Embed Size (px)
Citation preview
COPYRIGHT AND CITATION CONSIDERATIONS FOR THIS THESIS/ DISSERTATION
o Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
o NonCommercial — You may not use the material for commercial purposes.
o ShareAlike — If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your contributions under the same license as the original.
How to cite this thesis
Surname, Initial(s). (2012) Title of the thesis or dissertation. PhD. (Chemistry)/ M.Sc. (Physics)/ M.A. (Philosophy)/M.Com. (Finance) etc. [Unpublished]: University of Johannesburg. Retrieved from: https://ujdigispace.uj.ac.za (Accessed: Date).
'n KOSTEVERGELYKING TUSSEN GESUBSIDIEERDE UITVOERKREDIETfINANSIERING. FINAN-"
SULE BRUIKHUUR EN AFBETALINGSVERKOOPOOREENKOMSTE AS FINANSIERINGSMETODES VIR
DIE INVOER VAN KAPITAALCOEDERE EN DIENSTE
deur
PIETER DANIEL HARTZER
VERHAII'DELI NG
voorgelr ter vervulling van die vereistes vir die gTlllld
MAGISTER IN Dl E EKONOHIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE
in
BEDRHSEKONOMIE
in die
FAKULTEIT EKOSOHI ESE EN BESTUURSWETENSIW'PE
aan die
RAt.1lSF. AFRIKAANSE UNIVERSITEIT
St ud I e 1e hr: Prof , W. F. Rndneytr
Hede-atud1ele1tr: Prof. N.J. Smith
MAART 1985.
DANKBETUIGINGS
Dit 1& vir my 'n voorr.g am my opregte dank toenoor almal wat aan hicrdie
studie meegehelp het , uit to opreek.
Proff. W. F. Rademeyer en N. J. Smith vir hul bekwame en inspirerende leiding;
Dr. C.F. Wagenaar vir hulp en inUgting verskef;
Hy ouere vir die taalkundige versorging, proefloes en aanmoediging en
Hev. A. Jooste vir die tikwerk.
Die Raad vir Geesu8wetenskaplike Navorsing word bedsnk vir die beurs aan my
toegeken.
SUMMARY
South Africa, as a developing country, has an enormous need for capital.
Between 1980 to 1983, an amount of RBO billion was spent on fixed capital
investment alone in this country. A large component of this investment
originates from external sources and was financed by way of off-shore loans
and other credit facUities.
The developed countries, in order to promote their exports, have long realised
that in addition to offering a competitive price and high quality product,
competition also required that credit be made available to the importer.
Presently the competition between the leading export countries result in the
development of subsidised export credit schemes to promote the sale of
i.ndustrial machinery and equipment. In cases where the fixed export finance
rate is lower than market rates, Governments make up the difference between
the export finance rate and commercial lending rates. Normally a fixed
interest rate for the credit period is available in the exporter's currency.oC
An important consideration when borrowing overseas, is the foreign currency
exposure. With continuous fluctuations in the value of currencies the
borrower is faced with a foreign exchange risk. This risk can be partially
eliminated by hedging on the forward exchange market. In this study an
analysis was made of the most important export credit schemes as well as the
possible influence of forward exchange considerations.
An importer has the option to also make use
imported capital goods. Specific reference
instalment sale financing and financial leasing
of local finance to pay for
is made in this study to
as methods of local financing.
The purpose of this Itudy was twofold: Firstly, an analysis of historic
interest rate patternl pertaining to medium-term leasing and instalment sale
financing in South Africa and secondly a determination of the cost of export
credit finance for the .same period was made. In this . way the Itudy
endeavoured to determine whe ther, from the point of view of the cost of
capital, it had been worthwhile to U8e export credit financing.
It 1188 found that' on a cost comparison basie, over the four year credit
period, the fully covered export credit finance was 8ubstantially cheaper than
local sources of Unance. This could be attributed 1114inly to both high local
couerdal interest rates and a rand that depreciated again8t the U.S. dollar.
An important contribution of thh study IIll8 the creation of a formula in terms
of which C08t comparisons between local finance and foreign finance could be
made.
i
INHOUDSOPGAWE
HOOFSTUK I INLEIDINC
1. DIE DOEL VAN DIE STUDIE
2. DIE BESTEK VAN DIE STUDIE
3. PRODLF.ME ONDERVIND TEN OPSICTE VAN HIERDIE STUDIE
4. 'N CHRONOLOCIESE OORSIG AAN DIE HAND VAN DIE HOOFSTUK
RAAMWERK
Verwys1ngs
HOOFSTUK II : UITVOERKREDIETFINANSIERING AS BRON VAN INTERNA
SIONAJ.E FINANSIERINC
DUDSY
1-3
3-4
4
4-5
6
1.
2.
2.1
2.1.1
(I)
(2)
(3)
2.1.2
(I)
(2)
2.1.3
INLEIDINC
IN- EN UITVOERFI NAN5 IERING
Vorme van finansiering wat vir die uitvoerder
beskikbaar i8
Finans1ering waar die uitvoerder die voUe risiko dra
Bankoortrokk.fa8 i 11 t e i te
Wisselverdiakontoring
'II Buiteland81 valutakrediet
Finan81ering waar die uitvoerder 'II gedeolte van die
r1&iko drs
Staatsb,hurde uitvoervaarborg.keus
Privaataektor-kred1e tvereekering
//J .F1~a8)er1n8 ~aar die r1dko die verantvoordel1kheid
va~ bank en/of f inandUe instell1ng 18,
7
7-13
7
8
8
8
9
9
9
10
10
(1)
(2)
(3)
(4)
2.2
2.2.1
2.2.2
2.2.3
(1)
(2)
(3)
3.
3.1
3.2
3.2.1
3.2.2
(1)
(2)
(3)
(4)
3.2.3
(1)
(2)
11
Aksepbank of Klaringshuisfasil1tieite
Koperakrediet
Whseldiskontering met afstanddoening van
eiendomsreg ("forfeiting")
Uitvoerbruikhuur ("Export leasing")
Vome van invoerfinansiering wat vir die lnvoerder
beskikbll8r is
Plaasl1ke vaste- of vlottendekoersf1nansiering
Uitvoerkrediete
Buite1andse mediumtermynfinansier:l.ng
Euro-dollnrfinansiering
V.S.A. dollarfinansiering
Buitelandse valutalenings
GESUBSIDIEERDE UITVOERKREDIETFINANSIERING
Historiese ontwikkeling en ontstaan van gesubsidieerde
uitvoerkredletfinansiering
Vome van uitvoerkrediete
Verskafferskrediet (verkoperskred1et)
Koperskrediatf..ll i to itl
Indlvidue1e koperskred1et
'n "Projeklyn" ("Proj ec t line")
Terugb.toUnsskred ie t
Heordo.lise krediet lyn. (ltgen• ral purpo.e Une")
'n VergtlykinS tuss.n die koper- en v.rskaff.nkrediet
Die kontrakwaarde
Die termyn en hoeveelhe1d krediet
BLADSY
10
10
11
11
11
11
11
11
12
13
13
13-48
13
16
16
20
22
26
26
28
28
28
30
(3)
(4)
(S)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
3.3
3,.3.1
3.3.2
3.3.3
3.3.4
(1)
(2)
(3)
(4)
3.4
3.4.1
3.4.2
3.4.3
3.4.4
3.4.5
3.S
4.
iii
Die rentekoers
Die plaaslike inhoud
Die premiee
Die bankkoste
Vorderingftbetalings
Verhaling
Die cnderhande Hngape r Icde
58mevattinR en vergolyking
Die kenmeJ'ke van uitvoerkredietfinandering
Rentekoeusubddies 88 onderake1d1ngskenmerk
V8ste rentekoerse en die termyne V8n finansiering 8S
onderokeidingskenmerke
Die kredletbedrag as onderske1dingskenmerk
Kred1etversekering 8S onderskeidingskenmerk
Politiek. risiko
Handelsrisiko
Produksierisiko
Wisselkoersr1siko
Die koste van gesubs1dieerde uitvoerkred1et
Die rentekoers
Kred1etveraekeringsprelllie
Beltuura- en reserver1nglgeld
Termyndekk1ng (vooru1tdekk1ng)
Bankgeld.
Tocale kOlu.'
SAHEVA1TINC
Vervydngl
BLADSY
30
30
30
31
31
31
32
32
32
32
33
3S
3S
36
36
37
37
38
38
39
39
39
40
40
48-49
so
iv
HOOFSTUK III : WISSELKOERSRISIKO EN TERMYNDEKKING
INLEIDING
SUDSY
52
2.
2.1
2.2
2.3
3.
4.
5.
5.1
5.2
5.2.1
5.2.2
5.2.3
5.2.4
5.3
5.4
5.4.1
5.4.2
(1)
WISSELKOERSE EN WISSELKOERSRISIKO
DefinUfring en omskryving van w1sselkoe"rse
Faktorc wat w1uelkoerac belnvloed
Omskryw1ng van w18se 1koersr1siko
KONTANTVALUTAKOERSE EN DIE VASSTELLING DAARVAN
DIE KWANTIFISERING VAN DIE INVLOED VAN DIE WISSEL
KOERSRISIKO
DIE VERHINDERING OF UITSKAKELING VAN WISSELKOERSRISIKO
Inle1ding
Termyndekking
Tipes termynkontrakte
Die opsegg1ng en verlenging van termynkontrakte
Termyn en kontantvalutamarkte 1n Suid-Afr1ka
Teentran.aksiel ("hedging")
Rullhandtl In vergoeding
Samlvatting en verdere matod.. van rhikoverskanl1ng
Die v.nyding van vi8aelko.rsridko
Die korr1geer van blootltell1ng
Kontantko.rs.
52-56
52
53
55
56-60
60-63
64-91
64
68
71
79
80
82
84
87
87
87
87
(2)
(3)
(4)
(5)
6.
7.
v
.Termynm4rkkoerae
Om in- en uitvloei te laat ooreenatem
Vervroeging en vert raging van beta lings
Leninga en beleg8ings
DIE KWANTIFISERING VAN DIE INVLOED VAN TERMYNDEKKING EN
WISSELKOF.RSRISIKO
SAMEVATTING
Verwysings
BLADSY
88
88
88
90
91-95
95-96
97
f100FSTUK IV : PLAASLIKE VORME VIR DIE FINANSIERING VAN KAPITAAL
GOEDERE EN -TOERUSTING
1• INLEIDING 99-100
2. INTERNE FINANSIERINGSVORME 100
3. EKSTERNE FINANSIERINGSVORME 101-114
3.1 Korttermynfinansieringsvorme 101
3.1.1 BanluJkaepte 101
3.1. 2 PromlSseI 101
3.1.3 Hande1Hkredlet 101
3.1.4 BankoortrokkeCu1litei t 101
3.2 HediulIl- In langtormynfinano1tr1nglvorme 102
3.2.1 Aandelekapitaal 102.'
3.2.2 Termynhn1ngl 102
3.2.3 Ui tre1k1ng van effekte 102
3.2.4
3.2.5(I)
(2)
(3)
(4)
(5)
4.
5.
6.
7.
vi
Afbet1l11ngaverkoopooreenkoma (huurkooptlnanaierlng)
Brulkhuur ("leasing")
Defin1a1ea van brulkhuur
Die belangrlkate denokappe van bruikhuur
Vorma van brulkhuur
Voordele van !1nansHHe brulkhuur
Nadele van finansUle brulkhuur
DIE RISIKO VERBONDE AAN IN AFBETALINGSVERKOOP- OF
BRUIKHUUROOREENKOHS
DIE KOSTI:: VAN IN AFBETALINGSVERKOOP- OF
BRU I KflUUROOREENKOHS
DIE KOERSSTRUKTUUR BY AFBE1ALINGSVERKOOP- OF
BRUIKHUUROOREENKOHS
SAHEVATTING
Verwyslngs
BLAnSY
103
108
108
108
109
III
113
114-115
115-118
118-123
123-124
125
HOOFSTUK V : IN ONTLEDING VAN DIE KOSTE VAN PLAASLIKE F1NANSIERINGSVORHE EN
UITVOERKRED I ETFINANS I ERING
1. INLEIDING 127
2. DIE BELANGRIKSTE FAKTORE WAT RENTEKOERSE BEINVLOED 127-129
2.1 Honltir. In flakale bele1d 127
2.2 Die botlll1nglbdana en vervantl vhadkooubtltid 128
2.3 Die vrllS nG bankkred1et 129
3. PLAASLIKE FINAHS I ER INGSVORHE 129-131
4.
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
5.
vii
UITVOERKREDIETFINANS I ERING
Die ge&ubsidieerde ui tvoerkred1etkoers 110011 van toe
passing op Suid-Afrikaanse invoerdere
Die rand-dollartermynkoers
Die 12-maande sterlinRdepositokoerse
Die dr!e-en-au-msande V.S.A. depoei tokoeue
Die dollar-sterUnRtermynk~erse
Die rand-sterUng termynkoerse
Die totale uitvoerkredietkoers'"
SAHEVATTING
Verwysings
BLADSY
131-142
131
133
135
137
137
140
140
143
144
1I00FSTUK VI : CEVOLCTREKKINGS EN AANBEVELlNGS
1.
2.
2.1
2.2
2.3
2.4
INLEIDINC
GEVOLGTREKKINGS
\t K08tevergelyking tussen guubsidieerde uitvoer
kredietfinanaiering en plaalll1ke vorme van
finansiering
\t BellpreUng van die k08teverge1yk1ng
\t Vooruiukouing ten ops1gte van die tend.naie vat"
uit die kostevergelyking blyk
Gosubsidieerde ui tvoe rkred1et "quo vedis"
145
145-153
146
149
150
150
2.5
3.
BRONN£LYS
viii
Tekortkollinge van die studie en aanbeveUngs omtrent
verdere navorsing
AANBEVELINGS
BLADSY
152
153-156
157-162
US VAN GRAFIEKE
4.1
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
Die finllns1eringskoers gekoppel sen die
primakoers
Die finllnsieringskoers gekoppel aan die
primakoen met 'n minimum bal1skoers
tCDie finans1eringskoers gekoppel aan die
primakoen met 'n maksimum badskoers
'n Kombinasie van 'n minimum en maksimum bas1skoers
'n Vaste finanderingskoers
'n Vaste finanderingskoers lIet vooruitgedateerde
opwaartae eskalasies
'n Vaste finanderingskoers lIlet vooruitgedateerde
afwaartse aanpassings
Die prill8-oortrekkingskoen
Die SlIubddi..rde uitvoerkredietkoere
Die rand-dollirtermynkoerll
.'
Die 12-1111lnde .terl1ngdepo.1tokoerae
Die dr!e-en-II'lD4ande V. S.A. depo.1tokoer.e
119
119
120
121
122
122
130
132
134
136
138
S.6
S.7
5.8
6.1
ix
Die dollar-aterl1ngtermyko.rae
Die rand-aterl1ngtermynkoerae
Die totale koste van gosubaidleerde uitvoerkrodlet
PlaasHke Unana1eringsk08te v.rau. ge&ubs1dieerde
uf tvoerkredletf 1nans Le r ingskolt.
BUDSY
139
141
142
148
LYS VAN TABELLE
2.1
2.2
2.3
2.4
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
4.1
Die berekening van die interne r.n~abiHteit
Die ond.rak.ie betaUngs aan die buitolandae
en plaasl1k. bank
Die b.taalstruktuur van die intoerder
Die berekening van die interne rentabil1teit
Die w1sse1ko.rse van 'n aantal lande se geldeenhede
uitgedruk in verhouding tot die Suid-Afrikaanse rand.
soos op 29 April 1983
Dio verskil tussen koop- en verkoopkoerse by telegra
Hese oorpla8lings. op 29 April 1983
Die speUng in wisselkoeree ten opsigte van v.rakil
lende tipe8 transakaies
TerugbctaUn8k.dule op buite1andae lenlng8g.deelt.
Die vervro,ging en vert raging vln botaling.
Die berekening van die k08t' van die buitelands,.'
1enings
Die minimulII deposito en maksilDUli afbetaling.t'l'1IIyn
op goedere
41
44
46
47
S4
58
S9
62
89
93
107
4.2
4.3
6.1
x
Verander1nge 1n die primakoers
Die berekening van die koste van afbetaUngsverkoop -of
bruikhuurfinanBiering
'n Kostevergelyking tuaaen gesubBidieerde uitvoerkrediete
en plaaal1ke vorme van finanBiering
BLADSY
116
117
146
LYS VAN DIAGRAMME
2.1
. 2.2
2.30(
2.4
2.5
2.6
2.7
3.1
3.2
3.3
3.4
Die verband tussen die verskUlende partye betrokke by
verskafferskrediet (verkoperskrediet)
Die prosedure wat met die stigting van verskaffers
krediet gevolg word
Die prosedure wat met die stigting van koperskrediet
gevolg word
Die verband tussen die verskUlende partye betrokke
by 'n individuele koperskrediet
Die vlod van kapitaal tussen die buitelandse bank,
in- en uitvoerder by 'n individuele koperskrediet
Die verband tussen die verskUlende pnrtye betrokke
by projeklyn
Die verband tUllen die verkUlende pnrtye betrekke by
terugb.tal1ngskred iet lyn
'n Kons.ptuele v.rgelyking tUII.n transakate, olD8kakel1ng8
en ekonomle.. valutablootsUlling
Die "rentekoenparitoiteteor1e"
Die "koopkragpari te1te teor1e"
'n Rullhandelkontrek
18
19
21
24
25
27
29
66
76
78
85
3.5
4.1
BYLAAG
3.1
xi
b Vergoedingskontrak
Die aanpaa van die finansieringatermyn by die aard van
die bate
"ABC Bank Limited"
BLADSY
86
104
72
72
HOOFSTUK I
INLEIOING
1. DIE OOEL VAN DIE STUOIE
Suid-Afrika. as 'n ontwikkelende land. het 'n geweldig. behoefte ann kapitaal.
Gedurende die tydperk tussen 1980 tot 1983· is R80 bUjocn aan vaste kapitaal
invcaterings in Suid-Afrikn bestee. (1) (Rl8erwebank Kwartaalblnd: Des. 1984).
'n Groot gedeolte van hl8rdie investerings alu1t bates in wat onder andere dt
ml18jinerl.'e en toerusting bestnnn. 'n Groot komponent van die masj 1nerie en
toerusting word nl8 plllasUk vervaardig nie en moet ingevoer word. AlleenUk
in 1983 1& In totaal van R4. 43 biljoen 81 masj 1nede. meganiese toesulle en
onderdele ingevoer. IU.rvan is ongeveer 32 persent uit Japan en die Verenigde
State van Amerika ingevoer. (2) (Handelstat1&tieke : 1983).0<
'n Beduidende gedeelte van die invoere van kap1taaltocrust1ng na Su1d-Afrika
word gefinansier deur middel van uitvoerkrecL1et finansiering. Hierd1e uit
voerkrediete word deur die regerings en/of privaat ins tansies van die lande
van die u1tvoerders beskikbaar gestel. Hierdie finansiering word normaalweg
teen g88ubsidieerde rentekoerse of besonder gunsUge kommersiHle kapitaal
markkoerse in 'n bepaalde land beskikbaar gestel.
Lande het gou beset dat dit nie net voldoende is om produkte van hal kwalitdt
en 'n mededingende prys aan In voorneeende koper aen to bied nie. Strawe
mededinging tussen die uitvoerlande van kap1taalgoedere en -toerust1ng het
daarvoor gesorg dat finansier1ng ook asn die invoerder verskaf word. Lande
het in hierdie hoogsmededingende uitvoermark begin alii gesubsid1eerde uitvoer
kredi.tfinans1ering un invoerders te v.rakef. H1trdie lIIededinsing tussen
uitvo.rder8 het daGrto. gelei dot ni. aUeen lang krtd1.ettermyne en vast.
koere. aan die invoerd.re ver.kaf 18 nie. maar ook renUkolrS8ub8idies. Die
verskU tU8sen die plaaaUke k01Dlll.reill. rentekoen••n die uitvoerkrtdiet
koere. word deur die Staat van die uitvoerder gesublidiur •
.:Suid-Afrika het oak 80 'II skemo am .y uitvoerder. t. help 0111 lIededingende kre
dietteme aan buitelandse kopers van kapitaalgoedere en -dienste aan to bied.
Oie Nyverhe1d-<>ntwikkel1ngskorporasie vln Suid-Afrika B.perk (N.O.K.) tre.op
as agent vir die regering lIIet die verskaffing van die nodige mediulD- en
2
langtermynfinansiering. H1erdie ooreenkomste word deur die Kredietwaarborg
Veraekeringskorpor8sie van Suid-Afrika onderskryf. Ocr die afgelope 25 jaar
het die Nywerhe1d-OntwikkeUngskorporasie van 5uid-Afrika reeds lIIeer a8 R750
mUjoen sa ooreenkomste gefinansier. (3) (Wagenaar: 1983).
Gesubsidieerde uitvoerkredietfinansiering hou egter ook potenaille nadele vir
die invoerder in. Een van hierdie nadele is dat daor 'n wisselkoersrhiko vir
die invoerdor van die goedere bestaan. Sodra 'n toekomfltigo buitelandae
verpl1gting aangegaan word, ontstaan daar die 1II0ontl1khe1d dat die wisaelkoera
op die datum van terugbetaling kan verskll van die hUidige wisselkoera.
Geldeanhede Be wondee verander (re- an devalueer) gedurig en daorom vind 'n
verandering in geldeenhede se wisselkoerae plaas. IUerdie risiko kon gedee!
teUk uitgeakakel word deur van termyndekking gebruik te maak.
In die meeste gevolle kan termyndekking vir enige periode tot lIIet 12 lIIaande op
'It buHelandse verpl1gting aanRe~oan word. Na aHoop van so 'n periode kan die
termynooreenkoms hernu word vir 'It daaropvolgende periode. Die werkUke"
koste van uitvoerkred1et kan slegs aan die einde van die finansieringsperiode
beftlaal word, aangesien die wisselkoers waarteen die laaste buitelandse beta
ling gemaak gaan word, eers dan bekend aal wees. (Sien hoofstuk II. poragraaf
3.5).
W1sselkoersr1siko en die koste daaraan verbonde, laat die lIIoontlikheid ont
staan dat die invoerder van plaaslike finansieringsmetodes gebruik kan maak om
die invoere van Itapitaalgoedere en -toerusting te finansier. In hierdie
studio word dan apesif1ek verwys na afbetalingsverkoop- en bruikhuurfinan
siering as plaaslike metodes van finansiering. H1erd1e metodes van finans1e
ring 18 die gewildlte metodes 011I kapitaalgoedere en - dienste te finans1er,
aang_sien die bates wat aangekoop word as sekuritdt vir die finanl1l1l
inltelling ken dien.
Die doe! van hilrdi••tudio is 011I 'n ontleding te maak van hiltories. plaall1k1
mediumtermynbruikhuur- tn afbetalinglverkoopkoerae entuyda, en andersydl OlD
••diulDtormynuitvoerkredittkoerae, IOWel a. die kOlte of voordeel van termyn
dekking te bepad. 50.al don sepoog word 011 te bepoal of dit vi r d 1e invou
der uit die oogpunt van die koste van kapitaol die IDOe1te verd ie 011 tlrdu
von guub.idieerde uitvoerkrediet g.bruik te lIIOak a. van plaasUke fin.nat.-.'
ring.vorme by die finanliering van kap1taalgoedere. Dear word due gepoos oa
vas te stel of gesubdd1eerde uitvoerkred1et:finandtring goedkoper is II
binnelandse finansiering.
3
Die Itappe wat geneem word met die daaratelling van 'n kredietlyn deur 'n
finana1lUe instelling aan 'n voornemende Invoerder word In hierdie studie
breedvoerig uiteenges1t. 'n Inaig in h1erd1e prosedun 1& noodsaakUk om 'II
deegUke evaluaoie te ken maak van die verakUlende beskikbare
finanl1eringsmetodea. Met die oog hierop word ook verske1e finansille terme.
wat In lulke finansierlngstranaaksiea algemeen voorkoe, duldelik gedefinie.r.
byvoorbeeld w1sselko.rarisiko. termyndekklng. krediettermyn. en 80 meer.
2. DIE BESTEK VAN DIE STUDIE
In hi.rdie studle word die verloop van plaa811ke UnanlUne bruikhuur- en
afb.ulingsverkoopkoerse ont leed. H!erna word oor 'II periode van vier jaar
(vanaf 1980 tot e1nd. 1983) 'n vergelyking tuaaen die kOlte van plaaalike kapi
tad In die totale koste van geaubsidieerde uitvoerkred!et getref. lIiermee
word gepoog om te biped of dit enigeinl die moeite werd 1& om van die gesub
sid1eerde buitelendee finansicring gebruik te maak. aangeden door koste is
wat by uitvoerkredilt gevoeg moet word. byvoorbeeld die termyndekkingskoste.
waarborggelde. bankgelde. en dergUke meer. Die rentekoere van gesubsidieerde
uitvoerkrediet vorm 'II groot gedeelte van die totale kosce van sulke finande
ring. Bogenoemde addisionele koste lei tot 'n komplekse kost8struktuur wat
noukeurig oorweeg moet word. Indien 'II termyndekkingsbele1d gevolg word. kan
die koste hieraan verbonde 'n substaneil!le deel van die totale k08te uitmaak.
In sekere lande is die waarborggelde ook hoog en word die totale koste in 'II
groot mate daardeur bdnvloed. 'n Voorbeeld hiervan sou die "Hermes" kred1et
veraekeringsprem1e onder die Wes-Duitse kredietskema wees. Hierdie "addisio
nele" koate kan daartoe lel dat selfs gesubeidieerde kredietfinansiering
duurder a8 plaasUke bronne van finansiering 1s.
Om 10 'II vergelyking te tref. 1a pIaalUke bruikhuur- en afbetalingaverkoop
koen. oor 'n tenyn van v1er joar geneem en vergelyk met di~ van 'n uitvoer
kredietlkema. Die uitvoerkredietskema in die Verenlgde Koninkryk vat onder
skryf vord deur die "E.C.G.D." ("Export Credit Guarantee Department") kan
belkou vord as die belU voorbeeld van die lande vat lulke uitvoerkredilte
aanbild. D1t 18 .0 vanvell "E.e.C.D." " leidende rol op hiordie gebied vir
die afgdope 60 jllr. Ole vernaamste Wllter.e ultvoeriand•• byvoorbee1d die
Veunlgde State van Amerlka. We.-Duitiland. Verenlad. lConlnkryk, Frankryk.
Italil en Switaeriand alook Japan In di. Oeste het elk.en Iy oie uitvoerkre-.'
dietskema. Alhoevel die krediet sevoonUk deur koaersilll en Ander privaat-
instelUngs verskaf word. word die kredietversekerlna In sub81dies gevoonl1k
dour 'n ataatabehurd. in8telling veukaf. Hierdl. kndietver.ekeringl1n-
4
stelling se naam word gekoppel aan 'n land Ie betrokke uitvoerkredietskema. So
byvoorbeeld staan die Verenigde Koninkryk se akema bekend a8 die "E.C.C.D."
("Export Credit Guaran,tee Department") akeu. In Japan en die Veren1gde State
van Amerika is die uitvoerkred1etfinanl1ering onder die beskerm1ng van die
"Export-Import" bank en staan a8 "Eximbank"-f1nansiering bekend. Die Franae
skelD4 staan bekend as "Coface"-f1nansiering ("Compagnie Franca1se d' Alsurance
pour Ie Commerce Ext4lr1eur"). Voorbedde van priV8lt beheerde in8tansiel is
die "Hermes Kreditveraicherungs"-skema in Wes-Duitaland .n die "K.W.V.K."
(Kredietwaarborg Versekeringskorporas1e van Suid-Afrika) in Su1d-Afrika.
'n Ontleding word dU8 gemaak van:
(1) die verloop van ploasl1ke bruikhuur- en afbetaUngaverkoopkoerse;
(2) die uitvoerkredietkoers met 1nngneming van aUe ander koste en
(3) die korrelasie al dan nle tusscn die onderskc1e koerse genoem in (1) en
(2) •
3. PROBLEME ONDERVIND TEN OPSIGTE VAN HIERDIE STUDIE
In 'flierd1e studie word gebruik gemaak van plassl1ke en buitelandse banke Ie
pubUkasies in verband met gesubs1d1eerde u1tvoerkrediete. Oor afbetaUngs
verkoop en bruikhuur 1s heelwat bronne besk1kbaar. Geen inl1gting kon gevind
word oor die kostestruktuering by sulke ooreenkomste nte , 'n Verdere probleem
is ondervind met die verkryging van statistiek ten opl1gte van die dollar en
sterUng termyndekkingskoerse.
Om die regte Afrikaanle terminolog1e te vind vir seken Engelse begr1ppe het 'II
verdere probleem geakep. Waar geen ampteUke Afrikaanee woord be8kikbaar was
nie. is die mus beakryvende woord of benaming gebruik. Dit blyk ook nodig te
w... om d1e bebruik van woorde, 8008 algemeon voorkom in die teke, te vlr
duideUk. Waar daar in die toka die woord "invo.rd.r" g.bruik word, word ook
die "kop.r" van die gOldere bedoe!' In die geval waar "uitvoerder" g.meld
word. betek.n dit ook dil "verkoper" van die goedlre. Die woord "bu1telandal
bank" word gobruik in di. 81 tuaeiu waar "krld1etvenkaffende bank" of uit
len.nd. bank bldo.l word. Di' bank 11 dan gewoonUk in die land van die
uitvo.rder gell'.
4. IN CHRONOLOGIESE ,OORSIC AAN DIE HAND VAN DIE HOOFSTUKRMHWERX
In hoofstuk II word inle1dend gelet op watter vorme van In- en uitvoerUnan-
v ,
s
s1ering daar bestaan. H!erna word guubB1d1eerde uitvoerkrediet finanaiering
in diepte bespreek. Daar word vera! aandag gegee aan die twee brei metodu
waaronder uitvoerkredietfinansiering aan 'n invoerder verakaf kan word. naamUk
verskafferakrediet en koperakred1et. Waar u1tvoerkredietfinansiering dink
deur die bank of kredietversekeraar aan die buitelands. koper of die koper Ie
bank verskaf word, staan dit as koperskrediet bekend, Verskafferskrediet 11
waar die krediet aan die verkoper venkaf word wat dit op sy beurt weer aan
die koper verekaC. Onder die "E.C.G.D."-skema word 'n krediet in die vorm van
verskafferskrediet vir kcnt rnkt e ter waarde van minder II een miljoen sterling
toegestaan. Ind1en die kontrakwaarde lin mUjoen sterling oorskry. kan di.
krediet in die vorm van 'n koperskred1et verkry word. Buiten die verskUlende
metodes en kenmerke van uitvoerkrediet wat bespreek word, word ook die
belangrikste aspekte. betreffende die koste verbonde aan uitvoerkrediet
ondcrsoek.
Wisselkoersrisiko en termyndekking word in hoofstuk III bespreek. Eeutens
word aandag gegee aan kontantvalutakoerse, wisselkoerse en wat wisselkoers
risiko behels. otT\.reedens word die invloed van wisselkoersrisiko gekwantifi
seer. Derdens word gekyk na metodes om die risiko te vermy of uit te skakel,
en vierdens word die invloed van termyndekking en wisselkoersr1siko gekwanti
fiseer.
Hoofstuk IV handel oar 'n ondersoek na die plaaslike vorme van finansiering vat
vir 'n voornemende invoerder beskikbaar is. Daar word gepoog om die koste
verbonde aan 'n afbetaUngsverkoop- en bruikhuurooreenkoms vas te stele
'n Kostevergelyking tussen plaaslike - en uitvoerkredietfinansierlngsvorme vir
die periode vanal Januarie 1980 tot Deaember 1983 vord in hoofstuk V uiteen
gesit.
'n Slm.vattende beskouing van die voorafgaande bevindings. sovel a. gevolg
trekking. en belangrike aanbovelings vat daaruit voortspruit, vord in hoofatuk
VI behlndel.
6
VERWYSINGS
1. Suid-Afrikaanse R.serwebank. Kwartanlblad, No. IS4, Desember 1984, bl.
S8S.
2. HaandeUkae uittr.kael von Hande1statiatieke, Staatsdrukker. Pretoria,
Jan. - Des., 1983, bll. 106 en 114.
3. Wagenaar, C. F., "Government Asa1ated Export Finance" Interne Trust Bank
Seminaar gehou op 7 Februorie 1983, bl. 2.
7
HOOFSTUK II
UITVOERKREDIETFINANSIERING AS VORM VAN INTERNASIONALE FINANSIERING
1. INI.EIDING
In hierdio hoofatuk word dear oerstens aandeg gogee aan die verakillende
metod.. woorop goedere en tooruating wat uitgevoer word. geffnansier kan word.
Die verskUlende vorme von ui tvoorfinanliering word na aanle1ding van die
risiko wat dit vir die uitvoordor Inhou, in dr1e brei kategoriel ingeded.
naamUk:
1) die uitsluitlike risiko von die uitvoerder;
2) die gedecltelike risiko von die uitllOerder en
3) die risiko van die banke en/of finansiUe instellings.
In die tweede gedeelte van die hoofstuk word die uitvoerkredietfinansiering
van kapitaolgoedere bespreek. Eerstens word op die historiese ontwikkeUng
van uitvoerkredietfinansiering ge Iet , waarno die metode van uitvoerkrediet
finansiering bespreek word en wat hoofsaakl1k in twee kategorfell geplaas word.
naamUk kopers- en verskafferskred1et. Die laaste gedeelte von die hoofstuk
handel oor die e1enskappe van h1erdie tipe finansiering wanneer onder andere
e1enskappe soos rentekoerssubs1dies t kredietversekering en die k08te verbonde
aan uitvoerkrediet onder ollnskou goneem word.
2. IN- EN UITVOERFINANSIERING
2.1 Vorme van finanliering wot vir die uitvoerder beskikbaar i8
Die instelling wat finans1ering verskaf vir 'n uitvoertransok8ie. af dit 'II
bank. ~f die verskaffer is. sol n1e kapitool vir ao 'II tranaakate beskikbur
stel. tensy hul die verllkering het dat die 1nvoerder nie sal vanbetaal nie.
of dat die overhede in die 1nvoerder II land die invonder aa1 verhoed 011 .y
verpl1gtinge na te kom nie. Dear bestaan sodoende 'n handela- en pol1thke
r111ko waarteen die uitvoerder vuaeker vU vee.. (R1Iiko'. verbonde un
.odanige uitvoertranaakde word in paragraaf 3.3.4 bllpr••k).
Die verskUlende metodes waarop kap1taalgoedere en -toerusting vat u1tgevoer
8
word, gefinanl1er un word. un na aanleiding van die risiko wat elkeen van
hierdie lDetodes vir die invoerder inhou in drie kategor1e1 tngedeel word. (1)
(CmUr : 1981). Eerstenl waar die risiko uitaluitUk die van die uitvoerder
18, byvoorbeeld ten opaigte van gedekte oortrokkerekeningfasiUta1te. wielel
verdiakontaring en vreemde valutakrediete. Tveedenl waar dit aless die
gedeelteUke risiko von die u1tvoerder is. soos in die geval van staatabe
heerde uitvoerwaarborglkemas on privoataektor-kredietveraekering. Lauten.
waar die bonk en/of finansUlle instelling die totale risiko dra. soos ten
opsigte van 'n klaringlhu1s of AksepbankCaaiUte1t en leweranaiorskred1et. wat
in die bnnkwos8 88 koperskrodiot ("buyers credit") bekend is. aaook wis.elver
diakontering met afltonddoening van eiendomsreg ("forfeiting") en uitvoer
brutkhuur ,
2.1.1 Finansiering woor die uitvoerder die volle risiko dro
Die s!tuasie mag ontstaan waar die uitvoerder nie in staat of beroid 11 om
dekking van 'n staotsbeheerde- of privaatkredietwaarborginstanaio te verkry
nie. Die vo1gende moontUkhede van fiMnaiering is b.skikbaar vir sodanige
uitvoerder.
(I) Bankoortrokkefasi1iteite
Hierdie tipe finansiering sal slegs beskikbaar wees indien die uitvoerder die
nodige sekurite1t aan die bonk. wat krediet verskaf, kan aanbied. Aangesien
uitvoerkrediete normaalweg vir lans periodes benodig word, en ook omdat so 'It
fasl11tiet tor enige tyd deur di' bank opgaroep kan word. sal so 'n fasiUte1t
nie onder aIle olD8tandighede as finansieringsvorm gebruik kan word nie.
(2) Wiaselverdiskontering
Willelverdiskonterins is wanneor 'n bank of finan.U1le installing van die
uitvoerder wisull teen kontant koop. In die geval wear dear onderhande1 word
Otll met wiesela te finansier. word daar by die slpaardl van die wi •••l 'n IlarSI
inglbou aodat die bank of instolUng wat di. visule verdiskont..r, 'n bepaaldl
opbrlngs vcrdien. Hhrdie vi•••lvlrdilkont.rlng vlnkl1 van "forfdtinl"
(vll1e1verd1ekontering met of.tanddoenlng von et.ndomareg) O1Idat dear In"
e.rsgeno'tIIde seval 'It verhaUngsres tllnoor die uitvoerder b••taan en by
"forfeiting" be.taan dear geen verhaUnguIS t ••noor dil uitvo.rder nta.
9
(3) 'n Buiteland.. valutakrediet
In elke geval waar 'It bultelnndae bnlng ungegaan word, 11 dear In wlsselkoera
rhlko. (Sien hoofstuk III). Indion die uitvoerder die lening aan die
invoerder verakaf, en dle lening nl8 ln die uitvoerder 10 de geldeenheld 11
n18, loop die uitvoerder die rialko dat hierdie vreemde valuta kan devalueer
t eenoor die plaasUke geldeenheid. Die uitvoerder ontvang dan minder van Iy
land Ie geldelnheld as wat oorspronkUk blplan ie. (Slen hoofstuk III, para
gruf 2.3).
2.1.2 Finansierlng waar die uitvoerder In gedeel te van die risiko dra
(1) Staatsbeheerde uitvoerwaorborgskelDl11
Onder hierdie waarborgskellUls word kredlet gewoonl1k deur 'It finansUlle in8tel
ling van die land waarln die uitvoerder is, ver8kef. Toegang tot die "veer
keur"-rentekoerekrediete kan alleenl1k verkry word lndien die staatsbeheerde
kredietwllarborginstan81e In waarborg uitteik wat die betrokke risiko' s (poli
tiek en handel) dek. Hierdle staat8behterde skemas poog om uitvoerkred1et
ondersteuning te standoardiseer ten opsigte van die maksimum termyn van
krediet en minimum subsidies.
Vir 'It uitvoerder om van 8ulke staatsondersteunde finanaiedng gebruik te maak,
bestaan daar die voordele dat indien die koper sou wanbetaol, vaarborg die
bogenoemde dekking eeratens dat die verkoper of sy bank hul kapitaal 8al
terugkry, en tweedens , dat vastekoerafinansiering, wat laer is as markrente
koerae, verskaf sal word.
Ann die ander kant is daar ook sokere nadele by st8aUbehoerde finanderins
betrokke. Die .1Ie word eers no In geruime tyd, ongeveer aea lUande, uitbe
taal. Die rede hlervoor is dat die betrokke partye ver van mekaar golel! 11 en
dit die kOlDlftunikal1o tuasen die onderakeia party. b.moeUik. Sulke dl.
beataan gewoonlik ult 'n aantal vorm8 .n ander dokum.ntas1e wat tydaaam 11 am
te voltooi. In Twe.d. nadeol is dat daar nie van die staatabeheerda inaunli.
vervlS kan word om die volle flnanl1eringabadrag t. d.k ni. OIldat die Staat
alruda In deel van die nntekoersko.u dra. Verdan nadele lIag woa. dat In
die geva! van vanbetaUng dit die uitvoerder 118g verpl1g om .elf betrokke tI.'
raak by die invord.r1ng van die uitstaand. bedrag. Dit b.he1a In baie tyduli'
pro... om hierdie d.kking te rell en uit to neell. (2) (CmGr : 1981).
10
Van die bekendare voorbeelde van 80 'It ataatsbeheerd. kredietwaarborginatanaie
18 die "EeGD" ("Export Credit Guarantee Department") van die· Verenigde Konink
ryk wat alreeda vanaf 1919 bestaan, 1lI00k "COFACE" ("Compagnie Francahe
D'A88urance Pour le COlllllleree Extfrieur") in Frankryk.
(2) Privaatsektor-kredietveraekering
In hierdie geval word risiko slegs ondenkryf vir die gevalle waar die koper
in80lvent raak of wanbetaol. In Suid-Afriko 18 daar 10 'n privaotbeheerdl
instelling, naamUk die Krediet Waarborg Versekeringskorporasie van Suid
Afrikn (KWVK).
In Suid-Afrik4 tree die Nywcrhe1d-ontwikkel1ngskorporasie van Suid-Afrika
Beperk (NOK) op 88 die befondser van die uitvoerkredietskema wat weer op ay
beurt die fondse vanaf die bonksektor verkry , Die verskll tussen die leln-en
uitleenkoste von die bank onder sy uitvoerkredietakema word deur die Staat
gesubsid1eer. Die gepaardgaonde kred1etrisiko word deur die KWVK onderskryf.
Hierdie 1nstansie, wat in 1957 totstand gekom het, herverseker sy pol1t1ekloC
risiko's by die Staat.
2.1.3 Finansiering waar die risiko die verantwoordel1kheid van die bank
en/of finansillle insteUing is
(1) Aksepbank of Klaringshuisfasil1teite
Bogenoemde {nstelling tree hier op 88 'It agent vir invoerders deur, af die
uitvoerder te betaa! met die inhondiging van sekere verskepingsdokumente, af
die insteUing kan die goedere vanaf die uitvoerder aonkoop en die op hul
beurt aan die derde party verkoop. In beide gevalle kry die uitvoerder
kontant vir sy produkt. vona! bogenoelllde instellingl In n.em die instelling.
die riliko oor.
(2) Koperskrediet
Die Invoerders skep 'It krtdietlyn met 'It finanail1e inltlUlng in die uitvouder
se land lodat die in.te1Ung die uitvoerder IuIn betoa!. T.rugbetAling aan die
bank d.ur die invoerder geskied latlr .001 bepaal d.ur die 1eningsoor..nkou
wot tUlsen die tw.1 partye gesluit 11. (Koperskrtdilt. vord voU,dig in
paragraaf 3.2.2 van hitrdie hoofstuk bespreek).
11
(3) Wiaselverdiakontering lDet af8tanddo.ning van ei.ndomlr.g ("forfeiting")
By wlaselverdiskonter1ng lDet afatanddo.ning van e1endom8reg' trek die uitvo.r
der w118eh op die tnvoerde r wat hierdl. wissel aks.pt.or en dit deur .y bank
hat waarborg. Hierdi. wissels word dan aan die uitvo.rd.r oorhand1g vat dit
op sy beurt by 'n bank of ander gespeliali8eerde in8telling verdiskonteer.
Hierdlc instelling neem dan a110 riliko en verantwoordeUkhe1d vir di.
verkryging van die kapitaal. Die instando 8taan b.k.nd aa die "forfeiter".
IIi.r 11 dU8 geen v.rhaUng teenoor die uitvoerder nte, (Sion paragraaf 2.1.1
(2» •
(4) Uitvoerbruikhuur ("Export leasing")
Die uitvoerder verkoop sy produk aan 'n bruikhuurinstelling vir kontant. Op sy
beurt verhuur die instelling die produk 84n 'n buitelands. bru1khuurder. Dit
kan verskeie praktiese- en regsproblem. tot gevolg hi. So byvoorbeeld ken
verskUle ontstaan oor die regte van die e1enaar. Dit vind veral plaas 1n die
geval WLUlr die produk teruggenccm moet verd, Dit is om hi.rdie rede dot daar
dikw.ls bankwaarborge vir uitstaande b.talings deur die bruikhuur1nstelling
verets word.
2.2 Vorme van finansi.ring wat vir die invoerder besk1kbaar is
Vir die invoerders van kapitaolgoedere is daar 'n aantal vorme van finansier1ng
tot hu1 besk1kking.
2.2.1 Pl88slike vast.- of vlottend.koersf1nana1ering
Die finansiering ontstaan wanneer die invoerdor .e bank kapitaal verekef, af
deur 'n vaste urmynlening, ~f deur in die lDark carkverhlndelbare effekte,
byvoorbeeld procell•• t. verdiskont8er. Die koers van to.passing ken va. of
vlott.nd wees, en indien dit laalg.no.mde ie, word dit gekoppel un die
minimum henkoers, wat 1n Suid-Afrikll die prima oortrokkekoers 1.. Hhrdie
tipe finans1ering 11 11.g1 be.kikbaar indien die periode van Unansierinl .In
die bite ..e ekonomie.e Ieeftyd gekoppel kin word.
2.2.2 Ui tvoerkrediet..'
Uitvo.rkrediete 11 gesubsid1eerde lenings vaarvan die koers. gevoon11k laer 11
12
as die markrentekoeree. Al die belangrik.te uitvoerlande het die skeue
waardeur tot ongeveer 85 persent van die waarde van die toerusting teen 'II
vaste koera finansier word. Die uitetaande balans van die benodigde finan
siaring kan aangevul word dour gebruik to maak van, M pla8lUke finansierins
teen v8lte- of v1ottendakoarae, of norea Ie bankfaalliteita, of bu1telandse
mediulDtermynfinansiering.
2.2.3 Buite1andu mediumtormynfinansier1ng
Hierdie fasUitdu beatoan gewoonUk uit 1en1ngl waarvan die koerse fluktueer
oor die termyn van die Ienfng , Vervo1gene word door na enkale van die Unan
sieringemetode. gekyk.
(1) Euro-dollarfinansiering
Die euro-dollorfinans1eringsmark het in d1e 1950 's ontstaan en het gedurende
die afgelope dekade wesenlike grod getoon. (In die Verenigde Stato van
Ameriko 18 d1& mark ongeveer $635 miljOin per jaor). (3) (Barc:laya: 1982).
Vereke1e finansieringsentrums het vir die hantering van Euro-geld
eenhe1dtransoksiea ontwikkel, waarvan Londen seker die belangrlkste en
bekendste een is.
Die belangr1kate geldeenhede wat op die Londen.e mark verhandel word. 18: die
V.S.A. dollar, die Duitse mark. die Switser.e frank en die jen. Euro-dollar
rentekonse word deur die ploosllke V.S.A. dollarkoera be!nvloed en aIle ander
rentekoerse word dan effekHef deur 'II prell1e- of diskontokoers aan die V.S.A.
dollar gekoppel.
HediulDtermynleningl op die Londense lDark se rentekoerae '11 sewoonlik vlottend
en word gebaseer op die "London Interbank Offered Rau" ("LIBOR"). Ander
koerae h op Ander markte van toepuling byvoorbee1d "PIBOR" ("Pari. Interbank
Offered Rate"). Die rentekoors wat lin die !ener gevra word.' 18 "LIBOR" plu.
