Embed Size (px)
Citation preview
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi
Adnan Menderes Üniversitesi Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi
04 - 05 Nisan 2014, Kuşadası, Aydın
Ankara, Mart 2014
EditörlerNazmi KOZAK
Osman E. ÇOLAKOĞLU
BİLDİRİ KİTABI
DETAY YAYINLARI : 589 1. Baskı : Mart 2014 ISBN : 978-605-5216-98-6 Yayıncı Sertifika No : 13188 Matbaa Sertifika No : 26649 Adnan Menderes Üniversitesi Turizm Fakültesi Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi Her hakkı saklıdır. Yazarından yazılı izin alınmaksızın bu kitabın fotokopi veya diğer yollarla kısmen veya tamamen çoğaltılması, basılması ve yayınlanması yasaktır. Aksine davranış, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu gereğince 2 yıldan 6 yıla kadar para cezasına çevrilemeyen hapis, 10 bin TL’den 150 bin TL’ye kadar para cezaları ile fotokopi ve basım aletlerine el konulmasını gerektirir. Dizgi : Detay Yayıncılık Kapak : Detay Yayıncılık Baskı ve Cilt : Bizim Büro Matbaacılık ve Basımevi
GMK Bulvarı No: 32/C Demirtepe-Ankara
GENEL DAĞITIM ve İSTEME ADRESİ
DETAY ANATOLIA AKADEMİK YAYINCILIK LTD. ŞTİ. Adakale Sokak No: 14/1 Kızılay/ANKARA
Tel : (0.312) 434 09 49 Faks: (0.312) 434 31 42
Web: www.detayyayin.com.tr e-posta: [email protected]
Sunuş
Dünya genelinde akademik çalışmaların disiplinlerarası bir içerik ve yaklaşım
ile incelenmesine ilişkin uygulamalar giderek yaygınlaşmaktadır. Özü itibari ile
disiplinlerarası bir alan olan turizmin çeşitli bilim dallarının kuramsal açıklama-
larına referans verilmeden anlaşılması ve gelişmesi mümkün değildir.
Turizm araştırmalarının disiplinlerarası bir yaklaşım çerçevesinde incelenmesi-
ne katkıda bulunmak üzere 2010 yılından bu yana “Disiplinlerarası Turizm Araş-
tırmaları Kongresi” düzenlenmektedir.
Kongrenin düzenleneceği 2014 yılı birkaç yönden özel öneme sahiptir. Bunlar-
dan ilki, 2014 yılı ülkemizde turizmin akademik kurumsallaşmasının 50. yılına
tekabül etmektedir. İkinci olarak, kongreyi düzenleyen taraflardan olan Aydın
Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu (şimdiki adıyla Adnan Menderes
Üniversitesi Turizm Fakültesi) 1974 yılında kurulan ve ülkemizde lisans düze-
yinde sektöre yönelik eğitim-öğretim yapan ilk turizm programı olma özelliğine
sahiptir. 2014 yılı Yüksekokulun 40'ıncı kuruluş yılına tekabül etmektedir.
Üçüncü olarak da, yine kongrenin taraflarından olan Anatolia: Turizm Araştır-
maları Dergisi, 1990 yılında başladığı ve ilk yılından bu yana aralıksız sürdür-
düğü yayıncılık faaliyetlerinin 25. yayın yılını 2014 yılında kutlamaktadır. Her
üç yıldönümü ülkemizde turizm eğitim ve araştırmalarının gelişimini göster-
mesi bakımından önemlidir.
Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi, iki yılda farklı bir üniversitenin
akademik ev sahipliğinde düzenlenmektedir. Bu kongrede Kongre’nin akade-
mik ev sahibi Adnan Menderes Üniversitesi Turizm Fakültesi’dir.
Kongrenin amacına ulaşması dileğiyle, III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları
Kongresi’nin gerçekleştirilmesindeki katkılarından dolayı Öğr. Gör. Aysel YIL-
MAZ, Öğr. Gör. Duygu YETGİN, Arş. Gör. Gözde TÜRKTARHAN, Arş. Gör.
Taki Can METİN, Arş. Gör. Emrullah TÖREN teşekkür ederiz.
Nazmi KOZAK – Osman Eralp ÇOLAKOĞLU
03 Mart 2014
KURULLAR
Bilim Kurulu ARKEOLOJİ
Prof. Dr. Aslı SARAÇOĞLU, Adnan Menderes Üniversitesi
COĞRAFYA
Prof. Dr. Mehmet SOMUNCU, Ankara Üniversitesi
Prof. Dr. Füsun BAYKAL, Ege Üniversitesi
EĞİTİM
Prof. Dr. Asuman Seda SARACALOĞLU, Adnan Menderes Üniversitesi
Doç. Dr. Kerim GÜNDOĞDU, Adnan Menderes Üniversitesi
FİNANSMAN
Doç. Dr. Osman Nuri ÖZDOĞAN, Adnan Menderes Üniversitesi
GIDA MÜHENDİSLİĞİ
Prof. Dr. Cavit BİRCAN, Adnan Menderes Üniversitesi
TARİH
Prof. Dr. Arif BİLGİN, Sakarya Üniversitesi
Prof. Dr. Ahmet TAŞAĞIL, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
HALK SAĞLIĞI
Doç. Dr. Didem EVCİ, Adnan Menderes Üniversitesi
İKTİSAT
Doç. Dr. Ummuhan Gökovalı, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
İLETİŞİM
Prof. Dr. Zakir AVŞAR, Gazi Üniversitesi
İSTATİSTİK
Prof. Dr. Hasan Işın DENER, Çankaya Üniversitesi
KALİTE YÖNETİMİ
Prof. Dr. Özkan TÜTÜNCÜ, Dokuz Eylül Üniversitesi
KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM
Prof. Dr. Asker KARTARI, Kadir Has Üniversitesi
MUHASEBE
Prof. Dr. Nilüfer Tetik, Akdeniz Üniversitesi
MÜZECİLİK
Doç. Dr. Fethiye ERBAY, Boğaziçi Üniversitesi
PAZARLAMA
Prof. Dr. Bahattin RIZAOĞLU, Adnan Menderes Üniversitesi
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi iv
PSİKOLOJİ
Doç. Dr. Hacer HARLAK, Adnan Menderes Üniversitesi
REKREASYON
Prof. Dr. Gıyasettin DEMİRHAN, Hacettepe Üniversitesi
Doç. Dr. Fatih HAZAR, Adnan Menderes Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Han ERGÜVEN, Kırklareli Üniversitesi
SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ
Prof. Dr. Mustafa BİRİNCİOĞLU, Adnan Menderes Üniversitesi
ULUSLARARASI İLİŞKİLER
Doç. Dr. Aslıhan Aykaç, Ege Üniversitesi
SOSYOLOJİ
Prof. Dr. Muammer TUNA, Muğla Üniversitesi
STRATEJİK YÖNETİM
Prof. Dr. Mehmet Barca, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
YÖNETİM VE ORGANİZASYON
Doç. Dr. Şenol ÇAVUŞ, Adnan Menderes Üniversitesi
Düzenleme Kurulu
Adnan Menderes Üniversitesi Prof. Dr. Bahattin RIZAOĞLU
Doç. Dr. Osman Eralp ÇOLAKOĞLU
Doç. Dr. Osman Nuri ÖZDOĞAN
Yrd. Doç. Dr. Güntekin ŞİMŞEK
Yrd. Doç. Dr. Ülker ÇOLAKOĞLU
Yrd. Doç. Dr. Zehra EGE
Yrd. Doç. Dr. Tuğrul AYYILDIZ
Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi
Prof. Dr. Nazmi KOZAK, Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Metin KOZAK, Dokuz Eylül Üniversitesi
Öğr. Gör. Aysel YILMAZ, Anadolu Üniversitesi
Öğr. Gör. Duygu YETGİN, Anadolu Üniversitesi
Arş. Gör. Emrullah TÖREN, Anadolu Üniversitesi
İçindekiler
Kurullar ......................................................................................................................................... iii
Sunuş ............................................................................................................................................. v
Nazmi KOZAK – Osman Eralp ÇOLAKOĞLU
İçindekiler ................................................................................................................................... vii
Önceki Kongreler ..................................................................................................................... xvi
Bildiriler
Siyasi Partilerin Turizm Algısı: 1950-1980 Arası Türk Siyasi Parti Programları
ve Seçim Beyannamelerinde Turizm Olgusu ............................................................... 3 Ahmet GÜRBÜZ, Özhan DEMİRKOL, Mustafa YILDIRIM
Kentsel Tarihin Turizm Potansiyeli Bakımından Değerlendirilmesi Bağlamında
Çok Kültürlü Geçmiş ve Medeniyetler Arası İletişim İlişkisi: Mardin ve
Diyarbakır Örnekleri .................................................................................................................................................. 12
A.Vedat KOÇAL
Adana İli ve İlçelerinin Turizm Açısından SWOT Analizi .................................................... 23
Alper BOZKURT, Ahmet Fazıl ÖZSOYLU
Yöre Turizm’in Müşteri Değeri Yaratma Süreci Bağlamında Değerlendirilmesi............... 34
Arzu TURAN, Burcu KAYA
Turizm Ana Politikaları (1977 – 1981): Tarihsel Bir Bakış ..................................................... 47
Arzu TURAN
Kervansarayların Turizme Kazandırılması Mardin, Diyarbakır ve Şanlıurfa İl
Merkezlerindeki Hanlar Üzerine Bir Çalışma ......................................................................... 59
Ayhan KARAKAŞ, Esma KARAKAŞ
Akademik Kişiliği ve Yayınları ile Çelik Gülersoy’un Turing’e
Katkılarının İncelenmesi ........................................................................................................... 78
Aysel YILMAZ
Eskişehir Emek Otel’in Kurum Tarihi Açısından İncelenmesi ............................................. 92
Aysel YILMAZ, Duygu YETGİN
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi viii
Kongre Deneyimsel Değerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma ..............................102
Ayşe ÇELİK
Erciyes Kayak Merkezinin Etkinlik Turizmi Bağlamında Değerlendirilmesi ...................113
Ayşe ÇELİK
Expo 2020 Aday Ülke Tanıtım Videolarının Göstergebilimsel Analizi ..............................123
Ayşe Pelin İNAN, Taki Can METİN, Gözde ÖZDEMİR
Seyyahların Notlarında İlk Görüş: İstanbul Tasvirleri .........................................................138
Ayşegül KUTLUK, Cevdet AVCIKURT
19. Yüzyıl Türkiye Gezi Rehberleri: John Murray Yayınları ................................................151
Aytuğ ARSLAN
Turizm Enformasyon Bürolarının Kuruluş Yeri ve Görsel Etkinlikleri Üzerine
Bir Tartışma. Dünyanın Çeşitli Ülkelerinden ve Türkiye’den Örnekler ...........................164
Barış ERDEM, Ozan ÖZOK, Şakir CENGİZOĞLU, Muammer AKTEN
