iqufoZokg dj.kslkBh #i;s 10]000@& va’knku okVi dj.;kr ;sbZy-

3- mYgkluxj ‘kgjkrhy fujk/kkj eqyk&eqyhauh nRrd ?ksrysY;k 20 ikydkauk izR;sdh #i;s 2500@&

¼18 o”kkZi;Zar eqnr BsohP;k Lo#ikr½ izksRlkgukRed vuqnku ns.;kar ;sbZy-

4- mYgkluxj ‘kgjkrhy nkfjnz js”ksojhy efgyk o eqyhauk Loa;jkstxkjkph la/kh miyC/k d#u Lokoyach

cufo.;kdjhrk izR;sd izHkkx ,d ;kizek.ks 76 efgyk @eqyhauk ckyokMhps izf’k{k.kkpk ykHk ns.;kar

;sbZy-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %& fo”k; Ø- 4 okpqu nk[kforkr-

ek- lnL; Jh- jfoanz ckxqy ;kauh lHkkx`gkr izos’k dsyk-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

fo"k; Ø- 4 %& nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaph ;knh ekU; dj.ks-

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

&&&

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&ek- egkikSjth] vk;qDr lkgsc] nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackP;k ;knhl ekU;r

ns.;kckcrpk gk tks fo”k; vkgs ,drj ;kckcrph vki.kkdMs ;knh ukgh- c&;kp’kk uxjlsodkauk gs ekfgr

ukgh dh R;kaP;k izHkkxkrhy nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaps ;k ;knhe/;s uko vkgs fdaok ukgh\ ;klkBh gk

fo”k; ,d efgU;klkBh iq<s <dyqu rks iq<hy egklHksr t#j vk.kyk tkok- loZ lnL;kal v’kh fouarh

vkgs dh R;kaP;k izHkkxkrhy nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaps QkWeZ Hk#u R;kaph ukos ;k ;knhe/;s lekfo”V dsyh

tkohr-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %& ek- egkikSjth] ek- vk;qDr lkgsc] nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaps lOgsZ{k.k

dsY;kuarj r;kj dsysyh th ;knh vkgs rh ;knh vlysyh lhMh izR;sd uxjlsodkl fnyh tkoh- rlsp

nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackps lOgsZ djrkauk laca/khr izHkkxkrhy uxjlsodkl cjkscj ?ksoqu lOgsZ dsyk tkok rlsp

laca/khr uxjlsodk’kh fopkj fofue; d#u lOgsZ dsyk tkok- vkeP;k izHkkxke/;s lOgsZ dssyk vkgs fdaok

ukgh gs vkEgkayk ekfgr ukgh- o nqljh xks”V eh vk;qDrkauk lkaxq bfPNrks dh] nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackP;k

lOgsZ{k.kkP;k ;knhoj fopkj fofue; dj.;klkBh ek- egkikSjkauh R;kaP;k nkyukr cSBd cksykoyh gksrh- R;k

cSBdhl ,dgh vf/kdkjh mifLFkr jkfgyk ukgh- R;kckcrhr vki.k vkt ;sFks mRrj n;k dh R;k cSBdhl

vf/kdkjh dk vkys uOgrs\

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k tkxh izkf/kd`r vf/kdkjh½ %&ek- egkikSj egksn;kauh cksykoysY;k cSBdhl

mifLFkr jkg.ks lokZaoj ca/kudkjd vkgs- vki.k T;k lHks ckcr cksyr vkgkr R;k lHksr tj vf/kdkjh

mifLFkr jkghys ulrhy rj R;kckcrhr eh fnyxhjh O;Dr djrks- R;kpcjkscj lokZauk vls funsZ’kgh nsrks dh