'II urge. Die margl .11 bepaal vord deur d1e kredietr1liko ven die ltnlr,
esook onderunge .Idedinging tu••en uitlenen. Fond.e word In di. VOl'1ll van'll
wenttlkred1et met wenttlop.1a. wat drie-, .e.- of twa.H....nd.Uk. opsenle.
lean word, v.rkry. Dit betaken det die l.ner die opd. het 011 kredl.t te.'
verkry vir of drie, of II. of 12 munde en di. res het OIl na eHoop ven dif
periode di. kreditt w.er t. kan hemu ("OIlrol ") t.en nwe voorv.erd••• "LlBOR"
word vllsestel 81n die besin van elke period••
13
(2) V.S.A. dollarfinansiering
Die V.S.A. dollarfinans1erihg geak1ed teen 'n marge bo die Nev Yorkse (prilll4)
Bank d1skontokoera. "ier bestaan die D1oontl1khe1d dat 'It rentekoers onderhan
del kan vord.
(3) Buitelandae valutalenings
'It Lening in feitUk enige geldeenhied kan gerell word. Die voorwaardes en
vere1stea van sulke lenings vord op individuele basis bepaal.
3. GESUBSIDIEERDE UITVOERKREDIETPINANSIERING
3.1 Historiese ontwikkel1ng en Ontstaan van gesubsidieerde uitvoerkredi.t
finandering
Na die Eers te Wereldoorlog moes d it uitvoerder. of sy land, die benodigde
fondse vir die finansi.ring van u1.tvoere verakaf. (4). (Holtzhausen: 1965).
Afged.n hiervan. was invoerders 1n die posisie om v.rskaffers van die ••n
land teenoor die ander land af teepeel onder die voorwendsel dat die een landoCbet.r voorvaardea, veral kredietterme, aanbied as die ander land. Hierdie
kr.dietwedloop wat tussen die land. ontstaan het, is aangehelp deur die
uitvoerders vat hul bestaande mark wou behou en ook nuwea vou bekom. Hull.
was dus bereid om v.ral langer kreditttermyne aan die invoerder te bied. 1)11
ontwikkelende land. het verder besef dat dit nie vo ldoende is om net 'It m.d.
dfngende prya en 'II hoI! kvaliteit produk aan te bied nie. maar dat die beskik
baarhe1d en aard van finansiering. "hlelkoersoorwegings en koatestygingl 'It
belangrike rol speel In die besluUnning van die invoerder. V1r die uit
voerder hou die tOlstaan van kred1.et die voordeel in dat dit 8y verkope un
laat toeneem. Vir die invoerder hou krldiet die voordeel in dat dit Iy
bluUngsperiod. vlrIeng en goeden wat lIOontUk uit konUnt gegenereu word,
betaal kan word. (5) (Watson: 1981). In dif hoogs lIedldingende uitvoll'1lllrk
i. valte g08ubl1dil.rdl rlntekolraflnanl1aring aan involrdlre beakikbaar
glltal.
Die gesuba1dieerdl va.urentlkoertHnanli.r1ng 1e hooflaakUk nIt bllkikbur
vir die finansiering van m8sjinerfe en to.ru.ting. H.uj1n.rh In tOlrusting
vord ungevend vir die produksie vah .nder goederl In vord n1e nIt .et eenull
.e gebruik tot dndproduk verwerk ni.. Die 1U8j inier1l ,.•n toerusting hit 'It
bepaalde levensduur en is inkomstegenerlrend. (6) Q!...!..1: 1979). Ite1l. vat
14
beskou ken word as kapitaalgoedere en toerusting is byvoorbeald die volgende:
masjiengereedskap
tekstielmasj inerie
chemiese masjinerie
rubbermasj inerie
plastiekmasj inerie
papier-en drukmasj iner1e
voedselma8jinerie
landboum8sjinerie
pompe- en motorvoorsieningsappara8t
konstruksie- en mynmasj ienerie. (7) (Leningsooreenkoms 1982)
Dienste wat geassosieer word met die· inatallering en inst4ndhouding van boge
noemde produksiegoedere kan ook onder hierdie skema geUnansier word.
Goedere en dienate vat vir die finansiering kwal1fiseer. moet egter aan plaas-oC
11ke inhoudsvere1stes voldoen. 50 byvoorbeeld sal die Duitse uitvoerfinansia-
ringskema kred1et en versekering tot 'II maksimum van 20 persent verskaf vir
goedere en dienate vat'll nie-Duitse inhoud het. Onder die Verenigde Konin
kryk ae skems sal tot 30 persent n1e-Verenigde Koninkryk goeden gefinansier
word. (8) (5kandinaviska Enskilda Banker: Sept. 1980)
'n Verdere rede vaarom die kredietperiode (terugbetal1ngatermyn) vir die koper
van belang is. is die aard van kapitaalgoedere wat inkOlDstegenererend geduren
de die lewensduur van die ID8sjien is. Indien 'n koper kontant vir kapitaal
goedere betaa1. sal dit beteken dat 'n groot bedrag aanvankl1k benodig word.
Fonds. kan miskien eerder oor 'n periode beter benut vord deurdat dit. byvoor
bee ld , by 'n instelling bela word. en rente op die kapitaal verd1en word. Vir
die invoerder bestaan dear dus 'n geleenthddskoate. Die vrlag ontstaan of dit
nodig 11 dat a1 dit maljinori, en tonusting gelyktydig aangeskaf behoort u
word. Bogonoemde ken lIloontUk vroogtydig (met tuaaenpos..) aang,koop word In
die totale kapitaal vat hi.rvoor uitgell vord. aal kle1ner vees aa die soa vln
die bldrae wat met die IlnmaHge aankoop van masjineril en to,rusting betrokke
18. D1I kapita81 vat uit waardevormindlring van baus vrykom, un herbel'
vord in .oortgolykl bat... Die diver81ultaverakynsel vord· lodoende toegep...
Die dlveraiteitsverskynsel is eater n1l altyd prakt1e. ultvoerbaar ni•• vant
masjinerie kan nie altyd met tussenpo... aangeakaf word nit. Reyndera veer
sien dour die metoda van intensiewe finan&1ering verden problem., naamHk:
IS
(1) lDuj lnerle v.rouder ekonomle.:
(2) pry.e bly n10 konltant nl8 on
(3) die bole1d un 11.g. by ond.rnllDings to.g'pAl vord WAt golyk.oortis.
batn IIIlt botrokktng tot hul pryso en ltwlnsduur het. (9) (R.ynder.: 1978).
Vir voor-dle-handl1ggende redo. hou boglnoomde kr.dietvldloop .okore nadel.
vir all. mododlnglra In. Die prem1e1 In rentoko.rae wat d.ur dl0 ultlenlnd.
In.Unl1oa gevre word, I114g vorlaag. Dit botoken dat di. 8ubl1dl0 van dil
Staat grotor vord. Noatans vAnuit 'n tooretl0'o oogpunt bukou••a1 die land.
vat Hnln8iell Iterker 18, mindor daaronder 1)', vant indien .0 'n lAnd byvoor
beold Iy krod1etvlra.klrlng8voorwaardn verUg, ..1 die ander lando .oortae
lyke steppe neem en di. "anvankl1ko voordool wat di. unto land uit dit
verlaalng in promit. en rontekooroo gehad het, ultskak.l.
Die VrAIg8tuk van oOl'1ll4tigo krodietmed.dlnging tUII.n lande het tot gevolg
gehad dlt lando, lD.t die atigting van die 1934 Bern. Unlo ("Union d' Assuren
d.s Credits Internatlonaux Borno") 8eker" doelwitte .n regula.ie. neergeli hit
vir d.. lnelllende uitvoorlande. Die lede1ande was Ooattnr)'k, Au.tralil, Belgil,
Dln.urk, Wos-Dululand, leanada, Brlttanje, IndUI, Frankryk, Nederland,
ItnlU, brad, Spanje, Swede, Noorvel, Pakistan, Suld-Afrlka, Switzerland In
die Vtrenigde Stat. van Amerlka. Soaalgt lando 18 verte.nwoordig dlur hul
8lIpttUke uitvoerkredietversekoraare .n ander deur private tn.tansie.. (10)
(Holtzhauzen: 1965).
Dlo dotlwltte van dil Unie word die butt deur die Unl. se .tatuto sedeUneer
•• die guamentUke .tudie van die teorl1 en praktyk van kred1etvorsekerlng.
Daar 11 veral gokyk na alpekte 800S:
(l) ukl1mulII teruab.tal1ng. tennyn:
(2) llinilllU1ll rentekoer.. on
(3) ko_bdo. In vlArborge ten op81gtt vln rbiko'i.
Alho.wtl hhrdle nil. nie op 1ande aCdvinsb•• r VII ni., va. d1t tot aovat 12
jau ,.l.de mot di. I.veldise tooname in die kredletvedloop red.Uk .la....n
in S.bruik tn .uk...vol to.gep... In 1953 het die ltd.lande inse.t.. 011 vir
ale•• vyf ja.r uitvoerkredht to vule.n vir die invo.r van 1V••rtooru.tins tn
korter plrlod.. vir ander goedore. (11) (Botha: Sept. 1981). V.ndal word
krldiet tot .gt en 'II halCjaar vir die uitvoer van kIIplul1loed.re en tot 10
jau en langer vir dit finanaierlng van Iroot projtkte buk1kba.r lo.tol. Di'
totn.unde lDededlnglng tu ••en die uitvoerlande 1n ttl'1N van lle.ub.ld1eerdt
16
uitvoerkred1ete het gele! tot die "Arrangement of GuideUnes for OfUcially
Supported Export Credit" in 1978. (12) (Bothe: Sept. 1981). Hierdi. 11 die
huid1ge "Konsensusooreenkoms" wat tusun 22 lede van die Orgenlses1e vir
Ekonomiese Samewerking en Ontwlkkeling ("OEeD") gesluit is.
3.2 Vorme van uitvocrkrediete
Daar is twee brelf metodes van uitvoerfinansiering buk1kbaar aan dle lnvoer
der , Die finansiering kan, af dlrek aan die lnvoerder verakef word, af aan Iy
bank (koperskredlet) t af die finansiering kan aen die uitvoerder verskef word
wat die finansiering dan op sy beure aan die lnvoerder verskaf (verskaffers
krediet) •
3.2.1 Verskafferskrediet (verkoperakredlet)
oCOnder 'n verskafferskredietooreenkoms verskaf die uitvoerder kredlet deur 'n
bank of 'n flnansU1e instelling aan die invoerder vlr 'n bepaalde termyn. Die
termyn word bepaa1 na aanleiding van die aard en waarde van die kontrakte.
Die metode en voorwaardes van betal1ng vir dIe verskaffing van goedere word
bepaa1 deur die kontrak wat gealuit word tussen die verskaffer en dle keper,
Die kontrak bepaal oak watter persentade van die prys betaalbaar 1s met die
plasing van die bestelling ('0 deposito) en hoe die balans betaal sal word.
Byvoorbeeld 10 persent tot 30 persent van die kontrakwaarde is betaalbaar met
die p1asing van die besteUlng. Die bedrag word kontant betaal aan die ure
voerder deur die invoerder of deur sy bank. Die orige 70 persent tot 90
persent van die kontrakwaarde sal uitbetaal word aan die verskaffer sodrs die
nodige dokumente aan die bultelandse bank gelewer word. IUerdle dokumente is
gewoonUk dokumente wat bewys lewer dat verskep1ng plaasgevind het.
Die invoerder verhaa1 dan sy skuld deur die buitelandse bank gewoonlik 1n I"
maandeUkse pa8ieIDente oar die krcdiettermyn, wat gewoonUk ses maande vanaf
die datum van verskeping is, tarug te betaal. Hierdil urugbecallng. word
gedek deur wislels of promlsses wat seaksepteer of uitgere1k is d.ur die
1nvoerder of die invoerder se bank. Die buitelandl~. bank vra 'n valte
hoeveelhe1d rente h1ervoor wat halfjaarUks op di. uitstaande prom••••• of
wissel. b.taal moet word tot met hul vervaldatum. Die uitvoerder sal oak nog
'n retenBiegeld (" c 01IIIIlitment fa.") aan die buiUlandl' bank moet betaal. (Sitn
paragraaf 3.4.3.)
Die verkoper se bank word teen "anbetaUng van die koper Sl promlues of
17
wi88els beskerm deurdat die kred1et gewaarborg word deur 'die uitvoorder Ie
kred1etversekeraara. Dit staan as 'n "spedfieke bankwaarborg" bekend. (Si.n
diagram 2.1)
Diagram 2. 1 gee 'n skematiose ui teens.tting van die onderakoie ooroenkomste
wat. tusaen die verskillende partye betrokke by die dearetel van 'n v.rakef
ferskr.diet, beataan, Daar bestoan l1egs 'n kontrak tussen dio uitvoerder en
die invoorder van die bepaalde goedere , Die invoerder onderhandel slega met
die uitvoerder ten opsigto van die produkte, krediettcrmyn, kred1etbedrag,
ensomeer. Dit uitvoerdor het die taak om die krediet by 'n bank te rell en
ooreenkomste sen te gaan met die kredietversekeraars.
Diagram 2.2 gee 'n uiteenaetting van die prosedure wat normaalweg gevolg word,
vanal die stigting van 'n "verskofferakredietooreenkoms" totdat die verakaffer
vergoed word.
Soos in diagram 2.2 aangetoon, is die eetrste stap wat met die daarstell1ng van
'n koperflkred1etfasUite1t gevolg word, die final1sering tussen die in- en uit
voerders oar die detail in verband met die masj inede en toerusting wat beplan
word om aangekoop te word. Die finale koopkontrak word egter nag nie deur die
invoerder onderteken nfe , Dit word eers gedoen nadat 'n kredietfas111teit deur
die uitvoerder vir die invoerder gerdl is.
'n VoorwaardeHke aanduiding word deur die uitvoerder vana! die kredietverseke
raars verkry in terme van die volgende:
(I) kredietperiodej
(2) rentekoersj
(3) sekuriteite benodig en
(4) pumies betaalbaar.
H!erna word 'n aanduiding van die uitvoerder so bank verkry in terme van die
bankgelde en koote betrokke by die toutun van 10 'n krediet. Die bank ko.
oak oorean oar watter waarborge van die kredietveraekeraan benod1g word vir
die tOlltaon van die kred1et. Sameapreking8 vind weer plaa. tu••en die"
uitvoerder en die kredietver8ekeroora en IOOlgeno.mde vlr..kaf 'n formele
aanduiding in terme van die kred1etper1ode, rentekoen en snder voorvoord...
Die tOlltaan van die kontrak beheIa nou die volg.nde: 'n Formele aanbod
(skrHtel1k) word van die kredietverse1ceraars verkry ten ops1gte van die
18
Di agram 2.1 DIE VERBANO TUSSEN 01 E VERSKILLENOE PARTYE BETROKKE BYVERSKAFFERSKREDI ET (VERKOPERSKREDI ET)
INVOERDER
KONTRAK
UITVOERDER
BANKFASILITEIT
VERHALINGS BASI ESEOOREENKOMS DEKKI N
BU ITELANDSE BANK"SPESIFIEKE"BANKWAARBORG KREDIETVERSEKERAARS
"
BRON: Seminaar gehou deur The College of Management, Dunchurch, "Export Credit
for Capital Goods", op die 11de en 12de November 1981, b1.2.
Diagram 2.2
19
DIE PROSEDURE WAT MET DIE STIGTING VAN VERSKAFFERSKREDIETGEVOLG WORD
UITVOERDER INVOERDER BUITELANDSEBANK
KREDIETVERSEKERAAR
Dnaem.noa11IlQt..t lnvoerll.r '4 ~
De;ln
R.,l v.r•••• rlng.Vr. " c.noc....r- ~
~bor; lin
_Otr tlulullnlll.b.,.
Tvir rlnenll.rlnQ
,.---------------1 Vlrls.." kl'l~l.tIlI1tI WllrllOrQvlrlerv wor~.
Vlnle.r ....r·bOrg ln blQln
aal. .
SWUI' '~~'k-
r---------------------....;I Go.dkaurlng vln It 'S.nk_arbOr,.
IBu.al pr.-ll. 1 .A.llc waarllOrgT.k.n Nt vlrna.1~------------------~~ult .an bulte-
, 99r"n.p"I ' . "*
IVlrak., 'alm~ ~r-------------- til t Ul'I ultvOIr tIlIl"~----..jt ' gsr,_
VInillap OOllllri~
Hlnel1; ao_lI'lInteln Dy b..Iltll.ndII Vlr.I' VDOrlllotDeNl. ~ • aan ultvoirlllr •
. ,u...er .,11..1.
11ft lnvoerdlr vlr
I DltlUIlQ.
'(
InVOlra.r IlItu1bulUl..... 1lIr*.
.~
BRON: Barclays International, Medium Term Export Finance for Overseas Buyersfrom Barclays Bank Internat1o"a1 Limited in United Kingdom, 1982, b1.18.
20
banltwaarborg en basiese dekking wat venkaf moet word. (St.n ook diagram
2.1). "1erna vereke! die uitvoerder .e bank aan Oflragenoemde In brief waarin 'n
fas1Ute1t vir die benodigde krediet Hnaal goedgekeur word. In "VerhaUngl"
ooreenkoma word tunen die u1tvoerder en die kredietveraekeraars gesluit.
Sodra die kredietveraekeraara hul waarborge lewer aan die buitelandae bank,
tree die kontrak in werking. Oeurdat waarborge gelewer i., kan die goedere
vervolgens uitgevoer word. Di. uitvoerder lewer bevyae hiervan in by dii
buitelandse bank. Hierdie bewyse besraen gowoonUk uit die vragbriof ("bUI
of lading") en die doune-aangi fte ("bill of entry"). Het die inhandiging van
die bewyse vergoed die buHelandse bank die uHvoerder. Die buiteland80 bank
lil op 8Y beurt Ian die invoerder 80 bank die whsels op die onderllkeie datum.
van betaUng voor. Die invocrdcr betaa! self, o! deur Iy bank, die butte
land.. bank oor die ooreengekome kredietperiode terug.
3.2.2 KoperskredietfasiUte1te
By koperskrcdiet word dear In lening800reenkoms guluit tussen die verkoper .e
bank, wat optree 18 die u1tlener van kapitaal en met die invoerder self, ~f
met die bank van die invoerder. . Die d~l van die lening 1& om In kontrak tI
finansier deur krediet aan die invoerder te verake! en om hom sodoende in
staat te stel om die uttvoerder kontant te kan betael.
Die invoerder en uitvoerder alu1t 'n kontrak wat vooraiening maak vir die
venkaffing van goedere en d1enste. Die kontrakprys eluit ook die koate van
die kred1etwaarborginatansie 1n. Die versekeringspremie word deur die utt
voerder aan die veraekeraar betaa!. By koperskrediet word oak In deposito aan
die vlrakaffer deur die tener self of Iy bank betaa!. Die balans word geH
nanster dour m1ddel van d1' len1ng. Hierd1e krediet ae terugbetalingavoor
wurdu en ander bepalings word 1n die leninglooreenkoml, vat gesluit word
tUllen 'n buitelandle bank en die 1nvoerder, of die 1nvoerder ae bank, u1teln
gelit.
Dil prosedun, wat sevols vord met dil ltig van koperskredietfae1U,te1t, 1001
u1telng..it in diagram 2.3, a1en aooa voll daar u1t:
Oil uitvoerder bard 'n ..nbod voor vir die vlukafHng van ..aj lneril en
toerulting aan die invonder. Die ..nbod butsan hoofaukl1k uit die ugni..e
e1enskappe van die betrokke bates. Die u1tvoerder dOln 'toorlop1g aan.oek by
die kred1etversekeraara vir die nodig. ondlrateuning. Ter..lfdertyd vord by 'n
buitelanda. bank .ansoek gedoen vir die Unanaiering vln bogenoellde goedlre.
21
Diagram 2.3 DIE PROSEDURE WAT MET DIE STIGTING VAN KOPERSKREDIET GEVOlG WORD
KREDI ETVER·SEKERAAR
BUITELANDSEBANK
I NVOERDERUITVOERDER
B.rel ..nbod voo, Voorb.r,ldlngDo.n aUlo,k vIr van t.ndar virkr.dl.t va'uk. ..nbod.ring.Do,n u nlo.k vt,flnUl"tng bybu1t.I.nd" ba"••
·1 G.t In begin",fln.n,I., ln1I11t tnodl9' dtkk ng.
L' unbod voo,.I-.
~ 1~A4l-n-va-a-r-a-an-b-od.....,
Stuur konup-
r----------------------~bri.' van on-d,rst euntn9un ultvotl'lll,
Stuur konup t(
kontrak na v.,- B,Huur kontrakSlk,rurs .11 yoorwurdtl. ,butt,l.nd" blnk.
Stuur hmln9'-Btstudltr
- yoonoa. rod".oorffnkOl'l' un K'ur konSlP-Illvotrd". ltnlnv,oor-
ttnkOll' pd.Keur konup-
I.nlng goed.
Stuur kontrak ...... nd,rUk,n kontra \n. InvO"d.r.
~nd'rt'k,n pre.I,OOrt,nkOllS ..tkr'elt.tv.r- \ +Itk,run.
Voldotli un Ond,rt,k," R.lk onel,r-I,nl "9v'rthttl. 11."IIIgsoore.nkOM l:~~n I"9100r-..t UHvM,~.r nk.,., utt.
L,n I n9'OOrt'"koa\
l t .... In wtrkll\9.
V,rskttp gON,rt,n Itwtr btw)'1tIn by bank. • Bttaal
ul tvotrdtr•..v'''9~
lIlI I t.""CS" blnk
.'
BRON: Barclays International. Hedi urn Term Export Finance for Overseas Buyersfrom Barclays Bank International Limited in United Kingdom. bl.22.
22
Die bank gee in beginsel Unaneiering .its die nodige kredietveraekering
verskaf gaan word. Die kredietversekeraars 1. aan die uitvoerder 'n konaep
ooreenkom. voor.
Die volgende star sou wees dat die uitvoerders aan die invoerdera 'n aanbod
lIuulk in terme van:
(I) die kred1etperiode;
(2) die rentekoerae;
(3) die bankkoste;
(4) die benodigde sekuriteite on
(5) die premies betaalbaar.
Sou hierdio aanbod aanvaar word deur die invoerders, word n konaepkontrak na
die kredietvorsekerallra en die buHeland.e bank gestuur. Die partye kry die
geleenthe1d om die kontrakvoorwaardu te bestudeer. Die kredietversekeraara
venkaE nou aan die buitelandse bank n ~naepooreenkoma wat hul onderateuning
veraeker ten ops1gte van die nodige kredietversekering. Die buitelandse bank
stuur vervolgens die konsepleningsdokumente na die invoerder vir sy goedkeu
ring. Sodra hierdie konsepleningsdokumente goedgekeur is, Uken die invoerder
die koopkontrak en stuur dit terug aan die uitvoerder.
Die leningsooreenkoms tree eers in werking nadat die kredietversekeraars die
volgende dokumente onderteken het:
(I) die kontrak;
(2) die premiekontrak;
(3) die waarborgooreenkoma en
(4) die leninSlooreenkoma vat gesluit is met die invoerder.
Nadat die leninSlooreenkoma in werking ii, kan die uitvolrder die goedore Vlr
Ikeep. Die nodiSI bevy.e hiervan vord by Iy bank gellver. Die bank vlrloed
op Iy beurt die uitvoerdlr. Die bner of die invoerder blain die buitoland..
bank nou terug hetad 1001 ooreengok01l in die leningaooreenk01l8.
lCoperakrldieu kan venkillende vorms unnllm:
(1) Individuel. kop.rskrediet
Hierdil tipe kredietfasllite1t word gtlkep waar da8r 'n .nkele kontrak beltaan
23
met 'n buitelandse koper. 'n Len1ngsooreenkoma word tussen di-e buitelandse bank
en die invoerder gesluit wat die voorwaardea van die kontrak omvat. Die
verband tussen die invoerder, die uitvoerder, die buitelandse bank en die
kredietversekeraar word in diagram 2.4 uiteengesit.
Het die individuele koperskred1et het die uitvoerder nie enige vorm van 'n
kredietversekeringswaarborg nie. Die uitvoerder se beakerming Ii daarin dat
sy verkoopkontrak voorsiening moet maak vir die metode en omstandighede
waaronder kapitaaltrekkings uit die 1Ining gemaak mag word. (51en diagram
2.4). 'n Waarborgooreenkoms bestaan tussen die buitelandse bank en die kre
dietversekeraars.
Die algemene praktyk by uitvoerkredietfinansiering is dat die invoerder/koper,
of sy bank, 'n gedeelte van die koopsca, gewoonlik ongeveer 15 persent, aan die
verkoper, cH sy bank, direk betaa!. (Sien paragraaf 3.2.1). Uit diagram 2.5
kan gesien word dat die bultelandse bank die kapitaal aan die uitvoerder
uitbetaal met die bewyslewering van se~re dokumente. Die invoerder betad
nou hierdie lening oar 'n vasgestelde periode terug.
Die kontrak moet aan die uitvoerder die reg gee am in die volgende oms tan
dighede die kontrak te mag opse, naamlik:
(1) "Force Majeure" ("Acts of God") - oormag;
(2) owerheidsoptrede;
(3) wanbetal1ng deur die invoerder onder die kontrak en
(4) wanbetal1ng deur die invoerder onder die leningsooreenkoms. (13) (Dun
church: Nov. 1981)
In die geval van so 'n opsegging moet die kontrak ook voorsiening vir die ute
voerder maak om 'n rekening daar te ste! om aIle werk wat in gang is, en
verpligtinge wat finansierbaar is deur die len1ng, hom in .taat te ste! om 'n
finale trekking van die lening ten opsigte hiervan te kan mask.
Vie bogenoemde blyk dit dus dat daar dril ooreenkomste ter .prak. i ••
(a) Die leningsooreenkoms wat besonderhede gee van die 'hrugbetalingsperio
des, rentekoerse, metode van betal1ng. en omstandighede wasronder hierdle
betalings opgese kan word.
(b) Die waarborg of ondersteun1ngsooreenkoms vat die ultvoerder se bank teen
24
Ohgram 2.4 DIE VERBANO TUSSEN DIE VERSKILLENOE PARTYE BETROKKE BY ININOIVIOUELE KOPERSKREOIET
BU ITELANOSE BANK
WAARBORGOOREENKOMS
t-------LENINGS----_~
OOREENKOMS
TREKKINGS OPLENING
INVOERDER
VERKOOPSKONTRAK
KREDIETVERSEKERAARS ....------PREMIE--------t
OOREENKOMSUITVOERDER
BRON: Barclays International, Med i urn Term Export Fi nance for Overseas Buyers
from Barclays Bank International limited in United Kingdom,. 1982, blo8 •
.'
25
Diagram 2.5 DIE VlOEI VAN KAPITAAL TUSSEN DIE BUITELANDSE BANK. IN- ENUITVOERDER BY INOIVIOUELE KOPERSKREDIET
BUITELANDSEBANK
TERUGBETALI NGVAN LENING
INVOERDER
UITVOEROER
KAPITAAL WORDUITBETAAL MET
.. INHANDIGINGVAN NODIGEDOKUMENTE ~
DIREKTE BETALING ~VAN DEPOSITO 9'
r-----------, «ecce';'
26
vanbetaling van die lener onder die leninglooreenkollll bukeJ1ll.
(c) Die premie-ooreenkolls tussen die kredietwaarborginltan81e en die uitvoer
der , Hierdie ooreenkcaa is tweedoel1g, nUlIlUk:
Eeutens word 'n premie betaal aan die kred:letversekeraarl aangesien 1848gl
noemde 'n wllarborg aan die bu Lt.eLandse bank vereka!. Die tweede doel is om die
krod1etversekeraars die reg te verskaf om in die geval van 'n wanbetllling, wat
onder die leningsooreenkome plullsgevind hee , enige betal1ngs wat die buit.
landse bank reeds gellaak he e , ee kan verhaal van die uitvoerder.
(2) 'n "Projeklyn" ("Project Une")
Hierdie tipe kredtetcoreenkoea word 'gebruik waar 'n koper 'n aantal kontrokte
binne een land sluit vir 'n spesifieke projek soos gelllustreer word in diagram
2.6. In die geval, waar dae r 'n paar verskaffers betrokke is, word daar een
leningsooreenkoms gcsluit en nio 'n ooreenkoms met elke verskaffer nie. Daaror
bestasn vel ahonderUke kontrakte tussen die in- en uitvoerder van die onder-
ske1e produkte. Hierdie verkoopkontrakte omvat gevoonl1k die tegniese beskry
wing van die goedere wat deur die invoerder aangekoop word. Al die uitvo.r
dera (verskaffers) maak op hierdie tipe kredietlyn ook direkte trekkings op
hul lenings by die buitelandse bank. Aangesien hierdie l8ning ook deur
kredietversekeraan onderskryf word, bestaan daar eentens 'n premie-ooreenkoms
tussen die uitvoerder en die kredietversekeraars, en tweedens 'n waarborgoor
eenkoms tuaaen die buitelandse bank en die kredietversekeraars.
Die belangrikste voordee1 van di4i tipe kredietlyn, waar verskUlende toerul
ting benodig word vir een projek, is dat die invoerder direk kan onderhandel
met elke verskaffer, en sodoende beter voorwaardes kan beding a8 80U daar
aleg8 Itn kontrokteur wees wat ond.r ander voorwaard.. 8ub-kontrakteur.
Verder gold dies.lfd. beginsols vir'll "proj.klyn" 18 vir "indiv1duele kop.rs
kr.d1et" •
(3) Terugbetal1ng.kredi.t
'n Had.d van'll "individutle koperskr.d1et" of 'n "proj.kly.n" 18 dat dit tUII.n
dd. tot vier lIlund. n••11 om die tip. lyn. daar te atel. Hierdie tydaprob1e••
ltan onaanvaarbaar vir beide die invo.rd.r en die uitvoerder ve... 'n Kanier oa
die probleem te oorbrug 18 dat die uitvoerder 'II "kontantkontrak" .et die
invond.r beding vaarvolgens die invoerder die uitvo.rder kontant b.ual en
27
Diagram 2.6 DIE VERBANO TUSSEN DIE VERSKlllENOE PARTYE BETROKKE BY PROJEKLYN
I NVOEROER ..-. LENINGSOOREENKOMS ~ BUITElANDSE BANK
/,4I'~
",,~
""". """"""VERKOOP- """ TREKKI NGS WAARBORG-EN ONDER-KONTRAK " ,/" " OP LENI NG STEUNI NGSOOREENKOMS
" ""II' """,,~ II(" ,,~
" """ "",. """ ",.== = = = :=:::J:"'-t'J " "
I '"
-UITVOERDER 1----_ PREMI E-OOREENKOMS -------4 KREDI ETVERSEKERAAR
die invoerder homlel! vergoed.
ooreenkoms" (sien diagram 2.7).
terugbetaal deur die buitelandse
28
8008 bepad deur die "terugbetaling8lening.
Die invoerder word dus op 'n latere stadium
bank.
Indien die verkoper nie enlge toegang tot dIe lening het nte , kan dekking vir
'n "voor-kred1etrisiko" ("pre-credit risk") verkry word. Dit staan bekend a. 'n
"spesiUoke waarborg".
Uit diagram 2.7. wat die verband aandui tussen die betrokke partye by 10 'n
kred1etooreenkoms. kan geden word dat dear twee ooreenkom.te tuaaen die uit
voerder en die kredietversekeraars bestaan. Die eerate ooreenkom8 is die
gewone premie-ooreenkoms en die tweed. ooreenkoms ontltaan waar die uitvoerder
nie enige toegang tot die ler11ng het nte , naamlik 'n spel1f1eke
woarborgooreenkoml.
(4) HeerdoeHge kredietlyne ("gcneral purpose Hne")oC
'n Nadeel van die bogenoemde kred1etlyne 11 dat dit nie voorsiening maak vir
die finansiering vir "klein" individuele kontrakte nte , So 'n meerdoelige
kredletlyn mask voorsiening vir die finansiering van sulke relatief kldner
kontrakte.
In die Verenigde Koninkryk kan gesubsidieerde uitvoerkrediet vir bedrae .0
klein a8 £20 000 verkry word. Die terayn van krediet word aangepas by die
waarde van krediet wat toegestaan word (Slen paragrasf 1 van die hoofstuk). 'n
Bank, in die invoerder .e land. sluit 'n lening800reenkom. vir 'n spesifieke
bed rag met 'n bank in die uitvoerder .e land. Enige hoeveelhe1d kontrakte kin
nou sefinansier word totdat h1erdie maksimum bedrsg opgebruik is.
Dit voorwaerd.. van die lening8 word uitgut1p in die len1ng.ooreenk01U tU.8en
die tWII banke.
3.2.3 'n Verge1yking tunen die koplr- In verskaffenkrediet
'n Vlrgelyking word hieronder tU8sen die tWII tip.. kr.dletlyne aetref.
(1) Ole kontrakwaarde
Dear 11 geen neergelegde minilllUm kontrakwaarde van to,p8l81ng op ver8kaffen
krediet nie. maar die tipe toeru8ting In vaarde van die kontrak moet die
29
Diagram l.7 DIE VERBANO TUSSEN DIE VERSKILLENDE PARTYE BETROKKE BY TERUGBETAL I NGSKREDIETL YN
INVOERDER
KONTANTVERKOOPKONTRAK
TERUGBETALINGS-... LEN I NGSOOREENKOt~S -
BUlTELANDSE BANK
WAARBORG-ENONDERSTEUNINGS
OOREI NKOMS
UlTVOERDER"'---SPESI FI EKE WAARBOR~~----f
KRED I ETVERSEKERAAR
1----- PREMI E-OOREENKOMS---~
BRON: "Export Credit Finance - A comparison of buyers credit ancf supplierscredit" ,Colll1lerctal and Poli ti Cd 1 Risk Consultants Limited. london.Ju 1ie, 1981, b1. 11.
30
krediet regverdig. Goedere moet van kapitale of lemi-kapitale aard weea.
"Individuele koperskrediet" het gewoonlik 'n minimum kontrakwaarde. In die
Veunigde Koninkryk sal so 'n minimum waarde van 'II hning een mlljoen Iterling
wees. (4) (Comereial and Political Risk Consultants: Julie 1981). Onder 'II
"meerdoeUge kredietlyn" kan kleiner kontrakte weI gefinans1er word. Die
totaal van die krediete onder die leningsooreenkoms sal gewoonlik ook eon
miljoen sterling oorskry.
(2) Die termyn en hoeveeIhe f d krediet
Gewoonlik 18 daar geen verskll tussen die twee krediete in die termyn, of in
die gldeelte (ongeveer 85 ponent) van die kontrak wat onder di& tipe finan
siering gefinans1er g88n word nie.
(3) Die rentekoers
Hier 1& daar ook glen verskil nie. Vaste voorkeurrentekoersfinansiering 18
nie beskikbaar vir kontrakte met die ElII'opese Ekonomiese Gemeenskap (E E G)
kopers nre , (15) (CollllDercial and Political Risk Consultants: Julie 1981).
(4) Die plaaslike inhoud
Daar 1& geen verskil in die houding oar plaaslike inhoud van goedere nte,
Lande defineer in hul uitvoerkredietskemas die voorwaardes betreffende die
plaaalike inhoud van goedere. (Sien paragraaf 3.1).
(5) Die premies
By verskafferskrediet is daar tvee premi.. aan die kredietveraekeraara deur
die uitvoerder betaalbaar. Die eerste il 'II basiele kred1etversekeringlpremie
wat na gelang van die urk, die terllyn van die kred1et In die aflevlringl
periodl 8al varieer. Tveedena is daar 'II prem1e vir die vaarborg vat die
kred1etvereekeraarB aln die finanaieringlbank gee. Hitrdie prerde. word
gevoonl1k op die totalt waarde van die hoof.kuld ("principal debt") en rente
bereken, en daarom behoort dit by die kontrakpry. getel tt vord.
"By die koperskreditt betaal die uitvolrder 'n premie aan die kredietver.ekl-
raare vir die krediet vat aangebied word, 800a bepaal dlur die lening8oor
.enkOlllI. Hierdie premit word gehef op die hoofakuld In rente. Hierby vord
"vanbetaUngsrente" van drie lIaande op bog~noemde hoofskuld en rent. by die
31
prem1e gevoeg. Die totale premie sal ongeveer dieseltde veil a8 vat dit onder
die verskafferskrediet IOU vee8.
(6) Dit bankkoste
H1er 11 daar hoofaaakl1k sprake van twee tipes kOlte, naamUk 'n reteneie
hefting ("commitment fee") en b08tuureheffing ("management foe"). By ver
.kafferekrediet 11 die bankkoste vir die rekening VAn die uitvoerdor en word
daarom by die kontrakprYI gevoeg , By koperskrediet moet die koper dU kOlt.
dra. (Seide die retensiehoffing en bestuursgelde vord onder paragraaf 3.4 van
hierdie hoofstuk bespreek).
(7) Vorderingsbetalingl
Onderworpe aan die koopkontrak, en indien voorsiening daarvoor gemaak 11 in
die leningsooroenkoms, is dit onder koperekrediet moontl1k om trekkings op die
lening gedurende die vervaardigingsproll!\ te maak. Verakafferskredietfinan
aiering deur 'n "s pesifieke bankwaarborg" is normaalveg slegs beskikbaar met
verskeping, wanneer die vissels of promeues geaksepteer word, en verhaling
sodoende nie meer besusn nie. Die proses kan veranel word indien die vissels
geaklepteer word op die kontrakdatum. Die wissels bly in bevaring by die
buitelandse bank ("lodge in escrow") en vord slegl vrygestel deur middel van 'n
instruksiebrief van die invoerder aan die buitelandse bank. 'n Konsepinltruk
aiebrief moet by die kontrak aangeheg word. (16) (Commercial and Political
Risk Consultants: 1981).
(8) VerhaUng
By fe1tlik alle vorme van koperskrediet word van die uitvoerder verwag om 'n
prelDie-ooreenkoms met die kredietvereek.raar8 te eluit wat 8ekere vuha
l1nglverpl1gtinge inlluit. Hierme. ondernttm die uitvoerd.r om In1ge bedrag
wat die kredietvuaektraara ultb.taal htt, .. govolg van wanbet.l1ng deur die
liner, teruR te bltad. Vlrh.ling un .leg. plallvind vannttr dit bevy. kan
word dat die uitvoerdtr in vanbetal1ng 11.
By vtrakaffer8kreditt hat die kred1etvtretkeraara die reg oa 100 par.ent te
verhaal .odre dte blnk deur die kredietver8ekera.r onder die spa.tUttt
b.nkvaarborg betaal 11. (Dit vind normaalveg pIau 90 dlt ne dt. koper in
wanbetlling 18, ongug daarvan of die uitvoerder in vanbtuUng 18).
32
(9) Die onderhandeUnglperiode
Om koperakredietfaaUiteite daar te ate! neelll baie a1eer tyd in bealag as by
vorskafforakredht, as gevolg van die goedkeuring wat van die kredietv.raelct
raars verkry moet word vir die bescnderhede van die koopkontrak en leningloor
••nkoas ,
(0) 5amevatting en verge!yking
Tu...n die terugbetaUngsporiode, rentekoen en die pere.ntuole gedeelte van
die kontrakprys wat onder die tipes finandering gefinane1er gaan word, 11
daar geen wesenUke venkU tussen .verakaffers- en koperakrediet nh. Die
vcrskll in kostc in terme van bankkoste en versekering8premies 18 ook gewoon
11k marginaal, nogtans word koperskrediet vir 'n groot kontrak verkies 18
gevolg van die n.ergel.gde lIIinimulII waarde van die kontrak. Dit blyk ook datoC
onderhandel1ng vir 'n vorderingsbetal1ng en verhol1ngvere1stlll lIIakl1kor vir die
uitvoerder 1& by koperskred1et as wat dit by verskafferskrediet 18. Die groot
nadeel verbonde aan die verskafferskrediet 1& dat die onderhandelingsperiode
baie lank kan wees, tensy dhselfde lening gebruik word om 'n aantal kontrakte
te finansier.
3.3 Die kenmerke van ge8ubsidieerde uitvoerkredietUnans1ering
Uit boataande . bespreking kan daar duidel1k gesten word dat guubsidieerde uit
voerkredietfinllnsiering oor 'n aantal e1enskappe beskik wat di' tipe finan
dering onderske! van ander tipe finansier1ngsllletodes. Hlerdie e1enskappe un
geklasifiseer word onder rentekoers8ubddi18, vasto rentekoeree en di. tonyn.
van finanstering, die kredietbedrag en kr.dietversekering.
3.3.1 Renteko.rseubs1dies as onderskdding8kenJllerk
Rentekoorsaubaidies 11 van toopossing wear die Staat of privaatinatanaill die
verakU in koen opmaak tuaaen die pla8lUke komereUlI. rentekoer....n die
uitvoerkredhtkoere. Ott geld 1n die glva! wear loug.no.alde rentekoen. laar
18 II die kOllllllerl111e rentekoer.e. Dtt beteken dat indien di. pla..Ub
k01lllll.rdlle renteko.ree 'n vlak van onglv.er 23 p.nlnt handhaat, en die
huidigl uitvoerkredietkoer. 12 per••nt 11, die aubs1di. 11 penent aal v....
H1erdie be1eid vord byvoorbeeld gevolg in d1e V.unigd. Koninkryk, Belg1l,
Frankryk en Suid-Afrika.
33
3.3.2 Vaste rentekoerse en die tel'1llyne van finansiering as onderske1dinga
kenmerke
In die meeste lande is vaatekoersf1nanl1ering besk1kbaar vir die periode waar
voor krediet verleen word. Hierd1e e1enakap van 'n vasteko.rs is die be lang
rikste voordeel van uitvoerkrediet, omdat 'n vastekoere cnsekerhede in verband
met toekomst1ge rentekoerebewegings uitakakel.
SODllllige lande bied 'n pakket van vaste- en vlottende-uitvo.rkredietkoerae I18n,
byvoorbeeld Wcs-Duiteland. Hierdie finan8iering 11 normaalweg mediumtermyn
(twee tot vyf jaar) en langtermyn (vyf tot tien jaar) van aard. Die termyn
van finansiering word bepaal deur die b.drag betrokke (den paragraaf 3.3.3).
Die "konsensusooreenkoma" wat gesluit is tussen die 22 !ede-lande van die
Organi8asie vir Ekonomiue Samewerking en OntwikkeUng (sien paragraaf 3.1)
het die wereld in drie kategorid verdeel na aanle1ding van die lande aeoc
welvaartapeUe wat gemeet is in terme van hul bruto nadonale produk (B.N.P.)
per capita. Die indeHng is S008 volg:
Kategor1e 1
"RelaUef" ryk lande is lande waarvan die bruto nasionale produk (B. N. P.) per
capita bo $4 000 (acos in 1979 bepaal) is. Van dU lande is byvoorbeeld
Rualand, Wes-Duitsland, die Verenigde Koninkryk en die Verenigde State van
Amerika.
Kategor1e 2
"Intermediire" lande butaan uit die middel
kategorie een of dr1e ingedeel word nie.
Suid-Afrika, BruUn en Taiwan.
Kategor1e 3
inkomategro.p wat nie ond.r
Hierd1e lande 1e byvoorbllid
"ReIaUef" ann land. 11 die lande vat levaUfi8eer vir ·"lIgto" Wlroldbank
loningl en hot 'n bruto nasiono1e produk per capita van $625 of mindor (100.
bepaal in 1978). Van die lando 18 byvoorbeeld Sjina, Egipte, India, In
Zimbabwe. (17) (The Bank Research Unit: Sept. 1982).
Die g'lubsidieerde koerse vat huidig van to.pasBing 11, a008 bepsal in Oktober
1983, is vir die dde btegor1e. S008 volg:
34
Kategorie 2-5 jaar 5-8~ jaar 81a jaar en langer
1 12.15% 12,40%
2 10.35% 10,70%
3 9.50% 9,50% 9,50%
BRON: The Bankers Research Unit, "Export Finance Service," KwartaaUkse
verslag. Sept. 1982 bylae I (10).
Alle uitvoerlande wat uitvoerdere van kapitaalgoedere 11, bied nie noodwendig
gesubsidieerde uitvoerfinansiering aan nte , Aan die eenkant 1.s daar land.
soos die Verenigde State van Amerik~, alhoewel hul 'n lid van die "konsensus"
Ls , wat nie ten gunste van gesubeideerde rentekoerse is nie. Tot op he de het
die Verenigde State van Amerika nie 'n daadwerkl1ke paging aangewend am hul
uitvoerkredietskema te promovcer nie. OJe skema wat onder die "EXIMBANK" s.
beheer val, was oak as gevolg van swak organisasie neg n1l baie in gebruik
nie. Aan die anderkant is daar lande, byvoorbeeld Japan en Switserland, wat
tradisionele lae plaasUke kOllllllersiHle- en markrentekoerse het , In di' lande
is die standpunt van die "konsensus" soos volg:
"If the cOllllllercial market interest rates in any participating country are
below the new Consensus minimum rates, it may grant export in its own commer
cial rate (the 'reference rate' still to be settled) plus a margin of 0,2% per
annum even if officially financing support is given. For Japan, the 'refe
rence rate' has been accepted as the prime rate of the long-term credit bank.
If any other country is able to raise funds in a low interest currency, it may
use such funds to make export credits at rates below the ConsenSU8 standard,
provided the lending rate is 0,2 per cent above the 'reference rate' of the
currency concerned.
The reference rate 11 intended to be the market yield of govern..ent or 8imilar
bonds of a maturity similar to that of the export credit. (It i. not the
short-eerm rateB in domestic or Euro-marketa)" • (18) d'he Banker Research
Unit: Sept. 1982).
Die Japanese uitvoerkred1etskema is in vlrge1yking met die Verenigde State van
Amerika se skema go.d georganiaeerd. 'n Problee.. is egter dat "EXIMBANK" ni.
35
eelf lDet die invoerder betrokke w11 ruk nre , Die belloeUik die IItig van 'II
kred1etlyn. Japan 1& lDeer daarop ingutel dat die uitvoerder/verkoper 'elf
krediet aan sy koper moet verskaf. 'II Verden beperking 11 dat geen gnub
sidieerde uitvoerkrediet aan 'n Suid-Afrikaanse staat8 at 8elDi-staatainstelling
venkaf mag word nie.
3.3.3 Die kredietbedrll8 48 onderske1ding8kenmork
Cesubsidieerde uitvoerkrediet is normaalveg nie bnk1kbaar vir 100 persent van
die faktuurwaarde van die goedere n1e. CewoonUk kan ,leg, 85 persent van die
waarde deur middel van die betrokke uitvoerkredietakema gedek word. Die orise
15 persent moet deur die invoerder lilt bet4a1 word All 'II deposito aan die
venkaffer. Die deposito word betaal om die verskaffer en/of sy bank ,e
risiko te verminder.
Die totale waarde van die goedero bepaal gewoonl1k die termyn van finander1ns
wat deur die verskaffer enlof sy bank aangebIed word. So byvoorbeeld kan die
termyne wat deur die Veunigde Koninkrykse ultvoerkredietskema aangebied word,
8008 volg daarna uitslen: (19) (Lenlngsooreenkoms : 1982).
