Embed Size (px)
Citation preview
«, . "%»* A^ ja '^^^ "«« *^H
t|| - AA \f>*f t-4,''^**- "^ '*" ^V^^^V
Lxx?^t^v"^3' ^y^*~ ^** v.^ ^-- " **v /ft
1 ,
^
^ > « 7 *
. <<tf- \ /:'"
ANALECTA HYMNICA MEDII AEVL
Herausgegeben
von
Clemens Blume und Gaido M. Dreves.
XXXIII.
PIA DICTAMINA.
Reimgebete tmd Leselieder des
Mittelalters.
Secliste Folge. «ir
Leipzig. 0. R. R e i s 1 a n d.
1899.
PIA DICTAMINA.
Reimgebete und Leselieder des
Mittelalters,
Sechste Folge.
Aus
Handsehriften und Wiegendrucken
herausgegeben
von
Clemens Blunie S. J.
Leipzig. O. R. R e i s 1 a n d.
1899.
JUN - 8
108/3
VORWORT.
IJer vorliegende Band bringt die stattliche Series der Reim- gebete und Leselieder, die niit deni 15. Bande eroffnet und im 29. bis 32. fortgesetzt wurde, zum Abschluls. Dafs dieses nicht gleichbecleutend sein soll mit Abschluls der Hymnen-PuMikation iiberbaupt - - Hymiien hier iu des Wortes -\veiterer Bedeutung -, scheint an sich doch selbstverstandlicb. Da aber eine almliche
Bemerkung im 23. Bande, welcher die Scblufslieferung der litur- giscben Hynmeu ini engeren Verstande dieses Wortes bildete, von einigen miisverstanden wurde, sei hiermit ausdriicklidi bemerkt, dafs noch die ganze Series der Psalterien und ein br-- deutender Teil der Sequenzen aussteht, abgeseheii von <Trui>|><'ii liturgischer und aufserliturgischer geistlicher Dichtungen. die bestimniten Autoren zu/.uschreiben siiid, und von eiuev Bliiten-
lese rhythmischer oder metriscber Tropen. Daran werden sieli Nachtrage reihen und die Herausgabe scbon anderweitig edierter Ilymnen aus Originalquellen, ohrie dals hier das Progrannn betreffs letzterer naher bezeichnet werden soll.
Aufser den Pia Dictamina auf die Engel und Heiligen, welche
in alphabetischer Reibenfolge aufgefuhrt sind, bietet dieser Band mebrere Diversa oder Moralia, von deuen scbon im 15. Baude ein/.elne Proben vorgelegt wurden. Wenn nicht bei alleu, so doch bei einigen dersolben kaau der berechtige Zweifel entstehen, ol> sie noch der religiosen Lyrik beizuzahlen sind uiid somit eineu Unterschlupf iin Gebege der Hymnologie beansprucben diirfen, oder ob sie ius Gebiet der weltlicheii Lyrik, speciell der Satyre, verwiesen werden mussen. Deni asketiscben Dicbter, als welchen der Sanger von Reimgebeten uml Leseliedern sich kenn- zeichnet, steht es ja frei, die ganze Skala der verschiedensten Affekte zu durchlaufen, und dabei kaun es ihm niclit verwehrt
sein, bei Spott- und Riigeliedern gegen Welt und Laster auch ini Stil unrl in der Sprache des weltlichen Lyrikers sich den satyriseheu Launen seiner Muse zu iiberlassen. Letzterer hin- gegen wird des reli^ios-geistlichen Momentes bei seinen Satyren des ofteren nicht ganz entraten konnen oder wollen. Wer mochte da bei jedem Eiuzelfalle die Grenzscheide scharf ziehen?
Es geniige, diese Stiicke wenigstens als auf der Grenzscheide stehend bezeichnet zu huben, ohne iiber ihren geistlichen oder rein weltlichen Cliarakter das losende Wort sprechen zu wollen. Sie siud deshulb als Anhang beigefugt. Wenn der Verfasser des Repertoiium hymnologicum ntout pi&ce satyrique" aus dem Repertoire der Hymnendichtung ausgeschlossen wissen will, so ist das theoretisch unbcreclitigt und praktisch von ihm selbst keineswegs ausgefiihrt wordeii. Neben manchen satyrischen Liederu, die als geistliche mit Recht im genannten Repertorium verzeichnet sind, haben eben dort nicht wenige Aufnahme ge- fundeii, die ganz entschieden als weltliehe auszumerzen sind.
Wien, 13. Mitrz 1899.
Clemens Blume.
I.
DE SANCTIS.
.AS
I. De Oninilms Sanctis.
1. 0 beata trinitas, 6. Salve, Adam, maxime Rectrix saeculorum, Protoplaste Dei,
Una et par deitas, Microcosme nobilis, Unus rex caelorum, Memor esto mei,
Pater, nate, spiritus, Qucm a Deo credimus Precibus sanctorum, De limo formatum,
Quaeso, me de funibus Natum fac me fieri Solve peccatorum. Dei adoptatum.
2. Ave, maris stellula, 7. Salve, sancte Moyses, Rosa puritatis, Princeps propbetarum,
0 Maria, cellula Doctor et dux inclite Sunimae trinitatis, Israelitarum,
Angelorum speculum, Per quem nobis caelicam Aula pietatis, Dens dedit legem,
Ora, mater, filiura Tuis placa meritis Nostris pro peccatis. Mihi caeli regem.
3. Salveto archangele 8. Salvc, David, regie Michael beate, Vates et psalmista
Turmae tu urauicae Ac divini pneumatis Princeps nominate, Dulcis citharista,
Qui pugnando fortiter In conspectu Domini Zabulum sprevisti, Meas rege vias,
Regnaturum iugiter Fac me pure canere Fac me caelo sisti. Deo psalmodias.
4. Angele, qui meus es 9. Salve, pater loachim, Custos, ave, bone, Pater venerande,
Nunc et omni tempore Angelorum, Clierubim Salvum me dispone, Laude praedicande,
Pelle procul xabulum Patriarcha celebris Mortis in agone, Seraper salutande,
Intra caeli gaudium Cum dilecta coniuge Animam repone. Portam caeli pandc.
5. Salve, mater aurea, 10. Salve, vir spectabilis Anna amorosa, losepb, o Mariae
Stirpe regum genita, Sponse, tu auiabilis Valde generosa, Tutor et Messiae,
luva nosmet tertia Fac mibi placabilis In bac criminosa Sit Mariae natus,
Vita, lesu avia, Tibi tam affabilis Dulcis et forraosa. Precc rogitatus.
- 10 -
11. 0 praecursor Domini, Mihi, quaeso, obtine lohannes Baptista, Dona gratiarum,
Praecellentis meriti Locum paenitentiae, Vatcs et legista, Veniam culparum.
Yerbi vox, par angelis, 17. Salve, vir dignissime, Potens agonista,
Caelorum senator, Confer pacem famulis 0 Andrea maxime, Proelia post ista.
Crucis praedicator, 12. Patriarchae veteres, Tu, qai primus Domini
Omnes vos beati, Eras imitator, Et prophetae celebres Sis in fine saeculi
Pneumate adHati, Bonus mediator. i^uorum est ex semine
Deus homo natus, 18. Salve, Thoma Didyme, Mcos vestris meritis Sol Christianorum,
Solvite reatus. Indorum apostole Et lux populorum,
13. Petre beatissime, (Jui palpasti vulnera Dux apostolorum, Christi resurgeiitis,
Claviger aetheree, Iram mei iudicis lanitor caelorum, Placa saevientis.
Veritatis regula, Fidei et morum, 19. Salve, saiicte lacobe,
Prece tua vincula Mundi supplantator,
Laxa peccatorum. lesu consanguinee Vitaeque sectator,
14. Salve, lux fidclium, 0 sancte apostole Vas electionis, Et patrone care,
Paule, doctor gentium, Pro me, precor, scdule Flos dilectionis, Digneris orare.
Sidus apostolicam, Caeli micans donis, 20. 0 lampas ccclcsiac
Porrige suffragium Fidcique sator, Tempore agonis. Philippe clarissime,
Orbis illustrator, 15. Sulve, maior lacobe, Precor te, apostole,
Salve, lux caelorum, Mihi quem'elfjcri, Christo iunctus sanguine, Ut commendes iugiter
Kegi saeculorum, Me caelorum regi. Doctor et apostole
Dulcis Hispanorum, 21. Salve, vir mitissime, Tuo fac nos munere 0 Bartholomaee,
Compotes sanctorum. Nobilis apostole, Vitae tutor mcae,
16. Salve, princeps maxime Qui pro Christi nomine Evangelistarum, Es excoriatus,
lohannes apostole, Fac, ut sit propitius Lux ecclcsiarum, Mihi Dei natus.
- 11 -
22. 0 Matthaee inclite, 0 levita candide, Domini symmista, Fulgens puritate,
Nobilis apostole Posce donum animac Et evangelista, Plenum caritate.
Quibus Deum hominem Factum declarasti, 28. Christi martyr inclite,
Fac, ut per te corpore Decus athletarum,
Menieque sint casti. 0 Laurenti, maxime Splendor lcvitaram,
23. 0 Simon clarissime, Dispensator optime Precor, caelestine, Rerum divinarum,
Nobilis apostole, Mea, quaeso, rlirime Christi consobrine, Yincula culparum.
Muuus milii impetra Caritatis binae 29. 0 Vincenti, assecla
Sanctaque carismata Dei qui fuisti, Deitatis trinae. Per virtutum opera
Mundo effulsisti, 24. Thaddaee dulcissime, Dum tormenta varia
0 amice Dei, Fortiter vicisti, ('um genoano Simone Mibi reo mitiga
Memor esto mei, Iram lesu Christi. Me contirma tempore
Noctis et diei 30. Salve, vir clarissime,
Fidei munimine 0 Sebastiaue, Martyr Dei strenue, Atque sanctac spci.
Miles christianc, 25. Salve, evangelicae A peste morbifcra
Doctor veritatis, Sero atque mane, 0 Matthia, nuntie Quacso te, me libera
Sanctae trinitatis, Stygioque cane. Tu, qui in apostolum
31. Maxime pontificum, Es electus sorte,
Fac, ut per te pateant Princeps coufcssorum,
Mihi caeli portae. 0 Erasme, speculum Pastorque pastorum,
26. Omnes vos apostoli Martyr robustissime, Nostri redemptoris Victor tormentoruni,
Sanctiquc discipuli Sis tuorum sedule lesu salvatoris, Memor famulorum.
Vos cum coetu omnium 32. Salvc, decem milium
Evangclistarum Martyrum famose, Donum mihi poscite
0 Achati, signifer Dei gratiarum.
Et dux gloriosc, 27. Salve, Christi pugilum Tuis cum sodalibus
Signifer beate, Pro me, precor, ora Protomartyr Stephane, Et culparum omnium
Miles lapidate, Veniam implora.
- 12 -
33. Christi martyr inclite, Audi nos, o praesulum Decus athletarum, Regula cunctorum,
0 Georgi, maxime Et disrampe scelerum Splendor tenebrarum, Vincula nostrorum.
Miles invictissime 39. Salve, vir clarissime,
Duxque Clusinorum, Lux catholicorum,
Nostra, precor, dirime 0 Arabrosi inclite, Yinrula malorum. Splendor confessorum,
34. 0 Mauriti inclite, Magistrorum optime Princeps beatorum Doctorque doctorum,
Legionis militum Pia vota suscipe Sacrae Thebaeorum, Tibi devotorum.
Martyr o spectabilis, Audi devotoruin 40. Salve, decus praesulum,
Tuis nunc cum sociis Sol theologorum,
Preces famulornm. Augustine, speculuin Luxque clericorum,
35. Omnes sancti martyres Exstirpator criminum, Mundique victores, Mucro perhdorum,
lesu Christi milites Ora pro me Dominum Atque pugnatores, Cum coetu doctorum.
Qui vicistis genera 41. Salve, lux ecclesiae, Saeva tormentoruni,
Falx haereticorum, Nostra, precor, vincula Solvite nervorum. Dortor, o leronyme,
Gloriose morum, 36. Salve, par apostolis, Divinorum maxime
Lux episcoporum, Interpres librorum, 0 Martine nobilis, Pro me boua luquere
Medicina rnorum, Domino deorum. Suscitator huinilis
42. Salve, mundi speculura, Trium mortuorum, Aufer pestein corporis, Pater Benedicte,
Monachorum omniuni Poadus vitiorum. Princeps o invicte,
37. Xiciilae. pontifex Fac praecepta rcgulae Mirac- sanctitatis, We servare stricte,
Sis salutis opifex Yivcre in ordino Nostrae pravitatis, Vere et non ficte.
Unctionem impetra Tibi dedicatis 43. Salve, Maure, nobilis
Et post mortem caelica Dux discipulorum
Regna cura beatis. Benedicti, principis Divi monacbornm,
38. 0 Gregori maxime, 0 lux nostri ordinis, Pastor Romanorum Stella confessoruui,
Gentis et apostole Placa tuis meritis Nobilis Anglorum, Regem saeculorum.
- 13 -
44. Salve, martyr Placide, Convertens ad Dominum Christi athletarum Turbas poi>ulorum,
Comes invictissime, Sis adiutor omnium Lux coenabitarum, Ad te conversorum.
Benedicti assecla, Sidus muudi clarum, 50. 0 Francisce, caelice
Nos in ista adiuva Dei contemplator, Valle lacrimarum. Sammus evangelicae
"Vitae praedicator, 45. Salve, Paule inclite, Stigmatum serapliice
Dux eremitarum Christi exemplator, Et princeps clarissime Noster contra zabulum
Anachoritarum, Sis auxiliator. Sinc dolo socius
Israelitarum, 51. 0 beati Magi tres, Vos virtutum flores
Ad me veni protinus In fine horarum. Primique ex genlibus
Christi confessores, 46- 0 Antoni maxime, Quem laudastis rnunere
Salus monachorum, Trinu tunc infantem, Dux orientalium Hunc orate nunc pro me
Luxque populorum, In caelo tonantem. Gloriose daemonum
Victor malignorum, 52. Salve, vir spectabilis, Pcr te sim caeligerum Comes palatine,
Antistes ecclesiae Consors gaudiorura,
Tu Hildesianae, 47. Salve, Christi assecla, Divo qui coenobium
Spretor mundanorum, Fundas Micbaeli, 0 Arseni, regula Gaudiis post obituin
Recta monachorum, lungito nos caeli. Patrum lux et lilium
53. Omnes beatissimi Eremi cuHorum, Placa mihi Dominum, Christi confessores,
Eegem angelorum. Eremitae, monaclu Cunctique doctores,
48. lubila, mellitiue Qui tempsistis gaudia Doctor devotorum, Pru Christo terrena,
0 Bernarde, maxime Nos, precamur, ducitc Institutor morum, Caeli ad amoena.
0 divina caelibum
Nornrola cunctorum, 54. Salve, sancta Agatha,
Posce mihi scelerum Dulcis et benigna, Veniam meonim. Martyr Christi fulgida
Spousaque praedigna, 49. Salve, o Dominice, (Juae vicisti gravia
Dux praedicatorum Pro Christo tormenta, Et fundator ordinis, Ante Deuiu precibus
Per doctrinam morum Pro me sis intenta.
- 14 -
55. Salve, rosa martyrum, Rogo, mihi impetra Agnes, virgo grata, Munera divina,
Per amoris annulum Cor refertum gloria Christo subarrhata, Atque disciplina.
Inclito martyrio 61. Salve, sancta Ursula,
Fulges purpurata, Mundum quae sprevisti, Ora pro me misero
Virgo constantissima, Deleque peccata. Ob amorem Christi
56. Salvc, Apollonia, Tuis cum sodalibus Virgo peramoena, Sanguinem fudisti,
Virginum lux splendida Serva me ab hostibus In virtute pleua, Et a morte tristi.
Tuum ob martyrium, 62. Cum patronis omnibus 0 pudoris vena,
Baratbri ac dentium Meis vos, beatae Virgines castissimae, Salva nos a poena.
Pro me supplicate, 57. Sancta confer Barbara Virginis me filio
Regni portionem, Reconciliate, Tua propter merita Mortis in articulo
Atque passionem, Ad me properate. Mei, tui fumnli,
63. Salve, lesu Domini Tutum fac agonera Corporis Dominici Nobilis araatrix,
Huius o Elisabeth Per susceptioneni.
Saeculi calcatrix, 58. Sponsa Christi ttorida, Sanctae ekraosynae
Salve, Dorotbea, Larga dispensatrix, Quae a Deo diceris Precor te, sis animae
Nobis data dea, Meae dispensatrix. Sanctis tuis meritis
64. 0 Maria vernula Mens tirmetur mea,
Muiiim semper copia Christi Magdalena, Crescat ut in ea. Spei primiceria,
Caritate plena, 59. Martyr invictissima, Norma paenitentiae,
Salve, Margareta, Prece rae serena Quae divino fueras De peccatis erue
Numine repleta, Et de Stygis poena. Dum draconem viceras,
Fortis o athleta, 65. Igitur vos pariter
Perduc me ad agniina Omnes, ad quos clarao Beatorum laeta. (duosque specialiter
Veneror et amo, 60. Salve, prudentissima De culparum nexibus
Virgo Katharina, Et de mortis bamo Regis Costi filia, Solvite me citius
Martyr et regina, Caritatis ramo.
- 15 -
66. Poscitc prudentiam 68. Otnnes sancti angeli, Et cum caritate Patres et prophetae,
Firmam patientiam Nobis cum apostolis In advcrsitate, J',irem obtinete,
Sanctam continentiam Confessores, martyres, Cum sobrietate Virgines, athletae,
Et oboedientiam Delictorum maculas
Cum humilitate. Precibus delete.
67. MUii Dei gratiam, 69. Omnes sancti simulque Quaeso, impetrate, Et vos sanctae Dei,
Vestram per instantiam Pro me intercedite, Dominum placate, Mementote rei
In extrema horula Coram Christo iudice, Simul me iuvate, Obitusque mei
Cuncta adversantia Post finem me iuugite A me propulsate. Sanctae requiei.
70. Praesta, sancta Triiiitas, Mihi patronorum
Meorum per merha Gaudia caelorum;
Tibi laus et gloria, Deus angelorum,
Nunc atque per saecula Cuncta saeculorum.
Cod. Guelfenbyteran. Ilelm. 1076. saec. l-r>. - - Nach frjtr. 42 ist «KT Verfasser ein Uenediktiner, uach Str. 52 walirscheinlich aus der Abti-i tSt. Micliael iu Hildesheim.
2. De Omnilms Sanctis.
0 pater ingenite, 3. 0 vos arcbangelici Omnium creator, Spiritus beati
Atque unigenite, Simulque augelici Vitae reparator, Chori Deo grati,
Saucteque paraclite, Estote causidici Mitis cousolator, Nostri, ut purgati
Deus unus creditc, Valeamus adici Noster sis tutator. Summae claritati.
0 lesu castissiraa 4. 0 vos venerabiles Genetrix, Maria, Dci praeelecti,
Virgo prudentissima, Patriarchae nobiles, Clemens, dulcis, pia, Viri circumspecti,
Fac, Cbristi carissima, Deo nos odibiles, Nos finita via Vitiis infecti,
Caeli suavissima Fiamus amabiles Frui melodia. Per vos et dilecti.
- 16 -
5. 0 prophetae, ttaminc 9. 0 sacra collegia, Divino repleti, Pulchra, rubicunda
Praefantes de virginc Martyrum, qui orania Nascituram laeti Sperneates immunda
Christum, cuius nomine Tradidistis propria Hostes sunt deleti, Poenis membra nninda,
Vestro nos precamine Nos ad caeli gaudia lungite quieti. Uucite iucunda.
6. 0 Baptista, clarius 10. 0 devoti famuli, Pollens vi amoris, Sobrii, pudici
Qui fuisti praevius Confessores, saeculi Christi salvatoris, Huius immici,
Nobis hic inferius Vestri nunquam servuli In valle maeroris Stygis dentur pici,
Fac ut sit propitius Sed vestro consortio Deus cunctis horis. lungamur felici.
7. 0 Petre apostolice, 11. 0 puellae languidae Princeps ceterorum, Cbristi caritate,
0 Paule benevole, Castitate candidae, Doctor populorum, Angelis aequatae,
0 veri christicolae, Virgines praefulgidae Socii eorum, Vitae sanctitate,
Per vos simus accolae Vivere intrepide In regno caelorum. Nobis impetrate.
8. 0 vos evangelii 12. 0 Deus, qui praeraium, Sacrati scriptores, Virtus, laus et honos
Doctores egregii, Es sanctorum omniuia Fidei cultores, Te per dnlces sonos
In die iudicii Semper collaudantium, Nostri defensores Nos effectos bonos
Sitis, ne nos impii Trahe post exsilium Crucient tortores. Ad caelestes thronos.
Orat. ins. Tegurinum saec. 15. Clm. Mouacen. 20001. A. - Orat. ms. Tegurinum anni H70. Clm. Monacen. 20021. B. - «>rat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacen. 20124. C. -- Orat. ras. Underdorfeuse saec. 15. Clm. Monacen. 7815. D.
3. De Omnibus Sanctis.
1. Caeli sacri principatus 3. Prophetae, qui hic scripserunt, Operentur, ut sit datus Quod bonorum bona erunt,
Nobis fructus caelicus. Nos bonos efficiant.
2. Patriarchae, viri iusti 4. Apostoli, Dei faces, Praestent, ut simus adusti, Donent, ut sicut veraces
Ut gustus sit fellicus. Et uos pios faciant.
- 17 -
5. Martyres in bello fortes 6. Confessores mansueti Praestent, ut sinius consortes Donent, ut simus quicti
Ipsorum in praemio. Et in Dei gremio. 7. Yirgines Deo placentes
L>ont, ut simus resplendentes In caeli palatio.
Cod Univ. Patavin. (">!. S. lustinae) 1328. sa.ec. Wis. - 2, 3 Ut gustus felicus. Soll ilrr Siun si-in: moge uns weltliche Lust vergallt werden?
4. De Omnibns Sanctis.
l.Salvete, principes omnes heroici Caclestis patriae, preces suscipite, Salutcm poscite et mala pellite,
Ut serviamus Domino.
2. Mariam virginem, saiictorum kyriam, Extollat laudibus virtus serapbica, Per quam homuncio repperit gratiara,
Parentes quam amiserant.
3. 0 lux vivifica, accende intima Atnoris facula, ut laudum flosculos Litemus angelis, quorum custodia
Cingat nos in periculis.
4. En, sancte spiritus, nos viros colimus, Quos hora tertia inusto repleveras, Donis carismatuni; per horum merita
Dele reatus criminum.
5. 0 Clmsti martyres, flores purpurei, Testes idonei, vestra constantia Det nos hilariter crucem saWificam
Baiularc post Doiuinum.
6. Gaudete, praesules, doctores incliti, Nec non et ceteri, quos vitae sanctitas Et moram claritas coniunxit Domino,
Quem vos placate precibus.
7. Turma virginea, sole micantior, Per castimoniam fac nos contemnere Florem cum germine, quem offert hortulus
Saecularis cupidinis.
8. Sanctorum omnium assint suffragia Matri ecclesiae, ut possit vincere Quaeque contraria et Deo vivere
Per caritatis opera.
Orat. ms. Teguriuum saec. 15. Clm. Monacen. 20123. Blume, Pia Dictamtna. VI. 2
- 18 -
5. De Omnibns Sanetis.
1. Omnipotens, miserere, 3. Sed in caritate sancta Maria, semper assiste, Nunc nostra tiant omnia, Ne deseras, Benedicte, Ut victis culpis et boste Angeli, nos custodite. Hanc vitam claudamus pie.
2. Omnes sancti, succurrite 4. Quare tunc nobis dicere Nunc semper hic et ubique, Audiamus Cbristi voce: Ut nos erimen non iniquet, Venite, vos benedicti, Ne Deus aeterne damnet. Possidete regnum caeli.
5. Gloria aeterno Deo, Mariae et Benedicto, Angelis et sanctis cunctis, Quies sit aeva defunctis.
Orat. ms. TegTirinuro anni 1470. Clm. Monacen. 20021. A. - Orat. ms. Teguvinum saec. 15. Clm. Monacen. 20124. B.
6. De Omnibns Sanclis.
1. Omnes sancti, dirigite 3. Ut nunc omnibus mundanis Nunc cursura vitae nostrae, Nobisque ipsis relictis Sicut nostis velle Deuni Miti corde et humili Ad salutem animarum, Secteraur filium Dei.
2. Omnia interiora 4. Observemusque mandata Nostra et exteriora Sua per sancta opera Deum collaudent de cunctis, Usque in linem non ficte, Tam prosperis quam adversis. In fide, spe ct caritate.
5. Quare nunc luantur culpae Digna satisfuctione, Ut contriti et confessi
Semper apti simus mori.
Orat. ms. TegTiriiium anni 1470. Cltn. Muuacen. 20021 A. - Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacen. 20124. B.
7. De Omnibns Sanctis.
1. Salve, redemptor Domine, 3. Salve cum sanctis augelis, (}ai passus es pro bomine, Micbael venerabilis, Nostra peccata hodie luvamen miserabilis Dele pro tuo nomine. Plebs petit et instabilis.
2. Salve, regina virginum, 4. Salve cum sanctis patribus Quae genuisti Domiuum, Omnibus atque vatibus, Hunc pro salute liominum Baptista Christi, suavibus Exora, mater omnium. Caelorura ciba dapibus.
5. Salvete, terrac principes. 8. Salve, o turbu virginum, Venturi quoque iudices, «,)uae flores sicut lilium, Regni Doi participes, Precare Dei tiliuni, Nos satiate pauperes. Ut tollat molem crimirium.
6. Salve, felix societas 9. Salveto, caeli curia, Martyrum, vestrum dignitas Salva nos ab iniuria Nos protegat et pietas. Eripe et a furia Ne maculet iniquitas. Hostis, qui nutrit iurgia;
7. Salve, cum confessoribus, 10. Et post banc vitain labilem, Augustine, et doctoribus, Brevem et lamentabilem, Nos ab inferni foribus Nos semper fac amabik-m Custodi et doloribus. Dei videre faciem.
Orat. ms, Augustinum saec. lo. Cod. Cremifanen. 413. - 1, 1 redemptor r. - 2, 4 Ora mater. - 5, 4 satiatis. - 8, 1 o felilt. - (J, 1 Salvi-
tota caeli.
8. I)e Oiuiiibns Sanctis.
Litania Metrica.
Nobis in munus sc donet trinus et unus.
Gloria sanctornm. rnemor esto, Maria, tuorum. Collocet in caelis nos sancta cohors Michaclis.
Christi baptista, nobis ad opetn miseris sta. Liberet a poena nos turba fratrum duodeiia. Marlyrii sanj,ruis sanet, quos vulnerat anguis. Nos confessorum prece dirige, Christe, tuorum. Christe puellarum turrais nos iunge sacrarum. Nostra iuvet vota sanctorum contio tota.
Orat. ms Cartluis. Colon. saec. 15. Cod. Coloiiien. 28. - Diese litania
metrica macht ganz den Eindruek, als ln->K-lie sie aus 9 s. g. benedictiones ad lectt. noctt. Iiides lafst sich die yache nur vermuten, niclit nachwi.-iM.-ii.
9. De sanctis An^elis.
1. Coram cboris aDgelorum Gaudent noveni melodia Vox erumpat canticoruin Angelorani ordines,
In carmen laetitiae, Cum canora symphonia Voci vita sit unita, Celso promunt eupbonia Nova laude recensita Mellitas dulccdines.
Caelestis militiae. 3. Assistentes trini trino,
Canticantes caelestino
2. In suprema hierarcliia Digna daut praeconia Dulci canunt harmonia Una t h r o n i cum S e r a p h i ni
Christo caeli cardines, Ministrantes et Cherubim Sub electi monarcbia Regis ad obsequia
- 20 -
Intendentes sapientes, In extrema hierarchia Insta quoqne decernentes, Radiante luce dia
Praesident in gloria. Sunt, qui nos custodiunt, 4. In secnnda hierarchia Principatus principantes,
Clamant BVale, vitae via, Archangeli revelantes, Qui das tuis praemia" Angeli subserviunt.
Potestates et virtutes, 0 quam mira theoria, Dominationes, duces Quod sub trina hierarcbia
Patrantes magnalia; Praeter trinos ordines Dorainantes orbem ferunt, Caelum terris reseratur, Potestates bella gerunt, Ut mens nostra rapiatur
Yirtutes prodigia. Stipra caeli cardines. 7. Horum precc, pater patrnni,
Deus borao, frater fratrum, Pone nos in gloria,
Et tu, virgo, mater matrum, Confer luccm tollens atrum
In caelesti curia.
Clm. Monacen. (ol. Emmeramen I 14343. anni 1351. - 2, 7 cum corona. - 3, 7 Incedentes. - 3, 8 luxta quodque.
10. De sanctis Angelis.
1. 0 virtutis infinitae 5. Nos compassione mentis Artifex, aeternae vitae, Cum bonorum incrementis
Tu conditor spirituum, Aequa v i r t u t u m statibus ; Ordinasti expolite Da vim hostis saevientis Kovem choros trium rite Resistendi temptamentis
lerarcbicornm situum. Similans potestatibus. 2. Unaquaeque ierarchia 6. Fac, ut mundo elucremur,
Agmina sortitnr tria Principatuum aequemur Distinctis cnm nominibus, Sic sanctis stationibus;
Per hoc datur clara via, Da, ut carni dominemur, Ut credaris mente pia ^ua subacta gloriemur
Unus trinus bominibus. Cum dominationibus.
3. Ad hos facis sublevari, 7. Per sinceram aequitatem Qui virtute pollent pari Ad thronorum paritatem
Ex omnibus terrigenis, In cunctis nos rectifica; Qui te debent contemplari Per noscendi claritatem Et a quibns vis laudari Ipsani puram veritatem
lugiter cum caeligenis. Xos Cherubim parifica. 4. Fac nos pios, gratiosos, 8. Inflammati zelo toti
Proximis obseqniosos, Pares simus impermoti Ut pares simus angelis. Sic ordini Seraphico-
His, o Deus, culpis loti Conscribamur tamquam noti
In libro theographico.
9. Est beatum supergresse Sanctis choris interesse
Spirituum et hominum, Ubi vident tam expresse Et collaudant indefesse
Semper te sanctum Dominum.
Orat. ms. Camperise anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. - Nach 4, 3 tc-lilt eine auf dle Erzengel bezugliche Halbstrophe. - 8, 4 clypeis loti. - 9, 4 Ubi videtur.
II. De sanctis Angelis.
1. Seraphim, quae sunt amanda 5. Potestates mundi vana, Ardenter et lionoranda, Foeda, fluxa et profana
Nos faciant diligere. Nos faciant contemnere. 2. Cherubim, quae sunt scienda 6. Principatus, corpus prave
Et quae sunt intellegenda, Cupit semper quod suave, Nos faciaut percipere. Nos faciant perstringere.
3. Throni, quae sunt iudicanda 7. Virtutes, quae sunt timenda, luste snnt et discernenda, Magna mira et stupcnda
Nos faciant advertere. Nos faciant pavescere.
4. Dominationcs pravis 8. Archangeli, qui proelia Documentis pravae avis Vincunt et portant lilia,
Nos faciant resistere. Nos faciant hoc facere.
9. Angeli, bona qui portant Cordi nostro et confortant,
Nos faciant recipere.
Cod. Univ. Patavin. (ol. S. lustinae) 1328. saec. u/ir,. - 5, 1 vana mundi.
12. De sanctis Ansrelis.
1. 0 milites angelici, 3. Hostesque nostros crudeles, Robusti custodes nostri, Carnem, tnundum et daemones A ruina praeservati Vincamus semper fortiter, Et in dono confirmati, Ne ruamus letaliter.
2. Nobis semper assistite 4. Gorda nostra et corpora Nunc in vita et in morte, Vestra servate tutela Ut abiciamus malum In Deo semper tranquilla Et perficiamus bonum, Et proximis utilia.
5. Quare nulla nos prospera Inflent nec frangant adversa, Sed ad Deum et homines
Sancte siraus conversantes.
Orat. ms. Tegurinnm anni 1470. Clm. Monacen. 20021. A. - Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacen. 20124. B.
- 22 -
13. Ad s. Angelnm fnstndcm ante sacrura oratio.
1. 0 beate angele, 4. In hoc sacriticio Comes generose, Diligens observa,
Comes individue, Ne qua cogitatio Dux solaciose, Turpis aut proterva
Ambulans in croceis, Mentem meam obruut Dei commensalis, Mole peccatorum,
AfHuens delidis, Neque intus polluat (Jomes socialis. Flamma vitiorura.
2. Eia, vivum speculum 5. Quaero neglegentiam Summae claritatis, Nullam committumus,
Nobile signaculum Summam diligentiam Sanctae trinitatis, Hic adhibeamns,
Veni ad delicias Imbecillem adiuva, Omnium sanctorum, Debilem sustenta,
Ad regales epulas Kuctuent praecordia Ii<".ris angelorum. Gratiae fluenta.
3. Veni ad convivium 6. Esca suavissima
Regis delicatum, Tecum satiatus Contrectemus inclituni Maneam in gratia
Verbum increatuni, Dono Dei gratus, I'anem suavissimum Ut per hoc viaticura
Pariter edemus, Transeam socurus Uvae meracissimum Ad caeleste bravium
Sanizuinem bibcmus. Tecum gavisurus. 7. Ubi pro victoria
Mundi consolamen
lu aetcm a .duria Detur nobis. Anieu.
< trat. ms. S. Alliani Treviren. saec. 15. Cod. Treviren.
14. De s. Angelo Custode.
1 In virtute maiestatis 4. Inter coetus angelorum IHa, virtns angelica, Te veneror ut proprium, Sub cuius sum custodiis, Inter coetus tidelium Jlea te clamat anima. Tu uie custodi propriuni.
2. Omni tua dulcedine 5. Tu familiarissimus, Sempcr praesens me refou, Tu sis mihi continuns Sit tua vigilantia Et familiarissimum Mihi semper melliflaa. Fac me tibi continuum.
3. 0 tu mi princeps angolo, 6. Horis, momentis omnibus Cuius sacrae potentiae Milii fias assiduus, Me commisit diviDitas, Per omnc vitae spatium Quam colit cbristianitas. Me fac tibi as>iduum.
- 23 -
7. Mentem meam tu protegas, 14. 0 mi custos dulcissime, Corpus meum custodias, 0 mi custos carissime, Nihil adversi noceat, Serva sacras vigilias, Sed vis tua me foveat. Ne expugnet impietas.
8. 0 quam niihi dulce esset, 15. Et si permittit iudicis Te videre, si liceret, Summe benigna pietas, Si liceret osculari Notum diem meae mortis
Tui pedem vestigii. Mihi, precor, ut facias.
9. Hic, precor, ut me diligas 16. Cum transibo de corpore, Totumque te exhibeas, Tu me potenter erue Repellas adversariurn, Ex daeraonum potestate Veritatis inimicum. Et duc ad regem gloriae.
10. Per abrupta vitiorum 17. Ante cuius pium vultum Si me ire perspexeris, Me defenses excusatum, Pie reduc ad Dominum Obtineas et veniam
Per catenam caritatis. Et praedulcem clementiam.
11. Non accuses infestanter, 18. Quidquid hostis raalitia Sed mulceas temperanter Accusarit, evacua, Et de fonte maiestatis Ne valeat pars sinistra, Stillam funde pietatis. Sed evincat pars dextera,
12. Ut, quod meritis nequeo, 19. Ut gaudeam de gratia Tua sancta precatio Mihi per te exhibita, Obtineat ;ipud Deum, Tu vero de custodia <,|ui corda novit omnium. Congaudeas ministrata.
13. Hostis invidi callidas 20. In caelesti civitate, Tu averte insidias, In qua gaudes assidue, Fraudes eius evacua, Vultus Christi benignitas Me tuum semper adiuva. Me foveat et claritas.
Orat. ms. Caelestin. saec. 15. Cod. Meten. 571.
15. Dc s. Angelo Custode.
1. Veni, creator spiritus, 4. Es sidus totum rutiluin, Et mentem tange caelitus, Excellens solis spiculum, Ut sanctum nieum angelum Es lilium pulcherrimum Honorem, laudem, praedicem. Florescens ante Dormnuni.
2. Salve, patrone nobilis, 5. Tua potestas regia Venuste et spectabilis, Extendit se ad maxima, Honoro te, mi domine, In terra regis homines, Honore laudis duliac. In orco arces daemones.
3. Sit tibi reverentia, G. Eia, regalis domine, Laus, honor, excellentia, Te rogo, in me respice, Es enim meus legifer Manum iutricem porrige Et contra liostes signifer. Et vitam meam corrige.
- 24 -
7. Cor meum serenifica, 9. Fac fmctus paenitentiae Scripturac sensum resera, Dignos in vita agere, Ad bonum mentem excita Ne culpis exigentibus Et vitiosa computa. Disiungar a caelestibus.
8. Temptatum clemens adiuv.i, 10. In hora mortis ultima Aufer a me erratica Assiste per auxilia, Et totam vitam perfice Fac me victorem omnium Ad regulam iustitiae. Malorum occurrentium,
11. Ut tecum tandem gloriam Kanciscar post victoriain. Et creatorem entium
Laudemus in perpetuum.
Clm. Monacen. (ol. Tegurin.) 19636. saec. 15.
16. De s. Angelo Custode.
1. Ave, custos milii datus, 2. Fove, protege, defende, Dum per Christum sum vocatus Arma, sculum apprehende,
Ad boptismi gratiam, Meos hostes contere, Dulcis angele, procura, In praesenti et futuro l't ad gaudia ventura Angelorum vallo, muro
Te duce perveniam. Me digneris cingere.
(>rat. ins. Aii^iistinum saec. 15. Cod. Cremifanen. 413. -- 1, 4 O ilnlcis ngele mihi. - 2, 1 Refove. - 2, 2 et scutura.
17. De s. ADgelo Castnde.
Angele, qui meus es custos pietate superna, Me tibi commissum serva, defendc, guberna, Terge meam mentem vitiis a labe veterna Assiduusque comes mibi sis vitaeque lucerna.
Orat. ms. Italicum. saec-. 15. ex. Cod. K. Ignatii Londinen. s. n.
18. De s. An^elo Castode.
Gratulare, ave, care, :"!. Ut ab hoste et a peste Angele dulcissime, Me Christus eripiat
Salve, curam profuturam Et gaudere, te videre Meae agens animae. Me in caelis faciat.
Te deposco, quem cognosco 4. Et coronam tibi bonam Me satis diligere, Pro mei custodia
Quod digneris nec lasseris Det Mariae natus piae Pro me preces fundere. In superna gloria.
Cod. Londinen. Ar. 201 saec. 13.
- 25 -
19. De sanctis Apostolis.
1. 0 viri apostolici, 4. 0 lampades duodecim, hegislatores incliti, Fundamenta ecclesiae, Vestris orationibus Firmate eam dogmate Precate nobis veniam. Thesauris sapientiae;
2. 0 vera raundi lumina, 5. Fortis in bello iugiter Lustrate cordis intima, Contra serpentis acieni Ut sciatnus sagacitcr Sit circumspecta undique, Vitare rnundi prospera. Ne foedetur peccamine.
3. 0 saecli iusti iudices, 6. Tenttnc,redemptor,quaesumus, Sancte iustequo vivere Ut ipsorum consortio Ob pia vestra merita lungas precantes servulos Mereamur hilariter. In serapiterna gloria.
Orat. ms. Tegurinum anni 1467. Clm. Monacen. 19991.
20. De sanctis Evangelistis.
Quo sine fine manes, pcrduc nos, sancte lohannes, Sis nobis, Marce, caelestis gradns in arce, Ablue cuncta reae mala mentis, sancte Matlbaee, Quo lucet Lucas, nos, Christe mitissime, ducas.
Miss. ms. Altovadense saec. 12. Cod. Altovaden. CXIf. add. saec. 13. - , Versus isti pretiosi sunt per manus Marcelli scriptoria."
21. De s. qualtuor Doctoribus.
0 doctores spiritales Exponendo dubiosa, Quattuor vos principales, Nunquam fallit vestra glosa. Nominatira bene noti 0 quantum nos honorare lllucetis mundo toti. Vos tenemur et amare,
5. Excellenter instar solis 25. Qui bausistis nobis mella Documentis absque dolis. Ex scripturae dura cella, Sicut mundo nil prodesset, Triturastis nobis grana, Si lux solis non adesset Quibus corda fiunt sana, Sic omnes excaecaremur, Kt quae nos ad vitam pascunt,
10. Si per vos non doceremur; 30. Ubi nulla veterascunt. Vestra dicta, scripta, facta Defensores veritatis, Puris veris sunt compacta, Vastatores pravitatis, Sanctae vitae tenent formam, Mallei haereticoram, Recti iuris praebent normam, Lucernae catholicorum.
15. Et doctrinis firnritatem 35. Vos sal terrae et lux orbis,
Dant per puram veritatem. Medici a cunctis niorbis, 0 magistri scripturarum, Doraus Dei provisores, Summi correctores harum, Vigiles dispensatores, Vera dicto confirmando, Commonentes Christi gregem,
20. Falsa prorsus refutando, 40. Ut divinam servent legera.
- 26 -
Papa sancte, o Gregori, 55. Hinc patroni hic electi, Plus virtuturn instas mori, Ueo plebique dilecti, Augustine disputator, Yos amantem instruatis Profundorum es scrutator, Veram viam caritatis,
45. leronime, tu es verus Per quam sperat vester verna Interpres. translator meras, 60. Bene duci ad superna, Es sermoiiis, o Ambrosi, Ubi plena est sophia Samme firmi, minus rosi. In fruitione dia, Suinmae gemmae vos doctorum Nam semel Deum vidisse
50. Et coronae coDfessorum, lam est cuncta didicisse. Praedicantum firmamenta 65. Ut vos queam invenire Per sermonum ornamenta, Et vobiscam cuncta scire, Brevi fine ut concludam, Illuc vestram per iuvamen Veritatem fertis nudam. Me perducat Deus. Amen.
Orat. ms. Carthusi.-m. saec. 15. Cod. Capit. Treviren. 116. A. - Orat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Uerolinen. 1V° 29. B. -- 7 mundos A. - 9 nos omnes 15. - 12 Lies : Puris verbis? - 13 norraam A. - 14 formam
A. - 19 dicta A. - 26 ff fehlen B, weil ein Blatt der Hs. ausgerissen.
22. De s. qnattnor Doctoribus.
1 Papa beatissime, Praesul praeclarissime nobilis Gregori, doctorque Ambrosi,
Fac me, pater inclite, Fac, ut me non maculent ita mundo mori, actus criminosi,
(,»uod placere valeam Nec in me praevaleant meo creatori, hostes tartarosi,
Ne amittam gaudia Mihique noa noceaut supernorum chori. daemones exosi.
2. Tu excellentissime 0 felix leronyme, doctor Augustine, scripturae trauslator,
Fac, ut digne serviam Per te pius conditor caelornm reginae, meus sit aruator,
Ne cadam in laqueos Ut non apprehendat me fraudis Sataninae, callidus temptator,
Sed in caelis gaudeam Sed tuis piis meritis tecum sine fine. salvet me creator.
Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clni. Monacen. 20 132.
23. Memore des saintes privilegils. I.
1. Dionysi, radius Graeciae, Fide regnum illustrans Franciae; 0 Georgi, miles egregie, Hostem vincens arrais potentiae.
- 27 -
2. Christophore, tinctus in sanguine, Christum ferens umeris ttumine; Blasi, praesul vivens purissime, Plagas curans carnis et animae.
3. 0 Aegidi, cum feris habitans, Regis criraen Karoli recitans, Cum sociis, quod peto flagitans, Sis, ne malis his sim periclitans.
II.
4. Katharina, tyrannum superans, Doctos docens et rotas lacerans ; Margareta, te castis foederans Et draconis latera reserans;
5. Martha, Christum dorai reficiens Et draconem victum eiciens ; 0 Barbara, idola fugiens Tormentorum poenas despiciens;
6. 0 Christina, deos despiciens Et de Christo victimam faciens:
Impetrate, quod sit compatiens Deus mihi, vos peto totiens.
Orat. ms. Gallicum saec. 15. Cod. Vatican. 3767. A. - Orat. ms. Galli-
cum saec. 15. (.'od. Parisin. 11347. B. -- 1, 1 Dionysius A. - 1, 2 Regnum regnaiis A. - 2,3 vincens A. -- 3, 2 Crimen regis A. - 5, 1 domo A; deiciens B. - 5, 3 Alj idolis Barbara fupiens, Verbesserung IJ. - 6, 3 sim A. - Die ersteri drei Strophen vg-1. l>ei Morie III, 268. Aufsclirift aus A; in B: nl)e quinque sanctis, ([iiiljus datum est suinmnm privilegium."
24. De sancto Aegidio.
Exstas, vir egregie, 3. Jn templo pergis propere, Oriundus Graeciae Nudum ditas opere
1'artibus Athenis, Veste sibi data, Genus ducis nobile Ubi aeger munere Tbeodoro patre nomine, Vestitur in corpore,
Pelagia matroni?. Pussio fugata.
lamquc tunc dispositus 4. Sicque ab ecclcsia Aevo tener spiritus Dum liinc redis in via
Ad haec rudimeuta, Nuper a serpente I)um doctores laicos Uerens membra tunc laesa, Vincis et grammaticos Sed oratione fusa
Gratiac per Huenta. Sanas hunc repente.
- 28 -
5. Raptus a daemonio 11. Cum adis regem Carolum, Clamitat Aegidio: Vuendam energumenum
Ilac me, pater, quare Liberas in via, Exire daemonio Egrcssus dehinc filium More inbes solito Principis iam mortuum
Hinc nec remeare? Suscitas ad vitam.
6. Cumque multa talia, 12. Lugcnsque rex facinus Haec et liis sirailia Perpetrasse hactenus
Graecis ostendisses, Ak-tuit fateri, u . Egidio cum precibus
Commendavit artius, 1'etens haec deleri.
7. Sicque pergis naviter 13. Scd vir Dei caelitus Arelaten, pariter Agnovit regis facinus
Cum tuis consedes In schedula allata.
Susceptusque hilariter, Tuis quisque prccatibus Hospitae sed graviter 1'eccans non ulterius
Natam vexat febris, Gaudet venia data.
8. Cuius prece solita 14. Igitur te petimus, Rogat te Theotrica, Aegidi, cum fletibus
Natae ut succurras, Per baec tua dona A te sana reddita, A culpis, quas fecimus, Matri quoque tradita, Liberari caelitus
Eremo te curvas. Per acta tua bona.
9. Namque Verederaio, l.rj. Longum est et reliqua Tibi par in praemio, Narrari et actita.
Diu adhaesisti. In mundo quae gessisti, Die quadam languido Ergo, caeli incola, Curam praestas subito, Laxa nostra peccamina.
Frequeuter ut fecisti. Regi ut fecisti.
10. Intras tunc secretius 16. Tecum simus caelica
Eremum quantocius Receptari praemia, Et gaudenter cernis Christus ut promisit;
Tibi cervam divinitus. A ivens per haec saecula Cuius lacte alitus Cum patre gubernacula
Es ot terrae herbis. Tenet, ut praedixit
17. Semper et nunc iudicat Saeclum, quod redemerat,
Substantia una.
Cod. Palat Yindobonen. 3301. saec. 16. in. - 4, 2 Duni feljlt. - s, :, Matrique. -- 10, 4 divinN. -- 13, 3 in cedula. -- 17, 2 qticrn redemerat.' Akrostich : Egidius Grecus scandit caelestia
- 29 -
25. De sancta A^nete.
1. 0 si possem et si nossem, Vultu rubens, sponso nubens, Mira libens promerem, Agno Dei filio,
Ad honorem et decorem Rubicundo qui iucundo Resultando psallerem Locans te in solio.
Gloriosae, pretiosae 7. Imperare et regnare Agnetis Christi virginis, Fecit te quam prospere,
Cuius festa, cuius gesta Adiuvare me dignare, Mirae sunt dulcedinis.
Mater mea, propere, 2. 0 rairanda et Jaudanda Dives donis, me de bonis
Summi regis filia, Imple fundens nocua, Rubens rosa, speciosa, Si accedis, non recedis
Cuius odor lilia A dilecto vacua.
Vincit nimis, me ab imis 8. Quem vidisti, quem quaesisti Relevari penitus, Tuo tincta sanguine,
Jrrigari et firmari 0 feliccm te victricem, Fac cor meum caelitus. (juo extollam carmine y
Quae unxisti et traxisti 3. 0 Romana mis patrona, Stirpe nata nobili,
Meum cor radicitus, Ut erectum et directum
Felix Agnes, fortis magnes, Amet te medullitus.
Assis mihi labili; Panper ego te non nego, 9. 0 quam suavis et non gravis
Mihi fac dukissimam Amor hic illabitur, Sciens vere te habere Libens vero laetus ero,
Mentem benignissimam. Tecum si monibitur Placens Deo, cordi raeo
4. Quam amoena, quani serena Tu amoris oculus, Sion haec iuvencula, Dulcis tota, lacte lota
Quani amavit et ornavit Parodisi flosculus. Manens rex per saecula;
10. Geris sertum tu confertum Mi dilecta et collecta Flore decentissime
Tu de spinis rosula, Carens felle, plus quam melle Et post matrem summuin
liulcior puellula. patrem Sequeris laetissime,
5. Servum tuum, qui cor suura 0 mi dea, in te mea Tibi dedit, respice, Anima laudabitur,
Diligenter et libenter Semper tibi hic et ibi De me, sancta, prospice; Cor meum parabitur.
0 quis sciet, quantum fiet 11. Dulcis plane mentis sanae De te mihi gaudium, Tui rccordatio,
Transitunis et iturus Valde pia tu es quia,
Quando sum ad bravium, Mea gloriatio, 6. Tuus ero, non despero, Quam iucunda, quam profunda
Scio, quod non despicies Tua laus et gloria, Me indignum, hoc in signum Et haec digne, quae in igne
Caritatis facies, Aurum fis de scoria.
- 30 -
12. Vas insigne, quod condigne Felix nusus et adplansas, Vili de materia Omni laude pulchrior,
Deus fecit et perfecit Tuus tibi cum se sibi Laude multifaria, Dulci iungit dalcior.
Violeti et roseti 17. Puellare singulare
Locus es et plantula, Dccus decentissimum, Tu salutis et virtutis
Per amorem et dulcorem Doctrix es et formula.
Peto iucundissimum, 13. Margaritum exquisitum, Quo abundas, ut etfundas
Agnes, virgo nobilis, Pro me preces nrisero, Super aurum et thesaurum Jn te spero, tuus ero,
Omnem delectabilis, Nam etsi peccavero, 0 beata, Deo grata,
18. Tuum erit, nemo perit, Candens, fraglans lilium,
Pro quo tu rogaveris, Magnum magua, agnum agna, Non cessabo, sed orabo,
Sequens Dei tilium. Donec me audieris; 14. Quorsum vadit, non evadit, Tu in Deo cordi meo
Cnrsum velox sequcris, Facta es iucunditas, Roborari, non lassari Hilarescit, cum quiescit
Ab hoc cursu poteris; In tc mea caritas. 0 quam plaudis, quando audis:
19. TQ scis sane, quod te plano Suige, sponsa, propere, Tibi gratum et aniatum Toto corde diligo,
Excusare tu dignare Sponsuiu circuniplectere. Bona, quae heu negligo,
15. Quis, benigne lesu, digne 0 puella inea bella, Hoc edicat gaudium, Et incursus hostium
Agnes freta quo iam laeta Tu fugato tribulato Jsullum liabens medium, Mihi dans auxilium.
Quo dilecto et elecfo Fruitur ex milibus, 20. Pondus porta, me conforta
Concupitis et mellitis Et, ne lassus peream, Haerens in amplexibus. ]Meum curbum rege sursuni,
t,iuo te semper videam, 16. Fdix illa, de andlla Ut siru tecum et tu mecum
Quae sic liber redditur, In Dei tunc praesentia, Ut sponsetar, copuletur, (juod praestarc ac donare
Cui mundus subditur; Dignetur ITX \>er saecula.
Cod. Sangallen. -520. anni 14M6. A. - Clm. Mmiari-n. u,l. Augustan.) 3577. saec. 15. B. - 3, 1 bis 4 incl. fehlen B. - 3, 0 lae tehlt B. - 4, s puella B. - 5, 8 pravium A. -- 6, 4 Pietatis facies B. - 6, 5 spou-<> tflilt B. -- 7, 6 Implens bono iiocua B. - 7, 7 Si accedes, nun recedes B. - 8, 2 tracta sanguine B. - .v, :! (> tVlict-m et niitriceru A. - v. 4 Quam ex- tollam B. - ^. 5 Lies vinxisti? - 8, 8 modellitus B. - 9, 1 et fehlt B. 9, 8 flosculis A. -- 10, 1 Seris sertum A. -- 10, ?, sq. fehlen 15. 10, 6 Lies laetabitur? - 11, 1 Lies menti? - 11, 7 haec tehlt B; quam in AB. 11, 8 Aurum sis AB. -- 14. 4 Ad hoc cursum A; ex hoc cur*u B. - 15, 5 Pro dilecto B. -- 16, 2 libera A. -- 16, 6 dulcior B. -- 16, 8 Dulcem A.
- 31 -
DHectus iunjjit pulehrior B. -- 17, 3 decorem B. - 17, 5 et t-ffundas B. - 17, 8 si fehlt H. - 20, 2 peream lassus U. - 20, 5 sqq. feblen B. -- 20, 7 Quod precare et digiiare A. - Ara Schlusse B:
Ut ferrum inagnes, sic ad se me trahit Agnes.
26. De sancta Agnete.
1. Ave, Agnes gencrosa, 7. Ave, Agncs pulchra tota, Romanorum rubens rosa Intus, foris sine nota
Prodiens ex genere, Oranis immunditiae, Quae aetate tenerosa Firma mcnte ac devota Claruisti fructuosa IQ adversis non fis mota
In virtutum opere. Tramite iustitiae.
2. Docta fide christiana, 8. Ignis flamma tonnentata Simulacra spernens vana Et acerbe flagellata
Suis cum dulcoribus, Es pro Christi nomine, Parvipendens post mundana, Post cervice detruncata, Deum docens mente sana Martyr Deo consecrata
Venerandum omnibus. Proprio in sanguine.
3. Me in fidc serva recta, 9. A te, virgo mitis, peto, Dulcis virgo, mi dilecta, In adversis vultu laeto
Te exoro precibus, Confer patientiam, Caritate da perfecta Post caelorum in secreto Deum, per quem es electa, Corde mihi cum quieto
Colere prae omnibus. Dona permanentiam.
4. Ave, Agnes verecunda, 10. Ave, Agnes fructuosa Casta, pura, tota rnunda Tua morte pretiosa
Criminum a vitiis, Facta Christi hostia, Temptamenta furibunda, Peccatorum gratiosa, Hostem vincis laetabunda Universis dulcorosa
Dei beneticiis. Positis augustia.
5. Spreto sponso saeculari 11. lam \n caelo collocata, Pollucnda lupanari Stola alba decorata
Duceris malitia, Agnum sine macula A quo nequis inquinari Sequens, laude praemiata, Custodita singulari Cura Maria deputatu
Augeli custodia. Es nunc digna famula.
6. Dulcis virgo et decora,, 12. Magnam in te spem habentem Deum pro me semper oray Tuum Agnes ad clientem,
Te instanter rogito, Supplico, nunc respice, Et servare me labora In peccatis dormientem, Impollutnm omni bora, Usque buc non paenitentem,
Ad te, pia, clamiU>. Pia, tu non despice.
- 32 -
13. Sed festina tna prece 14. Ut de dulci tecnm vino Liberare me a fuece Caritatis in camino
Peecatorum omnium, Laete queam bibere, Nf aeterna damnt-r nece. In caelesti crystallino Sed caelcstis apothecae Abs timore serpentino
Dignum fac mc socium. In aeternum vivcre. Diurri. Misnense imp. Lipsiae 1511. - 5, 3 ex malitia. - 8, 1
menta. -- 14, 4 Et in caek-sti.
27. I)e sancla Agnete.
1. Gaude Christi sponsa, Agna, 3. Gaude, quod flammam urentem Quae niundi trausisti stagna Vicisti te uon nocentem
Dulci cum constantia; Salvatoris gratia; Gaude, qnod, cum nudabaris, Gaude, quod transgutturata Crine magis tegebaris Et cruore lanreata
Speciali gratia. Mercaris caelestia. 2. Gaude, quod in lupanari 4. Gaude, qnod perdendo mortem
Te non permisit foedari Invenisti vitae sortem Angcli custodia; Felid vkloria;
Gaude, per te suscitatur Gaude, Christo sociata, Invenis, qui necabatur Duc nostra delens peccata
Satanae nequitia. Xos ad caeli gaudia. Collect. ms. Campoliliense saec. 14. Cod Campolilien. 40. A. - Orat.
ms. AugiiNtiinim saec. 15. ("od. Cn/initaneii. 413. B. -- 1, 1 sponsa Christi A; C'hristi ^ponsa Agnes beatissima 15. - 1, 5 magis quatn amictu. - 2, 4 Gaude, quod per te B. - 2, 5 neeatur 15. - 4, 5 Due nos delens B. - 4, 6 Ad aeterna gaudia B.
28. De sancta Agnete.
Ave, virgo generosa, Ave martyr gloriosa, Agnes, rubens velut rosa. Ave, Christi sponsa vera,
5. Ave, mitis et sincera. Agnes, virgo Deo digna, Christo prece me consigna, Preces audi peccatoris, Ut me mundet intus, foris.
10. Preces audi, praesta votum, Cor in bono fac imraotum, Confer mihi cor contritum, Rege visum et auditum, Rege gustum et olfactum,
15. Virgo sancta, rege tactum, Ut in cunctis te regente ATivam Deo omni tempore.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Sangallen. -VJO.
- 33 -
29. De sancto Albano.
1. 0 Albane, Deo grate, 5. Audi, quaeso, preces mcas Coram tua sanctitate Clementerque offer eas
Mihi, tuo servulo, Ante regem gloriac, Clemens esto supplicanti Pro quo mortem amplcxatus Et succurre deprecanti, Nuuc refulges laureatus
Ut sic in lioc saeculu Corona victoriae.
2. Christo possim militare, 6. Gloriose martyr Dei, Ne a cultu deviare Miserere, precor, mei,
Videar iustitiae. Peccatoris miseri, Mundo isto consummato Roga fontem pietatis, Et autiquo debellato Ut me salvet a peccatis
Frincipe malitiae, Et a poenis inferi.
3. Te rectore teque duce 7. Martyrum flos Anglicorum Regnum Dei plenum lucc Et coheres angelorum,
Introire valeam, Mihi posce vcniam Ubi sanctam trinitatem In delictis, quibus preraor, Eiusdcmquc maiestatom Apud Christum mei memor,
Siue fine videam. Eius ut per gratiam 4. Martyr pie, martyr boue, 8. Sibi digne deservire
Pie pater et patrone, Possim hic et hinc transire Mc iuvare propera, Ad caelestem patriam,
Ut adversa me non lacdant, Ubi tccum gratulari Sed nec prospcris succedant Merear et contemplari
Mibi semper prospera Divinam praesentiam.
9. Ora, martyr, pro me Deum, Ne me damnet tamquam reum
In die novissimo, Sed mundatum a peccatis Collocet me cum beatis
lu regno clarissimo.
Orat. ms. Anglicanutn saec. 13. Cod. Londinen. Ar. 201.
30. De sancto Alberto.
0 mi sancte pater, Alberte, vir inclitc, salvc, Salve, dans raiseris saepe salutis opem.
Salve, dulce decus, salve, spes magna tuorum, Virtus nostra, vale, vir pietatis, ave.
5. Sit tibi laus, tibi dignus houor, tibi gratia detur, Qui, licet inJignis, das bona saepe reis.
Infirrnis medicus, tu sors praegnantibus et spes, Naviticis portus naufragiisque salus.
0 quot saepe raalis, quibus hostibus atque periclis 10. Nos, pater, ereptos prosperitate foves.
Blume, Pia Dictamiua. VI. 3
34 -
Nil, tibi quod diguuni, pater optime, reddcrc quimus, Qui nostris votis saepe favere soles.
Mitis niire pater, ruiseris miserere benignc, Ut potes atcjue soles, auxiliare tuis.
15. Esto tuis monitor Carmelitisque magister, Ut vitium vitent, posce, beate pater.
Ut cito proticiant, pro servis iugitcr ores, Ut meritis valeant praemia iusta scqui.
Nosque tuo Domino servos fac esse fideles 20. Et duplicata sibi ferre talenta sua,
Sicque tuis precibus mereamur gaudia vitae, Quae dabit ipse suis dioturus tine ^Venite".
()rat. ms. saec. 15. Cod. Londinen. Harl. 211.
31. De sando Alexio.
1. Ut inter spinas lilium 7. Spe, tide caritateque Beatus Alexius Viriliter annatus,
luxta Christi consilium (Juarum firmo tutaininr Floruit prospectius, In bello confortalu.-.
2. Mundanas dum delicias 8. In tali sic militia
Affectu toto sprevit Hostes suos stravit, Et ad veras delicias Vitam per cxercitia
Anhelare decrevit, Virtutum conbummavit.
3. Sequens Christum humiliter 9. In domo patris latuit In hac vita mortali, Et vilis reputatus,
Cum quo nunc gaudet iugiter Inter sauctos, ut patuit Gaudio aeternali. Post mortem, deputatus.
4. Licet honore fulscrat 10. Te deprecor, piissime Terrenae dignitatis, Amice lesu Chri^ti,
Cordintirae contempserat Me peccatorem dirige Amator castitatis. In ista valle tristi.
5. Propter Christum portaverat 11. Spatium paenitentiae Onera paupertatis, ClemontLT impetrare
Quein intime dilexerat Apud regem clementiae Dulcore suavitatis. Digneris et donare,
6. Hic in praesenti stadio 12. Ut ista transitoria
Cum hoste trino dimicat, Valeam pertransire, Accinctus Christi gladio Tecum aeterna gaudia
Fortiter et superat. lu aevum possidere.
Orat. ms. Lehniiiense anni 1 "">!?. Cod. Berolinen. IV ° 29. - 1, 4 pro- spexius -- 7, 1 Ope fide.
- 35 -
'.)'!. Di' siincto Ambrosio.
1. 0 Ambrosi, serve Christi, Confer tuo servo tristi
Mala sua hic deflere, Seniper Cliristu adbaerere.
2. 0 vas mundum et politum, (immii-, veris insignitum, Reple mentcni puritate, Vitam raeam bonitate.
3. Ne me gravet caro, mundus, Ilostis quoque furibundus, Ut post haec transitoria Tecum sim in gloria.
< >r;it. ms. Lehtiiuen.se anni 151$. Cod. Uerolinen. IV ° 29.
3. De saneto Andrea.
1. Salve, lumcn radiosum, 7. Salve, caelestis cithara, Novutn sidus lumiiu.^um, Sunorosa, melliHua, Lumen dans tidelibus, Per quam evangelium Andrea, Christi faraulus. Corda replet fidelium.
2. Salve, crucis praedicator, 8. Salve, praeco summi regis, Verbi ])ei bnuiiuitov, Fulgens forma novae legis Per virtutem b.mrtue crucis In valle hac miseriae Praesta nobis viani lucis. Iter pandens gratiae.
3. Salve, salutis nuntius, 9. Salve, oliva pietatis
Mundo missus divinitus, Toti mundo stillans gratis Oleum laetitiae
Reguum Dei pracdicare De vena fontis gratiae. Et, quod iustum sit, amarc.
10. Salve, doctor veritatis, 4. Salve, vivus aquaeductus, Per virtutem caritatis
(^tuem non laesit maris fluctus, Multos Christo sociasti, Nec tempestas nec procdla, ^iuam in corde conservasti. Neque minae nequc bdla.
11. (.) ainator crucis Christi, 5. Salve, miles Cliristi fortis, In qua Dco obtulisti
Nam de portis dirac murtis Corpus tuuin tam beatuui Multam gentem attraxisti Propter Christum Dei natuni. Per virtutem crunis Christi.
12. Quem cernebas tunc prae- 6. Salvc, vitac VCTUS testis, sentem
Dulcis sonus et caelestis, Cum suis sanctis venienteni Luccnia ticlc fulgicla, In divina maiestate Laeta pandens gaudia. Magna lucis daritatc.
3*
- 36 -
13. In qua luce tradidisti 14. Post occasum huius lucis In pias manus lesu Christi Nobis fractum sanctae crucis Tuum sanctum spiritum Cum beatis propinare, Ad praeparatum gaudium. 0 Andrea, Christi care.
Orat. ms. Lehninense anni 1018. Qod. Berolinen IV ° 29.
34. De sancta Anna.
1. 0 beata mater, Anna, 8. 0 parentis sanctae parens, Plcnae matris gratiae, Quam ludaea pluit arcns
Quac mundo non parit nianua, Irrigata caelitus, Sed fructum laetitiae. Quae de spina es formosa,
Et est nata de te rosa, 2. Panem, inquam, angelorum Qua Deus est genitus.
Sola virgo parturit, Quae delicti nescit thorum, 9. Pulchre Sion in supernis
Mea quem mens esurit. Adplaudunt iuvenculae, 3. Tibi supplex preces fundo, Laudem bonis ex aeternis
Tu eas suscipias Dant adulescentulae. Et malorum de profundo
10. Nam congaudent de te natam Me clemens eripias. Et laudant praeconia,
4. Roga, mater, matrem Cbristi, Hancque prolem propagatam. Quae virago genuisti Quae restaurat omnia.
Incorruptam virgineru, Ut haec sancta genitura 11. Ora, raater, ora Deum, Oret pro me prece pura Regem caeli, regem meum,
Et Deum et hominem. Ut conversis moribus
5. Quae conservet in me gratum Ei possim militare Caelibemque famulatum, Et ut rosa pullulare
Ut sibi complaceat Procreatis Horibus. Et me semper illibatam 12. Si rne nequit humilis Sponsam tibi consecratam Salvare virginitas,
Homo Deus habeat. Casta, licet fragilis,
6. Ad nepotem tuum clama, Me salvet humilitas. Sicut tua clamat fama,
Ut me nunquam deserat, 13. 0 praeclara stella poli, Sed reformet signis datis Elongare a te noli, Ornamentum castitatis, Quae te vocat iugiter,
Quod a raorte liberat. Quae te rogat, sis rogata, 7. Anna felix, Anna dives, <,Juae te orat, sis orata
Inter summos caeli cives, Huic misericorditer.
Quae vocaris gratia, 14. Ora pro me filiam, Fac, ut grata vivam Deo (Juae est mundi domina, Castitatis cum tropaeo Ut per Christi gratiam
Stricta sponsi fascia. Mea solvat crimina,
- 37 -
15. Ne per avaritiam 23. Ne desperent peccatores, Inflectar ad idola, Si convertant pravos mores,
Sed per continentiarn Paenitentes dant exemplam, Fiam quasi viola. Sint quam gratum Deo tem-
16. Inter sacras virgines plum. Floream ut liliuni,
Quae scquuntur caelibes 24. Hac ergo fiducia
Agnum, Dei filium. Precor, ut iustitia Me velis induere,
17. Angelo annuntiante Quia nuDo spatio loachim cognovit ante, Est sera conversio,
*Lhiod Mariam pareres, Si purgetur scelere. Quae est dicta stella maris, Ut beatior dicaris 25. Sicca tellus aruit,
Super omnes veteres. Tamen nullus maduit, 18. Clamaverunt omnes vac, vae Et siccato vellere
Generationes Evae Locus madet areae.
Ad haec usque tempora, Cum de viro concepisti, 26. Sic Judaea primitus Vires unde infixisti Est infusa caelitus,
Contra hostes robora. Amit qnae propere Suo cocta scelere.
19. Irapetra mihi virtutem, Quae et prosit ad salutem 27. Sed turba gentilium
Et ad vitae praemia, Sequens Dei filium Ut contempler vultum Dei, Madet tincta chrismate Quo lux clara est diei Et lota baptismate.
Post devicta proelia. 20. Quod non potest omnis luda, 28. Ista nobis unctio,
Illam, Anna, carnem suda, Ista benedictio De qua verbum factum caro Per te, mater, adfluit, Leto subiacet amaro. De qua virga floruit
Tollens mundi scandalum, 21. Salomonis patri Davirl
L»eus istud reservavit Germinans amygdalum, Cuius fructus infinitam
Yitae privilegium, Ut esses de carne sua In supernis parit vitam.
Et Christus de carne tua 29. Unde Deo, mater Anna, lu forma mortalium. Proclamandum tst Hosanna,
22. De Moab Ruth, Thamar aeque, Qui per tua nos merita, Harum fuit rea quaeque, Quae nobis suut indebita, Et haec, quae fuit Uriae, Coronet post victoriam Tua parens et Mariae; Et praestet caeli gloriam.
Cod. Londinen. (ol. Wintonien.) saec. 12. Vitell. A. XVII.
35. De sancta Anna.
0 Anna dulcissima, Per tuum nam coniugium, 0 felix matrona Quod est sanctificatum,
0 coniunx beatissima, Est miseris refugium Coniugii corona, A superis allatum.
- 38 -
2. 0 felix nativitas. 5. Spiritus prudentiae, Dum spina parit rosam. Spiritus timoris.
Tu, fidei festivitas, Pneuma intellegentiae Fers proplietarum glosam, Et cacliri amoris.
Prophetarum glosulae Cuin ceteris virginibus Completae sunt in illa, Refulget fallerata,
Et nomen huins rosulae Sub umbra sancti spiritus Maria, mellis stilla. Notatur fecundata.
3. Haec generosa filia, 6. Ob buius dulcis filiae, Quani tu paris, Anna, Anna, dilectionem
Cui caeli supercilia Peccatorum intime Subsistunt post et nianna, Peto reiuissionem,
Tu convallis lilium Salutis t'er munimina, Paris, Anna, Mariam, 0 Christi dulcis ava,
Maria parit tilium, Et abstergendo crimina Qui regit hierarchiam. Hysopo munda, lava.
4 De tali puerperio. 7. Tu tiliam in gremio 0 mater matris, plaude, Fers, gerit nata natum,
Kepotis de impcrio Hoc salutis praemio Tu, felix Anna, gaude, l>as saeculum beatum,
Tu radix lesse florida, De bonis operibus De qua radice crevit Firma, salva, bea
Frnndosa florens virgula, Ltivinisque muneribus Super quam requievit Cor munduni in nn crea.
<>rat. ms. saec. 15. Cod. Saiigallen. o'20. - 5, 8 fecunda.
36. De sancta Anna.
A\r. matcr virginis, 3. Xato tuae filiae quac lactavit lesum, pic uie commenda.
Ipsum roga propter nos Ut quando sententia hic flagellis caesum, fuerit ferenda
Meum ut custodiat Extremi iudicii.
spiritum illaesum, mea tunc ducenda Nam erranti aniniae. In caelum sit aninia
licu, non bene praesum sanctis congaudenda. Nnli me despicere 4. Anna pracclarissima.
miserum, indignum placa tuam natam Filiaeque tilium Noliis pcccatoribus,
mibi fac benignum ut post banc sublatam Et me sibi facias Vitam nos ad patriam
servitorem dignum, dueat praeparatam, (Juod evadam daemouum possimus cernere
spiritum nialignura. faciein beatam.
Orat. rns. Sigismuiidi Span dp I'.c-rnstein anni 1477. Cod. Pragen. XIII H 3 b. - 3, 7 fiat aninia. - Nacli str. 4 fol-t n..cli ,!;,.. nachstehende zum Gedicht gehorige:
- 39 -
lesu bone, sic dispone hnram mei exitus,
Ut ad chorum angelorum meus pergat spiritus,
Ubi tviam faciem
gaudoam contemplari, Daemonum sed aciem
penitus aspernari, Ut nulla dissensio
spirituvim beatorum Et nulla confusiu
daemonum malignum.
37. De sancta Anna.
1. Ave, Anna, laude magna, Regis mater generatur, Mater matris summi patris, Per te, Anaa, ablactatur
0 sublimis gloria, Caelico cibario. Stirpe David procreata, 4. Multis multa haec largitur, Nos salvavit ex te nata saius Vera hic partitur
Mater Dei, Maria. Omnibus fidelibus; 2. Nos crederulo id laudare Virgo mater, lesu bone
Et laudando plus amare Omnes mortis in agone Fac, origo gratiae, Aptate caelestibus.
Unde coepit fides sana 5, Nos credentes, mater, audi, Et percepit mens bumana Assistentes tuae laudi
Fontem sapientiae. Iuva beneficiis, 3. Virgo de te procreatur, Tu, quam scimus exaudiri,
Per quam venit, qui solatur Fac nos omnes inveniri Onmes in martyrio, Tecum in deliciis.
6. Eia, Anna, nunc accede, Roga natam nec recede, Donec nepos nos a sede
Sancta sua viserit.
Cod. Falat. Vindobonen. 4087. saec. 15. A. - Orat. ms. Underdorfense saec. 15. Clm. Monacen. 7S15. ]',. --1,5 salvet A. - 2, 2 plus fac ain.-iiv A. - 2, 3 Fac fehh A. - 2, 4 sana fehlt B. - 3, 1 Virgo Dei procreatur AB. - 3, 3 in matrimonio A - 4, 1 Multis uiulta tehlt A. - 5, 5 nos ielilt A. - Str. 6 fehlt B. - 6, 2 ct recede A.
38. De sancta Anna.
Avc, Anna, radix lesse, Ave, caelum, ex quo stella Ex te orta est exprcsse Luxit, quae in sua cella Virga, quae produxit florem, Clausit verum solem Christum, Qui salubrem dat odorem Qui illustrat mundum istum
Dulcerlinis viviticae; Interne ac deitice.
- 40 -
2. Salve, arca nniam gestans, 4. Eia, gaude summa laudc, Quaeestmannavenmipraestans. Quia sanctae tuae plantae, Vena fontis in Bethlehem, Tres Mariae, nobis piae ^ucm sitit rex lerusalcin Ilanc septenam Deo plenam
Prae cunctis claris poculis; Enixae sunt prosapiam; Salve, benedicta tellus, ('unctis nuptis plus beata, ln qua requicvit vcllus, Infccundis plus ditata, In quod sicut ros descendit Inter matres mulierum Deus, pacem qui repemlit Nulla par est, hoc est verum,
lucundam nostris oculis. Hinc salutem capiam.
3. Gaude, stirps praeclara David, 5. Fac me. Anna, dignum manna, Unde nobis pullulavit Asta suavis et a pravis Tam ingens, tam multus fructus, 3Ie tuere, fac liabere Quo fugatur omnis luclus, Dulce omen tnum noraen,
Dans dona vitae suavia; (Juod idem est. quod gratia. Gaude, namque bcatorum () i>atrona pia, boua, Quinque tu apostoloram Cura tam grata stirpe nata Atijue loseph, iusti viri, Me guberna ad superna, Sed et sumini Dei miri <,>uo rex praepos tuus nepos
Carissima es avia. Dat omnibus solacia.
Orat. ras. Ejitrniarnisr saec. 15. Cod. Luciliburgeu. 1. A. - Orat. ms. Cartliusian. saec. 15. Cotl. Capit. Treviren. 116. }>. - (ir.it. ms. (_'ain|n anni 1462. Cud. I I;M n.-t.-i.li. u. .".L'l ( '. --- 1, 10 felilt A. - 5, 7 ( nrn tanta grata A. - A liat ain Srlilu--,' noch tnl^c-ndc Duxnlojrii.1 angcli.:in^t:
Dmiet hoc nobi^ jiii-tas paterna Simnl cvim n:itf> sjiivituijU»1 saoriv, Ut matris Annae meritis iuvi-mur
]MT ai/vuni.
i}9. De sancta Anna.
1. 0 bcata Anna, clara 4. Ut fecundum per affcctum Orta cx prosapia, 1'arvulum concipiam,
Sed praeclarior et gnara lesam gignens per cffectuin Es ex jtrole regia. Et perfectum nutriam.
2. Et quis digne quit efferre, 5. Et si carne non cognatus, Quanta tibi gloria, Sim propmijvms spiritu,
Quod factoris caeli. terrae Christo canam praesentatu^ Digna exstas aviaV Caeli cum exercitu.
3. Ergo pia nunc matrona, 6. Venienti sit Hosanna Pro me, quaeso, filiam In excelsis Domino,
Et nepoteru ora proim Et sic tecum, sancta Auna, Impetrando gratiam. Laeter sine termino.
Orat. ms. Underdorfense sarc. 15. Clm. Monacen. 7-1"'.
- 41 -
40. De sancta Anna.
1. Salve, salve, praelecta 8. Tu Ezecbielis rota, Trinitati, es effecta In qua trinitas hinc tota
Summi regis filia, Pie reformaverat Anna, benedicta raater, Casum facto paradiso Summi regis matris mater, Protoplasto ex eliso,
Stirpe nata regia. <L>uam post te formaverat.
2. Ante te tunc non est nata 9. Ex te vas illud refecit, In ludaea certe nata Nec in illo quid dcfecit
Maior et felicior, Jntus et exterius, De te tamen mundo data Totum illud deauravit, Nata creatori grata, Nam in illo laboravit
Multo te beatior. Trinitas virtutibus.
3. Cuius fructus fructus suavis, 10. Da, ex vase bibam isto Cunctis levis et non gravis, Yirtutes, perquascumChristo
Ipsum degustantihus, Regnem in caelestibus, Cuius fructu mundus plenus, Ubi sanctus nunc sanctorum Ipsum gustat oinne genus, Regnat superno caelorum
Se praebet egentibus. Sanctis cum spiritibus.
4. Unde vernans paradisus, 11. Arca tu cs, sancta Anna, In qua noster viret visus, Testamenti, in qua manna
Diceris, sanctissima, Virgamque recluserat In qua arbor crevit laeta, Moyses, proplieta L»ei, De qua Daniel propheta, Cum ad terram Amorrhaci
Lata ct altissima. Populum deduxerat.
5. Sub qua fcrae habitabant, 12. In te virga reservata Peccatores quae signabant, Fuit, quippe tua nata,
Aves in ramusculis, Nala virgo sanctissima, Per quas boni figurautur, In qua manna latitavit, Qui ab ea saturantur Quod egressum rccreavit
Virtutibus et esculis. Corpora lassissima.
6. Ad hanc onines quidem currunt 13. Cuius mannatis me, pia, Dcgustantes et rccurruiit Participem fac in via,
Multis cum virtutibus, Curn abliinc abiero, De hac, cara, me gustarc Ut hinc meum sit eomluctum Fac, ut eam adaraare Auferatque a me luctum
Possim suis nutibus. Et det, quod desidero.
7. Ex te surgit flos decoris, 14. Sidus tu es, quod lucernas Ex te fluit fons dulcoris, Saeculo donavit ternas,
Omne, quod est optimum, Natas dum genueras, Tu es, Anna, terra grata, Dignior vero duabus De qua est aroma nata, Est Maria filiabus,
Quod patrum cst antidotum. Quam amavit trinitas.
- 42 -
15. Per quam Dei verbum, pater 17. Eia, benedicta ava Cuius pius, noster frater Cbristi, memet tu nunc lava
Factus amantissimus, Cum hac sancta filia (Juera tu nunc ad mc iuclina, A pcccatis et me laete Eius de gustu propina, Adiuvate ct docete,
(jui est suavissimus. Ut spernam odibilia. 16. Fclix hic, qui hunc dcgustat, 18. Anna, sancta Christi ava,
Mundus istum non onustat, In extremis me a clava Sed huuc semper sapere, Daemonis tu libera,
Fac me ipsum degustare, Ut cum tuae natae nato Ut hunc queam adamare Gaudens caelo in stellato
Ore, corde, opere. Rcgnera super sidera. 19. Eius vultum et contempler
Secum regnans nunc et semper, Qui est anioenissimns,
Et ibidcm rae coronet
Et cum suis doua donet
lesu^. benignissimus. i hat. ms. Lehninense anui l-M*. Cod. Berolinen. IV° 29. 17, 1 s,,.
Christi ava.
41. De sancta Anna.
Salve, sancta Anna, 25. Me gemens flendo Vitae ycna. florens palnia, tibi,Anna,sempercommendo. Mater alma, 0 digna coli, Domina miti^, Relinquere me noli.
5. Pulcbra vitis. Anna, vale, dulcis et decora, 0 beatissirua Anna, 30. Pro me semper Deum exora. Tua cum progcnie laetare! Tu nos, Anna pia, Qnare? benedic cum prole Maria. (^iuia genuisti Gaude, Anna,
10. ]\Iundo virginem Mariam, Vitae vena, florens palma, Matrem lesu Christi; 35. Mater alma, Ergo gaude, Domina serena, Digna laude. Pietate plena, 0 Anna, pelle proelium, Tu quae sola meruisti
15. Dele moles criminuin. Esst- mater inatris Cliristi.
Pacem cunctis praesta, 40. Ave, felix [materj Anna, Qui celebrant tua festa, Per te nobis detur manna, Dexteram tuam extende In caelesti patria, Et te invocantem defende Fac, ut fructum videamus
20. Ab omni periculo. Tui ventris et dicamus: Domina serena, 45. Ave, plena gratia. Pietate plena, 0 mater Anna nobilis, Forraosa tota, Oliva pulchra, fertilis, Mea suscipe vota. Alto fructu fecunda.
- 43
Beata, cuius ubera Anna, mater egregia, 50. Suxit virgo puerpera Conserva Dei gratia
Ab omni labe muuda. Nos a morte secunda.
Clm. Mtiiiao-u. (i>l. Tegurin.)20015 anui 1~>QO. Srln-iut ;ius vcvsi-hiedencii Stiirkni y.iisjiiiiiin-iinfesetzt: V'-i> " '"'.'> ff. f;i-t <:l.-k-li Vcrs 1 ff.; V. 46 - 55 = R eines Anna-( ifficinnis (Annal. XXV, S. 59j.
42. De sancto Antonio.
1. 0 Antoni, sancte patcr, 5. Morbus hic contagiosus, Salutaris vitae crater, Rabidus et furiosus, Qui nos turbat multis malis, Ne tam repente nos necet, Morbus epidimialis, Ahne confessor, te dccet Ut a nobis exstirpetur, Arte tua nos medcn1, Tua viitus operetur. Namque scimus illud vere,
2. Es ignifer et lucifer, 6. Si vis, potes uos mundare Sis ergo noster scutifer, Et Imnc morbum eflugare; Ne morbus hic nos feriat; Fuga ergo venenosum Precamur te, quod peroat Morbum istuni dolorosum Radix cius atque fomes, Praeservando non babentes Malus est nam ipse comes. Et saaando patieutes.
3. Ut fur in nocte sic venit, 7. Nos viderous vere signis, Non tunica, quam invenit, Infernalis quod sit ignis. Vel pallio nos spoliat, Morbo passi liberantur Sed pclle nos excoriat, Per tc, pater, conservnntur, Et non solum privat pelle, Placa JJeum tua prece, Aufert vitam suo felle. Nos ut solvat ab hac nece.
4. 0 Antoni, tanta caede 8. 0 Antoni, te precamur Ne caedamur, intercede Confidenter et adfamur, Mox ad Dc-uni mente pura, Niliil tibi Deus negat, Sua ne nos creatura Cuius manus nos protegat Per ipsius morbi ramnum A peste momentanea Patiamur illud damuum. Et morte subitanea.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Ultraiectin. 4:!1. A. - Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. B. -- 1, 2 vitae stater A. - 3, 1 Tam- qu:im tur in noete v«-nit B. - " 3, 2 Tunica non quam B. - 'J>, -i exspoliat A. - 3, 6 .xiio vdle A. - 4, 4 nos ne A. - 5, 2 tehlt B. - ""'. '"'> Ne nos tam repente B. - ~>, 4 Te confessor alme B. - 5, 5 medcri B, alier gegen den Reini. - 6, 4 Morbum liunc et dolorosum li. --7, 2 qimd rst B. - 7, 4 pater et sauantur B. - 8, 3 Nil Deus tibi deaegat B.
43. De sancto Antoiiio.
1. Antoni, pater sanctissime 2. In extrema vitae liora Ac monache mitissime, Mc defemlc sine mora, Pius adesto servulo Palmes sacer, dalcis uva, Tc deprecanti sedulo. Fidem sitientes iuva.
- 44 -
3. Ex tuae sanctitatis ramo 7. Sed tu, Antoni, prece pia Mitte guttam , quam reclamo, Custodi me in ista via, In camino vitiorum Fac calere solem vitae Stabilivi mihi thorum. Et pruinam hanc remitte.
4. Ex tuo fonte pietatis 8. Ipsum solem interpella, Funde rorem caritatis, Per quem lucet omnis stella, Cuius sarrum pcr liquorcm Ut in sole, quem rogamus, Tu exstinguas hunc anloivm. Tabcrnaculum ponauios
5. Aut pcr spt.'1-ialcm farrm 9. Et per ipsum doceamur. Prorsus uras hanc fornacem, Per quod iter gradiamur. Magna tiamma iam surrcxit, Tu, Abba, altissimum Multus fumus inde exit. Exora Dei filiuni,
6. Ita fuuii foetor olet, 10- Qui salus est humilium, Sulpliur ut olere solet, Ne nos pro nostro vilio Inimicub ob reatum InHexibili iudicio
Talem dedit odoratum. Subiciat supplicio,
11. Sed nos tua sancta prece Mandans a peccati faece Collocet in lucis domo; Amcn dicat omnis homo.
i irat. \n<. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. -VJl.
44. He sancta Ajmllonia.
0 candens stella, vornans flos, casta puella, Cara Deo facta, quia numpaam crimine tacta, Dentibus eiectis cervicem fervida tlectis,
Ensc punita, sic duro. virgo, polita. 5. Non virtutis ita pcriit os ncc tua vita.
Sed nicns tit quita carnis, at sit redimita In thalanio Christi, cuius fore sponsa cupi^ti. Ergo nuu denteia tantum do, sed tibi mentem Ex cordis voto praesto cum corpore toto.
10. Hinc prece te moneo, fac me sic vivere Christo, Ut gaudens animo de mundo subtrahar isto.
Orat. ms. saec. 15. dd. Ultraiectin. 431. 4 Ensi. - - 6 ne sit redimita. - 7 fore sponsa fuisti. - 9 prac-trt.
45. De s. Arnnlplni Villariensi.
Nobilis egrediens hospes de corpore mortis In patriam rediit ad priraae gaudia sortis, Qui fervens animo dum pertulit aspera fortis, Fratcrnae meruit labor hunc portare cohortis.
- 45 -
2. Eius erat vita meritorum lampade clara, Quae sibi mellita, plerisque videntur amara, Qui vir devotus Domino fuit hostia cara, I)um Christo totus crucis est oblatus in ara.
3. Laus tibi, samme Deus, quia martyr noster agones Pertulit insolitos ut ei nova praemia dones, Instrumenta crucis, quae pertulit ille, stupenda Mentibus humanis, nulli, reor, esse ferenda.
4. Et merito, quoniam terret nova passio cunctos, Quos oleo, rex Christe, tuo non invenit unctos; Multi divino sunt uncti chrisniate, vcrum Quemlibet ad tanta video miracula serum.
5. Sunt et agonistae fortes, sed fortior iste Perstitit in Christo, quia gratia maior in isto, Martyris huic ergo debetur iure corona, Coius ad eudochiam cum mente fuit caro prona.
6. Eia, sublatam nobis plangamus amatam Mundo personam, non quod sine fine coronam Sumat sublimis a Christo, sed quod in imis Post se nos miseros liquit fortissimus beros.
7. Vos quoque, qui memorem sancto debetis amorem, Vobis subductum praepropere plangite iustum, Plangite devotum, vobis per singula notum, Plangite, post cursura cursorem plangite rursum
8. Plangite cum lacrima, quod mortis ferrea lima Hunc elimavit, limatum terra voravit,
Sed quae carne ruit banc mortis falce secante, Vivit nunc anima melius quam vixcrat ante.
Pass. ms. Neerlandicum saec. 15. Cod. 7909 der k. und k. Familien-
Kideikomifs-Bibliotliek Wien - 7, 1 memori. - 7, 2 praepropere subductum. - Verfasser des Gedichtes Goswiuus Villariensis. Vgl. Aiial. XII, S. 88.
46. De sancta Angnstino.
Ave, pater Augustinc, 2. Karthago te puerurn Uoctorum clarissime, Dedit et togata,
Sapientiae divinae Qui natus es Monica Doctor invictissime, Matre, Deo grata,
Tu flos florum Africae, Et patre Patritio, Patria quae datur Bonis et praeclaris,
Tibi et magnifice Sanctorum iudicio De te gloriatur. Deo valde caris.
- 46 -
3. Quorum cura proruratus 7. Avc, pracsul Dco digne Artibusqui.' dfcoratus Siguu cruci-, vas insigne,
Diclib lilnTulilius, Vas praecdsac gloriac, Ab Anibrosio rcnatus Nectare vas cs iiubutuin, Post lioc atque perornatus \'a> cunctaruui es virtutum
Scripluris legalibus. Et sanctae memoriac,
4. Mox ut Cliristuui induisti, 8. Ave. fulgcns in Fapia, Cliristn M'in|irr st-Tvhisti Sunimum decus praesuluin.
Totis tuis viribus, Augustine, de sophia Caiitate vcra pliMiu*, (^tui sumpsisti poculum Scmper pius et serenus Sumuii patris, quo nos atris
Christi membris omnibus. Absolvis erroribus,
5. Ave, doctor lumiiiose, Et scripturae luinen purac Ministras tidelibus.
Fidei praesidium, Vincens falsos gloriose, 9. Ave, gemmis pretiosis
Fer nobis auxiliuin, Aureum vas perornatuin, Malleus liueretirnrum Nam scripturis preliosis
Tu es validissimus Te fecisti sanctis gratum, Expurgator et enoruin Velut luna plena pleno
Tu luculentissimus. Micuisti lumine,
6. Ave, pontifex Hipponae, lniiiio quasi sol fulsisti Cordc plcno numine. 0 magiMiT ct patnnie
Suminc bone, nos coronae 10. Dunmm Dei sublimasti, lungas in caelestibus. Decorasti, roborasti
Ave, sacer Augustine, Verbis et operibus; Qui cuni Clnl-to sine tine Unde iure collaudaris, Gaudens vivis caeli civis Honoraris et aniaris
Cum supernis civibus. A cunctis tidelibus.
11. Nunc adesto tuis natis, <,iuos in Cbristo genuisti,
Fac consortes sanctitaii^
Christi nos, ut docuisti. 0 sacerdos Augustine, Fac nos gratiae divinae Natos esse sine fine
. Pal;it ViiicluliMiien. (nl. S. Dorotheae Vindobonci].) 4724. saec. 15.
47. De sancto Augnstino.
Clarum, pater Augustine. 2. Sis pusilli memor gregis, Laudis habens tiluluin. Praesul, luruen praesulum,
Sanctitatis et doctrinae (,>uem nunc pascis, quem nunc Singulare ̂peculum. regis
Dans scripturae pabulum.
- 47 -
3. Non rclinquens in smpturis 5. Civis jirius Babylonis Obscuvis operculum, Sut|Uelmiis idola,
Diligcnter de lecturis Tenebrosae regionis Omncm tollis scrupulum. 'lYnebrosus aceola.
4. lurc praesens vencratur tj. Sed vocaris ct nmtaris Et miratur saeculum, A prisca tactredine,
A quo sibi vitae datur Postquum verbi s-alutaris Et cibus et puculuiu. Jllustraris lumiue.
7. Deo soli, patri, proli Flaminique gloria
Sit pcrennis pro solleunis Dici laetitia.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Colonien. 7. -- 7, 3 persolenmis.
48. De sancto Angustino.
1. Sancte pater Augustiue, 8. Cor accende meuin tuac doctor beatissiino, in amorem regulae,
Pastor pie, fons divine, Ut a vitae vegularis preces meas suscipe. non recedam tramite,
2. Apud Deum semper studc 9. Optans gratiam deflendi, jiro me intcrcedere, quae mutavit Augustiuuni
Ut locare me dignetur Ipsum trahens de infemo in caelesti requie. et pertidens divinum.
3. l'er te omnis est destructa 10. Quando flumen lacrimarum pravitas haeretica, relaxavit largiter,
Roborata et firmata Cuncta reruin inuadanaruni
ficles est catholica. despexit viriliter. 4. Dictis tuis atque scriptis 11. Mater sancta, mater pia,
pascitur ecclesia, Monica gratissima, Ne per fumem verbi Dei In fervore cordis tui
deviet in vitia. Christo devotissima,
5. Doctor suinnie, doctor clare, 12. Deus sursum tc audivit clippeus iustitiae, maercntem pro tilio
Sordes a me procul pelle Et respexit fidem tuam totius perfidiae. pietatis oeulo.
6. Assint mihi preces tuae 13. Ergo, mater, quae ploravit clarae et egregiae, remotum a gratia,
Ne nocere inihi queant Per te merear portari daemonis insidiae. in superna gaudia.
7. Pro peccatis mcis multis 14. A culparum me mearum cmciari timeo, liberatum pondere
Nisi tua illa sancta In beato angeloruin deleat oratio. agmiue constitue.
- 48 -
15. Omnes sancti confessores, pro me preces fundite
Deo patri atque nato cum sancto spiramine.
Orat. ms. Libehardi, prioris Reichenbacen. anni 1476. Clm. Moua.m. 2990. - 6, 3 Praesul ne nocere. --7,3 Poenis nisi tua. --9, 1 giatiam flendi. - 1:1, 1 mater deploravit.
49. De sancto Angnstino.
1. Lux doctorum, nornia morum, 3. Sine tuo claro verbo Praesul beatissime, Doctorcs ecclesiae
Pertidorum haereticorum In divino eloquio Confutator optime. Nesciunt procedere.
2. Reserator et amator 4. Tuo sine iuvamine
Sacrarum literarum, Non contido hodie Institutor et protector Finern posse imponcre
Fratrum eremitarum. Coeptae eloquentiae.
5. Sic igitur impleatur Septiformi numine,
t,)uod sit satur meum guttur Tuo vero lumiae.
Cod. Palat. Vindobonen. 3301. saec. 16. in.
50. De sancto Autlierto.
1. Autberti vita inclita, 4. <^ui regem suis moribus Fulgens in caeluin supcrum, Dagobertum magiiiticuni Patet signis exbiliit.i, Ac admonitionibus Quia suorum operum Instruxisti famelicum, Clara fecibti merita, Eius orationibtis Conditor alme siderum. Exaudi preces supplicum.
2. Usurae graudi posuit 5. Pio prccum suffragio Talentum spiritaliuin, Latronum ab exercitu In quo sollers sic studuit Landeliuum et studio Mares praccedens senium, Digno convertit gcmitu, Quod illi clare jtrofuit Permansit ille; devio Aeterna lux credentium. Qui condolcns interitu
3. Cum i'n virtute crescevet, 6. Dum errantem hic visitat Fuit post saccrdotium Mente suura discipulum, Pastor factus, ut regcret Ipse videt, nam suscitat Gregem Cameracensiurn De consorte miraculum, Et tibi corda redderet, Spernit et metu cogitat Christe, redemptor omnium. IMortis perire saeculum.
- 49 -
7. Huius patris sermonibus 14. Illi fuit transvchere Valdc fecisti fervidum Furseum prece media, Gillenum sacris domibus Nam mcrcbatur cernere
Construendis uc providurn, Cohors de caeli curia, Qui per eos in pluribus Cui tanto pro munerc Salvasti mundum languidum. Geuu curvantur omnia.
8. Retinere non valuit 15. Necdum ex bencficiis Pornpa niundi Vincentiuin, Seque pniesens ecclesia Quando praesul consuluit, (iuudet, immo reliijuiis (t>uin intret monasterium, Suis tota Germania, Unde beari ineruit Nam eius psallunt praemiis Donans reis remedium. Caelestia, terrestria.
9. Sponsi sui vestigia 16. Suum matricularium Waldetrudem incedere Voce clamanteni solita
Fecit atquc conubia Meinbris a tortis anxium Propter Deuni desercre, Cum sanant eius merita, Ne culpetur dosidia Dei corda psallentium Vergente mundi vespere. Fatcntur nutu subdita.
10. Flagravit eius cultibus 17. Puer sanus efticitur Aldegundis plus balsamu, Paralizatum patiens, Tantis ut fulsit niuribus, Ubi suam amplectitur Quod nequit scribi calamo Terram et fit exsiliens, Gaudetque veli dotibus Ac super suum oritur Uti sponsus de tlialamo. Occasum sol custodiens.
11. Cum sepultura panditur 18. Caecus ut somno concipit Huic visione maxima, Fidem penes hunc obtiucns, Qua Vedastus nunc colitur, Ab illo lumen accipit Pandens laude dignissiraa, Laudem precatus concinens, Poli de porta cernitur A quo splendorem suscipit Egressus honestissima. Luna pallorem retinens.
12. Sane de caelo patuit 19. Fulbertus de Senefia Metans eum cum virgula, Semivivuni corpus duceus Quia rite disposuit Sanatur, buius pracmia Divina tabernacula, Precans et menti reducens, Praedicando, quod tenuit Quae declarat hac patria Virginis matris clausula. Candor in astris reluceus.
13. Vedastum portans suscipit 20. Cum pellit a muliere Audomarus laetitiac Gebennales satellites
Lumen, quod fides accipit Et visens eam vivere Huius a rege gloriae, Decrevit inter sospites, Sub obsequiis subicit Christum ut laudet libere, Cuius forti potentiae. Certos observat limites.
Blumo, Pia Dictamina. VI. 4
- 50 -
21. De Fontanis paupmulam 25. Dammo pro dato famulis Nihil habentem usiae Audissc comminantia Prout curavit quaerolam. Verba fur narrat praesulis, Sic noxam plebis, kyric, Unde fuit iniuria Tergas et omnem maculam, Suis notata titulis, Te deprecamur, hagie. Laus, honor, virtus, gloria.
22. Roberti conscientiae 26. Latum corpus ia operum Dum surrexerunt stimuli, Sacrandorura initio Currector avaritiae Mutum ab ortu pueruni ijuia fuit, et populi Marceano coenobio Consors erit sententiae, Fantem dedit ac liberuni Venture iudex saeculi. Deu patri et tilio.
23. Hinniacenses languidos 27. Falsum testans litigiis Ut eius reddis decore Certo Flandrorum ambitu Per agni typuin validos, Nunquain caret dispendiis Sic oppressos facinore Unius anni transitu Vesano, Christe, vividos Suis iurans reliquiis Conserva nos in tempore. Una cum sancto spiritu.
24. A columba decernitur 28. Christe, gratanter audias Virgulti ranios allidi, Recitata miracula Sacra cap?a dum toHitur, Patris huias et facia* Ob flammas iguis torridi Ita sub eius regula Succensoque protegitur Gratos, quod cos ainbias Hostis a telo periidi. In sempitc-rna saecula.
Pass. ms. Xeerlandicum saec. 15. Cod. 7928 der k. und k. Familien- Fidei-Komifs-Bibliothek \Vien. - 4, ""> nionitioiiilnis. -- l'J, 2 eam. - 1*, 4 Laudens. - - 19, 6 Camlnr t--t a^tri- rolucens. - Aufschrift: Incipit com- pendiosa vita *am-ti Autln-rti i "iit'i--soris. Die Sclilufszeilen aller .Strophen
Jun Hymuus Comlitur alme siderum.
51. De sancta Barbara.
1. Salve, lesu generosa, 3. Salve, prima pust Mariam Orta stirpe speciosa, In supernam bierarchiam
Virgo martyr Barbara, Habes thronum gloriosutiL Sponsa Christi gloriosa Omnibus te praebens piam. Atque neptis amorosa ijui mortalem pergunt viara,
M.niae per aethera. Dans solamen gaudiosum.
2. Salve, fausta praedicatrix, 4. Salve, meritis praeclaris Et glorifica laudatrix <,Juae prae cunctis veiieraris
Sacrosanctae trinitatis, Post parentem Domini, Miserorum relevatrix A lohanne baptixaris Ac servorum eontutatrix Signo doni singularis
IQ hora neccessitatis. Nulli dato homini.
- 51 -
5. Salvc, vitae fers octena, 7. Salve, nullis sacramcntis Christi virgo, fide plena, Tibi pic obsequcntis
Omne genus tormentoruni, Fraudatur affectio, Solc magis nuuc serena Hoc ostendit argumoutis Paradisi per amoena Ac excmplis immineutis
Civis facta supernorum. Temporis collectio. 6. Salve, privilegiorum 8. Salve, virgo pracdilecta,
Singularitas tuorum Wanu iuves me porrecta Orbi claret crebrius, Largire tinaliter,
Ob quae amor te cunctorum Ut a carue mens avecta Grandium ac pussillorum Mox in caelo sit collecta
Recolit celebrius. Gaudens aeternalitor.
Orat. ms. sa.ec. 15. Cod. Bruxellen. 4',)"">"">. - 2, 2 glorificata. --8, 1 Quod o virgo praedilectus. - 8, 2 me potenta (proteiita).
52. De sancta Barbara.
Virgo, tide sana, de stirpe creata profana, Gaudia mundana prostravit et idola vana, Carceris horrore roseo perfusa cruore, Lampadis ardore patitur crueiata, dolore, Ubere truncata, vestimentis spoliata, Haec decollata transcendit regna beata. IJurbara, morte bona vitae redimita corona, Caelica dans dona nos salves, sancta patrona.
Oftic. BMV. sec. usuni Parisinum saec. 15. Cod. Kussiau, VIII 9.
53. De sanda Barbara.
0 caelestis, o beata, 15. In Tuscanis foribus lesu Christo cara, grata, Regnantis temporibus Dei sponsa gratiosa, Iinpii Maxentiani Supra modum speciosa, Prasidisque Marciaui
5. 0 praecclsa margarita, Die quarta duodeni Per amorem expolita, 20. Mensis; virgo sancta, vcni, Quae post carcerationem, Vc-ni, veni absque mora Verberum et caesionem, In liorrenda mortis hora, Ustionem lampadaram, Cum me mori est uecesse,
10. Scissionern mamniillarurii Noli niihi tunc deesse, Alioruraque multoruin 25. Christum jiro me deprecare, Passionum tornientorum Quod vis, potes impetrare, Decollata es a patre Me ab hostibus tuere, Dioscoro defuncta matre Mei, virgo, miserere.
Cod. Lambaceu. 463. saec. 15. A. -- Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. li. -- 1. O caclicola lieata B. - 2. Cbristo lesu li. - 7. incarceratloncni 1>. - 8. Et nevorum caesionern 15. - 9. Adiistimieni B. - 10. Abcissionem B. -- 11. Ac nuiltnrum aliorum IJ. -- 12. Passionis B. - !"">. Propter fidem triuitatis B. - 14. Conatantiainque castitatis B. - 21. Veni cito absque B. - 23. Quaudo me B. - .26. Nam quod vis 1!; potens A. -
4*
- 52 -
54. De sancta Barbara.
0 Barbara sanctissima, 20. Quando caput extendisti Virgo felicissima, Tui patris sub mucrone, Multum passa tu dolorem Libro vitae me inipone. Es divinum ob amorem. Christum placa, mortis hora
5. Latus tuum laceratum Assis mihi sine mora, Est et igne concrematum, 25. Pelle procul inimicum Caput ferro malleatum, Et ostende caeli vicum, C!orpus mammis viduatum, Ut per eum tutus vadam In plateis es nudata, Et non in tormenta cadam.
10. Ense diro defricata. Poenas multas sustulisti Pro me Christum interpella, 30. Ob amorein lesu Christi, Ligna raartyr et puella, Tuas ergo preces audit Ut ob tuam passionem Nec his caeli portas claudit, Mihi det remissionem, Tu pro quibus vis orare;
15. Quae comraisi, peccatorum Pro me, quaeso, deprecare, Et det fontem oculorum, 35. 0 Barbara, caeli ducem, Ut commissa possim flere, Ut aeternam mihi lucem A futuris me cavere. Det in choro salvandorum
Propter poenas, quas tulisti, Per saecula saeculorum. Orat. ms. .Scotorum Vindobonen. 54 h 8. anni 1410. A. - Orat. ms.
saec. 15. Cod, Stuttgartien. 1 b 118. B. - Orat. ms. saec. 15. Cod. San- gallen. 521. C. - 3. passa es dolorem A. - 4. Es fehlt A. - 6. Et in igne A. - x. Manus et corpus vinculatum A. - 10. dire B, duro C. - 17. Ut det B. -- 18. futuro B, et cavere BC. - 'J'J. Vitae libro BC. - 24 AdsU ip<a sine BC. - - 27. Et per eam B. - 28. Et in rrmrte sic non cadam A. - 29. Multa libens sustulisti BC. - 32. portas i-aeli C. -- 34. Modo pro me deprecare BC. - 38. Per aeterna saecula saeculorum BC.