;kiq<s lokZauh cSBdhl gtj jkg.;kph [kcjnkjh ?;koh- vkf.k R;kizek.ks [kcjnkjh ?ksryh tkbZy-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&gk rj vkeP;k ek- egkikSjkapk lkjklj vieku vkgs- ek- egkikSjkauh vkiY;k

nkyuke/;s cSBd cksykoyh vkf.k R;k cSBdhr ,dgh vf/kdkjh mifLFkr jkfgyk ukgh- ;klkBh QDr

fnyxhjh O;Dr d#u pky.kkj ukgh rj R;k vf/kdk&;kaoj dkj.ks nk[kok uksfVl ctkoyh ikfgts-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k tkxh izkf/kd`r vf/kdkjh½ %&r’kk lqpuk eh fnysY;k vkgsr- dkj.ks nk[kok

uksfVlk ctkoY;k tkrhy-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&gk dk; vkepk oS;Drhd ykHkkpk fo”k; ukgh- laiq.kZ ‘kgjklaca/khr fo”k; vkgs-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k tkxh izkf/kd`r vf/kdkjh½ %&egkikSj egksn;k] r’kk dkj.ks nk[kok uksfVlk

ctkoY;k tkrhy-

lnL; Jh- x.kir ,Mds%&ek- egkikSj egksn;k] ;k fo”k;kcn~ny eyk vls fopkjk;ps vkgs dh] nkfjnz;

js”ks[kkyhy dqVqackps lOgsZ{k.k 2005 lkyh >kys vkgs- vkt 2007 gs o”kZ vkgs- nkfjnz; js”kspk nk[kyk

feGfo.;klkBh xjhc] fo/kok efgykauk T;k vMp.kh ;srkr] vMp.kh ;sr vlrkauk vki.k gk fo”k; vk.k[kh

,d efguk iq<s <dyr vkgksr ex ;k yksdkauk nk[kys d/kh HksV.kkj\ lat; xka/kh fujk/kkj ;kstuk

dk;kZy;ke/;s xjhc] fo/kok efgyk Qs&;k ekjrkr R;kauk lakfxrys tkrs dh egkikfydse/kqu nkfjnz; js”kspk

nk[kyk vk.kk- nk[kyk ulY;keqGs R;kauk ts vuqnku feGk;ps vlrs rs feGr ukgh- brj dkgh lqfo/kk

feGr ukgh- osG fu?kqu tkrs- rhu o”kkZP;k dkyko/khP;k vkr fdaok ‘kklukus Bjoqu fnysY;k dkyko/khP;k

vkr gs vuqnku fnys tkrs- gk fo”k; vk.k[kh ,d efguk iq<s xsyk rj lOgsZ dj.;klkBh vk.k[kh fdrh

fnol ykxrhy\ osGksosGh lOgsZ dsysyk vkgs- iqUgk iqUgk lOgsZ dsY;kus tursyk ;k lOgsZps dkgh egRo

okV.kkj ukgh- usgeh usgeh gk dk; lOgsZ pkyq vkgs\ T;k dqVqackapk lOgsZ >kysyk vkgs R;kauk nk[kys

forjhr dj.;kr ;kosr- o ckdhps ts jkfgysys vkgsr R;kaukgh n;kosr- dkj.k c&;kp’kk yksdkaph dkes

lat; xka/kh fujk/kkj ;kstuse/;s izyafcr vkgsr-

ek- lnL; Jh- egs’k lq[kjkekuh] Jh- eksgu jkej[;kuh] Jh- xksfoanjke yqaM] Jh- jktq bnukuh] Jh-

iz’kkar /kkaMs gs lHkkx`gkrqu ckgsj xsys-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%&lUekufu; egkikSjth] lUekufu; vk;qDrth] nkfkjnz; js”ks[kkyhy dqVqackapk

lOgsZ{k.kkpk gk tks fo”k; vkgs rks vki.k fo”kn djkok- dkj.k js’ku dkMZ;ke/;s T;kaps mRiUu 12]000 P;k

