Áðîé 1-2 2010 - government.bg › userfiles › files › Izdania › vet... · UNICREDIT BULBANK - Kaloyan Sofia, BIC: UNCRBGSF, IBAN: BG10 UNCR 7630 3100 1132 70 Journal Veterinary

Áðîé 1-22010

––

–

–

–

ÈÇÄÀÍÈÅ ÍÀ ÍÀÖÈÎÍÀËÍÀÒÀ ÂÅÒÅÐÈÍÀÐÍÎÌÅÄÈÖÈÍÑÊÀ ÑËÓÆÁÀÈ ÑÚÞÇÀ ÍÀ ÂÅÒÅÐÈÍÀÐÍÈÒÅ ËÅÊÀÐÈ Â ÁÚËÃÀÐÈß

ISSN 0205-3829

ÁÐÎÉ1-2/2010

ÃÎÄÈÍÀ118 (ÑXVIII)

É. Âîéíîâ. Ïðèîðèòåòè â äåéíîñòòà íà ÍÂÌÑïðåç 2010 ã. ..............................................................................................3Á. Ëèêîâ, Ð. Ïåøåâ, Öâ. Àëåêñàíäðîâ. Åïèçîîòè÷íàñèòóàöèÿ è òåíäåíöèè çà ðàçïðîñòðàíåíèå íà áîëåñòòàÑêðåéïè â ñòðàíèòå ÷ëåíêè íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç........5Ñ. Ãåîðãèåâà, Ñ. Àòàíàñîâà. Äèàãíîñòèêà è ïðîôèëàê-òèêà ïðè áðóöåëîçà ïî êó÷åòàòà, ïðåäèçâèêàíà îòBrucella canis........................................................................................... 11Õ. Õàðàëàìáèåâ. Èíôåêöèè ïî äèâèòå ãðèçà÷èçàïëàøâàò õîðàòà è æèâîòíèòå...........................................14À. Õàðèòîâà, Ë. Ëàøåâ.Áèîåêâèâàëåíòíîñò íà ëåêàðñòâåíè ôîðìè, êîèòîñúäúðæàò ñóëôàõëîðïèðàçèí-íàòðèé...................................16Ñ. Àòàíàñîâà, Ñ. Ãåîðãèåâà. Ñðàâíèòåëíî èçïèòâàíå çà÷óâñòâèòåëíîñò è ñïåöèôè÷íîñò íà ñòàíäàðòíè òåñòîâåïðè ñåðîëîãè÷íà äèàãíîñòèêà íà áðóöåëîçà ïðè îâöå è êîçè....18

Å. Èâàíîâà, Èâ. ×åí÷åâ, Ì. Ïåòðîâ, È. Ãåíîâà,Ã. Ãåîðãèåâ. Ñëó÷àé íà êëàñè÷åñêà ÷óìà ïðè äèâèòåñâèíå â Áúëãàðèÿ ïðåç 2009 ã. ....................................................24

ÈÍÔÎÐÌÀÖÈßÉ. Êàìåíîâ. Ôàêóëòåòúò ïî âåòåðèíàðíà ìåäèöèíàïðè ËÒÓ - Ñîôèÿ íàâúøè 15 ãîäèíè ...................................... 29Ä. Ïîïîâà Îáó÷åíèÿ ïî ïðîãðàìà ÌÒÅÑ .......................... 31Ñ. Ñòîÿíîâà. Ñåìèíàð ïî ðàçÿñíÿâàíå íà èçèñêâàíèÿòàíà ðåãëàìåíò 206/2009/ÅÅÑ è èçìåíåíèå íà ðåãëàìåíò136/2004/ÅÅÑ ....................................................................................... 35ÍÎÂÈ ÊÍÈÃÈ. ............................................................................... 37ÄÀ ÑÈ ÑÏÎÌÍÈÌ Ñ ÓÂÀÆÅÍÈÅ ÇÀ ÒßÕ.......... 39Êàëåíäàð íà þáèëåéíè è êðúãëè ãîäèøíèíè íà çíà÷èìèñúáèòèÿ è âèäíè äåéöè íà âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêàòàñëóæáà ïðåç 2010 ãîäèíà................................................................41

ñò. í. ñ. I ñò. ä-ð Íåäåë÷î Íåäåë÷åâ, äâìïðîô. ä-ð Éîòêî Êàìåíîâ, äâìíïðîô. ä-ð Äèíêî Äèíåâ, äâìíäîö. ä-ð Ïúðâàí Ïúðâàíîâ, äâìñò. í. ñ. I ñò. ä-ð Ñòîèë Êàðàäæîâ, äâìíñò. í. ñ. I ñò. ä-ð Éîðäàí Ãîãîâ, äâì

Ïðåäàäåíèòå ìàòåðèàëè çà ïå÷àò íå ñå âðúùàò. Ïðåïå÷àòâàíåòî íà ìàòåðèàëè îò ñïèñàíèåòîå ðàçðåøåíî ñàìî ñëåä ïðåäâàðèòåëíî ïîëó÷àâàíå íà ñúãëàñèå íà ðåäàêöèÿòà.

Äúðæàâè, â êîèòî ñå ðàçïðîñòðàíÿâà ñïèñàíèå “Âåòåðèíàðíà ñáèðêà”: ÑÀÙ, Àâñòðàëèÿ, Ãåðìàíèÿ,Ïîëøà, Ðóìúíèÿ, Ðóñèÿ, Àíãëèÿ, Äàíèÿ, Èçðàåë, Íîâà Çåëàíäèÿ, Ôðàíöèÿ, Ñúðáèÿ, ×åðíà ãîðà, ßïîíèÿ.

ÑÚÄÚÐÆÀÍÈÅ

Àäðåñ íà ðåäàêöèÿòà: Ñîôèÿ 1606, áóë. „Ïåí÷î Ñëàâåéêîâ” 15À, òåë./ôàêñ: 02/915 98 86e-mail: [email protected]; http://www.mzh.government.bg

ÓÍÈÊÐÅÄÈÒ ÁÓËÁÀÍÊ ÀÄ, êëîí „Êàëîÿí” Ñîôèÿ - BIC: UNCRBGSF, IBAN: BG10 UNCR 7630 3100 1132 70ñï. „Âåòåðèíàðíà ñáèðêà”

Ïðåäïå÷àòíà ïîäãîòîâêà: Ïåòúð Êîñòîâ Ïå÷àò Äåìàêñ

Ñïèñàíèå “Âåòåðèíàðíà ñáèðêà” çàïî÷âà äà èçëèçà îò 1 ÿíóàðè 1892 ãîäèíà. Â íåãî ñå ïóáëèêóâàò íàó÷íèè íàó÷íî-ïðèëîæíè ñòàòèè îò âñè÷êè îáëàñòè íà âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêàòà äåéíîñò.

ÄÈÐÅÊÒÎÐ: ä-ð ÌÀÐÈÍÀ ÇÀÃÎÐÎÂÀÈÇÏÚËÍÈÒÅËÅÍ ÐÅÄÀÊÒÎÐ: ä-ð ÌÀÍß ÏÎÏÎÂÀ

Êîìïþòúðåí äèçàéí: Ïåòúð ÊîñòîâÄåæóðåí íà áðîÿ: ñò. í. ñ. I ñò. ä-ð Ñèìåîí Éîðäàíîâ

ÐÅÄÀÊÖÈÎÍÅÍ ÑÚÂÅÒ:

ÎÒÃÎÂÎÐÍÈ ÐÅÄÀÊÒÎÐÈ: Ä-Ð ÉÎÐÄÀÍ ÂÎÉÍÎÂ, Ä-Ð ÌÈÕÀÈË ÁÀÙÀÂÅËÎÂ

×ËÅÍÎÂÅ:ñò. í. ñ. I ñò. ä-ð Ëèäèÿ Áîðèñîâà, äâìñò. í. ñ. I ñò. ä-ð Ñèìåîí Éîðäàíîâ, äâìñò. í. ñ. I ñò. ä-ð Ãåîðãè Ãåîðãèåâ, äâìíñò. í. ñ. II ñò. ä-ð Áîéêî Ëèêîâ, äâìñò. í. ñ. II ñò. ä-ð Òîíêà Èâàíîâà, äâìä-ð Ïåòúð Àíòîíîâ

PUBLICATION OF THE NATIONAL VETERINARY SERVICEAND THE UNION OF VETERINARIANS IN BULGARIA

ISSN 0205-3829

NUMBER1-2/2010

YEAR118 (ÑXVIII)

The first issue of Veterinarna sbirka journal was published on January 1, 1892. At present the journalcontains scientific and applied research papers in all areas of veterinary activity.

EDITORIAL BOARD

EXECUTIVE EDITORS: Dr. YORDAN VOYNOV, Dr. MICHAIL BASTAVELOV

MEMBERS:

DIRECTOR: Dr. MARINA ZAGOROVAEXECUTIVE EDITOR: Dr. MANYA POPOVA

Computer design: Petar KostovEditor-on-duty: Prof. Dr. Simeon Yordanov, DSc

Text submitted for publication will not be returned. Reprint of materials from the magazineshall be allowed only upon preliminary approval by the Editorial Board and mandatory quoting of the source.

The Journal Veterinary sbirka is distributed to: USA, Australia, Germany, Poland, Romania, Russia,UK, Denmark, Israel, New Zealand, France, Serbia, Montenegro, Japan

CONTENTS

Editorial staff address: 15A “Pencho Slaveikov” Blvd., 1606 Sofia, Bulgaria; tel. (+ 359 2) 915 98 86, fax (+ 359 2) 915 98 86e-mail: [email protected]; http://www.mzh.government.bg

UNICREDIT BULBANK - Kaloyan Sofia, BIC: UNCRBGSF, IBAN: BG10 UNCR 7630 3100 1132 70Journal Veterinary sbirka

Pre-print Petar Kostov Print Demax

Prof. Dr. Nedelcho Nedelchev, DScProf. Dr. Yotko Kamenov, DScProf. Dr. Dinko Dinev, DScAssoc. Prof. Dr. Parvan Parvanov, PhDProf. Dr. Stoil Karadjov, DScProf. Dr. Yordan Gogov, DSc

Prof. Dr. Lidya Borisova, PhDProf. Dr. Simeon Yordanov, DScProf. Dr. Georgi Georgiev, DScAssoc. Prof. Dr. Boiko Likov, PhDAssoc. Prof. Dr. Tonka Ivanova, PhDDr. Peter Antonov

Yordan Voynov. Priorities in the activities excercised by the Na-tional Veterinary Service during 2010 ....................................................3Boiko Likov, R. Peshev, Cv. Aleksandrov. Epizootic situation andtrands of dissemination of Scrapie disease in Member States ......5S. Georgieva, S. Atanasova. Diagnostics and prophylaxis of ca-nine brucellosis, caused by Brucella Canis ......................................11H. Haralambiev. Infections in wild rodents threaten people andanimals ...........................................................................................................14A. Haritova, L. Lashev. Bioequivalency of medicinal productscontaining Sulphachlorpyrazin sodium ...........................................16S. Atanasova, S. Georgieva. Comparative study on sensitivenessand specificity of standatd tests in serological diagnostics of ovineand caprine brucellosis ...........................................................................18E. Ivanova, Iv. Chenchev, M. Petrov, I. Genova, G. Georgiev. Classicalswine fever case in wild boar in Bulgaria 2009 .....................................24

INFORMAITION

Y. Kamenov - Veterinary Medical Faculty completes its 15th Anni-versary at the LT University ..................................................................29D. Popova Training by MTEC programme ...................................... 31S. Stoyanova Seminar on elucidation of the requirements laid downin Regulation 206/2009/EEC and the ammendments of Regulation136/2009/EEC ..............................................................................................35

NEW BOOKS ................................................................................................37

REMEMBER WITH ALL RESPECT ................................................39Jubilee Calendar and complete anniversaries of significant eventsand eminent figures of the veterinary medical service ...................41

ä-ð Éîðäàí Âîéíîâ,ãåíåðàëåí äèðåêòîð íà Íàöèîíàëíàòà âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêà ñëóæáà

Ïúðâèòå ñâåäåíèÿ çà áîëåñòòà Ñêðåéïè äàòèðàò îò 1732 ã. âúâ Âåëè-êîáðèòàíèÿ [5]. Â êðàÿ íà 2008 ã. Åâðî-ïåéñêàòà êîìèñèÿ ïóáëèêóâà äîêëàä çà ðåçóëòàòèòå îò ìîíèòîðèíãà è ëàáî-ðàòîðíèòå èçñëåäâàíèÿ íà ïðåæèâíè æèâîòíè çà òðàíñìèñèâíè ñïîíãèôîðì-íè åíöåôàëîïàòèè (ÒÑÅ) â ñòðàíèòå ÷ëåíêè ïðåç 2007 ã. [2]. Èíôîðìàöèÿòà â äîêëàäà å ïðåäîñòàâåíà îò ñòðàíèòå ÷ëåíêè, ñúãëàñíî èçèñêâàíåòî íà Ðåãëà-ìåíò 999/2001/ÅÅC. Â äîêëàäà ñà ïðåä-ñòàâåíè äàííèòå, ïîëó÷åíè â ðåçóëòàò îò ïðîâåäåíèÿ àêòèâåí ìîíèòîðèíã è ïàñèâåí íàäçîð çà ÒÑÅ ïðè îâöå è êîçè. Îáåêò íà ìîíèòîðèíã, ñúãëàñíî èçèñ-êâàíèÿòà íà Ðåãëàìåíò 999/2001/ÅÅÑ, èçìåíåí ñ Ðåãëàìåíò 727/2007/ÅÅÑ, ñà ñëåäíèòå öåëåâè ãðóïè îâöå è êîçè:1. Çäðàâè æèâîòíè, çàêëàíè íà âúçðàñò íàä 18 ìåñåöà è ïðåäíàçíà÷åíè çà êîíñó-ìàöèÿ îò õîðà. 2. Óìðåëè è çàêëàíè ïî íåîáõîäèìîñò íà âúçðàñò íàä 18 ìåñåöà.3. Óíèùîæåíè ñ öåë åðàäèêàöèÿ íà ÒÑÅ.4. Ïîêàçàëè ñúìíèòåëíè êëèíè÷íè ïðè-çíàöè.

Ïúðâèòå äâå ãðóïè îâöå è êîçè ñà îáåêò íà àêòèâåí ìîíèòîðèíã, à ÷åò-âúðòàòà - íà ò.íàð. ïàñèâåí íàäçîð.

Ïðåç 2007 ã. ñà èçñëåäâàíè 828 644 îâöå è 277 196 êîçè, îò êîèòî ñúîòâåòíî ñà óñòàíîâåíè 0,27% è 0,46% ïîëîæèòåëíè çà ÒÑÅ ðåçóëòàòè (òàáë. 1 è 2). Â Áúë-ãàðèÿ, Äàíèÿ, Ëèòâà, Ëàòâèÿ, Åñòîíèÿ, Àâñòðèÿ è Ïîëøà íå ñà ðåãèñòðèðàíè ïîëîæèòåëíè æèâîòíè. Â Ãúðöèÿ, Èñïà-íèÿ Ôðàíöèÿ, Èòàëèÿ, Êèïúð, Ðóìúíèÿ è Îáåäèíåíîòî êðàëñòâî ñà äîêàçàíè ïîëîæèòåëíè ðåçóëòàòè çà ÒÑÅ è ïðè êîçè.

Ïðè îâöåòå íàé-ìíîãî ïîëîæèòåëíè æèâîòíè èìà â ñòðàíè íà ÅÑ îò Ñðå-äèçåìíîìîðñêèÿ ðåãèîí - Êèïúð - 8,32% îò èçñëåäâàíèòå îâöå, Ãúðöèÿ - 2,79%, Èñïàíèÿ, Ôðàíöèÿ, Ïîðòóãàëèÿ, Èòà-ëèÿ. Îñâåí â Ñðåäèçåìíîìîðñêèÿ ðåãèîí, ïîëîæèòåëíè ñëó÷àè ñà îòêðèòè â Ñëî-âåíèÿ è Îáåäèíåíîòî êðàëñòâî. Ïðè êî-çèòå ïîÿâàòà íà ÒÑÅ ïðèäîáèâà çàñòðà-øèòåëíè ðàçìåðè â Êèïúð - 17,07% îò èçñëåäâàíèòå æèâîòíè ñà ïîêàçàëè ïî-ëîæèòåëåí ðåçóëòàò, à â Ãúðöèÿ òîçè ïðîöåíò âúçëèçà íà 0,95%.

Íàé-ãîëÿì èíòåðåñ çà Áúëãàðèÿ ïðåä-ñòàâëÿâàò äàííèòå çà ðàçïðîñòðàíå-íèåòî íà òðàíñìèñèâíè ñïîíãèôîðìíè åíöåôàëîïàòèè ïðè äðåáíèòå ïðåæèâíè æèâîòíè â Ãúðöèÿ è Ðóìúíèÿ, êàòî ñú-ñåäíè íà Áúëãàðèÿ ñòðàíè ÷ëåíêè. Ïðè-

âîòíè ìåæäó ñòðàíè ÷ëåíêè å îñíîâåí â ïîëèòèêàòà íà ÅÑ âúâ âðúçêà ñ ôóíê-öèîíèðàíåòî íà Îáùèÿ ïàçàð. Òîé èìà ðåäèöà ïðåäèìñòâà, íî ìîæå äà ñòàíå ïðåäïîñòàâêà çà ïðåíàñÿíå íà çàðàçíè áîëåñòè ïî æèâîòíèòå.

Òàêúâ å ñëó÷àÿò ñ ïðåìèíàâàíåòî íà

÷èíà çà òîâà å ôàêòúò, ÷å ïðè äâèæåíèå íà æèâîòíè, â ðàìêèòå íà Îáùíîñòòà, ñå ñïàçâàò ñòðîãî ðåãëàìåíòèðàíè èç-èñêâàíèÿ íà åâðîïåéñêîòî çàêîíîäàòåë-ñòâî, íî òå íå âêëþ÷âàò èçâúðøâàíå íà ãðàíè÷åí âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêè êîí-òðîë. Òîçè ïðèíöèï íà äâèæåíèå íà æè-

Òàáëèöà 1. Ðåçóëòàòè îò ëàáîðàòîðíèòå èçñëåäâàíèÿ íà îâöå è êîçè çà TÑÅ â ñòðàíèòå ÷ëåíêè íà ÅÑ ïðåç 2007 ãîäèíà

Ñòðàíà ÷ëåíêà íà ÅÑ

Áðîé íà

èçñëåäâà-íèòåîâöå

Áðîé íà ïîëîæèòåëòåëíèòå;

ïðîöåíò íà ïîëîæèòåëíèòå;áðîé íà ïîëîæèòåëíèòå, óñòà-

íîâåíè ïðè àêòèâåííàäçîð

Áðîé íà

èçñëåäâà-íèòåêîçè

Áðîé íà ïîëîæèòåëíèòå;

ïðîöåíò íà ïîëîæèòåëíèòå; áðîé íà ïîëîæèòåëíèòå, óñòà-

íîâåíè ïðè àêòèâåí íàäçîð

Áåëãèÿ 9 310 3/ 0,03%/ 3 754 0

Áúëãàðèÿ 12 725 0 2 511 0

×åõèÿ 2 829 1/ 0,035 %/1 163 0

Äàíèÿ 6 365 0 163 0

Ãåðìàíèÿ 41 672 15/ 0,04 %/ 15 3 969 0

Ãúðöèÿ 11 861 332/ 2,79 %/ 302 5 580 53/ 0,95%/ 52

Åñòîíèÿ 2 918 0 55 0

Èñïàíèÿ 54 036 166/ 0,31%/ 156 38638 20/0,05/ 20

Ôðàíöèÿ 307 312 359/ 0,17%/ 355 159 721 7/0,04%/ 7

Èðëàíäèÿ 45 435 80/ 0,02%/ 69 156 0

Èòàëèÿ 95 837 249/ 0,26%/ 233 24 514 6/ 0,02%/ 6

Êèïúð 8 677 772/ 8,32%/ * 6 781 1158/17,07%/ *

Ëàòâèÿ 1 456 0 66 0

Ëèòâà 2 781 0 94 0

Ëþêñåìáóðã 947 0 553 0

Óíãàðèÿ 13 193 7/ 0,05%/ 7 468 0

Ìàëòà 57 0 9 0

Õîëàíäèÿ 31 151 38/ 0,12%/ 38 15 770 0

Àâñòðèÿ 6 588 0 1820 0

Ïîëøà 5 617 0 717 0

Ïîðòóãàëèÿ 85 101 95/ 0,11%/ 95 8 634 0

Ðóìúíèÿ 13 839 28/ 0,20%/ 20 618 2/ 0,3%/ 1

Ñëîâåíèÿ 2 047 12/ 0,59%/12 429 0

Ñëîâàêèÿ 8 358 8/ 0,09%/ 8 83 0

Ôèíëàíäèÿ 3 030 1/ 0,03%/ 1 431 0

Øâåöèÿ 9 944 4/ 0,04%/ 4 86 0

ÎáåäèíåíîÊðàëñòâî 45 558 83/ 0,18%/ 68 2 732 26/ 0,95%/ 1

27 ñòðàíè ÷ëåíêè 828 644 2 253/ 0,27% 277 196 1 272/ 0,46%

*Íÿìà èíôîðìàöèÿ çà áðîÿ íà ïîëîæèòåëíèòå ñëó÷àè, óñòàíîâåíè ïðè àêòèâåí íàäçîð

îâöå è êîçè îò Ãúðöèÿ â Áúëãàðèÿ, óñòà-íîâåíî ïðåç 2005 è 2006 ã. - ïðåäè ïðè-ñúåäèíÿâàíåòî íà íàøàòà ñòðàíà êúì ÅÑ, êîåòî ñòàíà ïðè÷èíà çà ïðîíèêâàíå-òî íà áðóöåëîçàòà ïî îâöåòå è êîçèòå - îïàñíà çîîíîçà, ëèêâèäèðàíà ó íàñ îùå ïðåç 1941 ã.

Îò èçñëåäâàíèòå â Ãúðöèÿ 11 681 îâöå, 332 (2,79 %) ñà ïîëîæèòåëíè çà ÒÑÅ. Îò òÿõ 302 ñëó÷àÿ ñà óñòàíîâåíè ïðè àêòèâåí ìîíèòîðèíã (êîéòî âêëþ÷-âà çäðàâè æèâîòíè, çàêëàíè çà êîíñóìà-öèÿ îò õîðà è óìðåëè îâöå). Îñòàíàëèòå 30 îâöå ñà áèëè ñ ïðîÿâåíè êëèíè÷íè ïðè-çíàöè. Îò èçñëåäâàíèòå 5 580 êîçè, 53 ñà ïîëîæèòåëíè (0,95%), êàòî 52 îò òÿõ ñà óñòàíîâåíè ïðè àêòèâåí ìîíèòîðèíã.

Â Ðóìúíèÿ ñà èçñëåäâàíè 13 839 îâöå,

îò êîèòî 28 (0,20%) ñà ïîëîæèòåëíè. Îñåì îò èçñëåäâàíèòå îâöå ñà ïîêàçà-ëè êëèíè÷íè ïðèçíàöè. Îò èçñëåäâàíèòå 618 êîçè äâå (0,3%) ñà ïîëîæèòåëíè, îò êîèòî åäíà å ñ êëèíè÷íè ïðèçíàöè.

Â Ñëîâåíèÿ ñà óñòàíîâåíè 12 çàðàçåíè îâöå. Òåçè äàííè ïîêàçâàò, ÷å â ÷åòèðè ñòðàíè íà Áàëêàíñêèÿ ïîëóîñòðîâ èìà ïîëîæèòåëíè ñëó÷àè íà Ñêðåéïè. Çà äðó-ãè ñòðàíè îò ðåãèîíà ëèïñâàò äàííè çà ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà Ñêðåéïè.

Èìà òåíäåíöèÿ çà íàðàñòâàíå íà îò-íîñèòåëíèÿ äÿë íà àòèïè÷íèòå ñëó÷àè íà Ñêðåéïè - îò 2,34% ïðåç 2004 ã. äî 32,72% ïðåç 2007 ã. (òàáë. 3 è òàáë. 4). Íàé-ìíîãî àòèïè÷íè ôîðìè ñà óñòàíî-âåíè âúâ Ôðàíöèÿ, Èòàëèÿ, Ïîðòóãàëèÿ è Îáåäèíåíîòî êðàëñòâî. Ïðåç ïåðèîäà

Òàáëèöà 2. Áðîé íà êëàñè÷åñêèòå è àòèïè÷íèòå ñëó÷àè íà ñêðåéïè ïðè îâöå â ñòðàíèòå ÷ëåíêè çà ïåðèîäà 2004-2007 ãîäèíà

Ñòðàíà ÷ëåíêà2004 ãîä.