Turistik Bilgi Kaynağı Olarak Seyahatnameler:Merak Yaratma Boyutuyla
Bir İnceleme ................................................................................................................................191
Bayram ŞAHİN, Burçin SÖNMEZ, Hülya KAHVECİ
Alanya’da 1985 Öncesi Konaklama İşletmelerinin Arazi Sahipliği Bağlamında
İncelenmesi ...............................................................................................................................200
Burcu KAYA
Yitirilmiş Bir Değer: Tokatlıyan Oteli .....................................................................................214
Çağdaş TURAN, Serap ÖZDEMİR GÜZEL, Merve BAŞ
Marmaris’te Turizmin Ortaya Çıkardığı Sosyo-Kültürel Etkilerin Sözlü Tarih
Yöntemiyle İncelenmesi ...........................................................................................................223
Çağıl Hale ÖZEL
1960’lardan Günümüze Alanya’da Turizmin Gelişimi .......................................................235
Dilek ACAR GÜREL, E. Ozan AKSÖZ
Türkiye’de Turizm Eğitimi Alanında Bir Öncü: TUGEV ....................................................248
Dönüş ÇİÇEK, Ebru ZENCİR, Nazmi KOZAK
Eskişehir Turizm Tarihinde Öncü Bir Otel: Madam Tadia Oteli ........................................261
Duygu YETGİN, Aysel YILMAZ
İçindekiler ix
Ticaret Öğretmen Okulu’ndan Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi’ne
Geçiş Sürecinin Kurum Tarihi Açısından İncelenmesi ....................................................... 273
Duygu YETGİN
Lisansüstü Turizm Eğitiminde Öncü Model: Hacettepe Üniversitesi
Turizm İşletmeciliği Yüksek Lisans Programı ..................................................................... 288
E. Ozan AKSÖZ
Bir Aile İşletmesinin İş Değerlerinin İncelenmesi: Birsen Kebap Eskişehir ...................... 300
E. Ozan AKSÖZ, Dilek ACAR GÜREL, Mune MOĞOL
Bodrum’da Turizmin Gelişimi (1960-2000) .......................................................................... 312
Ebru ZENCİR, Dönüş ÇİÇEK
Tatlıdil Köftecisi’nin Örgüt Kültürü Bağlamında İncelenmesi ........................................... 324
Dönüş ÇİÇEK, Ebru ZENCİR
Küçük İşletmelerde Temel Yetenek: Abdüsselam Balaban Kebap Örneği ....................... 335
Ebru ZENCİR, Dönüş ÇİÇEK, Hüseyin ÖNEY
OTEM Otel ve Eğitim Merkezi’nin Kurumsal Tarihi .......................................................... 345
Ece DOĞANTAN, Seher GEYİK
Aydın Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu’nun Kurumsal Tarihi ................. 355
Ece DOĞANTAN
Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun Kuruluşu ve Faaliyetleri Üzerine
Bir Sözlü Tarih Araştırması .................................................................................................... 368
Emrullah TÖREN
Antik Çağda Bir Turizm Destinasyonu: Delphoi ................................................................ 384
Ercan TUTAN, Serkan BAŞOL
İbn Battûta Seyahatnâmesi’nde Seyahat, Konaklama ve Yeme İçme Kültürü ................. 388
Ercan TUTAN, Serkan BAŞOL
Üniversite Öğrencilerinin Kırsal Rekreasyonel Faaliyetlere Katılımını Etkileyen
Faktörler Nelerdir?Çıldır Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Tutumları ...................... 395
Erkan SAĞLIK, İlhami MORÇİN, Sine ERDOĞAN MORÇİN
Doğanın Limanlara Etkisinin Turizme Yansımaları ............................................................ 402
Fatih ADATEPE, Sinan DEMİREL, Levent EREL
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi x
Turizmin Yeniden Yapılanması Sürecinde Turizm Girişimciliğinin
Değerlendirilmesi: Amasra Örneği .........................................................................................410
Fatma ERDOĞANARAS, Nilgün GÖRER TAMER, Demet EROL
Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Sağlık Turizmine Bakış
Açılarının ve Bilgi Yeterliliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma ......................422
Funda CENGİZ, Emine ŞEN
Ahlaki Olmayan Davranışların Duyurulmasına (Whistleblowing) İlişkin Konaklama
İşletmeleri Çalışanlarının Bakış Açıları: Bursa Örneği .........................................................435
Gencay SAATCI, Melis FİDANCI, Cevdet AVCIKURT
Büyük Otel’in İşletmecilik Tarihinin Ürün Farklılaştırma Bağlamında İncelenmesi .......448
Gözde TÜRKTARHAN, Çağıl Hale ÖZEL
Tarihe Gömülmüş Bir Kurum: T. C. Turizm Bankası A. Ş. İhtisas Kütüphanesi .............461
Gözde TÜRKTARHAN, Nazmi KOZAK
1200-1900 Yılları Seyyahlarının Anlatımıyla İzmir ve Aydın İlleri İçin Gezi Önerisi ......476
Gül ERBAY ASLITÜRK, Canan DİKYAR
17. - 19.Yüzyıl Seyyahlarının Kaleminden İstanbul: Avrupa Yakası Gezi Önerisi ...........488
Gül ERBAY ASLITÜRK, Süheyla GÖKÇE
Pazaryeri ve Çevresinin Ekoturizm Açısından İrdelenmesi ................................................502
Gülçin AKGÖREN, Sultan Ece ALTINOK ÇALIŞKAN
Sağlık Turizmi ve Tarihçesine Bir Bakış .................................................................................509
Gülnur SARUHAN, E. Didem EVCI KIRAZ
Seyyahların Gözüyle Kuzeybatı Anadolu: Sosyal, Kültürel Yaşam ve
Arkeolojik Kalıntılar ..................................................................................................................520
Güngör KARAUĞUZ
Otel Yöneticilerinin A Tipi ve B Tipi Kişilik Özeliklerinin Karar Vermelerine
Etkisi ............................................................................................................................................530
Edip ÖRÜCÜ, Hakan BOZ
Yerel Renkler: Turizm Tanıtım Filmleri Üzerine Bir İnceleme ............................................547
Hakan SEZEREL, Birgül TAŞDELEN
Dünden Bugüne Nevşehir Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu ......................556
Hüseyin ÖNEY
İçindekiler xi
Seyahat İşletmelerinin Kurumsal Sosyal Sorumluluk Faaliyetleri Hangi
Nitelikte Olmalı? Seyahat İşletmeciliği Bölümü Öğrencilerinin
Değerlendirmeleri ..................................................................................................................... 571
Sine ERDOĞAN MORÇİN, İlhami MORÇİN, Özgür ÇALKIN
Turizm Rotalarının Oluşturulmasında Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Önemi ...................... 576
İsmail KERVANKIRAN, Murat ÇUHADAR
Bireylerin Kişilik Özelliklerinin Sosyal Sorumlu Davranan Turizm İşletmelerine
Yönelik Niyetleri Üzerindeki Etkisi ....................................................................................... 590
M. Emin AKKILIÇ, Fatih KOÇ, Volkan ÖZBEK, İlbey VAROL
Osmanlı’da Turizme Dair… .................................................................................................... 606
Mahmut DEMİR, Şirvan Şen DEMİR
Sürdürülebilir Turizm Çeşidi Olarak Ekoturizm: Beyşehir ve Çevresi
Ekoturizm Kaynakları Uygulaması ........................................................................................ 618
Mahmut TEKİN, Murad A. KASALAK, Abdullah ÖZTÜRK
Pomak Yemek Kültürünün Yaşayan İzleri: Bir Sözlü Tarih Çalışması .............................. 628
Melahat YILDIRIM SAÇILIK, Samet ÇEVİK
Şehrin Ruhuna Ritim Tutmuş Bir Otel: Büyük Efes Oteli ................................................... 639
Meltem Y. KAYIKÇI
Kırsal Turizm ve El Sanatları .................................................................................................. 649
Mine CAN
2634 Sayılı Turizm Teşvik Kanunu ve Hazırlandığı Dönem ............................................. 657
Mune MOĞOL
Konaklama İşletmeleri Yöneticilerinin Otel Değerlendirme Sitelerine
Yönelik Tutumları ..................................................................................................................... 664
Murat YETKİN, Engin ÜNGÜREN
UNESCO Dünya Miras Kenti Yolunda Amasra ................................................................... 676
Mustafa ARTAR, Çiğdem DEMİRCİ
Turizm Gelirleri, İhracat ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkilerin
Zaman Serisi Analizi ................................................................................................................ 684
Mustafa ÖZER, Mustafa KIRCA
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi xii
Dünyada Hızla Artan Yaşlı Nüfus ve Sağlık Turizm Gereksinimi .....................................708
Nuray MERCAN, Emine OYUR, Kemal DEMIRCI
İstanbul Üniversitesi İktisadi Coğrafya ve Turizm Enstitüsü ve Lisansüstü
Turizm Programlarının Kurumsal Tarihi ..............................................................................719
Onur ÇAKIR
Bir Kurum Tarihi Çalışması Örneği Olarak Yasin Sucukları ...............................................733
Osman GÜLDEMİR, Selman BAYRAKÇI
1888’den Günümüze Hacı Abdullah Lokantası ...................................................................745
Osman GÜLDEMİR
Eğitim Turizminde Yeni Bir Alan: Ekoköyler ........................................................................758
Osman ZEYBEK
