áð.1/2010 1

W W W. S V E T. B GвѣтъC

. 1/2010 5 .

ISSN 1313 - 9320

Ново издание на класическата книга на популярната хърватска писателка ИВАНА БЪРЛИЧ-МАЖУРАНИЧ, известна като „хърватския Андерсен”, заради виртуозността и на детски разказвач и „хърватския Толкин”, заради навлизането и във фантастичния свят на митологиите.Сборникът „Приказки от стари времена”, излязъл през 1916 г. се счита за връх в поетичното творчество на Ивана Бърлич-Мажуранич. Приказките съдържат мотиви от митологическата мъдрост на света, вдъхновена от славянската митология. Образите на Косенка, Регоч, Стрибор, Ягленчо, Рутвица, Палунко, Вест, Потех, Малчо Тинтилинич, Сварожич и Бесомар въплъщават човешките нравствени качества, верността, любовта и добродетелта, но така също слабостта и унинието. Във всичките и произведения намираме и мотива за стремежа към богатството и далечните светове като образ на човешкото влечение към правдата и знанието.

ïîðú÷àéòå îíëàéí îò shop.pravoslavie.bg

áð.1/2010

26 Äà óìååì äà ÷àêàìå Èíòåðâþ ñ Äåñèñëàâà Ïàíàéîòîâà

33 Áîðèñëàâ Öåêîâ: Çà Áîæèÿòà èñòèíà òðÿáâà äà ñå áîðèì ñúñ ñëîâî è ïðèìåð, íå ñúñ çàáðàíè

38 Ñåêòà èëè ïèðàìèäà Æóðíàëèñòè÷åñêî ðàçñëåäâàíå íà Ñâåòîñëàâ Ïåí÷åâ

58 Åçè÷åñêè è õðèñòèÿíñêè ñèìâîëè âúðõó ìàíàñòèðñêàòà ÷åøìà Êàëèíà Òîäîðîâà

69 Òðàêèéñêèÿò õåðîñ – óíèêàëíèÿò áîã íà òðàêèòå Ñòåôàí ×óðåøêè

72 Óåá êàòàëîã

74 Èíæåêòèðàé ìè ëþáîâ! Íîâèÿò áúëãàðñêè ôèëì „Èçòî÷íè ïèåñè” ñ ãîëÿìàòà íàãðàäà îò 22-ðèÿ Ìåæäóíàðîäåí êèíîôåñòèâàë â Òîêèî

Åìèë Àíòîíîâ

78 Ãîñïîäíèòå ïðàçíèöè Ñâåòëà Ãåîðãèåâà

82 Ïîñòíà êóõíÿ Ñâåòëà Ãåîðãèåâà

5

Ñåêòèòå ñúçäàâàò èçêóñòâåí ñâÿò

Èíòåðâþ ñ ïèñàòåëÿ Êëàóñ Êåíåò

Íà ïúòÿ íà êðóèçà

18

Äåñèñëàâà Ãëàâåâà

Êóðáàí ïî âðåìå íà êðèçàËþáåí Ëà÷àíñêè

52

Ãëàâåí ðåäàêòîð Ïëàìåí Ñèâîâ

Ðåäàêöèîííà êîëåãèÿÌàðèÿí ÑòîÿäèíîâÀíäðåé ÐîìàíîâÒîäîð Êè÷óêîâ

ÐåäàêòîðèÈëèàíà ÀëåêñàíäðîâàÄåÿí Åíåâ

Àäðåñ íà ðåäàêöèÿòàÑîôèÿ 1330óë. Ìëàäåæêà èñêðà 3òåë./ôàêñ: (02) 987 1655 å-mail: svet@pravoslavie.bg

 ñïèñàíèåòî ñà èçïîëçâàíè ñíèìêè íà: Ïëàìåí Ñèâîâ, Äåñèñëàâà Ãëàâåâà, Äåñèñëàâà Ïàíàéîòîâà, Ëþáåí Ëà÷àíñêè, Êàëèíà Òîäîðîâà, Ñâåòëà Ãåîðãèåâà

Ïå÷àò Êëàñèê äèçàéí

Óâîäíè äóìè

Çäðàâåéòå. Îòøóìÿõà íîâîãîäèøíèòå ïðàçíèöè è âå÷å ñìå â 2010 ãîäèíà.

Àñòðîëîçè è åêñòðàñåíñè îò åêðàíà è ïðåñàòà ñå îïèòâàò äà òúëêóâàò ñèìâîëèêàòà íà òåçè ÷åòèðè öèôðè; ôèëìè è êíèãè íè çàëèâàò ñ ìèñòè÷åí òðåïåò ïðåä „ñòðàøíàòà” 2012 ãîäèíà, êîãàòî, ñïîðåä îòäàâíà èç÷åçíàëèòå ìàè, ñâåòúò ùÿë äà ñâúðøè. 2012 ñå ïðåâðúùà ïðåä î÷èòå íè â òúðãîâñêè ïðîäóêò ñ îãðîìåí ïîòåíöèàë çà ïå÷àëáà. È íå âè ëè ñå ñòðóâà ïîäîçðèòåëíî, âñúùíîñò, ÷å „ïðîðîöèòå” íà òàçè òåìà ùå ñïå÷åëÿò ìíîãî ïàðè îò ïðîäàæáèòå íà ïðîðî÷åñòâàòà ñè? Àêî ñè âÿðâàõà, ÷å ñâåòúò íàèñòèíà ùå ñâúðøè ñúâñåì

WWW.SVET.BG

áð-1/2010

5

ñêîðî, äàëè ïúê íÿìàøå äà å ïî-åñòåñòâåíî äà íå áúäàò òîëêîâà àêòèâíè â ìàðêåòèíãà?

Íî òàêà å áèëî îòêðàé âðåìå. Ïåðèîäè÷íî ÷îâå÷åñòâîòî ñå å ôèêñèðàëî âúðõó çàêðúëåíè äàòè èëè ñèìâîëè÷íî èçãëåæäàùè íÿêîìó öèôðè è ìèëèîíè õîðà ñà èçïàäàëè â ïàíèêà, ÷àêàéêè Êðàÿ. À òîé âñå íå èäâàë.

×îâåøêèòå ñòðàõîâå è ïîðîäåíèòå îò òÿõ ñòðàííè è ïîíÿêîãà ðàçðóøèòåëíè ðåëèãèîçíè äâèæåíèÿ ñà îñíîâíàòà òåìà íà òîçè áðîé íà Ñâåò. È ìàêàð äà íå ìèñëèì, ÷å ñè ñòðóâà äà ñå çàíèìàâàìå òî÷íî ñ òåìàòà „2012”, ñòðàõîâåòå è ïàðàíîèòå íà ëè÷íîñòèòå è îáùåñòâàòà ñè ñòðóâà äà áúäàò ðàçãëåäàíè âíèìàòåëíî.

Âñÿêà ðåëèãèÿ ëè ïî÷èâà íà ñòðàõà, êàêòî íè óáåæäàâàõà äåñåòèëåòèÿ íàðåä ïîñëåäîâàòåëèòå íà Ìàðêñ, Åíãåëñ è Ëåíèí? Èìà ëè „çäðàâîñëîâåí ñòðàõ” âúâ âÿðàòà? Êàê äà îòëè÷èì ïîëåçíîòî îò âðåäíîòî íà „ïàçàðà íà ðåëèãèèòå”? Ñåêòèòå – íàèñòèíà ëè ñà òîëêîâà îïàñíè; êàê äà ãè ðàçëè÷àâàìå è êàê äà ñå ïðåäïàçâàìå îò òÿõ? È íàé-âàæíîòî – êàêâî äà èì ïðîòèâîïîñòàâèì, îñâåí, ðàçáèðà ñå, çäðàâèÿ ðàçóì?

Íà òåçè è íà ìíîãî äðóãè âúïðîñè òúðñÿò îòãîâîðè ñòàòèèòå è èíòåðâþòàòà â òîçè áðîé.

Ïðèÿòíî ÷åòåíå!

Пламен Сивов

6 ìàðò 2009

ìàðò 2009 7

ÎÒ ÐÅÄÀÊÒÎÐÀÈÍÒÅÐÂÞ

Èíòåðâþ ñ ïèñàòåëÿ Êëàóñ Êåíåò

áð.1/2010

7Ñåêòèòå ñúçäàâàò èçêóñòâåí ñâÿò

ÏËÀÌÅÍ ÑÈÂÎÂ

Кîãàòî Êëàóñ Êåíåò ñå ïðåäñòàâÿ ïðåä ïóáëèêà, îáèêíîâåíî êàçâà çà ñåáå ñè: „Àç ñúì íàé-ùàñòëèâèÿò ÷îâåê â Åâðîïà”. Êàêâî îçíà÷àâà òîâà? Êàêâî å çà íåãî

ùàñòèåòî è çàùî ñìÿòà, ÷å ïîâå÷åòî õîðà ñà íåùàñòíè?

×óâñòâàì ñå ùàñòëèâ, çàùîòî èìàì Õðèñòîñ â ñåáå ñè. Òîâà îçíà÷àâà, ÷å èìàì ñúçíàíèå çà ñâîÿòà ãðåõîâíîñò, è òîâà ñúçíàíèå ïî íÿêàêúâ íà÷èí çàäúðæà Ñâåòèÿ Äóõ â ìåí; Òîé å, Êîéòî íåïðåêúñíàòî ìå ïðåäóïðåæäàâà äà íå ãðåøà. Òàêà ñòàâàì âñå ïî-ñâîáîäåí îò ñòðàñòèòå, îò çàâèñèìîñòèòå, îò ïðåäñòàâàòà, ÷å èìàì íóæäà îò êàêâîòî è äà å â òîè ñâÿò – ìóçèêà, òåëåâèçèÿ, âñè÷êî, êîåòî ïðåäñòàâëÿâà óäîâîëñòâèå ñàìî ïî ñåáå ñè. Õîðàòà ñè êàçâàò: ùå îòèäåì íà õóáàâ ðåñòîðàíò, ùå îòèäåì íà êèíî – è âñè÷êî òîâà å ÷óäåñíî, íî ñëåä êàòî ñå ïîçàáàâëÿâàò äâà ÷àñà, çàáàâàòà ñâúðøâà è òðÿáâà äà òúðñèø íåùî íîâî. È òàêà áåç êðàé.

Ñåãà âñå ïîâå÷å ñå îòêúñâàì îò òåçè íåùà, ïðåîäîëÿâàì çàâèñèìîñòòà ñè îò òÿõ. Òîâà å ðåçóëòàò îò ïîñòîÿííèòå ìè ïîñåùåíèÿ â ìàíàñòèðè. Ìàíàñòèðèòå ñà íåùî êàòî „ðåñóðñíè öåíòðîâå”, êúäåòî ìîæåø äà ñå çàïîçíàåø ñ ùàñòëèâè õîðà, êîèòî ñà ñå îòòåãëèëè îò ñâåòà. Íî ÷îâåê ìîæå äà æèâåå ïî òàêúâ íà÷èí è áåç äà å â ìàíàñòèð; òàêà ñå îïèòâàì äà æèâåÿ è àç.

ÈÍÒÅÐÂÞ

8 áð.1/2010

Ïîâå÷åòî õîðà âèíàãè áúðçàò è ïðåñëåäâàò åäèí ïîãðåøåí âèä ùàñòèå, êîéòî ñïîðåä ìåí å ôàëøèâ. Ñàìèÿò èì æèâîò å ôàëøèâ, åðçàö-æèâîò – êîãàòî ñå ïî÷óâñòâàò óäîâëåòâîðåíè, áúðçàò êúì ñëåäâàùîòî óäîâîëñòâèå. Íî â ðåçóëòàò îò òîâà îñòàâàò âèíàãè æàäíè çà èñòèíñêîòî ùàñòèå.

×åñòî â Áúëãàðèÿ ïî ïîâîä íà ìàíàñòèðèòå ìîæåì äà ÷óåì òàêèâà èçêàçâàíèÿ: Õîäÿ â òîçè è òîçè ìàíàñòèð, çàùîòî ñå çàðåæäàì ñ êîñìè÷åñêà åíåðãèÿ; çàùîòî ìàíàñòèðúò å ïîñòðîåí íà ñïåöèàëíî ìÿñòî ñ òàéíñòâåíè èçëú÷âàíèÿ. Åòî òàêàâà íåî-åçè÷åñêà è ïñåâäî-èíæåíåðíà åíåðãåòè÷íà òåðìèíîëîãèÿ ñå èçïîëçâà. À ìíîãî õîðà ïúê õîäÿò òàì ïðîñòî òàêà, è ñè òðúãâàò áåç îñîáåíà ïîëçà çà ñåáå ñè.

Âñè÷êî çàâèñè îò íèâîòî è íà÷èíà íà ìèñëåíå. Ñìåøíî å äà ñå õîäè íà ìàíàñòèð îò „åíåðãèéíè” ñúîáðàæåíèÿ. Êîãàòî îòèâàì â ìàíàñòèð, ïðàâÿ ãî, çàùîòî òàì íàìèðàì ïðèìåðè – ìîíàñè è ìîíàõèíè – íà îòêúñâàíå îò ñâåòà è îò íåùàòà, êîèòî íå ìîãàò äà íè äàäàò ùàñòèå. Êîãàòî âèäèø êîëêî èñòèíñêè ùàñòëèâè ñà òåçè õîðà, ñå ïèòàø: Êàê ãî ïðàâÿò?

Òîâà íå å âúïðîñ íà åíåðãèÿ. Òå ïðîñòî èìàò Õðèñòîñ â ñúðöàòà ñè; ñëåäâàò ïðàâèëíèÿ âîäà÷. Õîðàòà ñ åíåðãèéíèòå òî÷êè èãðàÿò íÿêàêâà áåçñìèñëåíà ïñèõîëîãè÷åñêà èãðà. Òîâà ïðîñòî íå å ñåðèîçíî.

Êîãàòî æèâåå â Èíäèÿ è Òèáåò, ÷åñòî ïîñåùàâàõ ìåñòà, êîèòî áÿõà èçâåñòíè êàòî „öåíòðîâå íà êîñìè÷åñêà åíåðãèÿ”,

Клаус Кенет е роден през 1945 г. в Германия, малко преди края на Втората световна война, докато семейството му се спасявало от настъпването на Червената армия.

До неотдавна е учител във Фрибург, Швейцария. Известен е преди всичко с концертните си изяви и беседи из цяла Европа, посветени на свидетелството за възможността на духовното преображение. Духовно чедо на архимандрит Софроний (Сахаров), съвременен православен подвижник от XX век.

Житейската история на Клаус Кенет в търсене на любов и истина, изразена в километри представлява разстояние, по-голямо от петдесет обиколки на земята. От Индия, Тибет, Тайланд и множество арабски страни (Мароко, Персия, Афганистан) до Мексико, Аляска и Бразилия. От философ до убеден комунист, от атеист до хипи, години наред той трупа опит от големите световни религии (индуизъм, будизъм, ислям) и ученията на индианците в Латинска Америка. Шест години в смъртоносния свят на дрогата и разтърсващи преживявания в окултизма, в езотериката...

ÈÍÒÅÐÂÞ

áð.1/2010 9

íî âñè÷êî òîâà å „ïðåëåñò”, ôàëøèâî äóõîâíî ñúñòîÿíèå, ïñèõîëîãè÷åñêà èãðà. Òúêìî îáðàòíîòî å ïðè ìîíàñèòå – òîâà ñà æèâè ïðèìåðè, ÷èÿòî ðàäîñò óñåùàø âåäíàãà; òÿ å ïðåïîäàâàåìà êúì äðóãèÿ ÷îâåê. Èçîáùî, âñè÷êî ñå ñâåæäà äî ëè÷íîñòòà, äî îòíîøåíèÿ ìåæäó ëè÷íîñòè, à íå ìåæäó ëè÷íîñò è ìÿñòî. Óñåùàø ðàäîñòòà è ðàçáèðàø îòêúäå èäâà òÿ – îò ñúðöà, èçïúëíåíè ñ Õðèñòîñ. Íå ÷å òåçè õîðà ñà ñúâúðøåíè, íèêîé íå å ñúâúðøåí, îñâåí ìåí è òåá, ìàêàð ÷å çà òåá íå ñúì ìíîãî ñèãóðåí (ñìåå ñå).

Òîâà å è åäíà îò ãîëåìèòå ðàçëèêè ìåæäó õðèñòèÿíñòâîòî, îò åäíà ñòðàíà, è

áóäèçìà è äçåí-áóäèçìà, îò äðóãà. Êîãàòî áÿõ áóäèñò è ìåäèòèðàõ ñ äðóãè áóäèñòêè ìîíàñè, âñåêè áåøå çàòâîðåí â ñåáå ñè, çàòâîðåí çà äðóãèòå, îòêúñíàò îò òÿõ, åãîöåíòðè÷åí.  òîâà íÿìàøå ñïîäåëÿíå. Ìåäèòàöèÿòà ñè å òâîå ÷àñòíî äåëî.  õðèñòèÿíñêèòå ìàíàñòèðè âèæäàø óñìèõíàòè ëèöà. Âåäíúæ ïîïèòàõ åäèí ìîíàõ: êàê òàêà ñå óñìèõâàòå ïî öÿë äåí? Òîé ìè îòãîâîðè: Óñìèõâàìå ñå öÿë äåí, çàùîòî ïëà÷åì öÿëà íîù. Òîâà îçíà÷àâà, ÷å ìîíàñèòå èìàò ñúçíàíèå çà ñâîÿòà ãðåõîâíîñò. Òîâà ñúçíàíèå ïðèâëè÷à Ñâåòèÿ Äóõ è Òîé òå îñâîáîæäàâà, è òè ñå óñìèõâàø îòíîâî. Òîâà å îñîáåí, ïàðàäîêñàëåí äóõîâåí ïúò.

„Êëàóñ Êåíåò: „Àç ñúì íàé-ùàñòëèâèÿò ÷îâåê â Åâðîïà”

ÈÍÒÅÐÂÞ

10 áð.1/2010

Ìíîãî õîðà â íàøå âðåìå ñå ïðèñúåäèíÿâàò êúì ðàçëè÷íè ðåëèãèîçíè ãðóïè ñúñ ñúìíèòåëíè äóõîâíè ïðàêòèêè è äîêàòî íÿêîè îò òåçè ïðîåêòè èçãëåæäàò áåçîáèäíè, äðóãè ñå îêàçâàò ðàçðóøèòåëíè çà ÷îâåøêàòà ëè÷íîñò. Êàêâè ñà ïðè÷èíèòå, êîèòî êàðàò õîðàòà äà õîäÿò íà òàêèâà ìåñòà è äà îñòàâàò òàì? Êîå ãè êàðà äà ïðèåìàò òîëêîâà ëåñíî íåùàòà, êîèòî èì êàçâàò ðåëèãèîçíèòå ëèäåðè òàì?

Îñíîâíàòà ïðè÷èíà, ðàçáèðà ñå, å ÷å íå ïîçíàâàò õðèñòèÿíñòâîòî. Íå ïîçíàâàò ó÷åíèåòî íà Õðèñòîñ è òîâà å ìíîãî òúæíî, çàùîòî òàçè, êîÿòî òðÿáâà äà ðàçïðîñòðàíÿâà òîâà ó÷åíèå, å

Öúðêâàòà – è òÿ ãî ïðàâè, íî íÿêîè íåéíè ÷ëåíîâå çëîóïîòðåáÿâàò ñ ïðèçâàíèåòî ñè íà õðèñòèÿíè. Òàêà ìíîçèíà ïîïàäàò ïîä êîíòðîëà íà ñúçíàíèåòî, óïðàæíÿâàí îò ñåêòèòå. Èìåííî êîíòðîëúò âúðõó ñúçíàíèåòî å îñíîâíîòî ïðè ñåêòèòå. Èñêàò óìà òè, çàùîòî èñêàò ïàðèòå òè.Ñåêòàíòñêè ìîäåëè ìîæå äà èìà è â öúðêâàòà, çà ñúæàëåíèå. Èìà ñâåùåíèöè, êîèòî ñúùî ñå áëàçíÿò îò ïàðèòå íà õîðàòà; è òåçè ñâåùåíèöè òðÿáâà ìíîãî äà ñå ìîëÿò – åäèí äåí òå ùå îòãîâàðÿò ïðåä Õðèñòîñ â Ñúäíèÿ äåí, çàùîòî ñà îòêëîíèëè õîðàòà îò ïðàâèÿ ïúò, âìåñòî äà ãè âîäÿò ïðè Õðèñòîñ. Àêî èìà ñâåùåíèöè ñ òàêàâà ïîãðåøíà ìîòèâàöèÿ, òå íàèñòèíà èìàò ãîëÿì ïðîáëåì è

Ïðîïîâåäíèê è... ìóçèêàíò. Êëàóñ Êåíåò â ðóñåíñêèÿ êëóá Soundgarden.

ÈÍÒÅÐÂÞ

áð.1/2010 11

èìàò íóæäà îò ìíîãî ìîëèòâè. Òåçè õîðà ñúçäàâàò ñåêòàíòñêè îáùíîñòè â öúðêâàòà, êîåòî å íåäîïóñòèìî.

 íàøåòî îáùåñòâî ñå îáñúæäà êàêâà òðÿáâà äà áúäå äúðæàâíàòà ïîëèòèêà ñïðÿìî ñåêòèòå è êóëòîâåòå. Èìàìå ïðåäñòàâèòåëè è íà äâåòå êðàéíè ìíåíèÿ – êðàéíîòî ëèáåðàëíî (÷å ïîðàäè ïðèíöèïà íà ñâîáîäà íà âåðîèçïîâåäàíèÿòà âñåêè òðÿáâà äà áúäå îñòàâåí äà âÿðâà â êàêâîòî ñè èñêà è äúðæàâàòà íå áèâà äà ñå ìåñè â ëè÷íèÿ æèâîò íà ãðàæäàíèòå) è äðóãîòî ìíåíèå, îòñòîÿâàùî äúðæàâíèÿ êîíòðîë âúðõó ðåãèñòðàöèÿòà è äåéíîñòòà íà âñè÷êè ðåëèãèîçíè ãðóïè, çà äà ñå îãðàíè÷è âëèÿíèåòî èì â îáùåñòâîòî. Êàêúâ å õðèñòèÿíñêèÿò îòãîâîð íà òàçè äèëåìà?

Õðèñòèÿíñòâîòî å åäíî, äúðæàâíèÿò êîíòðîë å äðóãî. Íèòî åäíà îò äâåòå êðàéíîñòè íå å ïðàâèëíèÿò ïîäõîä â ñëó÷àÿ. Ñåêòèòå íå ìîãàò äà áúäàò çàáðàíÿâàíè, íî îò äðóãà ñòðàíà, îñòàâèø ëè ãè äà ñå ðàçâèâàò ñâîáîäíî, ìíîãî õîðà ïðåòúðïÿâàò ãîëåìè âðåäè. Òóê íàé-âàæíà å ðîëÿòà íà öúðêâàòà, êîÿòî òðÿáâà äà ïðîâåæäà ìíîãî ðàçÿñíèòåëíà ðàáîòà è äà ïðåäóïðåæäàâà – ÷ðåç ïðåñàòà, òåëåâèçèÿòà è ò.í. Îò äðóãà ñòðàíà å èçâåñòíî, ÷å íÿêîè ñåêòè, íàïðèìåð Ñöèåíòîëîãèÿòà, ñà åäíîçíà÷íî îïàñíè. Òå ïðîìèâàò ìîçúöèòå íà õîðàòà è âçèìàò ïàðèòå èì – è çà òåçè íåùà ñàìàòà äúðæàâà òðÿáâà ñúùî äà ïðåäóïðåæäàâà, îñîáåíî êîãàòî íåùàòà ñà òîëêîâà ÿñíè.

Èìà è ìíîãî ïðîòåñòàíòñêè ãðóïè, êîèòî ïðàêòèêóâàò ïîäîáíè íåùà, íî ìàêàð è äà îòêëîíÿâàò õîðàòà îò èñòèíñêàòà âÿðà è äà çàìúãëÿâàò ñúçíàíèåòî èì, ìîæå áè íå ñà ÷àê òîëêîâà îïàñíè. Èçîáùî, äúðæàâíàòà ïîëèòèêà òðÿáâà äà ñå îãðàíè÷è ñ ïðåäóïðåæäåíèå, íå ñ ôèçè÷åñêè ðåïðåñèè. Öúðêâàòà, îò ñâîÿ ñòðàíà, ñúùî íå áèâà äà ñïèðà ïðîïîâåäòà ñè. Êàêòî ïðè öèãàðèòå – äà ñå ñëàãàò ïðåäóïðåäèòåëíè çíàöè íà êóòèèòå, íî äà íå ñå çàáðàíÿâà òúðãîâèÿòà ñ òþòþí. Òàêà ñå ãàðàíòèðà ñâîáîäíàòà âîëÿ. Íå áèâà õîðàòà äà áúäàò íàñèëâàíè äà èçáèðàò äîáðîòî, äîðè è ñ íàé-÷èñòè íàìåðåíèÿ. Õîðàòà òðÿáâà äà èìàò âúçìîæíîñò äà ïîåìàò îòãîâîðíîñò çà äåéñòâèÿòà ñè.

Êàêâà å ñåêòàíòñêàòà äóøåâíîñò? Áèë ñè ÷ëåí íà ïîäîáíè ãðóïè. Íàïðèìåð òðàíñöåíäåíòàëíàòà ìåäèòàöèÿ, êîÿòî äíåñ å ïîïóëÿðíà ó íàñ. Ðåêëàìèðàò ñå è èíäèéñêè ãóðóòà, éîãè, êîèòî ïåðèîäè÷íî íè ïîñåùàâàò. Êàêâî âñúùíîñò ñå ñëó÷âà â åäíà éîãà-ãðóïà? Êàêâî ñå ñëó÷âà ñ ÷îâåê, êîéòî ïðàêòèêóâà ñåðèîçíî éîãà?

Íàé-ëîøîòî, êîåòî ñå ñëó÷âà å, ÷å òåçè ãóðóòà çàìåñòâàò Áîãà íà ëþáîâòà ñ åäèí èëè ìíîãî ôàëøèâè áîãîâå. Íàøèÿò Áîã å æèâîò.  îðåîëà íà Õðèñòîâèòå èêîíè ÷åñòî ùå ïðî÷åòåòå íàäïèñà „Àç Ñúì”. Âñè÷êî äðóãî èçâúí òîçè èçòî÷íèê íà æèâîò å äåìîíè÷íî – ãóðóòà, èíäóèñòêè áîæåñòâà è ñâúðçàíèòå ñ òÿõ ó÷åíèÿ – âñè÷êè òå âè ïðåäëàãàò ôàëøèâ æèâîò. Âúòðå â ñåêòàòà ìîæåòå äà ïîñòèãíåòå ìíîãî – äà íàïðàâèòå êàðèåðà, äà íàìåðèòå íÿêàêâî óñïîêîåíèå, êîåòî, ðàçáèðà ñå, íÿìà íèùî îáùî ñ Õðèñòîâèÿ ìèð. È òîâà óñïîêîåíèå ëåñíî ñå ãóáè,

ÈÍÒÅÐÂÞ

12 áð.1/2010

çàùîòî áàëàíñúò å íàðóøåí. Íèå èìàìå ïàäíàëà ïðèðîäà è çàòîâà âñÿêî ÷îâåøêî ñúùåñòâî å ñêëîííî äà çàãóáè ìèðà ñè ïîðàäè ñòðàñòèòå è ñêëîííîñòòà ñè äà ãðåøè. Ãðåõúò íå å ìîðàëíà êàòåãîðèÿ, òîé å ïðåñòúïëåíèå ñðåùó ëþáîâòà íà Îòöà. Òîâà ïðåñòúïëåíèå ñðåùó ëþáîâòà íè îòäåëÿ îò áðàòÿòà è ñåñòðèòå.

 ñåêòèòå ñúçäàâàò èìèòàöèÿ íà áðàòñêè îòíîøåíèÿ, íî òå íå ñà îñíîâàíè íà èñòèíñêèÿ æèâîò. Ëþáîâòà ñå ïðåâðúùà â èçêóñòâåíî, åâòèíî øîó, êîåòî â êðàéíà ñìåòêà òå îñòàâÿ ïðàçåí è íåóäîâëåòâîðåí. È àç, è ìíîãî äðóãè õîðà ñà ñâúðøâàëè ïúòÿ ñè â ñåêòàòà â ïðàçíîòà è äåïðåñèÿ. Çà èçâåñòíî âðåìå ó÷àñòèåòî òàì ñÿêàø òè ïîìàãà. Íî ñåêòèòå ïîìàãàò, êàòî òè ñëàãàò ïðåâðúçêà íà î÷èòå, îáðàçíî êàçàíî. Çà ìíîçèíà òî÷íî òàçè ïðåâðúçêà å íåùî ìíîãî ïðèâëåêàòåëíî, çàùîòî èì ïîìàãà äà èçáÿãàò îò òåìàòà çà ëè÷íèÿ ñè ãðÿõ. Íå òè êàçâàò, ÷å ñè ãðåøíèê. Íèêîé íå èñêà äà ìèñëè èëè äà ÷óâà çà ñåáå ñè: „àç ñúì ëîø, àç ñúì ãðåøíèê”. Çàòîâà è Õðèñòîñ áåøå ðàçïúíàò – çàùîòî êàçâàøå íà õîðàòà òåçè èñòèíè. Íî îñúçíàâàíåòî íà ãðåõà å àáñîëþòíîòî óñëîâèå äà ñâàëèø ïðåâðúçêàòà îò î÷èòå ñè. Äà ðàçáåðåø êàêâî å ãðåõúò è äà ïîèñêàø äà ñå îñâîáîäèø îò íåãî; äà ïðåêðàòèø òàçè îòäåëåíîñò îò áðàòà è ñåñòðàòà.

Ñåêòèòå ñúçäàâàò åäèí èçêóñòâåí ñâÿò, äàâàò èçêóñòâåí æèâîò, êîéòî íå ìîæå äà ïðîäúëæè äúëãî. Äîêàòî æèâååø òîçè èçêóñòâåí æèâîò, òîé ìîæå äà å ìíîãî ïðèÿòåí – êàçâàò òè, ÷å ñè äîáúð, ÷å ñè ñïàñåí, ÷å ñè ñïåöèàëåí, ÷å ïðèíàäëåæèø íà ïðàâèëíîòî ìÿñòî è íà ïðàâèëíàòà ãðóïà – è òàêà ìàñêèðàò âúïðîñà çà

ãðåõà. Òàçè ìàñêà å îïàñíà, ìàêàð äà ïðàâè æèâîòà ïî-ëåñåí.

Ìîæåì ëè äà ãîâîðèì çà ñåêòèòå íà õðèñòèÿíñêè åçèê â åäíî îáùåñòâî, êîåòî ùå âúçïðèåìå òàêîâà ãîâîðåíå ïðîñòî êàòî ïîðåäíàòà àëòåðíàòèâíà ïðîïîâåä, åäíà îò ìíîãîòî? Âúçìîæåí ëè å èçîáùî íåóòðàëíèÿò åçèê, êîãàòî ãîâîðèì çà ñåêòèòå?

Íå ìèñëÿ, ÷å íåóòðàëèòåòúò å âúçìîæåí. Õðèñòîñ Ñàì ïîñòàâÿ åäíà ðàçäåëèòåëíà ëèíèÿ – êîéòî íå å ñ Ìåí, å ïðîòèâ Ìåí – è õîðàòà òðÿáâà äà íàïðàâÿò ñâîÿ èçáîð. Íåóòðàëíà òåðèòîðèÿ ïðîñòî íå ñúùåñòâóâà.

Àòåèçìúò?

È òîâà íå ðàáîòè, çàùîòî áåçáîæèåòî âîäè äî ïîðåäíèÿ ôàëøèâ æèâîò.  ÷îâåêà å çàëîæåíà áîæåñòâåíà åíåðãèÿ, åäíà äèíàìèêà íà ñâåòîñòòà, êîÿòî ñïè âúâ âñÿêî íîâîðîäåíî, ñúçäàäåíî ïî îáðàç è ïîäîáèå Áîæèå.  ñàìîòî íè ñúùåñòâî å çàëîæåíà ñïîñáíîñòòà è íóæäàòà äà ïîçíàâàìå êîå å äîáðî è êîå å çëî – è òåçè, êîèòî íå ïîçíàâàò Õðèñòîñ, íÿêúäå äúëáîêî â ñåáå ñè ÷óâñòâàò ïðàçíîòàòà. Âñåêè èìà èíñòèíêò è ïîðèâ êúì äîáðîòî, çàòîâà òúðñèì è ùàñòèåòî; íèêîé íå òúðñè çëîòî çà ñåáå ñè. Çàòîâà è åäèíñòâåíèÿò èñòèíñêè èçáîð å òîçè – èëè ñè ñ Õðèñòîñ, èëè òðúãâàø ïî ñîáñòâåí ïúò. Ïîñëåäèöèòå îò ñîáñòâåíèÿ ïúò ñà, ÷å íèêîãà, íèêîãà íÿìà äà áúäåø óäîâëåòâîðåí.

Êàêâà å äóøàòà íà àòåèñòà? Áèë ñè àòåèñò â îïðåäåëåíà ÷àñò îò æèâîòà ñè. Êàê áåøå ïðè òåá – ñúçíàòåëåí

ÈÍÒÅÐÂÞ

áð.1/2010 13

èçáîð äà áúäå îòõâúðëåí Áîã, èëè ïîñòîÿííî âúçäúðæàíå îò èçáîð? Ïîâå÷åòî õîðà ñÿêàø ïðåáèâàâàò ïîñòîÿííî â òîâà ïîñëåäíîòî – íå ÷óâñòâàò íóæäà äà èçáèðàò íèòî „çà”, íèòî „ïðîòèâ” Áîãà.