êëàñè÷åñêè/àòèïè÷íè

2005 ãîä.êëàñè÷åñêè/àòèïè÷íè



Áåëãèÿ 10 / 1 1 / 1 0 / 3 1 / 2

×åõèÿ 9 / 0 1 / 0 0 / 0 1 / 0

Äàíèÿ 0 / 0 0 / 0 0 / 3 0 / 0

Ãåðìàíèÿ 100 / 0 46 / 0 24 / 0 6 / 9

Ãúðöèÿ 71 / 0 258 / 0 292 / 2 331 / 1

Èñïàíèÿ 47 / 1 114 / 2 114 / 21 142 / 24

Ôðàíöèÿ 450 / 9 298 / 13 559 / 188 201 / 158

Èðëàíäèÿ 99 / 2 51 / 0 123 / 0 79 / 1

Èòàëèÿ 139 / 0 331 / 7 305 / 15 227 / 22

Êèïúð 1208 / 0 715 / 0 1327 / 0 *

Óíãàðèÿ 0 / 0 0 / 0 2 / 5 4 / 3

Õîëàíäèÿ 105 / 0 62 / 2 84 / 0 36 / 2

Ïîðòóãàëèÿ 8 / 28 0 / 57 5 / 60 0 / 95

Ðóìúíèÿ * * 9 / 0 28 / 0

Ñëîâåíèÿ 11 / 0 101 / 0 40 / 0 *

Ñëîâàêèÿ 31 / 0 9 / 0 9 / 1 *

Ôèíëàíäèÿ 0 / 1 1 / 1 0 / 8 2 / 2

Øâåöèÿ 0 / 2 0 / 1 0 / 8 2 / 2

Îáåäèíåíî êðàëñòâî 314 / 17 320 / 30 246 / 67 43 / 40

Îáùî ÅÑ2 602 / 61

2,34% àòèïè÷íè ñëó÷àè

2 307 / 1144,94%

àòèïè÷íè ñëó÷àè

3 139 / 37511,94%


1 103 / 36132,72%


2004-2007 ã. ïîâå÷å îò 90% îò ñëó÷àèòå íà Ñêðåéïè â Ïîðòóãàëèÿ ñà àòèïè÷íè. Òåçè ôîðìè íàðàñòâàò ïðîãðåñèâíî â Èñïàíèÿ, Ôðàíöèÿ, Èòàëèÿ, Ôèíëàíäèÿ è Øâåöèÿ. Åäèíè÷íèòå àòèïè÷íè ñëó÷àè, êàòî òåçè â Ãúðöèÿ (ñàìî 3 ïðåç 2006 è 2007 ã.) èçèñêâàò äîïúëíèòåëíè åïèçî-îòîëîãè÷íè ïðîó÷âàíèÿ è åòèîëîãè÷íè èçñëåäâàíèÿ.

Èìà ñòàíîâèùà, ÷å àòèïè÷íèòå ôîð-ìè íà Ñêðåéïè âúçíèêâàò ñïîíòàííî ïðè âúçðàñòíè îâöå è êîçè (ò.å., ÷å ïðè÷èíà-òà íå å îò èíôåêöèîçåí õàðàêòåð). Ïðåç 2008 ã. å óñòàíîâåíî åêñïåðèìåíòàëíî, ÷å àòèïè÷íàòà ôîðìà ìîæå äà ñå ïðåäà-âà íà ìèøêè è îâöå, êîåòî îçíà÷àâà, ÷å ïðè÷èíèòåëÿò áè ìîãúë äà çàðàçè è ÷î-âåê. Âúç îñíîâà íà ìíîæåñòâî èçñëåäâà-íèÿ å óñòàíîâåíî, ÷å àòèïè÷íàòà ôîðìà

å êîðåííî ðàçëè÷íà îò êëàñè÷åñè÷åñêàòà ôîðìà íà Ñêðåéïè è îò åêñïåðèìåíòàë-íàòà ôîðìà íà ñïîíãèôîðìíàòà åíöåôà-ëîïàòèÿ ïî ãîâåäàòà. Ñïîðåä Íàó÷íèÿ êîìèòåò ïî ñïîíãèôîðìíè åíöåôàëîïà-òèè íà Îáåäèíåíîòî êðàëñòâî àòèïè÷-íàòà ôîðìà íà Ñêðåéïè íå å âàðèàíò íà êëàñè÷åñêàòà ôîðìà.

Îò ïðîâåäåíèòå ãåíåòè÷íè èçñëåäâà-íèÿ å èçâåñòíî, ÷å îâöåòå ñà ðàçäåëåíè â ïåò ðèñêîâè ãðóïè ñïîðåä ãåíîòèïà èì [3]. Îâöåòå è êî÷îâåòå ñ ãåíîòèï îò ïúðâà, âòîðà è òðåòà ðèñêîâà ãðóïà ñà ñâúðçàíè ñ ìíîãî íèñúê, íèñúê è óìåðåí ðèñê îò ïîÿâà íà Ñêðåéïè. Îâöåòå è êî-÷îâåòå îò 4-òà è 5-òà ãðóïà ñà ñ óìåðåí è âèñîê ðèñê îò ïîÿâà íà êëàñè÷åñêàòà ôîðìà íà Ñêðåéïè, îñîáåíî ïðè æèâîòíè ñ ãåíîòèï (ARQ/VRQ) è (VRQ/ VRQ).

Ñòðàíà ÷ëåíêà





Ãúðöèÿ 15 / 0 35 / 0 22 / 0 53 / 0Èñïàíèÿ 0 / 0 10 / 0 6 / 5 15 / 5Ôðàíöèÿ 27 / 0 26 / 6 14 / 1 3 / 4Èòàëèÿ 2 / 0 6 / 3 11 / 6 3 / 3Êèïúð 354 / 0 387 / 0 713 / 0 1158 / 0Ðóìúíèÿ 2 / 0Ñëîâåíèÿ 0 / 0 4 / 0 0 / 0 0 / 0Ôèíëàíäèÿ 0 / 0 4 / 0 0 / 0 0 / 8Îáåäèíåíî êðàëñòâî 0 / 0 4 / 0 13 / 0 26 / 0

Îáùî ÅÑ 398 / 0 476 / 9 779 / 12 1260 / 12

Òàáëèöà 3. Áðîé íà êëàñè÷åñêèòå è àòèïè÷íèòå ñëó÷àè íà ñêðåéïè ïðè êîçè â ñòðàíèòå ÷ëåíêè çà ïåðèîäà 2004-2007 ãîäèíà

Òàáëèöà 4. Áðîé íà èçñëåäâàíèòå îâöå è êîçè ñ áúðçè òåñòîâå çà ñêðåéïè â Áúëãàðèÿ çà ïåðèîäà 2002 äî 2008 ãîäèíà

ÃîäèíèÇäðàâè, çàêëàíè

çà êîíñóìàöèÿ îò õîðà íàä 18 ìåñ.

Çàêëàíè ïî íåîáõîäèìîñò

íàä 18 ìåñ.Óìðåëè íàä 18 ìåñ. Îáù áðîé èçñëåäâàíèÿ

2002 521 5 4 530

2003 1303 50 63 1416

2004 1623 157 89 1869

2005 5169 2639 1602 9410

2006 5511 5722 2082 13315

2007 7430 5252 2554 15236

2008 9878 4807 2582 17267

Ïðîâåäåíèòå ïðåç 2007 ã. ãåíåòè÷íè èçñëåäâàíèÿ ïîêàçâàò, ÷å 68% îò êëàñè-÷åñêèòå ñëó÷àè íà Ñêðåéïè ïðè îâöå ñà îò ãåíîòèï NSP 3 (ARQ/ARQ), êîéòî ñå ñìÿòà çà óìåðåíî ðåçèñòåíòåí êúì çàðàçÿâàíå ñ êëàñè÷åñêàòà ôîðìà íà áî-ëåñòòà. Óñòàíîâåíî å, ÷å 9% îò çàñåã-íàòèòå æèâîòíè ñà îò ãåíîòèï NSP 5 (ARQ/VRQ), êîéòî ñå ïðèåìà çà ãåíå-òè÷íî âèñîêî ðèñêîâ. Íàé-ìíîãî àòè-ïè÷íè ñëó÷àè èìà ïðè îâöå îò ãåíîòèï NSP 1 (ARR/ARR) è NSP 2 (ARR/ARQ), êîèòî ñà ñ ìíîãî íèñúê ðèñê îò ïîÿâà íà Ñêðåéïè. Â Ãåðìàíèÿ è Ôðàíöèÿ ñà óñ-òàíîâåíè äâå ïîëîæèòåëíè çà êëàñè÷å-ñêà ôîðìà íà Ñêðåéïè îâöå îò ãåíîòèï ARR/ARR, êîéòî ñå ñìÿòà çà íàïúëíî ðåçèñòåíòåí çà çàðàçÿâàíå [4].

Äàííèòå îò íàó÷íèòå èçñëåäâàíèÿ çà ðàçïðîñòðàíåíèå íà ñïîíãèôîðìíàòà åí-öåôàëîïàòèÿ ïî ãîâåäàòà (ÑÅÃ) çàñåãà íå ïîòâúðæäàâàò ðàçïðîñòðàíåíèåòî é ïðè îâöå è êîçè. Òåçè èçâîäè ñà íàïðà-âåíè îò ïðîâåäåíèÿ ïðåç 2008 ã. íàó÷åí åêñïåðèìåíò, ïðè êîéòî ñà èçâúðøåíè ëàáîðàòîðíè èçñëåäâàíèÿ (ðàçãðàíè÷à-âàù èìóíîáëîòèíã) çà ïîòâúðæäàâàíå íà ïðè÷èíèòåëÿ íà ñïîíãèôîðìíàòà åí-öåôàëîïàòèÿ ïî ãîâåäàòà â åòèîëîãèÿ-òà íà òðàíñìèñèâíèòå ñïîíãèôîðìíè åíöåôàëîïàòèè ïðè îâöå è êîçè [2]. Èç-ñëåäâàíè ñà 987 ïðîáè îò îâöå è 112 îò êîçè. Òåñòîâåòå çà ÑÅÃ ïðè îâöå è êîçè ñà îòðèöàòåëíè, ñ èçêëþ÷åíèå íà åäíà ïðîáà ïðè îâöà âúâ Ôðàíöèÿ, çà êîÿòî âñå îùå íÿìà ÿñíîòà, äàëè ñå êàñàå çà ÑÅÃ èëè çà Ñêðåéïè.

Â èçïúëíåíèå íà ìîíèòîðèíãîâàòà ïðîãðàìà çà õðîíè÷íàòà èçòîùàâàùà áîëåñò ïî åëåíèòå (Ðåøåíèå íà Êîìè-ñèÿòà 2007/182/ÅÑ) ïðåç ëîâíèÿ ñåçîí 2006-2007 ã., â 27 ñòðàíè ÷ëåíêè ñà èç-ñëåäâàíè îáùî 10 843 ïðîáè, êîèòî ñà ïîêàçàëè îòðèöàòåëíè ðåçóëòàòè [2]. Â Áúëãàðèÿ çà ñúùèÿ ïåðèîä ñà èçñëåäâàíè 54 ïðîáè îò çäðàâè îòñòðåëÿíè åëåíè, êîèòî ñúùî ñà îòðèöàòåëíè.

ÑËÓ×ÀÈ ÍÀ ÑÊÐÅÉÏÈ Â ÁÚËÃÀÐÈß Ïðåç 1964 è 1965 ã. ó íàñ ñà âíåñåíè

1500 îâöå, ïîðîäà Ñóôîëê, îò Âåëèêî-áðèòàíèÿ è ñà íàñòàíåíè â òðè äúðæàâ-íè çåìåäåëñêè ñòîïàíñòâà â ñ. Áóêüîâöè, Âðà÷àíñêè îêðúã, Äîáðè÷, Ïëåâåí è â Æè-âîòíîâúäíèÿ èíñòèòóò â Ñòàðà Çàãîðà. Â òåçè ñòîïàíñòâà îâöåòå ñà ðàçâúæäà-íè ÷èñòîïîðîäíî è îòòàì ñà èçïðàùàíè êî÷îâå çà êðúñòîñòâàíå ñ ìåñòíè îâöå â äåñåòêè äðóãè ôåðìè. Ïúðâèòå çàáîëåëè îâöå ñà óñòàíîâåíè ïðåç 1967 ã. [1]. Ïðåä-ïîëàãà ñå, ÷å íÿêîè îò âíåñåíèòå îâöå ñà áèëè çàðàçåíè ñúñ Ñêðåéïè è â ïðîäúëæå-íèå íà íÿêîëêî ãîäèíè ñà áèëè â êîíòàêò ñ ìåñòíè îâöå. Àâòîðèòå ñà íàáëþäàâà-ëè ñòàäî îò 20 îâöå, îò êîèòî â ïðîäúë-æåíèå íà 4 ãîäèíè ñà óìðåëè 5, ñ ïðîÿâà íà õàðàêòåðíè êëèíè÷íè ïðèçíàöè - ÷å-ñàíå íà êîæàòà, ñâúðõ÷óâñòâèòåëíîñò èëè äåïðåñèÿ, íåêîîðäèíàðàíè äâèæåíèÿ. Ñïåöèàëèñòèòå ñà ïðåäëîæèëè ëèêâèäè-ðàíå íà âñè÷êè ñòàäà, â êîèòî ñà óñòà-íîâåíè áîëíè æèâîòíè, íî òàçè ìÿðêà å èçïúëíåíà ÷àñòè÷íî.

Ìîíèòîðèíãúò íà áîëåñòòà Ñêðåéïè â Áúëãàðèÿ çàïî÷âà ïðåç 2002 ã. (òàáë. 4). Ïúðâèòå ëàáîðàòîðíî ïîòâúðäåíè ñëó-÷àè ñà óñòàíîâåíè ïðåç 2008 è 2009 ã. ïðè èçïúëíåíèå íà ïðîãðàìàòà çà íàäçîð íà ÒÑÅ. Èçñëåäâàíèÿòà ñà ïðîâåäåíè ÷ðåç áúðçè òåñòîâå â Ðåôåðåíòíàòà ëàáîðà-òîðèÿ êúì ÍÄÍÈÂÌÈ - ãð. Ñîôèÿ. Óñ-òàíîâåíè ñà ÷åòèðè ïîëîæèòåëíè ïðîáè. Ðåçóëòàòèòå ñà ïîòâúðäåíè îò Ðåôå-ðåíòíè ëàáîðàòîðèè çà äèàãíîñòèêà íà ÒÑÅ îò ñòðàíè ÷ëåíêè íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç. Ïðîáèòå, ïîêàçàëè ïîëîæèòåëåí ðåçóëòàò ñà áèëè âçåòè â:

1. Ñåëî Ìàëîìèðîâî, îáë. ßìáîë (20.03.2008 ã.) - ìàòåðèàë îò îâöà, ðå-äîâíî êëàíå, ïîëîæèòåëíà çà ÒÑÅ àñî-öèèðàíè ïðèîíîâè ïðîòåèíè. Óåñòúðí áëîò ïðîôèëúò ïîêàçâà èíôåêöèÿ ñ êëà-ñè÷åñêî Ñêðåéïè. Ïðîáàòà å ïîòâúðäå-íà â Ðåôåðåíòíàòà ëàáîðàòîðèÿ çà äè-àãíîñòèêà íà ÒÑÅ â Ãåðìàíèÿ.

2. Ñåëî Òúíêîâî, îáë. Õàñêîâî (13.05.2008 ã.) - îâöà, ðåäîâíî êëàíå å ïîëîæèòåëíà çà ÒÑÅ àñîöèèðàíè ïðèî-íîâè ïðîòåèíè. Óåñòúðí áëîò ïðîôèëà ïîêàçâà èíôåêöèÿ ñ àòèïè÷íî Ñêðåéïè. Ïðîáàòà å ïîòâúðäåíà â Ðåôåðåíòíàòà ëàáîðàòîðèÿ çà äèàãíîñòèêà íà ÒÑÅ â Ãåðìàíèÿ.

3. Ñåëî Òàòóë, îáë. Êúðäæàëè (16.10.2008 ã.) - ìàòåðèàë îò îâöà, ðå-äîâíî êëàíå, å ïîëîæèòåëíà çà ÒÑÅ àñî-öèèðàíè ïðèîíîâè ïðîòåèíè. Óåñòúðí áëîò ïðîôèëà ïîêàçâà èíôåêöèÿ ñ àòè-ïè÷íî Ñêðåéïè. Ïðîáàòà å ïîòâúðäåíà â Ðåôåðåíòíàòà ëàáîðàòîðèÿ íà ÅÑ çà äèàãíîñòèêà íà ÒÑÅ â Óåéáðèäæ, Àí-ãëèÿ.

4. Èíñòèòóò ïî ïëàíèíñêî æèâîòíî-âúäñòâî - ãð. Òðîÿí (30.06.2009 ã.) - êîí-ñòàòèðàí å ñëó÷àé íà Ñêðåéïè ïðè êîçà, èçñëåäâàíà ñ áúðç òåñò ENTER TSE Ver-sion 3 è ïîâòîðåí òåñò ñ TeSeE-Bio Rad. Äèàãíîçàòà å ïîòâúðäåíà îò Ñâåòîâíà-òà Ðåôåðåíòíàòà ëàáîðàòîðèÿ çà äè-àãíîñòèêà íà ÒÑÅ âúâ Âåëèêîáðèòàíèÿ êàòî êëàñè÷åñêà ôîðìà íà Ñêðåéïè ÷ðåç èçïîëçâàíåòî íà Biorad TeSeE-Hybrid Discriminatory Western Immunoblot òåñò.

Íà 24.5.2008 ã. â Íàöèîíàëíàòà ðå-ôåðåíòíà ëàáîðàòîðèÿ å ïîñòàâåíà äèàãíîçà Ñêðåéïè ïðè îâöà, çàêëàíà ïî íåîáõîäèìîñò îò ñ. Êðóøàðè, îáë. Äî-áðè÷ (ïîëîæèòåëíà çà ÒÑÅ àñîöèèðàíè ïðèîíîâè ïðîòåèíè). Ïðîáàòà å èçïðà-òåíà â Ðåôåðåíòíàòà ëàáîðàòîðèÿ çà äèàãíîñòèêà íà ÒÑÅ â Ãåðìàíèÿ, íî íå å ïîòâúðäåíà ïîðàäè òîâà, ÷å êîëè÷å-ñòâîòî íà äèàãíîñòè÷íèÿ ìàòåðèàë å áèëî íåäîñòàòú÷íî.

Îò ïîòâúðäåíèòå ëàáîðàòîðíî 4 ñëó-÷àÿ íà Ñêðåéïè ïðåç 2008 ã. è åäèí ïðåç 2009 ã. ñà çàñåãíàòè 3 îâöå è åäíà êîçà. Âñè÷êè ñëó÷àè ñà â ðàçëè÷íè îáëàñòè è íÿìà óñòàíîâåíà åïèçîîòè÷íà âðúçêà ìåæäó òÿõ.

Íàöèîíàëíàòà âåòåðèíàðíîìåäèöèí-ñêà ñëóæáà å ïðåäïðèåëà íåîáõîäèìèòå ìåðêè çà ëèêâèäèðàíå íà áîëåñòòà, ñú-

ãëàñíî èçèñêâàíèÿòà íà ïðèëîæåíèå VII êúì Ðåãëàìåíò 999/2001/ÅÅÑ îòíîñíî ïðàâèëàòà çà ïðîôèëàêòèêà è ëèêâèäè-ðàíå íà ÒÑÅ.

Åïèçîîòîëîãè÷íàòà îáñòàíîâêà ïî îòíîøåíèå íà Ñêðåéïè ïðè äðåáíèòå ïðåæèâíè æèâîòíè ó íàñ çàñåãà íå å èç-ÿñíåíà. Âúçíèêíàëèòå ñëó÷àè â ðàìêèòå íà ìàëêî ïîâå÷å îò åäíà ãîäèíà ïîêàç-âàò, ÷å ñòðàíàòà íå å ñâîáîäíà îò òàçè ÒÑÅ.

Ìåðêèòå çà êîíòðîë íà ÒÑE ñà ïðèî-ðèòåò âúâ âåòåðèíàðíàòà ïîëèòèêà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç. Êàòî äúðæàâà ÷ëåí-êà Ð. Áúëãàðèÿ èçïúëíÿâà èçèñêâàíèÿòà íà Ðåãëàìåíò 999/2001/ÅÅÑ. Âúâ âðúçêà ñ òîâà å íåîáõîäèìî äà ñå ïðîäúëæè èç-ïúëíåíèåòî íà ïðîãðàìàòà çà íàäçîð è èçñëåäâàíåòî íà ïîâå÷å ìîçú÷íè ïðîáè îò ðàçëè÷íè êàòåãîðèè åäðè è äðåáíè ïðåæèâíè æèâîòíè ñ öåë îïðåäåëÿíå íà ñòàòóòà íà ñòðàíàòà ïî îòíîøåíèå íà òàçè ãðóïà áîëåñòè, êàêòî è äà ñå èçâúð-øè ãåíîòèïèçèðàíå íà áúëãàðñêèòå ïî-ðîäè îâöå çà îïðåäåëÿíå íà ðåçèñòåíò-íîñòòà èì ñïðÿìî Ñêðåéïè.

1. Èâàíîâ È., Õ. Õàðàëàìáèåâ, Âåò. Ìåä. Íàó-

êè, vol. VII, 1970, 1, 11-20.2. European Commission. Report on the moni-

toring and testing of ruminants for the presence of transmissible spongiform encephalopathies (TSEs) in 2007, Luxembourg, Office for Official Publications of the European Communities, 2009- VIII, 91 p., ISNB 979-92-10325-4.

3. Dawson M., Moore C.R., Bishop S.C. Progress and limits of PrP gene selection policy, Vet.Res.,39:25, 2008.

4. Groschup et al. (2007), Classical scrapie in sheep with ARR/ARR prion genotype in Germany and France, Emerg. Infect. Dis., 13, 1201-1207.

5. Stamp. J. T. , Report of the Scrapie Seminar, Wasington, 1964, p. 189

Ðåöåíçåíò: ñò.í.ñ. I ñò. ä-ð Ãåîðãè Ãåîðãèåâ

Áðóöåëîçàòà ïî êó÷åòàòà å çàðàçíà áîëåñò, êîÿòî ñå ïðè÷èíÿâà îò Brucella canis, àäàïòèðàí êúì îðãàíèçìà íà êó÷åòî .

Çà ïðúâ ïúò áîëåñòòà å îïèñàíà ïðåç 1966 ãîäèíà îò Carmichael â ÑÀÙ, ñëåä êîåòî å óñ-òàíîâåíà â öÿë ñâÿò. Áàêòåðèÿòà å èçîëèðàíà ïúðâîíà÷àëíî îò ìúðòâè êó÷åøêè ôåòóñè.

Õàðàêòåðåí ïðèçíàê íà áîëåñòòà ïðè æåí-ñêèòå êó÷åòà å àáîðòúò â ïúðâèòå ñåäìèöè íà áðåìåííîñòòà è òðóäíîòî çàïëîæäàíå ñëåä òîâà. Ïðè ìúæêèòå êó÷åòà å òèïè÷íà ïîÿâàòà íà åïèäèäèìèò, êîéòî âîäè äî ïúëåí ñòåðèëè-òåò. Òåìïåðàòóðàòà ïðè áîëíèòå æèâîòíè íå ñå ïîâèøàâà.

Brucella canis å ñàìîñòîÿòåëåí âèä â ðîä Brucella. Õàðàêòåðíî çà òîçè ìèêðîîðãàíèçúì å, ÷å âèíàãè å â R-ôîðìà è ïðèòåæàâà àíòèãåí, îáù çà Brucella ovis è R-ôîðìèòå íà äðóãèòå áðóöåëè.

Âúçïðèåì÷èâè êúì Brucella canis ñà êó÷åòàòà è â ïî-ñëàáà ñòåïåí - ÷îâåêúò. Çàáîëÿâàíåòî ñå ñìÿòà çà çîîíîçà, âúïðåêè ÷å èçêëþ÷èòåëíî ðÿäêî ñå ïðîÿâÿâà ïðè õîðàòà, òúé êàòî âèðó-ëåíòíîñòòà íà Brucella canis çà ÷îâåêà å íèñêà [2]. Êîñòîâ è ñúòð. [1] ñúùî ñúîáùàâàò çà íÿ-êîëêî ñëó÷àÿ íà èíôåêöèÿ íà õîðà, äîêàçàíà ñå-ðîëîãè÷íî. Àâòîðúò å íàáëþäàâàë ïðÿêà âðúçêà ìåæäó ïðåäàâàíåòî íà áîëåñòòà îò êó÷å íà ÷î-âåê. Âúïðåêè ñúùåñòâóâàùèòå â ëèòåðàòóðàòà äàííè çà çîîíîçíèÿ õàðàêòåð íà áðóöåëîçàòà, ïîâå÷åòî àâòîðè ñìÿòàò, ÷å õîðà, èçëîæåíè íà êîíòàêò ñ áîëíè êó÷åòà, òðóäíî ñå çàðàçÿâàò îò Brucella canis [3, 4].

Èçòî÷íèê íà èíôåêöèÿòà ñà çàðàçåíèòå èëè áîëíèòå æèâîòíè. Îòäåëÿíåòî íà ïðè÷èíèòåëÿ ñòàâà ÷ðåç êðúâòà, ñëþíêàòà, óðèíàòà, èçïðàæ-íåíèÿòà, ñåìåííàòà òå÷íîñò è èçòå÷åíèÿòà îò

ìàòêàòà ñëåä àáîðò. Ìèêðîîðãàíèçìúò ñå îò-êðèâà âúâ âàãèíàëíèòå ñåêðåòè ïðè æåíñêèòå êó÷åòà îò 4 äî 6 ñåäìèöè ñëåä àáîðòà. Ãîëÿìà êîíöåíòðàöèÿ íà Brucella canis ïðè ìúæêèòå æè-âîòíè ñå óñòàíîâÿâà â ñïåðìàòà äî äâà ìåñåöà ñëåä èíôåêòèðàíåòî.