Yabancı Seyahatnamelerde Anadolu Şehri ............................................................................772
Özgür YILMAZ
Kalite Yönetim Sistemi Ölçeğinin Kar Amacı Gütmeyen Konaklama
İşletmelerine Uyarlanması........................................................................................................784
Özkan TÜTÜNCÜ, Yılmaz AKGÜNDÜZ, İpek AYDIN
Kaplıca Sularının Mikrobiyolojik Yönden Değerlendirilmesi .............................................799
Pınar KAYNAR, Betül ARSLANTÜRK, Pınar ATAKAN ABLAY,
Umut BERBEROĞLU, Yıldırım CESARETLİ, Hasan IRMAK
Kültürel Miras Kapsamında Tarihi Hamamların Yenilenerek Korunması
ve Turizm Amaçlı Kullanımı: Burhaniye Örneği ..................................................................805
Sabriye ÇELİK UĞUZ, H. Sercan SAĞLAM
Turizm ve Rekreasyon Kaynaklarının Turistik Destinasyon Açısından
Değerlendirilmesi ......................................................................................................................818
Sadık SERÇEK, Gülseren ÖZALTAŞ SERÇEK
Evliya Çelebi Seyahatnamesinde İnanç Turizmi Açısından Hac Ziyareti .........................829
Sami KARACAN, Esin KARACAN, Yüksel GÜNGÖR
Osmanlı’da Konaklama Hizmeti Veren Yapılardan Gebze Çoban Mustafa Paşa
Kervansarayı ..............................................................................................................................844
Sami KARACAN, Esin KARACAN, Yüksel GÜNGÖR
İçindekiler xiii
Eskişehir’de Termal Otelcilik: Has Otel’in Kurumsal Tarihi .............................................. 862
Savaş EVREN, Onur ÇAKIR
Mersin Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu’nun Kurumsal
Tarihinin Sözlü Tarih Yöntemiyle İncelenmesi .................................................................... 873
Savaş EVREN
Balıkesir Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu’nun Kurumsal Tarihi ............. 887
Seher GEYİK
Yürüyüş Güzergâhı Tercihinde Bitki Türlerinin Önemi: Çıralı - Madenkoyu
Güzergâhı Örneği ..................................................................................................................... 902
Selma KÖSA, Osman KARAGÜZEL
Turizmin Alanya’nın Sosyo-Kültürel Gelişimine Etkisi ..................................................... 914
Selman BAYRAKCI
Türk Turizm Eğitimi İçerisinde BTİOYO’nun Yeri ve Önemi ............................................ 927
Serkan TÜRKMEN, Bilal DEVECİ, Cevdet AVCIKURT
XVII., XVIII. ve XIX. Yüzyıl Fransız Gezginlerin Gözüyle Türk Kadını ............................ 938
Serpil GÜRER
Seyahat Acentesi İşgörenlerinin Örgütsel Özdeşleşme Tutumlarının Örgütsel
Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi: Adana Örneği ............................................................... 948
Sine ERDOĞAN MORÇİN, İlhami MORÇİN
Ekoturizm Potansiyelinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma: Osmaneli Örneği .......... 955
Sultan Ece ALTINOK ÇALIŞKAN, Gülçin AKGÖREN
Kent Müzeleri Bağlamında Sözlü Tarih Çalışmaları ve Kültür Turizmine
Katkıları...................................................................................................................................... 964
Şeyda BARLAS BOZKUŞ
Medikal Turizm: Gelişimi ve Turizmin Yeri ......................................................................... 976
Şirvan Şen DEMİR, Mahmut DEMİR, Çiğdem DEMİRCİ
Eskişehir’de Bir Yerel İşletme: İsmail Ayaz Üzerine Bir Kurum Tarihi Çalışması .......... 989
Taki Can METİN, Emrullah TÖREN
Türkiye’de Kumarhaneler Döneminin İncelenmesi .......................................................... 1006
Taki Can METİN, Hilmi Rafet YÜNCÜ
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi xiv
İlişkisel Pazarlama ve Sosyal Pazarlama Yaklaşımları Üzerinden Rekreasyon
Pazarlamasının Değerlendirilmesi ....................................................................................... 1017
Taki Can METİN
Eskişehir’deki Konaklama İşletmelerine İlişkin Sanal Tüketici Yorumlarının
Değerlendirilmesi: TripAdvisor Örneği .............................................................................. 1034
Volkan GENÇ
Uludağ Büyük Otel ................................................................................................................. 1049
Zeynep TUNA ULTAV, Gökçeçiçek SAVAŞIR
Çağdaş Kent Eskişehir’in Pazearlanmasında Öne Çıkan Unsurlar .................................. 1089
İlknur BİLGEN, Adnan KARA
Türkiye’de Sağlık Turizminin Gelişmesi için Finansal Bir Model Önerisi....................... 1107
İrfan KALAYCI, Hatice ÖZYURT
Van İli Turizminin Rekabet Gücü Üzerine Bir Alan Araştırması...................................... 1120
Faruk ALAEDDİNOĞLU, Meryem SAMIRKAŞ
Toros Dağları’nın (Konya,Antalya) Ekoturizm Etkileri ..................................................... 1130
Osman TUGAY, Deniz ULUKUŞ
Termal Turizm İşletmelerinde Müşteri Tatmininin Ölçülmesi:
Balıkesir İli Manyas Örneği .................................................................................................... 1136
Osman TUGAY, Deniz ULUKUŞ
Turizmde Yeni Oyun Sahası: Geocaching ............................................................................ 1150
Güntekin ŞİMŞEK
Turizmde Uygulanabilecek Yeni Bir Kavram Olarak Crowdsourcing (Kitlesel
Kaynak Kullanımı): SWOT Analizi Tekniğiyle Bir Değerlendirme .................................. 1160
Murat DOĞDUBAY, Gencay SAATCI
Geleneksel El Sanatlarının Destinasyon Çekiciliği Bağlamında Değerlendirilmesi:
znik ve Kütahya Çinisi Örneği ............................................................................................... 1172
Seyit Ahmet SOLMAZ, Buse Nur SOLMAZ, Betül Seda GÖNDERn
Modern Turizme Zemin Hazırlayan Gelişmeler Olarak Rönesans ve Coğrafi
Keşiflerin Turizm Paradigmasıyla Değerlendirilmesi ........................................................ 1190
Seyit Ahmet SOLMAZ, Çağrı ERDOĞAN, Buse Nur SOLMAZ, Orhan BATMAN
İçindekiler xv
Yiyecek İçecek İşletmelerinde Duyusal Markalamanın (Markethink)
Uygulanabilirliği Üzerine Kuramsal Bir Model Önerisi .................................................... 1207
Murat DOĞDUBAY, Ayşe CAN, Gözde KARACA, Orhan BATMAN
Türk Mutfağı Örgütsel Yapısının Günümüzde Yeri ve Önemi ........................................ 1214
Şehnaz DEMİRKOL, Oğuz TAŞPINAR
Dizinler
İsim dizini. ............................................................................................................................... 1231
Kurum/kuruluş dizini ............................................................................................................ 1233
Konu dizini .............................................................................................................................. 1237
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi: 576-589, 04-05 Nisan 2014, Kuşadası, Aydın,
Bütün hakları saklıdır ISBN: 978-605-5216-98-6
Turizm Rotalarının Oluşturulmasında Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Önemi
İsmail KERVANKIRAN
T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi
Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü
E-Posta: [email protected]
Murat ÇUHADAR
T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi
Eğirdir Meslek Yüksekokulu
E-Posta: [email protected] ÖZ Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmelere paralel olarak, tu-rizme katılan insanlar; turizm mekânlarını seçmek, gidecekleri bölgelerle ilgili bilgiye ulaşmak ve alternatif güzergâhlar belirlemek amacıyla interneti ve dinamik haritaları daha fazla kullanmaktadır. GPS, web tabanlı CBS, turizm bilgi sistemleri, web tabanlı turizm ro-taları gibi konuma dayalı teknolojilerin turizm sektörü üzerindeki etkisi gittikçe artmaktadır. İnternet ve mobil iletişim teknolojilerinin gelişmesi ve kullanımının yaygınlaşmasından do-layı, dünyada birçok ülkede CBS ile hazırlanmış turizm rotalarının kullanımı artmakla bir-likte, Türkiye’de bu tür uygulamalar yenidir. Bu çalışmada, mekânsal teknolojilerden birisi olan Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (CBS) turizm rotalarının oluşturulmasındaki önemi ve etki-si, Türkiye ve dünyadan verilen örneklerle vurgulanmıştır. Çalışma, CBS kullanılarak tu-rizm rotaların planlanması, rotalardaki uygun ulaşım yollarının ve çekiciliklerin belirlenme-si, turizm gelişim bölgelerindeki alternatif rotaların oluşturulması ve rotaların görselleştirile-rek haritalanması konularında; kamu, özel kesim ve destinasyon yöneticilerine, turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmelere yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Türki-ye’nin uluslararası turizm pazarında rekabet gücünü artırabilmesi için teknolojik altyapısını geliştirerek, turizm rotalarının oluşturulması faydalı olacaktır. CBS ile hazırlanmış dijital haritaların, geniş kitlelere turizm değerlerinin tanıtımında önemli rol oynayacağı düşünül-mektedir.