55. De sancta Barbara.
lesu Christi famula, Nisi diis hostiam Barbara beata, 20. libens immolaret.
De nobili genere Sed sancta dum iudici paganorum nata, nollet consentire,
5. Propter pulchritudinem Nervis iussit tenerara in turri locata, taurinis ferire
Christiana facta est 25. Et corpus crudeliter Deo inspirata, fecit laniari,
Ita quod simulacra Mamiuillas virgiueas 10. muta confutaret eius amputari.
Et fidem catholicam A patre finaliter clare praedicaret. 30. virgo decollatur
Tunc pater idolatra Et tali martyrio ipsam verberavit Christo consecratur.
15. Tradiditqne praesidi, Rogamus nunc, Barbara, quem et adiuravit, o virgo decora,
Ut eam suppliciis 35. Nobis patrocinium variis necaret, fer mortis in hora,
53 -
Qui sacrum martyrium Sic nobis in obitu tuum honoramus velis subvenire,
Et opem, ut adiuves, 55. Contra mala omnia 40. pie flagitamus. ita nos munire,
Hoc enim a Domino Ut aeternae gloriae Deo irapetrasti capiamus bona,
Et te invocantibus Cum nobis dulcissima
facto demonstrasti. 60. data sis patrona. 45. Nam quidam pericula Tuum sponsum cupimus
mortis inciderunt, lesum bic amare, Et tamen nullatenus In saeculura saeculi
mori potuerunt, Tecum bunc laudare, Nisi tuis precibus, 65. Cantare cum angelis
50. meritis obtentis dulce iubilamen; Mererentur refici Illuc duc DOS, Barbara,
Christi sacramentis. Christi martyr. Arnen. Orat. ms saec. 15. ex. Cod. Darmstadien. 1109. A. - Orat. ms. saec.
15. Cod. Colonieu. 7. B. - 20. libens feb.lt 1!. - - 49. tuis meritis 13. -
50. precibus obtentis B. - 67. Illuc nos duc. B.
56. De sancta Barbara.
1. Gaude, felix Barbara, 4. Vale, mitis Barbara, Virgo, martyr Christi, Mitis spes tuorum,
Mundum, mortem, tartara, Prece nobis praepara Satanam vicisti, Praeraia caelorum,
Nam dum consolamina Quae in vitae termino Sponsi percepisti, Tibi devotorum
Cuncta crucianrina Impetras a Domino Praesidis sprevisti. Veniam malorum.
2. Qui mox de lateribus 5- Veni, o pulcherrima, Tuis laniari Audis, invitata
Carnes et lampadibus Patris ad lectissima Vulnera flammari, Tibi praeparata
Caput tuum malleo Tecum in cubilibus, lussit vulnerari Sponsa mihi grata,
Pectusque virgineo Teque istis mercibus Uberi truncari. Caelicis dotata.
3. Nuda circumduceris, 6. Post haec patris proprii Sed miraculose Mauu decollaris,
Candida mox tegeris Laureo martyrii Stola gloriose, Serto coronaris,
Mortis ad supplicia In superna gloria Te spectaculose Christi collocaris
Manus patris propria Et nunc ab ecclesia Traxit furiose. Digne veneraris.
Cod. Santfallen. 520. anni 1436. - 2, 7 virgineum. - 4, 3 nobis ttm- pera. - 5, 1 Veni mea pulchcrrima.
- 54 -
57. De sancta Barbara.
1. Barbara, virginitatis 4. Beluino furens more DLTUS, rultrix trinitati-, Ipsam carceris squalore
Careus vitii quaerela, Tribulatam foris duci Orta clara parentela, lussit et torraento truci
Sponsa Christi placida. In aperto conteri. 2. A primaeva iuventute 5. Acres poeuas mamillarum,
Crevit fervens in virtute, Ungues, tiammas lampadaruni, Luce morum exemplaris, Probra, vincula, tiagella Sanctitate singularis, Fortis superat puella
[Caritate fervida]. Fidei coustantia. 3. Res innotuit parenti, 6. Requievit haec beata
Qui furore vehementi Manu patris decollata, Christi virginem vexavit, Carnis sarcina eiecta Crine traxit, castigavit, Consors sanctis est efleeta
Mandpavit carceri. lu superna patria.
7 Apud Christum, o decora, Pro peccatis nostris ora,
Ut finitis his caducis Donet nos aeternae lucis
Contemplari gaudia.
Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521.
58. De sancta Barbara.
1. Ave, rosa sanctitatis, Gracilis et tenera, De spinis nata pravitatis Fide tibi indita
Dioscori pagani, Novisti trinitatera, luserta fide veritatis Cuius tu in cellula Cuin radice caritatis Trina fenestrellula
Arbori immani, Contra patris raonita (Juae totara terram occupat Monstrasti veritatem. Et lesum Cbristum praedicat.
Queni colunt christiani. 4. Tu tunc fidem ostendisti, Cum baptizanda iniisti
2. Tu pulchra carne, pulclirior Alveum aquarum MI nte cxstitisti, Et baptixata consecrasti,
In turri sedens altior Siguo crucis consignasti Angclos vidisti, Balneum thermarum,
Nos visita per gratiam Ut in eo lavarentur, Hac in valle tristi. Sanctitate fruerentur
3. Tu virgo Christi, Barbara, Corpormn et animarum. nuam digne colunt aetbera, Precor te, pulrherriraa Caelum. terra, intima 0 spousa Christi Barbara,
Ob vitae sanctitatem, Ablue ab anima Adhuc exsistens parvula Maculas culparum.
- 55 -
5. Post patri revcrtenti 10. Oves eius in locustas Et de fenestris quaeritanti Commutavit, ut vetustas
nCur trinas ordinasti V De Loth uxore asserit, Tu, sponsa lesu Christi, ^uae, quia retrospexit Modeste respondisti Et Dominum despexit,
Et patrem informasti: In statuam salis transiit; Illuminant trinae lucide Tu nos ad bonum adiuva, Et binac tenebrescere Dehinc in melius commuta
Faciunt, clamasti. Et tandem in optima Per Christui^ qui te diligit.
6. Quod pater tuus audiens Et fidera in te sentieus
11. De monte tunc ad carcerem, Cbristianitatis, De carcere ad praesidem
Iratus vibrans gladium, Te traxit pater proprius, Ut in te naticidium
Qui tuam pulcbritudinem Patraret feritatis, Dom cerneret per ordinem,
Orando Deuin intime Sic dixit iudex impius:
Impetrasti caelicae
Solamen pietatis. 12. Quid vis nunc eligere, 7. Nam te salvavit Dominus An tibi ipsi parcere
luvamen mittens caelitus Aut diis sacrificareV Miro hoc prodigio Ego, ais, Domino Deo,
Per murum tibi ruptum, Christo lesu, sponso meo, Sed patri incorruptum, Incensura volo dare,
In rupium fastigio Non deos tuos absonos Ut Lotb te salvam fecit, Ex auro aereque conditos Ad montem tum te iecit Volo adorare.
Segor in mysterio. 13. Tunc praeses te midavit,
8. Propter hoc miraculum, Tuam carnem maceravit 0 virgo, cum obstaculum Taurinis nervis acriter,
Occurrit temptatorum, Pannis cilicinis Fac nos constanter aggredi Defricare nimis Et in Deo transgredi lussit et immaniter;
Murum peccatorum, Fac nos in cilicio Ut praeservemur a eonflictu Simul et ieiunio Liberemurque ab ictu Servire Deo largiter.
Ensium invasorum.
11. Post pater tuus fervidus 14. Sic te patiente Ira atque infidus Et Deo apparente
In monte te quaesivit, Verba Christi audiuntur: Duobus a pastoribus Confide, ait, Barbara, Dispertitis moribus Terra atque aethera
Contraria audivit, De tuo pati laetabuntur, Uno defendente. Nec te dimittam cadere, Altero te prodente, Sed submittam supere,
Deus sic panivit: Quo plagae sanabuntur.
- 56 -
15. Quo dicto statim cs sanata 20. Per totam idem regionem Ab omni plaga et curata, Variam post caesionem
Sponsa Christi Barbara; Nudatam iassit ire, Per ipsum, qui te saiiavit Sed qui caelum nubibus Et te cruce coosignavit, Tegit. tui? precibus
Sana mea vulnera Inclinatus mire Et nos gementes consolare, Candidam stolam caelitus Tripudiantes confortare Per angelum raisit concitus,
Tua per preoamina. Te fecit operire.
16. Sed cum praeses perfidus 21. Nos nudatos nupliali Haec dona data caelitus Vestc tege, virgo, tali
Liis falsis imputaivt. Ornamento curitatis, Dii tui, ais, similes Ne rcx visos invitatos Nec tibi nec sibi utiles; Nos eiciat ut damnatos
Quomodo hoc apparet, A facie deitatis. Quod me sanarunt inipoteutes, 22. Quidpluradicam,virgoChristi, Surdi, caeci ncc loquentes, Quae a patre tuo tristi
Ni verus Deus hoc donaret ? Fuisti decollata? Ante tamen caesionem
17. Tunc praeses te suspendere Ad furcas atque carpere Capitis per orationem
Latus ungulis demandabat, Et Christum deprecata
Lampades ardentes, Pro cunctis, qui te venerantur Malleos caedentes Tuumque nomen memorantur
Ad tuum caput procurabat, Et quod sic es plagata,
Ex quibus sanguis efflnit, 23. Ut Deus sua gratia Quo tuum corpus maduit Dimittat hic peccamina
Et totum crueutabat. Cum venia finali,
18. Videnspraeses, quod portabas Nec privet eos munere ^ancta eucbaristiae
Flagellorum plagas Et carcerem taetrosum, In morte corporali.
I .aiiceatum laterum 24. Facto boc precamine Et ardorem lampadum, Deitico adfamine
Malleum poenosum, Sic es adlocuta: lubet mammas virginales Veni, dulcis Barbara, Abscindi ense pectorales, Dilecta mea candida.
Quod est luctuosum. Certa sis et tuta,
19. Tunc in caelum aspexisti Quod cuncti, qui te reverentur, Devota mente et dixisti: Ad regna celsa trausferentur,
Noli me proicere Quae sunt impolluta.
A facie tua, Domine, 25. 0 clemens virgo atque pia, Nec sacratum a me homine Quam diligunt lesus et Maria,
Spiritum recipere; Regina in virginibus, Hunc sanctum L)ei spiritum Fac nos sic te venerari, Ad bona necesarium Ut hic a Christo liberari
In nobis fac persistere. A peccatis omnibus
- 57 -
Mereamur et cibari
Corpore Christi ab altari Sacerdotnm manibus,
Ac in fine praeservari A raaligno et beari
Sanctis cum spiritibus.
Orat. ms. Carth. Erfordien. saec. 15. (Privatbesitz).
59. De sancta Barbara.
1. Ave, trini lucifera, 2. A rege patre proprio Post Mariam flos virginum, Interemta crudeliter,
0 mediatrix Barbara Caelesti fruens gaudio Dei vera et hominum. Succurre nobis iugiter.
Cod. Parisiu. 11343. saec. 15. - Auf das Lied folgt nocli der kurze Versikel:
Nocte tua pane si quis ieiunet et unda, Nunquam vere poterit inferni seire profunda.
<>0. De sancta Barbara.
Virgo, Deo cara, rosa gaudes, Barbara clara, Verbera fers ara fidei, patienter araara Vulnera perpessa, prece nec cruciamine fessa, Dum sis confessa trinitatem fraudc repressa. Ergo tua digna prece, Barbara, virgo benigna, Arte poli signa nos servans morte maligna. Criminaque flere tecum Ghristumque videre Possimus vere, confessi sorde carere.
Horae BMV. Bavtholotnaei della Gratta (f 1461). Cod. Vatican. Ottobon. 2919.
61. De sancta Barbara.
1. Adest triumphus nobilis 4. Nunc pange, lingua, virginis Festumque caeli curiae, Sacratae huius proelium, Quo rosa delectabilis Merita, laudes, triumphum, Offertur regi gloriae. Quo vicit hostem fortior.
2. Gaudet chorus caelestiura, 5. Haec carne solo posita, Cum scandit astra Barbara, Mente polo contigua, Caeligenarum epulis Vitae reclusit tenebras, Fruitura perennibus. Fulgorcm nacta caelitum.
3. Hodie namque tbalamo 6. Medicus adest aniniae, Copulata nuptiali Visitans docet, abluit. Est corona decorata, Imperio Diosocri Bonis ineffabilibus. Contempto trinam fieri
- 58 -
7. In trinitatis nomine 15. Angelorum melodiis, Fenestram iubet lucidam, Confortata tripudiat, Reversus audit genitor, Eductam tradit impius Confracta dolet idola. Crudelibus tortoribus.
8. Arrcpta spata filiam 16. Latera furcis fodiunt, Mactare saevus nititur, Lanipade cremant viscera, Sed intus petra suscipit Caput, os tundunt nialleo, laciens in monticulum. Mammas evellunt pectorc.
9. Pastore ab uno proditam 17. Trahitur in speclaculum Crinibus trabit hanc pater, Nuda per plebis compita, Flagellat, ligat, carceris Stola sed missa caelitus Taetro claudens ergastulo. Divina gaudens tegitur.
10. Martiano nuntiantur 18. Nec moras dirus patitur, Praesidi gesta Barbarae, Rapuit sanctam genitor, Suadens, ut sacrificet, Ut perdat ducens Barbaram Bluuditur, saevit impius. ^luiitis in superdlium.
11. Abnegat sponsa constanter, l'J. Intiino corde Dominum In laudis sacriticium Precatur tiexo poplite, Fervore mentis intinio Vox vocat: veui, propera, Se offerens plene dilecto. Festiua, coronaberis.
12. Furit praeses furibuudus, 20. Yibrat ensem truculentus, Nudari iubet liliuro, Tollit caput Dioscorus Verberat miles, lacerat Mucrone fundens sanguinem, Taurinis nervis intima. Sed illum flamma devorat.
13. Nudata pendent viscera, 21. Assunt cives supernorum Sanguis sacratus funditur, Suavibus effereiites Immobilis sed permanet lu nuptiali thalarao Vitae perennis gratia. Sponsam regis amplexibns.
14. Clauditur binc in carcere, 22. Te nunc, beata, quaesumus, Mox adest sponsus gloriae Nulii> deposce veniam, Confortans luce comiter, Fidem, spem, paceiu, gratiam Sanata plagis fruitur. Veramque paenitentiam.
23. Honor, decus, imperium Sit trinitati unicae, Patri. nato, paraclito Per infinita saecula.
(>r;it. ms. Epternacense saec. 15. Cod. Luciliburgen. 1. - 9, 4 In tai-trn claudens carcere. -- 19, 3 veni. pulchra. - Srheint akrosticliisch Agoiiem .... i[u] vato; ist auch mit Entlehnungen durchsetzt.
62. De sancta Barbara.
0 Cbristi martyr pia, 2. Simulacra falsa spernens, Barbara, caeli via, Veritatem Christi cernens
Nomen sanctae trinitatis Nec non iudicis praeceptum, Mundo corde honorasti, 0 quam dire vulnerata, Regna mundi refutasti Laesa, spreta. verberata
Ac nutum paternitatis. Ob patris sui contemptum.
- 59 -
3. Ad despectum denudata, 4. Eia, quae nunc es cum sponso, Per angelum praeservata, Quem duxisti in absconso,
In turri laeta consolata Quem iam palam contem- A Christo, vulnere sanata, plaris, Post haec varie trucidata, Virgo pulchra et decora,
Tandem a patre decollata. lesum Christum mortis liora Tu pro nobis deprecaris,
5. Ut nos suis dignis donis Corporis et unctionis
Melliflue satiemur
Et a diaboli fraude, Visu et mundana laude
Protegamur et salvemur. Orat. ms. Carthusiae Erphesfurten. saec. 15. Cod. Rossian. VIII. 56. A. -
Aus unbekannter Quelle bei Milchsack I, 86. B. -- 1, 1 raater[!] pia B. - 1, 3 Quae nomen A. -- 1, 6 fehlt A. - 2, 3 fehlt A. - 2, 5 Es ct verberata A. - 2, 6 Ad praeeeptum patris tui A. - 3, 1 Vestibus es denudata A. - 3, 2 Sed per angelum vestita A. - 3, 4 A Christoque sanata A. - 3, 5 truata A. - 4, 1 iniiii- vales cum A. - 4, 4 O quam pulchra, quam A. - 4, 6 Tunc B; deprecare A. - 5, 1 sacris donis A. - 5, 5 Visu fehlt A.
63. De sancto Bartl\olon\aeo.
Audi servorum clemens pia vota tuorum, Bartholomaee, chori medium sidus duodeni; Flecte pias aures ad nostras, splendide, landes Nosque pio regi commenda voce fideli.
Cod. Trecen. (ol. Claravallen.) 1612. saec. 15.
(»4. De sancto Benedicto.
lesu Christi Doniini Domini creatoris, Confessor pretiose, Cum praecepta non tenui
0 beate Benedicte, 20. Benigni salvatoris, Tu pater gloriose, A cuius sancta gratia
5. Dux monachorum inclite, Me miserum elongavi, Decus ct forma vitae, Dum vana mundi perditi
Salus et refugium Acrius arnavi. Tibi famulautium rite, 25. Sed quid mihi proderit
Benignus vota suscipe Vauitas mundi Imius, 10. Devote deprecantis, Dum ipse mundus deperit
Tui indigni famuli Et concupiscentia eius, Ad te nunc claraantis. Et cum finis venerit
Exora Dominum pro me 30. Mortalis meae vitae, Cum omnibus beatis, Denique raea omnia
15. Ut me solvat a crimine Remanent iri lite, Et a cunctis peccatis, Substantia mortalibus,
Quibus iram merui Caro verraibus datur,
- 60 -
35. Secundum sua merita 70. Legem docnisti, Aniraa iudicatur, Dum sanctitatis regulam
Et cum iudex omniam Eis edidisti, Iratus adventabit, Quam tu per omnia digne
Cunctorum fncta honrinum Primum perfecisti. 40. Districte iudicabit. 75. Miraculorum insigniis
Quid tunc miser faciam Clarus hic fuisti; Vel quid dicturas ero, lam gaudes aeternaliter
Dum niliil boni proferam In caeli comitatu, Tam iudici severoV Me miserum respice
45. Ergo, sancte(pater)Benedicte, 80. In hoc incolatu, Ad te clamito reus, Inimicos repelle
Fac, ut per tua merita Mihi insidiantes, Misereatur (mihi) Deus, Casus malos amove
Ut digne mea delicta Mihi imminentes, 50. Valeam detiere, 85. Gressus meos dirige
Spiritus sancti gratiam IH via salutis, Merear obtinere, Ut exsequi merear
Per quam tu ad patriam Opera virtutis. Aeteruam pervenisti, Tua grata gratia
55. Dum cuncta mundi intima 90. Pro me preces fundat Libere sprevisti, Ad Mariam virginem,
1'arentes et patriam, Ut pro me intercedat IMvitias spernendo, Apud suurn filium,
Vitam solitariam Benignum salvatorem, 60. Sollicite quaerendo. 95. Ut animae et corporis
Tandem in solitudine Sanet languorem, Per triennium mansisti, Mortis in examine
leiuniis, vigiliis Me velit visitare, Corpus affecisti. Corpns suum et sanguinem
65. Exinde te Dominus 100. Dignetur praestare Extulit in honorem, Et post hoc exsilium
Dum te patrem monachorum Ad caelum perducat, Effecit et doctorem, Deus qui per saecnla
Quos ut tideles Moyses Vivit atque regnat. Orat. ms. S. Mariae ad Scotos anni 1410. Cod. Vindobonen. 54 h 8. -
oU Murtalis vitae meae. - 43 perferam.
65. De sancto Bernhardo.
0 odorifere narde, 2. Loquens ut Esdras altius, Beate pater Bernarde, Ex te redundans fluvius Pacis nostrae disciplina, Manavit sapientiae, In te luxit lux divina. Fluenta quidem gratiae 0 lilium mirificum, Propinasti in populo, Dans odorem vivificum Ignis effulgens saeculo, Decusque religionis Thus redoleus caritatis, Et forma perfectionis. Oliva suavitatis.
- 61 -
3. Vas auri summum nobile, 5. Nobis confer subsidium, Clarum, profundum, ductile, Tuarum voces ovium Humilitatis viola. Audi, exaudi, domine, Strenua virtutum scola, Et apud Deum obtine, Heres aeterni nominis, Ut gratiam largiatur, Impetus tui Huminis Et in uobis augeatur Ecclesiam laetificat, Religio et sanctitas, Gregem tuuni sanctificat. Devotio et caritas.
4. 0 pastor gregis pauperis, 6. Mei, pater sanctissime, Tuis adesto posteris, Memor csto maxime, Protege nos et refovc, Tuo interventu pio Vitia cuncta remove, Muuder ab omni vitio, Succurre sanctis precibus Ut virtus in me vigeat, Tuis, pater, supplicibus. Perseveret et mancat,
Et te duce perveniam Ad caelestem patriam.
Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadieu. 521.
66. De sancto Bernhanlu.
Caritate vulneratus, Castitate dealbatus, Verbo vitae laureatus
Est Bernhardus sublimatus
In caelesti gloria. 0 virtutis speculum, Cuius mire saeculum
Ardorc splendet fidei, Prece fidelissima, Ope constantissima Duc nos in altissima, Ubi clarent optima
Caeli aeterna praemia.
Hortulus animae imp. Avgentinae 1508.
67. De sancto Bcrnhardo.
0 redolcns narde, pater inclite, sancte Bernharde, Culmen virtutis, speculum, lux duxque salutis, Fortis et athleta, via, portus et ancora, meta, Doctor praeclare, natorum nunc memorare, Quos hic fovisti, quos in Christo genuisti, Hos modo dignare raeritis precibusque iuvare.
Collect. ms. Altovadense saec. 15. Cod. Altovaden. 60.
- 62 -
68. De sancta Birgitta.
1. Gaude, sponsa gloriac, 4. Gaudc, Dei sponsula Nova lux ccclesiac, Dives et paupereula
Brigitta beata, Virtutibus impleta, l'erduc nos ad gaudia Tuam catervam protegc Summaque palatia Atque labeutes crige
1'rece tua grata. l)ans gaudia quieta.
5. Gaude, soror angelorum, 2. Gaude, cui Christus plura Cuius pater saeculorum
Revclavit et futura Verbis dat credentibus
Dedit quoque cernerc, Scuptrum pulchruin in mer- Iluius mundi nobis vanam cedem Da fallacem et insanam Et praeclaram poli sedem
Semper pompam sperncre. Regnis in caelcstibus. 3. Gaudc, felix reparatrix, 6. Gaude, sponsa tam beata,
Vinearum adornatrix lam in caelo collocata
Nec non et ecclesiae, Sentis semper dulcia, Mentes nostras tu repara, lam nos trahe sine mora, Ut in aula caeli clara Angelorum omni Iiora
Summae iungamur gloriae. Ubi sunant cantica.
7. Gaude, nova stella maris, Nos ad portum pulsis malis
Perduc[as caelestium] Et in mundo constitutis
Sis adiatrix, fons virtutis, Praesens post exsilium.
Cod. ̂ Hiigalli-n. .V_'0. amii 1436. - 3, 5 caeli fehlt. - 4, 1 Gaude, sanrt.-i Dei ppousa. - 4, 2 atque paupercula. - 4, 3 Virtutum. - 4, 5 Et labeiites. - 7, 2 Nos a portu. -- 7, 4 in nmudis; lies in undis?
69. De sancta Birgitta.
1. Salve, decus feminarum, Aetas prinia dum duravit, Gemma luccns matronaruin, Usu linguae te privavit, Forma vivens viduarum, Quem quaiteuui rcformavit
Birgitta de Suecia, Natura Tu de stirpe regum nata, Christus passus praedicatur, Matris alvo praeservata, Eius quando recordatur, Signo nubis declarata
Cor puellae sauciatur Noctis hora media. Doloris aculeo,
2. Te primaevam declaravit Cui Christus sic: ingrati Virgo, sibi qunin aptnvit Me contigunt aspernati, Et in partu Hberavit Cum decrevi mortem paU
A pressura gcraitus. In crucis eculeo.
- 63 -
4. Sponsam daemon Jum temp- 9. Haec tres partes facultatis tavit, Dat in usus pietatis,
Se in monstrum transformavit, Aequa lance suis natis, Hacc ad Christum convolavit, Templis et pauperibus;
Et cessant iusidiae. Dum sic dando inardescit, Tandcni coepit desponsari Opus dextrae laeva nescit, Viro stirpe, voto pari, Fessa manus non quiescit t^uibus placet coartari A strictis operibus.
Freno pudicitiac. 10. Tandem viro vita functo
5. Sponsum castuni per timorem Nexu thori iam seiuncto Dci duxit in amorem, Sponsa voto cordis cuncto Cuius fccit et, cultorem Christum sponsura ad-
Sacris lectionibus; petit, Post hoc ambo dccreveruut Cuius flagrans iu amore Caelibatum, quem voveruut, Vocem audit in candore: Et sic simul coiunianserunt Nubis pro fetu maiore,
Carnis spvetis actibus. Sic hanc Christus provehit.
6. Natos, Dcus quos donavit, 11. Cliristus enim, quos vocavit, Tam sincere educavit, Illos et magnificavit Quos per doctos informavit Et insignes demonstravit
Vita, fide, moribus Virtutum potentia. Deuin fortiter ainare, Sic te sponsam, quain dilexit, Matrem Christi honorare, Vita moribus direxit Sanctos omnes collaudare Et ad summa te provexit
Votis et operibus. Virtutum insignia.
7. Carnem domans ieiunavit, 12. Tu languorum curativa, Quam cilicio substravit Sanitatum collativa, Stratu duro maceravit, Leprosorum mundativa
Frixuris et unguibus. Sacro medicamine, Vitam suam non palpavit, Eractos sanas a laesura, Se despectam peroptavit Curvos erigis statura, Ut placeret, quem amavit, Caecis removes obscura
Sponso in caelcstibus. Ilumili precamine.
8. Cor iu ttetu cruciavit, 13. Tu laboraus in orando, Confitendo se purgavit Cordi linguara conformando Et emendans cunsuramavit Perseveras contemplando
Pavtes paenitentiae; Fixis terrae genibus, Nec se solam contristare, Cuius cordi inspiratur Sed et cunctos scit plorarc, Fornia, qua Deus colatur, Quos a culpa vult salvare In qua Cliristi reseratur
Ex motu clementiae. Poena cum doloribus.
- 64 -
14. Missa Romam festinavit Die quinta ad altare Sponsa, sancta frcquentavit, Sumens sacruni salutarc Cuias semper aestuavit Coepit spiritum eftiare
Mens invicta taedio. jManibus astantium. Loca plura pcrlustravit Nec laborcs formidavit, 19. Hoc vultquidam sic probari: Quia amor, quem gestavit Vidit lectuni sublimari,
Nun torpebat otio. Sponsam lecto transportari In caekstem requiem.
15. Terram sanctam visitavit, (Juam insUuiter deprecemur, Ubi Christus rcvolavit Ut peccatis absolvemur Sibi mortem, quam gustavit, Et per ipsam transformemur
Et partum virgineum, De fide ad speciem. Tandem post loca sanctorum Urbem redit Ronianorum, 20. Salvc, sponsi regis castrum, Semper ardens beatorum In planetis fulgens astrum,
Ad regnum acthereum. Ebur nitens, alabastrura, Spes, res es pulcherrima
16. Ubi coepit infirmari, Salve, inorum inductiva, Gravi febri fatigari, Secretorum susceptiva, Ex languore niolestari Yitiorum correctiva.
Destituta viribus. Cos, ros. dos gratissima. Quam apparens salutavit, Vitae finern praesignavit 21. Salvc, redux reproborum, Et futura praemonslravit Tu solamen oppressorum,
Christus sois vocibus. Advocata miserorum, Lux, nux, dux prudentiac,
17. Quamvis corpus fatigatur, Salve, splendens margarita, Sponsae mens exhilaratur, Christi sponsa redimita, Quia sponsus sibi fatur: Sponsum sequens clara vita,
Veni, coronaberis; lus, tus, rus fragantiae. Die quinta hoc momento
Sumpto meo sacramento 22. Salve, speculum virtutis, Corpus tradeus monumento A pressura servitutis
Tu caelum ingrederis. Duc nos ad portum salutis In superna patria.
18. Coram ara vestieris, Salve, sponsa summi Dei, Ut non solum appelleris Nos ab aestu huius spei Sponsa mea, sed tu eris Tranfer ad promissa rei
Mater Watzstenensium. Sempiterna gaudia.
Cod. Palat. Vindobonen. 1316. saec. .15. - - Das Lied ist in der Hs. in
7 Teile zerlegt, die aber ersichtlich erst spater in dasselbe hineingetragen sind. Aus derselben Quelle bei Klemming I, 39 ff. Vgl. iibrigens zu Str. 20 tf. Anal. XXIX, Nr. 114.
- 65
70. De saneta Birgitta.
1. Ave, peregrinorum Birgitta patrona, Suecorum Fulges stirpe sata, de principibus generata.
2. (Juani felix domina, quae illustrat peregrina Romam, Jerusalem ! Mirantur saecula talem.
3. Haec cum transiret tua, lacobe, limina, viret; Hinc Romam rediens vento cuicunque resistens.
4. Quam Deus acquisivit, surgens fleiidu sepelivit Roraa defunctam, quamvis virtute perunctam.
5. Nam mala quaeque necat, iu multis ubcra sanat, Keddit rite natos niorbo quocunque gravatos.
6. Discordes gentes, inter se bella gerentes, Concordes unit et pacis foedera munit.
7. Caeci, leprosi, claudi, vitiis teiiebrosi, Ex ense strati nece, dacmonio agitati,
8. Fragmentnm passi, subeuntes flumina, quassi, Carceribus clausi, vinclis aliisque reclusi,
9. Hi precibus citius gaudent meritis simul huius Se fore sanatos et firmiter auxiliatos.
10. Perpessos chiragram curat simulque podagram; 0 quam mira res, pariunt steriles mulieres.
11. Ista Deus signa per te, patrona benigna, Dat fieri grata, gaudens sua sponsa vocata.
12. Nautico pulchruin prope facta, Cbriste, sepulcrum Te vidit illa quidem passum velut in cruce pridern.
13. Haec etiam meruit videns bis cernere gratum, (Juera virgo fuit enixa puerpera, natum.
14. Quae prophetissa, scriptrix evangeliorum, Expositrix quorum, Inx terrigenis nova missa.
15. Tu prece conserva populum, qui te veneratur, [Quique raolestatur] a daemonis arte proterva.
<.'"il. Pragcn. (ol. Trebonen.) I E 25. add. sacc. 15. -- 1, 2 Ful^t. - 2, 2 Koma. - 3, 1 limin:\ ijT; dev Text ist hier uvid im folgciuU-u Vtrs .sichtlich verderbt. - 3, 2 ciiicutKjue rediens. - 4, 2 Komae. -- 5, 1 necct in multis uliera mariet. -- 10, 1 Purpessis chiragram cura simulque poda- granti. -- 12, 1 facti Christi. - 14, 1 Quem.
71. De sanet» Bonifatio.
1. Eia, qui terra premeris, Sanguis, qui lavat omnia, Qui sordibus intingeris, Summa misericordia Luto detrusus carceris, Tua delebit vitia,
Confide, ne desperes, De servo fies beres. Blume, Pia Dictamina. VI. 5
- 66 -
2. Quem colis Bonifatium, 3. Aurum arena foditur, Nunc sanctumquondamimpium, Lapis in aes convertitur, Ad spei tuae gaudium In ventre conchae gignitur
Proponas in exemplum ; De rore margarita; Corpus a turpi vitio Nulla te frau» decipiat, Submotum dat marlyrio Nullus metus deiciat, Fitqne Dei iudicio Te tristem spes alliciat,
De lupanari templum. Te ferrum calamita.
4. Suspiciens considera Pracclara Dei munera, Quae provehit ad sidera
Demersos in profundum, Laudes rependas inclitas Cliristo, cuius benignitas Poenas remittens debitas
Dat regnum gaudibuudum.
Cod. Londinen. Eeg. 7 A VI saec. U/IB.
72. De sancta Brigida.
Brigida nomen habet gemino et diaderaate fulget, Quani colimus, fratres, Brigida nomen habet.
Virgo fuit Dumini mundo et crucifixa manebat, Intus et exterius virgo fuit Domini.
5. Despiciebat ovans instantis gaudia vitae Et falsos fastns despicicbat ovans.
Horruit ct fragilcs niundi fallentis bonores, Divitias, pompas horruit et fragiles.
Gaudia pcrpetuae spectans et praemia vitae 10. Suscepit certae gandia perpetuae.
E superis resonat cantus cum fidibus, echo Tubarum sublimis e superis resonal.
Mitte, beata, preces pro nobis, virgo benigna, Ad Doniinum semper mitte, beata, preces.
Colgan, Trias Thaumaturga p. ,542. ex Cod. S. Auherti Cameracen. - 11 resonat intus ctim sedibus. - Colgan schlagt vor, Zeile 12 zu leseu cum tuba sublimis; Todd, Liber hymnorum I p. 64 bringt andere Verbesserungen in Vorschlag, die indes nicht ungesucht erscheinen.
73. De sanda Caecilia.
1. Gaude nunc, Caecilia, 2. Gaude, coniunx, vidua, Summi regis filia, Yirgo nam assidua
Praedita virtute, Luce sociaris Quia raundi vilia Viduis, coniugibus Contempsisti gaudia [Simul et virginibus]
Tu a iuventute. (.tuibus copularis.
- 67 -
3. Gaude, nam ad gratiam 5. Gaudc, nam te balnei Sponsi coiiscientuiin Vis ferventis ignei
Tui deduxisti, Dimisit splendere Cum illum idoloruui yic, quod nulla laesio A cultura profanorum Carnis aut adustio
Purgandum inisisti. Valuit patere. 4. Gaude, nam vurnuntibus 6. Gaude, nam hinc passio,
Liliis florentibus Tu tcr icta gladio, Ac rosis ornaris, Martyr, adimpletur,
Cuni per 1'liristi angelum Dum a te plebecula Intranteui cubiculum Triplici diecula
lussu coronaris. [In tide] docetur. 7. Gaude, quia vivere
Nuno curn iustis crederis
Regis in curia, Ad quam nos dirigere Digneris et recipere
Mortis a furia.
Orat. ms. S. Cia-nliue t_'i>li>m»_'n. saee. 25. Cod. Colonien. 1. - 4, 2 ac floreis, gegen deu Keim. - 4, 3 Koseis. - - 7, 2 verletzt den Kcim.
74. De santto Christojihoro.
1. Tu lesus cs tPstis: ubi Cbristophorus memoratur, Vis famis aut pestis, mala mors ibi non dominatur. Non homo uec pecora quaevis subeunt graviora, Hoc dedit absquc mora Christus sibi mortis in horu.
2. Christopliuri speciem quacunque die revereris, Certus babeto diem, subito quod non morieris, Christophori sancti speciem quicunque tuetur, Illo nempe die nullo languore tenetur.
3. Pensa, qui transis, tu Cbristophoro pius an sis, Si non, fac, ut sis, ipsum venerando fidelis. Martyr Christophore, pro salvatoris honore Fac nos meute fore dignos deitatis amore.
4. Promisso Cbristi quia, quod petis, obtinuisti, Da populo tristi bona, quae moriendo petisti, Confer solamen ct menlis tolle gravamen, ludicis examen fac mite sit omnibus. Ainen.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Londinen. Harl. 211. - Zu 2, 3 sq. vgl. Vrr- 3 sq. in der folgenden Nummi.T.
75. De sancto Christophoro.
1. Christophori colln bcdeo, qui erimina tollo, Solus de sanctis fonnam tenet ille gigantis. Christopliori sancti speciem quicunque tuetur,
5*
- 68 -
Illo nempe die nullo languore tenetar, 5. Sed defendetur per illum, qui cuncta tuetur.
(,iui corpus Cliri^ti dignus portare fuisti, Qui defers umeris Christum. Christophore, laetis, Corpora, Christophore, fac nostra carere dolore.
Brev. ms. Toletanum saec. 14. Cod. Matriten. Ff 147. A. - Onit. ms. S. Ferdinandi Matriten. 14 saec. 15. I!- - 2 stelit liinter 5 A. - '"'" Sancti
<_'liri-t<.jili,,ri eius speciem B. - 5 fehlt 15. -- 7 fehlt B. - *. Christophore fehlt B; fac corpora B. -- N;u-h 8 fiigt A noch bei: Visic.i (.'liristophori magna sit nunca [sic] dolore. - In A unter den Suffragia. SS.
76. De sancto Christopboro.
Martyr Christophore, pro salvatoris honore Fac nos mente fore dignos pietatis amore. Promisso Christi quia, quae petis, obtinuisti, Da populo tristi bona, quae moriendo petisti. Confor solamen et mentis tolle gravamen, ludicis examen fac mite sit omnibus. Ameu.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Civit Turicen. C 176. - 1 O martyr. Das gauze Lied ist iibrigens gleich dera Scblufs von Nr. 74.
77. De sancta Clara.
1. Ave, mater humilis, 5. Clara Dei famula, Ancilla crucifixi, Tenera infantula,
Clara, virgo nobilis, Cilicii baiula, Sponsa lesu Christi, Vivens sine macnla.
Ad caelestem patriam 6. Tu forma humiliam, Fac nos proficisci. Castitatis liliura,
2. Claritatis liliuni, Sanctitatis speculum, Clara clarens stella, Novura per prodigium
VirtQtum sacrarium, Jlariae vestigium Transfer, mater bella, Ac eius sequens tilium.
Nos ad Dei filium, 7. Ave, rosa venustatis, Pigmentorum cella. Fune cincta castitatis,
3. Gloriosa virgo, stella Nova plantans lilia Clara matutina, Francisci pia plantula,
Rosa rubens, carens spina, Clara, Mariae filio Gemina virginea. lesu Christo tam pio
4. Claritatis speculum, Nos commenda per saecula. Clara, per omne saeculum 8. Ave, thronus Salomonis, Clares cum sponso gloriae Quem ornavit suis donis
In claritate Christi, Ac replevit raultis bonis, A vetustate scoriae (^uibus clare claruit, Nos emandes, memoriae Quod virtutum habuisti
Tuae quos stabilisti. Sacrum septenarium.
- 69 -
9. Ave, cedrus altissima 11. Ave, nardus odorifera, Et arbor pulcherrima,, Frntex aromatica, Poma ferens optima, Virgo clara, cassia Omni odore snavissima. Vera non sophistica.
12. Eia, mater, tua prece 10. Ave, cupressus ramosa, Peccatorum cor o faece,
Cuius umbra gratiosa Clara, nostrum emundetur Confert aegris refrigerium. Ac in bono solidetur
Tuum per subsidium.
Orat. ms. Libehardi prk>vis Reii-lienbacen. anni 1476. Clm. Monacen. 2990. - 2, 1 Ave, claritatis. - 3, 1 Ave, gloriosa. - 4, 1 Ave, claritatis. - 5, 1 Ave, Clara. - 6, 4 per fdilt. - 7, 6 Christo fehlt.
78. De sancto Corbiniano.
1. Nobilis Corbiniaue, 6. Nam eras verbo facundus, Tu doctrinae sator sanae, Affectu nulli secundus
Gratiarum scrinium, Pio et oboediens, Dei fortis agonista, Papam enim bis adisti, Ut Christi lesu baptista Non obtento, quod petisti,
Dirimens affinium Ad ovile rediens.
2. Nuptias illecebrosas, 7. Ubi tibi commendatis Deo sanctisque exosas, Monimenta veritatis,
Letalem invidiam Cultor castimoniae, Meretricis incurristi, Ut decebat, proponebas, Sed te pia manus Christi Inter quos parce degebas,
Vitare perfidiam Actor parsitnoniae.
3. Dedit buius meretricis, 8. Doles panem filiorum De cuius excurrens vicis Partutn fluxibus sudorum
Strenue evaseras Brutis dari canibus, Ut Elias lezabelem Loco cedens sed redisti,
Idolatram infidelem. Mitis reos arguisti Gregem Dei paveras, Verbis non inanibus.
4. Oleum ministrans vitae, 9. En, praesagium divinum, Vinum, quod de vera vite Quasi c o r haberes b i n u m,
Profluit adiciens, Tuo dedit nomini, Sanos sane praeservando, Non fictae duplicitatis, Mire saucios sanando Binae vero caritatis
Singulis proficiens. Proximi et Domini.
5. Catervatim ad te multi 10. Cum pravatis bellura gerens, Noxis grandibus sepulti Sed exsultans, si quis maercns
Concito consiliunt, Reus ad te fugerat, Pasti pabulo doctrinae Adamator paupertatis, Praestitae tibi divinae Exsufflator vanitatis,
Ad sua prosiliunt. Curae tibi fuerat,
- 70 -
11. Fugere fallacem mundum, 16. Ronum in terris scvisti, Contra Deum furilmndum Quod in caelis messuisu
In sui ]>erniciem, Fructibus nberrimis, <^ui non parcit sanctitati Praesrivisti vitae nietam, Nrc sexui nec aetati Intras Dei aularn laetarn,
Nec colit canitiem, Ubi nunc pulcherrimis
12. Qui implumes. IIPU. ileplumat 17. Vcrnis floribus ornaris Atquc raliiijm drspumat Et cuin paribus laetari-
Ojiprimendo debilcs. In actcrna gloria, Cuius gaudiosos cantus Praeinunitns sacramentis Aeterni sequuntur planrtns, Tuao rarnis atque mentis
Atroces ct Hebiles. Omni lota scoria.
13. Sed prudentia superna 18. Eia, pater et patrone, Praevidebat, ut lucerna Nos satanico mucrone
Exstares in patulo, Confixi crudeliter In supremo pracsulatus Gemcbundi clamitamas, Gregum eius i-ublimatus Impetra hoc, quod speramus
Regeres cura baculo. Orantes fideliter.
14. Pravos stimulo pungendo, 19. Dci gratiam adepti, Unco bouos attrahendo, Poenis trucibus erepti
Quod est pii praesidis, Infernalis furiae <-tiuod ubertim perfecisti In conspectu deitatis Ut fidelis servus Christi Praesentemur cum beatis
Poenam vitans desidis. Caeli toti curiae.
15. Voce cordis nec non oris 20. Ubi caelorum reginam Ikuni oras paucis boris, Et essentiam divinam
A(juam vinum fucieus Mirantes videbimus Te cunctipotens audivit, Et his, qui pro culpis gemunt, Fons e tcrra scaturivit (Juos hicmondimala premunt,
Plurimis sufticions. Laeti corridebimus, 21. Grates Deo referentes
Propter gratias ingentes Factas magnanimiter;
Det hoc nobis alrnum flamen, Corde toto dicant Amen
Omnes unanimiter.
«rnt. ms. Tegurinum anni 1476. Clm. Monacen. 20002.
79. De sancto Corbiniano.
Ave, pastor et patronc 2. Preces meas admittendo Fclix pontifexque bone, Et obnixe deducendo Corbinianc pater, ave, In effectum, quidquid peto. Mihi peccatori fave, Te accedo corde laeto
71 -
3. Supplicando studiose, 6. Corde, voce laudem Deum, Ut tu praesul gloriose Reflectendo super eam Atque Dei tu confessor, Omnes vires et conamen Fias mihi intercessor Suura exorando nomen.
4. Apnd Dominum lesum Cbristum, 7. Ut excessus sic deplangam, Ut non fallar permundum istum, Ut non post hanc vitam longam Et rjuod hactenus est comissum, Pro peccatis feram poenam, Non me demergat in abyssum. Invitari fac ad cenam,
5. Ne delinquam rursus prave, 8. Ubi nullus est defectus, Cor ad Dcum sursum tralie, Ut ibidem sirn electus, Ut in praesenti et futuro Angelis corregnaturus Arnem ipsum corde puro. Et a malo sira securus.
9. Amen; illud idem, pie lesu, fili da Mariae, Pater atque sacrum flamen, In caelesti Hierusalem.
Orat. ms. Underdorfense saec. 15. Clm. Monacen. 7815. - 4, 1 Christnm fehlt.
80. De ss. Cosma et Damiano.
I.
1. 0 animarum medici Sacris electuariis, Et corporum veridici, Potionibus variis
Cosma et Damiane, Et aquis lacrimarum, Sanate aegros moribus, Syrupis paenitentibus Ut a cunctis doloribus Cum pillulis solventibus
Vivamus semper sane. Excessum animarum, 2. Beati vos artifices Salutis nardo pistico
Fideles et opifices, Et alabastro mystico Vestro digno precatu Actus vitae curate,
Christus, medela cordium, Virtutum aromatibus Purificator sordium, Mentis infirmitatibus
Nos solvat a reatu. Mederi festinate.
3. Infirmitas ne corporis Unguentis redolentibus, Ad culpam trahat temporis Pietatem habentibus
Spiritum animalem, Aegrotis subvenite, Aut carnis nostrae pravitas Murra carnem mortificet, Animam sive vanitas Et sensus tus purificet,
Laedat rationalera. Balsamus bonae vitae
4. Culparum morbos pellite, Regimen bonum conferat, Praeparandaiu dirigite Ne sanitas nos deserat
Materiam peccantem, Sentiens recidivum, Noxae faeces eicite Ne mergamur in puteum, Confortando reficite Respiret corpus luteum
Vitam desiderautem. Ad statum redivivum.
- 72 -
II.
1. 0 medici piissimi, 3. Et vivamus in gratia, Qui meritis clarissimi Sacra caeli palatia
In caclis rcfulgctis, Donec ingrediamur, In beatorum coetibus, Gaudentes de victoria Angelorurn cohortibus Et trinitatis gloria
Sine fine gaudetis, Felices perfruamur.
2. A peste, clade corporum 4. Amen dicamus pariter 1'raeservetis et operum Et pergamus alacriter
Murbis, DO langueamus Caelornm ;ul ^olamen, Aut moriamur spiritu, Ad beatorum aciem Sed animae ab obitu Cernentes Dei faciem,
Velociter surgamus Rex regum pracstet. Amen.
r, Magnum jiroinptiiarium 10/i">, p. fil.i.'! M|. mit der Ang-abe: nProsa vetustissima . . . impp-^i <>lhn Brunswigae 1514." A. - Aus unbekannter f.iuclli- ln-i Milchgack I, 83. B. - - I und II iiin^rsMlt A. - I. 1, 5 et a H. -- 4, 6 Mentem Deo placentem A- - 5, 6 Vitium animarum A. -- 7, 4 Malam camem A. - >s, 1 ' Ipininnein (/cinterat J!. - 8, 2 Ne stiiivitas IMJS B. - 8, 3 Aut steniat ncidivum B.
II. 1, 4 Et beatoram B; sortibus A. -- 1, 6 Iurriter congaudetis B. - 3, 1 Ut vivamus B. - 4, 0 Kex poli praestut A.
81. De sancto Culhberto.
Salve, sancte pater, Cuthberte, vir inclite, recti Nonna. jiator patriac, CIIIM -aluMjuc tuae.
Salve, ilulcc decns, salve, spes magna tnoruni, Virtus nostra, vale, vir pietatis, ave.
5. Sit tibi laus, tibi dignus honor, tibi gratia detur, Qui licet indigno das bona saepe mibi.
Tu milii magna salus, milii gloria sacpe fuisti, Tu me dnlcifluo semper amore foves.
0 quot saepe malis, quibus hostibus atque periclis 10. MI-, patcr, creptum prosperitate foves,
Et tibi quid dignum reddam, pater, o pie praesul'? 0 pater, o clemens pastor, adesto mihi,
Ut placet, et nostro, pater, auxiliare parenti, Auxiliare mihi, dulcis amice Dei.
Cod. Loudiuen. Ke». 7 A \\ saix-. u 15. - 3 dulce salus dt-ous. 13 nostri. - 14 mei.
82. Dc sancta Dorothea.
Ave, tu virtutum tumba. Gencrosa Christi verna, Sine fellc es columba, Xaevo rarens et lucerna Generosa Dorothea, Mundo lucens ac pincerna, Nos' tuere, ne romphea Vina praebens mystica,
Daemonis deiciat.
- 73 -
2. Paradisi tu colona, 4. Gens perversa malae spei, Quae pro malo reddis bona, (^uain dum doces verbum Dei, Scribae mittis caeli dona Lumen tuae faciei
Rosas, mala caelica. Conterit cnra baculis, Praeco Cbristi, quae profanos In te dictat tormentales Deos spernens et paganos Poenas saevas et letales, Fide vestis et sic vanos Dum mamillas virginalcs
Mores regis liominum. Tuas creinat faculis. 3. Pttlchra coruscans puclla, 5. Supplicamus, nos tuere
In aetate iam tenella Et pcccata fac deHere, Te succidunt dira bella Martyr sancta, confer vere
Sub duce Fabricio; Tempus paenitentiae; Vinculata maceraris, Virgo bona, crimen tegc, In catasta cruciaris, Victum dona, raores rege, Vultu caesa flagellaris Ne damnemurque cum lege
Omiri carens vitio. Causa neglegentiac. 6. Pugil Cbristu Dorothea,
Tua nos virtute bea, Ut associemur bea-
tis condigno praemio; Deum nobis fac placatum, Ut post mundi incolatum Nobis locum det optatum
In caelesti grcmio.
' >r;it. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacen. 20001.
83. J)e sancta Dorothea.
1. Fulta fide Dorothea, 4. Carne sancta laceraris, ludicem Fabricium Fluit unda sanguinis,
Non formidas, sed ut bea- In mamilla concreinaris, ta spernis eloquium, Furit ira praesidis,
Insultante gente rea Fuste eaesa decollaris, Non horres supplicium. lungeris mox caelicis.
2. Verbis blandis tunc conatur 5. Imminente passioue Te, virgo, seducere, Virgo haec intcrscrit:
Nec promissis superaris Assequatur, lesu bone, Nec terreris verbere, Quod a te petierit,
Compediris, obserraris Suo quisque in agone, Taetro clausa carcere. Mei qui meminerit.
3. Vas liquoris aestuantis 6. Dorothea, sponsa Christi, Athleta ingrederis, Pro spouso humiliter
Sed virtutc hoc. tonantis Quae tornienta pertulisti, Fervore non laederis, Peto nunc suppliciter,
Post haec plagis tot et tantis, Tutrix sis a clade tristi Clara vultu, cacderis. Hic et aeternaliter.
- 74 -
7. Gloria sit, Tesu bonc, Tibi nunc et iugiter,
Qui certantes in agone Adiuvas fideliter
Et mercedem das coronae Vincenti viriliter.
()r;it. ms. Tcgurinum s:u-r. ].">. Clm. Monacen. 20001. A. - Orat. ms, Tegurinum aiini 147i'. Clm. Monacen. 20021. ]'>. -- 1, 3 Non formidas, sed m;i1iirnm. I>. 1,4 tu formas elni{uiiim B. - "">, 5 Meae pro te passionis |;. :,. C, <ltiii.,i|iiis inrmur tuurit B; Mei qui memor fuerit A. -
84. lir sanctu Dorotbea.
1. Gande, sponsa Doruthea, 4. Rosa florens sinc spina, In caelesti iani chorea, P^ulgens stella matutina, Verbo qui creavit cnncta, Hora vespertina praesto Christo tuo sponso iuncta. Nostri sis et memor esto.
2. Secum intras in conclave, f>. Nos ad patriara tendentes, Epithalamum suave, Hoc in stadio currentes, Ubi semper angelorum Malis variis gravatos Audis eructare chorum. Tota die morti datos,
3. Super multas speciosas 6. Gratia quae es diffusa, Filias mittendo rosas Labiis tuis excusa
Februi algore diro Erga summum genitorem Te honorat more miro. Genitumque canipi florem
Et amborum sacium flamen.
Fiat, fiat. Amen, Amen.
(>rat. ms. Gelriense saec. 15. Cod. Bremen. C. 22. - Nach dem Liede limli n sich folgende Verse:
Haec dona donantur: Dorotheam qui venerantur, ("junt fortunati [lersonis nec tribulati, 1'aupertas, furtum, mala mors, confusio, stuprum Xrr irravitas ]>artus, j)roles vitiata per artu>. Singula nnn laedunt, ignis, phantasma recedunt, Et dum decedunt, tunc Christi corpus liabebunt.
85. De sancta Dorothea.
1. Gaude, virgo Christi grata, 4. Gaude, dulcis advocata, Dorothea, sic vocata Caeli serto coronata,
Disponente Doinino. Ardens o carbuncule.
2. Gaude, virgo gloriosa, 5. Gaude, splendens pnlchritudo Dorothea speciosa Virginumque claritudo
Deitatis gratia. Ad instar carbunculi.
3. Gaude, virgo te quaerenti 6. Gaude, virtutum area, Et sincere diligenti Urbe nata Caesarea,
luncta das tripudia. Tu a me pelle vitia.
- 75 -
7. Gaude, maestis consolamcn 10. Gaade, gentis adiulricem, Miserorum et velamen Scelerum te assistricem
In saeclo naufragantium. Sciant mortis in periculo.
8. Gaudc, decus bumiHum, 11. Christi dona visionem, Mihi coufer auxilium Peccatorum tersionem,
Et pro me ora Dominum. Veram cordis compunctionem,
9. Gaude, cuucta impetrasti, 12. Dei matris praesentiam Iclus ensis dum sperasti Tuamquc apparentiam.
Sub praefecto Fabricio. Duc nos post tc ad gloriam.
C<id. Ducmnburgen. 84. saec. 15. - 4, 3 o fehlt. - 5, 2 qne fehlt. - 7, 1 maestis solamen. -- 10, 1 ceutis adiutricem. -- 12, 3 arl Dei gloriam.
S6. Do sanota Dorothca.
1. Stella lucens clare, 7. Quis est tam sine corebro Tui est donare, Et expers sanae mentis, Christi impcrare, . Qui non oraret te crebro Mei sed rogare. Dum gratiae ingentis
Sis dotis et fluentis. 2. Tibi, virgo, non est fas,
Ut precata denegas, 8. Indigne refutares A Christo cuncta impetras, Quemlibet peccantem,
Posse tuum non est breve. Cum annuendo darcs Si non tua pietas Rogata per blasphcmantem. Effectum preci daret,
9. Rogavit prece unica Mis mens vacillaret, Cui adest anxietas Theopbilus abs corde,
Timoris non leve. Cui mala punica, Rosas carentes sorde
3. Si ergo non annuit Misisti; sic plenissime Tis favor, id, quod pctam, Me audi supplicuntcm, Jn extasim corruit, Cliristum habes firmissime Orandi volo metam. Tibi nil negantem;
4. Kogo, sis, piissima, 10. Ut vox evangelica Mihi non ingrata Fari licet nobis, Mala ob gravissima, Quidquid voce caelica Commisi quac, peccata. Petatis, fiat vobis.
5. Superbiae elatio, 11. Columba simplex tu leonem Luxus delectatio, Tbeopbilum cepisti, Irae, avaritiae, Ad veram hiuc dilectioncm Invidiae, saevitiae, Carentis norma,
6. Gula et acedia, Praeclara forma Boni et desidia Cunctis natis hominum, Non pellant tis subsidia, Largitoris omnium Dum tantis sis ditata donis, Tuis donis vinxisti, Singulis dotata bonis. Serpcntcm sic vicisti.
- 76 -
12. Theodori o filia, 19. Sic caeli manes incola, <v>uae mentis cum vigilia Sic iara ostendunt satis Quaeque fugas vilia Dona tuae pietatis Nuturaeque debilia Plurima prodigia,
Lampade fervente Quae per te Christus tis post Castigas, ut morales, mortem Virtutes theorales, Fecit multis dando sortem, Mores naturales Finem rectum, vitam fortem
Pura servans mente. Et sequi tis vestigia.
13. Te, virgo, petit omnis clerus, Gentis laudat coetus plerus, 20. Aliaque multa signa,
Tua sanctitate digna, Animus gementum merus Quae nunc narrare transeo, Suspirat pro iuvamine,
Haec ineffabilia Dolor, tribulatio, Maerentum conturbatio Neque scrutabilia
Clamat pro solamine. Sensus per aspectum, IncontemplabiHa
14. Horum collegam > Per hominis intellectum. Me fore legam,
"
Agens, oro, ut sic degam, 21. Ach, virgo, haec precata Da, quod mis defectus tegam. Voluntate cape grata,
15. Haec, virgo, dona, quae pro Quae impetrasti mihi dona,
donis Dona bona, zona
Sunt data specialibus Hostium me non ligat,
Tibi hora in agonis Nec figat Immunda Et tuis sodalibus. Verecundiae unda,
16. Deus nam praevidit tihi. Facundiaeque lingaam pnram Sibi ut ab aeterno 1'lacituram
Famuleris hic et ibi, Deo et hominibus Scribit coetu in superno. Da nunc in omnibus,
Ut non deficiam 17. Et haec in te parentes tui Sitiam-
Strui que semper fontem vivum;
Singulari praemio Divum rivum Meruerunt vitam sui, Contritionis in me funde,
Frui Tunde cor meurn reum
Tecum Christi praemio. Devotam ad confessionem, 18. Cuius vivens apostola Totam satisfactionem,
Es ipsum praedicando, Yitam perfectam, Sui turbam augmentando, Fidem rectam, Fidem eius promulgando Regem noscam angelorum In vita sic pro morte sola Tuum per iuvaraen, Stola laetabunda Cui laus per saeculorum Texit Christus te iucunda. Saecula. Amen.
Orat. ms. Tegurinum anni 1469. Clm. Monacen. 20124.
- 77 -
87. De sancta Dorothea.
1. 0 miranda Dorothea, Virgo bona, crimen tege, Novum sensum in me crea, Victum dona, mores rege,
Tenacem memoriarn Ne damnemur gravi lege, Pcccatorum, mater vera, Da spem indulgentiae. Confer mihi verba mera,
Dulccm eloquentiam, Pugil Christi, Dorothea, Et ne damiiet me meus rea, Tua nos virtute bea,
Me virtute tua bea Cor in nobis mundum crea Dando confidentiam. Cum condigno praemio;
Deum nobis fac placatum, 2. Supplicamus, nos tuere, Ut post huius mundi statum
Martyr sancta, confer verae Vitae locum det optatum Tempus paenitentiae, In caelesti grernio.
Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. A. - Orat. ms. Elvangense saec. 15. Cod. frjtuttgartien. 1 b 91. B. -- 1, 1 O mivawla et sanctissima R. -- 1, 4 martyr B, vera fehlt U. -- 1, 5 Cnnfer niihi vera revelamina verba mera da deflere, meaque reata B. -- 1, 6 I>ul<ji;uiue elo- quia B. - Nach Stu, 1 schieljen AB ein: Ave gerama virtuosa etc. Moiir Nr. 897, Str. 1. - 2, 3 Tempus difinitie B. - 3, 1 O pugil j: - 3, 3 Associemur B. - 3, 4 Cum fehlt B. - 3, 6 vitae statutn B. - 3, 7 Saecli locuro det B. - Nach Str. 3 folgt in B noch (O) Dorotliea Chri.sto grata etc. Mone 1. c. Str. 2.
88. De sancta Dorothea.
Nobilis et iusta, mitis virgo Dorotliea, Dulcis, iucunda, gloriosa, decora, benigna, Vere cunctorum niedialrix es peccatorum. Ignibus es assa, pro Christi nomine passa
5. Tempestate, fame, post quinque quater ijuoque in.mr Carceris in tenebris tu, virgo, reclusa teiieris. Post cruce suspensum teneruni corpus laceratum, Post ferro laesum, virgis tiagris quoque caesum, Pectus, virgo, tuuin ardenti face perustum.
10. Oleo perfusa bullienti es, virgo decora, Fustibus es laesa, virgis plagis quoque caesa. Es decollata postremo, virgo beata, Ad caelos isti, cum \ita privata fuisti, Et postulata Christus tenuit tibi rata.
15. Adiutrix digna tu sis raibi, virgo benigna, Ac advocata, cum sis super astra locata, Non rogo ditari nec paupertate gravari, Sed me circumda virtutibus et medium da. Virgo lesu Christi, per gaudia, quae meruisti,
20. Per te non sera mihi sit contritio vera.
- 78 -
Peccatis lassis continuo, te precor, assis Ac delictorum vcniam deposce iiifurum. A fama ficta me protege tu, bencdicta Virgo, tu sis mihi lux, in itincre tu bis milii dux.
25. Virgo, tuis precibus detur haec protectio lautc, Ut possim muridi transire pericula caute
Cod. 8. Petri Sjilisburfren. b II 30 saec. 15. A. - Orat. ros. E saec. 15. Cod. Stuttgartieu. 1 b 91. B. - Orat. ms. Vratislaviense sai-c. 1-V Cod. Univ. Friburgen. (Helv.) s. n ('. - 1. N«>l>ilis et casta ]!. - 2. iucunda, pro nuliis ura benigna 15. - o. Vt-re rontrituriim B. - 5 fulilt B; p^st quartus quinijuerjue manc- ' - 6. tcin Uris post virgo C. - - 7. tueris cnrpus li. - s. tehlt B; flagellis virgis ijiKxpic- caestim C. - 9. Pectus tuum virgi.i candt-nti A. - 10. fehlt C; Oleo imposita A. - 11. fehlt A ; Baculis est caesa facies tua quoque laesa C. -" K! nnd 14 umgestellt A. - 14. tibi tenuit A. - 15. digna milii sis virjrn C: digna tu >is virgo B. - 1S. >-t trlilt A. - 19. steht vor 15 B. -- 19 bis 24 frlih ,, < . - 20. sit mihi B. - 21. Peccatis lassa con-
stringe doprecor assa B. - 23. A fame B. - 24 u. ff. fehlen B. -- 26. peri- cula transire A.
89. De sancta Dympna.
Alnia Deuin Dympna pro nobis iugiter ora. Filia dmsticola regis de lege profana, Virgu dccora nimis, contemnens idola patris, Haec Cliristo nubit patris sponsalia spernit. Hibernoruni rux natae caput amputat exlex. 0 felix patria. i]uam sacrat sanguine Dympna. Cantica psalle pia Dymnae, Ghele, villa beala, Terribiles hostes prosternit regia proles. Unica tota salus, qua gaudet terra Ghelensis, Caimina casta tibi. martyr, reminiscere nostri.
Yita ins. ,S. Dympnae saec. 15. Cod. Gelen. s. u.
90. Ad sanctam Dyni|tnam.
Oratio de tempore decollationis.
Florido quondam tempore rosarum et liliorurn
Dympna iu villa de Gbele, regis proles Hibernorum,
Sacro florebat sanguine; nunc, victrix daemoniorum,
Virgo martyr, nos defende ab incursu praedictorum,
Ne nos mergant, sed duc tute ad regna laeta polorum.
Yita ms. S. Dympnae saec. 15. Cod. Gelen. s. u.
- 79 -
91. De sancta Dympna.
Ave, Dympna, virgo sanctissima, Multa laudc vere dignissima, Ave, generosa et iucunda, Agni sanguine rubicunda.
5. Ave, beata Christi virguncula, Per quam tanta coruscant rairacula. Gaude, dulcis et beuedicta, yuae reorum deles delicta. Vale, pia mater, per saecula,
10. Sis apud Christum pro nobis scdula Et contra daemones protectrix tirmissima
Orat. ms. Neerlandicum t-n.ec. 15. Cod. 7977 der k. u. k. Kamilieu-Fidei-
Kommifs-Bibliothek Wien. - 10 pro nobis sollicita. Vgl. Aual. XV, Nr. 17-j.
92. De sancta Elisabeth.
1. 0 laudanda gloriosae, 6. Hos lavisti, his stravisti, Sanctae matris et famosae, Hos cibasti, baiulasti,
Elisabeth nobilitas, Tu sancta regis filia; 0 miranda gratiosae, 0 quam multis sanativa Stirpis quoque virtuosae Erant et confortativa
Flus nobilis humilitas. Haec facta tam humilia.
2. Pia mater, cum fulciret 7. Foras dabant sospitatem, Et te multum insigniret Intus poenae puritatem
Regalis ipsa gloria, Ipsorum ad solacia, Dignitatem es oblita, Ut in signis liquet dignis, Mundi pompas, opes, ita Quibus, mater tu insignis,
Et cuncta transitoria. Dei fulgebas gratia. 3. Pretiosas abdicasti 8. ISani defuncti reviviscunt,
Vestes, carnera castigasti Ambulare claudi discunt, leiunio, cilicio, Leprosos tu salvificas,
Ut valeres cohibere Aures surdis sunt apertae, Te per haec et retorquere Caecis datus visus per te,
A putri caniis vitio. 0 quantos sic laetificas. 4. Et effecta orphanoium 9. Eia, tu matrona pia,
Mater es ct pupillorum, Ora pro me hostes ijuia Ut posses hic liberius Tresmeimpugnantgraviter,
Sensus tuos occupare Haec, quae obsunt, cupit caro Et de tuis cogitare Et, quae prosunt, infert raro,
Bonis rebusque verius. Sed blanditur suaviter.
5. Ut in nsus salutares 10. Mundus vult, ut diligatur, Infirmornm baec mutares Quod oblectat, non spernatur,
Et pauperum in fercula, Amantes ut inficiat; Quos sollerter visitasti, Offert pulchra, pandit vana, Sordes horum contrectasti Vere falsa ct insana,
Ut raulier paupercula. Incautos ut alliciat.
- 80 -
11. Kt antiquus nequam ille, 12. Quarc Deum deprecare, Sciens artes plus quam mille Ut hos bostes superare
Temptandi. ut decipiat, l>ot mihi ct resistere Contra bunos furit, fremit, Et fervere in amore Ad peiora malos premit, Eius ab^quc et torpore
Ut plures sic surripiat. Virtutibus insistere, 13. Sibi soli inhaerere
Ac defensus permanere Ab omnibus periculis
Et post uiortem semper frui Claritate vultus sui
Ex tuis adminiculis.
i )rat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Berolinen. Nr 2'.». A. - Orat. rns. Cartliusian. saec. 15. Cod. (Japit. Treviren. 116. B. - Orat. ms. Cam- pense anni 14'iL'. < "d. Dannstadieu. 521. C. - 1, 4 Admiranda AB. - 4, 1 E> rtf.-.-tu C. - 8, 4 surdae C. - Statt .Str. 12 nnd l:J. liat C die fol- geuden: 12. Ergo, niatpr gratin-a. Aufer fel advcrsitatis
Patens c':.stit.iti> ^losa, Et da inel siiavitatis liist..runi tripudium, Gregi devotissimo.
14. Muinla. mater, nostras mentes, I l'»|>itatrix ( S[Miii.-n tiiui)iie placentes
Maeston iii rcfugium, Sint per viam sospitem, 13. Gregem tuum tu custndi, l't jiost Imiiis vitae cursum
Ne IKT Imstfiu i>n^sit i-«ul Scandere possimus sursum Mnr-.ii ainari.ssimo, Ad caeldnim hosjiiteni.
93. De sancta Erentrude.
1. Salvc, rosa puritatis, 3. Thyma caritatis suavis, Viola bumilitatis, Liberalitatis clavis, Cuius folia virtutum Gratiarum largitudo, Muhis monstrant iter tutuin Pietatis niansuetudo,
Ad cueli tripudia, Rivus indulgentiae, Agnum sequens sine menda Aucora tu nostrae spei Tu. ErntruJis reveienda, Gaudiumque requiei, Stola raiulida urnata, Aeternuruni cuntemplatrix, Cbristi sponsa, virgo grata, Legis Dei vera latrix,
Sprevisti projiudia. Scutuni patientuir. 2. Nardum pistieum sincerum, 4. Eructasti verbum bouuui,
Fidei te lumen verum Unde sponsi tui thronuin Sancta vita fulguravit, Introisti exsultando, Ac religio mundavit Sapienter vigilando
A peccati scoria; Cum gnaris virginibus. Castitatis tu sapbirus, Recreatrix tu lassorum, Non gustasti luxus virus, Fortitudo prolapsorum, Pudicitiae ac cella, Fervens Dei ac hymnista, Houestastis fulgens stella, Bene sonans cymbalista
Gaudens nunc in gloria. In sacris canninibus.
- 81 -
5. Nobilis ex stirpe clara, Evangelii fluenta Glaritas virtutum cara, Potasti roente intcnta, Generosa in sophia, Horrens Babylonis putum, Es fecunda sicut Lia, Mortis felle plenum totum,
Ferens fruetus caelicos. Vivens tu frugaliter. Doctrix Dei disciplinae, 10. Mater es dilectionis Vias vitans vagas Dinae, Sanctitatis vitae fornia, Pulchrae et agnitionis,
Virgam Cbristus, rex Assuerus, Cuuctarurn virtutum norma, Regulans famelicos. Ad te pius et sincerus
Est extendens aureaoi.
6. Rectrix Christi ancillarum Floribus morum venusta, Fuisti ac luruen clarum Columna Dei augusta, Coruscans in Dei templo Audi, filia, -et vide Fide, verbo et exemplo Te remuneratam fide
In mandatis Domini; Per caelestem lauream. Titam tu conteraplativam Cum Maria et activam 11. Es amica pulchra tota,
Macula ab omni lota, Cum Martha sollerter ducens, Annulo te subarrhavit
Lux in mundo grata lucens Christus atque trabeavit Es utrique homini.
Te in sponsam eligens; 7. Doctrix sagax et diserta, Rex decorem concupivit
Debora ut tutrix certa, Tuum, cum te castam scivit. Vernas tuas tu defensus In procellis naufragantes Et tutelas fers immensas Huius mundi et clamantes
In te confidentibus. Ad te salva erigens.
In aeternum benedicta, 12. Tempestatis dulcis portus Cum sit gratia non ficta Ac amoenitatis hortus, Tuis labiis diffusa, Siou filia formosa, Recta via, non illusa, Sine spina vernans rosa,
Es te reverentibus. Tu convallis lilium.
8. Soror dulcis angelorum, Nubes tegens a calore, Carens tboro delictorum, Nos in tuo duc amore, Fructum habens tu sanctorum Medicinae distributrix
Miserorum ac adiutrix, Ornata monilibus. Salvatrix humilium.
Odur bonus tuae vitae 13. Ueritatis tu lucerna,
Te ad caelos duxit rite, Luce bea bic superna Ubi veste deaurata
Invocantes te devote Et a rege coronata Liberaque tua dote
Exsultas in milibus. A gehennae aestibus.
9. Plena largitatis vena, Dilecta, decora niinis, Pulchra tota et anioena, Sponso tuo, nos in imis Largas manus extendisti Fac peccata nunc detiere Ad egenos, quus pavisti Et post mortein congaudere
Multum liberaliter. Tibi iu caelestibus.
lilume, Pia Dictamina- VI. 6
- 82 -
14. lugum Dei tu portasti Soffragatrix, precor, fortis Suave, snb quo militasti, Sis in hora nostrae mortis, Nunc triumphans es in caelis, Et succurrat nobis, amen, Nobis miserere velis, Sponsus tuus, amcn, amen,
Rogo te piissimam. Per te excellentissimam. Orat. ms. Scotorum Vindobonen. 52 d 11. saec. 15. - 1, 6 sine macula. -
5, 7 vagas divine. - 6, 5 In manda Domini. - 6, 12 uterque. - Akrostu-li: Sancta Erndrudis
Opem fert nudis.
94. De sancta Fide.
1. Sancta Fides, virgo clara, 6. Dignns ergo sum damnari Martyr Christo valde cara, Nec sum dignus exaudiri, Audi, quaeso, mea vota Sed tu, digne quae vixisti, Coram Deo et fac rata. Tu es digna exaudiri.
2. Audi vocem te vocantis, 7. Ora ergo pro indigno Audi precem te precantis, Et fac digiium de indigiio, Cor attende supplicantis, Ut sim dignus omni bono Mentem fide te amantis. Et indignus omni malo.
3. Hic peccator te requirit, 8. Tu per mundum diffamaris Hic captivus ad te fugit, Propter mira, quae tu facis, Confitetur, quod peccavit, Et prae multis Dei sanctis Orat, gemit, dolet, plangit. Et amaris et oraris.
4. Ora patrem, ora natum, 9. Tu solaris desolatos, Ora sanctum flamen horum, Tu infirmos facis sanos, Ne me damnet in aeternum Gaudos, caecos, mutos, &urdos, Propter suum nomeu sanctum. Innuo paene oranes aegros.
5. Vitam meam inquinavi, 10. Per te damna reparantur, Quia zuulta mala feci, Vinda ferri dirumpuntur, Multa mala verba dixi, Catenati dissolvuntur, Multa mala cogitavi. Captivati liberantur.
11. Quae tot ergo bona facis, Mihi, iiuaeso, semper assis Et a cunctis serva malis
Ac in cunctis iuva bonis.
L'ud. Londiueu. Harl. 2882. saec. 13.
95. De sancto Gabriele.
0 Gabriel laudabilis, Magne princeps et nobilis, Qui missus es de caelis Beatae Mnriae virgini.
- 83 -
Tu nobis nuntia
Salutis gaudia Et fac haec, propera, Quod nostra scelera A Deo sint mundata.
Cod. Parisin. 11343 saec. 15.
96. De sancto Georgio.
0 Quiritum gloria, Frivolantur vires quarum, Martyrum victoria, 0 quanta luce coruscasti, Ave, lux thronorum, 20, Virginem dum liberasti Ave, dux patronorum. Mnrtis ab exitio
5. Salve, invicte proeliator, Fidei et a vitio Orthodoxe propagator, Draconem occidendo, Inclitus et generosus, Regem cum suis convertendo. Qui es nulla labe rosus, 25. Ex quo nobilissimus equester Strenuitate praefulcitus, Nominaris, sis sequester
10. In latria sistens citus; Inter me et hos tres hostes, 0 Georgi sanctissime, Ne caeli defendant postes: Moribus gravissime, Carnem, daemonemque niun- Qui virtute lesu Christi dum. Intoxatum ebibisti 30. Fac me iter ire nmndum
15. Et illaesus permansisti, Et sic me iube militare, Hinc magum redemisti. Caclum queam ut intrare 0 rerum spretor mundanarum, Tuo sub vexillo
Me locans in tranquillo.
Orat. ms. Sigi.smundi Span de Bernstein anni 1477. Cod. Prajjen. XIII H 3 b. - 8 es fehlt. Stebt aus anderer Quellu mit anderem Anfnnge aucli Anal. XV, Xr. 179.
97. De sancto Oeorgio.
Georgi, mirabilis victor in tormentis,
Te decoravit Dominus
gratiae fluentis, Dans, ut per te gaudeaut
de predbus obtcntis, Qui tuae memores sunt
mentibus attentis
Passionis inclitae, quam sustinuisti,
Athleta miles strenue, pro amore Cliristi.
Orat. ms. Sigismundi Spau de Bernsteiu anni 1477. Cod. Pragen. XILI H 3 b.
6*
- 84 -
97. De sancto Georgio.
1. Fideles, huc attendite, 3. Coram dracone pessimo, Christi sanctum diligite, Te rogans corde intinio Mentibns laete dicite: Soluta est et animo Georgi, martyr inclite, Se reddidit altissimo
2. Te decet laus et gloria, 4. Cum multis infidelibus. Praedicantum militia, Fac ergo, ut cum civibus Per quem puella regia, Tu nos reddas caelestibus Exsistens in tristitia Nostris ablutis sordibus.
5. Ut simul cum laetitia
Tecum simus in gloria, Nostraque reddant labia Laudes Christo cum gratia.
Orat. ras. saec. 15. Cod. Guelfenbyteran. Helmstadieu. 1140. - Aus auderer Quelle Anal. XV, Nr. 180.
9. De sancta Gertrude.
1. Salve, virgo speciosa 5. Ad partem orientalem Gertnidis, tu generosa Franciae, ad locum talein,
Ducis Pipini filia, Karleburck qui dicitur, Puritate redimita, Ubi per te in Nivella Pretiosa margarita Tunc insignis atque bella
Super auri milia. Basilica perficitur.
2. Salve, casta sponsa Christi, 6. Omni cultu cjuam ornasti Quae terrena respuisti Et in ea collocasti
Per eius auxilia, Gregem monialium, Via moruui, flos virtutum. Tuque facta monialis, Forte castitatis scutum, Digna mater pastoralis
Reprimens hostilia. Es effecta talium.
3. Salve, gemma verae lucis, 7. Caecos, claudos collegisti c^uae Austrasiorum ducis Et egenis praebuisti
Obfucasti filium, Advenis hospitiam, Carnem eius dum sprevisti Quos cibo spirituali Et amplexns abiecisti Cibasti et corporali
Voluptatum vilium. Per pium exercitium.
4. Sed dum nimium temptaris, 8. Hinc labore facto satis Tunc a matre occultaris, Pastoralis dignitatis
Castitatis lilium, Cessisti officio, Et ob votum castitatis Sponso tuo sic abs cura Et tutandae puritatis Casta vita, ruente pura
Fugis in exsilium. Servis in cilicio.
- 85 -
9. Carne sponte maceraris, 11. Grcgera tuum tu custodi, Ut tandem proficiscaris Ne per hostem possit rodi
Ad aeternnm praemium, Morsu amarissimo, Mole carnis hinc exuta Aufer fel adversitatis
Te suscepit, virgo tuta, Et da mel suavitatis Sponsi tui gremium. Gregi devotissimo.
10. Ergo, raater gratiosa, 12. Manda, virgo, nostrasmentes, Patens castitatis glosa, Sponso tuo quod placentes
lustorum tripudium, Sint per vitam sospitem, Consolatrix infirmorum, Ut post huius vitae cursum Hospitatrix egenorum, Scandere possimus sursum
Maestorum refugium, Ad caelorum hospitem. Orat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Berolinen. IV° 29. - - Das
gleiche Lied aus einer anderen Quelle Anal. XXIX, 147.
100. De sancta Godeleva.
1. Ave, martyr gloriosa, 2. Nutu Dei conservata, Sponsa Cbristi pretiosa, Virgo manens inviolata,
Godeleva sanctissima, Per eius saevitiam, Stirpe nata generosa, Cui nupta, coartata Virgo tlorens velut rosa, Siti, fame macerata
Nupta constantissima, Viri per malitiam A viro ludibriosa Et ab ipso desolata Pertulisti ut famosa Ac domique mancipata
Vidna fidelissima, Viduae tenens regulam.
3. Post per ipsum iugulata Et a servis es uecata
Caelo reddens animam, Ubi martyr praedotata, Qnater constas coronata
Tenens triumphi lauream; Unde, martyr meraorata, Nostri memor sis, beata,
Ferentes tui memoriam,
Orat. ms. Misseniacense saec 15. Cod. Londinen. Egerton 2125.
101. Dc sancto Gregorio.
Magne pater o Gregori, Sub exemplis et doclrinis, Magnum fructum salvatori 10. Quibus fulges [columbinis] Eleganter attulisti, Quasi stella matutina, Cuius gregi praefuisti. Per te crevit disciplina
5. Servus prudens et tidelis, Sanctitatis, vita morum. Oves praedo ne crudelis Tu post Deum lux iustorum ; Saeviendo laceraret, 15. Quidquid patres araverunt Sed ad canlas grex mcaret. Vel virtutis seraerant,
- 86 -
Illa dignc messuisti. Vigil caeli citharista, IntramenibraspargensChristi, 30. lesu Christi tu sacrista Ne succumbant ruitura. Ac thesaurus es scripturae,
20. Tu illastri ex natura Cnius mihi iam est curae. Pulclier foris, fons viroris. Super rosam vir praeclare, Intus plenus, dos amoris; Ut hanc queam indagare, 0 doctorum sidus clarum, 35. Tuo dulci fac rogatu, Mundo gratnm, Deo caruin, Studiorum in hoc statu
25. Quo pusilli confortantur Ut per lumcn intellectus Et fideles roborantur. Sensus raeus sit directus Cleri veri tu corona Ad id, ubi sunimum bonum Caritatis et intona, 40. Regnat super caeli thronum.
Orat. ms. Kcichenbacen. anni 1476. Clm. Monaeeii. 2990. - 10 Die Taube ist ikonographiscbea Attribnt Gvegors. - 35 Tuo dulci patronatu; Uei «lieser Lesart fehlt das Zeitwort zum folgenden.
102. De sancto (iregorio.
1. Salve, flos ecclesiae, 4. Salve, summus pontifex, Honor monacliorum, Felix tu fuisti,
Doctor sapientiae, Tcrrenorum locuplex Speculum pastorum, Licet exstitisti,
Salus pestilentiae Tu in usus pauperum Urbis Ptomanornm, Hoc distribuisti,
Gregori sanctissime, Ut amorem integrum Decus clericorum. Possideres Christi.
2. Salve, cuius merita 5. Non curans in saeculo Norma sunt iustorum, Hoc tbesaurixarc
Vita nec non inclita Ncque rerum cunmlo Excmplar sanctorum, Niniis abundare,
Semita iustitiae Inopum miseriam Tu cs, forma morum, Yelis sublevare
Anctor amicitiac, Et ad l)ei gloriam Salus viatorum. Totum erogare.
3. Salve, carens simili 6. Duodecim pauperes In sacra doctrina, Dietim pavisti,
Mente scrutans humili Miseros ac iuopes Dogmata divina, Ad lionoreni Christi,
Instructus a spiritu Sed teitiumdecimum Forma columbina, Semcl perdidisti,
Ut nos in hoc transitu Dei sancturn angelum Serves a ruina. Fore coguovisti.
- 87 -
7. 0 qnam vir piissime 10. De valle miseriae Christus te probavit, Ad aeternam vitam,
Angelus cum speciem Damnando mortis robur Pauperis monstravit, Et in tnto sitam
Ut dares subsidium, Sumens plenam gloriam, Certe te rogavit, Gandio munitam
Discum mox argentcam Et ex Dei munere A te reportavit. Prorsus infinitam.
8. Salve, cuius lacrimae 11. Oves tuae pascuae, Piae, quas fudisti, Pastor, tu guberna,
Cuin Traianum intime Ne luporum rabie Ad cor reduxisti Mergantur ad inferna,
Et iustum iudicium Sed sanctorum animae
Eius audivisti, Scandant ad superna, Suum servans spiritum Ut fruantur requie
A dolore tristi. Tecum sempiterna.
9. Et in tanto lacrimans 12. Nnnc isto coenobio Poenara meruisti, Gregem conservato,
Pro damnato flagitans, Digneris protegere Quod non dcbuisti, Iloste auullato,
Exinde febricitans Purgatum a faecibus Aeger exstitisti, Fine bono dato
Tandem vitam terminans Exsultare valeat
Purgando transisti In regno beato.
Orat. ms. Carthus. Erfordien. saec. 15. (Privatbesitz). - 1, 5 pentilen- tiae. - - 2, 3 nec non indicii. - - 2, 4 Exemplis. - 2, 6 es fehlt. - 2, 7 Auctrix. - 3, 3 Mcutes. - 3, 8 Servas. - 4, 1 supremus. - - 4, 5 Tu ro- sa pauperum. - 5, 1 Moram curans. - 6, 3 pauperes. -- 7, 3 cum spiritus. x, 2 que fudisti. - - 9, 7 Eandem vitain. -- 10, 4 Ejius iu tuto. -- 10, 7 Dei munimine. -- 12, 1 Nunc isto te nobis. -- 12, 5 Purgatorem.
103. De saneto Gnillelmo.
1. Guillclmus, flos nobilium, 3. Specus et tugurium Desperatorum solaeium, Sunt ei palatium, Exemplum fit paenitentium Et post in Rhodis stabulum Infirmis dans remedium. Caclo dedit spiritum.
2. Dux, comes magnificus 4. Ad cuius cunctis tumulum Cunctis spretis operibus Salutis datur subsidium, Eremita fit assiduus Malis prece nos libera Christum quaerens plenius. Et ad caeli perduc gaudia.
Orat. tns. Trudonense saec. 16. in. Cod. Leodien. 395. - - 4, 3 Malis prece, Guilhelme, nos liliera.
- 88 -
104. De snncta Helena.
1. Caeli regem venereraur, 6. Dehinc mcmbra Thebaeorum Voce dulci modulemur Per cultores vitiorum Infideli de regina. Dire nirais tracidata Facta mundi medicina. Per hanc sistunt sublimata
2. Per Silvestrum est nntrita 7. Templis altis, quae construxit, Et in fide stabilita, Clare dum in fide luxit, Viro fidem quae suasif, Quibus confert arva multa, Christom sed plus adamavit. <,|uue est laude circumfulta.
3. Huius [in] conversione 8. Tandem haec matrona digna lubilemus contione Voce cepit de benigna Angelorum cum superna, Sui sponsi exlamantis, Ut nos ducat ad aeterua. Hanc ad caelos invitantis:
4. Indos vertit et Hibernos, 9. Veni sponsa nunc amica, Quos fideles fecit vernos Lege cares cum iniqua, Sicque genti truci horum Caelos cum ingredieris, Fidem dedit praedictorum. Donis meis asserveris.
5. Lignum quaerit haec Helena 10. Xostra salus, o Helena, In absconso non abs poena, Cum Xantrensibes amoena Quod post misit sublimari Voce te laudare curem Et per cunctos adorari. Et in tua laude darem.
11. Tuum sponsum tu exora, Pro his tu non des[is] prona, Ut emendam consequantur Et a noxis abluantur.
<'olk-ct. ms. Sangallense saec. 15. Cod. San^alli-n. :'."1. - 2, 1 Per Silvestrum merita. "- 6, 3 Dire minas. -- 6, 4 Per haec. --7, 3 arraa niulta. - 9,2 Leges cares. - 10, 2 Cum Xantrenses. -- 10, 3 curam. - 10, 4 tlnram.
lO.j. De sanoto Hieronymo.
1. Exsultet caelum laudibus 5. Tu post lohannem praevium, Et omnis terra iuliilet, <L>ui demonstravit Dominum, Corde, voce et mentibns Tenes caelum empyreum, leronimumque concinet. Dei regnum perpetuura.
2. 0 vere lux Italiae, 6. Tu exstirpator omnium Icronyrae sanctissime, Errorum, tu et scbismatum, Decus sanctae ecclesiae Tu coafudisti omuia
Et doctor verus optime. Per argumenta lucida.
3. 0 virgo et flos virginum, 7. 0 Bethlehem amplissima, 0 sanctitatis vasculum, Quae tilium leronymum Tu castitatis speculam, Nutristi, o piissima, Decus, corona et lilium. Tam sanctum et egregium.
4. 0 forma paeaitentiae 8. Tu sacrosanctae fidei Eremique angelici Interpretator lucidus, Norma et abstinentiae, Tu doctrinarum splendidus Martyr mentis martyrii Largitorque magnificus.
- 89 -
9. Ttia doctrina caelica 20. 0 quis landare valeat Splendet per mnndi climata, leronymum sanctissimum, Lux pellens cunctu schismata, Yere patrem piissimum, Omni luce clarissima. Vas auri splendidissimum V
10. 0 sacra lux leronyme, 21. Gaude, Bethlem sanctissitna, 0 pater beatissime, Et tu, tota Italia, Tu confessorum omnium, Gaudete, quaeso, invicem Es spleudor et lux mentium. Nutrisse tantum apicem.
11. Tu onmi clero ferculum 22. 0 gloria tuae patriae Dedisti salutiferum, Et Dalmatiae bonitas, Vere cibum angelicum, 0 rosa et flos Italiae Omni melle dulcissimum. Et virtutum immensitns.
12. Quis te posset omnimode 23. Tu moniales vigiles Laudare, mi leronyme, Devotas fac et humiles, Quis tuae sapientiae Ut te devotae et sedulae Grates posset uberrimae. Laudent, pie leronyme.
13. 0 monachorum gloria, 24. Quaeso, o pater inclite, Eremita angelicus, Ipsas devote protege, Tu mundo es divinitus Ab omni malo et crimine, Datus a Deo caelitus. Dulcissime leronyme.
14. Quis gradus in ecclesia 25. 0 pater celeberrime, Tua uon gustat pocula Alme, grate leronyme, Dulcia et melliflua, Exaudi, tuae servulae Divina ac magnalia. Quas dant preces liumillimae.
15. Tu sacratis virginibus 26. Tu sis, qui veris brachiis Normam vivendi nobilcm Sustines templum clericis ExempKs mirabilibus Nec non et Christi laicis Dedisti ct immobilem. Undique seras aperis.
16. Tu viduis et clericis, 27. Tuis devotis famulis Tu monacliis et laicis, Praesto, mi pater, subveni, Tu cunctis famulantibus Ut precibus continuis Deo dedisti pabulum. Sint tuo amore fervidi.
17. Tu fluvius scientiae 28. Audi sua precamina Et doctrinarum rivulus, Et dimitte peccaraina, Tu schola sapientiae, Solve nexorum vincula Vere doctor eximius. Et da quieta tempora.
18. Quis posset tot volumina 29. Per te renuent devia Hebraea et Arabica, Et cuncta nocibilia Graeca quoque Chaldaica Suaque desideria Interpretare lucida ? Erigant ad caelestia.
19. In te effudit caelitus 30. Per te patrera et filium Ardor divini spiritus, Sanctum agnoscant spiritum Ut tot proferres grandia Et tua prece sedula Et vere mirabilia. Ducantur ad caelestia.
- 00 -
31. Gloria patri Domino Et suo sancto leronymo, Qui cum lesn unigenito Semper regnat cum gaudio
Orat. m^. S. Servuli Venetiarum saec. 15. Cod. Marcian. L III 32. - .">, 4 Et I)i-i. - 10, 1 sacra lex. -- 13, 2 O eremita. - 20, 1 Quis laudare valeat. - 28, 2 crimina. - Aus derselben Quelle bei Huemer, Untersuchungon iiber dit- Sltesten Lateinisch-Cliristlicliuu Khytlimen (Wien 1879J S. 70 tf
106. De sancto Hieronymo.
1 0 doctorum doctor, ave 7. Cardinalis ens in Roma, Servulorum imo fave, Spirans lateque thcoma
leronime, ini domine, Fers aemulorum furias, Acceptetur hic benigne, Ad desertum inde gressus Quamquam detur laus indigne Inlmmanas es perpessus
De peccatore homine. Ibi carnis ininrias. 2. Si indignus aut peccator, 8. Macerata haec te teste,
Non malignus is laudator Cilicina tecta veste Dici queat iuridice, Nude humo adliditur,
Nain ut laudet, inquam, rcus, Post squalescens et rarescens, Mori gaudet homo Deus, Migra iicllis de flagellis
<L>uod creditur veridice. Tuae manus inciditur.
3. Vermis, rana dum coaxat, 9. Quis divinis in doctrinis Non spe vana linguam laxat Exponendis, transferendis
Cum angelis liymniferis, Et in tot linguagiis Extinctus sic carbo linquo Tani profundus, tain facundus Extinctos ct appropinquo Et in tota mundi rota
Carbonibus ignifciis. Tantus in suffragiisV 4. Dat gradum aeqiwlitatis 10. Monialis saevis malis
Mulierum maior natis Dum temptatur, obumbratur Tibi secuin in praeinio, Vi tuae imaginis,
Ucfert sibi considere, Fratrem plaue de germanae Pari luce refulgere Stnpri felle quasi velle
In paradisi gremio. Salvas et voraginis. 5. Quem beatus Angustinus 11. Tremens leo mansuefactus,
Ac Cyrillus, vir divinus Pro medela ad tc tractus, Senserunt mirabiliter; Pedihus provolvitur,
Nec mirandum. quod aequar.tur Sumpta cura duratura Pugiles, dum praemiantur, Servitute pro salute
(,)ui certarunt fideliter. Merces tibi solvitur.
6. 0 aurora quam decora, 12. Claustri muris ruiiuris Stillans rorem, per qucrn tiorem Tis devotam hinc araotam
Virtutum concipio, Solam servas de ceteris, Peflorere et frondere, Extinguis SabiDianum Fcrre fructus tuos ductus Blasphemosquc, sed Silvanuni
Sequens non despicio. Pulchre solvis, dnm peteris.
- 91 -
13. Cur, baptistae par, assiste, 15. Hinc scripturis de obscuris In honore qui labore Intellcctum da perfectum
Es huic comparabilis, Cnm sapore sugere, Postulato, ne irato Exquisita stare vita, ludicante dei nato Motus luxus, bona, tiuxus
Inveniar damnabilis, Et excessus fugerc.
14 Dato pie, ut in die 16. Esto fortis hora inortis, Tam poenali tribunali Ne in maiium dunun canum
Astem securissime, Ruam infernalium, Hoc adverte, dari certe, Expers luctus per te ductns Postulatur quidquid per te, Stem in clioro pracfulgoro
Rex iubet citissime. Laudum perennalium.
Cod. Brunsvicen. 48. saec. 15. - 4, 1 Dic gradum. I'as jrlc-iche Lied aus einer auderen Quelle Anal. XXIX, Nr. 289.
107. De sancto Hieronymo.
1. 0 generose domine, 3. Sint omnes rectores mei Sanctissime leronyme, Sancti, gnari, pii, iusti, Cor. verba et opus nostrum Nos humiles et subiccti Fac Deo beneplacitum. Omnesque Deo dilecti.
2. Ipse te intercedente, 4- Ut nunc taliter vivamus, Qui vult omnes salvos essc, Cum vitam liauc excamus, Firmet iustos, sanet reos, Sua misericordia Ad sc trahat erroueos. Nos in caeli ducat regna.
5. Quare nunc clamamus ad te, Noli nos tuuc relinquere, Festina, ne tardaverif, Succure nobis miseris.
< »rat. ms.*Tegurinum auni 1470. Clni. Monacen. 20021. A. - Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacen. 20124. U.
108. Hc sando Hiernnymo.
Hymnos, psalmos concinamus 3. Lucta pcrvenit frequcnti In laudem magnitici Ad cordis munditiam,
leronynii et colamus Per quam Deo excelliTiti Eum corde simplici, Placuit, qui gratiam
Qui rrevit ut cedri ramus Illius infundit nienti, Hic fructu multiplici. Lunieu et scientiam.
Parvo victu refraenavit 4. Lcgis interpres divinae Carnis petulantiam, Fidelis enituit,
Sacco tectus et calcavit Ex Hebraeo quam Latine Omnem arrogantiam Discrete transposuit,
Et de saevo reportavit Unde laudem sine fine Sic boste victoriam. In templo promeruit.
- 92 -
5. Haereticos expugnavit Signis eum illustravit Linguae comptae gladio, Miris post interitum
Contra pravos et dictavit Christus, per quae propalavit Mores xelo nimio, Magnum vitae meritum
Qaarc plures provocavit Eius et quod ambulavit Contra se in odio. Inxta suum placitum.
6. In Bcthlchem consummavit Perduc, doctor, ad amocnam Cursns sui stadium, Exsulantes patriam,
Ubi virgo reclinavit In qua sancti cantilenam Dei patris filium, Canunt luctus nesciam,
Et ad id, quod praelibavit, Summae trinitatis plenam Assuraptus est gaudium. Contemplantes gloriam.
Collect. ms. Silvae S. Martini prope Geraldimontem saec. 15. Cod. 7961 dcr kk. Familien-Fideikomifs-Bibliothek Wien.
109. De ss. Hieronymo, Angnstino, Thoma Aqninate.
Vos avete, admirandi, Plus quam astra nunc fulgetis Uulces patres collaudandi, Et aeterno nunc gaudetis
Flumine scientiae Lumine iustitiae, Super cunctos praeferendi, Quod sperastis, iam babetis, Claris donis extollendi Credidistis, quod tenetis,
Septiformis gratiae. Aeternalis gloriae.
Ad sanctum Hieronymum.
Mundi pompam tu sprevisti 4. Ibi patet, quam es plenas, Et leonem domuisti Doctor sacer et amoenns,
Sanctitatis culmine, Fugans hostes animae, Tu ter linguis transtulisti Tu ut Petras sic severus, Testamenta duo Christi Christi fide sic sincerus
Uno dans volumine. Succurre, leronyme.
Ad sanctum Augustinum.
5. Velut Saulus tu perversus Quam largiflue diffundis, Et ut Paulus es conversus Robur hostium confundis,
A lapsu ruinae, Sunt mille quorum minae, Theologiam post professus Nos exaudi de profundis, Super Cherub ponis gressus Tuis reple rivis mundis
Mirabilis doctrinae. 0 pater Augustine.
- 93 -
De s. Thoma Aquinate.
Tu non impar his duobus, 8. Tu, o Thoma de Aquino, Sed aequalis es ambobus, Par dccoris Augustino
Dives Dei niunere Dominici ordine, Ut lohannes tu profundus Te clamamus nos ab imo Et ut idem ita mundus Peccatorum, tenens primo
Pietatis iubare, Ecclesiae cardinem, Eloquentia facundus, Nos perfundas, deprecamur, Comitum es oriundus Propter quod et veneramur
Nobili de genere. Hanc tuam imaginem.
Scripturis sacris doceamur, Libris tuis imbuamur
Per tuara indaginem.
Concl us io.
9. 0 praeclari tres doctores, 10. Qui clamamus deprecantes Veritatis professores, Ad vos iam, o triuraphantes,
Exaudite supplices, Adiuvate flebiles, Mundanorum contemptores, Ut perducti collaetantes Aeternorum amatores Ad concives iam regnantes
Confortate flebiles. Deo simus habiles.
Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacen. 20132. A. - Orat ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacen. 19363. B.
110. De sancto Hngone.
1. Salve, norma monachorum, Pro quo. pater, non abnuis Gemma Carthusiensium, Leprosos osculari.
Gloria episcoporum, Pauperum plantas abluis, Hugo, pater egentium, Cunctis scis misereri,
Flos decorus puritatis, Ut Tobias sollicite Tu castitatis lilium, Defunctos sepulturae
Omnis spretor vanitatis Tu munus tradis siccine Amorumque carnalium. Christi vacans culturae.
2. Caritatis fervcns cultor, Tu Samuel a puero Pius cunctis, affabilis, Es in religioue,
Delinquentum amans ultor, Sed Moyses in studio Regibus venerabilis, Ac contemplatione,
Humilitatis speculum, Frugalitas et castitas Te ipsum mente spernens, Te ornant Danielis,
Honores, pompas, saeculum, David sed et humilitas Nil nisi Christum cernens. Ac virtus Misaelis.
- 94 -
5. Prozelaris ut Phinees 7. Videns trinum et unicum Offensas Dei tui, Hic multum concupitum
Per quod probatos dignus es Deo fruens in saeculum Pontificatus sui, Tenes in infinitum,
Gemmas gestans in pcctorc Utens caelo deliciis Nomenque salutaris, Ob abstinentiarum
Fronte festitus podere Victum proque ciliciis Cum Aaron infularis. Amictu gloriarum.
6. Cum Helia nriraculis 8. Tu virginum aureolam, Clares in veste dura Coronam monacborum
Non parcisque piaculis Portas, pater, et auream Regum sub mente pura, Oinnium beatorum,
lam assumptus in gloria Cadis cum quater senibus Cum sanctis exaltaris, Sex mittens ante thronum
Transscensa mundi scoria Suis coronam pedibus, Cum angelis laetaris. Adoras Deum bonum.
9. Illuc, senior, dignare Fratres tuos perdncerc,
Ut possimus Deum clare Tecum semper aspicerc,
Sumina frui bonitate Ac aeternis dulcoribus.
< nmprehensa rnaiestate Fungi diis amoribus,
Ubi pater vitam confert Et filius illuminat,
Flamen sanctum pacem adfert, Sanctos quoque laetiticat.
Orat. ins. Campense anni 1462. Cod. Dannstadien. 521. - 3, 4 Cunctis sis miserari. - 3, 6 Defuuctis. -- 7, 4 Quae tenes. - 'J, 1 Illic.
111. De s. lacoho Maiore.
Gaude, fili Zebedaei, 3. Gaude, qui ad tidem Christi Nepos almae matris Dei, Et Philetum convertisti
Fruc-ns vita caelibe, Simul cum Hermogene, lesu Christi cousobrine Turbis Christuin uuntiasti
Et lohannis uterine Et reginam visitasti, Frater, sancte lacobe. Lupam re et nomiiie.
Gaudc felix, qui vocatus 4. Gaude, Christo valde grate, Mox fuisti iani paratus Ab Herode decollate
Vana raundi spernere, Fidei certamine, lesum tu transtiguratum Persequentemque losiam Christumque gloriticatum Convertisti ad Messiam
Meruisti ccrnerc. Divino iuvamine.
- 95 -
5. Gaude, qui pcr miram sortem 6. Gaude, spes peregrinorum, Degustasti prior mortem Vera salus viatorum,
Ceteris discipulis, Dux itinerantium, Qui suspensum fornicantem Honor, decus Hispanorum, Liberasti se necantem Liberator et cunctorum
Magnis a periculis. Tibi famulantium.
7. Gauile, cuius laetubundus Corpus quaerit totns mundus
Pia gratitudine, Qui post te peregrinamur, Fac, ut tecum perfruamur
Lucis plenitudine. Offic. BMV. sec. usum Parisinum saee. 15. Cod. Eossian. VIII, 9.
112. De s. lacobo Maiure.
1. lacobe tu raaior, gaude, 5. Es sepullus gloriose Praeditus es multa laude, Multuinque rniraculose, Christi carus es cognatus, Quasi plus tu invocaris Cui semper sic tam gratus, Ac frequenter visitaris.
2. Quod ut plus familiaris, 6. Plura signa operaris Ad secreta vocabaris Opem ferens tuis caris, Cum lohanne et cum Petro Quis nam hinc ut tu ex pari Ceteris dimissis retro. Potest digne gloriari.
3. Daemonum tu tortor dirus, 7. Mi patrone specialis, Magorum conversor mirus, Ex quo tantus es et talis, Vitiorum supplantator, Tege me sub tuis alis, Miserorum consolator. Serva me a cunctis malis.
4. Primus inter fratres Christi 8. Tu laus inea, lux et decor, Mortis calicem bibisti, Spes et honor, dux, te precor, Sic et priraus tu bearis Vitam meam intus, foris Et in caelis corouaris. Rege sic in cunctis horis,
9. Ut cum binc exire vocer, Mox ad dextram regni locer, In quo regnat rex divinus, Christus, tuus consobrinus, Quem laudaat per iubilamen Omnes sancti semper. Amen.
Orat. ms. Carthusian. saec. 15. Cod. Capit. Treviren. 116. A. - <>rat. ms. Carthus. Erpheslorden. saec. 15. Cnd. Kossian. VIII. 56. B. - 1, '2 Quia praeditus es B. - 1, 3 carnis es 13. - 1, 4 Quia sibi sit tam li. - 2, 1 (^ui ut B. - 4, 1 Quia inter fratres B. - Str. 6 und 7 in B:
Qnia si plus invocaris In . . . . gloriose Et ad secreta ducebaris, Ac multum miraculose, Plura signa operaris Quis iam hxiic ut ex pari Opem ferens tuis caris. Digne potest gloriari?
8, 4 Rege me sic cunctis B. - 9, 5 Quem per consolameu B. -" 9, 6 Omnes laudant, dicant Amen. B.