Çàðàçÿâàíåòî ñòàâà îðàëíî èëè ïî ïîëîâ ïúò. Âúçïðèåì÷èâè êúì èíôåêöèÿòà ñà âñè÷êè ïîðîäè êó÷åòà. Ïðè ìúæêèòå ñå óñòàíîâÿâà åïèäèäè-ìèò, çà÷åðâÿâàíå íà êîæàòà íà òåñòèñèòå è ãå-íåðàëèçèðàí èëè îãðàíè÷åí ëèìôàäåíèò, à ïîíÿ-êîãà è àðòðèò. Ïðè æåíñêèòå êó÷åòà ñêîðî ñëåä çàïëîæäàíåòî ñå íàáëþäàâà àáîðò, ñúïðîâîäåí ñ ïðîäúëæèòåëíè ïî âðåìå èçòå÷åíèÿ îò âëàãàëè-ùåòî è íàñòúïâàù ñëåä òîâà ñòåðèëèòåò. Òåì-ïåðàòóðàòà ïðè áîëíèòå æèâîòíè íå ñå ïîâèøà-âà, íåçàâèñèìî, ÷å ñå íàáëþäàâà ïðîäúëæèòåëíà áàêòåðèåìèÿ.

Áàêòåðèîëîãè÷íà äèàãíîçàÏðèæèâå, äèàãíîñòèöèðàíåòî ñå èçâúðøâà

÷ðåç õåìîêóëòóðà. Çà öåëòà ñå âçåìà êðúâ ñ àí-òèêîàãóëàíò îò áîëíî æèâîòíî, ïðàâè ñå ïîñÿ-âêà âúðõó áðóöåëà áóëüîí è ñå òåðìîñòàòèðà 10 äíè ïðè 37°C. Ïðè íàëè÷èå íà ðàñòåæ ñå èçâúðø-âà ïîñÿâêà âúðõó áðóöåëà àãàð. Àêî èìà ðàñòåæ, áàêòåðèîëîãè÷íàòà íàõîäêà ñå ðàçðàáîòâà ïî ðóòèííèòå ìèêðîáèîëîãè÷íè ìåòîäè, îïèñà-íè â Manual of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals 2008, ðàçäåë 2.4.3.

Áàêòåðèîëîãè÷íî ìîæå äà ñå èçñëåäâàò ñúùî ïðîáè îò ñïåðìà, ôåòóñ, ïëàöåíòà èëè âàãèíàë-íè èçòå÷åíèÿ ñëåä àáîðò. Ïðè óìðåëè èëè óáèòè æèâîòíè ñå èçñëåäâàò ñåìåííèöè, íàäñåìåííèöè, ìàòêà è ëèìôíè âúçëè.

Áàêòåðèîëîãè÷íèòå èçñëåäâàíèÿ èìàò îãðà-íè÷åíà ñòîéíîñò êàòî äèàãíîñòè÷åí ìåòîä.

Ñåðîëîãè÷íà äèàãíîçà.

Çàðàçåíèòå êó÷åòà ðåàãèðàò ñúñ ñåðîëîãè÷åí îòãîâîð, êîéòî å ïîêàçàòåë çà èíôåêöèÿ.

Èçïîëçâàò ñå ñëåäíèòå ñåðîëîãè÷íè ðåàêöèè:Ðåàêöèÿ áàâíà àãëóòèíàöèÿ. Ïðè áðóöåëîçà ïî

êó÷åòàòà òÿ íå å ñòàíäàðòèçèðàíà, çà ðàçëèêà îò ñúùàòà ðåàêöèÿ ïðè áðóöåëîçà ïî ãîâåäàòà. Ïðè èçâúðøâàíå íà ðåàêöèÿòà ñå ïðàâÿò ñåðèéíè ðàç-ðåæäàíèÿ íà èçñëåäâàíèÿ ñåðóì â áóôåðèðàí ôèçèî-ëîãè÷åí ðàçòâîð ñ íà÷àëíî ðàçðåæäàíå 1:10 äî 1:160 â îáåì 500 L. Êúì âñÿêî ðàçðåæäàíå ñå ïðèáàâÿ 500 L àíòèãåí â ðàáîòíà êîíöåíòðàöèÿ. Ñëåä èí-êóáàöèÿ çà 18-20 h ïðè 37°C è ïîñëåäâàù åäíî÷àñîâ ïðåñòîé íà ñòàéíà òåìïåðàòóðà, ðåàêöèÿòà ñå îò÷èòà. Êðèòåðèèòå ñà ñúùèòå, êàêâèòî è ïðè áðóöåëîçà ïî ãîâåäàòà. Êîãàòî ïðè ðàçðåæäàíå íà ñåðóìà 1:80 èìà ïîëîæèòåëíà ðåàêöèÿ, èçñëåäâàíè-ÿò ñåðóì ñå ñìÿòà çà ïîëîæèòåëåí.

Àãàðãåë èìóíîäèôóçèîíåí òåñò. Èçïîëçâà ñå øèðîêî ïðè ïðèæèçíåíàòà äèàãíîñòèêà íà áðó-öåëîçàòà ïî êó÷åòàòà ïîðàäè ëåñíîòî ìó èçïúë-íåíèå è ñïåöèôè÷íîñò.

Òåñòúò ñå èçâúðøâà â 1,0 % àãàðîâ ãåë (àãàð Äèôêî) âúâ âåðîíàë íàòðèåâ áóôåð ñ ðÍ 7,4. ßìêèòå ñà ñ äèàìåòúð 4 mm, à ðàçñòîÿíèåòî ìåæäó öåíòðàëíàòà è ïåðèôåðíèòå ÿìêè å 3 mm. Öåíòðàëíàòà ÿìêà ñå çàïúëâà ñúñ ñòàíäàð-òåí àíòèãåí Brucella canis, à â ïåðèôåðíèòå ñå ïîñòàâÿ ïîëîæèòåëåí êîíòðîëåí ñåðóì, îòðè-öàòåëåí ñåðóì è èçñëåäâàíèÿò êðúâåí ñåðóì îò êó÷å. Èíêóáèðàíåòî ïðîäúëæàâà 48 h ïðè ñòàéíà òåìïåðàòóðà (20 - 25°C).

Èçñëåäâàíèÿò êðúâåí ñåðóì îò êó÷å å ïîëî-æèòåëåí, êîãàòî ñå ôîðìèðà ñïåöèôè÷íà ïðå-öèïèòàöèîííà ëèíèÿ ñ Brucella canis àíòèãåíà, ïîäîáíà íà òàçè, îáðàçóâàíà ìåæäó êîíòðîëíèÿ ïîëîæèòåëåí ñåðóì è àíòèãåíà. Èçñëåäâàíèÿò êðúâåí ñåðóì îò êó÷å å îòðèöàòåëåí, àêî íå ôîðìèðà ñïåöèôè÷íà ïðåöèïèòàöèîííà ëèíèÿ ñ Brucella canis àíòèãåíà è íå èçêðèâÿâà ëèíèÿòà íà êîíòðîëíèÿ ïîëîæèòåëåí ñåðóì.

Ðåàêöèÿ çà ñâúðçâàíå íà êîìïëåìåíòà (ÐÑÊ). Èçâúðøâà ñå ïî îáùîïðèåòèòå ñòàíäàðòèçèðà-íè ìåòîäè çà ÐÑÊ.

Â ëàáîðàòîðíàòà ïðàêòèêà çà äèàãíîñòèêà íà áðóöåëîçà ïî êó÷åòàòà îáèêíîâåíî ñå èçïîëç-âàò Àãàð ãåë èìóíîäèôóçèîííèÿò òåñò è ðåàê-öèÿ çà ñâúðçâàíå íà êîìïëåìåíòà.

Çà ïåðèîäà 2005-2008 ãîäèíà â Íàöèîíàëíàòà ðåôåðåíòíà ëàáîðàòîðèÿ “Áðóöåëîçà ïî æèâîò-íèòå” ïðè ÍÄÍÈÂÌÈ Ñîôèÿ, ñà ïîñòúïèëè çà èçñëåäâàíå îáùî 365 áðîÿ êðúâíè ñåðóìè îò êó-÷åòà, ñîáñòâåíîñò ñàìî íà ÷àñòíè ñòîïàíè îò ðàéîíà íà ãðàä Ñîôèÿ. Òå ñà òåñòâàíè çà îòêðè-

âàíå íà àíòèòåëà ñðåùó Brucella canis ÷ðåç àãàð ãåë èìóíîäèôóçèîíåí òåñò è ðåàêöèÿ çà ñâúðçâà-íå íà êîìïëåìåíòà.

Îò òàáëèöàòà ñå âèæäà, ÷å íàé-ìíîãî êðúâ-íè ïðîáè ñà ïîñòúïèëè ïðåç 2005 ãîäèíà. Âñÿêà ñëåäâàùà ãîäèíà â ëàáîðàòîðèÿòà ñå èçñëåäâàò âñå ïî-ìàëêî æèâîòíè. Çà ïåðèîäà 2005-2009 ã. íå å èçñëåäâàíî íèòî åäíî êó÷å, ñîáñòâåíîñò íà ÌÂÐ, ÌÍÎ èëè äðóãà ôåðìà. Ñëåä êàòî áðóöåëî-çàòà ïî êó÷åòàòà áå èçâàäåíà îò Íàöèîíàëíàòà ïðîôèëàêòè÷íà ïðîãðàìà, íå ðàçïîëàãàìå ñ äàí-íè îòíîñíî ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà Brucella canis â ïîñî÷åíèòå ìåñòà çà îòãëåæäàíå è ðàçâúæäà-íå íà æèâîòíèòå.

Ñåðîëîãè÷íî ïîëîæèòåëíè êó÷åòà çà Brucella canisîò ðàéîíà íà ãð. Ñîôèÿ

Ãîäèíà

Îáù áðîé ïðîáè, èçñëåäâàíè

çà íàëè÷èå íà Brucella canis

Áðîé ïðîáè, ïîêàçâàùè

ïîëîæèòåëåí ðåçóëòàò çà íàëè÷èå íà

Brucella canis

Ïðîöåíò ïîëîæè-òåëíè

2005 148 10 6%2006 117 9 7%2007 51 7 13%2008 49 7 14%2009 27 5 18%

Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å 5 îò èçñëåäâàíèòå 27 êðúâíè ñåðóìà ïðåç 2009 ã. ñà ïîêàçàëè íàëè-÷èå íà Brucella canis, ìîæå äà ñå ïðåäïîëàãà, ÷å ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà áîëåñòòà å äîñòèãíàëî ñòåïåí, êîÿòî íå áèâà äà ñå ïîäöåíÿâà.

Â ìîìåíòà íÿìà âàêñèíà çà Brucella canis [4]. Eôåêòèâíîñòòà íà ëå÷åíèåòî å ñïîðíà. Ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè ñå ïðèëàãà äúëãîñðî÷íà òåðà-ïèÿ ñ àíòèáèîòèöè. Èçïîëçâàò ñå ðàçëè÷íè ñõå-ìè, êàòî åôåêòúò îò òÿõ å ïî-ãîëÿì, êîëêîòî ïî-ðàíî ñå çàïî÷íå.

Ñïîðåä ÷óæäè è íàøè àâòîðè [3, 4] ëå÷åíèå-òî íà áðóöåëîçàòà ïî êó÷åòàòà íå å åôåêòèâíî, òúé êàòî Brucella canis å âúòðåêëåòú÷åí ìèêðî-îðãàíèçúì è ìíîãî òðóäíî ñå ïîâëèÿâà îò àíòè-áèîòèöèòå. Òîâà å îñíîâíàòà ïðè÷èíà, ïîðàäè êîÿòî îðãàíèçìúò íà çàðàçåíîòî æèâîòíî íå ìîæå äà ñå îñâîáîäè íàïúëíî îò áàêòåðèÿòà. Â ðåçóëòàò íà òîâà ñå ïîñòèãà ñàìî ïðèâèäíî èçëåêóâàíå íà áîëíèòå æèâîòíè êàòî âðåìåííî ñå ïîòèñêà ðåàêòèâíîñòòà íà èìóííàòà èì ñèñ-òåìà [2].

Äîïúëíèòåëíà ìÿðêà, êîÿòî ìîæå äà ñå ïðè-ëîæè çà íàìàëÿâàíe íà ðèñêà îò ïðåäàâàíå íà èí-ôåêöèÿòà, å êàñòðèðàíå íà æèâîòíèòå, âúïðå-êè ÷å è ÷ðåç òàçè ìÿðêà íå ìîæå äà ñå ïîñòèãíå ïúëíî îñâîáîæäàâàíå íà îðãàíèçìà íà êó÷åòî îò Brucella canis.

Âúâ âðúçêà ñ èçëîæåíèòå àðãóìåíòè, îñîáåíî âíèìàíèå òðÿáâà äà ñå îáðúùà íà ïðîôèëàêòè-êàòà, êàòî ñå ñïàçâàò ñëåäíèòå ïðàâèëà:

* Äà ñå èçèñêâà îôèöèàëåí äîêóìåíò, â êîé-òî å ïîñî÷åíî, ÷å æèâîòíîòî íå å íîñèòåë íà Brucella canis ïðè ñëåäíèòå ñëó÷àè:

- ïðè çàêóïóâàíå íà êó÷å îò ÷óæáèíà;- ïðè ó÷àñòèå â èçëîæáè;- ïðåäè ðàçìíîæàâàíå.*Äà ñå çàïëîæäàò ñàìî êó÷åòà, çà êîèòî å óñ-

òàíîâåíî, ÷ðåç ëàáîðàòîðíî èçñëåäâàíå, ÷å íÿìà íîñèòåëñòâî;

*Äà ñå èçïðàùà ôåòóñ çà áàêòåðèîëîãè÷íî èç-ñëåäâàíå ïðè àáîðòè, à îò ìàéêàòà äà ñå âçåìà êðúâ çà ñåðîëîãè÷íî èçñëåäâàíå, íåïîñðåäñòâåíî ñëåä àáîðòà è 15 äíè ñëåä òîâà;

*Äà ñå ïî÷èñòâà è äåçèíôåêöèðà ïîìåùåíèå-òî ïðè íàñòúïèë àáîðò èëè ìúðòâî ðàæäàíå;

*Äà ñå èçáÿãâàò êîíòàêòèòå íà äîìàøíèòå ñ áåçñòîïàíñòâåíèòå êó÷åòà, âêëþ÷èòåëíî è ïðè ñëó÷àéíè çàïëîæäàíèÿ.

Ñïàçâàíåòî íà ïîñî÷åíèòå ìåðêè çà ïðîôè-ëàêòèêà, êàêòî è âêëþ÷âàíåòî íà áðóöåëîçà-òà ïî êó÷åòàòà â Äúðæàâíàòà ïðîôèëàêòè÷íà ïðîãðàìà, áè äîâåëî äî çíà÷èòåëíî íàìàëÿâàíå ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà áîëåñòòà.

ËÈÒÅÐÀÒÓÐÀ

1. Êîñòîâ, Ã. Çà íÿêîè ïðîáëåìè ïðè áðóöåëîçàòà ïî êó÷åòàòà. Âåòåðèíàðíà ñáèðêà, 1997, 3

2. The Center for Food Sercurity and Public Health, Iowa State University, College of Veterinary, Canine Brucellosis: Brucella canis. 2007

3. Scheftel, J., Brucella canis Potential for Zoonotic Transmission 2003

4. Shin, S., L.E. Carmichael. Canine Brucellosis Caused by Brucella Canis Nov 1999.

Ðåöåíçåíò: ñò.í.ñ. II ñò. ä-ð Ìàãäàëåíà Áîíîâñêà

Ïðåç Ïúðâàòà ñâeòîâíà âîéíà, ñðåä àíãëèé-ñêèòå âîéñêè, îêîïàëè ñå âúâ Ôëàíäðèÿ, å èç-áóõíàë íåèçâåñòåí “íåôðèò” ñ íàä 7000 òåæêè ñëó÷àÿ. Ïðåç 1930 ã., ñðåä ðóñêèòå âîéñêè â Ìàí-äæóðèÿ, êðàé ðåêà Àìóð, ñå å ïîÿâèëî ìàñîâî çà-áîëÿâàíå, ïðîÿâÿâàùî ñå ñ íåôðèò, êðúâîèçëèâè è øîê, êàòî ïðåç ñúùèÿ ïåðèîä ÿïîíñêàòà àðìèÿ ñúîáùàâà çà 12000 ñëó÷àÿ íà çàáîëÿâàíå ñ ïîäîá-íè ïðîÿâè. Êèòàéñêè è ÿïîíñêè ëåêàðè óñïÿâàò äà âúçïðîèçâåäàò áîëåñòòà ïðè ìèøêè, êàòî èçïîëçâàò èíôåêòèðàíà óðèíà. Ïðåç âðåìå íà Êîðåéñêàòà âîéíà ñå ïîÿâÿâà áîëåñò, êîÿòî ñå õàðàêòåðèçèðà ñ áúáðå÷íà íåäîñòàòú÷íîñò è øîê. Áîëåñòòà ñå ïðîÿâÿâà ïðè õèëÿäè âîéíèöè. Íàðè÷àò ÿ Êîðåéñêà õåìîðàãè÷íà òðåñêà.

Åäâà ïðåç 1980 ã., îò áåëèÿ äðîá íà ïîëñêà ìèøêà, áå èçîëèðàí åòèîëîãè÷íèÿò àãåíò íà òàçè òðåñêà - ò. íàð. õàíòàâèðóñ. Ìíîãîáðîé-íèòå èçñëåäâàíèÿ ñëåä òîâà ðàçêðèâàò ðåäèöà ïîäîáíè àãåíòè, êîåòî íàëîæè äà áúäå îáîñî-áåí íîâ ðîä õàíòàâèðóñ êúì ñåìåéñòâî áóíÿ-âèðóñè. Êúì òîçè ðîä ñå ïðè÷èñëÿâàò ÷åòèðè ïðåäñòàâèòåëíè âèðóñè: õàíòàí, ñåóë, ïóìàëà è äîáðàâà.

Õàíòàâèðóñèòå èìàò ëèïèäíà îáâèâêà, ïðè-òåæàâàò îâàëíà ôîðìà è ñà ñ ãîëåìèíà 90-120 nm. Íóêëåèíîâàòà èì êèñåëèíà å ðàçäåëåíà íà òðè ñåãìåíòà, êîåòî îáóñëàâÿ ãîëÿìîòî èì ãå-íåòè÷íî ðàçíîîáðàçèå. Ïðèðîäåí ðåçåðâîàð íà áîëåñòòà ñà ïîëñêèòå ìèøêè è äðóãè ãðèçà÷è.

Õåìîðàãè÷íàòà òðåñêà ñ áúáðå÷åí ñèíäðîì å äîêàçíà ìàñîâî â Êèòàé ïðåç 1986 ã. - 116 000 ñëó÷àÿ. Â Åâðîïà ãîëÿì áðîé çàáîëåëè ñà óñòà-íîâåíè âúâ Ôèíëàíäèÿ - 25000 è â Ðóñèÿ - 89000 ñëó÷àÿ.

Õåìîðàãè÷íàòà òðåñêàòà ñ áúáðå÷åí ñèíä-ðîì çàïî÷âà ñ âíåçàïíî ïîêà÷âàíå íà òåìïåðà-òóðàòà è ñ ãëàâîáîëèå. Ïðè ïî òåæêèòå ñëó÷àè ñå ïîÿâÿâàò ïåòåõåàëíè êðúâîèçëèâè è áúáðå÷íà íåäîñòàòú÷íîñò.

Â Àìåðèêà, à ïî êúñíî è â Åâðîïà, ñå äîêà-çà è äðóãà ôîðìà íà õàíòàâèðóñíèòå èíôåêöèè - Õàíòàâèðóñåí áåëîäðîáåí ñèíäðîì. Óñòà-íîâåíî áå, ÷å ìíîãî âèðóñíè ùàìîâå àòàêóâàò áåëèòå äðîáîâå è ñúðöåòî, êàòî ïðåäèçâèêâàò òåæêè áðîíõîïíåâìîíèè. Êëèíè÷íàòà êàðòèíà å ïðîòðàõèðàíà. Â íà÷àëîòî áîëåñòòà çàïî÷âà ñ îáùè ñèìïòîìè, à ñëåä 8 - 10 äíè ñå ðàçâèâà îá-øèðíà ïíåâìîíèÿ. Ñìúðòíîñòòà å âèñîêà - îò 30 äî 40 %.

Ïðèâèäíî, õàíòàâèðóñíèòå èíôåêöèè ñà ðåä-êè. Òîâà ñå äúëæè íà ôàêòà, ÷å òå íå ñå ïðåíàñÿò îò ÷îâåê íà ÷îâåê è íå ñå ïðîÿâÿâàò ñ òèïè÷íà-òà çà êîíòàãèîçíèòå èíôåêöèè åïèäåìèÿ. Îñâåí òîâà, èìà è ìíîãî ëåêè ñëó÷àè, êîèòî ñå ñìÿòàò çà áàíàëíè ãðèïîïîäîáíè ñúñòîÿíèÿ. Ñëåäîâà-òåëíî, ìîæåì äà ñìå ñèãóðíè, ÷å õàíòàâèðóñíè-òå èíôåêöèè ñà ìíîãî ïî-÷åñòè, â ñðàâíåíèå ñ ðå-ãèñòðèðàíèòå, äîêàçàíè ñëó÷àè. Òåçè èíôåêöèè ñå óâåëè÷àâàò íåèìîâåðíî ïðè âîåííè äåéñòâèÿ,

êîãàòî âîéíèöèòå ñà äúëãî âðåìå íà ïîçèöèÿ â îêîïèòå. Òàêúâ å ïðèìåðúò ñ Êîðåéñêàòà âîéíà, êîãàòî è äâåòå ñòðàíè äàäîõà ìíîãî æåðòâè îò õàíòàâèðóñíè èíôåêöèè. Íåñúìíåíî, ïî âðåìå íà âîéíà, âîéíèöèòå èìàò ïðÿê êîíòàêò ñ ïîëñêè ìèøêè è òåõíèòå èçïðàæíåíèÿ, êîåòî ñå îêàçâà ðåøàâàùî â ïðåäàâàíåòî íà ïðè÷èíèòåëÿ.

Óñòàíîâåíî å, ÷å ïðåæèâíèòå è äèâèòå æè-âîòíè èìàò àíòèòåëà ñðåùó õàíòàâèðóñèòå, êîåòî ãîâîðè, ÷å òå ñà êîíòàêòóâàëè ñ òåçè èí-ôåêöèè íà ìëàäà âúçðàñò.

Ó íàñ õàíòàâèðóñíèòå çàáîëÿâàíèÿ ñå ïîÿâÿ-âàò ïðåç ëÿòîòî è åñåíòà, ãëàâíî ïðè çåìåäåë-ñêè ðàáîòíèöè - îâ÷àðè, ïàñòèðè è äðóãè, êî-èòî èìàò íåïðåêúñíàò êîíòàêò ñ ïîëåòî è ïàñèùàòà.

Áÿõ áëèçúê ñ ÷îâåê, êîéòî êàòî ñå ïåíñèîíè-ðà ñè êóïè íÿêîëêî êîçè è ïî öÿë äåí áåøå ñ òÿõ íà ïîëåòî. Âñåêè îáåä òîé âàäåøå îò òîðáàòà õëÿáà, ñèðåíåòî è øèøåíöåòî ñ ðàêèéêà. Ñëå-äîáåä, òîé õâúðëÿøå íàñòðàíà òîðáàòà è çàñ-ïèâàøå. Íåñúìíåíî, ïðåç òîâà âðåìå, ïîëñêèòå ìèøêè ñà òúðøóâàëè â òîðáàòà è ñà îñòàâèëè ìèøè èçïðàæíåíèÿ. Ñëåä êàòî ñå ñúáóäåøå, ïðè-ÿòåëÿò ìè äîâúðøâàøå õëÿáà è ñèðåíåòî. Íà òðåòàòà åñåí òîé ñå ðàçáîëÿ. Äúëãî âðåìå ïîä-äúðæàøå âèñîêà òåìïåðàòóðà, à èìàøå è ïðîÿâà íà áúáðå÷íà íåäîñòàòú÷íîñò. Âúïðåêè ïðîäúë-æèòåëíîòî áîëíè÷íî ëå÷åíèå, òîé ïî÷èíà. Åäâà ñåãà ïðîóìÿâàì, ÷å òîâà å áèëà õàíòàâèðóñíà èíôåêöèÿ.

Ïîðàäè íåðàçêðèòàòà è âàðèðàùà ïðèðîäíà îãíèùíîñò, õàíòàâèðóñíèòå èíôåêöèè ñà íå-ïðåäñêàçóåìè. Íåîñïîðèìî îñòàâà òîâà, ÷å èç-

áÿãâàíåòî íà ïðîäúëæèòåëåí èëè ïðÿê êîíòàêò ñ ãðèçà÷è è ïîëñêè ìèøêè íà ïîëåòî èëè â ïëà-íèíàòà, ìîæå äà íàìàëè ðèñêà îò çàðàçÿâàíå. Ðèñêîâè ãðóïè ñà ïàñòèðèòå, îâ÷àðèòå, òóðè-ñòèòèòå è âîéíèöèòå, êîãàòî òå èìàò ïðîäúë-æèòåëíè ó÷åíèÿ íà îòêðèòî.

Ïðîôèëàêòèêàòà íà òåçè èíôåêöèè å òðóäíà. Ïðåäëàãà ñå áîðáà ñðåùó ïîëñêèòå ìèøêè, êàòî èíôåêòèðàíèòå ðàéîíè ñå îáðàáîòâàò ñ ðîäåí-òèöèäè. Òàçè áîðáà ÷åñòî å “ñëÿïà” è âîäè äî íàðóøàâàíå íà åêîëîãè÷íîòî ðàçíîîáðàçèå. Åòî çàùî, ïðåç ãîäèíèòå óñèëåíî ñà ñå ðàçðàáîòâàëè èìóíîïðîôèëàêò÷íè ñðåäñòâà.