Anahtar sözcükler: Turizm rotaları, coğrafi bilgi sistemleri, mekânsal teknolojiler.
GİRİŞ
İnsanlık, tarih boyunca sürekli olarak yaşadığı mekânı anlamaya çalışmış,
mekânı daha iyi kullanma ve yönetme çabası içerisinde olmuş ve bu çabaya
bağlı olarak da haritalar başta olmak üzere çok farklı araçlar geliştirmiş ve kul-
lanmıştır. Tarihin hiçbir döneminde önemini yitirmemiş ve mekânın anlaşılma-
sına sürekli katkı sağlamış olan haritalar; geçmişte daha zor ve meşakkatli yön-
temlerle hazırlanırken, günümüzde bilgisayar, uydu, uzaktan algılama, GPS
(Küresel Konumlandırma Sistemleri) gibi teknolojilerin gelişimi ile daha kolay,
daha hızlı ve daha teknik yöntemlerle hazırlanmaktadır. Yakın zamana kadar
kâğıt ortamında çizilen haritalar günümüzde bilgisayar teknolojisi ile üretil-
mekte, bilgisayar ortamında depolanan sayısal veriler üzerinden de çok yönlü
Bildiriler
577
mekânsal analizler yapılabilmektedir. Bundan dolayı, mekânsal teknolojiler
içerisinde yer alan; Coğrafi bilgi sistemlerinin etkinliği ve önemi her geçen gün
artmaktadır.
Demirci vd. (2012) Coğrafi bilgi sistemlerini (CBS), tüm özellikleri ile yeryü-
zünü ve yeryüzünde meydana gelen olayları, nerede sorusuna cevap verecek
şekilde, konumsal olarak araştırmak, analiz etmek ve haritalamak için gelişti-
rilmiş olan bilgisayar tabanlı bir sistem olarak tanımlamıştır. Fitzpatrick ve
Maguire’e (2000) göre ise CBS insan, yer ve mekânla ilgili coğrafi verilerin yer-
yüzündeki gerçek referansları ile birlikte bir veri tabanında toplanması, bunlar
üzerinde amaca göre çeşitli analizlerin yapılması ve sonuçların harita, tablo ve
grafikler şeklinde gösterilmesi için tasarlanmış olan bilgisayar sistemleridir.
CBS, 1960’lı yıllarda ortaya çıkışından kısa bir süre sonra, 20. Yüzyılda insanoğ-
lunun yaşantısını etkilemiş olan en önemli 25 gelişme arasında sayılmıştır
(Cook vd. 1994). Birking vd. (1996) mekânsal analizlerin yöntem ve boyutlarını
adeta sil baştan düzenleyen ve yeryüzünün etraflıca incelenmesinde önemli bir
rol oynayan bu sistemler bütününün, 80 ve 90’lı yıllarda coğrafya başta olmak
üzere pek çok bilim dalının araştırma yöntemlerinde reform niteliğinde geliş-
melere sebep olduğunu ileri sürmüştür. CBS, 1960’lı yıllarda ilk olarak Kana-
da’da daha çok askeri ve stratejik amaçla kullanılmaya başlandığında bu tekno-
lojinin coğrafi araştırmalarda devrim niteliğinde değişimlere neden olacağı
bilinmiyordu. Mekânın çok boyutlu olarak anlaşılmasına ve analizine imkân
veren fonksiyonların geliştirilmesi ile birlikte coğrafyacılar 1980’li yıllarda
CBS’nin farkına varmaya ve bu teknolojiyi araştırmalarında kullanmaya başla-
mışlardır (Phoenix, 2000). CBS günümüzde ulaşım, alışveriş, kargo ve trafik
hizmetleri, en uygun yer seçimi, turizm danışma, harita veya coğrafi bilgi sor-
gulama, yer bulma gibi 100’ün üzerinde disiplin tarafından kullanılmaktadır
Ayrıca birçok amaca uygun olarak daha geliştirilebilir kullanım şansı tanımakta
ve her alanda uygulama olarak yerini alabilecek durumdadır.
CBS, bir sistem olarak dört ana unsurdan meydana gelir. Bunlar; bilgisayar
(donanım), bilgisayarda kullanılan programlar (CBS yazılımları), yazılımlarla
analiz edilecek veri ve tüm bu üç unsuru belirleyecek ve yönlendirecek kullanı-
cı, yani insandır. Donanım ve yazılım, CBS’nin günümüz şartlarında temininde
çok sıkıntı yaşanmayan kısımlarını oluşturmaktadır. Veri ve kullanıcı ise
CBS’nin asıl önemli bileşenleridir. Çalışmanın amacına yönelik yeterli nitelik ve
nicelikte, doğru ve güncel bilgilerin, doğru metotlarla kullanılarak analiz edil-
mesi, CBS ile ilgili çalışmalarda başarılı olmanın en önemli anahtarıdır. CBS,
mekânın incelenmesi, planlanması ve yönetilmesinde sağlamış olduğu büyük
kolaylıklar nedeniyle günümüz dünyasında kamu kurumları tarafından yaygın
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi
578
bir şekilde kullanılmaktadır. Yurtdışında çok daha çeşitli alanlarda kullanılan
CBS’nin Türkiye’ye gelişi ve tanınmaya başlanması 1990’lı yıllara doğru gerçek-
leşmiştir. Bu tarihlerde CBS; Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü, Devlet İstatistik
Enstitüsü (yeni adı ile Türkiye İstatistik Kurumu), Devlet Meteoroloji İşleri Ge-
nel Müdürlüğü, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ve Devlet
Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) gibi kurumlar başta olmak üzere diğer devlet
kurumlarında kullanılmaya başlanmıştır (Yomralıoğlu, 2002). Başta belediyeler
olmak üzere birçok kamu ve özel kurumlarda yaygınlaşan CBS’nin; turizm
sektöründe de etkin ve verimli kullanılacağı alanlar bulunmaktadır. Turizmin,
mekânda gerçekleşen bir faaliyet olması nedeniyle bu mekânların daha doğru
ve daha verimli planlaması ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Bundan dolayı CBS,
turizm planlamalarına ve turizm gelişimine yardımcı olabilecek önemli bir
araçtır. Bu çalışmada, mekânsal teknolojilerden birisi olan coğrafi bilgi sistemle-
rinin, turizm rotalarının oluşturulmasına olan katkısı ve önemi, Türkiye ve
dünyadan verilen örneklerle sunulmuştur. Çalışma, CBS kullanılarak turizm
rotaların planlanması, rotalardaki uygun ulaşım yollarının ve çekiciliklerin
belirlenmesi, turizm gelişim bölgelerindeki alternatif rotaların oluşturulması ve
rotaların görselleştirilerek haritalanması konularında; turizm sektörü ile ilgili
kesimlere yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır.