[kkyh vkgs rs vkgs dh] ufou lOgsZ{k.kkuqlkj rks dks.kkyk ykxq gksr vkgs\ ;kckcr eh vk;qDr lkgsckauk

fouarh djrs dh] ;kckcr tjk [kqyklk djkok-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&lUekufu; egkikSjth] vkrk tks nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackpk tks fo”k; vkysyk vkgs]

;koj eh Eg.k.kkj gksrks] izdYi vf/kdkjh dq- xksikGs eWMeuk cksyok] R;k ;k lHkkx`gkr vkysY;k vkgsr-

mYgkluxj egkuxjikfydsr nkfjnz; js”ks[kkyhy fdrh dqaVqacs vkgsr\ ;kpk lOgsZ pkaxY;k i/nrhus >kyk ikfgts-

gk lOgsZ cjkscj >kysyk ukgh vkgs- ;kckcr izdYi vf/kdkjh dq- xksikGs eWMeuk c&;kp osGk fopkjysys

vkgs dh ;k lOgsZckcr uDdh dk; >kys vkgs\ ;k nkfjnz; js”ks[kkyh fdrh dqVqacs ;srkr o fdrh

>ksiMiV~V;kaps lOgsZ{k.k >kysys vkgs\ ;kckcr lHkkx`gkyk ekfgr >kys ikfgts- eyk vls Eg.kk;ps vkgs dh

tj lOgsZ djk;pk jkfgyk vlsy rj R;kyk ,d fdaok nksu efgU;kph eqnr n;koh- lu 2008 e/;s ;kckcr

lOgsZ{k.k >kY;kuarj izdYi vf/kdkjh dq- xksikGs ;kauh ;k lHkkx`gkr tkfgj dsys ikfgts dh] eh dke djr

vlrkauk ;k mYgkluxj ‘kgjkpk lOgsZ ;k i/nrhus dsysyk vkgs- lOgsZ djr vlrkauk ,o<h ,o<h dqVqacs

nkfjnz; js”ks[kkyh ;srkr- dkj.k c&;kp uxjlsodkauk gs ekfgr ukgh dh] dqVqac nkfjnz; js”ks[kkyh ;s.;klkBh

R;kps mRiUu fdrh vlrs\ izdYi vf/kdkjh dq- xksikGs eWMeus dq.kkyk rjh lkscr ?ksoqu ,d nksu efgU;kr

;kps lOgsZ{k.k djkos o tkfgj djkos- ,o<sp eh lkaxq bfPNrks-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj%&nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaps uO;kus lOgsZ{k.k >kys vkgs dk;\ dkj.k gh th

;knh vkgs rh xsY;k 10 o”kkZiklqu izyafcr iMysyh vkgs- ;klkBh ufou lOgsZ{k.kkps dke pkyq vkgs dk;\

vkf.k pkyq vlsy rj rs fjrlj vkgs dk;\ ?kjks?kjh tkoqu lOgsZ dsyk vkgs dk;\ ;kph eyk ekfgrh

n;ky dk;\ dkj.k gh th ;knh vkgs gh ‘ksoVph o vafre ;knh vkgs fryk iz’kklukdMqu vafre Lo#i

fnY;kuarj ex rh lokZadMs tkbZy- vls udks Ogk;yk dh tquh ;knh lokZadMs tkbZy vkf.k ufou ;knhlkBh

iqUgk fru o”kZ okV igkos ykxsy- ;klkBh ;kckcrhr tjk [kqyklk djkok-

dq- fniekyk xksikGs ¼izdYi vf/kdkjh] lq-t-‘k-jks-;ks½%&ek- egkikSj egksn;k] vk;qDr lkgsc] vkf.k

lHkkx`gkrhy loZ lUekufu; lnL;] ‘kklukP;k fu;ekuqlkj gk tks lOgsZ >kysyk vkgs] rks 2005 e/;s