- 96 -
113. De ss. lacubo et Pliilippo.
0 vos lacobe, Pbilippe. Magnis crustis es gravatus. Priucipes festivi, quippe Tuae niagnae sanctitatis, Pascbalis iueunditatis, Nimiae sinceritatis Vernalis amoenitatis, 45. Ouinis plebs tunc erat testis
5. Combinati estis bene Tangeus oram tuae vestis, Causa caritatis plenae. Pro devotione pura 0 Philippe, sidus factus Et pro sanitatis cura. ^lux es tratrem tuum nactu-. Ex favore populorum Inclitum Nathauaelem, 50. Prae coetu apostolorum
10. Quem fecisti tu tidelem Tcmplum solus tu intrabas, Sub ticu inveniendo Priinus missam celebrabas, Et ad lesum perduceudo; Ab apostulis praeclaris Factus es consiliator, Primus praesul exaltaris; Quando Cliristus miserator 55. Arce templi post deiectus
15. Quinque milia virorum Lapidaris, vix erectus Pastu pavit hordeorum. Super genua petisti Patris vultum tu petisti, Pro ignaris morte Christi. Satis esse tunc dixisti, Tandem quodam a maligno Multus aegros tu sanasti, 60. Cum fullonura grosso ligno
20. Mortuos tres suscitasti, Super caput verberatus Efiugasti et draconem, Dire sic exterebratus, Scytbiam sic regionem Cerebrum tunc curn cruore Tu docendo convei tisti; Fluxit siuml cum horrore. Tandeni obis, ut cupisti, 65. Sic cum palma laurcatus
25. Ad instar robusti ducis Es in caelum exaltatus.
Equitando sellam crucis, 0 patroni aiubo clari, Quam rex prius equitabat, Sitis mihi non amari Per banc te perhonorabat. Me a nialis protegentes lacobc, tu frater Christi, 70. Et in bonis promoventes,
30. Similis per totum isti Ut me niortis in agone Vultu, membris, sanctitate Liberetis a dracone. Et in morum honestate, Nunc et tunc sic tutus morer lam feub iufantili aevo Per vos, ne ab ipso vorer, Liber a mortali naevo. 75. Sed securum me ducatis,
35. Infans tu iDfantis 1'hristi Ubi mihi ostcndatis
Conversalis exstitisti, Tu, Philippe, vulium patris, Virgo manens, sanctus natus, lacobe, tu vultum fratris, lustus dictus, cunctis gratus. Ambo vultum sacri tiatus, Balnea pro di^ciplina 80. Quibus visis sim beatus.
40. Vitans, carnes atque vina, Unus trinus boc optamen Totiens geniculatus Propter vos det mibi. Amen.
i >r;it. nis. Ltlmiuense anni 1518. Cod. Berolineu. IV 'J'J. A. - Orat. ms. Carthusiau. saec. 15. Cud. Capit. Treviren. 116. 13.
- 97 -
114. De sanHjs Innocentibns.
1. 0 sugentes Innocentes, Hinc in Rama vestra fama Sanguinem et lac fundentes, Crescit de Herodis squama, 0 agnelli tam tenelli, Nam nunc statis et cantatis, Vos tirones novi belli, Cum agno citharizatis, Primitivi Dei vivi, Canditati, sociati, lam cruoris fluunt rivi Hunc sequentes semper grati,
Ex vestra militia. Hoc vos dat clarissimos. Quid egistis, quid laesistis,
3. 0 dilecti mei recti, Quem vos unquam offendistis, Vos patroni hic electi, Quod tam demens et inclemens Precor tote et devote, Contra vos Herodes fremens, 0 Christi compatriotae, Tam pusillos, tam tranquillos Me iuvate et orate, Et omnino imbecillos
l'ro me corain agno state, Pugnat cum saevitia? Ut parcat miserrimo.
2. Ex quo iacto orani pacto Et scurriles raores viles, Carne, corde, ore, facto Omnes actus pueriles Castos, puros, nou periuros lam deponam et coronam Nec mendaces, sed securos Vobis sanctis datam pronam Vos a labe sine tabe Vestra prece mox in nece De festuca vel de trabe Sumam sine culpae faece
Esse purgatissimos. Fructu saluberrimo. Orat. ms. Lebninense aniii 1518. Cod. Berolinen. IV ° 29. - - Das Lied
erinnert an das Ursulalied O vernantes caeli rosae. - 2, 2 ore fracto.
115. De sanctis Innocentibus.
1. 0 beati Iniiocentes, 4. Caelum cunctis reserastis, Quorum voces neque mentes Nova bella praeparastis Nunquam mala peregerunt, Sanctis, Christusquosredemit, Quos perversi occiderunt. Quos iniqua gens peremit.
2. Pro rege nato trucidati, 5. Primum gratum Deo donuin In cruore baptizati, Tulistis in caeli thronum, Regnum Dei meruistis, Quod direxit patri natus In quo laeti introistis, Pra solute nobis datus,
3. Lac fudistis cum cruore 6. 0 beati Innocentes, Ac perfusi caeli rore Quos iani colunt omnes gentes, Culpara Adae extersistis, Quae in Cliristum pie credunt Vestem vestram abluistis. Et a fide non receduut,
7. Vestra prece tueantur, Quod a malis non laedantur, Sed vobiscum consequentur, Quod a Christo coronentur.
Orat. rns. Lehninense anni 1-518. Cod. Berolinen. IV ° 29. - Dieses und das vorhergehende Lied sind Anal. XXIX, Nr. 262 sq. aus anderer Quellf mitgeteilt
Blume, Pia DicUmina. VI. 7
- 98 -
116. De s. lolianne Baptista.
1. lohaunes, vox gratiae, I i. Xormam abstinentiae Christique baptista, in te ostendisti,
Exaudi me miserom, Mel silvestre commedens caeli citbarista, corpus refecisti
Mihi fer auxilium, Et locustas aridas virtutura sacrista, cibnm tu sumpsisti;
Ut sim contra vitia Me concivem patriae fortis agonista. fac, quam introisti.
2. Ovans inter viscera ( . Natum te ab utero matris exsultasti, praedulcis Maria
Salvatorem omniurn Mox a terra sustulit, motu salutasti, consolatrix pia;
Viam paenitentiae Mihi, pater, subveni turbis praedicasti; in lutosa via,
Pro me pie supplica Ut cum sanctis perfruar agnum, quem monstrasti. caelesti harmonia.
3. Herodem tu arguis, ' '. Eliam te nominat quod ius prophanavit lesus benedictus,
Propter Herodiadem, Camelorura de pilis ob hoc amputavit te texit amictus,
Tuum sanctum verticem; Cum zona pellicea me, quem vinculavit parcus tibi victus;
Hostis, per te liberet Fac, quod me non superct is, qui me plasmavit. Satan maledictus.
4. Angelus te nuntiat i ;. 8umme natorum omnium patri veterano, et mundi lucerna,
Qui salutem attulit Oientem me supplicem generi bumano ; tnum bic guberna,
Fac, ut sic renuntiem Cuncta me fac plangere Satanae profano, crimina veterna,
Ut nnnquam consilio Ne amittam gaudia me seducat vano. in caelis aeterna.
Orat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Berolinen. IV" 29.
117. De s. lohanne Baptisla.
1. Salve, sacratissime 2 Salve, praeco praedicans Muliernm nate, Christum orbi natum
Angeli dictamine Et praesentem indicans lohannes vocate, Digito monstratum
Matris alvo flamine Ad lordanem increpans Sacro consecrate, Populi peccatum,
In lucernam gratiae Baptizando praeparans Populis parate. Iter Deo gratum.
- 99 -
3. Salve, qui in eremis 4. Salve, qui mortalium Vixeras devotus, Solus meruisti
Vestitus ciliciis Sacrum lymphis tingerc Et locustis fotus, Corpus lesu Cbristi,
Cunctis carens vitiis, Patris testimonium Unda tibi potus, De caelis audisti,
A mundi deliciis In columbae specie Eminus remotus. Spiritum vidisti.
5. Salve, rubens rosula Proprio cruore,
Redolens nt lilia
Virginali flore, Sumas haec precamina
De me peccatore Et defer solamina
Mortis in angore.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Collegii SS. Tririit. Oxonien. 13. A. - < >rat. ins. Lehninense anni 1518. Cod. Berolinen. IV° '29. B. - Str. 2 u. 3 uin-
gestellt B. - 4, 3 Sacris A. - 5, 5 Sumens A. - 5, 7 Et feras solatia li. - 5, 8 Nunc et in mortis languore A.
118. De s. Jolianne Baptista.
0 lohannes gloriose, Placeat sanctimonia. 0 baptista generose, Cor meum do et animam 0 martyr beatissime, Sic in tuam custodiam. Eremita sanctissime, Custodi me a peccatis,
5. Plus quam propheta diceris 25, Ne iudicer cum damnatis. Angelusque praedicaris, In mei transitus hora Fulges prae sanctis ceteris. Pro me, precor, Deum ora. Indigno famulo tuo Praesentandus coram rege, Ne despice vota, quaeso, Qui me babet iudicare,
10. NampostDeumetpostmatrem 30. Advocatam te habeam Te elegi raihi patrem. Sustinendo causam meam. Illi sunt te sanctiores, Me, parentes et amicos Sed tu post illos prior es, In manus tuas commerulo, Quem prae ceteris diligo, Fiat, ut tuis meritis
15. Quem frequentias iavoco. 35. Caeli fraamur gaudiis Suscipe me in filium, Praestante haec paraclito, Ne repellas rae miserum, Qui cum patre et filio Impetra mihi gratiam, Vivit atque regnat unus Ut spernam mundi gloriam, Per cuncta saecula Deus.
20. Dulcescat paenitentia,
Orat. ms. Cluniacen. saec. 15. Cod. Parisin. Nouv. acq. 333. - - 12 te fehlt. - 36 haec fehlt. - 38 Vivit et regnat,
7*
- 100 -
119. De -. lohanne Baptista.
0 lohannes gloriose, 0 pater benignissime, 0 baptista generose, 20. 0 lohannes dignissime, Fervens praeco veiitatis, Qui tantis privilegiis Virgo sanctae castitatis, Sanctis fulges prae omnibus
5. 0 martyr beatissime. Me custodi a peccatis, Eremita sanctissime, Ne condemner cum damnatis. Plus quuiu propheta praedi- 25. Corpus meum et animam
caris In tuam do custodiam. Angelusque nomiuaris. In meae mortis hora 0 magister propbetarum, Deum pie pro me ora
10. Inter natos feminarum Et tempore iudicii, Maior te nullus surrexit, 30. Precor, recordare mei Deus te summe dilexit Et pro me pius assistas Et replevit virtutibus, Ad impetrandam gratiam, Ut exemplar sis omnibus. Non ut secundum inerita
15. Tu viam bumilitatis Condemner ad supplicia, Tenens et asperitatis, 35. Sed tuis sanctis meritis Vestem portans camelorum Caoli tunc fruar gaudiis. Primus martyr es sanctorum.
Orat. TDS. Trudoneuse saec. 16. iu. Cod. Leodien. 395. - 3-5. sauctis fehlt. - 36. tunc fehlt. - Vgl. die vorhergehende u. folgende Nummer.
120. De s. lohaDne Baptista.
0 lohannes gloriose, Eius gloriam sprevisti, 0 lohannes gratiose, In desertum cum fugisti, Hoc nomine te vocavit 25. Mel silvestre et locusta
Angelus, cum nuntiavit Fuit cibus, potus aqua, 5. Zachariae nasciturum Cui eamelus indumentum,
Infantem magnum futurum. Pellis omne strophium. Ille, quia non credidit, Pretiosum corpus Christi Statim loquelam perdidit, 30. Baptizare meruisti, Sed te nascente soluta Agnum Dei in aperto
10. Fuit eius lingua muta. Monstrasti digito sancto. Tu priusquam esses natus, Tu es, cui tcstimonium Fuisti sanctificatus, Praebuit Deus omnium, Salvatorem agnovisti 35. Inter mulierum natos Tu, in quantum potuisti, Nemo te surrexit maior.
15. Adhuc alvo matris clausus 0 martyr beatissime, Es honore prosecutus. Eremita sanctissime, Helisabeth hoc testatur Plus quam propheta diceris Dicens, qnod infans laetatur 40. Angelusque praedicaris. In eius clansus utero Tu, qui tot privilegiis
20. Assurgens lesu parvulo. Fulges prae sanctis ceteris, In annis puerilibus tui famuli lam viluit tibi uaeso, ne respuas.
- 101 -
45. Heu, peccator et immundns Libera me a peccatis, Assim tua prece raundus, Ne iudicer cum damnatis. NampostDeumetpostmatrem, 65. In mei transitus hora Te elegi mihi patrem. Pro me Deum, precor, ora. Illi sunt superiores, Praesentandus coram rege,
50. Sed post illos tn prior es, Qui me habet iudicare, Qnem prae ceteris diligo Advocatura te habeam Et frequentius exoro. 70. Sustinentem causam meam Suscipe me in filium, Adversus hostem impium, Ne repellas me miserum, Meae salutis invidum.
55. Impetra mihi gratiam, Me, parentes et amicos Mundi spernere gloriarn, In manus tuas susceptos Dulcescat paenitentia, 75. Fac sanctis tuis meritis Placeat caerimonia, Caeli frui deliciis, Et claustralis religio Hoc praestante flatu sacro,
60. Non sit mihi fastidio. Qui cura patre et filio Corpus meum et animam Vivit et regnat Dominus, In tuam do custodiam, 80. Deus per saecula trinus.
Orat. ms. Italicum saec. 15. Cod. Londinen. Add. 10826. -- 32. Tu
monstrasti. - 35. Cui inter. - 48. Eius te elegit genetricem. - 56. Et da mundi. - 75. Fac nos. -- 76. Caeli fovere.
121. |iv s. lohanne Baptista.
Salve, sancte lohannes, praecursor Christi, Quem cnm vita tum morte praecessisti Ad dandam scientiam salutis.
A teneris [annis] tuae iuventutis 5. In anirno contemnens hunc nihili mundum
Et nancisci gaudium caeli capiundum, Hinc puer moriger Christi Mox indoli indulsisti, Cnm te ad antra recepisti
10. Et pro deserto coluisti. Is te unice delectabat incolatus, In quo es herbis et te locustis delectatus Dandi exempli gratia Sic vitanda raundi retia.
15. 0 me, perlucida verbi lucerna, Versantem in tenebris guberna, Me, quaeso, dona hac prece, Ne fnrtiva conficiar nece. Credo tibi meam animam
20. Apprime aegram et ferme exanimam, Ut, ubi me deficiat,..viia.,v. Sit per te jn 'aetheca-sita.'. Quantura,' qparitum usuvenit jeccar* hominem,
- 102 -
Te flagitante damnarier credo neminem. 25. Nam talis es et tantus,
Qualis peccator sit et quantus. Tua intercessio crimina
Reconciliat, quae fecit, omnia Ex clamantis dulcis auditu
30. Maxime grata frugi scitu. Fac, caveam truces reatus, Ut valeam evadere beatus, Fac assistam coram sedulo Deo vel tibi in iubilo
35. Et pro tuo sancto facinore Audi memet tantopere Precantem nec missum facias, Quem humanitns exaudias, Et si renuis, fretus scriptura
40. Plus te afficiam prece mansura, Tantisper preci vacabo, Dum te vinciens placabo. Ego sceleris omnis plenissimus, Tuae opis appetentissimus,
45. Clamito similis pulli hirundinis, Cum in eum animadvertit famis vis.
A parvulo sanctior prae ceteris, Habe rationem miseraminis, Nam hae sunt partes sanctorum
50. Misereri peccatorum, Et Christus ea gratia Te elegit ex sententia. Ergo sis praesto interpellare, Da copiam Christo laudes dare,
55. Cui tam laudem paris quam morera geris, <L>uanti plus animarum consequeris, Atque nou modo sanctis caeli gaudium Verum etiam angelis affers tripudium. Ta inter iuste vivendum
60. Praedicare paenitendum Hoc flagitium nefandum, Hinc te vincit decollandum.
Cadis perinde atque reus Esses, cum sis Nazareus,
65. Ceterum pro luxuria Clares et flores gloria, Cum virgo tum martyr gloriabunde Et homo et angele amabunde. 0 meum et omnium solacium
70. Nec non peccatori spei gazophylacium,
- 103 -
Sis mihi auxilio
Migranti in exsilio. Id demum mihi dari percopio finaliter, Ne in me Satan rainus humaniter
75. Praevaleat, irrideat, Glorietur et strideat, Et orna me, precor, perpetuis gaudiis, Quae nulla potest consequi lingua hominis.
Cod. Palat. Vindobonen. 4066 anni 1492. - 5. In animo complectens hunc. - - 6. Et mancipi gaudium. - - 14. vitanda. - 24. Te fragrante. - 54. laudi. - 61. flagitium peccatura. - 62. decollatum. - 65. per luxuria.
122. De ss. lohanne Baptista et Evangelista.
1. Ave, gemma claritatis 6. Tu puer plusquam propheta, Specnlumque sanctitatis, Firmans fidei decreta, Mundi decus et Incerna Dei agnum ostendisti, Dignitate sempiterna, Vocem patris percepisti, Virgo, martyr et symmista, Spiritum sanctum vidisti, lohannes, Christi baptista Triuitatem credidisti.
2. Ave, virgo praeelectus 7. Aquila te figaravit, Et prae ceteris dilectus, Quis sanctorum sic volavit? Cui amoris multa signa Te sol verus illustravit, Christus dedit laude digna, Ex te rivus emanavit Tibi Christns dedit ista, Mellifluae suavitatis, lohannes evangelista. Summae doctor caritatis.
3. 0 quam pulchrae duae rosae 8. 0 oliva speciosa, Et olivae speciosae, Quornin vita gloriosa, 0 quam paeclara lumina Columnna caelestis templi, Et paradisi flumina, Expers flores et exempli. 0 caelestes margaritae Quoram merita beata Et honore redimitae. In couspectu Dei grata.
4. Gabriel te nuntiavit, 9. Vos virginalis gloria, Ipse Christus praedicavit, Martyrii victoria, Inter natos mulierum Tam vigens innocentia, Nemo maior, o quam venim, Virtutum excellentia, lu matre sanctificatus Dignos nimis effecerunt, Christi testis nondum natus. Summa laude probaverunt.
5. Te cnstodem matri dedit, 10. 0 vasa electionis, Mors cruenta te non laedit, Sidera perspeciosa, Pectus Domiui suxisti, Vestris purgate precibus Mira Dei praevidisti, Nos a peccati faecibus, Carne, spiritu beatas Omne bonum iuipetrate, Sic in caelum elevatus. Nos a malis liberate.
- 104 -
11. Mementote miserornm
In valle periculorum, Ne mergamur in infernum, Sed vivamus in aeternnm Videntes Deum deorum
In saecnla saecnlorum.
Cod. Lambacen. 463. saec. 15. - 3, 6 Laude et honore. - 7, 4 mnna- vit. - Dann folgt noch: Itera antiphona de praefatis sanctis, uti supra:
Verbum Dei reseravit lohannes evangelista, Quod digito monstravit lohannes baptista, IIos petimus attentius, Cum nostri sint patroni, Ut nostrae gratiosius AssLnt orationi.
123. De s. lohanne Evangelista.
1. lohannes, Christo proximus 5. Non regi cessit impio Natura corporali, In oleo combustus,
Amore, sicut legimus, Legatus in exsilio Dilectus speciali, In Christo fit robustus,
Mariae custos intimus Nec famis, sitis taedio Cum cura filiali. Cessavit esse iustus.
2. Odivit praesens saeculum 6. Necato liber Caesare Et coniugis amorem, Ad suos remeavit,
Parentem, domum, populum Miraculornm iubare Piscandique laborem, Haereticos prostravit,
Professus se discipulum, Doctrinae sacrae nectare Sectatur salvatorem. Fideles roboravit.
3. Hic aeva pudicitia 7. Expleto carsus tempore Est virgo decoratus, Coronam recepturus
De vivi fontis copia Descendit sano corpore In cena debriatus, In fossam moriturus,
Ut aquila caelestia Ut mundus est facinore, Est clarc contemplatus. Permansit sorde purus.
4. Ad Christum multas animas 8. Senator apostolice, Converlit praedicando, Amice maiestatis,
Hinc passus poenas plurimas Devotos tuos respice A populo nefando, Defendens a peccatis,
Flagella, minas, lacrimas Ad civitatem caelicae Devicit tolerando. Nos perduc claritatis.
Orat. rus. Campense anni 1462. Cod. Darmstadicn. 521.
124. De s. lohanne Evangelista.
0 lohannes, vir summi raeriti, Qui tam dignus fuisti provehi Bibens fluenta evangelii Ex arcano pectoris Domini,
- 105 -
5. Cui datum soli est homini, Ut pro Christo mariae virgini Merereris proles substitui, Digne custos sancti sacrarii, De quo corpus sumpsit agnus Dei,
10. Quod est nobis sumptus viatici Per desertum istius eremi, Donec nos det beatitudini, Post aerumnas huius exsilii.
0 dilecte regis pacifici, 15. Sancte cultor pudoris nivei,
Audi voces orantis naufragi, Maris huius qui fluctus petuli Et Charybdis discrimen incidi, Qui dum mente non vivo vigili,
20. Domum meam consensi perfodi, Ubi vitae thesauros perdidi, Caritatem Dei et proximi, Meque hosti captivum tradidi, Cuius dolo seductus corrui.
25. Verumtamen nec tunc ingeraui, Cum me eius artarent laquei, Neque sordes meas erubui, Postquam gravi vulnere cecidi. Sed peccatum peccato addidi,
30. Dum surgere post lapsum distuli. 0 patrone meus dulcissime, Me subleva a tali onere
Et colloca in alto aethere.
Orat. ms. Trudonense saec. 16. Cod. Leodien. 395. - 1. O fehlt.
125. De s. lohanne Evangelista.
1. Salve, proles Zebedaei, 3. 0 quam purum, lesu pie, Tonans tuba terna Dei Ipsum sentis, quera Mariae
Personans praeconia; Delegas cnstodiae, Salve, care salvatoris, Huic pectus das in cena, Qui amoris amplioris Ipsum servas sine pona
Obtines insignia. Mortis in examine.
2. Certe mire te dilexit, 4. Ergo, care lesn Christi, Qui de cruce te respexit, Qui dolorem induisti
Cum efflaret spiritum, In planctu salvatoris, Atque matris amorosae Me dolentem confortare, Designavit dulcorosae Pro me maestum memorare
Patrem atque filiam. In istis, precor, horis.
- 106 -
5. Propter plagas tam ingentes, 6. Et qui sacra degustasti, Quas tu flebas adfluentes Dum in cena reclinasti
A tam dulci corpore, Salvatoris pectore, Pelle plagas meae mentis, Fac, ut praesens mea vita Tolle, quidquid ibi sentis Ex hoc nunc sit stabilita
Maculatum crimine. Christiano foedere.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Cantabrigen. Ee VI 6. - 1, 5 amore. 2, 3 afflavit.
126. De s. lobanne Evansrelista.
1. 0 felix evangelista, 3. 0 lucerna, flos virtutum, Mihi iugiter in ista Doctor sternens iter tutnm,
Aerumna subvenias, Stella lucens sedulo, Sieut matrem lesu Christi labar tuae pietads Comraendatam custodibti, Me absolvat a peccatis,
Precor, rae custodias. Tollat ab ergastulo.
2. Confer vitae sanctitatem, 4. Vitae meae rege cursum, Corpori da sanitatem Post hanc vitam trahe sursum
Et quieta tempora, Animam ad gaudia, Auge veram caritatem, Ubi Deum contemplari, Pectoris da puritatem, Idstis semper sociari
Me languentem robora. Merear in gloria.
Orat. ms. Thosanum saec. 15. Cod. Bruxelleu. 4948.
127. Ue lesn, Maria, loseph.
0 veneranda trinitas, 4. Magna laus hamilitatis lesus. loseph et Maria, In loseph, sed in virgine
Quara coniunxit divinitas Maior, et in deitatis Caritatis concordia. Prole laus est in culmine.
2. Mater virgo puerpera 5. Hunc bumilitatis thronum Parit in diversorio, Trinis distinctam gradibus
Cni lesus sugit ubera, Tantumque gratiae donum Gaudet losepb obsequio. Nunc extollamus laudibus.
3. Hic virgo servit virgini 6. Ut humilitatis vitam Humili benignitate, Suis sequi suffragiis
Sed virgineo germini Donetur et per gratiam Ampliori caritate. Aeternis frui gaudiis.
7. Amen dicamus singuli Huic sacro coetui trino,
Laudes canentes servuli
Uni trinoque Domino.
Cod. Parisien. 3639. saec. 16/i6, mit der fiandbemerkung: Gersonis. 2, 2 lacft. - Dieses Lied ist Anal. XIX, Nr. 284 als ein Hymnus aus einer anderen Quelle mitgeteilt.
- 107 -
128. De saiicto loseph.
Sancte loseph, fili David, Te rex summus honoravit, Quando tibi coramendavit
Virginem sanctissimam, Ta cam illa salutatus, Rogo, sis et exoratus, Ut det mihi suus natus
Vitam beatissimam.
Cod. Palat. Vindobonen. (ol. Chimen.) 4724. sa.ec. 14.
129. De sancto Inda.
1. Sanctum ludam collaudemus, 6. Nec in animo curabat Caeli civem celebremus Regem tantum, quod rogabat,
Condignis encomiis, Juvit et in corpore, Particeps qui passionis Reddita dum sanitate Dono retributionis Facta sibi potestate
Gaudet cum apostolis. Lepram iussit cedere.
2. Lumen erat et dux viae 7. Tuus zelus non quievit, Caecae genti et Mariae Sancte luda, qui non sprevit
lunctus erat sanguine, Regionem Persiae, Habuit Alpbaeum patrem, Hic idola confundebas, Eius confitetur matrem Fidem felix invehebas
Se Maria Cleophae. Et Mesopotamiae.
3. Dnodenos eligebat 8. Unde turba sacerdotum Christus, quibns decernebat Conabatur, ut te totum
Munus apostolicam; Quovis modo perderet, Dei natu deputatns Cum te Christum praedicante Est Thadaeus et relatus Non idolum sicat ante
In eorura numerum. Verba prompte redderet.
4. Tradidit bic raox divinam 9. Dum tu cupis propagare Idololatris doctrinam Christi fidem, te fugare
Docens eos impiger, Dolus vult diaboli, Per miracla, qaae patravit, Cui tamen non cessisti, Quod docebat, confirmavit, Immo cunctis ostendisti
Augcns fidem fortiter. Vanas fraades erebi.
5. Clara Indae sunt portenta, 10. Quidquid mundi contempsisti, Qaae confirraant instrumenta Quod cepisti, docuisti
Data ab Abagaro, Cnm genlis solamine, Haic a se baptizato, Operam non perdidisti, Falsa fide liberato Christo multos peperisti
Profuit auxilio. Verbi Dei semine.
- 108 -
11. Quam zelose conscripsisti 14. Nam ab his, quos edocebas Et qua multam profuisti, Yeram fidem, perferebas
Colimus epistolara, Mortem cadens fustibus, In qua studes nos docere Vitam Deo reddidisti, Yiam regiam tenere, Sed sic polum subiisti
Quae ducit ad patriam. Gaudens cum caelitibas.
12. Orbis tibi fert terrarum, 15. Apostole lectissime Sancte luda, nomen clarum Et martyr invictissime,
Praeconis eximii, luda, preces clientis, Dei te dicunt legatum Ut consuevisti, respice, Vindicemque veritatum Devote celer suscipe
Vcnerantur ethnici. Hanc pronitatem inentis.
13. Tandem finis est dolorum, 16. Attende vim certaminis, Meta venit et laborum, Virtntem pete flaminis,
Larga tollis praemia, Pro qna bas preces promo, Virtus tua triumphavit, Accedit finis staminis, Numen mire te ornavit Horror venit examinis,
Martyrum laureola. Non titubem in bono.
17. Semper me ad hoc aniraem, Ne animam contaminem,
Quae meus est thesauras, Tu meus semper doctor sis, Ne mihi sit cum Deo lis,
Sic mihi manet laurus.
Cod. S. Floriani XI 447. saec. 16. add. saec. 18.
130. De sancto Ivone.
1. 0 Ivo, consors caelice 5. 0 Ivo candens aetheris, Aeternae lucis deicae, Britonibus prae ceteris, Qua frueris mirifice, Novis imbutus literis, Te requirentem aspice. Nunc visu Dei frueris.
2. 0 Ivo, caeli lucide 6. 0 Ivo, roga Dominum, Civis, confessor candide, Aeternum patrem luminum, Menti meae nunc turbidae Ut ad sanctarum virginum Lumen infunde valide. Choros habeam terminum.
3. 0 Ivo beatissirae, 7. 0 Ivo, civis caelicus, Praedicator peroptime, Sis meae mentis medicus Quia commendo tibi rae, Animaeque causidicus, Sis meae fautor animae. Qui tuus vivo clericus.
4. 0 Ivo, pater panperum, 8. 0 Ivo, absint vitia, Rogo, rege me misernm, Fastus et avaritia, Ut iter eam prosperum Ira, gola, invidia, Ad electorum namerum. Libido et acidia.
- 109 -
9. 0 Ivo, tua sanctitas 11. 0 Ivo, me pnrifica A me pellat illicitas Meque Deo vivifica, Sordes et cordis seraitas Ut per tua mirifica Faciat Deo placitas. Perveniam ad caelica.
10. 0 Ivo, cuncta crimina 12. 0 Ivo, tua gratia A me prorsus extermina Praestet nobis suffragia, Et in virtutum semina Quae dent in caeli patria Mea dirigas germina. Beata nobis gaudia.
Orat ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. - Das Gedicht steht unter einer Folge voii .Sequenzen, ist aber augenscheiulich keine.
131. De saneta Katharina.
0 Katharina regia, 35. Hinc te columba candida Yirgo nimis egregia, Refovebat interea Speciosa, amabilis, Carceris fugans tenebras, Generosa, laudabilis, Dum dapes defert caelicas.
5. Yirgo Christi castissima, Cum te regina visitat, Sponsa eius dignissima, 40. Christus eam illuminat, Mibi esto propitia, Quae cum duce Porpbyrio Quem mnlta gravant vitia. Coronatur martyrio. Mihi, quaeso, compatere, Duces quoque mox milites
10. Ad te compellor fugere, Ducenti fiunt martyres, Per me non possum surgere, 45. Quorum felix victoria Tu manura mihi porrige. Tua laus est et gloria. Yide meam miseriam Post hoc visus est Dominus
Et peccatorura veniam Cura caelorum agmiuibus, 15. Mihi confer per gratiam Turba stipatus virginum,
A Deo tibi traditam. 50. Hoc tibi dans solacium:
Qui tibi sapientiam Agnosce tuum, filia, Donavit et potentiam, [Actorem], pro quo gravia Qua rhetores convincere Suscepisti certamina,
20. Potuisti celerrime Constans esto per orania. Et ad Deum convertere 55. Tecum sum in exsilio, In crucifixi nomine; Nunquara ego te desero. Hos ad caeli palatinm 0 quam raagna consolatio Praemittis per martyrium. Haec sponsi fuit visitatio.
25. 0 invicta constantia, Bis binae fiunt machinae Blanda vincens et aspera, 60. Rotarum accutissimae, Quam non mulcet blanditiis Quas spernens oras tacite, Nec deterret suppliciis Et mox solvuntur turbine; Imperator Maxentius Et de plebe incredula,
30. Te caedens scorpionibus. Quue stabat ad spectacula, Hinc tenebrosi carceris 65. Quattuor perdit milia In profundo detruderis, Manus viudex augelica. Fame, siti et frigore Post hoc factura miraculum Maceranda cotidie. Turba gaudet fidelium,
- 110 -
Grex terretur incredulus, lugis commemoratio 70. Mente dolet Maxentius. Sit mortis reparatio.
Cum se vinci a femina 0 virgo, sole pulchrior Vidit immitis bellua, Et omni melle dulcior, Capitali sententia 105. Fac, ut toa memoria Te plecti iubet, domina. Sit mihi perpes gloria.
75. Tamen ante martyrium Exaudi haec precamina Preces fundis ad Dominum Mea delens peccamina, Pro cunctis, qui memoriam 0 virgo potentissima, Tui agunt mellifluam. 110. Post Mariam dulcissima. Exauditur oratio 0 Maria, flos virginnm,
80. In caelorum palatio, Mitera fac mihi Dominum, Vox tibi mandat caelica, Tuum que Dei filium Impetrasse te omnia. Per Katharinae mertium. Hinc grates agens Domino 115. Katbarina, archangeli Cervicem subdis gladio Pro me rogent et angeli,
85. In crucifixi nomine Apostoli et martyres, Lac effundens pro sanguinc. Confessores et virgines, Gorpus sumentes angeli Cuncta caelorum agraina, Condunt in monte Sinai, 120. Ut pro me rogent, impetra, Ex quo destillat oleum Cum quis in sponsi gloria
90. Infirmis saluberrimum. Felix vivis per saecula. Ubi Deus innumera 0 Christe, salus unica, Per te fecit miracula, Qui de carne virginea Sic [et] per orbis climata 125. Pro me nasci dignatus es Tua laudantur merita. Et mortem crucis passus es,
95. 0 viva Christi hostia, Sis Katharinae precibus Katharina sanctissima, Mihi semper propitius, Tua sit mihi passio Post huius vitac terminum Peccatorum remissio. 130. Aeternae confer praemium, Tua meae dilectio Cum patre et sancto flamine
100. Sit animae refectio, Qui regis sine tempore.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Colonien 7. - 61. Spernans orans tacide. - 88. Conditur. -- 115. O Katharina. - 116. Ut pro me. - 121 Cum quibus. - Vgl. Aual XV, Nr. 195.
132. De sancta Katharina.
1. Salve, virgo Katharina, 3. 0 flos et honor virginum, Sponsa Christi eximia, Araica Dei nimiura, Corpus meum et anima Ora pro me ad filium Sub tua sint custodia. Mariae unigenitum.
2. Benigna patrocinia 4. Dilecti aures mulceat Fer tuo servo, domina, Prex tua et efficiat, Per te Dei clementia Ut actus raeos dirigat Expurget mea crimiua. A malisque custodiat.
- 111 -
5. Dulcedo sancti spiritus 8. Tu me fac bene vivere, Me regat tnis precibus, Ut in egressu animae Me impleat virtutibus In Dei consolamine Tuis sanctis precatibus. Defungar sine criminc.
6. Sic tua in hoc saeculo 9. A morte subitanea Me visitet oratio, Tu me defende, domina, Ut Dei in servitio Veraque paenitentia Cor meura sit in gandio. Doues et eucharistia.
7. Ac dignas laudes Domino 10. Et sic post hoc exsilium Decantem mentis iubilo, Invita tuum famulum, Ut bona retribatio Caeleste ut palatium Mihi dctur in ultirao. Sit mihi in hospitium.
11. Assit mihi ad obitum
Tuum sanctum auxilium, Ut laetus queam Dominum Videre in perpetuum.
Cod. S. Petri Salisburgen. b VIII 1. saec. 15. A. -- Cod. 8. Petri Sali.s- burgen. a VI 35. saec. 15. B. - Orat. ms. Tegurinum anni 1470. Clm. Mouacen 20021. C. - 6, 1 Hic tua AB. - 9, 4 Donet AB.
133. De sancta Katharina.
1 Sponsa Christi, Katbarina, Christi raartyr gloriosa, Costi regis filia. Fundens lac pro sanguiue,
Huius mundi pretiosa Christi gemma pretiosa, Esse probans vilia, Es potita foedere.
Rubens martyr intcr rosas, 4. Ora pro me sponsum tuum, Candens inter lilia, Summi regis filium,
Virgo, prece sponso tuo Ut inspiret in cor menra Tu me reconeilia. Salutis consilium,
2. Sit concessa mihi per te Et in verbis et in factis Castitatis gratia, Mihi sit auxiliura,
Ne obfuscet lumen cordis Ne me ducat pro deHctis Carnalis lascivia, Hostis in exsilium.
Semper mundum me conservans 5. Quisquis tuam passionnm A mundi fallacia, Tenet in meraoria,
Mundo calle fac transire Te pro eo exorasse Falsae vitae spatia. Testatur historia,
3. Christi sponsa generosa Tu me serva in hac vita, De regali genere, Pro tua victoria,
Christi virgo speciosa Ut gaudere tecum possim Fide, forma, facie, In aeterna gloria.
Cod. S. Petri Salisburgen- b VIII 1. saec. 13. A. - Cod. S. Petri Salis- burgen. a VI 35. saec. 15. 1>. - Orat ms. Tegurinum aimi 1470. Clm. Mo- nacen. 20021. C. - Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Mocacen. 20124. D. -- A hat die Beiuerkung: ,,Aliud carraen sub raelodia ut supra." Diese Melodie ist die des Pange lingua oder Tibi Christe. Damit d;is Lied auf diese Melodien gesimgen werden konne, ist es in A irrtiimlicb in sechszeilige Strophen eingeteilt.
- 112 -
134. De sancta Katharina.
1. Kosti regis tilia, felix Katherina, Meorum sis vulnerum vera medicina
Meque tuis precibus scrves a ruina, Ne miser inteream cum peccati spina.
2. Adversus Maxentium constanter stetisti lu agone fidei pro amore Christi, (juem cum satellitibus suis evicisti, Me consortem pracmii fac, quod meruisti.
3. Turbam pbilosophicam vincis disputando, Deum vivani et verum ipsis demonstrando Et eorum cordibus exernplum praedicando, Fac, clemens, ne maculer scelere nefando.
4. Horrendo spectaculo subdenda rotarum, Virgo Deum invocas, qui opus earuru Confregit et populum stravit tenebraiuru, Mihi planctum impetra pro colpis aroarum.
5. Electos prae ceteris regis oratores Quinquagenos superas et babitatores Regui Dei efficis polique cultores, Fac, ut tecum colligam paradisi flores.
6. Reginam clarissimam fide illustrasti Cum duce Porpbyrio et coadunasti Deo per martyrium, quod et tolerasti, Placa mihi misero hunc, pro quo pugnasti.
7. In fine certaminis vis spiculatoris Tibi caput ampntat, locoque cruoris Lac ex colle profluit nivei coloris, Pia raater, mihi sis bravium laboris.
8. N«n me, clementissima, spernas ob reatum. Sed virtutum dotibus eftice beatum
Cunctorumque iudicem mihi fac placatum Ac tuae clementiae sit hoc carmen gratum.
9. Angeli obsequiura tibi praebuerunt Tuumque sanctissimum corpus deduxerunt In supremum Sinai et sepeliervmt, Christo me concilia, ad quem te duxerunt.
Cod. S. Petri Salisburgen. \> VIH 1. saec. 15. A. - Clm. Monacen. (ol. Eberspergen.) 7817 saec. 16. B. - - 3, 4 macula A. - 6, 1 clementissimam B. - - >Str. 8. und 9. fehlen B. - A hat zum Liede die Bemerkung: nEt potest cantari sub duplici nota, uiia sub Patris sapientia, alia sub nota venerabilis sacramenti: Ave vivens hostia. Et licet prima eius litera secundum regulas orthograhiae debet scribi per C et non per K, tamen sacra theologia non subiacet regulis grammaticalibus et sic primam eius literam volumus ponere K."
- 113 -
135. De sancta Katharina.
1. Karismalis Dei cella, 3. Ex amore es electa, Virginalis tu puella Summa raorum es perfecta
Digne appellaberis, Plena sapientia, Amorosa, veneranda, Regi regum desponsata, Virtuosa, exaltanda Piis cunctis multum grata,
luste praedicaberis. Praedita clementia, 2. Trinitatis insignita 4. Insignis tu generosa
Diva luce margarita, Atque nimis speciosa, Martyr, virgo regia, Candens velut lilium,
Honestate gratiosa, Nobis patrem fac placatura, Castitate gloriosa Sacrum flamen, Dei uatum
Formaque egregia. Virginis et filium.
5. Ad superna Dei dona Ac aeterna caeli bona
Duc nos, decus virginum.
Cod. S. Petri Salisburgen. b VIII 1. saec. 15. A. - Legenda S. Katha- rinae imp. Argent. 1499. B - loan. lusti Lanspergii Opusc. Spirit. (Colon. 169H| I, 457. C. - 1, 3 appellaris A. - 1, 5 sublimaudu C. - 1, 6 praedicaris A. - 3, 1 Ab amore C. - Aus B bei Schade, Geistl. Gedichte vom Nieder- rhein, p. 117.
136. De sancta Katharina.
1. Claritatis speculum, Nam reginam eonvertisti, Illustrasti saeculum Eruditos tu fecisti
Virtutum decore, Domino servire. Signis et prodigiis, 3. 0 Katharina nobilis, Nos tuis vestigiis In fide immobilis,
Fac sequaces fore. Nos a sorde libera 2. Nos hic dona gratiae, Et in hora mortis
Quae es pulchra facie Ad locura tuae sortis Sollerter fac sentire, Voca voce libera.
4. Deprecare regem caeli Pro me, virgo Katharina,
Adiuvare, quaeso, veni Et salvare rae festina.
Cod. S. Petri Salisburgen. b VIII 1. saec. 15. A. - Cod. S. Petri Salis- burgen. saec. 15. a VI 35. B. - Orat, ms. Tegnrinum anni 1470. Clrn. Mo- nacen. 20021 C.
137. De sancta Katliarina.
0 beata Katharina, Tuura corpus monte Sina Ab angelis terrae datum
Blume, Pia Dictamina. VI.
114
Aegris sudat rorera gratum. Gloriosa tua prece Nos ab omni muuda faece, Ut nos, qui te veneramur, Per te sursum rapiamur.
Cud. Parisin. 11343. saec. 15.
138. De sancta Katharina.
0 pia regina, laesi cordis medicina, Cernere divina concede mihi, Katharina, Ut de sentina vitiorum carae supina Elever ad trina, quo mortis nulla ruina.
Cod. Parisin. 11343. saec. 15.
139. De sancta Katharina.
1. Ave, venerabilis Ex quo sanctum oleum Virgo Katherina, De tua tuniba manat,
Omnibus laudabilis. Quod ibi sine termino Haec tibi propina Minirae ernanat,
Pro me sit et clericis Ibi et infirnritas Et cunctis litteratis Per oleum curatur
Et omnibus christicolis, Quaelibet, in Domino Quos iunge cum beatis. Si firraitus credatur.
2. Memor sis martyrii, Nobilis liuius olei Quod sustinuisti Tribue liquorem,
Ob amorem nobilis Ut possimus [effugere] Sponsi tui Christi, Quemlibet pudorem
Statim quando corpus est In anima et corpore, Capite decollatura, Ut simus securi
Tuiic fuit per angelos Post vitae huius terminum Sinai translatum. Ad te transituri.
Orat. ms. Augustanum anni 1469. Clm. Monaeen. 3702. - 1, 5 et fehlt. - 4, 8 te transire. - X.M h dem Akrostichon Araen zu schliefsen, diirfte mau itn Vorstehenden den Schlufs eines langeren Liedes vermuten; aber welchen Liedes ?
140. De sancta Katharina.
Ave, virgo, micans rosa, 2. Ave, felix et beata, Katbarina speciosa Ex illustri procreata
Vernansque virtutibus; Priucipum prosapia, Ave, virgo generosa, Per Maxentium detenta Sponsa Christi speciosa, Superasti argumenta
Regnans in caelestibus. Oratorom omnia.
- 115 -
3. Summe lucens, nubens Cbris- 4. Ave, pia decollata, tum, Turbis caelicis translata
Despexisti mundum istum Sinai cacumina, Eiusque immania Praebens olei linimen
Tormenta non formidasti Infirmis aufers dolorem, Et ad fidem tu vocasti Maestis dans solamina.
Corda infidelia.
5. Ave, rosa paradisi, De qua caeli sunt gavisi
Et sanctoram agmina, Quando mortis instat hora, Pro nobis Deum implora
In perenni gloria.
Orat. ins. Tegurinum anni 1470. Clm. Monacen. 20021. A. - Cod. S. Petri Salisburgen. b VIII 1 saec. 15. B. - Cod. S. Petri Salisburgen. a VI 35. saec. 15. C. - 1, 2 Katharina formosa BC. - 1, 3 Vernas quae A. - 3, 3 iuania A. - 5, 5 Deum tunc implora ABC.
141. De sancta Katharina.
1. Ave, virgo Katherina, 7. Superare fac me mundam, Ave, martyr et regina, Ne demergar in profundum, Ave, sponsa Christi vera, Ne me sinas nanfragari Ave, mitis et sincera. In peccatis in hoc mari.
2. Virgo Dei, Deo digna, 8. Virgo Dei, nunc memento, Christo prece me consigna, Quo labore, quo tormento Preces audi peccatoris Regnum Dei meruisti, Et me mnnda intns, foris. Quae sic caelum conscendisti.
3. Preces audi, praesta votum, 9. Potens in conspectu Dei Cor in bono fac immotum Memor esto, precor, mei, Confer mihi cor contritum, Memor esto supplicantis, Rege visum et auditum. Memor esto, quod iu tantis
4. Rege gustum et olfactum, 10. Sum peccatis constitutus, Virgo sancta, rege tactum, Memor esto, quod pollutus Ut in cunctis te regente Faece culpae nimis foedor; Vivam Deo pura meute. Memor esto, quantis laedor
5. 0 beata Katherina, 11. Intus, foris culpae spinis; Babylonis de sentina Fac securum me de minis Mihi tutum da ducatum, Corruentis buius mundi; Plasmatorem fac placatora. luva, virgo, ne obtundi
6. Esto mihi consolatrix, 12. Ictu sinas me draconis Pro me sis interpellatrix, Infernalis Babylonis, Pro me Christum interpella, Sed da locum et solamen Salva mortis a procella. In caelesti lerusalem.
- 116 -
13. Agonista Dei fortis, 15 Laudans lesum voce digna, Esto praesens hora mortis, Per quem mira fiunt signa; Decumbentem fove, leva Mors me duplex non infestet, Et de morte solve saeva, lesus Christus illud praestet
14. Ut te duce, Katherina, 16. Prece tna exoratus, Migrer tecum hinc, regina, Idem pater, idem natus, Et caelesti fruar dono Idem utriusque flamen, lubilando dulci sono, Qui vivit et regnat. Amen.
Orationale ms. Lehninen. anni 1518. Cod. Berolinen IV ° 29. A. - Oratimialr nis. Fram-i-a-an. saec. 15. Cod. Darinstadion. 2772. B. - 2, 2 assigna I! - 2, 4 et ut mundet B. - - 4, 2 Virgo pia B. - 4, 4 saiicta mente B. --6, 4 Ut me -alv.-t a ]irotvlla B. -- 7, 3 Mc non sinas B. - K, 4 caelos B. - 9, 2 Mi.-i-rcn- prt-cor I!. --- 10, '"'> nimis foetor A; Foedus rnlpai- Minle fordor I!. - - 11, 2 Me securuni fac 15. - 11, 3 Et tormentis B. - " 11, 4 Virgu -aiK-ta ne confundi A; obtundi 1!. Statt Str. 14 u. 15 in B:
Ut resurgam novus bomo, Duplex mors ne me infestet, ('ivis in caelesti domo, lesus Cbristus illud praestet.
Vielleicbt ist der betreffende Tert in A eine spaterr Krwi-iterung. - 14, 3 dotno. -- 14, 4 dulci inodo; gegeu den Keim. -- 16, 3 Utriii^|ii< idem I>. - 16, 4 et regnat in ^ai-cula. Amen. A; ot ru^-nat Iiuus. Amc-n. I!. - Mone (III, S. 373) trilt rla- ^ltiche Lied aus tincr Mainzer und einer Btrafsburger Hs. mit.
141 a. De sancta Katharina.
1. Gemma Dei pretiosa, 3. Ora pro me peccatore margarita fulgida, apud regem gloriae,
Sponsa Dei gloriosa, Cuius fulges claritate paradisi viola. ut sol in meridie.
2. Virgo Dei, Katharina, 4. 0 beata, benedicta, prudens et mitissima, dulcis et piissima,
(Jua.e pro Christo detruncata Pulsa prece indefessa aula regnas caelica. Christi pia viscera,
5. Ut rae salvet et gubernet sua semper gratia, Ut post huius vitae cursum dncat ad caelestia.
Orationale ms. Carth. Erphesfurten. saec. 15. Cod. Rossian. VIII 56. A. - Aus einer Mainzer Hs. des 15. Jahrh. bei Moue (III, S. 374). B. - 1, 3 Speciosa Dei A. -- 1, 4 paradisi ianua B. - 2, 1 Virgo martyr Katharina B. - 2, 4 in aula A. - - 3, 3 Cuius claritas fulget A. - - 4, 1 et benedicta A. - 4, 2 pia A. - - 4, 4 pia Christi B. - Als Abschlufs ist angehangt in B: Ubi tecum, virgo sancta, gaudeam in saecula; in A: Ubi tecum, virgo sancta Katharina, gaudet in saeculorum saecula. Amen.
- 117 -
142. De sancta Katharina.
1. Ad laudem tni nominis 8. Nam non insipientiam Et Katharinae virginis Huius mundi scientiam
Assis huic principio, Suumve tingens studium, Ut digna loqui valeam Ilunc scire solum asserit, Et loqui tibi placeam, Qui solus cuncta noverit
lesu, nostra redemptio. Primo dierum omnium.
2. Decora nimis facie, 9. In tantum aatem profuit
Vocata gemma Graeciae Scientia, qua floruit, Et inspirata caelitus Conclusis ut rhetoribus,
Est, quam laudare cupio, Doctores qui gentilium
Sed spirans huic initio Erant, passis martyrium Exsultet caelum lau-
Veni,creatorspiritus. di b u s.
3. Regnante dudum impio 10. His adplicatis ignibus Sub iudice Maxentio Non adustis corporibus
Perpessa est martyrium Pro fide Christi nominis Haec virgo tibi dedita Dat mori mirabiliter Et ope tua praedita, Et vivere feliciter
Christe, redemptor Consors paterni lu- omnium. mini s.
4. Exorta natalitiis 11. Cum esset in ergastulo, Non infiuiis, sed regiis, Cuiusvis adminiculo
Ut Costi regis filia, Ise potiretur penitus, Regi se dedit omnium, Pro eonfortunda virgine Qui conferat in praemium De caeli venit culmine
Beata nobis gaud ia. A patre unigcnitus. 12. Agnosce, inquit, tilia,
5. Dum patris in palatio Pro quo pati supplicia Sederet, congregatio Non defers carni propriao,
Fit generalis populi, Age tiducialiter, Ut libaretur idolis
Tecum ero perenniter Ab his, non tuis incolis, Splendor paternae
lesu, salvator saeculi. gloriae. 6. Quod Katharina audiens 13. Completoque certamine
Surrexit locum adiens Hoc mox pro meo nomine Et obstans constantissime Eris, quo nox non nubilat,
Cultum talem redarguit Sed dies fulget celebris, Teque colendum astruit, Et semper sine tenebris
CaeliDeus sanctissime. Auroralucis rutilat.
7. Imbuta liberalibus 14. Regina cum Porphyrio Ita florebat artibus Eius freta colloquio
Adhuc aetate tenera, Sic adquievit virgini, Quod licuit advertere Ut et ipsa relinqueret In ea relucescere Deos vanos et fieret
AeternaCliristimun era. Iste coufessor Domi ni.
- 118 -
15. Insanit prae angnstia Ut te laudantes iugiter Maxentius, saspiria [Nos] praemiet snblimiter
Trahens et cordis gemitum Summi largitor praemii. Ex eo, quod Porpbyrius 22. Hoc enim donum adnuit, Cum ducentis fit socius, Tibi dum vox intonuit
Deus, tuorummilitum. Ab arce lapsa supera, Rex Cbriste, colunt, praedi-
16. Rotarum moles igitur cant, Terribilis erigitur Adorant et magnificant
Pro discerpenda virgine, Qu em terra pontus Sed positam in medio a e t h e r a. Salvas ab hoc [exitio],
Salvator mundi,Do- 23. Age proinde, domina, mine. Ut nostra scripta nomina
[Sint] in libro viventium, 17. Interea disrumpitur Ubi perennis gloria
Haec moles et conteritur [Et] oranibus est orania Inde pars turbae pessimae, Deus, creator omnium.
Cumque vindicta cernitur, 24. Nec procul absis, quaesumus, Haec pars ad te convertitur, Te invocantes assumus
Aeterne rex altissime. Nos peccatores quotiens,
18. Rex nequam iram concipit, Descenderit pro talibus
Caput aufferri praecipit Cura de supernis sedibus
Demumque regis filiae, Verbum supernum
Quam collocat in Sinai prodiens. Per angelos Adonai, 25. Quinimmo carnem induit
MagnaeDeuspotentiae. Et in ea sustinuit Mortalis et corporeus
19. Praetereundum etiam Mortis amaritndinem Non est, quod lactis copiam Sicque redemit [homiuem]
Spiculatoris rabies Plasmator hominis Effudit, dum occubnit, Deus. Ita nam tibi placuit, 26. Ecce, quam carum habuit
C h r i s t e, q u i 1 n x e s e t Ipsnra, pro quo succubuit di es.
Vita mortis sententiae,
20. Superna providentia En, pro eo, [quern] condidit, Quibusdam specialia In raortem semet tradidit
Sanctis dat signamunerurn, SummaeDeusclemen- En, ista privilegia, tiae. Quae sunt ex tua gratia, 27. Hoc te felicera moveat,
Conditor alme side- Ut per te [ei] placeat rum. Cnrsus nostrae militiae,
Quo demum iuncti coetui 21. 0 Katharina, regia Sanctorum eius vultui
Virgo, nos tuos expia Hymnum canamus A livione vitii, glor iae.
- 119 -
28. Tu felix es, nos miseri, 29. Nos qoidem recognoscimus, Tu sancta, nos ex veteri Quod nimium peccavimus
Fraude fcfellit proditor, Et indigemus venia, Sed tuam ad instantiam Sed tuis interventibus
Nostram iuvat miseriam Detur te diligentibus Telluris ingens con- Aeterna caeli gloria.
ditor.
30. Ad quam caelestera gloriam Post vitam transitoriam,
Qui te laudamus Doininum, Duc nos expertes criminis Huins obtentu virginis,
lesu, coroua virginum.
Cod. Londinen. Reg. 7 A VI. saec. U/IB. - 2, 4 Et quam. - 2, 5 Sed spirans adhuc initio. - 4, 5 conferret. - 6, 5 eolens. - 11, 2 adminisculu. - 13, il quo vox non iubilat.
143. De sancta Katharina.
1. 0 Katharina nobilis, 7. Cum pudoris lilio Virgo gloriosa Fuisti famulata
Martyr et iramobilis, Sponso tuo supplice, Florens velut rosa. Cui eras grata.
2. Costi regis filia 8. Hoc idem cum senserat Fuisti procreata, Maxeutius praeceptor,
Sed divina gratia Ad eum te vocaverat Salubriter renata. Perversae legis lector.
3. Aetate iuvenili 9. Mox cum te cognoverat Christicola foisti, Vernam esse Cliristi,
Ingenio subtili Te carcere recluserat Frequenter studuisti. Sicque permansisti,
4. Corpus tuum nobile 10. Donec a tortoribus Deo obtulisti, Educi te mandavit
Donum ineffabile Ac legis perversoribus Te ipsi tradidisti. Te examinavit.
5. Castitatis annulo 11. Sed virgo constantissima Te Christus subarrbavit, Omnes superasti
Qui te amoris vinculo Omniumque doctissima Dulciter amavit. Eos profanasti.
6. Sponsa sponso iungitur, 12. Fidem sponsi incliti Fovens mente pia, Ferventer praedicando
Neutrum quoque fallitur Iniquique Maxentii Hic a recta via. Deos blasphemando
- 120 -
13. Eius nuptam perfidam 24. Pie flectens genua Ad Denm convertisti Christum exorasti
Atque tnrbam maximam Emittensque suspiria Sequentem legera Christi, Spiritam commendasti.
14. Porphyrium, familias 25. Lictor fert gladJum, Christum profitentes Sed virgo genuflexa,
Multasque plebeculas Ictum duxit validnm, Sibi adhaerentes. Ab angelis est araplexa.
15. Maxentins com sensiit 26. Duceris ad nuptias Tanta te fecisse, Ingenti cura honore,
Animo tristi doluit, Ad paradisi portas Se nihil perfecisse. Sponsuli cum decore.
16. Ergastulo te reddidit 27. Corpus tuum digne Custodibus armatis, Mirifice portatur
Te fame mori credidit Sepeliturque benigne, Panibus non adlatis. Ut nobis praesentatnr,
17. Cibisque angelicis 28. In montis pinnaculo Mire pascebaris Sinai vocati,
Gaudiis ac caelicis Nobis pro signaculo Laote laetabaris. Prae cunctis elevati.
18. Imperator impius 29. Passionis tuae gloriam, Credidit te morti datam, Virgo, decantantes
Sed sponsus eximius Per daemonis victoriam Te paravit sibi gratam. Fac nos triumphantes,
19. Videns hoc perfidus 30. Ne redemptoris gratia Te morti condemnavit, A lapsu relevatos
Quam potuit celeriter Temptatoris retia Rotam ordinavit. Reddant condemnatos.
20. Rotam cum perfecerat 31. Literarum studiis Rallis adornatam, Fac nos militari
Te subire voluit Earumque indastriis Deo dedicatam. Te semper imitari,
21. Amore sponsi incliti, 32. Castitatem floridam Virgo, iaflammata, Christo praesentare,
Tormento supplicii Tremendam atque horridam Fuisti praeparata. Poenam evitare.
22. Sed tuam continentiam 33. Ad spon?i tui nuptias Sponsus demonstravit, Valeamus famalari,
Per macbinae sententiam Post huius mnndi tenebras Tortores devastavit. Te dein contemplari,
23. Tandem sponso patuit 34. Huinanas contumelias Nuptias sacrare, Patienter sustentare,
Cum tyranno placuit Ut paradisi portas Te capite trnncare. Dignemur visitare.
- 121 -
35. A vinculis nos protege, 37. Quousque in hoc exsilio Virgo gloriosa, Sumus duraturi,
Ne valeat nos laedere Mariae matris filio Mens opprobriosa. Vivamus sorde puri.
36. Nulla morte celeri 38. Cum instat dies horrida
Permittas nos perire, Ac necis inest hora, Nusquam poenam tartari Virgo, prece florida
Hostiliter subire. Pro nobis implora,
39. Ut nuptiis sponsalibus Valeamus interesse
Atque commensalibus Asscribi stirpis lesse.
Orat. ms. Pollingense saec. 15. Clm. Monaoen. 11917. - G, 1 iugiter. - 6, 4 llic fehlt. - 7, 3 oftenliar verderbt; 1. tuo, supplica? - 9, 1 noverat. - 12, 4 Deos fehlt. - 14, 1 PorpLyrio. -- 16, 4 non alitis. - 25, 1 Lies: adfert gladium? -- 30, 4 Reddat - 33, 4 Te in contemplari. - 36, 3 poenam temeri.
144. De sancta Katharina.
Katharina, o regina, 5. Est in aula paternali Virgo, martyr diceris, Uocta liberalibus
Alexandrinalis civis Cum honore virginali Tu regalis crederis, Cunctis mundi artibus,
Sponsa Christi principalis Arte sumrua raagistrali Digne veneraberis. Sublimata caelitus.
Ab avis et atavis 6. Repertus non est orator Alta stirpe genitis, Huic comparabilis,
Regali, imperiali Aut omnis doctrinae lator Dignitate praeditis, Ei coaequabilis,
Rege Costo, Sabinella, Victus cedit disputator, Orta ab ingenuis. Stat insuperabilis.
3. Tu es filia novella, 7. Intenta sic stndiosis Cella eloquentiae, Fixum tenens animum,
Simplex, clara columbella, Occupatum virtuosis, Stella excellentiae, Mundum spernit lubricum,
Ornans stipem tu agnella, PYuctuose tempus suuni Fiscella clementiae. Expendit ad studium.
Haec puella septenalis 8. Nuptui tandem habilis Optimi ingenii Kegni a baronibus
Omnis artis sericalis Pulsaris, matre rogaris, Gradu magisterii Intendas sponsalibus,
Fit perfecta curialis Ne regnum pateat patris Ens et magni animi. Gladiis bostilibus.
- 122 -
9. Ab liis semel, bis rogata, 16. Generosam Christi matrem Ter quatterqae, plaries, Tua mater adiit,
Multorum regum oblata Natus eius despODsetur Tunc niagna congeries, Suae natae, petiit,
A te indigna putata, Christus eam, baptizari Spreta, ne acciperes. Nisi vellet, respuit.
10. Respaensque fidem Christi 17. Ergo fide christiana Tumens tunc scientia Imbui desiderat
Baptizari noluisti, Et a quodam eremita Luctans eloquentia, Plene docta fuerat,
Matris verba neglexisti Tunc et sacro fonte lota Tnnc expedientia. Christo sic placuerat.
11. Eras tamen nocte una 18. Novo annulo arrhata Cum matre tu dormiens, Amore tunc arserat
Admirandam visionem Et mundanam omnem artem
Utraque conspiciens, Pleno postposuerat, Nam beata virgo mater Sese ad scripturaia sacram
Multos sanctos offerens. Animo transtulerat.
12. Gratiosum inter omnes 19. Egenis res temporales Monet, ut eligeres, Erogare coeperat
Omues a te refutati Et in regno sui patris Sunt tamquam degeneres, Vice-domnum linquerat,
Es a matre increpata, Urbem ad Alexandriuam Cur ita desiperes? Cum matre perrexerat.
13. lesnm Christum, suum natnm, 20. Regni matris pars haec erat Yirgo mater obtulit, Et quieti congrua,
Sponsum venim destinatum Sed in brevi est defuncta, Ipsum tibi protulit, Eius mater cmlula,
Sed hunc prorsus praesentatum Hinc clientum turbam magnam Tua mens non respuit. Rexit Dei famula.
14. Nam allecta ex inspecta 21. Onmia houesta. recta Eius pulchritudine, Coepit tunc disponere,
Vita, raoribus, virtute, Virtuosis. fructuosis Forma, fortitudine, Ferventer insistere,
Scientia ac aetate, Nec sacraram scripturarum Status magnitudine. Studium relinquere.
15. Ad babendum corde toto 22. Sed cum die quadam rite Hunc et nullum alium, Audisset per nuntium.
Eum cernis celsiorem Quod in templo idolorum In natis mortalium, Grande sacrificium
Matri suadens omni voto, Per pessimum idolatram Eius quaerat animum. Fieret Maxentium,
- 123 -
23. Accensa fervore zeli 30. Advenirent sapieutes, Ad tyrannuin abiit, Famosi scientia,
Tnter brutorum caesorum Gloriantes ut pomposi Strages illum adiit, Omni eloquentia,
Absque Ave condecenti Universosque spernentes Vehementer arguit. Stulta, extollentia.
24. Virgo ait: Tibi Salve 31. Reducta est ad conflictum Congruenter fieret, Docta Christi famula,
Si honestas tui status Confitetur verum Deum
Perfecte cognosceret, Christum voce sedula, Ut vel spreta creatura Obmutescunt quinquaginta,
Creatorem coleret. Fiunt corda tremula.
25. Ipse solus Deus verus, 32. Tandem credunt et affirmant Cui honor, gloria, Christum Dei tilium,
Fide, spe et caritate Deos falsos detestantur Habitat in aniraa, Nec timent supplicium;
Dii sunt autem idolorum Indignatur et minatur Pessima daeraonia, His hostis incendium.
26. Regem regum inhonorant 33. Ignis ergo copiosus Summam per superbiam, Praeparatur ocius,
Homines sic inducentes In quem draco furiosus Dei ad iniuriam, Hos niittit velocius,
Ut deceptos et abiectos Sic cremati, coronati Trahant ad miseriam. Regnant gloriosius.
27. Generosam imperator 34. Repromittit post haec Caesar Puellam respiciens Virgini magnalia,
Gratiosa eius verba Post reginam ut sit ipsa Audivit impatiens Secunda, non alia,
Et e contra replicavit Totum regnum gubernare, Multa ut insipiens. Haec et multa talia.
28. Omni dolo hic versutus 35. Sponsa Christi universa Plenus fraude simulat, Contempsit ut vacua
Ad regalem secum aulam Nec curavit de honore, Ire hanc insinuat Nec de vana statua,
Donis magnis munerandam, Sed derisit promittentem Si deos non respuat. Atque verba fatua.
29. Manet autem virgo sacra 36. Porro spretus imperator Arta sub custodia, Coepit in hanc furere
Donec ab extremis terrae Ac ministris statim iubet
Viri magna copia, Vestibus exuere, Idolorum defensores Lacerare corpus eius
Magna zelotypia Scorpionum verbere.
- 124 -
37. Omnia tormenta minans 44. Statim autein sic adducta Clausit iu ergastulo, Erectis luminibus
Ter qaaternis hanc diebus Deum orat, destruatnr Absque cibo, poculo Supernis fulminibus,
Cruciandam, macerandam, Nullam tuuien laesionem Abit ipse clanculo. Agat in hominibus.
38. Non remansit locus iste 45. Tunc virtute vehemcnti Absqne claro lumine Machina dissolvitur
Neque carens angelorum Et confracta super gentes Dulci consolamine, Impetu dispergitur,
Sed refecta caeli cibo Turba quadriges millena Est et medicamine. Hominum occiditur.
39. Sed et a regina visa 46. Ista videns imperatrix Est et a Porpbyrio, Prosilit in medium
Quibus nmlta de futuro Reprobando sui viri Praedixit martyrio, Impium iudicium,
Quos instructos Christi fide Cernens hanc fidelem factain, Dimisit cum gaudio. Damnat ad supplicium.
40. Ab extremis regionis 47. GUadio percnssa ergo Caesar tunc revertitur Migravit ad Dominum,
Ac pro tribunali sedens, Tumulata cum honore Virgo nunc adducitur; Fuit per Porphyrium,
Pulchriorem ipsam cernens, De quo facto diffamatus Valde binc concutitur. Se dat ad martyrium.
41. Christi testem tunc inquirit, 48. Laetus bic electus miles, Quid deliberaverit, Prudens, dives, strenuus,
Unum certe e duobus Inter milites dueentos
Dicat, quod elegeiit, Primus et praecipuus, Tura si non obtulerit, Coram rege profitetur,
Sciat, quod perierit. sit Christi famulus.
42. Respondens tyranno virgo 49. Onmes tunc commilitones Voce ait libera: Ad tidem convertcrat,
Neque verba blanda curo Quibus et aeterna regna Nec tormenta aspera, Consequi promiserat,
Mori nunc amore Christi Hos hinc omnes Caesar simul Res est mihi prospera. Gladiari iusserat.
43. Ipse leo frendens ore 50. Rursus infernalis leo Extra se tunc rapitur, Yirginem interrogat,
Atque horrenda rotarum Haec constanter ante dictam Machina construitur, Voceiu veram iterat,
Ut per eam discerpatur, In eani tunc niortis legem Christi martyr ducitur. Imperator fulminat.
- 125 -
51. Ista sic damnata raorti 58. DnmhaecverbaChristimartyr Extra urbem ducitur, Pia mente dixerat,
Turba magna mulierum De sublimi nube caeli Ei tunc compatitur, Vox ad eam venerat:
Haec earum vanos fletus Veni nunc, electa mea, Prohibere nitilur. Te caelum desiderat;
52. Orandi tunc petit dari 59. Omnes sancti, sponsa mea, Virgo sibi spatium Chorusque virgineus
Oculisqne elevatis Te exspectant in chorea Orat patrem luminum, Cantantes serenius,
Gratias devote agens Rubra stola ac nivea Clamat sic ad Doininuin; Ornent te amoenius.
53. Salus, honor, gloria sit 60. Menlibus illi cerauis Tibi, o altissime, Qui te invocaverint,
Quod me ad agonis finem Passionem quoque tuam Ducis dignatisssime, Hic qui celebraverint,
Corpus tibi spiritumque Sciant, quod optata vota Reddo fidentissime. Per te reportaverint.
54. Ad choreas virginales, 61. In bac voce consolata Da, ut iam perveniam, Virgo martyr plurimum,
Mala, rosas triumphales Collum lacteum sub spata Tibi, Christe, colligara, Tendens orat Dominum ;
Aspectus tuos solares Sic regina decollata Nunc et semper videam. Consummat martyrium.
55. Oro, Dens, corde toto 62. Nam statim de gleba sacra Pro me diligentibus, Lac fluxit pro sanguine,
Passionem pleno voto Sicca terra sic rigata Meam recolentibus Fit fecunda germine,
Atque spiritu devoto Fructum ferens non arata Mihi congaudentibus, Multa plenitudine.
56. Rogo, Christe lesn bone, 63. Virtus adest supernalis Pro taa clementia, Magna multitudine,
Quisquis suo in agone Caput, massa virginalis Sua indigentia Transfertur cum lumine,
Mea orat passione, Pape, niontis caelicalis Defer indulgentiam. Sepelitur culmine.
57. A fame, infirmitate, 64. Monumentum virgineum Ab omni molestia, Angelorum opere
A clade, necessitate, Factum exstat marmoreum, Ab onmi angustia Et de sancto corpore
Liber sit et sanctitate Morbi sanat aculeum
Conscendat caelestia. Flueiis sacrum oleum.
- 126 -
65. Porro sacro hoc unguento 69. 0 beata Katharina. Fiunt laudabilia. Dei patris natula.
Membra hoc medicamento 0 amabilis regina, Sanantur debilia, Nati Dei sponsala.
Fidei ex fundamento 0 columba amantina, Fiunt mirabilia. Spiritus tu cellula.
66. Rursns passa est beata 70. Bene Cbristos te dotavit. Anno triceutesimo Qui fructu centesimo
Sexto Cbristam imitata Te bis terqne exaltavit, Meuic-que Nuveinbrio, Tbrono praeclarissimo
Cuni quo regnat elevata Coronatam sublimavit In sublimi solio. Statu beatissimo.
(.7. (Jmnem artem doctriDalem 71. In hoc facto fine tracto, Virgo ista obtinet, Yirgo amantissima.
Vitam sapientialem Dei ad laudem peracto Haec in summo continet Peto te, sanctisiima.
Gloriamque clericalem Vase luteo confracto Nanc in caelo possidet. Duo me ad laetissima.
68. Xam baec virgo gratio~a 7'2. Sit beatae Trinitati Multa privilegia Decus, salus. gloria.
In se tenet speci " Simplae sit et nnitati Sanctis singularia. Honor. hymDUs. latria,
Ipsi taroen glori Sit aeternae Deitati Sunt et generalia. Amor. laus iu patria.
- retri Salisburgen. b VIII 1 - .. 1">. A. - Cod s. Petri Salis- bur^en. a VI 35 sa.ec. 15. B. - L g Katharinae imp. Argentinae
C. - '-', 1 et ab aviis C. - o. :. Ar..; ' "- 14. 3 virtutibu- C. - 17. o t".i ' - _ -i hostium A. - "4 una statna A. - 60. 2 te nomiDaTerint .A. - ' 7. 5 ctlicalem C. - - 71. 1 finem BC. - Akrostich: .Katberina, regina. _ - i virgo martvr, sponsa Christi trenerosa, ora Dominum pr» nobuu* - Aus t bei ^ehadt-. Geistl. Gedichte vou Xiederrhein >. llf
145. be sancta Katharina.
1. Sertum tibi plectitnr, '1. Non est in te Auri tlo nectitur Nec sunt in illo iacula Flore fronde comitur. Coloris sorditati, Proaa mente promitnr Hoc ergo sertum vividum
Tuae landi consonum. Esornet album lilium i andoris non foedati.
2. Ave, virgo Katharina. 4. ('erne. virgo. quid adpono, Te dotavit vis divina Tuae sanctitatis dono Singulari formae dono, Hoc debetur. nt adverto,
. Grandi castitatis bono, Unde tali iungo serto Te candens decet lilium. Xobile solsequium.
- 127 -
5. Tu verum solem es secuta 13. I Et a mundi labe tuta, Sic flos ille tenet metam
Solis semper ad dietam, Hocpboebodansobsequium.
6. Addo plantas floribus, 14. N Gratis cum odoribus
Hysopura inflecto, Te virens decet hysopus, Quam bouae famae titulus
Odore pavit recto. 15. A
7. Katharina gloriosa, Dispensatrix operosa, Quinquagtmos oratores Tu vicisti, quos honores,
Laurus decet iaclita.
8. Argumentis quos vicisti, 16. Sambucinos virginali Hos ad Christum convertisti, Flores addimus crinali, Gaude semper et laetare, Hic in petris saepe crescit Infideles quae beare Atque terrae pastum nescit
Virtute nosti caelica. In fundo virens arido.
9. Tantae sapientiae 17. Uirgo, gaude, carceraris, Victricique scientiae Pastu humano privaris,
Est gloria promissa; Duodenisque diebus Hinc est, quod serto florido, Nullus tibi fulsit phoebus Nunquam futuro torrido Duro sub ergastulo.
Laurus est immissa.
18. Sed non sic, virgo, vinceris, 10. Bis almis, virgo, floribus Affatu Cbristi frueris,
Tam magnisque decoribus Qui te confortavit, Flos agri mitis iungitur, Qui te constantem reddidit, Humilitas exprimitur, In atro lucem edidit,
Tantae decns gratiae. Te duki verbo pavit. 11. Ex claris tu parentibus
19. C Divitiis decentibus
Prolata nihil extimas
Vanas gazae copias, Summae nitens gloriae.
12. Regis dona renuis Mnndique bona fragilis 20. Indo, virgo, violam,
Prae Christi caritate, Tuae laudis servulam, Hiuc agri flos hurailis Hanc viator saepe legit, Adponitur prae caeteris Remoratur, dum hanc fregit,
Spreta vanitate. Curas linquens arduas.
- 128 -
21. P 28. I
29. Necto folia cedrina, Per haec patet vis divina,
22. Ecce, rutam nunc adfingo, Qua tuQtn corpus, Katharina, Quam ad praesens sertum Collocatur monte Sina
cingo, Superna per obsequia. Ruta gcnus viperinum Fugat atque serpentinum 30. Alta cedrus dicitur
Velut pulsum turbini. Et ob hoc inicitur Virginali serto,
23. Hoc te signat, quod mansisti Nam ad montem tollitur, Ope custodita Christi Ab angelis conducitur Tunc, poenalis quando rota lussu Dei certo. Fuit a te versa tota
31. Laetare semper et gaude, Gentili nocens agmini. Virgo felix, digna laude, Pace fruens sempiterna,
24. 0 Vita semper et aeterna luncta Dei filio.
32. Et in terris honoraris Miris satis atque raris Dei donis fecundaris, Illic gaudes et laetaris
25. Componuntur serto rosae, In virginum consortio.
(,|uuc designant pretiosae 33. A liquore fluido, Tuae mortis gloriosae (^ui corpore virgineo Memoranti gratiose Modo manat miro,
Felix hoc mysterinm. Aeternam pacem denotans Oliva praestat remicans
26. Cruorem notat rubicunda, In tui serti gyro. Alba rosa laetabnnda
34. Mille modi flosculorum Lac post ensem fusum notat, Hac te dote Christus dotat Denotantes gaudiorum
Tuorum multiformitatem Pudoris ad indicium. Aeternamque felicitatem
lunguntur huic circulo. 27. Recte gaudes bravio
Munerata caelico 35. Ergo, virgo. iam complexum Martyrio completo, Et devota mente nexum
Rosarum nunc fasciculus Sertum uon materiale, Sit nostri serti titulus Sed ex animo mentale,
Decore multum laeto. Pia, clemens, suscipe.
- 129 -
36. Nostras preces accipe, Affectum mentis recipe
Pro plena factione, Te diligentes dilige, Conforta, iuva, dirige
Mortis in agone.
Cod. S. Petri Salisburgen. b II 38. saeo. 15. -- 1, 2 Quos auri. -- 17, 2 tu privaris. - 20, 1 Inde. - 20, 2 laudi. - Aufschrift: Sertum seu crinale beatae Katherinae, virginis et martyris alinae; Akrostich: Sancta Katherina, suscipe hoc crinale. Amen. Dasselbe zeigt die Liicken des Textes an. - Je 3 Stroph en gehoren metrisch zusammen; jede dritte ist eine Art Abgesang.
146. De sancto Laurentio.
1. Sublimato laureato 3. 0 nriranda, praedicanda Laus sit nunc Laurentio, Caecorum sanatio,
Hoste strato qui stellato Quos per crucis signum lucis Caeli gaadet solio. Insignivit radio.
2. Blandiraentis vel tormentis 4. Martyr pie, me Mariae Nec cedit hic Decio, Commendato filio,
Nec plumbatis caesus cratis Prece fusa me excusa Uritur incendio. Quem accusat actio.
Cod. Londinen. Arundel 201. saec. 13. - 1, 2 Laudibus Laurentio.
147. De sancto Laurentio.
1. 0 Laurenti, martyr Christi, Quo saeve interrogaris, Tu sitisti, occurristi [Fustigaris, laniaris,] Et bibisti, ut cupisti, Cruentaris cura plumbatis Dirum haustum, holocaustum Laminisque inflammatis Factus totus, sic fis notus Tuis costis applicatis, Toti mundo, cum iucundo Tandem perfers dirae cratis
Praeconio laudabilis. Super ignem exaraina.
Sixtus dixit ut propheta: 3. Heu, heu, vivus ubi discis, Tibi restat maior meta
Quomodo necatus piscis Pugnae gloriosioris, Perassatur, denigratur, Quod est viri fortioris; Perforatur, eliquatur Fili mere, noli flere, Per nirais ardentes stillas, Ecce, vere me sequere Quae urunt tangentes illas,
Post triduum spectabilis. Et cuncta laete pateris. 2. Prudens dator thesaurorum, Ais namque sensu sano
Quaeris turbas egenorum, Ipsis, Decio profano, Lavas pedes osculando, ludici Valeriano Ore blando consolando Coetuique borum vano, Caecisque per signum cracis Ut gyrarent et vorarent, Pie reddis visum lucis, Ventres suos satiarent
Post tractus ad certamina. Ex parte cocti lateris. Blnme, Pia Dictamiua. VI. 9
- 130 -
4. 0 Laurenti te colenti, Marlyr bone, mi patrone, Servienti, nunc consenti, Tua cratis ardens satis Fac sic mecura, ut cor tecnm Me defendat et accendat Jllustrctur, speculetur Dci igne tam benigne, Solum meum verum Deum Ut devictis flammis fictis
Fide pura sine cura Sim immnnis sic a prunis L»e ietis luundialibus. Tremendis gehennalibus.
5. Et duc me post vitae cursum Ante vultum Dei sursum, Quo tecam per iubilamen Dcum laudera semper. Amen.
()rat. ms. Campeiise anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. - 2, 13 prae- fers. - - 4, 5 Solum verum meum. -- Aus anderer Quelle und ohne den Schlufs Anal. XXIX, Nr. 299.
148. De sancto Leonhardo.
Salve, pater pietatis, Leonharde, desolatis
Singulis refugium, Febre, morbo fatigatis Et in partu cruciatis
Celere praesidium, Vinctis et incarceratis, Mente rapta consternatis
Singulare gaudium. Tu, qni tot iam caritatis Servis confers dona gratis,
Sis nobis solacium
Deprecando pro peccatis, Ut ad sanctae trinitatis
Ducamur palatium.
Orat. ms. saec. 15. Cod Londinen. Harl. 211.
149. De s. Lnduvico Alamando.
1. Urbs gratnlare nobilis 2. Arelatis villa, gaude, Arelatensis, praesulis Quae diceris digna laude,
Tui nova laetitia, Cum paris reforraatorem Decorata miraculis, Sanctae matris ccclesiae, Gloriosis indiciis Unionis pacificae
Innumeris, prece pia, Possides et amatorem, Cardinalis prosapia Quantam poenam et dolorem
Alamandi Ludovici Pro dictae pacis foedere Insignis et militia Sustinait et laborera,
Paradisi magnifici. Nemo posset exprimere.
- 131 -
Hic laborans in extremis 5. Anno dicto iubilaeo Sacramentum unctionis Migravit de hoc saeculo
Sibi dari complacuit, In die quartae feri.xe Minorum ac in ordinis Septembris decimo sexto, Conventu castri Salamis Certum de hoc me teneo,
Felix eius finis fuit, Quod sit bonae memoriae. Cito corpus ut decuit 0 quantum admirabile
Translatnm in Arelate Narrare sit miracula, A clero plebeque fuit Quae fiunt in Arelate
Susceptum bonorifiee. Per ipsius suffragia.
Non porapose tumulatum, 6. 0 quanto tripudio Sed simpliciter positum Talis vir in saeculo
Altaris dextro latere, Debet venerari, Trophimi sancti meritum Qui regis palatio Tale quod sit depositum Caelornm solacio
Credo per regem gloriae, Fruitur perenni. Qui dat suis sic vivere, Ut laete sociari
Qood post eorum funera Secum sine termino Caeli frnuntnr luraine Possimus ac laetari,
Plebique dant subsidia. Fnndat preces Domino.
Cod. Palat. Vindobonen. 3520. saec. 15. - nProsa de beato Ludovico Alamandi, Cardinali Arelatensi" (f 1426); folgen prosaische Antiphonen und Orationen.
150. De s. Ludovico Alamando.
1. Gaude, praesul sanctitatis, 3. Gaude, doctor veritatis, Inclite Lndovice, Canonicae sophiae
Insignisque civitatis Atque splendor castitatis, Arelatis nomine Zelator iustitiae,
CardiDalis, deitatis Gemma nostra clericalis Praesignite munere. Factus es dignissirae.
2. Gaude, pater, caritatis 4. Gaude, quia lux solaris Fulgens amplitudine Te perfudit gloriae,
Virtutumqne claritatis Ab omnibus veneraris Praepollens mirifice, Miraculorum ordine,
Donis quippe comprobaris Nunc in caelis collocaris Praestante tunc numine. Cum sanctorum agmine.
5. Gande, stella salutaris, Lumen fundens gratiae,
Portus viae tutus maris
Praedicaris benigne, Sic pro nobis deprecaris
lesum, natum Mariae.
Clm. Monacen. 4423 anni 1481. A. - Cod. Palat. Vindobonen. 3520. saec. 15. B. -- 2, 4 Praepollenti AB. - 2, 6 nemine A, neupmine B.
9*
- 132 -
151. De sancta Margareta.
1. Ave, virgo gloriosa, 6. Hinc ego te defleo Ave, rosa [speciosa], Suspensam in eculeo,
Margareta nobilis, Percussam virgis acriter, Ave, plena caritate, A quo caesam deponentes Ave, pollens castitate, Carceri te recludentes,
Columna immobilis. Ibi visibiliter
2. Ave, sponsa salvatoris, 7. Hostis nequam apparebat, Ave, puteus pudoris Devorare te volebat,
Magnus altitudine, Sed crucis auxilio Ave, splendens margarita, Suas minas evasisti, Ave, pia, redimita Cuius caput contrivisti
Mira pulchritudine. Dante Dei filio.
3. Ave, martyr Christi grata, 8. Carceri demum emissa, Ave, summi Dei nata, Vasi aquae es immissa
Regale palatiura, Colligatis manibus, Ave, virgo Deo grata, In quo Deus te servavit Ave, Christi advocata, Et illaesam praesentavit
Ora patrem omnium. Tnis tribunalibus.
4. Cum sis virgo laude digna, 9. Sed praefecto hoc vidente Pia martyr et benigna, Visus est stridere [dente]
Os meum non sufticit In te claram genere, [Tuas laudes] enarrare Decollari te praecepit, Nec dolores explicare, Animam tuam suscepit
Quos tibi tortor intulit. Angelus in aethere.
5. Tamen memor dulci prece, 10. Quare tuum venerandum Quam tu in instanti nece Nomen atque adorandum
Feceras ad Dominum, Rogito summopere, Ut, qui tuae passionis Quatenus me, virgo pura, Memor esset et doloris, Liberes ab omni cura
Sentiret auxilium; Et a cuncto scelere.
11. Ac in mea mortis hora
Assis mibi sine mora Nec me sinas laedere
Potestates damnatorum, Sed in locum beatorum
Me colloca propere.
Orat. ms. Scotorum Vindobonen. 52 d 11. saec. 15. - 8, 2 Vasi autem es. -- 10, 3 Rogito meo in opere. - - 11, 6 collocare. -- Die Hs. ist un- riohtig eingebuiiden und so die Folge der Blatter gestort. - Bei Mone (III, Nr. 1049) aus einer Karlsruher Hs. - Vgl. unten Nr. 155.
- 133 -
152. De sancta Margareta.
1. Gaude, felix Margarita, 4. Gaude, tibi pollicetur, Quod ab aevo sis praescita, Qui te in terris veneretur, Ut in terris stares ita, Quod mala morte non laedetur, Quod aeterna tibi vita Nisi prius procuretur
Praeparatur iugiter. Viatico salvifico. Gaude, quae per crucis signum Ore fulgens Margarita, Hostem vincis praemalignum, Hanc ad cenam nos invita, Ex cuius fauce resilisti, Peremptorie nos cita, Nil doloris tunc sensisti, Post te curramus via trita
Sed triumphans fortiter. Conductu deifico.
2. Gaude, quia superasti 5. Succurre cunctis tu oppressis Mox secundura, quem calcasti Paupertate, cum dives sis, Pede gravi, quod clamavit, Quae recusare quidquam nescis Tibi, pia, revelavit Et ditare bomines scis
Secreta, quae nesciveras. Providens necessaria. Gaude, virgo, et memento, Da, ut tibi corregnemus, Quod tibi datur sub stramento Creatori laudes demus, Olybrii caput, qui tormento Qui sua carne nos cibavit Te necavit trunculento, Pro nobis cunctaque creavit,
Quod totum tu contriveras. Caelura, terra, maria.
3. Gaude, gemma pretiosa, 6. Ductrix gregis tu fuisti, Margareta generosa, Cum nutrici oboedisti Quae per tormenta dolorosa Humiliter oves minando Rubricata stas ut rosa Et per prata spatiando
Tis sponsi coram facie. Floresque colligere, Qui caeli te perfudit rore, Forte tibi pleetens sertum, Dulci confortavit ore, Conternplando sponsumcertum, Suam sponsam miro more, Quem toti mundo praeponebus Quae stetisti in decore Et pura mente disponebas
Non apparente macie. Hunc solum diligere.
7. Ad sponsi ruis tis amplexum, Qui tibi per amoris nexum Coniunctus erat hic in terris, A quo virgo nunc transferris
Laetanter super sidera. Mei per boc tu memento, Ut cibatus sacramento Nullo crimine retento
Post te vadam passu lento Ad aeterna gaudia.
Clm. Monaccn. 8394. saec. 15. - 4,4 procreetur; lies procuretur oder recreetur. - 7, 3 erit hic.
- 134 -
153. De sancta Margareta.
1. 0 Margarita splendida, 10. Stans in mortis articalo Quae castitatis gratia Preces fandens altissimo, Pertulisti immania Ut tuae mortis memores
In corpore supplicia. Vitae fiant participes,
2. Audi preces cum lacrimis, 11. Exaudita a Domino Terge sordes libidinis, Cervicem snbdit gladio, Tuis me mundans meritis Sed consammans martyrinm Cunctis ab immunditiis. Percnssor reddit spiritum.
3. 0 decus Antiochiae, 12. Membra ruunt virginea, Paganoruin progenie Felix recedit anima, Ortus de spinis roseus Velnt colarnba candida Flos, prae cunctispulcherrimus. Regna petens caelestia.
4. Te ad incestum flectere 13. 0 virgo memorabilis, Verbis nequit nec verbere, Sis mihi exorabilis, Duni carnem cruciatibus Omne malum removens, Dilacerat Olybrius. Bona cuncta tribuens.
5. Te orante in carcere 14. 0 viva Christi hostia, Draconis in effigie Margareta sanctissima, Auctor adit libidinis Tua sit mihi passio Tuis se monstrans raeritis. Peccatorum remissio.
6. Ungularum et omnia 15. Tua meae dilectio Poenarum vincis genera Sit animae refectio Mox extinctis lampadibus lugis commemoratio Pcr rorem sancti spiritus. Sit mentis reparatio.
7. Aquae poenalis dolium 16. 0 virgo, sole pulchrior Baptismi facis lavacrum Et omni melle dulcior, Fusa prece ad Dominum, Fac, ut tua memoria Qui solamen est tristium. Sit mibi perpes gloria.
8. Terra trerauit subito 17. Quae perpetravi scelera Tuo stupens martyrio, Et mala, sunt innumera, Columba capat caelica Ab eorum me sarcina Corona cingit aurea. Tua prece exonera,
9. Paganorum plebs maxima 18. Ut post hoc triste saeculum Dei cernens magnalia Insertus choro virginnm Vana sprevit idola Per tna sancta raerita Et credunt quinque milia. Vita fruar perpetua.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Londinen. Harl. 2882. - 14, 3 mihi fehlt 15, 1 O quae meae. - Zu Str. 14-16 vgl. Nr. 131, Vere 95-106.
- 135 -
154. De sancta Margareta.
1. Theodosii filia, 8. De carcere extrahitur, Virgo fragrans ut lilia, De DOVO erucifigitur,
Beata Margareta, Ut aqna de rivulis, Sana sumens consilia, Caeditur et recaeditnr, Christi servans eloqaia, Eculeo saspenditur,
Spiramine repleta. Manat rivus sanguinis.
2. Gentilinm de semine 9. 0 inaudita scelera, Hanc inflaminante ttamine Saeva poena mortifera,
Pnella baptizatur, ludex detestabilis Qaae vincit cum certamine Comburi inssit latera Olybrium, iuvamine Sanctae puellae tenera,
Christi tide firmatnr. Serpens perterribilis.
3. Haec natrici serviebat 10. 0 quam tristis, dolorosa Oves snas et pascebat Stabat plebs et lacrimosa
Virgo cum virginibus, Virgini corapatiens, Quam formosam ut videbat, Non devicta, gaudiosa In amorem tnox ardebat Stabat virgo virtuosa
Infelix Olybrius. Tot tormenta sustinens.
4. Ad praefectum accersitur 11. 0 res mira, quae est ista Et de fide convenitur Pugnans vincens agonista,
Haec fide galeata, Pugillans viriliter? Sed non cedit blandimentis Magni regis est legista Emollitur aut tormentis Stans pro fide decretista
Christi cruce signata. Allegans subtiliter.
5. Virgo sudat in agone 12. Haec draconem superavit Spe mercedis et coronae Saevum hostem et prostravit
Ad mortem oboediens, Trusa in ergastulo, Morte Christnrn imitata, Daemon victus nlulavit, Fide firma roborata, Pecle dextro quem calcavit
Firmo gressn gradiens. Crucis cum signacnlo.
6. Puella comprehenditur, 13. Tunc ense quinque milia In carcere recluditur Cadnnt, sed per auxilia
Non devicta prccibus, Liliosae virginis Flagitiis consumitur, Laeti fulgent cnm gloria Virago cuncta patitur lu paradisi curia
Non cedens tortoribus. Fonte loti sanguinis.
7. Snppliciis conteritur, 14. Haec de novo praesentatur Diris poenis affligitar Ad tyrannum, quam hortatur
Coluraba nobilis, Adorare idola, Sed stabilis efficitur Sed reluctans spoliatur, Et angelo reficitur Saevis poenis cruciatur
Turris in viuculis. Invicta cbristicola.
- 136 -
15. Denudatar, flagellatur, 19. Pbaraonis induratur Dulce corpus verberatur Cor ferocis, inflammatur
Virgis, scorpioDibus, Furoris incendio, Ad os caro concrematur, Et lictorem exhortatur, Trucidatur, laniatur Ut puella moriatur
Ferreis pectinibus. Peracuto gladio.
16. Post in vase collocatur 20. A lictore postnlatur Aqua pleno et ligatur, Et pro suis deprecatur
Sed terra concutitur, Haec orandi spatium, Et tyrannus superatur, Mox de caelis revelatur: Virgo Christi confortatur, Quod petisti, impetratur.
Illaesa egreditur. Vadit ad supplicinm.
17. Virgo Cbristi collaetatur, 21. Fnror ingens debacchatnr, Quod tyrannus expugnatur, Ense caput amputatur
Gaudet victoriosa, Gloriosae virginis, Ad certamen animatur Paradiso collocatur
Et vincendo gratulatur Et pro nobis deprecatur Puella gratiosa. Regem summi numinis.
18. Sicut aurum repurgatur 22. Virgo martyr, tuam genti In fornace, sic probatur Passionem recolenti
Haec virgo gloriosa, Desuper irradia, Multis poenis baec vexatur, Impetrata da petenti, Nunquam tamen violatur Partum laetum parienti
Certatrix generosa. Dona prece praevia.
23. Qui pendes ab ubere Virginis puerperae,
Margaretae precibus Miseris compatere, Fac nos tecum vivere,
lesu, in caelestibus.
Clm. Monacen. (ol. Emmeramen.) 14343. anni 1351. -- 8, 3 ist dem Sinne nach mit 8, 6 zu verbinden.
155. De sancta Margareta.
Ave, virgo nobilis, Valeo edicere, Gloriosa Margareta, Tamen memor tuadulci prece, Quae divinae subolis Quam tu instanti nece Amore repleta Fecisti ad Dominura,
5. Mundum istum respuisti 15. Ut tuae passionis raemores Et torraenta pertulisti Sentirent auxilium, Multa, magna atque raira, Ego te defleo Quae tibi iniqui iudicis ira Suspensam in eculeo, Saeviendo intulit, Percussam virgis acriter
10. Quae, si non, ut sufficit, 20. Et depositam eculeo,
- 137 -
Carceri inclnsam immaniter, Ergo tuum venerandum Ubi visibiliter Nomen atque adorandum Hostis nequam apparebat, 40. Recolens et passionem Qni devorare te volebat, Tibi, sancta virgo, supplico,
25. Sed crucis signaculo Ut in omni meo opere Minas eius evasisti Me serves ab omni scelere
Atqne caput contrivisti. Ac in mea raortis hora Deinde carcere diraissa 45. Assis mihi sine mora In ferventem aqaam esimmissa Nec me sinas laedere
30. Et ardorem non sensisti Potestates daemonum
Per virtatem lesn Christi. Vel eorum versutiam, Sed praefecto haec vidente Sed emissam animam Visus est stridere dente 50. In tuam tntelam In te claram genere; Digneris recipere
35. Decollari te praecepit, Et illuc deducere, Animam tnam suscepit Ubi tecum gaudere Angelus in aethere. Valeat perenniter.
Cod. S. Petri Salisburgen. a VI 35. saec. 15. - - Zu Vers 12 ff. vgl. Nr. 151, Str. 5 ff.
156. De s. Maria Magdalena.
Salve, Magdalena mundo veneranda Maria, Quam Deus ex imo duxit ad alta poli.
Porta salutis, ave, via vitae, spes miserorum, Felix peccatrix, hospita digna Deo,
5. Semita iustitiae, pia consolatio lapsis, Exemplum veniae, lux imitanda reis.
Quae dum maesta pedes lesu lacrimando lavares, Mox animae maculas diluit ipse tuae.
Unguentum capiti devota mente dedisti, 10. Unde repletur adhuc mundus odore bono.
Ore, manu, lacrimis, unguento, mente, capillis Dans holocausta Deo victima tota manes.
Unde resurgentem mernisti prima videre Christum, discipulis gaudia certa ferens.
15. Qui te pro meritis hodie super astra locavit, Hic nobis tecum vivere praestet. Araen.
Cod. Guelfenbyteran. Helmst. 1392. saec. 15.
157. De s. Maria Magdalena.
Salve, dulcis Magdalena, In Pharisaei convivio, Praenobilis et serena, Dolore repleta nimio. Quae amore lesu Christi Ob hoc meruisti audire Peccati sordes horruisti, 10. Verbum pietatis mirae:
5. Devota rigans lacrima Dimissa tibi sunt peccata. Ipsins sancta vestigia Exhinc tota inflammata
- 138 -
Nnnqnam redis ad peccata, Expectans miracnlnm Sed virtute cummulata Doni sancti spiritus,
15. Manes semper copulata Quem misit pater et filius Christo tuo Domino 55. In nnionem congregatis. Tam in vita quam in morte. Meas devota tua tota In sanctarum mnlicrum sorte Dum caret praesentia, Salvatoris passioni Cuius beneficia
20. Toti eias et agoni Cum recolebas sedale, Interesse meruisti 60. Tempas ducebas flebile Et dilectum aspexisti Et suspirans post dilectnm Virgis caedi, palmis trudi, Mundum spernis et supernis Probris, sputis et iiludi, Frueris decentius.
25. Cum iniquis deputari Carnem annis 1u ter denis Atqne spinis coronari, 65. Fame, siti atque poenis Oruci tandem conclavari Dum adfligis incessanter, Atque morte confirmari. Per contiones tunc laetanter Undc vehementer saevit Septenis horis elevaris,
30. Dolor atque planctus crevit, Pura mente satiaris Luctu crucis occupari 70. Visione deifica. Da cor meum salutari Post hoc caelum dum ascendis
Una matre cum beata, Et ad terram sauctam scandis, Nati morte sauciata. Psallit chorus angelorum,
35. 0 Magdalena inclita, Gaudet turba beatorum, Dehinc mane tu venisti, 75. A dilecto salutaris, Salutare corpus Christi Sibi quoque copularis Ut ungaentis perlustrares Per amplexura caritatis Turnbae raaerens et astares. Sociarisque beatis
40. Saevae mortis tunc victorem Angelorum coetibus. Verae vitac et auctorem 80. 0 beata Magdalena, Prae cunctis prima aspexisti, Dulcis, mitis et araoena, Vitam pandens turbae tristi Mei memor esto, pia, Mane prima sabbatbi. Dum consisto in hac via
45. Post hoc caelos ascendentem Vitae huias periturae, Patrisque dexteram petentem 85. Et caelestis ac futurae Regem immortalitatis Vitae donum degustare Cernis oculis beatis. Tecum fac et corregnare Angelornm cum regina, Per cuncta aevi saecula,
50. Multa turba cum divina 0 beata Dei famula. Redis in cenaculum
Cod. S. Petri Salisburgen. b VI 3. saec. 15. - 62 spernens.
158. De sancta Maria Magdalena.
0 piissima peccatrix, 5. Ut te roultis a peccatis Pednm Domini lavatrix, Fons lavaret pietatis. Non de fontibus aquaram, 0 praeclarum Deo templum, Sed de guttis lacrimarum, Paenitentium exemplum,
- 139 -
Qnae beatos pedes Christi 25. Spirantis per nnctionem 10. Sacris crinibus tersisti, Faceret abiectionem.
Ut meretricalis usus Audi me non exprobrantem, A te fieret exclusus Sed te magis exorantem, Tergeretque tnas sordes Per eundem verum Deum Maiius per misericordes. 30. Fac mollescere cor meura,
15. 0 solamen peccatorum, Fac, ut saxum meae mentis Certa spes erroneornm, Fletus adfluat flnentis, Qoae nnguentum pretiosom Ut per lacrimationem Snper regem gloriosum Habeam remissionem In tugnrio leprosi, 35. Atqne bonnm per odorem
20. Lepra mente scabiosi, Perdam criminum foetorem, Sacris manibus fndisti, Ut purgatus a peccatis Neminem erabuisti, lungi merear beatis Ut foetori luae raeutis In sacro regno polorum Bonus odor recumbentis, 40. Per saecula saeculoram.
Orat. ms. Scotorum Vindobonen. 54 h 8. anni 1410. - 23 foetorem. -
Aus einer anderen Quelle in kurzerer Fassung Anal. XV, Nr. 204.
159. De s. Maria Magdalena.
1. 0 dilectrix lesu Christi, 4. Manes sancta pace vadens, Magdalena, qaae flevisti Nnnquam mortaliter cadens, Culpas tnas et lavisti Bona docens, iusta snadens
Pia pedes Domini; Toto vitae tempore; Maculas erubescebas, A daemoniis mundatam Quia Deom ofifendebas, Te laetaris et salvatam Dom te ream cognoscebas, Et gratiae reparatam
Te prosternens bomini. Anima et corpore.
2. Amans multum foris ploras, 5. Gandens Christum imitaris, Corde Christum intus oras Morte fratris conturbaris, Et pedes eias irroras A Domino consolaris
Lacrimis uberrime; Vivo fratre reddito. Regis caput, pedes ungis, Dei verbura audiendo, Te ipsam corde compungis, Ad pedes Cbristi sedendo, Christi gratiam emungis Snmmam partem eligendo
Puniens asperrime. Felix es hoc addito.
3. Inspector mox oculornm 6. Ad crucem Domini stabas, Miseratus est tnornm Cum matre Christi plorabas, Fletuum et peccatorum Sepulcro te sociabas
Dedit indulgentiam; Cnnctis recedentibus; Audis: tibi remittuntur Luges iuxta monumentum, Peccata nec ulciscnntnr, Fers, quod emeras, unguentum, Sed dimissa contegantur Ploras corpus uon inventum
Per Dei clementiam. Cam feminis flentibus.
- 140 -
Nuntiabas surrexisse 9. Hinc salvator te vocavit Christum fratribus, misisse De mundo, quam hic amavit, Gallilaeam, te vidisse Maximinus ministravit
Redemptorem hominum, Sacramenta gratiae; Ascendentem conspexisti Anima tua caelorum Ultra mare transivisti, Regna petit, beatorum Gentes multas convertisti, Regem vides angelorura
Spelnncam ingrederis. Laeta clara facie.
Ibi diu paenitebas, 10. Nos doce peccata flere, Asperam vitam agebas, Commissa semper dolere, Humano cibo carebas, Committenda praecavere
Fame tanc non laederis. Delicti piacula; Omni die septem horis Nobis fletuum da rivum, Es ab angelorum choris Culpae malum ne per clivum De spelunca veeta foris, Nobis paret recidivum,
Sic refecta crederis. Solve retiacula.
11. Esto nobis advocata, Speculum veniae data, Omnis nostra sit laxata
Poena culpae scoria; Sacram per orationem Tuam Dei visionera
Habeamus tentionem
Felices in gloria.
Orat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Berolinen. IV0 29. - - Eigen- tumlich ist das Akrostichon: O Maria Magdal[e]na. lohannes. Letzteres diirfte der Narae des Autors sein. War dies loliannes Betken von Lehnin, der dies Gebetbuch geschrieben? Es beifst namlich am Schlusse der Hs. fol. 331 b:
Corapleto libro sit laus et gloria Christo, Hunc qui scribebat, lohannes nomen babebat.
Dann: ,,Eidem praemium praestet, qui aeternaliter vivit et regnat. Cora- pletus est liber iste in monasterio lennyn anno Domini 1518 sabbato ante primarn doininicam adventus Domini per fratrem lohanneni Betken, sacer- dotem et monachum ibi professura." Entspriiche diese Vermutung der Wirklichkeit, so diirfte Betken Verfasser noch anderer Lieder dieser Handscbrift sein. Leider sind aber weitere ludicien, die eine solche Annahme stiitzen konnten, nicht vorhanden, so dafs es bei Aufwerfung der Frage leider sein Bewenden haben rnufs. -- Wie das Akrosticbon beweist, ist vor 7, 1 eine Halbstrophe ausgefallen.
160. De sancta Maria Magdalena.
Maria, spes veniae, Servum tuum respice pia Magdalena, facie serena,
Quae cum lesu possides Ne post raortem crucier caelorum amoena, gehennali poena.
- 141 -
2. Ad fontem clementiae Sed Dei clementiam aestuans venisti inde collaudando,
Pedesque dominicos Quam benignam niihi fac lacrimis lavisti, pro me supplicando.
Cum devotis osculis
capillis tersisti, 8. Gratia per saecula te fecit famosam
Sicque mdulgentiam culpae meruisti. Nec non peccatoribus
cunctis gratiosam, 3. Regi nunc piissimo Plantans in caelestibus
reconciliata, te clementem rosara, Pcr mnltas es lacrimas Me audire dignum fac
ipsi facta grata, tecum caeli prosam. Fac, ut sordes abluam
9. Deus tuis fletibus cunctaque errata,
Ne me Styx tartareus per potentem manuin Suscitavit Lazarum
glutiat post fata. iain perfecte sanum,
4. Jnvenisti gratiam Fac me, pia, vincere apud redemptorem, hostem veteranum,
Qui tuura gratissime Qui, heu, multipliciter curavit languorem, cor seduxit vanum.
Me foedum concilia
sibi peccatorem 10. Ad te, benignissima, Tuumque, piissiraa, recurro peccator,
fove servitorem. Intercede supplicans pro me, ut salvator
5. Angelorum dominus Mea purget scelera, te iustificavit, suus ut araator
Cum te a reatibus lugiter permaneam gratiose lavit, tuusque laudator.
Meque scelus multiplex, proh dolor, prostravit, 11. Lacrimarum gemitum
Pei- te lesus erigat Mihi impetrare
cum beato David. Digneris, mitissima, ut nunc deplorare
6. Memor sis, qnod fueris Mea possim crimina famosa peccatrix, teque sic amare,
Nunc vero peccantium Ut dignetur lesus me clemens mediatrix, tecum coronare.