TURİZM ROTALARI
Son yıllarda turistlerin bozulmamış doğal ortamlara ve kültürel miras alanları-
na olan ilgisi, turizm işletmelerinin daha fazla turist çekebilmek için ürün çeşit-
lendirmeye yönelik çalışmaları, ulusal turizm örgütleri ve kamu yerel yönetim-
lerinin alternatif turizm mekânları oluşturma yönünde planlamaları; “turizm
rotaları/güzergâhları” kavramını gündeme getirmiştir. Lourens’e (2007) göre
“Turizm Rotaları”, bir ana tema kapsamında birbirinden farklı bir dizi çekiciliği
bir araya getiren ve ziyaretçilerin bir yerden başka bir yere seyahat etmesi ne-
deniyle bölgesel turizmi harekete geçiren bir seyahat çeşididir. Meyer (2004),
turizm rotalarını, mesafe ve kapsadığı alan açısından farklılık göstermekte olup,
yerel, bölgesel ve uluslararası olabilir ve önemli turistik kaynaklara sahip olan
az gelişmiş bölgelerin ekonomik kalkınması için iyi bir fırsat olduğunu ileri
sürmektedir. Rotalar, kırsal alanlarda çok az ziyaret edilen yerlerin pazarlan-
masına, popüler alanlardaki yoğunluğun azalmasına ve bir bölgedeki tarihi
değerlerin veya diğer tematik çekiciliklerin farkına varılmasına ve turistik
amaçlı olarak değerlendirilmesine yardımcı olmaktadır (Lourens 2007). Turizm
rotalarının temel amacı, bölgede ziyaretçilerin vakit geçirmesi ve harcama
yapması için her biri tek başına yeterince çekici olmayan turistik değer ve akti-
Bildiriler
579
viteleri birbirine bağlamaktır. Bir bölgeye ziyarete gelen turist, nerede ne gibi
olanakların olduğu, bir yerden diğer bir yere en kısa ve en kolay yoldan ne
şekilde ulaşılacağı, yörenin nerelerinin görülmeye değer olduğu vb. bilgilere
hızlı ve kolay şekilde ulaşabilmektedir. Böylece sinerjik etki kullanılarak daha
güçlü bir turistik çekicilik yaratılmakta, turizm merkezleri kolektif bir şekilde
bir turizm destinasyonu olarak konumlandırılabilmektedir. Meyer (2004) ve
Lourens (2007) turizm rotalarının oluşturulmasının yararlarını şöyle sıralamıştır;
• Turizm rotaları bir rota üzerindeki/bir bölgedeki çok çeşitli aktiviteleri
ve turistik çekicilikleri bir araya getirir.
• Tek başına önemli bir çekicilik ifade etmeyen ve yetersiz kaynakları ne-
deniyle pazarlama çalışmaları yapamayan küçük kasaba ve köylerin
pazarlanmasına katkıda bulunur.
• Bölgedeki girişimcilerin yan ürün ve hizmetler geliştirmelerini teşvik
eder.
• Bölgedeki kalış süresini uzatır, turist harcamalarını arttırır. Rotaların
gelişmesi ile turistik aktiviteler de artmakta, restoranlarda ve çeşitli
ürünler satan perakendeci dükkânlarda mola veren turistler alışveriş
yapmaktadırlar.
• Turizm ürününün sürdürülebilirliğini sağlar.
• Turizm bölgesinin bir kimlik kazanmasına ve imaj yaratılmasına yar-
dımcı olur.
• Destinasyonların çekiciliğini arttırır.
• Az bilinen çekiciliklerin turistler tarafından tanınmasını ve turizm ürü-
nü olarak kullanılmasını sağlar.
• Kırsal alanlarda ekonomik, sosyal ve kültürel yönden bölge halkının
gelişmesine ve yaşam kalitesinin artmasına katkı sağlar.
• Bölgede doğrudan ve dolaylı istihdam artışı yaratır.
Turizm rotaları çoğunlukla; doğal, kültürel, din, yemek, el sanatları, önemli
şahsiyetler gibi temalar üzerine belirlenmektedir. Dünyada turizm hareketlili-
ğine sebep olan rotalara örnek olarak; Avusturya’daki Mozart Rotası, Avustral-
ya’da Queensland Kültürel Miras Rotası, Kanada’da Niagara şarap Rotası, İs-
panya’da Endülüs Mirası Rotası, İngiltere’de Lune Nehri Millennium Rotası,
İskandinavya yarımadasında Viking Rotası vs. verilebilir. Türkiye’de de son
yıllarda, Mimar Sinan Rotası, Saint Paul Rotası, Likya Yolu gibi turizm rotaları
belirlenerek, alternatif turizm planları yapılmaktadır (Kervankıran, 2013). Ro-
gerson (2007) turizm rotalarını, tematik ya da ürüne dayalı olarak iki başlık
altında incelemektedir. Satışları arttırmak amacıyla ürüne dayalı olarak gelişti-
rilen rotalar, Kanada Waterloo-Wellington Bira Rotası, Niagara Şarap Rotası,
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi
580
Avusturya Bregenzerwald Peynir Rotası gibi yiyecek-içecek rotalarıdır. Bir böl-
genin imajının tematik açıdan pazarlanması için kullanılan rotalar ise, şarap,
doğa, kültür, gastronomi, el sanatları, din, vb. bir tema üzerine seçilir. Tematik
rotaların en bilinenlerinden birisi Avusturya’daki Mozart Rotası’dır (Bruwer
2003; Lourens 2007). İngiltere’de ise Lune Nehri Millennium Rotası, Hawes
2000 Mozaik Rotası, Hristiyan Kilisesi Millennium Rotası, Heykel Rotası, Kent
Denizcilik Rotası v.b. gibi yaklaşık 1000 turizm rotası kullanılmaktadır (Hayes
ve MacLeod, 2008: 59). Kültüre dayalı turizm rotalarının yaygın olduğu Avrupa
kıtasında 20 kültür rotası bulunmaktadır (Lourens, 2007). Meyer (2004) bu rota-
lardan bazılarını şöyle örneklendirmiştir; Santiago de Compostela Kültür ve
Hac Rotası, İpek Yolu Rotası, Barok Rotası, Mozart Rotası, Viking Rotası, Orta-
çağ Kentleri Rotası, Endülüs Mirası Rotası, Çingene Rotası, Yahudi Mirası Rotası.
Günümüzde özellikle Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde, Amerika, Avustralya,
Kanada gibi gelişmiş ülkelerde ve Güney Afrika gibi gelişmekte olan ülkelerde
turizm amaçlı olarak belirlenen yüzlerce kırsal rota bulunmaktadır. Kırsal alan-
lara yönelik olarak belirlenen ilk rota, 1925’te geliştirilen ve Amerika’nın yerel
el sanatlarını izleme imkânı sunan Appalaş (Dağları) Rotası’dır (Hayes ve Mac-
Leod 2008: 58). Kuzey İngiltere’de bulunan 80 mil uzunluğundaki Hadrian
Duvarı Rotası Roma İmparatorluğu döneminden kalma duvarlar ile diğer arke-
olojik kalıntıları içermekte olup açıldığı 2003 yazında 3,5 milyon Sterlin gelir
getirmiş ve 776 bin ziyaretçi çekmiştir. Bölgedeki küçük ve orta ölçekli 750 tu-
ristik işletme 6.000 kişiye doğrudan istihdam sağlamaktadır (Lourens 2007: 56).
Güney Afrika’da da bugün rota turizmi oldukça gelişmiştir. Birçok küçük Gü-
ney Afrika kasabası için rota turizmi ekonomik gelişmenin önemli bir unsuru
olarak kabul edilmektedir. Afrika’nın en iddialı ve ilginç turizm rotası bir sivil
toplum örgütü olan OAF (Open Africa Foundation)’nın çabalarıyla 1993 yılında
oluşturulan, Capetown’dan Kahire’ye kadar uzanan ve Afrika’nın en görkemli
turistik çekiciklerini (doğal ve kültürel), 60 farklı turizm rotası ile birbirine bağ-
layan Afrika Rüyası Projesi’dir. 32.952 km uzunluğundaki rota 6 ülkeyi kapsa-
maktadır. 200 köy ve kasabayı içeren bu rota kapsamında faaliyet gösteren
1.671 turizm işletmesi 13.248 kişiye tam zamanlı ve 5.602 kişiye yarı zamanlı
istihdam sağlamaktadır (Visser 2004; Meyer 2004; Lourens 2007). Uzunluğu 140
km’yi bulan ve ziyaretçilere sanat ürünleri, el sanatları ve tarım ürünleri ile
kırsal alanda çok çeşitli çekicilikler sunan Midlands Meander Rotası 2500 kişiye
istihdam yaratmakta ve bölgede yıllık 200 milyon Rand (27 milyon Dolar) gelir
elde edilmektedir (Lourens 2007: 83). Ülkemizde de Saint Paul Yolu, Likya Yolu
gibi tarihi ve kültürel rotalar kullanılmaktadır. Bu iki önemli yaklaşık 500’er
kilometrelik dağ yürüyüşü rotasından St. Paul yolu 2004’te, Kültür ve Turizm
Bildiriler
581
Bakanlığı tarafından da onaylanan Likya Yolu ise 1999’da açılmıştır. Benzer
şekilde Batı Karadeniz bölümünde Kastamonu Valiliği tarafından 2008 yılında
açılan 135 km’lik İstiklal Yolu, Karabük Valiliği tarafından 2009 yılında açılan
Yenice Trekking (Dağ yürüyüşü) Rotaları, 2010 yılında işaretlenen Eskipazar
Trekking Rotaları ve 2011 yılında açılan Safranbolu Trekking Rotaları, Batı Ka-
radeniz ekoturizm Rotası bulunmaktadır (Türker, 2013). Bu tür rotaların plan-
lanması, rotalardaki uygun ulaşım yollarının belirlenmesi, rotaların kırsal böl-
gelere etkisinin analizi, turizm gelişim bölgelerindeki alternatif rotaların oluştu-
rulması ve bütün bunların görselleştirilerek haritalanması konularında, CBS’nin
önemi büyüktür.