>kysyk vkgs- R;kosGsl ?kjks?kjh tkoqu lOgsZ dsysyk gksrk- yksdkauh th dkgh ekfgrh lkafxryh rh vki.k uksan

d#u ?ksryh vkgs-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj%& 10 o”kkZiqohZph gh ;knh vkgs- 10 o”kkZuarj th dqVqacs nkfjnz; js”ks[kkyh

;srkr] dq.kh vi?kkrke/;s fu/ku ikoys vlsy dq.kh xjhc vlsy] dq.kh vls xjtq vlrhy rj R;kapk rqEgh

lOgsZ dsyk vkgs dk;\ th ;knh rqeP;kdMs r;kj vkgs rhp rqEgh ‘kklukdMs n;ky dk;\ ufou

lOgsZlkBh rqEgh dkgh rjrqn dsyh vkgs dk;\

dq- fniekyk xksikGs ¼izdYi vf/kdkjh] lq-t-‘k-jks-;ks½%&lqjokrhyk gh ;kstuk 1997 lkyh lq# >kyh-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu;e egkikSjth]----------

lnL; Jh- yky iatkch %&vk;qDr lkgsc] ,d lsdan vkEgk lokZapk eqG eqn~nk vlk vkgs dh] T;k ckcr

Jh- fouksn Bkdqj o brj lnL;kauh lkafxrys- ;sFks fo”k; vlk vkgs dh] nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaph ;knh

ekU; dj.ks- vkeP;kdMs] dq.kkgh uxjlsodkdMs nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaph ;knh ukgh-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj%&eykgh rsp Eg.kk;ps vkgs-

lnL; Jh- yky iatkch%&rj vkEgh d’kkl ekU;rk n;k;ph\ ;klkBh ek>h v’kh lwpuk vkgs dh] tj

;knh eksBh vlsy rj ekxhy osGsl dj foHkkxkpk tsOgk iz’u egklHksr mRrjklkBh nk[ky dj.;kr vkyk

gksrk] rj R;kosGsl mRrjknk[ky n;ko;kph ;knh lhMhe/;s miyC/k d#u ns.;kr vkyh gksrh- letk] 20

gtkj dqVqackaP;k ukokaph;knh vlsy rj dehr deh R;k ukokaP;k ;knhph lhMh ns.;kr ;koh- R;klkBh Qkj

eksBk dkgh [kpZ ukgh- rh lhMh loZ uxjlsodkauk fnyh tkoh-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%&izHkkx fugk;--------

lnL; Jh- yky iatkch%&vkrk ts uxjlsod ;sFks clysys vkgsr R;krhy cjsp’ks uxjlsod 2005 e/;s

uxjlsod uOgrs- ;kosGsl cjspls uxjlsod uO;kus fuoMqu vkys vkgsr- ;klkBh vkEgkayk vls okVrs dh]

ts ufou uxjlsod fuoMqu vkys vkgsr R;kaP;k izHkkxkrhy dkgh dqVqackaph ukos nkfjnz; js”ks[kkyhy ;knhr

vkyh ulrhy rj rh ukos lekfo”V dj.;klkBh osG nsoqu rh ukos lekfo”V dj.;kph la/kh fnyh tkoh-

rksi;Zar gk fo”k; iq<s <dyyk tkok- gk fo”k; tkLr dkG izyafcr u Bsork ,d efgU;kP;k vkr ;knh

r;kj d#u vkEgkayk fnyh tkoh- vkEgh loZt.k ;k ;knhl eatqjh ns.kkjp vkgksr- vkEgkaykgh okVrs dh

lektkyk ;kpk Qk;nk feGkok- ijarq eh lqpfoysY;k nksu lqpukackcrhr tksi;Zar dk;Zokgh gksr ukgh rksi;Zar

gk fo”k; iq<s <dyyk tkok o ,d efgU;kuarj rks fo”k; iqUgk egklHksiq<s vk.kyk tkok-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&ek- egkikSj] ek- vk;qDr lkgsc] laca/khr uxjlsodka’kh laidZ lk/kwu fopkjfofue;

d#u lOgsZ dsyk tkok-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj%&?kjks?kjh tkoqu ;kph pkSd’kh djk- dkj.k dh vkrk dkgh egkikfydkae/;s