Mihi sis propitia, dulcis miseratrix, 12. Eia, beatissima,
Meae quoque animae miserere mei,
iugis consolatrix. Mea fer suspiria ante thronum Dei,
7. Acta tua pristina Fac, ut iungi merear nunc rememorando eius faciei
Ipsa, mater, replico Tuaeque consocier non improperando, sanctae requiei.
- 142 -
13. Xunc ergo, sanctissima, 14. Amen dico rogans te pensa, quid fuisti, lesu dilectricera,
Quam Dei clementia Meam, quaeso, animam tunc indiguisti, praevaricatricem
Tu misericordiam Tois fac precatibus nobis placa Christi, hostium victricem
Sicut eam fieri Et aeternis sedibus tibi voluisti. tecum assistricem.
Orat. ms. Sigismundi Span de Bernstein anni 1477. Cod. Pragen. XIII II 3 A. -- Orat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Beroliuen. IV° 29. B. - Orat. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacen. 20001. C. - - 1, 5 Me servum tuum B. - 1, 7 perimar 13. - 2,7 Et sic B. - 3, 2 nunc fehlt B. - 3, 2 tunc reconciliata. - 3, 6 cunctaque peccata B. - 3, 7 u. f. Ne mea pauper anima fiat condemnata B. - 4, 7 Tuum, sancta refove B. - 4, 8 Maria servitorem B. - - 5, 8 et per beatum David B. - 7, 1 Acta praecederitia B. -- 7, 2 tua memorando B. - 7, 3 Tua, mater, recolo B. -- 7, 5 Fidei constantiam B. - 7, 6 in te B; collocando A. - 7, 7 Hanc mihi statim impetra B. - 9, 7 Quem heu A. - 10, 3 Te petens ut flagites B. -- 10, 5 JVleam salvet animam B. - - 11, 4 ut nunc contemplare B. - 11, 5 scelera B. - 11, 7 Ut dignetur Dominus B. - 11, 8 me tecum B. - 12, 2 recordare mei B. - 12, 5 Fac, quod B. - 12, 6 ipsius B. - 13, 1 sacratissima B. -- 13, 2 quod B. - 14, 1 dico rogitans. - 14, 3 Meam foedam animam B.
161. De s. Maria Magdalena.
1. Gaude, felix Magdalena, 4. Istae laudes Magdalenae Crucifixi zelo plena, Quasi dulces cantilenae Kos perducas ad amoena Sint suaves et amoenae
Paradisi gaudia; Cordibus fidelium; Dona nobis cor amarum, Magdalenae cor ardebat, Fac repletum lacrimarum, Suspirabat et gemebat Sit lamentum nobis carum, Nec quiescere valebat
Planctus sit laetitia. Plorans Dei filiurn.
2. Magdalena, nos plorare 5. Propter magnam vim amoris Fac, nos tecum supplicare, Plena maximi doloris Crucifixum fac aniare Aestuabat intus, foris
Cordis desiderio; Voce lamentabili; Magdalena, nos tuere, Stabat iuxta monumentum, Affectantes tecum flere Eins cor erat iutentum Fac, ardere et languere Circa planctum et lamentum
Amoris incendio. Corde miserabili.
3. Magdalena, quae fuisti 6. 0 quam felix tu fuisti, Sic amica lesu Christi, Lacrimando quae lavisti Fac nos flere, quae flevisti, Christi pedes et terristi
Sit in fletu gaudiutn; Tuis sacris crinibus; Quod audisti, fac audire, 0 discipula beata, Quod sensisti, fac sentire, Quae fuisti Deo grata, Fac cor nostrum introire Christi pedes osculata
Lugubre suspirium. Tuis UDgens manibus.
- 143 -
0 exemplar pacnitentis, 8. Magdalena, mala delc, In qua fuit ardor mentis, Tui planctus Fint medelae Quae gaudebas in lamentis Semper nobis, sint tutelae
Anxia doloribus, Contra carnis vitia; Magdalena, raanda zelum, Magdalena, dele mala, . Quem habebas sic anhelum, Nos tua salva sub ala, Quod perducat nos in caelum Esto via, dux et scala
Tuis semper precibus. Nobis ad caelestia.
Cod. S. Petri Salisburgen. a III 10. saec. 15. A. - Orat. ms. Scotorura Vindobonen. 54 h 8 saec. 15. B. - - 1, 8 Planctus et laetitia B. - 4, 4 fidelibus B. - 6, 2 tersisti A. - 6, 3 lavisti A. - 7, 5 manda Deum B. - 7, 6 Nam ptacatum habes eum B. - - 7, 7 fehlt B; spiitere Hand hat er- gauzt: Cartiis et compcsce bellum. - 8, 3 fehlt A. - In B scbliefst sich an dies Lied unmittelbar an: O piissima peccatrix; s. Nr. 158.
162. De s. Maria Magdalena.
Felix, quae caeli solio 5. 0 benigna, laude digna, Regnas cum Dei filio, Magdalena, lux serena,
Sponsa Christi beata, Mortuum vivitica, Ad te, mater. confugio, Per aroorem lesu Christi, Me suscipe, refagio Cuius pedes tu lavisti,
Excelso sublimata. Me sibi iustitica.
2. 0 Magdalena domina, 6. Lux solaris, o Maria, Mea sume precamina, Stella maris, raater pia,
Matrona pietatis, Misero corapatere, Per te, beata femina, Caeli tbrono sublimaris, Tergantur mea crimina, Quae cum Christo gloriaris,
Lucerna sanctitatis. Noli me deserere.
3. Manum indigno porrige, 7. luva, mater, me dolentem Me peccatorem erige, Pro commissis et petentem
Surami regis filia, Surami patris gratiam, Actus et vitam corrige, Ut me solvat a peccatis Me rederaptori dirige Fons totius bonitatis
Fragrans velut lilia. Et mihi det gloriam.
4. A tormentis crucis poenae 8. Mater sancta, gemma cara, Me conserva Magdalenae, Ne me trabat mors amara,
lesu, sanctis precibus, Pium fer auxilium, Me sub tua manu tene, Immolatum crucis ara, Ne involvant me catenae Ut me ponat luce clara,
Hostis cruciatibus. Ora, post exsilium.
- 144 -
9. Mater, ora et implora, 13. Qui de Maria virgine Quem extrema mortis hora Caraem pro nostro crimine,
Cmcis in patibulo Rex omniura creator, Verberatum, vulneratnm, Dignatus es assumere, Flagellatum, cruciatum Mala velis dissolvere,
Sic pro suo populo Supernae vitae dator. Et videbas et dolebas, Et lugebas et gemebas 14. Mundi salvator Domine,
Astans vultu quaerulo. Qui pretioso sanguine 10. Ora reginam virginum, De caelo descendisti
Quae nulli claudit hominum Peccatores redimere, Gremium pietatis, Digneris mihi parcere,
Ut interpellet filium, Qui mortem pertulisti. Qui salus est humilium,
Ne damner pro peccatis. 15. Per illa salutifera, 11. Per te cives angelici Quae te portarant, viscera,
Cum ierarchia triplici Precor, tili virginis, Orent nnigenitum, Et per materna ubera,
Simul sanctorum cnnei Quae snxisti fructifera, Et conventus virginei, Laxa pondus criminis.
Ut me salvet perditum. 12. Per te caeli militia 16. lesu, misericordiae
Mihi fiat propitia, Fons et largitor gratiae, Maria Magdalena, Rex summae bonitatis,
Qui tot cominisi vitia, Per Magdalenae merita Me, Dei plena gratia, Mea diraitte debita,
luva prece serena. Qui regna das beatis.
Clm. Monacen. (ol. Emmeramen.) 14343 anni 1351. - nSequentia de s. Maria Magdalena", was irrtumlich ist, wenn Sequenz im liturgischen Ver- staude genommen wird.
163. De s. Maria Magdalena.
1. Ave, dulcis Magdalena, 3. Ave, testis crucis Christi, Peccatorum spes araoena, lesum cernens mente tristi
Lumen paenitentium; Mortis pati taedia; Ave, salutaris vena, Ave, digna quae tuisti Rore caeli vere plena, Prima resurgentis Christi
Rigans vitam gentium. Mundo ferre gaudia.
2. Ave, hospes gratiosa, 4. Ave, digne veneranda, Quam elegit generosa Quam laudavit adoranda
Proles cum discipulis; Dei sapientia; Ave, victrix gloriosa Ave, cunctis admiranda, Summi regis ac famosa (Juae ter denis annis blanda
Memoranda saeculis. Hausisti caelestia.
- 145 -
5. Ave, dulcis melodia, luncta sponso propter pia
Amoris obsequia, Memor esto mente pia Nunc tuorum, o Maria,
Plena caeli gratia. Orat. ms. Thosanum saec. 15. Cod. Bruxellen. 4948.
164. De s. Maria Magdalena.
0 Maria Magdalena, Obsecro, sis memor mei Quae quondam fuisti plena Et sicut, domina mea, Criminibus universis, 40. Ego reus et tu rea, Peccandi modis diversis, Fuimus pares in malis,
5. Invenisti fontem David, Fac in bonis sim sodalis. Qai te omui sorde lavit 0 solamen miserorum, Et mundavit a fluente, Spes et gaudium eorum, Qui sic manat a te flente, 45. Qai perirent, si non esses, Quando tua mala luis, Pro me rogare non cesses.
10. Apparet oculis tuis, Tuus doctor fuit Deus, Per quos fluunt duo rivi Utinam et esset meus, Velut aquae fontis vivi. Ut sic possem paenitere Hauri mihi inde potum 50. Et peccata mea flere Et riga me siccum totum, Sicut tu paenituisti
15. Ut ille fons pietatis, Flendo mala, quae fecisti. Qui te lavit a peccatis Tu es illa, quae vidisti Lavet meum cor obscurum, Totam passionem Cbristi, Inquinatum et impurum. 55. Captum, ductum, accusatum 0 Maria, Dei templurn, Ante Pontium Pilatum,
20. Paenitentiae exemplum, Sputum, caesum, verberatum, Audi me non exprobrantem, Clavis, lancea foratum, Sed te raagis adorantem. Caput spinis coronatum, Tu olim, domina mea, 60. Nudum in cruce levatum, Eras peccatrix et rea Opprobriis saturatum,
25. Et nosti tuo dolori Multis spinis oneratum. Quid expedit peccatori. Sed propter nostrum peccatura Pro me tristi fletum quaere, Ascendit in patibulnm. Qui non possum paenitere 65. Non est dolor par dolori, De tot et de tantis malis. Quando vides eum raori,
30. Mihi nullus est aequalis Ubi maior vis amoris, Fur, meretrix neque praedo, Maior est poena doloris. Non est peior me, ut credo; IVliruin est, quod non partitur Sed si raea mala vigent, 70. Tuum cor, cum sepelitur. Piget me, quia non pigent. Mortuum videre taraen
35. 0 Maria Magdalena, Erat aliquod solamen. Sicut fuisti egena Sed tu doluisti multuni, Misericordia Dei, Quando relinquis sepultum.
Blnme, Pia Dictamina. VI. 10
- 146 -
75. Mox vadis ad iustitores, Et inferius ct snrsum, Unguentorum venditores, Tantum quaeris et quaesisti, Murram et balsamum emis, 105. Donec illum invenisti. Dans in aloes carcnis. Sed inventum non cognoscis, Sed tibi videtnr param, Unde ab eodem poscis:
80. Nam si taa esset Roma, Tulerunt Dominum meum; Totam dares in aroma. Si tu sustulisti eum, Cito ad sepulcrum redis, 110. Dic mihi. et ego tollam Ubi eum fore credis, In brachiis et in collum. Unguere corpus iacentis lesus pius voce pia
85. Cum pretiosis unguentis; Respondit tibi: Maria. Non est mirum, si terreris, Hoc est multum bonum oraen, Cum angelum intueris, 115.Quando audis tuum nomen. Sedentera albis indutum Citius ad illum vadis
Super saxum revolutum; Et ad pedes eius cadis 90. Obstupescis viso vultu Credens et adorans eum
Et non alio tumultu. Sicut Dominum fit Deum.
Qui dixit: noli timere, 120. Ergo, apostola Christi, Surrexit Dominus vere, Quae prius Christum vidisti Voca Petrum et Andream, A mortuis resurgentem,
95. Ut eant in Gallilaeam, In vera carne viventem, Ibi nam videbunt Deum Pia, dulcis et decora, Omnes credentes in eum. 125. Pro me ora, pro rae plora, Sed tu, quem diligis, quaeris Ut rae servent omni hora More bonae mulieris, Deus et virgo Maria,
100. Perscrutaris monumentum Et non videam infernum, Et miraris non inventum. Sed et gaudium aeternum. Non inventuni quaeris rursum
Cod. Parisin. 11343. saec. 15. - 14 me situm. -- 78 Donans in aloes carmis. - 111 et in cellam.
165. De sancta Martha.
Gaude, Martha laudabilis, Gaude,quaemagnam draconem, Prosapia spectabilis, Ferocem quasi leonem, Moribus affabilis, Genti danti laesionera, Famnlatrix mirabilis, Per tuam orationera
Duna Deum recepisti. Mitem fore fecisti.
Gaude, virgo eximia, Gaude, fulgens bonitate, Quae puero salubria Spe, fideque caritate, Sitienti in maria Circumfulta pietate, Submerso tu prece pia Gaudens hospitalitate
Vitam restituisti. Amore lesu Christi.
- 147 -
5. Gaude, cuius obsequio 6. Tu, quae tot bonis affluis, Fuit cum Frontone pio Subsidiis continuis Exercens in officio Ora Deum pro famulis Christus verus opilio, In tua laude sedulis,
Cui sedule servisti. Ut non fel Acherontis
Influat, sed mel vivi fontis Exuberet.
Orat. ms. Libehardi prioris Reichenbacen. anni 1476. Clm. Mouacen. 2990.
166. De sancta Martha.
1. Martha, lesu hospita, 4. Tartaricum horridum ei praedilecta, draconera stravisti
In virtntam culmine Et ab eius faucibus semper stans erecta, multos eruisti,
Gressus meos dirige Ad tribunal ultimum hic in via recta, dum compellar sisti,
Ut post mortem subeam Per te iungar superis, paradisi tecta. quibus consedisti.
2. A caelorum pascuib 5. Hora mortis Dominus ovem me errantem te pie .visitavit,
Respice misericors Ornando tuam aniraam te nunc invocantem, secum deportavit
Pro me lesum obsecra Ad aeterna gaudia, tecum hospitantem quae ipse praeparavit,
Et benignum mihi fac Fac, ut Deo socier, virginis infantem. qui te invitavit.
3. Rex tuum omnipotens 6. Ad te reus propero, Lazarum germanum dulcis advocata,
Tuo fletu suscitat Mea fiat anima
iam quatriduanum, per te Deo grata, A me longe facito Tua prece transeat
daeraonem profanum binc imraaculata Et languenti graviter Et post finem evolet
piam praebe manum. ad regna beata.
Orat ms. Libehardi prioris Reichenbacen. anni 1476. Clm. Monacen. 2990.
167. De sancta Martha.
0 Martha, Cbristi hospita, Excellens in hoc Abraham, Pro ipso quam sollicita, Loth, Raguelem et Sarain
Ad plurima turbata, Et quosque veteranos. Nimirum nedum angelum Fratrem vides suscitari, Sed angelorum dominum Christum quoque lacrimari
Suscipere parata, Affectus ob germanos. 10*
- 148 -
3. Si domui Aegyptii, 9. 0 quam felix et quam laeta loseph sui emptitii, luste iusto de propheta
Dominus benedixit, Mercedera iusti recipis ! Obededom propter archam, Prophetarum et iustorum Laban lacob patriarcbam, Oniniumque electorum
Iniuste quem afflixit, Summum Dcum respicis.
4. 0 quae pax tuae domui 10. lara in domo ubertatis Introitum ob Domini De torrente voluptatis
Provenit, pacis filiaV Divinae debriaris, Requievit et implevit, lam mensura efflaente, Salus quia in te crevit Sinum tuum adimpleute
Totaque familia. Abunde praemiaris.
5. Inde vitae caelibatum 11. Eia, verna Christi cara, Agis et post incolatum Ea doua nobis para
Vocaris ad gloriam, Largo Dei munere, Non in doraura manufactam, Ut iam diu tumulati, Luto glebisque compactam Saxi mole praegravati
Neque transitoriam, Peccatorum funere
6. Sed in latas mansiones 12. Christi voce respiremus, Caelique papiliones Actus vitae itercmus,
Et in tabernacula Fructus paenitentiae, Quam dilecta, quae cupiscunt, Quibus tenebris abiectis Qui cum Deo esse gliscunt Detur lumen cordc rectis
Et agno sine macula. Et spes indulgentiae.
7. Si non fnistra in praesenti 13. Ad nos Cbristus mox intrare Datur cuique sitienti Mentemque inhabitare
Calix aquae frigidae, Dignetur per gratiam, Si non dantem, hospitantem Ob auditum praeceptorum Non cibantem nec potantem Derivetur fons donorum
ludex ferit rigide, Quasi in Bethaniain.
8. Quid meretur, qui cibavit, 14. Fac, ut semper satagamus, Hospitavit et potavit Ei digne peragamus
Regem caeli pauperem, Frequens ministerium, Non habeotem, ubi caput Interpella, ne lacescat Reclinaret, sed te apud Manns, tamen non torpescat
Invenit sibi requiem ? Mentis desiderium.
15. Actioni sic instemus, Sessionem ne frustremus
Aut verbi esuriem, Sed utraque vita freti Exbinc transeamus laeti
Ad futuram requiem.
Orat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Berolinen. IVc 29.
- 149 -
168. De sancto Martino.
Ave, gemma sacerdotum, 30. Martyr tamen es probatns Gloriosus es per totum Stricte corpus affligendo, Et laudandus sine fine, Multa dura patiendo. Sancte pater, o Martine. Es confessor confessorum,
5. Et licet laus peccatoris Dux virtutum, splendor mo- Nil fecerit, heu, decoris, rum, Quidquid tameu raihi deest, 35. Triplo statu admirandus, Tua virtus supplex praeest; Invitandus et laudandus: Tuae laudi hic instabo, Scilicet in militari,
10. Semper te magnificabo. Monachali, praesulari, 0 Martine, gaude, gaude, Es lux ita laicorum, Nam es dignus omni laude; 40. Monachorum, praelatorum. Nemo tantum te laudabit, Post haec virginalis decor Dum in laude claudicabit. Te exornat. Ergo precor,
15. Patriarchis comparatus, Da, ut sim in cunctis boris Largitate es praelatus, Mundus intus, castus foris. Nam vestisti deitatem 45. Adhuc pietatem laudo, Tegens nudi paupertatem. Quam fecisti caeco, claudo, Compar factus es prophetis Quos sanasti contra velle.
20. In futuris et secretis Ergo, pater, rogo, pelle Diu mortem praesciendo, Omnem morbum malum a me, Hanc amicis praedicendo. 50. Mentis, corporisque famae. Consors es apostolorum, 0 patrone summe pie, Quod est magnum et decorum, Sis dux meus huius viae
25. Propter donum hoc insigne: Et duc me post vitae cnrsum Apparenter nam in igne Ante vultum Dei sursum, Sanctum pneuma suscepisti, 55. Quo tecum per iubilamen Dura levasti corpus Christi. Ipsura laudera semper. Amen Quamvis non sis vi mactatus,
Orat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Berolinen. 1V° 29. A. - Orat.
ms. Carthusian. saec. 15. Cod. Capit. Treviren. 116. B. - Orat. rns. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. C. - 8. supples adest A. - 49. malum fehlt A.
169. De sancto Martino.
1. Confessorem veneremnr 3. Tres defunctos vitae dedit, tanto laeti praeside, lepram niundans osculo,
Qui vestitum vidit Christum Solo canes verbo ligat bipartito chlamyde. compassus lepusculae.
2. Usnm lingnae mutae dedit, 4. Pinum quandam signo crucis gressum paralyticae, avertit opposito,
Celebrautis globus ignis Sic Martinus praecellenter effulsit de vertice. vitae pollet merito.
- 150 -
5. Tibi canto nunc pro tanto 6. Solve moles, sicut soles, landis beneficio, Quibus pressus iaceo,
Supplicando me commendo Et excusa, quod confusa tuo patrocinio. mente factum doleo.
Cod. Londinen. Ar. 201. saec. 13.
170. De sancto Martino.
0 virura ineffabilem, Virtute inaestimabilem, Martinum, Dei praesulem, Precor, ut me flebilem
5. De somno mortis suscites, Qui mortuos suscitasti tres In trinitatis nomine.
Sacro tuo precamine Pellens et daemonia,
10. Membra curans orania, Te quaeso medullitus, Ut sanes in me caelitus
Prae ceteris quam maxime Morbos langnentis animae.
15. Tuo namque imperio Enmt in refrigerio, Quos impugnant daemones Et raali premunt homines. Pietate, quaeso, solita
20. Crebro iuvando visita, Qui pares post apostolos Gratiae tenes titulos, Faciens prodigia et signa Multa Deo digna.
Orat. ms. Libehardi prioris Reichenliacen. anni 1476. Clm. Monacen. 2990.
171. De sancto Martino.
0 Martine, flos praesulum, 2. Alter ego Sulpicius 0 conculcator zabuli. Me tuo patrocinio
0 monachoram speculum, Commendans specialiter, 0 vani spretor saeculi, Te venerari gestio,
Quem in mundi climatibus Si te velim attollere Tot admirantur populi, Singulari praeconio,
Audi preces cura fletibus Prae cnnctis confessoribus Te venerantis servuli. lusta fiet laudatio.
- 151 -
3. Tu polles sanctimoniae 5. Martine, martyr inclite, Totins privilegio, Sed non lictoris gladio,
Totus caelestis gratiae Qui pro Christo viriliter Perfusus stillicidio, Decertasti in stadio,
In terra manes corpore, Te fecit esse martyrem Sed in caeli palatio Corporalis afflictio,
Conversaris mente pia Bellum carnis ac spiritus Cum sanctorum consortio. cinisque cum cilicio.
4. Datum est tibi caelitus 6. 0 Martine dulcissime
Donum vere mirabile, Implora pro me Dominum, Donum ignotum ceteris, Ut ad ipsum perveniam
Donurn nimis laudabile, Post huius vitae terminura, Qui in tumultu populi Rex Christe clementissime.
Facis sine gravedine, Domine dominantium, Quod facere non praevalet Esto mihi placabilis
Latens in solitudine. Per Martini suffragium.
7. 0 praesules et monachi, Caveamus insidias
Versipellis Leviathan Sustinentes raolestias,
Cum Martino pontifice Semper inter angustias
Benedicamus Domino, Deo dicamus gratias.
Cod. Bruxellen. (ol. Gemblacen.) 5397-5407. saec. 13. -- Cfr. Catal. Codd. Hagiograph. Bruxellen. I, 506 sq.
172. De sancto Manritio.
1. Salve, sancte martyr Dei, 4. Causa subest te rogare, 0 Mauriti, memor mei 0 Mauriti, tu scis quare,
Funde precem, Non sum fortis Ne in necem Et in portis
Corruam vel crimina. Mortis cogor sistere.
2. Ave, forraa vitae rectae, 5. Tibi totus sum devotus, 0 Mauriti, mi dilecte, 0 Mauriti, sis tu totus
Tis cor mite, Meus, oro, Verba vitae Qui nunc ploro,
Sunt paradisi flumina. Quod sum nimis aridus. 3. Nexus culpae tu recide, 6. Et tu meus es patronns,
0 Mauriti, nunc rae vide, 0 Mauriti, quia bonus Cor tu lava, Es tu multum, Ne qua prava Hinc ad cultum
Conetur post perficere. Tis sum semper avidus. Miss. ms. Belisianum saec. 15. Cod. Bruxellens. 9786-90. - 2, 4 Verba
dire. - - 6, 5 semper agilis; gegen den Reim. - - Dem luhalte UDd der
- 152 -
Aufschrlft nMetrum aliud" nach ein Eeimgebet; der Form nach der im selben Mefsbucbe vorkommenden Sequenz nFlorem mundus protulit" ent- lehnt. Das Akrostichon nSancte" scheint darauf hinzaweisen , dafs ein zweites Lied von gleichetn Verfasser mit dem Akrostichon nMauriti" sich diesem anzuschliefsen habe, hochstn-ahrscheinlich der Hymnus ^Multorum militum dux bone martyrum." (Aiial. XXIII, 243), welcher der gleichen Hs. entnommen ist. Aus dem Grunde und weil der 2. Vers der 1. Strophe jenes Hyrnnus in der Einzabl spricht ^Mauriti, te cano, te modo veneror", durfte derselbe eher den Reimgebeten als den Hymnen einzureihea sein.
173. De sancto Manritio.
0 dux Mauriti, qui clarior ab Oriente Nostras ad partes occiduas veneras,
De quo lux fidei processit ad omnia raundi Climata, te laudo, te colo, te veneror.
5. Se tibi praeclara coniuuxit turba Tbebaea, Christo devota, fida I)eo legio.
Hostes. ut Caesar praecepit Maximianus, De regno terrae pellere debueras.
Quique viris multis accinctus iussit: Adoret 10. Omnis bellator idola, turificet,
Et qui contemnet regis mandata, crnore Purpuret et satiet regia tecta suo.
Qui slatuas statuit. Accurrunt undique laeti, Congaudent iuvenes, tangere sacra volunt.
15. Multi turificant verbum regale verentes, Iussio quos terret et facit esse reos;
Cumque tuis sociis, Mauriti, surgis in illo Tempore, quosque mones, idola despiciant.
Quibus vallatus vacuos sine laude remittis 20. Regis legatos consolidasqne tuos.
Regius inde furor sic arsit, ut hic moreretur, Quisquis ex cunctis sorte foret decimus.
Ad mortem quasi delicias sic quilibet horum Festinat quo sit primus in hoc nnmero.
25. Rursum legatos spernit, cui vivere sorte Contigit, hic rursus ense perit decimus.
Cetera cnm post hoc contemneret idola turba Tota Deo martyr fit ea sacra cohors.
Sicque relinquentes infecta negotia regis 30. In fide Christi qoisque manet stabilis.
Hinc, o dox magne, pro me, te quaeso, rogate Cum sociis; tibi nam servio mente libens.
Tu mihi prae multis sanctis exstas specialis, Raynero fragili, tuque roiserto mei.
- 153
35. Quem, peto, commendes Christo matrique Mariae, lllins ut flatura regna Dei foveant,
Nec Styga nec tenebras timeat, sed ad aethera scandat, Cum veneriut fata mortis acerba nimis.
Mies. et. Brev. Relisianum saec. 15. Cod. Bruxellen. 9786-90. -
Vers 34 nenut sich der Verfasser, derselbe, der auch die prosaische Passio der Thebaer in ebendieser Hs. verfafst bat. Vgl. Catol. codd. hagiograpli. bibt. reg. Bruxellen. II, 368.
174. De sancto Maoritio.
la. 0 felix legio, 1 b. Vide me miserum Qnae sursnm regio Supplicem famnlum,
Resplendes diademate, Carentem mentis sche- mate.
2a. Radicem Veneris 2 b. Et mala cordinm, Et omnis sceleris Tot mentis sordium
Tuis depelle precibus Sum plenus culpae faeci- bus.
3 a. Assiste supplici, 3 b. Sis tutor corpori, Nequaquam duplici Sis custos animi
Sensus et cordis sinalo, Et miserere parvulo. 4a. Per tnam gloriam 4 b. Sim mihi notior,
Conquiram gratiam Christo devotior, Dei patris piissimi, Nato patris altissimi.
5 a. Regentem singula 5 b. Effundo lacrimas, Cunctaque saecula Oro, ne Satanas
Depreceris intentius, In me fremat liceutius. 6a. Orantem Dominns 6b. Nam multis citius
Audiet comminus, Is est propitius, Cum tn pro rae rogaveris, Quapropter mihi faveris.
7 a. Redemptor omnium, 7 b. Per te suscipiat Bonorum bominum Et grata babeat
Rogo 8a. Et scis, quod egeo,
Has preces atquelacrimas. 8b. Ergo ne differas,
Qni mala sentio Sed mihi conferas Tam multa sine numero, Opem, ut dicam gratias.
9a. In diva facie 9 b. Ego criminibus Cum mentis acie Et passionibus
Contemplaris feliciter, Defoedor multipliciter. 10 a. Non possum surgere, 10 b. Si tu rogaveris,
Nisi porrigere Si mihi faveris, Dignetur manum Dominus, Miserebitur citius.
lla. Ergo tu venias llb. Quam si meruero, Sic, ut subvenias, Nib.il non potero,
Conquiram gratiara, Nam bona quaeque faciam.
- 154 -
I2a. Reorum timeo 12b. Cum ergo moriar, Poenam, qoae nimio Rogo, ne sociar
Torquet eos snpplicio, Damnatis in iudicio. 13a. 0 felix anima, 13b. Mauriti, venias,
Quae tunc solamina Angorem lenias, Persentiet interius. Ne quid fiat deterius.
Miss. ms. Belisianum saec. 15. Cod. Bruxellen. 9786-90. nAliud me- trum sicut Sequentia de sancto Paulo" ; also Reimgebet auf ein Sequenzen- schema. - 8b, 3 fehlt der Reim zu 8a, 3; vielleicht ist zu ordnen: 8a, 7a, 7b, 8b. - 12 b, 2 die falsche Form sociar scheint der Reim zu schutzen.
175. De sancto Maoritio.
1. 0 quam splendifera lampade raatrem Lustras ecclesiam, turba Thebaea, In qua praecipuae dux legionis Fulget Mauritius, nobilis heros.
2. Ut vos Caesarea iassa ciere, Prompti corripitis arma parendo, lunctis agminibus Marte secundo Augusti cupitis iussa tueri.
3. Lorica, clipeo membra teguntur, Enses ne feriant liostis acerbi, Sed longe melius pectora munit Fervens atque fides inviolata.
4. Vanis numinibus Caesar honores
Divinos voluit turaque ferri, Cni Christo placita turba rebellat, Vitam non metuens perdere carnis.
5. Mandat praecipiti fervidus ira Ex vobis decimum Caesar iniquus Percelli gladio, flectere cet'ros Quo posset citius ad saa vota.
6. Sed petrae stabili contio iuncta Astant intrepidi mente benigna Mortem pro Domino ferre parati, Quam complere feri iussa tyranni.
7. Ardet propterea Caesar acerbis Pulsatus furiis perdere totum Agmen cnm capite caede cruenta, Mandans militibus, iussa facescant.
8. In saltn veluti fetibus nrsa
Kaptis atra fremit, utque lupi ceu Agnos innocuos dente lacescunt, Sic Christi iugulat impius agruen.
- 155 -
9. Certatim gladiis viscera nudant Nec volvunt tacito pectore questus, Armis sed positis more bidentum Caeduntur proprio sanguine tincti.
10. Terris exuvias fonte rigatas Linquunt sanguineo, sorte beata Conscendunt animae regna polorum Turmis angelicis consociatae.
11. Quae vox expediet singula fando, Quae tu martyribus munera praestas? Propter supplicia parva coronas Sumunt innumera luce micantes.
12. Nobis praesidium ferte, Thebaei, Ut virtutis iter tramite recto
Carpentes iugiter, suscipiamus Post vitam fluidam gaudia caeli.
13. Hoc fer, cunctipotens, munere divo Natum per proprium, pneumate sacro, Qui tecom moderans cuncta creata Factis distribuit praemia iusta.
Miss. et Brev. Belisianum saec. 15. Cod. Bruxellen. 9786-90. - 6, 4 femm. - Aus derselben Quelle Anal. Bolland. VI, 371 sq.
176. De sancto Manritio.
1. Votivis Christum landibus 6. Hinc et arma proiciunt Attollamus attentius Neque ferro se muniunt, Colentes tirocinium Fit horum subterfugium Tam inclitorum pugilum. Ad divinura auxilium.
2. Ipse pro his piissime 7. Craor Cbristi percalidus Dignatns est occumbere; In horum flagrat mentibns, Hinc magnam putant gloriam Hinc his magnae deliciae Pro ipso dare animam. Proprio tingi sanguine.
3. Tinctis sanctorum vestibus 8. Quod gliscunt, en, percipiunt, Ex confratrum sanguinibus Dura diram necem perferunt Fit his maior constantia Universi et singuli Fervoris inflammantia. Horom cohorte reperti.
4. Exhortantes se mutuo 9. Poenis torti crudelibus
Interfectorum exemplo Equorum trasi pedibus Fidem horum constantiae Rabro miUuntur pallio Inspiciunt pro codice. Sponso rubro et candido.
5. Implesse vident opere, 10. 0 quanta iubilatio Quod legitur in codice, Martyrum in collegio Cum se dedere gladio Pro adventu tot militum Pro Christi beneplacito. Tam constantum, tam fortium l
- 156 -
11. Ipsi ineffabiliter 16. Maximiane pessime, Exsultant ac fideliter, Luge, capillos extrahe; Quod morte Christi placita En, bic datus suspendio Huius fruuntur gloria. Suspenderis perpetuo.
12. Christo suam dant gloriam 17. Eia, tirones nobiles, Asscribuntque victoriam, Eia, Thebaei martyres, Ex cuius dono gratiae Velitis intercedere Beati sunt perpetue. Pro pace matris unicae.
13. Gaude, Victor decrepite, 18. Acb, eius reformatio Consors lucis ac gloriae, Vestro fiat praesidio, Qui constantia fidei Ut tam mater quam filii Meruisti his coniungi. Resultent laude Domini.
14. Ad lucrum tuum maximura 19. Orate et pro omnibus Venisti super cuneum Vos pie venerantibus, Partientium spolia, Quorum vita bic integra Quibus factus ea hostia. Est bellura et militia,
15. Quamvis venisti tardius, 20. Ut triumphatis hostibus Idem tamen denarius Tam saevis, tam fallacibus, Tibi datur cum ceteris Coniuncti vestro coetui
Militibus emeritis. Proclament mente hilari:
21. Honor, potestas, claritas Tibi sit, surama trinitas, Et hoc nunc temporaliter Et post hoc aeternaliter.
Miss. et Brev. Belisianum saec. 15. Cod. liruxellen. 9786-90. - 20, 4 Proclamant.
177. De sancto Manritio.
1. Turba Cbristi fidelium 5. His fundum dedit fidei Veniat ad spectaculum; lacobus frater Doniini En, Thebaeorum legio Praedicans ductu spiritus Proponitur in medio. In orientis partibus.
2. Hi testantur constantia, 6. Per ipsum Christum noscere Quod fides nostra solida, Merentur et induere, Pro qaa superlaetissime Fide magis quam antea Decreverunt occumbere. Urbs Thebaea fit inclita.
3. Nec minis nec blanditiis 7. Quae perfida tam celebris Neque ullis snppliciis Rebus, portis ac populis, Separari ab aliquo Fidelis quidni ditior, Potuerunt a Domino. Clarior ac famosior?
4. Cbristus horum hic vivere 8. Quam fideles sunt iucolae, Spesque futurae gloriae, Horam fit notum undiqae Pro ipso quisquam perpeti Per Christo adversarium Optat medullis animi. Saevum Diocletianum
- 157 -
9. Missis huius epistolis 18. lussi, ut libent idolis Singulis in provinciis; Resistantque cbristicolis, Ut Cbristi sit negatio, Segregant ab exereitu Miser scribit pro nihilo. Se perfidorum ac ritu.
10. Ad haeo a Christi populo 19. Maximiano Caesari, Redditur nec responsio, Collegae Diocletiani Nuntios mittunt vacuos, Remandant cum constantia Fide plas firmant animos. Se respuere idola
11. Ast imperans, ut veniant 20. Nec posse cruciatibus Romanisque subveniant, Ad hoc flecti aliquibus, Rebelles fiant subditi Ut spreto Christo Domino His, ad boc sunt promptissimi. Sacrificent diabolo.
12. Docti erant catholice: 21. Statim missis militibus Quae Dei, Deo reddite, Singulis horum decimus Et Caesari, quae Caesaris Viva Christi fit hostia In honestis et licitis. Spiculatorum fraraea.
13. Hinc electa ex populo 22. Praebentes prompti capita Clara militum legio Cum ingenti laetitia Velut Augusto subdita Contendunt pie inutuo, Comparet in urbe Roma, Quis prior cadat gladio.
14. Non, ut fidei detrahant 23. Quantoqne boc fit crebrius Seu fidelibus noceant, Tauto gaudent uberius, Sed uti iustis Caesari Ut Christo hoc retribuant, In bellis sint praesidii. Quod ab ipso acceperant,
15. A Marcellino, inclito 24. En, flammescit calidius Urbis Romae episcopo, In tuis [his] militibus Monentur mori potius Ignis, quem terrae mittere Quam nocere fidelibus. Venisti tu, rex gloriae,
16. Dnx ipsorum Mauritius, 25. Qai nullius astutia, Signifer erat Candidus, Suasu, paenis, saevitia Armis viri magnanimi Valet in ipsis minui Fideqne constantissimi. Seu extingui seu dirimi.
17. Hi cum comilitonibus 26. Id tua operatio, Probant palam operibns, lesu, nostra salvatio, Quod mens horum firmissima Unde laus, honor, gloria IQ fide sit catholica. Tibi sonet in saecula.
Miss. et Brev. Belisianum saec. 15. Cod. Bruxellen. 9786-90. -- 7, 2 Robus (Eobur); vielleicht letzteres richtig mit elliptischem est resp. erat. - 8, 3 Pro. - 21, 2 Lies: Singulus? -
Tragt schon dieses Lied einen vorwiegend epischen Charakter, dann noch weit mehr, ja ausschliefslich, ein anderes Gedicbt auf eben diese Thebaische Legion, ̂ Cives Diocle tiani", das in der gleichen IIs. verzeichnet ist; dasselbe kavin keinen Platz in der Hymnologie beanspruchen trotz C'hevalier's Kepertorium Nr. 3273, wo es als ^Hymnus figuriert.
- 158 -
178. De sancto Michaele.
1. Michaelis interventu, 5. Aufer mornm pravas spinas Quaeso, velis in couventu Et sanctorum nunquam sinas
Beatornm omnium, Me disiungi coetibus 0 rai Deus, gaudiorum Partem dare, praedictorum
Imperator civium.
2. Inter bella mundanorum 6. Haustum potus spiritalis, Pro me bella, beatorum Fac, ut totus purus malis
Civium praeposite, In aeternum sentiam, Tua prece placa Deum Matris Christi convivamen Et a nece salva reum, Mihi tristi det solamen
Angelorum inclite. Suam per clementiam.
3. Coqjoralem procul pelle, 7. Eius vultus visione Temporalem mixtura felle Fac tumaltns in agone
Curani huius saeculi, Me nigrorum deserant, Tna cura me involve Tuo dicti cedant telo, Ligaturamque dissolve Quondam victi qui de caelo
Me stringentis vincali. Te bellante ruerant.
4. Haslam, scutum apprehende, 8. Lotum luctu lacrimarum Me fac tutum, me defende Tuo ductn cum tuarum,
Ab hostis nequitia, Quaeso, precum gratia Tolle, princeps angelorum, In superni choro gregis lam deinceps vitiorum Sempiterni vultu regis
Mortisque supplicia. Me in aevum satia.
Orat. ms. Scotorum Vindobonen. 54 h 8. anni 1410.
179. De sancto Michaele.
0 Michael sancte, precor, ut te mediante Vincere me facias daemonis insidias,
Hora, qua fortis veniet tribulatio mortis, Suscipias animam, te precor, ipse meam.
Orat. ms. Italicum saec. 15. ex. Cod. S. Ignatii Londinen. s. n.
180. De sancto Michaele.
1. Inclite caeligena, Michael, fulgoris amoena Alta colens regna, plus quam dulcedine plena, Fulmina refraena, pestes, hostes aliena, Caelica terrena, fac nobis, alme, serena.
2. Tu nimium classis pangentis dies in axis Tn qnia mira facis, fortis pngil, incola pacis, Tutor in hora sis a dente larvae rapacis Tu quasi iam passis, archangele, te precor, assis.
- 159 -
3. Te nomine praedit, te nempe ut Deus edit, Te duce vita redit, a quo prius illa recedit, Nam tibi concedit Dominus, si quando recedit Spiritus et credit, Michael hunc ad loca reddit.
4. Fulgens splendore, nimio iam dignus honore, Praepositi more cunctos praecellis honore, Angeliro flore transcendens cuncta decore, Daemonis horrore nos prives atque dolore.
5. Signifer o Christi, serpentem qui domuisti, Mors Antichristi monstrabit, quid valuisti. ludicio sisti tua flabit dum tuba tristi, Per te caelesti patriae iungamur honesti.
6. Ante pericla maris in monte tuba veneraris, Apuliaeque paris mons est Garganus honoris, Quae loca praeclaris virtutibus auxiliaris, Pluribus a caris huc illuc saepe vocaris.
7. Dura Zabulon ussit Michael in monte reluxit, Divisum duxit fieri mare, dum retro fluxit, Jsrael eduxit, Aegypto barbaro cussit, Sic Deus hoc iussit, qui nobis propitius sit.
8. 0 primas hagie, paradisi satrapa die, Dux quoque militiae, ruit ex qua turma Goliae, Athleta iustitiae, felix assecla Mariae, Princeps ecclesiae, da nobis dona sophiae.
9. 0 vos felices per caeli dindima voces, Gabriel insignes bona qui nova fers snper omnes, Vos cuncti celebres, Raphael, medicina cobaeres, Nos superum aves reddere, ferte preces.
Cod. Bolonien. (ol. Vedastin.) 97 saec. 15. - Der dunkle Text ist ver- lockend zu Konjekturen.
181. De sancto Nicolao.
Sancte Dei, flos sanctorum, Novi, quam sis pius reis, Nicolae, fons bonorura, Et quam clemens semper eis, Te praesurao invocare, 15. Miserator miserorum, Exaudire me dignare. Exauditor peccatorum.
5. Ego miser miserorum, Affuturas tam misellas Pressus mole peccatorum, Tu ditasti tres puellas, Vocans ore te polluto, Ne coactae paupertate Hinc peccare multum puto. 20. Privarentur bonestate, Sed quamvis sim tam indignus, Deum nimis offensurae,
10. Tam iniquus, tam malignus, Per offensam periturae, Semper tamen, dum spirabo, Et ne ferrent hnnc offensum, Nomen taum invocabo. Expendisti tuum censum.
- 160 -
25. Has pucllas sic ditatas, Fac me hostes expugnare, Castitati foederatas, Et pugnando triuuaphare. Quas inferno abstulisti, 0 Israelita vere, Caelo dignas ostendisti. 60. Quam sis pius, fac nitere Me per carnis incentiva In hoc festo, quod tam bono
30. Facientem tot nociva Commendavi me patrono. Non iam census largitate 0 dulcedo pietatis, Sed fac castum pietate. Quis tara mersus in peccatis luvenes tres morituros 65. De salute desperavit, Et tres duces perituros Si te pure invocavit?
35. Tua ope liberasti 0 miselli, qui peccatis, Et ad vitam revocasti; Qui peccando desperatis, Sic ereptum de aeterna Nieolaum invocate, Morte me duc ad superna 70. Nicolaum adclamate. Et per terras et per mare Nam ex eius tumba raanat
40. Tua prece me dignare, Liquor, qui infirmos sanat. Sancte pater, adiuvare, Pietate sic abundat, Post haec Deo commendare. Semper fluit et redundat 0 amice summe Dei, 75. Ad quoscunque tribulatos Offer pro me preces ei, Vel peccatis aggravatos.
45. Ne me daemon saa fraude 0 fons pie, cunctis patens, Ab ipsius trahat laude. Ne sis mihi soli latens, 0 confessor gloriose, Licet sim offensor Dei Caritatis copiosae, 80. Asto tamen tuae spei. In me mitte caritatem Totum tibi me subieci,
50. Propter tuam bonitatem; Dele, quidquid male feci. Meum feci te patronum, 0 dulcis super mel et lac, Patrem pium, patrern bonum, Custodi me in vita hac Ergo serva me exilem 85. Et post huius vitae cultum Servum tuura, licet vileni. Me perduc ad Dei vultum,
55. Nicolae, iam cum sanctis In quo summum est solamen, Portans nomeu triumphantis, Ad quod dico semper Amen.
Orat. ms. Carthusian. saec. 15. Cod. Capit. Treviren. 116. A. - Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. ti. - Orat. ms. Lehuinnense anni 1518. Cod. Bferolinen. IV ° 29. C.
182. De sancto Nicolao.
Salve, praesul gloriose, 10. Totque servasti iuvenes. Sante Christi pretiose, Simulacrumque Dianae Nicolae, castitati Confregisti mox inane. Yirginnmque paupertati Christianus suscitatus
5. Copiose sabvenisti, Et ladaens baptizatos Mari nautas redemisti, 15. Tuis exstitit precibus, Vita pene desperatos Baptizatur theloneus, Atque morti condemnatos Dum fur opes restituit, Innocentes tres milites Quas tuae figurae tribuit.
- 161 -
His et aliis miraculis Impetra bene vivere 20. Decoratum innumeris Nobis et donum gratiae,
Te poscimus, piissime, 25, Ut delictorum vcnia Ad Christum mentes dirige, Nobis detur in patria.
Orat. ms. Gallicum saec. 15. Cod. Barberin. XI. 30. - - 10 Totque subvenisti iuvenes. - 13 susitatus. - 17 instituit.
183. De sancto \icolao.
1. Collaudemus digna laude 6. Dum triticum conceditur, Nicolai praeconia, Remansit integraliter,
Qui relicta mundi fraude Puer raersus nec laeditur, Vixit in sanctimonia. Cum scypho venit pariter.
2. H\c mox natus declinavit 7. In bivio suscitatur A carnis desideriis, Oppressus fraudis vitio,
Et se semel lacte pavit Et ludaeus baptizatur Quartis et sextis feriis. Auri viso indicio.
3. Hic virginum infamiam, 8. Et sic plenus virtutibns Patris earum inopiam Vivens in boc exsilio
Ademit et vesaniam, Angelicis conductibus Dnm auri dedit copiam. lunctus est Dei filio.
4. Pietate sic ornatus 9. Eius, Cbriste, nos obtentu Humilitate claruit Libro vitae fac inseri,
Et de caelis ordinatus Ne cum malorum conventu
Episcopus vix paruit. Poenis subdamur inferi. 5. Hic nautas a naufragio, 10. Sit laus patri cum filio,
Tres iuvenes a gladio Sancto siraul paraclito, Solvit suo suffragio, In unitatis solio
Vinctos in mortis stadio. Horumque sine termino.
Cod. Palat. Vindobonen. (ol. Campen.) 883. saec. U/IB.
184. De ss. Petro et Paulo.
Petre, Paule, congaudete, 15. Vos estis et patres patrum, Servo vestro confavete. Veri dilectores fratrum, Principes excelsi terrae, Clari caeli sine nube 0 si possem nunc proferre Et doctorum altae tubae,
5. Vobis laudes deauratas, Fontes cbristianae legis Hoc optarem, opes gratas, 20. Et pastores Christi gregis. Nam vos principales estis, Unus vas electionis, Ut est Christus ipse testis. Alter fons dilectionis, Vos praelati praelatorom, Unus magnus praedicator,
10. Principes apostolorum, Alter caeli reserator. Vos columnae columnarum, 25. Quid virtutis, quid bonoris, Lumina ecclesiarum, Spei, fidei, amoris, Quarura primi plantatores, Quidquid decet paenitentem Summi duces et rectores. Vel in bonis procedentem
Blume, Pia Dictamina. VI. 11
- 162
Aut in cunctis iam perfectum, Dona cuncta procurate, 30. Vos praebetis iter rectura. 35. Sic ut mihi sint in morte
0 patroni, vobis credo, Mox apertae caeli portae. Ad vos spero, vobis me do, Pater, natus, sacrum flainen, Mala cuncta effugate, Unus Deus det boc. Amen.
Orat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Berolinen. IV ° 29. A. - Orat. ms. CartLusian. saec. 15. Cod. Capit Treviren. 116. B. - Orat. ms. Cam- pense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521 C.
185. De 88. Petro et Paulo.
1 Petre, gregis Christi pastor, 4. Rogo, precem pro nie fundc, Carnis legis, qua infestor, Petre, necem qua confuude
Sis destructor precibus, Qua et me custodias, Praedicator Paule gentis, Largitatem, Paule, patris, Elevator sis iacentis Pietatem Christi matris
In peccati faecibus. Me sentire facias.
2. Eia, Petre, tuis donis 5. Vasta spinara peccatorum Nunquam taetrae visionis Et reginam, Petre, morum
Me terror exterreat. j\Iihi fac propitiam, Ac ut iungar lucis aulae, Veritatis doctor bone. Fac, compungar. sancte Paule, Dictae satis in agone
Sic, ut hostis corruat. Fac iuvamen sentiam.
3. Tu dignare, Petre, mentem 6. Sic moderna fac percurrara, Mihi dare nunc deflentem Ut aeterna non incurram,
Sordes cunctas vitii; Petre, loca flentium, Vas electum, per lamenta Sed largire finem sanctum, Fac me rectum, ut tormenta Tollens dirae mortis planctum,
Evadam suplicii. Paule, doctor gentium.
Orat. ms. Scotoram Vindobonen. 54 h 8. anni 1410. -
186. De saneta Petronella.
1. Salve, felix Petronella, 4. Salve, mitis discipula Florens ut rosa puella Mariae et pedissequa, Atque virgo egregia, Cuius mores et opera Beati Petri filia. Erant tibi vitae norma.
2. Salve, venusta facie 5. Salve, quae sic profecisti Ac mira pulcbritudine, Disciplina matris Christi, Qua te comes ad copulam Cuius docta es exeraplo, Cupit, ut daret maculam. Semper quod maneres virgo.
3. Sed tu petis indutias, 6. Salve, agri quae thesaurum Te ut aptes ad nuptias, Invenisti pretiosum, Sumpto Christi sacramento Propter qaem et contempsisti Ipsum adis in momento. Mundum et quae habuisti.
- 163 -
7. Salve, o negotiatrix 12. Salve, albior agnella Prudens, mei sis amatrix, Super nivem, Petronella, Quae inventam pretiosam Agnum sequens Christum Comparasti margaritam, regem Quae te in aeternitate Inter puritatis gregem. Sua lustrat claritate.
13. Salve, virgo mihi cara, 8. Salve, o prudentum una, Tuum patrem, rogo, para,
Pura permanens a cuna, Ut sit meus interventor, Tua lampas fulgens plen* Cum hinc iudici praesentor, Oleo ut lux serena.
14. Apud eum, quem potentem 9. Salve, quae sic te aptasti Tuum credo sic parentem,
Christo, sponso obviasti, Ut, quodcumque vult rogare,
Cum quo nuptias intrasti, Possit illud impetrare. Sicut semper tu optasti.
10. Salve, sancta petronella, 15. Quapropter tibi supplico, Comple meum, rogo, velle, Insta pro me patri tuo, Quod nosti, o virgo bona, Quod oret, ut placabilem Optans mea sis patrona. Videam Christi faciem,
11. Salve, proles, hoiior patris, 16. Ac coram eo gratiam Clarnm decus tuae matris, Sua prece inveniam, Ob quam Deum digiie laudat Quando suo iudicio Parens et utrique plaudat. Me praesentare debeo.
17. Hoc des mihi, sancte Petre, Amore tuae filiae, Quae tua gaudet gloria, Et tu eius aureola Per infinita saecula.
Orat. ms. Libehardi, prioris Reichenbacen. anni 1476. Clm. Moiiacen. 2990. - 10, 3 o fehlt. - 13, 3 sit fehlt.
187. De saneta Regina.
Ave, felix o Regina, Virtus quia te divina
Magna ditavit gratia. S a 1 v e, fulgens columbina Siraplicitate, serpentina
Callebas prudentia. V a 1 e, fervens iam divina Facie, nos a ruina
Serva Dei gratia.
Orat. ms. Carthus. Colonien. saec. 15. Cod. Colonien. 28. ir
- 164 -
18S. De sancla Rosalia.
1. Ave, flos Rosalia, 5. Crucifixum gnaviter Deo dans sponsalia Contemplata suaviter Silibaldi filia, Lacrimis frequentibus Ducis in Sicilia. Facie fluentibus.
2. Quae snb annis teneris 6. Hinc a caeli pueris Molles sedes generis Contigit ut fueris Mutasti cum rigidis Saepe blande colita, Locis, antris frigidis. Consolari solita.
3. Parca somni, taedia 7. Virginis in gremio Fugiens, inedia Quasi tbroni praemio Corpus iugi macerans Vidisti caeli lilium Et flagellis laceraus. Considere filium.
4. Solo suco germinum 8. Cuius ad aethereum Usque vitae terminum Thalamum, sidereum Caeli rore victitans, Migrasti palatium, Deo laudes dictitans. Caelitum solacium.
9. Eia, nunc, Rosalia, Fac, ut pro Italia, Sic et nostra patria Fiat peste libera.
Cofl. Mus. Lincen. s. n. sa.ee. 17. - Dem Keime zufolge ist man versucht, auf ein htiheres Alter des Liedes zu schliefsen.
189. De sancto Sebaldo.
1. Adonai Deus, sis 5. Hinc devote visitat laudabilis in saecula. limina sanctorum,
In iustis qui tuis lungens in itinere facis mirabilia. se coetui bonorum.
2. Quorum de collegio 6. Quibus patientibus pium tu visistasti famem ministravit
Sebaldum, quem miraculis Et eos tua gratia deinceps decorasti. pane caeli pavit.
3. Ckristi nam consilia 7. Vacuo de vasculo sequens se negavit, propinavit merum
Quem parens pridem Francia Sitienti populo delicate pavit. te Deum laudans verum.
4. Inflammatur pariter 8. Ratisponam veniens pneumatis ardore, Birro transfretavit,
Eeremura quod petiit Ibi vitrmn pauperis iuventntis flore. confractum reformavit.
- 165 -
9. Verbum Dei praedicans 19. Ex eqois et feminam frequentius auditur, in super liberavit
Haereticus hoc improbans Circulus de feretro, ad mentum deglutitar. quae cereum levavit.
10. Perculsus ille protinus 20. Barba qui delusit hunc veniam petivit, electum, verberatur
Consecutus gratiam In faciem ab eo tunc, incolumis exivit. ocello quod privatur.
11. Sebaldus vir divinitus 21. His es raultis talibus
ex glacie creavit, tu, Deus, visitasti Ad quod necessarius Sebaldum virtutibus
se ipsum applicavit. eumque sublimasti
12. Mulieris animum 22. Cum sanctis aeternaliter
hic ut revocaret, in aedibus poloram, Caseum in lapidem Trinus unus per saecula
vertit, quod apparet. qui regnas saeculorum.
13. Caecus quidam oculis 23. Ergo nunc suppliciter indebite privatus te, Deus, exoramus,
Per eum fuit pristinae Maiestati iugiter sanitati datus. et tuae supplicamus,
14. A multis pro virtutibus 24. Ut qui tantam gratiam beato contulisti
crebro veneratur, Humana laus sed penitus Sebaldo, quem in Nuren-
berck ab eo refutatur.
patronum elegisti, 15. Per spinas et tribulos 25. Velis nos defendere
iugiter meavit, ab universis malis Nudos pedes proprio Tuaeque protegere
in cruore lavit. divinitatis alis,
16. Suae mortis tempore 26. Ne tentationibus Nuremberck inivit, a Satana vincamur
Septembris quartodecimo Et [in] criminalibus Kalendas obivit. peccatis moriamur,
17. Cuius felix anima 27. Ut cum bonis operibus per angelos suscepta nostra finiatur
Coronam vitae citius Vita et salubrius
caelestis est adepta. a te nobis dicatur:
18. Inmentis ab indomitis 28. Properate citius corpus vehebatur ad vestrum patronum,
Sorte data, stant et haec Canticum angelicum hic, ubi tumulatur. cantantes ante thronum.
- 166 -
29. In quo me videbitis 30. Hoc praesta, Deus genitor, claritate tanta, boc praesta, unus natus,
Quae non computabitis Praestet hoc aequaliter, qualis sit et quanta. qui est amborum flatus.
31. Praestet sancta trinitas solius deitatis,
Ut laetemur iugiter in aevum cum beatis.
Cod. Palat. Vindobonen. 3301 saec. 16- - 14, 1 per virtutibus. - 18, 3 stans. - 19, 2 in suis. - 24, 3 Sebaldum. - 25, 4 divitis sub alis.
190. De sancto Sebastiano.
1. Ave, dux Sebastiane, 4. Ave, virtutum patrator, Narbonensi ciyitate Veri caelibatus amator
Corpore progenitus, In te et in ceteris; Urbis post Mediolanae Ave, lesu praedicator,
Civis, prudens et amate, Esto nobis defensator Perornate caelitus. Animae et corporis.
2. Ave, tiro christiane, 5. Ave, qui sagittas passus Ut esses ericio Strenue Sebastiane,
Fac nos cuncta mentis sanae Similis, nec ob hoc lassns Perstabas in atrio
Vincere contagia. Ave, praecellens atbleta Obiurgans imperatores Christi, fac nos mente lacta Impugnantes bonos mores, Peccatorum labe spreta Qui tandem te peremerant
Consequi caelestia. Fustibus et absconderunt, Ut non honorareris
A christianis veris. 3. Ave, miles laudis mirae,
Cui parem invenire 6. Ave, qui es relevatus, Nullus tunc praevaluit, Ut tumulareris,
Quando corpore raanebas Sis pro nobis exoratus, Terris, cunctos praecellebas, Ut propitieris,
Et boc clare claruit. Et pro nobis semper ora,
Quod nunc et in raortis hora Caeli pane satiemur Et in Christo gloriemur Hic et regno caelorum; Quod da, Deus deorum, Per omnia saecula saeculorum.
Cod. Palat. Vindobonen. (ol. S. Dorotheae) 4724. saec. 15.
- 167 -
191. De sancto Sebastiano.
0 quam mira refulsit gratia Sebastianus, martyr inclitus, Qoi militis portans insignia, Sed de fratrum palma sollicitus Confortavit corda trementia
Verbo sibi collato caelitus.
Orat. ros. Carth. Colonien saec. 15. Cod. Colonien. 28. A. - Orat. tns. Burgundicum saec. 15. Cod. Palat Vindobon. 1862. B. - Heures a lusaige de Rome imp. Parisiis s. a. [1516] C. - Offic. B. M. V. sec. usum Roraanum imp. Parisiis [Kerver] 1501. D. - Offic. B. M. V. sec. usura Romanum imp. Parisiis [Hardouyii] s. a. [1509]. E. - Heures a lusaige de Romme imp- Parisiis [Poytevin] 1502. F. - - 5 corda pasentia B, lies paventia B. - " 6 Domino sibi B, lies Dono sibi.
192. De sancto Sebastiano.
0 sancte Sebastiane, Zoe mutam tu sanasti Semper, vespere et mane, Et sanatara restaurasti Horis cunctis et momentis, Nicostrato eius viro, Dnm adhuc sum sanae mentis, Hoc faciens modo miro.
5. Me protege et conserva 25. In agone consolabas Et a me, martyr, enerva Martyres et promittebas Infirmitatem noxiam, Eis sempiternam vitam "Vocatam epidimiam. Et martyribus debitam. Tu de peste huiusmodi 0 martyr Sebastiane,
10. Defende me et custodi 30. Tu semper nobiscum mane, Et omnes parentes raeos, Atque per tua merita Qui nos confitemur reos Nos, qui sumus in hac vita, Deo et sanctae Mariae Custodi, serva et rege Et tibi, o martyr pie. Et a peste uos protege
15. Tu, Mediolanus civis, 35. Praesentans nos trinitati Hanc pestilentiam, si vis, Et virgini sanctae matri Potes facere cessare Et sic vitam finiamus, Et a Deo impetrare, Quod mercedem babearans Quia a multis est scitum, Et martyrum consortium
20. Quod de hoc habes meritum. 40. Ac videre Deum pium.
Orat. ms. Pollingeuse saec. 15. Clm. Monacen. 11908. A. - Orat. ms. Carthusian. saec. 15. Cod. Capit. Treviren. 116. H. - Orat. ms. saec. 15. Cod. Palat. Vindobonen. 4106. C. - Sequent. me. saec. 14/i6. Cod. Parisin. 17309. D. - Clm. Monacen. (ol. SS. Udalrici et Afrae) 4423. anni 1481. E. - 1. O fehlt CE. - 7. Infirmitatem maximam E. - 15. Mediolonensis A. - 21. Ecce mutam E. - 22. destituisti E. - 23. Inconstricto eius E. - 26.
Et martyres promittebas E. - 31. Semper per tua E. - " 39. Ut niartyrum consortio A. - 40. Caeli fruamur merito A. - - In D steht das Lied als
Sequenz mit seiner Melodie; es ist aber urspriinglich Reimgebet, wie ganz abgesehen vom Auftreten des Liedes in den Hss. Form unrt Fassung des- selben bezeugen.
- 168 -
193. De sancto Servatio.
1. 0 praesul mitissime, 6. Nam balsamo iucundior Sanctus et benignus, Vita tu flagrans,
Servati sanctissime, Ad laborandum pronior, Qmni laude dignus. Totum mnndum sanans.
2. Gloria tua redolet 7. Precibus nunc flagito In orbe terrarum, Tuum consolamen,
Mundus iustum te concrepet Totis viribus rogito Omnium causarum. Fortius iuvamen.
3. Tuam doctrinam inclitam 8. Cum in hoc mundo degimus
Illaesam servasti Ab hoste [non] securi, Absque luga et macula ludicio timebimus
Sponsamque amasti. Saeculi futuri. 4. Dona nempe, a Domino 9. Cum hostis accusaverit,
Quae tibi collata, Nobis tunc assistas, Impertire tuo faniulo, Qnousque fugam dederit,
Et sunt Deo grata. A nobis nec desistas. 5. Tibi fuerat tradita 10. Sed funde preces iagiter,
Potestas ligandi, Ut tecam laudemas, Ut ablueres scelera Correguando perenniter
Clave absolvendi. Domino assistemus.
Orat. ms. Lehninense anni 1518. Cod. Berolinen. IV° 29. - 8, 3 ne timebimus.
194. De sancto Servatio.
1. Salve, pater et patrone, In activa stabas vita Servati sanctissime, Cunctis beuefaciens,
Sis protector in agone Diva carpens eremita, Horae mortis ultimae. Totus Deum sitiens.
Nazaraeus ieiunabat 4. Tu praeclarus propngnator Omni die strictius, Fidei catholicae
Quem Servatium vocabat Et fidelis exprobrator Summi Dei nuntius. Tabis avaritiae,
2. lesu Cbristi tu cognatus Signa fiunt, fontes scatent Carnis ex propagine, Per te multis vicibus
Tu servator nobis datus Et arcana Dei patent Proprio de nomine, Tnis in sermonibus.
Adnlescens peregrinus 5. Tu apostolus vocaris, Urbis lerosolymae, Missus ab Armenia,
Factus presbyter divinus Et in omni lingua faris Vivendo castissime. Docens Christi nuntia,
3. Insignis propbeta Christi Ligas, solvis a peccatis Tungrim, urbem regiam, Virtute deifica,
Destraendam praedixisti Tibi Petrus clavem gratis Atque totam Galliam; Vi dat apostolica.
- 169 -
6. Qnamquam raartyr cruentatus Dum servasti caelibatum, Non sis datus gladio, Yirginem te dixerim,
Palma raartyris privatus Angelis te conservatum Non es desiderio, In hac vita noverim,
Fustibus et pugnis caedit Tna vita gloriosa Te offendens Tungria, Resplendet miraculis,
Et te gens Hunnorum laedit Mors et tua pretiosa Gaptans in Italia. Fiet cunctis saeculis.
Cod. Bruxellen. (ol. Traiecten.) 8404-8409. saec. 16. - 3, 7 Divina carpens. - 3, 8 Toto Deum. -- Vor dem Liede befindet sich noch folgende nicht dazu gehorige Btrophe:
O patrone, Pastor bone,
Servati sanctissime, Pro me Deum Ora meum
Et a malis redime, Duc ad vitam Infinitam,
Ubi salus animae.
195. De sancto Sigismnndo.
1. Sanctus hic vir Sigismundus, 3. Ergo, sancte Sigismunde, Rex Burgnndis oriundus Preces Christo pro me funde,
Fulget hic miraculis, Fer, praebe auxilium, Sanctitate mira claret. Meae da fragilitati Quis non odas sibi daret Modicaeque parvitati
Cordis ac suspiria ? Vires, robur, praeroium.
2. Nam dum Christum deprecatur, 4. Da menti prava vitare, A supremis sibi datur Corde Christo insudare
Potestas in infimis, Vera mentis latria, Morbos sanat et aegrotum, Da post huius vitae mortcm Caecis visnra, claudis motum Deum intueri fortem
Dat claris indiciis. In caelesti patria.
Orat. ma. Tegurinum saec. 15. Clm. Monacen. 20124. - 4, 2 Toto corde Christo insudare.
196. De sancto Sixto.
1. Ave? pater et Domine, Altissimo, ne pereara, Sixte, te Dei nomine Sed hostibus praevaleam Imploro, ne rae deseras, Cunctis et in virtutibus Sed pro me preces offeras Per te perorner omnibus.
- 170 -
2. Ave, pater omnis orbis, Nunc mihi peccatori, Pie Sixte, altis morbis Qui tibi preces fundo, Nostris pie miserere Non me permittas mori Fac vitaqne nos gaudere Peccatorom profundo. In anima et corpore Nunc et iu omni tempore, 5. Ave, Sixte peroptime, Sed praecipue peccatis Post Petrum papa septime, A nobis procul fugatis. Per quem septenum numerum
In te virtutum cumulum
3. Ave, doctus Graeciae, Completum esse novimus, Flos exortus ab Athenis, Unde potes, quod petimus, Prius philosophiae Nobis et cunctis subditis Scriptis mundis porapis plenis, Prodesse sanctis raeritis. Sixte, qui floruisti, Sed ipsam reliquisti 6. Ave, martyr et pontifex, Teque snbdidisti Virtutum potens artifex, Suavi iugo Christi. Sixte, praesul Romanoram,
Hinc fidelium cunctorum, 4. Ave, dulcis domine, Sed nobis specialis,
Tibi cupio placere, Qui degimus sub alis Hinc in lesu nomine Tuis, quis confovemur, Te exoro, miserere Adesto, ue damnemur.
7. Ave, Sixte beate, Praedulcis et amate, Qui tibi supplicamus, Fac tecum gaudeamus Jn summis caelorum
Per saecula saeculorum.
Cod. Palat. Vindobonen. (ol. 8. Dorotheae) 4724. saec. 15.
197. De ss. Sixto et Sebastiano.
1. 0 patroni venerandi, Sixte praesnl, alter miles, Recolendi et amandi Ambo proceres heriles,
Et laude dignissimi, Nos peccatis nimis viles Sixte et Sebastiane, Preces damus, sed exiles, Vobis nos et nostra sane Audire dignemini.
Conservetis optimi. 3. Nos in malo statu sumus
2. Vestri snmus, non negamus, Et deficimus ut fumus, Vobis nostra vota damus, luvate, carissimi, Ceu valemas ct laudamas, Et adeste nobis semper Rogantes, quod placeamus Et salvate nos potenter,
Vobis, pii domini; 0 patroui optimi.
- 171 -
4. Primus pater spiritalis, Alter tutor temporalis, Defendatis nos a malis
Confoventes piis alis, Ut digne laudemini, 0 benigni domini.
Cod. Palat. Viudobonen. (ol. S. Dorotheae Vindobonen.) 4724 saec. 15. Sixtus und Sebastian waren die Patrone von Herrenchiemsee.
198. De 6. Stanislao Casimiritano.
1 Contemplator trinitatis, 5. Praeelecte, tu dignare Recens rosa castitatis, Peccatori irapetrare
Flos oboedientiae, Mihi Christi veniam, Stanislae, lacrimanti Ut sic possim respirare Assis et te imploranti, Et excessus emendare
Inbar sanctimoniae. Cousecutus gratiam.
2. Fande preccs, flecte Denrn, 6. Coufer vitae sanctitatem Ut illustret pectus menm, Corporisque sanitatem,
Ad te mentem erigo, Da quieta tempora, Ut sim salvus tuo dono, Auge meram caritatem, Meam in te spem repono, Cordis tolle pravitatem,
Te patronum eligo. Me languentem robora. 8. Verbi Dei praedicator, 7. 0 lucerna, flos virtutum,
Fervens virtutum amator, Nobis praebens iter tutum, Gemma pudicitiae, Stella lucens saeculo,
Vagos stringe cogitatus, lubar tnae claritatis Per te iu me finnus status Me defendat a peccatis,
Regnet continentiae. Tollat ab ergastulo. 4. Sensus firma fluctuantes, 8. Vitae meae rege cnrsnm
Hostes fuga conturbantes, Ac post mortera trahe sursum, Comprime daemonia, Confer caeli gaadia,
Firma mentem, iram frena, Ubi Deum contemplari Confer pacem, cor serena, Instisque associari
Anfer adversantia. Merear in gloria.
Compendium variarum devotionum in ordine Canonicorum regularium Lateranensium Congregationis Cracoviensis absolvi solitarum. Oracoviae typis aeademicis collegii maioris 1778. Aus deu Verhaltuissen des Keimes ist auf ein hoheres Alter des Liedes zu schliefsen. - In den Acta SS. (Mai VII, 563) als nHymnus" u. z. nex ms. latino".
199. De sancto Stephano.
Tu qui formam caritatis Doces in certamine,
Es defensor veritatis
Plenus sacro flamine, Qui clamas pro scelerutis:
Parce eis, Domine,
- 172 -
Serva tuis a peccatis, Protomartyr Stephane.
Fande preces pro dovoto Tibi nanc collegio,
Ut tuo propitiatus Interventu Dominus
Nos purgatos a peccatis Inngat caeli civibus.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Collegii SS. Trinitatis Oxonien. 13.
200. De sancto Stepbano.
Stephanns Israelita, 2. Pollens actu, verbo claras, Legis ordine levita, Lucens mundo, Deo carus, Fide praestans, probus vita, Legis Dei non ignarus,
Plenus septem muneram, Constans in iustitia, Timens Deum, servus bonus, Huic dono singulari Dnlce Christi ferens ODUS, Protomartyr appellari Ab ecclesia patronus Datura est et contemplari
Est electus pauperum, Dominum in gloria. Expers labe vitioium Ad tormentum iudicatus, Ob prodigia signorum Poenis magnis lapidatus, Praedicans discipulorum Christum sequens est precatus
Augmentavit nutueram. Pro lictorum venia. 3. Novam psallere concentum
Caeli credimus conventum
Propter martyris adventum, Purpurati sanguine,
Ubi cum sanctorum coetu
Semper gaudet absque fletu Fruiturque sine metu
Vultus Dei lumine.
Sancte signifer regalis, Mortis victor triumphalis Supplica pro nobis malis
In extremo turbine.
Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521.
201. In Inventione s. Stephani.
0 sanctoruiu splendor, Deus, 2. Ad contactum quorum plures Ecce, plus quam Helisaeus Reviviscunt et odores
Hic virtutura Stephanus, Sunt medelae languidis, Cuius ossa pullulare Super pedes stant confracti, Facis iam de terra clare Caeci, surdi, muti, tacti
Saeculi conspectibus. Variis incommodis.
- 173 -
3. Recte calatho rosarura 10. Hinc prodigia, hinc signa Demonstrantur rubearum, Redennt, quae vivis digna
Nam reflorent denuo, Fecerat memoria, Mundo paene senescente Mortuum prophetat corpus, In salutem sunt inventae, Non est monstrum neque
Ut spirent continuo. morbus lam non carens scoria.
4, Stillant caeli, terra gignit, Tua virtus cum insignit 11. Tua virtus est haec, Christe,
Martyris reliquias, Tuus grandis honor iste Quibus erant sociati, Tuaque dignatio, Diu satis occultati, Qua dilectum sic sublimas,
Nicodemus, Abibas Ut tironum ipse primas Sit mundi gloriatio.
5. Et Gamaliel, legalis Doctor, cuius praedialis 12. Dum non solum laureatus
Sinus has gestaverat, Spiritu, sed declaratus Hic persuaso Luciano Corpore claresceret, Eas loco de profano Ut virtutum instrumentura
Tolli deraandaverat, Passionis ob tormentum Palraamque capesceret.
6. Usquequo non aperiret Tumulos, cum iam saeviret 13. Quod post lustra tot revelas,
Ira Dei in populo, Non relinquis neque zelas,
Praesul, sub quo revelandi Sed vis palam pateat,
Erant, simul sublevandi De te martyr glorietur,
Revoluto loculo. Ut hic ibique beetur Neque usquain lateat.
7. Auditui fit gaudium, 14. Nos vita tantum vivimus, Exsultant in vi plausuum Post mortem nibil possumus,
Ossa humiliata, Quo nomen celebremus; Aperiuntur tumuli, Iste sanctus iam post fata Tolluntur loco humili
Magis lucet ope grata In Sion collocata. Miraculis supremus.
8. Sicca licet vehementer, 15. Sit proinde laus immensa Vivant tamen evidenter Tibi Deo nunc impensa,
Mira rerum gratia, Sit perennis gloria, Insufflavit vis divina Sanctum tuum qui dignaris His, ut essent medicina Tautum, per quem operaris
Per terrarum spatia. Tanta mirabilia.
9. Quattuor a ventis venit 16. Ipso nobis obtinente Spiritus, qui ossa lenit Prece tam indesineate
Commovens ad sonitum, Atque sacris meritis Totus orbis ut agnoscat Praesta, Deus, ut purgeraus Sicque spem salutis poscat Mala, quae commissa flemus
Horam ad introitum. Dolentes de praeteritis.
- 174 -
17. Hinc certemus mente pura, 18. Da, ut Christum, quem nion- Ne sit carnis ulla cura stravit
Acta desideriis, Plebi, dnre qui hnnc stravit, Sed iam in anteriora Nobis reconciliet Contendamus omni hora Et placatum det videre
Spretis saecli feriis. Comprehensumque tenere, Unde non exsiliet.
19. Ad amplexus dulces Christi Constringamur nece tristi
Effugata penitus, Non in quavis parte sola, Sed vestiti dupla stola
lucundemur caelitus.
Orat. ras. Lehuinense anni 1518. Cod. Berolinen. IV° 29. - 3,1 Kectecalcato.
202. l>c sancto Tbuma.
1. SancteThoma, princepsmundi, 6. Tuae carnis es afflictor, Fac me, quaeso, non confundi Castitatis benedictor, Ob culparum gravitatem, Es in donis thesaurorum Fac me tuam dignitatem Pius pater egenornm Digne semper exaltare Et palatii fundator, Et devote invocare. Fratris regis suscitator.
7. Ipsum regem sic repente 2. Christum tantum dilexisti, Acquiris cum multa gente, Mori secum quod cupisti Omnes acgros bic sanando
Dicens: et nos gradiamur Et cum illo moriamur. Transis inde praedicando,
Lanceis post perforaris Exquiris nec prius scitara Et sic martyr coronaris. Viam, veritatera, vitam.
8. Errorum tu es contemptor, 3. Non credendo Christi miris Perfidorum es peremptor,
Yeram fidera experiris, Nam nunqnam in civitate, Tangendo humanitatem Qua iaces in veritate, Es confessus deitatem, Vivit qnis baereticoram, Inde nobis fortitudo
ludaeorum, paganoram. Crescit et beatitudo.
9. Digitis, cum quibus Cbristi 4. Yeritatem sic expertus Sacrum latus tetigisli,
Hinc fis Christi testis certus, Sacramentum praebes dignis, Magnus mundi praedicator, Denegando hoc indignis, Trium regum baptizator, Et hoc fit in manifesto Commendaris Cliristi ore, Omni anno tuo festo. Te fidelem servum fore.
10. Vere signum tale, tautum 5. Nam quod lucram acquisisti, Nunquam fit per quemquam
Totum Christo attulisti, sanctum; Conteraplator o caelestis, 0 mi princeps tam praeclare, Tu in nuptiarum festis Praeelecte mihi care, Semper caelum intnendo Quamvis sim peccator totus, Nil edendo vel bibendo. Tibi tamen siun devotus.
- 175 -
11. Te honoro teque amo, Te requiro, ad te clamo, Firrna me in castitate, Spe, fide et caritate, Fac me Deo sic servire, Ne contingat me perire, Duc per viam veritatis Me ad vitam claritatis
Statim, cum arnittara flamen; Verus Deus det hoc. Amen.
Orat ms. Carthusian. saec. 15. Cod. Capit. Treviren. 116. A. - Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. U. - Miss. ms. Belisianum saec. 15. Cod. Bruxellen. 9786-90. C. - Orat. ms. Lehniuense anni 1518.
Cod. Berolinen. IV° 29. D. -- 1, 1 Gaude Thoma D. - 3, 1 Tunc credendo D. - 7,3 tunc sauaudo D. -- 7, 4 Transis hinc D. - 8, 1 es fehlt D; O errorum tu contemptor AB. - 8, 2 tu es C. - 10, 1 tale tuum C. - 11, 10 Deus verua A.
203. Mira consonantia sanctorum Thomae apostoli et Thomae archiepiscopi et martyris.
1. Duae stellae claritatis Hi natales, hic natalis, Verum solem aequitatis Licet aliter sit talis
Ambiunt in medio, Causam habens aliam. ThomasThomasque sunt stellae, Sol est virginalis cellae 5. Sicut temporum nascendi,
Proles in praesaepio. Sic locorum patiendi Consonat distantia,
2. Centrum, cum quo laterantur, Ut a multis est assertum Pari tomo contemplantur Et videtur scripto certum
Hinc inde dispositi, Quadam cum historia. Sed hi caelis orientes
Ortum Christi sunt cingentes 6. Prior Thomas ad aurorae In terrenis positi. Limen sitam Indiam,
Alter purpurat cruore 3. Militum, qni stipant regem, Sub occasu Angliam.
Festa servant, cum his legem Eundem per ordinem, 7. Qui, quod crucifixi dico
Primum dedit rex priori, Propter agni victimam, In telluris umbilico
Postremum posteriori Vallant lerosolimam.
luxta rectitudinem.
8. Thomas est apostolus 4. Lustratores dies bini Et patronus caelicus,
Utriqne diei quini Thomas est filiolus Signant praeminentiam, Et vir apostolicas.
- 176 -
9. Hic primorum legatorum Hic in paganorum fano, Unus est in serie, Hic in raetropolitano
Hic legatas et primatus Templo sacro cultibus. Culmen tenens Angliae. 13> Sic natalem salvatoris
10. Ambo patres est pastores Thomae saepit ianioris Oleique filii, Senisque nativitas,
Primus reserat canores jn prioris festo natum, Clausos nece socii. Nono die coronatum
11. Cantica, quae cessavere Reddit immortalitas. Flente Cantuaria, 14. Erg0 simas mente sursum,
Primi contigit patere Ut post vitae nostrae cnrsum Post ad natalitia. Nobis meta posita
12. Ferro primus perforatur, Nos cum coetu angelorum Et secundus trucidatur Christus iungat per amborum
Ferri saevis ictibus, Preces atque merita.
Cod. Trecen. (ol. Claraevallen.) 990. saec. 12. add. saec. 13/is. - 2, 2 thomo, unter Anspielung auf Thomas.
204. De sancto Udalrico.
Salve, praesul bone, miserorum fide patrone, Udalrice, grate pugil Christique beate, Nobilis et miles, actus omnino viriles Qui perfecisti, pugnans pro nomine Christi
5. Sub floridis annis cum saevis namque tyrannis, (Juos tu vicisti, licet aspera malta tulisti. 0 praesul mitis, palmas verae quoque vitis, Nomine pro Cbristi passus qui multa fuisti, Ecce, triumphasti, cunctos hostes superasti,
10. Nunc iucundaris aliqua nec mole gravaris, Corregnans laetus Cbristo sine fine quietus. Eia, praedigne, pie, clemens, large, benigne, Ob Christi nomen, per quod sortitus es omen Tanti dulcoris et veri culmen honoris,
15. Mc miserum, qui te nunc pulso, respice raite lugiter orando pro me semperque iuvando, Ut mea sit vita virtutum luce polita Deque malis tuta raundi curisque soluta. Omnem languorem mentis carnisque dolorem
20. In me tua cura removeque tua prece pura, Reprime nocturnos hostes paiiterque diurnos, Ne spolient, tundant, alia mihi vel mala fundaut. Ast obitus hora pietate tu mihi rora, Gratum solamen mihi sis et dux ad ovamen.
25. Regni caelornm, gaudens ubi turma piorum Concinit ante Dei vultum carmen iubilaei.
0 flos caelestis, pia dans solamina maestis,
177 -
Ora pro cunctis vivis ct rorpuro functis, Ut vivis detur venia, pax et cumuleluv,
30. Detur et aeterna lux functis aede superrm. 0 praesul invicte, si quisquam veneratur te Te prece pulsando vel digne te venenindo, Hic, si turbatus fucrit, languore gravatus Aut paupertate quacuuque vel anxietate,
35. Per te sanetur, ditetur vel laetificetur. Praestet plasmator hoininum pius et miserator. Omnipotens Dominus, qui regnat trinus et unus.
l'lin. Moiiaci?u. ^394. sacc. 15. A. -- < irat. ms. Tegurinun) sauc- !""». Clm. Mouacen. 20124. B.
205. De sancta Ursula.
1 Uirgo prudentissima, 4. TJirgines sanctissiniac, Ursula regalis, pro me supplic-atr,
Dccorata sanguine Domini clementiam mortis triumphalis, mihi impetrate
0 clemens, ab omnibus Atque omne noxiuni me defcnde malis, a me propulsate
Ne unquam me cruciet Vestroque coiisortio tiamma gehennalis. me associate.
2 Regi praeclarissimo 5. Laudis huius canticum Britannorum nata a veslro conceptum,
Filioque Angliae Heu, indigno fanmlo regis desponsata, vobis sit acccptum,
Undecim es milibus Et a poenis tartari virginum dotata, me per vos ercptum
Cuncta dele crimina Gaudeam et gratia a me perpetrata. Dei circumsai'|)luin.
3. Sanctorum rcliquias 6. Ad vos felicissimas, Romae visitastis angelis acquales,
Papamque cum pluribus Suspiro feliciter, sanctis congregastis, petens, quod larvales
Cum quibus Coloniae Facies non videain mortem tolerastis neque infernales,
Et ad caeli nuptias Sed per vos possidcam pariter intrastis. sedcs aeternales.
Orat. ms. Lehninense auni 1518. Cud. Berolinen IV° 29.
20C. D« sancta Ursula.
. Uale, Yenus Agrippinae, Ilegis nata Britunnoruin, Cui latae sunt reginae Gaudc, victrix tyranuoruni, Vice dotis peregrinae Theotlieca paganoruin, Clarae bis athletae quinac, Ceplias gregis Anglicorum
Undena demum milia. Velantium per maria. Blume, Pia Dictamina. VI. 12
- 178 -
_'. Salve, turnia virginalis, ^. Laetare, Sion tilia, YiTnans Ursulae snb alis, Cum liyinnis duccns lilia, Gaza ducis immortalis, I'ost agnuin psallens gloria (,|uaiii ui'1-avit gens Hunnali-. In tuba Neomenia
( nlnniae cis mocnia. Cliorizas cum laetitia. rnik- rnftus Serapliici, Ad bas choreas gaudio lubilo iMnunt Anglici, Nos florens transfer contio, I ii ini-cunt daemoniaci, Ut tecum in tripuclio Kvanescunt barbarici, Fruamur Lei filio
I <>ia gaudet Alinaiuiia. lu suinmi regis curia.
i lr:it. ins. Francisranum saec. l"j. i'cnl. Liniiliiioii. <'^. - A II. - - 1, 7 ilm-trix tyraniinniiii.
207. I)e sancta 1'rsula.
1 . 0 Cbrihti inartyr Ursula, 3. Hinc te jirecor, Ursula. Tua cum coborte,
dc A]i'iiiod solacium 111'otrrta. Mibi fer iu morte,
'i u pio Cliristi noinino " Hntra bostes singulos Jlartyr cs otfecta, Sis tutamen forte,
Mfa IHT te omnia, Ut polorum pateant It"go, sint protecta. Mihi per te portac.
Tua sancta castitas 4 0 vos almae virgincs, Ad te cujmlavit Martyrcs beatae,
1'racsules et virgines, (^uae cum ipsa Ursula Duus quas optavit, Truci morti datae
Sed tyranni feritas E-tis, non pro criminc Has inarlv rixavit, Sed pro castitate,
( liristus quas in gloria Mortis in articulo Secum collocavit. Vos me visitatc.
5. Precor ct, ut scntiarn Vestra sancta prece
Largam Christi gratiam Milii missam do se,
Ut purgari valeam A peccati faece
Et salvari merear
Ab aeterna ncce.
Cod. I'alat. Viii.l.jliciiK-u. 40*7. «irc. !"">. - 1, 4 Creiltris "'" ]ini|,Tt;i. - :!, 1 saiu-tu Ursula. - - 4, 5 E-ti> frhlt
II.
MORALIA.
12'
208. De Amore ('liristi.
1. Si mihi vis firmare 4. Dicas ad amatores: lurato foedere, Quid pro me facitis?
Quod nil velis amare, 0 carnales amores, Me solum quaerere, Vos rae inficitis,
Promitto plura dare, 0 vos, nmiidani flores, Me tibi iungere, Cito deficitis,
Cuncta bella domare, 0 mali suggestores, Ut possis saperare, Ad aeternos ardores
Vires tribuere. Vos me conducitis.
2. Imprimis cor consulta, 5. De me nihil habebis Quid vis eligere? Nisi solacium,
Requirunt, ecce, multa Nunc modicurn censebis Tuum diligere, Mentale gaudium,
Sed vide, ne sis stnlta, Post aeterne ridebis Cura distinguere, In regno civium,
Si snm eligendus, Beata quae tenebis, Cunctisque praeponendus, Cum mihi cohaerebis
Noli me spernere. Intra palatium.
3. Ego natura Deus 6. Erras, si reperire De patre prodiens, Te putas melius,
Ut muudaretur reus Totura debet transire
In matrem veniens, Bonum exterius, Factus pauper Ebraeus, In toxicum redire,
In cruce patiens Quod sapit dulcius; Patenter demoastravi, Ergo vitam acquire, Quod nimis te amavi Quae non potest perire
Tam magna faciens. Vivendo sanctius.
Cod. Londinen. Reg. 1 A VI. saec. I4;'iR. - 2, 6 Cara distinguere. - 2, 8 proponendus.
209. De Amore Christi.
Ta, qui cor tuum furaris Heuquantis subdisteprcssuris, Christo et praebes creaturis, Multiplex vae in omnibus, A quibus forsan nec araaris Circumdaris diversis curis, Sed fictis falleris figuris, Fugae patet introitus.
- 182 -
2. Nonne vides et perpendis, 5. Cnm sponsi tui immortalis Quod dolns est in omnibns, Templum, a quo possidetur, Pro quibus Deum oflfendis, Nonne plurimum gravaris, Quo nihil est fidelius, Quod Dcus a te separetur? [Quo] nihil [est] sanctius, Qui, ut in te delectetur [Quo] nil [est] incundius Et mansionem in te faciat, Nil denique gratius, (juod nullus alius meretur, Nil denique felicius? Cor sibi dari postulat.
3. Cur despecto creatore G. Ergo, sponsa Dei vivi, Vagaris post inania Fuge modernos amatores; Hnmano vinctus amore? Frequenter legi et audivi, Nonne est insania, Quod dolus est in omnibus, Quod in terrenis delectaris Et quod gratiae destructorcs, Et fastidis caelestiaV Salutis sint adversarii, Vae tibi, qui in his moraris, Turbationis illatores Nam brevis horum gloria. Et cruciatus varii.
4. Cur refutatur dulcis hospes 7. 0 anima, qnae [mansurn] Pro mortali creatura? luberis diligere, Quo veniente cedunt hostes, Cur vana et peritura Pluunt bona, absunt dura, Christo vis praeponerc, Soccedit pax ef fugit cnra; Qui te lavit sangaine. Assunt enim nuptiae, Quis fecit tibi talia'? Hilarescit mens secura Noli parvipendere Ab hostium formidine. Dona tam insignia.
Cod. Palat. Vindohonen. (ol. Campen.) 883. saec. u/ic. --1,6 Multi- pliciter vae. - 2, 5 nil. - 6, 5 gratiae sint; nach diesem Verse folgt noch iiberzahlig: Summi boni despoliatores. " - 6, 6 sint felilt. - - Auf die Schwankungen des Versraafses nach Silbeuzahl und Kh}Tthmns brauclit wolil nicht aufmerlwim gemacht zu werden.
210. Dialogus Papae et Mariae V.
Papa. Cnm regina caelorum 1. Ave, sacratissima Per eum sis electa,
Dei ereatura, Nobis per te pateat, Simul nobilissima, Peto, via recta.
Digne te natura Cessit, beatissima, Papa.
In partu qnae pura Es, excellentissima 3. Cuius condicionis sit,
Praesens et futura. Sexus vel dignitatis, Qui devotionis causa
Papa. Suis pro peccatis 2. Beatorum omnium Te matrem invocaverit,
Virgo praeelecta, Hunc absolve gratis Deum, deorum Dominum, Et mansionem sibi da
Generans perfecta, In regno claritatis.
- 183 -
Papa. Mari a. 4. I)e tua pietate 9. Illi i|iii a vitiis
Credo quod nullus despm i. Vulunt resilire, (jui cum suavitate Illos in tristitiis
Sua crimina defleret, Non sino perire, Et honestati luae SupcrHuentem gratiani
Semper inliaercrct, Illis impcrtire Ad lioc oinnis homo, pctn, Cupio, quod appctant
Fortiter laboret. lustitiam sitire.
Ma ri a. Pap a.
5. Ecce, nullum dcrdinquo, 10. Kaiitatis visrora De ine qui rontidit, Isubis demonstrato
Huic ego adpropinquo Et honcstatis munera Statim, dum elidit Xoliis propinato,
Cnmina per gemilum Krlirli) linc fxsilin Vel confitcndo scidit, Tibi et tno nato
llli mea gratia In caclii rnlloccinnr Peroptime providit. Icsu Christo datn.
P a p a. ]\I ,i r ia. 6. Fundamentum fidt-i 11. Legcs cuni tlirnlogia
Mater sis decora llui- de mc tatciiliir, Fiduciaque spei (.'anones et melodia
Ultiina in hora, Vobis congratulcntur, Rclicto hoc exsilio Quod animac tidcliuin
In caelum duci labora Per me redimcntur Et coram tuo tilio Ac infernales poenas
Pro nobis exora. Nullas patientur.
M aria. Ma ria.
7. Gratia sum plena 12. Mater ego facta sum Summi salvatoris, Propter pcccatorcs,
Egoque regina De quibus forent aliqni Nuncupor amoris, Facti mcliores,
Oninibus propino lllis suin subsidium, Pocula dulcoris Qui corrigunt prrorc^
Et architriclina Et multos coram tilio
In angelorum clioris. Habebunt honorcs.
Papa. Pap a. 8. Honor pulcbritudinis 13. Nobilis et generosa
Tuae dignitatis Cbristi imperatrix, Et decor magnitudinis Nobis esto tVurtuns.i
Tantae honestatis Sernper advocatrix. Te decet peroptimc, Humilis, quoque foriu i-.i.
Ut illa cum gravatis Xostra reformatrix Velis condividcre Et in te contidentibus
More pietatis. Sis semper reparatrix.
- 184 -
M a r i a. Papa.
14. 0 dic mihi, famule, 19. Tanta virtus, simul fides Es aliquem scrutatus, De te recitatur,
Qui postulavit veniam Illum scio non elides, Et qui tit condemnatus? (Jui de te gloriatur,
Multos cuni Theophilo, Sed a tuo filio Qni fuit desperatus, Ille coronatur
Saepe consolata sum, Et per tuam dexteram Cum ipse sit beatus. Post hoc condonatur.
Papa. M a r i a. 15. Peccata nostra nimia, 20. Vita, dilectissirae,
Heu, sunt infinita, Foret tibi data Delicta quoque crimina, Et sensibus, carissime,
(t'uae, pro dolor, in vita Quinis adurnata, Vel contra Deum fecimus, Xobilem pcr animam
Te peto, redde quita. Sunt membra decorata, (^uae nondnm emendavimus, Custodi Iianc a vitiis,
Tu dele, margarita. Sic erit Deo grata.
M ari a. Papa. 16. Quaeso, mi dilecte fili, 21. Xriste. tua loquitur
Verbis cum binceris Mater valde dure, Funde preces sine mora, Licet consoletur me,
Taliter mcderis Tamen valde pure Cum dolore cordis Mihi dat intellegere,
Gemitibusque veris (Juantae sint pressurae, Vitam contemplativam duc, Quapropter, lesu Cbriste, mc
Sic mecum semper eris. Commendo tuae curae.
P a p a. M a r i ;i.
17. Rebus transitoriis 22. Y, mi fili, mater tua Difticulter cedo, Loqnitur aperte,
Poenis castigatoriis Cunctis utriusque sexus Invitus carnem laedo Asserendo certe,
Sed praecellenti gratiae Licet meus natus tuus Tuae tantum credo, Frater sit aperte,
(Ju.iyropter tuo tilio Te non locat cum bcatis Semperque tibi me do. Gratis, scias per te.
Maria. Papa. 18. Serve, serves mea scripta 23. Zelus nostrum tu celato,
Et quae tibi dico, Christus donet (nos) dcHerc Licet ego benedicta Nostra possimus scelera.
Sim, non maledico, Nostrique miserere, Non postponas Leum tuum, Graviter oflfendiraus
Ne cum inimico Te, taliter medere, Tibi nierces condonetur Nos cum caelorum civibus
Nunc et in antiquo. Fac caelum possidere.
- 185 -
Christus. Papa.
24. Congregando congregabo 25. AC lioc qui legerit Illos, qui fecerunt Suis pro peccatis
Mei patris voluntatem Et gratias exegerit Mihique crediderunt Matri honestatis,
Et pietatis opera llle memor mei sit, Quinque compleverunt, Ut nos cum beatis
Illos iam certitico, Deus collocet simul Quod semper mecumerunt. In regno claritatis.
Cod. Maihingen. (ol. Faucen.) II 1. 8° 31. saec. 15. A. -- Orat. ms. saec. 15. Cod. Sangallen. 485. B. - - Orat. ms. Carthus. Hildesheimen. saec. 15. Cod. losephini Hildesheimen. 3 (6). C. -- Orat. ms. Domus Novae Lucis anni 1477. Cod. Ultraiectin. .Scriptt. Eccl. 375. D.
1, 1 Ave, virgo sacratissima BC. -- 1, 4 Digne tibi uatnra ABC. - 1, 5 CessetB; Testis verissiraa C; Tu excellentissima D- --1,6 In partu quia A; In partti quoque D. - " 1, 7 Es fehlt B; Casta beatissiraa D. - " 1,8 Piis et futura B. - 2, 2 praedilecta BC. - 2, 5 Dum A; regina tu c;n- lorum D. - 2, 7 Nobis ut peto via D. - 2, 8 Via peto recta BC; Patr.it per te recta D. - 3, 2 Sexusve sit vel dignitatis D. - 3, 3 causa devo- tionis C; Qui te causa D. - - 3, 4 Suisque pro B; Suis exorat pro D. - 3, 5 fehlt D; invocavit B. - 3, 6 mater gratis D. - - 3, 7 Et mansionem praestabis D. - 3, 8 Tis in regno I). - 4, 2 Credo fehlt A. -- 4, 4 Sua fehlt A; peccata C. - - 4, 5 Sed honestati B; Si honestati D. --4, 6 Semper ut inhaeret ABC. - 4, 7 Et ad hoc omnis homo hodie D. - 4, 8 Ut peto for- titer D. - - 5, 3 Illi mea gratia D. - - 5, 4 Sententiam cum elidit B; Peroptime providit D. - 5, 5 Huic ego appropinquo D. - 5, 6 Statim dum elidit D. - 5, 7 Crimina per gemitum D. - 5, 8 Vel confiteiido scidit D. - 6, 3 Fiduciaque vel spei B; simul spei AC. - 6, 6 In caelum nos labora A, duci nos C, nos duci D. - 6, 8 Tu pro nobis D. -- 7, 1 Gratia repleta sura A, Gratia quod repleta B. -- 7, 2 Suin summi B. - - 7, 3 Eius quod regina B. -- 7, 5 sq. pocula propino D. - 8, 3 Et deitas B. -- 8, 6 Ut illa tamen gratis D. - 9, 1 Illis A. - 9, 2 Solent resilire A. - 9, 5 Super- effluente A. - - 9, 7 Cupio iustitiam D. -- 9, 8 Quod appetant D. - 10, 6 Tibi quoque nato A. -- 10, 7 eaelis B, caelum CD. --10, 8 Kitc- lesu Christo B. - 11, 1 Lege A. - 11, 3 cum inelodia D. - 11, 4 Nobis BD. - 11, 7 Ita quod infernalis ABC. -- 11, 8 Nunquam D. - 12, 3 Ex quibus B. -- 12, 7 Et fehlt C. - 11, 8 Accipiant D. -- 13, 3 Nobilis esto D. - 13, 5 Humilisque D. -- 13, 6 informatrix C. -- 13, 8 Sis fortis D. - 14, 3 gratiam A. -- 14, 4 damnatus D. -- 14, 7 Saepius B. -- 15, 2 et in- finita B. - 15, 4 Quod B. -- 15, 5 Vel fehlt U. - 15, 6 redde fehlt BD. - 15, 7 Quae non D; Quod nondum B. -- 16, 1 fili fehlt A. -- 10, 2 Verbis fehlt B. - 16, 6 Et gemitibus eum veris AC; Et gemitus cum B. -- 17, 7 fehlt C; Vitam contemplationem ducas B; Contemplativam ducas D. - 17, 8 semper mecum B; Vitam, sic mecum eris D. - 17, 5 praecelleute A; Quaecunque tuo filio D. -" 17, 6 Quia semper tibi me do D. -- 17, 7 Nam praecellenti gratiae D. -- 17, 8 Tuae tantum cedo D. -- 18, 1 me;i dicta A; Serve fehlt D. -- 18, 2 Quae tibi, fili, dico D. - 18, 3 ego fehlt D; sim benedicta C. -- 18, 4 Sum ob hoc D; Non tamen maledico (.:. - 18, 6 in inirnico B; Meo vivas cum inimico D. -- 18, 7 Tibi mentes con- donatur B; Tibi merces tunc donetur D. -- 18, 8 Similis cum antiquo D. - 19, 1 fidis B; Tanta simul virtus et fides C: Tanta similis fides D. - 19, 4 De te qui D. -- 19, 7 Et per tuam pietatem BC; Ac per tua merita D. - 19, 8 Ad caelestia perducatur D. - 20, 1 dulcissima A, dulcissime B. - 20, 3 Et fehlt D. - 20, 4 Quiris A, quaevis B, quivis D. - 20, 7 Custodo D. -- 21, 1 sq. Christe mater tua loquitur AB. -- 21, 3 consoletur reos
- 186 -
D. - 21, 5 intellegere dat D. - 21, 7 lesu felilt A. - 22, 1 O mi fili B, inat.-r mra 1!CD. -- 22, 2 directe D. - 22, "". < 'mirtis,,ue 15. - 22, 4 ct-rt,- li-lilt C. -- 22, 6 «"xntrte C. - 22, 7 Te nrm licc-t U; Non te locat cum locis B. - 23, 1 Zelus = Srcliis. - L':t, 2 Christus fchlt BCD. - 23, 3 ut J...SM- riius A; pr>M-iiiiiis 1'.: vrimiiia I>. - 23, 4 que fchlt D. - Str. 24 u 25 um- jj-i-strlll |;( 11 - '-'4, :i Vidnntatrm nici patris ]"). - 24, 4 Nec non crcili- derunt D. - 24, 5 Et i.pira pietutis D; Et caritati* C. - 24, 6 Omnem ."Minpli-viTinit I); Vii:iiidiii|iif- compleverunt (.' - 24, 7 Illns certifica H, nunc rrrtltii-n ]>. -- '2\, * Mi-cinnque semper fvunt A: Muciim t|Uii«|m- semper U. - 25, 1 Et qni lioc' riini A; Et ob Jinc (|iii I!; / lim- i|iii I); IAB hoc = Ab- cedarinm hoc.) - 25, 2 .Snisqiie (': Vraosens pro D. - - 25, :'" gratiam li. - 'J">, 4 Mariat lnnifstatis A; Matenijic- honestatis D; Matri pietatis C. - "J.">, "i Et illi- A, l't illi/ )'"(-'; niei meninr C; Et nicmor mri U. - '_'""', tj nos irlilt U: I"t iiit ciiin ('; \i-i- iinii (.-11111 D. - _"">, 7 Dcus nos collocot B; si- nnil tVlilt B; follnci-t in-iinul A; insimul collocet D. -- Statt ili-r Autschritt ['apa M t/t I! strts l'cccato r; vor Str. 21 irrigMaria A; vor Str. 'J'J ('liri-tn^ !'"<'J >; v(ir Str. 25 Auctor J!, Am-tor oratimiis I), lotzteres <-l»-ii--i> vnr Str. 24. - ,.(tratio lieatl Urbani ((iiinti, ((iii ditavit cuililirt (irauti [sic| pn> piccatis Miis et in laude plorionae virginis Mariae a qualibef litera Alpbabeti dnnlnvs aimis «no crimmaliuin, vtli<|uo vniialium indulgen- tiac. (': ..I^ta^ scptcm nratirnics, ut fertur, fnnipilavit snmniii.s pdntitl-x Ur- lianns V, cciiiti-i-rii~ il<- (|nalibct lilern Alphabt-li, (|imtiii)- ind-^ra sequens nratio fuerit lccta, indulgentiam unius aniii c-riiiiiiialiiini ct iuiiii^ anni vi.-nia- liiiin peccatoruni." 1). -- Yi-rgl. aneli Milclisack I, 96 sq<(.
211. Alphabetum dc bonis sacerdotilius.
1. Ail iirirnnis vitao fontem 5. Exit et activae vitae et amoena pascua interdum ad spatia,
Pruesul anxio qui cordc Inter cetera et carnis scandere desidcrat, praeparat subsidia,
Talcni se per omnc tempus IiKjuilinis et externis, niret ut exliibcat: ne desit, quod tribu.it.
2. Bonus pastor ad commissi 6. Ferculorum alimentis ovilis custodiam famem pcllit carncain,
Mt-nlc semper drcumspecta Mentium suavis vcrbi ardenter invigilat, cffugat inopiam,
Pestifer nc lupus ovcs Gcinina relevans opc fauce artet improlui. iniscrorum viscera.
3. Curis nunqnam pcrituris 7. (iiratis ut redemptor iussit nientem piam occupat, nmncrum charismata
Sed satagit, grcgis sui Dignis tribuit sperncndo iiumerum nt augeat, tripartita munera
Pro quo metuit ncc inortis Manus et obsequiorum subire discrimina. favorumqne retia.
4. Dignis semper studiosu- 8. Honus csse non honorem occupatnr actibus, sacri gradus culmina
Aut sacrarum paginarum Mcnte cernens perituras lectione pascitur, refugit delicias,
Aut cernendo mcntc Cliristum Aliornm ctiram gercns ad superna ducitur. postponcndo propriam.
- 187 -
9. lubar solis nt refulgens 16. Quinque vel duo suscepta noctis fugat tenebras, talentorum pondera
Lumine sic verbi lustrat Reportare redemptori audientum pectora satagit duplicia,
Bonus praesul et expellit Timens, ne exteriores vitiorum nebulas. mittatur in tenebras.
10. Karitatis quod est Deus, 17. Ratiouis freno somper sic custodit lineam, scnsum regit propriuin,
Ut potentes et cgenos Noxia non aure capit, aequaliter diligat non cernit luminibus.
Et ne minimis se unquam Nil olfactu, nil in gustu, pcr turnorem praeferat. nil peccat in actibus.