Äà, è òàêà ñå ÷óâñòâàò äîáðå, æèâåÿò „íîðìàëåí” ÷îâåøêè æèâîò. Íî òàêúâ „íîðìàëåí” æèâîò âñúùíîñò íÿìà. À õîðàòà èñêàò äà áúäàò ùàñòëèâè – è òàêà âå÷íî ùå òúðñÿò ïîãðåøíîòî ùàñòèå. Ìëàäèòå õîðà èñêàò äà îòèäàò íà äèñêîòåêà, äà ïðàâÿò ñåêñ, äà ïèÿò è äà ïóøàò. Èìàò íóæäà îò ïðèìåðè. Àêî èì êàæåø äà ñúáóäÿò â ñåáå ñè Õðèñòîâî ñúçíàíèå, Õðèñòîâ óì, òå íÿìà äà òè ïîâÿðâàò. Ñåêòèòå êàçâàò ïîäîáíè íåùà, íî ïðè òÿõ òîâà å ñêðåïåíî ñ àâòîðèòåòà

íà ãóðóòî è ðåçóëòàòúò å îñíîâàí íà ìàíèïóëèðàíîòî ñúçíàíèå. Íî àêî òå âèäÿò æèâ ïðèìåð íà âúïëúòåíà ëþáîâ, íåèçáåæíî ùå ñå çàïèòàò: Êàê òîçè ÷îâåê å ñòàíàë òàêúâ?

Ïðåäè ãîäèíè ìèñèîíåðñòâàõ ïî ïëàæîâåòå íà Ñèöèëèÿ è Ñàðäèíèÿ. Ðàáîòåõ ñ íàðêîìàíè. Êàíèõìå ãè íà îáÿä íà ïëàæà, êúäåòî áåøå ëàãåðúò íè. ×îâåê ìîæåøå äà âèäè ëþáîïèòñòâîòî èì – çàùî íå èñêàìå äà ïðàâèì ñåêñ ñ ìîìè÷åòàòà-íàðêîìàíêè, êàêòî âñåêè äðóã? Çàùî ñòå ðàçëè÷íè, ïèòàõà íè òîãàâà. Îòãîâàðÿõìå, ÷å ñëóæèì íà äðóã Øåô. Íå èì ãîâîðèõìå çàäúëæèòåëíî çà Õðèñòîñ. Åäâà ñëåä äâå-òðè ñåäìèöè æèâîò ñðåä òèÿ ìëàäåæè íÿêîè îò òÿõ íàèñòèíà ïîæåëàâàõà äà ðàçáåðàò íåùî ïîâå÷å. Åäâà òîãàâà çàãîâàðÿõìå çà Õðèñòîñ.

ÈÍÒÅÐÂÞ

14 áð.1/2010

Âñè÷êî òðúãâà îò ëè÷íèÿ ïðèìåð. Òîçè îïèò ìå óáåäè êîëêî å âàæíî ñàìèÿò òè äà ñå ïðåâúðíåø â ïðèìåð íà òîâà, êîåòî ïðîïîâÿäâàø. Ìëàäèòå õîðà óñåùàò êîãà èìàø èñòèíñêà ëþáîâ è òîãàâà íÿìà íóæäà äà ãè óáåæäàâàø ñ àðãóìåíòè â íåùàòà, â êîèòî âÿðâàø. Óáåæäàâàø ãè ñúñ ñàìèÿ ñåáå ñè, ñ áèòèåòî ñè. Ìàéêà Òåðåçà áåøå òàêàâà; òÿ æèâååøå íà ïðèíöèïà „íå òðÿáâà äà ãè óáåæäàâàìå, à äà ãè ñïå÷åëèì”. Äà ãè ñïå÷åëèì ñ ëþáîâòà ñè è ñúñ ñåáå ñè. Åäâà òîãàâà ìîæåì äà çàãîâîðèì çà òîâà îòêúäå ïîëó÷àâàìå òàçè ñèëà. Âñåêè ðàçáèðà ñèëàòà íà ëþáîâòà, ñèëàòà íà Õðèñòîñ. Äåáàò, îñíîâàí íà ðàçìÿíà íà àðãóìåíòè îò âèäà „àç ñúì ïðàâ, òè ãðåøèø” – òîâà å çàãóáåíà êàóçà. Åäèíñòâåíî ëþáîâòà ìîæå äà óáåæäàâà.

Òàêà è àç áÿõ óáåäåí, êîãàòî ñðåùíàõ îòåö Ñîôðîíèé. Ëþáîâòà ìå óáåäè.

***

Ïîâå÷åòî âðåìå ñúçíàíèåòî íà õîðàòà ñå ëþøêà ìåæäó ìèíàëîòî è áúäåùåòî: óòðå èìàì èçïèò, óòðå ùå îòèäà íà êèíî. Îò ìèñëèòå çà áúäåùåòî èäâàò ðàçëè÷íè åìîöèè – ñòðàõ èëè ðàäîñò. Áúäåùåòî îùå íå ñå å ñëó÷èëî, íî íèå ïîñâåùàâàìå ãîëÿìà ÷àñò îò âíèìàíèåòî ñè íà íåãî. Àç ìîãà äà ñå ðàçáîëåÿ è èçîáùî äà íå èçëÿçà óòðå îò êúùè. Ìèíàëîòî ñúùî ìîæå äà íè ïðåâçåìå îòâúòðå – „â÷åðà ãëåäàõ ñòðàõîòåí ôèëì”, „õóáàâ áåøå êóïîíúò ñíîùè”.

Ïðåáèâàâàíåòî â ìèíàëîòî èëè â áúäåùåòî – òîâà å íåáèòèå. Êîãàòî ßõâå êàçâà íà Ìîéñåé íà ïëàíèíàòà Ñèíàé „Àç Ñúì” (ñúùîòî òîâà „Àç Ñúì” íà èêîíèòå íà Õðèñòîñ) – òîâà å òî÷íî îáðàòíîòî, òîâà å Áèòèå. Àêî ñè â áúäåùåòî, òè ãóáèø ðåàëíîñòòà, óìúò òè æèâåå â ñâåòà

íà ôàíòàçèèòå. Àêî ñè â ìèíàëîòî, óìúò òè ñå çàíèìàâà ñ íåùà, êîèòî íå ìîæå äà ïðîìåíè. Ìèíàëîòî è áúäåùåòî â íàøèòå ìèñëè ñà äâåòå ïîñîêè, îò êîèòî íè íàïàäàò äåìîíèòå, çà äà ïðèäîáèÿò êîíòðîë íàä íàñ. Çàòîâà è ïî-ãîëÿìàòà ÷àñò îò âðåìåòî õîðàòà ñå ñòðàõóâàò îò íåùî, æèâåÿò â ñòðàõ. Ñòðàõ, êîéòî íÿìà ïëúò, çàùîòî î÷àêâàíîòî îùå íå ñå å ñëó÷èëî.

Ñàìî â íàñòîÿùåòî èìà æèâîò. Âñè÷êî äðóãî å ïîäìÿíà, êîÿòî âè äàâà ôàëøèâ æèâîò. Èñòèíñêèÿò æèâîò, îò äðóãà ñòðàíà, å ìíîãî òúíêà ëèíèÿ, êîÿòî íåïðåñòàííî ñå äâèæè âúâ âðåìåòî. Óäèâèòåëíî å, íî â ñúùîòî âðåìå òîçè æèâîò å è âå÷íîñò. Âúâ âå÷íîñòòà íÿìà âðåìå.

Êîãàòî çàâúðøà èçðå÷åíèåòî, êîåòî ïðîèçíàñÿì â ìîìåíòà, òî å âå÷å ìèíàëî. Òîåñò, íàñòîÿùåòî íàèñòèíà å ìíîãî, ìíîãî òúíêà ëèíèÿ. È ñàìî òÿ å æèâîò. Çàòîâà è òðÿáâà âèíàãè äà ñå îïèòâàìå äà ñìå â íàñòîÿùåòî – â ìèãà, â êîéòî èçëåçåì îò íåãî, èäâàò äåìîíèòå. Òå íÿìàò ñîáñòâåí æèâîò. È òîâà å ìíîãî èíòåðåñíî – äåìîíèòå èìàò ñúùåñòâóâàíå, íî íå è æèâîò; ìåæäó äâåòå èìà ãîëÿìà ðàçëèêà. Æèâîòúò å ñàìî â Áîãà, à òå ñà îòïàäíàëè îò Íåãî. Äåìîíèòå ñúùåñòâóâàò, êîãàòî âèå èì äàäåòå áèòèå. Àêî ðàçáåðåòå òîçè óðîê, ùå ñå îñâîáîäèòå îò ñòðàõà. ×îâåêúò, êîéòî âè ãîâîðè òîâà, å ÷îâåê, êîéòî ñå å îñâîáîäèë îò ñòðàõà. Êàêòî õðàíèì òÿëîòî ñè ñ õðàíà, òàêà è äåìîíèòå ñå õðàíÿò, è õðàíàòà, êîÿòî èì äàâà êðúâ, å íàøèÿò ñòðàõ, íàøåòî ëþøêàíå ìåæäó ìèíàëîòî è íàñòîÿùåòî.

Íî êàê äà îñòàíåì â íàñòîÿùåòî? Ñ òîçè âúïðîñ ñå å çàíèìàâàë è Áóäà. Òîâà íå å ñàìî õðèñòèÿíñêè âúïðîñ. Áóäà êàçâà, ÷å

ÈÍÒÅÐÂÞ

áð.1/2010 15

òðÿáâà äà êîíòðîëèðàìå ìèñëèòå ñè, çàùîòî äåìîíèòå íè âëèÿÿò ÷ðåç ïåòòå ñåòèâà è íè îòâåæäàò â áúäåùåòî èëè â ìèíàëîòî. Ðåøåíèåòî, êîåòî äàâà Áóäà: äà ñïðåì äà ìèñëèì. Íî òîâà å ïîãðåøíî. Àç óñâîèõ òåçè òåõíèêè è â ïðàçíîòàòà, êîÿòî îòêðèõ, âèäÿõ îòíîâî äåìîíèòå; ïðàçíîòàòà áåøå ïúëíà ñ òÿõ.

Äà áúäåì â íàñòîÿùåòî (present) îçíà÷àâà äà áúäåì â ïðèñúñòâèåòî (presence) íà Õðèñòîñ. Ñàìèÿò Òîé êàçâà: Àç ñúì æèâîòúò. Àç Ñúì.  òîâà ïðèñúñòâèå íèå ñìå ïîñòîÿííî â íàñòîÿùåòî, ïðåç öÿëîòî âðåìå.

 òàçè âðúçêà íåêà ñè ñïîìíèì çà Èèñóñîâàòà ìîëèòâà: „Ãîñïîäè Èèñóñå Õðèñòå, Ñèíå Áîæè, ïîìèëóé ìåíå ãðåøíèÿ”.  òîâà èçðå÷åíèå ñå ñúäúðæà öåëèÿò Íîâ çàâåò. Ïðîñëàâÿìå Áîãà, â ñúùîòî âðåìå ïðèçíàâàìå ãðåõîâíîñòòà ñè. Ñ ïðîèçíàñÿíåòî íà òàçè ìîëèòâà íè ñå äàâà âúçìîæíîñò äà ñå èçïúëâàìå íåïðåñòàííî ñúñ Ñâåòèÿ Äóõ. Íî òðÿáâà äà âíèìàâàìå, çàùîòî ìíîãî õîðà èçïîëçâàò òàçè ìîëèòâà êàòî òàëèñìàí, êàòî ìàíòðà, êîÿòî äà èì äîíåñå ùàñòèå – è òîâà å ïîðåäíàòà çëîóïîòðåáà.

Ñ òàçè ìîëèòâà ñå îáðúùàìå êúì Õðèñòîñ, Êîéòî åäèíñòâåí å òîâà Ïðèñúñòâèå è òîâà Íàñòîÿùå. Íåêà ÷èòàòåëÿò íà òåçè ðåäîâå äà çàïîìíè íåùî – ñëåäâàùèÿò ïúò, êîãàòî èìà ïîâîä äà ñå ñòðàõóâà îò íåùî – îò áîëåñò, îò èçïèò, îò çàãóáà íà áëèçúê, íåêà ñè ñïîìíè, ÷å òîâà å íåùî, êîåòî îùå íå ñå å ñëó÷èëî. È äà çàïî÷íå äà ïðèçîâàâà Èìåòî íà Èèñóñ Õðèñòîñ. Êàêòî êàçâà Áèáëèÿòà, òî å åäèíñòâåíîòî èìå, êîåòî íè å äàäåíî. Êîãàòî ïðèçîâàâàìå Íåãîâîòî Èìå, íèå ïðèçîâàâàìå Íåãîâîòî Ïðèñúñòâèå, âëèçàìå â Íåãîâîòî

Íàñòîÿùå (âå÷íîñòòà) è ñòðàõúò îòïàäà. Ñ íåãî îòïàäàò è âñè÷êè ñòðàñòè è çàâèñèìîñòè, êîèòî äåìîíèòå íè âíóøàâàò íåïðåêúñíàòî, çà äà íè äúðæàò âúâ ôàëøèâèÿ æèâîò è äà íè îòäàëå÷àò îò èñòèíñêèÿ.

Äîñòèãàéêè òîâà ñúñòîÿíèå íà ïðåáèâàâàíå â Íàñòîÿùåòî, îçíà÷àâà ëè, ÷å ãóáèø ÷óâñòâàòà ñè?

Íå, ðàçáèðà ñå. Ñàìèÿò Õðèñòîñ å ïðåëèâàë îò ÷óâñòâà. Òîé ñå å ãíåâèë, ñìååë ñå å, ïëàêàë å. Íî òîâà ñà ÷óâñòâàòà íà èñòèíñêèÿ æèâîò. Ìîÿò äóõîâåí íàñòàâíèê, îòåö Çàõàðèàñ, ñúùî å ìíîãî åìîöèîíàëåí – íî òîâà å åìîöèîíàëíîñòòà íà äåòåòî. Òîé ìîæå äà áúäå òîëêîâà íåïîäïðàâåíî ùàñòëèâ ñàìî îò ìèðèçìàòà íà íÿêîÿ ïîäïðàâêà – è òîâà å èñòèíñêà ðàäîñò, òÿ íå èäâà îò ôàëøèâèÿ æèâîò íà ñâåòà, à îò ïðèñúñòâèåòî íà èñòèíñêèÿ æèâîò.

Êàêâî å ãðÿõ?

Îòíîâî êàçâàì: ïðåñòúïëåíèå ñðåùó ëþáîâòà íà Áîãà. Áîã ïðèñúñòâà êàòî îáðàç è ïîäîáèå âúâ âñÿêî ÷îâåøêî ñúùåñòâî, à ãðåõúò, åãîèçìúò, íè îòäåëÿ îò áëèæíèÿ è îò íàñ ñàìèòå. Áîã å ñúçäàë åäèí Àäàì, è çàòîâà âñåêè ÷îâåê íà òîçè ñâÿò, õðèñòèÿíèí èëè íå, å ìîé áðàò. ×ðåç ïàäíàëèòå àíãåëè, äåìîíèòå, íà íàñ íè ñå âíóøàâà æåëàíèå äà èçïîëçâàìå áëèæíèòå ñè çà çàäîâîëÿâàíå íà ñîáñòâåíèòå ñè ñòðàñòè – ùå èçïîëçâàì òîâà ìîìè÷å çà ñåêñóàëíîòî ñè óäîâîëñòâèå, ùå ÿ èçïîëçâàì êàòî ïðåäìåò; ùå ìàíèïóëèðàì òîçè ÷îâåê, çàùîòî èñêàì ïàðèòå ìó. Âñè÷êî òðúãâà îò òàì, çà äà ñå ñòèãíå äî óáèéñòâàòà, êðàæáèòå, ñâåòîâíèòå

ÈÍÒÅÐÂÞ

16 áð.1/2010

Áåñòñåëúðúò „Äâà ìèëèîíà êèëîìåòðà â òúðñåíå íà ëþáîâòà”, ïðåâåäåí íà ìíîãî åâðîïåéñêè åçèöè, âå÷å å è íà áúëãàðñêèÿ ïàçàð, áëàãîäàðåíèå íà èçäàòåëñòâî Îìîôîð.

„Äâà ìèëèîíà êèëîìåòðà â òúðñåíå íà ëþáîâòà” å ëè÷íàòà èñòîðèÿ íà Êëàóñ Êåíåò, êîéòî ïðåìèíàâà ïðåç àäà íà åäèí ïúò, èçïúëíåí ñ îìðàçà è ñìúðò – áÿãñòâî, íî è òúðñåíå íà ñàìèÿ ñåáå ñè. Åäèí ÷îâåê, êîéòî å óñïÿë äà îòêðèå èñòèíàòà è ñìèñúëà íà æèâîòà â ëè÷íàòà ñðåùà ñ Áîãà.

ïîðú÷àéòå îíëàéí îò shop.pravoslavie.bg

ÈÍÒÅÐÂÞ

áð.1/2010 17

âîéíè. Òîâà îòäåëÿíå îò îñòàíàëèòå è ïðåâðúùàíåòî íà áëèæíèÿ â îáåêò, â ïðåäìåò, â êðàéíà ñìåòêà íè óáèâà, ïðàâè íè ñàìîòíè. Çàùîòî çàæèâÿâàìå â íåïðåêúñíàò ñòðàõ äà íå çàãóáèì íåùàòà, êîèòî ñìå ïðèäîáèëè îò äðóãèòå. Íàêðàÿ íè âðúõëèòà è ñòðàõúò îò ñìúðòòà.

Ïðåñòúïëåíèå ñðåùó ëþáîâòà, êîåòî ùå áúäå íàêàçàíî, èëè áîëåñò, êîÿòî ìîæå äà áúäå èçëåêóâàíà, å ãðåõúò âñå ïàê?

Áîëåñò, íî è íàêàçàíèå, çàùîòî ñàìè ñåáå ñè íàêàçâàìå. Ðàçáðàõ òîâà îò ñîáñòâåíèÿ ñè æèâîò. Ñàì ñåáå ñè íàêàçâàõ, çàùîòî îñòàâàõ âèíàãè ñàì, ñëåä êàòî ãðåøàõ. È òîâà å íàé-ëîøàòà áîëåñò – äà íå ìîæåø äà ñå ñâúðæåø ñ íèêîãî. Áîã íå èñêà äà íè íàêàçâà, à äà íè èçëåêóâà. Ãðåõúò íè ðàçáîëÿâà. È êîãàòî âèäÿ ñîáñòâåíàòà ñè áîëåñò, íÿìà äà îñúäÿ âå÷å íèêîãî. Áîã îáè÷à õîìîñåêñóàëèñòà, íî íå îáè÷à õîìîñåêñóàëíîñòòà, çàùîòî è òÿ å áîëåñò, êîÿòî âîäè õîðàòà êúì òúãà è íè îòäåëÿ åäèí îò äðóã. Ðîäåíè ñìå êàòî ìúæå è æåíè, çà äà èìàìå íîðìàëíè âðúçêè. Áîã íå å ñúçäàë Àäàì À è Àäàì Á, à Àäàì è Åâà. Âèæäàë ñúì òåæêè ñëó÷àè íà õîìîñåêñóàëèçúì èçëåêóâàíè, êîãàòî â ÷îâåêà ñå å ñúáóäèë Õðèñòîâèÿò óì è å âëÿçúë Ñâåòèÿò Äóõ. Ïîíÿêîãà ëåêàðè è ó÷åíè ñå îïèòâàò äà äîêàæàò, ÷å õîìîñåêñóàëèçìúò ìîæå äà áúäå ïðè÷èíÿâàí îò âúíøíè ôàêòîðè, îò õîðìîíàëíè ïðè÷èíè è ò.í. – âñè÷êî òîâà ñà ãëóïîñòè. Âñè÷êè ñìå ïîðàçåíè îò ãðåõà, ñïîäåëÿìå åäíà îáùà ïàäíàëà ÷îâåøêà ïðèðîäà, íî Õðèñòîñ îòíîâî ìîæå äà íè èç-öåëè, äà íè íàïðàâè öåëè.

À êàêâî å ñïàñåíèåòî? Ñïàñåíèå îò íåùî èëè çà íåùî?

Íå ñàìî õðèñòèÿíñòâîòî, íî è áóäèçìúò, è èíäóèçìúò íè êàçâàò, ÷å çåìíèÿò íè æèâîò íå å êðàÿò íà íàøåòî ñúùåñòâóâàíå; ÷å æèâîòúò íà äóøàòà ïðîäúëæàâà è ñëåä ñìúðòòà. Îò êàêâî ñìå ñïàñåíè? Ñïàñåíè ñìå îò âå÷íî ñòðàäàíèå. Òîâà ñòðàäàíèå çàïî÷âà â òîçè æèâîò. Âèæäàìå, ÷å íèêîãà íå ìîæåì äà óäîâëåòâîðèì âñè÷êèòå ñè æåëàíèÿ – èçâåñòíî å, ÷å íÿìà ãîðíà ãðàíèöà íà æåëàíèåòî çà ïðèòåæàíèå íàïðèìåð. Æåëàíèåòî çà îùå è îùå âîäè äî ñòðàäàíèå, çàùîòî íå ìîæå äà áúäå óäîâëåòâîðåíî. È àêî íå îñúçíàåòå òîâà ïðåäè ôèçè÷åñêàòà ñè ñìúðò, òîãàâà âàøèÿò Áîã å áèë Ìàìîí, ïàðèòå. Èëè ñåêñúò. Èëè âñÿêà äðóãà ñòðàñò. È êîãàòî óìðåòå, äóøàòà âè ïðîäúëæàâà äà æàäóâà íåùàòà, êîèòî å ñâèêíàëà äà æàäóâà ïðèæèâå.

È òîâà å àäúò. Çàùîòî â îòâúäíîòî òåçè æåëàíèÿ íå ìîãàò äà áúäàò çàäîâîëåíè. È çàðàäè òîâà ùå ñòðàäàòå óæàñíî, çàùîòî òîâà, êîåòî ðàçáèðàòå ïîä „óäîâîëñòâèå”, âå÷å íÿìà äà âè å äîñòúïíî. Êîãàòî Õðèñòîñ êàçâà: Èäâàì äà âè ñïàñÿ, òîâà îçíà÷àâà, ÷å Òîé íè äàâà ñàìîñúçíàíèå, êîåòî å Õðèñòîâî ñúçíàíèå. Òî âè ïîìàãà äà îòïóñíåòå ìúðòâàòà õâàòêà, ñ êîÿòî ñòå ñå âêîï÷èëè â ïàðèòå, ñåêñà, âëàñòòà è ò.í. è äà ñå îñâîáîäèòå îò çàâèñèìîñòèòå, êîèòî òå ñúçäàâàò. Òîâà âè íîñè ðåàëíî, íå èëþçîðíî ùàñòèå.

Åòî âè åäèí ïðèìåð çà íàñèëèåòî. Èìàëî åäèí ãîðä âîèí-ñàìóðàé. Îòèøúë ïðè åäèí îò ó÷èòåëèòå è ìó êàçàë: ó÷èòåëþ, êàæè ìè ñúùåñòâóâàò ëè ðàé è àä. Ó÷èòåëÿò çàïî÷íàë äà îáèæäà âîèíà, ïîäèãðàâàë ìó ñå, íàðè÷àë ãî ñ ãðóáè èìåíà. Ñàìóðàÿò íå èçäúðæàë íà

ÈÍÒÅÐÂÞ

18 áð.1/2010

óíèæåíèåòî, è çàïî÷íàë äà èçâàæäà ìå÷à ñè îò íîæíèöàòà, çà äà ïðîíèæå íàñòàâíèêà ñè. Òî÷íî â òîçè ìîìåíò ó÷èòåëÿò êàçàë: åòî òóê çàïî÷âà àäúò. Ñàìóðàÿò ðàçáðàë ïîñëàíèåòî è ïðèáðàë ìå÷à ñè, à ó÷èòåëÿò êàçàë: åòî òóê çàïî÷âà ðàÿò.

Êîãàòî æèâååø â òîâà ñúñòîÿíèå íà âå÷íà íåóäîâëåòâîðåíîñò íà ñåòèâàòà è óìà, ñè â àäà. Íî ìèðúò å ïîñòèæèì è äîñòúïåí çà âñåêè îùå òóê, â òîçè æèâîò. Àç ñå îïèòâàì äà ãî ïîñòèãíà. Òîâà íå îçíà÷àâà, ÷å ñúì äîáúð õðèñòèÿíèí. È äî äíåñ äåìîíèòå ìå èçìú÷âàò âñåêè äåí, îïèòâàò ñå äà ìå îòêëîíÿâàò. Íî â ìèãà, â êîéòî çàãóáÿ âúòðåøíèÿ ñè ìèð, â ìåí ñâåòâà íåùî êàòî àëàðìåíà ëàìïè÷êà è àç ñå âêîï÷âàì â Èèñóñîâàòà ìîëèòâà. È òîâà ñå ñëó÷âà ìíîãî ïúòè âñåêè äåí – ðàçáèðàì, ÷å äåìîíèòå ìå íàïàäàò, çàïî÷âàì äà ñå ìîëÿ, âëèçàì â Ïðèñúñòâèåòî, èäâàì â Íàñòîÿùåòî …è ìèðúò ìè ñå âðúùà.

Êàê ñå ïðîìåíè ñâåòúò îò âðåìåòî íà ìëàäîñòòà òè?  êàêâà äóõîâíà ïîñîêà ñå äâèæè âñè÷êî?

Äâåòå ïîñëåäíè ðàçðóøèòåëíè ñúáèòèÿ áÿõà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà è õèïè-ðåâîëþöèÿòà – åäíî ìàòåðèàëíî è åäíî äóõîâíî ñúáèòèå. Âòîðîòî äàäå íà÷àëîòî íà ïîêëîíåíèåòî ïðåä èäîëè – ðîê-ãðóïè, ñàòàíèçúì, îòõâúðëÿíå íà âñÿêà çàáðàíà. Âñè÷êî ñòàíà ñâîáîäíî – íàðêîòèöèòå, õîìîñåêñóàëíèòå ñâàòáè. Îò 60-òå ãîäèíè íà ìèíàëèÿ âåê åãîèçìúò â õîðàòà íàðàñíà çíà÷èòåëíî è ñå ðàçïðîñòðàíè íàâñÿêúäå. Òåëåâèçèÿòà ñå ïðåâúðíà â åäèí îò îñíîâíèòå íîñèòåëè íà òîâà

ðàçïðîñòðàíåíèå. Ñàìèòå òåëåâèçîðè ñòàâàò è âñå ïî-ãîëåìè, è âñå ïî-ìàëêè, è âñå ïî-åâòèíè, çàïúëâàò âñÿêî ñâîáîäíî ëè÷íî ïðîñòðàíñòâî – è âìåñòî åäíà èëè äâå ïðîãðàìè, âå÷å èìàìå ñòîòèöè.

Õîðàòà íå ðàçáèðàò, ÷å íå òå ãëåäàò òåëåâèçèÿ, à òåëåâèçèÿòà ãëåäà òÿõ. Êîãàòî ãëåäàò òåëåâèçèÿ, ìèñëÿò, ÷å ãëåäàò íîâèíè, è íå óñåùàò, ÷å ñà ìàíèïóëèðàíè, çàùîòî ïîëó÷àâàò èíôîðìàöèÿòà è íåéíàòà èíòåðïðåòàöèÿ â êîëè÷åñòâî è êà÷åñòâî, êîåòî íÿêîé äðóã ðåæèñèðà. Èçáîðúò íà òîâà, êàêâî ùå âèäÿò è íàó÷àò, ñå ïðàâè îò äðóãè õîðà.

Àíòèõðèñòúò å ñðåä íàñ – ìîæå áè âñå îùå íå êàòî ðåàëíà ëè÷íîñò. Êàòî ðåàëíà ëè÷íîñò òîé ùå áúäå íÿêàêúâ õèáðèä ìåæäó ïàïàòà è àìåðèêàíñêèÿ ïðåçèäåíò – îãðîìíà äóõîâíà è ïîëèòè÷åñêà âëàñò íàä ñúäáèòå íà ìèëèàðäè äóøè, ñúñðåäîòî÷åíà â ðúöåòå íà åäèí ÷îâåê. Íî äóõúò ìó å âå÷å òóê, äóõúò íà ìàñîâîòî îòñòúïëåíèå îò âÿðàòà. Çà òîâà îòñòúïëåíèå ñìå ïðåäóïðåäåíè îò Õðèñòîñ: „Êîãàòî äîéäà íà çåìÿòà, ùå íàìåðÿ ëè âÿðà?”

Òîâà ìè íàïîìíÿ èñòîðèÿòà íà ðàçãîâîðà ìåæäó äâàìà ïóñòèííèöè îò ðàííèÿ ïåðèîä íà Öúðêâàòà. Åäèíèÿò êàçàë: Îò÷å, íèå áÿõìå òîëêîâà äóõîâíè, ÷å ìîæåõìå äà âúçêðåñÿâàìå ìúðòâè. Êàêâè ëè ùå áúäàò òèÿ îò ñëåäâàùèòå ïîêîëåíèÿ? Äðóãèÿò îòãîâîðèë: Ïîêîëåíèåòî ñëåä íàñ ùå ìîæå ñàìî ïîëîâèíàòà îò íåùàòà, êîèòî íèå âúðøèì. À êàêâè ùå áúäàò õðèñòèÿíèòå îò ïîñëåäíèòå âðåìåíà?, ïîïèòàë ñìóòåíî ïúðâèÿò. Òå ùå áúäàò ïî-ñâÿòè

ÈÍÒÅÐÂÞ

áð.1/2010 19

è îò íàñ, ñòèãà ñàìî äà îïàçÿò âÿðàòà ñè, êàçàë ñòàðåöúò.

Äíåñ Åâðîïà âè áîìáàðäèðà ñ ðåêëàìè, ñåêñóàëíîñò, êîëè, ñ „èìàé, èìàé, èìàé”. À íå ñ „áúäè, áúäè, áúäè”. Õîðàòà ñå ñòðåìÿò êúì òîçè ôàëøèâ æèâîò, êúì æèâîòà-çàìåñòèòåë, à íå êúì æèâîòà-áèòèå. Íÿìà áèòèå, èìà ïðèòåæàíèå. Åâðîïà èñêà îò Áúëãàðèÿ íîâè êîíñóìàòîðè. Òÿ íå âè íîñè ëþáîâ, íèòî èñòèíñêî ùàñòèå.

Íèùî ëîøî íÿìà â òîâà, ðàçáèðà ñå, äà èìàø ïî-õóáàâè ìåáåëè, ñëåä êàòî ãîäèíè íàðåä ñè èìàë ãðîçíè òàêèâà. Íèòî ïúê òåëåâèçèÿòà å âèíîâíà â íåùî ñàìà ïî ñåáå ñè. Íî çëîóïîòðåáàòà ñ íåÿ å íåùî ñòðàøíî. È íåêà íå çàáðàâÿìå, ÷å äîðè è íàé-ïðåêðàñíèÿò ôèëì, êîéòî ìîæåòå äà âèäèòå ïî òåëåâèçèÿòà èëè â êèíîñàëîíà, îòìèíàâà. Òîé ìîæå äà îñòàâè â ñúçíàíèåòî âè íÿêàêâà ñëåäà, äà âè íàêàðà äà ñå çàìèñëèòå, äà âè ïîâåäå íàíÿêúäå, íî òîé íå å ñàìîòî Ïðèñúñòâèå, íèòî ñàìîòî Íàñòîÿùå.

Àç áÿõ ñðåä îíèÿ, ïîñëåäíèòå, íàé-èçïàäíàëèòå õîðà. Áÿõ çàòúíàë äúëáîêî â ñâåòà íà äåìîíèòå è óäîâîëñòâèÿòà, â ñâåòà íà ñåêñà è ïàðèòå. È ïîíåæå ñðåùíàõ îòåö Ñîôðîíèé, êîéòî áåøå ñïàñèë ñåáå ñè, íåãîâîòî ëú÷èñòî âëèÿíèå âúðõó âñè÷êè, êîèòî ãî ïîçíàâàõà, äîêîñíà è ÷îâåê êàòî ìåí. Òîâà å àëòåðíàòèâàòà. Òðúãíè ïî ïúòÿ íà ñïàñåíèåòî, áúäè ñåðèîçåí â ðåøåíèåòî ñè è õîðàòà îêîëî òåá ùå âèäÿò, ÷å ñè ðàçëè÷åí è ùå òå ïîñëåäâàò, çàùîòî ùå óñåòÿò ëþáîâòà.

Âèæäàìå âå÷å, ÷å ìàòåðèàëèçìúò å ôàëøèâ æèâîò. Óäîâîëñòâèåòî äà ÿäåø õàéâåð, äà ñå âîçèø â íîâ Ìåðöåäåñ, äà ïîêàæåø íà äðóãèòå ñêúïèÿ ñè ÷àñîâíèê çà 6000 ôðàíêà – âñè÷êî òîâà å òîëêîâà íåçàäîâîëèòåëíî. Òî âñúùíîñò òå îãðàáâà, ïðàâè òå áåäåí. Òîãàâà âèæäàø èñòèíàòà, êîÿòî çà ñâåòà å ëóäîñò – ÷å àêî äàäåø ïàðèòå ñè, ùå áúäåø ïî-áîãàò, çàùîòî òîâà, êîåòî çàäúðæàø çà ñåáå ñè, òå ïðàâè áåäåí, à äàâàíåòî òå ïðàâè áîãàò.