;kn;k fjtsDV >kysY;k vkgsr- vki.k ;knh ikBok;pks vkf.k yksdkaph Qlxr Ogk;ph- ,[kkn nql&;k

ukokeqGs R;kapsgh uqdlku Ogk;ps- vls gksoq u;s Eg.kqu nkfjnz; js”ks[kkyhy ts vkgsr R;kaukp ykHk feGkok

vkf.k iz’kklukps rs drZO; vkgs- iz’kklukus ?kjks?kjh deZpkjh ikBoqu lOgsZ dsyk ikfgts- Vscyoj lOgsZ

dkxnkojp ;sbZy vkf.k rlsp rqEgh ikBoqu n;ky- vls Ogk;yk udks- dkj.k vls dY;k.k Mksafcoyh

egkuxjikfydsr >kysys vkgs Eg.kqu eh cksyr vkgs- vki.k R;k yksdkaph Qlo.kqd dsY;klkj[ks gksbZy-

dq- fniekyk xksikGs ¼izdYi vf/kdkjh] lq-t-‘k-jks-;ks½%&vki.k vk{ksi ?ks.;klkBh osG Bsoysyh gksrh- T;k

dq.kkyk vk{ksi ?;k;pk gksrk R;kus R;k fofgr osGsr vk{ksi ?;ko;kl ikfgts gksrk-

lnL;k Jherh lqjs[kk osydj%&eh rqeP;k Qk;n;klkBh lkaxrs vkgs- vki.k Bjfoys vkgs dh nkfjnz;

js”ks[kkyhy dqVqackauk fofo/k ;kstukapk Qk;nk nsoq ;k R;klkBh gh ;knh iz’kklukdMs ikBoq ;k- R;keqGs

v/;kZp yksdkauk Qk;nk >kyk o v/;kZ yksdkauk Qk;nk >kyk ukgh rj [kksVh ekfgrh fnyh Eg.kqu ;knhp jn~n

>kyh rj dkghp Qk;nk gks.kkj ukgh- R;keqGs ts v/ksZ xjtq yksd vkgsr R;kaukgh R;kpk Qk;nk feG.kkj

ukgh- ;klkBh ?kjks?kjh tkoqu lOgsZ dsyk tkok- ts yksd nkfjnz; js”ks[kkyhy ;kstukapk ykHk feGfo.;kl ik=

vlrhy R;kauk ykHkkFkhZ djk- tkLr eqnr ?;k ijarq ;ksX; rh ;knh ikBok-

lnL;k Jherh feukrkbZ lksusth%&izR;sd ?kjks?kjh tkoqu lOgsZ dsyk ikfgts- tj f’k/kkokVi dkMkZo#u lOgsZ

dsyk tkr vlsy rj th efgyk fo/kok >kyh vkgs frP;k f’k/kkokVi if=dsr tj mRiUu tkLr fyfgys vlsy

vkf.k frP;k ?kjke/;s dekorh O;Drh ulsy rj gk eqn~nk y{kkr ?ksoqu lOgsZ dsyk tkok o lOgsZ{k.kkP;k

;knhph izHkkxfugk; lhMh loZ uxjlsodkauk fnyh tkoh- vki.k vkEgkayk ;k 10&15 fnolkr lhMh

miyC/k d#u fnyhr rj rhph iMrkG.kh d#u vkEgh vki.kkal ufou ;knh r;kj d#u nsoq ‘kdq- lOgsZP;k

dkeke/;s vkEgh vki.kkal enr d# ‘kdq-

Jh- v’kksd ckxs’oj ¼vk;qDrkaP;k LFkkuh izkf/kd`r vf/kdkjh½%&lUekufu;e egkikSjth] lUekufu; lnL;kauh