11. Lychnos manibus retentans, 18- Sicut tuba vocis suae id est bona opera exaltat melodiam
Proximis monstrare studet, Populorum sinc metu, lumbos super nbera dum coercct crimina,
Cingit etiain, quod cordis Miscens asperis fomenla possidet munditiam. tristibusquc mitia.
12. Malos congruis terrendo 19. Talis quisque praesul iustus, cum iudex advencrit,
corrigit affatibus, Quantos hic sermone suo Bonos ad perseverandum
blandis mulcet vocibus, Christo acquisierit,
Nova referens de regno, Praemia pro tantis rcgni ab ipso accipict.
prisca de supplicio. 20. Vos itaquc, magni patrcs,
13. Non cessat precari Christum praesules egregii, plebis pro excessibus, Imitari tales, precor,
In vigiliis se ipsum ardenter contendite mactans et ieiuniis, Et eorutn per exempla
Hostia sit viva Deo, sedulc gradimini. monet ut apostolus.
21. Xristi Domini praccepta 14. Omnia fit cunctis, gaudet gestatc sub pcctore,
simul cum gaudentibus, Mundi vana et caduca Cum maerentibus tristatur, perfecte dcseritc,
deplorat cum flentibus, Crucem sempor baiulantos Ceii propriis sic dolet magistrnm sequimini.
alienis lapsibus. 22. Ymnis iugitor et psalmis
15. Prudens ut serpens malorum Dco laudoni pangitc, devitat astutiam. Plebem Christi boni sempcr
Simplex ut columba nulli exemplis iinbuite, rependit malitiam, Linguac nunijuam claustris
Bos est tolerando mala, vestris leo contra vitia. damncntur silentia.
- 188 -
23. Zelum hostis praecavete circumspecte undiqne,
Possidete, dicat iudex iustus ut, cum venerit,
Praeparatum vobis regnum mnndi ab origine.
Cod. S.m.Mll.Ti. .773. sacc. in'n. - 2, 5 Fertifer. -- 7, 2 numerum. - 10, 6 proferat. - " 11, 1 Licinos manibus. - 13, 1 peccari. - " 16, 3 re- demptoris. - 17, 2 sensus erigit.
212. Alpbabetum de malis Sacerdotibus.
1. Aquarum meis quis det fontem oculis Ad deplorandam pastorum amariter Reprobam vitam non tenentem tramitem
Mente supernum?
2. Bonus, pro suis qui det vitam ovibus. Vix reperitur pastor his temporibus, At mereenariis abuadant ovilium
Saepta sarrornm.
3. Caris mundanis pastores inserviunt Lucrisquc cuncti inhiant fugacibus, Idcirco lupi patct grex dominicus
Morsibus atris.
4. Diviuae iegis abdita tnysteria Plebibus Christi non est qui aperiat, Nec est ieiuois mentibus qui praebeat
Pabula verbi.
5. En, adimpletur, quod sagaci spiritu Propheta dixit: erit sicut populus Sic et sacerdos tempore novissimo
Cordis egeni.
6. Factom videmns. quod divina sonuit Vox, vitae nostrae sal infatuatum est, Quod ne iam foras mittatur timendum est,
Ad nihil aptum.
7. Gratis accepta munerum charismata Gratis non dantur, expetuntur praemia, Ne qua sit ictus timetur sententia
Simon iniquus.
- 189 -
8. Honores sacros adipisd cupiunt, Non ut doctrinis erudiant subditos, Sed ut stipentur, verbis obsequentium
Plus venerentur.
9. luvamen ferre oppressis cum debeant Et recreare tribulautum viscera, Hos inde premunt, illos magis sauciant
Flumine verbi.
10. Karitas vera, quod cst donum optiuium, Non est in illis, despiciunt subditos, Pauperes spernunt, peregrinos respuuut
Mente tumenti.
11. Lychnos ardentes, ut praecepit Dominus, Manu nun gestant, ut accendant proximos, Nec dare laxis curaut, heu, pro dolor,
Cingula lumbis.
12. Mundi repleta iugera sunt messibus, Mcssores desunt inetendi segetibus, Mittc per fruges tuos operarios,
Christe, precamur.
13. Non est medelam qui praebeat languidis Quique elisos et confractos elevct, Nisi nos rector corrigas iustissime,
Nempe perimus.
14. Omnes, (juod suum est, pastores quaesitant, Neglegunt curam gregis et custodiam, Ideo morbi vis saeva et lurida
Serpit in omnes.
15. Pastorum pastor cito iam adveniet; Quid vos pastores facietis, clicite, Commisi gregis qui curam neglegitis
Vana sequentes?
16. Qui terrae datuni absondit in scrobibus Talentum, diris mancipatur ignibus, Cur non titnetur, ne parva sit illius
Poena, sequacesV
17. Resistit nullus oppressori pauperum, Canes sunt muti, elatrare nesciunt Nunc sacerdotes, ut librorum veterum
Dicta loquuntur.
- 190 -
18. Si i|uando forte de scripturis aliquid YH vile narrant, vanae laude gloriae Ut extollantur, non ut prosint animae,
Mente volutant.
19. Terra suetis infecunda frugibus Hic non ornatur, non est raodus aerum, Divcrsis mundus hinc malis opprimitur
lam ruiturus.
20. Vineam patris, o proles altissimi, lam bone pastor miseratus respice, Sana contritos et iacentes erige,
Ne pereainus.
21. eXtolle nomen sacerdotutn infimis, Quod volutatur terra sub negotiis, Et fac, ut tibi famulentur iugiter,
Rector Olympi.
22. Ymnos psalraosque, da, ut tibi concinant, Trainitem rectum, concede, ut teneant Nec iara incedaDt amplius per invia
Perditionis.
"J::. Zelo benigno, tribue, ut ardeant Curamque sui ovilis ut habeant Et tecum sancta possidere valeant
Gaudia regni.
<'"<!. S;uif,Mlleii. ~il:'. saec. 10/n. - 8, 3 stipantur mis obsequentium. 14, 1 (|ii:if siiuin. - 20, 1 Vinea. ~ 21, 4 Rccta Olynipi.
213. Dictamen de Preshyteris.
1. Multi sunt presbyteri, 3. Supra crucem positus (jui ignorant, quare gallns contra veutum
Supor domum Doraini Caput diligentius gallus solet stare; erigit extentum,
Quod propono breviter Sic plebanus, ubi scit voliis propalare, praedonis adventum,
Si vultis benevolas Illi se obiciat
aures mihi dare. pro grege bidentum.
2. Gallus est mirabilis 4. Videmus, quod piger est Dei creatura gallus aliquando
Et recte presbyteri Sive levis niioium illius tigura, contra ventum stando,
Qui praeest ecclesiac Sic multi presbyteri auimarum cura, quasi dormitando
Stans pro suis subditis Locum dant diabolo, contra nocitura. praedoni nefando.
- 191 -
5. Gallus rcgit plurimam Gallus cum cantavcrit, turbam gallinarum sed magis ab ore
Et sollicitudinem Albi galli; reor lioc magnam babet barum, in figura fore.
Sic plebanus capiens 11. Castitas albcdine cuvam animaruin
Doceat et faciat, solet figurari, quod sit Deo carum. Et plebani maximc
solent lionorari
G. Gallus granum colligens Illi, qui luxuria convocat uxores nolunt inquinari,
Et illud distribuit Ab bic credo citius ante cariores, daemoues fugari.
Tales discat presbyter 12. Gallus suas feminas pietatis mores
Dando suis subditis solet verberare, scripturarum florcs. Has, quas cum extraneo
novit ambulare, 7. Gallus tempus praecinens Sic sacerdos subditos
borae nocturualis debet castigarc, Primitus a propriis Contra legem Doinini
se castigat alis, qui solent peccare. Castigando primum sc
13. Basiliscus nascitur pastor fiat talis,
Tunc dicendo subvenit ovis de gallorum, Sic crescit diabolns subditorum malis.
ex presbyterorum 8. Quasi rex in capite Magna neglegentia,
gallus coronatur, qui de subditnrum In pede calcaribus Non curant sceleribus
ut miles armatur, nec de spe caelorum. Quanto plus tit senior,
14. Pullos solet ducere pennis deauratur, In nocte dum concinit, gallus mutilatus,
Et a mulieribus leo conturbatur. per boc fit amatus,
9. Sic pastor, qui bene scit Sic pro caeli gloria populo praeesse, presbyter castratus
Pigros cura calcaribus Deo et hominibus monet indefesse, per hoc erit gratus.
Confortando debiles
verbi Dei niessc, 15. Gallus nunquam negligit
Post laborem aureus tempus vespertiiiuiii, Tunc cum suis subditis ut rex debet esse.
volat ad snpinum, 10. Solet leo trcmerc Ut in nocte media
de galli canore, tempus matutinum Et fugit diabolus, Servis Dei praecinat
solito de more ad opus divinuni.
- 192 -
16. Sic et bonus presbyter 17. Haec nobis sufficiant rcspuens terrena de gallu notatu
Ducat suus subditos Et in audientium
t-x inferni poeua corda sint loiMla Praebens iter caelicum Tenaci mernoria,
caeli per amoena, quasi uux musi-ala rtiin Cliristus advcnerit, Plus reddit aroinatn
turba sit serena. benc masticata.
18. Imitator galli sis, sapiens plebane,
Yivendo sollicite, consurgendo mane,
Lege, stude, praedica, boras tuas cane
Et sic in caelestibus
corde, mente mane.
(',-mt. ins. Eiijjelbergeiise saec. 14. Cod. Engelbergen. 814. A. - <'<illrrt, ms. Campense savv.
M i-.. <V,<1. Viud<ib«>iifu. -"'. B. - Collect. ms. Stiria-
ceose saec. \'<- (_'ml. Stiriacen. L 26 [s. n.] (_'. - Collcct, ms. incerti orig. -:n-i'. 1"). Clm. Monacen. 641. D.
1, 3 iSnpra A. -- 1, 4 debet stare H. - 1, 5 Hoc propono A; Sed 1 viibi* l.rrviti-r I); trhlt B. - - 1, 6 volo propalare D; vobis propellaiv *-': trhlt B. -- 1, 7 Aures >i brnivnlas I». - 1, X Milii vultis dare D. - Str. 'J ist Str. 3 I>, Str. 4 C. -- 1, 3 Et n i ti> MI- pn_-sl>ytvr A: Et >ic bonus ]ivi's- bvtt-r D. - -, 4 eius fit figura A. - 2, 5 Praeest qui D. - 2, 6 cura ani- marum 15; pastorali cura C. - Str. 3 ist Str. 2 CL>. - 3, "' Sir sacerdos A. - 3, ii daemonis A. - 3, 7 Illic AC; Illuc D; Illi se obviat li. - 3, 8 grw pro D. - Str. 4 felilt AD; ist Str 3 C. - 4, 3 lenis B. - Str. 5 ist Str. 9 A. - ~>, 4 iiin^uaiii «,r«Tit D. - 5, 5 Sic sacerdus A, cupiens D, co- |iiain B. - - 5 , 6 Labi/ns animarum U. - Str. C isf Str. 5 C. - 6, 1 gra- num re]>pcrit AB. - 6, 2 et vocat AB. - 6, 3 illud spargit protimi» ( 6, 4 inter cariores D. - 6, 5 Sic addiscant clerici A; Discant sic pivs- livti-ri D. - 6, 7 Doceant et faciant A: Sua distribuere D. - 6, 8 pro Di^n et honores D. - Str. 7 ist Str. 8 C: frblt A. - 7, 5 se fehlt C. - iStr. 7 lanti't in D:
Gallus nocte media studet personare, Ante cautum fortiter alas ventilare, Sic sacerdos providus sera noctis hora Ad laudandum Dominum surgat sine mora.
Si-lmii ilei Ki-iui vtjrriit hier die Bearbeitung. - Str. 8-11 fehleu D. -- Str. S i.st Str. 9 C; Str. 4 A. 8, 5 plns sit A. - 8, 6 decoratur A. - 9, 1 Sic sacerdos, qui iWit-t A; Sic sacerdos, qui bene scit C. - 9, 4 monens A. -- .Str. 10 imd 11 fehlen A. - Str. 10 ist Str. 11 C. -- 10, 1 Leo solet (.'. -- 10, 5 Dum gallus cantaverit B. - 10, 6 fehlt B. - Str. 11 ist Str. 12 ('. - 11, 3 Et maxime presbyteri C. - 11, 4 debent vicari [1: venerari?! C. - 11, -5 lllutii quod luxuria. B. -- 11, 6 potest inquiuari B. - - Htr/12 ist Str. 7 A, Str. 8 D. -- 12, 3 extraneis A. - .Str. 12 lautet in D:
Gallus ft-rt calcaria more militari
i i^tigando fetuinas nutu salutari, .Sic sacerdos corrigat legis transitores Verbis et flgitiis [sic], ut sint meliores.
- 193 -
Str. 13-18 feblen D. - .Str. 13 ist Str. 8 A. -- 13, 2 ex ovis gallonim - 13, 3 Sic crescit vis daeiiHiniorum A; sic surgit vi.s daeinonis C. -
13, 4 de presbyteromm A. -- 13, 5 Multa negligentia AC. -- 13, 6 qtiia subditoruin b. -- 13, 8 nec re<jnum caelorura K. -- Nadi Str. 13 hat B uoch folgeudea: In ptilu tV-rt calculum gallus mutilatus, Qu;milo diu vixcvit et inveteratus. Damit bricht das Lied in 15 ab -- Str. 14 ist Str. 10. A. -
14, 2 rnulitatos A; maritatus <"". - " 13, '! Ut in inulierilms (.'. -- 13, 4 M'iii[>er est amatus A. -- 14, 5 Sic procedit gloria A. -- 14, 8 st-rnper erit ^i-atns ('. -- Str. 15 ist Str. 6 C; Str. 11 A. - 15, :'. Et cum suis A. - l-r>, 7 Dei servis C. - Auf dic-se Str. fol^t [als Str. 7] in C dic de eine Verschmelzung VOM Str. 15 und ^16 in ciue zu seiri schcint:
Vuando solis radius ad occasum tendit, ffallus ad cubiculiim altius asceudit, Sic sacerdos, qui vere Deum apprelit-ndit, Perituri saeculi decus parvipondit.
Str. 17 ist Str. 6. C. -- 17, 2 narrata C. --17, 4 sint dictata A. - 17, 7 Plus reddunt A; Pius reddit odoratus C. - - Str. 18 ist Str. 15 (', Str. 9 D. - - 18, 7 Possis ut cum subditis D. " - 18, 8 caeli frni pane D. - Aufser diesen Str. hat C noch [als Str. 14] die folgonde:
Cappo senex lapidem solet enutrire, Qui est inter principes dignitatis mirae, Sic sacerdos, qui caste se scit custodire, Calculum recipiet, qui nequit perire.
Eine Singweise zu dem Liede bietet A:
sunt pres - by Qni ig - no - raiit qua - re
Su - per nmm Do - mi - ui Gal- lus so - let sta - re.
Aus einer Handscbrift der Stiftskirche in Oliringen steht das Lied mit weiteren Lesarten und Fehlern in Scrapeum I, 107 und darans bei Dumeril II, 12 ff. Neuerdings au.s eiuer Lenuept;r Handschrift dos 18. Jahrh. im Kolner Pastoralblatt 1898, 56 u. f. - In 15 steht am Schlusse des Ge- dichtes: ,,Wilhelmus Nan, sacerdos in Leyden."
214. De Stato Sacerdolali.
. Viri beatissimi Vos in sanctuario sacerdotes Dei, Deo doservitis,
Praecones altissimi, Vos vocavit palmites lucernae diei, Christus, vera vitis,
Caritatis radio Cavete, ne steriles fulgentes et spei, aut inaues sitis,
Auribus percipite Si cura vero stipite verba oris mei. vivere velitis.
Blarae, Pia Dictamina. VI. 13
- 194 -
3. Vos cepistis vineam Vobis non deficiant Dei procurare, latrutus acuti,
Quain doctrinae rivulis Lupus rapax invidct debetis rigare, ovium saluti.
Spinas atque tribulus 9. Grcx fidelis triplici prorsus exstirpare, cibo sustinetur:
Ut radices fidei Corpore dorainico,
possint germinare. quo salus augetur, 4. Yos cstis catholicae Scrmonis compendio,
legis protectores, quod discrete detur, Sal terrac, lux honiiiium, Mundano cibario,
ovium pastores, nc periclitetur.
Muri domus Israel, 10. Ovibus morum currcctores,
Vestris praedicare, ludices ecclesiae Sed quid. quibus, qualitcr,
gentium doctores. ubi, quando, quare,
5. Si cadat protectio Dubetis sollicite legis, lex labetur, praeconsiderare,
Si sal evanuerit Ne quis in ofticio in quo salieturV dicat vos errare.
ftisi lux appareat, 11. Spcctat ad ofticium
via nescietur, vestrac dignitatis bi pastor non vigilet,
Gratiam petentibus ovile frangetur.
iluna dare gratis, ('). Vos estis in area Sed, si cuiquam tidei
boves triturantes, munera vendatis, Prudentcr a palca Incursuros Giezi
grana separantes, lepram vos seiatis. Vos habent pro specalo
12. Gratis eucharistiam legem ignorantes
Laici, qui fragiles plebi ministrate, sunt et inconstantes. Gratis contitemini,
gratis baptixate, 7. <||iiidquid vident laici Secundum apostolum
vobis displicere, cunctis gratis date, Dicunt prticul dnbio Solum id, quod fuerit
sibi non licere, vestrum, couscrvatc. Quidquid vos in opere
13. Vestra conversatio vidcnt adimplere,
Creduut esse licituin sit roligiosa, Munda consdentia, et culpa carcrr.
vita virtuosa, 8. Cum pastores ovium Regularis liabitus
sitis constituti, mensque gratiosa, Non estote desides Nulla VDS. ci)ini|uinct
sicut canes muti, labes criniinosa.
- 195 -
14. Nullus fastus dcprimat 16. Estote bcnevoli, signum vestrac vestis, subrii, prudenles,
Gravis in intuitu lusti, casti, sirnplices, liabitus sit testis, pii, patientes,
Nihil vos illaqueet Hospitales, Immiles, curis inhonestis, subditos docentes,
Quibus claves traditae Consolantes miseros, rcgui sunt caelestis. pravos corrigentes.
15. Estote breviloqui, 17. Utinam sic gcrere ne vos ad reatum curani pastoralein
1'rotraliat loquacitas, Possitis et ducere nutrix vanitatum, vitain spiritalem,
Verbum, quod proponitis, Ut, cum exueritis sit abbreviaturn, chlamydem carn;ili'm.
Nam in multiloquio Induat vos Dominus non deest peccatum. stolam aeternalem.
Collect. ms. Augustaiium saec. 15. Clm. Monacen. 3594. A. - Collect. ms. Stiriacense saeo. 15. Cod. Stiriacen. L 26 [s. n.] B. - Praeeordiale devotorum imp. Argcntinae 1489 C. -- 1, 1 Viri venerabiles C. - 1, 4 lu- cerna Dei C. - - 1, 6 atque spei C. - 2,1 in sacerdotis B. - - 2, 5 nuc inanc.-s A. - >Str. 3 steht hinter Str. 5 AC. - 3, 4 rogare B. - 3, 6 prucul ""xstirpare AC. - 4,2 sq. siud 4, 5 sq. C. - Str. 5 felilt J5. - 5, 2 lex habetur A. -- 5, 7 Nec si pastor vigilet A. - 6, 8 et ignorantes C. - Str. 9 fehlt B. -- 9, 7 Mund.. '' - 10, 1 Omnilms C. - 1U, f) pie con- siderare A. -- 10, 7 Nequam in A. -- 10, 8 dicant A. - 11, 3 Gratiae C. - 11, 5 si unquam C. - 11, 7 Gexi AC; lesi B. -- 11, 8 lcpram tunc sciatis li. -- 12, 6 cuncta B. -- 12, 8 liotiuin couservate B. -- 13, 6 meiis i|inn|u>- A. -- 13, 7 coinquinat A. - 14, 2 vestrae mentis A. -- 15, 5 appmiitis C. 15, 8 deeril IV -- 16, 1 Estotc lingua cauti C. -- 16, 5 homines A. - 17, 3 Vditis et ducere C. - \rgl. bctrefts des Inhaltes weiter unten das Linl: ,,Tempus acceptabile" Str. 13 sqq.
215. De Fastore et Mercenario.
1. Ille pastor optimus 4. Cuius lanam tollere Merito censetur, Sempcr sunt parati,
Qui pro suis ovibus Ipsum sed defendere Mori non veretur. Raro sunt probati.
2. Hlc mercenarius 5. Hi, duin lupum viderint lure nuncupetur, Grcgem invadenteiu
(,iui, dum venit lupulus, Ipsumque perpenderint In fugam vertetur. Viribus potentem,
3. Vere mercenarii 6. Parvipendunt ponere Multi sunt praelati, Animam pro grege,
Ad curam dominici Terga fugae reddere Gregis sunt vocati, Sed habent pro lege.
13*
- 196 -
7. Plus augere numerum 18. Non abs re cauponibns Volunt confessorum, Isti comparantur,
Quam implere martyrum Qui licet in domibus Caiididatum chorum. Laute nutriantur,
8. Sed si lupus fuerit 1'.'. lllos tamen procreant Viribus minutis, Filios gallinae,
Pellisque remanserit Hinc tit, ut proficiant, Pretiosa tutis, Duui caxant coquinac.
'.'. In tantum de pretio 20. »,>uis in domo Domini Pellis gratalantur, Lautius nutritur,
IH' grcgis periculo i^uani praelati singuli, (,>uod vix recordantur. Sicut vulgo scitur?
10. De pastoris nomine 21. Si qais vidct tilios Gratulantur niultum, Horum spiritales,
Pecoris sod minime Utinam non spurios Sui noscunt vultnm, Gignerent carnales.
11. Cuius quando maculas 22. Ad quem ergo reliquum Sors detur videre, Usum deputantur,
iDgentes laetilias Quam ut ad igniculum Cernuntur habere. Coquinae ferantur
12. Sperantes sunt situlac 23. Huius, qui diabolus De repletione, Idcirco vocatur,
Non curantes maculae Quod martellus gemiuus De remotione. Ei tribuatarV
13. Sui gregem Domini 24. Unus est materia (Juando vigilare In re quavis vilis,
Deberent solliciti, AHer est et anima Ne posset errare, Naturae subtilis.
14. Iutra tecta latitant 25. Non solum non liberant Sopore torpentes Suos ab errore,
Vel, si forte vigilant, Sed eosdem maculant Male sunt studentes. Pravo suo more.
15. Non student, ut animas 26, Istos ergo fugere, Perditas lucrentur, Quando bouum sentis,
Sed carnis delicias Et velis corrigere (^uornodo sectentur. Librum tuae mentis.
16. Ad particularia 27. Tunc ad exemplaria Ultra non descendam, Recurras antiqua,
Ne, si dicam singula, Quoniam recentia Hos nirais offendam. Nimis sunt iniqua.
17 Deus, cui omnia 28, Multa fuit bonitas Kuda sunt secreta, Pastorum priorum;
Horum novit studia Qualis sed perversitas Perversis repleta. Patet modernorum?
- 197 -
29. De quo si metaphoram 40. Hi licet localitcr Delectat audire, Bene non moventur,
Cannen tibi proferam Vere tamen aliter Quod potes sentire: Moveri videntur.
30. Uuplex animalium 41. Spiritu superbiae Genus reperitur, Moti dilatantur,
Ut ex libris plurium Peste avaritiae Sapientum scitur. Constricti gravantur.
31. Uni cibus deficit, 42. Sic demum sufticiat Ubi generatur, Malis de praelatis,
Natura cur praecipit, Quos de malo retrahat Ut hoc moveatur Mater pietatis.
32. De nativo loculo 43. Adhuc habet alios Sicque cibum quaerat, Grex Dei pastores,
Sicut naturatio Qui nec gazae cumulos Donat, vitam gerat. Quaerunt nec honores,
33. Provisum est aliter 44. Sed solum desiderant, In loco nativo Ut sibi commissum
De cibu, qui corpori Gregem sic custodiant, Competens sit vivo. Ne intret abyssum.
34. Hoc non locum variat 45. Ipsum verbo nutriunt Dilatationis Siraul et exeraplo,
Motu, sed plus fluctuat In plateis iustruunt Vi constructionis. Simul et in templo.
35. Primitus ecclesia 46. Pro gregis periculo Pauperes habebat Vitam levipendunt,
Pastores, ad varia Coram orani populo Loca quos mittebat, Saepe quod ostendunt.
36. Ut gregis dominici 47. Personas offendere Curam observarent Non curant potentum,
Sicque sno corpori Timeo sed vivere Cibum procurarent. Horum nusquara ceutum.
37. Semen evaugelicum 48. Isti, quia populum Ubique spargebant, Vivi docuerunt,
Unde messis plurimum Post vitae curriculum Pretiuin metebant. Ut poli lux erunt,
38. Postquam est ecclesiae 49. Et quia iustitiam Venenum infusura Propagabant Dei,
Grandis opulentiae, Pure cernent gloriam Hunc mutavit usum. Suae faciei,
39. Pastores cur renuunt 50. Cum bonis qui satiat Locum variare, Horura appetitum;
Propter quod incipiunt Quae videre faciat Oves deviare. Nos in iufinitum
- 198 -
51. Christus Dei filius Simul et Mariae,
Qui suis doloribus Nos salvavit pie.
Cod. Palat. Vindobonen. (ol. Campi-n.) 883 saec. u/ifi. - 2, 2 nuncu- patur. - 18, 1 ab re caponibus. - 19, 4 caxat; vgl. Ducange s. v. caxitare. - 32, 2 sic quod. - 36, 3 Sic qinnl.
216. De Malis Clericis.
Trahunt in praecipitia, 2. Culpa meretur gratiam, Qui nos tenentur regere, Quam denieretur meritum,
Si, quae docent salubria, Nam palponum fallaciam Pravo deformant opere, Plus captant aure divitum,
Frui gaudent potentia (^uam boiiorum prudenliam, Honoris sine onere. (tiui dissuadent libitum.
2. Onus, quod nobis alligant, 4. Omne cor maerens hodie, Nolunt movere digito, Caput et omne languidum.
Hinc est, quod eos diligant, Clerus campo licentiae Qui palpant in abscondito, Vagus et vulgus sordulum
Hos a secretis abigant, Semen legis et gratiae Qui terrent vitae merito. Solura condit in ariduin.
i. Oxonien. Rawlinson. C. 510. saec. 13. - - l)as Lied wiire
riclitiger den Cantiones zugeteilt wurden, ist alier dort iibersehen worden.
217. De Religione.
Religio sine corde pio non adpretiatur, Religio, te non sapio, si mens adulatur, Religio, te despicio, si mundus amatur. Religio non principio sed fine probatur.
Cod. Palat. Vindobonen. (ol. S. Pantaleonis Colonien.) 4947. saec.
218. l)e Tita Religiosa.
Si vis bonus fieri 2. De quocunque veniant moribus et vita, climate terrarum,
Quidquid Deo displicet, Dilectionem dilige sollerter evita, rerum honestarum,
Esto contra vitia Nam sic pater luminum virilis et ita te habebit carum,
Cum bonis angelica Apud quem acceptio erit tibi vita. non est personarum.
- 199 -
3. Omnes innocentia Nam seduci saepius vitae commendati, et circumveniri
In quacunque fuerint Contingit blanditiis regione nati, mentem boni viri.
Tibi sint in Domino
fratres et cognati 9. Haec ergo memoriae commenda tenaci
Et amoris nexibus firniis foederati. Et complenda suscipe
studio vivaci, 4. Aures meis monitis Ne a terribilibus
et mentem inclina, minis, a fallaci Malorum consortium Promisso exorbites
attente declina, a via veraci. Pedem fige fortiter
10. Salubri scientiam in lege divina,
hauri de doctrina Stando tamen praecave
tibi a ruina. Et, quod indc hauseris, aliis propina,
5. Audi, quid te doceat Sic cortinam trahere ethica Catonis: legitur cortina,
Malos vita cautius, Et curati morbidis anibula cum bonis. fiunt medicina.
His et dictis concordant
iussa Salomonis, 11. Manus, mentem, labia
Caelestis prudentiae serva semper munda, Crebris conscientiam
quae sunt plena donis. fletibus emunda,
6. Dicam tibi breviter: Exemplo laudabili nunquam bonus eris, alios fecunda,
Si malorum gratiam Sic metes de fertili et favorem quaeris, semine iucunda.
Nam inevitabile 12. Carnis insolentiam
esse arbitreris, donia et refrena
Quin, si attrectaveris Prirais eius motibus
picem, maculeris. adbibendo frena,
7. Bonorura vestigiis Nam in illis latitat constauter adhaere, vitiorum vena,
A bonis consilium Per quam mens effieitur et solamen quaere, virtutis egena.
Quamdiu te videro malis displicere, 13. Carnis motus reprime
Habeo fiduciam, cibi parcitate, Cibo cibuin vermium
ut vivas sincere. ciba moderate,
8. Sed contra blanditias Ne ventris ingluvies hominis deliri mentem castitate
Non minus sollicite Privet et destituat
volo te muniri, morum levitate.
- 200 -
14. Nam qui desideria 18. Curam ne adhibcas carnis amplexalur, vel cor ttmm vauis,
Per quae verus animae Ecce, mundus deperit vigor enervatur, cum rebus mundanis,
Hostem armat gladio, Mors rapit cotidie qoo percutiatur, iuvenes cum canis,
Atque in se suscitat Fortes cum debilibus, flammam, qua uratur. aegrotos cum sanis.
15. Animae imperio 19. Te mortis memoria caro castigetur revocet a malis,
Eique ut dominae Te timor corripiat semper ancilletur, poenae gehennalis,
Ut tua legitime Ubi ponit impios domus ordinetur, dolor aeternalis,
Dum sno officio Maeror indeficiens
utraque fungetur. et mors immortalis.
16. Vide, quam sit flebilis 20. Cum ad cordis ostium praesens mundi status, coeperit pulsare
Horao quod continuum Prava cogitatio, ad laborem natus, statim repugnare,
Quam sit miserabili Artes et insidias pondere prostratus, hostis propulsare,
Addictus miseriae Nam sic debes colubri
hnius incolatus. caput conculcare.
17. Tuos ergo dirige 21. Ecce, dies Domini in Deum conatus tamquam fur venturus
Et in terris dilue Hortatur, ut viliget lacrimis reatus, homo moriturus,
Ut ad summi nuptias Ubi sit, consideret, regis invitatus et quo deventurus,
Decenti compareas Rationem operum veste adornatus. Deo redditurus.
Collect. ms. incertae ori^inis saec. lo. Clm. Monacen. 641. - - 4, tinge. -- 18, 3 muudus perit. -- 19, 3 corripiet. - 20, 5 Aures.
219. De Vita Religiosa.
Qui cnicis in ligno fera mortis iura subisti Et miseris vitam defunctis restituisti, Perpetua nos pace tua, rex Christe, guberna.
Ad patriam caeli suspirans mente fideli 5. Omnia postponat, quae mundus niunera donat,
Mundum devincat, mundum, sua seque relinquat, Se raundo mundumqne sibi pariter crucifigat, Se Domino Dominumque sibi sumpta cruce iungat,
- 201 -
Nulla re tractus penitus nullaque coactus 10. Ad laevum detiectat iter dextrutnve sequatur,
Sed medium virtutis iter semper gradiatur, Ne per multa vagans Dominum sibi promereatur. Rebus in adversis constans humilisque sed erit, Nullo prava modo faciat bona transgrediendo,
15. Nullo recta modo postponat prava scquendo. Quae Domino placeant, ca cogitet et meditetur Et pro posse suo constanter agens operetur, Impulsu nullo faciens contraria Christo. A se deficiat, quo gratior hostia iiat,
20. Snave Deo munus cum Cliristo spiritus unus, Ipsi coniunctus dono charismatis unctus, Sic circumspectus homo, non per plurima sectus, Omne, quod effatur, quod agit vel quod meditatur, Ut bene sit placitum Domino, concurrit in unum,
25. Per callem rectum vir iustus rcdit ad unum.
Hic igitur talis summae cultor deitatis Omine veracis censetur simplicitatis. Fratribus optatis bona dando simplicitatis, Per quam mundatis species claret deitatis,
30. Simplicibus, non duplicibus requies tribuetur, Nam Dominus cuni simplicibus fari perhibetur. Simplicitas recta devitat devia secta, Pluribus abiecta salvandis est via recta.
Non quaerens rimam sedem sibi collocat imarn, 35. Dando stolam primam regionem reddit opimam,
Incautos niunit, discordes ipsa counit, Quos socians unit, contra temptamina munit. Elevat ex undis mundi nos ipsa profundis, Spiritibus mundis mundi quoque iungit in undis.
40. Fallere non novit, procul a se nova removit, Lites submovit, quia pacis gaudia novit. Lampas calcata nunc est fulgore parata, Quando die grata pax fiet raultiplicata. Ergo Deo grati, per aquam flatumque renati.
Cod. Zwettalen. 70. saec. 14. in. - - Das Gedicht tragt die Aufschritt BVersus de sancta cruce", ist indes ein moralisierendes Lehrgedicht. Vers 1-3 bilden sichtlich eine Invocatio als Exordium.
220. De Forma vivendi Monathornm.
\. Christus nobis tradidit Ut mundana vanitas formam hic vivendi possit vilipendi,
Et exemplo docuit Et aeterna bonitas viam gradiendi, queat apprebendi.
- 202 -
2. Christus quidquid fecerat, Durusqne tibi fuerit nostra est doctrina, praesidens praelatus,
Quidquid ipse pcrtnlit, Paticnter sustine, nostra medicina. et eris beatus.
Omnia patrata sunt, nos ut a rnina 8. Christi patientiam
volve tunc in mentc, Salvaret clementius Qui damnatus fuerat pietas divina.
pessima a gente, 3. Eia, ergo, monache, Turpiter adloquitur
verus miles Christi, ipso nil loquente, Qui te spreto saeculo Ut agnus obmutuit
Deo spopondisti, coram se tondente. Age nunc viriliter,
9. In labore manuum sicut incepisti,
qoamvis tu gravcris, Ipse te non deserit,
cui tc dedisti. Oinni patientia fac, quod tu iuberis,
4. Quidquid tibi accidit, Et hoc voluntarie quidquid patieris, dono ne priveris,
Christum semper respice Sic perfectus mouaclius ipsumque sequeris, corara Deo eris.
Fonna vitae tuae sit, sicque semper eris 10. Laborando cogites,
Patienter j-ustinens. quod Christus non quir\it, Suae carnis commoda
ut tu coroneris. otiando sprevit,
5. Cuni in choro stcteris Portans crucem propriam l.iude in divina, mandatum implevit,
Vagam mentem erige, Sic exemplum exbibens ne ruat supina onmia coraplevit.
Cogitando vanias, 11. Dum in refectorio de mundi sentina
non bcne condita Ad laudis dulcedinem Dantur necessaria
mentis cor inclina. languescente vita,
6. Longis in vigiliis Benedicas Domino, cboro stans ligatus a quo sunt largita,
Cogitabis, qualiter Patienter sustinens Christus flagellatus cogitabis ita:
Pro tuo peccamine sitqtze raorti datas, 12. Brevis erit terminus
De tali spectamine Huius malae vitae,
sit tuus cogitatus. Christus hoc sustinuit, sustine tu rite,
7. <,iuando in capitulo Magnum erit praemium. eris proclamatus quies sine lite,
Et propter invidiam Dulcis vox: ad gaudium, forte accusatus, dilecti nii, venite.
- 203 -
13. Dum in tuo lectulo Hic vivendo misere sunt stramenta dura, impetrabis aedem
Et labore lassa sunt Angelorum, ideo genua et crura, siste tuam pedem.
Nihil vani cogites 19. Abbas si te diligit pensans mente pura,
Et de rebus saeculi una cum priore, Hoc servare studeas
non sit tibi cura. sumrao cum timore,
14. Tua meditatio Hos turbare caveas
sit de cruce Christi, mente, corde, ore Omnibus quae durior, Et sincere diligas
quae tu pertulisti, omni cum lionore. Qnaliter redemptus sis,
20. loseph Christi fuerat quod non meruisti, pater putativus, Inque tuo lectulo
sint tractatns isti. Quem Christus dilexerat, quamvis genitivus
15. Si te temptat Dominus Ipsius non fuerat, per infirmitatem tamen subiectivus
Vel dolorum graviura Esse sibi voluit per diversitatem, formam positivus.
Habe patientiam 21. Summe tamen caveas atque pietatem,
Dominus te visitat esse adulator,
ad utilitatem. Falsum verum dicere, et falsificator,
16. Christus personaliter Ne placendo ipsis sis pertulit dolores pauperum damnator,
Et dolere patitur Mortem prius elige, suos cariores, quam sis criminator.
Ut dolendo iugiter 22. Talis ludas exstitit fiant puriores
Et cum caeli civibus dispensator Christi, habeant honores. Quem mercando tradidit,
sic sunt omnes isti, 17. Cum praelatos videris Qui pro gula pauperes
splendida in mensa damnant voce tristi, Delicate vivere Hos in poenis pessirais
plurima expensa, Deas iubet sisti. Pauperum penuria
23. Si non habes gratiam illic vilii>ensa, forte praelatorum,
Caveas a murmure Manus tunc incidere
et in corde pensa: timeas eorum
18. Pro tuis miseriis Et Christo adhaereas habebis tu mercedem, frequentando cborum,
lu caelesti gaudio Ipse te custodiet, claritatis sedem, qui spes est iustorum.
- 204 -
24. Christos, Dei filius, Tna propter monita doctor veritatis, si non vult cessare,
Reclamavit publice Tibi sit sicut ethnicus, viam falsitatis, et hoc dico qnare.
Propter hoc displicuit 30. Christus multos docuit, scribis et praelatis,
qui non sunt salvati, Talia si sustines, Quibus pie profuit, hoc non erit gratis.
non fuerunt grati, 25. Si pro neglegentia Caute arguendi snnt,
fueris argutus, qui non sunt sensati, Habe patientiam, Ne te tractent turpiter,
tace quasi mutus, qui nil volunt pati. Respondendo frivole
31. Si in vehementia non sis dissolutas,
aliquem turbasti Sciens linguam regere eris semper tutus. Signo, verbo factoque,
quidquid perpetrasti, 26. Icsus, puer parvulus, Roga, nt dimittat hoc,
salus nostrae spei, in quo tu peccasti, Virgam matris timuit Et emendare studeas
oboediendo ei, instar viri casti. Non loquendo moritur,
impii ludaei 32. Quem Ckristus non laeserat.
Dum cruci affigerent habuit placatum, Inimico blandiens verum natum Dei.
efficit beatum, 27. Quando tu ab aliquo Hoc exemplara exhibens
fueris turbatns, ob taum reatum, Tu debes ignoscere, Tuum adversarium
quamvis non rogatus, duc ad bonum statum. In bono malum vincere
semper sis paratus, 33. Si arrideut prospera,
In tali patientia tu non exalteris, felix monachatus. Semper te humilia,
caute glorieris, 28. Sic te Christus docuit, Deas dat haec omnia,
verus rex caeloruiu, quem tu depreceris, Patienter tacuit, Quid sis, qualis, intra te
quando ludaeonim Semper meraor eris. Pertulit opprobria,
niliil servans borum 34. Christus, rex altissimus, Patiendo snpplicat non se exaltavit,
raemor rniserorum. Sed pro te humiliter se hnmiliavit,
29. Si quemqnam de fratribus Quidquid es, ab ipso cs, videris errare. ipse te creavit,
Hunc in mansuetudine Illi te humilies, debes increpare, qui te sic beavit.
- 205 -
35. Si praecellis alios Cbristus viam docuit aliqua virtute, ambulandi recte,
Noli hos dcspicere Quem sequendo iugiter tc regendo tute, cor et crura flectc.
Sed collauda Dominuni 41. Christus pro te pertulit tua pro salute,
Non sperneado aliquem, plurima tormenta,
sic servabis tu te. Et ci compassa sunt cuncta elementa,
36. Non sprevit altissimus (v>uae in tuo saepius viles peccatores, corde repraesenta,
Hinc iios docens clarius, Patienter sustinens, quod infcriores pauca temptamenta.
Non debemus spcrnere 42. Si commotus fueris, neque viliores
ille perturbatus, Exhibendo iugiter
omnibus honores. Verbera si sustines, ille flagellatus,
o7. Si tuo iudiuio luste si argueris, i;un simpliciores hic raale tractatus,
Pracferuntur aliis Quidquid mali sustines, et sunt digniores, ille plus tristatus.
Quorum tibi displicet 43. Deo semper servias
tam vita quam mores, cum stabilitate, His, si Dcum diligis,
exhibe honores. Stabiliri expetas sua pietate,
38. Qui sua potentia Ne perdas miserias, caelum, terram rexit, quas cum gravitate
Regi a simplicibus Acquisisti longius, pro te non despexit, has non move a te.
Crucis mortem pessimam pro te non neglexit. 44. Nil valet incipere,
Quid pro illo sustines, nisi compleatur, Laus in fine canitur
qui te sic dilexit? et corona datur,
39. Illud semper cogita, Christus post miserias ad quid tu venisti, caelo coronatur,
Cui servis, propter quid, Noli retrospicere, quae tu quaesivisti; raerces ne perdatur.
Et labores maximos, 45. Tua coiisolatio
quos tu pertulisti, Noli gratis perdere
sacra sit scriptura,
stans in laude Cbristi. In qua saepe studeas perlegendo plura,
40. Quid ad te, si alii Multa tu invenies, currunt indirecte? quae sunt placitura,
Gressus tuos dirige, Quae te a multiplici ambula perfecte, liberabunt cura.
- 206 -
46. Niliil est utilius Haec est custos pauperis sacra lectione, et matrona pia,
YH (inirc saepias Ilaec tuuin viaticuni, cum devotionc, tuu nielodia.
I-t.i rrddunt monacbum
liabilem coronae, 49. Deum patrem gloriau
Ergo tuuni studium lauda omni bora in istis compone. Et credendo tirmiUT
debite honora,
47. In pcrturbationibus, Qui te sibi similat pauper inonachelle, specie decora,
Invoca auxilium Cui ut tu placeas, inclitae puellae sedule labora.
Mariae, ut adiuvet, nc laedant procellae, 50. Eius quoque filiuni,
Ipsa te eripiet nostrum consolamcn, a doloris felle. Prece pia invoca
atque sacrum flamcu, 1S. (Juulquid facis, ubi sis, Ut nos omnes adiuvet,
claustro vel in via, qui timent lurbamen, llla scmper tecum sit Et a malo liberet
dulcis vox: Maria. in aeternum. Amen.
Cinl. Altnvadeii. :!1. .-;in:. 15. A. - Cod. Sangallen. 925. saec. 15. B. - r,,,l. .Saiifjallen. 933. anui 1401. C. - l'..d. Hangallen. 930. saec. 15. D. - Clm. M"i!.n c ii (ul. Autfiistan.) 3594. sacc. 15. E. - \.\m. M<macru. (nl. rulliiijrcii ) 117'_'4 .-ai.r. 15 F. - Clro. Moiiacen. (ol. EiuiiKTaiin.-ii. 14T'.K',. aimi 14*8. G. - rim. Monaccn. (ol. Roten.) 15611. saec. 15. H. - Clm. MMH.K , n. (ol. Einmeramen.) 14357. saec. 15. I. - Clm. Monacen. (ol. Tegurin.) r.r.nrj. sa,.c. i:,. K. - (.'ud. ValcntiaDen. (ol. Spruilic-inien.) 244. saec. 15. I,. - C"d. 1'alat. Vindobonea. (ol. Lunaelacen.) 3848. M. - Cod. Palat. Vindobonen. 4121. saec. 15. N. - Clm Monacen. 041. saec. 15. O. - Cml.
S. Petri Salisl.urgen. b IV 3. saec. 15. P. 1, 2 formam hanc O; hanc formam HE; formulam vivendi C; ivfjulam
vivendi P. -- 1, 5 Ut humana BE - 2, 1 quidquid fecit A; quidquid docuit O. - 2, 2 nobis est O. - 2, 3 Et quod ipse O. - 2, 4 est medicina C. - 2, 5 parata (>. - 3, 1 ergo clerice HE. - 3, 2 verus gerres B, heres E. - 3, 4 Deo spopondisti C. - - 3, 5 tideliter A. - 3, 8 te dedisti A. - Str. 4 fehlt (.). - 4, 1 Quidquid acciderit C. - 4, 5 Norma C. - 6, 3 Cogites tn 11. - 6, 4 fuerit flagellatus O. - Nacb Str. 6 Si per negligentiam etc. O. cfr. Str. 25. -- 7, 4 forsan O. - - 7, 5 Durus quoque tibi sit < >. - 8, 3 damnatus r-xstitit BE. - 8, 5 illuditur C, Korrektur wegen der falscben Passiv- furm? - 8, 8 coram praesidente l'. -- 9, 3 Fac cum patientia A; Omni cum patientia C. - 9, 4 uti tu iuberis A; tu fac quod B. - 9, 5 8ed ct voluntario A. - 9, 6 dono ne C - - 9, 7 Sicque A; perfectus clericus B. - 10, 2 quod feblt BC. -- 10, 3 Vilis carnis ABC. - 10, 4 occidendo O. - 10, 8 facere consuevit O. - Str. 1-10 feblen D. - 11, 1 Cum in C; Cum- que in A. -- 11, 2 bene non O. - 11 , 7 sufferens A. - 12, 4 Sustinebis rite. - Str. 13-16 hinter Str. 36. O. - 13, 1 Cum in BC. - 13, 6 pausans < >. - - 14, 3 quod durior C; Omnibus opprobriis O.- 22, 4 quam tu O. - 14, 7 In tuoque BC; In tuo quoque O. -- 15, 1 Dominus temptat E. - !"">, 6 senti pietatem A. - 16, 3 pariter B. -- 16, 4 quos scit cariores B. - 16, 6 clariores B. -- 17, 1 Dum praelatos D; Cum praelatum E. - 17, 5
- 207 -
praesentia A. - 18, 4 cliiritatnin !>CE. -- 18, 5 sq. Illic tiiiini pnitimis cnlloca nic pedem < >. -- 18, 7 sq. llic- vivrndo misere itnpetrabis aedem O, 19, 1 Praelatus si te BCE. -- 19, 3 llos servare BE. -- 19, 4 cum liuii'>rr O. - 19, 5 Hoc turbare A. - 19, 8 cum timure C. -- Str. 20 liinter 48 ('. - 20, 2 palatinns E. ~ 20, 5 sq. Ipse non tamen fucrat Bubicativus B; Ipso iioii tuerat CDE. - 20, 8 exemplar positivus 15; positivus =: pnncns, pmponens. -- 21, 3 Falsam rom dieere BC. - 21, 5 Et placendo iinpii.s <>; Ut placcndo ipsis sis A. - 21, S quam talis sis tnmcatur AO. - 22, 1 Imlas dicitur A. - 22, 3 Cuni inercando A. - 22, 4 Sicut oinncs isti < >. - '_"_', 5 pauperem O. - 22, 6 Damnant vultu Christi A. - 22, 7 in purnis tartari < >. - - 22, 8 iudex iubet A. - 23, 2 tuoriun praolatnrmn ABC. - 24, 4 caveas eorum O. - 24, 8 qui cst rex caelorum O. -- Str. 24 fclilt I'.»'(>. - Str. 25. fclilt O. -- 25, 2 redargutus B. - .Str. 20 felilt O. - '_'<'>. 1 Cliristus piicr B. - 26, 7 aftixcrant A. - 27, 3 Ignosce illi Miliito \ \ Debes ei ignoscere B(_'. - 27, 5 In bonum maliim vertere A. -- 27, S Vrnis inunachatiis C; ext sanctus raonachatus O. -Str. 28 fclilto. - 2^, '"'< clnliiit BC. - 28, 6 nil servans B, nil reservaus C. - 29, 1 Si aliijm 111 <!'" \l!('. - 29, 3 cuin mansuetudine < >. -" 30, 3 Qnibus ipsu profuit < >. -
30, 4 manserunt irigrati (>. - 30, 5 Qui redargueiidi sunt O. - 30, 6 qui suiit iuscusati B; non lione sensati (). - 30, 7 te tradant <); turpiis O. - Str. 31-34 iucl. felilon (>. - 31, 6 in quem A. - 32, 2 ut habuit 1!C. - 32, 6 optimum reatnni B. - 34, 3 propter te A. - 34, 5 ab eo es !!('. .Str. 35 und 36 .sU-ln/ii liiuter Str. 23. O. - 35, 3 despernerc <_>. - :'.."i, 4 rpgendo te A. - 35, 6 de tua viitutc i >. - 35, 8 sic salvabrris ABC. - Str. 37 und 38 fehlen O. - 37, 7 diliges ]J. - 37, 8 ma^nos exhibe C. - 38, 1 Quia sua E. - 38, 7 pro isto A; sustiuens C. - "'!'.(, '_' pmjiti-i- ijin.ii vcnisti O. - 39, 4 qucm tu A; vcl quae quaesivisti O. - Str. 40-43 iin1!. ti-hltm O. - 40, 6 ambulando A. - 40, 7 Quani A. - 41, 3 sunt conipa>*a A. -- 41, 5 Quae in corde sai.-pius 1!C. - 41, 6 tuo repraesenta C, repensa B. -- 42, 3 sustiucns B. - 42, 7 inale sustiuL-ns B. -43, 3 exspectes A. - 43, 8 nioveas a te A. -- 45, 2 sit sacra A. -- 45, 6 quae sint o. -- 45, 8 liberant A. - 46, 3 orare Dominum A. - 46, 7 Crucem tnum studium A. - 46, 8 in illis BC; ministerii sic A. - 47, 1 In tribulationibus B(.'; In tri- lnilatione tua E. - 47, 2 pauper tu clrrice B, clericule E. - 47, 3 Implora tu (). - 47, 5 nt te adiuvut AO. - 47, 6 te laedant A. - 4^, ""> panpcruni (i. - 48, 6 patrona O. - 48, 8 tua fehlt O, sit melodia O. -- 49, 5 simulat i >. - 49, 7 Cui tu ut O. - 50, 1 Huius quoque E. - 50, 2 nostrunnine solamen O. - 50, 3 Pia semper invoca O. - 50, 5 Ut et 0111110* O.
Der Str. 1 gehen in A folgende z\vei Strophen vorauf: Qui transitis, monachi, omnes huc venite Et virtutum floribus caput redimite, Si audire cupitis nobile Venite, Cum in fine dicetur reprobis Abite. Haee dootrina instruit cor humiliare
Et in schola Domini caute ambulare, Hanc tabulam tu, monache, noli declinare, Sed perlege iugiter atque meditare.
In M geht dem Gedichte die Bemerknng vorauf: ,,Iucipit t'i>nnula dnmini Petri, alibatis Aulae Regiae [Konigssaal oder Zbraslaw a d Mnldau bei Pra^], composita ad aediticationem fratris et monaclii dovnti." ])aun tblgen die Verse:
O hone claustralis, Christi protectus sub alis, Per celerem cursum properans ad prnemia sursiun, Nulla siniatrorum te flectant, nulla retrorsuin Gaudia terrena, licet baec videantur anioena. Moribus insiste, vitiis orando resiste,
- 208 -
M'.til>Ms resiste pravis, bonus est labor iste. Despice ridere, cum psallis, ne tibi digne CIINI i-fprcibris barathri arderc contingat in igne. Jiiiin eanta-s hymnos, noli proterri- cachiiinos, NIIII vult, quem quaeris, ut eum ridendo prec»;ris, Fletum ridenti prornittit, gaudia flenti. FliMitcs rxaudit, pietati.s viscera claudit lli-, t|ui unti plorant, vel eis, qui segniter oraut.
Daran scliliefst sicb nChristus noliis tradidit" ctc., welches niit dcr Au- _ iln M-lilicfst: Explicit torniula domini Petri, abbatis Aulae regiac, rniii|>ip.sita in acdificationem monaclii devoti. Diese Angabe .st-beint sich widil nnr auf obige gereimten llexameter beziehen zu koiinen, da als Ycr- fasser der nForma vivendi" H^nricus de Hassia genannt wird: nllainri <"! dc Hassia versus de forma vivendi" E; .,Hainrici deHassia dicta" G. - Vg\. F. W. E. Kuth, zur BiVdiographie des Heuricu* llembuchc de llassia, dictus de Langenstein. Leipzig 1W8, p. 13.
221. Exhwtatio ad Munavhus de contempta saeculi.
I.
1 Si vis esse coenobita, 6. Sicque vita laicorura Huius vitae vitam vita, Parum distat a porcorum
Ut sis re et noniine, Consuetudinibns, Tuae mentis sordes munda, Supra modnm epulantur, Ut sit Deo laus iucunda Intus foris excaecantur,
lu utroque homine. Pleni malis moribus. 2. Solus Deus diligatur, 7. De salute animarum
Cui soli reliuquatur Rarus sermo, sed terrarum Omnis laus et gloria, Amplitudo quaeritur;
Honor, virtus et jiotestas Qui nunc potest plus ditari, Ipsi sit, cuius maiestas Vel in altum sublimari,
Replet regit omnia. Hic beatus dicitur.
3. Non est tuum honorari, 8. Mundus finem iam miuatur, Non aflfectes hoc laudari, Qui tot malis inquinatur,
Cum sis vilae miserae; i,»uod praedixit veritas; Quidquid hic honoris captas, Caritas iam refrigescit, Si non Deo totum aptas, Omnis sanctus obmutescit,
Perdis tuum vivere. Abundat iniquitas.
4. Non tam facile honores, 9. Potens ridet impotentem, Si sentirent et labores, Sic astutus innocentem,
Aftectarent clerici, Adulescens veterera, Qui praeesse non prodesse Vir a fratre supplantatur, Quaerit, perdit suum esse, Puer patri adversatur,
Poena dignus duplici. Dives spernit pauperem. 5. Ad honores sunt parati, 10. Sanctos hodie putatur,
Dono Dei snnt ingrati Qui non nimis inquinatur luvenes cum senibus, Malis criniinalibus,
Totum datur dignitati, Normam vitae si requiris, Parum aut nil sanctitati Non banc quaeras iam in viris
His nostris temporibus. Sed in voluminibus.
- 209 -
11. Perit lex a sacerdote, 14. Unde nemo iam gravari Pereunt virtutes totae, Debet, si sic consolari
A scne consilium; Oinnis iustus renuit; Multos babemus doctores, Immo satis est dolendus Scil paucissimos factores Et a Deo respuendus,
In vita mortalium. Qui non mundum respuit.
12. Hanc vitae captivitatem, 15. In lioc tanien consolatur Si manentem civitatem Yere sauctus et laetatur,
Hic haberem, plangerem; Quia niundus transiet; Fertur plane captivitas, Flere de occasu mundi Ubi nescitur veritas; Debent peccatis iininundi,
Vae, si semper viverem! Quorum dolor vcniet.
13. Heu, heu, homo cur creatur, 16. Ad te crgo reverterc, Qui tot malis captivatur, Homo, prostratus raisert1,
Velit nolit moritur? Cur sis factus, considera " Quod est malura, hoc vitare, Te Deus sibi siniilem Vel, quod bonum, hoc amare Fecit, sed tu dissimilein
Vix infelix cogitur. Te facis augens scelera.
17. Consors quondam angelorum Legem tenes iumentorum
Ipsis factus similis; Esca ventri, venter escis Hunc et has frenare nescis,
Propter quod es fragilis.
II.
18. Surge, miser, quid dormitas? 21. Et conserves te devotum, Imitare coenobitas Quidquid vides, fuge totum,
Antiquorum temporuni, Paupertatem elige; Qui tenentes viam vitae Non te locus vilitatis Contempserunt non invite Angat vel extremitatis,
Opes, vires corporum. Sed nesciri dilige.
19. Erant mundo crucifixi, 22. Te praelato subiugabis, Mundus ipsis, et transfixi Quidquid iubet, observabis,
Caritatis gladio, Et hoc voluntarie; Vitam hanc parvi pendebant, Noli facta iudicare Nam caelesti adhaerebant Praelatorum, sed vitare
Magno desiderio. Debes fel invidiae.
20. Corpus satis castigabant, 23. Temet ipsum reprebendc Lectionibus vacabant, Diligeuter et attende,
Et orabant iugiter, Ne quem unquam iudices, Nunquam erant otiosi, Pro te reddes rationem, Omnibus affectuosi; Nunquam proferassermonem,
Vade, fac similiter. Ut te ipsum vindices. Blame, Pia Dictaminu. VI. 14
- 210 -
2 t. Krit tibi salutare, Si amari et amare
Omni liuru studeas; Quidquid facis, reprobatur Apud Deuin iifc laudatur,
Nisi pacem tencas.
'J.r>. Diligantur iuniores, Venerentur seniores,
Esto carus onmibus, NOD accipies personam, Sed amabis vitam bonam Diligcs et lectionem,
In cunctis hominibus. Nutricem claustraliuni.
26. Sic gaudere cum gaudente 31. Habens victum et vestitum, IJunum i'ht l'aulo dicente Quale fuerit largituni,
Et flere cum flentibus, Nihil quaeras amplius, Ordinatus ordinatis. De colore non causeris. Patiens inordinatis Si sit vilis, tunc laeteris,
Eris tuis fratribus. Et sic eris sobrius.
27. Corporum infirmitates, 32. Cave, ne sis curiosus Sed et morum paupertates In vestitu vel gulosus
Fatienter tolera, Iti diversis epulis, Neque velis apparere Sic non eris somnolentus Magnus nec laudem habere Nec in potu vinolentus
In hac vita misera. Nec vacabis fabulis.
28. Cave, ne sis singalaris, 33. Nimis est periculosum Sed, quodcunquc operaris Esse monachum verbosum,
In communi facias; Cum silere debeat; Lege, canta, psalle, ora loci quidem sunt ferendi, Sicut omnes et labora, Nunquam tameu referendi,
Vive et non alias. proferre pudeat.
34. Omne fugias peccatutn, Si videre vis pacatum
Salvatorem omnium; Ipsura corde, ore ora, Ut in tuae mortis hora
Tibi sit auxilium.
Cod. ms. Palatin. Matriten. 2 N 4. saec. 13/u. A. - Collect. res. Cam- pense saec. u.is. Cod. Palat. Vindobon. 883. B. - Collect. ms. incert. orig. saec. 15. Clm. Monacen. 641. C. - Str. 1 - 6 fehlen A. - 1, 6 utroque hodie B. - 2, 2 Cui solus C. - 2, 5 cuius potestas C. - 2, 6 Replet et C. - 3, 2 Velle bono vel laudari C. - 5, 2 Ad labores sunt ingrati C. - 6, 1 Sic a vita C. 2 distat aut porcorum C. - 6, 6 malis omnibus B. -
fehlen A. - 13, 6 Vix infidelis B. - 14, 1 iam miravi C. - 14, 2 si hic C.
110. 1'rimus cris ad laborem, Tardus autem ad honoreni
Et ad iram ultinms, Omnibus subiciaris, Nunquam aliud loquaris,
Quam quod habet animu^. 30. Omnera horam occupabis
Ilymnis, psalmis, et amabis Claustrale silentium,
Super hoc orationera
'.I. 4 a pari C. - 9, 5 Puer inatri B; Patri puer C. - 10, 2 Qui nunc AC.- 10, 4 Formam BC. -- 11, 6 In terra B. - - 12, 4 Datur plane B; Hic est plane C. - 12, o In qua BC. -- 13, 1 homo cum A. -- 13, 2 malis iuqui- untnr U. -- 13, 4 Hoc quod malum est vitare A; (.^und sit B. -- 13, 6 sqq.
- 211 -
l-r>, 4 De hoc casu flere B. - 16, 4 sq. Sibi t.e fecit similem Deus tibi ilis.si- milem B; ])eus te sibi similem Sed tu sibi dissimilfm (.'. - 17, 2 tenens C. - 17, 4 Esca venter ventri U. -- 17, 5 Has et huiic C'.
Mit Str. 18 beginut ein neues Lied C. - 18, 1 Ergo surgt- ijui dormitas B. -- 18, 2 Meditare A. -- 18, 3 Antiquorum operum 15. -- 18, 6 viresque C. - - 19, 2 In vitiis necnon B; ('um vitiis et C. -- 19, (> ̂ <|<|. felilen A. -- 21, 1 consrrva C. - 23, 2 Et diligenter B -- L's, 2 Venerentur et priores B. - 28, 4 psalle canta C. - 80, 2 Psalmis hymni.s C. - :!'), '"'> Tencre silentiutn B; Habere silentium C. - 39, 1 vestitum et victum A. - 39, 2 Secundum apostoli tlictum A; Ut fWt apostoli dictutn C. - " 39, 5 Qui si vilis A, - 33, 2 Esse claustralem C. - 34, 2 vis paratum A. - 34, 6 ,Sit tibi B.
In B am untercn Eande die Aufschrift nDictamen cuiusdam monachi Claraevalleusis ad monachos de contemptu saeculi."
222. Speculnm Clanstralinni.
1. Ad vitam cluustralium 5. Daemonis tyrannidem quilibet vocatus vincit humilitas,
A saecli miscriis, Et carnis lasciviain ut purget reatus, ciborum parcitas,
Sit, quae dicam breviter, Spernit mundi gloriam implere paratus, perfecta caritas,
Et fruetur gaudiis Quia solum quaerit haec, summis laureatus. quae zelat deitas.
2. Primo transitoria 6. Debet ergo primitus plene refutare, sic humiliari,
Nil de pompis saeculi Quod nunquam superbiam debet cogitare, sinat dominari
Ad caeli delicias In gestis, in actibus, semper anhelare, nec superba fari
In sancto proposito Quaerat ullo tempore mentem radicare. neque meditari.
3. Sic mores et opera 7. Si multis virtutibus curet ordinare, fulgeat praeclarc,
Ut his regem gloriae Ut forma, scientia, valeat placare cantu, se levare
Et exemplum proximo Inde super ceteros sanctae vitae dare, neque se iactare
Sic magnus vocabitur Debet, imrao Domino in supremo lare. gratias libare.
4. Tamquam miles strenuus 8. Virtutes destruit ad bellum paretur, cunctas superbia,
Hostes tres nequissimos Ad horribilia vincere conetur, ducit supplicia,
Mundum, carnem, daemoncm, Vehit bumilitas contra quos armetur ad caeli gaudia,
Optimis virtutibus, Virtutes congregat, et palma fruetur. consumit vitia.
14*
- 212 -
9. Oboedientiam Ullum pcrmaneat, superioribus sic cura fiducia
Semper exhibeat Tractare poterit et senioribus Dei mysteria.
Honorem maximuiu, 15. Vitae puritatem
simul et paribus teneat sincere, Placere studeat
Spernat hominibus in bonis omnibus. sanctus apparere,
10. Confratres singulos Nullus hypocrita amet communiter, Dominum videre
Nullum despiciat Valebit, qui solum neque carnaliter his studet placere.
Haerebit cui(|uam, 16. Diebus et noctibus,
dico salubriter, cum debet psallere, QuoJ Doo displicet
zelare taliter. Quod profert labiis, mente revolvere,
11. Pro cunctis fratribus Divinis lauviibus
legere, cantare debet intendere, Devote studeat In quibus caveat
atque ministrare, fictus exsistere. Quod monet regula,
17. Quaecunque poterit, iugiter servare, Salatis monita instanter agere
nunquain reprobare. Conetur, optiraa studens perficere;
12. Opus caritatis Ignorat quilibet, impendat omnibus si diu vivere
Atqae pietatis Vult eum Dominus puris aftectibus an mori propere.
Precetur pro malis et persequentibus, 18. Ubique velit se
Glorificetur mature gerere, sic in caelestibus. Quietem diligat,
spernat discurrere, 13. Caritas virtutum Piis affeetibus
tenet principatum, salutem quaerere llla reddit hominem Et preces Domino
salvatori gratura, devotas fundere. Cum qua quod facimus,
erit approbatum, 19. In bonis in claustro Sine qua non proderit quaerat occupari,
opus consummatum. Cantum repetere vel quid operari,
1 4. Saepe contiteri Multi per otiutn peccata levia feruntur damnari,
Debet, nec scrupulura Virtutum quod solet in conscientia noverca vocari.
- 213 -
20. Instructus ad plenum Ne sibi daemones nitatur discere, sinat illudere,
Ut sacra doctrina Et somnolentiam
possit instruere nitatur fugere. Alios et sancte
tempus expendere, 26. Si magna deprimat
De quo rationem corpus infirmitas, se sciat reddere. Cbristo persolvere
non cesset gratias, 21. In locis debitis Quem zelat filium,
servet silentium, custigat deitas, Quod pacis nutrix est Quem placat nimium
et custos mentium, cordis suavitas. Ubique caveat
garrire nimium, 27. Si quibus de causis animus turbetur
In multiloquio non deest vitium. Recurrat ad Christum,
qui tristi medetur, 22. Sit in capitalo A quo remedium
quandoque clamatus, pronus deprecetur, Defendat aut neget Et raentis dulcore
proprios reatus statim potietur. Nunquam, sed veniam
28. De claustro veniens postulet prostratus,
Ibi cavillator iocandi gratia
nec sit advocatus. Linguara custodiat, ne fetur turpia,
23. In refectorio Nociva, frivola corpus relicere neque scurrilia,
Sedens, quod legitur, Nam mores optimos debet attendere, corrumpunt talia.
Allatis sobrie
de cibis sumere, 29. Nulli detrahere,
Quae fratres fercula nullum depravare
Nec io absentia habent, nec quaerere.
queraquam iudicare 24. Devitet crapulam, Nec linguam noxiam
gulam per omnia, velit auscultare, Quae trahunt homines Haec Deus et homines
ad multa vitia, norunt reprobare. Furores suscitant,
30. Nullum deridere, lites et odia, Ducunt ad inferos, nullum provocare
claudunt caelestia. Nec se de propriis gratiis iactare,
25. In dormitorium Omnibus minorem pergens quiescere, debet se putare,
Antequam dormiat, Commmotos leniter a Christo petere, conetur sedare.
- 214
31. In corde, labiis Eius sedabitur non sit invidia, mox iracundia,
Mordax detractio, Et coronabitur nulla superbia, pro patientia.
Multos diabolus 37. Ira si movetnr,
per ista vitia non banc procedere Mortales pertrahit Sinat ad odium,
ad geliennalia. sed mox dimittere
;J2. Si videt socium Ut bomicidium; magis honorari noa debet spernere,
Et ad solacia Si laedat, veniam saepius vocari, non tardet petere.
Non inde dolere 38. Habere cum bonis
debet, sed laetari gliscat consortia, Tunc gloriosius
sciens coronari. Qui bona praedicant et spiritalia,
33. Anscultans aliquem Malorum penitus fratri detrahere vitet colloquia,
Festinet comminus Ipsum ne maculent aurein avertere, sua malitia.
Vel eum raoneat 39. Sabmisse rideat, pie quiscere
Addens, quod animam nolit cachinnare,
sic potest perdere. In loquendo vocem nimis exaltare,
34. In corde nunquam Vultumque paululum siuistra machinetur, curet inclinare,
Optima de cunctis Nec sinat oculos semper suspicetur, undique vagare.
Sed cordis latebras 40. Dicta iuramento
proprii rimetur Nunquam, fratris quia spernat confirmare,
cor Deus intuetur. Nam Cbristus prohibet omnino iurare,
35. Si fratrem quempiam Nulli maledicat, videt delinquere, nullum flagellare
Secrete leniter Debet, sed in eunctis debet corripere, sese moderare.
Et si renuerit
sese corrigere, 41. Adulationis Superioribus verba devitare
haec iimotescere. Pravum consilium nulli debet dare,
36. Si dicat aliquis Yeritatis tramite multa convicia, nunquam declinare,
Sibi respondeat Ad bonum patrandum comraoto dulcia, cunctos animare.
215 -
42. Nil donet nec sumat Ut timum foetiilum sine licentia contemnat omnia,
Neque desideret Haerebitque claustro quaeque munuscula sumraa laetitia.
Ut bursas, knipnlos 48. Nam ckmstrum separat et consimilia, a vanitatibus
Paulatim decidunt Saecli, multimodis quaerentes talia. foedis affertibus,
4:!. Non exteriora Pravis auditibus, captet ofticia, malis faminibus,
Non equos scandere Multum gloriticat pulcbros, donaria, in summis sedibus.
Diversa gaudia, 49, Hanc brevem scedulam nam sunt inania, qui vult inspieere,
Elongant eminus Discet, se qualiter a vera gloria. in cunctis gerere
44. In his occupatos Intus, exterius, multos torpescere beate vivere,
Scimus in divinis Quid sequi debeat et ficte psallere, et quid neglegcre.
Venire tardius, 50. Si mens erigitur redire propere usque caelestia
Carnis solacia Et quanta cogitet cuncta perquirere, fruentur gloria,
45. Vagari nimium, Qui Deo serviunt corrupte dicere magna constantia,
Dei servitium Hanc normam sequantur pluraque facere, tota potentia.
Quae Deo displicent. 51. Si haec non sapiunt, quae cesso promere, saltem supplicia
Ergo vitabit haec, Inferni terreant qui vult proficere. iueffabilia,
46. Si roget praelatus, In quibus regularis in his deservire, quaerens carnalia
Ut corvus ab arca Magis torquebitur, non debet exire, mundique gaudia.
Sed velut colnmba 52. Conemur igitur clementer redire, illa sic speraere,
Sic securus erit Ita spiritui in diebus irae. carnem subicere,
47. Hinc bene consideret, Ut caeli possimus quam brevis gloria cives exsistere,
Est mundi miseri, Quod nobis tribuat quam deceptoria, regnans in aethere.
Cod. Palat. Matriten. 2 N 4. saec. 13/n. - 5, 7 Quae solum. - 8, 1 sq. cunctas destruit. - 23, 8 non habent. - 29, 8 nolunt, 1. volunt? - 41, 7
Et ad bonum.
- 216 -
223. De Habitu et Conversatione Monachornm.
1. Adeptus quisque munere 11. Lapsus in tactus criminum Locum virtutis culnrinis Laudare debet Dominum, Cautus debet conscendere, Non sit securus nimium, Vanam cavere gloriam. Ne turbas iungat daemonum.
2. Bellator contra vitia 12. Minus perfectis meritis Tumorem mentis deprimat, lugis implorent precibus Per quem elatus zabulus Deumque caeli ditius, ( ueli rcliquit sedibus. Qui pius fuit parvulus.
3. Corne devicta anima, 13. Non sit linguosus monachus, Magnum laborem dedita, Sed paucis verbis deditus, Timenda semper vanitas, Suis refrenct labiis Ne bonum perdat misera. A pravisque eloquiis.
4. Donum, quod Cliristus tribuit 14. Obscena verba, turpia Suisque servis subditis, Et risumque moventia In Dei vertant gloriam, Tantum vitemus plurimum Ne magna perdant praemia. Velut venenum aspidum.
5. Expertus quoque monachus 15. Pauper pro Christo subditus, Sanctis delectet habitus Nullum detrabant fratribus, Tanturnque fiat bumilis, Ne post exitum animae Ne irmndi quaerat laudibus. Possideatur inferus.
6. Fractus a fame teneat 16. Quicumque sumptus saeculo Arnator abstinentiam, Pro Cbristo caret munere, Relinquat vita perdita, Non sit in corde murmurans, Hypocrisis exempla. Ne bonis perdat omnibus.
7. Ghravis, in mente quietus, 17. Religione cupidus Religione deditus, Non multum rairet virgines, Aptus in vultu clareat Suos avertat oculos, Placabilisque omnibus. Ne sibi tradat laqueos.
8. Humilis in vestibus, 18. Suspecti siut et vigiles Sanctis ostendat moribus, De suis sanctis meritis, Ne foris quidem simplicis Puri, confessi cordibus Intus recludat niaculas. Suis allidant parvulis.
9. In bonis currat actibus, 19. Tempusque brevi praestitum Qui dudum fuit reprobus, Nullum ducamus vacuuin, Dolens compunctus ambulet Finem ornemus operis Et plures fundat lacrimas. Nostrum pensautes temporis.
10. Kartarum lector paginis 20. TJita vilescat saeculi Frequenter oret saepius, lu sensu quoque monaclii, Malis commutet moribus Non sit in rebus cupidus, Et multuia sit pacificus. Ne mundi quaerat laudibus.
- 217 -
21. Xristus nobis prae omnibus 23. Zelo amoris proximi, Orandus saepe Dominus, Fratres in unum conditi, Ut nos infirmos protegat, Hostem vincamus irividum Suos conservet famulos. In caritatis vinculo.
22. Ymnisque Dei plurimis 24. Gloria tibi, Domine, Mente rogemus humili, Gloria unigenito Ut taetris quoque daemonum Una cum sancto spiritu Sub nostris subdat pedibus. In sempiterna saecula.
Cod. Bruxellen. 8S60-67. saec. 10. - 3, 1 Carmen devicta. - 5, 1 s<|. Lies Expertum quoque monachum sanctus delectet habitus oder Expertus quoque monachus sancto delectat habitu? -- 6, 1 Factus a fame. - 6, 2 abstinentia. - 6, 3 Lies vitam perditam? - 6, 4 Lies Hypocrisisque? - 8, 3 semplicis. -- 18, 4 parvolis; lies parvulos? - 21, 2 urando. - 23, 1 proximus. - - An der eigenartigen Latinitat sind vielleicht die wenigen Anderungen schon zu viele.
224. De Patientia habenda in Capitulo.
1. Tn, qui digne vel indigne 2. Pro te Christus accusatus, Hic fueris proclamatus, Flagellatus obmutuit,
Tam benigne velut igne Ad extrenmm dulce latus Caritatis inflammatus Aperiri voluit,
Respondeas et gaudeas Ut intrares ad cor eius, Tuis culpis emendatus. Iter tibi praebuit.
3. Te nunc precor, ne ingratus Tantis douis sis fraudatus, Tui niemor sis reatus, Pati semper praeparatus, Cum pro te sit morti datus
Qui pro se nil meruit.
Collect. Cistercien. HemmRroden. saec. 15. Cod. Vindobon. Palat. 47.^1. A. - Collect. ms. saec. 15. Clm. Monacen. 641. B. - Collect. ms. saec. 15. Cod. Graecen. 1294. C. -- 1, 1 digne ut indigne A. -- 1, 2 hic stas B. - 1,3 Tu benigne BC; velut fehlt C. -- 1, 4 Claritatis A. -- 1, 5 Kem vi- deas A; et fehlt C. -- 1, 6 De tuis A. - Nach 2, 2 schiebt A ein: Oppro- briis saturatus Clavos, crucem sustinuit. - 2,6 Iter sic A. - 3, 2 Tanti doni A; Cunctis fraudatus sis bonis C. - 3, 4 semper sis A; Atque pati sis paratus B. - 3, 5 Cum sit pro te C. - 3, 6 nihil A. -
In A steht vor dem Liede, in B (unmittelbar) und C (etwas spater) nach demselben: ,,Stetit lesns ante praesidem inclinato capite, defixis in terram aspectibus, vultu placido, sermone raro, paratus ad opprobia, promptus ad verbera; dieses mit einigen unwesentlichen Varianten. Daran scliliefst sich in C:
Sic stetnus et nos in capitulo Sicut Christus in praetorio, Sustinete hic virgam corripientem, Ne sentiatis roalleum percutientem.
Statt dessen in B:
Tu quotiens haec toleras, Diabolum colaphizas.
- 218 -
gleiche Gedauke in C vor dem Rhythmus: Tutiens diabolum percutiemus, Qaotiens sic liumilitcr respoiulemus.
Die Aufschrift des Liedes ist nach B. In A lautet sie: nVenerabilis l>atiT iinstrr ".aiirtu-; lii-riili ardus haec metra composuit;" in C: n]5eatus Uernhardus de revorentia capituli. Statt desseii hat B die Aufechrift le ronymus.
In der nVita Thoniae a Kempis, Franciseo Tolensi canonico regulari aiitlmiv", v.irfrrdriickt den ,Opera omnia Tliomae a Ketnpis. Coloniae A^rijijiin.-ie 17>S.", ht-ilst cs j> '_"J: ,,llaheliat [Tlmnias] jiro inore certis in septimana diebus se flagro affligere cantilaiido Hyiiiuiiin illum ,,Stetit lesus''. < >li dainit \nr-,tt;lieuder Khythmus nebst der Einleittin^ eben dieses Anfan-res, die in Keimprosa auslauft, gemeint ist? Dauii-l (V, 406) citiert die genaiuitr Stdle aus einer Cjuelle zwritcr llaml; Clu-valicr macht im Reperturittm auf dieses hiu einfach denThomas a Kempis zum Verfasser d<'s Hyninus.
225. Oratio dicenda in introitn lecti.
I.
Deprecor, ut damnes phantasmata, sancte lohannes, Dura dormito, meus sis custos, sancte Matthaeus, Huir animae praesto defensor, Lnca, adesto, Quae sunt in felle, procul omnia, Marce, repelle.
II.
Angele, qui meus es custos, pietate superna Me tibi commissum salva, defende, guberna.
III.
Ore tuo, Christe, benedictus sit thorus iste, Dormiat in Christo, qui lecto dormiet isto. Per crucis hoc signum fugiat procul omne malignum Et per idem signum salvetur omne benignum.
Brev. Arremarense saec. 15. Cod. Parisien. 1363.
226. De bonis operibns.
Unicus, ob Christum vivus quera porrigis, assis, Cui gravis incumbit pauperies, misero,
Gratior est Christo, tibi reddituosior ipsi, Qaam si post mortera mille talenta sinas,
Vel solidum ex auro tangentem vertice caelum Legares montem pauperibus moriens.
- 219 -
2. Passio lacrimulam si Christi evulserit unam
Plenaque peccatis magna cmmena tuis, Gratior est Cbristo, tibi reddituosior ipsi,
Quam si pro mundo fluxeris in lacrimas, Vel si profusis acquarct tiumina plorans
Lacrimulis mundi turbine pressus homo.
3. Verbum, quod nequam dicet libi proximus ore Asperuni, si Christi victus amore feras,
Gratior est Christo, tibi reddituosius ipsi, Quam si discrudes omnia membra tibi,
Vel tot percusso frangas in corpore virgas, Quos campus vel quot frondea silva gerit.
4. Somnum rumpe tuum, quo Christum pervigil ores Nocte sub obscura, cum magis grata quies,
Gratius est Christo, tibi reddituosius ipsi, Quam si sanctorum mille sepulcra petas,
Vel si bis saevus niiles tua tolleret ossa
Proque aniraa peteret trans mare templa tua.
5. Si tua pauperibus peregrinis tecta patebunt, Ac eis in cunctis obsequiosus eris,
Gratius est Christo, tibi reddituosius istud, Quam si ieiunes tempus in omne tuum,
Vel si castiges per singula sabbata ventrem, Ut ter ieiunum panis et unda cibet.
6. Si pro te supplex animam corpusque rogando Committes Christo voce, fide, gemitu,
Gratius est illi, tibi reddituosius istud, Quam pro te mater si sua sancta roget,
Vel pro te sanctas rogitaret et angelus omnis Orans pro culpa proque salute tua.
7. Adversum, quodcunque tibi contigerit, omne In dextram partem si tuleris patiens,
Gratius est Christo, tibi reddituosius istud, Quam si nota foret pagina sacra tibi,
Vel si pro meritis nmltis virtutibus auctis Lux tua se Pauli sublevet usque polum.
8. Laeto fer animo, quaecumque ferre necesse, Et tibi sit libitum, quod secus esse nequit,
Gratius est Christo, tibi reddituosius istud, Quam mundo centum visere templa pede,
Vel peregre errantem fontes liquisse cruoris, Qua se cumque pedis verteret umbra tui.
- 220 -
9. Mundanum, quodcunque iuvat, quod praeterit omne, Abice nec rebns talibus adde fidetn,
Gratia sola Dei tibi perquiratur, ab ipso Quae datur his, illara quaerere qui satagunt,
Donec invcniant, quoniam non sufticit illam Quaerere in extremo, limite tenta venit.
10. Gratius hoc Christo, tibi reddituosius ipsi, Quam si concisus vulnera mille feras,
Vel, si quae ad caelos consurgeret usquc columna Passim vel clavis obsita vel gladiis,
Percurrenda tibi noctesque diesque perennet Sanguinis exspergens larga fluenta tui.
Orat. ms. Italicum saec. 15. ex. Cod. S. Ignatii Londinen. s. n. - 2, 5 aequarent. - 6, 1 per tx-. - 10, 5 diesque permanet. - Aufschrift: ^Alber- tus magnus episcojms rogans Dominum, ut sibi revelaret, quae ei essent pla- cita et homini proficua, mfrascripta revelavit Christus."
227. De Paupere reficiendo.
Ad mensam resides sumens epulas potiores, Et panper clamans esurit ante fores;
Eiusdem carnis, eiusdem conditionis, Quae tu fastidis, indiget ille bonis.
Non tibi quaerit opes nec delicias epularum Exspectans modicum, sufticietque parum.
Da sibi vel modicum, Deus hoc in paupere clamat; Ki misereris, odit, si misereris, amat.
Pauperis esto memor, quia, ni miseri misereris, ludicis ante tbronum non miserandus eris.
Divitis et Lazari memor inter fercula vive, Ne sit perpetuo perpetuum tibi vae.
Clm. Monacen. 14343. saec. 14.
228. De Hnmilitate.
Cor tumens snperbia, 2. Disce falsam promere disce non inflari, gloriam honoris
Non te, quaeso, pigeat Laudesque contemnere lesum imitari, humani favoris,
Quem indigne conspicis Dum te vilem reputat viliter tractari, homo videns foris,
Qui caeli agminibas Tu te vilem oonlis scitur honorari. penses creatoris.
- 221 -
3. Ut quid ergo murmurans miser indignaris,
Si coram hominibus
vilis reputaris? At nvagis in oculis
Dei reputaris, Coram quo pro meritis
vilis comprobaris.
Orat. ms. saec. 1B/ie. Cod. Sangalk-n. 517.
229. De Vitiis Capitalibas.
1. 0 vos, quos antiquus hostis 5. (t>ui tu offendisti JJeum Fullit, nec errorem nostis, Arrogando, te da reuru,
Invalidi in lite, Superbiam minores, Qui peccatis adhaeretis Quae est radix peccatorum Et a vobis reinovetis Portas clauditque caeloram
Aeternae rcgem vitae, Et diriinit bonores; Ad mea, decepti Inquinat egregios
iuvenes, praecepta venite. adiuncta supcrbia raurcs
2. Quamquam decor imperitus 6. Avaritiara fugato, Homo tu, qui irretitus Toas res partificato
Es sagena doli, Illi, qui egescit; Aurem praebe meis dictis Miser est, cuius cor rodit Et docebo dolis lictis Cupiditas, quam Deus odit,
Perfectara vitam poli. Quae satiari nescit; Utile consilium Crescit amor nnmmi,
proborum temnere noli. quantum pecunia crescit.
"3. Pro peccatis ingemisce 7. Gaude, noli invidere Fletu fuso et addisce, Proximo, cum sit in aere
Quantum peccatum olet, Saluteque sublimis, Deo supplex semper esto, Illorum fuge pravitatem, Qui est paenitenti praesto, Qui propter felicitatem
Dum pro culpa dolet, Bouorum dolent nimis. Per lacrimas flecti Invidus alterius
principis ira solet. rebus marcescit opirais.
4. Confitendo te mundato, 8. Ad iram noli provocare Convertendo cor culpato, Aliquem nec irascare,
Quod unquam mala gessit, Nam Deus amat mites, Nisi tu mundatus fias Pax in cellis est protecta, Per confessioncm, scias Unde ira est proiecta,
Nil boni in te crescit, Hinc iram, liomo vites; Sincerom nisi vas, Utile sit nobis
quodcunque infundis, acescit. nullas componere litcs.
- 222 -
9. Fuge crapulae foetores, 11. Non acidia graveris, Quia perdit bonos mores, Ad virtutes velox eris
Virtutis est rncndica, Tamquam volans pennis, Gentem Dcus odit plane, Qui acidia deteuti, Quan vac.it gulae, caro mane Ad virtutes somnolenti,
Nam raro est pudica; Mergentur in gebennis; Indulgcre gulae Nullus homo segnis
noli, ijuia ventris amica. vitae fert dona pcrennis.
10. Tu luxuriam obscenam, 12. Caveas, ne converseris " ̂uae aeternam infert poenam Fatuis, sed irniteris
Toto vites conatu, Consortia bouorum, Honor, vita syncopatur, Nam cum sancto sanctus eris, Bursa nnmmis vacuatur Cum perverso perverteris
Luxuriae reatu, Consortiis eorura ", Nunquam luxuria Semper iniquorum
parvo contenta parata. scelus impedit acta bonorum.
Cod. Palat. Vindobonen. (ol. Campen) 883. saec. 14/i5.
230. De Avaritia.
1. Pralum vidi spatiosum, Quod Susanna criminatur, In aspcctu speciosum, loseph in Aegyptum datur, (,)uocl nondum ab aestu rosum (,|uod lesus transfiguratur, Florcrn gessit generosum Romae Petrus exaltatur
Et decorem varium; Est auditum pariter. Pascebantur in hoc prato 4. Monialis, exorcista, Adum, Abram, Noe, Plato, Praesul, abbas et artista, Legislator, David, Cato, Musicus cum citharista, Tam Herodi quam Pilato
Scriba doclus et sophista Id erat solacium. Hic gerebant placita.
2. Nulla deerat creatura, Vasa pulchra, reccns raerum, Quae terrena colit rura, Auri cultus, gemma rerum, Et quam rursum dicam plura, Forma decens mulierum Vates et qui norant iura Et aroma specierum
Inibi convenerant; Illic erant posita.
Lingua graeca, plebs Hebraea, 5. Laudula cum philomena Innocentes, turba rea, Voce concinunt amoena, Publicanus, Cananaea, Non sentitur ibi poena luno, Venus, Pallas dea
Cunctis animantibus plena Cum praemissis aderat.
Inerat laetitia; 3. Legebantur prophetiae Unicornis, cervus, leo
Danielis, Malacliiae, Ludos exercebant eo, Visiones Isaiae, Recitare tam non queo, Dulcis clangor sympboniae Quae creata sunt a Deo
Resonabant iugiter, Plura animalia.
- 223 -
6. Inter ista sitibundttm Quanto magis illi datur, Monstrum vidi, et rotundum Tanto minus satiatur, Ventrem gessit et profundum, Satan illud operatur, Quasi rodens totum mundum, A quo tandem suffocatur
Nulla sibi caritas; Derelinquens omnia. Venter eius tumefactus, 9. Sunt custodes idolorum, Venenosus et distractus, Caeci, duces sant caecorum, Odoratus, gustus, tactus, In conspectu angelorum Principalis alter actus, Corda nunquam psallant Uoi uin,
Vanitatum vanitas. Desinit cupiditas, 7. Per odorem resitivit, Semper gaudent esse pleni;
Quod per gustum concupivit, Vade dicunt et non Veni, Taetus lucra non odivit, Cum auditur vox egeni, Omne, quod in mundo vivit, Compar est naturae foeni
Nitebatur rapere. Eorum iniquitas. Esse reor hoc avarum, 10. Flos et foenum virent mane, Qui tam dulce quam amarum Vespere marcescunt plane, Alienum putat carum, Sic tales in vita sane Sive multum sive parum, Transeunt in vas inane
Nihil volens spernere. Cum eorum gloria; 8. Qui tot coacervat marcas Sicut arbor resecatur
Et recondit has in arcas, Et iu ignem deportatur, Deus, illi nunquam parcas, Et ut cinis vento datur, Sed fac voret illum varcas Ita puto suffocatur
Sua propter vitia; Ipsorum memoria.
Collect. ms. Stiriacense saec. 15. Cod. Stiriacen. L 26 [s. n.]. - 2, 2 colit iura. - 5,7 in eo. - 8, 4 foret. - 9, 4 Corda nnnquani psallat nt horum. - 10, 6 Sicut ergo arbor. - Dies Lied steht fol. 16 b; fol. 191> stuht IVilfjende eiuzelue Strophe gieiehen Versmafses, die vielleicht der S zu obigem Gedichte:
O custodes aniir.arum, Pastores ecclesiarum, Imperitum et ignarum, Precor, auscultate parum
Et verba attendite; Vos, qui vero insudatis, In ardore caritatis
Incorrecta corrigatis Et si dictum non est satis
Dictatori parcite.
231. De Malo Exemplo.
Mundus errat, ut apparet, Sicut facit tota die, Naru si mundus non erraret, Nam usurae, simoniae Et nostrorum esset fides Nec non species ipsarura, Vera nunquam, sicut vides. 10. Quas colere nolunt parum,
5. Clerus gente laicali Alieno palliare Viveret vita in tali Et sic iustas nominarc
- 224 -
ln peccatis sunt adfixi, Puro corde et fideli Crebris usibus obnixi, Ut peccataque vitaret
15. (^uod vix usquani invenitur Et nos rudes informaret, Cu.^tos vel sacerdos scitur 35. Hoc noa timet opcrari, Seu persoua laicalis, Non est illud crimiuari. Quiu .sit in his partialis. Et sic peccant plus pracluti Hoc miranduni liac de gente Clericique literati
20. Est vulgari, nesciente Isti quam simpliciani, Textus evangeliorum, 40. Qui sdentiis sunt vani. Nam cum facit dux eorum, Nam in se et in vulgares Qui sit iustus et devotus Isti peccant et in pares; Et perfectus fere totus, Multi enim non peccarent,
25. Hoc, quod solet increpare, Isti si non inchorarent. Arguit et dicit: quare 45. Ergo, clere praeelecte, Nos non illud faceremus? Dei sorte vivas recte, Rationem non videmus, Sis ne Simon vel usuraus, Cum sacerdos litcratus, Harum species nec curtin-.
30. Qui ad hoc est ordinatus, Ne damneris et perdantur, Ut serviret Deo caeli 50. Qui te in his imitantur.
. l';ilat. Viudoboncn. fol. Campen.) 883. saec. 14/iB. - Aus derselben Huemer, Wiener Studien V, 153.
232. Lessns Paenitentis.
1. Parce flenti et dolenti, 3. Ingens metus atque fletus Surume rerum arbiter, Meam turbat aniraara,
Nam mandata per te data Pavet sensus, dum suspensus Sum transgressus nequiter. Horam timet ultimam.
2. Erubesco et tabesco 4. Quis futurus est securus Tuam timens faciem, In illo examine,
Dum ineorum deliotorura Quandopatent,quaenunclatenl, Perpendo congeriem. Arguente lumineV
Deo cara, viam para Nobis ad caelestia,
Ubi frui Christi tui
Mereamur gloria.
Cod. Londinen. Ar. 201. saec. 13.
233. Lessus 1'aenitentis.
Vitae dator et plasmator 2. Benedicte rex, dimitte Ac redemptor hominis, Mihi cuncta debita,
Clavis David, quem portavit (,)uae contraxi, nam haec auxi Venter almae virginis. Semper agens vetita.
- 225 -
3. Heu, quam male spiritale 9. Intercedat haec et reddat Bibendo mysterium Nobis te placabilem,
Violavi, nam foedavi Quae portavit atque pavit Me per omne vitium. Lacte factnm humilem.
4. Male feci, quod subieci 10. Propter eam, quaeso, meam Pravis me spiritibus Munda conscientiam,
Serviendo et favendo Ne offendam reverendam
Sceleratis actibus. Vultus tui gloriam.
5. Fili Dei, cordis mei 11. 0 beate, pietate Dissipa caliginem, Tua me iustifica,
Ne descendam in horrendam Quid agen dum, quid dicend um, Inferni voraginem. Mibi semper indica.
6. Interventu et obtentu 12. Deos homo, fac de domo Matris tuae virginis Nos exire carceris
Me tiraore et amore Et iam dones mansiones, Tui reple nominis. Quibus ipse cerneris.
7. Pius esto, memor esto, 13. Tuum vnltum inoccultam Quid pro nobis feceris, Tuis iam fidelibus
Pro indignis et malignis Manifesta atque praesta Quanta sustinueris. Paceui te colentibus.
8. Preces audi et custodi 14. Fac intrare nos praeclarae Nos a cunctis hostibus, Tuae domus atria
Exoratus et placatus Atque bonis mansionis Matris tuae precibus. Nos supernae satia.
15. Tibi nato cum beato
Patre laus et gloria FlamJnique, qui utrique
Compar est per omnia. Cod. Londinen. Ar. 201 saec. 13.
234. Lessns paenitentis.
. Clamat, ecce, supplex mea 3. Graviter peccavit mea Nunc ad te miseria Nam tibi dementia,
Petens, ut digneris tua Fortiter succurrat tua Me misericordia Sed mihi clementia,
Hac respicere in hora Quoniara est tibi tanta Torpentem socordia. Ceu nulli potentia.
Age, iam mei mollita 4. Tu es trinus, tu es unus, De cordis duritia Tu es potentissimus,
Educ, quaeso, modo multa Ob hoc meis da dignatos Lacrimarum flumina Flumina luminibus
Ad facinora deflenda
Simul et flagitia. Blome, Pia Dictamin». VI. 15
- 226 -
5. Tu petram in stagna dudum 12. Tuque, Domine, o Christe, Convertisti laticum 0 caput ecclesiae,
Atque rupem in aquarum Attractum, deposco, ad te Fontes multiplicium, Me dignanter recipe
Tu potes cor ita meum Et receptum solidare Emollire ferreum, In te noli spernere.
6. Tu pectus adamantinum 13. Tnque, o spiritus sancte Reddere ut carneum, Ac dulcis paraclite,
Tu mutare hunc belvinum Mei semper meminisse In humanum aninium Noli, rex, contemnere,
Veteremque vel antiquum Sed da patrem filiumque In iam novum spiritum. Atque te diligere.
7. Ad cadendum sola mea 14. Deus trine, Deus une, Sufficit miseria, Deus clementissime,
Ad surgendum eget tua Trinitas colenda corde, Sed misercordia, Mente atque pectore,
Quia inest mihi multa, Unitas amanda valde proh dolor, vecordia. Omni nobis tempore.
8. Porrige iam lapso manum, 15. Qui es quadri diligendus Da luctum, da gemitum, Orbis in climatibus,
Dona fletum, dona planctum Sed mei plus irritatus Ploratumque plurimum corporis, heu, sensibus,
Facque cor humiliatum, Quam sis mundi a totius, Conturbatum spiritum. Credo, peccatoribus.
9. Plorem, pater, vebementer 16. Miserere, quaeso, Deus, Te donante iugiter, Miserere concitus,
Plorem, fili patris, semper, Succurre, deposco, prius Flagito suppliciter, Quam inferni abyssus
Plorem, spiritus o sacer, Me absorbeat, quo nullus Te favente impiger. Utilis est gemitus.
10. Lacrimer indesinenter 17. Respice qnapropter prius, Et incessabiliter Filius et spiritus,
Lamenter necaon instanter, Trinus Deus atque unus, Infatigabiliter, Pereat quam famulus,
Ut post perpetim consoler Quem plasmasti tuis pius Tecum et exhilarer. Miserando manibus.
11. Summe pater, miserere 18. Manuam tuamm opus Ac misericordiae Respice clementius,
Miseranter, quaeso, tuae Si respexeris, ploratus Clemens reminiscere Sequetur uberrimus,
Et ad meum me attrahe Immo simul ululatus Forti lesurn robore. Erit amarissimus.
- 227 -
19. Ego, pater, ille tuus 26. Nemo panem habet vitae Prodigus sura filius, Praeter te, altissime,
Abs te procul exsul factus, Quem nunc cernor esurire Qui fui diutius Indignus percipere,
Meretricibus coniunctus Sed gratuito largire Et consumptis omnibus, Tu, pius, hunc munere.
20. Quae tu, bonus, es largitus, 27. Saginatus est occisus Panis miser indigus, Fratri meo vitulus,
Effectus fui subulcus, Qui fuit peregrinatus Saturari cupidus A patre diutius,
Siliquis, sed dedit nullus, Cum multis luxuriatus Quae dabantur suibus. Miser meretricibus.
21. In me autem nunc reversus 28. Qui ad te ubi reversus Cum sim raendacissimus Fuit mendicissimus
Cumque tuae sciam prorsus Consumptis paternis rebus Multos penetralibus Atque bonis omnibus,
Mercenarios in domus Indigens suilis victus Abundare panibus, Sed carens hoc funditus,
22. Reminiscens, quod benignus 29. Inops panis, dives famis, Es atque piissimus, Ut est patris oculis
Pietate tua fisus, A longe respectus, priscis Quamvis indignissimus Est donatus osculis,
Nomine servi misellus Araplexatus et benignis Filiique penitus, Vehementer brachiis.
23. Advolutus clamo tuis 30. Aliud nil fuit fessus, Eiulans vestigiis: Quod esset et filius
Pater mi, peccavi meis Eius ultra iam indignus, In caelum miseriis Servis a fidelibus
Atque coram te delictis Prima stola est indutus, Gravibus et nimiis. Inde manu annulus
24. Non sum dignus dici tuus 31. Est confestim sibi datus, Servus necdum filius, Tegumenta pedibus,
Sed iamiam dignetur meus Pariterque saginatus Pater clementissimus Est occisus vitulus,
Tractare suara benignus Sicque fuit epulatus Pietatem citius. Tecuni, pater, filius.
25. Eripe de portis mortis 32. Ergo, quia est inventus, Me, pater amabilis, Fuerat qui perditus,
Pereat ne tui iuris Rediit resuscitatus
Suis plasma meritis, Et revixit mortuus, Abest panis, adest famis, Gaudio magno gavisus
Pestis miserabilis. Est cum servis dominus.
15*
- 228 -
33. Igitor ego ipsius 40. Freme, freme, bone lesu, Nunc ad te fraterculus Ac turbare spiritu,
Clamo tuis advolutus, Lacrimare pio tietu Pie pater, pedibus, Servi pro interitu,
Tuus, fateor, indignns, Propria qui semet manu Nihil rainus filius. Interemit iamdiu.
34. Ecce, petit miser Hugo 41. Clama, clama, lesu Christe, Veniam sceleribus Voce magna, Domine:
Pro suis, offensum quibus Prodi foras, tumulate, Te tristatur pluribus Veni foras, Lazare,
Quam polus ipse depictus Exi, exi ac procede Splendeat sideribus. lam mortis de carcere.
35. Ergo, sicuti tunc pius 42. Si clamaveris me, Christe, Nihil eras amplios, Redemptor piissime,
Tam clementer es misertus Exibo leto repente Nato currens obvius, Ac procedam propere,
Miserere sic dignatus Quin vita servum vocante Modo raei ocius. Fugiet ruors rapide.
36. Et quidem nil eo minus, 43. Ligatus pedes et manus Verum njulto amplius, Faciemque Lazarus
Peccavi tibi protervus Prodiit ille antiquus Diebus ac noctibus, Voce Dei excitus;
Ad bonum, proh nefas, tardus, Sic ego, plus licet vinctus, Ad malura promptissimus. Non prod'bo tardius.
37. lustiticavi misellus 44. Fili Dei, Christe, vivi, Meis facinoribus lube tui Lazari
Peccatores oranes, muudus Pedes, manus, ora solvi Quos tenet quadritidus, Et abire desini
Proinde peto prostratus, Et vestigiis advolvi Miserere citius. Sui sacris domini.
38. En, lesu, quatriduanus, 45. Tam tibi tuoque patri Bone pastor, Lazarus Quani sancto spiritui,
Mortis in sepulcro situs Trino Deo atque uni lamque nimis foetidus, (.'orde, ore supplici
Monumento quaravis pressus, Grates ago, voce tali laraiam scatens veraibus; Honore sub triplid:
39- Ecce, iacet interemptus 46. Benedictus sit excelsus Multis pro criiuinibus, Genitor et genitus
(,)uae gessit e contra stultus, Spiritus necnon et sanctus, Segnis, hebetissimus, perdulcis paraclitus,
Privatus velut ambobus Per qaem saus est secundus Cum sensu luminibus. Soscitatus Lazarus,
- 229 -
47. Manicis qui magnis vinctus, 54. In quemcunque enim spiras, Constrictus compedibus, Statim hunc vivificas,
Flammiferis destinatus Cum patre, cum prole tonas, Poenarum ultricibus, Regis et illuminas,
Quaetormentis exstantprorsas Gratiam cuivis donas, Plenae multiplicibus. Solidas et vegetas.
48. Gloriam cantabo sane 55. Quos placet, benigne vocas, Omni tibi tempore, Vocatos sanctificas,
Si digneris evocare Humiles pius exaltas Mortis me de limine, Et altos humilias
Cui est vita cum patre Immundosquequosvismundas, Et regnum cum flamine. Impuros purificas.
49. Tange, tange, lesu Christe, 56. Quid pluraV leprosos mundas, Meos clementissime Impios iustiticas,
Ocnlos et squammas inde Cum patre proleque cuuctas Serpentinas abice Quasvis mentes recreas,
Fluminaque multa valde Insuper et recreatas Lamentorum elice. Pariter glorificas.
50. Factor, terge et reterge, 57. Quam ob rem te, Deus pie, Quo plus fluaut lacrimae, Postulo humillime,
Fluant nocte, fluant die, Cito mihimet succurre Ut possint restringere Cum patre, cum subole
Flammas, quae sunt mihi iure Et ovi nimis infirmae poenis meis debitae. Gratiam iam tribue.
51. Spiritus o sancte, pia 58. Da, precor, in te clamarc Respice me gratia nAbba, pater, Domine",
Et mersum mortis in ima Necnon atque nlesu Christe" Me, precor, vivifica simul, quaeso, dicere,
Ac vivificatum tua Quin et te, o flatus alme, Luce iam illumina. Vocare humilliuie.
52. Gratis nam fecisti tua 59. Da timere, da amare, Me misericordia, Da frequenter colere
Gratis, flagito, reforma Patrem, prolem sanctum atque Demum et resuscita; Da flatum diligere
Gratis tua dantur dona, Toto corde, tota raente Hinc dicuntur gratia. Toto necnon pectore.
53. Memento, Domine Deus, 60. Esto raihi timor ingens Quod gignens ac genitus, Atque amor vehemens,
Ut est potens atque pius, Diligam te nimis timens Sic tu niliilominus Timeamque diligens
Ante saecula benignus, Serviamquc contremiscens, Mitis, potens, validus; Contremiscam serviens;
Exue me, peto, meis, Domine, flagitiis.
- 230 -
Collectaneum ms. Beraen. AA 90 I. saec. 10. - 2, 6 flatitia. -- 5, J nipim. - 6, 1 adamentinum. - 6, 3 nunc beluinnm. - 6, 5 Veteramque. - 13, 1 o sancte «piritus. -- 17, 3 Trint- D.-MS at.jne une. - 17, 5 plamasti. - 21, 5 domos mit uberschriebenem u auf der Endsilbe. - 22, 5 serve. --23, 4 In fehlt. -- 28, 5 Indigens sumilli iunctus (oder vinctus?). - 29, 2 est panis oculis. - 29, 3 pristiuis. - 29, 5 Amplexaus. - 37, 1 misella. - :;?, ."> ].rostrata. - "'<-', 1 En fehlt. - 42, 3 loeto. - 43, 1 manus et pedes. - 47, 3 Klamiferam. -- 47, 6 Plena. - 49, 6 elnc - 50, 5 Flamraa, - 5-"., '"'" Ut es. - .r>7, 1 Qaem. - 59, 6 Tete (oJer TotcV). - Das Lied schcint un- vollendet zu sein. Ob der 34, 1 sich nennende H u go der Verftisser ist, wird dadurch zivrifelliaft, weil der Name den Rc-iin stnrt, vielleicbt also nur dem Schreiber angeliorte. - Vgl. Huemer in Wienur Studien V, 145 ff.
235. Les8ns Paenitentis.
1. 0 Deus omnipotens, 5. Vaeh, vaeh mihi misero, rex archangelorum, multum sum turbatus
Tu creator omnium, Propter prava opera, dominus caelorum, in quibus sum lapsus;
Tua magna gloria Unde meus animus sit desuper thronum, multom est gravatus,
Dona mihi veniam Quia dono Domini sceleram meorum. factus sum ingratns.
2. Vaeh, vaeh mihi misero, 6. Lingua, manus, oculi multum nam deliijui, Deura offenderunt,
Vitae innocentiam Pedes, cmra. viscera penitus amisi, equidem fecerunt,
[Atque multa] scelera Aures impiissimae turpiter coramisi, mala audierunt,
[Haec agendo per]didi Membra quidem omuia viam paradisi. valde peccaverunt.