Âñè÷êè èìàìå ñâîèòå íóæäè – ïëàùàìå íàåì, êóïóâàìå áåíçèí çà êîëàòà ñè; è òîâà å íîðìàëíî, çàùîòî æèâååì â ñâåòà, íå ñìå ñå îòðåêëè îò âñÿêî ïðèòåæàíèå, êàêòî ñà ñå îòðåêëè ìîíàñèòå â ìàíàñòèðèòå. Òðàãåäèÿòà çàïî÷âà, êîãàòî íè îáçåìå ñòðàõúò äà íå çàãóáèì ïðèäîáèâêèòå ñè è íè ñãðàá÷è æåëàíèåòî äà èìàìå îùå è îùå.

Àêî ãëîáàëèçàöèÿòà å êðàéíîñòòà, êîÿòî íè âîäè êúì Àïîêàëèïñèñ, èìà ëè ñïàñèòåëíà àëòåðíàòèâà? Ìàëêè ñàìîóïðàâëÿâàùè ñå îáùíîñòè áåç ìåäèè, ïàñòîðàëåí íà÷èí íà æèâîò?

Õðèñòîñ êàçâà: íèå æèâååì â òîçè ñâÿò, íî íå ñìå îò òîçè ñâÿò. Ïî äóìèòå íà ìîÿ äóõîâåí íàñòàâíèê: ñïàñè ñåáå ñè è õîðàòà îêîëî òåá ùå ñå ñïàñÿò. Îïèòèòå äà ïðîìåíèì ñâåòà, êàòî âúïëúòèì íÿêàêâà íàøà èäåÿ çà èäåàëíî îáùåñòâî, ñà îáðå÷åíè. Ïðèçâàíè ñìå äà ïðîìåíÿìå ñåáå ñè. Ñâåòúò íå ìîæåì äà ïðîìåíèì, íî ñåáå ñè ìîæåì. Òîâà îçíà÷àâà äà ïðèåìåì âÿðàòà ñè íàñåðèîçíî. Äà çàñòàâàìå çàä âñÿêà äóìà, êîãàòî ñå ìîëèì. Òàêà è îíåçè îêîëî íàñ ùå ñå ñïàñÿò, çàùîòî ùå âèäÿò ðåçóëòàòà îò òàçè áîðáà â íàøèÿ æèâîò.

20 ìàðò 2009

Íà ïúòÿ

ìàðò 2009 21

ÎÒ ÐÅÄÀÊÒÎÐÀÊÓËÒÓÐÀ

ÄÅÑÈÑËÀÂÀ ÃËÀÂÅÂÀ

íà êðóèçà

ðóðóð

ÍÀ ÏÚÒ

22 áð.1/2010

Çàáàâíî íåùî å ñåëñêèÿò òóðèçúì. Êàêòî çà òóðèñòèòå, òàêà è çà òóçåìöèòå. Ïî ñèëàòà íà îáñòîÿòåëñòâàòà àç ñàìàòà ñå îçîâàõ â åäíî ìàëêî ñåëöå, íàìèðàùî ñå íà ïúòÿ íà îãðîìíèòå êðóèçíè êîðàáè, êîèòî ïðàâÿò îêîëîñâåòñêè ìåæäóêîíòèíåíòàëíè ïúòåøåñòâèÿ. Ñàìî ÷å, ìîåòî ñåëöå íå ñå íàìèðà íèòî íà íÿêîé åêçîòè÷åí îñòðîâ â ìîðåòî, íèòî äîðè íà áðåãà ìó, à äâàäåñåò è ïåò êèëîìåòðà íàâúòðå â ñóøàòà. Òîãàâà êàê òàêà òî ñå îêàçà íà ïúòÿ íà êðóèçèòå? È êàêâî ñòàâà, êîãàòî êðóèçåí êîðàá „àêîñòèðà” â íåãî? Èìåííî òîâà ùå ðàçáåðåòå, àêî îñòàíåòå äî êðàÿ.

I.Ìîåòî êèòíî ñåëöå å ñðàâíèòåëíî ìàëêî. Èìà ñè çà çàñëîí ïîëåãàòè ïëàíèíñêè õúëìîâå è ñèíüî íåáå. Õúëìîâåòå ñà ïîñëåäíîòî è íàé-èçòî÷íî èçäèõàíèå íà Áàëêàíà ïðåäè òîé äà ñå ñíèøè è îïðå â ìîðåòî. Íåáåòî ïðè ÿñíî âðåìå ìîæå äà áëåñòè ñ öâÿò íà ñâåòëîñèí ñàïôèð, íî äà ñòàíå ïðåäè áóðÿ ìîðàâî êàòî ëàâàíäóëà.

Ñåëîòî íè èìà èçãëåä íà òèïè÷íî áúëãàðñêî ñåëî, ïðè âñå ÷å èç íåãî âå÷å ñå ìÿðêàò íîâè è êðàñèâè êúùè íà ôîíà íà ñòàðèòå ïðèõëóïåíè êúùóðêè îò ìèíàëîòî. È çàòîâà ìè å âñå ïî-òðóäíî äà îïðåäåëÿ êîå ñòîè ïî-åêçîòè÷íî – íîâèòå êúùè èëè ñòàðèòå...

 íåãî âñå îùå ìîæå äà ñå ÷óå áëååíåòî íà êîçè è îâöå, òðúãíàëè íà ïàøà â õëàäèíàòà íà èçãðåâà èëè âðúùàùè ñå îòòàì ïðèâå÷åð, îêîëî çàëåç ñëúíöå. Ñóòðèí âñå îùå ìå áóäÿò íå êàêòî â ãðàäà ìîòîðíèÿò ðåâ íà ïúðâèòå àâòîáóñè, à æèçíåðàäîñòíèòå âúçêëèöàíèÿ íà êîìøèéñêèÿ ïåòåë, íàäïÿâàù ñå ñ öÿëà

ñþðèÿ ñâîè ñúáðàòÿ îò ñúñåäíèòå óëèöè. Âñå îùå âúçäóõúò å ñâåæ è ïðîçðà÷åí è çèìå è ëåòå. È âñå îùå óõàå íà ñåëî.

Êúùè÷êèòå îáèêíîâåíî ñà íåãîëåìè, ñ áåëîñàíè ñòåíè è êåðåìèäåíè ïîêðèâ÷åòà. Îêîëî òÿõ ñå ðàçñòèëàò äâîðîâå âúâ âñåâúçìîæíè ãåîìåòðè÷íè ôîðìè – êðúãëè, êâàäðàòíè, òðàïåöîâèäíè è òàêèâà, çà êîèòî â ãåîìåòðèÿòà íÿìà èìå.

Ëåòå õúëìîâåòå ñå îïàñâàò ñ ðàäîñò, à äîëèíèòå ñå êè÷àò ñ õðàíè, âúçêëèöàâàò è ïåÿò, (Ïñàëîì 64:13-14). Çèìå ÷àêàëèòå ñëèçàò íîùåì îò ïëàíèíàòà è ïî÷âàò äà âèÿò, ÷å æèâîòúò å òåæúê. Âîÿò èì

Десислава Главева е родена през октомври 1969 г. в Бургас. Завършила е гимназия с изучаване на френски език и Богословския факултет към СУ „Св. Климент Охридски”. Работила е като преводач в „Александра видео” и за издателствата „Абагар”, „Селекта” и списание „Панорама”, както и като радио водещ и журналист в бургаското радио „Гларус” и Рент ТВ. Понастоящем е клиросен певец към храмовете в гр. Каблешково и с. Горица, където живее. Омъжена.

ÍÀ ÏÚÒ

áð.1/2010 23

å ïðîòî÷åí êàòî íà áåáå è ñëåä êàòî çàãëúõíàò è ïîñëåäíèòå òðåëè â îòãîâîð íåèçìåííî ñå ðàçíàñÿ ÿðîñòåí êó÷åøêè ëàé.

Ïòèöèòå ñà ðàçíîîáðàçíè êàòî öâåòîâåòå íà äúãàòà. È ñúùî òîëêîâà êðàñèâè è ïúñòðè. Äîðè ñëåä êàòî ïðåëåòíèòå ñè çàìèíàò, íåáåòî íèêîãà íå îñòàâà ïðàçíî.

Ïîðàäè ñðàâíèòåëíàòà ñè áëèçîñò ñ ìîðåòî òóê ðàñòàò âñÿêàêâè äúðâåòà – áàäåìè, êîèòî ïúðâè íàäÿâàò ïðîëåòíàòà ñè îäåæäà, îùå äîêàòî äðóãèòå äúðâåòà ñïÿò. Âñÿêàêâè äèâè ñëèâè, êîèòî äðóãàäå çîâàò „äæàíêè”, íî òóê ñè èì âèêàò „ñëèâè”, ÷åðåøè è âèøíè, äúõàâè êàéñèè ñ ãîëåìèíàòà íà ïðàñêîâè. È, ðàçáèðà ñå, ïðàñêîâè – ìúõíàòè õóáàâèöè ñ òîïëà æúëòî-÷åðâåíà îêðàñêà. Ñî÷íè ÿáúëêè è òåæêè êðóøè, äþëè, ìóøìóëè è íàð. Îðåõè, èçïðàâåíè êàòî èñïîëèíè, ñâåíëèâ äðÿí è ÷åðíèöè. À ñúùî è ëþáèìèòå ìè ñìîêèíè, îò êîèòî â öúðêîâíèÿ äâîð èìà ïîíå ÷åòèðè ñîðòà.

Ïðåäè ñè ìèñëåõ, ÷å îáè÷àì åñåíòà. Ñëåä êàòî çàìèíàõ äà æèâåÿ íà ñåëî, çàïî÷íàõ äà õàðåñâàì ïðîëåòòà. Ñëåä òîâà ñòðàñòíî ñå âëþáèõ â ëÿòîòî. À íàé-ïîäèð ìå ïëåíè è çèìàòà.

Òóê ðàçáðàõ êàêâî çíà÷àò äóìèòå íà Ïñàëìîïåâåöà âñÿêîå äèõàíèå äà õâàëèò Ãîñïîäà, (Ïñàëîì 150:6). Çàùîòî òóê âèäÿõ êàê âñè÷êî ùî äèøà, õâàëè Ãîñïîäà.

* * *

Àç æèâåÿ â öúðêîâíèÿ äâîð.  íåãî èìà êúùè÷êà äîñàìè õðàìà, êîéòî å ïîñâåòåí íà ñâåòè Àðõàíãåë Ìèõàèë. Æèâåÿ òóê, ïîä ïîêðèâà íà Âñåâèøíèÿ, (Ïñàëîì 90:1), ïî÷òè îò äåñåò ãîäèíè. Àêî çàâèñåøå

îò ìåí, áèõ îñòàíàëà çàâèíàãè íà òîâà ìÿñòî, ñèðå÷ äî êðàÿ íà äíèòå ñè. Òî÷íî çàä õðàìà, îòêúì èçòî÷íàòà ìó ñòðàíà ñå íàìèðà ñòàðî, äà ãî íàðå÷åì, öúðêîâíî ãðîáèùå îò 19 âåê. Òàì ñà ïîãðåáàíè íÿêîè îò ïðåäèøíèòå ñâåùåíèöè è òåõíèòå ïðåçâèòåðè (ïîïàäèè), êàêâàòî ñúì è àç.  ãðîáèùåòî èìà è äðóãè ãðîáîâå, ïîâå÷åòî áåç íàäïèñ âúðõó íàäãðîáíèòå ïëî÷è. Íî íà âñè÷êè òÿõ èìà çíàöè îò õðèñòèÿíñêàòà ñèìâîëèêà è ìîæå áè òîâà å äîñòàòú÷íî, çà äà ñòàíå ÿñíî, ÷å êîñòèòå ïîä òÿõ ñà íà õðèñòèÿíè.

Îáè÷àì òîâà ãðîáèùå! Íèêîãà íå ñúì ñå áîÿëà îò ôàêòà, ÷å æèâåÿ íà äåñåò ìåòðà îò íåãî è íèêîãà íå ñà ìå ïðåñëåäâàëè ñòðàõîâå è ôàíòàçèè, ñ êàêâèòî èçîáèëñòâàò ãîòè÷åñêèòå ðîìàíè. Êîãàòî îáà÷å íàøèòå áðèòàíñêè ñúñåëÿíè Ñòèâúí è Äæîí (ñúîòâåòíî øîòëàíäåö è àíãëè÷àíèí) äîéäîõà äà ïîìîãíàò äà îïðàâèì ãðîáà íà îòåö Àíãåë, âåäíàãà ïðîÿâèõà òèïè÷íèòå ïðèçíàöè íà õîðà, âúçïèòàíè â äóõà íà òåçè ðîìàíè. Ïúðâî äúëãî ñå ìðúùåõà íà áåçîáèäíèÿ áèëêîâ ÷àé, ñ êîéòî ãè ïî÷åðïèõ, çàùîòî íå áèë êàòî àíãëèéñêèÿ è „ìèðèøåë íà òðåâà”, íî êîéòî îò ëþáåçíîñò âñå ïàê èçïèõà. Âòîðî, êîãàòî Äæîí âëåçå â ãðîáà, çà äà ïðèäúðæà íàäãðîáíèÿ êàìúê, êîéòî äâàìàòà öèìåíòèðàõà, Ñòèâúí íå ñïðÿ äà ãî íàðè÷à „çîìáè”, ñî÷åøå ãî ñ ïðúñò, âúçêëèöàâàøå óæàñåíî, ïðèêëÿêàøå è ñå ïðàâåøå, ÷å óìèðà îò ñòðàõ. Çàñòàíàë íåïîäâèæíî è ïðåãúðíàë êàìúêà ñ äâå ðúöå, íà Äæîí íå ìó îñòàâàøå äðóãî îñâåí ñ êàìåííà ôèçèîíîìèÿ äà ïîíàñÿ øåãèòå íà øîòëàíäåöà, ïðè êîåòî íàèñòèíà çàïðèëè÷à íà ãîëÿìî äîáðîäóøíî è âêàìåíåíî çîìáè, ïîíèêíàëî ñëó÷àéíî íà ãðîáà íà îòåöà.

ÍÀ ÏÚÒ

24 áð.1/2010

Àç îáà÷å ïðîñòî íå ìîãà äà ñâúðæà òåçè ãðîáèùà ñ áåëè ÷àðøàôè, ïèêè è òðàêàùè ñêåëåòè. Êàêòî è ñ àíãëèéñêè ÷àé. Çà ìåí òå ñà õðèñòèÿíñêè ãðîáèùà, ìàëêî ïîçàíåìàðåíè íàèñòèíà, íî íÿêàê ìèëè, áåçîáèäíè è ñúâñåì, ñúâñåì áúëãàðñêè. È çàòîâà òîëêîâà ãè õàðåñâàì è îáè÷àì äà ñòîÿ ñðåä òÿõ ñ ÷àñîâå, äà ñúçåðöàâàì ñâåòà íàîêîëî è äà ñå ïîòàïÿì â ìèñëè çà æèâîòà è ñìúðòòà. Îñâåí ìåí îáà÷å ãè îáè÷àò è ïòèöèòå, êîèòî ïúê ãè èçïîëçâàò çà ïëàöäàðì, îòêúäåòî äà îñúùåñòâÿâàò ÷åñòèòå ñè íàáåçè íàä íàøåòî èëè ñúñåäñêîòî ãðîçäå, íî íèòî æèâèòå, íèòî ìúðòâèòå èìàò íåùî ïðîòèâ. Ïúê è äà èìàò, åäâà ëè ìîãàò äà ãè ñïðàò...

 äâîðà èìà è îâîùíà ãðàäèíà, ðàçáèðà ñå, íå ñàìî ãðîáèùà.  îâîùíàòà ãðàäèíà ñå ñðåùàò ïî÷òè âñè÷êè ñïîìåíàòè ïî-ãîðå äúðâåòà ñ íÿêîè èçêëþ÷åíèÿ. È ïîíåæå äâîðúò å ãîëÿì, à íèå îáè÷àìå ïëîäîâå, çà êðàòêî âðåìå äâîðúò îò ëèâàäà, êàêâàòî áåøå â íà÷àëîòî, ñå ïðåâúðíà â ãîðà. Îò òîâà íàé-îáëàãîäåòåëñòâàíè îáà÷å ñå îêàçàõà ïàê ïòèöèòå. Èçëåçå, ÷å îáè÷àò äà ÿäàò ïî÷òè âñè÷êî. Ïèðøåñòâàòà èì çàïî÷âàò îùå íàïðîëåò, êîãàòî òðúãíàò ÷åðåøèòå. Çà äà íå ñå çàñòîÿâàò äúëãî ïî äúðâåòàòà, ïòèöèòå ãè óíèùîæàâàò ñ áÿñíà ñêîðîñò, à êàêâîòî îñòàíå – äîÿæäàò ãî âåëèêîëåïíèòå çëàòèñòî-çåëåíè áðúìáàðè, êîèòî òóê ïî íåçíàíèå íàðè÷àò „ìàéñêè”, íî âñúùíîñò íîñÿò èìåòî „çëàòêè”. Çëàòêèòå ñà ìíîãî êðàñèâè, äåáåëè è øóìíè. Êîãàòî ïðåëåòÿò íàä ãëàâàòà òè ðåøàâàø, ÷å å ìèíàë õåëèêîïòåð è íåâîëíî ñå ñíèøàâàø, ñàìî çà äà âèäèø, êàê áåçãðèæíî áëåñòåéêè íà ñëúíöåòî, òåæêî ñå íîñÿò êúì ÷åðåøèòå.

Ñëåä òîâà å ðåä íà êàéñèèòå. Òå ñà ëþáèìî

ÍÀ ÏÚÒ

áð.1/2010 25

ëàêîìñòâî çà ïî-ìàëêèòå ïèëåíöà. Çíàì ãî, çàùîòî êîãàòî ãè áåðà, íàìèðàì ïî òÿõ ñëåäè îò ìàëêè ÷îâêè. Íå òàêà ñòîÿò íåùàòà îáà÷å ñúñ ñìîêèíèòå. Îñîáåíî ñ ïúðâàòà ðåêîëòà, êîãàòî ïëîäîâåòå ñà îùå ñ ãîëåìèíàòà íà êðóøè. Òîãàâà ïðèñòèãàò àâëèãèòå è çàïî÷âàò ìåòîäè÷íîòî èì èçòðåáâàíå. Èçÿæäàò ãè òàêà óìåëî, ÷å ÷åñòî íå ìîæåø äà ðàçáåðåø, ÷å ñà èçÿäåíè. Îòäàëå÷ ãëåäàø îãðîìíà ñìîêèíÿ, êîÿòî òåæêî ñå ïîêëàùà è ðåøàâàø äà ÿ ñâàëèø îò êëîíà, ïðåäè äà å òóïíàëà ñàìà. Êîãàòî îáà÷å íàáëèæèø âèæäàø, ÷å òîâà å ñàìî îáåëêà, à ñúðöåâèíàòà ëèïñâà, èçÿäåíà îùå ìèíàëèÿ âòîðíèê. È äîêàòî ñå óñåòèø, ïî÷òè öÿëàòà ïúðâà ðåêîëòà èç÷åçâà, à àâëèãèòå äîâîëíî áúëáóêàò, ñêðèòè â ëèñòàòà íà ãîëåìèÿ îðåõ. „Áúëáóêàò” çàùîòî òàêà çâó÷è ïåñåíòà èì. Èëè, àêî ïðåäïî÷èòàòå, áîéíèÿò âèê. Íàïîäîáÿâà áåçîáèäíîòî è ñëàäêî áúëáóêàíå íà ïëàíèíñêî ïîòî÷å. Êîé äà çíàå, ÷å ñúùåñòâàòà, êîèòî èçäàâàò òåçè íåâèííè çâóöè, ñà òîëêîâà ëóêàâè!

Ñåòíå ïèðøåñòâàòà ïðîäúëæàâàò ñ áàäåìèòå. Òàì ãëàâíè ãåðîè ñà êúëâà÷èòå è ñîéêèòå. È òóê ñå èçïîëçâàò ñúùèòå ìåòîäè çà çàáëóäà íà ïðîòèâíèêà. Îòäàëå÷ ãëåäàø ïðåêðàñíè åäðè áàäåìè, íî êîãàòî ãè íàáëèæèø, â ïî÷òè âñè÷êè çåÿò äóïêè, â êîèòî ïúê íÿìà íèùî. Äîáðå, ÷å áàäåìèòå ñå âòâúðäÿâàò ïî íÿêîå âðåìå è âå÷å íå ñà òîëêîâà ëåñíà ïëÿ÷êà. Ñàìî ÷å ìàëêî îò òÿõ ñòèãàò äî áèîëîãè÷íàòà ñè çðÿëîñò.

Íàêðàÿ îñòàâà îðåõúò. Òîé å ïîñëåäíèÿò ïòè÷è áàñòèîí ïðåäè çèìàòà. Îïóñòîøàâàò ãî áåç äà èì ìèãíå îêîòî. Îò íåãî ÿäàò âñè÷êè. Íî íàé-èíòåðåñíè ñà êúëâà÷èòå â êîìè÷íî ïàðòíüîðñòâî ñúñ ñèíèãåðèòå. Íåîòäàâíà íàïðèìåð ñòàíàõ ñâèäåòåë íà ñëåäíàòà ñöåíêà:

ÍÀ ÏÚÒ

26 áð.1/2010

Åäèí êúëâà÷ êàöíà íà îðåõà è ïî÷íà äà ñè ïðîáèâà îðåõ÷å. Îùå ïðè ïúðâèòå óäàðè ñ ÷îâêàòà äîëåòÿõà òðè ñèíèãåðà è çàåõà ñòðàòåãè÷åñêè ïîçèöèè áëèçî äî íåãî. Êúëâà÷úò ïðîäúëæè óñúðäíî äà ñå òðóäè íàä íàñúùíèÿ ñè îðåõ è íàé-ïîñëå ãî ïðîáè. Òîãàâà ñèíèãåðèòå çàïî÷íàõà ìàñèðàíà àòàêà. Åäèí ïðåëåòÿ íèñêî íàä ãëàâàòà ìó, à äðóã ìó èçñêî÷è èçíåâèäåëèöà. Ñàìî äåòî íå èçâèêà „èçíåíàäà!” Êúëâà÷úò îáà÷å ïðîäúëæàâàøå íåâúçìóòèìî äà ñå óãîùàâà. Íàêðàÿ òðåòèÿò ñèíèãåð, çàãóáèë òúðïåíèå, ïî÷òè ñå ïðèçåìè âúðõó ãëàâàòà ìó, ñ êîåòî òàêà ãî ñòðåñíà, ÷å ãî ïðèíóäè ñêîðîñòíî äà ñå îòñòðåëÿ â íåèçâåñòíà ïîñîêà. Òîãàâà

ñèíèãåðèòå ñå çàåõà ñ ïðîáèòèÿ âå÷å îðåõ...

Êàêòî å òðúãíàëî, ùå ðå÷åòå, ÷å â íàøèÿ äâîð îñâåí ãðîáèùà, îâîùíà ãðàäèíà, ïòèöè è äåáåëè áðúìáàðè íÿìà äðóãî. Ðàäâàéòå ñå, ÷å å òàêà, çàùîòî èíà÷å ùå ïðî÷åòåòå çà êðóèçà ñëåä ãîäèíà. Âñå ïàê ùå âè ðàçêðèÿ, ÷å ïðè íàñ âñúùíîñò èìà ìíîãî ïîâå÷å íåùà îò ãðîáèùà è äåáåëè áðúìáàðè, çà êîèòî ìîãà äà âè ðàçêàæà, íî íÿìà äà å òîçè ïúò.

* * *

Ìàëêî ñëåä êàòî ñå çàñåëèõìå íà ñåëî, çàïî÷íàõìå àêòèâíî äà îïîçíàâàìå ñåëñêàòà

ÍÀ ÏÚÒ

áð.1/2010 27

äåéñòâèòåëíîñò. Òóê ðèòúìúò íà æèâîò å ñúâñåì ðàçëè÷åí îò ãðàäñêèÿ. Ñïîêîéíè óòðèíè, íàïîåíè ñúñ ñâåæ ïëàíèíñêè âúçäóõ. Ëåíèâè îáåäè, êîãàòî ñåëñêèÿò øóì ñåêâà çà èçâåñòíî âðåìå, äðåìëèâè ñëåäîáåäè, â êîèòî äîðè ïòèöèòå ïðèòèõâàò çà ìàëêî è ïðåêðàñíè âå÷åðè ñ ïóðïóðíè çàëåçè. Íîùèòå ñà èçïúëíåíè ñ ìèð è òèøèíà, íàêúñâàíà ïîíÿêîãà îò êîòåøêè ñåðåíàäè è êó÷åøêè ëàé, èëè ïúê îò êðÿñúöèòå íà êóêóìÿâêèòå, èçëåçëè íà íîùåí ëîâ. Íàä òúìíèòå è ïîëåãàòè ñêëîíîâå íà ïëàíèíàòà ñå ïîÿâÿâàò çâåçäè, à ïðåç ÿñíèòå íîùè ñå âèæäà äîðè Ìëå÷íèÿò ïúò.  çàâèñèìîñò îò ñåçîíà Ëóíàòà ñå îçîâàâà òó êàöíàëà íà âúðõà íà

êèïàðèñà, òó çàïëåòåíà â êëîíèòå íà îðåõà.

×îâåê ïðîñòî íÿìà êàê äà îñòàíå áåçðàçëè÷åí êúì ñïîêîéíàòà, âåäðà è íåâåðîÿòíî ñëàäîñòíà êðàñîòà íà ïðîâèíöèÿòà, êúäåòî ñâåòúò íàîêîëî íå ïðåïóñêà â ãàëîï, à å î÷àðîâàòåëíî çàñòèíàë êàòî êàï÷èöà ðîñà âúðõó ëèñòåíöå íà ðîçà.

Ñòðóâà ìè ñå, ÷å íà òîçè ñâÿò èìà ïðåêàëåíî ìíîãî øóì, êîéòî ïðå÷è íà ÷îâåêà íå ñàìî äà ÷óå âúòðåøíèÿ ñè ãëàñ, íî è äà ãî èäåíòèôèöèðà ñðåä ìíîæåñòâîòî äðóãè ãëàñîâå, êîèòî íå ñà íåãîâè. Äà ÷óå Áîæèÿ ãëàñ, êîéòî òðóäíî ñå ÷óâà â óñëîâèÿòà íà íåèñòîâèÿ êóëòóðíî-òåõíîëîãè÷åí øóì íà öèâèëèçàöèÿòà. Åäâà â ìîðåòî íà ïðîâèíöèàëíîòî áåçâðåìèå ÷îâåê èçëèçà îò âðåìåòî è ÿñíî ïî÷âà äà ñúçèðà âå÷íèòå öåííîñòè, íàøåïâàíè îò íåçåìíèÿ áîæåñòâåí ãëàñ, êîéòî èíà÷å ïðåç öÿëîòî âðåìå, ìàêàð è òèõî, å çâó÷àë â ñúðöåòî, íî å îñòàâàë íå÷óò...

* * *

Ïðåäèìñòâîòî äà æèâååø â öúðêîâíèÿ äâîð å, ÷å ìîæåø äà îòèâàø â õðàìà êîãàòî è êîëêîòî ïúòè æåëàåø. Õðàìúò ñå ïðåâðúùà â òâîé äîì, êúäåòî äîðè êîãàòî å ñòóäåíî, å âñå òàêà óþòíî è íà äóøàòà º å äîáðå. Îáè÷àì áîãîñëóæåíèÿòà. Âñåêè ïúò, êîãàòî ñâåùåíèêúò êàæå „Áëàãîñëîâåí Áîã íàø” ñúðöåòî ìè òðåïâà. Ìîæå ñëóæáàòà äà å äúëãà, ìîæå äà å òåæêà è âåëèêîïîñòíà ñ ìíîæåñòâî ìîëèòâè è ïîêëîíè, ìîæå óæàñíî äà ìè ñå ñïè èëè äà ñúì ñìúðòíî óìîðåíà, îáà÷å íà÷àëîòî º âèíàãè ìå èçïúëâà ñ íåïîíÿòíà ðàäîñò è òèõî âúîäóøåâëåíèå, à êðàÿò – ñ óäîâëåòâîðåíèå.

Äíèòå ïðåìèíàâàò îáèêíîâåíî â ñëóæáè è îáðàáîòâàíå íà ãðàäèíàòà. Åíîðèéñêèÿò

ÍÀ ÏÚÒ

28 áð.1/2010

òóðèñòèòå ñ ìðà÷íîòî çàäîâîëñòâî, ñ êîåòî ñúîáùàâàò ïî òåëåâèçèÿòà ïðîãíîçàòà çà ïðåäñòîÿù è íåèçáåæåí êàòàêëèçúì, êîéòî ÷îâåê íå ìîæå äà ïðåäîòâðàòè. Íåùî êàòî „ñêîðî ùå çàâàëè ñíÿã è âèåëèöèòå ùå çàòâîðÿò ïúòèùàòà”, îò êîåòî îñòàâàø ñ âïå÷àòëåíèåòî, ÷å èäâà êðàÿò íà ñâåòà è âñè÷êè ñìå îáðå÷åíè. Ïîñëå äîáàâè, ÷å ñåëîòî è õðàìà ñà ñðåä ïðåäïî÷èòàíèòå äåñòèíàöèè íà òóðîïåðàòîðèòå, çàíèìàâàùè ñå ñúñ ñåëñêè è ìîðñêè òóðèçúì. Ïðàêòèêàòà áèëà, êîãàòî ãðóïèòå äîéäàò â ñåëîòî, ÷àñò îò õîðàòà äà ïîñåòÿò íÿêîÿ ïî-êîêåòíà êúùè÷êà, êúäåòî äà ñå çàïîçíàÿò ñ ìàëêî îò áúëãàðñêàòà åòíîãðàôèÿ è ñ äîñòà îò ìåñòíàòà êóõíÿ. Äðóãàòà ÷àñò ïúê èäâàëà â õðàìà, êúäåòî èçñëóøâàëà ðàçêàçèòå íà åêñêóðçîâîäèòå çà èñòîðèÿòà íà öúðêâàòà è ïîñëå äâåòå ãðóïè ñå ðàçìåíÿëè. Ñëåä êîåòî ñå ñúáèðàëè îòíîâî, çà äà îòèäàò çàåäíî ïðè êìåòèöàòà, êúäåòî èçñëóøâàëè ñúäúðæàòåëíà ëåêöèÿ îòíîñíî ìèíàëîòî è íàñòîÿùåòî íà ñåëîòî, çàäàâàéêè ìíîæåñòâî âúïðîñè. Ø. íå áåøå ñèãóðíà êàêâè òî÷íî áèëè âúïðîñèòå, íî êàçà, ÷å ÷óæäåíöèòå ïðîÿâÿâàëè æèâ èíòåðåñ êúì òóçåìöèòå è íà÷èíà èì íà æèâîò è ìíîãî ñå ðàäâàëè.

Ñëåä êàòî ñïîäåëè âñè÷êî òîâà, Ø. ñè îòèäå è íè îñòàâè äà ñå ìðúùèì â íåäîóìåíèå íàä ðåõàâî èçïèñàíèÿ ëèñò, îòêúäåòî òðÿáâàøå äà ñå çàïîçíàåì ñ èñòîðèÿòà íà õðàìà òàêàâà, êàêâàòî âå÷å ÿ çíàåõìå îòïðåäè, ñàìî ÷å íàïèñàíà ñ èçâåñòåí ïàòîñ.

Íÿêîëêî äíè ïî-êúñíî ïî÷íàõà äà ïðèñòèãàò ñàìèòå òóðîïåðàòîðè. Ñ âèä íà ñòàðè ïîçíàéíèöè òå âàæíî íè äîâåðÿâàõà, ÷å íà òàçè è òàçè äàòà ùå äîéäàò òåõíè òóðèñòè è ïèòàõà ìîæå ëè äà áúäàò ïðèåòè. Íèå îòâðúùàõìå, ÷å ìîæå,

æèâîò íå å òàêà äèíàìè÷åí êàêòî â ãðàäà è îñòàâà âðåìå ÷îâåê äà ïî÷åòå.

Ñîöèàëíèòå êîíòàêòè íå òå íàòîâàðâàò, çàùîòî ñà òî÷íî òîëêîâà, êîëêîòî ñå ïîëàãà äà áúäàò íà ïîäîáíî èäèëè÷íî ìÿñòî. Ìåñòíèòå õîðà ñà ñïîêîéíè, ïî ñåëñêè îòêðîâåíè è íåïðåñòîðåíè è àêî èìàø âðåìå äà ãè ñëóøàø, ìîãàò äà ñòàíàò äîñòà ïðèêàçëèâè. Òå ñà ñâèêíàëè ñúñ ñåëñêèÿ ïåéçàæ è ÷åñòî ñå ÷óäÿò íà íàøèÿ òèïè÷íî ãðàäñêè âúçòîðã îò áàãðèòå íà ÷åòèðèòå ñåçîíà. Àëà íàèñòèíà ÷îâåê íå ìîæå äà îñòàíå áåçðàçëè÷åí êúì åôèðíàòà êðàñîòà íà ïðîëåòòà, êîÿòî ïðèñòèãà ñ êîëåñíèöàòà íà þæíèÿ âÿòúð è ïîêðèâà âñè÷êî ñ íåæíî çåëåí âîàë, ñ îãíåíàòà æàð íà ëÿòîòî, êàðàùà âúçäóõà äà òðåïòè, ñ ïàëèòðàòà îò öâåòîâå ïðåç åñåííèòå äíè è äåâñòâåíàòà áåëîòà íà ïëàíèíàòà, çàãúðíàòà â îäåæäàòà íà çèìàòà. È êàê ñëåä âñè÷êî òîâà äà íå îòâîðèø ñúðöåòî ñè è äà íå âúçêëèêíåø çàåäíî ñ Ïñàëìîïåâåöà: Êîëêî ñà ìíîãîáðîéíè äåëàòà Òè, Ãîñïîäè! Âñè÷êî ñè íàïðàâèë ïðåìúäðî! (Ïñàëîì 103:24)?