Ïúðâèòå âàêñèíè ñðåùó õàíòàâèðóñè áÿõà ðàçðàáîòåíè â Àçèÿ. Èçïîëçâàò ñå ìîçúöè îò çàðàçåíè ãðèçà÷è, îáðàáîòåíè ñ ôîðìàëèí, ñ öåë èíàêòèâèðàíå íà ïðè÷èíèòåëÿ. Ïî-êúñíî ñå ïðå-ìèíà êúì êóëòèâèðàíå íà âèðóñèòå âúðõó êëå-òú÷íè êóëòóðè îò ìèøè áúáðåöè, îáðàáîòåíè ñ ôîðìàëèí. Òåçè âàêñèíè ïðåäèçâèêâàõà íåóòðà-ëèçèðàùè àíòèòåëà åäâà ñëåä âòîðà èëè òðåòà àïëèêàöèÿ, íî âúïðåêè òîâà áÿõà èçïîëçâàíè â Êèòàé. Êðà÷êà íàïðåä áå ïîëó÷àâàíåòî íà ðå-êîìáèíàíòíà âåêòîðíà âàêñèíà, ïðè êîÿòî êàòî âåêòîð ñå èçïîëçâà âàêñèíàëíèÿò âèðóñ. Ïîëó÷åíèòå ðåçóëòàòè ñà çàäîâîëèòåëíè. Íà-ïîñëåäúê ñå ïðàâÿò îïèòè è ñ ÄÍÊ-âàêñèíè ïðî-òèâ õàíòàâèðóñèòå.

Êðúñòîñàíèÿò èìóíèòåò ìåæäó îòäåëíèòå ñåðîòèïîâå å íåçíà÷èòåëåí.

Âúç îñíîâà íà åïèäåìè÷íàòà ñèòóàöèÿ â íà-øàòà ñòðàíà, ìîæå äà ñå ïðåïîðú÷à ïðîôèëàê-òè÷íà âàêñèíàöèÿ íà õîðà, êîèòî ñà ïðîäúë-æèòåëíî âðåìå íà ïîëåòî.

Ñóëôàõëîðïèðàçèíúò å åäèí îò ìàëêîòî ñóë-ôàíèëàìèäè, êîèòî ïðîÿâÿâàò îñâåí àíòèìèê-ðîáíà è âèñîêà àíòèêîêöèäèéíà àêòèâíîñò, ïðå-äèìíî ñ êîêöèäèîöèäåí õàðàêòåð [5]. Ðåçîðáèðà ñå â õðàíîñìèëàòåëíèÿ êàíàë íà ïòèöèòå è ñå îòäåëÿ ñðàâíèòåëíî áúðçî îò îðãàíèçìà èì [3, 4]. Ïîðàäè òîâà ñóëôàõëîðïèðàçèíúò ñå èçïîëç-âà øèðîêî êàòî àíòèêîêöèäèéíî ñðåäñòâî ïðè ïòèöè è çàéöè. Âúïðåêè øèðîêîòî ïðèëîæåíèå íà ïðîäóêòà, ïóáëèêóâàíèòå äàííè îòíîñíî ïî-âåäåíèåòî ìó â îðãàíèçìà ñà òâúðäå ìàëêî. Íà áúëãàðñêèÿ ïàçàð ñå ïðåäëàãàò ëåêàðñòâåíè ôîð-ìè, ïðîèçâåäåíè îò ðàçëè÷íè ôèðìè. Îò îñîáåíà âàæíîñò çà òÿõíàòà åôåêòèâíîñò è òîêñè÷íîñò å áèîíàëè÷íîñòòà èì, êîÿòî çàâèñè îò õàðàêòå-ðà íà ôèðìåíèÿ ïðîäóêò. Öåëòà íà íàñòîÿùàòà ðàáîòà å èçñëåäâàíå çà áèîåêâèâàëåíòíîñò íà îðèãèíàëíèÿ ïðîäóêò íà ôèðìà Novartis è òîçè, ïðîèçâåæäàí â Áúëãàðèÿ îò ôèðìà Ñóäàõèì.

Îïèòúò å ïðîâåäåí âúðõó 168 áðîÿ 18-äíåâíè ïèëåòà áðîéëåðè îò äâàòà ïîëà (Êîðíèø è Áÿë ïëèìóòðîê) ñ òåëåñíà ìàñà 280-310 g, äîñòàâåíè îò ÷àñòíà ôèðìà. Ïðåç ïîñëåäíèòå 5 äíè ïðåäè ïðîâåæäàíå íà îïèòà òå áÿõà õðàíåíè ñúñ ñòàí-äàðòåí ïúëíîöåíåí ôóðàæ çà ïèëåòà áðîéëåðè, à âîäà ïîëó÷àâàõà íà âîëÿ. Èçïîëçâàíè áÿõà ëå-êàðñòâåíà ôîðìà Åsb3 íà Novartis (ðåôåðåíòíà)

è ëåêàðñòâåíà ôîðìà Ñóëôàõëîðïèðàçèí-íàòðèé ìîíîõèäðàò íà ôèðìà Ñóäàõèì, êîÿòî å îáåêò íà èçñëåäâàíå çà áèîåêâèâàëåíòíîñò.

Îò äâåòå ëåêàðñòâåíè ôîðìè áÿõà èçãîòâåíè âîäíè ðàçòâîðè ñ åäíàêâà êðàéíà êîíöåíòðàöèÿ íà ñóëôàíèëàìèäà (5%). Ïðèëîæåíè áÿõà åäíî-êðàòíî âúòðåøíî, â äîçà 50 mg/kg åäíîâðåìåííî âúðõó ïèëåòà íà âúçðàñò 18 äíè, ðàçäåëåíè íà äâå ãðóïè îò ïî 84 áðîÿ, êàòî âñÿêà îò òÿõ áå ðàçäå-ëåíà íà ïîäãðóïè ïî 12 áðîÿ. Ñëåä òðåòèðàíåòî ñ äâåòå ëåêàðñòâåíè ôîðìè, îò âñÿêà ãðóïà áÿõà óáèâàíè ïî 12 ïèëåòà íà ñëåäíèòå èíòåðâàëè: 0,25, 0,5, 1, 2, 4, 8, 24 h. Îò âñåêè äâå óáèòè ïè-ëåòà, îò åäíà è ñúùà ïîäãðóïà, áÿõà îôîðìåíè îáùè ñðåäíè êðúâíè ïðîáè. Ïî òîçè íà÷èí çà äâå-òå ëåêàðñòâåíè ôîðìè áÿõà ïîëó÷åíè ïî 6 êðúâíè ïðîáè íà âñåêè îò ïîñî÷åíèòå èíòåðâàëè. Ñëåä îòäåëÿíåòî íà ñåðóì áå îïðåäåëåíî ñúäúðæàíè-åòî íà ñóëôàõëîðïèðàçèí âúâ âñÿêà îò ôîðìè-ðàíèòå ñáîðíè ïðîáè. Â òåçè ïðîáè áå îïðåäå-ëÿíî ñúäúðæàíèåòî íà ñóëôàõëîðïèðàçèí, êàòî çà öåëòà áå èçïîëçâàí ñïåêòðîôîòîìåòðè÷åí ìåòîä, îïèñàí îò Hammond (1977), îñíîâàí íà ïðèíöèïà Bratton and Marshall. Âúç îñíîâà íà êðè-âèòå íà ñåðóìíèòå êîíöåíòðàöèè, ïîëó÷åíè â äâåòå ãðóïè ïòèöè ñå îïðåäåëÿò èçáðàíè ôàðìà-êîêèíåòè÷íè ïàðàìåòðè. Ïðîôèëúò íà ñåðóì-

Âðåìå, h 0,25 0,5 1 2 4 8 24

Ñóäàõèì 6,0±0,84 19,6±2,08 55,3±9,95 87,9±5,21 68,7±8,34 61,8±6,86 11,2±1,8

Esb3 8,0±1,85 19,6±2,1 59±5,87 79,1±9,78 81,9±25,8 81,9±5,8 11,4±2,08

Òàáëèöà 1. Ñåðóìíè êîíöåíòðàöèè íà ñóëôàõëîðïèðàçèí ïðè ïèëåòà, òðåòèðàíè åäíîêðàòíî âúòðåøíî â äîçà 50 mg/kg

íèòå êîíöåíòðàöèè ñëåä âúâåæäàíåòî íà äâåòå ëåêàðñòâåíè ôîðìè ñå îïðåäåëÿøå âúç îñíîâà íà êîìïàðòèìåíòåí è íåêîìïàðòèìåíòåí àíàëèç. Çà öåëòà å èçïîëçâàíà êîìïþòúðíà ïðîãðàìà WinNonlin. Ñòîéíîñòèòå íà èçáðàíèòå ñúîáðàç-íî èçèñêâàíèÿòà íà EMEA ôàðìàêîêèíåòè÷íè ïàðàìåòðè áÿõà ñðàâíåíè ñ öåë îïðåäåëÿíå íà-ëè÷èå èëè îòñúñòâèå íà áèîåêâèâàëåíòíîñò. Çà öåëòà ñà èçïîëçâàíè “Unpaired t test” c “one or two tailed P values”, êàêòî è F test çà ñðàâíÿâàíå íà âàðèàíòèòå.

Ñëåä âúòðåøíî âúâåæäàíå ñóëôàõëîðïèðàçè-íúò ñå ðåçîðáèðà îò õðàíîñìèëàòåëíèÿ êàíàë ñðàâíèòåëíî áàâíî, êàòî è ïðè äâåòå ëåêàð-ñòâåíè ôîðìè áÿõà äîñòèãíàòè ìàêñèìàëíè íèâà ñëåä 3-èÿ h. Åëèìèíàöèÿòà áå ñúùî ñðàâíè-òåëíî áàâíà, êàòî íà 24-èÿ h â êðúâòà íà òðå-òèðàíèòå ïèëåòà áÿõà óñòàíîâåíè ñðàâíèòåëíî âèñîêè êîíöåíòðàöèè (Òàáë. 1). Ïðàâè âïå÷àò-ëåíèå ôàêòúò, ÷å ñòîéíîñòèòå íà êðúâíèòå íèâà, îñèãóðåíè ñëåä ïðèëàãàíåòî íà äâàòà ïðî-äóêòà, ñà áëèçêè. Áëèçêè ñà è ñòîéíîñòèòå íà èç÷èñëåíèòå âúç îñíîâà íà òåõíèòå ñòîéíîñòè ôàðìàêîêèíåòè÷íè ïàðàìåòðè (Òàáë. 2). Ðåçóë-òàòèòå îò èçñëåäâàíèÿòà ïîêàçâàò, ÷å äâåòå ëåêàðñòâåíè ôîðìè ñà áèîåêâèâàëåíòíè. Òîâà îçíà÷àâà íàëè÷èå íà åêâèâàëåíòíè êîëè÷åñòâà îò àêòèâíîòî âåùåñòâî â îðãàíèçìà íà òðåòè-ðàíèòå ïòèöè.

Ïàðàìåòúð Ñóäàõèì Esb3 Ð 80% êîíôèäåíöèàëåí èíòåðâàë

Tmax (h) 3,98±0,66 3,38±0,56

Cmax (g/mL)(êîìïàðòèìåíòåí àíàëèç) 81,36±19,16 89,18±16,06

Cmax (g/mL)(íåêîìïàðòèìåíòåí àíàëèç) 87,93±12,76 87,33±17,55 0,2508 -17,56 äî 12,76

AUC (g/mL.h)(êîìïàðòèìåíòåí àíàëèç) 1098±325,9 1139,8±301,2

AUC (g/mL.h)(íåêîìïàðòèìåíòåí àíàëèç) 1096±116,4 1143±55,1 0,0629 -223,7 äî 129,7

AUMC (g/mL.h2) 8239±971,6 8164±738,5 0,2809 -1600 äî 1749

Òàáëèöà 2. Ôàðìàêîêèíåòè÷íè ïàðàìåòðè íà ñóëôàõëîðïèðàçèí ïðè ïèëåòà, òðåòèðàíè âúòðåøíî ñ äâå ëåêàðñòâåíè ôîðìè - ðåôåðåíòíà è èçïèòâàíà

1. Bratton A.C., E.K. Marshall, A new coupling compo-nent for sulfanilamide determination. Journal of Biological Chemistry. 1939 128, 537-550.

2. Hammond, K.B., Drugs and Children: Methods for Therapeutic Monitoring. Clinical Toxicology. 1997 10, 2, 159-183.

3. Lashev L., Pashov D., Some factors affecting the be-haviour of sulphachlorpyrazine in broiler chickens. Compt-es rendus de l,Academie bulgare des sciences, 45, 2, 1992, 103-106.

4. Lashev L., Koinarski V., The coccidiosis as a factor affecting absorption and elimination of sulphachlorpyrazine in poultry. Comptes rendus de l,Academie bulgare des sci-ences. 45, 5, 1992, 81-83.

5. Laczay P., Voros G., Semijen G., Comparative studies on the efficacy of sulphachlorpyrazine and toltrazuril for the treatment of caecal coccidiosis in chickens. International Journal for Parasitology. 1995, 25, 6, 753-756.

Ðåöåíçåíò: ñò.í.ñ. I ñò. ä-ð Åëåíà ×àëåâà

Ðåçþìå

Áðóöåëîçàòà ïî îâöå è êîçè, êîÿòî â ïîâå÷åòî ñëó÷àè ñå ïðåäèçâèêâà îò Brucella melitensis, å çîîíîçà ñ âàæíî çíà÷åíèå çà çäðàâåòî íà õîðà è æèâîòíè. Áîëåñòòà å øèðîêî ðàçïðîñòðàíåíà â ñâåòà, à ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè å àêòóàëíà è çà Áúëãàðèÿ.

Â íàñòîÿùîòî ïðîó÷âàíå å èçïèòàíà ÷óâñòâèòåëíîñòòà è ñïåöèôè÷íîñòòà íà òðè ñòàíäàðòíè ñåðîëîãè÷íè òåñòà, êîèòî ñå ïîëçâàò â äèàãíîñòèêàòà íà Brucella melitensis, êàòî ïîëó÷åíèòå ðåçóë-òàòè ñà èíòåðïðåòèðàíè. Ïðè ñðàâíèòåëíîòî èçïèòâàíå ñà ïîëçâàíè ðîç-áåíãàë òåñò (RBT), èíäè-ðåêòåí åíçèìíî ñâúðçàí èìóíîñîðáåíòåí ìåòîä (I-ELISA) è ðåàêöèÿ çà ñâúðçâàíå íà êîìïëåìåíòà (CFT). Ïðè ñðàâíèòåëíîòî èçïèòâàíå ñà èçñëåäâàíè 1393 ïðîáè - êðúâåí ñåðóì îò äðåáíè ïðåæèâíè æèâîòíè. Ïðîáèòå ñà âçåòè â ðàçëè÷íè ðàéîíè íà ñòðàíàòà.

Ðåçóëòàòèòå îò èçñëåäâàíèÿòà ïîêàçâàò, ÷å èíäèðåêòíàòà ELISA å íàé-÷óâñòâèòåëíèÿò îò òåñòîâåòå, à CFT - íàé-ñïåöèôè÷åí. Èíäèðåêòíàòà ELISA íå ïîêàçâà ôàëøèâî îòðèöàòåëíè ðåçóë-òàòè ïðè ñåðîëîãè÷íîòî èçñëåäâàíå íà êðúâåí ñåðóì îò îâöå è êîçè çà áðóöåëîçà.

COMPARATIVE EXAMINATION OF SENSITIVITY AND SPECIFICITY SHOWN BY STANDARD TESTS IN SEROLOGICAL DIAGNOSTIC OF OVINE AND

CAPRINE BRUCELLOSIS

Silviya Georgieva, Stoyanka AtanasovaNational Diagnostic and Research Veterinary Medical Institute, Sofia

Summary

The aim of the present study was to test the sensitivity and specificity of three standard serological methods used in diagnostics of Brucella melitensis infection in ovine and caprine. In the study also received false - positive reactions of brucellosis was interpreted. The comparison between Rose bengal test (RBT), indirect enzyme - linked immunosorbent assay (I - ELISA) and complement fixation test (CFT) was performed. The total number of analysed samples was 1393 - sera of small ruminants from different regions of the country. During studies we determined that the indirect ELISA is the most - sensitive of the three serological tests. The assay shows 100% sensitivity and 99.4% specificity. A combination of three standard tests by serological diagnostic of ovine and caprine brucellosis is sufficient to detect infected animals.

Áðóöåëîçàòà ïî îâöå è êîçè, ïðåäèç-âèêâàíà â ïîâå÷åòî ñëó÷àè îò Brucella melitensis, å çîîíîçà, êîÿòî ïðåäñòàâëÿâà ñåðèîçíà çàïëàõà çà çäðàâåòî íà õîðà è æèâîòíè. Áîëåñòòà å øèðîêî ðàçïðîñ-òðàíåíà â ñâåòîâåí ìàùàá [3, 6, 9].

Brucella melitensis å ïúðâèÿò îïèñàí âèä â ðîä Brucella [3, 6] è å îñíîâåí åòèî-ëîãè÷åí àãåíò íà áðóöåëîçàòà ïî äðåáíè ïðåæèâíè æèâîòíè. Ìèêðîîðãàíèçìúò å èçîëèðàí îò David Bruce ïðåç 1887 ãîäè-íà îò äàëà÷íè êëåòêè, âçåòè îò óìðåëè îò Ñðåäèçåìíîìîðñêà òðåñêà âîéíèöè íà îñòðîâ Ìàëòà. Íàðå÷åí å Micrococcus melitensis [6, 11]. Ïðèáëèçèòåëíî 20 ãîäè-íè ïî-êúñíî ñå ðàçêðèâà, ÷å êîçèòå ñà èç-òî÷íèê íà èíôåêöèÿ ïðè õîðàòà.

Áðóöåëîçàòà, ñ ïðè÷èíèòåë Brucella melitensis, å áàêòåðèàëíà áîëåñò, êîÿòî ìîæå äà çåñåãíå ìíîãî âèäîâå äîìàø-íè æèâîòíè, íî íàé-÷óâñòâèòåëíè êúì íåãî ñà îâöåòå è êîçèòå [1, 2]. Ïðè õî-ðàòà áîëåñòòà å ïîçíàòà êàòî Ìàë-òèéñêà òðåñêà [7]. Ñúùåñòâóâàò òðè áèîòèïà íà ïðè÷èíèòåëÿ, êîèòî äîìè-íèðàò â ðàçëè÷íè ãåîãðàôñêè ðàéîíè. Â Èíäèÿ è Èñïàíèÿ òå ñà îáîçíà÷åíè êàòî òèï 1, â ñåâåðîçàïàäíà Ãúðöèÿ - òèï 2 è â Òóðöèÿ - êàòî òèï 3 [7, 8]. Âúïðåêè øèðîêîòî èì ðàçïðîñòðàíåíèå, ëèïñâàò äîñòàòú÷íî äàííè çà âèðóëåíòíîñòòà è êëèíè÷íîòî ïðîÿâëåíèå íà îòäåëíèòå áèîòèïîâå Brucella melitensis.

Brucella melitensis ñà ôàêóëòàòèâíè âú-òðåêëåòú÷íè, Ãðàì-íåãàòèâíè, êîêîáà-öèëàðíè ìèêðîîðãàíèçìè ñ äèàìåòúð 0.5 - 0.7 m è äúëæèíà 0.6 - 1.5 m. Òå ñà ïîëî-æèòåëíè çà îêñèäàçà, êàòàëàçà è óðåàçà. Íåñïîðîîáðàçóâàùè ñà, íÿìàò êàïñóëà è ôëàãåëè, ïîðàäè êîåòî ñà íåïîäâèæíè [4, 6, 7, 8, 10].

Ëàáîðàòîðíèòå ìåòîäè çà äèàãíî-ñòèêà âêëþ÷âàò: èçîëèðàíå è èäåíòèôè-öèðàíå íà áðóöåëíè áàêòåðèè îò ïàòî-ëîãè÷åí ìàòåðèàë, äîêàçâàíå íà ãåíîìà è íà ñïåöèôè÷íè àíòèòåëà ñðåùó Brucella melitensis [6].

Áàêòåðèîëîãè÷íàòà äèàãíîñòèêà å

ïðîäúëæèòåëåí è òðóäîåìúê ïðîöåñ. Òÿ íå âèíàãè çàâúðøâà ñ èçîëèðàíå íà ïðè-÷èíèòåëÿ, ïîðàäè íåãîâàòà âçèñêàòåë-íîñò êúì óñëîâèÿòà íà êóëòèâèðàíå è õðàíèòåëíèòå ñðåäè [1].

Ñåðîëîãè÷íàòà äèàãíîñòèêà îñòàâà îñíîâåí ëàáîðàòîðåí ìåòîä çà äèàãíîñòèöèðàíå íà áðóöåëîçà, â ÷àñòíîñò, êîãàòî å ïðè÷èíåíà îò Brucella melitensis [2].

Ñåðîëîãè÷íèÿò êîíòðîë íà áðóöåëî-çàòà ïðè ñåëñêîñòîïàíñêèòå æèâîòíè å çàäúëæèòåëíî óñëîâèå çà ïðåäîòâðàòÿ-âàíå ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà áîëåñòòà.

Íàñòîÿùîòî ïðîó÷âàíå èìà çà öåë îïðåäåëÿíå íà ÷óâñòâèòåëíîñòòà íà òðè ñòàíäàðòíè ñåðîëîãè÷íè òåñòà, èçïîëçâàíè â äèàãíîñòèêàòà íà Brucella melitensis.

Ïðè ïðîó÷âàíåòî ñà òåñòâàíè 1393 ïðîáè - êðúâåí ñåðóì îò äðåáíè ïðå-æèâíè æèâîòíè îò ðàéîíà íà ãð. Ñîôèÿ, Ñîôèÿ-îáëàñò, Êþñòåíäèë è Ïåðíèê. Ïðîáèòå ñà âçåòè â èçïúëíåíèå íà Äúð-æàâíàòà ïðîôèëàêòè÷íàòà ïðîãðàìà çà 2009 ã. Ñ öåë ðåôåðåíòíî ïîòâúðæäåíèå íà ïîëîæèòåëíè ðåçóëòàòè, ñà âçåòè è ïðîáè îò äðóãè ðàéîíè íà ñòðàíàòà.

Áðîÿò íà èçñëåäâàíèòå ïðîáè ïî ðåãè-îíè å êàêòî ñëåäâà:

- îò Ñîôèÿ-ãðàä - 269;- îò Êþñòåíäèë - 347;- îò Ñîôèÿ îêðúã - 530;- îò Ïåðíèê - 191;- îò äðóãè ðåãèîíè - 56 - çà ïîòâúð-

æäàâàíå íà ïîëîæèòåëåí ðåçóëòàò. Âñåêè êðúâåí ñåðóì å èçñëåäâàí ñúñ

ñòàíäàðòíèòå ñåðîëîãè÷íè ìåòîäè ñ öåë îïðåäåëÿíå íà äèàãíîñòè÷íàòà èì ÷óâñòâèòåëíîñò è ñïåöèôè÷íîñò.

Ïðè èçñëåäâàíå íà ïðîáèòå ñà ïîëçâà-íè:

Ðîç - áåíãàë òåñò (RBT) - òå-ñòúò å ïðîâåäåí ñúñ ñòàíäàðòåí áðó-öåëà àíòèãåí (“Áèîôàðì Èíæåíåðèíã”

ÀÄ Ñëèâåí, Áúëãàðèÿ) ïî îáùîïðèåòèÿ ìåòîä.

Èíäèðåêòåí åíçèìíî ñâúðçàí èìóíîñîðáåíòåí ìåòîä (I-ELISA) - èçïîëçâàõìå ãîòîâ êèò Brucella-Ab I-ÅLISA çà îòêðèâàíå íà áðóöåëà àíòè-òåëà â êðúâåí ñåðóì è ìëÿêî (SVANO-VIRTM Brucella I-ELISA, ïðîèçâîäñòâî íà Svanova Biotech AB, Upsala, Sweden). Èçñëåäâàíèÿòà áÿõà ïðîâåäåíè ñïîðåä ñòàíäàðòíàòà îïåðàòèâíà ïðîöåäóðà, îïèñàíà â Manual of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals 2008, ðàç-äåë 2.7.2. Caprine and ovine brucellosis. Çà ïîëîæèòåëíè ñå ñìÿòàò ïðîáèòå, ïîêà-çàëè ðåçóëòàò ïî-âèñîê èëè ðàâåí íà 40, à çà îòðèöàòåëíè - òåçè ñúñ ñòîéíîñòè ïîä 40. Ïðè èç÷èñëÿâàíå íà ðåçóëòàòà å ïîëçâàíà ôîðìóëàòà:

ODsample õ 100/ ODPC = ñòîéíîñò

Ðåàêöèÿ çà ñâúðçâàíå íà êîìïëå- ìåíòà (CFT) - òåñòúò áåøå ïðîâåäåí ïî îáùîïðèåòèÿ ìåòîä ñ ãîòîâ êèò (“Áèîôàðì Èíæåíåðèíã” ÀÄ Ñëèâåí, Áúëãàðèÿ). Õåìîëèçèíúò è êîìïëåìåí-òúò áÿõà òèòðèðàíè âñåêè ïúò, íåïî-ñðåäñòâåíî ïðåäè çàïî÷âàíå íà ðàáîòà. Êðúâíèòå ñåðóìè, ïîêàçàëè ïîëîæèòå-ëåí ðåçóëòàò, áÿõà èçñëåäâàíè è â äâîé-íè ñåðèéíè ðàçðåæäàíèÿ - 1:10, 1:20, 1:40 è 1:80.