3. Vitiorum totus sum 7. Dignus sum omniraodo sordibus pollntus, poena infernali
Multis malis vitiis Propter opera huius multuni sum imbutus, prava mundi [tuali],
1'nde meus animus Que dilexi nimium, intus est confusus, studio carnali
Coram tuis oculis Vixi tamquam pecudum non appareo tutus. mente bestiali.
4. Vaeh, vaeh mihi misero, 8. Nosco certe, Domine, tjuis me adiuvabit nosco mea mala,
Nisi Christus Dominus? Qui sura malus nimium quis bumiliabit multum et avarus,
Ipse iam confiteor tibi voce clara,
Mortuus sum, impium Ut dimittas omnia, bostem superabit. quae commisi vana.
- 231 -
9. Sis mihi remedium 12. Ergo, sancte Domine, in confcssione, plenus bonitate,
Ut valeat confessio Dona mihi veniam in oratione tua pietate,
Florere, o Domine, Imple meam animam pro devotione, tua sanitate,
Fac me tecum vivere Fac me tecum vivere
in regno [Sione]. in regno beate. 10. 0 redemptor omnium, 13. 0 vos sancti angeli
actor pietatis, et virtutes caeli, 0 salvator omnium Adiuvate miserum
(et) dator sanitatis, vos, amici Dei, Lava meas maculas State in auxilium
peccatoris mei, [Et] salva me miserum Ut per vos inveniam
a meis peccatis. locum requiei. 11. Tu de caelis veniens 14. (0) vos sancti apostoli,
pie descendisti, lesu Christo cari, De Maria virgine Martyres, scholastici,
carnem suscepisti, confessores clari, Et crucis patibulum Rogo a periculis
[libens subiisti], per vos liberari, Pretiosum sanguinera Ut in caelis merear
tu pro me fudisti. semper coronari. 15. 0 vos sanctae virgines,
castae purissimae, Mihi quoque misero
pie subvenite, Me indignum famulum
vestrum custodite, Facite participem
gloriosae vitae. Cod. ms. Univ. Bononien. 2825. saec. 15. -- 1, 1 O fehlt. -- 1, 3 Deus
caelorum. -- 1, 8 scelerum horum. - 2, 1 ein vaeh fehlt. - 2, 2 me deli- qui. - 2, 3 Vitam. -- 2, 6 amisi. - 3, 1 sum fehlt. - 3, 2 sum pollntus. - 4, 1 ein vae fehlt. - 4, 8 hostium. - 9, 5 Flore o Domine. - 9, 8 in regno pro oratione. -- 11, 7 Pretiose. -- 12, 8 in regno sanctae trinitatis. - 14, 4 Dei confessores. -- 14, 5 Kogo, ut a. - 15, 5 Me dignum. - 15, 7 Fa- cite me.
236. Lessns Paenitentis.
0 pater Deus aeterne, Invoco te, lesu Christe, De caelis altissime, Fili patris unice,
Respice iacentem multis Cui est substantialis Perforatum iaculis, Deitate similis,
Singultibus in extremis Pietate factus homo Suspirantem ultimis. Virginis ab utero.
- 232 -
3. Advocatum te sabnixe, 10- luventute iam constrictus Spiritus paraclite, Peccatis, sceleribus,
Procedentem ab utroque Catenatus sum inductus Flagito sanctissime, Servus ut emptitius
Per te patrem filiumque Volens, nolens per diversa Credam omni tempore. Reatus facinora.
4. Unus es in trinitate, 11. Unde magna cum virtute, Trinus unus, Domine, Heu, cepi deficere
Fabricator sempiterne Amans malum, vitans bonum Deserensqne optimnm,
Lapsum stude reformare, Mensque fuit ruitura Prostratum erigere. Per quaeque flagitia.
5. Heu, miser per peccatum 12. lam tunc coepi cogitare Attraxi exordium, Saeculo me tradere,
In peccalis sum conceptus Delectari atque eins Parentum sceleribus, Oblectationibus,
Huic natus luctuosae, Adversa uec ulla tiinens, Proh dolor, miseriae. Salutem despiciens.
6. Ex quo natus visum cepi, 13. Hierusalem linquens sanctam, Auditum obtinui, Civitatera optimam,
Tactum, gustum, odoratum Verae quae est pacis visio, A te, factor omnium; Descenderam lericbo,
Talibus ditatus donis, Huius mundi ad defectum studui lasciviis. Totum dedi animum.
7. Beneficiura aecepi, 14. Insperate laqueatus Non servans, ut debui, Cecidi improvidas
Sed perverse errabunda In manus tandem latronum Defluxit infamia, Dire saevientinm,
Quod ad bonum datum fuit, Me quaerentium devorare In malum se contulit. Leonina rabie.
8. Sicque crescendo derrescens, 15. Captum, caesum, vulneralum, Multa mala peragens, Spoliatum miserum
Quae me vexit cum perversa Reliquerunt semivivum Gravitas infantia, Ad terram depositum,
Hanc post sibi effrenata Duris flatibus spirantem Rapit pueritia. Paeneque exanimem.
9. Adulescens perpetravi 16. Sie et omnis male captus, Mala quaeqne potui, Saecnlo qui deditus
Verbis, factis, lotus foedus Sanctae pacis visionem Cogitationibus, Dimittit Hierusalem,
Vitia sic sum lucratus lericho lunae defectum Miser pro virtutibus. Adbuc tenens noxium,
- 233 -
17. Inde cadet in latrones 24. Respice nunc, lesu Christe, Videlicet daemones, Pietatis unicae
Vitiis misellum plagant, Flecte visum tnnm ad rae, Virtutibus spoliant, Flagito, piissime,
Immortalitatem demunt, Ut respectus queam mea Rationem nequeunt. Plangere facinora.
18. lam velut ille captivus, 25. Respexisti quondam Petrum Cui nullus proximus, Peccato obnoxium,
Parens, notus et amicus; Qui respectus flevit dure Doloris quis conscins, Divino ex munere,
Nisi pius Deus reeus, Ad gratiam restauratus Super omnes providus ? Perraansit apostolus.
19. Sacerdos currens transivit, 26. Respexisti et latronem "Viso me praeteriit, Sceleratum liominem,
Perdidit compassionem, Ut te Deum maiestatis Non sciens se hominem, Fateretur humilis,
Pietatem habens nullam Meruit sic paradisi Seu misericordiam. Portas tecurn ingredi.
20. Ut sacerdos, sic levita 27. Respexisti et Mariam, Ipsa teneus devia, peccatricem animam,
Minor grudu, par in actu, Quae compuncta sub momento Simili exhibitu, Haud se dedit nuntio,
Mente transit ipse prava Pedibus sed provoluta Cordis cum duritia. Deflevit flagitia.
21. Transiens Samaritanus 28. Lacrirnis eos rigavit Visuin flexit placidus Et capillis abluit,
Et respexit me iacentem, Frequentibus stillans guttis, Lividum et debilem, Ut careret maculis,
Magna sua pietate Perunxitque pretiosi Accessit humillime. Fomento antidoti.
22. Custos qui Samaritanus, 29. Multum est sibi dimissum, Christus Dei filius, Quod dilexit plurimum,
Peccatores sauciatos Passionem veneratur Respexit ut filios, Huius, a quo diligitur,
A respectu pio cuius Eius capiti ungueutum Recreatur spiritus. Superfundens pisticum.
23. Secum ducens in iumentum 30. 0 sancta tua voluntas, Corpus quidem carneum, Creator, et bonitas,
Ecclesiae quo sanandum Respicis qui te sperantes, Ducimur ad stabulom, Ut a morte revoces,
Plagis aptans legis vinum Bonus pastor, oves tuas Gratiaeque oleura. Reportas in uraeris.
- 234 -
31. Sic, sic, pastor nanc iacenti 33. Olenm infundens sanctam, Langaido ac debili Vinuni simul optimum,
Elevandam manum praebe, Tuum ponens in iumentam Velis me erigere, Perducas ad stabulum,
Ut erectus possim stare Pellens mortem, donans vitani, Coram te, dulcissime. Fac, tecum ut veniam.
32. Plagas meas simnl onines, 34. Duobus largitis numinis Novas atque veteres, Douis fulto mysticis
Studeas sic tu cnrare, Stabulario committe Quaeso, bone medice, Mei cnram gerere,
Sim ut per te kinc securns, In tua reversione Sanatus languoribus. Respice me, Domine.
35. Hoc Deus, pater ingenite, Natus unigenite,
Par spiritus ab utroque Procedens paraclite,
Deus unus, sempiterne Regnator per saecula.
Cod. Adniontoii. fiP>4. saec. 11. - ^Rhythmus papae Leonis IX". - 11, 5 tit ruitura. - 15, 5 susjjiranteiii. - 16, 5 Hierusalem lunae. - 18, 1 ille fehlt. -- Interessant ist die Endassonanz der katalektischen und akata- lektischen Verse.
237. Lessus Paenitentis.
nConfessio Imbriconis episcopi Wirceburgensis."
Cum bene perpendo, quid sim, mala semper agendo, Nunquam cessando sed prisca novis cumulando, Tunc me praeteritae confundit ineptia vitae, Et lacrimas fundo sic ore loquens tremebundo:
5. Suinme Deus, quid agam, quid agam, quia sentio plagam, 1'lagam feralem, plagam, Deus, cxitialem? Nnm, quod me laesit, penctrali cordis inhaesit. Cuius plaga mali nisi cedat ab hoc penetrali, Quis me curabit, quis saucia cordis levabit?
10. Tu solus, Domiue, cuius praestant mediciuae, Ut desperatis redeat vigor integritatis. En, ego confusus antiquos cogito lusus Quaeque per aetates varias feci levitates. Nil non temptavi sed nec fore dulce putavi,
15. Nilque fuit blandum, nisi quod patet esse nefandum. Gustus et olfactus, auditus, visio, tactus
- 235 -
Nil mihi fecerunt aliud, nisi quod nocuerunt. Nam, dum per gustum gula ventrem replet onustum, Impletus venter mala suggerit impatienter,
20. Et Veneris telum pectus transfigit anhelum; Dumque libido furit ac nie velut ignis inurit, A turpi Venere mc non posset cohibere Transfodiens hasta Phinees male corpora casta. Sed nec odoratus caret in me labe reatus,
25. Quo sic erravi, quod ut Dathan superavi, Qui luit erratum terrae subito per hiatum. Insuper auditus semper peccare peritus Uno tarn diram verbo mibi concitat iram, Ut pacis foedus non redderet bic citharoedus,
"30. Qui tangendo lyram regis compescuit iram. Quando per historiam lego caecatum Sedechiam, Miror, tara vani quod sunt oculi mihi sani; Sed quia iustitia tunc usus es in Sedechia, Nunc me clementer supportas et patienter.
35. Si tactus modicus in Oza reputatur iniquus, Arcam, ne caderet, dum sustentando teneret, Dicere quid possum, quoniam miser inter eos sum, Qui sacramenta tua tractant mente cruenta? Num talis laicus merito non esset iniquus?
40. Ast, ego peccator videor legis fore lator Et sublimatus per honorem pontificatus, Cuius honoris onus multo fero crimine pronus. Quippe quod iniunctum mihi sit scio per caput unctum, Et quia lege data mihi sit manus ista sacrata,
45. Cur per ornatus, cur scandaliis decoratus? Sed quae praetendo specie cultuque verendo, Non ago, non operor super hoc ergo mihi raetor Et dolor est mentis magnus quasi percutientis. Verbum doctrinae si tali claudere fine
50. Assidue cuperem, quod ego bona cuncta docerem, Ipse prior facerem, tibi sic fortasse placerem. Sed neque dicendo placeo tibi nec faciendo, Verbo non prosum, reus autem si taceo sum; Sic miser ignoro, quid agam, dubiusque laboro.
55. 0 quam mole gravi premitur mens conscia pravi! Hei mibi, quid feci, quae qualia semina ieci! 0, quales messes meterem nisi tu pius esses! Nullus damnatus fuit unquam tara sceleratus, Sed neque damnandos adeo reor esse nefandos;
60. Nemo meis igitur par peccatis reperitur. Nec despero tamen, sed adhuc exspecto iuvamen Voce loquens humili: fer opem, patris unice fili,
- 236 -
Ad te saspiro, Deus. ct tna dona requiro, Qui desperalis confers tna munera gratis.
65. Tu condemnasti inerito crimen protoplasti, Sed licet iratus fueris, tamen es miseratus, (juippe videns hominum genus ad mala quaeque supinum Ire sub inferna pro traditione paterna, Ut nos eligeres caeloque locare valeres,
70. Caelo descendis homo factus pro redimemlis, Natus mirifice de virginea genetrice, Quae vitae porta, quamvis sit regibus orta. Quando uarratur stirps regia vel numeratur, Thamar in hac serie censetur et uxor Uriae,
75. Utique peccatrix, legis sacrae violatrix. 0 (juam prudenter factum, quam convenienter, Ut peccatores babuisses progenitores, Per quem salvandus peccator erat miserandus! Numquid, flos lesse, non vis huius memor esse?
80. Annon et niemor es, quantos in carne labores Propter me tnlerisV Non ergo mei misereris, Pro quo sudasti, flagra, sputa, crucem tolerasti? Ne, quaeso, Domine, me proicias sine fine, Qucm moriens redimis de raortis faucibus irais;
85. Et memor esto satis, precor illius pietatis, (Jua latro salvatur, cum discipulus reprobatur. Haec etiam, care lesu, pariter memorare, Quud, cura vicisti mortem victorque redisti, Quam tu mundasti, de qua prius ipse fugasti
90. Scptern daemonia, te vidit primo Maria. Quo fai-to pandis, quod iniquis iustificandis Omnia fecisti, lesu, quaecurnque tulisti, Quiilijuiil fecisti, nobis factum voluisti. Natus, passus obis, surgis, subis aethera nobis,
95. Ut nos eligcres lapsos caeloque locares, Sed cum descendas, ut iusta quibusque rependas. ludex venturus, sua praemia cuique daturus, Sola redemptorum tunc spes ct vitu tuornm, Tunc commissorum pariter mcruor esto meorum.
100. ]s'e sit cum reprobis in abysso portio nobis, Immo largire tecum simul astra subire, Quo praecessisti, pretiuni niundi, caro Christi.
Collect. ms. Voraviense saec. 12/is. Cod. Voravien. 33(111). A. - Collect. nis. inc. orig. saec. 13. Cod. Vindobonen. 878 B. -- 1 mala semper B. 7 adhaesit B. - 15 iiisi constitit esse A. - 18 Nam cum B. - 20 Et vi-utris B. " - 21 Cumque B. - 22 possit A. - 23 mala corpora B. -- 24 sorde reatus J',. - - L'i.i subito terrae per B. - 33 Sed qui B. - .'!* pertractant B. - :J.'J Ciim talis li. -- 40 l^uis eg- 1',. ~ 45 1. sandaliis? - 50 ego bona sique ducerem A. - - 56 damnandus B. - 68 pro condicione B. - 72 porta
- 237 -
quaraquam A. - 81 mihi misereris A. - 83 Te quaeso Domine ne proicias - sr, Et memor esse satis potes A. - 89 pius B. - 97 fehlt 15. -
99 Tunc subiectorum pariter meniorare meorum B. -- 101 tecum super astra b. - Imbrico v. Leiningen war Bischof von Wiirzburg 1125-1146.
238. De Accusatione homims erga Denm.
1. Audi me, Deus piissime, 7. Gravia enim delicta Iinpie vivendo peccavi Gravia quaerunt lamcnta,
Nimis, Sic et in me, Mortem consecutus sum, Incesti quoque oculi Oboediendo satanae Fluunt mihi amariter
Captus sum. Undique.
2. Bone plasmator, audi me, 8. Haec erat lamentatio Longe factus sura a te, In alienis opibus
Piissime, Et non in meis, Peccata mea ligant me, Aliena congregavi, Ut revertar ad te, Caeli thesaurura perdidi,
Adiuva me. Heu me!
3. Coepi servire Domino, 9. Infra sancta regula Invidia diaboli Nutritus fui dulciter,
Vicit me, Postmodura Donura Dei habui, Omnia mala perfeci, Dies meos neglexi, Te solum non negavi
Heu me! Omuipotens.
4. Deus invisibilis, 10. Kalumaia super calumtiia, Qui sursum sedes, vide Fui super omnia
Humilem, Ego miser, Cor contritum, plango ad te, Si peccavi graviter, Miserere super me, lam flebo amariter
Quia plasmasti me. Indulge me.
5. Exeant peccata, 11. Lux desiderabilis, Quae sunt in me confixa Scio me longe a te,
Misero, Piissime, Abrenuntio diabolo Si avertis faciem. Et omnibus eius actibus Ubi peto veniam,
Adiuvante te. Nisi a te?
6. Fiant mihi lacrimae 12. Mihi lamentatio Panis die ac nocte Plura fiat prae omnibus
Gotidie, Pro delictis raeis. Omnia mea crimina De tuis quod perdidi, Veniant in mcmoria In quo mihi recuperem,
Ante te. Nisi per te?
- 238 -
13. Non mereor, ut mihi, 18. Sancte et immortalis, Parcas, nisi fuerit Indulge meis peccatis,
1'ietas tua. Altissime, Hoc precor, ut memineris, Orania mea crimina Quod pretium me eraisti, Keduco in memoria
Kedemptor vitae. Ante te.
14. 0 mira exspectatio 19. Tibi refero gloriam, Et cordis lamentatio Qui me exspectas per tempora,
Pro delictis meis, Domine, Omnia mea crimina Porrige auxilium, Redaco in memoria Eripe me de exsilio,
Coram te. Quo captus sura.
15. Peccavi cum peccantibus, 20. Uni Deo per omnia Xullus est, qui adiuvet Aginms paenitentiam
In planctibus, Yivendi, Qui mihi sunt consimiles, Ut maior iracundia Planxi incessabiliter Culpa inquirit gratiam,
Apud me. Indulge me.
16. Quare non fui mortuus, 21. X Y et Z Dura fui in sacris fontibus Conclndunt ista vcrba
Ego roiser? Simplicia. Vel cui sum consimilis Omnes intente audite, In tam malis criminibus Paenitentiara agite
Ego miser? Et vivite.
17. Revertere ad me, Domine, 22. Gloria Deo coaevo, Ne pereamus invicem, Cui honorera semper do,
Succurre nobis, Altissime, Redemptor vitae maxime, Una cum Dei filio (,iuid sum dicturus ante te, Et cum sancto spiritu.
Dornine. Amen.
Cod. Bruxellen. 8860-67. saec. 10. -- 5, 5 Et oranes eius actibus. - 6, 2 dies ac nocte. -- 18, 6 Ante te Domine.
239. Modns conlitendi.
I.
Recognosco, quod erravi, 2. Tam sum rea, tam maligna, Deus pater, et peccavi (,)uod revera non suiu digua
Ultra, quam possum fari Te patrem appellare, Verum dico, cum raeorum Tamen his conabor verbis Nullus possit peccatorum Dolorosis et acerbis
Horrorem meditari. Me tibi accusare.
- 239 -
3. Inde est quod confitendo 10. Pertinax et obstinata Universum reprehendo Mea defendi peccata,
Statum mei temporis, Nes cirer erravisse, Omnes motus, voces, actus. Bona veterum reieci, Sensus, gustus, nutus, tactus Rara dixi, nova feci,
Cordis, oris, corporis. Ut scirer sapuisse.
4. Post haec damno, quod negavi 11. Pannos indui subtiles, Factis te et recusavi Regulares, grossos, viles,
Tuis subdi legibus, Me decentes horrui, Fidem primam non servavi, Christi, pulchra volens dici, Baptismale violavi Signum tollens, inimici
Votum multis vicibus. Super caput posui.
5. Feci ac si possiderem 12. De carnali parentela, Bonum a me vel tenerem Gazis mundi et sequela
Meis datum meritis, Fastuosa plurimum Quod ex miserationis Sum inaniter inflata Tuae purae datnm donis Et in istis delectata
Habui gratuitis. Super caeli gaudium.
6. Singnlaris apparere 13. Alienis intendendo Volens dixi nie habere Propriaque neglegendo
Bonum, quod non habui, Sum facta mente levis, Sic et magnam intus cernens Modo tristis, modo laeta, Me et meliores spernens Mobilis et inquieta,
Dilatata tumui. In uno statu brevis.
7. Ut excellens apparerem, 14. Corpus foris redimivi, Sum conata, ut haberem, Intus bonores quaesivi,
Per quod raagna crederer, Paribus me praetuli, Me defendens cum clamosa
Voce sum contentiosa
Facta, ne devincerer.
8. Facta mea enarravi 15. Aliorum reprehendi Glorianter et foedavi Facta, propria defendi
Vitio iactantiae, Magis culpabilia, Per hypocrisim monstravi In capitulo clamata Bona foris et celavi Concitavi storaachata
Intima nequitiae. Lites atque iurgia.
9. Inoboediens meorum 16. In superbia erecta Saepe sprevi praelatorum Turris Babel sum effecta
Preces et imperia, Comparque daemonibus, Veris aliorum dictis Qui sunt ausi impugnare Discors argumentis fictis Me et gloria privare
Posui contraria. Improbis conatibus.
- 240 -
17. Deus, tibi movi bellum, 19. Proh dolor, quod non attendi, Tuuin ponens in castellnm Summe Deas, qnod offendi
Signum daemoniorum, Sic tuam maiestatem, Hoc infelix acceptavi, Hen, mecum sic superbivi, Quando caput decoravi Vae, vae, cur non resilivi
Ornatu mundanorum. In meam parvitatem?
18. Per hoc stultara me monstravi, 20. Maltis aliis foedavi (,}uando carnem adornavi, Vitiis me, quae patravi
Animam deturpando Sordens per superbiam, Meque tam rem pretiosam Dens pater, misererp, Deoque tam gloriosam Fac confessam obtinere
Pro vili laude dando. De his indulgentiam.
II.
1. Per invidiam caecata 5. Me in bonis praecellentes Sum de bonis contristata Quando vidi vel habentes
Gavisaque de malis Dona, quae non habui, Adversatrix boni Dei, Gratiarum vel naturae, Imitatrix Cain rei, Literarum vel scripturae,
Daemonibus aequalis. Contabescens dolui.
2. Ileu, per odium nolebam 6. Bona certa minoravi Bouum, malum cupiebam Dubiaque iudicavi
Xatura renitente Saepe in deterius, Et perverti rerum statuin Famam bonam supprimebam, Per lioc pessiuium peccatum Malum autem deferebam
Deordinata inentc. Undique celerius.
3. Vestimenti aliquando 7. Per istius corruptelam Praelatorum susurrando Morbi opem et suadelam
Fimbriam praecidebam Denegavi pluribus, Hoc peccato, sed et niultis In praelatos murnmravi, Mordens odiis occultis Pacem turbans concitavi
Et detnihebani aperte. Iram coaequalibus. 4. Yindk'ure cum irata 8. Sic de bono sum turbata
Me non possem, vcterata Quasi noctaa caecata Ira traxit odium, De solis claritate
Per quod alios correxi, Atque mortua de vita, (^uorum bonum non dilexi, Sicut aeger de mcllita
Sed prodebam vitium. Gbi suavitate.
9. Ista tibi contiteiido, Deus clemens, reprehendo
Fomitera invidiae, Irae gladium suspende, Reae fletibus intende,
Praebe locnm veniae.
- 241 -
III.
1. Deus, mundi fabricator, 8. Cedens irae stimulanti Mitis, clemens miserator, Saepe conquassavi sancti
Suavis, dulcis, patiens, Spiritus palatium, Piuin patrem te per iram Hoc efleci concitando Meam irritavi diram Lites paceraque turbando
TJltionem capiens. Quietorum cordium.
2. Saepe mentis per tumorera 9. Irae vitio subacta Sprevi minas et terrorem Sacrorum templorum facta
Me maiorum hominum, Sum incendiaria Immo furens nec te Deum Et quodammodo irata Keverebar, verum meum Deo fregi dedicata
Patrem atque Dominum. Saepius altaria. 10. Sic per irara deliravi, 3. Indignata crebro signis
Vindicavi me malignis, Quod divinum usurpavi Temere iudicium,
Quibus extra patuit, i^uod iutus deordinata Per quod patet, quam horren- Fueram et effrenata dam,
Quam sit provide cavendum Super id, quod decuit. Talis irae vitiuui.
4. Rixans multos conturbavi, 11. Hac infecta passione, (.,)uando factis vindicavi Non frenata ratione
Jllatam laesionem, Feci, quod non debui, Quam debebam portavisse Taraquara stolida effecta Ac per tuam remisisse Fui, quod videre recta
Benignam iussionem. Neque vera potui.
5. Fui contumeliosa, 12. A quo iuris lex absolvit, Me per verba exprobrosa Ira praeceps me involvit
In secreto vindicans, Metu indicioram, Rea facta sum claraorura, Per quod inste condemnabor Mala auribus niultoruin Per te, Deus, et privabor
Per clamorem implicans. Consortio iustorum.
6. Blaspbemayi tibi Deo 13. Haec rae ira peccatricem Vivo, creatori meo, Nimis facit infeliccm,
Dicens improperia, Nam fornax commutavit Per qnod rea et maligna Mihi aurum in aes vanum, Nimis sum aeterna digna In culmum,flagellum, granum,
Perpeti supplicia. Me luna inquinavit. 7. Per hanc iram malura feci 14. Irae scelus confitenti,
In cubili cordis caeci lesu bone, reae menti Anhelans ultionem, Pande sinum veniae,
Post hoc ore promulgavi Cor per irara inquinatum Ac per manus consummavi Lava, unge induratum
Crudelem actionem. Oleo laetitiae. Blume, Pia Dictamin». VI. 16
- 242 -
IV.
1. Deus, qui vis creaturam 8. Ex liac incidi torporein, Laborare per culturam Per quem renui suasoreni
Priinaruin actionum, Audire praeceptorum Carnis commoda quacsivi, Atque viam vitae nosse Per acidiam omisi Et incendere pro posse
Spirituale bonum. Saluti proximorum.
2. Heu, de tuis diffidebani 9. Per acidiam tristata Viribus et metuc-baiu Intus, foris evagata
Aggredi salubria, (,|uaesivi consolari Sic in turpibus fovebat Et caelestium oblita, Et a probis cohibebat Mundi sordibus nutrita
Me tenens acidia. Consuevi delectari.
3. Per hanc saepius dolebam. 10. Per hanc spreto praeceptore Quando poenam providebam Deo vesci in sudore
Boni exercitii Vultus pane nolui Et proclivis residebam Atque murmuris afflicta Ad quietem, quam quaerelum. Yitiis ut maledicta
Carnalis solacii. Ficus fructu carui.
4. l'er hanc malum madiinando 11. Isto vitio naturae
Aliis vel cogitando Usum atque creaturae Incidi malitiain. " Juodammodo turbavi,
(ju.im ex ea dicunt nasri Cum a Deo constitutum Viri docti atque pasci Et a brutis exsecutum
Tamquam iirimam tiliam. Laborem recusavi.
5. Hac invidente despcravi 12. Nugis vacaus otiosa Sacpc. quando cogitavi Tempora per pretiosa
Tot oiala me fccisse, Perdere non tinmi Per qaod fateor maiorem Et, cum culpam abolerc Culpam atque graviorem Poteram et obtinere
Me poenam meruisse. Gratiam, evanui.
6. Pravitatem intuendo 13. In plateis circumspexi Operum et sentiendo Vagabuuda et neglrxi
Meam fragilitatem, Lucrum spirituale, Yelut stupida effecta Vanis gaudiis intendi. Mente incidi dciecta i,iuud amisi, non perpendi
Pussillanimitatem. Sulamen aeternale.
7. Hac rancorem enutrivi, 14. Velut aqua nunquam mota <i>uo Dicorum exqui^ivi Ex quiete sedens tota
Lacsorum nocuinenta, Indui putredinem Quos consuevi clam odire Et ut ferrurn quiescendu, Neque potui punire Sic per otium torpendo
Viudicta violenta. Attraxi rubiginem.
- 243 -
15. Mundi ludicris intenta 22. Quod est instabilitatis, Vigil fui, somnulenta Fraudis et malignitatis
In bonis operibus, Saecli et tristitiae, Sacra meditatione, Luxus et mollitiei, Missa, precibus, sermone Raptus alienae rei
Atque Dei hiudibus. Firmiter malitiae.
16. Stans in choro dissoluta 23. Famis, sitis, egestatis, Fui gestu, cantu muta Erroris, garrulitatis,
Ut idolum lunonis, Nugarura et nequitiae, Gravis corde, silens ore, Horum omnium fomentum Sine Domini timore Solum intus est retentum,
Expers devotionis. Vitium acidiae.
17. Sicut porcus, qui servatur 24. Perhaecstultammeprodebam, Ad mactandum, impinguatur Deus, quando non surgebam
Per quietem otii, Tuum ad clamorem, Sic quiescens per torporem Qui tot excitas doctrinis, Me nutrivi ad dolorem Donis, monitis et minis
Ultirni supplicii. Acidiae torporem.
18. Per quietem et torporem 25. Stultus fui sicut ille Provocavi temptatorem, Piger, qui ad lapsum stillae
<L>ui ut musca tepidam Distulit avertere Ollam intra labris sugit, Aperturam oculorum Bullientem procul fugit Sivc facilem meuibrorum
Praeteritque frigidam. Mnlicinam quaerere.
19. Pigra morem pervertebara, 26. Numquid stultus, qui redire Quia metere volebam Domuii) quaerit vel fiuirc
Non semen terrae dare, Longae viae taedium, Sum ut cactus, qui non gerit Et hodie facit passum Curam capere, sed quaerit Unum et hunc satis lassum,
Salmones manducare. Vix post annum alium?
20. Contra furem fodientem 27. Sic et ego intellectu Et cotidie tollentem Passum feci, sed uffectu
Unurn domus asserem Sequi differebam, Opportune vigilare Stulta dedita torpori Nolui neque mstare, Meritorio labori
Furem ut repellerem. Me dare metuebam.
21. Sicut navis in carina 28. lesu Christe, fili Dei, Ex concursu fit sentina Precor, nriserere mei
Plurimarum sordium, Parcendo confitenti Sic per otii teporem Culpam cordis in dolore Lutura traxi et foetorem Et de otii torpore
Vitiorum omnium, Resurgere volenti. 16*
- 244 -
1. Deus, conditor benigne, 8. Heu, quid agam maledicta, Fac me confiteri digne Per boc scelus tot addicta
Crimen idolatriae, Culpis et miseriis? <,>uod commisi diligendo Nam lucrata cum labore Prae te mundum vel studendo lugi servo cum timore,
Lucris avaritiae. Perdo cum tristitiis.
2. Te contempto, Deus bone, 9. Mente mergor in profundum, Fide, ope, dilectione Terminum perdo iucundum,
Creatis inbaerendo Lucrum devotionis, Fidem veram denegavi Curis pungor lacerata Et quodammodo peccavi Atque privor excaecata
Ut idola colendo. Splendore rationis.
3. Te avara irritavi, 10. Per hanc intima proieci Immo legem violavi Atque vacuam me feci
Totius creaturae, Ut telam aranea Quae compcllitur sedare Texens muscamad lucrandum Gratis et communicare Et ad se evisceraudum
De naturali iure. Evomens intranea.
4. Ex hac peste generata 11. Vitio proprietatis Me constrinxit scelerata Votum sanctae paupertatis
Cordis obduratio Amara violavi, Et recessit egenorum Praetextu necessitatis A me atque miserorum Negotium voluptatis
Debita corapassio. Mendosa obumbravi.
5. Per hoc crimen rapiendo 12. Saepe magis concupivi Violenter et nocendo Et ardentius quaesivi
Factis palam nocai, Rem prorsus otiosam, Sic per verba innocentes Quam fortassis saecularis Saepe in occulto mentes Rex palatii regalis
Fallere non timui. Structuram fastuosam.
6. Mente inhians lucrandis 13. Peccavi desiderando Inquieta me nefandis Alienum et mutando
Pollui mendaciis, Munera muneribus Verbis lites excitavi, Sive res pro rebus dando Festa factis violavi Et hoc ipsum palliando
Crebris et periuriis. Variis ambagibus. 7. Fallax fraudem committebam, 14. Saepe velle praelatorum,
Factis cum decipiebam Ad quod volui, meonitu Quemquam in praesentia, Astuta declinavi
Tam per factumquamsermonem Et, quod facere nolebam, Intendi perditionem Fugi, quodque cupiebam,
Nocens in absentia. Iniungi procuravi.
- 245 -
15. Eia, miserator pie, Fili virginis Mariae,
Praebe locnra veniae
Peccatrici snspiranti Hisque verbis accusanti
Scelus avaritiae.
VI.
1. De gula me reddo ream 6. Sum oblita irae i)ei, Atque confitendo meam Mortis atque status mei,
IJamno voracitatem, Amisi rationis Per quam limites naturae Usum, hebes sum effecta Praeterivi et mensurae Verbis turpibus illecta.
lustae modicitatem. Expers compassionis. 2. Ventrem cibis oneravi 7. En, quot malis me infecit
Vilibus et excitavi Gula, quae Adam deiecit Palatum delicatis, De loco voluptatis,
Duni abusa pretiosis Evatn pomo sauciavit Ferculis et fastuosis Lente Esauque privavit
Arteque praeparatis. lure primaevitatis.
3. Ante tempus comedendo 8. Facta prima intcr Deum Meum fregi ac bibendo Foedera et Adam reum
Saepius ieiunium, Hoc "vitium destruxit, Tam per mensae venustatem Mortem culpae ac naturae Quam per cibi suavitatem Poenaeque non finiturae
Sum laetata nimium. Viventibus induxit.
4. Sine facibns accensa 9. Heu, gulosa totum dedi Verba saepius in mensa Cibum ventri, cum comedi
Protuli scurrilia, Oblita cibura mentis, Vana, nimium iocosa, Mortera non consideravi Detrahentia mendosa Neque famem cogitavi
Et adulatoria. Christi esurientis.
5. Extra habui ineptam 10. Multo amplius peccavi, Laetitiara, qua conceptam Quam his verbis ennarravi.
Prodidi lasciviam, Gulae inquinamentis; Cibo potuque repleta Pater pie, curam gere, Pretioso sine meta Pereuntis miserere
Fovi immunditiam. Sui non misereutis.
VII.
Vitae caelibis [sacrator], 2. Cui forte si non actu, Deus, auctor atque dator Corde, ore, visu, tactu
Sanctae continentiae, Tamen dedi operam Me confiteor temptatam Et per aliqualem motum Saepius et inquinatam Contra castitatis votum
Vitio laxuriae. Feci, quod promiseram.
- 246 -
3. Per hanc mente excaecata 7. Isto volui nocere Levis, inconsiderata Mihi morbo, adhibcre
Fui atque garrula Nolui remedia, Et amore capta mei Quae sunt: carnem macerare, Odium habebam Dei Bonis actibus instare,
Praeceps in pericula. Fugere consortia, 4. Saeculom lioc affectavi, 8. Hominum et sine mora
Ad fruendum desperavi Mox temptationis hora De futuris gaudiis, Motibus resistere,
Tota corporis iucundi, Non occasiones dare. Foedis carnis atque mundi Pro snffragio rogare.
Dedita deliciis. De se non confidere.
5. Tibi Deo lioc infecta 9. Hoc infelix non curavi, Vitio atque illccta Sed omittens adgravavi
Feci contumeliam Malignitatem meam, Templum cordis violando, Quam concordans cuni doloiv Tuum quod inhabitando Confitensque cum pudoro
Efficis per gratiam. Me culpans reddo reani.
6. IVr hoc studui lenire 10. 0 bcnignc condonator Bechmoth, qui solet donnirr Culpae, poenae mitigator,
I.oris in humentibus, Distributor gratiae, Pnixinmm scandalixavi, Dilue, quod inquinavit, Ipsam me damnificavi In me redde, quod privavit,
Nocumentis pluribus. Vitium luxuriae.
VIII.
1. Nunc conabor coufitcudo, 4. Multis tamen hanr immersi Quae per linguam committendo Surdibus nec plus peperci,
Peccata perpetravi; Quam porcus parcit ori, Primum ergo reprehendo, Qui ut sordibus includit Debitam quod in loquendo Pedem, sic et os intrudit
Mensuram non servavi. Cuilibet foetori.
2. Saepe contra rationem 5. Sum et canem imitata, Linguam movi ad sermonom Qui fert sanguine foedata
Rationis praevinm, De macello labia, (Juud debebat oboedire Et, quod plus est, lambolutum, Rationi et exire Immo diaboli s[iutum,
Eius ad imperiuni. Cum loquor nefaria. 3. Linguam cnm sit rationis 6. Membrum datum ad orandum
Organum, contagionis Et ad Christum manducandum Expertem decet esse, A Deo deputalum
Nam hoc membram qui creavit, Organumque Dei vivi Hominem nobilitavit Neglegenter custodivi,
Prne ceteris expresse. Foedavi per peccatum.
- 247 -
7. Uiule iustc recusatur 12. Istud gravat culpam mcam, Mcum os seu reprobaiur Quod, I.-.U1H scircm linguam rcam
Orans, laudans, commednis Pronam ad cadenduin Deum Dominum cunctoruin, In tam multii>lox peccatum. Christum, qui cst angelorum I-',t eidem cruciatum
Panis vitam conferens. J.iin duruin inferendum,
8. Sicut nimiuni peccarunt, 13. Linguae quoque custodilae <i>ui sacratum inquinarunt Cnute et occultae ritc
Caliccm pulveribus, Fructum tam copiosum, Sic ct ego plus peccavi, Tamen tollere neglexi Qui tot meum os foedavi Strrilem ncque desp^xi
Verbis indeceiitibus. Utile vel damnosum.
0. Ad laudandum deputata 14. Bonus esse vel manere Iioum verba sunt sacrata Ncnio jiotest nec placere,
Et sanctitatem oris, Linguam ni custodiat. Sanctam et devotam nientem ( nstwlire quamvis onus Atque vitam innocenteni Linguam sit, tameu vir Ix.nus
Requirunt laudatoris. Debet, ne decipiat.
10. Ista quia non servavi 15. Linguam monent custodirr Deum laudans, plus pcccavi Exempla et quod transirc
Nec rogans exaudiri Verba per iudicium Digna fui, immo vere Dei debent, ponderanda Rea merui severe Ideo sunt et limanda
Pro laudibus puniri. Nostrum per scrutinium.
11. Portas oris si clausissem, 16. Haec infelix quamvis nossem Animam custodivissem Atque custodire possem
Ab incursu hostium, Linguam, tamen ronui, (t)uae nunc ut urbs immunita Unde stricte iudicari Patet vel platea trita Et aeternis poenis dari
Pedibus calcantium. Ilac pro culpa merui
IX.
1. Quamvis culpa blasphemorum 3. Plus peccavi blaspbemando Gravi nimis tormentorum (^uam fur vel (juis perpetviuidu
Sit poena compensanda, <v>uodvis homicidium, Tamen ista non pensavi, Nam hi rebus sivc servis Scd factorem blasphemavi Dei actibus protervis
Per verba detestanda. Faciunt contrarium.
2. Conditor quod lionoravit 4. Ego in persona l)eo Amplius, inhonoravit Propria factori ineo
Amplius conditorcm, Dico contumeliam Lingua cum sagitta fixit Atque maluni, quod impendo, In Deum, quem malcdixit Principaliter intendo
Rapta per furorem. Eius ad iniuriam.
- 248 -
5. Dolet audiens ludacus, 6. Canis rennit mordere <,>uando blasphematur Deus Benetieum, sed naulcere
Scinditque vestimenta, Vult caudae blandimentis, Gravior qnam in ludaea Ego verbis mei oris Ego sum peccati rea Iram provoco factoris
Blasphemiis intenta. Tot bona largientis. 7. Patrem meum blasphemari
Cum andirem, indignari Blasphemis recusavi,
Per quod me adnlterinam Filiam et concubinam,
Non sponsam demonstravi.
X.
1. Quamvis arguentis dure 6. Quod vexata mnrmnravi, Vetent mnrraura scripturae, Vacuam me demonstravi
Attamen murmuravi Aquis Dei gratiae, Et benignum patrem menm, Plenum dolium non sonat Omnia scientem Deum, Ictu, sed inane tonat,
Per nicrmnr irritavi. Sic expers patientiae.
2. Dathan, Abiron et Chore 7. Ego pro iumenti mei Murniurantes in furore [Esca] suavitatis Dei
Divino argunntur, Vendidi delicias, Patientes lob, Tobias, <L>uando murmurans supernas Lazarus et leremias Escas sprevi et internas
Ad regnum assumuntur. Totidem tristitias.
3. Hoc et simile pensatum 8. Carnis seu boni terreni Mihi murmnris reatum Gustum quaereus Galieni
Auxit, mitigare Facta sum discipula, Poenam soleat flagelli Stolam Christi abnegavi, Atque contra metum belli Quando carnis disputavi
Electos confortare. Discernendo saecula.
4. Ego mnrmnrans de cibo 9. Pro me loquens intromisi Digne satis interibo Me de me licet illisi
In bello spiritali, Dominium maiorum, Eias primo in congressn Dolo et rapina plena Cadens privor in recessu Usurpavi aliena
Honore triompbali. Ad modum invasornm.
5. "Victa cessi fnga vili 10. Saepe murmurans sequebar Quernlosa de exili Ducem, per quern sedncebar,
Solacio subtracto Hoc est sensum proprium, Voluptatis corporalis Qui claustrales, quos deludit, Vel pro rei temporalis Saepe in horrendum trudit
Damno quandofque] facto. Culpae praecipitium.
- 249 -
11. Quando queror pro defectu 15. Cum iumentum reputari Tempovali vel despectu Digne possum, admirari
Sen pro quovis commodo, Satores valerent, Quasi nihil reputarem <!>uaiido loquor murmurando, Caelum, terram seu curarem Usum tamen si nefando
Facio quodammodo. Opere noa habcrent. 12. Vel si modo in his bonis 16. In hoc plurimum peccavi,
Causam consolationis Quod medelam recusavi Putarem exhibendum, Murmuri apponere,
Quantum filiis corvorum, Deum poenas inferentem Quibus regnum est caelorum Neque Christum patientem
In fine praecludendum. Nolni recolere. 13. Procuratlo negatur 17. Gratiae divinae rorem
Servo, cui magnum datur Contra murmurmn ardorem Pretium in vespere, Neglexi postulare,
Quando illi providetur, Nec a pio conditore Qni mercedem prohibetur Quanto tangerer amore,
Aliara recipere. Facta recogitare. 14. Multum ideo peccavi, 18. Ecce, murmuris peccatum
Qui pro eo murrr.uravi, Reprehendo adgravatuui Quod mali prosperantur, Istis circnmstantiis,
Mihi nullae cum in mundo Pro quo peto iudicari Nec in caelo liis iucundo In praesenti, non servari
Mercedes debeantur. Ultimis scrutiniis.
XI.
Saepe malum, quod patravi 3. Immo omnis creatorem Studiose excusavi Boni mali patratorem
Tegens per astutiam, Quodammodo monstravi, Per quod infamavi Deum Meque culpas tot babentem Sive criminabar eum Velut agnum innocentem
Meam per malitiam. Deceptrix simulavi. Adae par in pravitate, 4. Non sic Christus faciebat, Qui cum non in potestatc Qni peccatum non habebat,
Par fieri valeret Attamen similari
Deo, contendit, ut eum Peccatoribus volebat, Sibi pravitatis reum Quando hostiam sinebat
Consimilem haberet. Peccati pro se dari.
XII.
Malum feci per sermonem, 2. Prona fui et consuevi luctam iurationem Pro re vana sive levi
Quotiens violavi, Assidue iurare, Vel qaia iuravi, quando, Sed nunc iurans veritatem, Quod oportet, in iurando ludicium, aequitatem
Incauta non notavi. Nolebam observare.
- 250 -
.°.. Mann illa cum tangebam 4. Ergo cum bcnedierbam Sancta Dei, cum scicbam Ilac me signans faciebain
MI- fal-uni aftirmare ( nin manu liac maligni, Vd negare veritatfin. lYr quiid pensent parcs ( ri iiin/ " -i jio In iurando quani sint rri
Diaholo me dare. diirni.
xin.
1. K> a ninii^ coram 3. Est mendacinm iocosum l'i<i mnrlitnre nn-u [Opus] vilc ac damno-uin.
reprplien<l". ijin.irnm qnovis generc ppr verba. farta, si Intinities pccoavi
E'_'o tallax ct in.ili'_rn:i Nfqiin miseram expavi 1'r^cavi mentiendo. Aniiiinni ocridere.
2. P<T ijund Dei adversntrix 1. Adliuc mondax ct versuta Facta sum et imitatiix Contra iura sam locuta
Vrrsnti sednctuii-. Falsum testimonium, Qui, cnm mentiens srilu 1'i.T ijuijil iiroxiinuin Kvam, opera destruxit M«.' occidi. incurrebara
Benigni conditoris. Grave Dci odiuni.
XIV.
1. Nunr ad pcssimum accedo, 5. Sicut IIOITUS intrans hnrtum Quod plus detestandum riiil-i Florem deserit exortum
Crimcn detractionis, liiji-urrens ad foetorcs, Per quod pluribus noccbom. Sic ct ego proximorum, ImiU'i nulli- dcforebain Bonos deserens eorum,
NI c relms nec personis. Sequebar malos mores. j. ivr lioc Hirdis maledixi, 6. Detrabendo seqni \n\<>
( uin absentilms intixi Viperam, quae Hatu solo ^lalc linguae iaculum, Nnvit tres interficcre.
Sic et, quando detrabebam Ita scio me praesentem Jnsciis, anteponebam Auditorem et absentcin
Caccis offendiculum. Uno verbo perdere. 3. Detrabendo eriminatrix 7. Bestia sum, qnae gerebat
Facta sum et imitatrix Cirea ca]mt et habobat Serpentis tortuosi, Ordines tres dentiura,
Nam incipiens a laude Nam tres modos detrabcmli Post hoc ore pleno fraude In me esse deprolirndi.
Innocuos corrosi. <v'uibus innocentium 4. Femori infixnm gerens 8. Bona raordens immoravi.
'Jelum canis plangit maerens Mala fiuxi et ne^ravi Stadetque removere, Bona talia patrata.
Sic et ninlum. quod cupixi, l nde suni pro tam cnormi l»um de aliis audivi, Culpa bestiae triformi
Non potui silere. Satis apte comparata.
- 251 -
9. Recte possem pro foetore, 13. Quamvis iuris disciplina Qui a [mco prodit] orc Vetet atque lex divina
Sepulcro [asjsimilari, Patribus detraliere, Ad quod vivi accedentes Ego tamen non vetavi, Et foctorem sentientes Jmmo plures instigavi
I>L'berent detestari. Praelatis maledicere.
10. Saepe, quando ieiunavi, 14. Forsan minus non peccavi, Tamcn cornes manducavi Cum libenter auscultavi
Humanas detrahendo, Narrantem detractorem, Quibus sulsam admiscebam, Quia utique sileret Quos detrahere sciebam, iJetractor, si non haberet
Jjbcnter audiendo. Paratum auditorem.
11. Parum dixi, cum subacta 15. Sacpe malum adfirmanti Iluic vitio sum facta Falso testi vel erranti
Daemonum dapifera, Plus credidi de bonis, Cum liumanas offerebam Quam [si] decem excusarent Carnes simul et edebam Malum et pro bonis starent
Contra legis foedera. Idoneis personis. 12. Immo nec peperci patvi 16. Proximis iniuriosa
Spiritali neque matri, Facta sum et odiosa Quin eos comcderem, Deo per hoc vitium
Et quod plus est, proponebam Tamque praesens quam futu- Tali quatenus (con)fidebam, runi
Eos ut reficerem. In aeternum duraturum
Merui snpplicinm.
17. Quod ut possem declinare, His querelis accusare
Me sponte praeelegi, Pcr hoc sperans coram Deo ludici debere meo
Peccata mea tegi.
XV.
1. Corde malum cogitavi, 3. Praesumpsi et desperavi Volui, desideravi, Perfidaque exsultavi
Consensi temptatori, In adversis proximi, Infidelis, indevota, Cuius in prosperitate Odio et ira mota Marcui et bonitate
Invidi meliori. Corporis vel animi. 2. Male me humiliavit 4. Sprevi pauperum personas
Tinior atque inflammavit Divitumque minus bonas Amor inordinatus, Plus iusto honoravi,
Dolor vanus conturbavit, Bonos atque spiritales Prudor striuxit, excaecavit, Parvipendi, sed carnales
Me rancor obduratus. Parentes affectavi.
- 252 -
5. Tumens fui et elata, 6. Per hypocrisim tiraebam Perplexa et obstinata Displicere et stadebam
Kt habebam taedium Excellens apparere, Saepe boni spiritalis Humilem contempsi statum Gaudiique mundialis Et ambivi dignitatum
Inge desiderium. Fastigia tenere.
7. Quod malitia vexabat Menm cor. hoc adgravabat
Praeceps inconstantia, Vana gloria foedavit, Ira movit, indaravit
Immisericordia.
XVI.
1. Verbis Deum blasphemavi, 6. Verbis asperis conflixi, luramentis inoitavi Exprobravi, contradixi.
Crebris et periariis, Vacavi conviciis, Murmuravi contra Deuin Verba dixi otiosa.
Saepe et instraxi eum Vana, levia, iocosa, De aura et aliis. Nocui consiliis.
2. Quando debui laudare 7. Snm locuta nimis multa Deum verbis vel orare, Verba impia et stulta,
Distracta fui mente, Iniqaa et dolosa, Atque stabam sine metu Derisoria, polita, Ad laudandum Deura coetu Inconcinna, imperita,
Augelico praesente. Amara, curiosa.
3. Veritatem impugnabam 8. In aliis repreheodi Agmina et propalabam, Verbis, quos in me defendi,
Mendacia comperta, Defectus probitatis, Plus vel minus enarmvi Plus qnam decuit ridebam, Referens, quod afirmavi, Contumax contradicebam
Dubia vel certa. Magistris et praelatis.
4. Alios vituperavi, 9. Loquens nimium clamavi, Maledixi, infamavi, Verbis iram coucitavi
Fui contentiosa, Vel inimicitias, Ante unxi blandiendo, Cantus saeculi cantavi. (,»uod post punxi detrahendo. I'er quos graves excitavi
Per hoc proditiosa. Mentes ad lascivias.
5. Susurrando mussitavi, 10. Cum intendere debebam Litigando seminavi Feriis, tunc proferebam
Rixas et discordias, Saepius scurrilia, Falsa sum testifieata Verba bonis inimica, Aliisque comminata Nocna et impudica
Dixi contumelias. I>ixi atque turpia.
- 253 -
11. Haec et alia peccata Linguae vitio patrata
His arguens conficior, Malens modo iudicari, Quam perpetuis servari
Poenis, ad quas teneor.
XVII.
1. MuHa scelera patravi Aliquando subtrabebam Opere, quia peccavi Necessaria, sumebam
Gula et luxuria; Corpori superflua, Commisi ebrietatein, Consuetudine peccavi, Rapinam, proprietatem, Recidebam, attemptavi
Furta. sacrilegia. Supra vires ardua. 2. Vota fregi, siraoniam Me minores opprimebam,
Feci et apostasiam Ad quod non suspiciebain, Atque sortilegia, Tenui olficium,
Indigne communicavi Velle proprium implevi Et festorum violavi Et meorum saepe sprevi
Dierum sollemnia. Maiorum iraperium.
3. In ofticio divino Visu, auditu, olfactu, Gravis fui et omnino Gustu, dono, prece, tactu,
Plerumque dissoluta, Scriptis atque mandatis Quando Deuin invocare Dedi maltis digna poenis iJebui et collaudare Propriis et ulienis
Tacebain quasi muta. Materiam peccatis. 4. Homines scandalizavi Praebui occasionem
Pluries et molestavi Culpae ct temptationem In rebus et personis, Saepe praeveniebam.
Traxi, trusi, detrahebam Et, quod minus toleranduin Et exemplis corrumpebam Est, me ipsam ad peccamluin
Perversae actionis. Quodammodo cogebam.
XVIII.
1. Nunc confiteor peccata Ad divinam capiendam Per multiplicem patrata Gratiam me vel habendam
Boni omissionem, Neglexi praeparare, Gratiarum nunquam Deo Nec sum bene usa ea Egi creatori meo Nec curavi mortis rea
Condignam actionem. Acceptam conservare. 2. Nunquam Deum cogitavi, Neque studio sollerti
Timui nec adamavi Meum ad divinum verti
Digue neque colui, Cor inspirationem, Nunc ad eum referebam Pro peccatis non dolebam Omnia, quae faciebam, Digne satis nec sumebam
Opera, ut debui. Sacram communionem.
- 254 -
5. Blasphematum non defendi 10. Monitis non acquievi, Deutn, nec cantans attendi Iraperata non implevi,
Vel laudans, quid dicerem. Renui consilia, Xf-c conabar. disciplinae Non iniurias ferebam, Voluntatique divinae Lites fugi, subtrahebam
Ut conformis fierem. Miseris auxilia.
6. Ad commissa non respexi, 11. Nunquam poenas infernomm Vitam moresque neglexi Neque gaudia caeloram
Sive conscientiam, Noc Christi passiones Mala mea non deflevi Digne satis cogitavi, Digne neque adimplevi Immo nec minas curavi
Datam paenitentiam. Neque promissiones.
7. 1'ropriam conversionem 12. (^uideram, quidsum,quidero, Culpaeque confessionem Nosse parvam curam gero
Ultra tempus distuli, Nec magnam adhuc gessi, Templa, praedieationem Ergo manens in tepore Fagi nec temptationem In propositi fervore
Deum orans reppuli. Sancti non processi.
8. Parentes non honoravi. 13. Renuebam meditari, Fidem datam non servavi, Unde poteram solari
Me nolui cognoscere, Doloribus subacta, Recusavi congaudere Unde iuste durae meiiti Laetis, maestis condolere. Se a fonte avertenti
Debita remittere. Vena manet subtracta.
9. Omittebam visitare 14. Fugi contemplationem, A''gros et lites sedare, Verbum Dei, lectionem
Devios corrigere, Atque sacra monita, Non volebam tribulari, Per quae poteram armari Desolatos consolari, Contra mala. detestari
Nescios instruere. Quaelibet fortuita.
15. Navem imbecillae mentis
Flatibus fortunae ventis
Amplius exposui, Cum periculum exortum Fugere et tutum portum
Quaerere plus debui.
XIX.
Rea nimis et iniqua 2. Fieri quod non volcbam Nova sinml et aatiqua Mihi, saepe faciebain
Praecepta violavi, Aliis hominibus, Tain ea, quae vis naturac Sic et, quod desideravi Docuit quam lex scripturae, Mihi fieri, negavi
Nequaquam observavi. Naturae consortibus.
- 255 -
Quasi novam adoravi 4. Festa non sanctiticavi Deurn, quando jiracamavi Nec parentcs honaravi,
Creaturani crcatore, Feci homicidium Sic et, quanilo periunm. Vel per linguam detrahendo Deum frustra nominavi Vel mortem non repellendo
Non parcens reo ori. Seu per covdis odium. 5. Forte thorum violavi
Alionum vel peccavi Carnis per contagium,
Alienum sum furata
Falsum et testilicata, Res cupivi plurium.
XX.
1. Fidei integritatem Sum abusa medicina, Per errorum vanitatem Quam ars sive disciplina
Varia violavi, Ignorat medicorum, De credendis et sperandis, Tuli scriptis exaratos Timendis atque amandis Cliaracteres reprobatos
Quoniam dubitavi. Fide catholicorum. 2. Multisque supcrstitiosis Quod in nocte equitarent
Cnnscnsi atquc rncndosK Quaedara, tempus immutarent Adinventionibus, Mulieres credidi,
Perfidorum per errata Per quod turpiter illusa, Sum decepta, inquiuata Rca nimis et confusa
Variis haeresibus. Veram fidem perdidi.
3. Credidi falsidicorum Annis, horis, aura, ventis Dictis, vifsis] somnioruin, Quattuorque elementis,
Vanis phantasmatibus, Nube, rore, pluvia, Variis deliramentis, Ac multarum usu rerum A daemonibus inventis, Ijiversarum specierum
Fatis atque sortibus, Feci sortilegia.
4. Volucruin atque [brutorum] Et ad cumulum malorum Hominumque diversomiu Multa genera errorum
Variis occursibus, Incidi contraria Et in aviurn garritu Fidei atque divinis Volatuque sive situ, Legibus sive doctrinis
Canum ululatibus. Veris dissonantia.
XXI.
Baptismale inquin;ivi 2. Sumque facta nimis rea Lavacrum, quando peccavi In confessione mea,
Actu voluntario, Qua debui lavari, Sic reatuiu contrahebam, Postquam fui contirmata, (Jiiando Christum commedebam Non cessavi per peccata
Inquinata vitio. Iterum intirmari.
- 256 -
3. Meam consecrationem Et extremam unctionem Per iniquam actionnn Per dignam devotionem
1'luruinque inquinavi Fortassis non quaesivi, Neque copulata Deo, Adbuc contra sacramenta lininortali sponso meo, Scderum inquinauienta
Fidelera nie servavi. Innumera commisi.
XXII.
1. Nunc protestor, quod sum rc>; Aures nieas non sacpivi ivrcans singula per mea Siiinis, quotiens audivi
Membra corporalia, Verbum detractionis, Caput ('iilluiiiquo eruxi Saepe malum concupivi, Atque oculis respexi Corda furtia molivi
Nocumenta varia. Voce blauditiunis.
2. Fade, qua renitebam, Maluni feci per maxillas, Forte multa occidi-bani Pectus, brachia, mamillas
Corda intueiitiuin, Ac tactus digitonim, Fronte, naso, mento, genis Sum per manns operata Kubicundis et amoenis Malum, per pedes portata
Exdtavi vitium. Ad locum peccatorum. 3. Forsan laesi intuentes Ad decorem naturalem
Per os, labia vel dentes Membris his accidentalem Vel gutturis alborem, Adposui ornatum,
Feci pluries peccatum Per quod Deum provocavi, Per linguam atque palatuin Proximum scandali/nvi,
Et crinium decorem. ]\Ieum auxi reatum.
4. Sic per verticem erectam Per abusum aliorum Atque fadem detectam Feci plnrima membrorum
Vel expansa tempora Peccata similia, Absque mei cordis cura i^unrum pro deletione Forsan inquinavi pura Absis mihi, lesu bone,
Aliorum pectora. Domini cum gratia.
XXIII.
Virlutibus inserendis Dereliqui caritatem, Yitiis.que expellendis Disciplinam, bonitatern,
Raro dedi opcram, Ausum, fortitudinem, Inchoatum deserebam lustitiam, aequitatem, Bonum, saepe resumebam Timorem, humilitatem,
Malura, quod omiseram. Usura, gratitudiuem; Bonain saepius extinxi Prudentiara, veritatem, Voluntatem, quia tiuxi Virginalem castitatem,
Calvam occasionem, Modum, temperantiam, Quaru intenta cum quaerebam, Modestiam, pronitatem, Boni non inveniebam Esum et sobrietatem,
Veram perfectionem. Pacem, patientiam;
- 257 -
5. Ordinem, religionem, 11. Amicitiam servare, Votum ac confessionem Inimicos inliunare,
Ac oboedientiam, Maloruui Saiictam cotisolationem, Ultimwum Laudem et oralionem Nucumeiita detestari,
Veramque laetitiarn ; Debiti redditio;
6. Gratiarum actionem, 12. llospitari, sepelire, Sanetaui meditatioiicm Visitare ct vcstire,
Meutisque cuustantiam, Totum date, jiascere, Debitam confessionein, Carceratos libcrare Vcraeem cumpunctionem, Inopcsquc dofensare,
Kcctam paenitentiam ; Iiiscios instrucre; 7. Culpae satibfactiuiieu), 13. Kelaxare, cousolari,
Sludium et lectioncin, Tegere, auxiliari, Fructum devotiwiis, Onue, consulere,
Saiietaui contemplatiouem, Mnlicinaiii adliibere Zelum et correptionem, Acgris, niala removere,
Freuuui discretionis; Boua inlroduct-re;
8. Sancti spiritus fervorem, 14 baucti spirjtus habere Mcutis rubur et vigorcm, Septeiu doua, poshidere
Illuniiuationciu, Octo beatitudines, Providentiam, cautelum, Buiia nustra velle, scire Con.silioiuin scijuclani Deum soluiii et nescire
Et, circumspcctiontm. Avlulautes homincs;
9. Praeter baec omisi uiulta 15. lussa Dei adimplere liniia iiimis egu -iuli.i. Et pruhibita cavere,
Quae possuiit appellari Buna vere facere, Miseratio, affectus l'atriani dcsiderare, Pius, verus intellectus, Mala )»oenae furinidare,
Kecte cyiumoniorari; Mala culpae fugere. 10. Laetis pie cougaudere 16. Hauc de arte paenitendi
Tristibubque coudolere, Acta legarit inibuondi Fides et dilcctio, Parvuli bac parvula,
Bonum velle et prodcsse Nani et siniilib perfeclis, Omnibus, nulli Forle taiiK'ii imperfectis,
F'oederis impletio; Proderit doctrinula.
17. Supplex supplicu lecturis Scriptum boc vtjl audituris,
Ut laudent creatorem,
Pic corrigant orralum hiscium et occupatum
Excusent dictatorem.
Collect. ras. Campeu. saec. u/is. Cod. Palat. Viiidobonen. NN3. -- I. s, "> intinif. -- III. 4, 2 Meum possum. - 4, 3 Illetam. -- IV. .r., 1 Versehrk-ben, eine Silbe zu viel; lies Haec -yidendo? - 10, 4 Et munmiris. -- -2, '"> saeculi. -- VIII. 2, 3 Rationis praesentium. -- 12, 2 Quod cum starem. -
Blume, Pia DicUmina. VI. 17
- 258 -
13, 5 Lies: respeii? - IX. 6, 1 Carnis rennit. - 7, 3 Blasphemus. -- X. 3, 4 Lies: Poenam solet quod flagelli? -- 11, 3 i|uoniod<>. -- 15, 3 Satho- res. - XII. 3, 1 Maiiumillam quando. - XVI. 4, 5 Vu"<l plus punxi. - Su-urrando iuusitavi. - 9, 6 Ad raentes lascivias. - XVIII. 3, 1 sq. Ad divinam gratiam nie cajiiendam vel habendam. - - 5, 1 Blasphemantum. - 5, 2 nec curaus attendi. - XXII. 4, 3 tyrapera. - XXIII. 9, 5 et iutcllectus. - 16, 4 Lies: profectisV - 17, 4 Piu arguant erratam cnrrigant. - Am Scblusse: nExplicit modus contiteudi rigmicua."
Oe Cummeiidatiune nninscuiusque animae.
1. Agc, Deus, causam meam, 9. Jmmensae divinilatis, Ne reputes facta mca, Lapsos revoca a peccatis, Tibi commendo animam, Indulge sceleratis,
Aeterne rex, Dens. Fidem refonua desperatis, luste iudex, Deus.
2. Benedicte, sancte pater, Qui regnas ia trinitate, 10. Karitate nos illustra Tu dona in terra pacern, Iter rectum nobis demonbtra,
Benignc, fortis Deus. Gradiamur via angusta, Klarissime Deus.
3. Caelos fecisti gloriart. 11. Lacrimantem consolasti Domine, per tuuni uatalera, Fac nos gaudentes celebrare. Mariam. to dcprecantem
Clementissimc Deus. Indulgentiam donasti, Misericors, et nobis parce,
4. Deus, qui reguas in altum Lux et lumen, Deus.
Et coronas omnes sanctos, 12. Magnam suscepisti in cruce Libera nos a malo actu,
Dominator Deus. Latrouis confessionem, Dedisti remissionem,
5. Ecce, in die iudicii Aufer nobis peccati mulem. Qualis ego ero miser, 3Iagnc magister, Deus. Qui tanta peccata feci, 13. Ninivitaruni pepercisti, Excelsc iadex, Deas ? Paenitentes exaudibti.
6. Fortis fuisti in cruce, Iram tuam avertisti, Doniinc, per tuam virtutem Et uobis miserere, Christe, Tu nos perduc ad veram lucem, Nec nos derelinquas, Deus.
Fortissime Deus. 14. Omnibus auxiliasti,
7. (jemma, iudex, iudica me, Prostratum David levasti, Quem peccantem non puiiisti. Paenitentem exaltasti, Exaudi paenitentem, Christe, Sanctum spiritum redouasti,
Gloriose Deus. Omnipotens Deus. 8. Hodie redemptor venit, 15. Petri luctum acccptasti,
Ovom perditaui requirit, Tu negantem non culpasti, Quam reportet ad ovile, Demergeutem liberasti, Tu nobis veniam concede, Nobis indulge, pater sancto.
Honor regui, Deus. Pater uoster, Deus.
- 259 -
16. Quatriduanum iam sepultum 20. Uiduam audisti flentem, Excitasti de sepulcro, Filiura te prosequentcm Pristinum dedisti vultum, Suscitasti rex excelsc, Komitte criniiiia, indultor, Audi orarites paeuitentes
Qui uos creasti, Deus. illstus et misericors Deus.
17. Ileguluiu te deprecantem 21. Xriste, qui es venturus iudex, Filiam resuscitasti, Audi precem peccaturis, Sanguinis tiuxumconstagnasti, Libcra a tcmptatione Exaudi nos te deprecantes Et ab infcrno inferiore,
Rex et rector, Deus. Xriste, tilius Dei.
22. Ymuum dicant paenitentes, 18. Surdis auditum dedisti, Laudes canaut convertentes,
Caecis lumen reddidisti, Tua promissa retinentes, Claudis gressum direxisti, Qui non vis mortem delin- Facinora nostra dimitte, quentis,
Salvator nmndi, Deus. Ymmense et nunc Deus.
19. Tolle lectulum, mandasti, 23. Zelator est invidus draco Paralyticum sanasti, Videns gregeni liberatum, Incrcdulis tidem donasti, Quem ligaverat in peccato; Misericors et nobis parce, Adiuvu nos, niundi sulvator,
Trinus et uuus Deus. Zclotis uomeu, Deus.
Cod. Bruxellen. 8860-67. saec. 10. - 1, 3 animam meam. - 1, 4 Rex aeterne. - 5, 1 Ecce in illa die. - 0, 2 Lapsas. - 10, 1 Caritate. - 10, 2 denionstravit. -- 10, 4 Clarissime. -- 12, 4 Aufert a nul>is. -- 13, 1 Nenivi- tarum. -- 15, 2 neneutem. - 16, 1 Quatridianum. -- 17,4 deprecantem. - 22, 2 canunt. --23, 1 Zelator et. - Kuudreirn nach jeder Strophe: Tibi cominendo animam meam, tu creasti eam.
241. De ('ontemptu omniani vanitatuiu.
1. Vanitatum vanitah 3. Oppressus miseria Carnis ingenuitas Suspirat ad gaudia
Est et fortitudo, Aeternae salutis, Vana sunt ct omnia Muudo languet subditus Mundi transitoria, Et sub iugo positus
Fallax pulchritudo. Gcmit servitutis.
2. Homo miser nascitur 4. Cum peccato concipit Humo, dc qua dicitur Mulier et parturit
Rectam per liguram, Natum cum dolore, Semper mortem metuens, Profort cum angustia, Semper suam intuens Nutrit cum iustantia,
Fragilera naturam Servat cum timore. 17*
- 260 -
5. Sed cum tanto tempore 10. Certe meuin gaudium Fragili sub corpore Ibit velut somnium
Tenere uutritur, A Horenti muudo, Quabi tio- cgrfditur, Et mea inciuuria Crescit, ttoret. u-ritur Traiibibit du patiia
Et non invenitur. Mccuni iii proiundo.
6. Nudus mundo nascitur 11. Mtum trahit spirituin Nudus et regreditur 1'ronum ad illicituin
Pauper et accudit. Dulcedo peccati, lam pro suo merito Et subiugant misere Victurus de cetero, Carnis motus tencrar
Pauper hinc recedit. Muudi voluptati. 7. Mortuus deicitur, 12. Ornui lurpitudiue
Terru circunicluditnr. Plenub atijue criiuine Luto collocatur, Miser «juo pareboV
Foenuui sui lectuli ludicem tfrribilL'in
Corrodunt vermiculi, Et igueiu Hamniibilem (,>uibub pratuni datui. Uudique vidcbo.
8. 0 quam fallax gloria, 13. ll»i stridor deDtiuin, tjuuui fallax tiducia Flutus et inceiidiuiii
Carnib in decore, Impios tonjuebunt. Quuc nullum dat aliuui Et iusti per saecula Fructum nisi veriuium Pot>t niortis umbracula
Mabsam cum fuetore. Cum Christo uaudubunt.
9. Ergo, si cor vcrtereni 14. Eia, rivob bpargite Et mente revolvereni ('ui ineum et tundik',
Stridorem fulurum. FontCb lacrirnaruni.
Nulla me lascivia Ut per Vfbtruin gurgitem Flectert-t aut gloria Mi.'aruin rnbiginem
lamiam moriturum. Purgctis culparum.
15. Tu bolub, (jui t'raiali> Dies cariiib btabilis.
Nostri miberere, Et ine prorbUb miscruni Pressum niok' bcclcrum
Sicut ovem quaere. Cod. Palai .M;iirit,n. 1' N 4. saer. n H. - 14, 1 Eva rivos.
De Vanitate Mnndi.
1. <,|ui rerum considerat Et hoc multi sentiunt omnium eventura, per experimentum,
Una dies melior Quod, qui vivit hodie, olim, quani nuuc centuin, butfert detrimentnm.
- 261 -
2. Ordo rerum vertitur, Nam adoptant homines sapiens tit stultns, plus possessiones,
Et mundus prosternitur Qnam suorum scelerum vitio sepultus, satisfactioncs.
Exsulat iustitia, cessat Christi cultus, 8. Et quae tlieologicar
In omni provincia virtutes vocantur, oritnr tumnltus. Fides, spes et caritas
fere suffocantur. 3. Mundus ad interitum Fraus et avaritia
vergit his diebus, et, quae derivanlur Dii facti sunt iterum Ex istis, in saeculo
luppiter et Phoebus, toto dominantur. Nam qui nummos possirtet
9. Si sim ortu nobilis et abundat rebus,
Hic ut deus colitur et vultu serenus,
miris speciebus. Si benignus, humilis, moribusque plenus,
4 Loquitur apostolus Haec mihi nil proderunt, cum sermone tali, quod si sim egenus,
Dicens, qaod velociter Nam sola pecunia dies instant mali, formam dat et genus.
Et nos libro legimus in proverbiali, 10. Ergo dum sum splendidis
vestibus oniatus Quod homo nil amplius
Et multa familia habet animali. sum circumvallatus,
5. luxta evangelii Prudens sum et sapiens vocem sic dicentem et morigeratus,
Exsnrgit cotidie Ego taus nepos sum. gens adversus gentem, tu meus cognatus.
Pauperes superbiunt erigentes mentem, 11. Ista cum defecerint,
Divites exacuunt protinus marcescit in egenos dentem. Nostra consanguinitas
et paulatim crescit 6. Secundum veridicam Inter nos remotio
vocem leremiae ita, quod me nescit, Omnis clerus seminat Qui, dum dives fueram,
semen simoniae, surgcns mihi eessit, Sed non simul percunt,
nam quorundam viac 12. 0 miranda vanitas, o divitiarum
Magis sunt flexibiles Amor lamentabilis, ad vivendum pie.
o vinis amarum!
7. Is[te] sanctus etiam Cur tot viros inficis dicit hos sermones. faciendo carum
Quod omnes desiderant Hoc, quod transit citius retributioucs, quam flamma stupparum
- 262 -
13. Si nummus divitibus Praeda perqaisitio, tria posset dare: sed lex ibi datur.
Inventutem ttoridam (juae dat unicuique et mortem vitare, prout operatur.
Pulchram et durabilem 19. l^uodsi in cor hominis- prolem procrearc,
scelas occultatur, Bene possent divites Hoc districto iudici
nummos congregare. secum declaratur,
14. Homo miser, cogita, mors omnes compescit,
Quis est ab initio, qui morti non cessit V
ijuando inoriturus est, omnis homo nescit, 20. Rogemus propterea
Sed qui vivit hodie, regem supernornm, Ut det nobis fugere cras forte putrescit.
vitam perversorum 15. (Jui de morte cogitat, Et, qui mole premimur
miror, quod laetatur, scelcrnm nostrorum. Cum sic genus liominum Mereamur scandere
morti depntatur, ad alta polorum. l^uo post mortem transeat
homo, dubitatur, 21. Et, virgo piissima,
Unde quidani sapiens natum taum ora, ita de se fatar: Ut ipsius gratia
iu mcae mortis hora
16. De morte dum cogito, Reluxentur omnium contristor et ploro, peccatorum lora,
Verum est, quod moriar, Et me velit ducere sed tempus ignoro, secnm sine mora,
Alteram, quod nescio, quorum iungar choro. 22 Ut non cruciatus sim
Ut suis iungi merear intVrnali poena, servis, Deum oro.
Mea nec sit anima
Deo aliena, 17. Quando domi summitas Sed semper cum angelis
super nasum iacet, decantet amoena, Totum mundi gaudinm Ubi semper cantica
velut lutum placet, laudibus saut plena. Non est, qui tunc frivolis
sive ludis vacet, 23. Qnisquis haec audierit, Ibi viget bonitas, anteqnam recedat,
ct fraus omnis tacet. Non ipsius aiiimam daemon onquam laedat.
18. Non ibi prudentia "^ui cnm ferventi bacnlo dolus reputatnr, ipsum nnnquam laedat,
Nec voluntas insoper Ex ipsins labiis lex est, nec vocatur sacrum Amen edat.
- 263 -
Collect. ms. Campense saec. U/IB. Cod. Vindobonen. 883. A. - Collect. ins. Gottscbeen. saec. 15. Cod. Vindobonen. 4493. B. - Cod. S. Petri Salis- burgen. b VI 3. saec. 15. C. - - Clra. Monacen. (ol. Emmeramen.) 14 343. anni 1351. D. - " 1, 5 Ex hoc A. - - Str. 1 fehlt BCU. - Str. 2 lantet in J5CD:
Ecce, mundus moritur vitio sepultus, Ordo rerum vertitur, cessat Christi cultus, Exsulat iustitia, sapiens fit stultus, In omni pfovincia oritur tumultus.
[1 vitiis suffultus D. - 2 Error, verum vrrtitur D. - 3 Exuitur iusti- tia B; ost stultus D.] - 3, 1 in interitum BCD. - 3, 3 Dii sunt iterum D; Dum facti sunt iterum B; Cum facti sunt C. - 3, 5 possident C. - - 3, 6 abundat et rebus C. - - 3, 8 septus aciebus BC; sceptris aciebns D. - Str. 4, 5, 6 und 7 fehlen BCD. - 8, 4 vere suffocantur C; saepe suffoeantur B. - 8, 5 Ira, avaritia D. - 8, 6 his praehonorantur B. - 8, 7 Ex his iam in C; Ex hoc iam in D; Et sic iam in B. - - 9, 1 Si sis BCI). -- 9, 2 si vultu BCD. - 9, 4 moribus e» plenus A; moribus et plenus D. - 9, 5 Haec tibi nil CD; nil tibi B: prodeunt D. - 9, 6 si tu sis BC; si factus sis D. - 10, 1 Cum sum modo splendidus B; Dummodo surn splendidis C; Si modo sim splcndidis D. -- 10, 4 sim D. -- 10, 5 Dives sum et A. -- 10, 7 Tnnc ego tuus A. - - 10, 8 et tu D. -- 11, 1 Ista dum A; cum deficiunt D. - 11, 4 paulatim decrescit D. -- 11, 5 oblivio C. -- 11, 7 cum D. - 11, 8 dates mihi cessit A. - - 12, 5 tot vires B; tot, carnes C; tot caros D. - 12, 7 Id, quod BCD. - 13, 1 nummi BC; Sed immdus divitias D. -- 13, 2 tibi possent D. - 13, 5 Pulcrem et amabilem D. -- 1?>, 6 generare C. - 14, 2 oppressit D. - 14, 5-8 fehlen B, lauten in C: Hic, quisquis sit hodiu, in D: Hic, qui vivit hodie,
eras forte putrescit, cras forte putrescit, In hac vita cuiquam In hae vita cuiquam
parcere mors nescit. parcere [morsj nescit. 15, 1-4 fehlen B. -- 15, 2 mirum, quod C. -- 15, 4 morte A. - 15, 6 Lumu, ignoratur C. -- 15, 8 de se ita C. - 16, 1 Di- morte cum D, Ciim de morte C. - 16, 3 Unum est BCD; quod fehlt B; morior B. -- 16, 4 et tempus ('. -- 16, 5 Ultimum, quod nescin A; Secundum, quodB; Tertium, qnod C; Tertium est quod D. " - 16, 6 iungor C. -- 16, 7 Sed ut suis merear B; Sed ut suis meveor O, Sed ut sanctis iubar ivtngi D. - 16, 8 iuugi Deum B; iugi Deum C; Deum semper oro D. -- 17, 1 Cum domi D. -- 17, 4 Velut pisum placet BC; nihil sibi placet D. -- 17, 5 Non est tunc quod frivolis D. - - 17, 7 Ibi urget veritas D; Ubi viget veritas C. -- 17, 8 et omnis fraus C. - 18, 1 Nam ibi D. - 18, 4 est verum vocatur A; lex cst non D. - - 18, 5 Praedae A; proseeutio B; ptrsecntio C; Praeclara pcrquisitio D. ~ Str. 19 ff. fehlen BCD. In D schliefst <l;is tiedicht nach Str. 18 mit folgender Schlufsstrophe:
O felix condicio pecorum brutorum, Cadunt cum corporibus spiritus eorum, Nec post mortem subeunt loca tormentorum; Talis esset utinam finis impiorum!
In BC folgen auf Str. 18 die folgenden Strophen:
Adamantes Dominura, suum genitorem, Et eiusdem filium, Christum salvatorem, Atque sacri pueumatis mellicum odorem Contemplant.es Christi sunt, nt discant rumorem. Ut refert leronymus, hic rumor est verus, Ad hoc testimonium perhibet Homerus, lustis et malevolis hoc exponit clerus, Sed est peccatoribus hic rumor severus.
- 264 -
Homerus discipulo suo dixit vere, Diotix mei», tili mi, debes adhaerere, Diligenter super lioc a me modo quaiTf. Sjr tibi vnlociter possnm respondere. Cnni tinem audieris huius rei verac, Ut credo, veracitcr te docebit flere l'ri> angiirr spiritux »-t carnis sevi-rv, Jlnic morlio, Domine, rex .rcgum, medere.
( alli-in liat iinrli i-ine wt>itere Strophe : Est mortis hacc cuudicio, i|ua spiritus separatur A carne, ne supplicio pcrpetno tradatur, Cuins sic ilcsi:riptin carnis adnotatur, l't ali nnini vitio banc sequcns retraliatin.
Mit '2, 1 lic-giiint liauHtr fin kurzes Gedicht (4 oder 5 Strophen), das sich iintcr <loii Wt-rkeii des hl. Bernhard befindet, Migm- PP. LL. 1S4, 1813. V..-I. llann-aii, ] >es pormes attribne* a S. Hornard, p. 25. Zu vergleichen ist aiirh ilas Liod ECCL- mundus moritur bei Wright, Poems ronimonly attri- lniti il tn Wnlti-r Mapos, p. 1^0 s<|. und Huumer in Wiener Studien VI, 287 (l. - Hier folgt das kiirzt-re Lied nach anderen Handachriftea:
I
1. Eccu, muudus moritur 4. .Si si.s ortu nobilis, vitio sepultus, si vultu serenus,
Onlo ri-riiiii vcrtitur, Si Ijeiiignus, liumilis fliristi cultus, moribusque pleuu«, itistitia, ilaer nil tibi prodernnt,
fit stnltus si tu sis egenus, In omni provincia Xam sola pecunia
c']-itiir tuinultus. formam dat et genus. -. Mundns ad iiiteritiiin "">. Dnmmodo sum splendidis
v'«Tj;it liis diebus, vestibus ornatus Dii t"a<-ti siint itcrum Et multa familia
InjijiitiT et PlioctiUR, suin circumvallatus. Nam ijui iiuninirts possidet Prudens sum et sapiens
alnmdat et ri-lm- et morigeratus, Hic l)t deus cnlitur K^II tuus nepos sum,
sai.-pt»s ac-iclnis. tu meus cogriatus.
'"'. Et (jiiae theologicAe 6 Ista dum defecerint, virtutcs vocaiitnr. prntiniis mareescit
Fides, spes et caritas Nostra cunsaiigniiiitas. fi-n- >nH'ora)itur, et paulatim cresrit
l-'vaiiv <"! avaritia Inter nos remotio
i t. i|Uai' diTivaiitiir ita, quod me neseit, Ex liis, iam in saeruli. (^ni. (lum divc-s fueram,
tdtn floniinaiitnr. surpens milii rcssjt.
II.
<> niiraiiila vanita~. Si nmiimi divitibus
ii divitianim tria possent dare: Arnor lamentaliilis. luventutem floridam
" i virus iunariiui. et mortem vitare, (.'in tut viros iiitiri~ Pulchrara et duratiilem
faciendo carum prolera procreare, cjund transit citius Bene possent divites
qaam flaruraa stupparum? nummos congregare.
- 265 -
9. Homo miser, cogita, 13. Non ibi prudentia mors omnes compescit, dolun reputatur,
l^uis est ab iiiitio, Nec voluntas iiisii]>iT qui morti non cessit, lex est, nec vot-atur
llic quisquis sit hodic, Praeda persecutio, cras forte putrescit, sed lex ibi datur,
In hac vita cuiquam Quae dat unicuiqiii1, parcere mors nescit. prout operatur.
10. Qui de morte cogitat, 14. Adamantes Dominuru, mirnm, qiiod laetatur, summuni genitorem.
Cum sic genus hominiim Et 1'iusdem filium, morti deputatur, Cliristum salvatorem,
Qun post mortem traiisr.-it Atque sacri pneuraatis lnuno, dubitatur, mellicum odorem
Unde quidam sapiens Contemplantes Cbri.sti sint, ita de se fatur: ut discant amorem.
11. Cutn de morte cogito, 15. Ut refert lerouynni.s, contnstor et plnro, hic rumor i-st verus,
Unum est, quod moriar Ad hoc testimonium et tempus ignoro, perhibct Humerus,
Tertium quod nescio, lustis et malevolis quurum iungar choro, hinc exponit clerus,
Sed, ut suis merear Scd cst peccatoribiiR iungi, Deum oro. hic rumor severus.
12. Quando domus sumniitas 16. Homerus discipulo supur nasum iacet, suo dixit vere:
Totum muiidi gaudium Dictis meis, fili mi, velut pisum placet, debes adhaerere,
Nou cst, qui tnnc frivolis Diligenter super hoc sive ludis vacet, a me modo ip\aere,
Ibi viget veritas l't tibi velociter et fraus omnis tacet. l»pssini respondere.
17. Et finern audieris
hiiius rei verae, Ut credo veraciter,
te docebit flere
Pro rigore spiritus et carnis severae
Iluic modo, Domine, rex regum, medero.
Collect. ms. saec. 15. Cod. Graecen. 1294. A. - Collect. ins. Stiriacense
saec. 15. Cod. Stiriaceu. L 2fi [s. n.j B. - Collect. ms. Carmeli Augustani anni 1474. Clm. Monacen. 3591. C.
1, 2 vitiis A. -- 1, 3 tollitur B. -- 1, 3 und 1, 5 vcrtauseht. 1, "> Ex- sult:it C. - 2, o Cum facti sint A. - 2, 5 nummos congregat C. - 4, 1 Si sis coetu A. - 4, 5 Ista nibil prodernut B. - 5, 1 sum fchlt A; Dnrumo- do sim B; Dutn sum mundo C. -- 6, 4 decrescit C. - 6, 5 nos rt-mtitio A; In nobis dementia C. -- 7, 5 vires BO. - 8, 5 Multum et durabilem. H. - 8, 7 Tunc deberent 15. -- 7, 5 sq. und 7, 7 sq. urr.gestellt C. - 9, 1 Sed (i tu miser B. - 9, 6 Cras quoque putrescit C. -- 10, 3 hominix A. - 11, 3 Cei-tum est B. - - 11, 5 Tertius B. -- 12, 3 Tnnc mnndi C. - - 12, 4 jiisa B. -- 12, 6 ludis suis vacet B. - 13, 2 nec dolus C. - 13, (i lac ibi B. - Str. 14-17 fehlen BC.
In A die Aufschrift: Disputatio corporis et animae rhythmice. Incipit disputatio inter corpus et animam composita per magistrnm Kudbertum Gmssi capitis, Linthomensem episcopum. An dies Gedicht schliefst sich dann
- 266 -
unmitti-Uiar di< iM-kanntc nAltercatinu mit dt-iii Anlau^e: Vir <|uidain uxstitfrat dudum eremita, Pill.."rtnx Kr.inci^ na ctr. Jter Zusaiiinienhaug dieser Lieder und dauiit aiirh <li< Frage uarli di-r Urheberschafl bedarf nm-li weiti-rer Auf- klaruug.
243. I»e Vanitatp Mundi.
1. Caecus ego sequens caecum 5. Finem habent, tide carent, Cogitare coepi raecum, Vadunt et iam non comparent, Propc, procul et profundc Nil valoris, nil aetatis, (^uaerens, quomodo et unde Nil in eis veritatis.
Tanta cordis caecitas. Nec fides nec firmitas. Sic dum diu me dolcntc Mundi civcs in honore Tota tamen freta mentc Metu vivunt et dolorc, Dies intrat, nox discedit, Habent, tenent et amittunt, Sol resplendet, error cedit, Deccdentes nil dimittunt.
Et apparet veritas. Brevis est utilitas.
2. Manifeste monstrat res se, 6. Labor longus in habendis, Cum cognosco verum esse, Timor magnus in tenendis, Qaod duduni cst prophetatum, In amissis gravis dolor Quod vanitas vauitatum Et, quid ultra iam pracstolor '.'
Et omnia vanitas. Universa vanitas. Res mundanac modo vadunt,
Tu, qui lumen habes sanum, Mudo surgunt, modo cadunt, Dic, homine quid plus vanum'.' lacet homo, regnat homo, Principatum terrae geris. Hic in hnmo, liic in domo, Illa manet ct tu peris,
Nusquam est stabilitas. Vilis tua dignitas. 3. Ergo mala sunt mundana,
Yarua, sunt atque vana, 7. Ergo, miser, quid laborasV Falsi flores, qnos pracmittunt, Cur tu Dcum non honoras'.' (Jui non reddunt. quod pro- Dc labore nihil dato,
mittunt, Deo tibi non placato Dolus, fraus et falsitas. Poenas solves debitas.
Falsitatera flos fallendo, Precor, ut non glorieris, Fraudem fructum non fercndo, lamiam forte morieris, Dulnm facit, sicut patet, Non redibis pulsus foras Quod sub flore spina latet, Et tu, miser. quid laboras?
Mira est calliditas. Magna est fatuitas.
4. Foris floret, spem praetendit, 8. Foras pulsus non redibis, <^u<> cadente nil rependit, Non redibis et quo ibis? Flos pro fructu spinam solvit, Cur non gemis, cur non ploras, Fraudem suam sic involvit Cur pauperum non imploras
Floris infidelitas. Opem hosque visitas 't Nihil valent res mundanae, Thesaurizas ct ignoras Nihil quidem, nihil sane. Metas vitae, mortis horas, Totum vanum ct inane, Cum nil ferat terronorum Aret soro flurcns mane Praeter poudus peccatorum
Rerum universitas. Camis tnae gravitas.
- 267 -
9. Tuus erit huc regressus, 12. Verrais nuiiquam morietur, Unde nudus es egressus; Sed nec ignis extinguetur Quod nunc tenes, erogetur, Flammis, quibus combureris, Morientem te sequetur Et nequaquam morieris;
Nec aes nec hereditas. Et quare non dubitas? Moriturum te novisti Post tormentum aquae, nivis Et idcirco pedes Christi Infernalis miscr civis Vivens lava, dans egenis, Pertrahctur ad calorem, Quas relinques alienis Cuius nemo scit ardorcm;
Res in mortc perditas. Et quare non dubitas? 10. Da egenti, dum tibi vis, 13. Ventus, imbres et procclla,
Da egcnti, dico, si vis Fames, frigus et flagella, Cum cgenis obtinere, lugis illic nox obscura, Cum cgenis possidere Ubi non est mors serura;
Mansiones placitas. Et quare non dubitas? Quae rclinques vcnicnti, 0 quam tristis est infernu^, Da praesenti, da petenti, lllic horror scmpitcriius, Non est nota, non est ccrta, Stridor dentis, dolor, ilctus, Non asserta, non apcrta Semper maoror, semper metus;
De futuris veritas. Et quare non dubitasV
11. Fodere tunc non valcbis, 14. Pcccatorum confusio, Quia tempus non habebis; Bonorum desperatio, Niliil pium, quo festinas, Rcmordens conscientia, Sed terrores atquc minas Nulla deest miseria;
Habet taetra civitas. Et quare non dubitas? Non est locus ille lenis Bonum nullum, mala satis In tormentis et in poenis, Acstimanda pro peccatis, Ubi vermis foetor ignis Kt in fine dino tihi,
Quidquid mali manct ibi; Et quare non dubitas? Cur crgo non dubitasV
Cod. Parisin. (ol. Victoriu.) 1516U. saec. 15. - 9, 1 egressus. - 10, 1 degeuti.
244. Df Vanitate Mnndi.
1. Mnndus deciduus 3. Credendum inagis est ct homo fragilis auris fallacibus,
Totus in dubio, Quam mundi miseri totus instabilis, prosperitatibus,
Tam cito labitur Falsis insaniis
ut aqoa labilis. ac vanitatibus. 2. Plus crede literis 4. Dic, ubi Salomon.
scriptis in glacie, olim tam nobilis, Quam mundi fragilis Vel pulchcr Absalon,
vanae fallaciae, vultu rairabilis, Qni nibil habuit Vel dalcis lonathas.
unquam fiduciae. multum amabilis?
y. <L' 2 T3 CS
oT 3 C3 u K cn £ £ V 1« . -Sfg aT co o "JJ^ 03 *C * *j S " " t. 1 _E Ssl Ci 'S 'C u 1' *c o £ h 2'i r* O s^ " !&.§" o ^ "c g o « X c. i \ _ o _ £J o. Xl E '> 111 ' - °u a ~ ^3 '3 >** 01 "& 0 I
"c o ^3 11 "o '_3 o c3 _s 0) s o tc u u ' ^1«
"x "c o 3" C3 u c "c li o 3 <T3 tj <« &l 'So C "O o 1 j< U3 "* "
Tl T3 -0 > S ̂ 0 QpJ "3 V �00 Q 0 " o> fl QJ S ° "o S '= . . O p^i -'° o > o '3 h£K o w X � '«5 E o. 3 y= E to 3" '3^ CS 'S So= - ~ E o
cc 3 3 I E 13 c -a " " C c o u 2 E 3 o o o ss ^ 1-1 c/: ,2 ra B ca ^ o *-
$ o E 3 3 - 3 x" o i '> a> u "3 muudum x" summa <
u t^ o< c
o "o "o» "§ «" = -2 e *-. '3 3 J2 ' 8 2.1 0 O JMJ £ £ b &- c« £ - Nonne transitoria o
C3
3^
s 3
o
t^
5 < M *" *
^0
oo' -: 0 '2 rH i rt 00 1 Q I rf 2S3 c JS
8« 0 - *j x *-«
IO 'c3 as.
0
sumc sanum studium.
ias,
Ad
unum ncccssarium
. SG S3> s -*'
c/r ^ ^ "s
'C ."5 « CA I1: y. !" = i> 3 ° Qj < 0 3 0. C 1S 0
£ fe 'G C
«T 5 ^ '_ tc uT o 3 j^. w C3~ .. . » s e *> s « o « 2 J^ "^ PH o "s o w o ."*"" £ ' 3S« £ es £ 2~ "n "c _- u .2' . K XI "O ~ "S 7 « C3 0 :/T o' "3 O 3 "S> : -a S .2 3 (/) C O " "£ S _§ 3 e r, 3 rt 'oS 0 co c^ c3 o 5 Ol cn c
12 'u 3 '3 - ^ ^ _o £ 01 3 3 f»] ^*- * a S &"« t» -S C E u ^4- i- -i rt o- o cn c4 t* 2 "s a «« =2 "bc «2 S rt 3 2 O s -5 b a j~j 3 o> > co 0 £ S g g =H &. "'3 « ^ ao cn
o CX5 «3 o. £ = o es 1« k< .11 0" _O ~ 335- c/3 <u -5 O) S-t 3 g s. > c o </) 'S 03 s s «T « ll c«
s r 3
o O> rt si c/3 > tffl 3 ' £ g" g £
0) 3 p ^3 'S _B ^H E "3 rt (/) CA c X aesens wT a 3 C c « o II 1 CC o>
C3 0 tn 3 "S 3 . u o;^ XI £ s O <u "s "S c* 'o "S 3$ '3 _aj u ̂ o U 3-
S o O 0 .Is-^s J3 "c 4^ 3 8 3 <u "£ CS o "o c/l rt 'Z ~ i cl "S
'
^ X
O1 5 > H 5 2 "o O cw t> <y 5l 3 X 'c 2 o '5 '3 '5 '£ < w 3 H^ t. <1 3 O^O1 & o- PH D- H a s _ rt ut> 'X> 0. _^
- 269 -
246. Dolus Mundi.
Viri fratres, servi Dei, Atque pauperes excludunt, Vos noii turbant verba mei, Cjuique duiiaiit, illis datur, Sed audite propter Duum Do cgenis nou curatur. Flebilem benuoiiem meum. Hcu, quLiin ob rcni nuii atten-
5. Mundum dolens circuivi, duut, Fidein umlique quaesivi, 50. (,)uod sicbona Cbristi vendunt, Ubicumquc tidem quacro: (.tuae praeccpit Deus dari Vcl in plcbe, vcl in clcro, Gratis et 11011 vcnuindari. Vcl in claustro, vel in toro. Simonizant, ct est uuquum.
10. Ubi tides sit, ignoro, Qaodmercedemsamantsecaiii. Fides nullibi apparut, 55. Miror, quid tunc responde- Totus raundus lidc carct. buut, Filius uon servat patri Autc Dcum dum parebunt Fidem neque fratcr fratri. Rcsponsuri de rc gesta,
15. Heu, de sua sede ruit Si sit vilis vel boncsta, Fides, quac tam linna fuit Ubi genus, res, lionores Quoudam, et pro ea dolus 60. Ncuiiui suut adiutures, Triumphat per orbcm solus Sed qui bona bic egcrunt, Tam potenter et tani dire, llli soli salvi erunt.
20. Non posset quis contraire. Advertatis, vos praulati, Quidquid dolus iubet esse, (^uanta opportebit pati Hoc coniplere est neces^c, 65. Post hanc vitam pro pcccatis, Clcrus populuaque totus Ut, quae iusta sunt, agatis. Dolo subiacct devotus. Curati et sacerdotes
25. Dolus papain, (.-ardinalfs Possidentcs amplas dotes Et cpiscopos totales De salutc aitiinarum Kegit et ubique reges, 70. Subditorum curaut parum, Dolus glosat iura, leges. Nibil quaerunt (juain liabere Dolus onuiia pro voto Et horuinibus placen-;
30. Disponit in orbe toto; Non atteuduut ad clainores Qui cum dolo conversantur, Pauperum, sccl claudunt tbres. llli sunt, qui priucipautur, 75. Sic nec subditis, ut debcut, Sed, qui vere doluni uescit, Foriuam bonae vitae pracbt-ut, Est abiectus et vilescit Sed per pravos suos mores
35. Et vocatur idiota Multos ducunt ad errores.
Nec est dignus unci nota. Canou regula vocatur, Praelati ecclesiarum 80. Hinc cauonicus dicatur
Habent dolum valdc carura, Eo, iiuod sub regulari Namperdolunipraebendantur Vita debft famulari
40. Et poteutcr dominantur. Cuin devotione Deo; Aestimo pro sensu meo, Modo nil curant de eo, Quod praebendas non pro Deo 85. Scd libcnlius ad forum Pure dant, sed est mos bibi: Currunt, quam frequcntant Da inihi, tunc dabo tibi. chorum.
45. Sic ad invicem colluduut Vestcs militares ferunt,
- 270 -
Niliil quam mundana iiuaeruut, Nullus ire valt eorum. Non impertiuntur dignis Puto fere, quod prodesset,
90. Suas opes, bud uialigni*. Si uullus in muudo esset Quidquid «'is superusset, 135. Monachus vel monialis Hoc pro Deo danduui Cbstt, Sivc sccta begiualis. Modo babent taiu avarum Pobtquaui enim sic creverunt, ('or, quod niliil dant vel parum. Lex et tides perierunt,
95. Itcm, qui in ulaubtris de- Et totius muiidi status guut, 140. Est in raalum commutatus;
luxta iiunnaru se non reguut, Utrum culpa sit corum, «^uain patrcs institueruut, Novit conditor cuuctornm. Scd, quae vctita suut, quae- Caesar, reges, marcbioncs,
runt. Duces, comites, barones, Vesttb deferuiit claustrales, 145. Omues priucipcs tcrrarum
100. Sed iii meute uou suut tales. Pussideut dc tidf paruru. Namquc sub religiosa Inter oranes vix est unus, Veste latet mens dolusa, yui non respicit ad mnnus Kixas, litcs et rancorub Et iustitiara postponat Habent inter se maiortb 150. Pro eo, qui doua donat.
105. Mimacbi ct monialcb Pcr tyrauuidem et guerrain (Juain ptrbonae mundiales; Dissipant ubiquc tcrraru, ^ui vult Sataiiau servirc, Magis quauruut Cliristianos Claustruiu dcbet introirc. Dcbcllare quaui paganos,
Itein fratres mcudicaiitub 155. Non verentur ncc fonmdaot, 110. Fere omncs sunt trufantes, Quod inuocuos occidant.
1'arcut quabi sint devoti, Cur tam diu sinit Duu^. Curu sint tamen neijuani tuti. Quod occidat iustuin reus? Raro complcnt actionc, Quondam milites statuti Quidquid praedicaut surmonc1; 160. Erant, ut per cos. tuti
115. Mctunt, ubi non sparscrunt, Esscut viduae, pupilli Scmpi-r plus ijuam sua quae- Clerusque, nunc autem illi
runt. Tales minime dcfendunt, Ovcb alienas tondunt Sed pracdantur ct incendunt, Et parocbias confunduut. 165. Gor coram magis pronuui Dantibu.s adplaudunt caru. Est ad malutu quaiu ad bonum.
120. Scd, ijui nihil possunt dare Cives iiobilcs, cunimunes Vel replere eis maiiuni, Raro doli sunt immuues. Illos raittunt ad plebanum. Nobiles iaiuriautur, I'ulclirc perorare sciunt, 170. Civcs vero foenerantur, Qui his credunt, capti tiunt; Et de omnibus vix ullus
125. Per verborum apparatum Est tidelis sive nullus. Aures pruriuut magiiatum. Nautac niaris et coloui, Valde diligenter notant. Qui fuenint quoudam boni, Ubi divites aegrotant. 175. Sic pervertit eos dolus, Ibi currunt nec cessabunt. Quod vix iustus unus solus.
130. Doncc ipsos tumulabuut, Item mundi mercatores Sed ad casas niiserorum Quid suiit hi (|uain trufaturus?
- 271 -
Sive emunt sive vendunt, 210. Nemo,quodestiustum,quaerit, 180. Semper fallerc praetendunt. Ncmo facit. id, quod dcbet,
Deuin biuictosquc periurant Nenio altcri lioc praebet, Et mcntiri paruin curant. (.iuotl lfdln.Tu vuU ab eo, Quando boni uummi vaduut, Neniu 1'urat iani de Deo, Statim eos igni tradunt, 215. Nemo curat modo briam,
185. Sicquc manet pagamentuni, Nemo teuet rectam viam, Scoria et non argentum. Ncmo novit misereri, Sic confundunt inundum to- Nemo curat contiteri,
tum, Et quamvis confiteatur, Istud undiquc est notuni. 220. Parum inde emcndatur. Poudus, numcnis, mensura, lam nec populus nec clcrus
190. Simnl omnis mercatura Est in suo facto verus.
Sic per ipsos sunt iufectac, Liquet, fratrcs, quod erra- Quod vix unus agit rectc. mus, Nisi opem Deus praestat, Tempus est, ut redeamus, Deperire mundum restat, 225. Tcmpus ot nuiic revertendi,
195. Tot et tanti sunt reatus Tempus cst nunc pacnitcndi. Et tam gravis nunc cst stalus. Tempas cst nuuc rcdeundi Natus ante annos mille, Ab crrore falsi raundi, Vere felix fuit ille. Tempus est nos cmendandi,
0 quam venenosa pestis, 230. Vere tcmpus est plorandi. 200. Foenerator, falsus testis, Scimus nain, quodtransithora,
Fur, periurus, latro, maechus, Redeaiuus sine mora, Homicida tantum decus Redeamus, non tardenius, Habet, quantum boni viri. ViUim nostram emeudemus. Quidquid potest uuiic acquiri, 235. Nemo debet desperare,
205. Sive bene, sive male, Nenio debct (Jubitare; Est liominibus acquale, Tam misericors est Dcus, Nullus devitatur quaestu» Nemo vivit ita reus, Quantumcunque inhonestus, Quin, si veniam precetur, Lex et disciplina pcrit; 240. Deus eius miseretur.
Cod. Berolinen. Fol. 182, anni 1433. A. - Cod. Palat. Vindobonen. (ol. Lunaelaceu.) 4117. saec. 15. B. - Collectan. ms. Campeii. saec. 14/is. Cod. Palat. Viudobonen. 883. C. -- Wattenbach, Moriumenta Lubeusia, Breslau 1861, p. 26. sqq. W.
2. Non vos C; Ne vos perturbeiit IJ. - Miuidum dolosaui B. - 8. Vel iu populo B. -- 13. Filius tidem iion servat patri B. - 14. Firlem felilt B. - 15. Heu, fides deseruit B. -- 16. Fides fehlt B. - 17. pur eam B. - 18. iti domo solus C. - 20. Ne quisquis possit B; Ne quis possit ('; Quud uomo possit W. - Nach 20 schiebt C rin:
Si quis dolo non obedit, Non opime sibi cedit.