vkrk ;sFks tks eqn~nk mifLFkr dsyk vkgs R;kckcrhr Jh- yky iatkch o Jh- fouksn Bkdqj ;kauh lq/nk vkiys

fopkj ekaMys vkgsr R;kpcjkscj Jh- ch-ch- eksjs o Jherh feukrkbZ lksusth ;kauhgh vkiys fopkj ekaMys

vkgsr- R;kuqlkj nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaps lOgsZ{k.k d#u r;kj dsysyh ;knh vlysyh lhMh loZ lnL;kauk

izLr`r dsyh tkbZy- R;kpcjkscj R;k lOgsZ{k.kkfo”k;h njMksbZ mRiUukckcrps ts fud”k vkgsr R;kaph ;knh lq/nk

fnyh tkbZy- o R;kuarj lHkkx`gkpk tks fu.kZ; gksbZy ex rks ,d efgU;kuarj fdaok vki.k tlk fu.kZ;

?;ky R;kuqlkj dk;Zokgh dsyh tkbZy-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&ek- egkikSj egksn;k] vk;qDr lkgsc o lfpo lkgsc] gk iz’u eh fopkjyk gksrk-

jkT; o dsanz ‘kklu iqjLd`r lqo.kZ t;arh jkstxkj ;kstus varxZr xksy eSnku ;sFks njo”khZ izn’kZu vk;ksftr

dsys tkrs- ijarq ;ko”khZ vkrk tks fnokGhpk l.k ;soqu xsyk R;k l.kkfufeRr izn’kZu Hkjko;kl ikfgts gksrs

ijarq rs Hkjys ukgh- iz’kklukus R;kdMs nqyZ{k dk dsys\ cpr xVkrhy efgyk osxosxGs LVkWy xksy eSnku

;sFks ykoq bfPNr gksR;k R;klkBh vkEgh xksyeSnkuph ekx.kh dsyh gksrh ex ;kdkeh xksy eSnku dk ns.;kr

vkys ukgh\ ukrkGP;k l.kke/;s lq/nk vkEgh ;klkBh ijokuxh ekfxryh gksrh- rh dk ns.;kr vkyh ukgh\

eh ekÖ;k ysVjiWMoj i= fnys gksrs dh njo”khZ xksy eSnku ;sFks fofo/k izn’kZus vk;ksftr dsyh tkrkr-

R;klkBh cpr xVkrhy efgykauk fofo/k izdkjps LVkWy yko.;klkBh ijokuxh fnyh tkoh- R;kuqlkj ;ko”khZ

rh ijokuxh dk ns.;kr vkyh ukgh\

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh %&gk fo”k; iq<s <dy.;kr ;kok o lHksps dkedkt LFkfxr dsys tkos- o

nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaps lOgsZ{k.k d#u ;knh vlysyh lhMh 15 fnolkP;k vkr loZ lnL;kauk izLr`r

dsyh tkoh- T;k uxjlsodkP;k izHkkxkrhy nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaph ukos ;k ;knhr ulrhy rh ukos

lekfo”V dsyh tkohr o R;kuarj gk fo”k; egklHksr vk.kyk tkok-

egkikfydk lfpo%&vki.k gk fo”k; iq<s <dyq bfPNr vkgkr dh ;kckcr funsZ’k nsoq bfPNr vkgkr\

lnL; Jh- yky iatkch %&nq#Lrhlg iq<s <dy.;kr ;kok-

egkikfydk lfpo %&tj vki.k dkgh funsZ’k nsoq bfPNr vlky rj funsZ’k nsoqu gk fo”k; fu.kZ;hr dk<k-

vkf.k tj iq<s <dyq bfPNr vlky rj gk fo”k; lHksP;k dk;Zlqpho#u oxG.;kr ;kok-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj%&vkEgh dkgh funsZ’k nsoq bfPNr vkgksr-