TURİZM ROTALARININ OLUŞTURULMASINDA CBS’NİN ÖNEMİ
Çok farklı alanlarda kullanım olanağı bulunan CBS ulaşım, alışveriş, kargo ve
trafik hizmetleri, en uygun yer seçimi, turistik bilgilendirme, harita veya coğrafi
bilgi sorgulama, yer bulma gibi amaçlarla kullanılmaktadır. Günümüzde Goog-
le Maps, Yahoo Maps, ve GlobeXplore gibi yeni nesil Web tabanlı CBS uygula-
maları, tüm dünyadaki kullanıcılara detaylı konumsal bilgi sağlamaktadır
(Chang and Caneday 2011). Mekâna bağlı olarak sürdürülen çok çeşitli faaliyet-
leri içerdiğinden dolayı CBS’nin son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya baş-
landığı alanlardan birisi de turizmdir. Turizme konu olan varlıkların envanter-
lerinin çıkarılması, turizm planlaması, turizm değerlerinin etki alanlarının belir-
lenmesi ve turizm varlıklarından sürdürülebilir bir şekilde yararlanmada CBS
kullanılabilmektedir. Çalışma alanlarının mevcut turizm değerlerinin sayısal
olarak CBS ortamına aktarılması, mevcut turizm değerlerine ait bazı grafik veri-
lerin (ad, tarih, önemli özellikler vb.) öznitelik tablolarına işlenmesi, bu sayede
öznitelik tablolarındaki verilere göre mevcut turizm varlıkları üzerinde bazı
sorgulamalar (ülke, il ve ilçe düzeyinde) yapılması, mevcut turizm çekicilikleri-
nin yanında potansiyel turizm çekiciliklerinin de belirlenmesi, asli turizm mer-
kezlerinin yanına alternatif turizm mekanlarının entegre edilmesi, turizm mer-
kezlerinin etki alanlarının belirlenmesi, turizm merkezlerinin arz, talep, pazar
ve rekabet analizlerinin yapılması ve arazi planlamasında modellemelerin ya-
pılması aşamalarında CBS’den yararlanılabilmektedir (Kervankıran 2013).
Turizm, bilgi yoğun bir endüstri özelliği taşımaktadır. Günümüzde turistler,
tatil veya gezi/yolculuk planını yaparken gidecekleri bölgeyi veya güzergâhı
tanımak istemektedirler. Bu bazen mesafe, yol durumu, coğrafi, meteorolojik,
sosyal, ekonomik özellikler, barınma, sosyal imkânlar gibi daha detaylı bir bil-
gilenme olabilmektedir. Bu bilgilerin aynı zamanda güncel ve doğru bilgilerden
oluşması beklenmektedir. Bilgi teknolojilerinde yaşanan ilerlemeler, turizm
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi
582
sektöründe faaliyet gösteren işletmeler ve turistik destinasyonlar için pazarla-
ma, yönetim ve tanıtım alanlarında yeni olanaklar ve rekabet avantajı sağladığı
gibi, kullanıcılara da ziyaret etmeyi planladıkları bölgenin tarihi, kültürel ve
doğal turizm değerleri hakkında bilgi kaynağı olmakta ve turistik gezi planları-
nı daha etkin, kısa sürede ve az çaba harcayarak yapabilmelerine imkân sağla-
maktadır (Aydoğan vd. 2012). Son yıllarda özellikle internet ve mobil iletişim
teknolojilerinin gelişmesi ve kullanımının yaygınlaşması, CBS’nin turizm kay-
naklarının tanıtımı amacıyla kullanılmaya başlanmasına aracı olmuştur. Tu-
rizmle ilgili bilgilerin büyük bir kısmının konuma dayalı olduğu ve yönetsel
organların kara verme sürecinde konumsal bilgiye olan ihtiyacı dikkate alındı-
ğında, konumsal bilginin yönetiminde CBS kullanımının etkin bir hale geldiği
görülmektedir (Kaçmaz 2012: 8). İnternet ve mobil iletişim teknolojilerindeki
gelişmelere paralel olarak CBS’nin turizm sektöründeki farklı uygulamalarının
her geçen gün arttığı görülmektedir. Bu uygulamalar; bir turizm işletmesinin
veya bölgesinin tanıtımını içeren statik, dinamik veya interaktif web sayfaları
biçiminde, bazen konaklama veya seyahat işletmelerinin rezervasyon otomas-
yonları biçiminde, bazen de iki veya üç boyutlu grafikler, haritalar, modeller,
animasyonlar ve benzetimler biçiminde hazırlanmış yazılımlar olarak kişisel
bilgisayarlar, mobil cihazlar veya internet erişimi üzerinden kullanıcılarına
sunulmaktadır. Her ne kadar mevcut turizm ve seyahat içerikli web siteleri
kullanıcılara turistik hizmetlerle ilgili faydalı bilgiler sağlasalar da, bu sitelerin
büyük bir bölümünün kullanıcılara seyahatlerini planlamalarında yeterince
yardımcı olamadıkları gözlenmektedir. Bu durum, kullanıcıların milyonlarca
web sayfası arasında gerçekte aradıkları bilgiyi elde edebilmek için de ciddi
zaman kaybına yol açmaktadır. Bu nedenle, kullanıcılara aradıkları bilgiyi iste-
dikleri şekilde sunabilen ve tavsiyelerde bulunan uygulamalara olan ilgi her
geçen gün artmaktadır (Malak Al-hassan, vd. 2011). Turizme katılacak insanlar;
destinasyon seçimi, yol güzergâhında uğrayabilecekleri çekicilikler, bu çekici-
liklerin özellikleri, konaklama seçenekleri, turizm işletmelerinin niteliği, alışve-
riş merkezleri ve ziyaret edebilecekleri alternatif mekânlar ile ilgili verileri su-
nan teknolojileri tercih etmektedir.
Turistik bilgi sistemlerinin ve turizm rotalarının oluşturulması konusunda
gerek yurtdışında (Su vd. 1999, Buhalis 2003, Wessels 2004, Lee vd. 2007, Vans-
teenwegen vd. 2010, Garcia vd. 2010, Luberg vd. 2011), gerekse yurtiçinde (Ay-
dınoğlu 2002, Kantar 2003, Erdoğan ve Tiryakioğlu 2004, Ceyhan ve Yerci 2005,
Ergin 2005, Gülbay 2007, Sandal ve Karabulut 2008, Çuhadar ve Aydoğan 2010,
Aydoğan ve Yeşiltaş 2010, İneç ve Akpınar 2011, Arca vd. 2011) yapılan muhte-
lif çalışmalar mevcuttur. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin turizm sektöründe
Bildiriler
583
rekabet gücünü artırması, turizm konusunda Web tabanlı uygulamaların ve
çalışmaların da artmasına neden olmuştur. Özellikle CBS ile yapılan çalışmala-
rın internet altyapısına aktarılması ve yaygın etkisinin genişlemesi turizm ça-
lışmalarında CBS gibi sistemleri daha önemli hale getirmiştir. Her geçen gün
genişleyen, yenilenen ve daha gelişmiş uygulamaların eklendiği CBS, farklı
turizm rota planlayıcılarını Türkiye’de ve dünyada seyahatlerini planlamak
isteyen kullanıcılara sunmaya başlamıştır. İrlanda turizm portalı “MyDiscover
Ireland”, ülkeye gelen ziyaretçilere haritalar ile bütünleşik veri tabanları kulla-
narak oluşturulmuş web tabanlı bir CBS üzerinden işleyen bir turistik rota plan-
layıcısı arayüzü sunmaktadır. Turistik faaliyetleri ve konaklama imkânlarını
içerisinde barındıran sistem, farklı ulaşım seçeneklerini de içermektedir. Turist-
ler sistem üzerinden her tür turistik faaliyet ve konaklama tesisine giden yolu
görerek seyahatlerini planlayabilmektedirler.
Şekil 1. İrlanda Turizm Portalı “MyDiscover Ireland”
Kaynak: http://www.mydiscoverireland.com/
İkinci örnek olarak Danimarka turizm portalı “VisitDenmark”, ziyaretçiler,
kongre-fuar organizasyonu gerçekleştiren firmalar, medya, konaklama ve seya-
hat işletmelerinden oluşan turizm sektörünün önemli bir kısmına hizmet ver-
mektedir. Web sitesi on farklı dil seçeneği sunan sitede, turizmle ilgili her türlü
faaliyet ve ürünün sorgulandığı geniş bir veri tabanı bulunmaktadır. Söz konu-
su veri tabanı, ziyaretçileri ilgi duydukları konulara göre yönlendirmektedir.
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi
584
Bu kapsamda ziyaretçiler, tur organizasyonları, rezervasyon, turistik aktiviteler,
faydalı bilgiler ve ilgi alanlarına göre rota planı yapabilmektedir. Visitdenmark,
harita ve resimlerle desteklenen etkileşimli sorgu ekranı sayesinde, dünyadaki
turistik rota planlayıcı CBS’ler arasında başarılı bir örnek haline gelmiştir.