21. Quidquid solus A; Quidquid dolum B. - - 22. Hoc iuttatus est iie- cesse A; lies : Impleatur est necesse? -- 18. Clerusque populus totus B. - 26. Et ipsos dominicales B. - 28. glosat sibi le^«» C. - - 32. Hi sunt qui B. - 33. Sicut qui me doluni nescit C. -- 36. Nee valet vix unci pota A; Et non est dignus unci nota IV, Ncc ost dignus \ma i"t:v (' " 39. Nam per eum C. - - 41. Et scio pro C. - 42. praebendas felilt V>. - 43. Parum dant sed B. - 44. Da mihi uuiie et do tibi A; Da mihi, do tibi B. -
- 272 -
45. concludunt B. - 47. Qui redonant ut datur B; Qui redonant illis C; Qui redon;it illi W. -- 4*. nil curatur <_'. - 50. Christi IjouaC; Quae sunt liuiia I!. - Vi. timc <|iii<l C. - 56. patebuut B. - 57 xq. fchleu B. - (H.i til.i gi-uns, rrs B\V. - Gl sq. feliU-n A. -- 6:3. Atk-iiJatis W. - 65. sitam pri>prrati> B. - <><>. Et quao boua B. - 67. Et eivrati nacerd»U-s A. - 71. Niliil cinant W. - 72. ruiiiplaruiv 15. -- 73. advertuut W. --- 77. suos |)i-a\ns ]!. 78. in t-iTores W. - 79. Cauunes regulae vocantur \V. - *0. Iiule B; caiioniciis digiiatur A, gi-neratur B, dilatur C; caumiici dii-unhir W. -- 81. Et quoil B. - H'2. deberet B. - S4. uuraut nil A; At urtiri» vacair divino B. - 87. militares quaeruut A. - 91-95 felileii B. - '.II' ]>.".. k-lilt C. -- 95. Illi qui C; Qui claustrum tegunt B. - 96. Iuxta r. -iilani B. - 97. Patrt-s quam C. - 97 sq. fehlen 15. - 99. tutida !!<;. inO. in IVlilt B. - - 101. Nain sub veste religiusa B\V; Quia suli rcligin.-a C. -- 102. VcstL- Milt H\V; iact-t nn-us B. -- 104. iuter su atror..^ !'" l"ii J'<"rsniia'1 (juoque smit mundaiiaL- 15. - 107. diab'iln servire IJ: Satan ."""iitraire A. -- 107 sq. fehlen W. - 108. Debet clau.stnnii BC. - 109. Iuter l'ratn.-.s B: Isti fratres C; Item raonaclii ineiidicantrs W. -- 110. Keru «nnne.s sunt turbantus A; \\-n- nniues stmt triiinijiliaiitfs B; < Mnin-s tuix- C: ^'na-i "iiiin-.s sunt plebem vexautu» W. -- 111. Parent nam qiind sint A; Ajiparcnt quod sint I!; Appareiit (jiiasi sint W. - 112. uequain taiueii C: tameii in sr iR-qnam tciti W. -- 113 uiid 114 umgestellt und hinter 116 B. - 114. Quau |irai-dicuiit li. - - 115. Metuat quod noii B. - 121. Vel eis repk-re C; Vel nianiis eis impleru l!W. -- 122. lllis unu dicent inisrrerc B. -- 123. ap- l>].unlart sciiiiit W. - 124. Et qui crcduut, deci-pti tiuut 15: Qui >TI - duiit, dcccpti tiiint CW. -- r_'0. Aun-> nppriinuut \V. - 127. diligentea A. - i:«0. Uoiiuf illos 15. - 131. Sed ad corpus A; ad gazas B; ad tunmlos W. - !"'"- Nullus vidit ire oliurura B; Non accedit quis miruin (.'. -- !"'!:'"-142 tc lili-n hit-r B und stehen (wohl richtiger) vor 109. - 133. C^uud nulliis B. - l.il. Nuni1 in iimndo quod 11011 esset C. - 135. et monialis B; Ulhis nnli) MII"ndiralis C. -- 136. Oinnis secta B. - 137. Pustqiiam t-iiim crrM-riuil l>: l'".stquam iu miiiidn creveruut C; PuKtijuaui tantum accrevuruiit \V. -- 140.
iversatur B. - 142. N"scit couditor A; Noscitur conditnr ipsuniui B: Nnvit t.ictor ciiiiditnruiii ('. - 143. Caesar, regcs inarchin A; rtx, inarcliinin - B. - 144. Dux, comets, miles L-t baro A; Dux, cuines t-t barn 15. -- 146. de fehlt A 147. noii est uuus A. -- 14S. respiciat B; l^uin lil»-ntur i-apit iiiuiiiiM (_'. -- 14'J. |iost|i,,nriit A; postpouunt W. -- 150. Prn eiu^, qui t/ius ilmia ilonaiit A; Pro his i|ui dona B; Pru eis vel dona (': dniinut W. - |.">I PmjitiT t^raiinidus A; Prn tyrannide B; Per superbiatn ct \V. -- 152. Confundnnt ubiqnr A; Dispoiiunt ubique B; Ulnlicjiu ilis]joniint C. - 154. L)t-- |i..|inlarr (|uani B. -- 155. fnrniidnut W. -- 15li. Cuin iiiui.cn.is 15; ixjfidiint W. - 157. tam diic sinit AH. -- 15b. nrridit C: iu.stiiin occidit W. - 15!). militr.s SL.C nti W. -- 161. viduaeque puellae B. -- 162. Et clurus (.'; Clerici W; nunc nullus est ill. 1!. -- 164. Sed ipsas offeudutit 15. - 165. inagis praviini B. - 16« dolo suutW; Karo suut unauimes B. - 169-176 fehleu
171. Dc- ipiibus VL'] ullus A; L)e quibus vix ullus C; De ciiimibus vi,\ iillus W. - 174. quondam tuerunt W. - - 176. vix est iustus W. - 177. Isti mundi mercatores C. - 1"X. Quid sunt quaui dt-traudatores C; " «"iiid Miut nisi fraiidat.ircs W; Quid sunt hi defraudatores B. - Nach 17S-. Dicuiitur tami-ii inorratores B. - 179 sq. umgestellt W. -- 180. Semper veiidcn A. -- 182. Et mentis parum A; Et raeuti B. - 183 sq. fehleii b. -
I. Cuni lioni A. - - 185. Et quod manot W; Sicque manent per augmen- tiim 15: (^uod manet est pergamentuin C. -- 1S5. «;t ILOII tit A; Seavrjv est et iiou W.; Staguum mutant in argeiitum B. - Iss. est btut- nntuni B; est nlii(|in- notum W. - - 189 et mensura B. -- 190. et «jniuis B. - 191. per
193. opes B: Deus felilt B: Dens opem W. - 195. Tot .-t tantus "-' A; Quud iiiclniati sunt rcatus li. -- 1'.I6. t-st nunc C. - 197. Natos 15. - !'<','. vcMt-nata A. - 2I.M.I. Vciiedatur falsus B; Veneratur W. - 201. Et fur H - 202. Homicidaque deditus B: Homicida cui deeus C. 203. Hal.tt
- 273 -
tamquam boni viri A; Hi sunt tarnquam Ixini prnbi 15; Habet tamquam probi viri VV ; Habuut tuuu|uam prolii viri C. - 204. Vere iimnl nmi |mti-st acquiri B. - 205. Hicut bene sic et male 15. - 206. Est nmuilm.s B. - 'J07. Nullus dicat quaestus B -, Nullus dimittit hos gestus W. - Nach 10S schicbt C ciu:
Quiu accipiunt lilicntL-i, (juamvis fuit indecenter.
209 MJ. fchlim W. - 209. Si lex et B. -- 210. in.stuni e.xt C. - 211. h.»c. <|uod debet W. -- 212. Alteri «emo W ; utilitatvm praebet li. - 213. liaburi A; (^uaii) Labere B. - 213. Ne curat A. - 214. Neni" d n.-t C\V ; tcnrt iarn Uriain \V. -- 216. teiiet modo rectam A; Ntnio vadit ix-vtani <'W. - 219. lit (juaudo A. - 220. Iride parum W; Tanieu paruni 1!; Mmln jiaruin C. - 221. Sic.ut popnlus nec B. -- 222. in suo statu 15; Vult i-ssr in t":u-t<> MI" vurns W. - 223. Licet fratrt-s li; Licut pei-\rersi fratrus erramus \V. - 225. i st inp* i-everteiidi A, nns convertfiidi C, iiunc convertendi W. -- 226. uos paunitundi AliC. - - 227. nos redeundi ABC- - --- lal.s,, W. - 229. sq. Mik-ii li. -- 231. nam fehlt A, hora fehlt U; transiit 13, pi-rtransit \V. - '-'"!".!. Kedeamus et non duremus B. - 2.'!4. im.straii]i|in- II. 21 W. Quod uemo vivit ita reus B; Nullus vivit tautu.s IL-US W. - 239. Cum sibi veiiiam pe- tatur I!. -- 240. ei W.
Anfselirift: Nova rnetra dt/ divursis sUitibu.s 15; Svquitnr ilolus niuudi \V ; Explicit dolus mundi per fratrera biohaimem antm 1473 iu Guntirszbergk W. -- B hat folgeiide Kapitelsiibergchriften : Vor VITM 1: l)i- iiiundu; vor 25: De Papa; vor 67: I >r cnratis et aacerdotibua; vor 79: Du caimuici.s; vnr 95: De rclipusis; vor 109: De meiidicautibus ; vnr!43: De magoatibus; vor 1-VJ: Dt- niilitiliiis; vor 167: Dc civibus et nobilibus; vur 199: I)e leue- nibus|!]; vor 223: Cniiulusiu tntiu.s. - Iii A geht der (Schreil^ervers voraus :
Duc, pia virgo, mauum, ne possim scribere vaimm.
247. l»e Malitia Temporum.
1. Alme Christe, rex immeuse, Homines tidc decepti Deus exercituum. interimunt suciub,
Misererc populorum (Juorum cibis satimitur, Hetibus dolentium, nec diligunt proximos.
Qui te credunt esse Deum, conditorem omnium, 4 Devastant paupercs cunctos
Et in tine saeculorum potentes in saeculo, da vitac solacium. Violatur ilonius Dci
magiio sacrik-gio, 2. Bona quundam fuit tcrrae Non est hoiior sacerdotum
nobib lutbitatio, nec tides in populo, Sed destructa iam nunc foetet Lex divina non amatur
celeri contagio, nec vera religio. lam irruit vir in virum,
proximus iri proxiiuuni, 5. (jladiator houuratur Unusquisiiuo fals;i jiace auians bomicidia
fratri praebet osculum. Plua quaiu buuiilis sacerdos sacrans sacriticia,
3. Caues tenent caritatem Ac i\i vnanus pcccatorum circa suos dominos, data est ecclesia,
Flagellati, domo pulsi In derisum detiuentur insequuntur barbaros, Domini altaria.
ISlume, Pia Uict.nniiM VI. 18
- 274 -
6. 0 benigne lesn, bone, Qui venisti quondam nobis patris verbum, hagie, regnum dare gloriae,
Ne avertas aurum tuam Da virtutem resurgendi a nostro precamine, vitato discriraine.
Collect. ms. Gottwicense saec. 12. Cod. Gottwicen. 112. - 6, f< vitando discrimine- - ,S«'heint ein verstummelter Abecedar zu sein.
248. De Malitia Tempornm.
1. Tota christianitas 4. Mundus modo ponitur [Nunc] depcioratur, Totus in errorc.
Modo regnat falsitas Natus non diligitur Atque dominatur, A suo genitore,
Et in mnndo bonitas Multutiens fallitur
Omnis annullatur, Sponsus ab uxore, Quarc rerurn paucitas Nullus modo utitur
Populo donatur. Fideli araore.
2. Discordiasquc lites 5. Corpns Christi hodie Video regnare, Parum honoratur,
Reges atque principes Et pater per tilium Inter se pugnare, Modicum amatur,
Burgenses et milites Socius per socium Saepe litigare, Saepe defraudatur,
Satagitqae hospites Istud non est dubium, Hospes defraudare. Fides annullatur.
3. Nulla tit iustitia 6. Totus mundns hodie
In terra baronum, Caret bonitate, Faciunt iudicia Plenus est pertidiae
Falsa proptcr donum Nunc et falsitate, Sustinentque, copia Nullus est cum alio
Magna tit latronum, In tidelitate, Pleni ininstitia, Propter hoc miseriae
Nullns facit bonum. Sic sunt nobis datae.
Cod. Germ. Berulinen. IVc 1105. nAnno [14]75. Philippi et Iacobi.u 2, 7 sq. Hospes sata^it hospites defraudare. - - -\, 1 Pleiii insidie.
249. DP Malitia Temporum.
Utinam attendcret 2. Heu, clerus opprimitur, Et clerum defenderet Et nefas extollitur, Populum et regeret Vera tides moritur,
Servus servorum Dci. Exsultant Philistaei.
- 275 -
3. Plurimi pontifices 5. Quidam semet efferunt, Doli sunt artifices, Cappas amplas deferunt Cleros rodunt simplices, Et clero se praeferunt
Quos perturbant rei. ludices pharisaei.
4. ludicis malitia 6. Hi detractiouibus Pervertit iudiciu, Clerum pungunt gravibus, Succumbit iustitia, Imitantur actibus
Nisi detur ei. Virum Helizei.
7. Lanarn, liuum colligunt, Potiora diluuiit, Commoda non neglegunt
Noctis et diei.
Collect. ms. Campen.se saec. u/ie. Cod. Palut. Vindobonen. 883. - 5, 2 Et cappas amplas. - Aus der.selbeu Quelle von Huemer in Wiener Studien VI, 289.
"250. De Malitia Mandi.
1. Mundi tides iam frigescit, 7 Mundus huic iam contradixit, Scd in fraude recalescit, Quod de caelo vox praedixit, Antiquatur et decrescit Hunc, qui digne papa vixit,
ln bonis operibus. Signis dans et natibus.
2. Mundus formam sui stafus Mundus sedcm iam papalcm Immutavit, ergo datus Ad se traxit et regalcm, Est ruinis ct locatus Disponeudo cardinalem
lam in suis finibus. Suis voluntatibus.
3. Mundus ncquarn ct dolosus, 9. Mundus archipraesulatub Perfidus et odiosus, Simul et episcopatus, Vilis et laboriosus Abbatias, monachatus
Est in suis actibus. Vendit iam cmptoribus.
4. Muudus risum dat sub Hetu, 10. Muudus plebcm cum pastore, Dat iocosa, sed sub metu, Mundus viruin cum uxore, Sic ludit in suo coetu Cunctos locat in errore
Horis iam in omnibus. Suis voluptatibus.
5. Mundus mella dat sub felle, ll.Muodus ius spirituale lu sua agnina pelle Destruxit et saeculare, Morsum ingerit Inpcllae Nnllis iuste iudicare
Dentibus crudelibus. Vult, sed falsis artibus.
6. Mundus antiphrastice, 12. Haec dc mnndo qui praedixi, Quod sit mundus minime, Heu, sub mundo tolus vixi Dicitur, semper vae, vae Et mundanam raentem fixi;
Mundo commanentibus. Nunc precor tiebilibus, 18*
- 276 -
13. Ut tu, mater Christi pia, No^ dc mundi liuiu^ via
Trausferas, virgo Maria. Nc peccemus ampliu*.
Collect. m>. Min.i. .11- saec. 1-V <'<"!. Stiri;i"-«-u. L 26 [s. n.]. - 6, vae, - 11, 2 Destruxit i;iin . t.
"_'."> 1. Status Reli^iosoruni Modernus.
1. Olim uostrum ordinem 5. Olim dum simplicitai priueipeb amabant. ordinis vigeliat.
El Roinaui prae-.uk> Nos laudabant homiii'-. ipsuni liouurabant. uullub nos laedebat,
iiuita privilegia Collectas ab ordine gratis nobis dabani nemo rcc|uireliai.
Et praeter snffragia Sed ordo paciticc niliil pubtulabant. Deo serviebat.
2. Nunc est tributariub 6. Nunc videntes homiuo
idem ordo factus, grandes apparatus. In conimuuem omnium K<pjos et saumarios.
sortem est redactus. -]>lendidos «irnatu^. Servituti subiacet. Dicunt, nisi locupk--
totus est confraetub. esset horum stalus. Pro subventionihu^ Nou valereut ducere
ad usuras tractus. tales e<iuitatus.
3. Plnres domus ordinis 7. Propter terras etiam, drbitis gravantur. viuea^ ei prata.
Et ex hoc pericula Quae sunt a tidelibus iiiagna genorantur. ijuiiinl.iin nobis data.
Nam ut debitoribub. No- rodunt. iius. lacenmt, debita solvantur, dicunt: nimis lata
Oportet. ut redditu^ Sunt bona. cjuae possidet \rl tcrrae vendantur. geus haec cucullata.
4, Nostra bona tradita 8. Ipsi non couiiderant, ordini iam pridem quantum laboraiuuss,
Successores tilii ut iiob tuutunimodo auferant eidem, bed multos j^ascaniub.
In factis eiusmodi Superveuicntibus peccant multum quidem, bona nostra damus
Patrnra elemosyois Et exinde modicnm non servantes fidem. nobis reservaruus.
- 277 -
9. Nos sumus in pluribus 14. Ipsi nihil possident similes iumento, nec sunt indigentes,
Cui dantnr paleae Colunt enim divites excusso frumento, frequenter pctentes,
Sustentamur etenim Apud eos commedunt pane et pulmcnto, nihil respuentes,
Servato hospitibus Quae sibi conveniunt, lauto nutrimento. dapibus utentes.
10. Nos sumus agricolae, 15. Surgentes a prandio sed nostra cultnra remotisque mensis
Saepe fit inutilis Bcnedicunt Dominnm nobis propter plura. manibus extensis,
Nam cormpti aeris Retributis hospiti turbata natura gratiis immensis
Modo laedit vineas, Recedunt nec computant modo laedit rura. de factis expensis.
11. Ea, quae pauperibus 16. Dc ista materia solebamus dare plura non loquamur,
Et in usus varios Sed ommissis aliis
hospitum aptare, ad nos revertamur, Cogimur de cetero Poenas huins temporis
nobis reservare, laete patiamur, Ne nos baec benignitas Ut bonis caelestibus
cogat mendicare. frui mereamur.
12. Quid prodest tot vineas, 17. Signum est, quod Dominus tot agros tenere, non vult nos perire,
Laborare iugiter Qui nos tamquam filios et semper egereV non cessat fcrire,
Mendicis ordinibus Ipse per hacc tristia melius est vere det nobis transire,
Quam nobis, qui talia Quod ad vera gaudia videmur babere. possimus pervenire.
13. Papa nihil appetit 18. Amen, Amcn dicite ab his sibi dari, Fratres, Benedicti
iv'uia nudus aliquis Patris qui almifici nequit spoliari, regula constricti
In hoc solent ordines In claustris ut rnilites
isti gloriari, certatis invicti, Quod possessionibus Ut in caeli curia
nolunt onerari. sitis benedicti.
Cod. Zwethalen. 294. add. snec. 14, A. -- Cod. Saii^alleu. 92-r>. saec. 15. B. - (Vilket. nis. Campen. saec. "/in. Cod. Palat. Vinilul)ou«--ii. 883. C. - C'lm. Mnnacen. 4423. saec. 15. D. - Clm. Monacen. 3594. sner. 15. E. - CVl. ,S. Petri Salisburgen. b VI 3. saec. 15. F. -- 1, 3 principcs A. - 3, 4 multa
fenerantur O, plurima A. - 3, 5 creditorihus C. - '"', 1 <[uoil rfdilitus A. - , 1 Item bona AC. - 4, 6 Omnes peccant quidem C. - - 4, 7 Parenturn A;
- 278 -
Primis elemosynis B: Primi E. -- 5, 2 ordinis fiebat B. - 6, 1 videntes aliqni C. - *">. '"'" -amari"- A: -"inmarios C: sammarios E; «nmm.irios F. -
|,.-,rurn .- »rum C. - 7. '"'" «^ticin «unt F. - - 7, 4 N"..t.i- .jiiondam F. r-- T. - £..-11- haec tonsoraU ]i. - J quaud.. laborani li.l. ""> I;un r...rru}iti C. - Nauh r-tr. 10 schiebt A riii:
Sic baroucs milites nobiles^ue terrae Pacem diligentibus [parant malum] gnerrae, Quod dare non possumus, rodant manu.* *errac-. Et qnod nobis infernnt, d»l»r est refeire.
Von 10, 4 ab fehlt das Weiterc C. - 11, 1 Ob ho<- quae A. -- 11. """ nr H. - !'_'. '_' ji.i.-iidere B. - 13, 1 nihil app>.-tit A. - 14. 4 j...tentes
F. - 1-"'. 1 a dapilm- A. - 16, 6 laeti F. - 17, 1 Dicriium e-*t B. - 17, 4 pmiiro B- -- 17. fi ciet II"- hinc transire DF. - Str. 18 nur in F. - Aut"- -rhrift: Pulchra metra valdeD: ."-tatn^ religiosorum modernus E : Sequuntur "..r-ii- di -t-itu modemo c.rdini» Carthn*iensis. C»d. Mazarin. [«]. Valli« .S.
>piritus apnd G"suami 17ft4 (122o. -^aec. lo. \\ ittt-nKac li. Monumenta Lubm^ia. l!re-lau 1^61. p. 29. ubersc-hreibt das
Li>-d: rianctu< «ancti Bemardi abbatis. Die Unrichtigkeit dieser Angabe iiiiif-tc schon die ErwShnung der lic-rtelmonchf dartlian. Vgl. Haureau. Dr* poemes attribnes :t >. j;<:-rnard. \i. "'""'>. l>-i: ^"'-rt:t-*--r n>-m,t (,'/«3. GueJ/ec- bvtf-rau. 212. (Helmstadien. lv>i anui 1471 f"l. '20<): .Hicinns de statn mo- naoh-'inim non mendicantinm.'" Aas dieser Handschrift giu» die Angabe uber in Ley-»-rs IIi-t'iria ]i..i-taruni et p<->ematum mrdii aevi p. 'Jl-Vi urid in Fa- bricin-s BibL Lat. med. et inf. aetat. llS>Kl I. 228. Leider wissen wir Bicinus nicht« aufser «einem Namen.
io'J. 1'onflietDs Mamli ^t Ahrenuntianti->.
Tabescentis iam immundi Trepidare Flnctuantem hnias mandi TQ quis qnare.
(/nrsnm cum inspicio. Cum te nullus inseqaitnr'.- Dnm me terret timor mortis. Fu?itivam firma menteni. Tam immitis et tam fortis. Nnllis cansis pavescentem.
Tnnc totns deficio. Pone metnm.
it'uidqoid dedit, hoc recepit Cor fer laetum, MDndns. ))en. me deccpit Te favor noster -e-juitar.
Inconstantes Nihil agas, litus aras. Et errantes Detinere si me paras
Fortunae ludens aleas: Toa cam astutia, (^nidqnid tnum f-t. non dnrat, Semper stultos sic deladis, ijuod infelix homo curat. Quibas ex falsis concladi-
F.r'jn, munde Permixta vcrsntia. Tam immnnde, Syllogizas indirecte
A te recedo, valeas. Et subinfers falsa tecte, Dii". amice. cnr insanh V Falsitatem, Nurnquid vivis cum iasani- - Veritatem
Rupto pacis foedere Nectis ut rem rnm fabula. Absijue caosa ab amico Certe veras es sopbista,
saevo et iniqno ijuis prudens non sentit istaV Sic qoaeris recedere ? Te mendosnm i» te terret, quis minatary Et dolosnm
Car incoastans mens vagaturr Scripsi in cordis tabola.
- . 279 -
4. Noli, frater, sic errare; . Cardinales me sequuntur, Nam maluin pro bono dare Presbyteri me fruuntur,
Naturac pro vitio Vnlgus credit Digne potes incusari, Et oboedit, Si tu non vis recordari Tu quoque fac similia.
Sumpto beneficio. Nouue multis te praefeci 7. Quod tantum tibi servivi Et multos tibi subieci? Et in tantis oboedivi,
Famam, mores, Fletus cogor fundere, Res, honores Nam hunc, qui tibi servire
Dando te feci dominum; Semper vnlt et obocdire, Omne raenm pretiosum Niteris confundere; Tibi dedi et formosum; Nil das tuo servitori
Flecte lora Nisi hic et ibi mori, Sine mora, Heu, sic stultos
Ut sis dux etrex hominuni. Valde multos
Tuo subdis imperio. Fraudasti primos parentes 5. Tace, raiser, quid blandiris? Et post hos multos sequentes. Quidquid promittis, mentiris,
Et sunt transitoria A me ergo Dato tergo Cuncta, quae tua censentnr,
Et qnae tam sunt et babentar, Fuge cum vituperio. Cadunt a memoria.
8. lam non prosunt blaiidimenta, Truffis tuis multos necas, Ibo ergo per tormenta Quoram mores tu excaecas; Sororum subtilium,
Sic pro melle Quas saligia ostentat Potas felle, Et per literas praescntat. -
Ut amicum decipias; Ach, harum consilium, Unde tecum stare nolo, Heu, me miserum deiecit
" Sed et te vitare volo. Et potu mortis infccit;
Ergo vale, Sed, o pia Cede, male, Tu Maria,
Tua tecum recipias. Ne peream, me foveas. - Frustra potes invocare
6. 0 infelix, an uon sentis, Hanc, quam cessa sic turbare, Quod status vitae praesentis Non evades
Meo pendet omine? Me, sed cades A me sceptra tenent reges, In laqueos et foveas. Per me magnis dantur leges
Et sub meo nomine. 9. Mihi, ut te magis pungam, Praesnl, imperator, papa, Daemonemetcarnem iungam.- Simul monachus in cappa Tunc nequeo subsistere. -
Yult et andet, lamiam, care, hic est finis. - Immo gaudet Certe opto, ut bis binis
Mea esse familia; Valeam resistere
- 280 -
Et a tuo solvi liamo;
Ore, voce, corde clamo: Tu dignare Me invare,
Ut tibi mente libcra
Possim, ut decet, scrvire, Dnlcor suavitatis mirac,
lesa bone, A Plutone,
Carne, mundo nos libcra.
Collect. ins. Stiriar.-nsr gaee. l"i. (.'nil. Stiriacen. L '2H. [s. n.J. -- 1, 13 i^iias intelis hoino iimi curat. -- 1, 14 mmidus. - 2, 6 Si c|ii:uTis. - 3, 2 sic me. - :; '.' KaNitatem i-t. - 3, 12 <-*\. - 4, 5 tu fclilt. 4. 6 Je lit-iif- ti.-i». 4, 13 et iVlilt. - > 3 to t.-lih. -- C,, '.') emine. - 6, K ..-t i ..... i.i. lnis. - 6, 3 mei fruuntur. - 7, 12 Sic frauda~ti. -- -, ]:', quam cessas turliarf. - 9, H> ( 'arne et mundo. -
In d'T JK -itfht Alireiiniiti;ins vc>r Str. 1, '"'", ~>, 1 , vi,r 8, 6 dann vnr '.». :: iiiul 9, .5; Mnndu- vot Str 2, 4, 6, 8, roi 8, l'J, Str. 9 und 9. 4. Wo iniifrhalU <lvr Str»j>ln-n ̂ u. '-( <liv redende Person wechselt, ist ein Ge- dankeustrich ^esetzt wordeu.
253. Canticnm, qiio incitantur scrvi D«>i ail caelestem |iatriam desideran<lam.
Urbs sancta lernsalem. 4. Nemo coronabitur, In caclis lnrala. Nisi qui laborat,
In tc Deus Israel Fera cane capitur, Ponit adprobata, Qui bene odorat, Fertilis contrata. Qui illam explorat,
Plena bonis Domini. Non dat se inertiae, Tu promissa homini. Seii plenns saevitie
yni servat mandata. Ulnlando plorat. , Locat in te Dominus 5, Avc, dulcis regio,
Adprobatos sane, Longe te videmns, Te supremus angelus ln maris periculo
Perdidit jirofaiic. Dura sustinemus, Vir ex tc Dianae To torsan perdemus,
Levi pulsu corruit, Stantes in lioc dubio, Keverti non valnit Circumdati Huvio,
Ob scelus immane. Sic metuin habemus.
Expoliti lapides G. 0 beata civitas, Trudnntur pressuris. Strictam babens stratam.
Hi plexi ut iaspides 1'aupertas, humilitas Tois insunt muris, Hanc capit contratam, Et assueti fluris 0 urbem beatam,
Fadle te rapinnt, "duarn sensus non colligit, Hi sibimet faciunt Visus non se porrigit
Vim, de te in Ad tuam stimatam.
- 281 -
7. 0 dies pulcherrima, A cunctis acceptus, 0 vita beala, Vere magna gloria
Nulla tibi vespera, Videre por omnia Dies dilatata, Nnptiis effectus. Luce adornata,
13. Cliristiana anima, Quando te videbimus, Qui in scaeni gemimus Quaerc saconlotom,
Confitere crimina Foetida contrataV
Et babebis dotem, 8. Te securam patriam Ilabct nemo sortem.
A longc vidcmus, Nisi lotus crimiiu1, Tremn, nc <>b acria Et probus in operc
Plura te perdemus, Capit vivum fonteni. Pocnam sustinemus,
14. Pulcbri erunt farir Timor nos liumiliat, Quia ncmo, qui sciat, Socii angelorum,
Qui in to intrcmus. Qui hir. squalont macii- Pro rogno caolorum,
9. Viam habes arduam Hos Deus dcorum
Et hostes babemus, Coronabit gloria, Qui habent saevitiam, Fugabit contraria
Et eos timemus, Protector eorum.
Paucam spem censemus, 15. Elevatus erit sol
Licet. fit mens frigida, Timot sibi ardua, Stans in oriente,
<t>uibus cedit scelus! Septuplum splendidior Propheta eensente
10. Nisi Dei dextera Et ab occidente
Tres hostes prostrabit, Pendct luna iugiter Mens cffecta tremula Lustrans scptcmpliciter
Nunquam bis obstabit; Domino iubente. Rarus, qui intrabit
16. Lux lunac contabitur Rcgnum tuum, Domine, Intrans cnm dulceiline Qaasi lumen solis,
Lux solis ornabitur Canticum cantabit. Septemplicis moris,
11. Omne bonnm in te est 0 quantum honoris Sine omni malo, lusti tunc accipient,
uventus est grata res Quando bic propitient, Absque sene cano, Scmpiternis horis. Carent veterano
Tui cives floridi, 17. Et iustorum corpora Gaudcnt forma candidi ijuasi sol fulgebunt,
In corpore sano. Propter grata npera, Dum illustri erunt
12. Aegritudo nulla est Ut sol, nudi erunt, Ibi nec senectus, Qui veste non indiget,
Agnus est illorum rex Quae cernit mens, rumiuet Mitis et modestus, Cor, haec quanta erunt.
- 282 -
18. Si sic lana, insti, sol Ccrnent bonitatera Decoris babebunt, Patris demcntissimi.
" ̂ iialis liornni conditor Filii altissimi, Erit, qnem colebuiit? Girabunt sunm patrem. Tanc omnes vidrbunt,
24. Sicnt est, videbitur, Qaam est magiii mnneris Et, quod est, srietur,
I.ux lucis, fons luminis. Cai inhaerebunt. Sed, quod est. non seriuitar
Qaod hoc porscrutelur. 19. Nulla maior gloria, Xam nunquam scietor,
yuam videre regem i,|uod est Deas Sabaoth, Uecorum in patria, Nemo scit nec sciet hor
(_'um tenebit sedem ; Nec, quantus liabetar. 0 beatam plebem,
25. Non faisset Dominas <t>nae videbit Dominum, < onditorem omninin. Jlagnus et immensns,
Si valeret anirans Suum fovcns gregem.
IIunc capere mensos, 20. Haec est dies Domini, Noster parvns sensns
Quam Abraham videbat IJnacrens altitndinem Gratam sni animi, Ferct raptitudinem,
Propter qnod gandebat, Ut arcns stat tensus. Hinc fidem habebat,
i^und ad hanc pervcniat. 20. Intinitum capcre Si Dco adhacreat. Res. quae est finita,
Qui mercem spondebat. Cum temptat hoc facere Imbibit vetita,
21. Merccs magna Dominus Carebit contrita. Non potest comprehendi. Cadens prae altissimis
Si hoc tcmptat animus, Iluptis sibi intimis Uignus rcprchendi: Exibit a vita. Non licet extendi
Ad impossibilia. 27. Reserabis, Domine,
Nani abyssus nimia Portam nobis caeli, Ut sint tutac animae Dat causam timendi.
Ab hoste crudeli, 22. Noscitnr in hac via Fac nos confoveri
A bonis et a malis In caelesti greraio, Divina essentia Ubi a daemonio
Patens generalis, Nequibinms laedi. Vis est naturalis
Cunctis nosse Dominum, 28. Qui cor mandum possidet, Aditum habebit. Qui creator omnium
Et pater piimalis. Opes qni non colliget Et qui nullum laedit,
23. Videbant in patria Nam qui mundus erit Dei maiestatem, Sine nlla mamla,
QQOS ducet ad atria Hic Incens nt facula ^lonstrans claritatem, Regnom obtinebit.
- 283 -
29. Sed timendum nobis est, 32. Et cum avolaverit, Ne nos percamus, Nequaquani redibit,
l^uia carnis nostrae lex Nam, ritum quem ror|><Tit. Negat, quae optamus; Eo interibit, Si hanc stimulamus, Karo usum vicit,
Emittit suspiria, Carne facta stolitl;i Cursitat per devia Stulta fit et anima,
Studens, ut cadamus. Cum non contradicit.
30. Ad orandum surgere 33. Trinitati gloria Caro non permittit, Et honor acternos
Si temptamus legerc, Et per cuncta saecula Infirma sum, dicit, Et per omne tempus, Molc mcntom vicit, Ut dies cxtremus
Claudit vitao ianuam Nobis iucundissinius, Nobis pcr pigritiam Christusque lactissimus
Et gaudet, cnm gliscit. Ac vulta scrcnus.
31. Semper vult comdere 34. Si qnis cartam rapiat, Praecellentes escas Fulmen hunc occidat,
Et cogit nos quaerere Propter quia appetit, Species agrestas, Quod iustus declinat, Nisi illncescas, Si cupit, rescribat,
Deus, et hanc ferias Vetita non rapiat, Mentique subicias, Christam mente capiat
Volabit post vespas. Et huii: bcnedicat.
Cod. Wratislavien. II Q 14. saec. 15. - 3, 3 plectis. - ">, 4 Tuis instar muris. - 3, 8 Non detr' in curis. - 29, 2 nosmet pereamus. - Strophe 8 ist eine Art Wiederbolung von Str. 5; ob eine von Vieiden Interpolatiori ?
254. De Mortp.
1. Cum sim raodo moviturus, 3. Uinc ignotara regionem Milii, Christe, ne sis durus Vadit homo post laborem
Mortis in articulo. Praesentis miseriae, Me contnrbat timor mortis, Adest daemon attractator, Nam ignoro, quam sit fortis Adest ille seminator
Et plenus periculo. Totius malitiae.
2. Hic extinctum corpus iacet. "1. lacet homo in sepulcro Decor perit, lingua tacet, Et nil habct iara dc pulchro,
Caro datur vermibus, Privatus honoribus, Vermes nostri sunt heredes, Putret caro, patent ossa, Scorpiones et serpentes Cancta videns in hac fossa
Nos corrodunt dentibus. Repleta foetoribus.
- 284 -
5. Foetor ipse, qui cxlialat, 12. Statini currunt ad praebendam Quis sim rgo, nnnc declarat Quasi semper possidcndam.
Patenti indicio. Non pcnsant pericula; Visus tuu^, i|iin<l nir videt, Clericalem fonnani sumunt, Nisi fallor, multum timct, Vitam malam scmper ducunt
Naris claudit padin. In Petri navicula.
6. Mea tibi sepultnra 13. Paupcrtatem detestantur, Scmper assit pro scriptura Dignitatcs amplexantur
Et clausura lapidis, Et bonoris gloriam. Si, quod dico, bcnc pcnses, Aurum quacrunt ct argentum, Nulli dics, nulli nienscs Nullum curant detrimcntnm
Erunt sine lacrimis. Propter horura copiam.
7. In scpulrro sum inclusus, J4. Post hoc atttem moriunlur, Vit;\ niea tamquam fumus Ad ignotos devolvuntur
Transiit velociter; Cuncta, quae possederant, (Juis sum ego, et tu eris, Maledicunt eis multi, Scito, quia moricris, Horom bonis errant fulti,
Forsitan atrociter. Et mendicos fecerant.
8. Ubi pater, ubi matiT, 15. Tamqnam nihil suut proiecti, Ubi soror, ubi frater, In scpulcro stant abiecti
Ubi sunt confilii? Neci dati acriter, Dum ohissem, doluerunt, Fluunt crines, cutis scatet, Ad scpulcrum me duxcrunt Frons marcescit, visus latet,
Voce quadam flcbili. Dentes cadnnt pariter.
9. Ploraverunt, redierunt, 16. Intcslina (."(iinimtrrsount. Ibi me dereliqucrunt Ibi \ermes requiescunt
Certe mnltum viliti-r; Corrodentcs omnia; Esca vcrmis sum effertus. Ubi bonor huius munrti, Cibus eris et clectu.-. Ubi opcs, ubi fundi,
0 quam rodunt dulcitcr! Ubi mundi gloria'.'
10. Multi dolent gavisuri, 17. Tranbicrunt velut umbra. Nummos mcos divisuri Adhuc restat mors sccunda
Et donios atijuc praedia, Resurgente corpore; Niliil curant de me ipso, Iiii cuncta patent cunctis, CJuando laute stant in disco, Dum rosurget omnis cutis
Committunt eusenia! Ad mercedcm propere,
11. Si aftinis sum istius, 18. Caeli regnum acceptura Parum dolct, dum totius Vel inferni claustra dura
Partem solus accipit, Attestante Domino: Et si nnnr sum pracbendatus, Veni lurba bcatonim. Jlultis quidcm ero gratu^, Regnum acdin- c.idorum
Quando me mors accipit. Absque ullo terroino.
- 285 -
19. Sed damnatis dicit: Ite, 20. Primam vocem nos audire Malcdicti, nuuc ubite Christus dunet, ne in tine
Ad intcriii buratrum; Daimiuinur cuin itnpiis, Prima vox iiuam laeta erit, Sed in caelis collocemur Sed sccuuda dura ferit, Angelisque socienmr
Duin niittit in tartaruin. In actcruis gaudiib.
Collect. rns. saec. 15. Clni. Moiiauuu. 641. - - 1,51. Non igu»ru't - 4, 4 patiuit. - - 7, 3 Transit. -- 7, 5 Srit,, quud. -- 12, 2 Quam somjier. - 14, 4 cis inulti. -- 14, 5 eraut multi. -- 18, 5 Vcui regnum. -- 19, <i tar- tara. - Autsrlirift:
255. Vado mori.
Vado mori, series ab initio nova non est, Oraue vivens noscat diccre: vado mori.
Vado mori, res certa quidem. nil certius illa, Hora sed incerta vel mora, vado mori.
5. Vado inori, sed nescio, quo vcl quomodo, quando, Cum miuus yutu. tuuc dico: vado mori.
Vado mori, videat, quo currat ijuisijue superstcb, Cursor habet memori dicere: vado mori.
Vado mori, praesens transacti.s aequiparabor, 10. Scd uon transivi, transeo, vado mori.
Vado mori, cinis in cinerem tandem rediturus, Ordine quo coepi, desino; vado mori.
Vado inori, sectans alios sectaudus et ipse, Ultimuh ac primus non ero, vado mori.
15. Vado mori, rex sum, quid lionur, (juid gloria regni? Est via uiors liominis rcgia, vado mori.
Vado mori papa; nam mors, pracparavi diu mc, Nou sinit, os cogit claudere, vado mori.
Vado mori miles, belli certamine victor, 20. Mortcm non didici vincere. vado muri.
Vado mori, pugiles doctus supcrarc duello, Sed mortem ncqueo vinccre, vado niori.
Vado mori iudcx, quia iani plures rcprchcndi, ludicium mortis sentio, vado mori.
25. Vado mori cousul prudens, prudentia mundi Nulla potest mortem fallere, vudo uiori.
Vado mori civis, nec opes nec deliciao mc Securum reddent de nece, vado niori.
Vado mori, causas aliorum iuraquc fovi, 30. In mc iura fovct mors sua, vado mori.
Vado mori, ceteros mercator saepc fefelli, Sed mortein ncquco fallere, vado mori.
Vado raori, genitus de sanguine nobiliori, Nec gcnus indutias dat mihi, vado mori.
- 286 -
35. Vado mori pnlcher visn, mors ipsa decori Wl tnrnur iK-seit parcere, vado mori.
Vado inori medieus, medicamine non redimendus.
yuidquiil ajiat medici potio, vado mori. Vado mori logicns, aliis concluderc novi.
40. Concludet brevi mors mihi, vado mori. Yado mori sapiens, sed quae sapientia novit
Astutias raortis fallere? vado mori.
Vado raori stultus, mors stulto vel sapienti Non iuagit pacis foedera, vado mori.
45. Vado mori dives, aurum vel copia rerum Nullum respcctum dant miln, vado mori.
Vado mori paoper, nil mecum deforu. mundo Contempto nudus transeo, vado mori.
Vado mori mouachus, niundi uioriturus amuri, 50. Hunc spernens possum dicere, vado mori.
Vado mori senior, nam tinis temporis instat. lanique patet mortis ianua, vado niori.
Yado mori iuvenis, quia aoa valct ipsa iuveutus Ultra nietani vitam ducere, vado mori.
55. Vado mori spcrans per longum vivere lcmpus, Forte dies haec cst ultima, vado mori.
Vado niori gaudens, non gaudens teraporc longo. Mundi dimittu gandia, vado mori.
Vado mori, non me retinet vitiosa volupta*. ».;«'. Nec luxus augct vivere, vado mori.
Vado raori epulis variis vinoquc repletus, His uteus rotat dkcrt1: vadu muri.
Vado mori cernens, quod mors cunctis dominatur. Tensa vidcns mortis retia vado mori.
65. Vado niori, non me tenet ornatus neque vestis Linea uec raullis cuk-ita, vado mori.
Vado mori, quotiens mortem consiilero certam. Mortis opus meditor. desero, vado rnori.
Vado raori, misero seutentia dura, beato 7(>. Grata, raori sequitur vivere, vado mori
Vado mori sperans vitam sine fine maneutcm. Spernens praesentem, sic beiie vado mori.
Vado mori, niiserere mei. rex inclite Christe, Onmia diraittens debita, vado mori.
75. Vado mori, rex alme, viam vitac inihi moustra, Ut vitare queam devia, vado niori.
«>rat. ms. Tegrurinum anni 1500-150S. Clm. Monac.-n 'JOOlo. - 52. lanique pacis mortis. - - ^Hos versus de morte composuit Dominus Helinandu s, qui fuit multum egregius in orauibus dictis suis."
- 287 -
256. Dialogns Mortis cnm Homine.
1. Quis es tu, quera vitleo 6. Si uon essem horridus, hic stare sub tigura'? deformis atque tristis,
In visu es horribilis Nou essetis pavidi; tristisque statura, oportet, quod ex istis
In toto tuo corporc Discernatis exitum, es macies obscura, super quo sum testis,
Me tua dispositio Eritis consimiles, perterruit impura. qui modo laeti estis.
2. Ego sura, quem metuit 7. Dic ergo, quae causa est omuis creatura, istius horroris?
Timent me praesentia, Es dentatus turpiter, praeterita, futura, (et) labellis cares oris,
Sum iudex de sentcntia Olent tua guttura strictissima censura, plenissima foetoris,
Non prodest appellatio, Circumdatus es vermibus condemno poena dura. intus atque foris.
3. Miror, unde venias. 8. Quod quaeris, per te poteris non vidi tibi pareni, agnoscere profecto.
Nara babes mcntuui horridum Nam vitales spiritus et horrendam narcm, per meam vim resecto
Si diu te inspicerem De corporc cx quattuor et approximarem, humoribus collecto,
In terram forte caderem Isti sunt vcrmiculi
nec tandem me levarem. corpore tumba tecto.
4. De regione venio 9. Nunquam nos terrigenae multivariaram resistere valemus
Horribilitudinum, Tuis potentatibus dolorum ct poenarum, per artes, quas babenms,
Ubi mihi balneum Ut in terra iugiter Styx parat amarum, viventcs babitemus,
Ministri sunt reptilia Nec tuas violentias liquorum et aquarum. oninino forniidemus?
5. Quare sic horribilis 10. Stultc tiuaeris, quia sum deformis et exsistis, vobis uimis fortis,
Tuusque intuitus Contra me nou praevalent, exstat valde tristis? quac pullulant in bortis,
Capitis calvitie Sed quodcunque nascitur et membris inhonestis iu terra, meae sortis
lam inspectis timeo, Non evadet laqueos, ne sequatur pestis. quin dssum bibat mortib'
«T £ +J ̂ , M
Sl 3 Sl s' o/ CJ 6 > _3 2 +* j« o> n .^. uT o' 2 2 o "5 o :i 1=3 u '>" 3
c. "J u X *^ rt .. U 0 J3 1> '^1
D ts '-3 ~ 5 T3 0 .2 cS u o> E £ "§ i 0 3, o- 3 u
O »-r, "-- ;_ " - .'§p � £ ;= -= 3 'C a, "s s
2, "s £ '5 s W a "3 "&"- 3 is .2.0 a;
5 5. « "£ u i« CA « 3 2 S 5 ^ a^ "3 ^C1 > e. '& u 13 "^c u « X « 8' '« *! ^J M '"** .£ *~ D 2 3 O ji 3 « to % 5 S '~ 1 3 a * _3
.- ^^ > s o s ^ > ^" ^" h* ""> H. 32 "5 S ̂ _5 1S i- « 3 c y 5 ^ K ii = u 3 J5 il 5 j^MJsi '/} « 4-t
2 "/> n a c "3 ^ "3 rt OJ S v cfl C^J 3 3 i) "yj *- * a F- i = "/>' -3 *- u X 5 a 2-* "*^ ^ | 'Z, & § '« tn "" 2 £
73
«i rt ^fl o 'E. a- u U ^ '» ^ - c. §) 3 w t-l - 9 sr u - OJ "3 §"2 0> B S C 0 'g « ̂ ^ "_)
C3 3 ~^ ^ a 11 gU5 2 -w ^ .2 CM o, C W x; S -*3 S Vivcntibus
iniuriarn, 5» !f £
> I 3.- SS.I § "3 i^lSlli 3 Xi
ls s O ^ fa b ^ >o "^, 30 a cC *-* r- 1 00 I iO -3 i.' "y ci e.
oo C3 ISJ 1 "*^ s «^
.2 o Ef B W JL| "3 ^' a> a EL Q o> c^ tiV
tempu> prulongaudo
leus
Pro
digua paemtcntia o d
"o
1 OJ | 3"
0 o t/3 L» u es
"o "^j 0 i) cn SJ
2 2 cn 3 o. 'Ec
>
17.
V>ui
cunctis animantibus >i *w «
"3 2 a o ^3 'g£
-.' 3 368,
scis iniuriari p-
a
"/J "| § £ 0
JO 5 3 i^ 1> -3 "-" ^ CS
o «a )H £ o 3 -3
1 > (M iJ 0 ^ modo prolongari. cf
^
J3
^ 0 CO OH
,.-x. ^ o V C a^ « ^i T3 <L> = W ai * 3 '"» o .^ CO ui '3 , n 'u £j o ^J" s «' o/ O 2" -2 6 Z- v f t. v 1= 13 "\. 9 '£ 3*°~ "J3 V U £ 3 "f. 3 O 3 ';« o V5 3 oT 3 1 3 d -a a^ J "
to 3 "3 1 8 =M s.: 13 <* 2 = X " >
3" g .s «, - S '3 XI c/l 3 U "O «3 o £ o 13 II 2 i = 2 o '§^3 :j s [A 8' 2 IH o 9 "5 o o" « .3 t: .3 3 r3 o" 1 O) "" '3 "3 u &" '2 SJ B. 2 o u B-s .= 'S
o "- § su = Sb !< .§ u >" o 0 3 o "- o "« ;| "" ̂ j 3 3 <u ̂ ^ 3 2 "J � l^ 9 > f £ > vj tn cj co S rj I*J§ 3 rt -n 3 '3 3 3 B 9 ?§ > cn 'G «^ C3 S2 c. S 4^1 8 g -o J3 _3 -4-> c *T; Oi " 1 K Cf ^ .2 a S 3 o>
^ '3 £ ° * ~ "5 cn 1 li tj X 9 _l* s W 13 S "J £ E cS '£ O s II u 'S "a OJ lioc
utilitatisV yj 2 o X £ 0 £ a ""5 o Cu o! u s - JU Sl r 'Eo a t^ u u? 3^ w o. '3 i|-iis '33 c "S "9 huius instnimenti,
-5 o » i 5 o 9 uac maturac fucrin
ct
quandoque ccss
ontrarium si
faccre
uon bonus messor
t
raeus adversarius nimium me
lacess
aT "« a C o .» ^ n rt "" 3 jj t£ '3^ ^aces in
torniento, o- <3 < > >" 3^ ffi ?; 53 D1 CJ W » 53 B K 3 "" ̂"^ '&H L
caro vermibus klorsu violento
cum tua
fraudibns "-" n^ tv r^4 '/S
?i v 9 ? O 3 . o 1 ^d o H H W
- 289 -
3. Non tibi discernitur 5. Ubi pulchra facies, Nasus neque vultus, Ubi puli-hri dcutes,
Taa forma pertlitur, Quoruin supertkies Funa stas sepultus, Fugat te videntesV
Et os tibi panditur, Responde, quid facies, Si fuisti stultus, Si inuudi putuutes
In te verus creditur Traiiseuut ut glacies Esse Deus ultus. Cuiicta relinquentes ?
4. Altcrnatus penitus 6. Denudato capite Es et deuigratus, Oulla disiuuguiitur,
A cunotis praeteritus Artus vernie comite laces hic prostratub, Cuncti dissolvuutur,
Cuin tuum intuitus Kupto ventris liuiite Sum utramque latus, Viscera pauduntur,
Expavesco territus, Nescio, quo semiuc Nollem esse natus. Tuae diriguntur.
7. Verum, qui te vidcrit In tam turpi larc,
De se ipso poterit Idem cogitare.
Sed si prudens fuerit, Hic tiebit amare
Commissa, post poterit Secure cubare.
Clm. Monacen. (ol. Emmeramen.) 1434-:!. anni 13>51. --3, 4 I. vielleicht Fundo oder tumba? 6, 4 solvuutur. - 7, 2 tam turpi loco.
258. Adhortatio ,,ad lerrorem omninmu
1. Ad terrorem omnium 3. Quanto plus adcumulant, surgam locuturus, tanto plus marcescuDt,
Omnis clerus audiat, Sunt velut hydropici, siuiplex et maturus; quorum membra crescunt,
Nihil est, quod timeam, Cum plus bibunt, sitiuut valde suui securus, magis, cxarescunt;
Noster sermo percutit Sic avari raiseri, vclut ensis durus. nunquam requiescunt.
2. Puniendi praesules 4 Quid est avaritia, sunt et cardinalcs, nisi vilis cultus,
Abbates ct monachi, Vanitatum vanitas, sanctimoniales, cordium tumultusV
Sarerdotes aemuli, Pereunt divitiae, clerici venales, perit homo stultus;
Congregantes iugiter Miser postqaani moritur, opes temporales. statim tit sepultus.
Blume, Pia Uictamina. VI. 19
- 290 -
5. In sepulcro tegitur Vino meracissimo vili tegumentu, scipbis dcauratis
Deputatur postea Utreni veutris sordidum miser in tormento, saepe recreatis.
Quatitur suppliciis 11. Quare, dura in prandio, ut arundo veuto,
praesoles, sedetis, Redinii non praevalet
Ostia pauperibus auro nec argento. claudere iubetisV
6. In mundanis opibu^. Paupcr clamat vocibos quae vos possidetib. adinodum quietis,
Cuucta transitoria Cui vix de rcliquo sunt, quae vos vidctib. datur, quod habetis.
Quacritc psalmigrapbum et invenietis: 12. Homo plus vult metere
quam in agro serit; Nihil borum proi>rium
Cui plura Domiuos est, quae vos tenctis.
praestat, plura quaerit 7. Plures in hoc saeculo Vitae vobis ianaa
vidi praepotentes, semper clausa crit, Auro, gemmis, vestibus ludicis scntentia,
valde rcuitentes, quam tulit, vos ferit. Demum vidi miseros
13. Alios, ut novimus, illos et egentes, scitis admonere, Suis a minoribus
Lacrimis ut valeant cibum expetentes.
crimina delere, 8. Quid in vestrib opibus, lllis paenitentiae
ruiseri, speratib, pondus sustinere Variis iuduviis Datis, sed non digito
corpus adornatis V vultis removere. Ecce, pauper postulat
vestem nuditatis, 14. Quid subiectis onera ferre datis dura?
Qucm vidcre, miseri, Acriter authentica
prorsus dcncgatis. ferit vos scriptura
9. Vos in torreumatibus, Ea, qua fneritis clerici, iacetis, ruensi, cum mensura
Cortinis et palliis, Metietur Dominus verneis tapetis; vobis in tritura.
Unum vobis nuntio:
niodo si gaudetis, 15. Mundus iu discrimiue In futuro saeculo iacet couvolutus,
Norma rectitudinis vae, vae, vae dicetis. totus dissolutus,
10. Seraper carnes carnibus Regni sui gloria addere curatis, rex est destitutus,
Cum pigmentis species Arbiter institiae rnultas madidatis, iacet quabi mutas.
- 291 -
16. Obfuscatur veritas, 18. Qui, cum ordinarii legis lux praeclara, legum sint censores,
Immolatur puritas ludicando populos pectoris in ara, magnob ct minores
Non perfecta iudicum Veritati detrabunt fides, immo rara, velut proditores,
Magis amat rnunera [Prodijgentes omniuin larga quam avara. pauperum labores.
17. 0 quam detestabilis 19. Vertor ad proposituin res, cum metu flenda, his decursis ita:
Res plena livoribus, Sit vobis, pontitices, res obstupescenda, aliena vita
Non est iii iudieibub Doetrix legum omuium, tides adhibenda, auro rediuiita
Suffocat iustitiam Ut in caelis portio modica praebenda. nostra sit unita.
20. Vestra lux resplendeat luce claritatis,
Ut exemplum conferat omnis sanctitatis,
Nam, durn caecus sequitur caecum in peccatis,
Pariter in foveam
cadunt caecitatis.
Collectan. ms. Voravieu. saec. 13. in. Cod. Voravien. 376 (136). - 2, 5 tutuli (1. cuculi? Die Lesart aemuli nach dem Cod. Vnravien. 374 (306i. - 4, 7 Miser quisquam. - 14, 6 meuissi. -- 16, 3 vc-ritas. - 18, 7 ram gentes, die erste Silbe ganz versehwunden. - Die Strophen 1, '2, 4, 5 zusamraen- geschmolzen mit den Strophen 8 u. 9 aus ,,Tempus acceptabile" Is. die gleich tblgende Nummer) bildeu in der Hohciifurter Hs. 42 eiu eigeiics Lied (s. Anal. I. Nr. 52).
Iii almlicher Wei.se sind in einem Collectan. ms. Voravien. saec. 14.
Cod. Voravicn. 374 (306) die 6 ersten Strophen des vorstehenden Ijiedes mit eincr Schlnfsstrophe, der ich soiist nirgends begeguete, in ein kiirzeres Ganxc zusammi-iigefafst. Die Varianten der 5 ersten Strophen sind: 1, 5 timeo. - 1, 7 Serrao meus. - 2, 4 nigrae moniales. - 3, 5 Dum. - 3, 6 et ares- cunt. - 4,7 (,(uando dives moritur. - 5, 3 sqq. Dum nmtatur pntius vjlis in tormento | In tormentis quatitur. - Die 6. Strophe i.st aus Str. 6 u. 9 unseres Liedes zusatnmengesetzt; dieselbe nebst der Schlufsstrophe lautet:
6. Cuncta transitoria 7. Artifex, qui condidit sunt, quae vos videtis, hominem ex luto
Quaerite psalmigraphum Et linivit oculos et invenietis; caeci sacro sputo,
Unum vobis nuntio, Vestras salvet animas quod percipietis: crirnine soluto,
In futuro saeculo Pax sit vobis omnibus,
vae, vae, vae dicetis. ego vos saluto. 1'nmittelbar daran schliefsen sich obne jeden Absatz und ohne Uber-
schrift 3 weitere Lieder, von denen das erstere bei der nachsten Nummer zu besprechen ist, die beiden andereu unter Nr. 261 mitgeteilt werden. -- Vgl. iibrigens die Anmerkung zu Nr. 260.
19*
292 -
Cod. Voravien. 374 (306) bietet die Melodie:
Ad ter- ro - rem om - ni - um sur - gam lu - cu - tu - rus; Om - nis cle - rus au - di - at sim - plex et ma - tu - rus,
EEj| - - o- i=r=
Ni - hil est quod ti - me = am, val - de sum se - cu - rtis
Nos - ter ser - m<> per - cu tit ve - lut - en - sis du -
"J59. Adhurtatio ad paenitentiam.
1. Tempus acceptabile Steriles indatias tempns est salutis, et inanes quaerit»
Tempus est cxcutere Exspectando senium, regnum servitutib, forte cras non crit,.
Accingamur igitur gladio virtntib Carnis pestilentiac
Resistentes fortitcr restringamus lora, hostibus hirsutis. Si quae bona facta
tiant meliora, 2. Quasi leo rugiens Erigamur igitur
hostis invustigat, ad honestiora, Variis contagiis Ne nos ad interitum
animos fatigat, trahat ista mora. Quacrit, quos dccipiat,
et deceptos ligat, 6. Forte tamen cogitab. Ut aeternis morsibas vivam decem annis,
miseros adfligat. Tunc mc durioribus castigabo pannis
3. Graviter offendimus Et induar vestibus rcgem raaiestatis Pauli vel lohariuis,
Qui nos per clementiam Sic exspectat rusticus, sntnmae trinitatis donec fluat amnis.
Snam nobis gratiam conferendo gratis 7. Quisquis ergo paenito,
Sanet a languoribus. lacrimis abunda, mundet a peccatis. Et corde et opere
tua facta munda, 4. Res infelicissima, Istos David lapides
cur iion confiteris? posoit in fonda, Dic tuas malitias, Haec est post uaufragium
ut iustiticeris. tabula seconda.
- 293 -
8. Cogitatc, clerici, Ac lucernam etiam qui vel quales esti& manibus feratis,
Et quid in iudicio Ut exempluin populo diccre potestis, bonura praebeatis.
Non erit alicui
locus in digestis, 13. Viri venerabiles, Idem erit Dominus servicntes arae,
iudex, actor, testis. Vobis iubet Dominus plebem castigare,
9. ludicabit iudices Inforniare moribus, iudex generalis, in spe radicare,
Nihil ibi proderit Ut et vos cum populo dignitas papalis, possit laureare.
Sed foetorem sentiet
poenac gehennalis, 14. Sacerdoti convenit Sive sit episcopus legem sacram scire,
sive cardinalis. Plebem vita, moribus, verbis erudirc,
10. Nihil ibi dabitur Ut, cum tandem venerit bullae vel scriptori, illa dies irae,
Nihil camerario Piam vocem Domini
sive ianitori, possit lianc audire: Sed dabuntur praesules
pessimo tortori, 15. Sacri vos presbyteri, Quibus erit vivere sacri vos prophctae,
sine fine mori. Quod vobis paratum est, regnum possidete,
11. Vobis ergo praecipit Quod vobis paratum est conditor caelorum, sinc metu mctae,
Ut vos sitis quilibet Bencdicti filii, socii iustorum, mecum congaudete.
Ut columbae simplices ad exempla morum, 16. Fertur dics Domini
Consortes si fieri quasi fur venire, vultis angelorum. Hic dies raiseriae
atque dies irae, 12. Vestros, ait Dominus, Ad hanc qnisque studeat
rcnes accingatis, sese praemunire, Quod est absqoe dubio Ut ad cadi gaudia
zona castitatis, possit pervenire.
Collect. ms. Campen. saec. 14/ir,. Cod. Palat. Vindobonuji. S)S3. A. - <!od. Lipsien. 271. add. saec. 13. in. B. U Iiat nur die 7 erstt-n Strophen u. z. iu folgender Anordnung 1. 2. 5. 3. 6. 4. 7. - 1, 8 ictibus resutis A. --2, 3 Vanis contagionibus J>. - 3, 3 Sed nos indul- gentia B. - 3, 7 Salvet B. - 4, 8 mundet B. - 4, 7 Exspectas decennium B. - - 4, 8 forte morifris A. -- 6, 2 refrenemus B. - 5, 5 Erigamur ocius. - 5, 7 Nam ad se periculum B. - 5, 8 tratiit B. - 6, 1 Tecum forte B. - 6, 2 cum iam deeem A. - 6, 5 Tuno assumam habitum. B. - 7, 3 Ore, corde, corpore B. - Nach Str. 7 tblgt in B noch:
- 294 -
Quid dieturi miseri sumu* ante thronum, Ante surnmum iudicem, ante summuni bonum? Tunc non erit aliquis locus hic patronum, Cum [nostrarum prai-mi.i reddet aetionum].
Das weitere ft-lilt. - 10, 5 Et dabtmtur A. - 11, 6 exempla suorum A. - 11, 7 tit-ri fehlt A. -- 12, 5 Hanc lucernam A.
Im Collectan. m>. Vnravicn. sae<-. 14. Cod. Voravien. 374 ('-'lOfi) be- g-egnett; ich ilu-si-m Lii-<le in folgender Strophenordming: x, !', 10, 11.', 1, '2, '"'". ~>, 4, 6. Als Eiiilfitung sind 2 Stroplieu vorgesetzt des Wortlautes:
Omnes modo deprecor, Reverendi domini, ut me audiatis, rogo vos clementer,
Magiii ;it<|iit- miuimi, Ne wnquatn tnrbcmini ut iutellegati^ ; nec clam neo patenter,
Si imn bene dixero, Sed corapatiemini vi «s milii parcatis mihi patieuter,
Atijiii' supcrvacua Si quid addam carmini verlia corrigatis. minus competentfr.
Den Abschlur-i bildet die Strojdie : O vos omnes clerici, cito properatc, Angt'lorum Dnminnm honorificati/. Simul avaritiam omuem uvitate
Et diem iudicii semper cogitate.
Im Ubrigen vgl. dic Anmerkungen zur folgendcn Nummer.
26(1. De Extremo ludicio.
1. Anteqnam indicii 4. Prima dies saecnlo dies metuenda tale signum dabit:
Veniat, sunt oinnia Mare surget tumidum mundi commovenda, andasqae levabit,
Nam per dies quindecim (,)uadraginta cubitis modo sunt vidcntla montes superabit,
Signa nimis aspera, Tcrram nec operiet, signa perhorrenda. sed nt mnrus stabit.
2. Relegens Hieronymus .".. Signum die postera libros Hebraeorum tale subsequetur:
Ista signa repperit Mare petet iafima et ad posterorum et sic abscondetur,
Scripsit haec memoriam. Quod vix illud oculis ut suiipliciorum hominum cernetur.
Convertantar impii Sed ad statum pristinum metu futurorum. post haec rcvertetur.
3. Namque mundi vesperc 6. Die pisces tertia venient poitenta super flnctus stabunt
Et liaec possunt equidem Et mugitu? maximos dare documenta. contra caelum daljunt,
Pravis quam crudelia Congregatac volucres veniant tonnenta, plangent et clamabunt.
Semper qni dilexerant Nec non omnes bestiae MiuuJi blandimenta. planctu resonabunt.
- 295 -
7. Quarta lux horribile In unani planitiem signum exhibebit, cuncta redigentnr,
Mare cum fluminibus Nnllaqae superflua omnibus ardebit, sub caelo linquentur.
Omne genus hominum 13. In cavernis honrines
videns hoc pavebit Et prae metn nimio prins delitentes
Ibunt die decima pro se quisque flebit.
campos per patentes 8. Non minus crudelia Et errabunt undiijue
quinta lux monstrabit, veluti dementes, Totam terram sanguinis Prae timore nimio
sudor occupabit, loqui non valentes. Omnis herbae species
sanguine rorabit, 14. Post terrorem siquidem
Omne genus arborum talium signorum Die sub nndecima
pariter sudabit. claustris sepulcroram
9. Sexta die moenia Fractis foras salient
cuncta dirimentur, ossa defunctoruni Turres, domus, oppida Et terrorem facient
cnncta destraentur, oculis vivorum. Instrumentis bellicis
non sic laberentur, 15. De supernis partibus
Immo propter proximum postea pressurae Die duodecima finem confundentur.
mundo sunt venturae, 10. Die vero septima Fixae caelo quoniam
lapides pugnabuot, stellae sunt casurae, Et alternis ictibus Et per partes aeris
invicem crepabnnt, flammae volatarae. In cavernis homines
16. Die ternn decima metu latitabunt,
Et, ut eos obruant, cuncti morientur,
montibns clamabnnt. (jui vivi in saeculo tunc reperientur,
11. Totam terram motui Cum defunctis aliis
lux octava dabit, ut resuscitentur yui sic erit validus, Et secundum merita
quod cuncta turbabit, sua iudicentur. Non homo, non animal
super pedes stabit, 17. Ignis quarta decima
Cuncta simul stantia die succendetur,
ad solum prostrabit. Ut, quod homo polluit. in mundo purgetur,
12. Montes colles lapides Ergo supcrficies in terram vertentnr caeli comburetur,
Die nona pariter, Atque terrac facies cuncta ut aequentur, idem patietur.
18. Dies quinta decima 21. Hinc occulta cordium caelnm renovabit oninium patebunt,
Atque terrae pariter Opes et pecuniae novam forrnam dabit, uihil tunc valebunt,
Et post haec angelica Amatorcs saeculi tuba mox sonabit, flebunt ot egebunt,
<(iuac defunctos insimul Caclique divitias omnes snscitabit. iusti possidebunt.
19. Axis post incipict 22. Nullns ineffabilem totus rutilare, gloriam sanctorum
Nani in luce veniens Vel dolorem dicere Christus nubis clarae potest damnatorum,
losaphat viclebitur Instis erit omnium super vallem stare, patens fons bonorum,
Vivos at(jue mortuos Illis erit omnium omnes iudicare. cumnlns maloram.
2» Current ad iudicium 23. Ergo quisquis properet omnes qui vixerunt, reus emendari,
Tunc viilebunt reprobri, Studeat criminibus quem reprobavcrunl, lacrimis lavari
lllis et monstrabitur, Nec se per diabolum in quem inipugerunt, sinat superari,
lustiquc prospicient, Sed venturam iudicem qncm concupierunt. i'uret venerari.
1'lm. Monacen. (ol. 1'ollingen.) 11601. saec. 14. A. - Cod. Carolsruhan. Augien. 36. s.-u-c. '4 ir,. B. -- <'<>llt<-t. nis. <'ampen. saec. u/jr,. Cod. Palat. Vindubonen. 883. C. - 2, 1 Perlegens B; Beatus leronymus C. - 2, 2 liliris C. - '2, 4 et apostolorum C. 2,5 Describit memoriam BC. - :',, 1 Nam iu muudi I!; lam in mundi C 3, 3 ('erta prissunt ri[iiidem B; Qu^e liaec possuut C. 3, 5 i|iiud cnidulia BC -- 3, 7 Qui ninic tantum diligiint B. - 4, 3 turgidiini li, tiirbiduin ( . - 4, -\ iiirgnis BC. - 4, 4 iunlas i-li.-vabit C; snrsiiiu si- lcvabit B. - 5, 1 Si^nuin erit postera A. - .">, 2 talc quud s,.(|iietur A. - 5, 5 vix ip.suni B. - 5, 7 Et ad statum A. - "i, s statim revertetur B. - 6, 1 Pisccs dic tertia HC. -6, 4 vcrsus caelura BC. - 6, 7 Cunctac c|iiu()Uc bi-stiae 15C. -- 7, 7 Et nit-ns mctn nimis Al'; Ac prae metu nimio B. -- 7, 8 per se quisque C; i(iiisi|nc tlt-ns stnpebit B. - K, 1 Signum nimis horridum B; Non his minus horridum C. - 8, 3 Herbas cum arburibus I?. -- 8, 4 sanguis occupaliit B. - 8, 5 sqq. in B:
Omne genus aviutn se coadunabit Nil g-ustans, sed nimium pavens formidahit.
9, 3 Domus, turres, muenia A. - 9, 4 i-astraque solventur BC. - 9, 6 non ita labentur A. - 9, 5 sqq. in B:
Neo macbinis bellicis ita destruentur, Igneaque flumina ubique spargentur.
10, 3 alternis vicibus C; Contra se ad invicem B. - 10, 4 collisi crepabunt B. -- 10, 7 Et ut se operiant B. - Str. 11 lantet in AC:
Totam terram tremere lux octava dabit, Super pedes animal suos nullum stabit,
- 207 -
Cunctis terrae purtibus uoua lux aequabit Et defunctos insimul omues stiscitabit.
Str. 12 felilt AC. -- 13, 2 priiw latitantes 15. -- 13, 4 per rampoN B. - 13, 6 sicuti B. -- 13, 8 nou audcntes C. -- 14, 1 liorrnrom 11; ti-r- rorem ct fidem A. -- 14, 5 foris B, fossis C. - 14, 7 horrorem C. - Str. 15 lautet in B:
Die duodecima stellae sunt casurae
8cintillas[que] flammosas ubiqiif xparsurae, Cunetae quoque bestiae per campos visnrae Nil gustautes petiitus, ned vocem datnrae.
16, 1 tertia decima A. -- 16, 3 Qui viventes in A. -- 16, .5 sq. Et cum ante mortuis mox n/suscitrntur B. -- 16, 7 Et tuuc secundiim opcra l>. 17, 1 Die quarta «li-cinia 15C. -- 17, 2 ignis suecendetnr HC. -- 17, 3 Et quod A; Ut si quid rrliqunm B. -- 17, o Cacluin nihilominus B. -- 17, 6 simul poniburctur B. -- 17, 7 Terrac quoque facies II. - 18, 1 Dic A. - 18, 4 nnv.im forinam B. -- 18, 6 tuba resonabit 15. -- 1*, 7 Et <lci'mirtc>s C; Et sic omnes mnrtuos B. - 19, 1 Postmodum incipiet 15; Postea vide- bitur ('. - 19, 2 mundus rutilare BC. -- 19, 3 Et cum nube veniet BC. - 19, 5 sq. und 7 sq. umgestellt A.
Von Str. 20 an vcrlauft jede Ilandscbrift anders. Dt-r T.-xt folgt A. - 20, 3 Hic videbunt A. --22, 7 Ingis frts omnium A. -- Nach 22, 8 fulgt noeh: Et aeternis [sic-| cruciatus omnium inalnrinn. - 23, 1 Eccc quis- que A. - 23, 7 sq. fehk-n A. -- Nach Str. 23 in A:
Et ni>s dcfciidat, qui per omnia sawula regnat, Anu-n, solameu Mioliael dat mihi pt-v
Verlauf des Oedichtes in B von Str. 20 an:
20. (JhristiiR [tunc] cum maxima Puritate mentium veniet potestatt iusti tuiK- gaudi-bunt,
Miral)ilis(|iie gloria 8ed pollutis meiitilni^ :itqvio i-laritati, impii lugelnwt.
Durus jiateiis ru|)robis, iustis lenitate 24. N»n hic excusatio,
Plactns, [sed] e'iini omnibus non liif advuratus, utens aeqnitate. Plauetus, lui-tus, lacrimat:,
flet.ns ac ]iroc;itii>, 21. Current ad iudieium Honor, opes, miuifra,
nmues, qui vixerunt; genus, potciitatns Hic convna, lancea Non iuvabit niisfms
crux et clavi erunt, vi_-l i-iiiiisvis status. Tunc videbnnt ri-probi,
quem reprobaverunt, 25. Audire vel facere lustiqiie prospicient, bona iiolebanms,
qiiem cnncnpierunt. !Sed mala peragere non metuebamus,
22. ludicis ad dexteram Docentes salubriter boni statuentur, i>us deridebarauB,
Mali per oppositum Idcirco perenniti-r ad laevam ponentur, vnala toleramus.
Ut ad lucem tenebrae, 26. Olim non putavimus sic ht secernentnr, haec loca subire, Et quibus(cun)([Ue dabitur Quando vix credidimofi
iustf, quod mereutur. nos vitam finire, 23. Cunctis cuncta oordium, Sed raox in nos irruit
arcana patebunt, terror mortis dirae Cuncti conscieutias Et ad ista compulit
cunctorurn videbunt, tormenta venire.
- 2S8 -
27. Ibi cum daemonilni* 28. Xunc ergo, earissiiui, -.iinius computati, Deum diligamus
Qui nos igne cruciant Et cavendo noxia simul crnciati, bou.i faciamus,
Et, quoruni paruimus Ut non post cum impii- semper voluntati, male pereamus,
( "unmur perjH-tun- Sed cnrn sanctis (imnibus enm his poenas pati. semper gaudeamus.
Verlauf des Gedichtes in C von Str. 20 au:
2U. l^uid dicturi mis. n 25. Ad terrorem umnium siimus antc thronum, snrgam locnturu-.
Ante tantum iudiri-m. Omnis clerus audiat
ante snmmum bonum 't simplex ct maturus, Non erit alicui Nihil est quod tiraeo,
locus in patronum, valde sum securus Dum nnstrarum praemia Senno meus percutit
redde(njt(ur) vela tensis durus.
21. (Dum) ante thronum st.ibimu- 26. Puniendi praesules iudicis severi, siuit et cardinnli'-
NCIU erit distantia Abbates i-t monachi, laici et eK-ri, nigrae moniales,
Nulla tonc exemptin Sacerdotes aemuli, poterit tlleri. clerici venales,
Cum perveiitnm fuerit Congregantes insimul ad examen veri. opes tempnralos.
22. Nulli erit licitum 27. Quauto plus adcumulant, quidquid alK-gari-. tanto plus marcesount,
Nt-que fas cxcipere Sunt velut hydropici, neqne replicare qnoruni membra cresciiDt,
Nec ad apostolicam Dum plus bibuut, sitiiuit ^edetn ajipellan-. magis et ardescunt
Rens condemnabitur. Sunt avari mist/ri, nec dicetur quan-. uunquam requiescunt.
23. Nihil ibi dabitur 28. Homo. postqiiam mnritiir. bulla« vrl sorijitori. -t;itiui tit -cpultlis
Sive camerariis "^uid est avaritia sive ianitnri. ni~i vaiiu^ i-ultus.
Sed dabnntur divite^ Vanitatum vanitas, pessimo tortori, cordium tumultns'.'
(^uiKus erit viven- Pereunt divitiae, sine fine mori. perit simul stultus.
24. ludicabit iudices 29. Apud nostros indices index g-eneralis, iura subvertuntur,
Niliil ibi proderit Et qui leges faciunt, dioriitas papalis, lege non reguntur,
Foetorem quando sentient Xuii attfuduut miseri igni* gehennalis, mala, qnae sequuntur,
Sive sit episcopus Nam, qui damnant alios, «ive cardinalis. primi damnabuntor.
- 299 -
30. In sepukro tegitur 35. Vos, qui iu cherucibus, vili tegumento clerici, iacetis
Deportatur postea Sericis et palliis, miser in tormento, lanois tapeti.s,
Patitur aupplicia Unum vobis nuntio: ut arundo vcnto, qui mundo gaudetis,
Redimi non praevalet In futuro saeculo auro vel argento. vae, vae, vae dicetis.
31. Ergo cor aponere 36. Currunt ad iudicium magis non debetis omnes, qui vixerunt,
In mundanis opibus, Tunc videbunt reprobi, quae non possidetis; quem reprobaverunt,
(.'uncta transitoria Et eis monstrabitur, sunt, quae vos videtis, in quem peccaverunt,
Quaerite psalmigraphum lustique prospicient et invenietis. quem coucupiverunt.
32. Cogitate, divites, 37. Tunc occulta cordium qui et quales estis, omnium patebunt,
Quid in hoc iudicio Opes et pecuniae dicere potestis, tunc nibil valebunt,
Non utemur codice, Amatores saeculi libro V(.-l digestis, flebunt et egebunt,
Idem erit Dominus Sed caeli divitias iudex, actor, testis. iusti poasidebunt.
33. Scmper carnem carnibus 38. Nnllus ineflabilem implere curatis, gluriam sanctorum
Cutn privatis opibus Vel dolorem dicere multa devastatis, posset daranatorum,
Vino meracissimo Illwl quod fons omnium scyphos vacuatis, erit his bonorum,
Ventrem ventis sordidum Illis erit cumulus saepe reseratis. omnium malorum.
34. Ut dccet presbyterum 39. Ergo quisquis properet sint pudici renes, reus emundari,
Testis est leronymus, Studeat criminibus testis Origenes; omnibus lavari
Tu quoque, qui princeps es Et venturam iudicem et qui mira tenes, curet venerari,
Dimitte mulieres (Jt in die valeat veluti sirenes. mala liberari.
Der Text von Strophc 20 an stellt sich in 15 als eine Erweiterung dar, in C als eine Interpollation aus verscliiedenen fremden Bestandteilen, die namentlich den Liedern nAd terrorem omnium" (Nr. 258) und ,,Tem- pus acceptabile" (Nr. 259) entlclint sind, und zwar entsprechen sich die Strophen in folgender Weise:
Str. 23 = 259, 10; 24 = 259, 9; 26 = 258, 1; 26 = 258,2; 27 = 258,3; 28 = 258, 4; 29 = ?; 30 = 258, 5; 31 = 258, 5; 32 = 259, 8; 33 = 259, 10; 34 = ?; 35 = 258, 9. - Strophe 36 ff. pind die Schlufsstrophen des Liedes in A.
Noch krauser und bunter ist die Form dieses Liedes oder vielmehr
dieser Lieder in der Gestalt, wie sie Du Meril (Poesies pnpulaires latines du moyen age, p. 122 sqq.) nacli der Pariser IIs. 7011 anni 1343, und Wright (The latin poems comraonly attributed to Walter Mapes, p. 52 sqq.) nach Flacius Illyricus mitteilt. Abgesehen von den Variauten und Umstellungen
- 30<» -
einzelner Ver.se ist dort dic Reihenfolgi- oder vielmehr Vermisclmiig der Strophen ans disj.aratc-], Liedem die ii.-K-listi-ln.-iid.- Idii1 c-rstt- Xalil lie/eu-buet dii- Nummer des Liedi-s ini vorliegi-ndi-n Uandr, <lit- zwuitt- Z.-ihl die be- treffende Btrophe):
Du Meril, ,,guid dicturi misvri": 200 C, 20; 21; 22; 259, * 9; 10; 260 C, 29; 0 258, 1; 2; 3; 4 + 5 (zuwmmeageaogen u. vcrderbt); 6 (umgi-iindert wie 260. C: :il); || 259, 13, 11: (dami oiut- w,,hl aadenwoher .-iitli-liuti- Strc.plic: Vc.s qui vultis pojiulo); 14; 15.
Wrihgt, nTempu.s :u -c.-pt a )" i 1 eu : 259, 1; 1;3; 5; 6; 4; 7; |j dann wic l..-i Mi.Mrril: 200 C, 20; 21; 22; 259, 8; 9; 10; 260 C, 29; || es felilt .-ilsdann der Passus aus rAd terrori-m onminni" |, ; darauf 259, 11; 12; (Vo-i «jiti vultis populo); 13; 14; 15.
Die angezogene Stropln- lauti-t uacli der Pariser Hs:
Vcis, qui vultis populo Domini prodessu (1. praeesse), Iramo vultis putius pupulo praeesso (1. prodesse), Eius curam agcre decet indefesse, Pios, largos, luimiles, dignos, iustos
Vgl. 14. JViper ini Arcliiv fiir LitU-r.-iturgi-sc-li. lieraii.sg. v. Schnorr v. Carols- feld, l\, LSSO, .S. 177 tt. Peiper meint ndrei vcrsc-.liiedcne Gedidite zu er- kviinun, von denen das tiue das andere zur Vorauasetzung liata und zwar in dcr Ki-ihenfolge: I. Autcquam iudicii dies nietucnda; IJ. Quid dicturi miseri; 111. Temjms aceuptabile. Dem stebt indes ^L-genuber, dafs in alteren Hss. dii- 'Irei Licder Nr. 158 - 160 jedes als abgeruiidetus Ganze ohnt- nac-liwfisliart- EiiiscYiieb.sel au.s alteren Liedern und nliue irgend eint- Stroj.liu mit i-inander gemeinsani zu haben (betix-ffs Nr. 260 kommt hier selbstredend nur die Hs. A in Butracht), sicli vortindtii. Betreffs des Liedes ^Quid dicturi miseri" gestebt Peiper srlli>t: .,Ich kc-nno noch keiue 11(1-;., \vek-lie das Gedirht selbsstandig entliielte; t-s t-rsclit-iiit vutweder in I (Aiiti-<|iiaiu indR-ii) vingescliobtn . . ., oder mit LQ (Tempus accept&bile) ver- buiidcii" (a. a. < ). S. 122). Also ffir selbatandige Existenzberechtigung (Vlilt ein durchscblagender Gruud, walireiid vieles oder alles dagegeu spriciit. - Warum hingegon ,Ad terntri-ni omniuni'" uicht als .-cllistaudiges I^ied anzusetzen sei, lafst sicli nicht ersc-hen. Schon dit- Aufschrift /11111 Lii-de ^Tt-mpus acceptabiK-" , die bei Wright (a. a. O.) lautet: ,,IJracilic.-itin <Ji.li.-u- ad terrorein (iniiiiumu wi-ist auf t-iiu-n gulaiiti^i-ii Liederaofang liin. - Ni-ln-nln-i sci bomerkt, dafs Chevaliers Repertorium hymnologicum iiber alle dii-se eohteii oder zweifelhafteo Liederanfange nichts zii bi-rii-liten weifs. trnt/. dt-r rok-heii Litti-ratur-, nur das i-iuzige ,,Ad terron-m omniiiin", ."iln-i ii. si.im-r gekiirzten und umgcniudultfii Kassun^, uir i-s Anal. I. Nr. 52 mitgeti-ilt ist, tindi-t sirh n.-gistriert. - Vgl. anrserdera Soromer, Zeitschr. f. deutsches Alturtum III, .".32, und Munt, Schausp. d. MA. I, 320.
261. Exhortatio Itona ad
Omnes, qui assistitis, 2. Sed, si audieritis senes et periti, tjuidquam me errare
Me aurlire, deprecor, Sive per ambagines sitis expediti, vobis iusultare,
LiDgna tamquam gladio Vobis erit Hcitum minime muniti; illud emcndare
Nihil enim exsequar, Atque supervacuum quod sit dignum liti. quidque resecare.
- 301 -
3. Incarnato Domino Quod, qui die tertia propter peccatores, postquarn resurrexit,
Ut proplietae mcinoraut Vectus rumpcus inferi nobis seuiores, mortua conquexit.
Obtuleruut muuera 9. Solvite altissimo
mystica pastores, Pacis et concordiae hanc humilitatem,
veri sectatorcs. Qui pro nobis induit carnis vilitatera,
4. Parvum in cuiiabulis, Exhibentes omnibus plenum sanctitatis, veram caritatem
Collaudarunt angeli Prout habueritis psalmis decantatis,: rerum facultatem.
Gloria in sedibus 10. Hominem famelicum
sommae maiestatis cibo recreatc
Atque pax homiiiibus bonae voluntatis. Vel, si potnm sitiat,
illum sibi date, 5. Haec pax, dilectissimi, Lacrimanti nudulo
super vos quieseat vestem erogate Et ad boua opera Et infirmos debile^
iugiter lacescat, crebro visitate. Si quid crevit hactciiUb
11. Larga vobis tempora mali, nunc decrcscat Et ad instar pulveris vitae noii tingatis,
Ne sub spe ambigua prorsus evanescat.
bonum neglegatis. 6. Vestris in praccordiis Nescicntes ....
sit voluntas bona, quando cormati^ Quae virtutom omniuni Aut in quali postniodum
dicitur matrona, sede quiescatis. Ac si temporalia
12. Nam si bonum fuerit vos habetis dona,
Date et cingimini penes vos inventum, caelibi corona. Ibitis ad gloriam
et non ad tormeutum.
7 Non sint, qui reniurniurent Sed si patiemini intra se dicentes: mali detrimentuiu,
Quid solvemus Doiniuo Lividis trademini nihil possidentes? deutibus serpentum.
Cum non tantum muncra 13. In caminam igneum
quantum puras raentcs impii trudentur, Conditor respiciat
Ubi a tortoribus dirigens agentes.
saevis puuientur, 8. Invicem diligite, Nec prece nec pretio
sicut nos dilexit mali redimentur.
Christus, qui pro populo Nam clientes Satauae mori non despexit, nulli miscrentur.
- 302 -
14. Yerum nihil comparo 15. Ergo bono nitite, gloriae divinae, fratres, iusudare,
Ubi nil tristitiae, Ut, cum princeps venerit abi nil ruinae. terram iudicare,
Sed perenne gaadium, Vestra possint opera regua siuc line; iudicem placare,
Fclix, ijui servierit Ut vos secum faciat maicstati trinae. iugiter rcgnare.
ms. Voravien. saec. 14 Cod. Voravien. -'.?74 i->06). - 2, 3 am-
bagies. - 2, 5 crat. - 6, 6 non habetis. -6, 8 caelibi^=caelesti. - 15, 1 b-niUNi lirite.
Dit?ses Litd ist in der H.s. an '2 andere unmittelbar angefugt, an nAd terrorem onmium" (s. Anmerkung zu Nr. 25*) u. ^Omnes modo de- precor^ (s. Aum. zu Nr. 259. Bemerkenswt-rt i.st die gleichartige Einleitung in alleu dreien. - Als viertes reiht sii-h i-beu-i> uniinttclli.-ir ;in ein scharfes Kiigt-licd. de.-M'ii Inhalt aii die Sclimjihlieder iin Baud XX der Analeuta eriiinert. Hier moge e.s stineu Platz tindeu, da es vollig UDbekaimt zu seiu schfint :
1. Lyram, quam suspenderam Quibus in subjsidium carmine sopitn sumus hic relicti,
Ritu fretus catuli Ut solvamus vincula cur^ibus attritii, veteris delicti.
Plectro regam pristiim caneus im|n-ritn 6. Nostris cardinalifm.-
Et perito coetui, et eorum servis, quem invitus vito. Nostris ianitoribu.s
piis, non prnt^rvis, 2. Ergo clerum deprecor Hcisiiituii) res modica
tenerae ai-tati^, detiir a oatervis, Ut sermonem audiat Ne servire desinant
meae pravitatis, dissolutis nervis. Nam stridente cithara
chordis tenipiTatit- 7. Verum quidquid cedere Ainliet, (jiiid iidvcrim nobis est consuetum,
loqui de praelatis. Amputare penitus nostrum est decretum,
3. Vohis tamquam fratrihus Ne quis fiat cupidiLs referam decreta, propter rerum metum
Quae sauoivit gentium Locum uostrura visere pastor et athleta. gratia repletum.
Pontifex Hnnorius.
iiiai"r ijuam prnpheta, 8. Unde ad puntificem Rei tamen serie sacrosanctae sedis
Ite contidentius penes suos spreta.
cruentati foedis
4. luito concilio < >perum contagiis papa praesidente perpetratae caedis,
Et astante simplici Ne vos ulla terreat plebe c-otnpetente, quaestio mercedis.
Verius ut fatear
ipso me videntt-. 9. Hoc sermone pontifex Snlvitur silentinm clerum consolatus,
papa sic dicente: Oolo vulpis perfidae intra se armatus
5. Uei diloctissimi, Termiuat uoncilium ^itis benedicti, et fit sermo gratus,
Legem vnMs tradimus Per quem clerus fuerat lacilis edicti, caute laqueatus.
- 303 -
10. Istam indulgentiam Seu spadonis phalerae vilem et obscaenam sitiens nitorem,
Triplicat, ut omnium Seu maiitellum [cupiens] congreget ameriam, propter penuae florem.
Castigare cupiens divitum crumenam 14. Cum sic papa caespitet
Et capsellam pauperum caput praelatorum, raro iiummis plenam. Fraudem fraude cumulat
propter spem lucroruna, 11. Consulo, ne laqueos Et cum per a.stutiam
istos incidamus, uactus uou per forum, Sed hane indulgentiam Non est tutum credere
irritam sciamus ; verbis Romauorum. Certe prucul dubio,
quod, si ntl furamus, 15. Languesceute capite In Romana curia veuter cruciatur,
vane laboramus. Cui individue semper copulatur,
12. Ibi bullae traditor, Errautem pontificem ibi ianitores clerus imitatur,
Reddunt se difficiles Et sic doli species et recludunt fores, magis augmentatur.
Omni pleni vitio palam laudatores, 16, Ergo, cum ad curiam
Sed accepto munere istam trauseatnus, prorsus detractores. Cousulo et moneo,
ut nos muniamus
13. Papa, quod reliquerit Vasculis argentuis, veritus pudorem, quae distribuamns,
Extorquere servulum Vel, si desint munera, iubet viliorem, dorai raaneamus.
Zu vermerken sind die Varianten: 1,5 Hectro regum. - - 1, 7 Et pe- ritos. - 8, 3 Ut confidentius.
262. De
1. Homo, Dei creatura, 3. Tot sunt gaudia sanctoram, Cur in carne moritura Tot tormeuta miserorum, Est tam parva tibi cura Quod iuiinanitas amboram
De aeterna gloria? Nullo scnsu capitur, Illa quanta sit, si scires, Donec anima post mortem Praeter eam nil sitircs Aut bonorum sumat sortem, Nec post mundi sic abires Aut raalorum ad cobortem
Cito transitoria. Improvise rapitur.
2. Et si poenas infernales 4. Quando caro sepelitur, Cognovisses, quae et quales, Heu, dc spiritu nescitur, Tuos utique carnales Utrum guudct vel punitur,
Appetitus frangeres, Non fit magua mentio; Et inuumera peccata, Luctus quidcm simulatur, Dicta, facta, cogitata Sed substantia vastatur, Mente tota consternata In propinquis generatur
Merito deplangeres. Zclus ct contentio.
- 304 -
5. Mors est bonis, raors et malis, Ubi chaos hoc firmatur, Sed bun> iiimi» inaeqnaliE (^iuud nuii(|Uani cgrcdiatur, Snbinferthr aeternalis Sicut Abraliaiu tcstatur;
Vitac vel intrritus ; Uuc illuc noii pergitur. Exsequiae celebrautur,
11. i) quae lingua oxplicare, Si vel uoti cuiivivaiitur, Nil defuncto suffragautur, Vcl quis bensus cogitarc,
Si tunc est immoritus. ijuis audet diuumerare Mala multiplicia,
6. Nulluni tempus paeniteudi, Quae perverbis sunt creata Hora uulla revertendi Et diversis deputata, Nnjue lociib fugiendi Prout singula peccata
Miserib supererit ; Exigunt ct vitiaV Si vis sursum, detrahcrb, De abyssib extraherib. 12. 0 peccator, vib audire ludicanti praesenteris, Et de multib pauca scire,
Ncc quidquam intererit. Quae peruiisit liic scntire Quendam Dei gratia?
7. Si non lesum dilexisti (Jui, cutu Deuiu precaretur, Et Mariae servivisti Ut hic ita purgaretur, Nw patroiium quem pctibti (^uod post mortcm duceretur
Tibi in subsidiuru, Ad caeli palatia, yuib orabit pro delicto, t^uis spondebit pro coiivictu, lo. Quamvis nimium pcccavit.
Deub tamen hoc donavit l^uis iudicio tam btricto Et illaebuni conservavit Fiet in praesidiumV
Corpus iu certamine. 8. Pacis angcli astabuut, Nam, cum Satan hoc vidcrct,
Sicut seriptum cst, plorabuut. Tameu tiignani aflinnabuut Et quod Doniino placerct,
ludicis suntcntiam ", Uuius pro cxamine Et, quod souat magis dure, Onjnes Dei creaturae 14. Tccta miscuit tormenta,
Adgravabunt iusto iurc Quod ad ipsa temptaiucuta Malam conbcientiam. bupra muudi elfiucnta
Invisa conticeret.
9. Scd haee tactis cx Aestum, ttuxum, tiatum talem Est ipsiui, gravis tcstis Sensit frater inaequalem, Nullam iudicib iu gestib Ex portentis inferna,lcm
Inluenb iniuriam; Aperte eoniceret. Iline Uorrendi mox
Tot iucutiunt terrorcb, 15. Igueui queudam benticbat, V*uod iam sentieiit-s duloreb Cuius ttauimam uon vidcbat,
Vertitur in furiatn. Ipsum tameu exurebat Satis rairabiliter,
10. Tunc a bonis reprobata, Iguem gessit et urentem In seipsa dcsperata Et gravi&sime premcntem, Et in toto desolata Velut lapidis uruntem (sic ! )
1« profhndnm mergitur, Flantem horribiHter.
- 305 -
16. Sub quo iacuit astrictus Sed ad Deum sic correptus Et per graiulcs eius ictus Cum clamaret, est ereptus Tam potenter est adflictus, Et post pauca readcplus
Ut ignis uredinem Vircs, quas hi straverant. V>uasi nulluru advertebat, Quia flamma sic frcmebat, 22. Saepe frater pracnotatus Quod calori praeferebat Est sub terram transportatus
Et in locis malleatus Plagas et gravedinem.
Nimis horribilibus,
17. Fratris huius et in cella Ubi tenebrae condensae, Torrens iguis ut procella Voces durae et immensau, Inttuendo fecit belUi Et sciutillae sunt succensae
Dura et magnalia; Flantes in fabrilibus. Flamma quoque hunc ob-
struxit, 23. Locus ingens et umbrosus, Quae ter ita eius suxit, Foetor ardens et fumosus Quod mirando non eduxit, Rumorquc tuniultuosus
lllius vitalia. Et abyssus sitiens, Terror illic assistenti
18. Liquor ardens igne pluit, Ncc tormenta patienti, Et grando iu ipsum ruit, Tautum monstra hacc videuti Chaos talc quod non fuit Esset crux sufficiens.
Vidcns ab initio.
Ista saepe dum sentiret, 24. Iguem vidit praeintulsum Accidit, quod nil plus sciret, Velut turbiue perculsuru yuarn quod totus interiret Aut in follibus iiupulsuui,
Mundus hoc snpplicio. Flammantciii forinsecus,
19. Ut tonitrua tonabaut, Qui sic flagrans insanivit, Quod agnosccre nequivit, Tauta fulgura micabant Si purgandas<iue punivit
Et quam plura hisconstabaiit, Auiinas intrinsecus.
Quae carent mundi uomiue;
Frater vero sic plagatus 25. Pruuas vivens ibi gruuit, Mox fuisset conquassatas, Si quos caput subtus unit Si non Dei sastentatus In abysso, sua puuit
Fuisset tunc munimine. Non tiamma rnotubiles, 20. Corpus sopor adligavit, Sed carbones suut grandaevi
Sed cor suuiu vigilavit, Ad ureiidum nimis saevi, Deus enim dispensavit Tarn profuudi, ut in aevi
Hac in paeuiteutia, Saecula durabiles. Nunc passurum roborando, 26. Idcm raptus extra mundum Nunc illaesum relevando, Tartarum ad gemebundum Pocnas semper temperaudo Locumque ad sitibuudum
Cum sua clemeutia. Et aestu plenissimum, 21. Hostes saepe furientes, Ubi quidara laborantes,
Malleis percutientes, Quidam dure imperantes, Tamquam laminas cudentes Aestus onera portantes
Ipsum fabricaverant, Et iugum gravissimum. Blume, Pia Dictamiiia. VI. 20
- 306 -
27. Erant autem viri lassi, Plures animae plangentes, Vultu nigri tamquam assi, Ad hunc brevi venientes, Defluentes pice crassi, Assuinpserunt adfligentes
Nec in his contentio. Poenas cum flammantibus, Nam laboribus attriti
33. Ut sic ipse purgaretur Loquebantur vix inviti. Et illis compateretur Arefacti magna siti
Magisque recordaretur Sudabant silentio. In missis et precibus;
28. Ad baec opera coactus Unde quaedam valde gratae Frater fnit tabefactus, Sibi visae sunt renatae. Nam ab aestu ipse tactus Evolantes ut purgatae
Mox coepit destitui, Suis iam a faecibus. Invocata vere dia
34. Flammam etiam fumantcm, Matre Loinim Maria
Terram ipsam devorantem, Statim eius prece pia Fundamenta revelantem
Mernit restitui. Ab imis emergere,
29. Locum vidit et impuram, Ignem nubibus condensum, Grandem nimis ct obscuruni Ventum ignibus accensum Et ingressnm valde durum Et tremore comprehensum
Quasi portam inferi, Populum dispergere; Quem anhelans hunc allexit
35. Sacramentum ab altari Magis magisque invcxit,
Vidit sursum elevari Deus tamen bunc erexit
Et in indicem mutari Flagitantem egeri.
Multum ineffabilem, :!('. Tot sunt loca tenebrosa, Quo ad iudicandum munduni
Tot occulta moDStraosa, Fecit instis se iucundum Quod haec terra spatiosa Et iniostis iracundum
Et cuncta visibilia Necnon importabilem. <,|uasi nulla sunt miranda
36. Haec cum frater ut videret Nec ad illa comparanda, Et examen hoc timeret, Nam ista quidcm narranda,
Sed haec indicibilia. Rogavit, ut plus paeniteret, Vitae indulgentiam,
31. Hostes sacpe de profundo Nam commissa sic deleta Poenas ferant exenndo, Et omissa sic completa Ut praemissi in hoc mnndo Sensit, quod iam mente laeta
Inferant supplieia, Spectasset sententiara. Quia peccatorurn multa In hoc mnndo fiunt multa, 37. Sic a visn revocatus
Nam abyssus et oculta Adhuc multis cst vexatus, Dei sunt iudicia. DODCC plenins purgatas
Replevit fiduciam, 32. Multi, qui iam migravernnt, Nam cotidic punitus
In hoc raundo mala ferunt, Velut lapis est politus, Quod peccata commiserunt In adversis eruditus
Nobis ignorantibus. Per multam astutiam.
- 307 -
38. Semel mnlti convenerunt, Verbis quidem increpabant, In cellam eius irruerunt, Sed sic ventum agitabant, Ipsumque operuerunt Quod verbis ipsum vcrbera-
Daemonum tentoria, bant Fratre autem his subnixo Zelo vituperii. Adhacrebat cordc fixo
44. Quidquid vero sic ferebat, Christo lesu crucifixo
Hoc in spiritu fiebat, Cum clara memoria.
Nemo enira audiebat
39. Unde simili gaudebat, Istis de rumoribus, Quia, quidquid sustinebat, Nisi Dcus occultasset, Hoc ad cracera repellebat Fratres omnes dementasset
Euadem recurrere, Et vicinos convocasset
Illic omnibns a malis Cum remotioribus.
(Jhristi tegebatur alis, 45. Sed cum raeiitem paenitentis Nec quibat locus hiuc talis Non fregissent, a tormentis
Tam tutus occurrere. Accesserunt blaudimentis, Ut ipsutn deicerent,
40. Quando gessit graviora, Mundi huius vanitatem, Tanto plus subtiliora luvenum iucunditatem Sibique devotiora
Solebant clarescere, Reramque formositatem Tunc maligui fabulosa Monstrant, ut allicerent. Loquebantur vel iocosa, 46. Eius lectulo astabant, Ut a prece fructuosa Vasis musicis cantabaut,
Hunc possent compescere. Chorisales simulabant Multiplex tripudium,
41. Saepe tubae cum clangore, Multae cantu sereuarum Venti magni cum ardore, Adfuerunt feminarura, Hostes multo cum clamore Paenitentis ut amarum
Loquentes nefaria Permutarent studiura. Cellam eius adimplebant Et diversis adfligebant, 47. Strato saepe iiigesserunt, Tamquam stipulam vertebant Nudi se applicuerunt,
Potestate varia. Totum illuin iufecerunt Veneno libidinis,
42. Ipsum ferro pupugerunt, Qui ab eis inflaramatus, Plagis multis ceciderant. Mox fuisset inquinatus, Pluries flagellaverunt Non exsistens praearmatus
Diris scorpionibus, Virtute formidinis. Ut gigantes quidam stabant, 48. Sed et incubi nefandi Comminantes blasphemabant Et frendentes sic tonabant Gravi corpore tam grandi
Comminationibus. Ipsum causa fornicandi Viribus nequissimis
43. Ita iacnit attritus, Oppresserunt araplexantes, Quod si nullo plus punitus Tamquam virginem amantes, Suffecisset is auditus Illuserunt osculantes
Solus improperii, Rostris immundissimis. 20*
- 308 -
49. Paopcr vero his punitus Quod hos posso tanc probavit. Valdc sustulit invitus, Cum notorie rrravit. Magnos eniisit rugitas Tamquani porcos illos pavit
Ad L)ei rlcmrntiam, Sua ncglegentia. guem ex corde Jum rogavit. 55. Ipsum saepe permingi-bant Ipsum cito liberavit Et squalore perfandebant Et malignos eifugavit
Et diversa impiugebant Snam per potentiam. In hunc latrocinia,
50. Quidam vero at dracones. In ore eius stercosa, Rugientes ut leones, Nausida et foetorosa Non oscula, sed agones Miscuerunt et lutosa,
Attulerant callidas, Plcna ignominia. Super ipsum incumbebaut, Saevis dentibus frendebant, 56. Undc propter focdum lutum
Tota die fecit sputum, Sicnt praedam snbstringebant
Vires iuxta validas. Seqae horrcns sic pollutum. Quod ob reverentiam
51. In aures eius clamaverunt, Corpas Christi non sumpsissct Gottura dilatavcrunt, Neque missam tunc lrgi--< i Fumam foedam spiraverunt Patris sui si audisset
Gutturis et narium, In hoc complaccntiam. Corpns vero non portabant, Sed ex igne, quem gestabant. 57. Scinel cquus immodestQs
Gehennalis et molestus, Et aere conglutinabant Cuius non equinus gestus. Corpus voluntarium.
Sed fera grandissima, 52. Sic figuram bestiaram Hic os -uuin dolo plenam
Assumpserunt plurimarum Dilatavit iu egenum. Et naturam singularnm [psum lambens ut abcnuni
Scierunt rectissime, Cum lingua amplissima. Hominum loquacitatem, Brutonim ferocitatem, 58. Canis magnns non canino
Latraus sono sed bovino Suam tamen falsitatem Prodentes novissime. Tamquam taeda de camino
Ardescens iuterius
53 Vocem fratris suffocabant, Asccndebat ex inferno, Com oraret, subsannabant Quem bic voto cum interno Et post ipsum iterabant Praehortatus a superno
Verba sacratissima, Praevenit celerius. Simnlabant se lugere, Bona plurima habere, 59 Canem maguum requisivit. Pellem ovis induere Qui liunc uimium attrivit,
Moustra ferocissima. Quidnam vellet, et audivit Famem illum gerere,
54. Ex eiu& capite suxerunt Nil plus tantum esurire Et virtutes extraxerunt Nisi monachos glutire Et inanem reliquerant Et, quos posset iavenire
ln semidementia: Magis piugues, quaerere.
__ 309 -
60. Canes multi cum latratu Ab bis buius incolatus
Et voraci apparatu Multum fuit prolongatus, Sicut i'urrunt iu venatu Dum ad tempus desolatus
Ad ipsum irruperant, Essel pro examine. (jui velocem per occursum Stantes sursum et deorsum 66. Nam et omnia flagella
Amarissimum per morsum Reputavit quasi mella Plus semicorruperant\ Quoad ingravata bella,
Quae gessit interius, 61. Sed ad Dominum dum flevit, Cum a Deo dereclitum
Eius gemitum non sprevit, Et a malo per conflictam Sed salvavit, ut assueivt, Fonnidaret se devictum,
Ipsum integraliter, Quo nihil est deterius. Sic, quod nusquam devoratus Visus est aut vulneratus, 67. Tunc cognovit, quid daranari,
Sed nimirum sic plagatus Quid a Deo separari, Quid sit facie privari Erat spiritaliter.
Et Dei clementia ; 62. Nam et animae pollutae, Cuncta sunt ad istud paruni,
Sine carne, sine cute Quidquid geritur poeuarum, Lacerantur iam exutae, Nil sentitur sic amarum
Sic hnius exsistcntiam Ut Cliristi carentia.
Inexperti ne miremur, Sed in istis recordemur, 68. Nam intirma spe dum fait,
Quod divinam confitemur In quamcumqae poenam ruit,
Plus posse potentiam. Laetabatur nec quid luit In gratiae prasentia;
63. Frigus triplex hic probavit, Si infernum quis iniret, Quiddam fluxit, quiddam flavit Nihil prorsus tunc puniret, Et utrumquc cruciavit, Si divina se sentiret
Sed plagis attrocius Frui influenlia. Frigus tcrnumpraetermotum, Nec in mundo tale notum, 69. Si quocumque quis locorum
Non haberet divinorum Ipsum congelasset totum
Non raptum vclocius. Affluentiam bonorum, Mox ferret tristissima,
64. Saepe ibi scorpiones Sicut tempore praefato Et terribiles buffones Fratri parum desolato Importunas torgiones Visum est Deo sublato
Et taedas intulerant, Se pati gravissitna. Super nudum praereptarunt, In aures eius coaxarant, 70. Tunc terrae promissionis
Nefas suum prolongarunt, Typum, transmigrationis Quod secum attulerant. Novit et, regressionis
A terra Babylonia, 65. Et serpentes venenosi Quam bonum hereditare,
Colubriqne tortuosi, Quam amarum transmigrare, Tam igniti qnam amnosi Quam iucundum remeare
Erant in temptamine, Sit in saiictimonia.