Äâàäåñåò è ïåò äíè, îò 56-òå æèâîò-íè, ïîêàçàëè ïîëîæèòåëåí ðåçóëòàò ïðè èçñëåäâàíåòî ÷ðåç èíäèðåêòíà ELISA, áå âçåòà ïîâòîðíî êðúâ.

Òàáëèöà 1 Èçñëåäâàíè êðúâíè ñåðóìè îò îâöå è êîçè ÷ðåç RBT, I - ELISA è CFT

Ìåòîä

Ðåãèîí

RBT I - ELISA CFT

Èçñëåäâàíèñåðóìè,

áðîé

Ïîëîæèòåëíè ñåðóìè,

áðîé/+/


áðîé


áðîé/+/


áðîé


áðîé/+/

ãðàä Ñîôèÿ 269 269 1 269

îáëàñò Ñîôèÿ 530 1 530 2 530

îáëàñò Êþñòåíäèë 347 1 347 4 347

îáëàñò Ïåðíèê 191 191 1 191

ñòðàíàòà 56 20 56 56 56 22

Òàáëèöà 2 Ïîâòîðíî (ñëåä 25 äíè) èçñëåäâàíå çà áðóöåëîçà íà êðúâíè ñåðóìè îò îâöå è êîçè ÷ðåç RBT, I - ELISA è CFT

Ìåòîä

Ðåãèîí

RBT I - ELISA CFT


áðîé


áðîé/+/


áðîé


áðîé/+/


áðîé


áðîé/+/

ãðàä Ñîôèÿ 269 269 1 269

îáëàñò Ñîôèÿ 530 1 530 2 530

îáëàñò Êþñòåíäèë 347 1 347 4 347

îêðúã Ïåðíèê 191 191 1 191

ñòðàíàòà 56 50 56 56 56 56

Íà ïúðâèÿ åòàï îò ïðîó÷âàíåòî, âñè÷-êèòå 1393 ïðîáè êðúâåí ñåðóì îò äðåáíè ïðåæèâíè æèâîòíè áÿõà ïîäëîæåíè íà èçñëåäâàíå ÷ðåç òðèòå ïîñî÷åíè òåñòà.

Ïðè èçñëåäâàíå ÷ðåç RBT áÿõà ïîëó-÷åíè 20 ïîëîæèòåëíè ðåçóëòàòà (îò ñòðàíàòà - Õàñêîâî), ÷ðåç CFT - 22 (îò ñòðàíàòà), ÷ðåç I-ELISA, ñ êîíþãàò çà äðåáíè ïðåæèâíè æèâîòíè (òàáëèöà 1) - 56 ïðîáè (îò ñòðàíàòà), 1 ïðîáà îò Ïåðíèê, 1 ïðîáà îò Ñîôèÿ-ãðàä, 4 ïðîáè îò Êþñòåíäèë è 2 ïðîáè îò Ñîôèÿ îá-ëàñò. Ïðîáèòå, èçñëåäâàíè ñ êîíþãàò çà åäðè ïðåæèâíè æèâîòíè, ïîêàçàõà îòðè-öàòåëåí ðåçóëòàò.

Íà âòîðèÿ åòàï îò ïðîó÷âàíåòî, âñè÷êè 56 ïîëîæèòåëíè ïî ELISA è CFT ïðîáè áÿõà èçñëåäâàíè è ÷ðåç RBT, êàòî 50 îò òÿõ ïîêàçàõà ïîëîæèòåëåí ðåçóë-òàò è ïðè òîâà èçñëåäâàíå (òàáëèöà 2).

Íà òðåòèÿ åòàï îò ïðîó÷âàíåòî, ñú-ùèòå 56 ïîëîæèòåëíè ïðîáè áÿõà ïîä-ëîæåíè íà èçñëåäâàíè â äâîéíè ñåðèéíè ðàçðåæäàíèÿ - 1:10, 1:20, 1:40 è 1:80 ÷ðåç ðåàêöèÿ çà ñâúðçâàíå íà êîìïëåìåíòà. Ïðè âñè÷êè ïðîáè ïîëîæèòåëíè ðåçóë-òàò áå óñòàíîâåí ïðè ðàçðåæäàíå 1:10 è 1:20, êàòî ïðè 50 îò òÿõ - è ïðè ðàçðåæ-äàíå 1:40 è 1:80.

Ôèãóðà 1

Сравнение на чувствителността и специфичността в % между ELISA, RBT и CFT

82%84%

86%88%

90%92%

94%96%

98%100%

102%

ELISARBTCFT

ELISA 100% 99.40%

RBT 89.30% 99.80%

CFT 94.60% 100%

чувствителност % специфичност %

Òàáëèöà 3. ×óâñòâèòåëíîñò è ñïåöèôè÷íîñò íà ELISA ìåòîäà ïðè êðúâíè ñåðóìè îò îâöå è êîçè

I - ELISA Æèâîòíè îò ðåãèîí ñ áðóöåëîçà

Æèâîòíè îò ðåãèîíè, ñâîáîäíè

îò áðóöåëîçàÎáùî

Ïîëîæèòåëåíðåçóëòàò 56 8 64

Îòðèöàòåëåí ðåçóëòàò 0 1329 1329

îáùî 56 1337 1393

×óâñòâèòåëíîñò íà ELISA=56/56=100%Ñïåöèôè÷íîñò íà ELISA=1329/1337=99.4%

Òàáëèöà 4. ×óâñòâèòåëíîñò è ñïåöèôè÷íîñò íà RBT ïðè êðúâíè ñåðóìè îò îâöå è êîçè

RBT Æèâîòíè îò ðåãèîí ñ áðóöåëîçà


îò áðóöåëîçà

Îáùî

Ïîëîæèòåëåíðåçóëòàò 50 2 52

Îòðèöàòåëåíðåçóëòàò 6 1335 1341

îáùî 56 1337 1393

×óâñòâèòåëíîñò íà RBT=50/56=89.3%Ñïåöèôè÷íîñò íà RBT=1335/1337=99.8%

Òàáëèöà 5. ×óâñòâèòåëíîñò è ñïåöèôè÷íîñò íà CFT ïðè êðúâíè ñåðóìè îò îâöå è êîçè

CFT Æèâîòíè îò ðåãèîí ñ áðóöåëîçà


îò áðóöåëîçà

Îáùî

1:101:201:401:80

Ïîëîæèòåëåíðåçóëòàò

56565050

ñðåäíî 53

0 56

Îòðèöàòåëåíðåçóëòàò 0 1337 1337

îáùî 56 1337 1393

×óâñòâèòåëíîñò íà CFT=53/56=94.6% Ñïåöèôè÷íîñò íà CFT=1337/1337=100%

÷å êîãàòî êðúâåí ñåðóì, èçñëåäâàí ÷ðåç I - ELISA ïîêàæå ïîëîæèòåëåí ðåçóë-òàò, à äðóãèòå äâà ìåòîäà - îòðèöà-òåëåí, â òîçè ñëó÷àé, è àêî æèâîòíèòå ïðîèçõîæäàò îò ðàéîíè, ñâîáîäíè îò áðóöåëîçà, ïðîáàòà ñå ïðèåìà çà îòðè-öàòåëíà. Âçèìà ñå ïîä âíèìàíèå ïîò-âúðäèòåëíèÿò õàðàêòåð íà CFT, êîåòî ïîêàçâà âèñîêàòà ìó ñïåöèôè÷íîñò. Íå òðÿáâà äà ñå çàáðàâÿ è âåðîÿòíîñòòà îò ïîÿâà íà êðúñòîñàíè ñåðîëîãè÷íè ðå-àêöèè ñ äðóãè ìèêðîîðãàíèçìè. Â ñëó÷à-èòå, êîãàòî æèâîòíè ïðîèçõîæäàò îò ðàéîíè, ñúìíèòåëíè çà áðóöåëíà èíôåê-öèÿ, ðåçóëòàòèòå, ïîëó÷åíè ÷ðåç ELISA òåñòà òðÿáâà äà ñå èíòåðïðåòèðàò ìíîãî âíèìàòåëíî.

Ïðè ñðàâíèòåëíîòî èçïèòâàíå 1. íà I-ELISA, RBT è CFT çà ñåðîëîãè÷íî äîêàçâàíå íà áðóöåëîçà ïðè îâöå è êîçè óñòàíîâÿâàìå, ÷å èíäèðåêòíèÿò åí-çèìíî ñâúðçàí èìóíîñîðáåíòåí ìåòîä (I ELISA) å íàé-÷óâñòâèòåëåí (â 100% îò ñëó÷àèòå), ñëåäâàí îò CFT (94,6%) è RBT (89,3%).

Îò òðèòå ñåðîëîãè÷íè òåñòà, 2. ðåàêöèÿòà çà ñâúðçâàíå íà êîìïëåìåíòà (CFT) å íàé-ñïåöèôè÷íà (100%) è òðÿá-âà äà ñå èçïîëçâà êàòî ïîòâúðäèòåëåí òåñò çà îêîí÷àòåëíîòî ïîñòàâÿíå íà ñåðîëîãè÷íàòà äèàãíîçà áðóöåëîçà ïî îâöåòå è êîçèòå.

Èíäèðåêòíèÿò åíçèìíî ñâúðçàí 3. èìóíîñîðáåíòåí ìåòîä (I-ELISA) íå ïîêàçâà ôàëøèâî îòðèöàòåëíè ðåçóëòà-òè ïðè ñåðîëîãè÷íî èçñëåäâàíå íà êðúâ-íè ñåðóìè îò îâöå è êîçè çà áðóöåëîçà.

1. Al Dahouk S., H. Tomaso, K. Nockler, H. Neu-bauer, D. Frangoulidis., Laboratory based diagnosis of brucellosis: A review of the literature. Part I: Tech-niques for direct detection and identification of Bru-cella spp. Clin Lab; (2003), 49:487-505.

2. Alton G.G., Animal Brucellosis, Nielsen K. &

Ðîç - áåíãàë òåñòúò (RBT) è ðåàêöèÿ-òà çà ñâúðçâàíå íà êîìïëåìåíòà (CFT) ñà íàé-øèðîêî èçïîëçâàíè â ñåðîëîãè÷íàòà äèàãíîñòèêà íà áðóöåëîçàòà ïî äðåáíè ïðåæèâíè æèâîòíè, íî ÷ðåç òÿõ íå ìîæå äà ñå ðåãèñòðèðà áðóöåëíà èíôåêöèÿ ïðè îâöå è êîçè â íàé-ðàííè é ñòàäèè. Òîâà íàëàãà åäíîâðåìåííîòî ïðèëàãàíå íà èíäèðåêòíèÿ åíçèìíî ñâúðçàí èìóíîñîð-áåíòåí ìåòîä (I - ELISA), ÷ðåç êîéòî ñå óëàâÿ ìèíèìàëíî êîëè÷åñòâî àíòèòåëà â êðúâåí ñåðóì. Òîçè ìåòîä ïîçâîëÿâà äèàãíîñòèöèðàíåòî â ïî-ðàíåí ñòàäèé íà áîëåñòòà. Ïî òàçè ïðè÷èíà ïîëçâà-íåòî íà ELISA êàòî ñêðèíèíã ìåòîä å çàäúëæèòåëíî.

Ñïîðåä DelVecchio è ñúòð. [3], êàê-òî è îò íàøèòå äàííè (òàáëèöà 3), ñå âèæäà, ÷å I-ELISA ïðèòåæàâà 100 % ÷óâñòâèòåëíîñò. Ïîðàäè òîâà èìà ñëó-÷àè, êîãàòî ïîëîæèòåëåí ðåçóëòàò ïî ELISA íå ñå ïîòâúðæäàâà ÷ðåç RBT- è CFT-òåñòîâåòå, êîèòî èìàò ïî-ñëàáà ÷óâñòâèòåëíîñò. Íà ôèãóðà 1, â ïðî-öåíòíî èçðàæåíèå, å ïîêàçàíî ñðàâíåíèå íà ÷óâñòâèòåëíîñòòà è ñïåöèôè÷íîñò-òà íà ïîëçâàíèòå â òàçè ðàçðàáîòêà ñå-ðîëîãè÷íè òåñòîâå.

Îò äàííèòå â òàáëèöè 3, 4 è 5 ñå âèæ-äà, ÷å èíäèðåêòíàòà ELISA ïðèòåæà-âà 100% ÷óâñòâèòåëíîñò, ñëåäâàíà îò CFT ñ 94.6% è íàêðàÿ RBT, ñ ÷óâñòâè-òåëíîñò 89.3%.

Íàé-ñïåöèôè÷åí îò òðèòå ñåðîëîãè÷-íè òåñòà å CFT, êîéòî ïîêàçâà 100% ñïåöèôè÷íîñò, ñëåäâàí îò RBT - 99.8% è ELISA - 99.4%. Ñïîðåä MacMillan, A. P, [1997], èçïîëçâàíåòî è íà òðèòå òåñòà å çàäîâîëèòåëíî çà îòêðèâàíå íà èíôåê-òèðàíè áðóöåëíè æèâîòíè. Òàêà ñå íàìà-ëÿâà ðèñêà îò îò÷èòàíå íà ôàëøèâî îò-ðèöàòåëíè ðåçóëòàòè. Åäèíñòâåíèÿò ìåòîä, ïðè êîéòî íå ñå íàáëþäàâàò òà-êèâà ðåçóëòàòè å èíäèðåêòíàòà ELISA.

Òðèòå ñåðîëîãè÷íè òåñòà ïîêàçâàò ôàëøèâî ïîëîæèòåëíè ðåçóëòàòè ïðè îâöå è êîçè, èíôåêòèðàíè ñ Yersinia en-terocolitica.Òðÿáâà äà ñå èìàò ïðåäâèä,

Duncan J.R., eds. CRC Press, Boston, USA. (1990)3. Bruce D., Note on the discovery of a microorgan-

ism in Malta fever. Practitioner; (1887), 39:161-70.4. DelVecchio VG, V. Kapatral, RJ. Redkar, G. Pa-

tra, C. Mujer, T. Los et al., The genome sequence of the facultative intracellular pathogen Brucella meli-tensis. Proc Natl Acad Sci USA (2002), 99:443-8.

5. Kahl-McDonagh M. M., T. A. Ficht., Evaluation of Protection Afforded by Brucella abortus and Bru-cella melitensis Unmarked Deletion Mutants Exhibit-ing Different Rates of Clearance in BALB/c Mice. Infect. Immun, (2006). 74: 4048-4057

6. MacMillan A.P., Investigation of the perfor-mance of the Rose Bengal plate test in the diagnosis of Brucella melitensis infection of sheep and goats. Word Animal Review, (1997), 89: 57-60.

7. Mantur BG, AS. Akki, SS. Mangalgi, SV. Patil, RH. Gobbur, BV. Peerapur., Childhood brucellosis - a microbiological, epidemiological and clinical study. J Trop Pediatr; (2004), 50 :153 7.

8. Mantur BG, SK. Amarnath, RS. Shinde., Review of clinical and laboratory features of human Brucel-losis. Indian J Med Microbiol; (2007), 25:188-202

9. World Health Organization (WHO)/ MZCP. Human and Animal Brucellosis . Report of a WHO/MZCP workshop . Damascus, Syrian Arab Republic, (1998), 4-5 May

10. Yagupsky P., Detection of Brucellae in blood cultures. J. Clin. Microbiol., (1999), 37, 3437-3442.

11. Zammit T., Report of the Commission on Mediterranean Fever, (1905), part III. Harrison and Sons: London; p. 83.

Ðåöåíçåíòè: ñò.í.ñ. I ñò. ä-ð Ñèìåîí Éîðäàíîâ

ñò.í.ñ. II ñò. ä-ð Ìàãäàëåíà Áîíîâñêà

ÐåçþìåÎïèñàí å ñëó÷àé íà åïèçîîòè÷íî îãíèùå, ïðåäèçâèêàíî îò âèðóñà íà êëàñè÷åñêàòà ÷óìà ïî ñâèíåòå

(Ê×Ñ) â ïîïóëàöèÿ îò äèâè ñâèíå â Áúëãàðèÿ ïðåç 2009 ãîäèíà â äèâå÷îâúäíî ñòîïàíñòâî Êàðàêóñ, îáùèíà Òóòðàêàí. Áîëåñòòà å äîêàçàíà ïðè øåñò æèâîòíè âúç îñíîâà íà êëèíè÷íèòå ïðèçíàöè, åïè-çîîòîëîãè÷íèòå äàííè, ïàòîëîãîàíàòîìè÷íàòà íàõîäêà è ñ ïîìîùòà íà ëàáîðàòîðíè ìåòîäè. Çà äîêàçâàíå íà âèðóñíèÿ àíòèãåí è íà âèðóñíàòà íóêëåèíîâà êèñåëèíà ñà èçïîëçâàíè äèðåêòåí èìóíîôëó-îðåñöåíòåí ìåòîä è ïîëèìåðàçíî-âåðèæíà ðåàêöèÿ â ðåàëíî âðåìå (real time RT-PCR).

Äèàãíîçàòà å ïîòâúðäåíà â Ðåôåðåíòíàòà ëàáîðàòîðèÿ çà Ê×Ñ íà ÅÑ â Õàíîâåð, Ãåðìàíèÿ. Îò èçïðàòåíèòå ìàòåðèàëè å èçîëèðàí âèðóñåí ùàì, îçíà÷åí êàòî èçîëàò CSF 1049, à ñåêâåíòíèÿò àíà-ëèç ïîêàçâà, ÷å òîé ïðèíàäëåæè êúì ãåíîòèï 2.3 îò ôèëîãåíåòè÷íîòî äúðâî íà öèðêóëèðàùèòå â Åâðîïà ùàìîâå íà âèðóñà íà Ê×Ñ.

Íà áàçàòà íà ïîëó÷åíèòå ðåçóëòàòè ñà ïðîâåäåíè ìåðîïðèÿòèÿ çà áîðáà â îãíèùåòî íà èíôåêöèÿ-òà, êàòî îñâåí ïðîòèâîåïèçîîòè÷íèòå ìåðêè â 3 km è 10 km çîíà, çàïèñàíè â Äèðåêòèâà ÅÑ 2001/89 è â Íàöèîíàëíàòà ïðîãðàìà çà êîíòðîë è åðàäèêàöèÿ íà Ê×Ñ, ñå èçâúðøâà ñàíèòàðåí îòñòðåë è èçñëåäâà-íå íà ïðîáè îò âúòðåøíè îðãàíè íà äèâè ñâèíå çà óñòàíîâÿâàíå ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà èíôåêöèÿòà.

×ðåç ELISA ñà èçñëåäâàíè êðúâíè ïðîáè çà îïðåäåëÿíå íèâîòî íà èìóíèòåòà â ïîïóëàöèÿòà è ñå îò÷èòà åôåêòèâíîñòòà îò îðàëíàòà âàêñèíàöèÿ íà äèâèòå ñâèíå.

OUTBREAK OF CLASSICAL SWINE FEVER IN WILD BOAR IN BULGARIA 2009

Åmilia Ivanova, Ivailo Chenchev, Milko Petrov, Iskra Genova, Georgi Georgiev National Diagnostic and Research Veterinary Medical Institute - Sofia

SummaryAn outbreak of Classical swine fever (CSF) in wild boar population in Bulgaria in 2009 in game farm Kara-

kuz, community Tutrakan, region Silistra was described. The disease has been confirmed in six wild animals on the base of clinical signs, epizootological data, pathomorphological observations and conventional laboratory methods. FAT and real-time RT-PCR for the detection of CSF virus antigen and nucleic acid were used. The diagnosis has been confirmed in EU Reference Laboratory for CSF in Hannover, Germany.

Viral strain with reference number CSF 1049 has been isolated from sent materials. It belongs to genotype 2.3 of the phylogenetic tree of the CSF strains, circulated in Europe.

Restricting measures against CSF have been provided in 3 and 10 km zones in above mentioned area ac-cording to Directive EU 2001/89 and National Programme for Control and Eradication of CSF. Virological and serological CSF surveillance have been started by investigations of blood sera and target internal organs after the sanitary shooting to evaluate the distribution of the infection.

The estimation of the immunity level in the vaccinated wild population and evaluation of the efficacy of the vaccination in wild boars were made by investigation of sera samples by ELISA.

Êëàñè÷åñêàòà ÷óìà ïî ñâèíåòå âñå îùå å åíäåìè÷íà ïðè äèâàòà ïîïóëàöèÿ ñâèíå â ìíîãî ñòðàíè îò Åâðîïà è ïðåä-ñòàâëÿâà ïîñòîÿííà çàïëàõà çà äîìàø-íèòå ñâèíå. Íàé-âåðîÿòíàòà ïðè÷èíà çà îãíèùà íà Ê×Ñ / â 80 % îò ñëó÷àèòå íà ïúðâè÷íè îãíèùà/ å êîíòàêòúò ñ äèâè ñâèíå, êîåòî å ãëàâåí ðèñê â åíäåìè÷íè-òå ðàéîíè [6, 9].

Ìåðêèòå çà êîíòðîë íà Ê×Ñ ïðè äè-âàòà ïîïóëàöèÿ ñâèíå âêëþ÷âàò îðàëíà âàêñèíàöèÿ, îòñòðåë, ñú÷åòàíèå íà îò-ñòðåë ñ îðàëíà âàêñèíàöèÿ, åñòåñòâåíà èìóíèçàöèÿ è äð. [4].

Â íàøàòà ñòðàíà å âúçïðèåòà ñòðà-òåãèÿ çà áîðáà ñ áîëåñòòà, âêëþ÷âàùà îðàëíà âàêñèíàöèÿ íà äèâèòå ñâèíå ñ æèâà âàêñèíà, ùàì Ê. Òàêîâà ðåøåíèå å âçåòî ñëåä óñòàíîâåíèòå ïðåç 2004 ã. íà 38 ïîëîæèòåëíè ñëó÷àÿ çà Ê×Ñ ïðè äèâè ñâèíå â îáëàñòèòå Ïåðíèê è Êþñòåíäèë (îò 1091 áð. èçñëåäâàíè) è 88 òàêèâà ñëó-÷àÿ äî ì. ìàé 2005 ã. /îò 796 èçñëåäâàíè/ â îáëàñòèòå Ïåðíèê, Êþñòåíäèë, Âàðíà, Ðóñå, Ïàçàðäæèê, Êúðäæàëè è Ñîôèÿ-îá-ëàñò [1].

Ïðåç 2009 ã. ñà âàêñèíèðàíè ñàìî äèâè-òå ñâèíå, îáèòàâàùè 40-êèëîìåòðîâàòà çîíà ïî ñåâåðíàòà è çàïàäíàòà ãðàíèöà íà Áúëãàðèÿ.

Âàêñèíàöèÿòà èìà èçâåñòåí íåäîñòà-òúê, âñëåäñòâèå íà êîéòî ìëàäèòå ïðà-ñåòà (< 4 ìåñåöà), êîèòî ñà íàé-âúçïðè-åì÷èâè êúì áîëåñòòà, ÷åñòî íå ìîãàò äà êîíñóìèðàò ïðèìàìêèòå è îñòàâàò íå-âàêñèíèðàíè. Îñâåí òîâà, ïðèëàãàíåòî íà æèâè âàêñèíè íå ïîçâîëÿâà äà ñå ïðàâè ðàç-ëèêà ìåæäó âàêñèíèðàíèòå è åñòåñòâåíî çàðàçåíèòå æèâîòíè ïðè èçïúëíåíèåòî íà ïðîãðàìèòå çà ñåðîñúðâåéëàíñ [5, 11].

Äèàãíîñòèöèðàíåòî íà Ê×Ñ ïðè äî-ìàøíèòå è äèâèòå ñâèíå ïðèíöèïíî ñå èçâúðøâà ïî åäèí è ñúù íà÷èí, ò.å. âñè÷êè ìåòîäè çà âèðóñîëîãè÷íî è ñåðîëîãè÷íî èçñëåäâàíå, óòâúðäåíè â Ðåøåíèå íà Êî-ìèñèÿòà 2002/106/ÅÑ [6] è â ñúïúòñòâà-ùîòî ÿ Äèàãíîñòè÷íîòî ðúêîâîäñòâî çà Ê×Ñ [3], ìîæå äà áúäàò èçïîëçâàíè.

Çà ðàçêðèâàíå íà àêòèâíà èíôåêöèÿ ñðåä ïîïóëàöèÿòà îò äèâè ñâèíå ñå èç-ïîëçâà êîìáèíàöèÿ îò ìåòîäè: Èçîëà-öèÿòà íà âèðóñà âñå îùå ñå ïðèåìà çà “çëàòåí ñòàíäàðò”, ò.å. çà îñíîâåí ìå-òîä. Ïîëèìåðàçíî-âåðèæíàòà ðåàêöèÿ (RT-PCR) ñå ïðåïîðú÷âà çà èçïúëíåíèå ïðè ñúìíåíèå çà áîëåñòòà. ELISA çà äî-êàçâàíå íà âèðóñåí àíòèãåí ñå èçïîëçâà ïðè åïèäåìè÷íà èëè åíäåìè÷íà çà Ê×Ñ ñèòóàöèÿ, êîãàòî ñå èçèñêâà óìåðåíà ÷óâñòâèòåëíîñò íà äåòåêöèÿ. Ïðåäèì-ñòâàòà íà òîçè ìåòîä ñà, ÷å òîé å áúðç è åâòèí, è ñëåäîâàòåëíî å ïîäõîäÿù çà èçñëåäâàíå íà ãîëÿìî êîëè÷åñòâî ïðîáè. Èìóíîôëóîðåñöåíòíèÿò àíàëèç ìîæå äà ñå ïðèëîæè â ñëó÷àé, ÷å ëàáîðàòîðèÿòà ðàçïîëàãà ñ îáó÷åí ïåðñîíàë. Â îïðåäåëå-íè ñëó÷àè ìîæå äà ñå ïðèëîæè è ìåòîäúò íà áèîïðîáàòà (çàðàçÿâàíå íà ïðàñåòà) [2, 8].