Bedra8
£20 000 - 49 999
£SO 000 - 74 999
£75 000 - 149 999
ElSO 000 en meer
Kredietperiode
2 jeer
3 jaar
4 jaar
5 jaar en meer
3.3.4 Kred1etveraekering 4S onderakeidingskenmerk
Kredietversekering is ten van die belangrikete elementl van die verllkUlende
ultvoerkredieuk.mal. AI gevolg van die langer aUeweringsperiode. wat
n0I1ll881weg lDet dit invoer van kap1taG1so.dere gepaard glAn, en die poUtitlce
en hande!er1l1ko', hitrby betrokke. is Unanl1erden n1l dlArtoe lenelf 011I die
voUe ril1ko te dra nit. Vereekering word dan nonualveg uHgenee. by ~f 'II
suatlbeheerde-. af 'II privaatinetane1e.
In die raalllVerk van uitvoere is die doe! van kred1etveuektring 011 u1t1enera
aan tI _oedig OlD 18ngurmynkred1et tltn relet hf 11. kOlt. en teen va.te
rentelcoerse. aan te bied. Indien die liner eou wanbetaa1 ••a1 die uit1entr
verhal1ngsreg ("recourse") he teenoor die kredietv.raekeraar. C.voonHk kin
36
pol1tielte- en handelsrieilto' 8 ver8eker word. (20) (Wagenaar: 1982).
(1) Politieke risiko
Nie aile uitvoertransakaiee dra dieselfde mate van poUtieke risiko nit. Die
IIl4te van ri8iko varieer van kontrak tot kontrak en van land tot land. Tradi
sionee! is slegs oorloll en opstande AS n politielte risiko beskou. Hedendugl
word di took gesten 88:
(a) Die toepas8ing van n wet, of 'n bevel of regulasie Wit die afdwingbaarhdd
het van 'n wet. wat olDstlndighede buHe die veraekerde ee beheer ineluit. Di.
olDstandighede i8 8S die invoer van goedere In ' die invoerder se land verhinder,
boperk of beheer word, of die oordrag van betal1ngs van die invoerder I' land
verhinder, be perk of beheer word.
(b) In tye van oorIog , opstande ,stokings en revolusie.oc
(2) Handelsrisiko
Hlerdie risiko of "del-credere"-ri8iko soos dit oak bekend etaan, bestaan uit
bankkrotskap, wanbetal1ng en repudiertng.
(8) Insolvensle
Die invoerder se insolvende is vir die dod van ti8e beperk tot enige van die
volg.nde gebeurtenisse, of enlge gebeurtents wat volgens die wet van die land
wat jurtsdikaie het, gelykstoande 1& aan die gebeurtenisse wat hieronder
uiteengesit word:
n finale sekwestras1ebevel VRn die lnvoerder Ie boedel;
di. hof ae aanvlarding van die oorglwe van die invoerder Ie boedel;
n finale Ukwidl8itbevel van die invoerder. indien dit n aaaaukappy 11;
'n besluit vir die vrywUUge Ulcvidalie van die invoerder aou dit 'n ..aat
.ltappy weCUl, vllr die invoerder nit die vera.kerde Ikuld hoef te betad;
'n Itacutin Ikikking of reUling vat en/of al die lnvonder ae kred1teure
verblnd, en
'II bevel van geregtel1ke bestuur ceen die 1nvoerder, IOU dit 'n IIUIlltakappy
wees, vaar die bevel 'n aanwya1ng bevlt vat aile rlglproledure. teen die
invoerder lander verlof van die hof oplkort.
37
(b) Wanbetal1ng
Dit beteken die invoerder so vorsuim OlD 'n onbostrede debiet ton opaigte van
goedere wat die koper ontvang he e , na 'n tydpork van sea maande na die verval
datum te be t aa l , op voorwaarde det die vereuim nlo verooreaak i8 dour on1go
van die gebeurtenllse wat hierbo gomeld 11 nte ,
(c) RepudiUrins
- Dit 11 as die invoerder ao versuim of weiering n1e oanvoar kan word deur , en
n10 voortspruit utt , of in verbnnd ataan mot enise kontrokbrouk dour die
urtvoerder , of van enige Ander oorsaak binne ay beheer nie. (21) (Wagenaar:
1982).
Bo en behalwe bogenoemde r1&iko' s, loop die uitvoerder nos verdoro risiko' ••oc
(3) Produksierisiko
Sodra die uitvoerder 'n bestelling aanvaar het, dra hy die ris1ko van kontrak
b reuk , af deur die kanseHade van die koper se bestellins. af deur 'n sub-ken
trakteur wat nie sy verpl1gtinge kan nakom nie. Teen die risiko kan daar
gewoonlik sleg. gedeeltelike dekking uitgeneem word.
(4) Wisselkoersrisiko
Enige lening wat in 'n ander goldeenheid II 'n land se eie ungesaan word, het 'n
wisselkoersriaiko, af vir die invoerder en die uitvoerder. 3f net vir die.invoerder alleen. Die risiko ontstaan II sevolg von die fluktuaaiea in die
pry. van seldeenhede.
Die uitvoerder 1& nie verpUg om kred1et in die plaulike seldeenheid vir die
invoerder aan te bied nie. In Engoland kan byvoorbeeld 'tarlinl, of dollar otDuiUe lUrk aon koper. oangebied word. In die geval waar die uitvoerder di.
invoerder in 'n Ander seldeenhdd .ou faktur..r a. ey .ie" land .'n , loop die
uitvoerder die ril1ko dat hierd1e "vrllmd." valuta kan devalu.er teenoor die
plaaslike le1deenheid. Dit aal beteken dat die uitvoerdtr .inder geld uit
terusbetaUnga 881 inkry II wat verval iI.
Wi8selkoersr1siko kan op verakeio I114n1ere venDinder of uieg.akakel word:
38
(8) Die uitvoerder nIH deur middel van Iy bank 0111 die vreemde valutabewy..
vooruit to verkoop teenoor sy eie land Ie geldeenhe1d. Tenayndekking word dUI
uitgeneem.
(b) Nog 'n metode wat deur die uitvoerder aangewend kan word. ia dat die
vreemde vdutakrediet deur die uitvoerder self gefinander word. Die UruS
betal1ngl van die invoerdcr sal dan ooreenltem met betaUngl wat die uitvoer
der aan die bank moet betad. H1er 11 die vorskll tussen die koers waarteen
die geld verkry word en die koers van die plaafl1ike scldeenhe1d 'n gele.nt
he1dakosto.
(c) Die uitvoerder kan ay totale w1aaelkoeraris1.ko uitlkakel deurdat die
kred1et wat verskaf word in die uitvoerder ee eie geldeenhtid is. Hier dra
die invoerder nou die risiko dat die plaaaUke geldeenheid kan de- of revalu
eer teenoor die vreemde valuto.
Die hele konsep van wiaselkoersrisiko. aoos byvoorbeeld termyndekking. die
koste dnnraan verbonde en die bepoling van termynkoerse word 1n hoofatuk III
volledig bespreek.
Soos in hoofstuk I bepaal , is die doel van die studio om 'n koatevergelyking te
tref tusaen geaubsidieerde uitvoerkred1etfinansiering aan die eenkant en die
koate van sekere plaaal1ke vorme van finanaiering aan die anderkant. Vervol
gena word die koste van uitvoerkrediet eua gerdentifiaeer en doarna gekwanti
fiseer.
3.4 Die koste van g08ubaidieerde uitvoerkrediet
In die berekenins van die totola koste van geaubeidieerde uitvoerkrediet 1II0et
die onderataande kOlt.-komponente in b.rek.ning gebring word.
3.4.1 Die rentekoen
Die rentekoars wat deur die bui t.lond•• bank of uitvo.rd.r sovra word. vona"
die grootste an belangrik.te g.d.elu van die kolt. by uitvo.rkrediet. Di.
kons.n.ulland. (8ien parasraaf 3.1) atel tWit koer 'n jan h1trd1e koers. VII.
Huidig word die koene 1n drie kategori.. van lande insedeeIz (Siln pArasrllf
3.3.2).
Katolorlo
39
~rtdlotportodo
2-S j.ar Oor ~ ja.r
1
2
3
12, 1S%
10,Hl
9,SO%
KIUnt....k eRtor dl. tout oa to dink dllt dlo rentoko.uko.to dlo onl,.t.
kOlto 11 by lIulko ttnan.tortng.
3.4.2 Kred h tverllkortngllpulD 10
Ole kOlto van .0 \1 prollto vord, ~r al 'n voorbotaUna, bf Iddldonool tot dla
rontokoon op \, jaarbl.ta, ultRodruk. Dit 1a oak n10 11tyd aoontlik 011 dio
prOltol. kouo van .0 \1 pr.aio to boplal nil, oadat dl' pre.lo dto bo.telnda
krodiotpoddo van'll lon.ndo land on dto lonlr ••If ratl.ktoor. Dit hIt tot
Snols dot d1t kredl.tv.r",kornnrn di. uitvolrd.fI verloak hIt oa nil dla
prellto Apart to botllr nil oa .odo.nd. IItrloonth.dl to voorko••
Dlt 111 Oil hhrdh nd. w.aro. dt. pre.to dlkvel. by dla pry. van di0 10ldera
of by dto b•• tuungold. I.tol vord. (22) (WAgona"r: 1982)
3.4.3 Bo.tuun- on rtl.rvoring8gctld
R...rv.rina.sold I. Rtld vat dlo b.nk hot op '\1 onl.bruikt. krodlotr••Uitdt
v.t vir'll kUlnt Ao.ktp 11. Butuure- .n/ot ro..n.rlnalatld. vord lovoonUk,
at I' 'II vuto pon.nu.It, at •• '\1 nOlllnal, bodUI 1..11. In dlo .oval van
koplrakredlot (aion pUI.rur 3.2.2), word dl. ko.tl at.onderUk s.kvouer.
By verakattorokredht kin dlo koato by dtl faktuurprYI alVot, vord. Hlerdia
Rolde word bopaal d.ur laktoro aooll clto huldl.1 .tatu. van dlo land, dl,
kredi.tb.dral on dte kredl.nonayn.
Tontynd.kkln, (voorultdokkln,)
Indhn 'II I.nlnl In 'II Inder loldo.nh.leI ••n•••••n vord I' dl. pla•• Uke 1.ld
••nh.ld, onUUAn dlar 'n vJa... lkouerlllko (a ••n para,ro.' 3.3. (4)). 0.
h1trdl. rblko utt t••klk.l Ie.n dl. lnvoerdor urwyndikktn. u&tn op .,
bult.llnd•• vorpU,tin.o ...odoond. di. kGlu v... tl 1t.1 v••ru ld na
d1t bultel.nd.. bank oora.pl••• gltAn vord. 01. Ito.t. van t.~d.kktnl 110ft
b, dl. rent.kooroko.t. ,Ittl word.
40
In Sutd-Atrika 18 dit l1og8 lIloontl1k Oil n rand-dollar verpUgtinl op dte
valutaurk vir ontlo pertode tot en lIet ~ jaar vooruit te d.i. llierna kan dte
vorpl1lttng gowontd ("roll-over") word vtr nag n pertode tot en lIlot n jur,
lIllIor teon 'n nuwo tOr1llynkoere.
In hoohtuk III vall daar n olD8krywtng van w1..o1koerarlliko'l, die kwantHt
80rtns .n die b08tuur durvan. ".ook vat die podde tn Suid-Afr1ka 11 Un
oP.tlU VAn dio ul'lIIyndekktns,urk.
Bankgolde
010 buiteland.o bank vra bo.tuurll- on rtlorvor1ng8geld. vir hul dien. aan dll
hnende in.tando, vat af d10 1nvoordor .00,t, ~( .y bank ta. LAo.sonoollde
bank leon weor dle gold un dio 1nv~erder. 010 invoerder hou vir die bank ~
rll11ko In. All glvolg hitrvan .....oak vtr dl1 admin18trlllo van die buitoland.e
lentng, .41 die phaalikl b..nk ook waarborg- on bOltuuug.ldl hot.
3.5 Dt. tot.. lo kOlto
OlD die totole kOllte van g...ubo1d1eerdl uitvoorkred1eto to bonken, 11 dit
nodig dnt die bogonoillde kOlte uitsedruk word •• n Iff.kth"o por..nta.1o per
ja4r.
Voorbilld 1
8edrag
KreditttonDyn
Rontoko'rI
T.rugblul1ng8
8..tuur.- on vora.kerins.geldo
UOO
2 jaar
10,5 ponont per jaer
6 ...ndellk8 a.uruit
~ voorbouUng ("up-front") van 1,59
plnont
Koloa (I) in tabel 2.1 .tel dio vtor period.. voor vaarop dto lonlna toru.bl
ual s"n vord. Dto oerlto torugbouUn. op dh loninl v1nd .owoonUk ...
auaand. nl dh vorahp1ng van die loed.rt pI.... In koloa (2) vord dio kap1
taal vln dio lon1nl 1n vhr .olyk. d.le verd.ol oor dh toruabua11na.porlodo.
1>10 r.nt. op dh v.ratnderdo kapitululdo kotl in koloa (3) voor. In koloa
(Ie) word dio kapitul- on rontob.drll b,..kaar .otol. Die b08tuura- .n
vorllhring.sold. vln U .59 18 voorultb.t..lbaar (S11n 1101011 (5». Dtt
intornl renubl1ite1t kan nou op die vln.gt. konuntvlod (1101011 (6» borok.n
Tabel 2.1
41
DIE BEREKENING VAN DIE INTERNE RENTABILITEIT
PERIODE ICAPITAAL RENTE (2) + (3) BESTVURS- EN KONTANTVLOEI
(HAANDE) ([) ([) ([) VERSEKERINCS- (f)
GELDE (£)
(1) (2) (3) (4) (5) (6)
0 1,59 +98,41
6 25 5,25 30,25 -30,25
12 25 3,94 28,94 -28,94
18 25 2,63 27,63 -27,63
24 25 1,31 26,31 -26 ,21
Die interne rentnbilitieit • 11,93 persent
NOTAS:
(1) vier halfjaarUkse pnn1eme.te;
(2) gelyke kapitanl betaUngs;
(3) rente teen 10,5 persent per jaar op die verminderde
kapi taa1saldo;
(4) kapitaa1 plus rente;
(5) voorafbetaalde bestuurs- en versekeringsgelde en
(6) die kontantvloei
.'
42
'lord.
Die interne rentab11 ite1t ("intornal rate ot return") op hierdie kontantvloti
is 11,93 por..nt per jure Indion ten van die kOlte-itellli, byvoorboold die
beetuura- en vorsokeringlgolde a8 'n vooruitbotaUng ("up front") soso. word,
en nit uits.druk word 81 'n ettekt ieve perltntaeie per jllar ni•• kan dear 100.
volS te w.rk gog""n word OlD die koete te bereken. Dit bot.ken 'n ottektiew.
be.tuura- en voraekerinsskoet. van 1,43 pereent (11,93 p.rlont minua 10,S
porltnt) per jaar. Die totale koate op die bultolande. loning 18 due:
Rento
Oeatuurs- en vorsekerlnglseld
Vooruitdekking8ko.t.
Bankselde
Totnlt ko.ta
10,S poreont per jaar
1,43 per..nt per jan
X
X
XXX
(Alho.wel dtt ure di' voorhoold blyk dat die butuun- en ver..keringlgolde
sleg. 1,43 penent por jaar boloop, 11 in die proktyk gevind dat die Iyler
nader un 1.88 perlOnt per jaar h. In die atudie sal la.asonoellld.
ponontede deurgaan. gobruik word ,.8 dl, b18tuur8- on veraekerinS8selde.)
'n Totale pakket ltan &an die kUHnt dour Iy bank aongebied word, dit viI sa die
buHelandae lenlnS8sedeelu (ongevaer 8S penent) plu. die plaaal1k. sedeolte
(ongeveer 15 penent). Hlerdle sedeelte ("topping up") kan beataan uit die
deposito, die vaarborgkoste van die bank, verakeping.- en klarlngakolu en
algolDene verkoopbela.tina. Indien die bank aan Iy kl1lnt 'n allea1naluHend.
koen wl1 kvoteer. moet die bank voouf bepaal 'latter opbrensekoera op die
tranllk.ie verdien w11 word. In onderataande voorbeold word di. aann••e
geulk dae die lnvoerder .e bank hlordie bedra. aan die ItlUnt .aan voonk1et.
Hiordie voorboeld word Merna dourgaanl in hierdie atudte A.brulk aa 'n veer
beold oa die koate van 'n uitvoerkr.diet te 111uatreer.
Voorb.. ld 2
F.ktuurprya
ICredhttenayn
Verlekeringapre.il
Buttelandl. lening8sedeeltl
Plaall1ke bankSldellto
UOO 000
4 jaar
[2 000
£86 700 (8S pln.nt x tl02 000)
us 000 (15 pinene)
Butuursgelde
Rentekoera
Gedeelte van versekeringapremie
vooruit betaalbaar
(min) gedeelte van versekeringl
prem1e gefinansier deur bultelandse
bank (£86 700 - £85 000 .£ 1 700)
43
'II Vooruitbetal1ng van 0,5 peraent op
die kapitaal plul rente.
8 persent per jaer.
£2 000
£1 700
£ 300
Kolom (1) van tabe! 2.2 stel die agt periodes voor , dit wll .a elk. I"
maonde. waaroor die lening terugbetaal gaan word. Die buttelandae leningl
gedeeIte , naamHk 85 persent van die totale ~aktuurprYI word in gelyke paaie
mente verded (koloDl (2». In kolom (3) word die rentekolU teen agt perunt
per jaar op die venninderde kapitoolsaldo bereken. Die versekeringsprem1e.
kolom (4), is in die voorbeeld een persent per jaar en word op die u1tetaande
kopitaalsaldo bereken. Kolom (5) gee die bestuurBgelde aan. Die gelde is
vooruitbetaalbaar en word berekon op di~totale kapitaal plul rente. Die £300
(kolom (6» VOrDI die gededte van die v.rsekeringspremie wat plaasUk gefinan
sier gaan word. Die gedeelte van die faktuurprys wat plaasUk gefinansier
word, beloop 15 persent van £100 000 (kolom (7». In kolom (8) is die alg.
m.n. verkoopbe Iaacdng teen vyf pe rsent bereken , Die betaI1ngs wat aan die
buitelandse bank en deur die plllasHke bank gemaak moet word, word in kololD
(9) voorgestel.
Indien die klUfnt nie die pIaaslike g.deelte van die Unanalering knn bydra
nte , kan die plaasl1ke bank die bedrag voorskiet. Dil bank besluit dat dit 'II
b.paalde opbrengskoers. 8i 24 perR.nt nominaol jaarUka halfjasrUks op die
bedrag wU vcrdien. Die bcdug is in die voorbeeld £20 911.53 (£511 ,53 + £300
+ [15 000 + £5 100). Hadat 'n opbrengsko.ra vir die plalllUke gedealte van die
finlnliering blpaal 11, moet daaf 'n IUuinsluit.nde ("lll-1n rate") ko.n
b.paal word wat die Unanderingskoen lin die kl1lnt/1nvo.rder ••1 v.... Dit
b.t.k.n dat op die plallHke gef1nansierd. gedeeltl .n buttehnd•• gld.olt.
alegl Itn koen asn di. kUHnt gokvotllr gllln word.
Vir adm1niatratiew••n prakt1ese redtll lal die kontrak wat die plaa.11kl bank"
.It dil kIilnt eluit. btpaal det die plalllUkl 1.f1nanlftrde ged••lte oak
8esmaand.like terugbeual moet vord aan die plaasl1ke bank. Dl' bank ontvanl
dUB nou elke a.. mund. een paa1ement by .y kl1lnt. 011 bldrag vord dan
verd.el in 'n buitelandse gedeelte en in 'II p!aos11ke gedeelu. Die bu1telandl'
Tabel 2.2 DIE ONDERSKEIE BETALINGS AAN DIE BUlTELAh~SE EN PLAASLIKE BASK
(I)PERIODE
(2) (3)KAPITAAL RENTE
(£) (£)
(4)VERSEKERINGSPREMIE (£)
(5)BESTUURSGELD (£)
(6)UITSTAAh~E
FlNANSIERINC (£)
(7)PLAASLIKEFINANSIERUiC (E)
(8)A V B
(E)
(9)TOTAAL
(E)
o6
12182430364248
MOTAS:
10837.5010837.5010837.5010837.5010837.5010837.5010837,5010837.50
3468.003034.502601.002167.501734.001300.50867.00433.50
433.50379.31325.13270.94216.75162.56108,3854.19
-511.53 -300
...
-15 000 -5 100 -20 911.5314 739.0014 251.3113 763.6313 275.9412 788.2512 300.5611 812,8811 325.19
8:8:-
(1)
(2)
(3)
(4)
Ag~ balfjaarlikae a8~erui~be~aalbarepaaiemen~e
Agt gelyke kap1taalbetal1ngs
Ren~e ~een a8~ persen~ per jaar op die afnemende kapitaalsaldo
Een per.en~ per jaar bereken op die uitstaande kapitaal bedrag'.
(5) 0.5 per.en~ vooruitbetaalbaar op die totale kapitaal plus rentebedrag
(8) Alg«aene verkoopbelasting @vyf persent op £102 000
45
paaielDent word dan aan die uitvoerder of ey bank gutuur.
Kola. (1)
plaaeUk
aan die
In tabel 2.3 word die betaaletruktuur van die invoerder oangedu!.
dui die torugbetoUngeperiodes aan , KololD (2) dui die gedhlte wat
geftnaneier 1II0et word aan en kololll (3) dui die terugbetaUng8 wat
buitelondee bank gelllaak IDOOt word, aan,
Die probleolll 11 OlD die betaHng8 van die klU'nt, naallll1k Xl tot X8
.0 t.
benken dat die netto kontAntvloei, naamUk Y1 tot Y8 (kololD 5), in verhouding
tot die oanvankl1ke uitieg van die bank, 'n intern. rentabU1tielt von 24NJJS
pe rsent -2- gee. (NJJS stun vir nominaal jaArl1k.-joarUka saalllgeatll.
Indfen die gotal oor die eyfer twee ii, blteken dit h41fjaarUk8.) Dit kon
gedosn word dour die notto toenswoordlgl waarde van die totale in tabel 2.2,
kolom (9) to bereken deur die gowenet. interno rentabiUteit te sebruik. Die
ne t ro te.nswoordige waarde kan dan gobruik word 0111 die terugbetalinga van dieNJJS .
1nvoerder teen 'n koen van 24 persent -2- oar agt agt.ruitbetaalbare paai.-
mente, te bereken. Die netto teenswoordig. waarde van dU kontantvloei te.nNJJS
24 peraent --:z- is £87 072,08.
Indten £87 072,08 a8 huidige waarde geb~ik word, sal die invoerder se betaNJJS11ng, te.n 24 persent 2 mot ogt padelDente osteruit betaalbaar,
[17 527,86 weeSt
In tabel 2.4 word die n.tto kontantvloe1 wat die tran8akeie vir die plaaeUke
bank hat , benk.n (kololD (5». Die word bereken deur kololD (3) se sesewen.,
nallllll1k dio terugbetaUng8 aan die buttelande' bank van kolOID (4) af to trek.
Kolom (4) 18 die botaUng. van die invo.rder, 8001 hierbo ber.ken. Indten di.
invoerder 10 t,rugb.taUng £17 527,86 h, .al 'n intern. rentabllitelt van 24
pertlnt op hiordi' kontantvloe1 verd1en word.
'n Paa1tlllent van U 7 527,86 van d io invoerder en 'n joarUke. opbrensakoen van
24 p.rtlnt op die trln.okete 8ft 1 beukln dat ann di. invoerder 'n all,l1n
aluitend. koan van 16,38 parsent sekwotllr lIOet word. (011 koera word v,rkry
d.ur 'n huidise Wiard. (PV) van [100 000 •• t 41st (n) allyk. paateaonto (M)
van £17 527,86 t. n••III).
Di' IIIltode a.. 'n kYotlate vir dio 1nvoerder utt te wuk, fa dUI redel1k aekOll
pU...rd. 'n Veel IInvoudigor ..etod, .ou v... dat apart. ooreenk01late tUII.n
die invoerder en die plll1l1ke bank g..luit word vir di.·· pla..Uke finanlh
ring.gedeelte en die buiteland.e lening8g.dee1u. 01. invoerder word nou op
Tabe1 2.3 : DIE BETAALSTRURTUUR VAN DIE INVOERDER
(1) (2) (3) (4) (5)PERIODE PLAASLlKE VERSEKERINGSGELDE EN TERUGBETALINGS BETALINGS VAN NETTO KONTANT-
FlNANSIERING (E) AAN BUlTELANDSE BANK (E) KLIEN! VLOEI
0 -20911.53 - - - 20911.536 14139.00 Xl Y1
12 14251.31 X2 Y218 13763.63 X3 Y324 13275.94 X4 Y430 12788.25 X5 Y536 12300,56 X6 Y642 11812,88 X7 Y748 11325,19 X8 Y8
z:.NOTAS: '"...(1) Agt halfjaarllkae agterultbetaalbare paalemente
(2) Die gedeelte van die finansiering vat plaaslik bygedra vord
(3) Die terugbetalings aan die buitelandse bank deur die plaaslike bank
Tabel 2.4 : DIE BEREKENINC VAN DIE INTERNE RE1iABILITEIT
(1)PERIODE
o6
12182430364248
(2) (3) (4) (5)PLAASLIKE VERSEKERINGSGELDE EN TERUGBETALINGS BETALINGS VAN h'ETI"O KOf,,"TM"T
FlNANSIERINC AAN BUITELANDSE BANK KLIENT VLOEI(£) (E) (E) (E)
-20911.53 - - -20911.5314739.00 +17527.86 + 2788.8614251.31 n + 3276.5513763.63 n + 3764.2313275.94 .. + 4251.9212788.25 II + 4739.6112300.56 " + 5221.3011812.88 " + 5114.9811325,19 " + 6202,61
INTERNE REh~ABILITEIT - 24.00 persent4
NOTAS:
(1) Agt halfjaarllkae agteruitbetaalbare paaiemente
(2) Die plaaalike gefinanalerde gedeelte
(3) Die plaaslike bank se terugbetaling aan die buitelandse bank
·(4) Die betalings van die klient aan die plaaalike bank
(5) Die IRR vord op die netto Itontantvloe1 u1tgeverk
N.J.JS-2-
z:."
48
die plaulike gefinanaierde gedeelte 'n koen gekvoteer waarvan hy die voUe
bedrag, soca voorg18kiet deur die bank aloet terugbetaal plus 'n marge van
ongeveer een penent. Dieseltde geld ook vir die buiteland.e lening8gedeelte.
Die urge wat gevra word, is vir die plaaslike bank .e bestuur en adminis
tering van die buitelandee lening aaook vir die winsurge.
In die bogenoemde voorbeeld 18 die invoerder se verpUgt1ng in vrecmde valuta,
naamlik in sterling. Elke ses maande vind 'n terugbetaling van 'n gedeelte van
die buitelandse lening plaas en moet die paa1ement teen die wisselkoera wat
dan heers , omgeskakel word. Wisselkoerse verander voordurend deurdat geldeen
hede tunoormekaar kan de- of revalueer. 'n Wisselkoersrisiko ontstaan dus.
Hierdie fisiko is die risiko van die invoerder en nil die van die pla88Hke
bank nte ,
Indien die invoerder die verkies 011I bog.no'alde risiko 80 ver as 1II00ntlik uit
te skakel, kan termyndekking op die buitel~nd8e verpl1gting uHgeneelll word.
Termyndekking Yom 'II addisionele k08te of voordeel vir die invoerder en dit
sal beteken dat die koste of voordeel onderskeidelik by of van die koste van
uitvoerkred1etfinansiering getel of afgetrek 1II0et word. Dit w11 se in boge
noemde voorbeeld sal 'n addisionele koste of voordeel by 16,38 persent gevoeg
of afgetrek 1II0et word. Hierdie add1sionele koste of voordeel word in hoofstuk
III verdufde Hk,
4. SAMEVATTING
Lande het gou besef dat dit nie net voldoende is Olll 'n m.dedingende prys en hoi
kwaUteit produk aan te bied nie. maar dat dle beskikbaarhe1d en aard van
finansierlng 'n belangr1k rol speel met die verkoop von hul produkte. In die
hoogsmededingende uitvoermork het lando begin om lao v18terentekoer8 finan
slering8pakkette aon invoerders beakikbaar te atel. Die versk11 tussen die
koers en die kOllllllenille IDOrkkoer.e word normaalwes g18ubddleer deur die
Staat. Lande met uitvoerkrcdletskelll8a kan in drie gro.p. verdeel word,
naamlik lande waar kOlllllleniUe rentekoen. hoMr is as die "konaensus"-ko'fI.
Hlordi. lande. byvoorb.eld Suid-Afrika en die Verenigd. 1C0ninkryk. ontvang 'n
subsidie. Die tweed. gro.p be.taan uit land. wat tradidoneel lae k01lllDorailll
renteko.ree het, byvoorb.eld Japan .n Swltserland. Die derde kategorie
beataln uit die Veunigde State van .berike wat nit daartoe goneM 18 Oal
ge.ubdditerde kredietUnlnsierlng te verlkaf nie.
.'
Daar is twee brei vorme waaronder uitvoerkredletflnansier1ng aan 'n buitelands.
49
koper beskikboar gestel kan word. Dit kan, (',f dink aan die invoerder ot Iy
bank geleen word (koperskrediet), (',t dit aan die uitvoerder seleen word wat
dit op Iy beurt aan die invoerder verlka! (verskafferskrediet). 'n Vergelykins
tussen die twee metodea van finoneierins toon aan dat dit baie langer neem 011
'n koperskredietfaal1iteit doar te Itel al in die geval van 'n
verskafterskrediet. Koperskredie t is gewoonUk verki..l1k wanneer 'n groot
kontrak aangegaen word III gevolg van die neergelegde minimum waarde van di.
kontrak. Die vorderinSlbetaUngs (progresa1o) on verhal1ng.- ondorhandel1ngl
18 makl1kor by koperekrediet 08 by vorskafferskrodiet.
Indien krediot 3f aan die invoerdor (',f I)' bank vorleen word, is daar 'n 80nul
risiko's 80n verbonde naamUk politieltt-, hondels- en produkaier1aiko' ••.
"ierdie risiko 'a kan feitUk ten volle by 'n st80ubeheerde of privaatkrt
dietwaarborginstansl8 vereeker (gedek) word. 'n Vierde tipe risiko wat nl8
deur 'n Staat of privaatinstelUng verseker word nie, is die wilselkoersrisiko.
Wisselkoersrisiko kan v.minder word d.urdat termyndekkins op toekomstig.
vreemde valutavcrpl1gtinge uitgeneem kan word. Termynd.kking beteken vir dl8
invoerder 'n addisionele koste of voordeel.
ocLaastens is die koste-items van uitvoerkredietfinana1ering bepaal. Daar is
gevind dat die rentekoerskoste die grootste enkele koste is. In die voorbeeld
is van die aanname gebruik gemaak dot die totale finans1eringspakket deur die
plaasl1ke bank aan die invoerder veraka! word, dit wU Ii die buitelandse
lening8gedeelte plus die plaasl1ke gedeelte. Die plaasl1ke bank skep dus self
'n kredietlyn met die uitvoerder of sy bank. Die rede vir so 'n aanname is dat
daarmee gedemonstreer kan word hoe te werk gegaan word in die kwotering van 'n
allosinaluitende koerl aan die invoerder.
"
50
VERWYSINCS
1. CmUr, C.J •• Trade Financing. London, Euromoney Publications. 1981, bl. 83.
2. CmUr, C.J •• a.w" bl. 87.
3. Barclays International, "Medium Term Export Finance for Overseas Buyen
from Darelays Bank International Limited in United Kingdom," 1982. bl. 2.
4. Holzhausen. W. R.A.. Export Credit Insurance and Medium and Long Term
Export Financing • Its Operation and Development in West Cermany 8ince the
War, - Ongepubl1seerde M-Com. ve rhende lfng , Univeraitdt van Suid-Afrika,
1965, sn. 119 en 120.
5. Watson. A•• Finance of International Trade. Cambridge, Holson Pres8. 1981,
b 1, 220.
6. OdendaL, F. F., ot a l , (red). Die VeRlarende Handwoordeboek van die Afri
kaans. Taal. late u!tgawe van die 9de druk van cUe 2de herdene ui tgebre1de
uitgnwe, Pretoria, Puskor uitgewers. 1979, bl. 522.
7. Leningsooreenk0Dl8 tussen Die Trust Bank van Afrika Beperk en Die Eximbank
van Sjina, 1982. bl. 01.
8. Seminaar gehou deur die Skandinaviska Enskllda Banken. "Government
Supported Export Credit Financing in Europe", in September. 1980. bl. 33.
9. Reynders. H.J.J.. red.. F1nansUfle Beatuur, 2de uitgave. 2de druk.
Pretoria. J.L. van Schaik Bpk •• 1978. bU. 198. 319 en 320.
10. Holzhau..n , W.R.A•• a.w. bl. 121.
11. Botha. F.A .. "Project Finance/Export Credits", EvkOll, 23 Sept •• 1981. bl.
2.
12. Botha. F.A •• a.v•• bU. 2 en 3.
13. SemJnaar gohou deur The College of Hanagement Dunchurc:h, "Export Credit
for Capital Goods". op die llde en 12de November. 1981. bl. 3.
51
14. "Export Credit Finance - A cOlllpar1lon of buyers credit and 8uppl1en
credit, COlllJDerc1al and Political Risk Consultant8 Ltd"., London, Julie, 1981,
b1.3.
15. COllllllerc1al and Political Ri8k Consultants, a.v., bI. 15.
16. Commercial and Political Ri8k Consultants, a.v., bI. 17.
17. The Bankers Research Uni t , "Export Finance Service," Kwartaal1k1e
Verslag, Sept. 1982, bylaes I (9) en I (10).
18. The Bankers ReaurchUnit, a.w., bylaes I (10) en I (11).
19. Leningsooreenkoma tuasen Die Trust Bank van Afrika Beperk en Manufac
turers Hanover Trust van Londen, 1982, bL D4.
20. Wagenaar C. F. "Government AS8isud Export Finance", Interne Tru8t Bank
Scminaar gehou op die 7de Februar1e, 1983, bU. 2 en 3.oC
21. Wagenaar, C.F. a.v., bI. 4.
22. Wagenaar, C.F. a.v., bI. 5.
.~
52
HOOFSTUK III
WISSELKOERSRIS IKO EN TERHYNDEKICING
"When buying foreign unita at so many to the pound,
You need a rate that' 8 very high to be found.
But when engaged in selling in voice sepulchral 8ay.
I can't give you mftny unit" the rate is down today!"
(I) (Evitt: 1971).
1. INLEIDING
In hoofstuk II is uitvoerkrcdiet finansiering en die Repaardgaande koste van
hierdie tipe finansiering bespreek. Dasruit het geblyk dat die rentekoers-0«
koste die grootste dee! van die totale koste uitmask. In hierdie hoofstuk
word 'n verdere kostc-item, naamlik die koste wat met wisselkoersrisiko gepaard
gaan , bespreek.
Eerstens word daar in hierdie hoofstuk willSelkoerae en die Repaardgaande
ris1ko daaraan verbonde bespreek. Vervolgena word aandsg gegee aan kontant
valutakoerse en die vssstelling daarvan. en gepoog om die invloed wat w1ssel
koersris1ko op die terugbetal1nR von toekomat1ge verpl1gtinge het, te ltwanti
fiseer.
Hierdie wisselkoersridko kan beJ:nvloed word. en gedeeltel1k. of heeltemal
uitgeskake1 word deur gebruik te maak van 'n aantal metodes vaarvan termyndek
king moontHk die belangrikste metode iI. Vir die doe1e1ndes van hierdie
studie word veral termyndekking in diepto bospreek. Ten dotte word die
invioed vat termyndekking op whse lkoers. h.t. golev"ntif1••er.
2. WISSELltOERSE EN WISSELICOERSRISIKO
2.1 Def1nilrinR en OID.kryving van wllso1ko.ne
'n W1sI.Ikoera is die pry8 van eon golde.nhe1d uitgedruk in torme van 'n ander
geldeenhe1d. 'n Wisle1koers kan ook bukryf word 88 dil koerl weart.en die
geldeenhe1d van een land teen diet van 'n ander land verruU kan word. Dit iI
dus 'n rullverhouding tussen twee lande Ie geldeenhede. 1.8 die w1sselkoerl
53
tussen die rand en sterling 166: 100 h, IOU dit beteken dat R166 gelyk 18 aan
'n £100. Tabel 3.1 gee die vhselkoerse van 'It aantal ge1deenhede, uitgedruk in
terme van die rand, aan, Uit die tabel kan gesien word dat daar byvoorbeeld
91,70 Amerikaanse sent in elke rand is en dat daar 217,5 Japanese jen in elke
Suld-AfrlkaanRe rand is.
2.2 Faktore vat whlelkoerse be!:nvloed
'n Aantal ekonom1eae en nie-okonomiese faktore het 'n invloed op vhselkoerse.
Aan die ekonomieae kant is daar cerstenl die betal1nglbalanasituasie van 'It
land. Die uitvoer van goede re en dienato sorg vir 'It kapitaaUnvloei na 'It
land. Dit betoken oak dat daar 'n vr888 na 'It land S8 ge1deenho1d ontstaan. By
die betaUng van goedero en dienRte' vind die teenoorgutelde plaas. 'n Uit
v loci van kapitaal vlnd dan plans. 'n Surplus op die betlll1ngsbalans beteken
dan dat daar 'n netta vraag na 'n geldeenhe1d bestaan. 'It Surplusvrasg plaas
opwaartse druk op 'It geldeenheid 'torwyl 'n tekort op die betaUngsbalans die..neiging het om 'n land se geldeenheid te verswak teenoor andor geldeenhede.
'n Tveede belangr1ke faktor is inflasie. 'n Hol! inflasiekoers veroorsaak dat 'It
land se produkte minder mededingend raak as die produkte van 1ande met 'n ber
inflasiekoers. Die relatief goedkoper buitelandse produkte lei daartoe dat
invoere atyg en uitvoere daal. Dit het onder andere 'It versvakte lopende
rekening tot gevolg. 'It Tveeledige verswakking van die betaUngsbalans vind
dus pIau. Die invoer van goedere beteken dat kap1taal relatief skasrser 11
as voorheen toe die produkte eerder uitgevoer of plaasl1k vervaardig 11.
Sodra kapitaal skaars raak, kan 'n styging in rentekoerse ontstaan. Sodra
rentekoerse styg, vind 'It kap1taalvloe1 in die teenoorgeatelde rigting plasa
(die "rentekoenparite1tsteorie" - sien paragroaf 5.2.1).
Onder die nie-ekonomfeso faktore vat 'It invloed het met die bapaling van
visselkoerse, is pol1tieke en s1alkundige hktore. Het die on.eker akono.h.e
en pol1t1oke kUmeat weedn lande huhelf bevind, het finanl1Ue inatelUng.
hulle III hoe meer begin toe,pits op .treek.ri.iko-ont1eding.. Dit kan onder
andere 'n korttermyn kapitaalbevaging tUllen lando tot glvolg he. So byvoor
baeld kan poUtieke opltande 'n uitvloei van kapitaal tot gevo1g he. 'II Verden
nh-ekono.iose faktor 18 van tegnie.e aard. Dia aentrale overhdd of Sentrale
Bank kan byvoorbeeld regu1asies uitvaardig of opher ten ope1gte van byvoor
beeld die in- en ultvloe1 van kapitaal in en uit 'n land. Dit 18 bai. belang
rik dat 1n gedagte gehou lDOet word dat markdeelnemers nie a11een r@ageer en
optree op 'n foite-en-syfer-gronds18g nle, maar oak II gevolg van vervag-
54
Tabel 3.1 DIE WISSlLKOERSF. VAN 'n AANTAL LANDF. SE G!LDF.~HEDE UITGEDRUIC IN
VERHOUDINC TOT DIE SUID-AFRIKAANSE RAND, SOOS OP 29 APRIL 1983
(I)
Celdeenheid
v S D
G B P
CAD
BEeBEL
C H F
F R F
I T L
N L G
D E H
S E Ie
N 0 Ie
D Ie K
A T S
PTE
J P Y
HieD
F I H
(2)
W1IIolkoors
0,9170 (V.S.A. dollar)
170,8323 (Britao pond)
1,1208 (Kanndose dollllr)
44,8000 (Belgiose fronk-KollllDera1ool)
44,8750 (BelRic8o frank-Finansieel)
1,8848 (Switaorlo frank)
6,7560 (Fr'anso frank)
345 ;2500 (Italiannse Hre)
2,5340 (Nederlandse guldo)
2,2370 (Ouitse mark)
6, 850~ (Sweedse krone)
6,4940 (Norweegse krone)
8,0075 (Deense krone)
15,8250 (Oostenrykse schilling)
88,5000 (Spaanse pasetas)
217,5000 (Japanese jen)
6,3110 (Hong Kong dollar)
4,9648 (Finae markka)
Bran: Reuter Honitorstelsel: 29 April 1983.
Notaa:
(l) Dio intemlll10nale geaundaardiloerdo afkortinl vir goldeenhedl
1008 bop..l deur "SWIFT" ("Thl Society for Worldwide Interbank
Financial Ttlec01llIIlUnicatf.ontl)-Itandaarde.
(2) Die gniddtlde v1aselkoen tUlllen die lcoop- In verkoopkoerl
100& van toepa..1n. op toleRraf11111 oorplaainRII (liT.T. II) ep 29 April
1983.-:
55
t ingl vat gekoeaeer vord.
In 'n svevendo ("floating") wisselkooramark vord wllselkoerae teoretioa bepaal
en bdnvloed deur die vissclworking tusaen reneekoerae , inflal1ekoorso. en die
premie- en dhkontokoerse. Daar 11 vyf teodl wat dl& verband onderla.
naamHk die "koopkragpariteitsteorie". die "Fieher-effek". die internaeionale
"Fisher effek" •• die "rentekoersparite1tsteorle" en die temynkoers 88 'n veer
uitlkattor van die kontantkoere. (2) (Eiteman en Stonehill : 1982). Na die
belpreking van hoe 'II premlo en dhkonto op termynkoersl vasgoetel word In
paragr8llf 5.2. I •• vord enkelo van die teorielf be8preek.
2.3 omskrywing van vlllelkoersrisiko
Aangesien geldeenhcde Ie vaardos gedur1g fluktueer. skep dlt 'n graad van
r1s1ko vir die koper en/of verkoper wat 'II vreemde valutaverpl1gting erenl In
die toekoml moet aflos of ontvang. Die w1sselkoers waarteen die bedrag op die
toekomst1ge datum omgoskakel moet word ... is onseker en daarom i8 die bedrag
be tnalbaar ook cnseker , Hierdie risiko vord boonop nog vererger deur die
moontlikhe1d van 'n devaluasie of revalu811e van 'n geldeenhe1d. Deur te deva
Luee r , verander die land sy whse lkoerl eenmalig en word mlnder bui teland81
valuta (bv. sterUng) vir 'n eenheid van die plaaalike valuta (bv. rand)
verkry. Die teenoorgestelde vind plane met 'n revaluasie. (3) (De Wet: 1980).
Sodra 'II uitvoerder goeden in die buiteland verkoop , het hy die opaie om Iy
fakturering. af in die plaasUke geldeenhe1d. af in 'n snder geldeenhe1d te
doen. Indlen die fakturering in die land van die ultvoerder ee geldeenhe1d
gedoen vord. 8al die uitvoerder pre8ies veet wat ey ontvanglte gllnn weee (met
die aanname dat daar geen vanbetaling gaan veee nlo). Hler sal die wileel
koersr1s1ko deur die Invoerder gedra 1II0et vord. omdat laugenoemdo nie .oker
ia van die hoeveelheid plaalUke valuta vat nodig gaan veel om dio verehto
hoeveelhoid vroemde vll1utl terug te betaal op 'n toekolllstige datum nie.
Sou die uitvoerder In 'II ander valuta allY ote land dn levoteer. dr.. hy 'II
whlelkoersr18iko deurdat daar onaokorhe1d boat""n oor dlo hoeveelhoid
kapitaal. vat hy In .y land 80 gQldeenhe1d van die Invoerder gaan ontvln~.
Die uitvoerder loop die sevlar dat die vrltlllde VAlutA kin devalueer te.noor
die plaallike eonhdd on dit sal betoken dat die uitvoerder minder seld uit
terusbetalfngs sal inkry a. vat vervlg 11. Die invoerder dra die risko dat
die plaasl1ke geldeenhe1d .al dovalueer teenoor die "vret1llde" valut. en die
56
invoerder dan meer aan die buiteland sal 1II0et betanl II wat vervag ia. Die
uitvoerder en/of lnvoerder kan hierd1e wiaaelkoerer1aiko minimaUaeer deur
Rebruik to maak van valutatermynmarkte.
Veronderatel die uitvoerder faktureer die invoerder in la8lgenoemde ee geld
eenhe1d, en die invoerder betaal die uitvoerder .18-lIIaandeUks nadat venke
ping planlRevind het , dan kan die uitvoerder, indien hy dit 10 verkie., wag
totdat hy die valuta ontvang en dit by 'n bank vir die plallUko Reldoenhe1d
omruU teen die kontantkoora ("apot rate"). Hiordie metodo hou vir die
uitvoerder 'n wi ..elkoeraril1ko in dourdat geldeenhode It waarde. oar hierdie
periode kan vadeer. Die ande r alternnthf 18 dnt die uitvoerdor 'n termynkon
t rak mot Iy bank eangaan. (Sicn paraRran! 5.2.1).
3. KONTANTVALUTAKOERSE EN DIE VASSTELLING DAARVAN
Normanlweg word vreemde valuto gekoop en verkoop teen die kontantvalutakoere
("spot rate"), mite daar geen termynkon'!rakte uitgeneem 11 nie. 'II Valuta
handelear probeer om met die koop van 'n vreemdo geldeenhe1d 10 veel aa moont
1ik van di' valuta te verkry vir elke geldecnheid wat hy daarvoor aanbied.
Met die verkoop word 80 min as moontlik van die geldeenhe1d prysge~ee. Die
handelear kwoteer dUB 'n koerA waarteen hy Id verkoop en 'n koers waarteen hy
sal koop ,
Die kontantwiuelkoera word vasgestel vir die lewering van die geldeenhe1d
binne twee werksdae vannf die datum van ooreenkoma. Daar bestaan tvee basiele
metodes om w!8selkoerse te kwoteer. Die untal plaftllike eenhede wat benodig
word om een eenheid van 'n ande r valuta te koop, byvoorbeeld, Rl,89 ia nodig 011I
een V.S.A. dollar to koop. Die aantal vreemde volute eonh.de vat met een
eenheid plaasUke valuta gokoop kan word, byvoorbeeld RI kan SO.53 koop.
(R 1-$0, 53).