II.Åäèí äåí, ìîæå áè ìåñåö ñëåä íàøåòî çàñåëâàíå, ïðè íàñ äîéäå Ø. Òî÷íî áÿõìå ñâúðøèëè óòðèííîòî áîãîñëóæåíèå è èçëèçàõìå îò õðàìà, êîãàòî òÿ âðú÷è íà ñâåùåíèêà ëèñò ñ ðåõàâî èçïèñàí íà íåãî òåêñò, êàòî êàçà:

– Îò÷å, ñêîðî ùå òðúãíàò òóðèñòèòå. Åòî èñòîðèÿòà íà õðàìà!

Ø. ñå ãðèæåøå çà öúðêâàòà è äâîðà ïðåäè íàøåòî èäâàíå. Òÿ ñúîáùè âåñòòà çà

ÍÀ ÏÚÒ

áð.1/2010 29

î÷àêâàéêè ñúñ ñìúòíî ëþáîïèòñòâî äàòàòà íà ïúðâèòå ãðóïè.

Ìåæäóâðåìåííî ñå îêàçà, ÷å òóðèñòèòå è òóðîïåðàòîðèòå ñà â ðàçëè÷íè êàòåãîðèè. Èìàøå òàêèâà, êîèòî âîäåõà ãðóïè îò ïî÷èâàùè íà ìîðåòî ðóñíàöè, ãåðìàíöè èëè àíãëè÷àíè è êîèòî ïîñåùàâàõà îðãàíèçèðàíî ñåëñêèòå çàáåëåæèòåëíîñòè; èìàøå ñúùî è ñàìîñòîÿòåëíî ïúòóâàùè òóðèñòè, êîèòî ïðèñòèãàõà ïðè íàñ ñ òàêñèòà îò Ñëúí÷åâ áðÿã èëè Íåñåáúð. Íî íàé-ìíîãîáðîéíè áÿõà òóðèñòèòå, èçâúðøâàùè îêîëîñâåòñêè ïúòåøåñòâèÿ. Òå ïðèñòèãàõà íà áîðäà íà ñóïåðëóêñîçíè êðóèçíè êîðàáè, âèñîêè êîëêîòî ñåäåì åòàæíè ñãðàäè, êîèòî àêîñòèðàõà íåäàëå÷ îò ïðèñòàíèùåòî â Íåñåáúð. Îò òÿõ òóðèñòèòå ñëèçàõà íà áðåãà ñúñ ñïåöèàëíè ëîäêè, çàùîòî áåøå èçêëþ÷åíî êîðàáè ñ ïîäîáíè ðàçìåðè äà âëÿçàò â ïëèòêèÿ ïîðò íà ñòàðèííèÿ ãðàä. Ñëåä êàòî òóðèñòèòå ñòúïåõà íà ïðèñòàíèùåòî, ãè ïîåìàõà áúëãàðñêèòå èì åêñêóðçîâîäè è ñ àâòîáóñè ïîòåãëÿõà ïî ìàðøðóòà, îïðåäåëåí îò òåõíèòå è íàøè òóðîïåðàòîðè. Ïîíÿêîãà ïðåäïî÷èòàõà äà ðàçãëåäàò ñàìî øóìíèòå è ïúñòðè Íåñåáúð è Ñëúí÷åâ áðÿã, îòêúäåòî ñè òðúãâàõà ñ íàäóòè ãëàâè è ìíîæåñòâî äðúíêóëêè. Äðóã ïúò ïúòóâàõà èç ñåëàòà â áëèçîñò äî êðàéáðåæíàòà ÷àñò. Àëà ÷åñòî íàâëèçàõà ìàëêî ïî-íàâúòðå è òîãàâà ñå îçîâàâàõà ïðè íàñ èëè â íÿêîå îò ñúñåäíèòå ñåëà.  çàâèñèìîñò îò æåëàíèåòî ñè, êàêòî âå÷å êàçàõ, ðàçãëåæäàõà ñåëñêèòå êúùè, öúðêâàòà èëè ïúê ôåðìàòà çà ùðàóñè â ñúñåäíîòî ñåëî, êîãàòî èñêàõà íåùî „ïî-òàêà”. (Äà ñè ïðèçíàÿ âèíàãè ìè å áèëî èíòåðåñíî êàê àâñòðàëèéöèòå ãëåäàò íà ïîñåùåíèÿòà ïðè ùðàóñèòå, íî âñå çàáðàâÿì äà ãè ïèòàì).

Îáèêíîâåíî íàøèòå åêñêóðçîâîäè, êîèòî ïðèäðóæàâàõà òóðèñòèòå, âèíàãè ñå äúðæàõà íàõàêàíî è áåçöåðåìîííî, êàêòî

îáèêíîâåíî ñå äúðæàò åêñêóðçîâîäèòå. Çà òÿõ òóðèñòèòå áÿõà îâöå, íà êîèòî òðÿáâàøå ïîñòîÿííî äà ïîäâèêâàò, çà äà íå ñå çàïëåñâàò òóê è òàì. Òðÿáâà äà ïðèçíàÿ, ÷å êîãàòî ïðèñòèãàõà ïî-ìàëêèòå ãðóïè îò ëåòóâàùèòå íà ìîðåòî, îáùî âçåòî òóðîâåòå ìèíàâàõà ñïîêîéíî. Õîðàòà âëèçàõà â öúðêâàòà, ïðàâåõà ïî íÿêîÿ ñíèìêà è ïàëåõà ñâåùè, äîêàòî åêñêóðçîâîäèòå ñå äúðæàõà ùî-ãîäå ïðèëè÷íî è òèõî èì ðàçêàçâàõà ïî íåùè÷êî çà õðàìà èëè ñåëîòî. Ïî÷òè âèíàãè òóðèñòèòå çàäàâàõà âúïðîñè è íà ñâåùåíèêà, êîéòî, çàñòàíàë â úãúëà, òúðïåëèâî çàäîâîëÿâàøå ëþáîïèòñòâîòî èì.

Êîãàòî îáà÷å íà ïîñåùåíèå èäâàõà òóðèñòèòå îò êðóèçèòå, íàøèòå åêñêóðçîâîäè (ðàçëè÷íè îò òåçè íà ëåòóâàùèòå) ñëèçàõà öàðñòâåíî îò ãîëåìèòå àâòîáóñè ñ âèä íà êîíêâèñòàäîðè, ñòúïèëè íà ìåêñèêàíñêèÿ áðÿã è î÷àêâàùè äà âèäÿò ïîëóãîëè äèâàöè. Ãîðå-äîëó ñúùîòî áåøå è îòíîøåíèåòî èì êúì íàñ – êàòî êúì èíäèàíöè, êîèòî çà øåïà ìúíèñòà áèõà ñå ïîêàòåðèëè íà áëèçêàòà ïàëìà, çà äà èì íàáåðàò êîêîñîâè îðåõè è íà êîèòî å ïðîñòåíî, ÷å íå ãî ïðàâÿò, ñàìî çàùîòî íàáëèçî íÿìàøå ïàëìè. Îòíîøåíèå, êîåòî, çà æàëîñò, ïðèõâàùàõà è ñàìèòå òóðèñòè è êîèòî ÷åñòî ïúòè äîðè íå íè çàáåëÿçâàõà, óëèñàíè äà ñëóøàò åêñêóðçîâîäèòå ñè.

Òðÿáâà äà ïðèçíàÿ, ÷å äúëãî âðåìå íå íàïðàâèõìå íèùî, çà äà ïðîìåíèì òîâà ïîëîæåíèå íà íåùàòà. Ïîñðåùàõìå ãè ëþáåçíî, ãðóïèòå âëèçàõà â õðàìà, åêñêóðçîâîäèòå ñå ðàçïîëàãàõà êàòî øåðèôè â áàð è ïî÷âàõà äà ðåöèòèðàò êàòî ãðàìîôîíè èñòîðèÿòà íà öúðêâàòà è ñåëîòî, êàêòî è äà ðàçñúæäàâàò çà òîâà ùî çà âÿðà å Ïðàâîñëàâíàòà. Ïîíåæå è

ÍÀ ÏÚÒ

30 áð.1/2010

äâàìàòà ñúñ ñúïðóãà ìè ãîâîðèì àíãëèéñêè, ðàçáèðàõìå âñè÷êî, êîåòî ãîâîðåõà, íî íèêîãà íå ñå íàìåñâàõìå. Òóðèñòèòå êèìàõà ñ õëàäíà ó÷òèâîñò, çàäàâàõà ïî íÿêîé âúïðîñ, ïðàâåõà ñíèìêè íà èêîíèòå è èçëèçàõà íà äâîðà. Íèå îñòàâàõìå â îïðàçíåíèÿ õðàì, èçïúëíåí ñ àðîìàòà íà ïàðôþì, ñúñ ñìúòíîòî óñåùàíå, ÷å íåùî íå å íàðåä, áåç îáà÷å äà ìîæåì äà îïðåäåëèì êàêâî.

Òîâà ïðîäúëæè áëèçî ãîäèíà. Êîãàòî îòíîâî íàñòúïè ñåçîíúò íà êðóèçèòå, ðåøèõìå äà ïîäãîòâèì åäèí òåêñò, â êîéòî äà íàïèøåì íÿêîè ïî-èíòåðåñíè íåùà çà õðàìà è Ïðàâîñëàâèåòî è äà ïðåäîñòàâèì òàçè èíôîðìàöèÿ íà åêñêóðçîâîäèòå. Òúé êàòî ñå ñëó÷âàøå ïîíÿêîãà äà îòñúñòâàìå, à â òîâà âðåìå äà èäâàò ãðóïè, åäèí äåí îñòàâèõ ïîäãîòâåíèÿ òåêñò íà Ï., êîÿòî áåøå êëèñàðêà êúì õðàìà, çà äà ãî ïðåäàäå íà íàøèòå ãèäîâå. Ï. å äîáðà æåíèöà, íî å óæàñíî ðàçñåÿíà.  íàøå îòñúñòâèå ñå å ñëó÷âàëî äà ñè òðúãíå, îñòàâÿéêè ìèâêàòà íà äâîðà äà òå÷å è ñëåä òðè äíè äà ñå ñåòè è äà íè òåëåôîíèðà, ÷å êðàíúò áèë çàÿë. Èëè ïúê äà çàáðàâè êîãà òðÿáâà äà ñå ïîäãîòâè çà èçïîâåä è ïðè÷àñòèå è äà ïðîïóñíå öåëèÿ ïîñò. ×åñòî ïúòè, êîãàòî ïðåìèòà õðàìà, ñúáèðà áîêëóêà íà êóï÷èíêè, êîèòî ïîñëå çàáðàâÿ äà èçõâúðëè. À åäèí äåí íàäìèíà ñåáå ñè, êàòî ñè òðúãíà, áåç äà çàêëþ÷è õðàìà, çàùîòî ñè çàáðàâèëà êëþ÷îâåòå ó äîìà. Ëîøîòî áåøå, ÷å çàáðàâè äà ïðåäóïðåäè ïî òåëåôîíà è íàñ, äîêàòî áÿõìå â ñúñåäíà åíîðèÿ èëè ïîíå äà íè èç÷àêà è ïîíåæå áåøå íÿêàêúâ ïðàçíèê, õîðàòà ñàìè âëèçàëè â õðàìà, ïàëåëè ñâåùè è ñè èçëèçàëè. Íà ïúò çà âêúùè âèäÿõìå íÿêîëêî ãðóïè îò ïîêëîííèöè äà íàïóñêàò öúðêîâíèÿ äâîð è áÿõìå ëåêî îçàäà÷åíè, ÷å òå íÿêàê çàãîâîðíè÷åñêè ñå óñìèõâàõà è íè ïîçäðàâÿâàõà, óñïîêîÿâàéêè íè, ÷å „áèëè îñòàâèëè âñè÷êî â ðåä”. Êàêâî áåøå èçóìëåíèåòî íè, êîãàòî âèäÿõìå, ÷å

öúðêâàòà áåøå øèðîêî îòâîðåíà è âúòðå ãîðÿõà ñâåùè! Îò Ï. îáà÷å íÿìàøå è ñëåäà.

Òàêà ÷å, êîãàòî º îñòàâèõ òåêñòà ñúñ çàðúêàòà äà ãî ïðåäàäå íà åêñêóðçîâîäèòå, òÿ íàé-ñòàðàòåëíî ãî ïðèáðà è íàïúëíî çàáðàâè çà íåãî. Òðè ïúòè º íàïîìíÿõ äà èì ãî îñòàâè è âñåêè ïúò Ï. çàáðàâÿøå äà èì ãî äàäå. Íàêðàÿ ñå ïðèìèðèõìå, ñëåä êàòî âèäÿõìå, ÷å òÿ íÿìà äà ñâúðøè ðàáîòà è ðåøèõìå ñàìè äà èì ãî ïðåäàäåì ïðè ñëåäâàùèÿ êðóèç.

Îáèêíîâåíî ïðè ñâîèòå ïîñåùåíèÿ åêñêóðçîâîäèòå ãîâîðåõà íà òóðèñòèòå

ÍÀ ÏÚÒ

áð.1/2010 31

çà òîâà êîãà áèëî ñúçäàäåíî ñåëîòî, êàê áèëà ïîñòðîåíà öúðêâàòà è çàùî áèëà âêîïàíà â çåìÿòà. (Õðàìúò å ïîñòðîåí â 1856 ã., ïî âðåìåòî íà òóðñêîòî ðîáñòâî). Ëþáèìà òåìà íà åäíà åêñêóðçîâîäêà áåøå øàðàíúò ïî Íèêóëäåí, à íà äðóãà – àãíåòî ïî Ãåðãüîâäåí. Òåçè êóëèíàðíè èëþñòðàöèè íà Ïðàâîñëàâèåòî ÷åñòî áÿõà ïðèåìàíè îò òóðèñòèòå ñúñ ñíèçõîäèòåëåí ñìÿõ, íî ñëåä òîâà íåèçìåííî ïðî÷èòàõ â î÷èòå èì êàê óâàæåíèåòî êúì íàøàòà âÿðà çíà÷èòåëíî îòñëàáâàøå. Òóê å ìÿñòîòî äà ñïîäåëÿ, ÷å ïîâå÷åòî åêñêóðçîâîäè – è ìúæåòå è æåíèòå – ãîâîðåõà çà Öúðêâàòà

è âÿðàòà âèñîêîìåðíî è ñ ïðåíåáðåæåíèå, êàòî èçïîëçâàõà äîñòà øåãîâèòè èçðàçè, à åäíà îò òÿõ äîðè çàÿâè, ÷å ïî ïðàçíèê â ïðàâîñëàâíèòå õðàìîâå íàñòàâàë ãîëÿì êóïîí (big party) è èñòèíñêà âåñåëáà (real fun), çàùîòî ñëåä ñëóæáà ñå ñëàãàëè ãîëåìè òðàïåçè è õîðàòà õàïâàëè, ïèéâàëè è ñå âåñåëÿëè.

Çàòîâà å ëåñíî îáÿñíèì ôàêòúò, ÷å ñ âñåêè èçìèíàë äåí íàøåòî íåãîäóâàíèå è ðàçäðàçíåíèå ðàñòåøå, äîêàòî ñå ÷óäåõìå êàê äåëèêàòíî äà èì âíóøèì, ÷å òàêà íå áèâà äà ñå ãîâîðè çà Ïðàâîñëàâíàòà âÿðà, ïðè òîâà â ïðèñúñòâèåòî íà ñâåùåíèêà,

ÍÀ ÏÚÒ

32 áð.1/2010

áåç çíà÷åíèå äàëè êàçàíîòî å âÿðíî èëè íå. Ñàìàòà èäåÿ çà ëèñòà, êîéòî áÿõ ïîäãîòâèëà çà òÿõ, ñåãà ìè ñå âèæäàøå íåëåïà ïðîÿâà íà ìëàäåæêè åíòóñèàçúì, çàùîòî ñ ãîð÷èâèíà óñòàíîâèõ, ÷å äîðè äà èì ãî äàì, íèêîé îò åêñêóðçîâîäèòå íÿìàøå äà ñè íàïðàâè òðóäà äà ãî ïðî÷åòå.

Åäèí äåí ïàê èìàõìå ïîñåùåíèå. Ãðóïàòà áåøå ãîëÿìà è èçïúëíè öåëèÿ õðàì. Âîäåøå ãè Ñ., ñ êîÿòî ñåãà ñìå â îòëè÷íè îòíîøåíèÿ, íî êîÿòî òîãàâà íå ïîçíàâàõ. Ñ. å îò íàé-íàìàõàíèòå åêñêóðçîâîäè, êîèòî ñúì âèæäàëà. Èìà äðåçãàâ ãëàñ, áåçïàðäîííî ïîâåäåíèå è îáèêíîâåíî ñå îòíàñÿ ñ òóðèñòèòå êàòî ñ ïúëíè îëèãîôðåíè.  íåéíî ïðèñúñòâèå äîñòîëåïíè àìåðèêàíöè íà ïî 60-70 ãîäèíè ñå äúðæàõà êàòî ñðàìåæëèâè äåâèöè, çà äà èçáåãíàò êàìøèêà íà îñòðèÿ º åçèê, òúé êàòî òÿ íèêàê íå ñå ñòðÿñêàøå îò òîâà, ÷å ñà ÷óæäåíöè è ÷åñòî ãè „áëàãîñëàâÿøå” òèïè÷íî ïî íàøåíñêè. Îáèêíîâåíî, êîãàòî ðàçäàâàøå êîìàíäè, åçèêúò º ïðåäñòàâëÿâàøå öâåòèñòà ñìåñèöà îò àíãëî-áúëãàðñêè, êîÿòî çâó÷åøå ïðèìåðíî òàêà: „This way (ìèíè îòòóê), áóíàê òàêúâ!” èëè: „We are late (çàêúñíÿâàìå), ùóð÷î!” äîêàòî àìåðèêàíöèòå êóëòóðíî º ñå óñìèõâàõà.

Êîãàòî ãðóïàòà âëåçå â õðàìà è âñè÷êè ïðèòèõíàõà, Ñ. ñàìîóâåðåíî çàïî÷íà èçëîæåíèåòî ñè, äîêàòî íèå ñ îòåöà òèõî çàñòàíàõìå äî ìàñàòà ñúñ ñâåùèòå. Ñòèñíàëà â ðúöå ïàïêàòà ñ ìàðøðóòà íà òóðèñòèòå, òÿ ãîâîðåøå áúðçî è ñàìîóâåðåíî, ñ äîáðå ïðåìåðåíè ïàóçè, èçïîëçâàéêè åôåêòíè îðàòîðñêè ïîõâàòè. Âúïðåêè òîâà àóäèòîðèÿòà íå áåøå îñîáåíî âïå÷àòëåíà, çàùîòî Ñ. íå çíàåøå êîå íàèñòèíà èíòåðåñóâà õîðàòà. Ãðåøêàòà íà ïîâå÷åòî åêñêóðçîâîäè å, ÷å èëè íÿìàò èäåÿ çà òîâà, êîå íàèñòèíà áè çàèíòðèãóâàëî òóðèñòèòå èëè ïúê

êàê äà ïðåäñòàâÿò òîâà, êîåòî ãîâîðÿò ïî íà÷èí, ïî êîéòî, âúïðåêè ïðèâèäíàòà áåçèíòåðåñíîñò çà àóäèòîðèÿòà, âñå ïàê äà óñïåå äà ñúáóäè ëþáîïèòñòâîòî º.

Òÿ ñìåëî ðàçñúæäàâàøå çà íÿêîè ðàçëèêè ìåæäó ïðîòåñòàíòèòå è ïðàâîñëàâíèòå, êàòî ðàçëèêèòå, òàêà êàêòî ãè ïðåäñòàâÿøå íå áÿõà â ïîëçà íà âòîðèòå çà òîâà êîëêî õîðà èäâàëè íà öúðêâà, êàê ïðàçíóâàìå öúðêîâíèòå ïðàçíèöè è äðóãè òàêèâà. Ïîñëå ñå îòíåñå â áèòîâèçìè îò öúðêîâåí õàðàêòåð, êîèòî ñà ïîñëåäíîòî íåùî, êîåòî å ðåäíî äà ÷óâàò äàëå÷íè íà Ïðàâîñëàâèåòî õîðà. Íå ÷å íÿêîè íåùà íå áÿõà âåðíè, íî ïðåäñòàâÿíî ñ òîëêîâà ïðèñìåõóëåí òîí, âñè÷êî ïî÷âàøå äà çâó÷è ãðîòåñêíî. Íèå ñ îòåöà âñå òàêà ñòîÿõìå è ìúë÷àõìå. Àç åäâà ñäúðæàõ âúçìóùåíèåòî ñè, äîêàòî â åäèí ìîìåíò Ñ. íå ïîäõâàíà òåìàòà çà íàäïèñèòå âúðõó öúðêîâíèòå ñòàñèäèè. Òàçè ïðàêòèêà – äà ñå ñëàãàò íàäïèñè âúðõó ñòàñèäèèòå ñ èìåòî íà ïðèòåæàòåëÿ èëè äàðèòåëÿ èì – è áåç äðóãî â ìèíàëîòî å áèëà ñàìà ïî ñåáå ñè äîñòàòú÷íî ïðîòèâíà è óðîäëèâà, íî äà ñå ïðåäñòàâÿ êàòî ïàòåíò èçîáùî íà Ïðàâîñëàâèåòî âå÷å ìè äîéäå â ïîâå÷å. Îñâåí òîâà â íàøèÿ õðàì íÿìàøå è íèêîãà íå å èìàëî ïîäîáíè ñåäàëêè ñ íàäïèñè, òàêà ÷å ïðèâåæäàíåòî òúêìî íà òîçè äåòàéë îïðåäåëåíî áåøå èçëèøíî. Àëà èìåííî òîâà ñå îêàçà êàïêàòà, êîÿòî ïðåëÿ ÷àøàòà.  òîçè ìîìåíò íåî÷àêâàíî è çà ñàìàòà ìåí, íàïðàâèõ íåùî, êîåòî êîëêîòî è äà ñå ñòàðàåòå, íÿìà äà íàìåðèòå êàòî ïîëîæèòåëåí ïðèìåð â ó÷åáíèöèòå çà äîáðî âúçïèòàíèå. Èçâåäíúæ ÷óõ ñåáå ñè ñ âèñîê ãëàñ äà êàçâàì íà àíãëèéñêè: „Òîâà ñà ãëóïîñòè!”.

Èçóìåíà, Ñ. ðÿçêî ñïðÿ è ñå îãëåäà, à â òîâà âðåìå âñè÷êè ïîãëåäè â õðàìà ñå íàñî÷èõà êúì ìåí.

ñëåäâà ïðîäúëæåíèå

ÍÀ ÏÚÒ

áð.1/2010 33

Èíòåðâþ ñ Äåñèñëàâà Ïàíàéîòîâà

ÄÀÐÈß ÇÀÕÀÐÈÅÂÀ

Десислава Панайотова е родена през 1971 г. в София. Богослов, специализирала в Кеймбридж, Оксфорд и в американски университети. Директор на Центъра за религиозни изследвания и консултации „Св. св. Кирил и Методий” към едноименния столичен храм. Главен редактор на официалния сайт на Българската православна църква. Майка на две деца.

Äà óìååì äà ÷àêàìå

ÑÐÅÙÈ

34 áð.1/2010

Îòêúäå çàïî÷íà èíòåðåñúò Âè êúì áîðáàòà ñúñ ñåêòèòå? Çàùî òàçè áèòêà ñå ïðåâúðíà â åæåäíåâèå çà Âàñ?

Èíòåðåñúò ìè êúì ðàçëè÷íèòå ðåëèãèîçíè îáùíîñòè å äúëãîãîäèøåí. Òåìàòà ìå çàíèìàâà îùå îò ó÷åíè÷åñêèòå ìè ãîäèíè, çàùîòî ñúì èìàëà ïîçíàòè, ïîïàäíàëè ïîä âëèÿíèå íà ñåêòè. Ïî-êúñíî ìîÿò èíòåðåñ ìå íàñî÷è êúì èñòîðèÿòà íà ðàçëè÷íèòå ðåëèãèè. Òàêà ðàçáðàõ, ÷å òå èìàò ìíîãî îòäåëèëè ñå ñåêòàíòñêè îáùíîñòè, òå÷åíèÿ, â êîèòî àç ãîäèíè íàðåä ñå îïèòâàõ äà ñå îðèåíòèðàì. Áëàãîäàðåíèå, ðàçáèðà ñå, íà áîãîñëîâñêîòî ìè îáðàçîâàíèå çàïî÷íàõ äà èçãðàæäàì ïî-ÿñíà ïðåäñòàâà çà ìíîãîîáðàçèåòî íà ðåëèãèîçíèòå ôîðìè â ÷îâåøêèÿ æèâîò. Ïî-êúñíî, âúâ âðúçêà ñ äîêîòîðàòà, êîéòî íàïðàâèõ, ïîçèöèîíèðàõ ñâîÿ èíòåðåñ â òàçè íèøà – èíîñëàâíèòå è èíîâåðíè îáùíîñòè â öåëèÿ ñâÿò. Èçâîäúò, êîéòî íàïðàâèõ çà ñåáå ñè, å ñâúðçàí ñ èäåÿòà, ÷å âñè÷êè õîðà òúðñÿò Áîãà è âñÿêà ðåëèãèÿ å åäèí ïîâå÷å èëè ïî-ìàëêî èñêðåí îïèò çà áîãîïîçíàíèå. Íî äåôîðìàöèèòå è ïðîáëåìèòå âúçíèêâàò â ÷îâåøêèÿ æèâîò, êîãàòî îïðåäåëåíè õîðà èìàò íåáëàãîïîëó÷èåòî äà ïîïàäíàò íà íåòî÷íîòî ìÿñòî è ïðè íåòî÷íèòå õîðà ïî ñâîÿ äóõîâåí ïúò, çàùîòî ñïåêóëàíòè èìà è â ñôåðàòà íà ðåëèãèÿòà. Òîâà â êðàéíà ñìåòêà äîâåæäà äî ñîöèàëåí, íå ñàìî äî ëè÷åí ïðîáëåì. Èçáðàõ äà ñå çàíèìàâàì ñ íåãî ïðîôåñèîíàëíî, çàùîòî ðåøàâàù çà ìåí å ìîòèâúò äà ìîãà äà ïîìîãíà ñúñ ñâîèòå çíàíèÿ è îïèò. Îáùóâàëà ñúì ñ ìíîãî õîðà, êîèòî ñà èçïàäíàëè â òàêàâà ñèòóàöèÿ íà çàâèñèìîñò.

Ñâèäåòåëñòâàíåòî çà èñòèíàòà çà ìåí, êàòî ïðàâîñëàâíà õðèñòèÿíêà, å îñíîâåí äúëã. Òàêà ñå ñú÷åòàõà íÿêîëêî åëåìåíòà: ëè÷íèÿò ìè ïúò, èíòåðåñèòå è ïðîôåñèÿòà ìè. Ìîæå äà ñå êàæå, ÷å èíòåðåñúò ìè êúì ñåêòàíòñêèòå îáùíîñòè å ñëåäñòâèå îò èíòåðåñà ìè êúì ëè÷íîñòíèòå òúðñåíèÿ è ñàìîîïðåäåëÿíåòî íà âñåêè ÷îâåê â ïðîöåñà íà òúðñåíå íà îòãîâîðè íà äúëáîêèòå äóõîâíè âúïðîñè.

×åñòî ëè Âè òúðñÿò õîðà ñ ðàçëè÷íè ïðîáëåìè?

Äà, ïîñòîÿííî ìå òúðñÿò. Îáàæäàò ñå èëè èäâàò íà ìÿñòî. Ïèøàò è îò ÷óæáèíà ïî åëåêòðîííàòà ïîùà. Âñåêè î÷àêâà ïîìîù â åäèí ìíîãî äåëèêàòåí è òðóäåí ïðîöåñ, êàêúâòî å äóõîâíèÿò ïúò íà ÷îâåêà èëè íà îòäåëíîòî ñåìåéñòâî. Èìà ñåìåéñòâà, êîèòî âå÷å òðè ãîäèíè èäâàò íà êîíñóëòàöèÿ, çà äà ïðåîäîëåÿò åäèí èëè äðóã ïðîáëåì. È ïðåîäîëÿâàíåòî íà ïðîáëåìèòå, îñîáåíî íà äåöàòà, êîèòî ñà çàâèñèìè îò äàäåíà ñåêòàíòñêà îáùíîñò, ìè íîñè ãîëÿìà óòåõà è íîâà ìîòèâàöèÿ äà ïðîäúëæà ðàáîòàòà ñè â òàçè ñôåðà. Íàñêîðî ìè ñå îáàäè ñåìåéñòâî âúçðàñòíè, äîñòîëåïíè õîðà, ÷èÿòî äúùåðÿ îò äåñåò ãîäèíè áå ïîïàäíàëà â òåæêà ñèòóàöèÿ, çàðàäè ñâîÿ ñúïðóã, êîéòî º çàáðàíÿâàë äà ðàáîòè è äà îáùóâà ñ ðîäèòåëèòå ñè, òúé êàòî å ëèäåð íà ïñåâäîõðèñòèÿíñêà ðåëèãèîçíà îáùíîñò, à òå ñà ïðàâîñëàâíè õðèñòèÿíè. Âúçðàñòíîòî ñåìåéñòâî äîéäå äà ñïîäåëè, ÷å òîé âå÷å å ïðîìåíèë ïîäõîäà ñè. Áëàãîäàðåíèå íà ìíîãîáðîéíèòå ñòàòèè, êîèòî ñìå ïóáëèêóâàëè â ïðåñàòà è íà òîâà, ÷å å óñåòèë îáùåñòâåí íàòèñê, à âåðîÿòíî è óêîðà íà

ÑÐÅÙÈ

áð.1/2010 35

ñìÿòàì, ÷å ôàêóëòåòúò áå äîáðî ìÿñòî çà ÷îâåê, êîéòî òúðñè Ïðàâîñëàâèåòî è èñêà äà ãî îïîçíàå â íåãîâàòà ñúùíîñò è â àâòåíòè÷íèÿ ìó âèä. Îñâåí òîâà, àêî ñàìèòå ñòóäåíòè èìàò æåëàíèå, òå ìîãàò äîáðå äà ñå îáðàçîâàò òàì è äà íàó÷àò ìíîãî, íàìèðàéêè îòïðàâíè òî÷êè â ðåäèöà îòíîøåíèÿ. Àç ñúì èçêëþ÷èòåëíî áëàãîäàðíà, ÷å òîâà ñòàíà ñ ìåí. Ñëåä çàâúðøâàíåòî ñè èñêàõ äà ðàáîòÿ çà Öúðêâàòà. Íå ìîæàõ âåäíàãà äà íàìåðÿ íà÷èíà, ïî êîéòî äà ãî íàïðàâÿ, çàùîòî çàâúðøèõ ïðåç 1996 ãîäèíà, à òîãàâà âñå

îùå íÿìàøå ïðåäìåò „Ðåëèãèÿ” è èìàøå ñåðèîçíè ïðîáëåìè â áúëãàðñêàòà öúðêâà. Íî ðàçáèðà ñå, íÿìàøå ñìèñúë äà ñå ÷àêà è áåçäåéñòâà. Ïîñâåòèõ âðåìåòî ñè íà èçó÷àâàíå íà åçèöè, æèâÿõ òðè ãîäèíè â Áåëãèÿ è áÿõ íà äâå êðàòêè ñïåöèàëèçàöèè â Àíãëèÿ, êîèòî ìè ïîìîãíàõà äà íàïðåäíà â ëè÷åí è íàó÷åí ïëàí. Êîãàòî ñå çàâúðíàõ â Áúëãàðèÿ çàïî÷íàõ äà ïðåïîäàâàì „Ðåëèãèÿ” â ÷åòèðè ñòîëè÷íè ó÷èëèùà. Ïîçíàâàì ñïåöèôèêàòà íà ïðåïîäàâàíåòî íà òîçè ïðåäìåò, çíàÿ êîëêî å òðóäíî è çàòîâà ñåãà ñå ñòàðàÿ äà ïîìàãàì íà Ñâåòèÿ Ñèíîä â íåãîâàòà öåëåíàñî÷åíà ñòðàòåãèÿ çà âúâåæäàíå íà ïðåäìåò „Ðåëèãèÿ” â çàäúëæèòåëíàòà ïîäãîòîâêà íà áúëãàðñêèòå äåöà è ó÷åíèöè.Èçâúí ðàáîòàòà ñúì îáèêíîâåíà æåíà, èìàì äâå ïðåêðàñíè äå÷èöà, çà êîèòî ïîëàãàì ìíîãî ãðèæè è ñå ñòàðàÿ äà

ñúâåñòòà ñè. Ìúæúò ðàçáðàë, ÷å ñå äúðæè íåïðàâèëíî ñïðÿìî ñâîÿòà ñúïðóãà è ïðîìåíèë ïîâåäåíèòî ñè â ñåìåéñòâîòî. Ìíîãî ñå ðàäâàì, êîãàòî ìîãà äà ïîìîãíà íà òàêèâà õîðà.

Ñïîìåíàõòå äåöà – êîëêî ìàëêè ìîãàò äà áúäàò æåðòâèòå íà ñåêòèòå è ñåêòàíòñêîòî ïîâåäåíèå?

Åäèí îò ñëó÷àèòå áåøå ñ äåöà íà ïåò è øåñò ãîäèíè, ïðèíóæäàâàíè äà ìåäèòèðàò áåç èçîáùî äà çíàÿò êàêâî ïðàâÿò.