Äîêàçâàíåòî íà àíòèòåëà ñúùî å âà-æíà ÷àñò îò ëàáîðàòîðíàòà äèàãíîñòè-êà. Íàé-äîáðèÿò ìåòîä, ïî ÷óâñòâèòåë-íîñò è âúçìîæíîñò äà ñå ðàçãðàíè÷àò àíòèòåëà ñðåùó äðóãè ïåñòèâèðóñè, å âèðóñíåóòðàëèçàöèîííàòà òåõíèêà. Òå-ñòúò îáà÷å å áàâåí è òðóäîåìúê, çàòîâà ñå èçïîëçâà ñàìî êàòî ïîòâúðäèòåëåí â ñëó÷àé íà ïîëó÷åíè ïîëîæèòåëíè ðåçóë-òàòè ÷ðåç ELISA â ðàéîíè, ñâîáîäíè îò çàáîëÿâàíåòî Ê×Ñ èëè ðàéîíè, çà êîèòî ñå ïîäîçèðà, ÷å èìà èíôåêöèè, ïðè÷èíåíè îò äðóãè ïåñòèâèðóñè. Ëîøîòî êà÷åñò-âî íà ïðîáèòå ìîæå äà ïîâëèÿå íåãàòèâ-íî íà êëåòú÷íî-êóëòóðàëíàòà ñèñòåìà, êîÿòî ñå èçïîëçâà âúâ âèðóñ íåóòðàëè-çàöèîííèÿ òåñò (ÂÍÒ) è äà ïðîâàëè èç-ñëåäâàíåòî. Òîêñè÷íîòî âëèÿíèå âúðõó êëåòú÷íèòå êóëòóðè ìîæå äà ñå èçáåãíå ÷ðåç äîáàâÿíå êúì ïðîáàòà íà ðàçëè÷íè àíòèáèîòèöè è ôóíãèöèäè [4, 10].

ELISA-òåñòúò çà äîêàçâàíå íà àíòè-òåëà å ïðàâèëíèÿò ìåòîä çà èçñëåäâàíå íà ãîëÿìî êîëè÷åñòâî ñåðóìè è äðóãè òå-ëåñíè òå÷íîñòè îò äèâè ñâèíå. Ïîëîæè-òåëíèòå è ñúìíèòåëíèòå ñëó÷àè ñå ïî-òâúðæäàâàò ÷ðåç ÂÍÒ [7].

Çà ðåãèîíà ñà èçñëåäâàíè îáùî 296 ïðîáè îò âúòðåøíè îðãàíè íà îòñòðå-ëÿíè è õâàíàòè â êàïàí äèâè ñâèíå è 296 êðúâíè ïðîáè îò ñúùèòå ñâèíå.

Ïðîáèòå îò âúòðåøíè îðãàíè ñà èç-ñëåäâàíè çà íàëè÷èå íà âèðóñ Ê×Ñ ÷ðåç ïîëèìåðàçíî-âåðèæíà ðåàêöèÿ â ðåàë-íî âðåìå (real-time RT-PCR, one step, TagMan), åäíîñòúïêîâ ïî Ïðîòîêîë íà Ðåôåðåíòíàòà ëàáîðàòîðèÿ çà Ê×Ñ íà ÅÑ. Çà åêñòðàêöèÿ íà ÐÍÊ å èçïîëçâàí òåñò QIAamp Vital RNA Mini Kit, Qiagen, Hilden, Germany. Ïúðâîíà÷àëåí îáåì íà ìàòåðèàëà 140 l, îáåì çà åëþöèÿ 60 L. Çà àìïëèôèêàöèÿ å èçïîëçâàí òåñò Qiagen OneStep RT-PCR Kit â îáù îáåì 25 L è òåìïëåéò îáåì 5 L. Â ðåàêöèÿ-òà ñà âêëþ÷âàíè ïðàéìåðè A 11 è A14, è ñîíäà TaqMan Probe – FAM – Tamra. Èç-ñëåäâàíèÿòà ñà ïðîâåäåíè ñ òåðìîöèê-ëèðàùà ìàøèíà Applied Biosystems 7300 Real Time PCR System ñ òåìïåðàòóðåí ðåæèì çà îáðàòíà òðàíñêðèïöèÿ 50o C - 30:00 min, èíàêòèâàöèÿ íà îáðàòíàòà òðàíñêðèïòàçà è àêòèâàöèÿ íà Taq 95o C - 15:00 min, äåíàòóðàöèÿ 95o C - 00:10 min, óäúëæàâàíå 60o C - 00:30min ïðè 40 öèêúëà.

Èìóíîôëóîðåñöåíòíîòî èçñëåäâàíå å ïðîâåäåíî ñ êîíþãàò Cedi Con, Lelistadt, Netherlands. Êðúâíèòå ïðîáè ñà èçñëåäâàíè çà íàëè-

÷èå íà àíòèòåëà ñðåùó âèðóñà íà Ê×Ñ ÷ðåç ELISA, êàòî çà ñêðèíèíã å èçïîëç-âàí òåñò Chekit-CSF-Sero (Dr Bommeli AG), à êàòî ïîòâúðäèòåëåí òåñò â ñëó÷àé íà ñúìíèòåëíè ðåçóëòàòè ñà ïðèëàãàíè òåñòîâåòå HerdChek CSFV Antibody test kit (IDEXX Laboratories) è Ceditest CSFV 2.0 (Cedi-Diagnostics). Äîïúëíèòåëíî ñà èçñëåäâàíè 39 êðúâíè ñåðóìè, êàòî å èçïîëçâàí èìóíî ïåðîêñè-äàçåí âèðóñíåóòðàëèçàöèîíåí òåñò [3] çà îïðåäåëÿíå íà òèòúð íà àíòèòåëàòà ñðåùó âèðóñà íà Ê×Ñ. Èçïîëçâàíà å êëå-òú÷íà ëèíèÿ PK-15 , òåñò âèðóñ Alfort ñ òèòúð 107,25 TCID50/ mL. Ãåíåòè÷íîòî òèïèçèðàíå íà èçîëèðà-íèÿ ùàì íà âèðóñà íà Ê×Ñ å ïðîâåäåíî â ÐË íà ÅÑ, Õàíîâåð, Ãåðìàíèÿ.

Ôèã.1. Ãåîãðàôñêî ìåñòîïîëîæåíèå íà êîíñòàòè-ðàíîòî îãíèùå Ê×Ñ ïðè äèâè ñâèíå

Òàáëèöà 1. Ðàçïðåäåëåíèå íà èçñëåäâàíèòå ïðîáè îò äèâè ñâèíå çà ðåãèîíà

Âúçðàñòîâà ãðóïà

Âúçðàñò, ìåñåöè

Òåëåñíà ìàñà,êã

Áðîé / % îò îáùèÿ áðîé èçñëåäâàíè

Ïðàñåíöà < 3 0-10 1 0,3

4-6 11-17 2 0,6

7-9 18-24 16 5,4

10-12 25-28 17 5,7Ïîäðàñòâàùè 13-18 29-45 33 11,1

19-24 46-56 51 17.2Âúçðàñòíè >24-36 57-68 60 20,2

>36-60 67-74 68 22,9

>60 >74 48 16,6

Íà ôèãóðà 1 å ïðåäñòàâåíî ãåîãðàôñêî-òî ìåñòîïîëîæåíèå íà êîíñòàòèðà-íîòî îãíèùå Ê×Ñ ïðè äèâè ñâèíå. Îò îáùî èçñëåäâàíèòå çà ðåãèîíà 296 êðúâ-íè ïðîáè îò îòñòðåëÿíè è õâàíàòè â êàïàí äèâè ñâèíå 201 ñà ïîëîæèòåëíè çà íàëè÷èå íà àíòèòåëà ñðåùó âèðóñà íà Ê×Ñ, êîåòî ïðåäñòàâëÿâà 67,9 %. Îò îáùî èçñëåäâàíèòå ÷ðåç ÂÍÒ 39 ïðîáè 33 áð. ñà ïîêàçàëè òèòúð > 640 ÍÄ 50, 2 áð. - 320 ÍÄ 50, 4 áð. - 160 ÍÄ 50.

Åäâà øåñò ïðîáè îò èçñëåäâàíèòå 296 âúòðåøíè îðãàíè ñà áèëè ïîëîæèòåëíè çà íàëè÷èå íà âèðóñà íà Ê×Ñ - åäíà ïðîáà îò íàìåðåíî óìðÿëî äèâî ïðàñå è ïåò - ñ òèïè÷íè êëèíè÷íè ïðèçíàöè è ïàòîàíà-òîìè÷íà íàõîäêà (ôèã. 2 è 3).

Îñòàíàëèòå ïðîáè îò âúòðåøíè îð-ãàíè ñà îòðèöàòåëíè çà íàëè÷èå íà âè-ðóñà íà Ê×Ñ.

Â òàáëèöàòà, èçñëåäâàíèòå ïðîáè îò äèâè ñâèíå çà ðåãèîíà ñà ðàçïðåäåëåíè ñïîðåä âúçðàñòîâàòà ãðóïà, âúçðàñòòà è òåëåñíàòà ìàñà íà îòñòðåëÿíèòå è õâà-íàòèòå â êàïàí æèâîòíè, â ïðîöåíòè.

Ôèã. 2 Ðåçóëòàòè îò èçñëåäâàíå ñ ïîëèìåðàçíî-âåðèæíà ðåàêöèÿ (ÏÂÐ) íà ïðîáà îò óìðÿëî äèâî

ïðàñå îò ðåãèîíà

Âúïðåêè ïðîâåæäàíàòà îðàëíà âàêñè-íàöèÿ íà äèâèòå ñâèíå ñå äîêàçâà îãíèùå íà Ê×Ñ. Ìíîãîãîäèøíèòå íàáëþäåíèÿ ïîêàçâàò, ÷å âèðóñúò íà Ê×Ñ òðàéíî ïåð-çèñòèðà íà òåðèòîðèÿòà íà Ð. Áúëãàðèÿ. Äîêàçàòåëñòâî çà òîâà ñà óñòàíîâåíèòå îãíèùà ïðè èçòî÷íîáàëêàíñêè ñâèíå è äî-êàçàíèòå âèñîêè òèòðè íà àíòèòåëà ïðè íåâàêñèíèðàíàòà ïîïóëàöèÿ îò äîìàøíè ñâèíå [1].

Æèâîòíèòå, êîèòî íå ñà ïðèåëè ïðè-ìàìêè ñ âàêñèíà ñà èçëîæåíè íà ðèñê îò èíôåêöèÿ. Ñðàâíèòåëíî íèñêèÿò áðîé íà óñòàíîâåíè ïîëîæèòåëíè çà íàëè÷èå íà âèðóñ äèâè ïðàñåòà â îãíèùåòî ïîòâúðæ-äàâà òîçè ôàêò.

Âèñîêèÿò ïðîöåíò ñåðîïîëîæèòåë-íè îòñòðåëÿíè è õâàíàòèòå â êàïàí æè-âîòíè (67,9 %) è ñðàâíèòåëíî âèñîêèòå òèòðè íà àíòèòåëà â êðúâíèòå ñåðóìè ïðåäïîëàãàò èçãðàäåí ñòàáèëåí èìóíè-òåò ñðåùó âèðóñà íà Ê×Ñ â ðåãèîíà íà îãíèùåòî. Ñúùèÿò íå å îòêðèò âúâ âú-òðåøíè îðãàíè îò äèâè ñâèíå ñëåä ïúðâî-íà÷àëíèòå øåñò ñëó÷àÿ.

Ñëåä ïðîâåäåíà îðàëíà âàêñèíàöèÿ ñ æèâà âàêñèíà âèðóñúò ñå çàäúðæà è ìîæå äà ñå îòêðèå ÷ðåç ðóòèííè âèðóñîëîãè÷íè èçñëåäâàíèÿ â ñëèâèöèòå íà äèâèòå ñâèíå äî 10-12 äíè (ïðè äîìàøíèòå ñâèíå òîçè ñðîê å äî 8 äíè) [5, 10]. Ñëåä êðàÿ íà âàê-ñèíàöèîííàòà êàìïàíèÿ (ì. þíè-þëè) ñå ïðåóñòàíîâÿâà îòêðèâàíåòî íà âàêñèíà-ëåí âèðóñ â ïðîáèòå, êîèòî çàïî÷âàò äà ïîñòúïâàò çà èçñëåäâàíå îò 01.10. íà ñú-îòâåòíàòà ãîäèíà.

Ïðèëàãàíåòî íà æèâà îðàëíà âàêñèíà íå ïîçâîëÿâà äà áúäàò ðàçãðàíè÷åíè ïî-ñòâàêñèíàëíèòå, ïîñòèíôåêöèîçíèòå è êîëàñòðàëíèòå àíòèòåëà â ïðîáèòå. Ñèãíàëè çà íàáëþäàâàíà êëèíèêà, ïàòî-ëîãîàíàòîìè÷íè íàõîäêè, íåõàðàêòåðíî ïîâåäåíèå íà æèâîòíèòå â åñòåñòâåíà-òà èì ñðåäà ïðåäè îòñòðåëà åäèíñòâåíî ìîæå äà ïîäñêàæå, ÷å ñå êàñàå çà àêòèâíà èíôåêöèÿ íà òåðèòîðèÿòà íà äàäåí ðåãè-îí íà ñòðàíàòà è çà íàëè÷èå íà ïîñòèí-ôåêöèîçíè àíòèòåëà [12, 13].

Ôèã. 3Ðåçóëòàòè îò èçñëåäâàíå ñ ÏÂÐ íà ïðîáè îò ðåãèîíà

1

Òóê å ìÿñòîòî äà ñå îòáåëåæè, ÷å å â õîä ðàçðàáîòâàíåòî íà íîâè âàêñèíè çà îðàëíà èìóíèçàöèÿ íà äèâèòå ñâèíå - ò.íàð. æèâè ìàðêåðíè âàêñèíè [14]. Èç-ïîëçâàíåòî èì ùå ïîçâîëè ðàçãðàíè÷àâà-íåòî íà ïîñòâàêñèíàëíèòå îò ïîñòèí-ôåêöèîçíèòå àíòèòåëà.

1. Ïðè èçñëåäâàíå ñ äèðåêòåí èìóíîô-ëóîðåñöåíòåí ìåòîä è real-time RT-PCR íà 296 ïðîáè îò âúòðåøíè îðãàíè íà îò-ñòðåëÿíè èëè õâàíàòè â êàïàí äèâè ñâèíå îò ðåãèîíà íà îãíèùåòî íà Ê×Ñ âèðóñúò íà êëàñè÷åñêàòà ÷óìà ïî ñâèíåòå å äîêà-çàí ïðè øåñò áðîÿ ïðîáè.

2. Ãåíåòè÷íî òèïèçèðàíèÿò èçîëàò íà âèðóñà íà Ê×Ñ ïðèíàäëåæè êúì ãðóïà 2.3 è íå ñå ðàçëè÷àâà îò öèðêóëèðàùèòå íà òåðèòîðèÿòà íà Öåíòðàëíà è Èçòî÷íà Åâðîïà ùàìîâå.

3. Ïðè èçñëåäâàíå ñ ELISA íà 296 êðúâíè ïðîáè îò äèâè ñâèíå â ðàéîíà íà îãíèùåòî ñà äîêàçàíè 67,9 % ïîëîæèòåëíè çà àíòè-

òåëà ñðåùó âèðóñà íà Ê×Ñ ïðîáè. Îãðàíè-÷åí áðîé ïðîáè ñà èçñëåäâàíè çà òèòúð íà àíòèòåëàòà ÷ðåç ÂÍÒ, êàòî ðåçóëòàòè-òå ñà ïîêàçàëè ñðàâíèòåëíî âèñîêè òèòðè è ñëåäîâàòåëíî ñòàáèëåí èìóíèòåò íà ïî-ïóëàöèÿòà.

1. Èâàíîâà, Å., Ïðîó÷âàíå âúðõó ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà âèðóñà íà êëàñè÷åñêàòà ÷óìà ïðè äèâèòå ñâèíå è íà èìóíèòåòà ñëåä ïåðîðàëíà âàêñèíàöèÿ, “Æèâîòíîâú-äíè íàóêè”, vol. XLVI, áð. 2, ñòð. 66-72, 2009.

2. Anonymous. OIE Manual of standards for diagnostic tests and vaccines for Terrestrial Animals, 6th ed., 2008.

3. Anonymous. EU Diagnostic Manual for Classical Swine Fever (CSF) Diagnosis: Technical part, (Third draft June 2007).

4. Blome, S. et al., Assesment of classical swine fever disgnostics and vaccine performance, Rev.sci.tech.Off.int.Epiz., 2006, 25 (3), 1025-1038.

5. Brauer, A., E. Lange, V. Kaden, Oral immunization in wild boar against classical swine fever: uptake studies of new baits and investigations on the stability of lyophilized C - strain vaccine, Eur.J.Wildl.Res., 2006, 52:271-276.

6. European Commission (1999). – CSF in wild boar. In Report of the Scientific Committee on Animal Health and Animal Welfare, Brussels, 1-46.

7. European Commission (2002). Commission Decision of February 2002 approving a diagnostic manual establishing diagnostic procedures, sampling methods and criteria for evaluation of the laboratory tests for the confirmation of CSF (2002/106/EC), Chapter VII. Off.J.Eur.Union, L39, 71-88.

8. European Commission (2003). Diagnostic techniques and vaccines for FMD, CSF, AI and some other important OIE List A diseases. In Report of the Scientific Committee on Animal Health and Animal Welfare, Brussels, 1-150.

9. Kaden, V., The situation of classical swine fever in wild boars in the European Community and selected aspects of disease transmission [In German]. Berl.Munch.Tierarztl.Wochenscr. 1998, 111, 201-207.

10. Kaden, V., Bodo Lange, Oral immunization against CSF: onset and duration of immunity, Vet.Microbiology, 2001, 82,301-310.

11. Kaden, V. et al., Oral immunization of wild boar against CSF concluding analysis of the recent field trials in Germany. Berl.Munch.Tierarztl.Wochenscr. 2002, 115, 179-185.

12. Kaden, V. et al., Evaluation of the oral immunization in wild boar against classical swine fever in Baden-Wurttemberg. Berl.Munch.Tierarztl.Wochenscr. 2003, 116, 362-367.

13. Kaden, V., Elke Lange, Development of maternal antibodies after oral vaccination of young female wild against classical swine fever, Vet.Microbiology, 2004, 103, 115-119.

14. Koenen, F., Epiodemiology and control of CSF in wild boar and potential use of a newly developed live marker vaccine, Rev.sci.tech.Off.int.Epiz., 2004, 23(3), 895-903.

Ðåöåíçåíòè: ñò.í.ñ. I ñò. ä-ð Ñèìåîí Éîðäàíîâ

ñò.í.ñ. II ñò. ä-ð Áîðèñ Ãþðîâ

–

Ïðåç ìåñåö íîåìâðè, 2009 ã., âúâ Ôàêóëòåòà ïî âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà íà ËÒÓ, òúðæåñòâåíî áå îòáåëÿçàíà 15-ãîäèøíèíàòà îò âúçñòàíîâÿâàíåòî íà ôàêóëòåòà â ñèñòåìàòà íà Ëåñîòå-õíè÷åñêèÿ óíèâåðñèòåò.

Íà òúðæåñòâîòî ïðèñúñòâàõà ðú-êîâîäèòåëè íà Óíèâåðñèòåòà, äèðåê-òîðúò íà ÍÄÍÈÂÌÈ, ïðåäñòàâèòåëè íà èíñòèòóòè íà ÁÀÍ, äèðåêòîðúò íà Èíñòèòóòà ïî æèâîòíîâúäñòâî, ïðåä-ñòàâèòåëè íà Íàöèîíàëíàòà âåòåðèíàð-íîìåäèöèíñêà ñëóæáà è äðóãè (ñí.1).

Òúðæåñòâåí äîêëàä èçíåñå äåêàíúò íà ÔÂÌ ïðè ËÒÓ ïðîô. ä-ð Éîòêî Êàìåíîâ (ñí.2). Òîé íàïîìíè, ÷å ïðåäè 15 ãîäèíè ãðóïà ïðîôåñîðè îò Òðàêèé-ñêèÿ óíèâåðñèòåò, çàåäíî ñ ïðîôåñîðè è íàó÷íè ðàáîòíèöè îò ñðåäàòà íà âå-òåðèíàðíîìåäèöèíñêèòå íàó÷íè çâåíà, ðúêîâîäñòâîòî íà ÍÂÌÑ è ìíîãî ïðåä-ñòàâèòåëè îò âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêà-òà ïðîôåñèÿ, ÑÂËÁ, ñ âçàèìíè óñèëèÿ è ñ äîáðîòî æåëàíèå íà ðúêîâîäñòâîòî íà ÂËÒÈ, âúçñòàíîâèõà ÔÂÌ ïîä ïîêðèâà íà ïðåîáðàçóâàíèÿ Ëåñîòåõíè÷åñêè óíè-âåðñèòåò.

1

2

Ïðîô. Êàìåíîâ îòáåëÿçà, ÷å òîâà å ñòàíàëî ñ ïîä÷åðòàí åíòóñèàçúì, ïîðîäèë ñå îò âúçìîæíîñòòà äà áúäå âúçñòàíîâåí åäèí ôàêóëòåò ñ áîãàòè òðàäèöèè, ìíîãî óñïåõè è ìåæäóíàðîäíî ïðèçíàíèå ïðè ñâîÿòà ïî÷òè 70-ãîäèøíà èñòîðèÿ ïî òîâà âðåìå. Âúçñòàíîâè ñå ôàêóëòåò, êîéòî áåøå ñúçäàë ïîâå÷å îò 10 000 âåòåðèíàðíè

ëåêàðè è íàó÷íè ðàáîòíèöè, äîêàçàëè ñå ñúñ ñâîÿ ïðîôåñèîíàëèçúì è íàó÷íè ïî-ñòèæåíèÿ íå ñàìî â Áúëãàðèÿ, íî è ïðåä ñâåòà.

Ïðîô. Êîâà÷åâ, ïúðâèÿò äåêàí íà âúç-ñòàíîâåíèÿ ôàêóëòåò, ïîçäðàâè âñè÷êè ïðèñúñòâàùè ñ þáèëåÿ è ðàçêàçà ñïîìåíè îò ñúáèòèÿòà ïî âúçñòàíîâÿâàíå íà ôà-êóëòåòà è ïúðâèòå ãîäèíè îò äåéíîñò-òà ìó (ñí.3).

Ñëåä òîâà äóìàòà áå äàäåíà íà ïðîô. Êúí÷åâ, âòîðèÿ äåêàí, ïðè êîéòî ôàêóë-òåòúò ïîëó÷è ïúðâàòà ñè íàöèîíàëíà àêðåäèòàöèÿ (ñí.4).

Íàé-èç÷åðïàòåëíî áåøå ñëîâîòî íà ïðîô. Êîñòàäèíîâ, äåêàí íà ôàêóë-òåòà â ïðîäúëæåíèå íà äâà ìàíäàòà. Òîé èçòúêíà ïîñòèãíàòèòå óñïåõè íà ôàêóëòåòà ïðåç ìíîãî òðóäåí ïåðèîä, êîèòî ñå èçðàçÿâàò íàé-âå÷å â äîáðàòà ïîäãîòîâêà è äèïëîìèðàíåòî íà îêîëî 500 âåòåðèíàðíè ëåêàðè (ñí.5).

Ïîñëåäâàõà ïîçäðàâëåíèÿ îò ä-ð Ìè-ðîñëàâ Íàéäåíîâ – ìèíèñòúð íà çåìå-äåëèåòî è õðàíèòå, ä-ð Éîðäàí Âîéíîâ – ãåíåðàëåí äèðåêòîð íà ÍÂÌÑ, ä-ð ßíêî Èâàíîâ – äèðåêòîð íà ÍÄÍÈÂÌÈ, äèðåêòîðúò íà èíñòèòóòà ïî æèâîòíî-âúäñòâî, ä-ð Ìèõàèë Áàùàâåëîâ – ïðåä-ñåäàòåë íà ÑÂËÁ, ñò. í.ñ. I ñò. Èëèÿ Áàíêîâ – äèðåêòîð íà Èíñòèòóòà ïî ïàòîëîãèÿ è ïàðàçèòîëîãèÿ ïðè ÁÀÍ è äðóãè.

Íàêðàÿ íà ÷åñòâàíåòî áåøå ïîäãîò-âåí êîêòåéë, íà êîéòî â ïðèÿòíà è ñïî-êîéíà îáñòàíîâêà ãîñòèòå è ó÷àñòíèöè-òå èìàõà âúçìîæíîñò äà ñè ïðèïîìíÿò ïðèÿòíèòå ìîìåíòè îò îáó÷åíèåòî âúâ âåòåðèíàðíèÿ ôàêóëòåò.