Elke tranukaie het tw.e kante. Ind1en die kU8nt byvoorbeeld V.S.A. dollars
koop, moet die bank V.S.A. dollars verkoop en indian die kHlnt aterling
verkoop, moet die bAnk lterUng van die kHlnt koop.
Die eerate koen van die tvee koer.o Vllt .ekvauer vord in ttrmo van d 1. rand
i8 altyd laer a. die tweede koen omdat die handehar/bank ••er van die .ndar
geldeenhe1d lIet aankope vU verkry al vat lIIet die verkoop dearv.n pryegegee
vi! vord. Dit 11 geldig behalve in die 81!val vaar die rand toenoor di,
sterling gekvoteer vord. Die teenoorgutelde geld hier. D1e speling
57
("spread") is die verskil tussen die koop en verkoop of Ieen- en uitleenkoene
wat die handelaar/bank gun vra , afhangende van die vinsurge en die gea..e
s1eerde rilikograad van die transsks1e.
Ott kan IDet behulp van 'n voorbeeld getliulltreer word. Veronderstel die marge
("spread") vir die koop en verkoop van aterUng teenoor rand 11 onderskeidel1k
169,7825 en 171.8220, beteken dit dat die bank rand teen'll visselkoera van
169,7825 sal verkoop, met Ander woorde. die bank ea1 die k1Ulnt R169.7825 gee
vir elke £100. Sou die bank rand von die klUlnt koop , wU die bank soveel 8S
moontlik rand he en koop R171.8820 vir elke £100. Die bank mank dua 'n vins+van - twee rand. Die bank koop met Ander voorde sterling teen die loagste
koers en verkoop dit teen die hoogste koera in hierd1e gevd.
Tobcl 3.2 dui dic verakil tussen die keep- e~ verkoopkoene by 'n tclegrafiose
oorplosing aan. Uit die tabcl is dit duldel1k dat die koopkoeree in kololll (1)
hollr is as die verkoopkoerse van kololD (2). Dit beteken det indien die
wisselkoen tussen die rand/dollar 0.9140 tot 0,9200 ls, die bank teen 'n koen
van 0,9140 dollars aan dle kl1Hnt sal verkoop en teen 0.9200 dollars sal
aankoop. ~
Markkoerae is die koene wat vir die koop en verkoop van valuta op die valuta
tct1llynmark gekwoteer word. Die bank/handeloor reageer slega op bemarkbare
groottes soos byvoorbeeld bokant RIO 000 vat sal vsrieer na gelang van die
mark aktiwitelte. Dit is nie vir die valutahandelaar moontl1k 0111 'n indivi
duele koen vir elke tranaaksic te botter nfe , tensy die transaksiebedrag
groot is.
Tabel 3.3 gee 'n aandulding von hoe die speUng ("spread") vat banke boteer
met vcnkillende tipes tranflakaies kan verakil. So byvoorbeeld 18 die ape ling
by tranaaksie tyee groter as by tranl8kaie een, Harkkoer.e kan en .111
dallglikl fluktuecr. Valutahandelaare by banke hoop dat die 10111 van al die
daaglikee transoke1ea, vat in totaal 'n aanaienUke bedrag lUg veea. teen 'n
wiuelkoere aal gosk1ed wiler die bank Iteods 'n vins sal lllaak. Dit 11 0111
hierdh rede dat hand.laars in die v.r1ede Rroot lIIars", vir lltOontlik.
fluktual10s in koerse, ln hul kvotaaies lngebou het. A. gevolg van modern.
k01lllllUnikasleste18e18 11 die margca ("peling) op buiteland.. oorplaa1ng8 aoveel
kleiner. Die koers. van die vr.elllde valuta-effekte ("foreign notea") 10"
lIlarge is egter nog groter, naomlik 'n v.rekil van 470 punte, 011 aodoende te
sodoende vir vrag- en verakepingsko8te by die invoer durv.n en die kOlte
verbonde aan die hou van nle-rentedraende kontant. Huntltukkoerse ee speUng,
58
Tabel 3.2 : OlE VERSKIL TUSSEN KOOP- EN VERKOOPJ(OERSE BY TELECRAFIESE
OORPLASINCS, OP 29 APRIL 1983
(2) (1)
Celdeenheid liT. T. "Verkoop "T. T" • Koop
U S 0 0,9140 0,9200
G B P 171,8820 169,7825
C A 0 1,1135 1,1280
B F. L 44,4500 45,1500
C H F 1,8730 1,8965
F R F 6,7145 6,7975
I T L 332 ..0000 1 348,5000
N L G 2,5185 2,5495
D E M 2,2370 2,2645
5 E K 6,8080 6,8930or
NO K 6,4540 6,5340
D It It 7,9590 8,0560
AT S 15,6500 16,0000
PTE 87,5000 89,5000
J P Y 215,5000 219,5000
Hit 0 6,2720 6,3500
F I M 4,9335 4,9960
BRON: Reuter Honitorstelscl : 29 April 1983
59
Tobel 3.3 DIE SPELING IN WISSELKOERSF. TEN OPSICTE VAN VERSKILLENDB TIPES
TRANSAXSIES
1.
2.
3.
4.
Bank koop
Harkkocreo $2,J555
Buitolnndse botal1ngl'l 8008
byvoorbccld invoerkred1ete
$2,1550
Vreemde valuto-effekte $2,1545
Huntstukke $2,1540
Bank vorkoop
$2,1565 Markkoore8
$2,1575 Binnelondee betaling8
sooa byvoorbeeld uitvoerkred1ete
(liT. T" • )
$2,1075 Vreemde valuta-offekte
oC $2,1000 Muntstukke
("T.T".- "telegraphic transfers")
BRON: Watson, A., Finance of International Trade, 2nd Edition, Cambridge,
Holson Press, 1981, u. 272.
"
60
naamUk 540 punte s8l egter nog groter weea aa gevolg van di~ groter vragko.te
wot met die Rroter gewig gepaard Raan.
4. DIE KWANTIFISERING VAN DIE INVLOEI> VAN DIE WISSELKOERSRISIKO
Indien 'n klU!nt goedere seu invoer vanuit 'n ander Jand , het die k1Unt toekom
at Ige buitelandse verpUgtinge wat naRekom moet word en oolt gepaardgaande
w1aselkoersonsekerhede. Die kwantifiserina von die wiuelkoersrisiko by 'n
uitvoerkrediettransakllie kan met behulp van die onderaeaande voorbeeld geU
1ustreer word. In hoofstuk II is dicseltde voorbeeld gebrufk, (S18n hoofatuk
II, u. i,
Toerusting ter waarde van £100 000 word vannf die Verenigde Koninkryk inge
voer. Die versckeringspremie van £2 000 word by hierdie bedrog ingesluit.
Slegs 85 persent van die bedrag van £102 000 kan deur middel van buiteland..
uitvoerkrediet gefinansier word, dit w11 ae £86 700. "ierdie £86 700 moet in
gelyke paniemente, ses-maande1iks 4gteruit oor 'n tydperk van vier jaar terug
betssl word aan die buitelandsc bank. 'f>ie rentekoers op die 1ening is agt
persent per jaar wat op die nfnemende kapitaa1sa1do bereken word. Die oor
b1ywende £is 300 8a1 deur midde1 van plaaslike fondse gefinander word en aan
die verkoper a8 'n deposito betna! word.
Die buitelandse bank wat 'n kredietlyn met die plaasUke bank het, kom met die
verkoper ooreen dat Iaasgenoeeide die £86 700 in twee pademente ("drawdowns")
van £40 000 en £46 700 sal ontvang _ Hierdie twee pan1emente word onderske1de
lik aan die verkoper uitbetaal met die inhandiging van aeltere verskepingsdoku
mente en insulleringssertif1kate by die buitelandse bank. Gebeure uit die
oogpunt van die invoerder vind nou in die volgende volgorde p18as.
(a) Nadat finanaiering lDet die buitehndae bank deur 'n plaa.l1ke bank gerell
18 en kredietgoedkeuring vir so 'n traneaka1e verkry i8, word 'n "tusaentydae
ooroenkom." euasen die invoorder en die plallUke bank gealuit. Die ooreen
kom. verbind die kl1lnt om 'n kontrak (bruilthuur of af'betaUnlt8verkoop) in 'n
latera stadium met die bank 8an te Run tin opeigte van die toeru.ting_ Die
kontrak bevat alle voorwaudoll van die bruikhuur- of afbetaling.verkoop.oor
eenkoma, byvoorbeeld die krediettermyn, die rentctkoera, d~e verakaffer en .y
adr.. en 'n volledige be.kryvinR van die produktC!. Die datum waarop di'
ooreenkoms geeluit word, 11 byvoorbeeld 1 September 1981.
(b) Die plaadike bank betaa1 die verkoper van die toeruating die US 300
61
deposito. Die randeltwivalont teen 'n willlelkoere van [1-Rl, 7 - R26 010. (Dit
w11 8e elke sterling is 1,7 rand werd).
(c) Sodra die verskoping van die toeru8t1ng plaa8govind hot, en die nodige
dokueente wat 88 bevy8 htervan dien, ingohandig is by die buitelandse bank,
deur die verkoper, ontvllng die verkoper £40 000. Na die aankolDs VAn die
goedere word dit gelnatnlloor en d1e uitvoorder reik 'n inlltalleringssertif1.
kaat uit WAt deur die verkoper by die buitelftndee bank ingohandig word vir die
betaling van die £46 700.
Alhoewol hierdie twoo botalings dink tU8aen dio buitolandae bank en die
vorknper plaa8vind, 18 die hee rnerrde wisaelkoone op hierdie twee dae vir die
plllt1sUke bank be langrfk, Die gemiddelde wisselkoers waarteen al drie die
betalings (deposito ingo81uit) plnssvind, word gebruik 88 die w1sse1koerl wat
op die afbctaUngsverkoop- of bruikhuurooreonkoms verakyn. Die gemiddelde
"'1sso1koers hoef nie noodwendig gebruik to word nie. Die w1sselkoers ",sarteen
enige van die drio betaling, gemaak is, kan gebruik word.
oC
Hlordie twee be t a Hnge ("drawdolms") vind op ver8kUlende datums teen ver8kU-
lende wisselkoerse plaas, naamIik:
£40 000 teen 'n w1sselkoers van £I-Rl,8S -R74 000 op 15 Oktober 1981, en
£46 700 teen 'n w1sselkoer8 van £I-R 1,88 - R87 796 op 31 Oktober 1981.
Die totad van R161 796 is die randekvivalent van die buiteland8e len1ng8ge
deelte. Die wisselkoora wat op die afbetal1ngaverkoopooreenkoms of bruikhuur
ooreenkoms goan verakyn, is U-R1,87. Die totale bedrag van die afbetal1ngl
verkoop- of bruikhuurooreenkom8 in rand 11 die aOlD van die bogonoelDde debiet.,
nsaml1k R187 806 (R26 010 plu8 R74 000 plul R87 796 - die deposito plus two.
betal1ng.). 'n Afbetal1ngaverkoop- of bruikhuurooreenkollli vord met die kl1lnt
op 31 Oktober 1981 gealuit.
Indien die buiteland•• 18ning mear sou kOI 81 R161 796 II Sivoig van ville!
koorl.k01llDlel1nge am die £86 700 te veref!en, .111 die addia10nele koste van die
kU'nt verhaal word. Dit.11 dio geval ve.. VAar die rand ver""ak to.noor die
sterling (meor rand 11 nodig OlD dte vorpUgting na to kOlll). Indien dit minder
sou kOl, met nnder voordl die rand verlterk ttonoor die .i.rHng (minder rand
is nodig om die [86 700 verpHgt1ng af to 101), 11 dtt tot krediet van die
kUlnt. 'n Voorstelling van hoe die kU'nt .e terugbetal1ng. op die butte
landae verpl1gt1ng gaan 1,k, word in tabel 3.4 aangetoon.
Tabel 3.4 TERUCBETALINCSKEDULE OP BUITELANDSE LENINCSCEDEELTE
(t) (E)
(1)
DatUJD(2)
~pltaal
(3)
Rente(4) (5) (6) (7) (8) (9)
Totale bulte- Wisselkoers Rand terugbetaling Werkllke Rand terug- Wins/ver-
Iandse paa1e- vaarop oor- Op bultelandse vlssel- betaUngs Ues
aent eenkoms ge- lening Itoerse teen verlt- (8)-(6)
(2) x (3) baseer is (4) x (5) visselltoerse(E) (£I-R1.8]) (R) (4) x (7) (R)
(R)
30/4/82 10 837,50 3 468,00 14 305,50 1,87 26751,29 1,88 26 894,34 (+) 143,0531/10/82 10 837.50 3 034.50 13 872.00 1.87 25 940.64 1.97 27 327.84 (-)1 387.20 0-
N
30/4/83 10 837.50 2 601.00 13 438.50 1.87 is 130.00 1.7051 22 913.99 (+)2 216.0131/10/83 10 837.50 2 167.50 13 005.00 1.87 24 319.35 1.7491 22 747.05 (+)1 572.3030/4/84 10 837.50 1 734.00 12 571.50 1.87 23 508.71 1.7503 22 003.90 (+)1 504.81
31/10/84 10 837,50 1 300,50 12 138,00 1,87 22 698,06 2,1210 25 744,70 (-)3 046,64
30/4/85 10 837.50 867.00 11 704.50 1.87 21 887.42 *2.10 24 579.45 (-)2 692.04
31/10/85 )0 837.50 433.50 11 271.00 ) .87 21 076.77 *2.10 23 669.10 (-)2 592.33".
MOTAS:
*Hlerdie ia bera.-de via.elkoerae aangesien die verkl1ke Itontantltoers nog onbekend vas
(9) D1e bedrag vat in die koloa aa (+) aangetoon vord. dui vir die 1tlient b kred1et aan en die bedrae vat a. (-) getoan
vord. dul ~ debiet vIr dIe kliint aan.
63
Kolom (1) dui die datums aan waarop die buiteland.e bning terugbetaal moet
word. Die eerete betaUng vind ongeveer sea maande nadat die verakeping
plaasgevind het, plaas. Verskeping het op 15 Oktober 1981 plaugevind. Die
kapltaalbedrag (ko loe (2» van £86 700 word in golyke pademente op die datUJllI ,
soos bepaal in kolom (1) terugbetsal. Die rento op die kapitaal (kolom (3»
word ook halfj aarUka op die afnemende kapitlla18aldo betaal. Die rente 11
toen agt persent per jaar bereken, Indien kolommo (2) en (3) wat die
bu f te l andse kapitaal en rento bodrao uitmaak, bymekaar getel word. word die
totale bufte Lendse padement (kolom (4) verkry.
'n Bruikhuur- of afbetaUngaverkoopooreenkoms word tU88Cln die pluelike bank en
die Invoerder guluit. Die whee lkoers wat. op die kontrok verakyn. is 'n
geskatte w1sselkocrs wurUen die ran,d na sterling omgelkakel gaan word. In
die voorbeeld is die whaelkoers U-Rl,87. 5001 reeda uitgewye, ea1 die
toekomst1ge vcrpl1gting teen die dan heersende wisaelkoera omgeekakel moet
word. 'II W1sselkoerabeweging kan gedurende die tydperk van terugbetal1ng
pl8asvind. Hierdie wisselkoerebewegings 'fIou vir die invoerder 'n w1seelkoer.
rislko In. In kololll (6) word die geskatte randwaarde van die buitelondsl
terugbetal1ngs aangedut , Ole waordcs is verkry dourdat kolom (4). die buite
landse paaiement, met die wisselkoers van £1-R1, 87 vermeningvuldig is.
Kolom (7) dui die werkl1ke w1sselkoers waarteen die sterling betaUngs plaaa
gevind het, aan, Indien die buitelandse paaiement, kolom (4). teen di'
wi8selkoers. kolom (7), omgelkakel word, kan die werkl1ke randbedrng , eool in
kolom (8), bereken word. Kolom (9) dui die verakil tussen dl& bedrae. kolom
(8), en die bedrae soos bepaal in die afbetal1nglverkoop- of bruikhuurooreen
koms. kolom (6). aan. Die bed rae vat a. 'n "poaitief" aangedul word. dui vir
die kHlnt 'n kred1et lin. Die "negatiewe" bedrae dui vir die klUfnt 'II debiet
ann,
Bogenoemdo beklemtoon veer die feit dat di. verkl1k. koat. van di. butt.land..
1ening eera na die periode van vier jaar b.paal sal kan vord. Di. vorkUke
wieselkoerse waarteon dio buitelandse plI1eIllClnte g8ln pl...vind, aa1 dan een
bckend v..... Aang.alen dif w18l1elkoeree onbekend is. h.t di. 8ebruikor van
die tipe finanderlng 'II groot risiko na••Uk vi..elko.rsrhiko. Di. g.bruiker"
801 die rie1ko molt opwfllg t.en pla..l1ke finandarina.vonal VAt lIindor
l"iskAnt is.
64
s. DIE VERMINDERINC OF UITSKAKELINC VAN WISSELlCOF.RSRISIICO
5.1 Inle1ding
Uit die voorafgaande beapreking blyk dit dat indien 'n invoerder en/of uitvoer
der 'n verpUgt:lng in vreemde valuta het, bestaan daar 'II willelkoorBr:laiko.
500s wat wi8selkoeue tussen lande voortdurend verandeT, verander die waard.
van transaksies of die waarde van die bates of buitelandse verpURtinge ten
opatgte VAn die plaalUke geldaenheid. Dit lei daaTtoe dat valutawinst. of
varli..e gemaak kan word. Die omvang van hierdie winlt. of verlie.. lal
bepaal word dour die deHn1sie van blootlte1Hng, die metod. waarvolgen.
blootstelUnR bereken word, en die bestuursmetode van die buitelandle leningl
verpligtinge.
Volgens 'II studie wat Soenen by internasionale ondernemingl gedoen het, maak hy
drie aflcidings na aanleiding van die onderncmings se gedrag ten opoigte van
die beatuur van buitelandse verpURt:lnge, naamUk: eerstens dat baie onderne
mings hul vreemde valuta verpligt1riRo op 'II basis van onvolledige en verouderde04
inl1gtin~ bestuur; tweedens dot risikoverskansing sleg8 op die tydstip
toegepas word waar dit blyk dat In geldeenheid relatief kan verswak tot ander
eenhede, en dat termyndekking nie tydig uitgeneem word waar dit blyk dat 'II
geldeenheid relatief tot ander kan versterk nie, en derdens dat d1e koste van
r1s1koverskans1ng deur middel van 'n teentransaks1e ("hedging") beskou word al
d1e verskll tussen kontantkoerse en rentekoerse. (4) (Soenen: 1979).
Die definUfring en vlIstelling van die omvang van buitelandee blootstelling
vorm 'n bcsondere probleem; die rcken1ngkundige praktyk verskil van land tot
land en daarom ook hulle def1n1sie van blootatelUng. Al gebruik lande en/of
ondernemingl dieselfde reken1ngkundige standaardc, 18 daar verskillende
s1ening. oor blootatelUng. 50lllllige lande/ondernemings Ret aandag aan trnnl
aksieblootatelUng, Inder asn blootstell1ng voor belasUng of na belasting.
501lllllige gebruik vandag II blootltolUng en ander gebruik die pro forma-bloot
Btolling.
'n Belangr1ko ospek in die meting van dio total. buitlllnd.e valutllblootatel
ling 11 gelell in die def1ni'r1ng van blootlulling. Volgenl Eitnan en Ston.
hill kan definis1es van blootstelHng hoofloaklik in die volgende rOR1IlWerk
saamgevat word, naamlik 01I.kokeHng8blooutell1ng. tranll1tlltblootatell1ng In
ekon01liese blootat8l1ing. (5) (liteman en Stonehill : 1979).
65
(l) OmlkakeUnglblootstelUng (Rekeningkundige bloot'telling)
Hierdie blootatelling varwyl na die invloed wat 'n verandering in wiallelkoerae
op die vaarde van buttclandae bates en laste her , Diagralll 3.1 toon aan dat
die metode die huidige lIIeting 111 van verpligtinge vat in die verlede aangegaan
is. Alle bates, lalte. inkomste en ultgaw.. wat aanvanklik in 'n vreelllde
valuta gellleet 18, 1II0et in terme van die p1laslike geldeenhe1d olllgeskftkel word.
Soenen .e dat hierdie definU!ring van bloot'telling nie erkenning gee aan die
markwaarde van alle balan....taatposta nte, Tot onlAng, 18 die berekening van
blootfltelling gekcnmerk deur 'n vryheid wat butnan het ten opa1gte van die
metoda vat geki08 18 om vreemde valuta 0111 te skakel na die plaall1ke eenhe1d.
(6) (50enen : 1979).
(2) Transaksicblootatelling
Hierdie tipe blootstelling verwya na die.. vinl en verlies wat voortapruit uit
die t1ang8ln van buitelandse transaka1oa. Uit d1aRram 3.1 kan goaien word dat
die belangr1kate element van die metode 11 die invloed van wiuelkooraveran
daringe op die afhandeling van uitataande verpUgt1nge wat aanRegaan 1. voor
veranderinge in die w1aselkoers, maar wat eera na die verander1ng in die
w1sselkoers afgehandel word.
(3) E1conomieae bloot/ltelling
Hiordie blootstelling verwya na die potenliaal van toekomltige win.te of
verl1cse wat mag voortspruit uit 'n verandering in wllaclkoerse. Diagram 3.1
toon nan det die toekolDltigo kontRntvloei lal verander na gelang vie.elkoeree
verander.
Soenen e& dat die metode ~ verdare ontleding "8 net ~ belanuteatontleding
verda. Beplande ontwikk.Ung8 en kontantvlot1behoefteb.paUns 18 nodig vir
die anallle. By hindie identifl8ering van die blootstelling word tWII
problem. ondervind, naamUk die tydperk wllroor kontantvlot1proJekaie. g.do.n
moet word en die geproJekteorde kontentvloti vat vir lDoontUke hervaarder1ng8
van ge1deenhede unsepall IIlOlt word. (7) (So.nen : 1979)
Tran.akl1eblootstelllng verwys nil die ute van invlold vat wi..elkoeraveran
dering. 01' onm1ddel1ike en korttermynkontantvloei h.t by di. betaling van
buiteland•• verpl1gtinge. Elconolllieae blootlltel1ing verwy' na die langtet'1llY"
invloed van 'n w1sselkoeraverandering.
66
Diagru 3.1 'n KONSEPSUELE VERGELYKING TUSSEN TRANSAKSIE-i OKSKAKELINGS- EN
EKONOHIESE VALUTABLOOTSTELLING
Tydatip woarop wiuelkoerae verender
Omsknkelingsblootstellins
Rekenkundige moting van
voorafS8ande sebeure tot
en met die tydstip in
verandcring van wiaselkoerae
)
Ekonomiese blootatelUng
'n Veranderins in toekomst1ge
kontantvloe! as gevolg van 'n
verandering in willelkoerae
)
TranS8ks1ebiootlltelling
Die invloed van die afhandel1ng van
uit8taande verpl1gtlng. wat ungegaan
11 voor veranderinae in w1s8elkoerae
.aar wat eera na die verandcring in
wiaaelkoerae afgehandel word
BRON: Eiteman, D.IC. en Ston,hill, A.I., ~ltin.tional Budnl'" Finance, 3rd
Edition. Bolton, Addllon-Wealcy Publ1lhlnaCo., 1979, bl. 147.
67
Daar word hoofaaakl1lt van vyf rekeningkundige praktylte glbr:uik gemaak 011 die
blootstilling, vera! transakdeblootstelUng. ee bereken.
(1) Die huidige-koersmetode
Die wiuelkoere 8008 op die laaate dag van die finansille jaer word gebruik OlD
die waarde van alle buitelandae bates en laste te bepaal. Hierdie 1a die lDeel
8lRemen. lDetode wat g.bruik word.
(2) Die vlottende kapitaalmetode
Hierdie metoda klaldfiseer die bates en laste no 8anle1.ding van hulle lewen8
duur ("maturity") of die periode waaroor die bate gehou gasn word. AIle
vlottende bates en/of lalte in die balanlstllat se waarde word deur middel van
die huidige wisselkoers bepan!. By die langtermynbates en/of -laate word In
historiese wissalkoers gebruik. Dit word teen die wisselkoera W8arteen
bogenoemde oorspronkl1k geskep i8, omgellkakel. Om h1.erdie rede word alle..vlottende bates en laste beskou as items wat blootgestel is aan In wiaselkoerl-
risiko. Potensille onreal1stiese wisselkoerswinste of -verliese word veny
deurdat langtermynskuld en vasto bates ni.e lDet elke balanastaatdatum omgeska
kol word nte ,
(3) Die monetere/nie-monetiro metode
Die onderske1d tussen blootgestelde en nie-blootgestelde batell en/of lute
word semaak na aanleiding van die bate en/of laste se finansUJlo aard.
Honeter. items word gedefinieer as 'n vaste aantal vreemd. valuta-eonhede. By
sulke items word die huidfge w1sselkoen vir vaardering gebruik. AIle nie
moneter. itema, veral voorraad en valte batel word teen h1ltorieRe vialel
koene waardeer. Die metode ia raatoneel. vant 8a 1I0n.ten item. va. is in
terme van vreemde valuta- .enhede, sal enfge vorandering in die v1aselkoera
lei tot In verandering in die valutovaarde. Hie-llonetore items ia items
vaarvan die geldwaud. kan verander deur lIiddel van byvoorbeeld 1n£l•• te of
deflnie.
(4) Die tydsgebond. metode .'
Aile verpligt1.nge vat in die varlede aanglgaan 1•• word gevaardeer teen die
visselko.n waarteen die verpl1gting 8anglg88n is. Alle nwe verpl1Rtlng.
vord gewaardeer teen die visselkoers soos wat die 1.8 op die datull met die
68
oplItel van die balanutate. Hierdie metode is e1noniem met die vlottende
kapi tulmetode.
(5) Die funksionele bened.ring
Onder hierdie stllndaard meet elke entiteit I)' blootstelUng in die geldeenhe1d
woarin tranlaksies ungegaan is. Oi t 111 die geval by db fUiale van lIloeder
maat.kappye. Die bates en laste word deur die moedenlllat.kappy teen huidlRe
wialelkoerfle Rewaardeer. (8) (F.uromoney Publication. : 1982)
Die be1Angrikste verlkU tuasen die bogenoemde twee metodes 11 gele8 in die
verekUlende hantering van voorrnad- en langtermynlkuld. Onder eeragenoemde
metode word voorraad blootgestel aan 'n onmlddelUke verand.r1nR in wis.el
koerse en vind om.kakeUng tussen valuta te~n kontantkoerso plaaa, maar nie
met langtermynskuld nte , Onder die ~onetere/nie-monetaremetoda kan dit veos
dllt voorraad nie blootgestel word nae , maar langtennynlkuld w.l.
Uit bogenoemde blyk dit dat dRar geen algclIIene aanvaarde definedng of vaar
dcring van blootstelUng 18 nie. Dit oe:J.yk of die be8tuurdere van vreemde
valuta blootstelUng8 onderskeid eal moet tref tussen rekeningkundige wis.el
kocfsrisiko' a en die ekonomieae blootatelUng van batel en laste vat in
vreemde valuta gekoop en verkoop vord. Om bevredigende resultate te verkry,
kan die rekeningkundlge prosedures. akonoaaieae blootltelUngaanaliaea en
transaksleblootatellingtegnleke gekolllbineer word in die bestuur' van hulle
blootstelling. Dit IOU verkeerd wees om slegs to konsent reer op een van
bogenoemde aapekte.
Vervolgene word die verskillende metodes vat aangewend kan vord om vissel
koersrhiko to vendnder of utt te akakel, bupreek.
5.2 T.rmyndekking
lemand vat van 'It ander geldeenheid 01 I)' de gebruik u4k, h.t die proble.m
dot d.n onaekerheid 11 oor Wilt wi..e1koer.. op die d.tu•• van tookOlllltige
betal1n81 S18n 'Ieee, .n dauom 18 daar ook on..kerhdd oor db groott. van die
toeko••Uge terugbeuUng.
Hierd1e onlekerheid ltan verminder vord OIld.t die koen, v8utlln die toekOlt
etige betal1ng flO1 8ukied, vaagestel k.n word. Dit Italn bekend al die
teraaynkoers.
69
Hierdie termynkoere word aan die kontantkoere gekoppel deur 'n premie of 'n
diakonto. Wanneer 'n termynlc.oera teen 'n premie is, beteken d1t dat op die dag
wat die kontrok uitgeneem word, die termynkoerR meer gunstig 11 as die kon
e antkeers vir die verkoper van die vreemde valuta en minder gunstig ia vir die
koper. Die uitvoerder ontvang meer vir ey geldeenheid en die invoerder moet
meer betllal vir die vreemde valuta as wat dit teen die leontantlc.oera aou wees.
Indien die termynkoera teen 'n diskonto is, 11 die koers minder gunstig vir die
verkoper ven die vreemde vnluta en meer 8unsti~ vir die leoper daarvan , Die
uitvoerder ontvang minder vir die vreemde valut" teen die termynkoer" a. wat
bete81 sou word teen die kontantkoera van die dag ,
Die vrae8 kan gevra word hoe dit bepaal word wanneer n geldeenheid teen 'n
prem!e of diRkonto teenoor 'n ander geldeenhe1d h? Die probleem word ver
duidelik deur gebruik te meek van die volgende voorbeeld.
'n Tnvoerder benodig 1 000 000 Duitae mark (D.H.) om 'n betaling te kan maak oor
8ea maande. Die bank volg nou die volgende prosedure:
oC
Die 1 miljoen DH word deur die plaaaHke bank teen lc.ontantkoerse op die
Du1tse valutamark aangekoop.
Hierdie geld word eers oor ses munde benodig deur die klUlnt en daarom
word die Duitse mark by n finan8il!le instelling in Duitsland op deposito
gep laas,
Om die plaasl1ke bank in staat te stel om Duitse mark te kan koop, word
dollars benodig. Hierdie dollars vord vir 'n periode van lea maande by 'n bank
in die V.S.A. geleen.
Die rentekoers difterendaal tusaen die depo.ito- en henkoerae gasn beped
hoe groot die pramie of dhkonto gaan v....
(1) Wi..e1lc.oorae teen 'n premie
die kontnntkoers S/DH......... • • • • • • • •• •• • • • 2,65 DH
die Euro-doUllr depos1tokoers vir .0...undo. • 10,50% p.J.
die Euro-DM depodtokoera vir .... munde..... • 6,00% p.J •.:
70
Dit beteken dat:
DM 1 000 000 word teon 2,65. DM op d10
Du1t8e geldml1rk gekoop
$377 358 word vir le8 m""nde by 'n
Duitle bank geleen teen
die OM 1 000 000 deposito teen •••••
Die wB a8 'n premia van
• $377 358,00
• 10,50% p.j.
• 6,00% p.j.
4,50% p.j •
$377 358,00
$ 8 490,00
$385 848,00
Hiordie rentekocrfldifferensiaal beteken 'II addhioncle kOlto vir die klUlnt .
van: 4,50% op $ 377 358,00 en dit i8 $8490.
Dit wi! si die kosee van OM teon die kontantkoors
(plus) rentekoace
(11) Wisselkoeree teen 'II diskonto
2,65 OM
16,00% p.j.
10,50% p.j.
•e(
die luro-dollar depos1tokoers vir aea munde-
die dollar depositokoers -
die kontantkoers $/DM
D1t beteken dat:
- $377 358,00
--
DM 1 000 000 word teen 'n kontantkoerl van
2,65 op die Du1tae valutamark gekoop
die DM word vir lies maande op deposito
by 'II Duitse bank geplul teen
die $377 358 word by 'n V.S.A. bank goleen
teen
Dit wll se 'n diskonto van -
16%
10,50%
5,50%
Hterdio rentekoersdifforensioal beteken 'n voorde.l vir die kl1lnt van: 5,50
peraent op $377 358 vir lei munde. naaml1k $10 377.
Dit wiI a& dio koate van DM teen die kontantkoora
minus rentevoordee1
• $377 358
• $ 10 377
$366 981
Vi r die v.lltelUng van .0 'II tensynkoera word 'n kontrak mIt 'n bank aanReR••n,
'n Termynkontrak is 'n gellkreve kontrak waaronder die bank inltn OlD, ~f van di.
kIi'nt 'II vaste bedrag in 'n vreemde vllluta te keop , ~f oa 'II vuta bedrag in 'n
71
vreemde valuta te verkoop op 'n vftsgeatelde toekomstige datum teen die willSel
koen wat op die kontrak gekwoteer h. (9) (Watson 1981) Bylaag J.l is ~
voorbeeld van so ~ termynkontrak. In die kontrak wat aangegftan is op 20
Januarie onderneem di& bank om £ 112 624,10 op 24 Pebruarie 1983 aan die
kUHnt te lewer. Di. kUl!nt ondemeem om $200 606,OS aan die bank op di'·
datum t. lewer.
5.2.1 Tipes tennynkontrakte
n Invoerder kan ~ kontrak met ay bank aongaan waar die invoerdor ay toekom
HtiRe betalings vooruit koop by 'n bank en die bank dan die vreemde valuta aan
die invoerder op ~ bcpanlde datum moet lewer. Die teenoorgeatelde is waar in
die geval wannoor die uitvoerder sy tockomstige inkomsU by die bank vooruit
dek en die bank die vreemde valuts verkeop om die uitvoerder Be toekomsUge
inkomste na to kom.
By beide die koop- en verkoopkontrokte is daar twee Upes kontrakte •..(l) Vaste-datum kontrakte - die klil!nt spes1fiseer die datum waarop die
vreemde valuta gelewer moet word.
(2) Opsionele kontrakte - ~ kontrak word vir 'n spedfieke periode aangegaan
en die klH!nt bepaal die periode, byvoorbee1d vir drie tot ses maande. Indien
die kontrakte voor die neergelegde datum opgeneem word, sal die termynkoers
nangepas word. Hierdie tipe kontrak word gebruik wanneer die uitvoerder nie
predes weet wanneer hy 9y inkomste (betaUngs) gaan ontvang nie, en/of die
invoerder nie predea weet wanneer die betaling" gemaak gaan word nie.
n Belangrike eienskap van die ops10nele kontrakte 1R dat die bank altyd die
mees pessimisticse siening neem oor wanne.r die klilnt die opde gaan uitoe
fen. Alhoevel opdone1e kontrakte die uitsondering 11 en baie .elde benut
word, ken vaste datum en opllionele kontrakte gekombinear word.
Al is daar 'n vaste of opRionele kontrak dan ,11 die bank altyd by die verkoop
van valutl mpt 'It premie, die prem1e van die kontantkoers aftrek. By die
ope1onele kontrak word die premie nltyd vir die lang.~~ periode van die
ltontantkoere a£getrek. Die rede hiervoor 11 dat indien dlar ~ op81e i., _g
die klil!nt dit dalk tot met dio lasste dag nie uitoefen nie, In daarom i. die
bank guegtig om die volle premie te vu. By 'n vIlate kontrak geld diese1fde
en moet die totale nadee! van die bestaandt premie aan die klH!nt deurgege.
Byl44g 3.1
Doar Sir/.,
72
IIABC BANIe LIHITFJ>"
20 January. 1983
Forward exchange contract no. X 1234.
We reter to your application of 20 January, 1983. and contii'll hav!n. Bold to
youl-
AMOUNT
BRt112 624-10
RAT!
1, 7812
EQUIVALENT
US$200 606-05
DUE DATB
24 February, 83
It 18 dietinctly undaretood and agreed by UII that in the avent of failure on
your part to take up frolll UII the l'Iaid amount of Foreign Currency. in whole or
part. at the latelt durin. banking houri on tho eaid due date you ehall be
laible to UII for the differf!nce, if any, between the aforementioned contract
rate and the telegraphic buying rate a, quoted by our in.titution on that
date on such amounts.
It 1& further agreed and understood by UI that we .hall, in the event, have
tho right to debit your account with our.dvee with such re.ultant diffe-
ronce.
Any alllount taken up under th1e contract 11 lIubj oct to a notice per10d of 2
(two) working day••
Notwith.tanding anything to tho contnr)' contained herdn, thil contract 11
aubject to any regulation. 1B1ued or to be talued by tho trlll.ury.
Kindly acknowledge racdpt and acceptance by I1gn1nl and rotuminl to UB the
encloltd copy of thill lotter.
YOUri flithfully •
• • • • • •••••••• • • • • • •• • ••• • • •AUTHORISED SIGNATORY
...........................AUTHORISED SIGNATORY
73
word. Haar wanneer die bank 'n ops1e vir aleg. b lIl8and koop, het die kU'nt
die keuee om valuta teen die kontantkoers te lever, en daarom sal die bank di.
klUnt sIeg. teen die kontantkoer. beUd 1008 vasgolt.l op die kontrakdatulll.
Dit is duideltk dat termynkoerae nie op die.elfde manier as die kontantkoer••
gekwot.er word nte , Die lIantal bnflispunt. wat die twee gelde.nhede van lIlekaar
vorskU, word gekwot.er. Om die termynkoerae te bepaal, 18 dit nodig om die,
aantal punte af te trek of by te tel by die kontantkoers.
Indien dit von die kontantkoera nfgotrok word, om acdoende die termynkoere te
bepaal , 18 die valuta Illeer waordevol in die toekoml 81 op die kontantkoere
datua, Diesolfde g.ld indien die termynkwotado bygetel word, dan is die
valuta goedkoper a8 die termynkoera. Waar dl.o valuta duurder is op die
toekoDllt1ge datum, 18 dit 'n premie op die kontnntkoers en indien dit goedkoper
is, is daar 'n diekonto op die kontantkoers. P,remies word sodoende afRetrek en
diskonto's word by die kontantkoers g~tel.
Die vraag ontstaan nou: watter van die termynkoerse moet nou afgetrek word en
watter moet nou by die kontantkoers getel word. Die rell dat die verkoopkoere
laer is 8S die koopkoers moet hier ontholf word. Eera word die termynkwotaaie
by die gemiddelde kontantkoers bygetel en dan van die gemiddelde kontantkoera
3fgetrek. Daama word die aksie gekies wat sorg dat die verkoopkoera (11n
kerkant) laer is as die koopkoers. Bogenoemde ken aoos volg verduidelik word:
Kontantkoer. S/DH
1 maand S/DH
Verkoop
2,4635 DH
0.0088 DH
Koop
2,4650 DH
0,0083 DH
Die gemiddelde kontantkoera is S/DH 2,4643 en indien die termynkwotaaie
bYReteI word, word tet'1llynkoerse van 2.4731 tot 2,4726 verkry, vat eorg det die
verkoopkoere groter 18 81 die koopkoera. Dit ken nie korrek vee. nie eange
aien die verkoopkoers altyd kleiner 8a die koopkoara IIO.t v.... Die tenyn
kvotaai. DlOet dUI aCg.trek word en da.rom ontetaan 'n prelife. (10) (Wateon:
1981) •
'It Heer algemene mani.r 11 om te kyk of die regterkanul koera groter of
kidner II dl.o l1nkerkllnUI koers 11. Indi.n dit grotu is. word die punt
bygetel en andenoll. Anderdne moet on thou vord det tenraynko.rae die vertlkll"
in rentekoerse aendui en hierdie termynkoerel word gebruik om rentekoerevtr-
skille uit te skakel.
74
Byvoorbee1d die Duitse rentekoerse is tradie10neel laer as die Amerikaanle
rentekoerse. Duttse mark word dU8 teen 'n premie gekwoteer om sodoende die
rentekoera-verskille utt te skakeL,
Dit word verkles dat die premie of diskonto van termynkoerile as persentasie
per jaar uitgedruk word.
Diskonto of premie x 12 maande x 100 (%) j• persent per aar
Kontantkoers x aanta1 maonde van termynkontrak jsor
Byvoorbee1d. drio maande termyn sterling verkoop teen n d1skonto van 182 punta
teen 2,331. Die kontantkoers is 2.3513.
0,182 X 1200~=....;.;.....;;.;;;= • 3,10 persent per jaar d1skonto- (11) (Schneider2,3513 X 3
1974)
Daar bestasn enkele teorlel wat die interverhouding en w1sselwerking tunen
wi8se1koerse. termynkoerse. pryse en 'inflssiekoerse onderle. Vervolgens word
daar eerstens na die "rentekoersparite1tsteorle" en tweedens ns die "koopkrsg
parite1tsteorie" gekyk.
1. Die "rentekoerspsriteitsteorie"
Die verband wat bestaan tussen termynkoerse ("forward rates"). kontantkoerse
("spot rates") en re1atiewe rentekoerse staan bekend I1S die "rentekoerspari
teltsteorie" ("interest rate parity theorem").
Alhoewel termynkoerse verwagte wisse1koersbeweging8 verd1skonteer. word die
prem1e of diskonto grootUks belnv10ed deur die rentekoersverskUle vat tus..n
twee lande bestaan. 011I voordeel uit rentekoersverskUle te vClrkry. vind dsar
n in- an uitvloe1 van (ondle tussen lande plaas. Indien land A se rentekoer..
laer 18 81 land B s'n, behoort daar op land A S8 geldllnhe1d n premie van
toepa8lins te weese In 'It volmankte IIl4rk vaar daar geen trsnsaka1.ekoau 11
nie. lal die rentekoars differensiaal onReveer d1ueHd. vee. as die
termynkoera differenliaal. Yn so 'n situalie 18 die tel"1ll)'Jlkoers in "par1teit"
met die rentekoere.
Veronderttel dat 1n Suid-Afrika n opbrengllltoen van 12 penent op n rand be
1egs1ns verdien kan word tervyl 'n verge1ykbare dolhr beleS8ing 1n Amerib
seve pertent verdien. Indien daar 'n vier pertent termynkoers differensiaal op
75
die rand bestssn, word 'n agt persent opbrengskoere n08 Iteedl verdien. Dit
aal beteken dat fondle vanaf Amerika na Suid-Afrika fill vlod. Deurdat die
rand teen kontantkoera aanRekoop word en op die tennynmark v.rkoop word, .al
die termyndiakonto ne1R om nog verder to vergroot , SOOI wat .fondse ui t Ame
rika vleet , atyg rentekcerse daar , en 1001 wat fondse in Suid-Afrika invlod,
1s pla88Hke rentekoerse veronderlltel am to "veraag", Hierdie proses van
"rentekoersarbitrage" sal voortduur totdat 'n "rentekoerlparittit" bereik word.
Die verband wat tUllen die kontant-, termyn- en rentekoerae bellt""n, kan
graHee voorge"tel word 1001 in diagram 3.2. Die rentckoersverekUle wat ten
voordeel 11 van die pluaUke land word op die vertikale-8lI aangedui. Die
dhkonto (negatiet) en die promie (podtief) wot bestaan tuasen die plaallike
geldeenhe1d en die vreemde voluta word op die horisontale-as aangedu1. Die
"rentekoersparite1tslyn" verbind die punte waar die termynkoerse gelyk is aan
die rentekoersdifferensinle, byvoorbeeld indien die rentekoersdifferena1asl 'n
twee persent voordeel vir die ander land tnheu , sal dif land se geldeenhe1d
teen 'n twee persent dhkonto verkoop moet word, sodat daar ew.wig kan bestaan.
By punt A beataan daar onewewig. Die rentekoeradifferens1aal is hier minul
drie persent terwyl die premie op die plaaal1ke geldeenhe1d slegs twee persentof
is. Op die fondse wat uitvloei na Land B sal 'n addis10nele opbrengkoera van
een persent verdien word. By punt B bly die rentekoersdifferensiaal onver
anderd op minus drie persene , Die premie neem toe tot vier persent. Hierd1e
podt1ewe opbrengskoers van een persent sorg dat fondle veer terugvloei na
land A.
As gevolg van transakliekolte wat buite berehning gelaat ta, 11 die werkl1ke
opbrengskoers (effektiewe) gewoonlik laer os die nominAle opbrengkoel'l.
Indion die tronsaks1ekolte byvoorbeeld 0,75 peraent 11 en die opbrengkoel'l
aIegs a,s poraent 11, lUll daar nie 'n vlod van fondle plauvind nie.
H1erdie rentakoerearbitrage verhoudlng kan ook aoos voIR geformuleer word,
indien:
Co • die huidige wiaaelkoers;
t • die tonyn van belegging;
ft· die tenynkoel'l oar periode t;
rf t
• die rentekoers in Suid-Afrlka oar periode t;
rht• die rentekoers in Amerika 001' periode t; .'
76
Diagram 3.2 DIE "RENTEKOERSP,'RITEITSTEORIE"
4 Rentekoersdifferensiaa1 tenvoordeel van die plaaslike land (A)
3 (X)
2 '
. 1
-4 -3 -2 -1 2 3 4I
-1 IPrem1e (+) ofdiskonto (-)op plaaslike
-2 geldeenheid
I
-3 -- - - IA B
Uitvloei van fondse Invloei vanuit land A fondse na
-4 land A
"
BRON: Shapiro, A.C., Multinational Financial Management, Boston, Allyn and Bacon,1nc., 1982. b1. 5t •
77
1 + r ht• een dollar Ie opbrenglkoere 4ftn die einde van periode t in
Amerth. en
(l + rCt) f t / Co • een dollar se opbrengskoers aan die e~nde van periode t
in Suid-Afrika.
Een dollAr word nou omgolbkel na 1ICo rand. Ind1.en die rand belC word teen
r ft. eal dit 'n opbrengll van (l + r ft) ICo rand gee. Indien die inkomste op die'
termynmark verkoop word, sal die bedrag (l+ret)ft/Co dollar werd wees teen die
einde van periode t .
Fondse 8al elegs van Amerikn na Suld-Afrika vloel indien (l + rft)ft/Co
J+rht is.
Tnd f en l+r f t van beide kante van dle formula afgetrek word en die termynkoere
differensiaal. naamBk (Co - f t) ICo met D. te vervang word. verander die
fonnule na r ft - r ht D + r ft D
Fcndse sal van Suid-Afrika na Amerlka vlooi indien
r f t - rh t D + r f t D. (12) (Sh1piro : 1982)
Hler-die teorie is onprakties aangesien daar nie voors1ening gomaak word vir
enige transaksiekoste nie. Transoksiekoste bestaan uit makelaarsfoole wat
gehef gaan word by die koop en verkoop sowel as oorplasing van fondse. Die
teor-ie is ontwikkel vir 'n volmattkte vreemde valuta mark.
2. Die "koopkrI1Rpar1te1tsteorie"
Indien die "isselkoers tussen twee lande in .ve"ig 11 en 'II verandering vind in
die pryaverhoudings tunen die tweo land. plus (dit ,,11 ..; pryl1nflaale) .al
hier-die v.nnderlng u1tgebalanleer word d.ur 'n vb.elkoernerandering.