- 310 -
71. Tune in specie draconis Sola mcrita manebunt Vidit regem Babylonis Et humilia placebunt, Exeuntem cnm coronis lusti quia vix parebnnt
Et suis complicibus, In Dei iudicio. Vias Sion dissipal>ant 77. Aeger, pauper ct leprosus Et virtutes captivabant, Plus quam dives ct formosus Scd non diu sic regnabant Apparebit gloriosus,
Locis in supplicibus. Si suam inopiam 72. Nam cum fruter id sentiret, Proptcr Christum baiulavit,
Quod malignus introiret Crucem secum liic portavit, Et interius saeviret, Quia Christus huic paravit
Dolens amarissime Gaudiorum copiam. Coepif angelos rogare, 78. Ut a malis memoratis Sanctos omnes invocare, In boc mundo liberatis Christo lesu supplicare Et in caelo collocatis
Et matri piissimae, Aeterna suscipiunt, 73. Donec virtus sanctae spei Quae nec auris hic audivit,
Parva remearet ei. Nec videre quisqnam scivit,
Tandem bonitatc Dei, Nisi qui in raelis vivit,
Non suo luctamine, Hi soli conspiciunt;
Sensit, hostes cffugari, 79. Qui sint angelorum chori, Se in intimis mendari Et electi quarn decori, Et celeiiter iuvari Quid vivere, nunquam mori,
Sacrosancto flamine. (^tuid aeterna gloria, Quid pcrpetue gaudere,
74. Sic tiagella peccatorum Summo bono inbaerere, Partim patent miserorum, Malum ultra non timere, Quae salute pro cunctorum Qun mali nec mcmoria.
Merito snfficerent, Si non homines caecati 80. Sine senio iuventus, Essent et sic indnrati, Nullus ibi tnrbulentus, Quod in istis excitoti Quivis sua stat contentus
Postrema prospicerent. Vitae certitudine, Plcnus illic interiectus
75. Eia, homo teraporalis, yuia Domini conspectus, Audi, pulvis et mortalis, Implet omnium defectus Qui tam vanis mundi malis Sua plenitudinc.
Delectori audeas, Etsi sensnm Salomonis, 81. 0 quam felix ille, cui Fortitudinem Samsonis Datur conditoris sui
Triumphumque Gedeonis Vultu tam iucundo frui Te habere gaudeas, Ut est, non aenigmate!
Quiqae crucis hic umnrem 76. Sive fornoam Absalonis, Christi portant et dolorem,
Vel sopbiamata Platonis. Quem videbunt tunc splen- Nil in rebns aut personis dorem
Mortis scit condicio. Quolibet ex stigmate!
- 311 -
82. Nam mirandam claritatem Illi quam plures arcana Omnes et iucunditatem Carne gustant in humana, Sumunt et suavitatera In qua quasi sub membrana
De Christi vulneribus, Vident vel in speculo.
Sed et plures hic electi, 86. Suavem quidem organorum Quamvis carne sint despecti, Sonum, dulcem musicorum, lam ut angeli electi Cantum quidem angelorum
Vivunt his muneribus. Atque delectabiles
Quosdam caelicos sapores 83. Sic de corde Christi potus Ut aromatum odores,
Manat, quivis ut devotus Quasi paradisi flores Ilic praelibat, donec totus Carpunt adamabiles.
Suis commensalibus 87. Sed his notis sic attendunt, In perenni copuletur,
Ut de cibo satietur, Ut aeterna comprebendunt;
Quo ad horam hic laetetur Nampraedictanitranscendunt Quasi temporalibus. Cuncta mutatoria,
Nutum quendam dum praeten- dunt, 84. Hos in poenis adhuc mundi
Formam pulchram dum osten- Saepe spiritus iucuudi Consolantur laetabundi dunt,
Miris et obtutibus. Gor videntis plus incendunt, Quam ulla transitoria. Quam benigni sunt affatu,
Quani praeclari apparatu, 88. Unde plures his acciti, Quam de nostro sancto statu Hoc necare hic potiti,
Gaudent et virtutibns! Ut languentcs vel sopiti Suspirant ad aethera.
85. Adiurati vix testantur, Quod idcirco post effamur, Qui ab ipsis visitantur, Ut post mala, quae tcstamur, Nam in Christo gloriantur, Bona quaequc prosequamur
Non plus in lioc saeculo, lam nova, iam vetera,
89. Ut utrisque partim notis Semper meritis et votis, Verbis, factis, rebus totis
Ac iugi memoria Abnegemus peritura, Quod inens singulorum pura Conversetur absque cura
In perenni gloria.
Cod. Carolsruhan. Augien. 36. saec. u/ir,. A. - Strophe 1--11 auch in Thomae Saillii Thesaurus Litaniarum et orationum sacer, Parisiis 1599. fol. 106. sqq. B. - - 1,5 quanti B. - 1, 8 Vana transitoria B. - " 3, 2 n-|.ro- borum B. -- 4, 2 nil scitur B. - 5, 5 ff. fehlen A. -- 6, I! NVr tnnc locus B. -- 6, 7 Iiulici nt I!. - 6, 8 Nihil til>i proderit B. - 7, 1 Si lesum non B. -- 7, 3 qunesivisti B. - 8, 3 lustam tamen appniliabnnt )'>. - - 9, 1 ce- li'stis A. - - 9, 2 Est tui ipsius testis B. - 9, 5 Tunc horrendi B. - 9, 6 incutient B. '.), s Vcrtatur B. -- 10, 3 Anima sic rtesolata B. -- 10, 5 chaos obfirmatur B. - 10, 0 Ut nunquam B. -- 11, 1 linijua vel narrari-
- 312 -
B. - 11, 3 Qujs vel audet nutnerare 13. - 11. ̂ Quae damnatis siint parata Ji. -- 17, 6. Gemeinsann- Ol.k-et. vitalia? -1-4 vnvns A. 24, 7 4iias A. - 31, 3 |.r..mi«i A. -- '-'\, 4 Inferunt A. " :l'J, 6 Ad liunc freni \ _ ;J,2 > Po.-ni* A - 36, tj Ner .iiniss.i A. - 37, 2 Diim adhuc A. 41, 1 clamore A. "'1.4 naribus A. - '" «"iini khlt. - 59, - piuguis A. " 69, 3 Affluentia A. - 69, 4 k-rr. A. 7.1. 7 ge iuvari A. - 77, 7 liic paravit A. - 7 '.'im.-id liniinrem A. - '" Hii iiuani A. -
ijiiacdam A. Vrrlauf d<- Licile^ in H vnu Strojilit- 12 bis SchlnN:
12. IgnK 17 NuiKjuam auris hif amlivit, Siilpliiir, |oi'tc.r trii.-l.r.-inim. Nrr vidi-re ^nisqnani srivit, lugis luctus ariimarum S.,lnm, cjui in rai-li- vivit,
Pars earum ralifi^: Si-it experientia, Scin|iitrriia iimr-, (t>uid a malis liberati Fames, daemout-s, Et in glnria Im-ati Amari^sinios agones Ip.si jmssidfiit lieati
Sujif-raddunt miseris. In Cliristi pracsi.-ntia.
1:1. T"t "siiiit lcica tencbrosa, 1-. Sc-il lii- paiu-i- |irc.|.alatis. Tot lamenta monstruos.-u ]'artini tacti- rt narratis,
l.iiii. il liai-c t«.-rra *|iatiosa 1,111.11- tum -ianctis tnrn damnatis Atque visibilia ]'rai-]iarala Ifiriinii-,
Quasi ]>artim sint miramla lanfi jiniilc-ntin- a^ainus. Ncc ad illa ciniiiiarauda. Saiii-tam vitain i-liL'aiiMi-. Ista f|uipii<- ouarr.iuila. lu hfn- muud» dftl.-amus
Haec iudiriliilia. Mal.-i. (juat- pen-pimus.
14. Sio la>-titi:t 19. No» vivamus ut inmenta, Inenndit.is .IIIL'' l"rum, Nc p'ist niortrm ad tormenta Iii.-i ^lnria ili-orum V. uiamus et lameuta
K-t iiii-narra)iili>: [ntollerabilia; Eri^ i-larr Deinn vidon-. Mndip vi-ni.-im precemnr. Frucns et amore tenens, Mnrtfm Christi nii-diti-mur. Pot<-iis, scii-ns, ]>lacens Ail supt-rna praeparemur
Fulgens, liln-r, avrilis ] ii--iclt-rabilia.
15. Ulji conditoris tui 20. Ecre, niundus evanesi-it. Vultu sc-mjii-r p.i^i- trui : 1 1. c "r eius i;im ari--' it. Felix pmrsus. illa cni Kt i-ntidif viluscit
Visio concoditnr. Kallax i-iiis prlnria. A i|iia nunquam scparatnr, i,'n.'i'- di-inen/it ad inti-rna, Sc-d perpetii» laet;itur, Mali niliil turniidatiir, \'it;i aempiterna
NI-I- ijiii^ ilii lat-ilitur. sit menmria.
16. Illic angelorum chnri, '-1. Ut defuncti Sancti facie decori, Cuin t"ielitil)U- lactemur
Vivere et nunquam mori. Et in l)c'i irlnrieinur Mortis nec monioria, Snmnin
In aeternum sed jraudere, Sumnio bono inhaerere, Et amandiis et ciptandu^ Concta bona pos>iili rt Laodeque magnificandns
In aeterna glnria. E^t interminabili.
Oaf> das (iedicht nicht von Dimiysiui Carthvisiann< sein kann, IPH- weist A; K schreibt es einem Domiiiieus (,'ljartusianus zu, vra« wohl ein lajisiis r.-ilanii tTir I»iony-ius sein durfte. Fur Merlu-Hostius (Paradisus .ininia. i war sichtlich B die Qnelle.
- 313 -
263. Versns de Adventn Antichrisli.
1. Antidiriste, quid morarisV 4. Times sedem tu Romanam lam a ounctis tam avaris Atque tidem cliristianain? Ut Messias adoplaris Curam illam linquc vanam,
Moro tuo causaque. Timor est stultomm mos. Nonne vides iani serundum Times fidei praolatos Legom 1uam tolum mundurn Atquc iuris HtoratosV Laborare sitibundum V Scias illos iam plaoalos.
Tibi praeparavit se. Postquam subrogatur dos. Vcni super ccrta spe; Veni, cur susppndis nns?
Aufcr tcruin tantum bona Clero dic, quod simonia Et his largc cuncta clona, lasta sit et muHum pia, Statim rege cum oorona, Fides Christi vana via.
Mundus coronabit te. Sicut vis, habebis bos.
2. Miror multum, an ignores, .ri. Anticliriste, vis venirr? <,kio<l tam male iam maiorcs Scias tibi opus mirc, Vivunt et regunt minores, Mundus novit superbire,
Nec Christus curatur quid. Ad lioc debes sibi res. Si qui verbo Cbristo credunt. Dato, scias divinarc Facto tamon iam recedunt. Et defnnctos suseitare, 1'lus mandata Dei laedunt, Multo plus te pracfert dare;
Logem tuam firmat id. Ergo vide, quid tu des. Veni, cum iam tempus sit; Veni, si ventnrus es;
Simonia cum usura JJemo tibi impugnabit, lam poluntur lamquam iura. Et si nianus tua dabit, Si qua poena sit vcntura, Totas mundus protcstabit:
Dc hoc nullus timor fit. IIuc sit tibi lcvis pes.
3. Praestolantur te magnates, 6. AnticJiriste, buc fcstina, Protestanturquc primatcs, Cum sit clerus in ruina, Univcrsac potestates Siae omni disdplina,
Tc poscunt. ut natus sis. Cuius dccct cssc vas. Si ut monstrum eris natus, Evangelium ignorat Propter caput eris gratus, Nec pro ovibus exorat, Dando fies exaltatus, Philargyria laborat,
Nec cura, si niliil scis. Favet tibi, si tu das. Veni, si iam darc vis; Veni, neque differ cras ;
Inter deruin principales, Nam, si fiet inter olerum, Cuni liis omnes laicales Quod, ut debet, noscat verum Parva pro re sunt venales Niliil cupiatque rerum,
Et tibi credunt, si das his. Si tunc veuis, male stas.
Clra. Monacen. 24514. ,,Modo completum sub anno Domini 1377 feria sexta post Vincentii Martyris." -- 6, 3 Et sine. - 6, 6 orat.
- 314 -
Damnati.
1. 0 vos omnes, (|ui transitis, .r>. Curam carnis scmpcr egi, Figaram hanr inspicite Yanam gloriam amavi,
Mcmoresque mei sitis Sic in poenam banc repcgi. Kt mandum Uunc despicite ; Sero novi, quod erravi;
Hof- considcrate tcmplum, l^uondam cram gloriosus. (Juod nic inersit in profundum. Habens aurum ct argentum.
Relictum vobis sum exemplum Nunc a vermibus rorrosus. Deceptis per hunc falsum (Juam horrendum testamen-
mundum. tum!
2. Mundus mihi repromisit 6. Vorax et luxuriosos Multis annis vivere, Semper fui in hac vita,
Nnnc in pocnis me collisit, Igitur sic copiosus Sic solet decipere; Ignis me torqncbit ita;
Hcu, quam male snm dcceptus, Nullus unquam comprcbcndit, Habcns annos iuveniles Quanta patior tormenta,
Non snm penitus adcptus, Nec cor hominis attcndit, Quos speraveram, scnilcs. Quanta malis sunt rctenta.
3. Mnltos male hic defellit 7. Heu, quod unquam fui natus. Variis conutibus Miser, miser miscronim,
Et in mortcm sic compellit Sine tine qui damnatus Multis oum reatibus; Sum in poenis infernorum ;
Heu, nnncmors mesupplantavit, Ileu, quod nnquam fui natus Qaando minime credebam, Recens labe peccatorum,
Vitam milii amputavit, Qui daemonibus sum datus, Dum securus inccdebam. Factus socius eorum.
4. Vitiorum fui cultor, 8. Heu, quod unquam fui natus De bonis nulla fuit cura, Particeps daemoniorum.
Sed nunc rcddit iustns ultoi Desperando desolatus Milii plus quam cum usura ; In tormentis tormcntorum;
Quidquid boni intellexi isigriorcs quam carboncs Vcl ab aliis audivi, Sunt bi pessimi tortores,
Plano tamen lioc negloxi. Animarum sunt pracdones, Quia rarni descrvivi. Quas seducunt in orrores.
9. Quod damnandis est dicendum Magna cum sevcritate,
Et a vobis sit timendum; Vos iam orgo praeparate,
Praeparate vos instanter lamiam in praesenti hora.
Cito. statim, festinanter, Nam veniam sine mora.
iii.it. in-. Auglicanuni saec. 15. Cod. Maihingen. I 2. 8 19. - 2, 5 quam fehlt, - 4, cireddat. - 7, 7 Qui de omnibus. - 0, S Nam periam sine.
- 315 -
265. De Exeidio Hicrosolymorum.
1. Plange, Sion ct ludaea, 6. Lingua Christum confilcntis Plangant, quotquot sunt in ca, Nunc truncatur |tersequcnlis, Quod triumphat Idumaca, Ecce, plaga pro pulmentis Et Aegyptus fert tropaca; Et pro pane stridor denlis:
Amalech invaluit, Mundi reges, currite, lerusalem corruit, Captivos redimite Loca sancta polluit Et caput conterite
Proles Cananaea. Christum conterentis.
2. Infidelis gens et rea 7. Rcx Aegypti, male legis Servos Christi ut Mcdea Flores campi summi regis, Istos vendit in plataea, In despectu nostrae lcgis Illos truncat sub romphea; Nostri necas ovcs grogis;
Probitas evanuit, Surge, rector superum, Nostra virtus aruit, Fabricator siderum, Arcam Dei rapuit Audi preccs paupcrum,
Proeax Pliilistaea. Rex, qui cuncta rcgis.
3. Plebs pagana dehacchatur, 8. Pie Deus, cesset ira, Nomen Christi blasphematur, Verberasti, iam aspira, Rachel tristis lamentatur. Si sit manus adhuc dira, Eam nemo consolatur; Quis narrabit Christi mira?
Christianus populus Interfectis fratribus, Mactatur ut vitulus, Captivatis ducibns Senex, virgo, parvulus Pendet in salicibus
Ut bos iramolatur. Organum cum lyra.
4. Alathia superatur 9. Peccatorum pro offensis Et a pseusti decalvatur, Telo cadit Aconensis, Aurum Christi conculcatur, Regis pedcs ct liltensis Nomen Dei detestatur: In compcdibus sunt densis;
Pendet in patibulo Impii carnifices lesus sine titulo, Sunt iniqui iudiccs, Ab ignavo popnlo In sacros pontifices
Item sauciatur. Debacchatur ensis.
5. Evanescit in tormentis 10. Militibus comprehensis Multitudo nostrae gentis, Capitur urbs Pcritensis, lacet absque vestimentis, Miles, cliens et burgensis Manus abest miserentis; Absconduntur in condensis;
Exclamant: Attendite, Destructa sic Syria Qni tansitis, sistitc, Suscepit Sicilia Miseros inspicite In misericordia
In excessn mentis. Lacrimas Tharsensis.
Epp. ms. S. Hieronymi saec. 11. Cod. S. Petri Salisburgen. a IX 20. add. saec. 13. c. neumis. - 9,4 sunt condensis. Zu vergleichen ist die kiirzere Fassung dieses Liedes, umfassenrt dic Stmphen 1, 2, 3 u. 8 (Anal. XXI, 165) mit dem Anfange Lugent Sion et ludaea.
- 316 -
266. Tbreni eaptis Uierosolymis.
Induc cilicium. sedeas in pulvere, mater Orba, replens orbem tictibns ecclosia,
Dic vae, dic vae. vae, nec enim tibi talis ab Evae Est data temporibus materies gcmitus.
5. Filia lerusalem. lamentnm sume super n . Te cecidissc gemas, virgo decora Sion.
Plangite, perculsi rcctores ecdesiarum, Lngubris hoc famac vos meruisso inalum;
rlt>rus, plebs, monadu. nuptae, viduae, moniuU'>. 10. Flete gravem Domini vos tetigisso manum.
KITC, locns, temiilum. donius, atria, terra redemptrix. Incola turba cadit gentibus exposita.
Tcrra salutari rruce, corporc, sede scpnlcri. Montis Oliveti dote beata fuit;
15. Plena saeramentis, signis, tidei documentis Gente sub ignota sunt temerata loca.
Hnmanum si iudicium, rex Christe, subires, Causari de te plurima posset homo:
Miror, ait, cur dotatam tibi sanguine tcrram 20. Caede profanarit barbara neijuities,
Tcquc sinente manum validam princeps tPnebrarum Miserit in sanctos, ijai tibi lux fuerant.
IIos feriendo dolis, alios circurm cniendo Et misero mortis illaiiaeando metu.
25. Fertnr cnim tidei prolapsum vulgus ab arre Te repnlisse Deum, conciliasse deos.
Extentas vidisse manus in deditionem
Est dolnr. est misenim plasma perire tnnro. Ecce, decus ligni, nostrae ijuo viva salatis
30. Hostia pendebas, barbarns hostis habct; Depopulata iacet structara monasteriorum.
Clerus ubi, monachos, virgo sacrata fnit. t^uid iuga tantorum memorem decnrsa laborumV
Nocte dieijne tuae vim patiuntur oves. 35. Cludibus his quem quando dabis, lesu bonc, tinem,
Cum pins exsistas vel potius pietasV Tene preces et amara tuae sospiria sponsae
Ad pietatis opem flectere posse negas? Ipse iubcs tibi vota dari, tua dona precari,
40, Totns openi mundus flagitat, et refugisV Haec modo non audis, sed et orbi viscera claudis.-'
Hinc stupor, inde dolor, hiac pador, inde timor. Iil solum resonat, Babylon rex cuncta sabegit.
Opprimit Israel dextera Salathiel.
- 317 -
45. His ita respondet ratio, Deus in ratione: nHaud dubic nosti corde, tidclis bomo,
Quanta Dens tulerit gratis pro tc redimendo Seque patri pretium morte sua dederit.
Quas super his grates, quae laudis muiiia solves? 50. Munere pro grandi grandia dcbueras.
Sed cum praeter te nihil exquirat Deus a te, Est breve mandatum: Dilige, salvas cris.a
Nunc secas in terris agitur, respersa venenis Nequitiac est mundi lata superticies.
55. Viribus, arte, minis, incestu, caede, rapinis Turpia moliri sunt benefacta viri.
Laudatur, qui nunc fraudes, periuria, furta Dictat, amat, peragit pectore, voce, manu.
Dic, ubi ius, ubi fas, ubi lex, ubi foedera pacis? 60. Esse malutn decus est, dedecus csse bonum.
Ordo monasticus, ecclesiasticus ordinis cxpcrs Mundo non Christo militat ore, manu.
Talibus, heu, studiis hominum quod vitu rotatur, Nos pater in virga visitat, ut revocet.
65. Utens ergo malis in opus pietatis et usum Cepit ab arce Sion nec ratione vacat.
Tcrra etenim nostrae consummativa salutis
Morbi commnnis debuit esse parens, Ut, quibus commnne malis instare, sit ipsis
70. Et commune pati compatiendo bonis. Constantinopoleos Romanave moenia capta
Sive cremata parem nunc parerait gcmitum. Ergo solum natale suum, loca sancta profanis
Tradita praedari seque secundo pati 75. Maluit in membris, ut amore Dei redimeutis
Viscera cunctorum compatiantur eis. At, pia si vel nuda vel est obscura voluntas,
Luce vacans operis, luce caret meriti', Luceat ergo foris iaterni robur amoris,
80. Splendeat officium, prodeat in medium. Evigilate, viri, consurgite, statc virili
Pectore pro Domino proque rueiitc domo'. Unde salutis opem mundo fluxisse videmus,
Unde suas vires sumpsit habetque tides, 85. Primus et in primis veniat caput urbis et orbis,
Praesul apostolicus cousiliis, precibut.. Non armis pugnando quidem sed in arma citando,
Hortatu, monitis eliciendo viros. Orbis et imperii decus augustum, Fridericus,
90. Lux, via, dux plebis emicat e tenebris,
- 318 -
Armis, ingenio, titulo virtutis, honore Inclitus, excelsus, clarus, ubique potent,
Vita placcns cuius nostris servata diebus Muncris e caelo creditur esse genus.
95. Ipsc faeultatum redditus fabricasijue domorura Schematc rcgali contulit imperio.
Muiestatis apcx, claris diuturna triumphis, l'raelia concludcns lassus hebet senio,
lanKjue fatiscentis sunt membra fovcnda quiete, 100. Militis haec ratio postulat eraeriti.
Kes miranda, senex Christi iuvcnescit, amore Tani re <|u;im signis ora ferens aquilae,
Non sibi, non partis opibus natisvc paratus Parcere, sed laetum carpere mortis itcr.
105. Hic vir, hic hostiles numcroso militc fiucs Instrans innocui sanguinis nltor erit.
Quo duce prudenti populum spes tanta scquetur, 1'artis ut adversac colla subacta putet.
Signifer ipse Dei cum stabit in arcc tropaci, 110. Luminis aetherei porta patebit ei.
Quae potcrit vox, Cliriste, tuas recitarc cobortes, Rcges, pontifices, cum ducibus comitcsV
Kobusti cordis iuvenes, a finibus orbis Itc, ferite reos, nil metuatis eos!
115. Im[nie]raores aetatis, opum, thalami subolisque Itc, subite, crucem restituendo crucem.
Spes vi-niae fructus vitac, diadema perenne Rcddent tutius suavc laboris unus.
Fclix militia, cui donativa rcpendet 120. Verax serrao Dei; laus, honor, liymnus ei.
Obsecro lectorem, cum legerit haec mea, dicat: Carmiuis auctorem Deus Erbonem benedicat.
('"llectan. ms. Gotlwicen. saec. 12. Cod. Vindobon. 984. A. - Collectan. ms. incerti originis saec. 15. C<>d. Vindul>onen. 3358. B. -- 8 hic famae B. -- 1U iins tftiyisse A. " 22 Miscrat A. - 26 con.siliasse A. - 29 nostri A. - - 43 sq. kb.lt B. - 48 patri deilerit movte sua pretium 15. - - 52 salus eris J{. - - 54 est telilt H. - 56 Turpia quaeque geri A. - 57 qui uon traudis A. -" 59 ubi vis, ubi lex, ubi fas A. -- 71 Conatantinopolifl B. - 73 et loca B. - S7 in felilt B. - 98 lassusque senio B - - 103 partis quibus natisvo A. -- 105 numeroso limite A. -- 109 dum stabit B. -- 111 Quae vox Christe tuas poterit B. - 112 ducibus proceres B. - A fiigt am Schlusse den Schreibervers bei:
- 319 -
Eugenii scribae pariter, lector, memorare, Semper ut a Christo mereatur, Amen, benedici.
Statt dessen in B: ,,Explicit Erbo iii die festi Sebastiani martyris anno Domini 1477." Leider stehen nahere Daten iiber den Dichter Erbo noch
aus. - Aus A publizierte vorstuliendi-s Lied K. Kolirieht in ,,Mitteil. d. In- stituts f. osterreich. Geschichtsf." XII, 1891. S. 485 f.j
267. rianctiis pro diuturna eaptivitate terrae transmarinae per Saladinum.
1 a. Miror, cur tepeat, 1 b. Gemat ecclcsia, Cum dcbeat Quod gloria
Lex planctus crcscere, Terrarum omnium Qucrorque lacrimas Diu polluitur lustissimas Et premitur
Vix ulli ttuere; lugo gentilium; Sit par causae fel dolorum, Erubescant nostri duces, Num grex Babel, faex crrorum, Quod non sumuntcursimcruces
Nodis angustiac Pro Icsu nominc, Sion, hcu, nexuit, Cum lerosolyma Dum atrox irruit Sit confusissima
In solum gratiae. Turcarum turbiae.
2 a. Ha, tempus asperum 2 b. Urbs quondam inclita Cladis tam stabilis, Multis insignibus, Tamen cessabilis Nostris urgentibus
Bonorum operum Pcccatis perdita, Remedio; Diripitur, Ferveat compunctio, In praedam redigitur,
Pluat luctus fortitcr, Sepulcrum dominicum Sint preces Immiliter, Per manus carniticum ;
Donec vulgus inipium Quid tantae miscriae A locis fidelium Nuntiant historiae
Summus pellat arbiter. Vetustorum apicum?
3 a. 0 si threnis eiulans 3 b. Nomen habet sine re leremias viveret! Capta pacis visio, Spinas cordis panderet Tot annorum spatio
Vox Jarnenta baiulans, ("ernitur pestifcrae; Quam Heus vates promeret; Catervae possessio;
Hic si usquam propter Deum Tractant arcam Pliilistaei, Sciret novum Macchabacum, Muros tenent Cananaei, Contra diros ob tropaeum Consonant Madiauei
Ensem rursus teuderet. Loth utrique filio.
- 320 -
4 a. Sed iam Christi potcntia 4 b. Revertaraur ad Dominum Vim ijaganorum njuterat, 1« sacm et cineribus, laru Cyrus nostcr conferat Ut trusis procul liostibus
Rfgrcssurn cliristianit.; Tellus alnia i>urgetur Vcri David cluincntia. Et dono patris lumiuuni
<v>uat; inansucte tolerat, Sacris dicata cullibus laiii salvat a profauib Devula (.'uiiservetur
Ablata sauctuaria. Usijuo ad caeli tenuinum.
i u,l Trecen i..l. rlar.-irvalleu ) 990. saec !'_'. a.M. SUL-C. ltli». - 3a, 6 Hi. ^'H llfjrlit ist zu li-srn : llic, si iis<|iiain, prnjiter Deum | Ciret = Cieret i. e. wiinle erweckeii, sicli iTln-lieii lassen.
III.
APPENDIX.
Blume, Pia Dictamina. VI. 21
268. Thronus Salomonis.
1. Thronum grandem ebore Vox per aurem virginis Salomon construxit uterum intravit,
Aurumque purissimum Sic in isto solio super hoc induxit, Dominus regnavit
Opus illi simile nmndo non illuxit, 6. Quid per manus geminas
Libro regum tertio caeli notat diva, rumor hic effluxit. Ni quod vita duplici
fuit ipsa vivaV 2. Salomon pacificus In amore proximi
hic interpretatur, nam vixit activa, Per quem Dei filius In mandatis Domini
vere designatur, semper contemplativa. Nam per eum gentibus
7. Leones a latere pax in terris datur, In excelsis gloria quam habent naturam?
Deo cum cantatur. Duplicis custodiae gerunt hi figuram;
3. Throni retro summilas Nam loseph ferrarius se curvat in gyrum; matris egit curam,
Ne quis homo reputet Deinde discipulus sermonem delirum, post crucis torturam.
Audiat et videat, 8. Per gradus intellege quod inclinat, mirum, sex ascensionis
Nam matrem significat, Proximi sex opera
quae nescivit virum. miserationis, 4. Fer ebur intellege Istis quia sedula
donum castitatis, virgo fluit bonis, Elephas nara continet Thronus esse meruit
vim frigiditatis, veri Salomonis.
Auri notat puritas 9. Bis seni leunculi ignem caritatis, supra gradus stantes
Regem pacis decuit Totidem apostolos thronus iste satis.
sunt repraesentantes, 5. Opus huic consimile Pacera terrae finibus
Deus non creavit, evangelizantes, Cuius verbum Gabriel Regem huius saeculi
quando nuntiavit, Christum praedicantes. 21*
- 324 -
10. Huius throni summitas 12. Fiuis in principio quod signum inteuditV rei non videtur,
Ecce, sanctum spiritum, Sed cum iuvisilibis qui dudum ascendit Deus adfirmetur,
In beatam virginem Et cum Deus spiritus et lumen accendit, idem adprobetur.
Per quod lianc ab inipetu Sic throni per occiput saeculi defendit. spiritus notetur.
11. Summitatis edocet 13. Hoc de caelo genitur forma artis talis, emittat spiramen,
yuod sit idem spiritus Sua quoque gratia almus aeternalis sacrum assit flamen,
Aeterno in circulo, Cum filio genetrix nam initialis nobis det iuvamen
Non apparet terminus Per gradus ad solium sic neque finalis. claritatis. Amen.
Collect. ms. Stiriacense saec. 15. t'.nl. .Stiriacen. L 26 [s. n.]. - 7, 5 trarius. -- 11, 2 durcb Korrektur unleserlich - 11, :i 1,1110,1 sint.
269. De EleemosyDa Vagis dantla.
1. 0 cleri collectio, 4. Illud evangelium quare non attendis, dictum si notares,
Quod bonoris solium Vcrbura hoc turpissimum potenter ascendisV uuuquam adfirmares,
Dona spiritalia (^uidquid histrionibus gratis apprehendis et vagis donares,
Et misericordiam Quod hoc daeruouibus vagis non ostendisV totum immolares.
2. Te ditavit dotilus 5. Deus nullum separat Christus eius miris, divitis a pane,
Tu per patrimouium Quia dicit homini ipsius nutriris, largo semper mane:
Pro quo tulit varios Non sinas, quod aliquis dolores ut iris, fundat preces vane,
Lum ab infidelibus Sed cunctis petentibus damnaretur viris. tribue te plane.
3. lllud patriruoniura 6. Sic in largitatibus commissuni est tibi, natus Dei ludit,
Ut egenos nutrias, Quod a meusa divitls quos elegit sibi. neminem retrudit,
Vagus in cenaculo Pro quo suum sanguineni non debet scribi, pretiosum fudit;
Si vis intellegere Peccat omnis igitur, quid sit scriptum tibi. qui vagum excludit.
Collect. ms. Stiriacense saec 15. Cod. Stiriaceu. L 26 [s. n.J. - 3, 3 nutries. - 3, 6 fehlt eine Silbe; ebenso 4, 7 - Ein Vaganteiilied.
- 325 -
270. De Dnobus Gladiis.
1. Quondam duo gladii 6. Nobis duos gladios simul concordabant, reliquit in signum:
Causas huius saeculi Spiritalem gladium, recte iudicabant; iustum et benignum,
Maiores cutn minimis Posuit per ordinem, Christum invocabant, ut esset supremus,
Angelorurn homines Saecularis gladius panem manducabant. post illum extremus.
2. Omne rnundi gaudiuni 7. Isti duo gladii versum est in luctum, simul decreverunt,
Semen iara agricolae Et per cuncta saecnla parvum praebet fructurn, iura perierunt,
Segetes et gramina, Innocentem sanguinem flores et vineta; omnes efluderunt,
Nihil iaia in saeculo Plurimas sententias
mente vivit laeta. falsas produxerunt.
3. Deviat in ordine 8. Heii, sponsa Domini, totum, quod movetur, quomodo nunc sedes
Labitur, exoritur, Carens omni gaudio, viribus deletur, nudos habens pedesV
Stellae negant radios, Tuis es sponsalibus aves adgravantur, omnibus exuta,
Ferae tardant cursibus, Speciosa facies neniora curvantur. lacrimis polluta.
4. Nos purgavit crimine 9. Transeuntes per viam Christus passione, colaphis te caedunt,
lacet sua passio Verbis et operibus sub oblivione, maxime te laedunt,
Dixit ad discipulos: Praelati cum laicis tunicas vendatis,
Calceis et vestibus
gladios ematis. iura retrocedunt.
5. Magister et Domine, 10. lura specialia tunicas vendemus, retrocedunt ; quare?
Duos autem gladios Saeculare brachiura nobiscum habemus. - facit liaec errare,
Dixit ad discipulos: Extra fores clerici plures non quaeratis, iam proiciuntur
Illos sub custodia Et a cuncto populo vos retineatis. nimis persequuntur.
- 326 -
11. Praelati, pontifices 15. Nolunt hoc attendere poenas meruerunt, iudices terrarum,
ludae sub oflicio Solent iam colligere Christum vendiderunt, res ecclesiarum;
Dona spiritalia Tales, quos constituit gratis non dederunt, patres aniraarum,
Super ipsos scandala Tenebris obtenebrant plnrima venerunt. regna tenebrarum.
12. Baculuni pontifices 16. Ordinant incendio curvum deiecerunt, terapla sacra Dei
Ad eorum bracliia Et in omni spolio lanceas emerunt, nolunt esse rei,
Galeam pro infula Raro praebent patribus superposuerunt, loca requiei,
Casulam sanctissimam Nunquam solent quaerere loricam fecerunt. nmiserere mei".
13. Producunt in pectore 17. ludicabit iudices clipeum pro stola, iudex generalis,
Tempore novissiino Nihil ibi proderit gravis erit mola. dignitas papalis,
Heii, sponsa Domini, Sed foetorem sentiet modo sedes sola, poenae gehennalis,
lura spiritalia Sive sit episcopus sordent quasi nola. sive cardinalis.
14. Surge, pater, caelitus, 18. Vestros, ait Dominus, \i^ila pro clero, renes accingatis,
Si non surgis citius, Hoc est sinc dubio surgis nimis sero, zona castitatis,
Praebe tnam dexteram Ac lucernam ardentem viris literatis, manibus feratis
Sedcnt iam in saeculo Et exemplum populis linguis conseratis. bonnm praebeatis.
19. Sacri vos presbyteri, sacri vos prophetae,
Quod vobis paratum est, regnum possidete,
Quod vobis paratam est, sine raetu metae,
Benedicti, Domino semper congaudete.
Collect. ms. Stiriacense sa.ec. 15. Cod. Stiriacen. L 26 [s. n.]. - 3, 7 tr«idant - 4, 5 discipulis. --5, 1 At ille Magister etc. - 15, 7 Tenebiis
16, 7 Et nunquam. -- 18, '"'> s<(. steheu hinter 18, S. -- 18, 5 Lu- . , cernara ardentem in. -- Str. 17 liis ^chlufs sind entlehnt aus Tempus acceptabile" (Nr. 259).
- 327 -
271. Carmen episcopi Brnnonis inveiientis contra papam. 1. Pater, fili, spiritus, Numquid et tu pateris,
Deus septiformis, o geometriaV Regum rex altissimus, Per papam indebite
lesu, numquid dormis? mensuratur via, Nonne mundum prospicis, Per quem in ecclesia
quam nunc est enormis, fit haec simonia; Quot et quantis maculis Da succursum breviter,
factus est deformis? o lesu Messia.
2. Papa pavor pauperum Dolet arithmetica, est [iam] diffinitus, quod ipsa gravetur,
In eo gramraaticae Quod docet, per numerum perturbatur ritus, ut res ordinetur;
Nam qui fore debuit Papa clerum numerat, gratiae dativus, ut non conservetur,
Factus est ecclesiae Immo quod ecclesiae rerum ablativus. rebus spolietur.
3. 0 subtilis logica, Nonne doles, musica, quid ad haec vis fari, prorsus depravata,
Quae nos doces speciem Per clerura antiquitus non posse mutari? dulciter prolata?
Nonne pastor ovium Papa tibi nocuit vult lupus vocari, decima rogata,
Minare de cetero Voce lacrimabili
non vult, sed minari? nunc es subplantata. 4. 0 dulcis rhetorica, Taceant astrologi
dole peritura, amplius probare Tua iam simpliciter Solem astris ceteris
infringuntur iura, lucem ministrare, Decimam ecclesia Papa, sol ecclesiae,
iure receptura studet hoc falsare, Sub tributo ponitur Qui totam ecclesiam
decimam datura. vult obtenebrare.
Collect. ms. Stiriacense saec. 15. Cod. Stiriacen. L 26 [s. n.]. -- 1, 6 qua nunc. --2, 4 rivus. --6, 1 arismetica. - NicLt ohne einige Lese- fehler in: Sitzungsberichte der Wiener Akademie der Wissenschaften LIV, 313 u. f.
272. Laudes Studii Scholaris.
Nemo valet congruis 2. Schola primum docuit verbis explicare, papam, cardinales,
Quam sit honorabile Schola saepe barbaros studium scholare, facit curiales,
Quod videtur inclitos Ad honores provebit viros procreare, agrestes et rurales
Qui solent ecclesiam Et pagenses efficit Christi guberaare. gnaros et legales.
- 328 -
3. Otiuni scholasticum 8. Cum tot schola soleat est negotiosum, viros parturire,
Tale namque otinm Qui solent ecclesiam non est otiusum, Christi redimire,
Nam dat suo servulo Quis tam corde vacuas mnnus speciosum et tam mentis dirae
Quem facit industrium Coetum hunc scholasticum et ingeniosum. poterit odire?
4. Septem artes liberales 9. Coetas iste clauditur nullus unquam scivit, saeptis sive muris,
Nec donum sapientiae Nec vagari sinitur quisquam acquisivit, ad amoena ruris,
Qui non scholae limina Sed ibi corripitur primitus attrivit flagris saepe duris.
Et suos didascalos Tantis laeta congruit fideliter audivit. immiscere curis.
5. Qui iuvenis fideliter 10. Solet namque studium ad scholas properavit scholasticum gravare
Et suam pronus ferulae Hunc qui modum congruum cervicem subiugavit, uescit observare,
Hunc fortuna saepius Quare ludis placidis ad ardua levavit decet inhiare
Et variis honoribus Atque suo tempore digne decoravit. solaciis vacare.
6. Multi, quos inglorii 11. Hic est dies iubili, parentes genuere, quem tempore longaevo
Quia tamen fervide Statuit antiquitas, in scholis studuere, ut a iugo saevo
Cernuntur in sedibus Relaxentur paululum altis residere et a virgae naevo;
Et honoris titulis Salve, festa dies splendide fulgere. toto venerabilis aevo.
7. Canonici, presbyteri, 12. Cum vos sitis itaque praepositi, primates, in statu dignitatis,
Clerici, diaconi, Clara vos praeconia priores et abbates consequi sciatis;
Deo primum et post hoc 81 in arta clausula scholae ferte grates, diu fatigatis,
Quae vos fecit habiles Emicet aerarium ad hos dignitates. vestrae largitatis.
Cod. Sangallen. 656. add. aa.ec. 15. A. - Clm. Monacen. (ol. Emme- ramen.) 14529. saec. 15. B. - Collect. ms. Henrici Schedelii saec. 1-5. Clm. Mouacen 237. C. - 2, 6 honestos agrestes et rurales A. - 3, 5 suo simili A. - 3, 6 pretiosum B. - 6, 3 sq. fehlen B. - 6, 4 in fehlt A. - 6, 7 honore A. - 7, 2 und 4 vertauscht BC. -- 7, 5 post hunc C. - 7, 6
- 329 -
referte B. - 8, 1 solet B. - 8, 5 Qui tam A. - 8, 6 dirae mentis B. - 9, 6 saepe flagris saepe duris C. - 10, 3 congruum modum A. -- 11, 4 ut fehlt A. - 11, 5 Scholares paululum relaxentur ABC. - - 12, 1 itaque fehlt A. - Nach Str. 11 u. f. scheint das Lied fiir das Schiilerfest des hl. Nicolaus gedichtet zu seiu.
273. Dogmatile Paerornm.
1. Laus et honor pueris 5. Filius artificis solet evenire, summi praesulatus
Qui dimittunt otia Acquirit officium, et se student munire si est literatus-,
Literis, scientiis, Fili, si quid scieris, quae nequeunt perire; fies memoratus,
Ergo tu ad studium, Scias, quod per literas fili, debes ire. eris sublimatus,
Laus est quid scire, Moribus ornatus laudem discendo require. modica fit sorte beatus.
2. Haec est ars egregia, 6. Si praeclarus subito quae nunquam decrescit, nondum potes esse,
Sed cum suo domino Vix tibi stipendium melius senescit, potest superesse,
Sensus enim remanet, Multae sunt ecclesiae, sed res evanescit, quibus est necesse
Ars est rebus melior, Literati hominis, nam amitti nescit, his potes praeesse,
Perdere quam nescit Donec de messe aliquis, nisi dum iuvenescit. tibi vult sors mitis adesse.
3. Ergo tibi iuveni 7. Si te gravat forsitan monita ministro: regimen scholarum,
Tu semper in omnibus Nam tibi de pueris oboedi magistro, derivatur parum,
Non ei tantummodo Accedas ad ordines, sed eius ministro, si tibi sit carum
Multa bona capies Adligatnm vivere ex eius registro, curae animarum,
Si sua verba capis Utilitas quarura recto, non corde sinistro. fructum non reddit amarum.
4. Disce, fili, literas 8. Si vero ecclesiam et vires earum, non potes habere,
Quia sine litera Cum praelato forsitan homo valet parum, poteris manere
Litera te faciet Et vices presbyteri genere praeclarum, secum adimplere,
Omnibus amabilem Et ita te litera atque Deo carum, non sinet egere;
Hortus cunctarum Si bene vis legere, fit litera deliciarum. fortunae munera quaere.
- 330 -
9. Forte tu invenies Atque reconciliant claustrnm monachorura, Deo peccatores,
Qui cantant devotius Ipsos qui fugiunt, et frequentant chorum; nunquara comitantur ho-
Si vis ita vivere, nores. ut est mos eorum,
14. Si vero non poteris Cuin his potes facere ferre tantam curam
bene tuum forum, Propter taam forsitan Consilio quorum
debilem naturam, acquires regna polorum. Adhuc docet litera
10. Si vero non poteris artem profuturam, esse sub abbate Eleganter pingere
Prae chori frequentia scilicet scripturam, et prae gravitate, Vitam securam
Vade ad Templarios, capies scribendo figuram. hi depellent a te
Corporis pennriam 15. Si non babes oculos, magna caritate; quod possis formare
Sic ab egestate Literas, tunc studeas te solvet litera, nate. pleuius cantare,
11. Si vero non poteris Canticis organicis ferre monachatum organa parare,
Propter raensam tenuem, Te per hoc officium
propter durum straturn, potes exaltare, Et bene solfare
Quaeras, ubicunque vis, tibi locum gratum, discas post grammatizare.
Claustrura regulariuni, 16. Sed si voce careas, quod te det beatum; non sis verecundus,
Litera semper habet lura legis adeas vestes panemque paratuni. et esto facundus,
12. Vel si tu totaliter De hoc exercitio vis esse devotus gaudet modo mundus
Et a cura saeculi Et suis cultoribus onmino remotus, reddit auri pondus,
Ad Minores propera, Qaae si scire cupis, nbi fluit potus grammatica sit tibi fundus.
Spiritus paracliti 17. Si vero grammaticam sanctis tantum notus, nequis scire plene
Quem bibit aegrotus Defectu ingenii, et erit mox crimine lotus. defectu crumenae,
13. Vel si vis corrigere Horas et psalterium peccatorura mores, discas valde bene;
Te potes adiungere Scholas, si necesse est, ad praedicatores, puellarum tene.
Qui suut iu hoc saeculo Corporeae poenae clericorum flores dat pondus litera leue.
- 331 -
18. Adhuc sunt officia 19. Si tibi penuria fructuosa satis, forte dat gravamen
Quae bene conveniunt Et in nullo poteris parum literatis, habere iuvamen,
Orare psalterium Aliquam custodiam quia non fit gratis, quaeras ad solamen ",
Hoc opus exterminat Multae sunt, quae maximum onus paupertatis, praestant sublevamen,
Litera parva satis Ubi custos dicere fructum dat officiatis. nescit plus quam BAmen".
Cod. Guelfenbyteran. Helm. 1140 saec. 15. A. - Cod. Vindobonen 4117. saec. 15. A. - Cod. Berolinen. Arch. 8° 833. C. - Collect. ms. Campen. saec. I4/i5. Cod. Vindobonen. 883. L>. - Collect. ms. SS. Udalrici et Afrae saec. 15. Clm. Monacen. 4428. E.
1, 3 omittuiit vitia CDE. -- 1, 4 et fehlt A ; se fehlt B; et solent se D. - 1, 5 Litera, scientia B; Literis, scientia E. - 1, 6 quae nequit perire ADE. - 1, 9 sq. fehlen BC. - 1, 9 Et laus quid A; Est laus quid D. - 2, 1 ars scientiae A. - 2, 4 potius marcescit C. - 2, 5 remonet E. - 2, 6 nam nos manescit E. - 2, 7 sq. fehlen A. - 2, 8 omitti E; nam dicto perdi nescit B. - 2, 9 sq. fehlen C. - 2, 10 aliquis fehlt A; aliquis dum vinescit E. - 3, 5 sq. fehlen C. - 3, 7 capias E. - 3, 9 sq. felilen C. - 3, 9 verba tenes E. - 3, 10 recte AB. - 4, 4 valet homo DE. - 4, 6 facie praeclarum D. - 4, 7 omnibus affinibus B. - 4, 9 Decus cunctarum ABC. - 5, 2 summo C; surame E. - 5, 3 Acquirat D. - 5, 4 si sit CDE. - 5, 6 fis morigeratus BC; sis mori- geratus DE. - 5, 8 exaltatus D. - 5, 10 raodico E; subito fit D. - 6, 1 praelatus E. - 6, 1-5 fehlen D. - 6, 2 possis E; tu non potes C. - 6, 3 sq. fehlen C. - 6, 6 sunt neeesse B. - 6, 7 homines BE. - 6, 8 personam praeesse D. - 6, 9 sq. fehlen D; dafiir: Et tibi stipendium non potest deesse E. - 7, 3 a ptieris D; Tibi non de pueris B. -- 7, 4 donatur parum E. -- 7, 5 ordinem D. -- 7, 7 Allegatim A. -- 7, 8 Curas A; curis E. - 7, 9 sq. fehlen D. - - 7, 9 Utilitas fructum AB; harum C. - - 7, 10 cunctis non red- dit AB. --8, 1 Si tamen B; Si forsan D. -- 8, 2 poteris E. - 8, 3 Cura praelato poteris D. - 8, 4 forsitan manere D. - 8, 5 vicem A; Ad vitam E. - 8, 7 Itaque te litera D. - 8, 8 sinit BD. - 9,1 Forsitan invenies D. - 9, 2 claustra A. - 9, 3 cantas B. - 9, 4 frequentas B. - 9, 5 sq. und 9, 7 sq. umgestellt B. - 9, 5 Et si tu vis vivere C. - 9,6 mos est E. - 9, 7 sq. fehlen D. - - 9, 10 inquiris A; requires E. - 10, 1 Quodsi tibi sit grave B; Si tibi sit grave E. -- 10, 3 Pro BE. - 10, 4 pro BE. -- 10, 5 Vadas BE; ad cruciferes E; I ad hospiturios D. -- 10, G de- pellunt A; depellant B. -- 10, 8 largitate B. - Str. 10 und 11 uingestellt BDK. -- 11, 1 Si tamen non B; Forte si non poteris U; Si tu non poteris E. - 11, 4 et propter B; et ob durum D. -- 11, 6 locum tibi BE. - 11, 8 dat A. -- 11, 10 panem quoque D. - Str. 12 und 13 umgestellt BE. - 12, 1 tu fehlt B; Ut [lies At] si D. -- 12, 1 sq. tu vis totaliter E. - - 12, 4 oni- nimode remotus B; omniuo semotus C; modo semotus E. -- 12, 5 ad Nuda- tos DE; properes B. - 12, 6 ubi spirat totus D. - 12, 7 paraclitus U. - 12, 8 sanctis bene notus D; sanctitate totus A; sanctis tantum votis B. - 12, 9 Quilibet aegrotus D. -- 12, 10 et mox erit E; erit illo [1: illieoj cri- mine lotus D. -- 13, 1 Sed si tu vis peccatorura B; Et [1: At] si vis D; Si vis arguere E. -- 13, 2 corrigere mores B. -- 13, 3 Poteris adiungere A ; Te licet adiungere B; Debes te adiungere DE. - 13, 5 Hi sunt B; in hoc tempore E. -- 13, 7 conciliant B. -- 13, 9 Isti quos fugiunt E. - 13, 10 mundi comitantur D; mundanos honores E. -- 14, 1 potes B; Et [1: At] si tu non poteris E. -- 14, 2 tantam ferre B. -- 14, 3 tuam debilem B. - 14, 4 forsitan naturam B - - 14, 5 solet litera D. - - 14, 6 profecturam B. -
- 332 -
14, 7 Elementa piugere AE; Elementa scribere D. -- 14,8 fili tu scripturaro B; solet scripturam D. - Nach Str. 14 schiebt A folgende manke Strophe ein:
Haec ars est egregia, quae satis decorat, Qui scit bene scribere, pretium implorat Acquirens cum pretio, quod gens hunc honorat. Quod petit, implorat, bene qui scribendo laborat
15, 1 oculos fehlt D. -- 15, 2 posses tu formare B; quod potes formare D. - 15, 3 Literas tu studeas B; Tunc studebis cantica D. -- 15, 4 dulcissimus cantare B. - 15, 6 praeparare B. -- 15, 7 Hoc te per B. -- 15, 8 possis D. - 15, 9 solfisare AB; solvare E; cantare D. -- 15, 10 per DE. - Et si A; Quod si D. - 16, 3 leges D; Nam leges E; Vita lege audias 1;. - 16, 4 esto et B. -- 16, 5 sq. fehlen B. - 16, 7 custodibus B. - - 16, 8 red- dit uui pondus B; anni pondus E. --16, 9 Quae fehlt E; Quod si DE; Quae iura si cupias A. - 16, 10 scire sit tibi gratia fundus A. -- 17, 1 Si vero tantam gratiam B. - 17, 2 bene BE; scire nescis plene A; nequeas habere D. - 17, 4 defectuque D. -- 17, 8 puerorum B. --17, 9 Corpore te plene D. - 18, 3 sq. fehlen D. - 18, 5 Legere psalterium B; Ligare psalterium DE. - 18, 6 cui non fit A; quud non facis B; quod non fit E; quia non est gratis D. - 18, 7 opus exercere B. - 18, 8 pondus paupertatis B. - 18, 10 multum dat AB; victum dat D. - 19, 1 penuries E. -- 19, 2 ferre dat D. - 19, 3 sq. fehlen ACDE. --19, 5 sq. und 7 sq. umgestellt B. -- 19, 6 consolainen B. - 19, 7 maxime AE. -- 19, 9 Ubi custus nibil scit C; Unde custos dicere D. - 19, 10 nisi Amen AE. - In D lolgt noch:
Ethica Ludolphi fine iaru modesto Gaudet scribi, sed tamen a viro honesto. Moralitas (recta) praetacta scribitur in anno Doraini millesitno ter ceutum, ut in panno Vili erat volutus Christus, Dei suinmi Filius, tricesimo nono simul [1: stilo?] plunabi Committebatur scripturae etbica praedicta (D)a nativitate(m) Christof!) primitus depicta.
Ob sich diese Verse auf obiges Gedicht beziehen und dies den Titel Etbica Ludolphi fiibrte ? Dogmatile puerorum nennt es Cod. Guelfenbyteran. 212 (Helm. 185). - Nach Str. 10, 5 entstaud das Lied zur Zeit des Templer- ordens; der Keim mUndus u. pOndus (Str. 16, 6 u. 8) weist auf cinen franzosisheu Dichter.
274. Status Cleriealis aliis praeferendus.
1. Vide fabrum, fili rai, 3. Videas pellificera quomodo sit pictus raale coloratuni,
In vultu carbonibus, Fere prae vigiliis viliter amictns, oculis orbatum,
Nam de die in diem Nunquam habet requiem, sudat propter ictus, nisi super stratum,
Ut sit ei modicus Dum quiescit modicum, et non lautus victus. dicit se beatnm.
2. Vide carpentarium, 4. Sutoremque videas, qualiter intentus qualiter sit unctus,
Sit labori manuum, MaDibus et pollice prout dat iuventus; saepe male punctus,
Nil valet in senio, Soccis atque subulis quia tunc est lentns, tota die iunctus,
Et tunc lucrum deperit Apparet in facie ei quasi ventus. quasi sit defunctus.
- 333 -
5. Licet satis utiles 9. Laborare propriura mundo sint textores, est agricolarum,
Sunt tamen liominibus Quamvis bonum opus sit, cunctis viliores, tamen est amarum
<,|uamvis lucmm habeant, Fame, siti, frigore, uon tamen honores, aestu pluviarum,
Nam corrapti furfures De quorum miseriis propinant livores. non est loqui paruin.
6. Mercatores videas, 10. Vide, fili, comites quali cum labore et barones terrae,
Vivunt, ut familiae Qui semper in armis sunt, praesint cum honore, quod est durum ferro,
Undas maris transvolant Et semper conveniunt magno cum timore, interesse guerrae,
Ubi res et corpora Hanc autem miseriam perdunt cum dolore. dolor est referre.
7. I'iscatoras videas, 11. Vide, fili, clericos qualiter in inari purpura splendentes,
Et in aquis aliis Ipsi sunt divitias solent naufragari, vere possidentes,
Arte cum laboribus Ad dolores aliquos vix queunt ditari, nou adponunt mentes,
Quorum, dum nil capiunt, Ipsi cantant altius dies sunt amari. nummos possidentes.
8. Vide tabernarios 12. Dum matronae veniunt nequiter viventes, ad altare flentes,
Ipsi sunt divitias Ipsi possunt inopes raale possidentes, iuvare parentes,
Ad aeterna gaudia Ipsi sacrificia nou adponunt mentes, sunt suscipientes,
Sed per mundi spatia Sunt, qui fiunt clerici, sic defraudant gentes. vere sapientes.
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 1140. saec. 15. A. - Collect. ms. Canipen. saec. I4/iFi. Ood. Palat. Vindobonen. 883. B. - Cod. Palat. Vindobonen. (ol. Lunaelacen.) 4117. saec. 15. <.'. - Collect. ms. 88. Udalriei et Afrae saec. 15. Clm. Monacen. 4428. D.
1, 1 fili mi fabrum A. - - 1, 2 depictus A. - 1, 5 In incude feriens A; Suadetf!] ut feriat B; Quot in die feria D. -- 1, 6 sudat miser ictus A; sudet miser ictus D; in die mille ictus B. - 1, 7 fehlt A; Ut vitae suae niodicos B; Ut non sit modicus D. -- 1, 8 fehlt A; sibi quaerat \ii-tus B; et plane victus D. - Nach Str. 1 scbiebt B ein:
Pistor in ecclesia nunquam Deum orat, Sed in foro continue multum laborat, Illi rara requies, nisi sit in thoro, Si sic s.ilvat animam, timidus ignoro,
2, 4 prout dat eventus C; bracbiis intentus B. - 2, 5 in semine B; ingenio D. - 2, 7 fehlt A; Et ei tunc deperit B. - 2, 8 fehlt A; lucrum quasi ventus B. -- Nacb Str. 2 schiebt B ein:
- 334 -
Lapicidam plnribus vide fatigatum Manibus et cruribus, dorso incurvatum, Similem pecoribus vultu inclinatum, Caementis et pulveribus semper maculatum.
Str. 3 und 4 umgestellt D. - 3,2 gloriatum D. - 3, 4 privatum C; tur- batum B. - 3, 5 habens B. - 3, 7 Cum A. - 3, 8 se dicit esse beatum C. - 4, 1 Sutorem considera BD. - 4, 3 pollicis D; Manibus et facie AB. - 4, 4 et licet sit functus B. - 4, 5 fehlt B; Pici atqne sotulae D; vetis at- que subula C. - 4, 6 fehlt B. - 4, 7 Apparens A; Ipsius officio B. - 4, 8 tamen est defunctus B. - 5, 1 Unde [1: ride] licet utiles C. - 5, 5 Lu- crum quamvis CD. - 5, 6 non habent honores D. - 5, 7 Corruptis forficibus C; Nam corrupto furfure B; Sed ut corrupti spurii D. - 5, 8 propinant odores BD. - 6, 6 cum dolore C. - 6, 7 res cum corpore C. - 6, 8 cum horrore C. - Str. 6 fehlt B; steht hinter Str. 9 CD; beide haben statt dessen hoc loco;
B: Arte de carnificum parum est dicendum; nii quasi toti sunt (ad) prompti ad edendum, Cibum parant populo et dant ad emendum, Quod sic salvant animam, satis est timendum.
C: Arte [de] carnificum parum est dicendum; Isti quasi famulo dant ad comedendum Et currunt per campos, quod bene est scienduni, Infecti pinguedine, cum stant ad vendeudum; Istorum de anima valde est timendum.
D: Arte de carnificum parum est dicendum; Isti quasi toti sunt qui ad comedendum, Bene parant populo et dant ad emendum, Quod sic vendunt animas, satis est timendum.
Str. 7 fehlt B. -- 7, 3 Et in aquis saepius A. -- 7, 4 studes naufragari C. -- 7, 5 Arte et C; Arte nec labori D. - - 7, 6 nequeuut dituri CD. - 7, 7 nil dum A; Quorum dum meridies D. - 7, 8 sunt satis amari D. - Str. 8 und 9 umgestellt D. - Str. 8 fehlt AB. - 8,. 1 tribunalihus C. - 8, 3 conquirentes D. -- 8, 4 praemia D. - 9, 3 Quamvis opus semine B; Quod opus sit fructuum C; Licet opus b. s. D. - 9, 4 his tamen est B. - 9, 5 sq. fehlen AB. - 9, 6 aestu poenarum D. - 9, 7 fehlt A ; De eorum raiseria B. - 9, 8 fehlt A; non licet fari parum B. -- 10, 1 Videas et co- mites B; Videas et milites CD. - 10, 2 militesque terrae B; nobilesque terrae CL>. -- 10, 3 sqq. felilen B. - 10, 3 Quod semper A. - 10, 4 dolor est referre CD. - 10, 5 Istis semper convenit C; Ipsis bene conveniunt D. - 10, 6 litesque et guerrae D. - 10, 7 De quorum iniustitiis C; De quorurn miseriis D. -- 10, 8 dolor est referre <.'!>. - 11, 1 sq. fehlen B. -- 11, 3 delicias B. - 11, 4 recte D. - 11, 5 Ad dolores alios A; Ad laborem ali- quem D. -- 11, 5 sqq. fehlen B. -- 11, 7 sq. Sunt, qui fiunt clerici, vere sapientes CD. - Str. 12 fchlt BCD. -- Das Gedicht bildet in AD ein eigenes Stuck ; ist Lu C angelwngt an BLaus et honor pueris" (Nr. 273) und in B mit letzterem zusammen an die Ethica Ludolphi.
275. ProverMa.
1. Ampulla vitrea 2. Si desit stimulus, Sub mole saxea Non vadit asinus
Cito confringitur ; Pressus pigritia; Et per convicia Cedat correctio, Impatientia Semper in otio
Bene perpenditur. Est pueritia.
- 335 -
3. Si tuba canitur, 9. Sic pullos alios Cervus revertitur Nutrit ut proprios
Exspectans catulos; Columbae bonitas; Quae mors est animae, Congaudet prosperis, Laus vera minime Condolet asperis
Delectat populos. Proximi caritas.
4. Mus leve capitur, 10. Quisquis ad citharam Quod semper utitur Instruit asinam,
Uno refugio; Hostis est fidium; Leve decipitur, Qui stulto praedicat, Qui semper utitur Hic sibi vindicat
Uno consilio. Risum et taedium.
5. Ovis in frigore 11. Sabulnm seminat Posito vellere Fur, ut aes audiat,
Leniter moritur; Quod nequit cernerc; Et si post studium Et per convicia Succedit otium, Mordet invidia,
Labor amittitur. Quos nequit cacdere.
6. Post mortem socii 12. Si furera redimis Non nubit alii Et mortem adimis,
Turtur, sed moritui; Acquiris odium; Sic amicitia Et si servieris, Fida per omnia Quem nequam nuveris,
Nunquam dissolvitur. Non dabit praemiura.
7. Stridor birundinum 13. Volena evadere (^uietem hominum Non timet scindere
Turbat et somnium; Castor virilia; Stulta loquacitas, Nec tiraet tollere Si frenum adimas, Fluxuma corpore
Turbat collegiuju. Quaerens caelestia.
8. Qui pomum viride 14. Vaspo panniculis Carpit improvide, Fit api similis,
Maturum neglegit; Sed non mellifera; Carebit praeorio Sic foris fertilis, Pro beneficio, Sed intus sterilis
Qui laudes diligit. Omnis bypocrita.
15. Si panem sedulo Dederis catulo,
Te semper sequitur; Sic fur stultissimi
Leniter proximi Domum ingreditur.
Cod. Parisin. 15155. saec. 13.
- 336 -
276. De Framle Maliernm.
1. Dicat nobis primus honiu, 6. Tonsis pilis defraudatus, Qui deceptus est in pomo: Sum per hostes excaecatus, Sum eiectus Dei domo; Aede fractus et necatus.
2. Uxor mea me fraudavit, 7. Numquid David, rex propheta, Paradiso me privavit, Castitate rupit spreta Quando pomum praesentavit. Leges Dei et decreta?
3. Dic tu, Loth dilecte, verum, 8. Patet teste Salomone: Quanta fraus sit mulierum. Mulieres raro bonae Heu, deceptus sum per merum; Plenaeque deceptione.
4. Me delusit nata mea, 9. Mulierum contra tela Nam induxit fraudis rea Sume fugara pro medela, Commisceri me cum ea. Tutior non est [cautela].
5. Dic tu, Samson, et fatere, 10. Hen, pro certo scio verum, Quid sentis de muliere? Mille fraudes mulierum, Sum per eam lapsus vere; Sumo testem totum clerum.
11. Mulieres sunt loquaces, De natura sunt nugaces, Sed de more sunt fallaces.
Collect. ms. Campen. paec. 14/i5. Cod. Palat. Vindobonen. 883- - Viel- leicht ging eine einleitende Strophe voraus.
277. De Corvo s. Vincentii.
1. Hispalis orbe sub occiduo Limine vergitur exiguo, Obtinet haec sibi regna duo, Nomine sed spoliata suo Prodigio nitet assiduo.
2. Urbs igitur simul et patria Aequivoce nova Sybilia Ultima dicitur Hesperia, Pro deitate colens varia
Sacrilega prece daeraonia.
3. Hac tamen in regione Deus, Quera colimus, pater aethereus, Quae facit ntpote basileus, Si taceam, reor esse reus; 0 placeat sibi sermo meus.
4. Cella procul bidui spatio A populi manet hospitio, Sancta monastica religio Degit in hac velut exsilio Nullius indiget auxilio.
- 337 -
5. Sola Deo vacat haec eremus, Fert scopulos aridumque nemus, Mons supereminet aerius, Oceanum videt inferius, Nil monachis libet exterius.
6. Mons etiam capit ecclesiam Inter utrumque decus mediam, Claustra decoris babent faciem, Cuncta boni retinent speciem Et specietenus almitiem.
7. Hic Vincentius armipotens, Cui Dominus Deus omnipotens Vincere carnifices tribuit, Lipsana dura sua deposuit, Nobilius caput exposuit.
8. Post rabiem canis indomiti, Post diadema datum capiti, Militis illius emeriti
Membra Valentia promeruit, Huc deitas capnt applicuit.
9. Audiat orbis et omnis homo
De placita tibi, Christe, domo, Quale decus sibi contuleris, Quam sibi dapsilis exstiteris, Muneris id cui praestiteris.
10. Audiat hoc pius et stupeat, Noverit impius et doleat, Vel Dacianus id invideat, Quid "Vincentius exbibeat, Quid caput illius obtineat.
11. Novimus bic Satanae famulus
Nequitiaeque suae cumulus Quod validum Domini pugilem Vincere non potuit vigilem, Aeris istius visibilem.
12. Laniat hunc, cremat et perirait, Supplicium neque mors redimit; Est modicum, quia sic moritur, Rursus eum lupus aggreditur, Membra per.aequora persequitur.
13. Mergitur aKius in pelagus, Erret ut amodo fluctivagus, Et mare praebuit officium, Unda fuit leve navigium, Litus ei parat hospitium.
Blume, Pia Dictamina. TI.
- 338 -
14. Interea Deus eximias
Servat ab aethere reliquias, Corvus adest, facit exsequias, Hinc abigit volucres alias Necne feris movet insidias.
15. Excubat ales et obsequitur, Stat lagubris, quia compatitur, Esse nefas putat illicituin Tale relinquere depositum, Dum foret ordine compositum.
16. Mira referre coram videor, Miror et ipse, coram fateor, Martyris ad caput arabrosium Corvus adbuc regit officium Ut veuerabile mancipium.
17. Quodque bouum dominum sequitur Atque fideliter obsequitur, <,|uuui bona praemia consequitur, Deliciis domini fruitur, Non senuit nec adbuc moritur.
18. In patris ergo monasterio Non sedet absque ministerio, Credimus illius imperio, tjui per avem similem vario, Helia, te fovet edulio.
19. Ad quod opus satis angelicum, Saecla per orauia glorificum, Ne sit ei grave, vel modicum, Sanctus ei levat officium, Namque parem dedit ac sociura.
20. Nuuc igitur, quid agat volucris, Audiat orbis amans alacris.
Mane quidem seu diluculo Impiger excutitur loculo Cum pare vel potius famulo.
21. Prodit uterque monasterio Veridico satis augurio, Sancta vacat schola psalterio, Hi peragrant agili studio, Quanta subest eremi regio.
22. Si peregrinus amore Dei Atque calore suae fidei Ad capitis tbalamum rosei Dona ferat, ED,
- 339 -
23. Non alios laqueos adeunt, Qui loca devia praetereunt, Sed facies hominum fugiunt, Agmina perfida despiciunt Deque fidelibus excipiunt.
24. Hos igitur sibi conciliant Hisque sagaciter adpropriant, Partibus ex quibus adveniant, Qui cruce salvifica radiant Martyris ac meritis inhiant.
25. Et quia nulla notabiliter 1'ervia semita signat iter, Fertur enim quod et in propriain Plurima tollit arena viam, Qualiter aura movet Lybiam,
26. Alter eis alacris facie
Angelica velut in specie lungitur et volitans leviter Sponte piger graditur pariter Praevius aut bene dictat iter.
27. Mittitur alter ad ecclesiam, Accelerat roagis ille viam, Qui veniens sedet in solio Et facili satis indicio
De solito monet hospitio. 28. Ilicet ille sacer cuneus
Hospes adest, quibus ipse Deus
Alitis huius ad auspicium Non adhibent breve scrutinium.
29. Quisque libcns animo properat, Quo sua munia prima gerat, Qui det aquam frigidam manibus, Qui calidam laceris pedibus, (Jui calices ferat hospitibus.
30. Ad mare carritur interea, Gaza requiritur aequorea, Ut venientibus hinc agapes, Hinc valeant adbibere dapes, Quomodo mellificatis apes.
31. Nil rainus abnegat oceanum, Fit melius super Eridanum, Praeda libens venit ad calamum, Novit amatqne replere manum Piscis et ipse requirit hamum.
22"
- 340 -
32. 0 satis et super egregia, 0 nimis inclita prodigia, Qaot Deus advehit huc famulus, Tot tribuat mare pisciculos luxta pares hominum titulos.
33. Non rnagis et minus accipinnt, Retia mittere qui veniuut, tjuam venientibus eveuiunt, Nain numerum numeri inveniunt
Yotaque consona provcniunt. Cod. Duacen. (ol. Marchianen.) 3G2. saec. 12. -- Unvollstiincli^.
278. Protens.
Proteiis bic sapiat, 5. Frequentare turpia noii quod scripto [prodo], qui niinis assuescit,
Varias sententias Sic illius aniina
hic quia corrodo, revera sordescit, Proteiis in formulas Veri quod notitias
quo se vertat subintrare nescit; teneam vultus Sinceruin est nisi vas,
mutantt-va 1'rutoa qaodfunqueinfuniUs, acescit. 2. Humilis cum servuli 6. Tuus quando socius
de stalu deponor, unus fit de primis, Praepotentis Domini Atque tibi loculus
gloria coronor, rcmaiiet inimis, Pluris mihi pretii Imle tuus animus
ijuam res constat lionor, non turbetar nimis, Et mihi res, non me Invidus alterias
relms subiungere conor. rebus marcescit opimis. 3. Hoc oxperientia 7. Quando cessas agere
larga doctus scivi, commissa priora, Quod cum prae stultitia Et totum te flectere
certant reges divi, vis ad meliora, Sentiunt incommoda Noli bona linquere,
populi declivi ; si sors sit in mora, Quidquid delirant Grata superveniet,
reges, plectuntur Achivi. quae nou sperabitur. hora. 4. Nescio, quid agere 8. Aere quando locali
nos simus parati, mei sunt imbuti Quo possinius vivere Nec sunt unquam patuli
merito beati mihi vel minuti, Uti prisco tempore Ad quid prosunt corpori
viri approbati ; mentisve saluti? Kos nnmerus sumus, Quid mihi fortuna,
fruges consuraere nati. si nod conceditur uti?
- 341 -
9. Conspicis ut poculo Nec virtutis nitido vini me refertum, fulgeat splendore,
Ne mireris illico, Oderunt peccare boni os quod sit apertum virtutis amore.
Mcum et plus solito se dicit expertum; 15. Cui detur gratia
Fecundi calices operandi bene, quem non fecere discrtum? Nunquam cesset talia
perpetrare plene, 10. Cum patrem familias Ni laedentis verbera
te videmus entem, sentiat habere; Et niunstrare cupias Oderunt peccare raali
ita te prudentem, formidine poenae. Ut per ullum ncqueas
falli servientem, 16. Vir perfectus reputat Atriu servantem numen tam severum,
postico falle clientem. Pro ipso quod deserat protiteri verum,
11. Quid mirum, quod alius Et mortis immineat hunc tibi praeponat, si virus austerum,
Cuius bursa nummulis Hoc sentit nmoriar"; plus quam tua sonat? mors ultra limiua rerum.
Nam vulgus divitiis 17. Nulli laudis uiinium
deditum coronat, impcndas honorem, Et genus et formam
regina pecunia donat. Ne, si mutet optimum operum colorem,
12. Qui possessionibus Per quod apud populum multis est intrusus, amittit favorem,
Ipsis uti nescius, Incutiant aliena tibi magis est illusus, peccata pudorem.
Quam quem largum funditus 18. Tua cum vicinia
raatris imtvit fusus, foras suum lar det,
Pauper enim non est, Sic ut eius flammula cui rerum suppetit usus.
damnum tibi par det, 13. Criminum qui sordibus Tua ne industria
est imbutus dudum, vigilare tardet, Ab ipsis se protinus Nam tua res agitur,
nisi reddit nudum, paries dum proxiraus ardet. Ipsum iure possumus 19. Luxu cum te fervido
reputare crudum, Nec lusisse pudet, accensum sentires,
sed non incidere ludum. Deceret, ut ilico prudentem adires,
14. Coronatur raerito Cuius te consilio bonitatis flore, emendare scires,
Qui abhorret ideo Nam neglecta solent pravo frui more incendia suruere vires.
- 342 -
20. Non concordant homines Sed decet his legibus turpes et formosi arabos ut coartem:
Nec prorsus ignobiles Quam scit uterque, libens, atque generosi eensebo, exerceat artem
Nuque pusillamines 25. Cumulant id singuli nec non animosi, Oderunt bilarem ut ignem vis flabri
Artium didascali tristes tristemquc iocosi.
motu sui labri, 21. Liberalis socius Sucum quod est vcluti
rum dicit, propina, curam membri scabri, Nam duni meus stornachus PromiUunt medici,
sentit bona viua, tractant fabrilia fabri. Non eget alterius
rei mcdicina, 26. Ludis, gulae vitiis Alter rixatur qui sat adhaesisti
de lana saepe caprina. Tempore, quo iuvenis recens floruisti
22. Dum per loca varia Nec aetatis fragilis vagantes discurrunt,
limen attigisti, lllis nova plurima in viis occurrunt, LuMsti satis, edisti
Meliora studia satis atque bibisti.
raro sed incurrunt, 27. Animo te lacrimis i irlum non animum dare debes udum
nmtant qui trans mare cur- Ac acerbis virgulis runt. caedere te nudum
23. Voce rudis canere Pro peccatis singulis, uitilur ut gallus quae gessisti dudum,
Vultque libros legere Et tempestivum durus quis nec callus, pueris concedere ludum.
Rusticus et quaerere, 28. Ex dictis Horatii quid prosit corallus, possent ampliora
Optat epbippia bos, Paradoxa colligi, piger optat arare caballus ! si daretur bora,
24. Non decet. ut clericus Sed quia fastidii sacvum tollat Martem, mater exstat mora,
Nec ut miles strenuus Ergo legas grana, libri discat partem, quae noveris utiliora.
Collect. ms. Campense saec. 13/u. Cod. Vindobonen. 883. - Die Schluss- hexameter der Stmphen sind Entk-hnungen aus Horaz: 1, 7 sq Ep. I 1, 90. - 2, 7 sq. Ep. I 1, 19. - 3, 7 >,-,. Ep. I 2, 14. - 4, 7 sq. Ep. I 2, 27; 5, 7 *q. Kp. I 2, 54. - 6, 7 sq. Ep. I 2, 57. -- 7, 7 sq. EP. I 4, 14. - 8.7 sq. Ep. I 5, 12. - - 9, 7 sq. Ep I 5, 19. - 10, 7 sq. Ep. 1 5, 31. --11, 7 «,. Ep. I 6, 37. - 12, 7 sq. Ep. I 12, 4 - 13, 7 sq Ep I 14, 36. -- 14, 7 sq. Ep. I 16, 52. - 15, 7 sq. Ep. I 16, 53. - 16, 7 SQ. Ep I 1H, 79. -- 17, 7 sq. Ep. I 18, 77. - 18, 7 sq Ep. I 18, 84. - 19, 7 sq Ep. I 18, 85. - 20, 7 sq. I 18, 89. - 21, 7 sq. Ep. I Ls, 15. - 22 7 sq Ep. I 11, 27. - 23, 7 sq. EP 1 14, 43. - -J4, 7 sq. EP. I 14, 44. - 25, 7 sq Ep. II 1, 116. -- 26, 7 sq. Ep. H 2, 214. - 27, 7 sq. Ep. II 2, 142. - 1, 1 huic. -- 12, 5 Quam qui. - 14, 5 virtutes. - 19, 3 Diceret.
- 343 -
279. Philomela.
1. Aurea frequenter Hngua 8. Prolixa, non rauca, mittit in sublimi aethera voce saepe sibila,
Tiimiboat atque strepat, Plura canit vi cantando agmina angelica follium pro stipula,
lugi vocc regem laudant Gliscit mirabilis membra regnantem in saecula. ludens menia carmina.
2. Clara sonant circumcirca 9. nOzi", parva, cur non cessas organa cum cantica, clangere, avicula?
Illuc melos nova tuba Aestimas nunc superare plaudet vox harmonia, omni arte musica,
Civitas sancta superna, Aut quid cum lyra contemnis micant luniinaria, dulciflua sonora?
3. Cum non cesset operata 10. Ultra vires ioca cuncta absque Dei opera luctas tympanistria,
Creans sphaera et in ipsa Te auscultant vigilando, sidera lucentia, regalis insignia
Separavit fundamenta Laudat procerum catcrva arida ab aequora. tua plura antea.
4. Omnia creavit simul 11. Cessa, cessa fatigando cum summa potentia, lassata iara buccula,
Ad lionorem plasma sua Quia premis dormizantes quae fecit in saecula, clam iugiter nausea,
Volucres et universa Omni liora pro quid canis sub caelo reptilia. digaa, ovas sidera !
5. Pulcher valet ver in silva, 12. Misera, infelix illa, florigera tempora, tam tenuis, viscera
Quando huraus fert herbarum Quae iiec tumes satiata copia titanica, ob prima cibaria,
Vernat silva frondosarum Speras cantizando cunctis species virentia. iraperare gratia.
6. Ibi cantant tunc caterva 13. lam cessa te laborando, volucrum lustrantia, non praemittit brachia
Ex quaram una plus manet De cunctis, auscultat nemo, corporis exigua, nemo dat iuvamina,
Nomeu clara ac robusta Nisi ipse, qui te finxit, philomela nuncupat, propria spiramina.
7. Saliendo nemorosa 14. Parce vatem iam secura, pctit alta haec silva, eiularae tardita,
Dies (fi\u titubando Conticesce, conticesce, arborum cacumina, nec crepaudo clangita,
Nocte nunquam cessat, densa Anxiata vires mollis, clangit aremenia. locura tuum propera.
- 344 -
15. Illa vcro stringens pauca 16. Trinitas sancta superna modulorom garrita nostra purget crimina,
In aestate, stnpefacta Ut ad alta poli summa pro natoram gloria, introducat limina
Bruma tegit sibulosa Regnareque nos concedat corpus sua funcra. per saecla in aethera.
Trop. ms. Martialen. saec. 10. Cod. Parisien. 1118. - 1, 1 Die Iiiitiale A fehlt. - 1, 2 hetera. - 2,2 horgana. - 2, 4 armonia, - 2, 6 micha (Cfr. 7, 4 chucumiiia). - 3, 3 Creans spera. - 4, 1 creauit. - 4, 5 huni- versa. - 5, 3 erbarum. - 5, 4 titancia. - 6, 1 tunc fehlt - 6, 3 Ex ouaruiu liuna. - 6, 5 hac robusta. -- 7, 1 Salliendo. - 7, 2 alte eq silva. - 7, 3 Dii-s pliila. -- 7, 4 chaeumina. - 8, 1 mitit. - 8, 2 voce sipesibila. - 8, 3 nieantando. - 8, 4 foltuum pro stibula (1. folluum?). -8, 5 Cliscit. - 9, 1 Ozu. - 9, 6 dulcisflua. - 10, 2 thimfanistria. - 11, 2 bucula. - 11, 4 iupittr nausia. - 11, 5 ora. - 12, 3 dumes. -- 12, 4 opprima. - 1'!, 1 ci.-ssate laborando. -- 13, 3 te cunctis. - 13, 4 nemo fehlt. - 13, 5 fincxit - " 14, 2 heiulare. - 14, 3 Cunctiscesce. - 14, 5 anexiata uires nollis. - 15, 2 modolorum. -- 16, 5 regnarique. - 16, 6 1. in acterna? - AulV-rilem ist stets u statt v geschrieben vmd durcbwtg langes s, selbst- redciid auch e statt ae. - \\'i ^en der abenteuerlicben Latinitat ist das in Analfcta VII, S. 10 ff. Uemerkte /u vergleichen; stellenweise habe ich Anderungen des gar zu Unverstandlichen gewagt. Die Einleitung und namentlich die Doxologie diirften erkl.-iren, warum diesem mebrfach sehr intere88anten Liede neuig^tt-us im Auhange eiu Platz gegonnt wurde.
V*
Inhalts-Ubersicht.
A. Real-Index.
1. De Sanctis.
Seite Seit«
De omnibus Sanctis .... 9-19 De s. Dorothea 72-77
De ss. Angelis 19-21 De s. Dympna 78 u. 79 De s. Angelo Custode . . . 22-24 De s. Elisabeth 79 De ss. Apostolis 25 De s. Erentrude ...'... 80 De ss. Evangelistis 25 De s. Fide 82 De ss. quattuor Doctoribus. . . 25 De s. Gabriele 82 De Sanctis privilegiatis .... 26 De s. Georgio 83u.84 De s. Aegidio 27-28 De s. Gertrude 84 De s. Agnete 29-32 De s. Godeleva 85 De s. Albano 33 De s. Gregorio 85u.86 De s. Alberto 33 De s. Guillelmo 87 De s Alexio 34 De s. Helena 88
De s. Ambrosio 35 De s. Hieronymo 88-91 De s. Andrea 35 De 89. Hieronynao, Augustino, De s. Anna 36-42 Tboma Aquinate 92 De s. Antonio 43 De s. Hugone 93 De x Apollonia 44 De s. lacobo Maiore . . . 94u.95 De s. Arnulpho Villariense. . . 44 De ss. lacobo et Philippo ... 96 De B. Augustino 45-48 De 88. Innocentibus 97 De s. Autberto 48 De s. lohanne Baptista . . 98-101 De s. Barbara 50-58 De ss. lohanne Baptista et De s. Bartholomaeo 59 lobanne Evangelista .... 103 De s. Benedicto 59 De s. lohanne Evaugelista 104-106 De s. Bernardo 60u.61 De s. loseph 106 u. 107 De 8. Birgitta 62-65 De s. luda 107 De s. Bonifatio 65 De s. Ivone - 108
De s. Brigida 66 De B. Katharina .... 109-126 De s. CaeciHa 66 De s. Laurentio 129 De s. Christophero 67 u. 68 De s. Leonardo 130 De s. Clara 68 De s. Ludovieo Alamando 130 u. 131 De s. Corbiniano 69 u. 70 De s. Margareta .... 132-136 De ss. Cosma et Damiano ... 71 De s. Maria Magdalena . 137-145 De s. Cuthberto 72 De s. Martha 146 u. 147
- 346 -
Seite | Seite
De s. Martino 149u.l50 ' De s. Sigismundo 169 De s. Mauritio . ... 151-156 De s. Sixto 169 De s. Michaele 158 De ss. Sixto et Sebastiano . . 170 Dc a. Nicolao 159 -161 De s. Stanislao Casimiritano. . 171 De 88. Petro et Paulo . 161 u. 162 De s. Stephano 171 u. 172 De s. Petronella 162 I)r s. Stephani Inventione. . . 172 Dc s. Regina 163 De s Thoma 174 De s. Rosalia 164 1 )<" s>. Thoma apostolo et Thoma De s. Sebaldo 164 archiepiscopo 175 De s. Sebastiano .... 166 u. 167 De s. Udalricn 176 De s. Servatio 168 u. 169 De s. Ursula . . . 177 n. 178
II. Moralia.
De amore Christi 181 De amore Christi 181
Dialogus Papae et Mariae Virginis ... . 182 Alpliabetum de bonis sacerdotibus 186 Alphabetum de raalis sacerdotibus 188 Dictamen de presbyteris . . . . 190 De statu sacerdotali 193
De pastore et mercenario. . 195 De malis clericis 198
De religione 198 De vita religiosa 198 De vita religiosa 200 De forma vivendi monachorum 201 Exhortatio ad monachos de contemptu saeculi 208 Speculum claustraliuin 211 De habitu et conversatione monachorum 216 De patientia habenda in capitulo ...'... 217 Oratio dicenda in introitu lecti 218 De bonis operibus 218 De paupere reficiendo 220 L)e humilitate 220 De vitiis capitalibus 221 De avaritia 222 De malo exemplo 223 Lessus paenitentis 224 Lessus paenitentis 224 Lessus paenitentis 225 Lessus paeuitentis 230 Lessus paenitentis 231 Confessio Imbriconis episcopi Wirceburgeusis 234 De accusatione hominis erga Deum 237 Modus cnnfitendi 238 De commendatione uniuscuiusque animae 258 De contemptu omnium vanitatuni 259 De vanitate mundi 260 De vanitate mundi 266 De vanitate mundi OCT De contemptu raundi ofig
- 347 -
Seite
Dolus mundi 269 De malitia temporum 273 De malitia temporum 274 Do malitia temporum "" 274 De malitia mundi 275 Status religiosorum modenuis 276 Conflictus mundi et abrenuntiantis 278
Canticum, quo incitantur servi Dei ad caelestem patriam desiderandam 280 De morte 283 Vado mori 285 Dialogus mortis cum homine 287
Quod homo debet cogitare, qualis erit in sepulcro 288 Adhortatio ,,ad terrorem omnium" 289 Adhortatio ad paenitentiam 292 De extremo iudicio 294 Adhortatio bona ad clerum 300 De novissimis 303 Versus de adventu antichristi 313
Lessus damnati 314
Do excidio Hierosolymorum 315 Threni captis Hierosolymis 316 Planctus pro diuturna captivitate terrae transmarinae per Saladinum . 319
III. Appendix. Tbromis Salomonis 323
De eleemosyna vagis danda 324 De duobus gladiis 325 Carmen episcopi Brunonis invehentis contra papam 327 Laudes studii scholaris 327
Dogtnatile puerorum 329 Status clericalis aliis praeferendus 332 Proverbia 334 De fraude mulierum 336 De corvo s. Vincentii 336 Proteus 340 Philomela 343
B. Verbal-Index.
Scite Seite
Adeptus quisque munere. . . . 216 Alme Christe rex imraense. . . 273 Adest triumpliu.s nnbilis .... 57 Ampulla vitrea | Sub mole . . . 334 Ad laudcm tui nnminis . . . .117 Angele qui meus es custos . . 24 Ad mensam resides sumeiis . . 220 Antequam iudicii dies 294 Adonai Deus sis laudabilis . . 164 Antichriste quid moraris. . . . 313 Ad patriam caeli suspirans . . 200 Antoni pater sanctissime ... 43 Ad perennis vitae fontem . . . 186 Aquarum meis quis det .... 188 Ad terrorem omnium 289 Audi mi Deiis piissime .... 237 Acl vitam claustralium . . . .211 Aurea frequenter lingua .... 343 Age Deus causam meatn . . . 258 Autberti vita inclita 48 Alma Deum Dyrupna 78 Ave Agnes generosa 31
- 348 -
Seite Seito
Ave Anna laude magna .... 39 Deus qui vis creaturam .... 242 Ave Anna radix lesse 39 Dicat nobis prinms homo . . . 336 Ave cuHtos mihi datus .... 24 Dionysi radius Graeciae .... 26 Ave dulcis Magdalena 144 Duae stellae claritatis 175 Ave dux Sebastiane 166 Ecce mundus moritur 264
Ave IJympna virgo 79 Eia qui terra premeris . . Ave felix o Regina 163 Exstas vir egregie | Oriundus . 27 Ave flos Rosalia 164 Exsultet caelura laudibus ... 88 Ave gemma claritatis 103 Felix quae caeli solio 143 Ave gemma sacerdotum .... 149 Fidei integritatem 255 Ave martyr gloriosa 85 Fideles huc attendite 84 Ave inater humilis | Ancilla . . 68 Florido quondam tempore ... 78 Ave mater virginis 131 Fulta fide Dorothea 73 Ave pastor et patrone 70 Gaude Christi sponsa Agna . . 32 Ave Pater Augustine 45 Gaude felix Barbara Virgo . . 53 Ave pater et Domine 169 Gaude felix Magdalena .... 142 Ave peregrinorum Birgitta ... 65 Gaude felis Margarita 133 Ave rosa sanctitatis 54 Gaude fili Zebedai 94 Ave sacrutissima | Dei creatura 182 Gaude Martha laudabilis . . . 146 Ave trini lucifera 57 Gaude nonc Caecilia 66 Ave tu virtutum tumba .... 72 Gaude praesul sauetitatis . . . 131 Ave venerabilis | Virgu .... 114 Gaude sponsa Dorothea .... 74 Ave virgo generosa | Ave ... 32 Gaude sponsa gloriae 62 Ave virgo gloriosa | Ave rosa . 132 Gaude virgo Christi grata ... 74 Ave virgo Katharina 115 Gemrua Dei pretiosa 116 Ave virgo micans rosa ... .114 Georgi mirabilis victor .... 83 Ave virgo nobilis [ Gloriosa . . 136 Gratulare ave care angele ... 24 Baptismale inquinavi 255 Guilelmus flos nobilium .... 87 Barbara virginitatis | Decus . . 54 Uispalis orbe sub occiduo . . " 336 Brigida nomen habet geiniuo. . 66 Horao Dei creatura 303 (Jaecus ego sequens caecum . . 266 Hyinnos psahnos concinamus . 91 Caeli regem veneremur | Voce . b6 lacobe tu maior gaude .... 95 Caeli sacri principatus .... 16 lesu bone sic dispone 39 Caritate vuliieratus 61 leriii Christi Domini | (.'nnfi-ssor 59 Christopbori collo sedeo .... 67 lesu Christi faraula Barbara . . 52 Christus nobis tradidit . . . .201 lllt pastor optimus I M.-iito . . 195 Clainat ecce supplex mea . . . L'U-"i luclite caeligena Michael . . . 158 Claritatis speculum 113 Indue cilicium sedeas iu pulvere 316 Clarum pater Augustine .... 46 In virtute maiestatis 22 Collaudemus digna laude . . . 161 lohannes Christo proximus. . . 104 Confessorem veneremur .... 149 lohaunes vox gratiae 98 Contemplator triuitatis .... 171 Karismalis Dei cella 113 Coram choris aDgelorum. ... 19 Katharina o regina 121 Corde malum cogitavi 251 Kosti regis filia felix 112 Cor tutnens superbia 220 Laus et honor pueris 329 Cura bene perpendo quid sim . 234 Lux doctorum norma morum. . 48 Cum sim modo moriturus . . . '_'-:; Lyram quam suspenderam . . . 302 De gula me reddo reara .... 245 Magne pater o Gregori .... 85 Deprecor ut darnues 218 Malum feci per sermonem . . . 249 Deus couditor benigne .... 244 Maria spes veniae pia .... 140 Deus mundi fabricator .... 241 Martha lesu hospita 147
Seite
Martyr Christophore .... O laudanda gloriosae 79 MicViaelis interventu
Miror cur tepeat | Cum debeat < t Laurenti martyr Christi. . . 129 Olim nustrum ordinem .... 276
Multa scelera patravi .... O Margarita splendida .... 134 Multi sunt presbyteri .... l'JO O Maria Magdaleua 145 Mumli (ides iain frigescit . . 275 O Martha Christi hospita . . . 147 Miindus deciduus et hotno . . 267 O Martine flo.s praesulum . . . 150 MiiiuliiH L-rrat ut apparet. . . 223 O medici piissirai 71 Neino valet congruis vtrliis . 327 <> Micliael sancte precor . . . 158 Nobilis Corbiuiaue
Nnliili.s egredien.s liospes. . . 69 O milites nngelici 21 44 O tniranda Dorothea 77
Nobilits et iusta mitis .... 77 O roiranda vanitas 264
Nobis in munus se donet . . 19 O mi sancte pater Alberte. . . 33 Nunc ad pessimum accedo . . 250 Omnes inodo deprecor 294 Nunc coufitanr peccata . . . 253 Onines qui assistitis 300 Nunc conabor confifaudo . . 24G Oiiiues sancti dirigitv, 18 Nunc protestor quod sum rea 256 < linnipotens miserere 18 0 Albane Deo grate .... 33 O odorifere narde 60 O Ambrosi serve Christi . . 35 O pater Deus aeterne 231 O animarum medici
O Aiiua dnlcissinia
O Antoni sancte pater . . .
71 (t pater ingenite 15 37 () patrone pastor bone .... 169 43 O patroni venerandi 170
O Barliara sanctissima . . . 52 O pia n-Mina laesi cordis . . . 114 O beata Anna clara O beata Katharina
O beata inati-r Anna ....
40 <) piissima pcccatrix . . . 114 O praesnl mitissime 168 36 O quam mira refulsit 167
O beata trinitas | Reetrix . . 9 (l quani splendifera 154 O beate angt;le | Comes . . . 22 O qui sine viribus 288 O beati Innocentes
O bone claustralis Christi . . 97 O redolens narde pater .... 61
207 ()re tuo Christe benedictus. . . 218 O caelestis o beata
O candens stella vernaus . .
51 O sancte Sebastiane 167
44 O sanctorutn splendor 172 O Christi martyr pia .... 58 < t si possem et vi nossem ... 29 O Christi uiartyr Ursula . . 178 O sugentes Innocentus 97 O cleri collectio rjuare . . . 324 (} venerandn trinitas 106 O Dens omnipotens rea . . . 230 O viri apostolici 25 O dilectrix lesu Christi . . . 139 (i virtutis infinitae 20 O doctores spiritales .... 25 () viruni ineffabiletn 150 O doctorum doctor ave . . . 90 O vos lacobe Philippe .... 96 O dux Mauriti qui clarior . . 152 () vos quos antiquus 221 O felix evangelista O felix legio | Quae sursum .
106 Papa beatissime noliilis .... 26 153 Parce flenti et dolenti 224
O Gabriel laudabilis .... 82 Pater fili spiritus 327 O geiierose domine O lohannes gloriose ....
91 Per invidiatn caecata 240
99 Petre gregis Christi pastor . . 162 O lohanues gloriose .... 100 Petre Paule congaudcte .... 161 O lohannes gloriose ....
O Katharina nobilis
O Katharina regia
Seite
68
158 319
253
100 Plauge Sion et ludaea .... 315 O lohannes vir sumini raeriti 104 Pratum vidi spatiosum .... 222 O Ivo consors caelice .... 108 Pruteus hic sapiat 340
119 Quamvis avgvieutis dure .... 248 109 Quamvis culpa blasphemorum . 247
350 -
Seite Seite
Qui crucis in ligno 200 Sertum tibi plectitur 126 Qui reruni considerat 260 Si uiilii vis firmare 181 Quis cs tn rjucni video .... 287 .Sj qnis aures habeat 268 Qui trausitis monachi 207 Si vis bonus fieri 198 Quondam duo gladii 325 Si vis esse coenobita 208 Quo sinc tine manes 25 Spunsa Christi Katharina . . . 111 Kea nimis coram Deo 250 Stella lucens clare 75
Rea nimis et iniijiia 254 Stepliauus Israelita 172 Recognosco quod erravi .... 238 Sublimato laureato 129 Keligio sine corde pio 198 Surge miser quid dormitas . . 209 Saepe malura quod patravi . . 249 Tabescentis iain immundi . . . 278 «Salve decus feminarum .... 62 Tempus acceptabile 292 Salve dulcis Ma^dalena .... 137 Theodosii filia 135 Salve felix Petronella 162 Tlironurn grandem ebore. . . . 323 Salve flos ecclesiae 86 Tota christianitas 274
Salve Ie.su geuerosa 50 Trabunt in praecipitia .... 198 Salve lumen radiosum .... 137 Tu lesus es testis 67
Salve Magdalena mundo. . . . 137 Tu qui cor tuum furaris. . . . 181 Salve norma monachorum ... 93 Tu qui digne vel indigne . . . 217 Salve pater et patrone .... 168 Tu qui formam trinitatis . . . 171 Salve pater pietatis 130 Turba Christi fidelium .... 156 Salve praesul bone 176 Unicus ob Christum vivus . . . 218 Salve prae^ul gloriose 160 1'rbs gratulare nobilis .... 130 Salve proles Zebedaei 105 Urbs sancta lerusalem .... 280 Salve redemptor Domine ... 18 Utinara attenderet 274 Salve rosa puritatis 80 Ut inter gpinas lilium 34 "Salve sacratissitne mulierum . . 98 Vado mori series ab initio . . 285
Salve salve praeeltcta 41 Vale Veuus Agrippinae .... 177 Salve sancta Anna | Vitae ... 42 Vauitatum vauitas 259 Salve sancte lohannes 101 Veni creator spiritus | Et nientem 23 Salve sancte martyr Dei. . . . 151 Vi-rbis Deum blaspheraavi . . . 252 Sah-e sancte pater Cuthberte . . 72 Verbum Dei reseravit 104 .Salvete principes omues .... 17 Vide fabrum fili mi 332
Salve virgo Katharina .... 110 Virgo Deo cara rosa 57 Salve virgo speciosa 84 Virgo fide sana de stirpe ... 51 Sancta Fides virgo clara ... 82 Virgo prudentissima Ursula . . 177 Sancte Dei flos 159 Viri beatissimi sacerdotes . . . 193 Sancte loseph fili David. . . . 107 Viri iratres servi Dei 269 Sancte pater Augustine .... 47 Virtutibus inserendis 256 Sancte Thonia princeps .... 174 Vitae caelibis sacrator .... 245 Sanctum ludam collaudemus . . 107 Vitao dator et plasmator . . . 224 Sanctus hic vir Sigismundus . . 169 Vos avete admirandi 92 Seraphim quae sunt amanda . . 21 Votivis Christum laudibus . . . 155
Pierer'schB Hofbuchdruckorei Stephan Geibel & Co. ia Altenburg.
von O. R. REISLAND in Leipzig.
Cl. Blume und G. M. Dreves,
ANALECTA HYMNKJA MEDII AEVI. I. Theil: Canlloin-s Bohemicae. Leiche, Liedur mid Rufo dea 13., 14. und ]=>. Jahr-
hunderta nach Handschriften aua Pra^, Jisteliiic?, Witliugau, Hohenturt und Tegernsee. IWSG. 1M Bogon. M. il,-.
II. Theil: II \ iiinuriiis Mois-iiu-i-iisls. llas Hymnar der Abtoi Moiasac ini 1U. Jahr- hundert. Nacli einor Haudaelmft der Rossiana Im Anhange: a) Carmina Bcholarium cainpensium. b) Calltiones Yisaogradensea. I.SK -. 1] Bogen. M . 5, - .
III. Thuil: Conradus GemnlceiiNls. Konrad's von Haimhurg und seiner Nachahmer, Alberfa von I'rag und Ulrich's vou Wesaobruun ReimnBbeto und Leselieder. 1888. l'."/a Bogen. M. U,-.
IV Theil: II.vnuil Inedlti. Liturgische llymnen des MittelalterB aus liandschriftlichen Broviarien, Antiphonalien uud Processionalien. 1SS9. 17 Bogen. M. 8. - .
V. Tlieil: HlHluriac Rbytlimicae. l.iturgischu Kvimofficieu <les Mittelaltevs Erate I''olj;u. Aus IlanclH. ln iiini und Wiegondrucken. IRsy J7V» Bogeii. M. 8,-.
VI. Tliuil: Vdnlrlciit* Wessolontanus. Ulrich S(ncklin's von FoHach, Alitia zu Wesso- lirunn, 14:« - 1443 Keimgc-ljctu und Leselieder mit Ausschluss der PsaHiTion. 1889. 123/4 Bogeii. M. ii, -.
VII. Tliuil: l*rusi\riiiin l,< iiiov i<'*-ns<>. Die Pvo»«n der Abtei St. Martial zu Limoges aua Troparien dos 10. n. und l^. Jahrhunderts. 18!io. 171/4 Bogon. JI. 8, - .
VIII. /IX. Theil: Sequentiue liicilil.-uv Liturgischo 1'rosen dea Mittelaltersi aus Hand- schrifteu und Wiegendrucken. Ersl« und zweite Folge. 1890. 14' 2 und l8'/'z Bogen. M. 7,50 und M. 8,-.
X. Thuil: Seqiienliae fnetlitae. Lituvgiache Proson des MittelaHurs. Dritte Folge. 1891. 21 Bugen. M. 1U,-.
XI./XII. Tlieil: llyniiii luefjill. Liturgiache Hymuen dea Mittelallers. Zweite und dritte Folgo. Isyi und is;ij. a 17 Bogen. a M. 8,-.
XIII. Theil: Misloriac Rtiylbinicac. Liturgische Reimofficien dea Uittelalters. Zweite Folgo. 18UJ. 17 Kopen M. »,- .
XIV. Theil: IlyiiinariiiN S<-\ <-rliiiniiiis. Das Hymnai der Alitei st. Severin in Neapel. - .
OrrlcUH Scucaburotius. <Jr\%o Scaccabarozzi's Libvr Otlici.jium. 1893. 17 Bogen. M. 8,-.
XV. Theil: l'iu nictamina. Keimgebete und Leselieder dea Mitlelalters. Erate Folge. 1893. 17 Bogeu. M. H, - .
XVI. Tlieil: Hymnodia Hiberica. Spanisohe Hymnen dea Mittelalters aus liturgiachen Handschriften unil Druckwerken KOmischen Ordos 18 Bogen. M. 9,-.
XVII. Theil: HymnoUin Hiberica. Liturgisclie Kfimofficien aus spanischen Brevieren. 1894. 15 Boyen. M. 7,.",n.
XVIII. Thoil: Historiae Rhylhmica«. Liturgische Keimoificien doa Mittelalters. Dritte Folge. 1K!)4. 17 Bogen M. 8,-.
XIX. Theil: ll.vmiil Inediti. Lilurgische Hymnen des Mittelalters aus Handsi-hriften und Wiegendrncken. Vicrte Folge. 1894. 17'/2 Bogen. M. 9, - .
XX. 'l'li cil: < nnlioiK s <"! Mulrli. Lieder und Motetten des Mittolaltera. Erste Folge. 1895. 16»/a Bogen. M. 8,-.
XXI Tlieil: Cantlones et Mutetl. I.ieder und Motetten des Mlttwlaltera. Zweite Folge 1895. 14',8 Bogeu. M. 7,-.
XXII./XXIII. Theil: Hyinnl Inedltl. Liturgische Hyinnen des Miltelaltera aua Hand- schrifton uud Wiegendi ucken. FUnfio und sechste Folge. 18'J" ."."'>. 183/< und 19Va Bogen. JVl. 9,- uud M. 9,5U.
XXIV. Theil: Historine Rhytl»mlci\«. Lilurgische Reimofficien des MittelaUurs. Vierte Folge. 189b. 18 Bogen M. 9,-.
XXV. Theil: Hjatorlae miythmJcac. LiturRische Reimofticien des Mittelallcrs. Funfte Folge. 1807. l'i l:<.|;.'ii M. 9.- .
XXVI. Theil: Hlstoriae Rhythmicae. Liturgische Keimofficien des Mittelaltffl'8. 8echate Folge. 1897. 18'/< Bopen. M. 9,-.
XXVII. Theil: Hytunodin <jolica. Die Jlor.arabiachen Hymuen dos al( -spanischen Ritua Aus haudschrittlk-lien uud godruc-kten nuelleii. 1897. 18Vz Bogeu. M. 9,-.
XXVIll. Theil: Historlac Rliythmicne. Liturgiache Reimofficien dea Midelaltera. Siebente Folge. 1898. 21 Bogen. M. 10.-.
XXIX /XXXII. Theil: Pla Dictamina. Reimgebete und Leseliedar des Mittelalters. Zweite bia fUnlte Folge. 1*98/99. 15, 19'/z, 136/8 und 15 Bogen. M. 7,50 - 9.50 - 7.- und 7.50.
Als Ergiinznng erschien:
nologJSChe Beitrage. Herausgegeben von Blume und Dreves. I. Gottschalk, MOnch von Limburg an der Hardt uud Propst von Aachen, ein Prosator des XI. Jahrhunderts. 14Bogen. Gr. 8. M. 7,-.
O <S) O
ui Z 5
g = § »- U rt
s^--^, - > *TW T« " ^jj
-; wj. * &$$xji^- >: ^ ^\^^.|Wr^V- .rl'^^^,iv v^
^ V .-4?O> ^ A * * ''*^ .- ^
^SJV"-^^S v-.-^^^^v^
/ ^ r^ " v r^v