Íà ñëåäâàùèÿ äåí áå ïðîâåäåíà Þáè-ëåéíà íàó÷íà êîíôåðåíöèÿ ñ ìåæäóíàðîä-íî ó÷àñòèå. Èçíåñåíè áÿõà 52 äîêëàäà. Íà ñåñèÿòà ïðèñúñòâàõà è ñòóäåíòè, êîèòî ïî÷óâñòâàõà àêàäåìè÷íèÿ äóõ è ñå çàïîç-íàõà ñ íàó÷íèòå ïîñòèæåíèÿ íà ñâîèòå ïðåïîäàâàòåëè. Ïðîô. ä-ð Éîòêî Êàìåíîâ,

äåêàí íà Ôàêóëòåòà ïî âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà ïðè ËÒÓ - Ñîôèÿ

3

4

5

Ó÷àñòíèöèòå â êóðñà ïî ïðîãðàìàòà ÌÒÅÑ - ïðåä-ñòàâèòåëè îò Àëáàíèÿ, Áúëãàðèÿ, Áîñíà è Õåðöåãîâè-íà, Åãèïåò, Éîðäàíèÿ, Êîñîâî, Ìàêåäîíèÿ, Ìîëäîâà,

Ðóìúíèÿ, Ñúðáèÿ, Òóðöèÿ, Óêðàéíà è Õúðâàòñêà

Ïî âðåìå íà ëåêöèÿ íà ïðåäñòàâèòåë îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ

Ïîñåùåíèå íà ñâèíåôåðìà â Áàðíåâåëä, Õîëàíäèÿ - óñëîâèÿòà â ïîìåùåíèåòî ñå èçìåðâàò íà íèâîòî

íà æèâîòíèòå (òåìïåðàòóðà è âåíòèëàöèÿ)

Ïîñåùåíèå íà ñâèíåôåðìà â Áàðíåâåëä, Õîëàíäèÿ

Ïîñåùåíèå íà ëàáîðàòîðèÿòà êúì Ñëóæáàòà ïî çäðàâåîïàçâàíå íà æèâîòíèòå

â Äåâåíòåð, Õîëàíäèÿ

Ïîñåùåíèå íà ëàáîðàòîðèÿòà êúì Ñëóæáàòà ïî çäðàâåîïàçâàíå íà æèâîòíèòå

â Äåâåíòåð, Õîëàíäèÿ

Ïðåäïðèÿòèå “Total culling concept - TCC Group” çà óíèùîæàâàíå íà æèâîòíè ïðè âúçíèêâàíå

íà çàáîëÿâàíå, Àìñòåðäàì, Õîëàíäèÿ

Ïðåäïðèÿòèå “Total culling concept - TCC Group” çà óíèùîæàâàíå íà æèâîòíè ïðè âúçíèêâàíå

íà çàáîëÿâàíå, Àìñòåðäàì, Õîëàíäèÿ

Ïðåäïðèÿòèå “Total culling concept – TCC Group” çà óíèùîæàâàíå íà æèâîòíè ïðè âúçíèêâàíå íà çàáîëÿâàíå, Àìñòåðäàì, Õîëàíäèÿ –êîíòåéíåðè çà óíèùîæàâàíå íà ïòèöè ïðè âúçíèêâàíå íà

åïèçîîòèè

Ïðåäïðèÿòèå “Total culling concept – TCC Group” çà óíèùîæàâàíå íà æèâîòíè ïðè âúçíèêâàíå íà çàáîëÿâàíå, Àìñòåðäàì, Õîëàíäèÿ – ãàçîâè êîíòåéíåðè çà óíèùîæàâàíå íà ïòèöè ïðè

âúçíèêâàíå íà åïèçîîòèè

Ëåêöèÿ â ìèíèñòåðñòâîòî íà çåìåäåëèåòî, ïðèðîäàòà è áåçîïàñíîñòòà íà õðàíèòå,

Õàãà, Õîëàíäèÿ

Ðàáîòà â åêèï ïî âðåìå íà ïðàêòè÷åñêî óïðàæ-íåíèå – ó÷àñòíèöèòå îò Áúëãàðèÿ è Óêðàéíà

Â ðàçãàðà íà ðàáîòíèÿ ïðîöåñ

Ïî âðåìå íà ëåêöèÿ â Ñëóæáàòà ïî çäðàâåîïàç-âàíå íà æèâîòíèòå â Äåâåíòåð, Õîëàíäèÿ

Ïðåäñòàâÿíå íà Áúëãàðèÿ è ó÷àñòíèöèòå

1

2

3

Ïðåç 2007 ã. áåøå èçäàäåíà êíèãàòà “Àíòîëîãèÿ íà áúëãàðñêè âåòåðèíàðíè ëåêàðè” - ïèñàòåëè è ïîåòè îò ñúñòàâèòåëè ïðîô. ä-ð Ëþáîìèð Êîñòîâ è ñò.í.ñ. ä-ð Òîíêà Èâàíîâà. Â íåÿ å ïðåäñòàâåíî ëèòåðàòóðíîòî òâîð÷åñòâî íà 35 âåòåðèíàðíè ëåêàðè. Åäèí îò òÿõ å ä-ð Íèêîëàé Èëèåâ. Òîé å ïðåäñòàâåí êàòî àâòîð íà 11 êíèãè â îáëàñòòà íà ïóáëèöèñòèêàòà, ìåìîàðèñòèêà, íàöèîíàëíàòà, êðàåâåä÷åñêàòà è ïðîôåñèîíàëíàòà èñòîðèÿ. Ñëåä ïóáëèêóâàíåòî íà àíòîëîãèÿòà, ä-ð Èëèåâ íàïèñà è èçäàäå òðè íîâè êíèãè è íàâúðøè 80 ãîäèíè. Íà íåãîâèÿ þáèëåé å ïðåäñòàâåíà ïîñëåäíàòà ìó çàñåãà êíèãà - “Æèòåéñêèÿò ïúò íà åäèí âåòåðèíàðåí ëåêàð”. Â îáåì îò 335 ñòðàíèöè è ñ ìíîãî ñíèìêè òîé ïðåäñòàâÿ õðîíîëîãè÷íî è ìíîãî ïîäðîáíî ñâîÿ æèòåéñêè ïúò.

Ä-ð Íèêîëàé Èëèåâ å ðîäåí íà 25.03.1929 ã. âúâ Âåëèêî Òúðíîâî â ñåìåéñòâî íà âîåíåí. Ñëåä ïåíñèîíèðàíåòî íà áàùà ìó ïðåç 1936 ã. ñåìåéñòâîòî ìó ñå óñòàíîâÿâà çà ïîñòîÿííî ìåñòîæèòåëñòâî â Ñîôèÿ. Ñðåäíîòî ñè îáðàçîâàíèå çàâúðøâà âúâ II ìúæêà ãèìíàçèÿ ïðåç 1947 ã. Èçâåñòíî âðåìå íå ìó ïîçâîëÿâàò äà ñëåäâà âúâ âèñøå ó÷åáíî çàâåäåíèå ïî ïîëèòè÷åñêè ïðè÷èíè - êàòî ñèí íà öàðñêè îôèöåð. Ïðåç

1953 ã. óñïÿâà äà ïîëó÷è ðàçðåøåíèå äà ñëåäâà è ñòàâà ñòóäåíò âúâ Âèñøèÿ âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêè èíñòèòóò - Ñîôèÿ, êîéòî çàâúðøâà ïðåç 1958 ã. Â êíèãàòà íà ä-ð Èëèåâ îòêðèâàìå íàïðàâëåíèÿòà â ðåàëèçàöèÿòà íà íåãîâàòà ïðîôåñèîíàëíà áèîãðàôèÿ:

1. Ó÷àñòúêîâ âåòåðèíàðåí ëåêàð, ïîñëåäîâàòåëíî â Ñòàðîçàãîðñêà, Ïëîâäèâñêà è Ñîôèéñêà îáëàñò.2. Ëàáîðàòîðåí âåòåðèíàðåí ëåêàð â Ïðîòèâîøàïíàòà áàçà.3. Ñïåöèàëèñò ïî ìóçåéíî äåëî â Íàöèîíàëíèÿ ñåëñêîñòîïàíñêè ìóçåé.4. Â åêàðèñàæíàòà ñèñòåìà, êàòî äèðåêòîð íà Åêàðèñàæà â Ñîôèÿ.Êàòî åìáëåìàòè÷íà çà ä-ð Í. Èëèåâ ìîæåì äà îïðåäåëèì íåãîâàòà ðàáîòà â îáëàñòòà íà ìóçåé-

íîòî äåëî. Â Íàöèîíàëíèÿ èñòîðè÷åñêè ìóçåé òîé ðàáîòè ìàëêî ïîâå÷å îò 10 ãîäèíè - îò åñåíòà íà 1974 ã. äî àïðèë 1985 ã. Â íåãî òîé îñúùåñòâÿâà åäíà äúëãîãîäèøíà ñâîÿ ìå÷òà - äà ñå çàíèìàâà ñ ïðîó÷âàòåëíà, ñúáèðàòåëíà è íàó÷íî-èçñëåäîâàòåëñêà äåéíîñò, äà ó÷àñòâà â åêñïåäèöèè è àðõåî-ëîãè÷åñêè ðàçêîïêè. Êàòî çàâåæäàù îòäåë “Æèâîòíîâúäñòâî è âåòåðèíàðíî äåëî” òîé ñúçäàâà è êîìïëåêòóâà ìóçåéíèòå ôîíäîâå, îðãàíèçèðà òåìàòè÷íè èçëîæáè, âðåìåííè è ïîñòîÿííè åêñïîçèöèè. ×ëåí å íà ðåäàêöèîííàòà êîëåãèÿ íà “Àðõèâ íà ñåëñêîñòîïàíñêèÿ ìóçåé”. Òîé å èíèöèàòîð è ñåêðåòàð íà ñúçäàäåíîòî ïðåç 1976 ã. Íàó÷íî ñåëñêîñòîïàíñêî èñòîðè÷åñêî äðóæåñòâî, ÷èéòî îñíîâíè öåëè è çàäà÷è ñà äà ïîäïîìàãà Íàöèîíàëíèÿ ñåëñêîñòîïàíñêè ìóçåé, äà îðãàíèçèðà ÷åñòâàíèÿ çà âèäíè ñåë-ñêîñòîïàíñêî äåéöè è äð.

Ä-ð Èëèåâ å ïóáëèêóâàë íàä 150 ñòàòèè â îáëàñòòà íà èñòîðèÿòà íà âåòåðèíàðíàòà ìåäèöèíà, êðàåâåä÷åñòâîòî, àðõåîëîãèÿòà è àðõåîîñòåîëîãèÿòà. Êîëåêöèîíåð è ïóáëèöèñò å â îáëàñòòà íà íó-ìèçìàòèêàòà. Ïîâå÷å îò äâå äåñåòèëåòèÿ òîé ïå÷àòà îáîáùåíèÿ îò ðàçíîñòðàííèòå ñè èçäèðâàíèÿ â Öúðêîâíî-èñòîðè÷åñêèÿ è àðõèâåí èíñòèòóò êúì Áúëãàðñêàòà ïàòðèàðøèÿ.

Ä-ð Èëèåâ íàé-÷åñòî îðãàíèçèðà åêñïåäèöèè â Òðúíñêèÿ êðàé, îò êúäåòî å íåãîâèÿò ðîäîâ êîðåí. Ñúáðàíèòå ìàòåðèàëè îò çàïóñòåëèòå òðúíñêè ìàíàñòèðè è îò äðóãè èçâîðè ìó äàâàò âúçìîæíîñò ñëåä êàòî ñå ïåíñèîíèðà è îòäàäå íà ïèñàòåëñêà äåéíîñò äà íàïèøå êðàåâåä÷åñêèòå è èñòîðèêî-åò-íîãðàôñêè êíèãè, êàòî “Çâåçäè íàä Ðóé - ïðåäàíèÿ è ëåãåíäè îò Òðúíñêèÿ êðàé” (1999), “Êàïèòàí Ñèìî Ñîêîëîâ è Òðúíñêîòî âúñòàíèå îò 1877 ã.”(2000), “Òðúíñêèÿò ìàíàñòèð “Ñâ. Àðõàíãåë Ìèõàèë”(2001), “Ñåëî Ðàäîâî â Çíåïîëå”(2002) è äð.

Ñïðàâî÷íèêúò, ñ àâòîð äîö. Ñòàíêî Âàíãåëîâ, å ñúñòàâåí ñ öåë ïîïóëÿðèçèðàíå íà ñâåòîâíèÿ îïèò â îáëàñòòà íà âåòåðèíàðíîìå-äèöèíñêàòà òåðàïèÿ.

Â íåãî ñà âêëþ÷åíè âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêè ïðîäóêòè, êîèòî ñúäúðæàò àíòèáèîòèöè, ñóëôàíèëàìèäè, ôëóîðîõèíîëîíè è àíòè-ìèêîòèöè.

Çà óëåñíåíèå íà âåòåðèíàðíèòå ñïåöèàëèñòè è ïðåäâèä ïî-ïðå-ãëåäíîòî ïðåäñòàâÿíå íà ñúäúðæàíèåòî, èíäèêàöèèòå, ñòðàíè÷íèòå äåéñòâèÿ, íåñúâìåñòèìîñòèòå è äîçèðîâêèòå íà âåòåðèíàðíîìåäè-öèíñêèòå ïðîäóêòè ñà ïðåäñòàâåíè â òàáëè÷åí âèä.

Ñïðàâî÷íèêúò ñúäúðæà èíôîðìàöèÿ çà ìàêñèìàëíî äîïóñòèìè îñòàòú÷íè êîëè÷åñòâà (MRLs) îò ÂÌÏ â ìóñêóëàòóðà, âúòðåøíè îðãàíè, ìëÿêî äðóãè ñóðîâèíè èëè õðàíè îò æèâîòèíñêè ïðîèçõîä. Òàçè èíôîðìàöèÿ å âçåòà îò ñàéòà íà Åâðîïåéñêàòà àãåíöèÿ ïî ëåêàðñòâàòà (ÅÌÅÀ) è å àêòóàëíà êúì ìîìåíòà íà èçäàâàíåòî íà ñïðàâî÷íèêà.

Ñïåêòúðúò íà äåéñòâèå íà ñóáñòàíöèèòå, êîèòî ïðèíàäëåæàò êúì åäíà è ñúùà ôàðìàêîëîãè÷íà ãðóïà, ñà ïðåäñòàâåíè â íà÷àëîòî íà âñÿêà îòäåëíà òàáëèöà, ñëåä êîåòî ñà ïîñî÷åíè âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêèòå ëåêàðñòâåíè ïðîäóêòè è ñúîòâåòíèòå ôàðìàöåâòè÷íè ôîðìè.

Ðàçãëåäàíè ñà åäðè è äðåáíè ïðîäóêòèâíè æèâîòíè. Ïîñî÷åíè ñà êàðåíòíèòå ñðîêîâå ïî âèäîâå è êàòåãîðèè ïðîäóêòèâíè æèâîòíè, ñúãëàñíî SPC (Summary of Product Characteristics)/êðàòêàòà õàðàê-òåðèñòèêà íà ïðîäóêòèòå – äîêóìåíò, êîéòî ïðåäñòàâëÿâà íåðàçäåëíà ÷àñò îò ëèöåíçà çà óïîòðåáà íà ÂÌÏ è ñúäúðæà îñíîâíàòà è íàé-âàæíà èíôîðìàöèÿ çà íåãî.

Â ñïðàâî÷íèêà ñà çàñåãíàòè è äîìàøíèòå ëþáèìöè – äðåáíè ãðèçà÷è, äåêîðàòèâíè ïòèöè, çìèè, ðèáè è äðóãè.

Çà ïîäïîìàãàíå íà êîìáèíèðàíàòà òåðàïèÿ è èçáÿãâàíå íà ãðåøêè ïðè ëå÷åíèåòî íà æèâîòíèòå, â ñïðàâî÷íèêà å âêëþ÷åíà òàáëèöà çà ëåêàðñòâåíèòå íåñúâìåñòèìîñòè.

Â íåãî ñà ïîñî÷åíè è àäðåñèòå íà ôèðìèòå ïðîèçâîäèòåëè, âíîñèòåëèòå è äèñòðèáóòîðèòå íà ëèöåíçèðàíèòå çà óïîòðåáà âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêè ïðîäóêòè.

Ñïðàâî÷íèêúò ñå ïðîäàâà â êíèæàðíèöèòå íà Ëåñîòåõíè÷åñêèÿ óíèâåðñèòåò - Ñîôèÿ, Òðàêèéñêè óíèâåðñèòåò - Ñòàðà Çàãîðà è ôèðìà "Ôàðìà Ñèñ" ãð. Äîáðè÷ òåë. 058/604 216), êëîí Ñò. Çàãîðà (òåë.042/605 639), êëîí Âàðíà (òåë.052/630 787), êëîí Ïëåâåí (òåë.064/804 143 è êëîí Ðàçãðàä (òåë. 084/662 573).

Â àâòîáèîãðàôè÷íàòà ñè êíèãà “Æèòåéñêèÿ ïúò íà åäèí âåòåðèíàðåí ëåêàð” ä-ð Èëèåâ íè ïðåäñòàâÿ ñâîèòå ëè÷íè âçàèìîîòíîøåíèÿ ñ êîëåãè è ðúêîâîäèòåëè íà ïðîôåñèîíàëíè è îáùåñòâåíè îðãàíèçàöèè. Ïî òîçè íà÷èí íè ðàçêðèâà è âàæíè ïåðèîäè è ñúáèòèÿ îò ðàçâèòèåòî íà âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêà-òà ñëóæáà, ïîðàäè êîåòî íåãîâàòà êíèãà å öåííà è çà ïðîôåñèîíàëíàòà íè èñòîðèÿ. Âñè÷êî òîâà ãî îïèñâà íà ñúîòâåòíèÿ ïîëèòè÷åñêè ôîí, êîåòî íå íè çàòðóäíÿâà äà îòêðèåì íåãîâèòå ïîëèòè÷åñêè ïðèñòðàñòèÿ.

Èçêàçâàìå íàé-ñúðäå÷íèòå ñè ïîçäðàâëåíèÿ íà ä-ð Èëèåâ è ìó ïîæåëàâàìå òâîð÷åñêî äúëãîëåòèå. Î÷àêâàìå îùå êíèãè îò íåãî.

Ñò.í.ñ II ñò. ä-ð Òîíêà Èâàíîâà

Äèìèòúð Âèíèöêè å ðîäåí íà 2 îêòîì-âðè 1850 ã.â Ïåòåðáóðã, êúäåòî çàâúðøâà è ñðåäíî îáðàçîâàíèå. Êàòî âåòåðèíàðåí ëåêàð, ä-ð Äèìèòúð Âèíèöêè å ïîñâåòèë öåëèÿ ñè æèâîò è òðóäîâàòà ñè äåé-íîñò íà îðãàíèçàöèÿòà è ðàçâèòèåòî íà áúëãàðñêàòà âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêà ñëóæáà, â ò.÷. è íà âîåííàòà âåòèðèíàð-íà ñëóæáà. Òîé å åäèí îò ãðóïàòà ðóñêè âåòåðèíàðíè ëåêàðè, îòêëèêíàëè íà çà-ðîäèëîòî ñå â öàðñêà Ðóñèÿ îáùåñòâåíî äâèæåíèå çà ïîäïîìàãàíå íà áúëãàðñêèÿ íàðîä çà îñâîáîæäàâàíåòî ìó îò ïåòâå-êîâíîòî òóðñêî ðîáñòâî.

Ïðåç 1877 ã. ä-ð Âèíèöêè çàâúðøâà âåòåðèíàðíèÿ îòäåë íà Ïåòåðáóðãñêà-òà èìïåðàòîðñêà ìåäèêî-õèðóðãè÷åñêà àêàäåìèÿ. Ñúùàòà ãîäèíà ñå âêëþ÷âà êàòî âåòåðèíàðåí ëåêàð â àðòèëåðèéñêà-òà ÷àñò íà ðóñêàòà àðìèÿ, êîÿòî ïðåç

Áàëêàíà íàñòúïâà â äîëèíàòà íà ðåêà Òóíäæà è äîñòèãà ãðàä Íîâà Çàãîðà.

Ñëåä ïðèêëþ÷âàíå íà âîéíàòà è îò-òåãëÿíåòî íà ðóñêàòà àðìèÿ, ä-ð Âè-íèöêè ñå çàâðúùà â Ïåòåðáóðã è ðàáîòè â öàðñêàòà àêàäåìèÿ äî êðàÿ íà 1879 ã. Ñëåä òîâà ïðúâ ñå îòçîâàâà íà ïîêà-íàòà íà áúëãàðñêîòî ïðàâèòåëñòâî è ïîñòúïâà íà ðàáîòà êàòî âåòåðèíàðåí ñïåöèàëèñò, à ïðåç íà÷àëîòî íà 1880 ã. å íàçíà÷åí êàòî ãëàâåí âåòåðèíàðåí ëåêàð â ìèëèöèÿòà è æàíäàðìåðèÿòà â àâòî-íîìíàòà Èçòî÷íà Ðóìåëèÿ ñúñ ñåäàëèùå â ãðàä Ïëîâäèâ.

Îñâåí ïðÿêàòà ìó âåòåðèíàðíîìåäè-öèíñêà äåéíîñò, ïðè îñíîâàâàíåòî íà îáëàñòíîòî çåìåäåëñêî ó÷èëèùå â ñåëî Ñàäîâî, íà Âèíèöêè ìó ñå âúçëàãà äà îð-ãàíèçèðà ïúðâàòà êîíåçàâîäñêà ñòàíöèÿ è îáðàçöîâà ñêîòîâúäíà ôåðìà 1883 –

1885 ã. Òóê òîé ïðåïîäàâà íà ó÷åíèöèòå çîîõèãèåíà, ñêîòîâúäñòâî, àíàòîìèÿ è ôèçèîëîãèÿ íà æèâîòíèòå, òåðàïèÿ, êàòî ðúêîâîäè è ïðàêòè÷åñêèòå çàíÿòèÿ âúâ ôåðìàòà.

Ñëåä Ñúåäèíåíèåòî íà Êíÿæåñòâî Áúëãàðèÿ ñ Èçòî÷íà Ðóìåëèÿ (ñëåä Ñðúá-ñêî-áúëãàðñêàòà âîéíà îò 1885 ã.), ïî çàïîâåä íà ðóñêèÿ èìïåðàòîð Àëåêñàíäúð II, âñè÷êè ðóñêè îôèöåðè íàïóñêàò Áúëãà-ðèÿ. Âèíèöêè îáà÷å îñòàâà è ïðîäúëæàâà ðàáîòàòà ñè êàòî âåòåðèíàðåí ëåêàð íà Þæíîáúëãàðñêàòà àðìèÿ. Â êðàÿ íà íîåìâðè 1885 ãîäèíà å íàçíà÷åí êàòî âå-òåðèíàðåí ëåêàð íà Âòîðè àðòèëåðèéñêè ïîëê Øóìåí, êúäåòî ñëóæè ïî âðåìåòî, êîãàòî å äåòðîíèðàí êíÿç Àëåêñàíäúð Áàòåìáåðã. Òîãàâà ïðåìèíàâà íà ðàáîòà â ãðàæäàíñêàòà âåòåðèíàðíà ñëóæáà. Ñ êíÿæåñêà çàïîâåä ¹ 334 îò 3 þíè 1887 ã. ä-ð Âèíèöêè å íàçíà÷åí çà îêðúæåí âåòå-ðèíàðåí ëåêàð âúâ Âàðíà, êúäåòî ñëóæè äî êðàÿ íà 1888 ã. Òîé å ïúðâèÿò âåòåðè-íàðåí ëåêàð íà ãðàæäàíñêîòî âåäîìñòâî âúâ Âàðíà è òàêà ñòàâà îñíîâîïîëîæíèê íà îðãàíèçèðàíàòà âåòåðèíàðíà ñëóæáà è äåéíîñò âúâ Âàðíåíñêè îêðúã.

Ñúñ ñîëèäíàòà ñè òåîðåòè÷íà ïîäãî-òîâêà è íàñòîé÷èâîñò ä-ð Âèíèöêè ñå çàåìà äà óðåæäà îñíîâíèòå íàïðàâëåíèÿ íà âåòåðèíàðíîìåäèöèíñêàòà äåéíîñò â îêðúãà. Âîþâà ñðåùó íåâåæåñòâîòî, ñóåâåðèÿòà è ãðóáîòî âìåøàòåëñòâî íà äæàìáàçè è ðóñêè êîíîâàëè, êîèòî íàëàãàëè åìïèðèçìà êàòî åäèíñòâåíî âúçìîæíî ñðåäñòâî â çäðàâåîïàçâàíåòî íà æèâîòíèòå. Çà ïðúâ ïúò ó íàñ ä-ð Âè-íèöêè ñúîáùàâà çà ñìúðòíîñò ïî îâöåòå îò àêóòíà ôàñöèîëîçà, êîåòî ïîòâúðæ-äàâà âèñîêàòà ìó íàó÷íà îñâåäîìåíîñò.

Çàñëóãà íà ä-ð Âèíèöêè å ñúàâòîðñòâîòî ìó ïðè ñúñòàâÿíåòî íà “Èíñòðóêöèÿ çà óïîòðåáëåíèåòî íà ìàëåèí ïðè äèàãíî-ñòèêàòà íà áîëåñòòà ñàï ïî åäíîêî-ïèòíèòå”, êàêòî è îðãàíèçèðàíåòî íà ìàñîâèòå äèàãíîñòè÷íè èçñëåäâàíèÿ, â ðåçóëòàò íà êîèòî çà íÿêîëêî ãîäèíè “êîíñêèÿò ñúñòàâ” íà âîåííèòå ïîäåëå-íèÿ å îñâîáîäåí îò òàçè áîëåñò.