'n Land vat 'n holr inClaltekoon het .. 17 handellvannote " uitvoor. van
goedere en dion.te rlak ..indor mededingend a. die lande vat .oortsolyke
goedere en dienst, produleor. Dit betoken dlt invoon relltior goedkoper reek
•• cUe holr gepry.d, pll.l1ike produkte. Die I1tuui, bring ••• dnt die land
se lop.nde rekening van die betaUng.balln. 'n takort ontvikkel. Indien
hier-di. tekort nl, ultgeballn••er word d.ur 'n .urplu. op cUe kapitaal rokeninl
van die betalingsbalens nie, vind daar afvaaruo druk op 'II land •• g.ldeenheid
en "isse1koers plaas. Die relstief goedkoper produkte "at deur die lend
78
Uiclgram 3.3 DIE "KOOPKRAGPARITEITSTEORIE'"
4 vcrandering van die phn1i kegcIdeenhe td tecnoor dtCl van" Ander land
(s)3
2
..inflas iedifferens i aa I (s)
-4 -3 -2 -, 2 3 4
I-, I
I-2 - - - IB
I-3
II
-4 A
BRON: Eiteman, O.K. en Stonehill , A.I •• ~1ttnltto"al &.atneurtnance,Jrd Edition, Addtson-Wesley Publishing tc., '982, b1.126.
79
ingevoer word t behoort dia pry8e van die plaalUke goedere te laat daal. Die
prys1nflaaie word dus geneutraUaeer. ~evig word weer heratel. (13) (I~1tellan
en StonehUl : 1982).
In diagralll 3.3 word 'n voontelUng van die werking van die teorie gegee. Die
vertikale-Ils dui die perseneue Ie verandering van 'n geldellnhe1d aan , Die
horhontale-oa dui die inflaaiekoersdifferensiaal eussen tyee lande aan , Die
"pariteitslyn" of ewevigslyn dui die flweviglpos1eie tussen die wisaelkoera en
die inflnsiekoers aan, Die lyn i" verteenwoordigend van die punte waar dif
twee differensia1e gelyk 11. By punt A vord die vior penent infla.iekoers
differenaiaal gekonaelleer deur 'n vier penent styging in die waarde van die
geldeenheid von land A (plaa8Hke land) relatief tot die geldeenhe1d van land
B. By punt B kom 'n situasie van onewewig voor t Ilongesien die lnflas1ekoen aa
verandering grater 11 al wat die aanpassing in die wisselkoerle was.
Alhoewel hierdie teode relatief akkuraat bevys ia in die gebruik van wiasel
koersbeweginga oor die 18ng termyn t' het die teode 'n aantal tekortkominge.
Die wyses waarop inflasie en "koopkrag" gemeet word t verlkil eerstena baie.
Tweedens word slegs die pryse van goedere wat internasionaal verhsndel word,
gebrutk, 'n Soortgelyke pakket van goedere en dienate moet met mekoar vergelykoC
word. Daar is derdens bevys dat nie alleen pryse by die verkoop van goedere
belangrlk is nie, maar ook kwsl1teit t vinnige aflewedng en diena. Vierdens
word moontl1ke kapltaalbevegings tussen lande buite rekening gelaat. Die
laaste en miskien die belangrikste kritiek teen die teode is dat pryaveran
dedng8 'II gevolg van w1sselkoersverandedngs kan weea. Dit 11 moeUik Om te
onderskei tussen die oorsaak en die gevolg.
5.2.2 Die opsegging en varlenging van termynkontrakte
Die vraag ontstaan vat eal gebeur indien 'n kUlnt nie die voUe bedraR opnee.
800S wat in die termynkontrak bepsal 11 nie? Die bank eal die orige bedras
verkoop teen die tel'1llynkoen en die kl1lnt word dan sedebiteer .et die bedus.
Gelyktydlg snl die bank die bedrsg terugkoop teon die kontantkoera en die
kUlnt word gekrediteer met die ekwivalent van "y goldeenhdd. In die praktyk
.al die bank nie die lang proleduro volg nio. Sleg. twee tranl.klles eal
uitgevoer word t n..mHk die bedrag sal teen die tarmynkoen verkoop word en
die bedrag word weer teruggokoop teen die kontantkoers. Die vrende valuta
(byvoorbee1d sterling) ee verskU word na die k1Unt .e rekening sedeblteer of
gekrediteer, afhansonde van die vlsselkoenbeweglng. Db onderataande voor
beeld 11luBtreer die begln.el.
80
'n Kontrak maak daarvoor voore1ening dat $30 000 oor dde maande aan 'n kUlnt
verkoop lIloet word. Sleg8 $20 000 word deur die kl1lnt opseneelll. Die termyn
koers is 1,4900 ($/£). Tvee alternaHeve kontantkoerae word 8008 vols 8e
bruik:
(1)
Koop-verkoop ($/£)
1,4960 - 1.4995
Kontrakbed ras: $10, 000
Kontrakkoera : $1- £1,4900
Sterling ekwivalent: £6711,41
Opneelllkoars : $1-£ 1,4995
Sterling ebivalent: £6668,89
KIUnt se balans:deb1et £42,52
(11)
Koop-verkoop ($/£)
1,4790 - 1.4810
$10.000
$1- £1.4900
£6711,41
$1- £ 1.4810
£6752,19
krediet £40,78
Die orige $10 000 word dus eers teen die termynkoers olllgukakol ns 8terling en
daarna teen die kontantkoers om sodoende te bopaal lIlet watter bedrag die
kl1Hnt gedebiteer of sekrediteer gaan word•..Uit bogenoemde voorbeeld beweeg wisselkoerse in die eerste geval baie gun8
tiger vir die kl1Hnt as in die tweede geval.
Indien 'II kontrak verval sonder dllt die verpl1gting van 'n koop of verkoop van 'n
valuta nagekom is, kan die kontrak gewentel word ("roll-over"). Hierdie nwe
kontrak word teen 'n nuwe termynkoers ge8luft.
5.2.3 Termyn- en kontantvalutnmarkte in Suid-Afrika
In 1978 het Die KolIIIDilaiO van Ondersoek na die Monetire Stebel en Honetere
Bele1d in Su1d-Afrika ..nbeveal dat 'n lIleer \IIededingende valutaurk in Suid
Afrika tot Itand gebrins DlOet word en dot die kontant- lovd II tenynvaluta
kOIT'" lover moontl1k deur IIlIIrkfaktoro, met 'n mate van lnmenging deur die
Reserwebank. bepad moet word. (14) (Stall: 1981).
D1, volgand. be1angdke ontwikkoUng, het toe in die kontlntvalutftllUlrk pla..
gev1nd:
(1) Sedert 26 Januarie 1979 is bankin8telllng8 toegellat 011 I.lf koop- .n
verkoopkoerle te bepsa!.
81
(2) Die koper of verkoper van bu1telandu valuu is toeg.laat Olft die be.
moontl1ke prys vir elke transaksie 1n die mark te beding.
(3) Perke 18 vasgeatel vir die hoeveelheid kontantvaluta vat banke in die
buiteland mag hou ,
(4) Inl1gting aangaande valutatraneaksie. vord op 'n deurlopenda baaia deur
middel van die Reuters Honitorstalsel, versprd.
(5) Regstreekse ekakeUng word tussen die ij.cserwebank en gemagtigde hande
lonrs ingevoer.
(6) Die Reserwebank verstrek verskeie ken per dag slegs "aanduldingskoeree"
ten opsigte van die koop of verkoop van V.S.A.-dol1ars.of
(7) Die Reserwebank kan op de inlsiatief valuta aan bankinste111ngs teen die
bank se genoteerde koene aanbled of die Reaervebank kiln vag dat valutshande
lsors s.lf dle inisiatief moet neelft am die Bank te nader vir vslutstransak-
sies.
(8) Konsultss1e met at die valutshsndelaars is op 'n periodieke basis in die
plaa8Uke valutamark ingestel.
Op die termynvslutamark het die Reservebank tot In Januarie 1979 termynvalu
tadekUng vlr die aankoop- en verkooptransaksies teen die kontantwisselkoere
plus 'n kOllllllissle van een penent per jaar beskikbaar geatel. Ten einde die
termynmarges op 'n veranderUke en meer toenemende markgerigte basls te bepaal,
is die volgende stappe geneem:
(1) Sedert .Februarie 1979 noteer die Reservebank tormynvilllelkoerse vat op die
kontantkoorse gebaseer h. Die koorse vord b.paal deur die v.rskU In rent.
koers. tUllen Suid-Afrika en vergelykbar. koene in die buit.land.
,.(2) Sedert 1980 is valutab.hoergoedkeuring aan ultvoerd.rtl 8Ig.. 011 krediet
aan buitolandee kop.n van Suld-Afrikaan•• produkto te ge. vir 'n ...ksilDU.
tydp.rk van tvaalf malndo, in plaas vsn n.t 808 malnde, 100. voorheon di.
geval V'I, en aan die bankinstell1ngs 0111 t.rmyndekking vir lodlnig. transak
s1es te gee v1r die volle t)'dperk van die kredietverlening.
(3) Die Reservebank het bealuit om vana! Desemb.r 1979 die openbare korpon-
82
sies en ander leners van buitelandse valuta in die openbare ••ktor tel"1Dyndek
king slegs vir die aankoop van VSA-dollars te gee. T.nayntransaksies vanat
die VSA-dollar na and.r valutas ken deur middel van die bankstehel in die
buiteland afgesluit word.
(4) Di. Reserwebank noteer sedert Deaember 1980 nie mler termynkoerse op 'n
penentasieba8ts nie, maar word die dtskonto of premie in punt. aangedui wat
gelyk is aan die afwyking tusaen die termyn- en koneantkeera, Die punta 11 'n
eanduiding van die r.ntekoersverekille wat tUlsen Suid-Afrika en die Verenigd.
State van Amerika bestaan.
Bogcnoemde veranderings het egter gelet tot die probleem dat die huidig.
stelsel 'n kunsmatige ske1.ding tussen die kontant- en tenaynva!utamarkte tot
stand bring wat meebring dat die m8~k ni. 'n "gode" kontantwisselkoers kan
bepaal nie en ook nle 'II belnngr1ke seggenskap in die bepal1.ng van die termyn
wisselkoerR het nie. Gcvolgl1k speel die Reserwebank se diskres10nere bepa
ling van die wisselkoers, sonder markger1ate inmenging, 'n ttf belangr1ke rol in
die huidige opset. (IS) (Stals: 1981).
5.2.4 Teentransaksies ("hedging")
In Gesof1st1.keerde manier van termyndekking is risikoverskandng deur teen
transaksies ("hedging").
Sadra die lener/koper sy biootste1Ung vasg8stel het, moet 'n risikover..kan
singsbele1d ontwikkel word. Met so In beleid is daar buies drie oorwegingl.
(1) Om noolt teentransakaies aan te gAan nie. Die rede wat vir 80 In beleid
aangevoer word, is dat wi8lalkoorswinste- of verUeae oor die lang termyn
D1ekaar IIll uitskakel.
(2) Om a!tyd teontranllkeiea aan te gaan. Hiordie 11 ni. die optimale beldd
nie nangeaien die fdt getgnoreer word dat termynmarkte dllgl1ks fluktueor en
dat daar geleenthedo beatsan om voordoel uit die kontant- en tensynkoerse U
verkry. Tog kan hier oak geredeneer vord dat vis..lko'rlvinlto en -verU.s.
mekaar oor die lang termyn lal uttskake1.
(3) Selektieve te.ntransakdes. Dio kost. van teentrlnsakele. vord h1ar
vergelyk met die potensille verlles vat kin ontstaan 81 gevolg van wissel
koersflulttuasies. (16) (Botha : 1981).
(4)
~.t. vln tar
lIIyndlkking
83
Rilikoverakane1ng deur teentransaksies 11 die beakenainA teen v18selkoere
rhiko londer dat 'II bepaalde vervaldatulII deanan gekoppel i.. Wanneer hierdit
t ipe dekking ui tgeneem word, word 'II oop-wiBselkoersria1koposiaie ("open,
position") geskep, olDdat 'n oop poshie in die teenoorg..Ulde rigt1ng daar
ge.tel word. Coninx definieer "hedging" as die koop ot verkoop van vnluta vir
die teenwaarde van 'II bate of verpUgting 011I .odoende hul waarde te be.kena
teen re- of devoluadea. (17) (Coninx : 1979).
Rio1koverekonsing deur middel van 'n teentranaaks1e word deur middel van die
onderstnande voorbeold gdllustreer.
'n Vervaardiger in die Verenigde Stato van Amerika met 'n £1 mlljoen blootetel
liny, w11 ay risiko verskens deur sterling op die termynlDerk te verkoop. Die
hu1dige kontantkoers 11 $1,77 en die tet1Dynkoere ill $1,76. Die 1 sent dia
konto op $1 mUj oen beteken $10 000. Hierdie is nie die kOlte van termyn-"Cdekking nie.
Wat ~aan nou gebeur as die termynkontrak verltryk? Die ria1koverskanser het
onderneem 011I £1 miljoen to lewer teen $1 760 000. Indien hy nie oor sterling
beskik nie, sal sterling teen die kontantkoers op die vervaldatum gekoop moet
word. Die kontantuitleg (uitvloei) wat aal voortspruit uit die verval van die
termynkontrak sal afhang van die toekolllstige termynkoera. Ind1en aangeneem
word dat die kontantkoera $1,75 is, sal $1 750000 nodigwee. 011I El miljoen te
koop en dit sal 'n kontantvloei van $10 000 beteken. AI die kontantko8rs
$1,76, (dle- seHde 11 88 die termynkoers), sal daar geen kontant-in-of
u1tvloei wees nie. Indien die kontantkoera $1,77 is, lal $1 770 000 nodig
wees om £1 1II1ljoen to koop en sal 'n add1elonele $10 000 benodig word.
Vervolgenl word na die totale winseffek Slkyk indien die onderneminR bloot
gestel word met £1 m11joen. Weer 1s dear drle kontantkoerll8. In ean geva!
word daar 'II tocntranlakaie langegann deur IterUng teen $1,76 op die earmyn
mark te koop en in die ander geval bly die pollsie oop.
(l) (2) (3)
Kontlntkoera BlootatelUng8- Termyn-
teon dnde podsie poshie
van periode
$1,75
$1,76
$1,77
$ (20 000)
$ (10 000)
$ (10 000)
$ (to 000)
$ (to 000)
$ (10 000)
$ (10 000)
84
Koloa (2) toon " Y'rliOi .. lovoll van dl. kont.ntllo." "'at vanat SI,77
ve rander her tot $1.7S. Kola. (J) v.rt••nvoordll die oaallahUn••vorU••
ainu. cHI oft.k val' vluelko.raver.kanainl d.ur 'It teontranuk.le. byvoor
beeld. to••torlt". b.ve., het van $1. n na SI.77 VII daar ~ oa.kakeUn,.
vorU.. vln 520 000. "Ir " $10 000 viu .et dio opnoe. van dte te ...yndokklnl.
Dle buto koloa dul dl. vtn. at verlt•• lin vat le..all 11 Nt to...ynkon
traku. "i.rdie t. dio ko.to van torayndekktnl on dui die bot.r ot alolur
poli.i. vir 'It onlSer"'.inl aan tnd ten t.l'1Iyndokktna aon... ,ou 'lord. In dt.
Roval ..1 dur nt. 'II verite. van ••or a. $10 000 von lndlon t ....ynkontrallt.
aanao.un 11 nto. pt, bodra. v.rtoonvoordt. dlo dllkonto op di. teraynko'rI
wat di. voukU t. tUII.n dlo torlftynkoon on dlo kont"ntlloo,. op dio d.1 VAt
lito ttl'1lyndokkln~ ~.no•• h.
D10 bllIlult or '1\ t"ntr.ntable ""nlo.un moot word, 1lO0t d.o.Uk oorv•••
word. Het ..o 'It tr,nllllklto word dtel bo.taando rlltko .1", .od.k indi.n 'It
"ddlflton.l. rhtlcC) ••n•••IlIIn word In dio u.noor.olluld. rlltln,. Ind10n di.
VOrYlI"U d.valua.t. \'In dh ultvo"rdor " .oldoonhold nit plla,vlnd nl., uar
d.ar .ndor 'It opv....ru. bov.,lna In kontantlcoor.. 11, ••1 dlo d.kktng " kolt.~
vi r dlo lnvoordaf boukon. llindi. rSltkov,nlulnatna 18 II••• dl. lIO.tto vord
indion die kolt' d,arv.n nl. to aroot t. nl0. Sou dl. UnI)'nvalut. vat
bt'nodl" vord dour dU invoordor oa dio uontranlilihio .an t. a."n. " ,root
dhkonto hi, .al .0 ~ tranukdo n10 dio IIOl1t. word v••a nh. In die .1.0
...n lean lo.a wOt"d dar e..ntran""k.t...1.". ".n,o"...n IIOOt word lndion 'It
bot.ktnhvollft r'" at dOVAlu•• io vorvllll word.
" Dord...tode oa C!U vtllolkoererf .. Uo te v.rainllor or ult e••k.kll 1. dour
.iddol van rul1h'''dol of vor.o.dtnK.
S.J Rul1handol." v,rlo.din.
(I) Rul1handel: OlC I. dlo dlrokto ultnll1 Yan tve. o"I'Pry.d••rtlk.1I wat
pl.a.vlnet op " Yortrou.n.ba.l. tu ••en two p.rty.. c..n banlcvurborl' 01
krodlotbrlove vorll hi'r b.nndl. nto. (Sl.n cU...... 3••). Produk o.n Yanat
land A word vorrul J "h produk tvoo vand I.nd 8.
(2) VtrlMdlnl: lIt'r vind rutlhand.1 ook pl.... dour aldd.1 Yin " .nhl.
kontralt. Ole vl~.l 'an Aoodor. vord hill' In aonotlrt o."h.d. utt".drult.
Flnan.III. Ylool lit." butaan utt dl••Uo. yan ••..,U"Un,••n tNt••.., nl.
noodv."dll dl. b""•• ina vlln yre"""o •• lull nio. Dlt" (lII hindi. tHrv.llna
van ,tld..nhado r, vIray du ..r,ood1nll pllA,vind. hullnl "Ord 0' .hdl.t
85
Diagram 3.4 'N RUILHAND£LI<ONTRAK
1
tC
Verskaffer in,
land B
Produk 1
Produk 2
RuUhande
Verskaffer in
land A roo.
86
Diagram 3.5 IN VERGOEDINCSKONTRAK
Invoerder van"
III te goeden
eur U1tvoerder
lever
erpUg-
• betasl,.
ERGOEDING
Goedere
ligting 0
bet.a!
penaeer d
edere te
loa van v
ng deur t
V
Verskaffor van
goedere Verp
Ontvanger van Kom
goedere~ go
Af
t1
87
deur venkaffer A aan verlkaftcr B gesee. Sodra B aan A sy teonproduk lever,
verval die krodiet (Sien diagram J. 5).
5.4 Samovatting en verdere metode8 VAn r1likovorakanl1ns
Die rhikovorskanaingaopl1ea wat vir 'n kUlint boataan, kan hooflllakl1k in two.
groope verdeel word, na.mUk oerstens in die goval vaal' viallelkoerarhiko
vermy vord en twoedena vaal' 'n blootatelUng in 'n buiteland.. vorpl1gtinS
gekorrigeer word.
5.4.1, Die vennyding van wiaselkoerRr1aiko
Indien krediot vir die invoerder 1n ay 010 seldeenhdd toeRutaan word, dra
die invoerder geen risiko nie en sal die' buitelandae verkoper die voUe
w1sselkoersrisiko drat Indien die lening in die geldeenhe1d van die verkop.r
is. sal die Invoerder die volle wisselkoersrisiko drat Gewoonlik word die
krediet in die uitvoerder ae geldeenheid toegestaan en die fakturering vind
p Laaa in die uitvoerder 88 geldeenheid. Om sy fakturerins in b vreemde valutaoc
te doen hou egter sekere voordele vir die uitvoerder in. In aommige van die
uitvoermsrkte is vreemde valuta, veral die Amerikaanse doll.r, die normal.
verhandelbare geldeenhe1d en dit kan uitvoere meer ssnlokUk vir die invoerder
maak. Di. tweede voordee1 is dat die die uitvoerder kan di. invoerder in
lassgeneemde se de geldeenheid kwoteer en die invoerder van enige wlssel
koersriaiko onthef en aodeende 'n aontrekUker uitvoerpakket aanbied. Indien
die pluIl1ke geldeenhe1d van die ultvoerder teen 'n diakente op die termyn
markte verhondel, kan die uitvoerder Iy verwagte vreemde valute ontvanglte
vooruit verkoop en aodeende meer van sy land Ie geldeenhdd verkry •• vat dit
80U weel teen kontantkoerse. Dit .tel die uitvoerdor in Itaat 0111 'It meor
mededingendo prys to kwoteer a8 vat norma.lves die goval IOU weese
5.4.2 Die korr1geer van bloot.tolling
Blootltelling ken op vlnkeie 1118niere sokorris..r vord.
(1) Itontantkoere.
'n Verpl1gt1ng kan a£gelol word dour die koep of verkoop van ••ld.enhede op die
kontantmark. Die rhiko van 'n buitelandl' V.rp118tinS kan verakan. word •• t 'n
teentranllkde d.urdat byvoorbeeld aterl1na van die bank g,koep word in ruU
vir rand.
88
(2) Termynmarkkoeree
Die beekikbaarheld van termyndekking sal athang van die bedraR en periode van
die betrokke ontvanglte en betaUngs. Termynkontrakte 11 vir baie geldeenhede
beperk tot een jaar. Ha hlerd1e tydperk kin die kontrak gewentel word vir nog
'n perlode, maar teen In nuwe koeTII. Op die termynmark 11 egter dekking vir tot
vyf jaar besk1kbaar In geldeenhede sooa die Duitae mark en die Switaene
frank.
(J) Om in- en uitvloe1 te laat ooreenstem ("off-setting")
Indien 'n Indlvldu/onderneming 'n blootsUlUng in 'n sekere geldeenheid hot, kan
die ris1ko vorklein word, deurdot leningl toegestaan word of uitvoere aange
Roan word in dieselfde geldeenheid waorin b0genoemde blootlltelling is. Die
hoevee1he1d fondse wat uttvtoe t , kom. dus ongeveer ooreen met die hoeveelheid
fondse wat Invloei.
(4) Vervroeging en vert raging van betalingsoC
Dit is alles maatstawe wat die tydsberekenlng by die vlod van fondse, veral
die vertraging ("lag") en vervroeging ("lead") by kOllllllerslHle transaksiel en
internasionole betal1ng8, bdnvloed.
Indien In devaluas1e van die plaaslike geldeenheid verwag word, 181 invoerder.
sovee! D1oontl1k transaksies voor die devaluade probeer afhandel. Sulke
aankcpe sal aIleen gereRVerdig wees indien die kOlte hieraan verbonde nie hair
8S die verwagte depres1asie 18 nie. In tabol 3.5 word die beginael van
vervrolging en vert raging van betaling8 verduideUk.
Het onderstasnde voorbeeld word die allnname gell\,ulk dat Suid-Afrlka die bad.
land h. In situasie A vind die wllardlvermindertng in die vreellld. valuU
plalS en vir situaa!. B vind dit in die rand pleas. In albai eitu.dee
beteken n01lllller (1) di...eHde, naamlik In devalualtie in die vreemde valuta 11
d1e8eHde as 'n rovalua.it in dia rand. Item (2) boteken ook dioaalfde,
naamUk In revaluasie in die bu1toland.e valuta is gelyk aan In devaluede in
die rand.
.'
ea) Ultvoerders 1n Suid-Afrika vat hul betaUng 1n In vrende valuta ontvanl
en dink dat die valuta dalk mag devalueer lal probeer 011 die betftl1ng. eo IoU
8. moontlik te kry ("lead"). Die vreemde valuts vat na die devaluade ontvanl
T.bel l.S
SIt....I. (I)
VrHllde ".luta
(I) 0.-..1....1.
(2) "'ala.al.
Slt....I. (II)
DI. red
(1) Inaluule
(2) 0.-..1....1.
DIE \'ERVROEGTNC EN VERTRACn,C VAN BETALINCS
'n S.A. u1tvoerder un
c.) Vervroes1ns (korter kredlet)
(b) Vertraslns (lanser kredlet)
...
'n butuland.e lnYoerder lean
(a) 'e"roes (bet..l "roe'r)
(b) Vartr.slns e•• rtr••• bet.lin.)
'n bultelandse lnvoerder kan
c.) Vertraglq (neal ank oa
te bet_I)
(b) 'e"roeslDS (bet..I
vroes)
'n bultelandse ul~oerd.r tan
(a) Vertraa& (verake! lanser
krediet)
(b) VerYrOe& (venalDder
kredlet)
CD.c
90
word, lal minder rand-ontvangste beteken II wat dit voor devaluasio sou weest
Die uitvoerder het dUI 'II potensUHe rieiko indion daar ni,e 'II termynkontrak
aangegean is nie. Indien dio Suid-Afrikalneo uitvoorder in sy 010 valute,
nallml1k rand, faktureer, beataan daar geon wiaselkoerlr1e1ko vir hom nie on
d ra die invoorder die volle risiko. Ind1en die rand netg OlD te revalueer, .al
die invoerder so gou al moontUk rand wll koop om sy skuld te vereften voordat
die varmearder in terme van sy eie ge1deenho1d. Die invoerder ..1 dUlly
skuld 10 gou as moontllk vereffcn (vervreeg),
(b) Invoerders vanult Suid-Afrikft wat 'II bauling in 'II ander va1uta 8S rand
moet malik, en wat veNlIg dat die ander valuta goedkoper gllan word in termo van
die rand, sal die betaling so lank as moontUk terughou. Die buitelandse
uitvoerder wat venag dat die rand gaan revalueer in terme van hul eie geld
eenhe1d, sal poog om die randontvang8te te vertraag.
5008 wat die moontUkhe1d van 'n devaluasle in 'n geldeenheid toeneem, so eal
daar al hoe meer vervroeging8 en vertragingl plaasvind. Dit hot tot gevolg
dat die tydsberekening van betaling8 verander en dat betal1ngsbalanssyfereoc
verander. (18) (Watson: 1981)
(5) Lening8 en belegging8
Sodra wil8elkoerse beapreek word, is dit nie net voldoende om aan die risiko
8spek aandag te gee nie. WARr daar 'n ridko is, 18 dear ook 'II geleenthe1d.
Indien 'II invoerder 'II aekere verpligting het, kan die butteland.. verp1igting
plaaal1k geleen word .n dan bele word vir die periode totdat die verp1igting
(betaling) afgelos moet word. Die koste van tormyndekking vord bepa81 deur
die rentekoersverskll tussen die plalalike en buitellndae geldeenhede.
H1erdie tipe dekking 18 nie beskikbaar vir invoerdere vanult Suid-Afrika nie,
maar wel vir ultvoerdera.
Hoeste vi..elkoerelll8rkte kiln tormyndekkina vlr periode. van ten min.to 'n jaer
bied. Die enigste proble•• 18 die pry. hi.raan verbonda. Svak geldoonhede
word te.n 10 'n groot diskonto vorkoop dlt dio verUel aroter .ou ve.. om
teentflnuke1e. ("h.dging") aan te gaan .. Vlt die verI til .ou vee. 011 net die
geldeenhe1d .e blootate1ling oop te 101. Net 80 11 die prmdo b, sterk
goldeenhede te klein 011 die verkoop van die ge1deonhedl,.te veneker OlD .0doende die blootstellina te vendnder. Die ko.to vir bl.kerwing in die
ter'lllynlllark 18 nie net die dhkonto of premle op die dag vat die kontrak
uitgenee. word nie, maar eerder die verakU tU8sen die kontantkoen en die
termynkoers op die vervaldag van die kontrak.
91
Die probleelft dat die vClrvlldag in die toekoma 18. en die kOlte van vat die
termyndekking werkUk kosI een dan bopaal kan word. dra daartoe by dat b
vooruitftkattingstudh van w1asel- en termynkoer8e van die I)etrokke geldeen
heid(e) gedoen 1I1Oet word. n TennyndekkingebeIeid en teClntraneaksiebeleid wat
in die toekOlft8 gevolg gaan word. moet dan hierna geformuleer word. Hierdit
formularing sal moeiUk gaan. 8angea1en daar onder andere die volgende prob
leme ondervind word:
(1) bepaUng van die omvang von die blootate1Ung;
(2) topbostuur Witt nie tot n effoktiewe willllelkoerabele1d bydra nie;
(3) of die funk8ie van buitelandse valutahandel gesentraUaeer of gedeaen
traUseer moet word;
(4) of b komitee of 'n individu die verllntwoordeUkhe1d van valutabeatuur moet
dra;
(5) of daar gospekuleer word. of moet word;
(6) die vooruitekatting van gedeenhedo ae waarde. en
(7) hoe daar Ronder die gebruikmaking van enigo vooruitskattinga. n bepaald.
beleid gevolg kan word? (19) (Zenoff: 1982)
Die beginpunt tot die oplos81ng van bogenocmde probleme sou wee8 dot topbe
stuur hiorby betrokke raak dour 'n be8tuurebe1eid en -strategie neer te Ie van
hoe om die buitelandse bloot8telling te bestuur , te beheer en te adminiatreer.
Vreemde valuta-blootstelUng moet by kapitaalbegrotinglbe8luite. projekeva
luades en by die badese formulering van besluite en atrategiel geinkorporeer
word. Indien die buitelandae bloot8telling betekenievol is vir die onderne
ming l le deelname deur topbClstuur. langtermynaiening en -belcld uitera nood
saakUk.
6. DIE KWANTIFISERING VAN DIE INVLOED VAN TF.RHYNDEIOCING OP DIE WISSELKOERS
RISIKO
In paragroa! 4 van die hoofatuk i8 die invlold van vil8elkoenri8tko'" op die
terugbetllUng.paniamentl vln 'n uitvoerkrcdiot sekwantif18eor. Vorvo1gon. word
daar tt.kyk na vatter invlo.d termyndokking 01' w18nelkolrllIkOla.UnS' het. Vir
h1erdf. dOlleindes word dhulfde voorbeold II in pftrftgrllf 4 glbruik.
Het di. ondertckoning van die bru1khuur- of afbetnl1ng.v.rkoopooreenkoma W'lt
die kU'nt wat ay to.k01llstige vreemde vll1utaverpl1gt1ng. ~n die datu... vnarop
h1erdie verpUgtinge b.taal moet word. 11.
92
Sou die klUnt die invloed van moontUke w18selkoerllko_eUnge sover II
moontUk wi! uiUkake1, kan termyndekking op hierdie toekom.tige verpUgt:lnge
u:ltgeneem word. Tennyndekking kan vir beide die rand-dollar en dollllr-iter
Ung-verpUgtingo op die datum wat die bogenoemde ooreenkoma gealuit h,
uitgeneem word. 'n Temynkontrak vir au mallnde en tWllllf maande ken vir die
30 April 1982 en 31 Oktober 1982 verpl1gting uitgeneom word. Die termynkoorae
vir die twee datums sou R/E 1.80 en R/E 1,925 onder.keideUk weea. Op 30
April kan 'n verdere 12 maande termynkontrak ungegaan word vir die 30 April
1983 verpUgting van [13 439 en op 31 Oktober 1982 'n 12 lllaando kontrak vir die
E13 005 verpl1gting van 31 Oktober 1983. Wanneer hierd1e twe. kontrakte
verval t kiln nuwefl "itgeneem word vi r 30 Apri I en 31 Oktober 1984. Sodra
hierd1e twee datums bere1k 18. word kont rakce vir die 1985-v.rpligt:lngl
u:ltgeneem. Oit beteken dat die termynkoera, .J008 in kololll (5) van tabel 3.6,
dif koera is wat 12 D18llndl gelede b~paal 11. Oit wi! se die termynkoers van
30 April 1984 is alreedl op 30 April 1983 vIIgoste!.
Daar is verakeie kombinllsies van." hoe termynkontrakte gebruik kan word. In
bogenoemde geval is die eerate verplrBting vir sea mundl vooruitgedek.
Oaama is termyndekking uitgeneeDl op die spes:lfieke verpUgting van 12 maande
vooruf t , Termyndekking kan byvoorbeeld net vir 'n Dl8and uitgeneem word en dan
na elke maand "omgewentel lt word. Oak kan slegs die eerate ses maande 8e
verpUgting vooruitgedek word en die totale uitstaande buitelandse verpligting
vir 12 lllaende vooruitgedek word. Na die 12 maande word die bedrag wat aan die
buiteland be t aaIbaar is van die totale verpl1gting afgetrek en dan word die
nuwe uitstoande verpUgt:lng weer vir 'n periode vooruit gedek, Die termyndek
kingskombinas1es wat gevolg kan word, is veelwldig.
Indien daar 'n vreemdt valuta verpligting bestaan in enig. Ander geldeenheid a.
Amcrikaanae dollar, en die kl1lnt wi! die vcrpl1gttng vooruitdek. het die
klU!nt die keuse 0111 of net die rand-dollar of len die dollar - darde .anheid,
vooruit te dek. In h1erdie voorbee ld word aanvaar dat die kUlnt albe1 "bene"
van .y sterUngvorpl1gting golyktydig gun vooruit dek.
Termyndekking kan op die fand-dollar be.n van 'n verpUgting vir 'II IIUIk.illUlD
period. van tot 12 Dlllnde dtgonaem word ,vaama die tel'llynkontrak O1Dgovantel
("roll-over") kan word vir ~ verdere periode t maar t.on ~ nwe termynkoare.,"
In tabe1 3.6 word die ko.te van die buitoland.e loning, n...Uk £86 700
bepaa!. Aanges1en die wbBelkoerse (kontantkoerse) van dio terugbetal1ng.
(kolOlD 4) alreed. bekend h, kan die werkl1ke randbedrae vat nodig 1. om die
Tabel 3.6 DIE BEREKENINC VAN DIE ~OSTE VAN DIE BUlTELANDSE LENINC
(I) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)
Datu. van Bultelandse Randvaarde Werkl1ke Tet'1llynltoers Terugbetal1ng Terugbetal1ng W1ns/verl1es Werkl1keterugbetaling paaiellente @ 1.87 kontant- in rand teen in rand teen (R) kontant
(E) (R) koers verklike vissel termynkoers uitleg
ltoers (R)
(2) X (4) (2) X (5) (6) - (7) (3)+/-(8)
30/4/82 14 306 26 752 1,8800 1,80 26895 25 751 + 1 144 25 60831/10/82 13 872 25 941 1.9700 1.925 27 328 26 704 + 624 25 317 '"w30/4/83 13 439 25 131 1.7051 1.9640 a2 915 26 394 - 3 479 28 61031/10/83 13 005 24 319 1.7491 2.125 22 747 27 636 - 4 889 29 208
30/4/84 12 572 23 510 1.7503 1.729 22 005 ·21 737 + 268 23 242
31/10/84 12 138 22 698 2,1210 1,845 25 745 22 395 + 3 350 19 348
30/4/85 11 705 21 888 *2,10 1,889 24 581 22 III + 2 470 19 418
31/10/85 11 271 21 077 *2.10 2.306 23 669 25 991 - 2 322 23 399..
Notaa:
*H1erd1e 1a beraa8de visselkoerse aangesien die verklike visselkoerse nag onbekend vas. Bogenoe.de bed rae is tot die neaste
rand- of IterliDgbedrag benader.
94
sterUngverpligting na te kom (kolom 9) gebruik word Oal die intorno rentabi
littit van d1f kontantvloei to bereken. Die bodrae 1008 in kolom (9) is 1001
voIR bereken:
Die venkU tuasen die terugbetaling8 in rand toen termynkoerae (kolom 7) en
die randterugbetaUng teen die werklike wi8lelkoers 8008 in (kololD 6) word
aangedui in kolom (8) en word nou in berekening gebrinR by die terugbotaUng
S008 bepaal in die afbetal1ngsverkoop- of bruikhuurooreenkoala. Indion die
torugbetaUng teen die kontantwi8solkoers (kolom 6) sroter 11 as die torus
betaUng wat teen die ttrmynkoer8 omReskakel is, beteken dit dat 'It win8 met
die uitneem van 'It termynkontrak gemaak h. Dtt is byvoorbeeld die goval met
die twee betRling8 van 1982. 'It VerHes word Remaak waar die betaHnlt teon die
termynkoers grater is a8 wat die bedrag teen die kontantwi8selkoers b. 'n
Voorbeeld hiervan vind plus met die twee betaHngs van 1983. KololD (8) dui
dus die wins of verUes aan wat die klUfnt het met die uitneem van 'n tormyn
kontrak. "ierdie winste en verI ios8 (kolom 8) word onder8ke1delik by die
beraamde tcrugbetaUng in rand (kolom 3) bygetal of afgetrek en kan die koste
van die uitvoerkrediet nou bepaal word.
oCIndien die intarne rentabiliteit op die terugbetnHng8 in rand van die buite-
landse lening 8008 bepaal is in kolom (9) bereken word, kan die k08to van
hierdie len1ng vir die invoerdcr vasgestel word.
R161 796
25 608
25 317
28 610
29 208
23 242
19 348
19 418
23 399
IRR • 8,90 penent por jaar
Nota: Dit ia die buitellndae len1ng vat tten tw•• p.ainontt van £40 000 en
£46 700 .an die vorkoper b.ud 18 teen "hae1koer'8 vln R/t 1,85 en 1,88
onderskddeUk.
.'
H1erdte voorbeeld "air die koate van die buttelandle 1ening ten voUe op die
tel"'lll)'tUUrk vooru1tsedek 11, ia onrealietiee aange81en albei dele van 'n vlr-
95
•pl1gting, naamlik die rand-dollar en die dollar-sterUng vorpUsting nie
noodwendig selyktydig vooruitgedek word nie. SIeRs een "been" (een deel van 'n
verpligting), byvoorbeeld die rand-dollar verpUgting kan op 'n keer vooruit
gedek word. 'n Tweede rede waarom hierdie voorbeeld onrll118t1ea kan wees. 11
omdat die whselkoerae van 30 April 1985 en 31 Oktober 1985 beraamde wissel
koerse 11.
Die vrang kan gevra word wat die koste van die buitelandae 10n1.ng sou wlea
indien die buitelandse verpUgting n10 vooruitgedek was nio? In h1erdie goval
word die terugbetal1ng bereken aoos teen die werkHke wiaeelkoera (kolom 6).
R161 796
26 895
27 328
22 915
22 747
22 005
25 745
24 581
23 669
IRR· 9.08 penent per j oar •
Indien termyndekking dus nie op die buitelandae verpUgtinge uitgeneem Val
nfe , sou di6 lening die invoerder 9,08 penent per jaar gekos het. Deurdat
die invoerder sy toekoDlst1ge verpHgt1nge vooruitgedek hot, kos di' lIning
8.90 persent per jaar.
7. SAHEVATTING
In die hoofatuk 11 daar eerstena sekyk nl vat 'n wille1koen ia. Dit lean
omskyf word as die ruUverhouding w,,,arteen een geldeenhe1d vir'll ander geld
.enheid verruU kan word. Daar ia govind dat ondenaeer inn..ie en 'II land Ie
betalinSlbalon"posiai. 'n invloed op wl..tlkoerse kan hi. Soker. nt.-.kono
mie.. flktora 100. politieka en sie1kundlge faktore bdnvloed ook wh..l
koene. Nldat beplal 11 hoe wi88elkoerae vII.latal en s'kvotoer word. 11 die
invlo.d van whlelko.ralkomeUnge (willt1koerarisfko) l0kvantiUI••r. Uit
die voorbeeld walr die terugbetnHnSI vln di. butt.land., 10ning aea- m.and.
liks oor 'n period. vln vier Jaar atrek. Ieln sesten word dat die kon. VAn 10 'n
lenin. e.n na dl' periode bepARI sal kin word. Ears dan"..l di. wi8selkotu
waarteen die laaste paa1elDente omgeakalee1 word na die plauUke seldaenheid,
96
bekend vees.
By die vastelling en definUring van die buitelandle blootatelUng 18 daar
hoofaukl1k drie tipea blootstellings, naemUk rekeningkundige-, transaksie
en ekonomiese blootstelling. Eersgenoemde ontleed die invIoed wat ~
verandering in wisselkoerse op die waardl van die buitelandse lening het ,
Transaksieblootstelling ontleed die winste of verli..e wat voortspruit met die
anngean van 'n buHelandae verpligting oor die korttermyn en 1ftasgenoemde
verwys meer na die ItsngtermyninvIoed wat w1ssel1coene het op kontantvloeie.
Met ~ buitelandse verpUgt1ng beBtlltsn daar onder andere wisll8lkoersrisi1co vir
d ie kli~nt. Termyndlkking is een metode om ~ klUnt /involrder se verpUgting
teen hierdie risiko te verskane , Om termyndekking op 'II verpUgting te neem,
is dear ~ koste of 'n voordeel aan verbonde in die vore van 'n premie of ~
diBkonto onderske1delik. 'n Premie word by die koate van die lIning getel en ~
diskonto word van di( koste afgetrek.
oC
Danr besraan enkele teorle!! wat die wissllwerk1ng tussen wisselkoerse. termyn-
koeree, pryse en inflasiekoerse van lande verduideUk. Die "rentekoerspari
te1tsteorie" 111ustreer hoe die termynkoerse en rentekoerse van twee lande ~
vlod van fondse tussen die twee lande kan bepaal , Die "koopkragparite1ts
teoriee" handel oor die invIoed van inflede (prysveranderinge) op wissel
koerse.
Ten slotte is die invloed wat termyndekking op wi8se1koerse het gekwanti
fiseer. Die ooreenkoms wat die plaasUke bank met die invoerder aangun
bepad die wisselkoers waarteen verpl1gtinge betaal gaan word. Indien ter
myndekking op die totale buitelandae verpl1gtinge u1tgeneem vord, ontstaan
daor ~ debiet of krediet vir die kUlnt op die datulII ven terugbetal1ng.
Hierdie is die vins of vlrUea a8 gevolg van die uitnulII van die termynkon
trak. Indien dit ~ wins 18, word die bedrog aan dil klUnt uitbetaal In
indien dit 'n verUI. is, 1IIOet die bedrag van die kUlnt vlrhaal vord. Dit 11
belangrik dat in g,dagte gehou moet word dat termyndekking nl8 noodvlndig
u1tgln(!(!m moet word nil. Termyndekk1ng lal byvoorbeeld ni8 uitgenee. word 1n
die geval waor daar v.rvllg word det die pllO.Uke goldeenhdd teenoor die
vreemde eenheid gaan vereterk nfe ,
97
VERWYSINCS
1. Evitt, H. E., A Manual of Foreign Exchange, London, Pitmftn Publi.hina
Limited, 1971, bl. 88.
2. Biteman, D.K. en Stonehill, A.l q Multinntional Bu81neas Finance, 2nd
Edition, Addhon - Wesley Publ1Rhing Co., 1979, bL 124.
3. De Wet, G.L., RuftY. oor die F.konomie, Pretorb, Bo.kenhout Uitgowera
(Edms.) Beperk, 1980, bL 19.
4. seenen , L.A., Foreign Exchange ExpoAure Mantlgement - A Portfolio Ap-
prol1ch,Hllryland, Sijthoff and Noordhoff Intornationnl Publhhers, 1979,bl. 1.
5. Eitcman, D.K. on StonehUl, A. I., a.w., sn, 75 en 76.
6. Soenen, L.A., 8.W., bll 15 en ·16.
7. Soenen, L. A., a.w., bl. 15.
8. Anti, B., en Ensor, R., Management of Foroign ExchAnge Risk, London,
Euromoney Publications, 1982, bl. 6.
9. Watson, A., Finance of International Trade, Cambridge, Holeon Pres8, 1981,
bI. 273.
10. Watson, A., a.w., bl. 276.
11. Schneider G.W., Export - Import Financing - A Practical Guide, Nev York,
The Ronald Pre.. Co., 1974, bl. 184.
12. Sh.piro, A.C., MultinAtional FinanciAl Man"gom.nt, Bo.ton, Allyn and
Bacon, Inc., 1982, sn. 49-52.
13. Eiteman, D.IC. In Ston.hill, A. I., '.V q su , 124-127.
14. Stall, C. L. ItDie int.grade van db ge1dllUlrk en die kont.nt- en tenyn
valutalllafktl in Suld-Afrika". SelDinaaf ,.hou tydenl die nete AIBe1IIonl
Jaarvefgadering van Die Instt tuut VRn Bankiers in S. A. op 28 April J981, bl. 3.
98
15. Stah, C.L•• a.v•• hl , 1-7.
16. Both•• F.A•• "Project Finance/Export Credits", EYkODl. 23 September 1981.
b l , 21.
17. Con1nx. R.G.F., Foreign Exchange Today, London, BUling and Sona, 1979,
bl. 75.
18. Watllon, a.w •• hl , 287.
19. Zenoff, D.. Management of Foreign Exchllng8 RlIIk. London, Euromoney
Publications, 1982, bL 223.
..
"
99
HOOFSTUK IV
PLAASLIKF. VORME VIR DIE FINANSIF.RINC VAN KAPITAALGO!DERB EN -TOERUSTINC
1. INLEIDING
In hierdie hoofetuk word ondersoek ingestel na die p!auUkl vorme van finan
sioring wat vir die finanliering van invoere t in die vorm van goeder. en toe
rusting, Rebruik knn word.
Eoretenl word die interne finnnsieringsvonne waaroor 'II onderneming beaUk,.
kortliks bespr'eek, Vervolgens word die Ikatome vonne in o'nlkou geneem. Die
vonne kan in dr:f.e kategoricH verdeel word, naaml1k lang-, medium- en kortter
mynvormo. Vir die doeloindes van hierdie atudie word die vorme beapreek wat
verRelykbaar i8 met uitvoerkredietfinanaiering, vera! ten opdgte van aspekte
800S die termyn en koste van finansiering. In besonder word aandag gegee aan
afbetal1nltsverkoop- en bruikhuurfinansier1ng•
..In hoofstuk II is vasgeltel dat die rentekoere wat op uitvoerkredietfinansie-
ring gehef word die groot.te kostcfaktor van hierdie tipe finanaiering uitmaak.
Utt hoofstuk III blyk dit dae indien 'II vreemdo va!uta- verpUgt1ng vir die
lener bestaan t die lener 'It wisselkoerarisiko het en daarom 'It durmee
gepaardgunde koste kan hi indien 'It risikoverekansinglbele1d gevolg word.
Indien van plallsUke vorme van finanl1ering gebruik gemaak vord t i. daar nie
termyndekkinglkoste nie. Rentekoorlk08te vorm dUI veer lin. die groot8te
gededte van die kOlte. Ten elotte word die koste en die vlukUlende koate
strukture van "fbetaling8verkoop- en bruikhuurooreenk01ll.te b'lpreek.
'It Probleelll waarme••Ike ondemomi ng te doen kry t 11 hOI 011 1n • ., kapi taalbe
hoeft.. te voorden. Reyndere .1en hierdie Unans1arinSlvrllg8tuk a. dualll
t1811 van aard. (1) (Reynderl : 1978). En.rayd. het dit to dOln lIMIt die beakik
banrhdd van kapitaal vir die ondernelllins en anderlydl g8ln dit oor die ver
kryging8moontl1khed. van fond.e deur die ond.meming. V.rvolSlns word daar na
lassRenoude vuagstuk glkyk.