egkikfydk lfpo %&d`i;k vki.k gk fo”k; iq<s <dyq udk-

lnL; Jh- fouksn Bkdqj %&nq#Lrhlg funsZ’k fnys tkosr-

egkikfydk lfpo %&T;k lwpuk fnY;k vkgsr R;k lwpukalg gk fo”k; ikl\

lnL; Jh- yky iatkch%&gk fo”k; iq<s <dyyk tkok o ;knhr vkysyh ukos ikgqu vkEgh fryk vafrer%

eatqjh nsoq-

egkikfydk lfpo%&tj vki.k gk fo”k; iq<s <dyq bfPNr vlky rj rks dk;Zlwpho#u oxG.;kr ;sbZy-

vkiys Eg.k.ks vkgs dh T;kauh ;kckcrps lOgsZ{k.k dsysys vkgs R;ke/;s c&;kp’kk pqdk vkgsr R;kae/;s

nq#Lrh d#u ufou ;knh r;kj dsyh tkoh- rj ;kizek.ks ufou ;knh r;kj dj.;kdkeh funsZ’k ns.;kr

;srhy-

lnL; Jh- yky iatkch%&cjkscj] cjkscj lokZaP;k Hkkouk R;kp vkgsr-

egkikfydk lfpo %&;klkBh vki.k ,d efgU;kph eqnr nsr vkgkr] ;k eqnrhr lOgsZ d#u ;knh eatqjhlkBh

lknj dsyh tkoh- vlsp uk\

lnL; Jh- eksgu lk/kokuh%& gks;] gks;----

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&egkikSj egksn;k] nksu fefuVa eh tks iz’u fopkjyk R;kps mRrj feGkys ukgh-

egkikfydk lfpo %&ek- egkikSjkaps Eg.k.ks vkgs dh] ;kosGsl gk fo”k; ukgh vkgs- d`i;k vki.k fjrlj

iz’u fopkjk-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy%&egkikSjkaps dk; Eg.k.ks vkgs\

egkikfydk lfpo %&ek- egkikSjkaps Eg.k.ks vkgs dh] ;kosGsl gk fo”k; ukgh vkgs-

lnL; Jh- jfoanz ckxqy %&eh gk iz’u fopkjysyk vkgs-

egkikfydk lfpo %&iz’u fopkjyk vlsy rj iz’uksRrjkpk dkyko/kh lekIr >kysyk vkgs- ;klkBh vki.k

vkrk gk iz’u fopk# ‘kdr ukghr-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs %&tsOgk ,[kkn;k lnL;kpk egklHksiq<s mRrjklkBh iz’u vlrks rsOgk R;kus egklHksr

mifLFkr jkfgys ikfgts- vkf.k tj rks mifLFkr ulsy rj rks iz’u ppsZl u ;srk iq<hy iz’u iqdkjyk tkrks-

egkikfydk lfpo %&tsOgk vkiyk iz’u mRrjklkBh iqdkj.;kr vkyk gksrk rsOgk vki.k lHkkx`gkr mifLFkr

uOgrk- R;keqGs loZ iz’u oxG.;kar vkys-

lnL; Jh-ch-ch- eksjs%&gks;] iq<hy iz’ukP;k osGsl rqEgh lHkkx`gkr mifLFkr jgk-

dkgh lnL; %&ikl&ikl------

egkikSj %& lnjpk fo”k;kckcr lokZuqers iq<hyizek.ks Bjko laer dj.;kr ;sr vkgs

fo"k; Ø- 4%& nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackaph ;knh ekU; dj.ks-

izLrkouk

uxjifj”kn iz’kklu lapkyuky;] egkjk”Vª ‘kklukus lu 2005 jksth nkfjnz; js”ks[kkyhy

dqVqackph ;knh lknj dj.;kps vkns’k fnys gksrs- R;kuqlkj mYgkluxj egkuxjikfydsrhy nkfjnz; js”ks[kkyhy