Ðàçêàæåòå çà ñåáå ñè â îáèêíîâåíèÿ æèâîò. Êàê íàìåðèõòå âÿðàòà è çàùî èçáðàõòå äà ó÷èòå áîãîñëîâèå? Àêî ñåãà Âè ñå íàëàãàøå äà èçáèðàòå ùÿõòå ëè äà èçáåðåòå òàêàâà ñïåöèàëíîñò? Íÿìàì êîëåáàíèå ïî îòíîøåíèå íà ñâîÿ èçáîð è ñåãà. Ùÿõ äà ñå íàñî÷à êúì áîãîñëîâèåòî è äíåñ. Êîãàòî çàâúðøèõ Ñðåäíîòî ìóçèêàëíî ó÷èëèùå „Ëþáîìèð Ïèïêîâ” â Ñîôèÿ ìå î÷àêâàøå ïðîôåñèîíàëíèÿ ïúò íà ïèàíèñòêà. Íî òîãàâà ñè êàçàõ, ÷å â Êîíñåðâàòîðèÿòà íÿìà äà ìîãà äà íàìåðÿ îòãîâîðè íà âúïðîñèòå, êîèòî ìå âúëíóâàò.  ìîÿ æèâîò âñè÷êî ñòàíà ñúâñåì çàêîíîìåðíî. Äúëãîòî òúðñåíå è íàïëàñòÿâàíå â äóõîâåí ïëàí ìå äîâåäîõà äî Áîãîñëîâñêèÿ ôàêóëòåò.  ãîäèíèòå èìàõìå ðàçëè÷íè ïðåïîäàâàòåëè, ÷àñò îò òÿõ áÿõà è ðàçêîëíèöè èëè òàêèâà, êîèòî ñïîäåëÿò äîðè åðåòè÷åñêè óáåæäåíèÿ, íî âñå ïàê

Всички хора търсят Бога и всяка религия е един повече или по-малко искрен опит за богопознание.

ÑÐÅÙÈ

36 áð.1/2010

íàïðàâÿ âñè÷êî çà òÿõíîòî âúçïèòàíèå è îáðàçîâàíèå. Ðàçáèðà ñå, æèâåÿ ïðè ìíîãî íàïðåãíàò ðèòúì, íî ñå ÷óâñòâàì óäîâëåòâîðåíà, çàùîòî óñïÿâàì äà ñëóæà è íà Öúðêâàòà, è íà ðîäèíàòà ñè. Îïèòâàì ñå äà ñå ïðèäúðæàì êúì ïðèìåðà íà íàøèòå ìàéêè è áàáè, êîèòî çíàåõà êàê äà ñú÷åòàâàò ïðîôåñèÿòà ñ íàé-âàæíàòà ðîëÿ çà åäíà æåíà – äà áúäå äîáðà ìàéêà è äà íå æåðòâà âíèìàíèåòî êúì äåöàòà çàðàäè äðóãè ïðèîðèòåòè, êîëêîòî è âàæíè äà ñà òå.

„Âåðîó÷åíèå” èëè „Ðåëèãèÿ”, êîå íàèìåíîâàíèå äà ïðåäïî÷åòåì? Íà êàêúâ åòàï äîñòèãíàõà ïðåãîâîðèòå ñ äúðæàâíèòå èíñòèòóöèè?

Àç ïðåäïî÷èòàì äà èçïîëçâàì íàèìåíîâàíèåòî „Ðåëèãèÿ”, çàùîòî òî å ïðèäîáèëî ãðàæäàíñòâåíîñò â Åâðîïà è å ÷àñò îò áúëãàðñêèòå è åâðîïåéñêèòå îáðàçîâàòåëíè íîðìàòèâíè äîêóìåíòè. Îñâåí òîâà Öúðêâàòà ïðåäëàãà òî äà èìà ïðîôèëíè ïîä-íàèìåíîâàíèÿ, íàïðèìåð: „Ðåëèãèÿ-Ïðàâîñëàâèå”, „Ðåëèãèÿ-Ðèìîêàòîëèöèçúì”, è ò.í. Ïðåãîâîðèòå ñ ðàçëè÷íèòå äúðæàâíè èíñòèòóöèè ïðîäúëæàâàò ïîâå÷å îò 19 ãîäèíè. Ïðåç ïîñëåäíèòå 3 ãîäèíè òå òåêàò áåç íèêàêâî ïðåêúñâàíå. Âúïðåêè òðóäíîñòèòå, ñìÿòàì, ÷å ùå ïðèêëþ÷àò óñïåøíî. Çàáàâÿíåòî, ñïîðåä ìåí, å ñâúðçàíî ñ èçëèøíî

ïðåçàñòðàõîâàíå îò ñòðàíà íà íàøèòå ïîëèòèöè. Òå ñå ñòðàõóâàò äà íå áè íÿêîé äà ãè îáâèíè â ëèïñà íà ïëóðàëèçúì è äåìîêðàòè÷íîñò, àêî ïðèåìàò âúâåæäàíåòî íà ïðåäìåòà. Íî âñúùíîñò Êîíöåïöèÿòà íà Ñâ. Ñèíîä å ïðåäâèäèëà îòñòîÿâàíåòî íà èíòåðåñèòå íà âñè÷êè äåöà â Áúëãàðèÿ. Âÿðâàì, ÷å çäðàâèÿò ðàçóì âñå ïàê ùå íàääåëåå, çàùîòî è óïðàâëÿâàùèòå âèæäàò, ÷å äåöàòà íè áóêâàëíî çàãèâàò äóõîâíî è ôèçè÷åñêè. Íÿìà äðóã íà÷èí çà òÿõ ðåàëíî äà îáúðíàò öÿëîñòíîòî ñè ñâåòîóñåùàíå, àêî íå èì ñå ïðåäîñòàâè âúçìîæíîñò äà ñå çàïîçíàÿò ñ õðèñòèÿíñêèòå öåííîñòè ïî íà÷èíà, ïî êîéòî Öúðêâàòà ïðåäëàãà – íà êîíôåñèîíàëåí ïðèíöèï, çàùîòî ñàìî òîé å èñòèíñêè íîñèòåë íà äóõîâíî

ÑÐÅÙÈ

áð.1/2010 37

è íðàâñòâåíî ïðåîáðàçÿâàíå. ×èñòî ìîðàëíîòî, àáñòðàêòíî îáó÷åíèå ïî ðåëèãèÿ â åòè÷íî-ôèëîñîôñêè ïëàí íå íîñè î÷àêâàíèòå ðåçóëòàòè. Äîêàçàíî å, ÷å êîíôåñèîíàëíèÿò ïîäõîä äàâà íàé-äîáðèòå íðàâñòâåíè ðåçóëòàòè, êúì êîåòî Öúðêâàòà ñå ñòðåìè. Âðåìå å äåöàòà íè äà èçëÿçàò îò òîçè ïåðèîä íà òîòàëíà êðèçà è äóõîâíà áåçïúòèöà è äà íàìåðÿò ñâîÿòà îïîðà â ïîñëàíèÿòà íà ñúîòâåòíèòå âåðîèçïîâåäàíèÿ.

Îùå êîëêî ìîæå äà ñå ÷àêàò ðåçóëòàòè, ñâúðçàíè ñ ïðåïîäàâàíåòî íà ïðåäìåòà „Ðåëèãèÿ”?

Âðåìåòî, êîåòî èçìèíà, ìå êàðà äà ãëåäàì êúì ïðîáëåìà ïî ðàçëè÷åí íà÷èí è ùå îòãîâîðÿ òàêà: êîãàòî Ãîñïîä Èèñóñ Õðèñòîñ å áèë íà çåìÿòà è ïðîïîâÿäâàë, Íåãîâèòå àïîñòîëè âúçïðèåìàëè äóìèòå Ìó çà íàáëèæàâàíåòî íà êðàÿ íà ñâåòà òâúðäå áóêâàëíî. Òå íå ìîæåëè äà ÷àêàò. Èñêàëè âåäíàãà äà áúäàò ñ Íåãî è äà âêóñÿò îò íåòëåííàòà ðàäîñò íà âå÷íîñòòà. Âåðîÿòíî ñè ìèñëåëè, ÷å ñà ãîòîâè çà òîâà è ÷å òî÷íî òàêàâà å Áîæèÿòà âîëÿ. Íî íå ñà äîæèâåëè êðàÿ íà ñâåòà. Êàçâàì âñè÷êî òîâà, çàùîòî â ïåðñïåêòèâàòà íà ðåëèãèîçíîòî îáðàçîâàíèå è íåãîâîòî îãðîìíî çíà÷åíèå çà äíåøíîòî áúëãàðñêî îáùåñòâî íèå äðàìàòèçèðàìå îòíîøåíèåòî ñè. È òîâà å íàïúëíî îáÿñíèìî. Ïðîáëåìèòå ñ âúçïèòàíèåòî, ïîâåäåíèåòî è ìèðîãëåäíîòî èçãðàæäàíå íà íàøèòå äåöà ñà èçêëþ÷èòåëíî ñåðèîçíè. À çíàåì, ÷å êîãàòî ìèðîãëåäúò íà äåöàòà íå å ñòúïèë íà çäðàâà îñíîâà è å áåçäóõîâåí, â çðÿëàòà èì âúçðàñò òîé èì äîíàñÿ òâúðäå òåæêè ïðîáëåìè – äóõîâíè è æèòåéñêè. Âúïðåêè, ÷å òîçè âúïðîñ å ìíîãî

äðàìàòè÷åí îò ãëåäíà òî÷êà íà áúäåùåòî íà Áúëãàðèÿ, òðÿáâà äà óìååì äà ÷àêàìå. Íå å ëåñíî äà ðàáîòèø â òàçè ïîñîêà, çà òàçè êàóçà, ïîíÿêîãà äà òè èçãëåæäà, ÷å òÿ íå ñå ðàçâèâà è äà ïðîäúëæèø äà ñå áîðèø çà íåÿ. Íà âñè÷êè àíãàæèðàíè ñ òåìàòà íè ñå èñêà ïðîáëåìúò áúðçî äà ïîåìå â ïðàâèëíàòà ïîñîêà êúì ðàçðåøàâàíåòî ñè. Íî ìèñëÿ, ÷å òðÿáâà äà íàäìîãíåì ëè÷íàòà ñè, åìîöèîíàëíàòà ïîçèöèÿ. Ñìÿòàì, ÷å âúâåæäàíåòî è íàâëèçàíåòî íà ðåëèãèîçíîòî îáðàçîâàíèå å öÿëîñòåí îáùåñòâåí ïðîöåñ, êîéòî îòíåìà âðåìå íà áúëãàðñêèòå ïîëèòèöè äà óçðåÿò è äà ãî ðåøàò â êîíòåêñòà íà áúëãàðñêèòå îáðàçîâàòåëíè è êóëòóðíè òðàäèöèè. Òúðïåíèåòî è àêòèâíàòà ðàáîòà â åäíà è ñúùà ïîñëåäîâàòåëíà ïîñîêà ñà íàé-äîáðèÿò ïîäõîä â òîçè ñëó÷àé. Ãîòîâà ñúì è òðèéñåò ãîäèíè äà äàì çà òàçè êàóçà, íî òÿ äà ñå ñëó÷è. È âèæäàì ïîäêðåïà çà ñâîÿòà ïîçèöèÿ â ïðèìåðà íà áúëãàðñêèòå âúçðîæäåíöè, êîèòî ñúùî ñà ñå áîðåëè çà íåùî, ÷èåòî ðåàëèçèðàíå èëè íå ñà äîæèâåëè, èëè ñå å ñúñòîÿëî ñëåä äåñåòèëåòèÿ. Àêî íà òÿõ èì áåøå ëèïñâàëî òúðïåíèå, ìíîãî îò ñúáèòèÿòà â Áúëãàðèÿ íÿìàøå äà ñå ñëó÷àò ïî íà÷èíà, ïî êîéòî ñà ñòàíàëè ïî-êúñíî â íîâàòà íè èñòîðèÿ. Äîðè íàøåòî ïîêîëåíèå äà íå äî÷àêà âúâåæäàíåòî íà ðåëèãèîçíî îáðàçîâàíèå â ó÷èëèùå, òðÿáâà äà ðàáîòèì áåç äà óíèâàìå çà òàçè êàóçà, óáåäåíà ñúì â òîâà.

È êàêâî ùå ïðàâèì, äîêàòî ÷àêàìå?

Ùå æèâååì âÿðàòà ñè, ùå ïîìàãàìå íà õîðàòà, êîèòî òúðñÿò è ïèòàò. Èìàìå êàêâî äà ïðàâèì. Ñìèñúëúò íà æèâîòà íè å äà ïîäàâàìå ðúêà íà äðóãèòå. Öúðêâàòà íÿìàøå äà ñúùåñòâóâà áåç àïîñòîëñêàòà ïðèåìñòâåíîñò, áåç ïðèåìñòâåíîñòòà,

ÑÐÅÙÈ

38 áð.1/2010

èäâàùà îò àïîñòîëñêèòå ó÷åíèöè äî íàñ è áåç òåõíèÿ ïðèìåð. Àêî íàøèòå ïðåäøåñòâåíèöè íå áÿõà æèâåëè, çà äà ïîìàãàò íà áëèæíèòå è íà õîðàòà èçâúí Öúðêâàòà, íÿìàøå äà èìà æèâî õðèñòèÿíñòâî. Ïðèìåðúò íà õðèñòèÿíèòå ïðåäè íàñ å òî÷íî òàêúâ – íàïðàâèëè ñà âñè÷êî âúçìîæíî, êîåòî å áèëî ïî ñèëèòå èì, çà äà ïîñëóæàò íà Òâîðåöà è íà õîðàòà. Íåêà ñïîðåä ñèëèòå ñè äà ïîâòîðèì ïðèìåðà èì, íåçàâèñèìî ÷å ðåçóëòàòèòå â ìîìåíòà íå íè çàäîâîëÿâàò. Íî âñå ïàê äúëãîñðî÷íèòå óñèëèÿ íå ìîãàò äà íå äàäàò ðåçóëòàò, çàùîòî Áîã ïîðóãàâàí íå áèâà. Òîâà å âÿðàòà, êîÿòî ìå êðåïè. Ïîìàãà ëè äúðæàâàòà íà Öåíòúðà çà ðåëèãèîçíè èçñëåäâàíèÿ è êîíñóëòàöèè?

Äà, âèæäàìå ïîìîù è ðàçáèðàíå â ëèöåòî íà ìíîãî ïîëèòèöè, êîèòî ìèëåÿò çà äóõîâíîòî çäðàâå è çà äîáðîòî áúäåùå íà íàöèÿòà íè. Öåíòúðúò çà ðåëèãèîçíè èçñëåäâàíèÿ è êîíñóëòàöèè „Ñâ. ñâ. Êèðèë è Ìåòîäèé” ôóíêöèîíèðà âå÷å îò òðè ãîäèíè. Ïðèíöèïèòå, çàä êîèòî çàñòàâà Öåíòúðúò, ñà íóæíè íà îáùåñòâîòî è â òîâà ñå óáåæäàâàì â ïðîöåñà íà îáùóâàíåòî ìè ñ ïîñòðàäàëè, ñ æóðíàëèñòè, îáùåñòâåíèöè, äúðæàâíè ñëóæèòåëè, äåïóòàòè.

Çàïàçèõòå ëè èäåàëèòå íà ìëàäîñòòà ñè? Êàê ñå ñúõðàíÿâàòå îò òúãàòà íà áèòèåòî?

×îâåê ìîæå äà èçãóáè èäåàëèòå ñè ñàìî àêî òåçè èäåàëè ñà öåíòðèðàíè îêîëî ñîáñòâåíàòà ìó ëè÷íîñò. Òîãàâà òå ñà ñâúðçàíè ñ ïðåõîäíè, ÷èñòî ÷îâåøêè è çåìíè íåùà. Íî êîãàòî ÷îâåê âÿðâà â èñòèíàòà, â Áîãà, â ëþáîâòà è èñêà äà ñëóæè íà Òâîðåöà ñè, è â íàé-òåæêèòå

ìîìåíòè íà æèâîòà ñè íàìèðà ïîâîä çà ðàäîñò – íåòëåííàòà ðàäîñò, êîÿòî èçïúëâà ÷îâåøêîòî ñúðöå îò áëàãîäàòòà íà Ñâåòèÿ Äóõ.  òîçè ñìèñúë, âúïðåêè îïèòà, êîéòî ñå òðóïà ïðåç ãîäèíèòå è ìíîãîòî ðàçî÷àðîâàíèÿ, êîèòî ñúì èçïèòàëà îò õîðà è ïðîöåñè â ñòðàíàòà íè, ìîãà äà êàæà, ÷å íå ñúì èçãóáèëà èäåàëèòå ñè íè íàé-ìàëêî. Íå èçãóáèõ ñâîèòå óáåæäåíèÿ è âÿðà. Ñòðåìÿ ñè íèêîãà äà íå èçãóáâàì âÿðàòà ñè, çàùîòî òîâà áè îçíà÷àâàëî äà îáúðíà ãðúá íà ñâîÿ Ñúçäàòåë.Ìå÷òèòå è åíòóñèàçìà, ñ êîèòî æèâÿõìå êàòî ñòóäåíòè, íå ïîëó÷èõà ñâîÿòà ìàêñèìàëíà ðåàëèçàöèÿ – äà, òîâà å ôàêò. Íî, âúïðåêè áàâíèòå òåìïîâå íà âúçðàæäàíå íà öúðêîâíèÿ è îáùåñòâåíèÿ æèâîò â Áúëãàðèÿ, ïðîöåñúò âå÷å òå÷å è å íåîáðàòèì. Î÷åâèäíî èìà åäíî ñïîÿâàíå íà ïðàâîñëàâíàòà îáùíîñò è ñèãóðíî òî ñå ïîëó÷è çàðàäè ïðîáëåìèòå, êîèòî ïðåîäîëÿâàøå Öúðêâàòà ïðåç ãîäèíèòå. Èìà óâåëè÷àâàíå íà äåéñòâàùèòå è àêòèâíè ñâåùåíèöè è çàñèëåí äèàëîã ìåæäó íàé-âèñøàòà éåðàðõèÿ è ìèðÿíèòå â Öúðêâàòà, êàçâàì ãî îò ëè÷åí îïèò. Ñìÿòàì, ÷å áúëãàðñêèòå àðõèåðåè ñà ìíîãî îòâîðåíè çà ìíåíèåòî íà îáèêíîâåíè õîðà êàòî ìåí. È òîâà å ïðîìÿíà, êîÿòî ñòàíà ïðåä î÷èòå ìè ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè. Íàïðèìåð Öúðêâàòà ÷ó ãëàñà íà ìèðÿíèòå ñè è èíèöèèðà ñúçäàâàíåòî íà ñâîé èíòåðíåò ñàéò. Áåøå èçãîòâåíà è êàòåõèçàòîðñêà ñòðàòåãèÿ, ðàçãëåäàíè áÿõà âúïðîñèòå çà ñâåòñêîòî îáðàçîâàíèå è ðåëèãèÿòà, êàêòî è ìíîãî äðóãè òåìè. Àðõèåðåèòå òúðñÿò è ñà âñå ïî-îòâîðåíè çà ìíåíèåòî è ñúäåéñòâèåòî íà ìèðÿíèòå ïî âñè÷êè âàæíè âúïðîñè, êàñàåùè Öúðêâàòà è ñúâðåìåííîòî îáùåñòâî.  Ñâåòèÿ Ñèíîä åæåäíåâíî ïðèñòèãàò ñòîòèöè ïèñìà. Ñåñèèòå íà àðõèåðåèòå

ÑÐÅÙÈ

áð.1/2010 39

ñà ìíîãî íàòîâàðåíè è íà âñÿêà åäíà îò òÿõ òå ðàçãëåæäàò ïîíå 50-60 âúïðîñà. Ðàçãëåæäàò ñå è ðàçëè÷íè ïðåäëîæåíèÿ îò ñðåäèòå íà áèçíåñà, ïîëèòèêàòà, íàó÷íèòå îáùíîñòè... Íàÿñíî ñúì, ÷å ìàëêî ñå çíàå çà ñèíîäàëíèòå çàñåäàíèÿ, ïîðàäè òÿõíàòà ñïåöèôèêà. Íî èñêàì äà ïîä÷åðòàÿ, ÷å íèùî, çà êîåòî âèñøèÿò êëèð å áèë ïîòúðñåí, íå å îñòàâåíî áåç ðàçãëåæäàíå è âíèìàíèå íà ïàòðèàðøåñêî èëè ñèíîäàëíî íèâî. Êîãàòî å íóæíî äà ñå âçåìå ðåøåíèå, Ñâåòèÿò Ñèíîä ñå äîïèòâà äî ñúîòâåòíèòå åêñïåðòè, â ÷èèòî ìíåíèÿ è ñúâåòè ñå âñëóøâà è îôîðìÿ ñâîåòî ñèíîäàëíî ñòàíîâèùå íà áàçàòà íà ñïîäåëÿíå íà îáùî ìíåíèå. Çà ìåí òîçè ïðîöåñ, êîéòî ñúì íàáëþäàâàëà ïðÿêî, å äîêàçàòåëñòâî, ÷å Öúðêâàòà å íàé-äåìîêðàòè÷íàòà îáùíîñò â ñâåòà, ïî äóìèòå íà ïðîô. Äóìèòðó Ñòàíèëîå.

Ñòèãíàõìå äî òåìàòà çà ìåäèèòå è Öúðêâàòà. Èìà ëè äîáúð äèàëîã ìåæäó äâåòå ñòðàíè, ñïîðåä Âàñ? Ïðîáëåìúò å â òîâà, ÷å ìåäèèòå âèíàãè ìíîãî áúðçàò è èñêàò îòãîâîðèòå ñè „ñåãà”. Òå ñà äèíàìè÷íè ñòðóêòóðè. È òî÷íî òóê ñå ïîëó÷àâà ñáëúñúê â ñòèëà íà ðàáîòà íà Ñâåòèÿ Ñèíîä, êîÿòî èçèñêâà è îòíåìà âðåìå. Ñåùàì ñå çà ïîñëåäíàòà äèñêóñèÿ, ñâúðçàíà ñúñ ñóðîãàòíîòî ìàé÷èíñòâî. Ìåäèèòå òúðñÿò ïîçèöèÿòà íà Ñèíîäà, íî òå çàäàâàò âúïðîñà íà 15 îêòîìâðè, à Ñèíîäúò èìà çàñåäàíèå íà 28 îêòîìâðè. Òîçè âúïðîñ íå å ðàçãëåäàí è òîé íå ìîæå äà áúäå îñâåòëåí îò ñòðàíà íà åäèí èëè äðóã ìèòðîïîëèò, çàùîòî ïîçèöèÿòà òðÿáâà äà áúäå îáùà. Ïî ñåðèîçíè âúïðîñè òðÿáâà äà áúäå âçåòî îôèöèàëíî ñòàíîâèùå îò öåëèÿ Ñèíîä. Íî ìåäèèòå áúðçàò, áåç äà ðàçáèðàò, ÷å

â Öúðêâàòà âñè÷êî ñå ñëó÷âà ñúáîðíî, îáìèñëåíî è âíèìàòåëíî è òîâà å ãîëÿì ïëþñ. Áúðçàíåòî íå å íàé-äîáðèÿò ïîäõîä çà äîñòèãàíå íà ïðàâèëíè ðåøåíèÿ, êîãàòî ñå êàñàå çà èçêëþ÷èòåëíî çíà÷èìè âúïðîñè îò ñîöèàëåí, ëè÷åí èëè äóõîâåí ïîðÿäúê. Òóê èìà íåñúîòâåòñòâèå ìåæäó ñòèëà íà ðàáîòàòà íà ìåäèèòå è Ñèíîäà, êîãàòî ñå êàñàå çà âàæíè è àêòóàëíè òåìè. Ñúùåâðåìåííî, ñïîìíÿòå ëè ñè, ÷å ïî âðåìå íà ñáëúñúêà ìåæäó äâåòå êîíöåïöèè çà ðåëèãèîçíîòî îáðàçîâàíèå Ñâåòèÿò Ñèíîä ñúóìÿ â ðàìêèòå íà òðè äíè äà ñâèêà ïðåñêîíôåðåíöèÿ, êîåòî å ïðèìåð çà ãúâêàâîñò, ñïîðåä ìåí.  Öúðêâàòà èìà è äèíàìèêà, èìà è ñïîêîéñòâèå è ïîñëåäîâàòåëíîñò. Ìåäèèòå âñå ïàê òðÿáâà äà çíàÿò, ÷å îòãîâîðèòå, êîèòî ÷àêàò îò äóõîâíèöèòå, íå ìîãàò è íå òðÿáâà äà áúäàò ïðèáúðçàíî èçêàçàíè è äà èçðàçÿâàò ïðîñòî ëè÷íà ïîçèöèÿ. Ñòðåìåæèòå ñà êúì ñåðèîçíà îáåêòèâíîñò, êúì èñòèíà.

Êàêâî ùå ïîæåëàåòå íà ñïèñàíèå „Ñâåò”?

Æåëàÿ íà åêèïà è íà âñè÷êè ÷èòàòåëè ìíîãî äóõîâíà ñèëà è îïèò. Áîã äà âè óêðåïÿâà äà ïîìàãàòå è íà äðóãèòå õîðà äà îòêðèÿò ñìèñúëà íà æèâîòà, çàùîòî åæåäíåâèåòî íà ìîäåðíèÿ ÷îâåê èçãëåæäà ëèøåíî îò ñìèñúë. Íåãîâèÿò æèâîò å ëèøåí îò ñúðöåâèíàòà ñè: âåðòèêàëíîòî ñàìîîïðåäåëÿíå. Õîðàòà äíåñ ñå ïðåïúâàò íàé-÷åñòî â îïèòà ñè äà íàäñêî÷àò çëîáîäíåâèåòî è íå óñïÿâàò äà ñå ïîñâåòÿò íà çíà÷èìè, íåïðåõîäíè öåííîñòè è êàóçè. Æåëàÿ âè äà ïîìàãàòå íà õîðàòà îòíîâî è îòíîâî äà ïðåîòêðèâàò Áîæèÿ îáðàç â ñåáå ñè.

40 áð. 2/2009

ÈÍÒÅÐÂÞ

Борислав Цеков: Състоянието на БПЦ не е по-различно от състоянието на цялото ни обществоÏËÀÌÅÍ ÑÈÂÎÂ

Борислав Цеков (р. 1972 г.) е политик, народен представител (2001-2005, НДСВ), автор и вносител на действащия Закон за вероизповеданията, както и на много други закони; лидер на партия Новото време. Главен секретар на Омбудсмана на Република България. Основател на Института за модерна политика.

ìàðò 2009 41

ÎÒ ÐÅÄÀÊÒÎÐÀÈÍÒÅÐÂÞ

Êàê ñòàíà òàêà, ÷å êàòî âíîñèòåë íà ïðîåêòà çà ñåãà äåéñòâàùèÿ Çàêîí çà âåðîèçïîâåäàíèÿòà Âè îáâèíÿâàò, îò åäíà ñòðàíà, ÷å íàðóøàâàòå ñâîáîäàòà íà âåðîèçïîâåäàíèÿòà, òúé êàòî çàêîíúò ïðèçíàâà åêñ ëåãå Ïðàâîñëàâíàòà öúðêâà â Áúëãàðèÿ, êîåòî ïîñòàâÿ äðóãèòå âåðîèçïîâåäàíèÿ â íåðàâíî ïîëîæåíèå, à îò äðóãà – èìà ïðàâîñëàâíè, êîèòî Âè îáâèíÿâàò, ÷å ñòîèòå òâúðäå ëèáåðàëíî ïî îòíîøåíèå íà ïîÿâèëèòå ñå íàïîñëåäúê ïðåäëîæåíèÿ çà ðåñòðèêòèâíè ìåðêè ñðåùó ñeêòèòå?

Âñåêè èìà ïðàâî íà ñâîå ðàçáèðàíå ïî âúïðîñà. Ìîåòî å, ÷å òâúðäåíèÿòà, ÷å ÁÏÖ å „ïðèâèëèãåðîâàíà” ïî îòíîøåíèå íà îñòàíàëèòå âåðîèçïîâåäàíèÿ ñà íåñúñòîÿòåëíè, à ïîíÿêîãà äîðè çëîíàìåðåíè êúì ïðàâîñëàâèåòî. Êúì èñêàíèÿòà, êîèòî ñå ÷óâàò òóê è òàì çà îãðàíè÷àâàíå íà ðåãèñòðàöèÿòà íà åâàíãåëèñòêè, íåòðàäèöèîííè è íîâè ðåëèãèîçíè äåíîìèíàöèè òðÿáâà äà ñå îòíàñÿìå ñ ãîëÿìà ïðåäïàçëèâîñò. Âñÿêà ðåëèãèÿ ñìÿòà ñåáå ñè çà åäèíñòâåíî èñòèííà è èçêëþ÷èòåëíà. Òîâà å âúïðîñ íà âÿðà. È â òîçè ìèñúë ðàçáèðàì òðåâîãàòà íà íÿêîè ïðàâîñëàâíè ñðåäè çà ò.íàð. „ñåêòè”. Íî òðÿáâà äà ñìå íàÿñíî, ÷å â Áúëãàðèÿ íå æèâååì ñàìî ïðàâîñëàâíè è îñâåí òîâà ñúâðåìåííàòà äåìîêðàòè÷íà äúðæàâà å ñâåòñêà. Âñåêè ÷îâåê èìà ïðàâî äà èçïîâÿäâà ðåëèãèÿòà, â êîÿòî âÿðâà, èëè ïúê äà áúäå àòåèñò áåç äúðæàâàòà äà ìó ïðå÷è, îñâåí àêî, êàçàíî íàé-îáùî, íàðóøàâà ïðàâàòà íà äðóãèòå. Çà Áîæèÿòà èñòèíà ÁÏÖ òðÿáâà

äà ñå áîðè ñúñ ñëîâî è ïðèìåð, à íå êàòî èñêà äúðæàâàòà äà âúâåæäà çàáðàíè è îãðàíè÷åíèÿ çà äðóãèòå âåðîèçïîâåäàíèÿ. Òîâà âàæè è çà îòíîøåíèåòî íà âñè÷êè äðóãè äåíîìèíàöèè êúì ÁÏÖ.

Çàùî ñòàíàõòå âíîñèòåë íà òîçè çàêîíîïðîåêò? Êàêâà å Âàøàòà ëè÷íà ìîòèâàöèÿ?

Çàêîíúò çà âåðîèçïîâåäàíèÿòà, êîéòî âíåñîõ îùå â ïúðâèÿ äåí íà 39-òî ÍÑ, íå å íèòî ñàìîöåëíî õðóìâàíå, íèòî ïúê ðåçóëòàò îò íå÷èå âíóøåíèå. Ïîëèòè÷åñêàòà èíèöèàòèâà çà íåãîâîòî âíàñÿíå ñå áàçèðà íà åäíî òðàéíî ðàçáèðàíå çà ðîëÿòà íà ÁÏÖ â áúëãàðñêîòî îáùåñòâî è çà íåîáõîäèìîñòòà îò ðåàëíà ñâîáîäà íà âñè÷êè ðåëèãèè â Áúëãàðèÿ. Òîçè çàêîí áåøå âàæåí çíàê çà âîëÿòà íà íîâîòî ìíîçèíñòâî ïðåç 2001 ã. äà ñå ïðåêðàòè äúðæàâíàòà íàìåñà â äåëàòà íà ÁÏÖ, êîÿòî íàìåñà áåøå ñòèãíàëà äî ñêàíäàëíè ìàùàáè ïðè óïðàâëåíèåòî íà Èâàí Êîñòîâ è Ñòåôàí Ñîôèÿíñêè. Èíà÷å îùå â íà÷àëíèòå ãîäèíè íà ïðåäèçâèêàíèÿ îò ïðàâèòåëñòâîòî íà Ôèëèï Äèìèòðîâ ïðåç 1992 ã. ðàçêîë áÿõ ÷àñò îò îíåçè îáùåñòâåíè è ñòóäåíòñêè ñðåäè, êîèòî ïðàâåõìå æèâè âåðèãè â çàùèòà íà ìàíàñòèðè è õðàìîâå â Ñîôèéñêî, Òúðíîâñêî è Ïëåâåíñêî îò ïîïúëçíîâåíèÿòà íà ðàçêîëíèöèòå, ïèøåõìå ïðîòåñòè äî òîãàâàøíèÿ êìåò íà Ñîôèÿ ßí÷óëåâ è ñèãíàëè äî ïðîêóðàòóðàòà è äî ìåæäóíàðîäíè èíñòèòóöèè â çàùèòà íà Öúðêâàòà. Ïî-ñåòíå, êàòî ïðåäñåäàòåë íà Àñîöèàöèÿòà íà ìëàäèòå þðèñòè, îùå

ÈÍÒÅÐÂÞ

42 áð.1/2010

Çàùî ñïîðåä Âàñ å âàæíî ïðàâîñëàâíèòå äà îñúçíàÿò çíà÷åíèåòî íà ñâîáîäàòà íà âåðîèçïîâåäàíèÿòà?

Çàùîòî íå æèâååì â ìðà÷íîòî ñðåäíîâåêîâèå. È Áúëãàðèÿ å äúðæàâà íà âñè÷êè ñâîè ãðàæäàíè áåç îãëåä íà åòíîñ è ðåëèãèÿ.

Èìàòå ëè ïîçèöèÿ ïî äåáàòèòå îêîëî ðåëèãèîçíîòî îáðàçîâàíèå â ó÷èëèùàòà?