Ind1en daar 'It behoefte by 'II ondernelling best"an 011 11 bates tl verlDearder, 11
dit noodsanklik dllt die ondernemlng ook llOet beplan hOI die bate.. goflnanl1er
100
aal word. Dtt f1nana1eringsvorme Wilt vir die kapitaalbeho.wende ondememing
bestaan. kan in twe. groepe verdeel word. naamlik interne- en ekaterne vorme.
Weston en Brigham id.nt1flleer drio brei metodea van f1nanll1ering: eet:at8n. die
onderneming ao interne kontantvloei. tw.edena korttermyn ekaterne VOnDe (by
vcerbee ld handehkrediet en w188e 18) en derdena langtermyn ekaterne vonne.
Weston en Brigham bevind dat ongeveor 60 p.nent van die totale f1nanaioringl
behoefto van 'n onderneming deur middel van interne metodos s.finandcr word en
dot ekseerne vorme .owat 3S.6 perRent van die behooft. UitDuUlk. Van hierdio
ek.terne f1noneioring.vorme mook lanRtermynfinanaierins engevee r 66 peraont
uit. (2) (Weftton en Brigham: 1981).
'n Belangrike oorweging by 'n ondornoming h of daar vir die bates kontant betaa1
gaon word. en of dau van 'II finansUle instelling gebruik semaak gaan word om
die bates met een of ander krediotmetode te finnneier. 'n Bel1uit wat bienee
in verband s eaan , is of 'II ondemoming die bates w11 huur of butt. Ind1en dit
beait w11 word. moet die m1ddele beskikbaar wees am die batos mee aan te koop.
2. INTERNE FINANSIERINGSVORKE
Interne fondse bestaan meestal utt afskryw1ngsbedrae en onaangewende inkomste
wat nie aan die aandeelhouer8 uitbetaal word nie. Afskrywingsbedrae kom uit
produksiemiddele soos maajinerie vry. maar die masj ien moet nogtona op een of
ander tydstip vervang word. 'n Deel van die wins word s.reserveet: am die
beherende kapitaal 1nstand te hou , Di' reaervea word by die ekviteit van 'II.onderneming gevoeg. Die terughouding van uitkeerbare wins kan probleme inhou
deurdat aandeelhouers mas redenect: dat opgoloopte vins hulle regmatig toekom.
Die grootte van die onaang.wende vins word deur die winllgevendhe1d en dio divi
dendbeletd van die ondem.ming bopad. RClyndera bewoer dat toruginvollterina
van vinste in 'II publ10ke lIlaatakappy. die grootato en b.langrikato enkole von
van beap"ring in Suid- Afrikn h. (3) (Reyndere : 1978).
Die kapitaal wat vrykom by die vorkoop vln blltoande bat•• kin ook .a 'n intern.
vorm van UnoneierinR gtklllaHlaoor word. Onnodig••n nia-vln8gevendo bau.
kon vorkoop vord en lodo.nda kan 'n ondernoming hlerdie fondlO gcbrulk 011 'n nw.
inve.tering.projek of uitbreidlng t. finanl1.r. Dif fonda. kin die finande
ring88truktuur van 'n ondameming verbetClf d.ur die aflouin" van b••Uande
akuld of bloot meer ei. klpitaal tot be.UUng to stele .'
tOt
3. EXSTF.RNE FINANSIERINCSVORMF.
Ekaterne finnnsierinsavorme kan in drie kategor1e11. naalDUk lang-. med1ulIl- en
korttermynvorme verdeel word. Die bekendate vorme vir die aanbod van kapitaal
vir die drie temyne word vervolgena alegll kemagting bupreek. AfbetaUn.l
verkoopooreenkomste en bruikhuur word hiuns volledig 18 'n plaael1ke tinanlie
ringlvonn bespreek, IlIngll1en doar ook van 'n ntbetal1ng.verkoop- of bruikhuur
ooreenkoml by uitvoerkred1atfinane1ering gebruik gemaak h.
3.1 Korttermynfinanaierin8svorme
3.1.1 Bankak8epte
Dit is 'n verhandelbore whael wat op 'n bank getrek is en dlur die bank geak
septcer word. So 'n wissel is 'n onvoorveardeLfke skrifteUke opdrag wat deur
die persoon wat die opdr8g' Ban die geldreneerde gee. onderteken word en op
aanvrneg , of op 'n v8s8estelde datum 'n lekere bedrag aen die toonder of aped
Heke geadres8eerde, te betllal. Deur aloleptering van die whlel word die bank
verantwoordel1k daarvccr In waarborg die bank dat die wissel op die vervaldatum
afgelos word. Bankaksepte se looptyd wissel gewoonl1k van tuasen een tot drie
maande.
3. 1.2 Prome88es
Dit is 'n skrifteHke belofte von een persoon aan 'n ander , Slteken deur eera
genoemde wlladn eeresenoemde beloof 0lIl op 'n aekere toekomatiRe datum 'n vaage
stolde bedrag aan die toonder of 'n spedfieke pereoan te beteal.
3.1. 3 Handelakrediet
Rindh tipe krediot word deur die verkoper verskaf en ie 81VOonUk korttenyn
van lard. Handel.krediet word gewoonHk toegesUln vir tua..n 30 dn. tot 120
dae. Hiudio tipe radHtd t word gewoonUk gobruik vir die ftnana1erinll vln
grondlltowe en voorr••d.
3.1.4 Blnkoortrokkefal1Utdt
'n Bank kan aan 'n kHint 'n oortrokke fa.Uitdt verak,., lIite die nodiae aekuri
teit dlur die kUlnt I8n die instelling vlr.kaf word. Die in.teUing behou hOll
die res voor om op enige stadium hierdie fuHiteit op tl roep. Die rente wat
102
betaalbur is op die bedrag 111 gewoonl1k teen die primakoere plus 'n marge.
3.2 Hedium- en langtermynfinansiering8vonae
3.2.1 Aandolekapitaal
Die uitrc1king van IUlndelo ken in die vorm van g.wone ot voorkeur"andole
plaaavind. Die Rewone 'landole is dio bekendate vorm. "iervolgens word kapi
taft! vir 'n onbepaaldo !angtermyn beskikbur gostel en kan normaalweg nia uit
die ondernaming onttrek word nie. GewoonUk word 'n r8RU-uitsifte eors aan die
beaeaande nandee Ihouera semaok en die aande1e wat dan nie opReneem word nie,
word deur die onderlkrywen opReneem.,
3.2.2 Termynleningl
'n Verden vorm von Hnandering is termytflenings. Die tenaynlenings is medium
tot !angtermyn van aard, Hiordio vere van Hnonderins word gewoonlik deur
ol~emene banke behartig aangesien die finansieringstemyn buite die beleid van
handelsbanke val. (4) (Dreyer: 1978). Handel8banke finander gewoonlik net vir
period.. tot met 'n jaar, terwyl 'n termynlening gesien word aa 'n lening vir ~
pertode van euaaen tvee tot tien jaor. ~ Bekende vona is die obligade of
skuldbrief. 'n Obligade 18 die bewys van akuld op die lang termyn. Die onder
neming beloof am die hooflom plus rente oor ~ sokore periode terug te beteal.
3.2.3 Uitreiking van effekte
SUats- en semi-staatdnltelUn8s kan tenaynleningl allngaan deurdat effekte Wilt
op die sekondere kapitaallll4rk verhande1baar 1.tI, uitgereik kan word. Leningl
van tUllen drie tot 25 jail" word op hierdie minier ..ngegaan.
Die heel eenvoudiSlto metode vir die fin.nllering van bllUI IOU wee. am kontant
daarvoor te beta.l. Die probleem hiel'1llee 11 dat dit 'n tekort Illn bedryflbpi
taal kan verooraaak. Oak word 'n geveldigo druk op die kontantfondse v.n ~
and'miming in die 1l1skonjunktuurfas, vsn die ekon01ll1e ..s,pla". on word die
ond,meming genood.uk OlD van ekateme brenne sebruik u u.k. Indien"
ondem.ming van ekat.me branne gebruik wll aaak, ..I dill" een .ekyk moet word
of die .kuldverhouding ("debt to equity rIUo") nie reeds tI hOaR 1. nie. dit
wll Ii in hoe 'n mat. word daar alre.d. vln vreemde leapiead gebrulk R....k.
Die l.enkapaslteit en kredietv4ardigheid vln die ond.mning word due onder-
103
sock. Daar word dUI vIIg... tel of die onderneming ae UnanlUUe pOllide dit
regverdig. 'n Onderneming moet dus streef na 'n optilll4le kapitaailltruktuur.
Daar moet bepnll1 word of doar 'n optimale kombinas1e tunen eie en vreemde
kapitaal ("financing mix") gekry kan word, lIodat die rentabUitait van die
beherende kapitnal gemakl1mnUseer kan word.
Die Iteuae tuasen langtermyn- en korttermynvonne vir die Unana1arinlt van bat..
b uitera belangrik. Weston en Brigham beweer dat indien die ondernamins Iy
voste kapftaftlbehoC!fte dour middel van langtermynkapicaal en .y willullende
kapitaalbehoefto dour middel van korttennynkapitaal fin'lnder dit die
onderneming ae rill1ko verlaog. Sou 'n ondernellling byvoorbeeld op 'n eenj nrige
bae is fondse leen en dit unwend vi I' die bou en tOlru. van 'n oonleg, sal die
kontnntvfoe I (winste plus depresiosie) nio voldoende wees om die 10n1ng teen
die einde von die jIll' terug to betaal nie. Die lening sal dU8 hernu moet
word. Indien die aanleg met Inngtermynskuld gefinanaier word, lIal die
kontantvloe1 voldoende wees om die rente en kap1taal op die lening te delg. (5)
(Weston en Brigham : 1981). In diagram"" 1 word hierdie beginael ge1llustreer.
Die wi88eUende bate gedcelte, geb1ed (1), word deur midde1 van korttermynvorme
geHnanaier. Cebiede (2) an (3) stel die va8te batel en die "permanente"
gedeelte van vlottende bates van 'n onderneming voor en word deur middel van
lnntermynskuld en aandele geHnans1er.
Vervolgenl word eerstens aandag gegee Ian afbetal1ngsverkoop all vorm van
finansiering deur 'n invoerder van kapHIalgoedare en -dienste. H1ema word
finanail!!e bruikhuur 88 finansiaringsvorm beapreek.
3.2.4 AfbetaUnglverkoopooreenkomste (huurkoopfinansiering)
AfbetalingsvarkoopooreenkOlllato is 'n mediumtermynmetode van ffnandering. Di'
metode van finan.ioring hou dio voordeel in dot die koper die eiendomllreg van
die gefinanderde bate verkry na dia beta ling van die voUe koopprya. Dit 11
om hierdie rede dat dit b.kend Iltoan al die "Unonl1ering van roerende goedere
lDet voorbehoud VAn ei.ndom.reg".
Vir die v.rkoper 80n die andar kAnt hou dit die voordeel in dat tot tyd en vyl"
die voUe kooppry. nil b.taol b n1a, di. v,rkoper eiond01lIr.g bahou. Hierdit
finanaiering81llatode word ondar andere g.bruik Vall' die ond.meminl n1e oor
voldoendc fond.e besUk om die bates mit kontant un te koop nie. Afbeu
ling.verkoopooreenkOlllst8 ("A. V.0. ") word in situade. gt!bruik vaal' die koper
104
Diagram 4.1 DIE AANPAS VAN DIE FINANSIERINGSTERMYN BY DIE AARD VAN DIE BATE
Randwaarde
Langtermyns ku1dplus aandelekapitaa 1
I}Korttermynfi nan-(1) sierlng
( 2)
___--f.~"pennanente" gedeel tevan vlottende bates
..
rota lepermanente bates
Tyd
BRON: Weston, J.F., en Brigham, E.F.. Managerial Finance, 7th Edition,Illinois, The Dryden Press, 1981, b1.269. "
lOS
die koopprys In paaiemento kan afbetaa! on die verkoper 'Il lUte van .ekurlteit
wU hi voordat die verkopor afatand van die goedere .al deen, Waar die koper
nre in ataat is Oal die koopprys oruniddell1k te betaal nie, 111 die voor die hand
l1ggende metode om die koopprys op 'n latere stadium alot die betaUng van
paaiemente af to 108.
Die v.rkoper dn in goval van 'n noraah kooptransakate wear eiendomsreg ni.
uitdrukl1k voorbehou word nie, die risiko dat indion hy die bates gelewer h.t,
die koper die o1enllr daarvan word, en indien die kOller die goodore sou her
verkoop, hy dalk 'n verU.. kon ly. Beide partye .e probleme word opselos deur
'n koopkontrok so op te .tel dot die koper, nieteenstaande die lewering en kre
dietverlening, nie voor beta ling van die voUe kooppry. denaar word nie.
Die verkoper wat oor 'n mate von sekurite1t besUk, het dikwelll krediet aan
persone verleen 'lie .e kredietwoardigheid andersins onvoldoende sou weese Die
koper is meestal in 'n .wak bedingingipolilie deurdat die terme, soos bevat in 'n
standaardkontrak, van die verkoper 8anvaar moet word en het die kopor eere
nadat die kontrak voltrek was, ontdek dat die verpl1gting nie nagekom kan word
nfe , In tye waadn inflalionere .tenden.iee aanwesig ii, 11 hierdio tipe kre
dietverlening nle 81egl net in 8tryd met die belange van die individuele koper
nte , maar ook met die belange van die ekonOll1ie. In Mei 1942 het die Wet op
Huurkoop in werking getree om bogenoemde onrelHmat1ghede te bekamp. "Die
Huurkoopwet het beoog om 'kopers teen hulleself en t.en uitbuiting te bll
kerm'''. (6) (Flemming: 1982). Hierdie wet bepaal dot 'II Huurkoopkontrak
skrifteUk moet wee. en dat die terme daarvan voUedig uiteengesit moet vord.
Die koper word deur die voonkrifte duidel1k op sy regte en verpligtinge gevyl.
Alle koopkontTokte van toorende goedere wat op die voorw.arde dot die oten
dODleres op die goedere n1l bloot dour die oordrag von bcdt oorgaan nie, on die
kooppry. in twee of meer puiemonte betaal moot vord nl oordr.g van b•• it van
die Boedero aan die koper, en die kooppry. R4 000,00 of .inder beloop, vII
onder die toepa..ing van di. Huurkoopvet.
Die Huurkoopwot het ••ni8e dringende b.paUng. bevat vat lIIoe.tal get1D1k va. om
to voldoen aan die vlreilt•• vanrvan 'n kontrak in tenal van die Huurkoopvlt
mOlt voldoln. Die regtl van die varkoper 11 dan ook tot voord.el van die koptr
duidol1k algebak.n.
In die Staatskoerant van 11 April 1975 het die Pry.kontroleur rogulaaie.
106
ungekondig wat al~emeen bekend gostaan het as die Prylbeheerregulaaies. Vln
die belangrikste bepaUngs vervae in die Prysbeheerregulalies was die veer
skrifte betreftende die minimum deposito wat verhaal mati w,ord en die makaimum
termyn waaroor onderskeie goodere gefinana1er mag word. (Sten tabel 4.1).
Daar 11 bovind det die lIuurkoopwet 'II aantal bepaUng, bcvltt. wat nlo die
hoofdoellltollings. naaml1k om die koper te boskonn. nastreof nlo (onder andere
art. 9. van die Wet). Daar 18 ook ungevoer dat die Wet tie belang om die land
8e ekonomie to beskem of to bornvloed algennde afgeneem het , So is byvoor
beeld aangevoer dat die R4 000 toepalll1khe1dsmaatstaf behou is ondanke die
verminderde koopkrag van geld. Covolgl1k word die Huurkoopwet op 2 Haart 1981
vervang met die Wot op Kredietooreenkomste nommer 7S van 1980. Di6 Wet bevnt
soortgelyko bepnUngl 88 die lIuurkoopwet lIlet be trekking tot die VOrDI wssrin
oOTeenkomste moet wees. en die regte van die verkoper en die koper.
Die Prysbeheerrogulasies op hulle beurt 18 vervang deur die regulasies uitge
vaardig in terme van die Wet op Kredietooreenkomste en bevat steeds dringende
bepaHnga met betrekking tot die minimum deposito betaalbaar en d1e makdmum
termyn waaroor roerende goedere gef1nans1er kan word. (Sien tabel 4.1).
'"Die toepass1ng van die Wet op Kredietooreenkomste en die regulaRies 1n terme
daarvan uitgevaardig. word beperk tot die verkoop van goedere waarvan die duur
S88 maande oorskry en die kontantprys van die goeden n1l RIOO 000 oorakry nie.
Uit hoofde van artikel 2 van di6 Wet is kred1etooreenkomste ingevolge waarvan
iemand goedere koop of huur met die uitsluitl1ke doel Olll dit te verkoop of te
verhuur , of in verband lIIet mynbou. ingenieursweso. bouwerk, padbou of in In
vervaardigingspro,el to gebru1k. vnn die bepaUngs van die Wet u1tgosluit.
Voor 2 Haart 1981 het die teuaakUko kontrakto bokend gutun aa Huurkoopkon
trakte terwyl dit vana! 2 Heart 1981 bekend at.ltn al Afbetal1nsaverkooptranl
akaies ("Instalment S.le Trnnsaceions").
Die Wet op Beperkingl en Bekendmaking van Unanderingllkolte. Wet 73 van 1968,
soos gevyl1s. is 1n, toenltdling lIet die Wot op ICredietooreenkomate en dh
Huurkoopwet gellik op die beperking van dil geldelike voordeel wat die verkoper
mag trek uit 'n AfbetaUnglverkooptranaakl1e.
"
107
Tllbel 4.1 DIE MINIHUH DEPOSITO EN HAKSIHUH AFBETALINCST!RHYN OP COEDERE
25 12
10 24
15 20
15 20
30 20
30 12
30 12
30 36.~
GOY.DF.RF.
1. Toorusting vir dte slyp van krukallO
2. Horboor-en 8ootlllyptoerusting
3. LynboonDa8j 1ono
4. Halj1ene vir die vornuwing van ,m1or
stange
5. Vlakslypers v1r d1e motorinKenieursbe-
dryf
6. Enj1nd1namometera
7. Huishoudel1kc meube1&
8. Elektr1ese en nie-e1ektr1elle toestell,
v1r huishoudel1ke gebru1k
9. Hortj 1es- en ander bl1ndinR&
10. Kampeertoerusting
11. Juwel1erswnre en onderdele daarvon
12. Fotografiese en kinematogrofiese
kameras. vergrotera en verkleiners en
projektors
13. Sport- en plesiervaartu1e van aUe
soorte
14. Telev1sie-ontvansere on bybehorea
durvan
15. Telev1a1e-antenneat.hol. on bybehorea
daervan
16. V1deok...otopnemlrl en -teruS8poIers
en v1doobandopnelll.n In torugllpolers
17. V1deokae8ette en v1d.obando
18. El.lctronio8o te !evll1epct1otj 108
19. MeSln1e8-IIRng.dr.v. motorvoertute
20. M.gllnl..-aang.dr.v. p....B1er.p.dmotor
vo.rtule v.t 10 ontwerp 18 d.t dtt 81t
plek vir hoogltenl 15 persona bied.
NOTA:
(l) S008 van toepassing vanaf 3 Augus tUB 1984.
GEDEELTF. VAN
KONTANTPRYS
PRRSENT
33.3
33.3
33.3
33.3
33.3
33.3
15
15
10
15
25
20
AFBETALINCS
TERHYN
HAANDE VANAF
DATUM VAN
LEWERING
24
24
24
24
24
24
18
18
24
18
12
36
3.2.5 Bruikhuur ("Leadng")
108
(1) Definis1es van bruikhuur
Bruikhuur kan omskryf word a8 'n kontrak tuuen 'n brutkhuurder en verhuurder vir
die huur von 'n spelifieke bate wat deur die huurder uitge.oek is. Die ver
huurder behou dendomsreg 001' die bote. Die bruikhuurder van die bate het
gebruikllreg daarop. (7) (Clftrke: 1978).
Faul, H.A. de finieer bruikhuu r ae: "Die reg wae deur ooreenkoms verkry word om
goed.re te gebruik teen betaUng von 'n voorafbepaolde huurbedrag, en gewoonl1k
vir'll geapos1fiaeerde tydperk. Die huurder ',e aanapreekUkhdd is beperk tot
die bedrae betaalblll1r, 800S ocrcengekce", (8) (Faul : 1982).
(2) Die belangrikste denskappe van bruikhuur
..Die eerste eienskap van bruikhuur 18 dat die bruikhuurder aan die verhuurder
vugestolde poaiemente ("rentals") betad wat in totaal die oorepronkl1kt
koaprys van die toerusting oorakry. 8ierdie poaiemente meak die vergo,ding
van die verhuurder utt , Tweedena verkry die bruikhuurder nie eiendollsreg van
die bates nie, moor 81egl gebruiks- en genotsbevoegdhe1d. Na af100p van die
kontrak tussen die verhuurder en bruikhuurder kan een van die volgende moont
Ukhede met die bates gebeur. Daar kan of 'II verden verhuringskontrak kan
tussen die tvee partye oangegaan word, of die bruikhuurder ken die bates koop
vanaf die verhuurder, of die verhuurdor kan die bates terugneem.
Sou die bruikhuurder die bates aankoop aan die elnde van die bruikhuur, moet
die bate teen 'n reaUst1eae waarde in die state van die bruikhuurder venkyn,
andere beataan dear die 1II0ontUkheid dat die Ontvanger van Inkomsce die bela.
tingaanslaa van die verlede ken heropen en die sehuurde toeruaUng al eer
apronkl1ka nangekoopto artlkele behande1. Indien die prys vaarUen die batt
.anstkoop ill, her 11 aa wat di. Ontvanglr von Tnkomate al voldoend. beakou,
dit wl1 ae onnaH.tie. 11, 18 die verekl1 bllasbur.
Die grootste vonkil tUII.n 'n ofbetnHnglVukoop en bruilthuur 18 dat in eara
genoellde goval die verhuurder out01llatie. etendomertg verkry op die bau. na
bauling van die bante paal.ment. By bruikhuur 11 daar nie out~t1,"
oorpladng van eiendomlr.g nte. Oorgang van .1end01ll.flg g..k1ed .evoonlik
vanvel uhoetening van 'n opai. 011 to koop wat in die kontrak voorkOll.
109
(3) Vona. van bruikhuur
Die bruikhuur van batelS ken die vona van 'n Unan.U11e bruikhuurooreenkoll'
("financial lease") of 'It opera.ionele bruikhuurooreenkoll' aanneelD.
(1) FinanaiHle bruikhuur
'II Kontraktuele ooreenkoDlIS word aansesaan ingevolse waarvan die brutkhuurder in
ruU vir die gebruik van die bate'll relek. beuling. aan die verhuurder DlAlk
wat in totanl die kooppryll van die bate ccrakry , en Wilt oor 'n tydperk selyk aan
'II redeUke sedeolte van die ekonomieae leeftyd van die bate venprei word. (9)
(LnDlbr.chts : 1979).
Die vona van brutkhuur beskik balies oor vier e1enskopp.. (0) (Dreyer:
1979).-· Eeratenll is die finans une bruikhuurooreenkolDs nie deur enige van di.
betrokke partye gcdurende die tydperk val\cdi. kontrak opsegbaar nie; dit wi! sedie bruikhuurder is vir 'n .ekere tydperk onherroeplik tot die bruikhuur van die
bate verbfnd , Hy verkry weI gebrufksreg van die bat•• maar nio eiendolDsreg
nie. Tweedena beteal die bruikhuurder tydens die duur van die kontrak 'n re.ks
betaUngs aan die verhuurder wat gewoonUk in totad meer 18 as die oorspronk
Uke kosprys van die toerust1nR. Die huurtennyn word dibell in twee periodes
verdeel. naamUk die primere periode waarin die kapitaalkost. en rente verhaal
word. ..ook die sekondere periode waarin paatemente teen 'It nOlDinale koen
bereken word. (II) (Lambrechta 1979). Derdens kan die huurpaaiement.
voors1ening IDaak vir onder andere onderhcud , belasting en venekering op die
bate. Laaatonll. Dloet daar met die verstryking van die kontrak die toerusting
aan die verhuurder toruggegee word. of die toerusting kan vir neg 'n period.
verhuur word.
Die DI.llt. bruikhuurtransakde. ken onder finandlle bruikhuur sekl•••Hilllr
word. Indion hierd1l finlnet.ring vir produka1atoerusting 18. IDet Ander voordl
toerulttng om grondltowe in 'n vervaard1gdl produk to O1I.kop. i. bel.otingtol
1ae. van kras an die verhuurder 10 in .taat OlD 'n ber rentlkotra te Icvoten un
die bruikhuurder..:
(11) Operae1onele bruikhuur
'n Bldryfsvorhuring- of operaa1oneleverhuringllkontrak 11 opslsbaar. Aierdil
kontrak bevat 'II klou.ule wat die bruikhuurder in staat Itel 011 die kontrak te
kanselleer dour die tydige kenn1ageving. bf deur die bru1khuurder af deur die
110
verhuurdar , byvoorbeeld by die huur van 'II hub. Die belanl~1kete rede vir die
"angaan van n operae!onele bruikhuurooreenkomll i. om die ris1ko ten opatgte van
die eienaarekap te veraku1f ne die verhuurder. Operaa1oneleverhur1ng l1u1t
gewoonUk die inatandhouding van die batea in. (12) (Cager: 1975).
Die belangr1kste verakU tunen operaa1onele bruikhuur en t1nan8ille bruikhuur
10 in die opsegbanrhe1d van die ooreenkoaa , P.ersgenoemde knn deur die nod1ge
kenn1l~ew1ng opSeaa word. LauRenoemde 11 n1e opftogbftu nte.
(111) Terugverhur1nR ("I.caee-bock")
Uier v1nd n tweeledige tranaaksic pleaa, nnamUk n vorkoop- en bruikhuur
tranaaksie. (13) (Dreyer: 1978). Die toeruat Ing word vcrkoop aan 'n bruik
huur1nltolUng wat dan op hul beurt d.ie bates terugverhuur aan die onderneming.
Die onderneming wat Iy l1kwiditeitspos1aio wU verbeter, kan van h1erdie metodl
van bruikhuur gebruik maak. Toerusting word dua in kontant omakcp. Gewoonlik
word die bate teen markwaarde verkoop. (14) (Van Horne : 1977).oc
FinanaU!!e tnstelUnga 11 nie bah genel! om hierdie Upl faaUiteit aan
ondernem1nga beakikbaar te ate 1 nie, aangesien die onderneming alreeda
finanaUUe probleme onderv1nd. Om hierd1e rede word addisionele sekuritdt
van die onderneming verlang. Aangesien die toerusUng nil nuut is nie skep d1t
'n verdlre rede waarom hierdie tipe finandering nie baie gewlld by finansilll
instellings is nte , Die reswaarde van die toerusting aan die einde van die
periode ani heelwat laer wees aa wat nuwI toerosting ae rlawlllrde sou weea.
(iv) Hefboombruikhuur ("Leveraged Lease")
n FinanaUfle inatelling rell finansbring vir die tipe bruikhuur by 'n kon.or
dum van instelHngl, byvoorbeeld verllkering8maaukappyo, banko. penaloen
fondal, enaomen. Die kon.ortiulD wat fond.o varakaf koa in aanllerking vir
"akon btlaatingtolgewingl. Hi_rdia tOIRlwinga word wier aan die b"Jikhuurder
deurgogao dour Iliddol van 'II laer huurkoere.
Die la.r huurbedrag ("rental") i. 'n glvolS van d1cl belaIUnIVoord.1. vat vln
toepa..ina 18 ap produktiew. 1l88j 1n_r1_ In toaru.ting. ,Pit bet.kon det die
bedrag van die verhuurdor e8 belaedn. aftrekba8l' h. Die val'huurd.r .Olt
natuurHk oar voldoende btla.baro 1nk01late ("tax baa.") buk1k 011 di. to.l.e tl
abaorbeer.
t t t
Elgers en Clark def1nieer hefboombruikhuur, uit die oOIPunt van die verhuurd.r,
all vo18: "Bank. en ander finanaUJle ins tel lings (of indiv1due) wat belasbare
1nkomste het, word toegelaat om gepaardgaande belastingaftrekk1ngs aan te gaan
deur huurooreenkomate aan te gaan met maatekappyc wat kap1taaltoeruat1ng nod1g
het en wat die belastingaftrekk1ngs het , maar nlo genoeg belaebare :lnkomlt. het
am daaruit voordecl te kan trek ni•• " (IS) (Elg.n .n Clark: 1978).
Die doal om 'It trnnlftkll1e te hefboom, is am die koste te verlaag deurdat d1.
grootlte gedcclte van die fondae teen laer rentekoerse beakikbaar 18 a. wat die
benod1gd. ekonom1cse opbrongskoera dllarvan 1a, 1001 wAt deur die finana1e
ringsinstelling verlang vord , Die koste van 80 'n bruikhuur word normaalveg
gemeet in terne van die 1nherente rentekoenkoste soos bepad op 'It blUI1a van 'n
verdiskonteerde kontantvloci.
Die metode van bru1khuur is slegs
joen) van toepaas1ng en dit is
finanaier1ngspakket S84m te stele
(v) Bruikhuur met 'n residuwaarde
op relatief groat bedrae
1ngewikkeld en tyd..am..(ongeveer Rl mU
am hierdi. tipe
Die waarde van die toerust1ng kan aan die e1nde van die periode tot voordeel
van die huurder aangewend word deurdat die huurder kap1taal en rente aan die
verhuurder betaal en die verhuurder sy kapitaal vat bele is, terugkry plus die
rente h1erop verd1en. Cevolgl1k maak h1erd1e VOnD van verhuring voors1ening
dat en1ge aurpluswaarde vat opgealuit 11 in die toeruet1ng, na die verstryking
van die kontrsk, aan die huurder uitgekeer word.
Die t1pe finana1er1ng 11 veral gevild by die verhur1ng van voertuie. Ind1tn
die voertuig na die period. van huur vervang sou word en die vaard. .ou laer
we.... die rea1duwaardo, moet die huurder die verakU inbetaal. Sou dit
waarde hair vees, moet die huurder die veukU ontvang. Hhrdte metod. 18 nit
ter spratt vir di. doll vln hierd1e .tudi. ni ••
(4) Voordele van finlneill. bruikhuur
"
(a) Vtrkrya1ng van to.ru.ting. Bruikhuur kan die go.dkoopate of .n1g.tt
man1.r w.u 01Il die gtbruik van to.ru.ting t. btkom, I' glvolg van 1n- tn
uttvo.rbeheermaatrelll, of patentregte, of en1ge ander vona van monopol1Ut.t
bep.rking op die verkryg!ng van toeru.t1ng deur die ..nkoop dAlrvan.
112
(b) Voorsiening van onverkrygbare batll. Hierdie voordeel hang baie nou ..a.
met bogenoemde voordeel. Toerusting ken te duur wees en buite dia venDoMn. van
die ondernemlng val om aan ta koop ,
(c) Dit is 'n addil10nele metode van finanliering. By die bruikhuur van ~
bate word die gebruik van toerust1ng verkry aeader enige kapttaalu1tleg. Dit
is veral 'n groot voordeel in die kla1ner ondernemlng wat baie van hulle kepi
taal moet bole 1n voorraad en deblteure met die gavolg d"t die koop van tOI
rusting beperk is. To.ru8tinR wat Inkomatcgenororcnd h, .e inkom.to kan
gebrutk word om die paalcment (huur) te botaal. 'n Bevryding van vlottende
kapitaal v1nd dus plaas.
(d) Bruikhuur verskaf tydeHk fasl1ite1te. Sou 'n ondememing n18 permanent op
'n plek gevest1g wees nie, kan toerulting eerder gehuur as gekoop word. Enige
benodigde toerusting kan sodoende verkry word en die verpl1gtlnge (huur) kan by
die nuttigheidsper10de van die toerusting aangepas word. Toerulting word dus
slegs verkry vir die perlode wat dit benodig word en bruikhuur verhoed dat duur
toeruat1ng onproduktlef is. ..
(c) Bruikhuur verskaf sekcrhe1d. Die vaate aard van 'II verhuringskontrak is
van toepass1ng op beide die bruikhuurder en verhuurder. Hierdie kontrak 18 nie
opsegbaar dcur een van die partye nte.
(f) Bruikhuur voorkom die risiko van veroudering. Toeruating 1001 byvoorbeeld
rekenaara word gewoonl1k deur middel van'll bedryfsverhuiingatransaksie gehuur,
So 'II kontrak bovat gevoonUk 'n kansellal1eklou8ule en die bruikhuurder ken dua
vorouderde toerusting na 'II periode vervang. Daar 18 ook 'II bepaalde periodl
gekoppel aan 80 'II bruikhuurkontrak. Na afloop van die b..re , kan nuwe en
modeme toerusting veer gehuur word an alt die bruikhuurder nie lIet veroudarde
toerullting n18.
(g) Die kred18twaardigheid van die ondemtaing kan gehandh.af word. Cahuurde
baUI en die vorpHgt1ng vat daardeur ontsUan. maat ni. de.l uit van die
balsnlltllt van 'n bruikhuurder nio. Di. ultluande verpHgtina word aloSI II 'II
voorvaardel1ke aanlpreekUkho1d aanRatoon dlur middel van'll nota in die balanl
ataat ("off balance .heet financing"). (16) (Drayer: 1978). Bruikhuur ia nlo 'II"
lening nie en word daara. nie in d i. balanlluat setoon ni••
(h) Belaltingvoordele: Huurbetalingl is nOnDaalweg totad aftrekbaar vir
belalUngdoeleindes solant di. bate sebruit word 01D intOlllte t. verdien. In
113
10llllDigi gevalle kvaUfheer 'n verhuringltransaksie vir 'n aanvangs- en invel
teringtoelaag. 'n Inveltlringsvermindering van 30 penent van die kOlu van
maaj inierie of inltallalle vas in die jaar vat dit in gebruik leneem h,
aftrekbaar. 'n Aanvllngsvermindering van 2S pereent van die koste ten opaigte
van nuwe of gebruikte lDUjinerie, of inltallaa1e wat gekoop vord. en by 'n
vervaardiging8- of 800rtRelyke proses gebruik, ot aan ieund verhuur vat dit by
so 'n proles gebrutk, kon afgetrek vord. (17) (Silke: 1981).
Het die begrot tngsrede van 1984 11 hierdie belaatingtoelael egter gewyllg.
Halj inerie en toorustinR vat in gobruik genaem word voor 31 Junie 1985 Ie
investering- en aanvangltoelftes bly onderekaidal1k 30 en 25 paraent. Halji
n!erie en toarusting wat na 1 Julie 1985 in gebruik geneem word, of dit nuut ,
ongebruik of gebruik is, II aanvangstoelug ~arander no S5 penent. 'n Vedere
joarUkse tocloa8 van 10 penent 11 ook van toepassing. Investeringl- en
l1nnvangtoela8 ten opsigte van IDasj inorie en toerusting wat gedurende die
tydperk 1 Julie 1984 tot 30 Junie 1985 in sebruik geneem word, .al oor twee
jaar toeselaat vord, naamlik twee-derdes in die eerste jllar en een-derde in die
daaropvolgende jaer. DU toelaee alook welrdevemindering vord op die kontant
kORte (dit vill Ie die finansicrinl8koste uitgealuit) van die bate boreken.
(1) Eenvoud van bruikhuur: Bruikhuur vord baie dikwele deur die huurder as 'n
eenvoudige en gertefUke metode van finansiering belkou. Die verlekerde
rentebetal1ng8 dra by tot makHker begrotingl en kontantvloei vooruit
8katting8.
(j) Riaikoverskana1ng teen inf laaie. Die vllarde van geld verminder veere
durend en dit beteken det d1e huurder 81 vaste huurbedrag in rieaele terme
verminder. Die verhuurder kan voordening vir die vermindering 1n koopkrAg van
geld IDllk deurdat die depr.. ial1e 1n die rentekoerl bygereken vord.
(k) Uiukakel1ng van onderhouds-. diena- en sdmin1ltratieve verpUltinge. Di.
nAkom van hierdie verpl1gtinRe word IlWoonUk in die kontrak cavat. Die
verantvoordel1kheid VAn bOlonoemda 18 gewoonl1k by die verhuurder omdat die
huurder nie bodtns oor die bAtes het nit.
. (5) Nadele van bruikhuur
eA) Di, besk1kbauheid van te veel' kr.diet 18 een van die nadde van bruikhuur
Verhuringlverpl1gt1ng. word 8leS8 as 'n nota in die ba1anllUat setoon en daarOll
het dit g,.n invloed op die finanllille vauderingsverhoudinss vat finansi.l.
114
lnetelUngs gobru1k 0111 'II ondernem1ng te beoordeel nie. Dle leenkapaa1.teit van
die ondernom1ng moet dUI deegUk ondenoek word en daar moet gekyk word of die
ondernelling nie alreed. to veel van vreemde kapltaal gebruik gellUlak het nle.
voordat danr verder aan die onderneming geleen kan word.
(b) Ceen e1endomsreg 11 'n verdere
bruikhuurder geen eiendomareg n1e.
verhuurder toe.
nadee!. By finansllle bruikhuur verkry die
Ind1en 'n bate 'n ralwaarde hot. kom dit die
(c) Ho' effektiewe rentekoerse kan 'n nadee! wees. Die rentekoera waartaen die
bate uttvcrhuur word. word gelaai met mll"lt811 en moontlike eskallaeiea in pryle
on daHngs 1n die waarde van geld. Verhurlng' kan due 'n duur vom van finanll1e
ring weas. Rentckoene is moostal dlelelfde as by A.V.O. en word aan bande
gole tot op RIOO 000.
(d) Korttormynbehoofte8
nemln~ 'n bate vir l1eg8
behoefte kan voldoen nie.
18 nie voordelig vir bruikhuur nle. Indien 'n onderoC
'n kort periode benodig. sal vorhurins nie aan die
Di t word deur wetsewins. af verbied. af beperk.
Dit is die pHg van die bruikhuurder om die voor- en nadele van bruikhuur met
elke transaksie te oorweeg. Dit blyk egter dat die voordele meer sewis dra 88
die nadele. en daarom moet bruikhuur 88 'n vom van finanderlng oorweeg word.
4. DIE RISIKO VERBONDE UN 'N AFBETALINGSVERKOOP- OF BRUIKHUUROOREENKOKS
Waar dle afbeUUng8verkoop- en bruikhuur .e 'n plaasUke von van finanderlng
sebruik word. bestasn die risiko dat die invoerder nie Iy toekom8t1se verpUg
ting8 kan betanl aan die plaaalike bank nie. In eo 'II geval van vanbetaUns
deur die invoerder 18 dit die verantwoordelikheid van die plaaal1k. bank 0111 dil
buitelande. verpl1gting te betaRl en nie die van die'invoerder nio. Ind1en dit
die plaaeUko bank .1 rhiko 18. moet 'n deosUke kredhtvaardigheid.anal181 van
die invoerdor a. finans1lle po8iaio semllk word.
Eon van die voordele van bruikhuur 11 det 'n sehuurdo bate In die vflrpUgtina
wat daardeur ontltllan nie op die balllnllUat van die bruilcJ1uurder vorakyn nie.
Dlt uiUtaando verpl1lt1ng word aloR8 8. 'II voorvallTdlUko aln.preekl1khdd dlur
llliddel van 'n notl in die balanaataat Iitoon. Dit hot tot _.voIS dat dit Itln
1nvlold het op die finanat'I. vorhoudinl8getallo vat finanl111e inaullin,.
gebruik 011 'n onderneming to beoordeel ni.. Die finanll1111 1nstellings lIOet
deeglik bepaal of die ondernemins s. verhoudins van "vl'eemde" kapitaal tot
11 S
"010" kapitaal nie alrooda te hoog 11 nie.
Die keper of bruikhuurder loop die r1aiko dat die plauUke rentekoerae na 'n te
holl vlak boweoR wat die betaUng8 aan die tinanaUHe instelling sal bellloelUk.
5. DIE KOSTE VAN 'N AFBETALINCSVP.RKOOP- OF BRUIKHUUROOREENKOHS
Om 'n keuse te IIlllftk tusson gcsubsidieerde uitvoerkredietfinanaioring en 'n
AfbetllUngavorkoop- of bruikhuur as pllllllUke metodee van finan.fering vir die
invoer van kapit84lgoedore on -toerulting,' i8 dit nodig om die ko.to van
lll1l8genoemde IIlctodu te bepaa!. In. hoofBtukko II on III il bepaal dat uit
vocrkred1et \Ii t 'n aantal kos te-i toms b08taan, nllllllll1k die rentokoers, die
krcdietveTAekoringspremie, beaeuues- en rosorvoringsgeld, bankgelde en 'n
termyndekkingspremie of -diskonto. Die kosto vorbande aan 'n afbetaUnglver-tC
koop- of bruikhuurooreenkoms word in die algeneem bopaal deur die prima-bank-
koers. By hierdie koera word 'n margo deur die finansUlo instelling gevoeg wat
die wins en beatuursge Ide van die finllnsUUe instelling uitmaak. Die afbeta
HngAverkoop- of bruikhuurooreenkoms se rentekoers kan op een van agt rente
koersstrukture gebaseer word. (Hierdie versk1l1ende strukture word onder
paragrsaf 6 van h1erdie hoofstuk bespreek). Die struktuur wat die mees alge
mene is, is die waar die finansieringskoers aan die primakoers gekoppel word.
Die koate verbonde san di6 tipe f1nans1er1ng word vervolgens deur dieseltde
voorbeeld geUlustreer as wat 1n hoofstukke II (paragraaf 3.4) en III (para
graaf 6) gebruik 18.
In tabel 4.2 word die primakoersverandoringe 001' die afgelope vier jaar (finan
sier1nglperiode) vanaf 1981 tot 1984 gegee. Die finansfor1ngskoate kan 10
doende bepnnl word. IColom (1) dui die datums vllarop dif koeTA verander het ,
aan, Kolom (2) dui die primakoera aan. Dil koers vislel gedurende die poriode
tUlle" 16 en 25 peraent. !CololII (3) toon die prillUlkoen plus 'n 1118rse van ten
penent ..n , In hierd1e voorbeeld word die aanname RllUak dat die I18rSI ten
peraent 11, aangoll1on dit as vorteenvoordigend beekou .kln vord vnn lIulke
ooreenkomlte vat sel1u!t word.
In tabel 4. J vord die kOlte van dio plallll1ke finan.1ering oor die bogenonde
vierjaartermyn bep.11. !Colom (l) dui die datums aan waarop die prilllllkoln
verander het 8800k die datulIIs waarop die terugbeuHngl lin die fin8nl111e
instelUng deur die klUnt ge1lUl8k gaan vord. A8ngesten die primakoen .n 10
ook kan die finansier1ngskoers (primakoers plus een penent) varieer .aet die
116
Tabel 4.2 VERANDERINCF. IN DIE PRIKAKOERS
(1)
nntum van koeraverAndorlnRo
(2)
PrimAkoon
%
(3)
Prlmakoorl plus margo
%
23/7/81 16 17
17/12/81 17 18
19/2/82 18 19
27/2/82 19 20
10/3/82 20 21
1/11/82 19 oC 20
24/11/82 18 19
24/1/83 17 18
24/2/83 16 17
7/3/83 14 15
13/6/83 15 16
24/6/83 16 17
8/8/83 17 18
15/8/83 18 19
23/11/83 19 20
14/12/83 19,5 20,S
24/12/83 20 21
23/3/84 20,S 21,S
17/7/84 22 23
4/8/84 25 26
117
Tabel 4.3 DIE BEREKENINC VAN DIE KOSTE VAN AFBETALINGSVERXOOP- OP BRUIKUUURFINANSIE-
RING
(I) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)
DATUM MNTAL FINANSIER- KAPITML KAPITML RM! TOTAL! TOTALE
OAF. INGSKOERS UITSTMNDE TERUGBE- RENTE PMI!-
% (R) TALINGS (R) (R) (R) KENT (R)
31/10/81 161 796
17/12/81 46 17 3466.42
19/2/82 63 18 5026.76
27/2/82 7 19 589.56
1(1/3/82 10 20 886.55
*30/4/82 50 21 141 571.50 20224. SO 4654.41 14623.70 34848.20
*31/10/82 183 21 121 347.00 20224, SO 14905,73 14905.73 35130,23
1/11/82 1 21 69,82
24/11/82 22 20 1462,81
24/1/83 60 19 3790,02
24/2/83 30 18 1795,27
7/3/83 10 17 565,18
*30/4/83 53 15 101 122.50 20224, SO 2643,04 10326,14 30550.64
13/6/83 43 15 1786,96
24/6/83 10 16 443,28
8/8/83 44 17 2072,32
15/8/83 6 18 229,21
*31/10/83 76 19 80 898.00 20224. SO 4000,57 8592.34 28816.84
23/11/83 22 19 926,45
14/12/83 20 20 886,55
24/12/83 9 20.5 408,92
23/3/84 89 21 4142,42
*30/4/84 37 21.5 60 673.50 20224.50 1763.13 8127.47 28351.97
17/7/84 77 21,S 2751.92
4/8/84 17 23 649.95
*31/10/84 87 26 40 449.00 20224.50 3760,09 7161.96 27386,46
*30/4/85 180 (1) 24 20 224.50 20224. SO 4787,39 4787.39 25011.89
*31/10/85 183 (I) 22 20224.50 2230.73 2230,73 22455.23
NOTAS:
* Datum vllrop die kUlnt die padement alln die finan.UUe inltelling beta"l.
(1) Dit 11 beraamde finanaieringskoerse 8angesi.n die prillikoera op g...Ide datu. nog
onbekend VII.
118
rentebedrag per periode wat die primakoerl onveranderd gebly hot. bereken word.
Kolom (2) toon die aantal dae wat di' koen onvoranderd sebly het aan, Kololl
(3) dui die pr taakoera plus die marge aan. Die uitsuando kapiUalbedras word
in koloDl (4) aangeduf , Die kapitaalbedrag van R161 796 word in agt golyke
paaiemente van R20 224.50 terugbetaal (koloDl (5». In kolom (6) word die rente
op die afnemonde kapttaalaaldo bereken, Die rente word per periode wat die
finansiering"koere kontetant gebly het , benken • on na 'II periode van aes maande
word die bedrag bymekaar Retel (kolom (7». Indion die bedrae van kolom (5), '
naallll1k die kapitalllteruRbetnling en koloDl (7). die totale ronte bedrag byme
kaar getel word, 111 die totnle beul1ns (pademont) wat dio klilnt un die
finane1lUo instdling moet mnnk. bekond. (kolom (8».
Die totale koste van di& Hnnns iering ken nou bepaa I word dour die opbrengs
koers op die kontontvloe1. a008 vcrkry in kololD (8). te bereken •
..Rl61 796,00
34 848,20
35 130,23
30 550,64
28 816,84
28 351,97
27 386,46
25 011,89
22 455,23
IRR - 19,24 persent per jaar.
Die koste von die lining oor die v1erjaartermyn 111 dua 19,24 penent per jaar.