Şekil 2. Danimarka Turizm Portalı “Visit Denmark”
Kaynak: http:/www.visitdenmark.com
Şekil 3. Nevşehir 3 Boyutlu Turizm Portalı Kiosk ve Web Projesi
Kaynak: http://212.156.149.202/mapweb/
Türkiye’de uygulamaya konulan CBS üzerinde işleyen turistik rota planlayıcı-
larına örnek olarak “Nevşehir 3 Boyutlu Turizm Portalı Kiosk ve Web Projesi -
Bildiriler
585
KAPHİB” verilebilir. KAPHİB, bu proje kapsamı ile kenti ve önemli noktaları,
bütün web kullanıcılarına açarak, gelen turistlerin rahatlıkla ulaşabilecekleri
noktalara dokunmatik ekranlı Kiosklar üzerinden daha iyi tanıtım ve kullanıla-
cak ek fonksiyonlar yardımı ile kolay kullanım sağlamayı hedeflemektedir.
Türkiye’deki CBS tabanlı turistik rota planlama imkanı sunan web sitelerinden
birisi de “İpek Yolu” turizm rotasıdır. Bu sistem ziyaretçilerin planladıkları tüm
aktivitelerin CBS sayesinde internette harita üzerinde karşılıklı etkileşimli ve
gerçek zamanlı olarak görüntülenmesini, analizini ve raporlamasını sağlamak-
tadır. İpek Yolu turizm rotası, kar, bisiklet, yürüyüş, tırmanış, uçuş ve acil du-
rum müdahaleleri için ambülâns ve itfaiye intikal gibi rotaları bünyesinde ba-
rındıran oldukça gelişmiş ve kullanışlı bir arayüze sahiptir.
Şekil 3. İpek Yolu Turizm Rotası
Kaynak: http://ipekyolu.turkishdelighttours.com/cbs.html
CBS genel olarak, sisteme girilen verilerin işlendiği bir bilgisayar programı
olarak görülebilir. Fakat CBS, sorgulama ve istatistiksel analizler için geliştirilen
yaygın veri tabanı sistemlerini haritalar ile bütünleştirmesi, CBS’ni geleneksel
bilgisayar sistemlerinden ayıran en önemli özelliktir. Geleneksel bir bilgisayar
sistemi turizmle ilgili; tesis, oda, yatak sayıları, geceleme ve konaklama sayıları,
turistlerin ortalama kalış süreleri, tesislerin doluluk oranları, ülkelere ve illere
göre turizm çekicilikleri, müze sayıları gibi birçok bilgiyi depolayabilir. Ancak
tablolar içinde sunulan bilgilerden turizm tesislerinin veya turizm çekicilikleri-
nin dünyada gerçekte nerede olduğunu öğrenmek mümkün değildir. Ancak
CBS ile turizm tesislerinin mekânsal yayılışı ve yıllar arasındaki değişimi, turist
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi
586
akışının kümelendiği yerler, turist profillerinin mekânsal dağılışı, turizm çekici-
liklerinin özelliklerine göre görselleştirilmesi, müzelerin dağılımı, turizm rota-
larının haritalanması, turizm tesislerinin veya turizm işletmelerinin turizm rota-
larına yakınlık analizi, turizm rotalarına en yakın yerleşme analizi gibi daha
birçok turizm gelişimine ve planlamasına yardımcı olabilecek uygulamalar
gerçekleştirilebilmektedir. Kaçmaz (2012) CBS’nin, turizm planlamasında şu
amaçlarla kullanılabileceğini belirtmiştir;
Coğrafi çevre ve sosyo-ekonomik özelliklerini ölçmek,
Kullanılan alanda sosyo-demografik özelliklerin dağılımını tanım-
lamak,
Potansiyel pazar payını keşfetmek,
Var olan rekreasyonel ve doğal kaynakları ve potansiyel ziyaretçile-
rin geldikleri merkezde seyahat edilen mesafeler arasında ilişkiyi
incelemek,
Seyahat zamanını en aza indirmek için network(şebeke) analizini
kullanmak ve
En uygun rotayı bulmak.
Ayrıca, potansiyel turizm varlıklarının grafik olarak gösterilmesi, turizm
planlamasında gerekli olacak bazı haritaların hazırlanması, mevcut ve potansi-
yel turizm varlıklarının bir arada gösterilmesi; potansiyel turizm varlıklarından
yararlanmada; sürdürülebilir kullanımında önerilecek bazı arazi kullanım mo-
dellerin CBS ortamında gösterilmesi ve bu konularda özel veya kamu kesimi
turizm yöneticilerine gerekli raporların hazırlanması konularında, CBS turizme
önemli katkılar sağlamaktadır.
SONUÇ
Bilgisayar ve mobil iletişim teknolojilerinin hızlı gelişimi, internetin kullanım
alanlarını artırmış ve bilgiye ulaşmayı kolaylaştırmıştır. Günümüzde dünyada-
ki internet kullanıcı sayısı 2,5 milyar kişiye ulaşmış durumdadır. OECD 2012
İnternet Ekonomisi raporuna göre, 2020 yılında dünyada internete bağlı 50 mil-
yar mobil cihazın kullanıma sunulacağı belirtilmiştir. Aynı raporda, 2020 yılına
kadar bilgisayarların, tablet bilgisayar, mobil ve diğer elektronik cihazlarla bir-
likte kullanılır hale geleceği vurgulanmıştır. Bilgi teknolojilerindeki bu hızlı
gelişme, CBS ve diğer farklı mekânsal teknolojileri herkes açısından erişilebilir
yapmış ve insanların konumsal bilgiyi günlük yaşantılarında kullanmalarına
kapı aralamıştır. Konumsal tabanlı olarak internetten erişime açık olan daha
pek çok hizmetle birlikte CBS ve mekânsal teknolojilerin önemi her geçen gün
anlaşılmaktadır. İnternet teknolojisinin gelişimi ile birlikte, dijital haritacılık
Bildiriler
587
önem kazanmaya başlamıştır. İletişim sektörünün gelişimi, cep telefonu kulla-
nan insan sayısını artırmış ve bu amaçla hazırlanmış dijital haritalar akıllı tele-
fonlar aracılığıyla dünya nüfusunun büyük bölümü tarafından kullanılır hale
gelmiştir. Günümüzde bilgisayar ve internet teknolojisinde meydana gelen
gelişmeler pek çok alanda olduğu gibi turizm sektöründe de büyük yenilik ve
değişikliklerin oluşmasına sebep olmuştur. Bu yeniliklerle birlikte, bir ülkenin
sahip olduğu doğal ve kültürel çekiciliklerin daha modern ortamda envanteri-
nin tutulması ve saklanması imkânı ile birlikte, bu çekiciliklerin daha geniş
kitlelere de tanıtılması imkânı oluşmuştur. Türkiye’de yeni gelişmeye başlayan
CBS’nin turizm sektöründe kullanımı sayesinde; hem doğal ve kültürel mekân-
ların korunabilmesi, kayıt altına alınabilmesi ve sürdürülebilir bir anlayışla
gelecek nesillere aktarılması sağlanacak, hem de turizm değerlerimizin modern
olarak pazarlanmasına katkı yaparak rekabet gücünü artıracaktır. Türkiye’de
henüz mevcut olmayan, kuş türleri rotası, endemik bitki türleri rotası, antik
kentsel rotası, Akdeniz yemekleri rotası, Mimar Sinan rotası, tarihi kaleler rota-
sı, Doğu Karadeniz yaylaları rotası, Frigya rotası gibi alternatif turizm rotaları-
nın oluşturulmasının, ülkemizin turizm çeşitliliğinin arttırılmasına katkı sağla-
yacağı düşünülmektedir. Hazırlanacak rotaların, daha bilinçli, eğitim düzeyi
yüksek, talep ve beklentileri daha yoğun olan turistlerinin istek ve ihtiyaçlarını
karşılayacak biçimde üç boyutlu görüntü, çoklu ortam ve harita gibi değişik
formatlarda sunulması; açık bir web adresi ve arama motorları aracılığı ile kul-
lanıcılar tarafından kolay ulaşılabilir olması da ayrıca önem arz etmektedir.
Dünyanın en hızlı gelişen hizmet sektörlerinden biri olan turizm sektöründe,
gelişen teknolojiyle birlikte turist-ziyaretçi talepleri de değişmektedir. Değişen
turist profili, farklılaşan istekler ve teknolojinin bunların gerçekleşmesine yöne-
lik yatırımları ile şekillenen bu yeni dönemde, web 2.0 teknolojilerinin kulla-
nılmaya başlaması ile birlikte kullanıcılar daha aktif hale gelmiştir. Bilgi ve
iletişim teknolojilerindeki gelişmeler turizm pazarlaması çabalarını her geçen
gün daha fazla etkilemektedir. Turizme katılan insanların birçoğu gidecekleri
mekânlarla ilgili bilgilere kitle iletişim araçları yardımıyla kolayca ulaşabilmek-
tedir. CBS ortamında hazırlanmış turizm rotaları sayesinde turistler, ziyaret
etmeyi planladıkları turistik yerleri ve konaklama imkanlarını gitmeden önce
görsel olarak inceleyebilmekte ve alternatif destinasyon seçeneklerine kolayca
ulaşabilmektedirler. Mekânsal teknolojilerin gelecekte daha etkin kullanımı
dikkate alınacak olursa, CBS yardımıyla hazırlanmış turizm rotalarının önemi-
nin her geçen gün artacağı, turistik destinasyonların rekabet gücünü etkileyece-
ğini söylemek mümkündür.