Îùå ïðåç 2003 ã. íà åäíà äèñêóñèÿ ïî òàçè òåìà â Áîãîñëîâñêèÿ ôàêóëòåò ïîä÷åðòàõ, ÷å ïîäêðåïÿì âúâåæäàíåòî íà ðåëèãèîçíî îáðàçîâàíèå â ó÷èëèùàòà, íî ïðè ïîëîæåíèå, ÷å ðîäèòåëèòå ùå ìîãàò ñâîáîäíî äà ðåøàâàò äâå íåùà: ïúðâî, äàëè äà çàïèøàò äåòåòî ñè â òàêèâà ÷àñîâå; è âòîðî, êàêâî âåðîó÷åíèå äà ïîñåùàâà äåòåòî – ïðàâîñëàâíî, êàòîëè÷åñêî, ìþñþëìàíñêî è ïð. Ùå ïðèïîìíÿ Êîíñòèòóöèÿòà, çà îíåçè, êîèòî ðÿäêî èëè âúîáùå íå ÿ ÷åòàò. ×ë. 37, àë. 1 ïîâåëÿâà:

„Ñâîáîäàòà íà ñúâåñòòà, ñâîáîäàòà íà ìèñúëòà è èçáîðúò íà âåðîèçïîâåäàíèå è íà ðåëèãèîçíè èëè àòåèñòè÷íè âúçãëåäè ñà íåíàêúðíèìè. Äúðæàâàòà ñúäåéñòâà çà ïîääúðæàíå íà òúðïèìîñò è óâàæåíèå ìåæäó âÿðâàùèòå îò ðàçëè÷íèòå âåðîèçïîâåäàíèÿ, êàêòî è ìåæäó âÿðâàùè è íåâÿðâàùè.”

Òîâà å íå ïðîñòî íàøà êîíñòèòóöèîííà íîðìà, à è áåçóñëîâåí ìåæäóíàðîäåí ñòàíäàðò çà ïðàâàòà íà ÷îâåêà.

ïðåç 1999 ã. ïðåäëîæèõ íà âíèìàíèåòî íà Ñâåòèÿ Ñèíîä íà ÁÏÖ èäåÿòà çà íîâ çàêîí çà âåðîèçïîâåäàíèÿòà. Âëèçàíåòî ìè â ïàðëàìåíòà ïðåç 2001 ã. äàäå âúçìîæíîñò òàçè èäåÿ äà ñå îñúùåñòâè ñ ïîäêðåïàòà íà Ñâåòèÿ Ñèíîä, íà òîãàâàøíèÿ ïðåìèåð Ñàêñêîáóðããîòñêè è íà øèðîêàòà îáùåñòâåíîñò. Ïîâå÷å îò 150 õèëÿäè äóøè ñå ñâêëþ÷èõà â ïîäïèñêàòà â ïîäêðåïà íà ïðîåêòà, ñúáèðàíà â ïðàâîñëàâíèòå õðàìîâå.

Ìèñëèòå ëè, ÷å ïðàâîñëàâíàòà îáùíîñò èìà åäèííà è óáåäèòåëíà ïîçèöèÿ ïî îòíîøåíèå íà èçïîâåäàíèÿòà â Áúëãàðèÿ? Õàðåñâà ëè âè òîâà, êîåòî ÷åòåòå è ÷óâàòå ïî ìåäèèòå?

Ñúñòîÿíèåòî íà ÁÏÖ íå å ïî-ðàçëè÷íî îò ñúñòîÿíèåòî íà öÿëîòî íè îáùåñòâî – îáúðêàíî, ïðîÿäåíî îò ïðîôàíèçàöèÿ, ïðîïèòî îò ëåíîñò... Çàòîâà è îòíîøåíèåòî íà ìíîãî õîðà êúì ÁÏÖ å òîëêîâà ïðîòèâîðå÷èâî èëè äàæå íåãàòèâíî. Ìíîãî ÷åñòî îáà÷å õîðàòà ñìåñâàò îòíîøåíèåòî ñè êúì îòäåëíè ëè÷íîñòè èëè òåõíè ïðîÿâè, ñ îòíîøåíèåòî êúì èíñòèòóöèÿòà. Àç ñàìèÿò íå îäîáðÿâàì ìíîãî íåùà â ïîâåäåíèåòî íà âèñøèÿ êëèð. Êàòî çàïî÷íåì îò òîâà, ÷å èìà õîðà, êîèòî ïðîñòî íÿìàò íóæíèòå êà÷åñòâà èëè ïúê ñà íîñèëè ïàãîíè ïîä ðàñîòî. Èëè ïúê òàêèâà, êîèòî êðèÿò íåçäðàâè áèçíåñ èíòåðåñè ïîä öúðêîâíèòå ñè îäåæäè. Íî òîâà íå ìîæå äà å ïðè÷èíà çà çàêëåéìÿâàíå íà Öúðêâàòà âúîáùå. Èñêðåíî ñå íàäÿâàì ïî-íîâèòå ïîêîëåíèÿ äóõîâíèöè äà ïðîìåíÿò íåùàòà.

áð.2/2009 43

ÈÍÒÅÐÂÞ

„Раждането за непоклатимото Царство” е сбор ник от статии и ар-хивни материали, със тавен след неговата кончина. Включените текс-тове отразяват преди всичко вижданията на автора в областта на християнската антропология.

ïîðú÷àéòå îíëàéí îò shop.pravoslavie.bg

Архимандрит Софроний (Сахаров) е добре познат на българския читател с основните си съчинения: „Св. Силуан Атонски”, „Ще видим Бога както си е” и „За молитвата”.

44 ìàðò 2009

Ñåêòà

Æóðíàëèñòè÷åñêî ðàçñëåäâàíå

íà ÑÂÅÒÎÑËÀ ÏÅÍ×Å çà îðãàíèçàöèÿòà „Ìàñòåðè ñêóë”

(Ìàéñòîðñêà øêîëà)

èëè

ìàðò 2009 45

ÎÒ ÐÅÄÀÊÒÎÐÀÐÅËÈÃÈÈ

Èíòåðíåò-ñòðàíèöàòà íà îðãàíèçàöèÿ, íàðå÷åíà Øêîëà ïî Ìàéñòîðñòâî (ÌÀÑÒÅÐÈ ÑÊÓË): íà ïðúâ ïîãëåä õîðà

êàòî âñè÷êè äðóãè, òúðñåùè íÿêàâè íîâè èçæèâÿâàíèÿ. Îãàíèçèðàò ñè ñåìèíàðè, åêñêóðçèè, êóðñîâå ïî èçó÷àâàíå íà íÿêàêâè åñåíöèè è êðèñòàëè, äîðè ñè èìàò è ñâîå äóõîâíî ó÷åíèå. Êîé çíàå çàùî îáà÷å íèêúäå íå ñå íàìèðàò èìåíà íà õîðà, êîèòî ñòîÿò çàä îðãàíèçàöèÿòà, íÿìà è àäðåñ íà îôèñà èì. Åäèíñòâåíîòî, êîåòî ñà îñòàâèëè, ñà äâà ìîáèëíè òåëåôîíà çà êîíòàêòè. Íå å ÿñíî çàùî òåçè õîðà ñà òîëêâà ïîòàéíè è íå îáÿâÿâàò â ñàéòà ñè ìåñòîíàõîæäåíèåòî ñè, íå å ÿñíî è êàêâî â äåéñòâèòåëíîñò èçâúðøâàò è êàêâè ñà öåëèòå èì.

ïèðàìèäà

46 áð.1/2010

ÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈ

àïòåêà, ïðîñòî çàùîòî ïðîäóêòúò íå å ëèöåíçèðàí, ñëåäîâàòåëíî ïðîäàæáàòà ìó å íåëåãàëíà.

Æóðíàëèñò:– Òîâà â øèøåíöàòà íÿêàêâà òå÷íîñò ëè å?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Òî÷íî òàêà, òÿ å ñ ïóëâåðèçàòîð.

Æóðíàëèñò:– Çíà÷è ñå âïðúñêâà âúâ âúçäóõà, òàêà ëè äà ãî ðàçáèðàì?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà: – Äà. Ìåæäó äðóãîòî, ìíîãî îò íàøèòå õîðà ëåêóâàò äåöàòà ñè ñ òîâà, êîãàòî ñòàâà äóìà çà àíãèíè è âèðóñíè çàáîëÿâàíèÿ…

Æóðíàëèñò:– Èñêàòå äà êàæåòå, ÷å òîâà å ìåäèöèíñêè èçïèòàíî ñðåäñòâî?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Íå. Íå å ìåäèöèíñêè èçïèòàíî ñðåäñòâî, ïîðàäè åäíà ìíîãî ïðîñòà ïðè÷èíà, ÷å íÿìà êîé äà ãî èçïèòà…

Æóðíàëèñò:– Íÿìà ëè ãî â òúðãîâñêàòà ìðåæà, íàïðèìåð â àïòåêà èëè äðóã ñïåöèàëèçèðàí ìàãàçèí?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Íå. Íå, íÿìà ãî.

* * *Ðàçãëåæäàéêè ñàéòà íà Øêîëàòà ïî Ìàéñòîðñòâî, îòêðèâàì è íÿêàêâè ïðîäóêòè, êîèòî ñå ïðîäàâàò, íî íå ñå ñðåùàò â òúðãîâñêàòà ìðåæà. Êàêòî ïî-êúñíî ðàçáðàõ îò Ëþäìèëà Ñàçäîâà – åäèí îò øåôîâåòå íà îðãàíèçàöèÿòà – øèøåíöàòà ñúäúðæàëè íÿêàâà åíåðãèÿ ñ âîäà è ìàñëà.  ðàçãîâîð ñ âúïðîñíàòà ãîñïîæà ïî òåëåôîíà ðàçáèðàì, ÷å ñúäúðæàíèåòî íà øèøåíöàòà ñå âïðúñêâà âúâ âúçäóõà, çà äà íàñòðîè ÷îâåêà çà îïðåäåëåíî ñúñòîÿíèå íà ìåäèòàöèÿ.

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Òîâà ñà ïîìîùíè ñðåäñòâà è ìàòåðèàëè, ñ êîèòî ñå èçäèãà âèáðàöèÿòà, êîãàòî ÷îâåê ñå ñòðåìè êúì òîâà, è òîâà ñà èíñòðóìåíòèòå ïî ïúòÿ.

Æóðíàëèñò:– À ìîæåòå ëè äà ìè êàæåòå òîâà íåùî ïèå ëè ñå èëè ñå âäèøâà è êàê äåéñòâà?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Íå. Íàé-îáùî ñ íåãî ñå ïðå÷èñòâà ïðîñòðàíñòâîòî. Ñ òîâà, êîãàòî ðàáîòèòå, àêî èìàòå äóõîâíè ïðåäïî÷èòàíèÿ è ïðàêòèêè è ìåäèòàöèè, ìíîãî ïî-ëåñíî ñå íàâëèçà â îïðåäåëåíè ñúñòîÿíèÿ, íî òîâà å åíåðãèÿ.

Ïî-íàòàòúê ðàçáèðàì, ÷å òåçè åñåíöèè, íàðå÷åíè Åëåìáåë è Åëåíâèë, äîðè ìîæåëè äà ëåêóâàò. Òå îáà÷å íå áèëè èçïèòàíè ìåäèöèíñêè, à íÿìàëî è êàê ÷îâåê äà ñè ãè çàêóïè îò îáèêíîâåíà

áð.1/2010 47

ÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈ

Æóðíàëèñò:– À ìîãà ëè äà ñè ãî çàêóïÿ îòíÿêúäå?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Äà, ìîæåòå äà ãî çàêóïèòå îò íàñ.

Æóðíàëèñò:– Íà êàêâà öåíà?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Ñåäåì ëåâà å!

Ñúùèòå äàìè è ãîñïîäà îò Øêîëàòà ïî ìàéñòîðñòâî îðãàíèçèðàëè êóðñîâå, åêñêóðçèè è ñåìèíàðè. È äîêàòî øèøåíöàòà ñ íåèçâåñòíèòå òå÷íîñòè ñà ñàìî ïî ñåäåì ëåâà, åêñêóðçèèòå ñà çíà÷èòåëíî ïî-ñêúïè, ñåìèíàðèòå è êóðñîâåòå ñúùî ñà ïëàòåíè. Îò åäèí òàêúâ ñåìèíàð èçáèâàò ïî 100 ëåâà íà ÷îâåê ñàìî çà äâà äíè. Ñàìè ìîæåòå äà ñè ïðåäñòàâèòå çà êàêâè ñóìè ìîæå äà ñå ãîâîðè, ñëåä êàòî íà ñåìèíàðèòå è íà åêñóðçèèòå îðãàíèçàöèÿòà ñúáèðà îêîëî 50, ÷å è ïî ñòî ÷îâåêà.

Æóðíàëèñò:–  ñàéòà âè âèæäàì, ÷å ïðîâåæäàòå è íÿêàâè åêñêóðçèè, ñåìèíàðè è êóðñîâå. Ìîæå ëè äà ìè îáÿñíèòå ìàëêî ïîâå÷å çà òÿõ, êàêâî ïðåäñòàâëÿâàò è êàêâà ñóìà òðÿáâà äà âíåñå ÷îâåê, çà äà ó÷àñòâà â òåçè ìåðîïðèÿòèÿ?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Ìèíàëàòà ãîäèíà íà ÷îâåê áåøå îñåìñòîòèí ëåâà âñè÷êîòî, ñåìèíàðèòå è êóðñîâåòå áÿõà â

Áúëãàðèÿ è â Ãúðöèÿ. Íî òîâà áåøå ìèíàëàòà ãîäèíà…

Æóðíàëèñò:– À ñåãà êîëêî ùå ñòðóâà?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Ìèñëÿ, ÷å ùå áúäå íÿêúäå îò òîçè ïîðÿäúê… Àêî èìàòå ìåðàê äà ñå çàíèìàâàòå ñ òàêîâà íåùî, åëàòå íà òîçè êóðñ çà êðèñòàëèòå.

Æóðíàëèñò:– Íÿêàâè ïàðè ñòðóâà ëè òîçè êóðñ?

Ëþäìèëà Ñàçäîâà:– Äà, ñòðóâà. Ñòî ëåâà å è å äâà äíè. Äàâàò ñå ìàòåðèàëè, èìà îïðåäåëåíè ñõåìè è íà÷èíè íà ðàáîòà. Âñè÷êî òîâà âè ñå ïðåäîñòàâÿ.

èè èòà ñ ñàìî ïî íà÷èòåëíîâåòå ñúùîåìèíàðñàìî çà äâà

â

Беше ни съобщено, че някъде в Рила има място, на което съществува потенциал за активиране на многоизмерен портал, в който се намира Тронът на Възнесението. Бяхме водени от

Виолетовия огън на Сен Жермен и Аметистовия

на Беинса Дуно.Öèòèðàíèòå òåêñòîâå è èçïîëçâàíèòå ñíèìêè

ñà îò çàêðèòàòà âå÷å èíòåðíåò-ñòðàíèöà íà

äâèæåíèåòî Ìàñòåðè Ñêóë.

48 áð.1/2010

ÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈ

* * * Ïàðèòå, ðàçáèðà ñå, íå ñå äåêëàðèðàò íèêúäå. Áèçíåñúò ñ åêñêóðçèèòå, ñåìèíàðèòå è ðàçíèòå äðóãè êóðñîâå å äîñòà äîõîäåí. Òîâà ïðîëè÷àâà è îò äóìèòå íà äðóãèÿ øåô íà îðãàíèçàöèÿòà, Çäðàâêî Ãåîðãèåâ, êîéòî îò 2006 ã. íå ñå çàíèìàâà ñ íèùî äðóãî, îñâåí Øêîëàòà ïî ìàéñòîðñòâî, ÷èéòî ïðÿê ñúçäàòåë å.

Æóðíàëèñò:– Â ìîìåíòà ñ êàêâî ñå çàíèìàâàòå, ðàáîòèòå ëè íåùî äðóãî?

Çäðàâêî Ãåîðãèåâ:– Îò 2006 ãîäèíà íå ðàáîòÿ, çàíèìàâàì ñå ñàìî ñ ó÷åíèåòî.

Æóðíàëèñò:– Èìàòå ëè ìíîãî ïîñëåäîâàòåëè è íà êàêâà âúçðàñò ñà ïîâå÷åòî îò òÿõ?

Çäðàâêî Ãåîðãèåâ:– Ïëúòíî ãðóïàòà å îò îêîëî øåéñåò ÷îâåêà, íî èìà è ïðèõîäÿùè. Èäâàò è ñåìåéñòâà ñ ìàëêè äåöà. Ó÷àñòíèöèòå â ñåìèíàðèòå ñà íà ðàçëè÷íà âúçðàñò, íî ïîâå÷åòî ñà

ìëàäè õîðà.

Æóðíàëèñò:– Êàê âè íàìèðàò ïîâå÷åòî õîðà?

Çäðàâêî Ãåîðãèåâ:– Êàêòî è âèå ìå íàìåðèõòå, ÷ðåç ñàéòà…

Æóðíàëèñò:– Èìà ëè íÿêàêâè óñëîâèÿ, êîèòî ÷îâåê òðÿáâà äà

èçïúëíè, çà äà ó÷àñòâà â ñáèðêèòå íà ìàéñòîðñêàòà

øêîëà?

Çäðàâêî Ãåîðãèåâ:– Äà, èìà. Òðÿáâà äà âíåñåòå

ïðåäâàðèòåëíî ñóìà ñòî ëåâà, êîÿòî ñå ñúáèðà îò âñè÷êè

ó÷àñòíèöè, çà äà ïîêðèåì íàåìà íà çàëàòà, â êîÿòî ñå ñúáèðàìå…

Æóðíàëèñò:– À êúäå ñå íàìèðà òàçè çàëà?

Çäðàâêî Ãåîðãèåâ:– Íåêà äà ñå âèäèì ñ âàñ, äîíåñåòå ìè ïàðèòå, çà äà âè çàïèøà êàòî ó÷àñòíèê, è ùå âè êàæà…

Æóðíàëèñò:Â ê êâ

–ï

Çä– Êàíàì

Æóðí– Èìà êîèòî

èçïúëíèñáèðêèò

øêîëà?

Çäðàâêî Ãå– Äà, èìà. Ò

ïðåäâàðèòåêîÿòî ñå ñú

ó÷àñòíèöè, ççàëàòà, â êîÿ

Æóðíàëèñò:– À êúäå ñå íàì

Присъствието и подкрепата на хиляди многоизмерни същности оживи

пространството, разделихме се на три групи. Едната се изкачи на върха, другата застана под „Сфинкса”, а третата остана долу при

Трона. В определен момент групата от върха изпрати мощен лъч към „Сфинкса”.

Тези, които бяха там, го поеха и го изпратиха към Трона. Така тази мощна енергия беше закотвена на това място.

Това активира мощния портал и Трона на Възнесението. След това всички се събрахме отново около

Трона и всеки един от нас активира вибрациите на виолетовия огън за себе си и за планетата. После тези

енергии бяха закотвени в Сърцето на планетата

áð.1/2010 49

ÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈ

Æóðíàëèñò:– À êàê äà ñå âèäèì, êúäå äà äîéäà?  ñàéòà âè íÿìà îáîçíà÷åí àäðåñ, íà êîéòî ñå íàìèðà îôèñúò âè.

Çäðàâêî Ãåîðãèåâ:– Íåêà äà ñå ÷óåì äîïúëíèòåëíî è ùå âè êàæà êúäå è êîãà äà ñå âèäèì.

Æóðíàëèñò:– À îðãàíèçàöèÿòà âè ðåãèñòðèðàíà ëè å â Äèðåêöèÿòà ïî âåðîèçïîâåäàíèÿòà, òúé êàòî âèæäàì, ÷å ìíîãî îò íåùàòà, êîèòî îïèñâàòå êàòî ó÷åíèå â ñàéòà, íàïîäîáÿâàò ó÷åíèÿòà íà íÿêîè èçòî÷íè ðåëèãèè?

Ñëåä òîçè âúïðîñ Çäðàâêî Ãåîðãèåâ çàìúë÷à, à ïîñëå çàòâîðè òåëåôîíà. Îïèòàõ ñå îùå íÿêîëêî ïúòè äà ñå ñâúðæà ñ ãóðóòî íà Ìàéñòîðñêàòà øêîëà, íî ñëåä ïðîâåäåíèÿ ðàçãîâîð ñ íåãî ïîâå÷å íèêîé íå îòãîâîðè íà òåëåôîíà, ïîñî÷åí â ñàéòà çà âðúçêà ñ îðãàíèçàöèÿòà. Äâà äåíà ñëåä ïðîâåäåíèòå îò ìåí ðàçãîâîðè ñ ëèäåðèòå íà Ìàéñòîðñêàòà øêîëà òåëåôîíèòå çà êîíòàêòè â ñàéòà èì áÿõà ïðåìàõíàòè, áåøå îñòàâåíà ñàìî åäíà ôîðìà çà êîíòàêò, ïîäîáíà íà åëåêòðîííà ïîùà, è íèùî ïîâå÷å. Âúïðåêè òîâà íàìåðèõ àäðåñà íà îðãàíèçàöèÿòà, êàêòî è èíôîðìàöèÿ â êîè äíè è â êîëêî ÷àñà ñå ñúáèðàò. Îêàçà ñå, ÷å îôèñüò íà Ìàñòåðè ñêóë å ÷àñòåí àïàðòàìåíò â ñòîëè÷íèÿ êâàðòàë Ëîçåíåö, áëèçî äî áóëåâàðä „Ñâåòè Íàóì”. Îòâîðè ìè ìúæ íà ñðåäíà âúçðàñò, ïðåäñòàâèõ ñå çà äîêòîðàíò ïî

êóëòóðîëîãèÿ è êàòî òàêúâ ñúì ïðîÿâèë èíòåðåñ êúì ó÷åíèåòî íà Ìàñòåðè Ñêóë. Êàçàõ, ÷å òúðñÿ Çäðàâêî Ãåîðãèåâ è ÷å ñå èíòåðåñóâàì îò ó÷åíèåòî ìó. Ìúæúò ìè êàçà, ÷å Ãåîðãèåâ â ìîìåíòà å àíãàæèðàí, íî å â îôèñà.Ïîêàíè ìå äà âëÿçà è äà ãî èç÷àêàì â ïîìåùåíèå, ïîäîáíî íà êóõíÿ, è ïîñëå ìå îñòàâàè ñàì, êàòî êàçà, ÷å Ãåîðãèåâ ùÿë äà äîéäå ïðè ìåí è äà ìè ðàçêàæå ïî-ïîäðîáíî çà ó÷åíèåòî, ñëåä êàòî ïðèêëþ÷åë çàíèìàíèÿòà ñè, êîèòî íÿìàëî êàê äà îòëîæè. Ñëåä ïåòíàäåñåò ìèíóòè â ñòàÿòà âëåçå æåíà, íà âèäèìà âúçðàñò îêîëî 40 – 50 ãîäèíè. Çàïî÷íà äà ìå ðàçïèòâà êàêâî å ïðåäèçâèêàëî èíòåðåñ â ìåí êúì ó÷åíèåòî íà Ìàñòåðè ñêóë è äàëè ñúì ïðàêòèêóâàë íÿêàêâè åçîòåðè÷íè ó÷åíèÿ. Îòãîâîðèõ, ÷å ñúì ñå çàíèìàâàë ñ éîãà è ðåéêè, íî ÷å å áèëî ïðåäè ãîäèíè è íå ñúì áèë ìíîãî ñåðèîçåí. Âúïðîñíàòà äàìà âïîñëåäñòâèå ñå îêàçà äÿñíàòà ðúêà íà Çäðàâêî Ãåîðãèåâ – Ëþäìèëà Ñàçäîâà, ñ êîÿòî ïðåäè íÿêîëêî äåíà áÿõ ãîâîðèë ïî òåëåôîíà. Ñëåä êàòî Ñàçäîâà ðàçáðà, ÷å ñå èíòåðåñóâàì äàëè ó÷åíèåòî, êîåòî íàïîäîáÿâà êîìïèëàöèÿ îò íÿêîëêî ðåëèãèè, èìà ðåãèñòðàöèÿ â ñúäà êàòî âåðîèçïîâåäàíèå, èçâåäíúæ ïðîìåíè ïîâåäåíèåòî ñè è êàçà, ÷å Çäðàâêî Ãåîðãèåâ íÿìà äà ìîæå äà ìå ïðèåìå, çàùîòî áèë â ïðîâèíöèÿòà. Ïîïèòàõ ÿ êàê òàêà å â ïðîâèíöèÿòà, ïðè ïîëîæåíèå, ÷å ìè áåøå êàçàíî äðóãî, íî Ñàçäîâà ìè îòãîâîðè, ÷å ìúæúò ÿâíî ñå å îáúðêàë, è ìå èçïðàòè äî âðàòàòà. Íà èçëèçàíå çàáåëÿçàõ îõðàíèòåëíà êàìåðà íàä âðàòàòà.

Ñëåä êàòî âèäÿõ, ÷å îðãàíèçàöèÿòà ðàçâèâà òúðãîâñêà äåéíîñò, ïîòúðñèõ

50 áð.1/2010

ÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈ

â òúðãîâñêèÿ ðåãèñòúð, íî íå îòêðèõ ðåãèñòðèðàíà ôèðìà ñ òàêîâà èìå. Íå îòêðèõ è èìåòî íà Çäðàâêî Ãåîðãèåâ, íèòî èìåòî íà Ëþäìèëà Ñàçäîâà. Íà àäðåñà, íà êîéòî ñå ïîìåùàâà â äåéñòâèòåëíîñò Ìàñòåðè ñêóë, îòêðèõ îáà÷å ðåãèñòðèðàíà ôèðìà ñ íàèìåíîâàíèå „Ñêàíäèíàâèàí áèçíåñ ÎÎÄ”.  ðåãèñòðàöèîííàòà ôîðìà ïèøåøå åäèíñòâåíî, ÷å å ñúçäàäåíà 2006 ãîäèíà è ñå çàíèìàâà ñ òúðãîâèÿ ñ ðàçíîîáðàçíè ñòîêè. Èìåíà íà ñîáñòâåíèöè íà ôèðìàòà íå áÿõà óïîìåíàòè. Ôèãóðèðàõà îáà÷å òåëåôîíèòå, êîèòî ïî ñòðàííî ñòå÷åíèå íà îáñòîÿòåëñòâàòà ñúâïàäàõà ñ òåçè, êîèòî áÿõà îñòàâåíè çà êîíòàêò â ñàéòà íà Ìàñòåðè ñêóë. Ñúùèòå òåëåôîíè, êîèòî âïîñëåäñòâèå áÿõà ïðåìàõíàòè îò ñàéòà ñëåä òåëåôîííèÿ ìè ðàçãîâîð ñ øåôà íà Ìàñòåðè ñêóë Çäðàâêî Ãåîðãèåâ. È òàêà, ñåêòà èëè ïèðàìèäà å òàçè îðãàíèçàöèÿ?

Êðàñèìèð Ïàñêàëåâ, áàùà íà åäèí ìëàä ÷îâåê, ïðèâëå÷åí çàåäíî ñúñ ñúïóãàòà ñè â òîâà ìèíèîáùåñòâî, ñïîäåëè ïðåä ìåí òðåâîãèòå ñè. Îðãàíèçàöèÿòà ñå ñúáèðàëà ìíîãî ÷åñòî âúâ âèëàòà íà ñèíà ìó, çàêëþ÷âàëè ñå è íå ïóñêàëè áàùàòà äà âèäè ñ êàêâî ñå çàíèìàâàò.

Êðàñèìèð Ïàñêàëåâ:– Ñ ÷àñîâå, ïî öÿë äåí ñåäÿò âúòðå, ìåäèòèðàò ïî íÿêàêúâ íà÷èí, îáÿñíÿâàò, ÷å ïîâäèãàò åíåðãèéíîòî íèâî íà çåìÿòà, ÷å ñëåä âðåìå 2012 ãîäèíà, êàêòî ñå ãîâîðåëî ñïîðåä êàëåíäàðà íà ìàèòå, ùÿë äà äîéäå êðàÿò íà ñâåòà. Ñèíúò ìè è ñíàõà ìè ñòàíàõà ìíîãî çàòâîðåíè, ïðåñòàíàõà äà êîíòàêòóâàò ñúñ ñåìåéñòâàòà ñè. Ïèÿò íÿêàêâè

áèëêè, êîèòî òîé èì ðàçäàâà. Ìèñëÿ, ÷å â ñàéòà èì èìà ñïîìåíàòè òàêèâà íåùà, èìà ïðîäóêòè.

Ïðèòåñíèòåëíè ñà è íÿêîè òåêñòîâå â ñàéòà íà Ìàñòåð ñêóë, êîèòî çâó÷àò êàòî ïîñëàíèÿ çà ïðèêëþ÷âàíå íà çåìíèÿ ïúò, à èìåííî: „Åêñïåðèìåíòúò ïðèêëþ÷è óñïåøíî, âçåìåòå ïðåâîçíîòî ñðåäñòâî, íàðå÷åíî ÂÚÇÍÅÑÅÍÈÅ è ïîòåãëåòå îáðàòíî êúì äîìà. Ïðàçíóâàéòå ñâîáîäíîòî ñè çàâðúùàíå – åçäà÷è íà ñâåòëèíàòà”.

Ñòðàõîâåòå ìè ïî îòíîøåíèå íà òåçè òåêñòîâå ñå îêàçàõà îïðàâäàíè. Ñâúðçàõ ñå ñ ìîìè÷å, ÷èÿòî ìàéêà ïîä âëèÿíèå íà ó÷åíèåòî ñå å ñàìîóáèëà. Îò íåÿ ðàçáðàõ, ÷å „ó÷èòåëÿò” Çäðàâêî Ãåîðãèåâ, îñíîâàòåë íà Ìàñòåðè Ñêóë, â ïðîäúëæåíèå íà ïîâå÷å îò äåñåò ãîäèíè ñå å îáó÷àâàë â îðãàíèçàöèÿòà-ìàéêà ñ „ó÷èòåë” Çàíêî Çàíåâ. Âïîñëåäñòâèå îðãàíèçàöèÿòà íà Çàíåâ áèëà çàêðèòà, à ñàìèÿò Çàíåâ – èçãîíåí îò ñòðàíàòà. Èíôîðìàöèÿòà çà òîâà å êëàñèôèöèðàíà, íî óñïÿõ äà ðàçáåðà, ÷å îðãàíèçàöèÿòà ïðåðàñíàëà âúâ ôîíäàöèÿ, à Çàíåâ è äîñåãà ñå ïîñåùàâàë îò ñúìèøëåíèöè. Óñëîâíî ìîìè÷åòî ùå íàðåêà Èâà, òúé êàòî òÿ ñå ñòðàõóâà îò Ãåîðãèåâ è íåãîâèÿ ó÷èòåë Çàíêî Çàíåâ. Åòî êàêâè ñà íàáëþäåíèÿòà íà Èâà íàä õîðàòà, óñïåøíî ïðèêëþ÷èëè âñè÷êè ñòåïåíè íà îáó÷åíèå ïî ðåéêè.

Èâà:– ×îâåê çàïî÷âà äà îòðè÷à âñè÷êî – ñåìåéñòâîòî ñè, áðàêà ñè, îáùåñòâîòî. Âñè÷êî, êîåòî ñ÷èòà, ÷å ãî ñïèðà îò „äóõîâíèÿ” ìó ïúò íà ðàçâèòèå.

áð.1/2010 51

ÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈ

Æóðíàëèñò:– Ìîæåø ëè äà ìè ðàçêàæåø êàêâî ñå ñëó÷âàøå ïî âðåìå íà ñåìèíàðèòå, ïðîâåæäàíè îò Çàíåâ, à ïî–êúñíî è îò Çäðàâêî Ãåîðãèåâ?

Èâà:– Ïî âðåìå íà ñåìèíàðèòå ñå ãîâîðè, êàçâàò òè êàê äà æèâååø, êàêâè äà ñà òè îòíîøåíèÿòà ñ áëèçêèòå òè, êàê ñè óíèêàëåí, ÷å òè ñè àáñîëþòíèÿò öåíòúð íà âñåëåíàòà. Âñè÷êî òîâà, àêî ìíîãî ìó ïîâÿðâàø, çàïî÷âà äà òå îòêúñâà îò ðåàëíîñòòà. Ìíîãî õîðà ñå ðàçâåäîõà, ìíîãî õîðà ñå èçïîêàðàõà ñ áëèçêèòå ñè, ñ äåöàòà ñè, ìíîãî õîðà íàïóñíàõà ðàáîòàòà ñè, çàùîòî óñïÿâàò äà òå íàêàðàò äà ñå ÷óâñòâàø óíèêàëåí, äà ñå ÷óâñòâàø êàòî ÷îâåê ñ íÿêàêâà ìèñèÿ. È òî÷íî òîãàâà çàïî÷âàò äà ñå ñëó÷âàò íå ìíîãî ïðèÿòíè íåùà. Âèäÿõ, ÷å ïî÷íàõà äà èãðàÿò ïàðè â íåùàòà, è òî íå ïàðè, êîèòî ñà íóæíè, çà äà ïîêðèÿò íàåìà íà çàëàòà. Âèäÿõ, ÷å èìàøå õîðà, êîèòî ïðîäàäîõà àïàðòàìåíòèòå ñè, çà äà èìàò ïàðè äà ïîñåùàâàò ñáèðêèòå.

Æóðíàëèñò:– Êúäå îáèêíîâåíî ñå ïðîâåæäàõà ñáèðêèòå?

Èâà:– Òåçè ñáèðêè â íà÷àëîòî áÿõà â Áúëãàðèÿ, à ïîñëå çàïî÷íàõà åêñêóðçèè ïî ÷óæáèíà è ÷îâåê ñàì ñè ãè ïëàùàøå è äàâàøå ïàðè îòãîðå, êîåòî ñå âîäåøå çà ðàçâèòèå íà íåùàòà.

Æóðíàëèñò:– Èìàøå ëè íåùî ñòðàííî â ïîâåäåíèåòî íà õîðàòà, ïðåìèíàëè òåçè êóðñîâå è ó÷àñòâàëè â ñáèðêèòå íà îðãàíèçàöèÿòà?