Ñëåä íàïóñêàíåòî íà Âàðíà òîé ïî-ñòúïâà îòíîâî êàòî ó÷èòåë â Ñàäîâ-ñêîòî çåìåäåëñêî ó÷èëèùå (1888 – 1891 ã.), à ñëåä òîâà, â çåìåäåëñêîòî ó÷èëèùå “Îáðàçöîâ ÷èôëèê”, Ðóñå (1891 – 1893ã.).

Ïðåç 1893 ã. ä-ð Âèíèöêè ïðåìèíàâà íà ñëóæáà âúâ âîéñêàòà êàòî ðúêîâîäèòåë íà âîåííàòà âåòåðèíàðíà ñëóæáà, êúäå-òî ðàáîòè öåëè 18 ãîäèíè è äîñòèãà äî ÷èí ïîëêîâíèê.

Îñâåí òîâà àêòèâíî ðàáîòè è â Äðó-æåñòâîòî íà âåòåðèíàðíèòå ëåêàðè, êúäåòî å è ïðåäñåäàòåë çà íÿêîëêî ãî-äèíè. Â èçðàç íà äúëáîêî óâàæåíèå êúì äåëàòà íà ïîëêîâíèê Âèíèöêè, ïðåç 1930 ãîäèíà å îðãàíèçèðàíî òúðæåñòâåíî ÷åñòâàíå íà 80-ãîäèøíèÿ ìó þáèëåé. Òîé èçïðàùà äî ïðåäñåäàòåëÿ íà ñúþçà áëàãîäàðñòâåíî ïèñìî, â êîåòî çàÿâÿâà: “Íà òîçè ñêúï çà ìåíå äåí àç ãëåäàì êàòî íà èñòèíñêè àêò íà äîâåðèå, äðóæåëþáèå è èíòèìíà âðúçêà ìåæäó ìîÿ æèâîò ñ æèâîòà íà ñêúïàòà çà ìåí Áúëãàðèÿ, íà êîÿòî ïîñ-âåòèõ 53 ãîäèíè îò ìîÿ æèâîò.”.Äîêòîð Äèìèòúð Âèíèöêè çàâúðøâà ñâîÿ æèçíåí ïúò íà 27 ìàðò, 1935 ã. â Ñîôèÿ.

Ïðåç 2010 ãîäèíà ñå íàâúðøâàò:- 160 ã. îò ðîæäåíèåòî è 75 ã. îò ñìúð-

òòà íà Äèìèòúð Âèíèöêè (02.10.1850 ã. â Ïåòåðáóðã – 27.03.1935 ã.â Ñîôèÿ ) - ïúðâèÿò âåòåðèíàðåí ëåêàð â Áúëãà-ðèÿ. Çàâúðøèë å Ïåòåðáóðãñêàòà ìåäè-êî-õèðóðãè÷åñêà àêàäåìèÿ. Ó÷àñòâàë å â ðóñêî-òóðñêàòà âîéíà (1877-1878 ã.). Ñëåä çàâúðøâàíå íà âîéíàòà ñå çàâðúùà â Ïåòåðáóðã è åäíà ãîäèíà ñå óñúâúð-øåíñòâà â ñúùàòà àêàäåìèÿ. Ïðåç 1880 ã. ñå îòçîâàâà íà îôèöèàëíàòà ïîêàíà íà áúëãàðñêîòî ïðàâèòåëñòâî è íà 27 þíè å íàçíà÷åí êàòî âåòåðèíàðåí ëåêàð íà ìèëèöèÿòà è æàíäàðìåðèÿòà â Èç-òî÷íà Ðóìåëèÿ. Ó÷ðåäÿâà êîíåçàâîäñêà ñòàíöèÿ è îáðàçöîâà ñêîòîâúäíà ôåðìà ïðè Îáëàñòíîòî ïðàêòè÷åñêî ó÷èëèùå â Ñàäîâî (1883 ã.), êúäåòî ïðåïîäàâà ñêîòîâúäñòâî, çîîõèãèåíà, àíàòîìèÿ, ôè-çèîëîãèÿ è òåðàïèÿ. Àâòîð å íà ïúðâèòå ó÷åáíèöè ïî íÿêîè îò ïðåïîäàâàíèòå îò íåãî âåòåðèíàðíè äèñöèïëèíè. Îò ì.þíè, 1887 äî ì.àâãóñò 1888 ã. å îêðúæåí âåòå-ðèíàðåí ëåêàð âúâ Âàðíà. Îò 1897 äî 1914 ã. å ãëàâåí âåòåðèíàðåí ëåêàð è íà÷àëíèê íà âåòåðèíàðíî-ðåìîíòíàòà ñëóæáà ïðè Ìèíèñòåðñòâîòî íà âîéíàòà.

- 130 ã. îò íà÷àëîòî íà îêðúæíàòà âåòåðèíàðíà ñëóæáà. Íà 2 .03.1880 ã. å ïóáëèêóâàí Ïðîåêòîïðàâèëíèê çà çàäúë-æåíèÿòà íà îêðúæíèÿ âåòåðèíàðåí ëåêàð (â. “Íàðîäåí ãëàñ”, èçäàâàí â Ïëîâäèâ).

Íà 15.09.1880 ã. Àõìåä Àëè Èäèðèçîâ çà-åìà äëúæíîñòòà îêðúæåí âåòåðèíàðåí ëåêàð â Õàñêîâî.

- 120 ã. îò ñúçäàâàíåòî íà Âîåííî âåòåðèíàðíî îòäåëåíèå â èíòåíäàí-ñòâîòî íà Ìèíèñòåðñòâîòî íà âîéíàòà (Óêàç ¹116 îò 1890 ã.).

- 110 ã. îò ðîæäåíèåòî íà ä-ð Àíäðåé Àíäðååâ (17.09.1900 ã. â Äîáðè÷ – 25.03.1964 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë å âåòåðèíàðíà ìå-äèöèíà â Áåðëèí (1926). Àñèñòåíò â êàòå-äðà “Ïàòîëîãè÷íà àíàòîìèÿ íà äîìàø-íèòå æèâîòíè” (1927-1929). Ðúêîâîäèòåë íà òðàíñïîðòíàòà âåòåðèíàðíà ñëóæáà êúì Ãëàâíî óïðàâëåíèå íà æåëåçíèöèòå è ïðèñòàíèùàòà. Íà÷àëíèê íà Âåòåðèíàð-íîòî îòäåëåíèå ïðè Ìèíèñòåðñòâîòî íà çåìåäåëèåòî (1938-1939). Àâòîð íà êíèãàòà “Èñòîðèÿ íà òðàíñïîðòíàòà âåòåðèíàðíà ñëóæáà” (1943).

- 110 ã. îò ðîæäåíèåòî íà ïðîô. Àñåí Ïåòêîâ (11.02.1900 ã. â Áóðãàñ – 10.07.1994 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë å âåòåðèíàðíà ìå-äèöèíà â Áåðëèí (1926). Ïðîôåñîð â êàòå-äðà “Àíàòîìèÿ íà äîìàøíèòå æèâîòíè”. Ðúêîâîäèòåë íà êàòåäðàòà (1945-1956 ). Äåêàí íà ÂÌÔ (1944). Â êðàÿ íà 1956 ã. å ïðèíóäåí äà ñè ïîäàäå îñòàâêàòà ïî ïî-ëèòè÷åñêè ïðè÷èíè. Ïðåìèíàâà íà ðàáîòà â Èíñòèòóòà ïî ìåñîïðîìèøëåíîñò, êú-äåòî ñå âêëþ÷âà â íàó÷íèòå ðàçðàáîòêè ïî òåõíîëîãèÿ íà ìåñîäîáèâà.

- 100 ã. îò ðîæäåíèåòî è 40 ã. îò ñìúðòòà íà ÷ë.êîð. ïðîô. Èëèÿ Ïàøåâ (16.03.1910 ã. â ñ.Ïàâåëñêî, Ñìîëÿíñêà îáëàñò – 02.12.1970 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúð-øèë å âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà ïðåç 1934 ã. â Ñîôèÿ. Ñïåöèàëèçèðà ìèêðîáèîëîãèÿ â ÖÂÁÈ – Ñîôèÿ è Óíãàðèÿ. Íà÷àëíèê íà Îáëàñòíàòà âåòåðèíàðíîáàêòåðèîëî-ãè÷íà ñòàíöèÿ â Áóðãàñ (1943-1946). Äè-ðåêòîð íà ÐÂÈ – Ïëîâäèâ (1946-1952). Ðú-êîâîäèòåë íà êàòåäðà “Ìèêðîáèîëîãèÿ” è ðåêòîð íà Âèñøèÿ èíñòèòóò ïî õðàíè-òåëíî-âêóñîâà ïðîìèøëåíîñò. Íà÷àëíèê íà Óïðàâëåíèå “Âåòåðèíàðíî äåëî” ïðè ÌÇ (1959-1962). Ïðåìèíàâà íà ðàáîòà â Ìèêðîáèîëîãè÷íèÿ èíñòèòóò ïðè ÁÀÍ è ïðåç 1967 ã. å èçáðàí çà ÷ë.êîðåñïîíäåíò. Èíèöèàòîð è îðãàíèçàòîð å íà Ïúðâèÿ íàöèîíàëåí êîíãðåñ ñ ìåæäóíàðîäíî ó÷àñ-òèå ïî ìèêðîáèîëîãèÿ (1969).

- 100 ã. îò ðîæäåíèåòî è 20 ã. îò ñìúðòòà íà ïðîô. Þðèé Âèøíÿêîâ (22.08.1910 â Êèåâ – 25.03.1990 ã â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë å âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà â Ñî-ôèÿ (1941). Ïðîôåñîð â êàòåäðà “Ïàðà-çèòîëîãèÿ”. Ðúêîâîäèòåë íà êàòåäðàòà (1972). Çàâ.îòäåë “Ïàðàçèòîëîãèÿ” ïðè ÍÓÎÆ (1972-1974).

- 100 ã. îò ðîæäåíèåòî íî ïðîô. Êîíñòàíòèí Ïåòðîâ (05.06.1910 ã. â ñ.Êàáèþê, Øóìåíñêà îáëàñò – 1992 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë âåòåðèíàðíà ìåäè-öèíà â Ñîôèÿ ïðåç 1934 ã. Ïðîôåñîð ïî çîîõèãèåíà â êàòåäðà “Õðàíåíå è õèãèåíà íà äîìàøíèòå æèâîòíè”.

- 100 ã. îò îáíàðîäâàíåòî íà ïúðâèÿò “Ïðàâèíèê çà âåòåðèíàðíèòå ëå÷åáíè-öè è àìáóëàòîðèè” ( Äúðæàâåí âåñòíèê áð.90, 1910 ã.)

- 100 ã. îò ïîëó÷àâàíåòî íà ïúðâèòå ïàðòèäè áúëãàðñêè ìàëåèí è òóáåðêó-ëèí. (1910 ã.). Ìàëåèíúò å èçïèòàí ïðîáíî â Ñîôèÿ, Âàðíà è Äîáðè÷, à òóáåðêóëèíúò - â Ñîôèÿ è Âàðíà.

- 90 ã. îò ðîæäåíèåòî íà ïðîô. Íèêîëà Íåñòîðîâ (19.01.1920 ã. â ñ. Êðàñíîâî, Ïëî-âäèâñêà îáëàñò – 27.07.1998 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë å âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà â Ñî-

ôèÿ ïðåç 1945 ã. Ïðîôåñîð ïî ôèçèîëîãèÿ íà äîìàøíèòå æèâîòíè. Çàì.-ðåêòîð íà ÂÑÑÈ “Â.Êîëàðîâ”- Ïëîâäèâ (1952-1962). Ðåêòîð íà ÂÑÑÈ – Ðóñå (1963-1965). Ðúêîâîäèòåë íà êàòåäðà “Ôèçèîëîãèÿ íà äîìàøíèòå æèâîòíè” ïðè ÂÌÔ (1965-1984).Äèðåêòîð íà Èíñòèòóòà ïî ìåñîïðîìèøëåíîñò – Ñîôèÿ (1966-1985). Çàì.-ìèíèñòúð íà ÌÇÕÏ (1970-1974). Àêòèâíî ó÷àñòâà â íàöèîíàëíè è ìåæ-äóíàðîäíè íàó÷íè ñúâåòè è îðãàíèçàöèè. Çàñëóæèë äåÿòåë íà íàóêàòà.

- 90 ã. îò ðîæäåíèåòî íà ïðîô. Äðàãî Äðóìåâ ( 27.02.1920 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë å â Ñîôèÿ âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà (1943) è õóìàííà ìåäèöèíà (1948). Ïðîôåñîð ïî ôàðìàêîëîãèÿ. Ðúêîâîäèòåë íà êàòåäðà “Ôàðìàêîëîãèÿ, òàêñèêîëîãèÿ è îáùà òåðàïèÿ” (1956-1985). Çàì.-ðåêòîð íà ÂÂÌÈ – Ñîôèÿ (1966-1970). Èçêëþ÷è-òåëíî àêòèâíî ó÷àñòèå â íàöèîíàëíè è ìåæäóíàðîäíè íàó÷íè ñúâåòè, êîìèñèè, ðåäêîëåãèè è îðãàíèçàöèè. Doktor Honoris Causa íà Òðàêèéñêè óíèâåðñèòåò (1998).

- 80 ã. îò ïðîâåæäàíåòî íà iÕ êîí-ãðåñ íà ÑÂËÁ (16.03.1930 ã. â Ñîôèÿ) ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà ä-ð Ê. Çëàòàíîâ. Èçíåñåíè ñà 4 íàó÷íè äîêëàäà.

- 80 ã îò ó÷àñòèåòî íà ÑÂËÁ (1930), ñúâìåñòíî ñ äðóãè îáùåñòâåíè îðãàíèçà-öèè, â ìàñîâàòà ïðîòåñíà àêöèÿ ïðîòèâ íåñïðàâåäëèâèÿ çà Áúëãàðèÿ Íüîéñêè äîãîâîð.

- 80 ã. îò ðîæäåíèåòî íà ïðîô. Íè-êîëà Áåëåâ (26.10.1930 ã. â Ñò. Çàãîðà) Çàâúðøèë å âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà â Ñîôèÿ ïðåç 1954 ã. Çàì.-íà÷àëíèê íà Óï-ðàâëåíèå “Âåòåðèíàðíî äåëî” (1975-1976). Ãåí.-äèðåêòîð íà ÍÏÎ “Âåòåðèíàðíî äåëî” (1978-1986). Ïðåäñåäàòåë íà ÄÎ “Âåòåðèíàðíî äåëî” (1986-1991). Äèðåê-òîð íà ÖÍÈÂÌÈ – Ñîôèÿ (1978-1986). Ïúðâèÿò áúëãàðñêè âåòåðèíàðåí ëåêàð èçáèðàí íà îòãîâîðíè äëúæíîñòè â Ìåæäóíàðîäíîòî áþðî ïî åïèçîîòèè ( Ñâåòîâíà îðãàíèçàöèÿ ïî çäðàâåîïàçâàíå íà æèâîòíèòå) â Ïàðèæ: ÷ëåí íà àäìè-íèñòðàòèâíàòà êîìèñèÿ; ïðåçèäåíò íà

ðåãèîíàëíàòà êîìèñèÿ çà Åâðîïà; êîîð-äèíàòîð íà ñòðàíèòå-÷ëåíêè íà ÌÁÅ îò Èçòî÷íà Åâðîïà. Íàãðàäåí ñúñ çëàòåí ìåäàë íà OIE ïðåç 1999 ã.

- 70 ã. îò ñúçäàâàíåòî íà Ñòàíöèÿ ïî õåìàòóðèÿ ïî ãîâåäàòà â Ñìîëÿí (1940).

- 70 ã. îò ñúçäàâàíåòî íà âåòåðèíàð-íàòà ñëóæáà â Äîáðóäæà. Íà 07.09.1940 ã. â Êðàéîâà å ñêëþ÷åí äîãîâîð-ñïîãîäáà, ñúãëàñíî êîéòî Þæíà Äîáðóäæà ñå âðúùà íà Áúëãàðèÿ. Íà 30.09.ñ.ã. Âåòåðèíàðíîòî îòäåëåíèå ïðè ÌÇÄÈ êîìàíäèðîâà 30 âåòåðèíàðíè ëåêàðè îò âúòðåøíîñòòà íà ñòðàíàòà ñ ðúêîâîäèòåë ä-ð Àñåí Êî-æóõàðîâ, äà îðãàíèçèðàò âåòåðèíàðíàòà ñëóæáà â Äîáðóäæà è ïðîâåäàò ïúðâèòå ïðîòèâîåïèçîîòè÷íè ìåðîïðèÿòèÿ.

- 60 ã. îò ôèíàëèçèðàíå ñòðîèòåë-ñòâîòî íà åêàðèñàæà â Øóìåí (1950), çàïî÷íàëî ïðåäè Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà, îáîðóäâàí ñ òåõíèêà îò ÷åøêàòà ôèðìà “Øêîäà”.

- 60 ã. îò ñìúðòòà íà ïðîô. Ïå-òúð Áè÷åâ (24.05.1865 ã. â Èõòèìàí – 01.06.1950 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë å âå-òåðèíàðíà ìåäèöèíà â Ëèîí, Ôðàíöèÿ ïðåç 1891 ã. Îêðúæåí âåòåðèíàðåí ëåêàð âúâ Âèäèí, Áóðãàñ è Âàðíà. Ðúêîâîäèòåë íà âåòåðèíàðíàòà ñëóæáà ïðè Ìèíèñ-òåðñòâîòî íà çåìåäåëèåòî (1918 - 1919). Èçâúíðåäåí ïðîôåñîð â êàòåäðà “×àñòíà çîîòåõíèÿ” (1924). Ðúêîâîäèòåë íà êàòå-äðàòà (1924-1934). Äåêàí íà ÂÌÔ ïðåç ó÷. 1927-1928 ã.

- 50 ã. îò îáíàðîäâàíåòî íà íà ÏÌÑ ¹249 (11.11.1960 ã.,ÄÂ. áð.93) çà óðåæäàíå íà ïî-âàæíè âúïðîñè íà åêàðèñàæíîòî äåëî â Áúëãàðèÿ.

- 40 ã. îò ïðîâåæäàíåòî íà Åâðîïåé-ñêè êîíãðåñ çà ìåñîòî. Êîíãðåñúò ñå ïðîâåæäà çà ïúðâè ïúò ó íàñ ïðåç1970 ã., îðãàíèçèðàí îò Èíñòèòóòà ïî ìåñîïðî-ìèøëåíîñò ñ äèðåêòîð ïðîô. Íèêîëà Íåñòîðîâ.

- 40 ã. îò ñúçäàâàíåòî íà ôîíä “Çî-îïðîôèëàêòèêà” (1970). Èíñòðóêöèÿ çà óñëîâèÿòà è ðåäà çà íàáèðàíå è èçðàçõîä-

âàíå íà ñðåäñòâàòà îò ôîíä “Çîîïðîôè-ëàêòèêà” å îáíàðîäâàíà â ÄÂ. áð.29.

- 30 ã. îò ñìúðòòà íà ïðîô. Áîÿí Íà÷åâ (06.04.1901 ã. â Íîâà Çàãîðà – 04.06.1980 ã. â Ñîôèÿ ). Çàâúðøèë âåòåðè-íàðíà ìåäèöèíà â Áåðëèí (1924). Ïðîôå-ñîð ïî âúòðåøíè íåçàðàçíè áîëåñòè ïðè æèâîòíèòå. Îñíîâàòåë è ðúêîâîäèòåë íà êàòåäðàòà è êëèíèêàòà ïî âúòðåøíè íåçàðàçíè áîëåñòè (1934-1971). Äåêàí íà ÂÌÔ (1943-1944). Ïðåäñåäàòåë íà Ñú-þçà íà êóëòóðîïðîñâåòíîòî äðóæåñòâî íà âåòåðèíàðíèòå ëåêàðè â Áúëãàðèÿ (1936-1939) è íà Áúëãàðñêèÿ âåòåðèíàðíî-ëåêàðñêè ñúþç (1939-1944). Doktor Honoris Causa íà Õóìáîëòîâèÿ óíèâåðñèòåò â Áåðëèí (1965).

- 20 ã. îò ñúçäàâàíåòî íà Öåíòðàëíà íàó÷íîèçñëåäîâàòåëñêà ëàáîðàòîðèÿ ïî âåòåðèíàðíî-ñàíèòàðíà åêñïåðòèçà è åêîëîãèÿ (Çàïîâåä ¹38 îò 08.03.1990 ã. íà ÄÎ “Âåòåðèíàðíî äåëî”). Êúì íåÿ ïðåìèíàâà ëàáîðàòîðèÿ “Ðàäèîáèîëîãèÿ è êîíòðîë íà õðàíèòåëíèòå ïðîäóêòè” êúì Äèðåêöèÿ ÄÂÑÊ – Ñîôèÿ.

- 20 ã. îò ñìúðòòà íà ÷ë.êîð. ïðîô. Àëåêñàíäúð Òîøêîâ (26.03.1909 ã. â Áðå-çíèê – 13.01.1990 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë å âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà â Ñîôèÿ (1933). Ïðîôåñîð ïî ìèêðîáèîëîãèÿ è áîëåñòè ïî ï÷åëèòå. Ðúêîâîäèòåë íà êàòåäðà “Âå-òåðèíàðíà ìèêðîáèîëîãèÿ” (1951-1973). Çàì.-äåêàí íà ÂÌÔ (1948-1953). Äèðåê-òîð íà Èíñòèòóòà ïî ìèêðîáèîëîãèÿ ïðè ÁÀÍ (1963-1975).

- 20 ã. îò ñìúðòòà íà ïðîô. Õðèñòî Ãàíîâñêè (11.05.1914 ã. â ñ. Êóíèíî, Âðà-÷àíñêà îáëàñò – 16.11.1990 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà â Ñîôèÿ (1945). Ïðîôåñîð ïî õðàíåíå íà äîìàø-íèòå æèâîòíè. Ðúêîâîäèòåë íà êàòå-äðàòà (1954-1980).Çàì.-ðåêòîð íà ÂÂÌÈ (1953-1962) è ðåêòîð (1968-1972)

- 20 ã. îò ïðîâåæäàíåòî íà ÕVIII âúçñòàíîâèòåëåí êîíãðåñ íà ÑÂËÁ. (28.04.1990). Äðóæåñòâîòî íà âåòåðè-íàðíèòå ëåêàðè â Áúëãàðèÿ ñå ïðåèìå-íóâà â Ñúþç íà âåòåðèíàðíèòå ëåêàðè

â Áúëãàðèÿ. Ïðèåò å óñòàâ. Èçáðàíè ñà öåíòðàëíè ðúêîâîäíè îðãàíè è çà ïðåä-ñåäàòåë ïðîô. Èâàí Áîæêîâ.

- 20 ã. îò ñúçäàâàíåòî íà Ñåêöèÿ ïî èñòîðèÿ íà âåòåðèíàðíàòà ìåäèöèíà êúì ÑÂËÁ. (19.12.1990). Âúç îñíîâà íà ðå-øåíèå íà ÖÑ íà ÑÂËÁ è â ñúîòâåòñòâèå ñ ðåçîëþöèÿòà íà Ïúðâèÿ ñèìïîçèóì ïî èñòîðèÿ íà âåòåðèíàðíàòà ìåäèöèíà (Âà-ðíà,1989) 18 âåòåðèíàðíè ëåêàðè-èñòî-ðèîãðàôè ó÷ðåäÿâàò ñåêöèÿòà. Èçáðàíî å ðúêîâîäñòâî ñ ïðåäñåäàòåë ñí.í.ñ ä-ð Öîíüî Öàíåâ è ìåòîäè÷íè äîêóìåíòè.

- 20 ã. îò ñìúðòòà íà ïðîô. Ãèðãèí Ãèðãèíîâ ( 30.06.1925 ã. â ñ. Ðóïêèòå,

Ñòàðîçàãîðñêà îáëàñò – 03.05.1990 ã. â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë âåòåðèíàðíà ìåäèöèíà â Ñîôèÿ (1952). Ïðîôåñîð ïî åïèçîîòîëî-ãèÿ è ñïåöèàëèñò ïî áîëåñòè ïî ïòèöèòå. Çàì.-äåêàí íà ÂÌÔ (1976-1979).

- 20 ã. îò ñìúðòòà íà ïðîô. Ìåòîäè Ïåòðè÷åâ (30.04.1913 ã.â Òðúí – 22.02.1990 ã.â Ñîôèÿ). Çàâúðøèë âåòåðèíàðíà ìå-äèöèíà â Ñîôèÿ (1938). Ïðîôåñîð ïî ïà-òîôèçèîëîãèÿ íà äîìàøíèòå æèâîòíè. Ðúêîâîäèòåë íà êàòåäðà “Ïàòîôèçèî-ëîãèÿ” îò ñúçäàâàíåòî è ïðåç 1949 ã. äî 1978 ã. Çàì.-äåêàí íà ÂÌÔ (1951-1953) è ðåêòîð íà ÂÂÌÈ (1958-1962).

Documents

Áðîé 1-2 2010 - government.bg › userfiles › files › Izdania › vet... · UNICREDIT BULBANK - Kaloyan Sofia, BIC: UNCRBGSF, IBAN: BG10 UNCR 7630 3100 1132 70 Journal Veterinary