KAYNAKÇA
III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi
588
Arca, D., Bayık, Ç., Acar, H., Alkan, M. ve Şeker, D.Z. (2011). Tarihi Kentlere Yönelik Web Cbs
Uygulaması; Safranbolu Örneği, Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 31 Ekim–4 Kasım 2011, An-
talya: 91-92.
Aydınoğlu, A.Ç. (2002). İnternet Tabanlı CBS Uygulaması: Trabzon Örneği, TMMOB Harita ve
Kadastro Mühendisleri Odası 9. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 31.03. - 04.04.2003,
Ankara: 82-91.
Aydoğan, T., Çuhadar, M. ve Bahar, B. (2012). CBS Destekli Web Tabanlı Turistik Rota Planlayıcısı
Tasarımı ve Uygulaması, II. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi, 12-15 Nisan 2012,
Kemer, Antalya: 127-142.
Birking, M., Clarke, G., Clarke, M. ve Wılson, A. (1996). Intelligent GIS: Location Decisions and
Strategic Planning. Cambridge: GeoInformation International.
Buhalis, D. (2003). E-Tourism: Information Technology For Strategic Tourism Management, Londra:
Pearson (Financial Times/Prentice Hall).
Bruwer, J. (2003). South African wine routes: some perspectives on the wine tourism industry’s
structural dimensions and wine tourism product, Tourism Management, 24 (4): 423-435.
Ceyhan Y. B., Yerci M. (2005). İnternet tabanlı coğrafi bilgi sistemleri ile kartoğrafik üretimin kont-
rol ve yönetimi, Harita Dergisi, (134): 71-89.
Chang, G. and Caneday, L. (2011). Web-based GIS in tourism information search: Perceptions, tasks,
and trip attributes, Tourism Management, 32(6): 1435-1437.
Cook, W.J., Collıns, S., Flynn, M.K., Guttman, M., Cohen, W. ve Budıansky, S. (1994). 25
Breakthroughs that are Changing the Way We Live and Work, U. S. News and World Report,
2 May, 46-60.
Çuhadar, M. ve Aydoğan, T. (2010). Turizm Tanıtım Faaliyetlerinde Bilgi Sistemlerinin Kullanımı:
Isparta İli Turizm Değerlerinin Harita Arayüzlü, Etkileşimli Web Sayfası İle Sunumu, Isparta
İli Değerleri ve Değer Yaratma Potansiyeli Sempozyumları, 26 Nisan- 3 Mayıs 2010, Isparta: 523-531.
Demirci, A., Karaburun, A., Ünlü, M., ve Özey, R. (2012). Okullarda CBS Tabanlı Projeler: Coğrafi Bilgi
Sistemlerinin Eğitimde Kullanımına Örnekler, Esri Türkiye.
Erdoğan, S. ve Tiryakioğlu, İ. (2004). Turizm-Tanıtım Faaliyetlerinde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin
Kullanımı: Afyon Örneği, 3. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, Fatih Üniversitesi, 6-9
Ekim 2004, İstanbul, 1-8.
Ergin, Ö., Akçın H., Karakış S., Şahin, H. (2005). Geleneksel Safranbolu Mimarisinin Kayıt Altına
Alınmasına Yönelik CBS Uygulaması: Safranbis, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri
Odası,10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Mart 2005, Ankara.
Fitzpatrick, C. ve Maguire, D. J. (2000). GIS in Schools: Infrastructure, Methodology and Role, İçinde
D. R. Green (Ed.), GIS: A Sourcebook for Schools, Taylor & Francis: 61-62.
Hayes, D. ve Macleod, N. (2008). Putting down routes: an examination of local government cultural
policy shaping the development of heritage trails, Managing Leisure, 13(2): 57-73.
Garcia, A., Arbelaitz, O., Linaza, M.T., Vansteenwegen, P. ve Souffriau, W. (2010). Personalized
Tourist Route Generation, CWE'10 Proceedings of the 10th International Conference on Current
trends in Web Engineering, Springer-Verlag Berlin, Heidelberg: 486-497.
Gülbay, Y. (2007). Turizm Tur Güzergâhlarının CBS Kullanılarak Etkileşimli Tasarlanması, Fethiye
Örneği, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
İneç, Z.F. ve Akpınar, E. (2011). Kemaliye İlçesi Web Tabanlı Turizm Bilgi Sistemi, Uluslararası
Katılımlı Coğrafya Kongresi, 7-10 Eylül 2011: 275-286.
Kaçmaz, M. (2012). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Turizm Yönetiminde Kullanımı; Köyceğiz Örneği”,
Türkiye 17. Esri Kullanıcılar Toplantısı, 24-25 Mayıs, 2012, Ankara.
Kantar, F. (2003). İnternet Tabanlı Coğrafi Bilgi sistemleri, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul:
Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Bildiriler
589
Kervankıran, İ. (2013). Coğrafya Eğitimi ve Turizm İlişkisi, 21. Yüzyılda Değişen Yaklaşımlar ve Coğrafya
Eğitimi, (Eds. Özey, R., Tuna, F. ve Özgen, N.) Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Lee, J., Kang, E., Park, G. L. (2007). Design and Implementation of a Tour Planning System for Te-
lematics Users. İçinde: Gervasi, O., Gavrilova, M.L. (eds.) Computational Science and Its Appli-
cations ICCSA 2007, Part III. LNCS, Lecture Notes in Computer Science 4705, Springer: 179-189.
Lourens, M. (2007) Route Tourism: A Roadmap For Successful Destinations And Local Economic
Development, Development Southern Africa, 24 (3): 475-489.
Luberg, A., Tammet, T. ve Hirv, P. (2011). Smart City: A Rule-based Tourist Recommendation
System, İçinde: Law, Rob; Fuchs, Matthias; Ricci, Francesco (Eds.), Information and Com-
munication Technologies in Tourism 2011, Proceedings of the International Conference in
Innsbruck, Austria, January 26-28, 2011, Springer-Verlag Berlin, Heidelberg: 53-62
Malak, Al-hassan, Haiyan, L. ve Jie, L. (2011). Personalized e-Government Services: Tourism Re-
commender System Framework. İçinde: Joaquim F. and José C. (Eds.), Web Information Sys-
tems and Technologies, 6th International Conference WEBIST 2010 ,Valencia, Spain, April 7-10,
2010: 173-187.
Meyer, D. (2004). Tourism Routes And Gateways: Key İssues For The Development Of Tourism And Ga-
teways And Their Potential For Pro-Poor Tourism. London: Overseas Development Institute.
Pröll, B., Retschitzegger W., Sighart H. ve Starck H., (1999). Ready for Prime Time - Pre-Generation
of Web Pages in TIScover, CIKM '99 Proceedings of the eighth international conference on Infor-
mation and knowledge management, ACM, Newyork: 63-68.
Rogerson, C.M. (2007). Tourism routes as vehicles for local economic development in South Africa:
the example of the Magaliesberg Meander, Urban Forum, (18): 49–68.
Sandal, E. K. ve Karabulut, M. (2008). Tourist information systems: A case of Kahramanmaraş, 5th
International Confernece on GIS, 2-5 July, İstanbul, Proceedenigs, 1: 193-200.
Su, Y., Slottow, J., Mozes, A. (1999). Distributing proprietary geographic data on the world wide
web UCLA GIS Database and Map Server, Computers & Geosciences, 26(7): 741-749.
Türker, N. (2013). Batı Karadeniz Bölümü Ekoturizm Kaynaklarının Değerlendirilmesi ve Bir Eko-
turizm Rotası Önerisi, The Journal of Social Science, 6(4): 1093-1128.
Vansteenwegen, P., Souffriau, W., Vanden Berghe, G. ve Van Oudheusden, D. (2011) The city trip
planner: an expert system for tourists, Expert Systems with Applications, 38(6): 6540-6546.
Wessels, F.F. (2004) Web-based information systems: the development of Leisuredigest.com - a
South African tourism website, Mousaion, South African Journal for Information Studies, 22(1):
52 - 69, 2004.
Visser, G. (2004). The world wide web and tourism in South Africa: the case of Open Africa, Africa
Insight, 33(1/2): 150-157.
Yomralıoğlu, T. (2002). GIS Activities in Turkey, Proceedings of International Symposium on GIS,
September, 23-26, 2002, Istanbul: 834-840.
http://ipekyolu.turkishdelighttours.com/cbs.html (Erişim Tarihi: 07.01.2014).
http://212.156.149.202/mapweb/ (Erişim Tarihi: 08.01.2014).
http://www.mydiscoverireland.com/ (Erişim Tarihi: 22.01.2014).
http:/www.visitdenmark.com (Erişim Tarihi: 22.01.2014).
Phoenix, M. (2000). Learning with GIS, Arcuser Online,
http://www.esri.com/news/arcuser/0700/umbrella11.html (Erişim Tarihi: 08.01.2014)