Èâà:– Àç ñàìàòà, à è ìàéêà ìè, çàáåëÿçàõ, ÷å ñ âðåìåòî ñå áÿõìå îòêúñíàëè îò ðåàëíîñòòà, îñîáåíî ìàéêà

÷âà

.

î àõà ñ ãî õîðà òàòà ÿâàò äà ñå

â â

Чудехме се за целта на нашето присъствие там. След една дълбока медитация се оказа, че сме повикани, за да помогнем за освобождаването на блокирано съзнание, останало затворено милиони години в една отдавна кристализирала форма. То трябваше да бъде освободено, а неговите вибрации издигнати и трансформирани, за да бъдат върнати обратно към Източника. Нашето убеждение е, че всяко осъзнато същество съзнателно трябва да използва всички свои инструменти, включително и физическия си

проводник, в служба на Плана.

52 áð.1/2010

ÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈ

ìè. È ñáèðêèòå, è îáùóâàíåòî â îðãàíèçàöèÿòà áåøå íàøàòà ðåàëíîñò,. íî ìîãà äà êàæà, ÷å ìíîãî õîðà, êîèòî ñúì âèæäàëà òàì, íå ñúì ñèãóðíà äàëè ñà êëèíè÷íî äîêàçàíè ëóäè, íî îòêúì íåðâíà ñèñòåìà îïðåäåëåíî íå ñà äîáðå. Èìàøå õîðà, êîèòî ñè ìèñëåõà, ÷å ñà íèùî áåç òàçè ãðóïà, áåç òîçè ó÷èòåë; â åäèí ìîìåíò çàïî÷íàõà åäâà ëè íå äà îòäàâàò æèâîòà ñè,

âÿðàòà ñè, âñè÷êî íà òåçè

ïîñåùåíèÿ. Íåïðîñòèìîòî å, ÷å òîçè ÷îâåê ñè ïîçâîëè, ñëåä êàòî å äàë ñòðàøíî ìíîãî îò ñåáå ñè íà õîðàòà, â åäèí ìîìåíò äà èì ãî îòíåìå. Íÿêîè õîðà îò òîâà ïîëóäÿõà, äðóãè ïî÷óâñòâàõà, ÷å æèâîòúò èì íÿìà ñìèñúë, è ìèñëÿ, ÷å òî÷íî çàðàäè òîâà ìàéêà ìè ñå ñàìîóáè. Òîé êàçâà íà õîðàòà, ÷å òåõíèòå ñåìåéñòâà íå ñà ñåìåéñòâàòà, êîèòî ãè ïðàâÿò ùàñòëèâè, ÷å ðàáîòàòà, êîÿòî ðàáîòÿò, íå å çà òÿõ, çàùîòî, ïðèìåðíî, ãè íàòîâàðâà; è òåçè õîðà

ñòàâàò àáñîëþòíè àóòñàéäåðè. Êîãàòî òåçè õîðà îáà÷å â åäèí ìîìåíò âèäÿò, ÷å òÿõíàòà „îïîðà“ â íåãîâî ëèöå ñè æèâåå æèâîòà, ðàçâåæäà ñå ñ æåíà ñè, æåíè ñå ïîâòîðíî, æèâåå ñè îõîëíî ñ òåõíèòå ïàðè … Èìàøå õîðà íàèñòèíà, êîèòî ïðåêàëåíî ìíîãî ìó âÿðâàõà, è òîé èì îòíå òàçè âÿðà. Íåùîòî, â êîåòî ãî îáâèíÿâàìå, å èìåííî òîâà.

Çà äà ðàçáåðà äàëè Ìàñòåðè ñêóë å ðåãèñòðèðàíî âåðîèçïîâåäàíèå, ñå îáúðíàõ êúì ã-í Åìèë Âåëèíîâ, äèðåêòîð íà Äèðåêöèÿòà ïî âåðîèçïîâåäàíèÿòà êúì Ìèíèñòåðñêè ñúâåò. Òîé áå êàòåãîðè÷åí, ÷å Ìàñòåðè ñêóë íå å ðåãèñòðèðàíî âåðîèçïîâåäàíèå â Áúëãàðèÿ. Âåëèíîâ îáà÷å ïîÿñíè, ÷å èìà ìíîãî ïîäîáíè îðãàíèçàöèè, êîèòî îòðè÷àò, ÷å èçâúðøâàò

òàêàâà ðåëèãèîçíà äåéíîñò, äîðè ÷å èìàò è îðãàíèçàöèÿ, è êàçâàò, ÷å èìàò ñàìî Èíòåðíåò ñàéò.

Åìèë Âåëèíîâ – äèðåêòîð íà Äèðåêöèÿòà ïî âåðîèçïîâåäàíèÿòà êúì Ìèíèñòåðñêè ñúâåò: Õîðàòà, óïðàâëÿâàùè ïîäîáíè îðãàíèçàöèè, îòðè÷àò äà óïðàæíÿâàò ðåëèãèîçíà äîêòðèíà, ïðàêòèêà, êàêòî è äà èçâúðøâàò êàêâàòî è äà å ðåëèãèîçíà äåéíîñò. Òåçè ðàçëè÷íè âèäîâå ìåäèòàöèè òå ïðåäñòàâÿò êàòî ôèçè÷åñêè òåõíèêè çà óñúâúðøåíñòâàíå íà òÿëîòî, çà óñúâúðøåíñòâàíå è èçáèñòðÿíå íà óìà, çà äà ìîæå äà ïðèåìåø çíàíèÿòà, êîèòî òå òè ïðåäëàãàò. Òîâà ñà ñäðóæåíèÿ ñ èäåàëíà

âÿðàòà ñè, âñè÷êî íà òåçè

ïîñåùåíèÿ. Íåïðîñòèìîòî å,

òèìàò ñàìî È

Åìèë

Трябваше да се обединят различията в начините на работа с Лъчите от

Лемурия до наши дни. Освен това те трябваше да бъдат допълнително

синхронизирани с ДНК-слоевете. Мантрите трябваше да бъдат изразени

в музикални фрази

áð.1/2010 53

ÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈÐÅËÈÃÈÈ

öåë, òå ñå ðåãèñòðèðàò â ñúäà è íèå ñúãëàñíî çàêîíà çà âåðîèçïîâåäàíèÿòà íå ìîæåì äà ãè êîíòðîëèðàìå, íî, àêî èìàìå òàêèâà ñèãíàëè, ãè ïîäàâàìå íà ñúòâåòíèòå ñëóæáè, êîèòî âçåìàò ñúîòâåòíèòå ìåðêè.

Æóðíàëèñò:– À êàêâî ìèñëèòå çà òåçè øèøåíöà ñ íåèçâåñòíà òå÷íîñò, êîèòî ïðåäëàãàò â òåõíèÿ ñàéò êàòî ïðîäóêò; âúçìîæíî ëè å äà ñúäúðæàò íÿêàêúâ îïèàò, âëèÿåù íà ðàçñúäúêà?

Åìèë Âåëèíîâ: – Çà òîâà òðÿáâà äà ñå ïðîèçíåñàò îò Ìèíèñòåðñòâîòî íà çäðàâåîïàçâàíåòî, äà êàæàò òîâà âðåäè ëè íà çäðàâåòî íà õîðàòà.

Æóðíàëèñò: – Çà Ìàñòåðè Ñêóë âñå ïàê ÷óâàëè ëè ñòå, èìàò ëè òå ðåãèñòðàöèÿ ïðè âàñ?

Åìèë Âåëèíîâ: – Çíàåì ñàìî, ÷å èìàò Èíòåðíåò-ñàéò, è ïî ñèãíàë íà ãðàæäàíèíà Êðàñèìèð Ïàñêàëåâ ñìå çàïî÷íàëè ïðîâåðêà, íî çàñåãà íÿìàìå äàííè çà òàêàâà ôîðìàöèÿ èëè ðåëèãèîçíî äâèæåíèå. Íî íàëè ðàçáèðàòå, ÷å íå ìîæåì âñè÷êî äà âè êàæåì. Âñå ïàê íàâëèçàìå âå÷å è â êëàñèôèöèðàíà èíôîðìàöèÿ.

Æóðíàëèñò: – Èìàò ëè ïðàâî äà ïðèåìàò äàðåíèÿ ïîä ôîðìàòà íà ïàðè è èìîòè?

Åìèë Âåëèíîâ:– Â òåõíèÿ óñòàâ íå ìîæåì äà áðúêíåì. Àêî å çàïèñàíî â òåõíèÿ óñòàâ è ãè äàâàòå äîáðîâîëíî...

Æóðíàëèñò:– À èìàòå ëè èíôîðìàöèÿ çà ëèöåòî Çàíêî Çàíåâ – ïðåäøåñòâåíèê íà Çäðàâêî Ãåîðãèåâ – è íåãîâàòà îðãàíèçàöèÿ Ìàñòåðè ñêóë, êàêòî è ñ êàêâî ñå çàíèìàâà â ìîìåíòà?

Åìèë Âåëèíîâ:– Ïðè íàñ íÿìàìå òàêàâà èíôîðìàöèÿ, íî âå÷å èìàìå ñèãíàë, ïðåäàëè ñìå ãî êúäåòî òðÿáâà è íèùî ïîâå÷å íå ìîæåì äà íàïðàâèì, à è êàêòî êàçàõ âå÷å, íàâëèçàìå â ðàìêèòå íà êëàñèôèöèðàíàòà èíôîðìàöèÿ, êîÿòî íå ìîãà äà ñïîäåëÿ ïðåä âàñ.

Светослав Пенчев е журналист и богослов, работил в програма Хоризонт на БНР, радио Сион и други медии.

ÑÂÅÒÈÍÈ

54 áð.1/2010

Îñâåí äâàíàäåñåòòå àïîñòîëè, êîèòî íàâñÿêúäå ñëåäâàëè ñâîÿ Íåáåñåí Ó÷èòåë, Ãîñïîä Èèñóñ

Õðèñòîñ èçáðàë îùå ñåäåìäåñåò ó÷åíèöè è ãè ïðàòèë äà ïðîïîâÿäâàò Íåãîâîòî ó÷åíèå… Äàë èì âëàñò äà èçöåðÿâàò âñÿêà áîëåñò. Ïðè èçïðàùàíåòî èì êàçàë: „Æåòâàòà ãîëÿìà, à ðàáîòíèöèòå ìàëêî.

Çàòîâà ìîëåòå Ãîñïîäàðÿ íà æåòâàòà äà èçïðàòè ðàáîòíèöè íà æåòâàòà Ñè. Âúðâåòå! Åòî, àç âè ïðàùàì êàòî àãíåòà ïîñðåä âúëöè. Íå íîñåòå íè êåñèÿ, íè òîðáà, íèòî îáóùà È â êîÿòî êúùà âëåçåòå, ïúðâîì êàçâàéòå: ìèð íà òàÿ êúùà! Â êîéòî ãðàä âëåçåòå è âè ïðèåìàò, ÿæòå, êàêâîòî âè ñëîæàò;

èëè Ñòðàñòè ïî ñâ. åâàíãåëèñò Ëóêà â îáèòåëòà, íîñåùà íåãîâîòî èìå

â êþñòåíäèëñêîòî ñåëî Ãðàíèöà

Êóðáàí ïî âðåìå

ÑÂÅÒÈÍÈ

áð.1/2010 55

ËÞÁÅÍ ËÀ×ÀÍÑÊÈ

èçöåðÿâàéòå áîëíèòå, êîèòî ñà â íåãî, è êàçâàéòå èì: ïðèáëèæè ñå äî âàñ öàðñòâîòî Áîæèå!(Ëóê. 10:1-16). Ñëåä êàòî áëàãîâåñòâóâàëè, ñåäåìäåñåòòå ó÷åíèöè ñå âúðíàëè è êàçàëè: – Ãîñïîäè, â Òâîå èìå è áåñîâåòå ñå ïîêîðÿâàò íàì. À Òîé èì îòâúðíàë: – Íå ñå ðàäâàéòå íà òîâà, ÷å äóõîâåòå âè ñå ïîêîðÿâàò, à ñå ðàäâàéòå, ÷å èìåíàòà âè ñà íàïèñàíè íà íåáåñàòà! (Ëóê. 10:17-20).

 ÷èñëîòî íà ñåäåìäåñåòòå ó÷åíèöè áèë è ñâ. Ëóêà. Áèë ðîäåí â Àíòèîõèÿ, êúäåòî íà ìëàäèíè èçó÷àâàë ìåäèöèíà è æèâîïèñ. Ñëåä âðåìå äîøúë â Éåðóñàëèì. Ñëóøàë ïðîïîâåäòà íà Ñïàñèòåëÿ. Ïîðàçåí áèë îò ñèëàòà íà Õðèñòîâèòå äóìè: „Î, íåñìèñëåíè è ìóäíè ïî ñúðöå, äà âÿðâàòå íà âñè÷êî, ùî ñà êàçàëè ïðîðîöèòå! Íàëè òúé òðÿáâàøå äà ïîñòðàäà Õðèñòîñ è äà âëåçå â ñëàâàòà Ñè? (Ëóê. 24:25)“

Ñâ. àïîñòîë Ëóêà áèë ñïúòíèê íà ñâ. àïîñòîë Ïàâåë ïðè ìèñèîíåðñêèòå ìó ïúòåøåñòâèÿ. Îñâåí êíèãàòà „Äåÿíèÿ íà ñâåòèòå àïîñòîëè”, ñâ. Ëóêà íàïèñàë è Åâàíãåëèå, ïîðàäè êîåòî ñå íàðè÷à è åâàíãåëèñò. Ñâ. àïîñòîë è åâàíãåëèñò Ëóêà ñå ñ÷èòà è çà ïðúâ õðèñòèÿíñêè èêîíîïèñåö. Ñâåùåíîòî ïðåäàíèå ãîâîðè, ÷å òîé íàðèñóâàë äâå èêîíè: íà ñâ. Äåâà Ìàðèÿ ñ Áîæåñòâåíèÿ ìëàäåíåö íà ðúöå è íà ñâåòèòå ïúðâîâúðõîâíè àïîñòoëè Ïåòúð è Ïàâåë. Ïî òîÿ íà÷èí òîé ñëîæèë íà÷àëîòî íà öúðêîâíàòà èêîíîïèñ çà ñëàâà íà Áîæèÿòà Ìàéêà è íà âñè÷êè ñâåòèè.

* * *

Âñè÷êî òîâà ãî çíàì îòäàâíà. ×åë ñúì ãî è ñúì ãî ðàçêàçâàë íà ìíîçèíà. Ñåãà ïî ìîêðîòî øîñå ñè ñïîìíÿì îòêúñëåöè îò æèòèåòî íà åâàíãåëèñòà, ïî ðàäèîòî íÿêàêâà êàêà ñå êàðà ñ íÿêàêúâ ïàðòèåö, êàòî ÷å ëè òåõíèÿò íå çíàì êîé ñè êîíãðåñ å íàé-âàæíîòî íåùî â ñâåòà. È äâàìàòà çíàÿò, ÷å íå å. Íî íàëè âðåìåòî òðÿáâà äà ñå îòå÷å è äà îòìèíå, êàòî ïðîòèâíèÿ îêòîìâðèéñêè äúæä, êîéòî ïëþùè ïî ñòúêëàòà íà ñòàðîòî íè êóïå.

Ïúòÿò çà Êþñòåíäèë å êúñ, íî íåïðèÿòåí. Âïðî÷åì, êàòî âñè÷êè ïúòèùà â Áúëãàðèÿ.

íà êðèçà

ÑÂÅÒÈÍÈ

56 áð.1/2010

Ìúãëà íè çàáóëâà, õåíäåöèòå ñà ïúëíè ñ òèíÿ, à äåíÿò â êðàÿ íà ñåäìèöàòà – òîçè ðàé çà ìåñòíèòå øîôüîðè – íè ïðàâè áàâíè è ïîäîçðèòåëíè ïðåç ñåëöàòà, èç êîèòî ïúïëèì. Ñåãà ñå ïå÷å ðàêèÿ, ïðèáèðà ñå ãðîçäåòî. Õîðàòà ñà çàëåïíàëè îêîëî óáîãèòå ñè êúùåòà è èñêàò âñè÷êî äà ïðèáåðàò. ×àêàëà íè òåæêà çèìà. Òîâà ñå ïîâòàðÿ ïî ìíîãî ïúòè íà äåí îò âñÿêàêâè ïàðòèéíè ìúäðåöè, êîèòî èñêàò ñ îáåêòèâíîñòòà íà íÿêàêâà ãëîáàëíà êðèçà äà ïðèêðèÿò ñóáåêòèâíîñòòà íà

ñâîåòî áåçñèëèå. Äà, ìúãëàòà è êðèçàòà ñè ïðèëè÷àò – ìîãà äà çàêëþ÷à ìúäðî è äà ñëåäÿ òàáåëêèòå ïî îãëîçãàíîòî øîñå ïðåäè äà íàâëåçåì â êþñòåíäèëñêîòî ïîëå, êúäåòî ùå íàìåðèì ïîçíàòèÿò ìè ïúò çà ñåëî Ãðàíèöà è çà åäèíñòâåíèÿ ìàíàñòèð â Áúëãàðèÿ, êîéòî èìà çà ñâîé ïîêðîâèòåë ñâ. Ëóêà. Îíçè íàñòèíà ñèìïàòè÷åí åâàíãåëèñò, êîéòî å ïðúâ ñðåä áèáëåéñêèòå õóäîæíèöè. Ïðî÷åå áúëãàðñêèòå õóäîæíèöè, à íàé-ïúðâè – êþñòåíäèëñêèòå, ãî ïðèåìàò çà ñâîé ïîêðîâèòåë. Ñëàâà íà Áîãà, âñå ïàê â òàçè íÿêîãà îáåòîâàíà çåìÿ ñå å ðîäèë è Âëàäèìèð Äèìèòðîâ-Ìàéñòîðà, è Êèðèë Öîíåâ è… Òóê ñå ñåùàì, ÷å ñàìî ïðåäè ìåñåö èìåííî íà íÿêîëêî êèëîìåòðà îò òóê ãðóïà ëîâêè ñúíàðîäíèöè ðàçðÿçàõà íà 77 ïàð÷åòà ñêóëïòóðàòà íà Ìàéñòîðà è ÿ ïðîäàäîõà çà 1700 ëåâà íà ìåñòåí ïðåêóïâà÷ íà êðàäåí ìåòàë. Êàêâè ïîêîëåíèÿ, êàêâà êðèçà, êàêâà ìúãëà...

Íå ïîìíÿ êîëêî ïúòè ñúì èäâàë â òîçè ìàíàñòèð êðàé ñåëî Ãðàíèöà. Èìåòî ñå ïðîèçíàñÿ ñ óäàðåíèå âúðõó È -òî, çàùîòî íÿìà íèùî îáùî ñ èíà÷å ïðèãðàíè÷íîòî ðàçïîëîæåíèå íà ñåëöåòî, à çíà÷è îãðîìåí è ðàçêëîíåí âåêîâåí äúá.  ñòàðèòå äîêóìåíòè ïèøå, ÷å ìíîãî òàêèâà äúáîâå å èìàëî òóê.  íà÷àëîòî íà 70-òå ãîäèíè, êîãàòî åäèí ðîäîëþáèâ êþñòåíäèëñêè ñâåùåíèê íà èìå Êèðèë – Áîã äà ãî ïðîñòè, ðåøè äà âúçñòàíîâè ìàíàñòèðà, ìó ïðàâåõà äîñòà ñïúíêè. Ïîìíèòå êàêâè

ÑÂÅÒÈÍÈ

áð.1/2010 57

âðåìåíà áÿõà. Ïàê êðèçà, ïàê ìúãëà… ×å è îïèóì çà íàðîäà. Íî òîçè ïîï Êèêà óñïÿ. Èçäèãíà ìàíàñòèð÷åòî îò ðóèíèòå è ãî íàïðàâè êàòî ôîòîêàðòè÷êà îò îáåêò íà íÿêîãàøíèÿ „Áàëêàíòóðèñò”. Òîãàâà íà ïàðòèéíèòå íà÷àëíèöè èì õàðåñà, ïîðåâíà èì ñå è ïðåâúðíàõà îáèòåëòà â ñâîÿ ðåçèäåíöèÿ. È òàêà „îïèóìúò çà íàðîäà” ïðèáèðàøå ïî-ïúðâèòå ïàðòèéöè íà îêðúãà ïî âñÿêî âðåìå è èì íîñåøå ðàçòóõà. È êàòî ÷å ëè îòòîãàâà íå ìîæà äà ñå èçÿñíè ñòàòóòà íà òîçè áîæè äîì. Òðÿáâàøå äà áúäå õåì æåíñêè ìåòîõ, õåì äà íå ñå ìîòàÿò ìíîãî ìîíàõèíè, çà äà íå ïðå÷àò íà âåëìîæèòå. Çàæèâÿ òàì åäíà ìîíàõèíÿ, êîÿòî ïî-ñêîðî áå íåùî êàòî èêîíîì è ïðèñëóæíèê, íåæåëè äà âîäè äóõîâåí æèâîò.

Òîâà ñè ìèñëÿ, äîêàòî ïðåç äúæäà òúðñèì îòêëîíåíèåòî çà ìàíàñòèðà ïðåç îïúðïàíîòî ñåëöå, ùîòî ìåòàëíàòà òàáåëêà åñòåñòâåíî å îòêðàäíàòà. Òå áàáàèòèòå íà ïàìåòíèêà íà Ìàéñòîðà ïîñåãíàõà, òà åäíè òàáåëêè ëè ùå èì ñå îïðàò. À ñåëöåòî å ñòàíàëî îùå ïî-ñèâî è ìúðëÿâî. Îùå ïî-ïîòèñêàùî å íàñòðîåíèåòî è â ìåñòíàòà êðú÷ìà, íàðå÷åíà „Õàâàé” èëè „Áîìáàé”, êúäåòî ñïèðàì äà ïèòàì çà ïúòÿ. Ãëåäàò ìå óêîðíî è ïîäîçðèòåëíî, íàëè ñúì ïðèøúëåö, íàëè íå ñúì îò òåõíèòå. Íàëè è àç ìîæå äà ñúì âèíîâåí çà êðèçàòà. Íåéñå, îïðàâÿì ñå â ìúãëàòà íÿêàê ñè.

Ñåëî Ãðàíºöà ñå íàìèðà þãîèçòî÷íî îò ãðàä Êþñòåíäèë, â èçòî÷íèÿ äÿë íà Îñîãîâñêàòà ïëàíèíà. Ïî÷òè ïðåç ñðåäàòà ìó ãî ïðåñè÷à Ñàðàîâñêèÿ äîë, â êîéòî òå÷å ìàëîâîäåí ïîòîê, êîéòî ïðåç ëÿòîòî ïî÷òè ïðåñúõâà. Ðàçñòîÿíèåòî äî Êþñòåíäèë å 6 êì. Òâúðäè ñå, ÷å å

îñíîâàíî ïðåç Ñðåäíîâåêîâèåòî. Êîãàòî ïðåç ïúðâàòà ÷åòâúðò íà XV âåê Âåëáúæä îêîí÷àòåëíî ïàäíàë ïîä òóðñêà âëàñò, ñëåä êàòî ðóìåëèéñêèÿò áåéëåðáåã Òóðõàí ïàøà ñúáîðèë êðåïîñòòà ìó, â ãðàäà äîøëè è ñå çàñåëèëè îòíà÷àëî îêîëî 60 ñåìåéñòâà îò ãð. Êîíèÿ, Ìàëà Àçèÿ, à ñëåä òÿõ è îùå ìíîãî òóðöè îò äðóãè êðàèùà íà èìïåðèÿòà. ×àñò îò ìåñòíîòî áúëãàðñêî íàñåëåíèå áèëî íàñèëà ïîìîõàìåäàí÷åíî, äðóãà ÷àñò áèëà èçáèòà, à òðåòà ñå ñïàñèëà ñ áÿãñòâî â îêîëíèòå ñåëà. Ìåñòíèÿò áîëÿðèí è áúäåù êðóïíèøêè åïèñêîï ßêîâ çàåäíî ñúñ ñåìåéñòâîòî ñè íàìåðèë óáåæèùå â ñ. Ãðàíºöà. ßêîâ ñòàíàë ñâåùåíèê, à ñëåä êàòî îâäîâÿë, ïðèåë ìîíàøåñòâî è ñòàíàë åïèñêîï íà Êðóïíèê, þæíî îò äíåøíèÿ Áëàãîåâãðàä. Òîé èìàë òðèìà ñèíîâå – Éîàñàô, Äàâèä è Òåîôàí, êîèòî ñëåä êàòî îâäîâåëè, ñúùî ïîñëåäâàëè ïðèìåðà íà áàùà ñè. Òðèìàòà áðàòÿ ïúðâîíà÷àëíî ñå óñòàíîâèëè â ìàëêèÿ ìàíàñòèð „Ñâåòè Ëóêà” íàä ñåëî Ãðàíºöà, à âïîñëåäñòâèå âúçñòàíîâèëè è îáíîâèëè è çàïóñòåëèÿ è îãðàáåí Ðèëñêè ìàíàñòèð. Òàêà ãîâîðè ëåãåíäàòà. Âïîñëåäñòâèå ïàê òå ðåøèëè ïðåç 1469 ã. â ìàíàñòèðà äà áúäàò ïðåíåñåíè îò Âåëèêî Òúðíîâî ìîùèòå íà ñâ. Éîàí Ðèëñêè.

Èìåòî íà ñåëîòî ñå ñðåùà â òóðñêè ðåãèñòúð îò 1576 ã. êàòî Ãðàíè÷å, à ïúðâîòî ñïîìåíàâàíå íà ñåëîòî å â ïîâåñòòà íà Âëàäèñëàâ Ãðàìàòèê îò 1448 çà îáíîâëåíèåòî íà Ðèëñêèÿ ìàíàñòèð.Ñëåä Îñâîáîæäåíèåòî çàïî÷âà áúðçî ñòîïàíñêî ðàçâèòèå.  êðàÿ íà XIX âåê ñåëîòî èìà 12117 äåêàðà çåìëèùå, îò êîèòî 5586 äêà íèâè, 3833 äêà ãîðè, 63 äêà åñòåñòâåíè ëèâàäè, 2277 äêà ëîçÿ, 329 äêà îâîùíè è çåëåí÷óêîâè ãðàäèíè è 813 îâöå,

ÑÂÅÒÈÍÈ

58 áð.1/2010

249 êîçè, 389 ãîâåäà è 143 êîíÿ. Òîâà å ñïîðåä èñòîðèÿòà, êîÿòî îöåíÿâà ðàçëè÷íî êðèçèòå. Ñåãà òóê ÿ èìà, ÿ íÿìà 10 êðàâè. Çà êîíå è äóìà íå ìîæå äà ñå ïðîäóìà. Âèæ, çà ðúæäÿñàëè ñòàðè êîëè âñåêè ãîâîðè. Ïðîñïåðèòåò åäèí âèä.

Ïðåç 1910 ã. å ïîñòðîåíî ó÷èëèùåòî, ïðåç 1920 ã. ñå ñúçäàâà ÷èòàëèùå „Ïðîñâåòà”.  öåíòúðà íà ñåëîòî èìà è õðàì – „Ñâ. Áîãîðîäèöà”. Òðèêîðàáíà, òðèàïñèäíà ïñåâäîáàçèëèêà. Ïîñòðîåíà å ïðåç 1856–1857 ã. îò ìàéñòîð Ìèëåíêî îò ñ. Áëàòåøíèöà, Ðàäîìèðñêî. Èçãðàäåíà å îò äÿëàí ëîìåí êàìúê è ÷åðâåíè òóõëè. ßâíî ñå âèæäà, ÷å ñå íóæäàå îò ñïåøíè âúçñòàíîâèòåëíè ðàáîòè. Îò ðåìîíò.

Ïðåç êàëòà äîáóòâàì íÿêàê ñè ñòàðàòà êîëà îùå ÷åòèðè êèëîìåòðà â Îñîãîâî. À òàì ïóøåêúò íà êåáàï÷åòàòà íîñè ìèðèçìà íà ïðàçíèê. Ïðàçíèê ïî áúëãàðñêè. Îáðúñíàò äî ñèíüî ïîëèöåéñêè ñåðæàíò, èëè êàêòî ñåãà èì êàçâàò íà ñòðàæàðèòå, ïèòà äàëè ñìå îò ãîñòèòå çà êóðáàíà. Ìàëêî ñå ñòðÿñêàìå, çàùîòî íà öúðêîâåí ïðàçíèê âñè÷êèòå ãîñòè ñà äîáðå äîøëè. Âðåìåòî ïðîäúëæàâà äà å áîçàâî, ìîêðî è íåùàñòíî íÿêàê ñè… Äîñòà êîëè ñà ñïðåëè â êàëòà, äðóãè ïúïëÿò ïî êîëîâîçèòå. Äâàäåñåòèíà ñåðãèéêè ïðîäàâàò ïàíàèðäæèéñêè ñóâåíèð÷åòà ïðåä âðàòèòå íà õðàìà. Ùåðêà íè ñå õâúðëÿ êúì ðàçíè çíà÷êè, äðúíêàëêè, ãðèâíè÷êè è ìÿóêàùè êîòåíöà, êîèòî ñðåäíîòî ïîêîëåíèå ïîìíè îò ñâîåòî äåòñòâî. È àç ãè ïîìíÿ. Ñòóäåíî è ìîêðî ìè å è íå ñå óìèëÿâàì. Õàðòèåíè èêîíêè ëåæàò âúðõó äðóãà ñåðãèéêà, èìà è „ðèñóâàíà” èêîííà øèðïîòðåáà. Îáèäíî å íÿêàê ñè, òî÷íî íà ïðàçíèêà íà ñâåòè Ëóêà-èêîíîïèñåöà äà ñå ïðîäàâà òåçè ëúñêàâè íåäîðàçóìåíèÿ ïðåä âðàòèòå íà

õðàìà, êîéòî ïúê íîñè è íåãîâîòî èìå. Ïîâå÷å îò êè÷. Òîâà ñè å ïúëíî áåçõàáåðèå. Öúðêâè÷êàòà å ðåõàâî ïúëíà. Íÿêîé ïàëè ñâåùèöà, æåíèöà ìè äàâà çàëúê îò ñëàäêà è âêóñíà ïèòêà. Ùåðêà ìè ÿäå æèòî è èñêà îùå, íî ñå ñðàìóâà. Ãðàäñêè èçìèøëüîòèíè, ÷åòà â î÷èòå íà äîáðàòà ñåëÿíêà, êîÿòî âñå âèêà „Çѓìè ñè îùå áå äåòå“. Êàçâà äóìàòà ñ óäàðåíèå âúðõó ïúðâîòî Å, êàêòî ñå ãîâîðè òóê. Àç ñëàãàì îùå è îùå ïàðàñòàñ â åäíà ÷àøêà. „Çà çäðàâå“ âèêà ëåëÿòà, êîÿòî å ïî-ìàëêà îò ìåíå ïîíå äåñåòèëåòèå, íî òóê âñåêè íàä òðèäåñåò èçãëåæäà âå÷å âúçðàñòåí. Îò êðèçèòå, îò ìúãëàòà èëè îò Áîã çíàé êàêâî.

Ñâåùåíèöè ñå ìîòàÿò èç ìîêðèÿ äâîð. Òðåñêàâè è íåðâíè ñà. Åíîðèéñêèÿò íàñòîÿòåë íè ïîçäðàâÿâà äåæóðíî, ãàëè äåòåòî è êàçâà, ÷å ïîðåäíàòà „íàçíà÷åíà” òóê ìîíàõèíÿ å â áîëíèöà è íå ìîæå äà ïðèñúñòâà íà ïðàçíèêà. Õóäîæíèöèòå îò Êþñòåíäèë ñúùî ãè íÿìà. Òâîðöè! – ãîâîðè ïîãëåäà íà åíîðèéñêèÿ ñ óêîð åäâà ëè íå. Íåïîçíàò îòåö Òîäîð ìè „èçâåñòÿâà”, ÷å íå ÷àêàò âëàäèêà, íî íå ñïîìåíàâà êîè ñà „âèñîêèòå ãîñòè”, äåòî è ïîëèöàèòå äîðè ÷àêàò ñ èçãëàäåíè ïàíòàëîíè. Ìåæäóâðåìåííî ïåòíàäåñåòèíà êàçàíà ñ êóðáàí-÷îðáà âðÿò íà îãðîìíîòî îãíèùå, à åäèí ðàçâåñåëåí „÷è÷î” íå èñêà äå èçäàäå öúðêîâíàòà òàéíà êîëêî îâöå ñà âêàðàíè â òÿõ çà çäðàâå. Îâöå ñúùî ñå ïðîèçíàñÿò ñ óäàðåíèå íà Î-òî. Äèàëåêò. Ðàçíàñÿò ñå ìèêðîôîíè, òîíêîëîíè. Áîæèÿò íàðîä ñå å ñêðèë îò ìîêðîòèÿòà ïîä íàâåñèòå è ñóøèíèòå è âå÷å ðàçòâàðÿ òîðáèòå ñ ïîõëåáíèíà. È ñ ðàêèÿ åñòåñòâåíî. Òóê âèíî íå ñå ïèå. Ïèå ñå øëüîêàâèöà. Øëüîêîâèöàòà å îñîáåí âèä ðàêèÿ, êîÿòî å íåîáè÷àéíî ñëàáà è ïèâêà íà âêóñ, íî

ÑÂÅÒÈÍÈ

áð.1/2010 59

íåîáè÷àéíî êîâàðíà è ãàäíà íà ñëåäâàùàòà ñóòðèí çà ïîòðåáèòåëÿ. Çíàåì òîâà ÷óâñòâî, èçïèòâàëè ñìå ãî è íå êóñâàìå îò ïîäðåäåíèòå äâóëèòðîâè øèøåòà îò øâåïñ, ïúëíè ñ ìúòíàòà òå÷íîñò íà ãðàíèøêàòà öúðêîâíà ðàäîñò. Êàçâàìå, ÷å ñìå øîôüîðè, ÷å íå ìîæåì. „Ђêî!“, êàçâà äðóã ÷è÷î è èçïóñêà ìàëêî äåòå â êàëòà ïîä êðàêàòà ñè. Ïàçè áóòèëêàòà. Äåòåòî íîñè ÷åðíà ìàíàñòèðñêà ãðèâíè÷êà, êîÿòî ñå ïðîäàâà êàòî: ÌÎËÈÒÂÅÍÀ ÁÐÎÅÍÈÖÀ.