6. DIE ICOERSSTRUmroR BY AFBETAL I NCSVERICOOP- EN BRUIIOIUUROOREENICOKSTE
Die rentekoen (finlnsfClringakoera) van die kU'nt kan lebaa.er word op een vln
die volgende ast kOlre.truktura:
(.) Ole f1nons1er1ng.ko.ra gekoppel un die priukoera. " Die koerlt kan of bo
of onder of g81yk lin dh primakoere geatel word. Sou die priMkoorlt verander.
sal die seboteerdl koen (kontrokkoera) lIet di.aelfde hoev.tlhe1d veranderina
in di ..elfde rigting .8 die prlmnkoera b",eeg. Indlen die primakoora byvoor
bee1d 14 peraent 18 en die klil!nt 8e Unanderingsko.n Itn poraent bo die
prlmakoers gekoppel 18, en die prlukoen verlug na 13 plnent dAn ..1 die
kl1lnt se finansieringskoen 14 peraent vetl. (Sien srlfiek 4.1).
GraHek 4.1
KOERSE(X)
119
DIE PINANSIERINGSKOERS GEKOPPEL MN DIE PRlMAKOERS
//
I
I/
I/
"-- PRlMAKOERS
------ FINANS IERINGSKOERS
'- TYD
(b) Die Unansieringakoers word aan die primakoers gekoppel met 'n minimum
basiskoers. D1t beteken dat die kl1Hnt 'n koen ge1cwoteer word wat gekoppel is
aan veranderinge in die primakoers tot op 'n sekere punt. Sou die primakoers
laer as die basiskoers daal, dan sal die kli~nt se finanaieringakoers dieselfde
bly as die basiskoers. 'n Minimum verdienate is dus vir die finana1er1ngsin
st:ansie ingebou (Sien grafiek 4.2)
Grafiek 4.2 DIE PINANSIERINGSKOERS GEKOPPEL AAN DIE PRlMAltOERS MET 'N
KINIHUH BASISKOERS
KOERSE(%) ---- FINANSIERINGSKOERS
-- PRIMAKOERS
- BASISKOERS
- --- ... ------
1.- TYD
120
'n PinansU!le instelling sal hierdie tipe koerestruktuering aangaan in 'n dalende
rentekoersfase. Sou die primokoere dan, soos veTVag word, onder die minimum
bastskoers daal, sal die instelling Ie marge vergroot en lodo.nde .y verdienlu
verhoeg,
(c) In die geval waar die finansieringskoers lI,n die prilll8ko.re met 'n lIlaka1mum
bashkoers gekoppel is, 11 die koerlltruktuering die teenoorgClltelde aa wat van
toepa8ling is by 'n minimum bll8hkoerl. (Sien graftek 4.3).
GraHek 4.3 DIE FINANSIERINGSKOERS GEKOPPEL AAN DIE PRIHAICOERS, MET 'N HAICSI
HUH BASISKOERS
OERSE(%)
PERIODE 1
PERIODE 2
----=----
------ FINANSIERINGSKOERS
-- PRlHAKOERS
- BASISKOERS
'------------------------TYDHicrdie tip. finond.ring vord aangegaan {ndien vervas vord dat rentekoene 'n
8tygend fue kan ondersaan. Sodra die prilllkoers bo di. ball1.koen u1tetYl,
verkry die klUnt die voordeel dat .y koerl va.geRtel 18. (Period. 2). Solank
ae vat die primakolrl haa is en onder die vIIge.telde bllllkoere 11, (Period,
1) bet..1 die kUlnt Itlldl di. pr1makoen p1uI 'n marse.
(d) In die glva! vaar 'n Unanaioringlkoorl I.koppel 11 .an dJe primakoere mit 'n
.1nll1Nm en makell1N" bal1akolra, v1nd 'n kOllbinaaie van voorb.e1dl (b) en (c)
plaUt (Slln graUek 4.4).
GraHek 4.4
KOERSE(%)
121
'N KOKBINA5IE VAN HINIMUM EN HAICSIHUH BASISKOERS!
FINANSIERINGSKOERS
-- PRlMAKOERS
- BA5ISKOERS
'-------------------------TYD(e ) Waar h finans1eringskoers ondcrhewig is aan h elkalas1eklouaule sal die
d18kres1e van die finans1111e inste1ling b4paa1 of die finand.r1ngskoers van
die klUnt moet verander. Dif sit:uas1e doen homself voor in die geva1 wear
die koste van geld styg vir die uit1ener .n/of yaar daar veranderings in
wetgewing p1aasvind. (Byvoorbee1d die afstell1ng van "Ladofea" - Wet op Bep.r
king).
(f) In die geval van h vaste finansieringskoers word die kl1Hnt een koere
gekwoteer en die koera bly onveranderd oor die period. van finansiering.
Hierdie tipe kontrakte word gesluit: deur 'II finansiU1e instelling met die hoop
dat hul koat e van fondae laar sal b1y 48 die vaste finand.ringekoere van die
k11lnt. Hierdie Upe ko.natruktuering III vera1 voorkolll indien vervag word
dat rentekoerse hul UkailDUlIl Cboonste) draaipunt beretk het. Sooa vat die
prilllakoen daal, v.rhoog d1. instol1ing Ie verdi.naU. (51.n GraHek 4.5)
GraHek 4.5
KOERSE(X)
122
'N VASTF. FINANSIERINCSKOERS
------ FINANS IERINGSKOERS
-- PRlMAKOERS
'--- TYD
(g) '" Vaste finanl1oringskoers met vooruitgedateordo opwaartse eskaladea
betoken dat indien varvag word dat die Primakoers oor dio finansiering8termyn
gaan styg die finansil1e instelling sekere datums bepaal waarop die k111nt so
koen aangepas word llIet '" bepaalde marge. (Sien grafiek 4.6).
GraHek 4.6
ESKALASIES
OEaSE(%)
'N VASTE FINANSIERINGSKOERS MET VOORUITCEDATEERDE OPWAARTSE
---- FINANSIERINGSKOERS
-- PRlHAXOERS
'----..L.----il.-----I..--------TYD
123
(h) In die geval van 'II vaste finans1eringskoere met vooruitgedateerde al
waartse aanpa8s1ngs word verwag dot die rentekoene oar die f1nlln8ierings
poriode gean dad en am die rede word datums in die toekoals vasgelltel waarop
die klU!nt ae koera afwaarts aangepae word. (81on gratiek 4.7)
GraHek 4.7
AANPASSINGS
KOERSE(%)
'N VASTE FINANSIERINGSKOERS HET VOORUITGEDATEERDE AFWMRTSE
'-I-
L _
------ FINANSIERINGSKOERS
-- PRlMAKOERS
____-.l'-- -"' ...... I._ TYD
7. SAHEVATTING
Die makl1kste en eenvoudigste metode waarop kap1taalgoedere en -toerust1ng
gefinansier kan word, scu weea Ollt kontant daarvoor te betaal. Die probleem
h1ermee 1& dot 'n kontantuitvlod 'n tekort un bedryfakapitaal kan veroor..ak.
'n Onderneming be.kik oor 'II aontal plaasHke tinonsieringvorme vat aangevend kan
vord vir die finans1ering van ingevoerdc kapitaalgocdere en -toeruaUng.
Hierd1e bronne word verdeel in interne finanaieringavone en ekaurn. vorme.
!eugenoelllde beatean hoofaukl1k u1t aflkryvingabadrae In on.lngevende vinl.
Terugsehoue vinl a. finana1er1ng8vorme kan teenatand van "die aandealhouen
ondervind aansel1ln lallgenoamde IIl8R redeneer dat opg.hoopte vineta hullt
toekolll. Die aburne finan.ieringavorme in dr1e katelorUe vardeal word,
naoUk kort- medium- en llngtermynvone. Die uitreik vln glvona aandele lin
beltalnde aandeelhouera. kan as ponlanentl UnanaierinA beakou vord. Tenayn
leningl en obl1gad88 word deur die ondemeDling gebruik .1 'n lIedlum- tot
langtermynflnanaiering8llletode.
124
Ind1en dio okonom1e vnn 'II land 'n d41ende laso 18, is die groe1koer8 van onder
nemings ook her. Die govolg is dat die beskikbare f1nans1eringsvorme, (intern
sowel at oks tern) vorminder. Verouderde toeruating moet vervang vord en indien
interne ftnans1eringsvorme nie besk1kbaar ia nte , moet Ander alternatiewe
gesoek word. Afbetnl1ngsverkoop en bruikhuur kltn as finanaier1ngsmetodu
gebl"uik word.
In die studie word diC' aannllme gemaak dat 'n leming in die vorm van 'n afbeta- .
l1ngllverkoop (AVO) of bruikhuur aangeRun word. Ton oinde gebruika- en gonote
bevoegdhede 001" goedere (bates) to verkry, kan die goeden gekoop vord, of dour
'n ofbetll1ingsverkoopooreenkoms of deur 'II bru'ikhuurooroenkolDl of gehuur word.
By koop en afbetllUngsverkoop word 'die goedore verkry met die doel ook om
wettige o1en80r doarvan te woos of te word en om besk1kkingsbevoergdheid te
kry, By bruikhuur vcrkry die bruikhuurder n1e beskikkingllreg nio, omdat hy nie
eienaar is nie en 1.1 die vorkryging v4,p gebruiks- en genotsbevoegdheid die
primere rede vir bruikhuur.
Bruikhuur word in Suid-Afrika omskryf 88 enigo ooreenkoms ingevolge vaarvln
goedere verhuur word en die bruikhuurdcr onderneem om die kredietprys ten volle
of in paa1emente op 'n bepaalde en bepaalbare datum na die datum van die ooreen
koms te betaal.
D1t &luit nie 'n transaksie in vRarby ten tye van die aangaan van die ooreenkolDl
ooreengekom vord dat die huurdcr, of ieDland namena hom, op enige tydstip
gcdurende of na verstryk1.ng van die huurtermyn, of na die bel1ndiging van
daardie transaka1e, denaar van da8rdie goedere vord, of na a!loop van die
ooreenkoDlR die gebruik of bea1trog van sodanigo goedere behou nie. Indien dllr
vel 10 ooreengekom word, kan dit minstens woar hy e1enaar word as 'n afbeta
l1ngsverkooptranl8klie gok1lls81£1soor word.
By die keuao van 'n f1nlnlierln~"vorm moet die ondememing atreef na 'n optimal.
kombinaaie tue..n .ie en vroomde kapitftll. Hlerdle optimal. kombina81o mo.t
vorkry word om die rentabiUtolt van die blh.rendo kaplUal te IUk.fmal1aaar.
By die koato van 'n afbetaUn8"verkoop of brulkhuur b gevfnd dat, indien di.
f1nansier1ng"koen direk gekoppel vord un die primakoen, die kOBto van 'n vi.r
jaar len1n8 ongeveer 20 p.nent per jail" sal beloop. 'n ICostevergolyklng kin
nou met 'n v1erjar1g1 guubddioerde u1tvolrkrediet vorgtlyk word. Die toul.
k08te van uitvoerkrediet 18 in hoofstuk III bepllill.
125
VERWYSINGS
1. Reyndors, II.J.J., red., FinansUHe Beetuur, 2de uitgawe, 2de druk, Preto
ria, J.L. van Schalk Bpk., 1978, b L, 213.
2. Weaton, J.F. en Brigham, E.F., Hanaserial Finane., 7th EditIon, l111n01l,
The Drydon Prou, 1981, su. 367, 714 en 715.
3. Reynders, H.J.J., 1I.W., bl. 237.
4. Dreyer,.J. L., "Die Verhuringsbedryf - 'n bedryhekonomie.. ont leding",
OngopubliRcerde M-Com verhnnda1ing, Potch.latroomse Univerll1teit vir Christo
I1ke Holr Onderwy., 1978, bl. 62.
5. Weston, J.F. en BriRhnm, E.F., 1l.w.,4bl. 268.
6. Flemming, H.C.J., ICrediettrnnflllksies, Pretor18, Butterworth., 1982, bU.
22 - 25.
7. Clark, T. H., Leasins, Maidenhead Berkshire, England, McGraw-Hill Ltd.,
1978, bl. 57.
8. Faul, M.A., red., Finansielfl Rekeningkunde, 1st druk, Butterworths,
Pretoria, 1982, u , 447.
9. Lambrechts, I.J.. Reynder., H.J.J. en Schcurkogel, A.E.. Die InveRterIns,·
bes luft , Kaapstad, HoUandsch Afrik8llnsche Uitgewers HalltllkapPI, 1979, bU.,
248-253.
10. Dreyer, J.L., a.v., u. 20.
11. Lambrecht., I.J., I.V., bl. 248.
12. Gaglr, IC.H., teaRing of Indufltrinl Plant lind F.quipa.nt in South Africa,
2nd Edition, Ultra Litho, 1975, bl. 10.
13. Dreyer, J.K., I.V., u. 26.
14. Van Home, J .. Financial Management and Policy, 6th Edition, London,
Prentice Hall, 1977, su., 493-505.
126
15. Rlgers, P.T. en Clark, J.J., The Lease/Buy Decblon, Nev York, The Pree
Press, 1980, bl. 107.
16. Dreyer, J.K., a.w., bi. 51.
17. Silke, S.A., red., Ou Mutual Inkomste-belastlnggids, herdeno uitgawe, Ou
Mutual-Drukkery, 1980/1981, bi. 85.
127
HOOFSTUK V
'N ONTLEDING VAN DIE KOSTE VAN PLAASLIKE FINANSIERINGSVORHE EN GESUBSIDIEERDE
UITVOERKREDIETFINANSIERING
1. INLEIDING
In hoofltuk IV word die verskillende pla..l1.ke vorme vir die f1.naneiering van
kapitaalgoedere en - toerusting bespreek, Vir die doeleinde. van hierdh
stud1e word 'n k08tevergelyking aeretens ·tussen 'n 4fbetal1.ngverkoop- en
bruikhuurf1.nans1ering 88 plaaelike· finan81.eringsmetodes en geaubs1dieerde
buHelandse u:ltvoerkredietf1.naneier:lng, gemaak. DU koste vergelyking word
gebsseer op rentekoenveranderinge oor die periode van 1980 tot 1983. Tw.edenl
word in hoofstuk VI 'It vergelyking"" getref wat op 'n spea1f:leke periode gebaseeroc
is.
Eerstens word die verloop van die pr:lma-oortrekkingskoen van die hendelsbanke
oor 'n termyn wat strek vanaf 1979 tot aan die dnde van 1983 bespreek.
H!erna word die totale u1.tvoerkredietkoste sonder termyndekking in olnskou
geneem. Aanges:len daar egter van die standpunt uHgegaan word dat die penoon
wat van hierdie tipe f:lnansiering gebruik maak, sy buitelandse valutaverpUg
tinge ten volle vooruit 8al dek , word die termyndekkingskolte by die ultvoer
kred1etkoste gevoeg.
2. DIE BELANGRIKSTE FAXTORE "'AT RENTEKOERSE BEINVLOED
Voor tot 'n kostevlrgelyking oorgegaan word, 1.e d1t nodig 0111 kortUke di.
b.langrikete faktor. wat 'n invloed op die vlak .n rigtins van plaaeUksl
rentekolrae het, te beepreek. Na hierdie faktore word daar vlrake!e kerl in
hierdie hoofetuk verwya. Hiervan 18 die belansrikate faktorl die lIIonlterl In
Uakel. bde1d, dh bltaUngsbalan.pol1sil en vervante vhlelkolrab.l.id In dil
vraog ne bankkredht h.
.'
2.1 Honetire en fiskale beleid
'II Sentrale overhdd h.t tvl. 1Il88treUa tot hul belkikkins V.If." di••konOldl
In g.heel, maar viral di. geldvoorraad, selD8n1puleer ken vord. na..l1k Done
tire en fiskele 1D88treUla.
128
Die huidige monetere lIIaatreUls is daarop gemik am die aanbod van geld tt
verlllinder en rentekoene opwaarts te laat beweog. Dit het tot gevolg dat dit
vir die verbruiker moe1Uker on duurder raak om geld te beetee. Sodra geld
mindar beskikbear word, ken dio finenaUlt insto1l1nga mindar krediot toeetaan.
Waar rentokoerse hoog ill en finans1ering duurder koa, daal die vraag na krediet
in elk geval.
Fiakale maatreUa bestaan uit die manipuloring van owerheidsinkomau tn
-uitgl1wee, naamUk belaating, loninge, owerhe1daverbruik en -invostoring. 'II
Verhoging in be1aating vermindor byvoorbeeld die totale beeteebare inkomaU van
die bevolking.
2.2 Die betaUngebalana en verwante whselkoersbole1d
Een van die belangrikate komponenU wat 'n invloed op die geldvoorraad In
w1sselkoerse het , is die betolingebalanspoais1e, dit w11 ee die vloei van
kapitaal wat voortspruit utt die posisie van die lopende rekening (tn- en
uitvoergedeelte van die betal1ngsbalans) en die kerr- en langtermynkapitaal-or
bewegings.
'II Betal1ngsbalansukort beteken dat daar 'II groter vraag na buttelandse valuta
8fI die aanbod daarvoor beataan. H1erdie oormatige vraag kan lei tot 'n depre
siasie van die geldeenheid. Die mate waarlllee die geldeenheid aal depresieer,
eal bepaal word na gelang van die eentrale owerhe1d Ie inmenging. Byvoor
beeld, aou die eentrale owerheid 'n verkoper weea van vree..dl valuta sal dit 'II
daUng in die banksektor ee gaud en ander reserves beteken en lei tot 'n daUng
in die geldvoorraad. Dit beteken dat rentekoerse opwaarts ken beveeg. In dit
geval van 'n betal1ngabalans8urplus Rol die tunoorgeatelde waar vees.
'n Podtiewe betaUngsbalans hou sekert voordele 1n:
die geldvoorraad (Ukwidite1t) nee.. tOI en le1 eee n totname in beatedins;
die kontantu.erwu van bank. necm toe en lei tot'll daUng in rentekoent
en
die veNagtingl dat plaaalike belishtidltoe.tande gou' gaan verbeter, nt••
toe. (1) (De Vri...n Faure: 1983).
129
'n Verdere maatrdl van hoe die sentrale owerheid die geldvoorraad ken beheer 11
deur middel van termyndekkingskoerse. Sou 'n land l1kwidite'1taprobleme he un
die termyndekkingpremie van vreemde valutaverpl1gtinge verlaag word of die
diskonto op urmyndekking kan vorhoog word. Dit het tot gevolg dat goedkoper
kapitaal die land ken invloe1.
2.3 D1e vraag na bankkrediet
Sodra 'n ekonom1e 'n oplewing begin toon, neem die vraag na krediet
noemenswaardig toe. llierdie tendens1e hou gewoonUk tot en met die middel van
die opwaartse fase aan, Rentekoene begin atyg. Die vraag na krediet neig dan'
ook om sy maks1mum punt t e boreik aan die einde van 'n opwaartse fase. Die
toename in krediet lei daartoe dat 'n bank se kontantrelllrwes afneem. Die
banksektor so verpl1gtinge neem met ander woorde toe. Hal! rentekoerso laat die
vraag na krediet daal, en dit 10i daartoe dat die banke se kontantresorwes weer
aangevul ken word. Die hele proses herhad homself dan weer.
3. PLMSLIKE FINANSIERINGSVORHE
In graf10k 5.1 word eeretons die verloop van die prilD4koers sedert 1980
aangeduf , Tveedena word die f1nansieringakoers wat bestaan uit die primakoers
plus h marge van een peraent op die graf1ek aangetoon.
Die koste verbonde aan die aangaan van afbetalingsverkoop- en bruikhuurooreen
koms kan in Suid-Afrika gekoppel word aan die prima-oortrekkingskoers van die
handelsbanke. In paragraaf 6. (hoofstuk IV) word die verekUlende koersstruk
ture wat sulke finansiering kan l1anneem, getoon. Vir die dod van die studie
word die aanname gemaak dat die finansieringskoere aekoppel word aan die
primakoers (Sien paraaraaf 6 (1) van hoofstuk IV). Daar word van die veronder
stelling uitgegaan dat die koers W8llrtlln kontrakte IIngegaan word. teen die
primakoers plus eln penent i8. Die aanname kan gemaak word aan8e8ien die
finansieringskoors II verteenwoordigend belkou kiln word van afbetaUngsverkoop
en bruikhuurooreenkomlte wat ge8luit word.
Uit die grafi.k kan g.l1en word dat die prillUlko.re vanaf 9,5 penent in die
aerete kwartaal van 1981 geatys het tot 'n vlak van 20 pen.nt 1n die ..nte
bartad van 1982. Hierdie opwaartse aanpa..1ng 1n r.nt.ko.ne v1nd pIau AI
sevolg van 'n b.p.rkende monetere be1eid, 'n .tram fhkale be1dd en ~ tekort op
die lopende reken1ng. Hierd1e tekort het 80 veel as R3,7 mUjard beloop. Die
red. h1ervoor le dearin dat daar gedurende die tyd 'n r••••st. 1n Europa en die
Grafiek 5.1 DIE PRIHA-OORTREKKHlGSKOERS
......._... _.. . _ - ~ ..- -- -· ..·..····..··..·----·-1 10
..........«n. , ,
-wo
pER
JAAR
%
. ·21
18
.... --·20
·········17
.. ' .-.. 119I
............ ···-···············16
...--.. ------- -..- 14
····-·----····-············..·------1 13
"-"'12
11
.....-. . -_ _ - 15;A
H! , II
PRIMAKOERS
PRIMAKOERS PLUS MARGE
,--i 1
--_ _-- - ..- - -
. i
~
...-•........_ .
. ·· .. ··· ..·,.···h i '"
J............ . rJ......... ·_·························-·····~··············~r(
--,...,H H.... .... .. I. [I
, '._-- ,.,,,'0-. , c. .., , _..,'.- .._ __.~.~
80 81 82 JARE 83 54QoJ
131
Verenfgde State van Amerika was. Suid-Afrika wal gedurendl die tydet1p nag in
'n hooskonjunktuurfase In hot in 1981 'n rellele sroe1koera van 4,8 pereent per
jaar Sitoon. In teenatdUns hiemee was die semiddelde groti 1n die nywera
he1dalande 1,8 pereent per jaar. Hierdie hal rentekoera het vir die tydperk
tot en IDet 31 Oktober 1982 voortgeduur.
Die prillll1koers hot op 1 November 1982 big in om tt daal. Hiordio daling hit
onder andere plausevind lUI gevolg van die betal1nSlbalana wat teen die e1ndl
van die kwortnal 'n aurplus begin toon het. Die baai..e IIldo op die lopende.
uk,ning vir die eerate kwortanl von 1983 hot toeseneem tot R879 miljoen. Dit
het 'n verboterd. l1kwidite1tssitualie tot sevols gehad, Hiordie verbetering
kon hoofaoakUk toegoskryf word aan 'n daUng van R2,6 miljard op die invoere
vir die urate drie kwartole van 1983 in verge1yking met 1982 ee eerlte drie
kwartale.
H1erdle afwoarue ndging van korttcrmynrentekoerse 18 elesa van kor~e duur ,
In Junie 1982 het koerse stndig begin verltard en styg die prilll8koers weer tot 'n
vlak van 20 persent asn die einde van 1983. Hierdie 8tyging kan hoofaaakUk
toegeskryf word aan 'n 8trom binneland8e Hkw1d1te1tlpoaisie wat ontstaan het
tes8IDe Diet In daHns in die goudprys.
4. UITVOERKREDIETFINANSIERING
4.1 Die gesubaidieerdl u1tvoerkredietkoers
Suld-Afrikaan8e 1nvoerdors
soos van toepaasing op
Die g18ubs1d1eerde uitvoerkredietkoera 18 In geadmin18treerde rentekoen wat
deur die 22 l1dlandl van die "konaenaue'' hepaal word. (Sien parasraaf 3.1 van
hoofstuk II). In graftlk 5.2 word die verloop van die uitvoerkred1etkoera
ungedul. Tweeden8 word die uitvoerkredietkoera plul 'n IUrge aangetoon. Die
graftelt is vir die periode van 1980 tot 1984 van toepalling.
In Junie 1979 word dl' rentekoora deur die Kon..n.u. op 8 penent per Jln
va8geaul. Die kon. bly 10 tot en lDet 16 Novellber 1981 toe dit verhoos word
na 10.S penent per Jalr. Op 1 JuUe 1982 word die koera .veer eone verhoos na
10.85 petsent per jan. H1erdie koera.tysinS kan toegukryf word aan hoi
intern.8ionale rentekolue. In Oktober 1983 verllS hindil koere egter nl
10,35 ptreent per jaer. Dit 1I0et onthou word dat, lndien vln h1erdf.e fln8nl1l
ring g.bru1k geuak word. die rentekoera, 800B v4lglltel 88n die begin van die
kredietp.riode, d1e8elfde bly tot en lDet die einde vln die finane1eringll-
".'co ,,'.' ,- - ,- . .' -, -_. ---- ._-~_. ------_. .... --,..... _. -.-- . . .-.'........_...... ... ,
:
_L_________\m ..... _____.___.'_.____________: --L._-- ---- ---1-..-_.._--...----_.._--._---.---- --~-_ .._-_._.~- - -- - --..-.-
-
•- ......-_..._ ..--.._---- ....'..__._._+---_.._-.- -_. ",-~~, - -, ------. - ~_ .._-_.-_.~ ..~ .•.._. ~_. _.. --".,-~ .. .- ..-._------------ _._----. --. -_. -_ ..... --_ .._-_.......~_ ..... _-.._....•
--, -. ..-,;........._.. -- .._.__.'._.'._--_._------ _..-. ---- -_. --. __ ..- -- -,.~ - - -. - _. __.- ... ,-~, ............ ---------.. -.,. ..- ,...~.- ..._.-...._"..q_.~... -.-.- ..~ ...._~.~_ .. ~..._.- -_. - -~ -- -,- --, ----
: :: : .
· -- ~"_.' ---.... - ~._ •...._".._......_....._-.' •..• _ ..... ~. __...._-_.__••~-- ••~-- ' ......~I· • • . • • • _ .••.•• __• ~. _. - ,.-_.- ...... - _..•.- _....._--..._-- ---- -.... --_. ~ ..~~._-> ..- -_.. ._..
:
:....." .....~ •• oa~ ••• ~ ........ " ......... ' .......... , ...... •....- ...'. __.- - ._.- - - -_. - . ... _. ...- .- ...... .._.. . ", ..~...._..-...........
:
:_..... ~. .-............- ."" _........ . -- . - -0 ... -'. --. _.._.- _..,'-- . .. ~., - a,-' ----. --- - - . -- _..... _.
-'".., ..._.. .........
:
·,..P.· .. , ...... ., ............ .... .. . ~ '-' -.
: - UITVOERKREOIETKOERS PLUS ttARGE:
"'~"".-"." ~ ...• , ...... .........~ ....................-.. -- . ~-_...... - -- _ •. > -- - -- .."_.~ .....-.__ .•-._-----_ .•.. -- - UITYOERXRED1ETKOERS'.:.......... , .. , ............. """'.." ... . - . ' · -"" .- ........._- --: :.
Grafiek S.2 DIE GESUBSIDIEERDE UITVOERKRfDIETKOERS
80 81 82 JARE 83 84
13.0
12.5
12.0
11.5 %p
11.0 ~
J10.5 A
A -R '""N
10.0
9.5
9.0
8.5
8.0
133
perIode , Dit beteken dat indien f1nanaiering aan di. b.sin van 1980 vir 'It
period. van drlo jaar aangegaan is, die rentekoere 8 p.nent per jeer sal bly,
ongug latere aanpaaa1ngs in die koers.
In die grof1ek word van die aanname g.bruik geMak dat die add1aionele IUrge
wat by die bogenceade rentekoara gevoes moet word, 1,88 p.nent per Jur 11.
IUerdlo marge beataan uit die veraek.ringsgalde, die beatuurgelde en die
bankgelde , (In parAgraaf 3.4 van hoofltuk II 18 bepaal dat dif deel van die
totale koste van 'It uitvoerkrediet lowat 1,88 peraent uitmaak).
4.2 Dlo rond-dollartermynkoers
Sodra 'It in- of uitvoerder 'n toekomatige vreemde valutaverpUgting het, beatlln
daar die probleem van onsekerhe1d in die sin van hOIV.d vreemde kapitaal
benodig gaon wees om die toekomst1ge verpl1gting na t. kom. Die invoerd.r dra
byvoorbeeld die risiko dat die plaasl1k."\eldeenheid kan d.presieer teenoor die
ander geldeenhe1d en die invoerdor sal dan meer kapitaal b.nodiS om die ver
pl1gting af to 101 as wat oorspronkl1k veNag is. Vir d1l in- of uitvoerd.r
bestaan daar dua 'It w1sselkoersr1aiko. Hierdie w1saelkoeraris1ko kan geminilU
Uster word deur gebruik te maak van termyndekking. (511n hoofstuk III)
Indien 'It invoerder 'It 8terUngverpl1gting het en hierdie verpl1gting word op die
termynlUrk vooruitgedek, sou dit beteken dat die invoerder inderwaarhe1d tw.e
verpUgtins-nbenen het om vooru1t te dek. Ott is 'n rand-dollar an 'n dollar
sterUng verpUgting. (Alle geldeenhede word teenoor die dollar gekwote.r.
Sitn parasraaf 5.2.3. van hoofstuk III). Die invoerder het die keuse om of nit
die rand-dollar, of die dollar-sterling verpUgting ("been") of albei "bene"
gelyktydiS vooruit te d.k. Op die rand-dollar verpUgting kan hierd1e m.tod.
van rie1koverekansing vir een tot 12 IUlnde aangegaan word. Na die tanaynkon
trak verval het, kan die uitstaande verpUgtinS weer een. vooruitsedek word vir
'n v.rder period. maar te.n 'n nuwe unDynkoera. In Suid-Afrika kan ataau .n
semi-.teats instelUng. hul dollar verpl1gtinse vir 'It periode langer •• 12
m..ndl by die Suid-Afrikaan.e Resarwe Bank vooruitdek.
Daar word van die IInnallll sebru1k S....k dlt 'n vreemdl valutiverpUgt1ng altyd
ten volle s.dek word d.ur 'n termyntran18k.ie. Dit wU II .lbti die "ben." v.n
'n v.rpUgting word t.n voUe vooru1tg.d.k.
In graUek 5.3 word daar na die dollar-t'nDyndekking8ko.ra g.kyk. Vanal 1970
tot en met 17 April 1980 was h1erdie ko.rs 'n geadminlltreerde koers. V.n.'
Grafiek 5.3 DIE RAND - OOlLARTERMYHKOERSE
w~
•
JAAR
PER
1
........··6··......·
·5
.... ····8·
.._--;,;,.....·-----6· ..· -..
-"-='7-'-
.. ·.... -8
---;;g- ..
--":'1(7"'-'
.. - _ _ ,~ _-_ ..{) .
....- ---- ~--.-=t .
..··.. ··_..-_·· ....·······_···· ..···;··--···;,;2..··
..... .... -"3'
~'-"'4"""'-
1 MANe TERMYNKOERS
6 MAANDE TERMYNKOERS
3 MAANDE TERMYNKOERS
12 MAANDE TERMYNKOERS
.'.
~. -..._. '...._.... ' ..,~..,.._-_._......._-_.._--_... --....•., ~-..~ -.- ' ..: ,
!'•..•••••.•_ •.•_ .••.
~ ....__...._.._---
r"'--" .:':....~~-.~~~~~~~ ..-~ :' .. ...:; ....._.•.._.•....
.......__ "-"" ..-._--.----_ ..-.---".-.-..-_..--_.- - _--.. ' .
!'-""•• _ .•••••__ •• _4._..__....._.... __. .... -e-...._.•....... __ •._._.••· .
· .......... ._.._....._--_.....--_.._.._--_.- ...-._.. - ...
: .... * ••_-~.-•••.•••_--•.••• _ .... ---_••_-_••_-_., -_._~ .._ ..· .
1····_··_··-·· __ .. · __..-- -- - 0" ,
-11
._., - , .. , _.. _.. _... " _ _ "._ _ _..- ,. ..•._----- ..
I I'---o;t!..--_.
' 0'_"- "'- ...•.•.~ ...._~t3-.._..
. _ - -.. ---":----------..-- -.- ----. - -;._..;;11t- ..
80 81J.'~E
82 .83
135
1970 tot en met 24 Januar1e 1979 11 dear Sleg8 'n ••n p.reent kOllllll1la1e op
termyndekking gehef. Vanaf 24 Januar1e 1979 tot en met 17 April 1980 word die
een persent kODllllisaie vervang met 'n d1akonto van 2,5 perlt'ftt. Hierdie koera
WII duidel1k n1e markgebondo nie IIngeden daar , byvoorbeeld 'n rente
koeredlffereneiaal van 4,8 peraent in die 90-dae-V.S.A.-depos1tokoer..
gedurende die eerate kwartllal van 1980 was, en die dllkontokoers gedurende die
periode onvoranderd gebly het op 2,5 penent. (5ien araUek 5.S).
TUllen die vierde kwartaal van 1980 tot en met die eerete kwortaal van 1981
word 'n groot koerad1fferenshal, (ongeveer aes penent), gevind tUBsen die een
en twaalf moande diskontokoerse. Dit b.teken dat korttermynfondse (een I118lnd)
relatief goedkoop word in verhouding tot langtermynkapitaal .n dat·
korttermynkapitaal die land binnevloe1. Dit 18 interelllant dot die mon.tlu
owerhede von Suld-Afrika gedurende dieselfde periode 'n atreng monetire bele1d
gevolg het deurdat rontekoerso plaaslik gutYI het, (sien grafiek (S.I» en die
grod in die geldvoorraad sodoende probeer beperk het. Teenstrydige beleid
m8stnns word dus toegepas.
Gedurende die hele 1982 het 5uid-Afrika ~ol! rentekoeree ondervind. Die prima
koers het 20 persent bereik. Gedurende die ooreenatemmende periode waa die
depos1tokoerae in die Verenigde State van Amerika ongeveer 14 persent. Weer
eens word In teenstrydig. akaie ondervind, deurdat die pumi. wat op die rand
dollar geldeenhede bestaan op die een tot 12 m&and termyne verlaag is en dit 'n
invloe1 van kapitaal tot gevolg aehad het.
Die sentrale owerhe1d volg hierna 'n .eer markgeorUfnteerde beleid ten opaist.
van die in- en uitvlod van kapitaal. So byvoorbeeld word die invlod van
kapitaal in die eerate kwartaol van 1983 duidel1k ontmoedig deur In hoi pr.1I1.
op die rand-dollar te plaas.
D1I volgende twee graUeh noomlik grafiek 5.4 .n S.S word l1eg. gebruik ter
111uatrasie om die verloop en aeken tenden.e ten opslat. vln die doUar-.ter
ling termynkoerse te verduidelik.
4.3 Die 12-maande 8terl1ngdepoBitoko.ra.
Vervolgen. word dear kortlik8 gelet op di. fakton vat 'n invIo.d op die v.r1oop
van di••terUng d.poaitokoerse aehad het. GraH.k S.4 'itt! die v.rloop vln
die 8terling depoaitoko.rae grafies voor.
GraHek 5.4 DIE lZ-t'AA'fOt STERlIftGOEPOSITOKOERS
19
.. .... -..... . _ 16
.........._ _ _··········_··12
9
17
··············16 %p
15 ER
I, 4J _A ;:r AR
······13
84
..........._-_. __..__.._~ 11
'" _. ······_-_··_·········_··_··_--····-10
~ ._. M _ .. __ •••••_ •• ,
83
...
JARE828180
137
Vana! die tweede kwartaal van 1980 toon die sterlina ~ dalende nol81nl. Die
hoi rentekoeree wat aanvankUk geheen het (ongeveer 18 pereent) kan toe.elkryf
word aan ~ hoH 1nflas1ekoers vat in die Verenisde Koninkryk geheors het. So
byvoorbeeld was die inflas1ekoora in Hoi 1980, 21,9 penent. Het die bewindl
veranderins in 1979 is besin Oal ~ atrena lIonetire beleid toe te pas Oat lodoende
hierdie hoH influlekoen teen te work. Hierdie Itrall 1I0netire beleid Wtrp
egter vrugto af aangea1en die inflaulokoera na 3,7 p.nent In Junie 1983 aedaal
hst , Namate die intladekoera sedaal het, hot rentekoene in dio Veunlade
Konlnkryk ~l gepaardgaande dlUnS getoon.
4.4 Die dr!e-en-Iu-lIl4ando V. S. A. depo.itokoeree
'n Streng monetire btle1d word tot en lDet die tweede bartad van 1982 sevols en
rentekoerse bly relat1.f hoog , Die drle- en - all -mllnde depositokoene
wissel tussen 14 en 18 persent. H1trdie hoi vlakko van rentekoer.. het
gedurende die tydp.rk die dollar· op die valutaurkte onderauun. Sedort dieof
dud. kwartaal van 1980 word rontekoen••terk opseetoot .n beweeg die ekonollie
in 'n rosessie In. Kortteratnynrentekoers. bere1k ~ vlak van tUlsan 16 .n 17
pers.nt sedurende 1981. As sevols van die diepte van die reeoslie begin die
mon.tere bele1d v.rslsp en het sodoende ~ dsl:lng In rent.koene tot Sevola.
Aan die dnde van 1981 berdk korttermynkoers8 reed. ~ vlak van onseveer 12
persent ,
Cedurende die dude Iev.rtaal van 1983 vind 'n v.rdere dlUnS In renteko.n.
plus wat srootlik. toeaeskryf kan word asn die 1nternadonale akuldkr1818 wat
'n land sec Hedko beled het. Het te hal rent.koen. sou rentebeulinal
onlloontUk vord. Rentekoerae daal van 10 penent tot ~ vlak van net bo di.
neg. p.nent. Die daUng vas ester van korte duur.
4.5 Die dollar-.terUnat.ratynkoerae
GraH.k 5.6 dul die dollar-sterlina termynkoere. aIIn. 'n r.nayndekkin,lko.ra
dul die koeradif£eun81ul .an tUII.n die tvee onderlhit renukoerse. Dit
beteken dat 'n vretlld. valutG onsev••r die..1fde lal "kol" a. vat di t IOU V••I
1ndien doar van dh plauUke aaldoenhtid g.bruik .....k )lord. (Slen hoof.tuk
Ill, paraar8Gf 5.2).
Die graUek toon aan dat die eon, dr1e, I" en 12 ..and. ttf1l1Odekklna op di.
dollar-lterHng betn van ~ verplist1ng diel.lfde r.nttko.npatroon vola a. vat
die AlIIortkaanae rent.koene volS (den sraflek 5.5). lCe..rkend van h1C!rdle
wClD
12
90 OAE OEPOSITOKOERS
180 DAE DEPOSITOKOERS
' "'" _..__ _.;.......•& .
... ., . -e- - 11"-,,
,..... -
15 .....Xp
... ···14·······£·
I RJI A··13 .... A
R
Grafiek 5.5 DIE 3 EN 6 MAANOE V.S.A. OEPOSITOKOERSE
'\I \
-I: r'I·
t,- ..
0.
. 9'
80 81 0·...·'';~ JARE
~.~Uv ·84
Grafiek 5.6 DIE DOLLAR-STERLINGTERMYNKOERSE
W<oD
~
PER
JA~
~
...-a-....._....
---~--_ ......
··--=0·---·..·..
---.;;'f..__ .....
6
z' '"
., 5
'4
3
.. _.::¢ ..
.•._-=)" .
:'-""'1" .' .....
.............." 0 .."···
.. - "..--..------- ···:-··- 1· .' .
......_ -----.. --_ ----;_ .._=Z'.,"-""-
I
1 HAAND TEIU4VNKOERS
3 MAAHOE TERHYHKOERS
6 HAANDE TERHYHKOERS
12 ~~DE TERHYNKOERS
7
··s
·9·····
,\"",~
~~ 'i'r:', .
i '".'rl,1 _. " __ ..hll """~rIf(~~
---, I-...-~._-_ ....
•'t\f\ ..\.1 :.. ...
~, ...,\J~.' , '\ I
.' I " "
'': ", ..• I" ,'''I'.; ....... .-,
I
','
... I
.......... _~ -
1......,.. ..._...._....._.__ ._ .•·-l,;L.... --_... - ~_ .._....._-.
'~IIIl·tI
"'j ,-,
\..._ .._...~..' ,, , I J, " If, ' ,q>:_J.. ..•. _.
'It" .. I} . "I.,t ..·-·,....···L....- ,_. -_.-, ".~,
....·..·..···_··M'-·.A..I··..··_····_- - --
........ - _ __._ _--_._-- . 'J'"ItII, I• I. , ,
-··----------It ~ t:_.·n.···..__·_ L
'
I~ _-- \., ,'-: T'I ,. f
, \ I
't •
~ ...._~._ ..._..._...__..__ .__..__._---
80 .-, .11
0.1 JAREr. ".r: ;..... - 83
140
graf1ek 18 die ontatabil1teit van kortrentekoerse vanat 1980. Gedurende 1980
W88 daar ondermeer 'It koersdifferensiaal van ongeveer vyl penent tU8aen die een
en 12 lII4ande termynkoeree aanwea1g. Vanal die tweede helfde van 1982 be.uan
daar ruasen die kort - en langtermynrentekoerse 'n bah kleiner dUferenalaal. .
4.6 Die rand - sterl1ngtermynkoerse
In graftek S.7 word die totale koste ten opa1gte van termyndekkins tu...n die
rand en sterling ge1deenhede uitgebee1d. Dit 18 die total. koste wat 'n Invoer
der sou betaal indien hy sy sterlingverpUgt1ng ten volle vooruit sou dek op
die termynmark. Dit word vorkry deurdat graHeke 5.J .n 5.6 Be ges_w_n. byme
kaar gevoeg word.
Die grafiek 1llustreer duidelik dat indien die termyndekkingskoate van die
rand-dollar en dollar-sterling geldeenhede bymekaar gevoeg word die groot
diskonto wat op albe1 di' geldeenhede van toepassing Val, daartoe ge1ei het dat-e
die heIe 1980 en die grootste gedeolte van 1981 'It diskonto vir die invoerder
met 'n dollarverpl1gt1ng sou wees. Hierdie diskonto wat 10 groot 1001 14
persent was, verander na 'It premie teen die e1nde van 1981. Die premie bereik 'II
vlak van ongeveer 8,5 persent aan die e1nde van 1983.
4.7 Die totale uitvoerkredietkoers
Die totale koste verbonde aan uitvoerkredietHnansiering vanaf die Vereenigde
Koninkryk bestaan uit die gesubsidieerde uitvoerkred1etkoers plaas 'n bepaalde
marge, (graliek 5.2), en die koste verbonde aan termyndekking op die rand-Iter
ling verpUgting (graf1ek 5.7).
GraUek 5.8 toon dat die totale uitvoerkredietkoera gedurende 'n Iroot ledeelt.
van 1981 'n negattlve rentekoers sehlndhaaC het. Die venkyn.el kan to_ge.kryl
word lin die Iroot dllkonto, van tot nege penent, wat v.ra1 tussen di_ dollar
en .terUng valutal g.durende di' tydperk (ailn graU.k 5.6) b_auan h.t.
Hilrdl. tipe finandering toon vanal die begin van 1981 tot die _ind_ van 1983
'II .tyg.nde kOlte tlndenaie aan , Die kolte styg van 'II vlak van ainu. vier
persent aan die .inde van 1980 tot 'II vlak van 22 perllnt IAn di_ e1nd. van
1983. Dil koerstyglng ken eeratenl tOlg18kryf' word aan di_ rand-acerUn.
termynkoerse wat venal 1981 verander h.t na 'n pre.it en tweedlns die atYlinl in
die uitvoerkred1etkoers vanal 10 penent tot 'n vIek van 12 plreent.
'-8
.......• .., . _. -_. "." ._~.~
-4>-
.. Q ..
·--=11t---·····
·--.;1'z···· .. ·
. '" ~ -.;., ..
f.K1 ..•..~......,r'... ,~• "r" l..:, .. :" .
Jr'J_..,.. --c---"'":..-,·.,- .....r ... ~.._..- u.. ,;;,r ,." ~" .. _-~-_ . ..... :
.. , .
'" ..·.·.·.· ....·--·--.··· ..2.···.·· ."
."
1 MAAND TERHYNKOERS
3 MAANDE TERMYNKOERS
6 MAANDE TERMYNKOERS
-12 MAANDE TERMYNKOERSI I '"
tP
~~_~===.. _.T" .._.;,;~ E
....... R
. J
..... ;.;."6... . AA
" R
.-._......•-.- •... --..'-' ...
------ --:.---
............... 4 •• _ ••
e- ' .••••••. _ .••. -.' ..~.<>_.... ..- ..,,.,- .
Grafiek 5.7 DIE RAND-STERLINGTERHYNKOERSE
....._ _.- ..,- . ........-. - ---- .--- _-----. ·_-_··_··_····_·~·--~14'····-·
80 81 82JARE
83
Grafiek 5.8 DIE TOTAlE KOSTE VAH GESUBSIDIEERDE UITVOERKRE~IET
~
N
-t--_.
"16'"
--v
..: ..... '14'
~. : ..-ll.: ..
~~, i ..·~··2·0· .
~ ;'"C" •a! .._-.~ ...;... -.....----~ - #.
"~'.~ " II.~~ ..
•• ' t \.#.' ,-#' 18,-, . .. . . .
\'1 ..
......... -._-..------_.....__.._•..... --_.. -_.._---_ ..._.~--;..----_ ....._. -
6 MAAHDE UITYOERKREDIETKOERS
3 HAAHDE UITVOERKREDIETKOERS
12 MAANDE UITVOERKREDIETKOERS
..........- ....- ....- .. ---.;-..- ..... -----....-......-..-.. ·-----····----..-t··-·1'O-..····-·. .
....•...........
1 MAAND UITVOERKREDIETKOERS
.......-.._-......_-- .......-.~- ....-- ..-....--....-..-.-----.._-------~--1)- ..-..... . :
i
~
.............. - - -.;- -.". ---..----..- -..------..---..-+----.1-2-- -. p
.......- -..- :- -- _ ..-- --.-- --- -..---~-------.-..... ERJAAR
h , _
....- -- ~ -..--._ -- --- - -..--..--------? 8 - ... ~_ _ _ ._.•... .•_ _ __.._.. ..-t!.._.~ ..--.--..__.-__• _. • ~-_------.
•. _ ...._ ..••...••..*.
.---_.--" ..•__.~ --..._ ~ ..-._ ..-._ .
--..- -,.,--.- __. - _ _ _..~.
.~ \-1-------_ _ _ - _ ..
.._----- .._--,..__.,--------_..._-----_.~- ........._...-, ..• _.- ...
~---------_.._---
• •• .......__ ,_w••• 0 .... _0
:.---.._--------_._--_..._----------;..---- ...... _... -.. - ..... _.
:--.-----------------------~--_._---· .· .· .,.. _-----------_.._--------_._-~._--_ .
· .t-----------------------·...-----,.-----· ....._.... -_.-
:.~-~:~~-=---=~:.~::~-~-:-:~-~.~ l.~ _-..-- ---.----- ---"--"-'--"-"'~-""'i'!"jf\~.--····- ..Irl..·-··-··---···-··----·-······ .~..~r· -'L\: .".__ _ ___ _ __ _ . ;.... .•1._._
" r.•
..·
· ..-_._--_.._----_.'.-_._..~._-_ .._ _ _---- '.- .· .· .· .· .r----------------------·--~----. -- .