dqVqackps losZ{k.k d#u 15530 dqVqackph izk#i ;knh fnukad 10@8@2007 jksth izfl/n dj.;kr vkyh gksrh

o R;kuqlkj ukxjhdkadMwu 15 fnolkar gjdrh o vk{ksi ekxfo.;kr vkys gksrs-

ijarq ek- uxjlsod o yksdizfrfu/kh ;kauh dsysY;k ekx.khpk fopkj d#u ek- vk;qDr lkks- ;kauh

fnukad 5@9@2007 i;Zar ukxjhdkaP;k gjdrh o vk{ksi ?ks.;klkBh eqnr ok< ns.;kr vkyh gksrh-

rjh lnjP;k dkyko/khr 6200 dqVwckauh vk{ksi ?ksryk vlwu R;kauh nkfjnz; js”ks[kkyh vlY;kpk vtZ

Hkjysyk vkgs- R;kuqlkj nkfjnz; js”ks[kkyh dqVwackph ,dq.k la[;k 21]730 gksr vkgs- rlsp lnjph ;knh

uxjifj”kn iz’kklu lapkyuky;kl lknj djko;kph vkgs] rjh lnj ;knhl ek- egklHksph ekU;rk ?ks.ks

vko’;d vlY;kus] ek- egklHksus lnj ;knhl ekU;rk ns.;kph f’kQkjl vkgs-

egklHkk Bjko dz% 59 fnukad % &20@12@2007

lqpdkps uko %& Jh- yky iatkch

vuqeksndkps uko %& Jh- ch-ch- eksjs

gh egklHkk ojhy izLrkous vuqlkj mYgkluxj egkuxjikfydsrhy nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqackps

lOgsZ{k.k d#u iz’kklukus r;kj dsysY;k 15]530 dqVqackP;k ;knhl vafre djhr ukgh-

dkj.k&&

1- nkfjnz; js”ks[kkyhy dqVqafc;kaPkh ukos vlysyh izHkkx fugk; ;knh lhMh Lo#ikr iqjfoysyh ukgh- rh

izR;sd lnL;kl iqjfo.;kdkeh iz’kklukl funsZ’k nsr vkgs-

2- uxjlsod @ yksdizfrfu/kh ;kaP;k’kh laidZ u lk/krk lnjgq ;knh r;kj dj.;kar vkY;kus

R;kckcrhr ukxjhdkaP;k Qkj eksB;k izek.kkoj gjdrh o vk{ksi vkgsr- R;keqGs izR;sd izHkkxkr

ikfydk lnL;kaps lgdk;kZus iqulZOgs{k.k dj.;kps iz’kklukl funsZ’k nsr vkgs-

3- iqulZOgs{k.kkps iz;kstukFkZ o rn~uarjps izk#i ;knh oj lwpuk o gjdrh ?ks.;klkBh ,d efgU;kph

eqnrok< ns.;kar ;sr vlwu lnjgq eqnr laiY;kuarj Rojhr egklHksiq<s izLrko lknj dj.;kal

iz’kklukl funsZ’k nsr vkgs-

lqpdkph lgh@&

vuqeksndkph lgh@&

lokZuqers

egkikSj @ ihBklhu vf/kdkjh

loZlk/kkj.k egklHkk

mYgkluxj egkuxjikfydk

egkikfydk lfpo %&ek- egkikSjkaP;k vkns’kkuqlkj ;k lHksps dkedkt lekIr gksr vlY;kps ?kksf”kr dj.;kr

;sr vkgs- d`i;k jk”VªfxrkdMs y{k n;kos-

tux.keu ;k jk"VªxhrkP;k lkeqfgd xk;ukuarj lka;dkGh 5-30 oktrk egkikSj Jherh

vk’kku fyykckbZ y{e.k ;kauh lHkk laiY;kps tkfgj dsys-

(izdk’k ia- dqdjstk) egkikfydk lfpo

mYgkluxj egkuxjikfydk