~----------------------'--.--- --- ...---- -----.- ... _.~-'-'- .---- ... --_ ..... _. - ··_•• •• .. ·_. ·._ ..... .4 •
-r---~--''''
80 81JARE
82 83
143
S. SAHEVATTING
In hitrdie hoofstuk 18 gesien dat plaaeUke rentekoerse, naallUk die prill4koers
'n stygende tendenaie oar die vier jllr getoon het. Die koen het van 'n 9.5
penent vlak in 1980 tot 'n 20 penent vlak in 1983 a"tys. Alhaewel dU koen
teen die e1nde van 1982 tot aan die begin van 1983 g.dad hit, wa. die nl1ging
opwaarts. Die geweldige toename in geldvooraad. in hoi intladekaer. en 'n swak
goudprys het daortoe geld dat di6 koen nil 'n vlak van 2S per.ent in 1984
verhoog he e , In hoofetuk IV ia beplllI dat indien 'n afbltal1n8averkoop- of
bruikhuurooreenkoms in 1982 aangegaan 11 e~ die finlnlieringako8te van die
ooreenkoms oon die primokoera geko~pel word, die g'lIiddtlde ko. te van di.
!ening ongeveer 19 persent is.
'n Uitvoerkrediet butoan utt onder mllr die volgende koste-itella: die rente
kosrs , die versekering8gelde, beatuursgtrlde en bankgelde. Alhoewel die 1111
genoemde drie koste-items oor die afgtlope vier jalr redeUk konstant glbly
he t , het die rentekoers wat op die uitvoerkrediet van tOlpasaing 1.8, oor die
periode toegeneem van agt persent tot 'n vlak van onglveer 10.5 persent.
Hierdie stygende tendenaie kan toegeskryf word aan die reIatief hoi kommersille
rentekoerse wat wereldwyd voorgekom het ,
Bogenoemde kOlte is egter nie d1.e enigste koste verbondl 88n 'n uitvoerkrediet
nie. Waar 'n "vreemde" valutaverpl1gting bestaan. is daar 'n wiaaelkoersria1ko
vir die invoerder. Hierdie risiko kan gedeelteUk u1tgukakel word dlur
termyndekking op die buitelondse verpl1gtinge teen 'n kolte dt te neeID. Indien
'n bell1d gevolg word waar die totale buitelandae verpl1gting vooruitgedek word
op die termynmark. 11 daar in hoofstuk III bepaa! dat die koate van dU tipe
finanstering ongeveer 9 pereent was.
Die totale ko.to van e.rstens plal8Uke Hnan8iering In tw.eden. buiteland..
ge&ubddieerde uitvoorkr.dietf1nanaiering 18 nou bep.al. Vervolg_n. un 'n
koattvlrgelyking oor 'n unayn van,,! 1979 tot en mit 1983 glulk vord.
"
144
VERWYSING:
1. De Vries, A.J.H. en Faure, A.P., "A Survey of Contemporary Economic
Conditions and Pro8pects for 1984", Bureau for Economic Research (8EO) , Uni
verdty of Stellenboach, 1984, bl. 28•
..
145
HOOFSTUX VI
GEVOLGTREKKINGS EN AANBEVELINGS
1. INLEIDING
In hoofstuk IV 11 eerstena die kostelaktore wat 'n invloed het by die bepaUna
van plaasHke Unanl1eringakos to bepaale "hr is van die aannalDe gebruik
gemaak dat di' kOlte sleRs bestoan uit die prima-oortrekkingBkoera pluB 'It lin
penent lDorge. Verder is ook oanvaar dot die marge konstant bly ongeag veran-·
deringe in die primakoera. In hoofatuk V 18 gesitn dat ..kere plaalUke en
internu10nale ekonomieee faktore die verloop van plauUke rentekoerse beln
vloed het, byvoorbeeld 'It hoi in£lasiekoen in Suid-Afrika het 'n stralD filkall
en 'n streng monedre beleid tot gevolg gehad.
By uitvoerkredietfinansiering is gevind dat die renukoerekoste die grootlU
enkele koste uitmaak van hierd1e tipe ./inansiering. Ander koste wat hierby
gevoeg moet word, is 'It marge wat onder andere bestsan uit bankgelde, vereeke·
ring8gelde en die k08te van termyndekking. Daar word van die veronderstelling
uitgegaan dat termyndekking ten aUe tye op die buitelandae valutaverpUgting
uitgeneelD word.
Bogenoemde twee tipes finansieringsmetodes ae
vergelyk. ViC 80 'n kostevergelyking sal
gevolgtrekk1ngs en aanbeveHngs te kan maak.
2. GEVOLCTREKJCINGS
kolte word v.rvolg.na lDet mebar
dit moontUk w... OlD s.k.n
Die glVolgtrekkinga wat uit die studb vootapruit word v.rvolgena onder db
volgend. punte beapre.k, naaml1k:
'II koate verg.lyking tu..en gIBubaidietrde uitvoerknditt finana1lrin, .n
plaaalikt metod•• Vln finanatering:
- 'II bespreking Vln die kOBttvergtlykina:
- 'II vooruitakouing t.n opaigte van die tendenait vat uit di. koatevera.lyktng.'
blyk;
- uitvoerkrediet "quo vedis" en
- tekortkollllllige van die studie en ..nbevelings ten opdgt. van verder. navor-
146
e1ng8geb1ede.
2.1 'n Ko. te verge lyking tU88en gelubl1dieerdl ui tvoerkrediet finan.l8rins In
plaaaUke vonne van finansiering
Dau word eereten. 'n k08tevergelyking Sitrel tUII.n uitvoerkredietf1nanl1erina
.n pla8uUke Unana1eringlvorme wat op 'n spe.Uieh voorbeeld geba..er 11.
Tweed.nl word 'n kOltev.rgelyklng gedoen wat geba..er 11 op rsntskosr.vlrandl
ring. oor d18 periode van 1980 tot 1983.
'n K08tevergelyking op grond van 'n .peaif1eke voorb.e1d word vervolgsn. Sidoin.
In hoofatuk III 11 die totals kOlt. verbond•. Gan 'n uitvoerkred1et b.paal. In
hoofstuk IV is die kOlte van 'n p~a8.Uke vorm van flnanl1erinl naa.Uk 'n
afb.taUngsverkoop- of bruikhuurooreinkolll' bepaal . Die twel kosu. word
vervolsens vergelyk in tabel 6. 1.
Tabel 6.1 'N KOSTERVERGELY1CING TUSSe'N GESUBSIDIEERDE UITVOERKREDIETE EN
PLAASLIKE VORME VAN FINANSIERING
(1)
Uitvoerkrediet
-R16l 796
25 608
25 317
28 610
29 208
23 242
19 348
19 418
23 399
(2)
Plaa.11ke von.
-R161 796,00
34 848,20
35 130,23
30 550,64
28 816,84
28 351,97
27 386,46
25 011,89
22 455,23
IRR- 8.90 r.rllnt 19,24 perIGnt
KolOlll (l) dui dil totall urugbeulins. in rand ..n Vlt 'n 1nvoordlr IIOlt ...k
oor 'II p.riod. van vilr jear lndlln van allubl1d1..rdl uitvoorkred1etfinlnl1.
ring ,Ibruik g'lUIlk word. By uitvoerkrediltfinan.ilrin•. h von die verondlr
.ulUnS ultg.saan dlt die to.komaUa' vrll.d.valuta vlrpUatingl ten volle op
die termynmark vooruitg.d.k vord. Op hierdi. konuntvlod 1. 'n intern. rentl
biUtie1t van onglvllr nlg. pors.nt p.r jaer b.r.ken. (Siln hoof.tuk Ill,
parasraaf 6).
147
Kololl (2) dui die terugbetaUna aan indien " tnvoerd.r 'n plaa811k. lentn. in
die VOnD van 'n afbetal1nsaverkoop- ot bruikhuuroore.nkolll aansun. Die Ito,t.
van dif Upe !ening 11 ongoveer negenti.n penent plr jaar. (511n hootltuk IV,
plnaraat 5).
Die gevolgtrokking wat uit die kOlteverselyktns gema.k kin word, 1. dlt seaub
aidi..rde uitvoerkredietfinana1ortng oor di' poriod. van vior jaar aanlienUk
soedkoper a. plall11kt finanstortng "'al. D1I ronukoon differenatad kan
hoofa8llkl1k tooStikryf word aan dto r.1atief hoM plaa.11k. kOlDlDer.111e rent.
koerse , In 1984 b.reik die prllD4koor. in Suid-Atrika 'n v1ak vIn 25 plnent.
Deurdat dte rand vinniser teonoor die dollar Std.predttr hIt a. wat di.
IttrUns toenoor die dollar sed.pre.htr hot, hIt die uitnttll van tenDyndtkktna
op die rand-dollar vorp1ist1ng dto ko.t. van uitvoorkrediet laaS sehou. Wan
termyndlkkins op n vlrpUstinS u1tSlnetll ia, vord die totkomaUse verpHstina
teen die tenDynkotra omgeflkakel van un Jtldeenheid na 'n .nder geldeenhdd tn-.ni. t••n die v.tI la.r tn IIvakker kontantkoerll (" s pot rat.") n1l.
'n KOlt.verge1yking kiln ook op " bash Stdoen word w.ar r.ntekoerae oor tyd
verandtr. Uit sraU.k 6.1 kan duid.l1k subn word dat dear vir db periodt
tUlun die e1nd. van die eerate levarull van 1980 tot tn mtt die einde van 1980
'n groot rentekoen diff.rendaal tUla.n die primakotn plu. IUrge en dt. t.n
volle vooruitg.d.kto uitvoerkredietko.rs be.ta.n htt. Ctdurende bos.no....
p.riod. va8 die prtlUko.n 9,5 pen.nt .n die uitvoerkredietkoen ast p.n.nt.
Tull.n dif twe. rtnt.koerae vaa dUI ni. 'n ve..ntHk. v.r.kH nie. Die sroot
gaping tussen di' tWit koene i. hoofsaakUk veroor.aak d.ur " diakonto v.t op
beid. die rand-dollar en dollar-aterHns valutas van to.pa.dna va. g.durend.
die periode. (D18konto'a op seld.lnh.de vord v.n 'n rontlkoen .tl.trek .n
prlmie. vord by 'II rent.koen setel 011 di. verkl1ke kOlte van 'n buiteland..
lInins te bepall1).
Vir db periodl tUII.n die tveede kv.rtaal van 1981 tot .n au die .tddt! YIn
dh derde butu1 van 1981 vorsroot di. saptns tus.tn dit prtaakoera .n die
uitvolrkred1etkoon Wltr ..na. Dit VII .tntena di. sevola van" hoi dhkonto
op dil rand-dollar st1dttnhedo. So byvoorbeeld v.a d.ar· n vier ponent db
konto van toepllains op die .e....nd. t.raynko'fI s.durend. die tydp.rk. 'n
rveed. rede VAt IInl.vo.r kan vord vir d1' koeradHferenllaal 1. dat dtt
prtuko.n g.durend. ht.rd1t tydp.rk na 'n vlak van 16 p.nent be"... h.t,
t1rvyl die uitvoerkrtd1etkoen op ast p.nlnt sebly hit. In Novnber 1981 word
lallglnOllde ko.n n. 10,S penent v.rhooa vat die differentiaal tu•••n di' tvt.
ko.nl vernou. .un dit dnde van 1982 vlfsroot die a.pina tu..en dh pri..•
Grafiek 6.1 PLAASLIKE FINANSIERINGSKOSTE VERSUS GESUBSIDIEERDE UITVOERKREDIETFINANSIERINGSKOSTE
..........., , ! ~ .._-~,-_ ,
. ..•.~ _., _ _ _ _..•. -_..!-- _-_.-------_. ---_.._---------~-_._--_ .
z:oo
OfIe
'12
-"---'0---"
----·z-·······
·----·4····-· .
.-_....-------_..-
..........................-.._..__ .
..
.p,. - -...._ _._-- ':. ',-'"..-_.;_.._----_ .
-·---l"f1..- ---..--..~':.~.•.,..' ".f -:--;8--'"i:i -- _....---~---- .._--_._.._-_.+---=~~=.~:
............._....... . -----..- - ..~;..- .."""22..-..
5 ~E UITVOERKREDIETKQERS
3 MAA.~DE UITVOERKREDIETXOERS
1 MAAN~ UITVOERKREOIETKOERS
PRlHAKOERS PLUS MARGE
12 MAANDE UITVOERKREDIETKOERS
-
'f • i , £ ~ -.. _ ..- ···.·.w.
··'10 P.~.----- '" E
. 1:---------~-""""------------rl----8----· ."1- x________. J
.\--ij--'" ,--_.._., . .,
.....- - - -.- _ -
..... •.•• .., •..•' _ _ ~ •• e __ .. _.__ .
, , _. .,
.._-_ .._---~._--_.._--_ •._---_....~_ ... --_.._....-· .
~·:::=::==:::=~===~========T:==:··:::~=::=::··::==::;;..· _ .
~-- - ---.-..-----..- ..---..-- -.-.-..-.;. _ - - - - ..i
~-..- -_-_---..-_._ _--- _ :_._._ _.u _ u .
......-- ---.-.--- ------.-----..:. -- - _ _ i ) i\'
;.--..-..- ---..-------------7- -- - r--#f.'liii ..· .· .
: ••• __ _ ••• • ._ _. _~ .• - ·· .. -.- u _ .••• _ _ -.
· .
~~~~-_ __.._..__..__ _--------_._----_ i .------ ----- -- ' - _~ _._.,._-_._..__..------------_ _----_.._----:--.--_ _.- -..-'.' .- - ~ ..
......................
......... ..- _ - ~------_ ..----_.._------------_t_-~ .,
80 81JARE
81 83
149
koers en die uitvoerkredietkoers weer eenll. PlalllUke renteko.rlle wa••edu
rende hierdie periode hoog 8S sevolg van 'n IItram fhkale btleid, atrena aone
tire bele1d en 'n groat tekort 01' die lopende rek.nina van die betelins.balana.
Cedurende die derde kwart881 van 1982 vorhoos die uitvoorkredietkoera na 10,85
peraent per jaar. Die verhogins bring onder andere mee dlt die sapins tuaaen
die twee rentekoerse vernou.
Bogenoemde vergelyking toon duideUk nan dat dit vir die invoerder van kapi
taalgoedere die modte werd sou wees am van uitvoorkredietUnandering gebruik
to maak. Al sou die invoerder termyndekkins op sy buttelands. valutaverpl1g
tinge uitneem, blyk dit dat die kOllte steeds laer as plassl1ke unanlliering i ••
2.2 'II Bespreking van die ko.tevergelykinaeo
Beida bogenoemde voorbaelde toon 8an dst sesubs1dieerde uitvoerkredietUnan
siering soedkoper vir die invoerder van kapitaalgoedare is as wat pla..Uke
vorme van finansiering is. Die red.. hiervoor 11 onder meer die volg.nd••
Indian daar van 'II buitelandse lening teen kommersiUe rentekoerse sebruik
gemsak sou word en daar 'n rentekolradifferens1aal tus..n 'II ander land II
kommarsUlle rentekoers bestaan, sal die verskil uitg88kakll word deur tenyn
koerae, of in die vom van 'n diskonto, af in die vorm van'll premie. In dte
landa waar die kOllllDarsiUe rentekoene hair is as die uitvoerkredietko.rs vord
die verskil in koerse ge8ubsidieer. Die termyndekkingskoerse word aebruik o.
die verskil tussen die kommersUHe nnukoerse tussen e.n land .n 'II Ander land
8 'n uit te skakel en nia die verskil tUllen die uitvoerkredietkoera en 'n ander
land se kODllllersUUe rentekoerae nie. Dit is onder andere am h1erdie rede dlt
ge8ubsidieerde uitvoerkreditfinansiering go.dkoper a. plaaal1ke Unan.itring.
metod.. ken wees. N1eteens taande die prellie wat vanaf November 1981 op die
rand-dollar valutl' van toepassing VII, en 'II premia vat op die grootatl ae
dellte van die vier jler op die doll.r-.terUns VII, het uitvoerkrediltU
nansilring llteeds goedkoplr a. plaas11ke Unaneiering gebly •.'
Vir dte periode van 1980 tot aan die dnd. van 1982 WII dllr lIOO. reed. le.lld
'n duidtlike verskU tUllen die boglnol.dl twe. r.nttkoerae. Hlerdie kOltl
voordeel wat uitvoerkredletfinan8ierina bo plaaaHk. vorme van liMn.terina
gehad het, het estar aan die begin vln 1980 begin 011 tI vernou. Soo. rlld.
genoelll, ken dit dedI toese.kryf word lin 'II verholing vln die "kona.nau."
rentekoera van ast penent tot 'II viak Vln 10,35 p.rl.nt. Oak het d.... Suid
Afrikaan.e Reserve Bank in die termymurk 18 verloop 'II rol se.peel. Wannllr
ISO
daar llUkwldlteit ln die land b'ltaan het. 11 di. pre.le. op geld.onh.d.
v.rlug en die dllkonto vorhoog 011I lodoendo 'n lnvloe1 van buiteland.o upHall
na Suid-Afrlka te vorooreaak. Dl0 e••noorgoateld. vlnd ook plaa. in die g.vll
waar dl0 l1kwid1utt to hoog Wal. In 10 'n goval vord prollll0' verhooa .n
d1lkonto'. tUllen g.ldeenhede verlaas en lodoondo word vrttllldo valutal duurd.r
somaak en 'n 1nvloe1 van buttelandl' fondu vord bopork. ('n Vry•.
vl1utalll4rkboleid 111 dUI nie altyd dour die Ro..rwe Bank sovoll nlo).
2.3 'n Vooruitlkoulng ton op81ste van' die t.nd.nde wat ult di.
kOlt.v.rgelyktng blyk
Ind1en 'n vooruitlkoulng gemaak word oor dl0 to.kolllltig. v.rIoop wat uitvoer
kredietrontokoers. In vergolykinglll.t plealUko ront.ko.rlt gaan nOOlll, blyk dittC
dat die gaping tussen di' twee koeree klein gaan bly 18 Sivolg van ond.r ...r
die volgende r.de.: Di. reger1ngs van lande wat r.nteko.rl' .ubaidioor bied al
hoe meer teenkanting te.n geauba1dieerde lenlngs as g.volg van die toen.m.nd.
wereld.kuld van veral die Dorde Wireldlande. Land. 100. ArgentinUf, Hextko .n
BrazllUI 1& enkele lando wat oor die &fgelope periode nie hull.
terugb.tol1ngsverpl1gtinge kon nakolD nie. 'n DaUng in die kOllllllereiU.
rentekoerse van lande wat ee rentekoeree tradi8ioneel holr was a. die
konsensuskoers. kan 'n verdere rede ve.. waarolll die gaping tus.en dil tve.
ko.rae klein gaan bly. Di t bIyk dat die belangr1k.te Welterse lande byvoor
be.ld Engeland en Amerika, hul inflasitko.ra op 'n aanva.rbare 1ae vlak kon kry.
Terwyl die inflasieko.ra 1aag bly sal kom.raille rent.koerae ook 1aag bl)', .n
aal dur nie 'n v'l.ntHke verskil tunen die konaen,ulkoen en dio kOlllllleralU.
r.ntekoerse bestaln nie.
2.4 C.subaidie.rde uitvoerkrediet "quo v.dis"
BoglnoelDde vooruiukouina en koeteverg.lykinl is op hlltorie.e .yfor•••b••••r,
Daar 11 ook .ekere kwaUtaUevo oorweging. vat die tOlkOlII. van .osub.idle.rd.
uttvoerkreditt kan bdnvloed.
Oor die toekOllll van die "konsenaua" (l1.n para.ra.f 3.2 van hooCstuk II) hana
daar die aCIt!op. aanul jaro reed. ~ walk van on••ktrhdd, aa .evoll v.n
verskll1e vat nie opgelo. word nit. 01. verkUlt tUI.ln di. 22 lande bl.Uln
hoofaaakUk uit:
(1) die Vereniad. Statl van AIIerib vat dio sublidi•• op uS tvoerkred1tt vU
verbas;
151
(2) die E.E.G. lando wat ao 'n verlagins teen.taan.
(3) die termyn van kredietveraekerins.
(4) die grootte van die voorafbet4l1lbare kontantdepol1to en
(5) die lande wat as lae-rentekoen-lllnde kwal1fileer.
Die men kritieke vraagstuk in die Koneensu8 bly die Amer1kaan.. aandrana op 'n
meer mllrkgeoriUnteerde uitvoerkredietkoere. 'Venkde vorme van 'n moor outOIll&
ties-aangepaste kredietkoer. word oorweeg. Een 80 'n voorb.,ld 10 dat koen.
gekoppel moet word aan di' ko,rse van "Spes1ale TrekkinS8rogt," ("SDR tI) van die
Internadonale Honetere Fonds. Hierdie koerse word daagl1ka aepubl1...r in
verhouding tot die belangr1ksto geldeenhede. Van die Europea, lande, veral.."Frankryk, dr1ns daarop aan dat die konsensuskoerse met sowat tve, penent
verlaas word. Die V.S.A. veral stean 'n verlag1ng in di. konsenauakoen te.n ..
gevolg van die swaar las wat subsidies op lande se begrot1nga plaas. Die
V.S.A. 10'11 eerder die subdd1e totaal verwyderd sien.
Sodra die k01lllllersUlle rentekoerse van 'n land onder die minimumkoera van die
Konsensua daal, ontstaan 'n verdere probleem. Hier moet daar van 'n v.rvy
s1ngskoera gebru1k gemaak word vat .al dien as 'n aanduidingl- of basisko.n vir
die vasstel11ng van die uitvoerkredietkoers. Huidig is die koers byvoorbeeld
1n Japan 0,2 persent laer as die primakoera van langtermynkredietbank••
SWitserland wat ook 'n lae-rentekoers-land 1s, ontvang geen amptelike onder
8teuning nie, behalwe in die vorm van vereekering en waarborge. Huidia ltvaH
liseer die Duit8e mark, Sw1taene frank, HoUandle sulde en Ooatenrykte
achUling ook aa een van die lae renteko.rs eonh.d., Mar uak al.ga die jen
aebruik van hierdie tipe finan.iering.
Oor watter koen .. 'n urkgeor1lnteerd. ko.ra beskou kAn word, on vat as 'It
uniforme aanvysingskoers (tlreferenc. rat.") g.bruik kan word, kan a.en IIn
atelllllighdd bere1k word nio. Daar word byvoorbetld voorg..tel dat in di.
V.S.A. die uitvoerkred1etkoera aan die SkatUavhs.lkons plus tv•• p.n.nt
sekoppel vord en die aterling aan die opbr.naako.rs van 'n vyf jaar suautfftk
plua twe. pereent gekoppel vord.
Die oneniahe1d in die Kon••naus bly dus voortbutaan. 'n Verbrokk.l1na kin
sl.g. verhoed vord indien daar 'n vre.. by di. detln••end. land. ontsUan, dat
indien alle finanaille disl1pl1ne. belindig word, die reeds avak int.muional.
152
handelsverhoudinse verder sal verawak. Die V.S.A. het byvoorbeeld alrttd.
gtdrdg om heffins. op al10 gesube1d1eerde invoen to pI....
'n Aantal lande wat nog nie lede van die Konlenlu. va. nie het lidlUauup
oorweeg, maar het hulle tot dusver daarvan weerhou •• aevolg van dio probl.lle
wat die huidige 22 l1dlande ondorvind. Die Konsenlu. word ook voortdurond d.ur
aektrt ontwlkktlende lando gekritiseer II 'n "kapitaaluitvotrdorakart.l".
'n Verden teen8trydighdd bestllan oor die volgend. tWit aanbov.Una' wat
Amerika maak: Eeratenl dat die ryk lande (katogorie 1) It depoe1to·. van 15 en
20 pereent tot 40 pereent verhoog; tweedens dot allt uitvoerkrldi.u aan ryk
lande ae moksimum kred1ettermyn nie vyf jaer oorakry nie.
Uit bogenoemde onverenigboorhede kan dt~ ofleiding gelUlk word dat hitrdie
ooreenkoms tussen die 22 lande in die veegskaal 18. 'n OpenUko kred1ttoorlog
kan enige tyd veer onUtaan wot vir invoerder. voordel1g ken weoe.
'n Verdere kwal1tatiewe oorweging 18 die "volatil1te1t" of onbe.tendightid van
rentekoerse in die finanaill. market. Hierdie voortdurende volat1liteit van
rentekoerse kolin tot gevolg hi dat die konaensuakolra nie looe in dio verl.de
vir 'n lang periode konatant sal bly nie. Hierdie koers eal meer gereeld
aangepaa moet word by veranderinge in kOlllllersille rentekoerse. Die aanpallingl
van die konaenauskcera sal daartoe lei dat uitvoerkredietf1naneiering mindtr
aantrekl1k vir die hner word, aang,l1tn dear n1e lIeer aekerheid aal VI" oor
die uitvoerkredietkoera nie.
'n Oploss1ng vir bogenoellde probleem IOU byvoorbeeld vees dlt 'n land met ongt
veer dieselfde kOllllllersUile rentekoer.. II die kona.nlu.koers, lening. in 'n
aader aeldeenhdd toestlan ae ey dl land •• geldttnhdd. Di. lenln. 1.1 in 'n
geldeenhdd wees v.arven die kOllllDerdllt rentekolr.. tradhionoel laa. 11 (dil
log.neemde "herd currencie8"). So byvoorb.eld ver.kaf dio "Export Credit
Guarante. Department" in die Voreniad. Koninkryk lonina' in Japan••e J.n tn
Duiu. lUrk.
2.5 T.kortkom1nge van die studi. en aanblv.UnSI olltr.nt verd_ro n.vorain,
In die .tud1e word daaf aloge 'n vefgelykin. gurd tU.lln di. kOlt. van pla..
Uke Unans1ering In dit vonn van di. pr1ukoer8 plu. 'II ur._, en b .e.ub.i
dieerde uitvoerkredletko.rs van 'n land. Hierd1. bnd VI' dit Veren1.dl 1C0niD
kryk vat a. 'n hol-rent.koers-land geklall1f1seer word. Dit beteken dee di.
153
land II kOllllDersUle koene gewoonl1k holr 18 as die 1I1nillluIl uitvoerkredietkO'rI
wat deur die Konseneus voorgeskryf word. PlaalUke f1nanl1ering kan egter ook
vergelyk word alet tradtsioneel 141 rentekoerslande .001 byvoorbeeld Japan .n
Sw1tserland ("hard currencies"). Hierdt. veld leen hOal egtor tot \1 v.rder.
diepttl tud ie.
Su1d-Afr1ka beoog vorder om 'n "JIBOR" ("Johannesburg Interbank Offered Rate")
alark tn die to.koml daar to stel. Die urmynmark, lal III g.volg van 10 'It urk
totad verender, aang..1on die banke en ander finansUIl. 1nsulU,ngl wat aan '
die ark sal detlneem, self hulle dollllrvorpl1gtinge in die buiteland 1I0et
belie Tot op hede is hierdie tAak deur ~ie Su1d-Afrtkaanso Reserw. Bank
verrig.
3. AANBEVELINGS
Uit die voorafgaande .tudie kan aan 'II 'foornemende invoerder wat uitvo.rkr.
di.tUnansiering 88 'It Unansieringsalternatief oorwe.g, 'It aantal aanbev.lingl
gemaak word.
On818g al die bogenoemde probleme, van onder aleer 'II kon••nluskrisls en die
kommersiUe koerae van Westerse lande wat 'n dalende nd8ing toon, bly gelubei
d1eerde ui tvoerkredietfinansiering 'It belangr1ke alternaUef vir die invoer van
kspitaalgoedere en -toerusting. Uit beido kostevergelyktngs ken duideHk
g.sten word dat gt8ubs1dieerde uitvoerkred1etfinanaier1ng goedkoper is al wat
plaasUke metod.s van finansiering oor die afgelope aantal jart vas. Vanuit 'It
koste-oogpunt blyk dit dat dit vel die 1I0dte werd 1& 011 van gosubsidi..rde
uitvoerkred1etUnansier1ng gebruik tI uak.
Afg.den van die kOlte-oorweging is daar oak tvee andu belangrike voordele of
oorw.ginS_ wat by uitvoerkredietfinanlier1ng oorvo.g moet word. Etn van dte
belangr1kste voordele van uitvoerkredietUnanliering i. dat die rontokO'f8 'It
valt.koen bly oar die termyn van finanltering. Veranderend. finansil1e ..rkte
IuIn du. nie hierdie vI.gestoldt koen bdnvlood nh. Tve.donl i. a..ubl1
dieerde uitvoerkredietfinansierina veral in \1 land 1001 Sutd-Afr1b vat nog"
steed. infrastruktureel ontvikkel, nodig. Uitvoerkred1etUnan.1er1na 11 'n
belangr1ke VOr'Dl van proj.kfinan.iering by groot kapitaalprojolttt. By \1 groot
proj.k 100. byvoorb.eld die Atlant1l D1t1el-EnjinproJek h.t \1 aroot godillt.
van die kap1taalbehoefte uit uitvoerkredhtUnandering b.lt..n. Vir \1 Iroot
projek 1008 hierdit, is die Itapitaalbad. van \1 land 1001 Suid-Afrika to klein
om aan die geweldige behoefte te voors1en.
t S4
Alhoewel dit uit voorafgaande kostev.rgelykinga blyk dat ge8ubaidieerd. utt
vo.rkred1etUnasiering goedkopor aa plaasUko VOnDe van finanaferina kan v....
kan di' aanvankl1ke voordeel uitgukakel word deur die volgendo kwaUtat1.v.
probleme wat daer ten opaigte van uitvo.rkrod1ete blltaan. Eer.tena bllt..n
dear 'n onbestend1ghe1d van rentekoene 1n dfe fina.1I1e urkto van lando .n ken
dit tot gevols hi dot die konaensu8ko.re op 'n meer g.rtlld. baah aansepoa lIoet
word. Dit kan tot onl.kerho1d onder die len.re Id. Dear b.ataan tw••d.n. 'n
g.weldige tekort IAn kenn1s by len.ra ten opaigt. van viaatlko.ra. 1n die
alg'lDun. die 1mpl1kal188 van vreemde valutakred1ete en t.rmyndekking. Lall
ten. bestaan daar ons.ktrhe1d oor die voortbostoan van di. "kona.nauaoor.ln
koma".
Bogenoemdo redea kan dua aanaevoer word WGarom daar .erd.r van plasll1k.
Unans1ering8vorme gebruik gemaak moet word by die finanl1ering van kapi taal
to.rusting wat ingevoer word. Dit is vlr~l die onaekerhdd oor di. v.rloop van
w18selkoerse en die gepaardgaande risiko. dat deegUke oorweglng hier.an
geskenk moet word voordat daar van uitvoerkredi.tfinandering gebruik se..ak
kan word.
Voorafgaande kostevergelyking tuaaen selub81d1earde uitvoerkrediet en bru1khuur
en 'n afbetal1ngsverkoop kan dour die invoerder gebruik word a. 'n formule 011
toekomstige verge1yk1ng. tussen die tw.. metodes van finanl1ering te maak. OlD
van die formule gebru1k te maak. moet die invoorder egter 'n vooruitskouins van
die verloop van rentekoerse. plaasl1k lovd aa buiteland. uak. PlaaaUk .&1
daar na die kommersUle rentekoerse in die vorm van die prilll8koars gakyk mo.t
word en in die buitlland sal "II vooruiukatting gelll8ak lIoet word van die u1t
voerkredietkoers. kommersUllo rantekoera. en termynko.ne. (Die rantekoera
venkiUe tus.en tVle 1ande bepaal die tlrmynkoerl'). Indi.n daar vooru1ta'
skat vord dat 'n land .e kommonUUe rent.ko.n. laer II die uitvoerkredlttko.n
oar die beoogde finand.ringatermyn saan v.el aol .eualnoellde .atod. aanaev.nd
word a. finan8ioring.vorm.
Om die totale kOlt. van uitvo.rkredietfinana1er1na to ,blp.al. ken van di.
volaende berekening gebruik gemeak vord.
(1) (2) (3) (4)
Uitvoerkr.di.tkoer. Ander koat. Ko.t. van ttnaynd.kUna Total. koat.
rand/dollar dollar/
derd. atld-
eenh.ld
U z x y u+z+x+,.
155
(Alle koste word uitgedruk as \'t effektiewe persentae1t per jeer).
Kolom (1) du1 die uttvoerkred1etkoen san, Dit 1s huidigeUk 10,35 penent ptr
jaer. Soos reedl in hoofstuk II bepaal , 18 daar addidon.le koete-ltems vat by
dU r.ntekoen gevoes moet word om die werkUke kostt van hlerdie tipe
finansier1ng te bepaal. In d1e berek.ning word daar van die aannallle a.bruik
gemaak dat bankkolte vln di. plouUk. en bu1toland•• bank, waarborllelde tn
btltuuragelde ongeveer 1,88 pereent per jaar :11 (kolom (2). (Bien paragrl.t
3.4 van hoofatuk II). By h1erdie tw.. kosto-H.m. IIO.t db ko8t. vln
termyndekk1ng gevoeg word.
Indien uitvoerkrediet finans1er1ng in 'n and.r geldeenhdd II die dollar atdotn
word, beataan daar 'It buttelandse verpUsting wat uit twee ge1delnhlde b••Ulnl
die rand-dollar en die dollar derdt gtldeenhddverpl1gt1ng. Die 1nvoerder 11I1
'It vooru1tskattlng oor die verloop van plaa811ke rentekoer.. en buiteland••
rentekoerse moet maak voordat .... t.rmyndekk1ngsbeleid g,formuleer ken word.
Indien verwag word dat die rand t;.noor d1e dollar gaan verevak, sal dit
raadsaam vees om termyndekk1ng uit U neelll op die rand-dollarverpl1gt1na.
Sou dleseltde verwagtings geld tus8en dit dollar en d.rde-ge1deenheld 1lI0.t die
verpUgt1ng ook op die termynmark voorVftgedek word. Indien op aIbe1 geld
eenhede .... prem1e teenoor d:1e dollar bestaan, ltan d:1e k08tt van termyndtkking
u1tvoerkred:1etfinansiering duur llIaak.
D:1e probleelll is egter dat daar .... groat aantal kOlllbinlde8 van termyndekkina'
strategiel is wat die Invoerder kan vols. So byvoorb.tld kan daar vir een, of
dde of ses of 12 maande tennyndekkins op of die rand-dollar en/of op di.
dollar/derde geldeenhe1d u1tgeneelll word. Ook be.tlln dllr .... groot aantal
kombinasies ten opsigte van die bedra. vat vooru1tgtd.k matt word. Die toul.
u1t8t1ande verpl1gt1ng of net \'t gede,h. van d1e v.rpl1gting 1n af die rand
-dollar en/of die dollar-derdo geld,enhdd kan vir I.n, ot drie of e.. at 12
mund. vooruitg,d.k word. OlD.... unynd.kking8beleid te forauleer Vlt di.
invoerder teen w1eulko.rar1siko vonkln. 11 dUll .... kompleke. talk.
By 'It plaul1ke lening word aleg8 die prilllkoera plu. 'It uri' van onseveer ••n
pen.nt benodlg 011 'It vergelyking U "Ik. Indien dllr v.rvlS word dat di.
planUke kOllllllenUle rentekoeree vlnniltr lain dad a. dit uitvolrkred1etkolfl
oor die bloogdl f:1nand.r1nsateraryn, ..1 dit dalk lonend vir die 1nvoerder VI"OlD van pIaasUke finander1ng81lletode. I.bruik u maak, ..na..ten die sapin.
tuss.n die tvee kOlfsl sal vernou en di. invo.rder nie 'n vh.e1koerarhtko att
plaaslike finan.iering h.t n1e.
156
Nadat 'n vooruiukatting oor beide die plaasUke en buH.lande. renteko.rs.
gemaak ia. moet 'n vooruit8katting van die kontantvloei wat dio twoe tip..
1ening8 ~ir die invo.rd.r gaan hi. gemaak word. Op di. bade van kontantvloei
kan 'n opbrengskoera bepaal word wat die k08te van die tw.. tip.. lening8 eal
weea.
Ten alotte moet d1t beklemtoon word dat die Itudie ni. n.t sedi.n hot om die
kOlte van g08ubsid1eerde uitvoerkrodiettinanderins met die k08te van plaa81ike
f1nan81er1ngametodes te vergelyk nio. Dit 8tudio kan ook gebruik word AI 'n'
model om die koste van finansier1ng uit die plaaal1ke IIl4rk met die koate van
finansi.ring utt die buitelandae markte in di. alsemeen te vlrgl1yk.
157
BRONNELYS
BOEKE
Antl, B. en Ensor, E., Management of Foreign Exchange Risk, London, Euromontty
Publication, 1982.
Be enatook, M., The Foreign ExchangoR) Theory, Modelling and Pol1c~, London,
The MadUllan Press Ltd., 1978.
Bhandari, J.S., F.xchange Rate Determlnntion and Adjustment, New York, Prenger
Publishera, 1982.
Caves, R.E. en Janos, R.W., World Trade and Payments - An Introduction,
Boston, Little, Brown and Co., 1973.
Chachol1ades, M., International Monetary Theory and Policy, New York,
McGraw-Hill Book Co., 1978.
Clark, T.M., Leasing, Maidenhead Berkshire, McGraw-Hill Ltd., 1978•..Coninx, R.G.F., Foreign Exchange Today, London, BUling snd Sons, 1979.
Corden, W.M., Inflation, Exchange Rates and the World Economy, 2nd Edition,
Oxford, Claredon Press, 1980.
De Wet, C.L., Essays oor die Ekonolllle, Pretoria, Boekenhout Uitgewera (Edma.)
Bpk., 1980.
Duley, G.D. en Giddy, LH., The International Money Market, New Jer.ey,
Prent ice-II.11, Inc., 1978.
Edwards, H., F.xport Credit - The effective snd profitAble MnIlS.lII.nt or export
credit and finance, London, Cower Publ1Bhlng Co. Ltd., 1980.
Eindg, P., The Euro-Dollar SyAtolll, PrActic. and Thaory of International
Interelt Rates, 2nd Edition, London, MacMillan lind Co., 1965.
Eiteman, D.K. en StonehUl, A.I., Multinational RU81nell8 Finane., 2nd Edition,
Addison-Wesley Publishing ce., 1979.
158
Elgers. P.T. en Clark, J.J •• The Lease/Ruy !leci8ion. Nev York. The Fr.e Pr....
1980.
Evitt. H.E•• A Manual of Foreign Exchange London. PitlUn Publishing Ltd ••
1971.
Fau1. M.A•• red. FinanasUHe Reken f ngkunde , hte druk, Pretoria. Butterworth8.
1982.
Flemming, H.G.J •• Krediettransaks1es. Pretoria. Butterwortha. 1982.
Gilger. K.H •• Leasing of Industrial Plant and Equipment in South Africa. 1nd
F.dition (revised). Ultra Litho. 1975.
GmUr. CO'!., Trade Financing, London. F.uromoney Publications, 1981.
Grubel. R.G •• Forward Exchange. ~peculation, and the International flow of
Capital, California, Sundford UniverstiY"'Pre88 , 1966.
Lambrechts, I.J.. Reynders. " ••T.J. en Scheur1coge1, A.F... Die
Tnvesterlngsbesluit, Kaapstad. Hollandsch Afrikaansche Uitgewers Maatskappy.
1979.
Odendaal , F.F.. et al , (red). Die Verklarende Handwoordeboek van die
Afrikaanse Taal. Iste u!tgawe van die 9de druk van die 2d. hersiene
uttgebre1de uitgawe. Pretoria. Perakor Uitgewers. 1979.
Officer, L.H•• Purchasing Power Parity and F.xchanse Rates; Theory. Evidence
and Releva'!£!. Connecticut ••Jal Preas Inc •• 1982.
Reyndere. H.J.J.. red. FinanaUOo Restuur, 2de Ui tglwe. 2d. druk. Pretoria •
•J. T•• van Schafk Rpk•• 1978.
SChlllitthoff, C.M•• The Export Trade - Tho 1.av and PrecUc. of Tnurnat ionAl
Trad•• 4th Ed H Ion. London. Stevena and ~on. Ltd.. 1962.
.'!lchndder. G.W •• Export - Import Financing - A Practical Guide. Nev York, The
Ronald Press Co •• 1974.
159
Shapiro. A.C., Multinational Financial Management, Boaton. Allyn and Bacon.
Inc., 1982.
Silke. S.A.. red .. On Mutual Inkomste-beI8stingsids. heniene uftg8we,·
Ou-Hutual-nrukkery. 1980/1981.
Sliderater. n., International Economics. 2nd Edition. London, The MacMUlen
Press, 1980.
Soenen , L.A., Foreign Exchange F.xposuro Management - A Portfolio Approach,
Marylnnd, Sljthoff and Noordhoff InternAtional Publishers, 1979.
Sohmen, Fo., Flexible Exchange Rates, .Revised F.dition, ChicORO, The University
of Chicago Press, 1969.
Solomon, E. en Pringle, J.J., An.. Introduction to Financial Management, 2nd
Retition, California, Coodyear Publishing "fa., 1980.
Vsn Horne, J., Financial Management and Policy, 4th Edition, London, Prentice
Hall. 1977.
Wal ter, J. en Areskoug, K., Internat 10nal Economics, 3rd Edition. New York,
.Tohn Wiley and Sons, 1981.
Watson, A., Finance of Internat iona 1 Trade, Cambridge, Rolson Puss, 1981.
Weston, J.F. en Brigham, F..F.. Managerial Finance, 7th Edition, IlUonois, The
Dryden Press, 1981.
Weston, J.F. en Sorge, R.W., International Manaserial Finance, Illinois,
Richard D. Irwin, Inc., 1972.
Wood, D. en "yrne, .J., International Rn81nClRR Ffnance, London, The MacMillan
Press ua., 1981.
.'
Zenoff, D. , Hanagemont of Fore ign Exchangc Risk, London, F.uroaonoy
Publicatfons, 1982.
160
AI.eY.KF.F.N
""relay. International, "HediUJll Term F.xport Pinanco tor Oveneas Buyors trOll
Rftfelay. Rank International l.imHed in United Kingdoll", 1982.
Bo tha , F.A., Pro1.,ct Fln8nee/F.~ort Credit8, !vkom. ~3 Septellber 1981.
00 Vriee, A.J.H •• on Faure. A.P •• A survey of Contemporary F.eonollic Condition.
a nd Prolpect. for 19R4, "urenu f<!r Poconollie Rueareh (RF.O). Univenf.ty of
Stollenbosch. 1964.
Oroyer, J.L.. 010 VerhurJngabodryf
Ol1gfpubltRecrde H- C(lm verh"ndo 11 ng.
Chr18tel1kc lIoHr Onderwy8. 1976.
- ., bedryfaokonolDtelO ontI.ding,
Potch.r.trooll .1 Univenitdt vir
oC
"Export Credit Finnnee - A coepar t son of buy.rs credit nnd 'lUppUera credit",
CommerciRI and PoliticRl Rhk Consultant" 1.td., London. Juli. 1981.
Holzhau.en. W.R.A., "F,xport Credit Insunnet lind Medium and l.ong Term F.xport
Financing, Its Operation and Development In West Cermany Rince the War",
Ong~pub118eerdc M-Com verhandel ing, Univer81te1t van Suid-Afrikn, 1965.
Haandel1kae ulttreksel VRn IIandelstat18t1eke, Stantedrukker, Pretoria, Jan.
Oec., 1983.
LeninS800reenkoms tuasen Die Trust Rank van Afrika Beperk en 011 Eximbank van
Sjlna. 1982.
1.enlngsooreenkoma tussen Oif Tru.t Bank van Afrtkn Reperk .n HanufActuron
Hanover Trust, 1962.
SknndtnavilkA F.naklld" flAnkln, "Covornmtnt Supportod Export Cr.dlt 'Inancln.
in Europt", Scmfnnar 8.hou In Sortombor 1980.
Stah, C.L., "010 integrlll0 van dlt 10idlUrk on dlo kontant- en
tormynvilutlllllukt. In Suid-Arrlka"., S••lnAI! Rohou tydon dlo 77.to AI....ne
Jaarvergldtrlng vnn Dit In.tituut VAn 8ankl.ra In S.A. op 28 April 1981.
Sufd-AtrlkunsC! Reoerv.bank KvartaaJblad, No. 154, n••••b.r 1984.
161
The Bankers Research Unit, "Export Finance Service", Quarter1y aeport,
September, 1982.
The College of Hanagement Dunchurch, "Export Credit for Capital Coods,"
Seminaar gehou to Dunchurch (V.K.) op die llde en 12de November 1981.
Wagenaar, C. F., "Covernment Assisted Export Finance," Seminaar sehou op die .
7de Februarie 1983.
ARTIKELS
Ant l , B" Quantifying risk in snap transactions, Eurollloney Corporate Finance,
No.1, Dec. 1964.
tC
Barovick, D., U.S. banks plungo into export trading, Euromoney Trade Finance,
Jan. 1984.
Belton, A.J., Export Finance
Euromoney, Feb., 1964
A new weapon in the battle for trade,
Bowen, D., Consenssus rates lose their charm, Euromoney Trade Finance, No. 18,
Oct. 1984.
How the consensus survived, EuroDloney Trade Finance, Jan. 1984.
Briggs, R., Defusing the danger of bonds, Euromoney Trade Finance, No. 16,
Aug. 1984.
Coggan, P., The revolution in debt management technique., Eurollloney Corporate
FinancI, No. I, Dec. 1984.
Futuns and options, Eurolllo.ny Corporate FinancI, No.2. Jan.
1985.
Curtin, D., 'The Foreignera' New York to lend, EurOlllon.y, F.b. 1984.
Duzer, N.O., What c01llfort for count.rtnd..? EurOllloney Trad. Finance, No. 19,
Nov. 1984.
£aston, D., Forfeiting 11 not for the pondereue banker, Eurollloney, Jan. 1984.
162
Harding. J., Hedging foreign currency debt with options. Eurollloney Corporate
Finance. No.2. Jan. 1985.
Hellier. D" Are the agencies bleeding to death? !uromonl.'y Trade Finance. No.
19. Nov. 1984 •
Hogg , T•• Exposure management: A hedging strategy with interelt rate future".
F.uromoney Corporate Finance, No.1. Dec. 1984.
Kalvnria, 1.. , Financial managelllent with Ivapl, F.uromoney Corporate Finance.
No.1. Dec. 1984.
MUls. 0 .. Giant TraderR grab the best of bart..er, F.uromoney Trade Finance. No.
10. Feb. 1984.
Too many forfa1ters spoil the spreads, F.uromoney Trade Finance. No.
18. Oct. 1984.
Warburs. S.C" Raising funds in the Eurosterl1ng market. Euromoney Corporate
Finance. No.1. Dec. 1984.