Èçêóøàâàì ñå äà ïðèâåäà íà ïðîñâåòåíèÿ ÷èòàòåë è ÷àñò îò óïúòâàíåòî, êîåòî ñå äàâà çàåäíî ñ äåòñêèòå ãðèâíè÷êè. Òà çíà÷è: „Ìîëèòâåíàòà áðîåíèöà ñå èçðàáîòâà ðú÷íî îò ÷åðíà âúëíà èëè ñâèëåíà ïðåæäà. ×åðíèÿò öâÿò íà áðîåíèöàòà ñèìâîëèçèðà ïîêàÿíèåòî, íî ñåãà èìà áðîåíèöè â íàé-ðàçëè÷íè öâåòîâå. Îáèêíîâåíî áðîåíèöèòå ñà ñ 33 âúçåëà, íî èìà è áðîåíèöè ñ 100, 300 è 1000 âúçåëà. Ïðåäàíèåòî ðàçêàçâà, ÷å ïëåòåíåòî íà áðîåíèöè å áèëî ðàçêðèòî ïðåç ÷åòâúðòè âåê îò åäèí ìîíàõ. Ìîíàõúò äúëãî âðåìå íå ìîæåë äà èçðàáîòè áðîåíèöèòå, òúé êàòî äåìîíèòå ãî èçêóøàâàëè è ðàçïëèòàëè âúçëèòå ìó. Ñëåä óñúðäíà ìîëèòâà íà ìîíàõà ñå ÿâèë Ãîñïîäåí àíãåë è ðàçêðèë íà÷èíà çà èçïëèòàíå íà áðîåíèöàòà, êàòî âñåêè âúçåë ñå ïðàâè îò ñåäåì òîï÷åòà âúâ âèä íà êðúñò. Òàêà äåìîíèòå ïîâå÷å íå ìîæåëè äà ðàçïëèòàò áðîåíèöèòå…”

Ñïèðàì äî òóê ñ óêàçàíèåòî çà ïëåòåíå íà áðîåíèöè è ñè ìèñëÿ, çàùî íå ñå ïîÿâè àíãåë, òà äà ñïàñè òîâà äåòå îò ïàäàíåòî â êàëòà, à ñïàñè ðàêèÿòà íà äÿäî ìó. Äèàëåêòèêà, äåòî ñå âèêà. Ïîäñòîðåí îò áåëåæêàòà çà áðîåíèöàòà, ïèòàì îòåö Òîäîð äàëè íå ìó ñå íàìèðà ïîïóëÿðíà áðîøóðêà çà ñâåòàòà áîæà îáèòåë „Ñâåòè Ëóêà”, òà äà ÿ ÷åòå íàðîäúò, à íå äà òúíå â íåâåäåíèå è äà ïèòà êîé å òîÿ ñ ÷åòêàòà âúðõó êóáåòî. Ñâåùåíèêúò çàìåòâà ðàñîòî âúðõó êàäèôåíèòå ñè äæèíñè è ìè îòãîâàðÿ, ÷å ïîíåæå å êðèçà

ÑÂÅÒÈÍÈ

60 áð.1/2010

è íàëè ãî ðàçáèðàì, àìà æåíà ìó ñåãà ÷åòå èñòîðèÿòà è ùå ÿ íàïèøå. Äàíî, äàíî… Óñïîêîÿâàì ãî àç è ðàçêàçâàì íà ùåðêà ìè.

Ãðàíè÷êèÿò ìàíàñòèð „Ñâåòè Ëóêà“ å òóê â ìåñòíîñòòà „Ïóñòèÿ ìàíàñòèð”. Ïðåäïîëàãà ñå, ÷å å îñíîâàí ïðåç X âåê â áëèçîñò äî ñðåäíîâåêîâíà êðåïîñò „Ãðàíºöà”. Ìíîãîêðàòíî å ðàçðóøàâàí îò òóðöèòå, âúçîáíîâåí ïðåç ÕÕ â. À òî÷íî ïðåç 1948 ã. â ãðàäèíàòà íà ìàíàñòèðà ñà îòêðèòè íÿêîëêîñòîòèí ñðåáúðíè âåíåöèàíñêè ìîíåòè îò ÕIV âåê è ìîíåòè íà âèçàíòèéñêèòå èìïåðàòîðè Àëåêñè I Êîìíèí, Ìàíóèë I Êîìíèí, Àíäðîíèê I Êîìíèí è Èñàê II Àíãåë. „Ñâ. Ëóêà” å êîìïëåêñ îò åäíîêîðàáíà, åäíîàïñèäíà è áåçêóïîëíà ÷åðêâà, íà çàïàäíàòà ôàñàäà íà êîÿòî å äîëåïåíà êàìáàíàðèÿ è ìàíàñòèðñêè æèëèùíè ñãðàäè. Çàïàçåíî å ïðåäàíèå, ÷å â ìàíàñòèðà å ïðåáèâàâàë ñâ. Éîàí Ðèëñêè. Ïðåç ÕV âåê èãóìåí å áèë ßêîâ, áàùà íà âúçîáíîâèòåëèòå íà Ðèëñêèÿ ìàíàñòèð Éîàñàô, Äàâèä è Òåîôàí.  ìàíàñòèðñêèÿ äâîð å ïîñòðîåíà ÷åøìà, ïîñâåòåíà íà òðèìàòà ìîíàñè, ðîäîì îò ñ. Ãðàíºöà. Ìàíàñòèðúò å îáÿâåí çà ïàìåòíèê íà êóëòóðàòà. Õðàìîâèÿò ïðàçíèê íà ìàíàñòèðà ñå ïðàçíóâà åæåãîäíî íà 18 îêòîìâðè. Òîåñò – äíåñ.

È äðóãî? Àìè äðóãîòî å îíîâà, êîåòî íå ñå ïèøå è íå ñå ðàçêàçâà íà äåöà, êîèòî ñè êóïóâàò çíà÷êè íà ïîï ñúñòàâè îò ìàíàñòèðñêè ïðàçíèê çà çäðàâå. Ïðàâÿ ñå íà ÿäîñàí è ðåøàâàìå äà ñè òðúãíåì. Îíÿ, äåòî ñúì ìó îòêàçàë ïî÷åðïóøêàòà ñ øëüîêàâèöàòà, ìå óëàâÿ, ÷å ñÿäàì íà ïàñàæåðñêàòà ñåäàëêà. „¯òè ìå ëàæåø“, ïèòà ñèíêîâåöà. „¯òè ìè å òúæíî” – îòãîâàðÿì è æåíà ìè áàâíî ñïóñêà êîëàòà

íàäîëó èç êàëòà, â ìúãëàòà è â êðèçàòà. Ïðî÷åå, íèêîãà íå õîäåòå íà êóðáàí ïî âðåìå íà êðèçà. Òúæíî å. Êîìó – êðèçà, êîìó – íå! Êàòî ÷å ëè äî÷óâàì ãëàñà íà áàùàòà íà îíîâà äåòå, äåòî ÷àêàøå ôîëêïåâèöàòà. È ìå óáåæäàâàøå, ÷å áåç ìóçèêàòà ïðàçíèê íå ñòàâà. Ìîæå è äà å ïðàâ, çíàå ëè ÷îâåê? Áîã çíàå.

Ïîñëåïèñ:

Ïî êúñíî, äîêàòî õàïâàõìå ñàíäâè÷èòå ñè ñîáñòâåíî ïðîèçâîäñòâî íà ïóñòèÿ êþñòåíäèëñêè ïàçàð, â åäèí ìåñòåí âåñòíèê ïðî÷åòîõ ñëåäíàòà íàòðóôåíà èíôîðìàöèÿ: „Ñåäåì õóäîæíèöè – øåñò îò Áúëãàðèÿ è åäèí îò Ìàêåäîíèÿ60 – ó÷àñòâàò â ïîðåäíîòî èçäàíèå íà Ìåæäóíàðîäíèÿ ïëåíåð „Ñâåòè Ëóêà”. Îôèöèàëíî òîé ñå îòêðè äíåñ â Êþñòåíäèë. Òâîðöèòå ñà íàñòàíåíè â áàçàòà íà îáùèíàòà â ìåñòíîñòòà „Þ÷áóíàð”.  ïðîäúëæåíèå íà åäíà ñåäìèöà õóäîæíèöèòå ùå ðèñóâàò ñâîèòå êàðòèíè ñðåä êðàñèâàòà ïðèðîäà íà ëåñîïàðê „Õèñàðëúêà” è â ãðàäñêèòå ïàðêîâå íà Êþñòåíäèë. Äíèòå íà ïëåíåðà âêëþ÷âàò è ñúïúòñòâàùà ïðîãðàìà – ñðåùè-ðàçãîâîðè ñ êþñòåíäèëñêè òâîðöè è ðàçãëåæäàíå íà êóëòóðíî-èñòîðè÷åñêè çàáåëåæèòåëíîñòè. Ïî òðàäèöèÿ ïëåíåðúò ùå çàâúðøè ñ îòêðèâàíå íà èçëîæáà îò ñúòâîðåíèòå ïî âðåìå íà òâîð÷åñêèòå äíè êàðòèíè è ñ ïîñåùåíèå íà ìàíàñòèðà „Ñâåòè Ëóêà” êðàé ñåëî Ãðàíºöà.”

Ñëåä äúæä êà÷óëêà, äåòî ñå êàçâà. Äà ìó ìèñëè ñâåòèÿòà è òåçè, äåòî ãî èìàò çà ïîêðîâèòåë. Íàøàòà å ëåñíà – ïî ïúòÿ, ïî ïúòÿ…

áð.1/2010 61

„Пътят към сърцето” е сборник с беседи, изнесе-ни от архимандрит Захария в България през 2007 и 2008 г. Тема на сборника са пътищата за намиране-то, просвещаването и благодатното разширяване на сърцето, които авторът разкрива въз основа на опита и богословието на св. Силуан Атонски и старец Софроний (Сахаров). Включени са и други негови текстове по темата.

ïîðú÷àéòå îíëàéí îò shop.pravoslavie.bg

62 áð.1/2010

âúðõóìàíàñòèðñêàòà ÷åøìà

ÅÅçè÷åñêè çè÷åñêè è è õðèñòèÿíñêèõðèñòèÿíñêè

ñèìâîëè ÊÀËÈÍÀ ÒÎÄÎÐÎÂÀ

áð.1/2010 63

Сòðóïåöêèÿò ìàíàñòèð „Ñâåòè ïðîðîê Èëèÿ” ñå íàìèðà íà äâàéñåò êèëîìåòðà þæíî

îò ãðàä Ìåçäðà. Èçâåñòåí å îùå ïîä èìåòî „Òúðæèøêè”, çàðàäè ñòàðî ñúñåäíî òúðæèùå, âúçíèêíàëî, ñïîðåä ïðåäàíèå, îùå ïî âðåìåòî íà Âòîðîòî áúëãàðñêî öàðñòâî.  ìàíàñòèðñêè äîêóìåíò å çàïèñàíî, ÷å ïðè çàâëàäÿâàíåòî íà Áúëãàðèÿ îò îñìàíñêèòå íàøåñòâåíèöè îáèòåëòà áèëà ðàçðóøåíà.

Íàé-ñòàðàòà ñãðàäà, ñúõðàíåíà äíåñ â ìàíàñòèðà, å ñúáîðíàòà ìó öúðêâà „Ñâ. Íèêîëàé”. Ñ÷èòà ñå, ÷å òÿ å áèëà ïîñòðîåíà íàé-ðàíî ïðåç XVI âåê, íî íåéíèÿò ïëàí ñòîè òîëêîâà áëèçêî äî òåçè íà öúðêâèòå ïðè Êàëîòèíà è Áåðåíäå, ÷å å íàïúëíî âúçìîæíî òàçè äàòèðîâêà äà áúäå èçòåãëåíà ñ äâà âåêà íàçàä âúâ âðåìåòî.  äåáåëèòå º êàìåííè ñòåíè èìà íàðî÷íî îñòàâåíè êóõèíè, êîèòî ïðèäàâàò íåâåðîÿòíà àêóñòèêà íà âúòðåøíîòî ïðîñòðàíñòâî. Ñòåíèòå è ñâîäúò ñà áîãàòî èçïèñàíè îò íåèçâåñòåí ìàéñòîð ïðåç ÕVI-ÕVII âåê.

Ïîñòåïåííî ïî íåèçâåñòíè ïðè÷èíè ìàíàñòèðúò áèë èçîñòàâåí è çàïóñòÿë. Ãîëÿìà çàñëóãà çà íåãîâîòî âúçîáíîâÿâàíå èìà âðà÷àíñêèÿò ïúðâåíåö Äèìèòðàêè Õàäæèòîøåâ. Ïðåç 1824 ãîäèíà òîé îòêðèë çàáðàâåíàòà ìàíàñòèðñêà öúðêâà, ïðåâúðíàòà â îáîð è êîíþøíÿ, è íàåë ðàáîòíèöè, êîèòî íîùåì ïðåïîêðèâàëè ñðóòåíèÿ º ïîêðèâ. Òðè ãîäèíè ïî-êúñíî, ïðåç 1827 ãîäèíà, ïîëó÷èë îôèöèàëíî ðàçðåøåíèå îò òóðñêèòå âëàñòè çà âúçñòàíîâÿâàíå íà öúðêâàòà è ìàíàñòèðà. Ñïîðåä äðóãè èçòî÷íèöè, äî 1850 ãîäèíà

ìàíàñòèðúò å áèë ñîáñòâåí ÷èôëèê íà òóðñêîòî ñåìåéñòâî Êàðàìóñòàôîâè îò Ðîìàí. Âðà÷àíñêèÿò åïèñêîï Äîðîòåé ãî îòíåë îò òóðöèòå è çàïî÷íàë âúçîáíîâÿâàíåòî ìó. Íà ñëåäâàùàòà 1851 ãîäèíà çàïî÷íàë ñòðîåæúò íà þæíàòà ãîëÿìà ñãðàäà ñ øèðîêè ÷àðäàöè, çàâúðøåíà ñëåä ïðåêúñâàíå ïðåç 1857 ãîäèíà. Ïðåäñòîÿòåë òîãàâà áèë ÷åðåïèøêèÿò ìîíàõ Éîñèô. Íàïúëíî âúçìîæíî å, ïîðàäè óáèéñòâîòî íà Äèìèòðàêè (íà 24 þíè 1827 ã. âúâ Âèäèí), âúçñòàíîâÿâàíåòî íà ìàíàñòèðà äà å çàïî÷íàëî ÷àê ïðåç âòîðàòà ïîëîâèíà íà ÕIÕ-è âåê.

Çà ñòðîåæà íà ñãðàäàòà ðàçêàçâàë äúëúã íàäïèñ, èçðÿçàí âúðõó åäíà õîðèçîíòàëíà ãðåäà îò íàâåñà íà ãîðíèÿ åòàæ. Àðõèòåêòèòå ÿ îïðåäåëÿò êàòî „åäíà îò íàé-êðàñèâèòå è äîáðå óñòðîåíè óòèëèòàðíè ìàíàñòèðñêè ïîñòðîéêè îò XIX-è âåê”. Ñ ïúëíî ïðàâî íåéíèÿò ìàéñòîð Âèòüî áèë îòáåëÿçàí â ïàìåòíèÿ íàäïèñ âúðõó ÷àðäàöèòå ñ òèòëàòà „àðõèòåêò”. Ñãðàäàòà å òðèåòàæíà, ñ äúëæèíà îêîëî ïåòäåñåò è ïåò ìåòðà.  ïðèçåìèåòî º ñå íàìèðàò õðàíèòåëíèÿò áëîê è äðóãè ñòîïàíñêè ïîìåùåíèÿ, à íà ñëåäâàùèòå äâà åòàæà – 18 ìîíàøåñêè êèëèè, ãîñòíè ñòàè, èãóìåíàðíèöà è çèìíà öúðêâà, ïîñâåòåíà íà ñâåòè ïðîðîê Èëèÿ. Ìàíàñòèðúò å ãîðÿë íÿêîëêî ïúòè – ïîñëåäíèÿò ïîæàð îò 1972 ãîäèíà íàíàñÿ ðåäèöà ïîðàæåíèÿ íà ñãðàäàòà, ãîðè è ñòàÿòà, êúäåòî å îòñÿäàë ïðè ïîñåùåíèÿòà ñè Àïîñòîëúò íà ñâîáîäàòà Âàñèë Ëåâñêè. Äíåñ òðèåòàæíàòà ñãðàäà å âúçñòàíîâåíà è ïîääúðæàíà – âåëèêîëåïíî ìÿñòî çà óåäèíåíèå, îòäèõ è ïî÷èâêà.

64 áð.1/2010

* * *

 àðõèòåêòóðíàòà ñðåäà íà äâîðíîòî ïðîñòðàíñòâî íà Ñòðóïåöêèÿ ìàíàñòèð êàòî ñâîåîáðàçåí àêöåíò ñå îòêðîÿâà ñòðîåíàòà ïðåç 1862 ãîäèíà, èçäèãíàòà þæíî îò ñúáîðíàòà öúðêâà, êðàñèâà êàìåííà ÷åøìà ñ ÷åòèðè ÷ó÷óðà. Òÿ ïðèâëè÷à ïîêëîííèöè, òóðèñòè è ñëó÷àéíè ïîñåòèòåëè íå ñàìî ñ áèñòðàòà êëîêî÷åùà âîäà è äåáåëàòà ñÿíêà íà âåêîâíîòî äúðâî, â áëèçîñò äî êîåòî ñå íàìèðà, íî è ñ òèïè÷íî âúçðîæäåíñêèÿ ñè ñòèë è ëþáîïèòíàòà ðåëåôíà óêðàñà îò óíèêàëíè êàìåííè ôèãóðêè íà æèâîòíè è ïòèöè, íÿêîè îò êîèòî ñå ñðåùàò ñ ôóíêöèÿòà íà ñòîïàíèí-ïîêðîâèòåë åäèíñòâåíî òóê. Ïðåç Âúçðàæäàíåòî ìàíàñòèðñêàòà ÷åøìà ñå ïðåâðúùà „â ñèíîíèì íà áúëãàðñêîòî, íàðîäíîñòíîòî, ñúêðîâåíîòî” – ïèøå Èâà Ëþáåíîâà â ñâîåòî èçñëåäâàíå „×åøìèòå â Áúëãàðèÿ îò Âúçðàæäàíåòî” è ñî÷è íÿêîëêî òàêèâà ïîñòðîéêè êàòî „òèïè÷íè ïðèìåðè çà áúëãàðñêè ìàíàñòèðñêè ÷åøìè” – âúçðîæäåíñêè îáðàçöè: ÷åøìàòà â Êðè÷èìñêèÿ ìàíàñòèð, ÷åøìàòà â Ñòðóïåöêèÿ, â Ëîïóøàíñêèÿ è òàçè êðàé Àðàïîâñêèÿ ìàíàñòèð.

×åøìàòà â äâîðà íà Ñòðóïåöêèÿ ìàíàñòèð ïðåäñòàâëÿâà ñàìîñòîÿòåëíà êàìåííà ñãðàäà ñ ÷åòèðèñòðàíåí ïîêðèâ îò êåðåìèäè (äíåñ êàìåííè ïëî÷è), ðàçïîëîæåíà â ñú÷åòàíèå ñ ãîëÿìî äúðâî (íà êîåòî å âúðçàíà äúðâåíà ëþëêà) íåäàëå÷ îò ñòàðàòà öúðêâà, è å íåèçìåííà ÷àñò îò êîìïîçèöèÿòà íà ìàíàñòèðñêèÿ êîìïëåêñ. Ñåãà âîäèòå º ñúáèðàò òðè êîðèòà îò òðè ñòðàíè, íî ëè÷è, ÷å å èìàëî è ÷åòâúðòî. ×åòèðèòå

º ôàñàäè ñà óêðàñåíè êàòî ëèöåâè ÷ðåç ëåêî âäëúáíàòè íèøè ñ ïî åäèí ÷ó÷óð (ñëåä ìíîãîáðîéíèòå ðåêîíñòðóêöèè ïðåç ãîäèíèòå ÷ó÷óðèòå îò åäíàòà ñòðàíà ñà äâà, à â ïðîòèâîïîëîæíàòà, òàì, êúäåòî íÿìà è êîðèòî – ëèïñâà òàêúâ) è ðåëåôíè èçîáðàæåíèÿ íà ëàìÿ, çìèÿ, ãóùåð, êîòêà è ãúëúáè, öâåòÿ è êîïèå. Íèøèòå ñà ñúâñåì ñëàáî, ïî÷òè íåçàáåëåæèìî âäëúáíàòè, ñ êðàñèâî ïðîôèëèðàíà ðàìêà. Íà ãëàâíîòî º ëèöå â ñðåäàòà å ðàçïîëîæåí êðúñò ñ ëèñòà îò äåòåëèíà, îêîëî êîéòî å áèë ïîìåñòåí êòèòîðñêè íàäïèñ è ãîäèíàòà – 1862. Îò íàäïèñúò âå÷å íèùî íå ñå ÷åòå.  õóäîæåñòâåíàòà óêðàñà òúðñèì ïðåäõðèñòèÿíñêàòà ñèìâîëèêà îò íàðîäíèòå ïðåäñòàâè çà âîäàòà è íåéíèòå ïàçèòåëè – „ñòîïàíè”, íàðè÷àíè ÷åñòî „ñàéáèè”, êàêòî è ÷èñòî õðèñòèÿíñêè âÿðâàíèÿ è îáðàçè.

Êðúñò è ëàìÿ

Êðúñòúò å ðàçïðîñòðàíåíà ôîðìà ïðåç êúñíîòî Âúçðàæäàíå, âðåìåòî, â êîåòî å ñòðîåíà ìàíàñòèðñêàòà ÷åøìà, è å èçðÿçâàí íå ñàìî ïî ìàíàñòèðñêè, íî è ïî ìíîæåñòâî îáùåñòâåíè ÷åøìè. Êðúñò ñ ëèñòà îò äåòåëèíà â õåðàëäèêàòà å íàðè÷àí êðúñò áîòîíè. Ëèñòàòà íà äåòåëèíàòà ñà ñèìâîë íà Ñâåòàòà Òðîèöà è êðúñòúò íîñè ñúùàòà èäåÿ. Èçïîëçâàí å è êàòî îáðàç íà âúçêðåñåíèåòî íà Õðèñòîñ. Êðúñòúò, íàé-ðàçïðîñòðàíåíèÿò õðèñòèÿíñêè ñèìâîë, å ïîñòàâåí äî ìèòè÷íî æèâîòíî – ëàìÿ. Ïðàêòèêàòà çà „îõðàíÿâàíå” íà ÷åøìàòà îò æèâîòèíñêè èçîáðàæåíèÿ è ìèòîëîãè÷íè ñúùåñòâà, õàðàêòåðíà çà Ñðåäíîâåêîâèåòî, ïðîäúëæàâà êàòî ïîâñåìåñòíî ÿâëåíèå è ïðåç Âúçðàæäàíåòî.

áð.1/2010 65

Èçîáðàæåíèåòî íà ëàìÿ å åäíî îò íàé-÷åñòî ñðåùàíèòå â êàìåííàòà ïëàñòèêà ïî íàøèòå çåìè. Ñïîðåä ïðîô. Àñåí Âàñèëèåâ èçîáðàæåíèÿòà íà ëàìè è äðàêîíè âîäÿò íà÷àëîòî ñè îò èçòî÷íîòî èçêóñòâî. Ïîïóëÿðåí ïåðñîíàæ è â áúëãàðñêèÿ ôîëêëîð, ëàìÿòà å ÷óäîâèùå, ïîäîáíî íà çìåÿ è õàëàòà, íîñèòåë íà æåíñêîòî íà÷àëî è ÷åñòî îñìèñëÿíî êàòî ñåñòðà íà çìåÿ. Ïðèëè÷à íà îãðîìåí ãóùåð ñ äúëãà îïàøêà, êó÷åøêà ãëàâà è êðèëà. Òÿëîòî º å ïîêðèòî ñ æúëòè ëþñïè è èìà ïî òðè èëè ñåäåì ãëàâè. Æèâåå â ïëàíèíñêè ïåùåðè èëè åçåðà, ïàçè âîäèòå èì è ãè ïóñêà íà õîðàòà ñàìî àêî º ïðèíåñàò ÷îâåøêà æåðòâà. Òÿ âîäè áèòêè ñúñ çìåÿ â íåáåòî, â ðåçóëòàò íà êîåòî ñå ïîëó÷àâàò ñâåòêàâèöè, ãðúìîòåâèöè, ãðàäóøêè è ïîðîéíè äúæäîâå.  áúëãàðñêèÿ ïåñåíåí ôîëêëîð ìîòèâúò çà áîðáàòà ìåæäó òðèãëàâàòà ëàìÿ è ñâåòè Ãåîðãè ñå ïîëçâà ñ îñîáåíà ïîïóëÿðíîñò. Ñëåä êàòî ñâåòåöúò ïîñè÷à ÷óäîâèùåòî, îò íåãî ïîòè÷àò òðè ðåêè – îò ìëÿêî, âèíî è ïøåíèöà – ñþæåò, ñ øèðîêî îòðàæåíèå â öúðêîâíàòà æèâîïèñ.

 êàìåííèòå ðåëåôè îò Âðà÷àíñêî íàé-ïîïóëÿðíîòî íåéíî èçîáðàæåíèå å âúðõó êàìåííèÿ ñâîä íàä ñòàðàòà ìàíàñòèðñêà âðàòà íà Äîëíîáåøîâèøêèÿ ìàíàñòèð – â ñðåäàòà ñà ïðåäñòàâåíè äâå ëàìè, çàâúðçàíè ñ âåðèãè, îáúðíàòè

åäíà ñðåùó äðóãà â ñèìåòðè÷íà ïîçà. Òåëàòà èì íàïîäîáÿâàò âèäà íà êó÷åòà, îïàøêèòå èì çàâúðøâàò ñúñ ñòðåëè, à íà ãúðáîâåòå èì ñà ïîñòàâåíè ìàëêè êðèëà. Îò äâåòå ñòðàíè å èçðÿçàíà ïî åäíà çìèÿ, âúðõó òÿõ ïòèöè, êîèòî ãè êúëâàò. Öÿëîñòíîòî èçîáðàæåíèå ñèìâîëèçèðà áîðáàòà ìåæäó äîáðîòî è çëîòî, ìåæäó õòîíè÷íèòå æèâîòíè è ïòèöèòå, êîèòî ñå íàìèðàò íà ïðîòèâîïîëîæíè ìåñòà âúðõó ñâåòîâíîòî äúðâî – â êîðåíèòå è

66 áð.1/2010

â êîðîíàòà – ïîäçåìåí è íåáåñåí ñâÿò. Âúâ ôóíêöèÿòà íà ñòîïàíèí-ïàçèòåë íà âîäîèçòî÷íèöè, ëàìÿòà ÷åñòî å èçîáðàçÿâàíà âúðõó ÷åøìè è ìîñòîâå – èçîáðàæåíèÿ íà ëàìè ñà âêëþ÷åíè â óêðàñàòà íà ìîñòà íàä ðåêà ßíòðà ïðè ãðàä Áÿëà, ïîñòðîåí îò Êîëþ Ôè÷åòî.

Âúðõó ÷åøìàòà îò Ñòðóïåöêèÿ ìàíàñòèð ëàìÿòà å ïîñòàâåíà âúðõó êîðíèçà íà öåíòðàëíàòà ëèöåâà ñòðàíà, ìàëêî â ëÿâî íàä êðúñòà è êòèòîðñêèÿ íàäïèñ ñ ãîäèíàòà, ïîä äåêîðàòèâåí ðàñòèòåëåí ìîòèâ. Ñõåìàòè÷íî èçîáðàæåíèå ñ ìàëêè êðèëå è èçâèòà îïàøêà. Ïîäîáíî ñå ñðåùà âúðõó çàïàäíàòà ñòðàíà íà öúðêâàòà â Áåðêîâèöà (Âàñèëèåâ 1959: 66). Äðóãè ïîäîáíè èçîáðàæåíèÿ íà ëàìè âúâ Âðà÷àíñêî ñå íàáëþäàâàò âúðõó íàäâõîäíàòà óêðàñà íà öúðêâàòà íà Ìúòíèøêèÿ ìàíàñòèð „Ñâåòè Íèêîëà” – ñúùî ñõåìàòè÷íè, êîèòî íàïîìíÿò ïî-ñêîðî êó÷åòà ñ äúëãè èçâèòè îïàøêè.

Îñâåí â êàìåííàòà ïëàñòèêà è äúðâîðåçáàòà (íàé-÷åñòî ñðåùàíè âúðõó îëòàðíèòå äâåðè), ãëàâè íà ëàìè îòêðèâàìå âúðõó ìíîæåñòâî èçäåëèÿ îò êîâàíî æåëÿçî è öúðêîâíà óòâàð (ñâåùíèöè), äîðè âúðõó çëàòàðñêè èçäåëèÿ, ïðåäíàçíà÷åíè çà öúðêâàòà.  Ðåãèîíàëíèÿ èñòîðè÷åñêè ìóçåé – ãð. Âðàöà ñå ñúõðàíÿâà ðèïèäà, êîÿòî ñå ïîääúðæà â ðàçòâîðåíàòà ïàñò íà äâå ëàìè (çìèè).

Ðàñòèòåëåí ìîòèâ – öâåòÿ

×åòèðè öúôíàëè öâåòÿ – ìàðãàðèòè, ïîäðåäåíè âúâ ôîðìà íà êâàäðàò è ðàçïîëîæåíè íà ãîðíèÿ êîðíèç íà ëèöåâàòà ñòðàíà íàä ëàìÿòà. Ïåòàòà

ìàðãàðèòêà å âúðõó ãîðíèÿ úãúë ìåæäó êîòêàòà è ãóùåðà. Ðàñòèòåëíàòà îðíàìåíòèêà å îñîáåíî ïîïóëÿðíà â óêðàñàòà íà ÷åøìèòå è ïðåç Ñðåäíîâåêîâèåòî, è ïðåç Âúçðàæäàíåòî.  ñëó÷àÿ ðàñòèòåëíèÿò ìîòèâ å ñàìî äîïúëíåíèå êúì îñíîâèòå èçîáðàæåíèÿ íà ïàçèòåëèòå. Ìàðãàðèòêàòà å åäèí îò ðàñòèòåëíèòå âèäîâå ñ íàé-ãîëÿìî ïðèëîæåíèå è íàé-÷åñòî å ñòèëèçèðàíà êàòî ðîçåòêà, íîñåùà ñëúí÷åâàòà ñèìâîëèêà, „áåëèÿ ñâÿò”. Çìèÿ è ãóùåð

Çìèÿòà è çìåÿò, ëåæàùè â êîðåíèòå íà äúðâîòî íà æèâîòà, â åäíî ñúñ ñëúíöåòî è ïòèöèòå, íàìèðàùè ñå â íåãîâàòà êîðîíà, ñà ëþáèìè ñèìâîëè â òâîð÷åñòâîòî íà âúçðîæäåíñêèÿ ìàéñòîð. Êàìåííè ðåëåôè íà çìèè, çìåéîâå è ëàìè íàä âðàòè è ïðîçîðöè, âúðõó ñòåíè è äúðâîðåçáè âúðõó îëòàðíè äâåðè ñå íàáëþäàâàò â öúðêâèòå îò Äóíàâ äî Áàëêàíà – Äîëíà Êðåìåíà, Ãîðíà Áåøîâèöà, Äåâåíå, Ñîôðîíèåâî, Ðåáúðêîâî, Ìàëîðàä, Êðåòà è ìíîãî äðóãè è âúðõó ìàíàñòèðñêè ïîñòðîéêè è öúðêâèòå íà âñè÷êèòå øåñò çàïàçåíè ìàíàñòèðà â åïàðõèÿòà (Àíãåëîâ 1981).

 áúëãàðñêàòà íàðîäíà ìèòîëîãèÿ ïðåäñòàâàòà çà çìèÿòà å äâîéñòâåíà è ïðîòèâîðå÷èâà. Õòîíè÷íî ñúùåñòâî, ñâúðçàíî ñ ïðîèçõîäà íà çëîòî îò ñàìàòà çåìÿ, òúé êàòî è ÷óäîâèùàòà ñà ïëîä íà çåìíàòà ãðúä. Çà äà ñå ïðåäïàçÿò õîðàòà è æèâîòíèòå îò çìèÿòà, òå èçâúðøâàò ïðåç ïðîëåòòà îïðåäåëåíè îáðåäíî-ìàãè÷åñêè äåéñòâèÿ. Òÿ å ÷àñò îò ñâåòà íà ìúðòâèòå è ïðàäåäèòå. Êàòî ìèòîëîãè÷åí îáðàç, êàêòî âå÷å ïîñî÷èõìå,

áð.1/2010 67

å êðåïèòåëêà íà çåìÿòà è ñå êðèå â êîðåíà íà Ñâåòîâíîòî äúðâî. Ìíîãî ôîëêëîðíè ñþæåòè ÿ ïðåäñòàâÿò êàòî âåùà öåíèòåëêà è ïîçíàâà÷êà íà áèëêèòå.

Åäíà îò ìíîãîáðîéíèòå º ôóíêöèè å òàçè íà ñòîïàíèí-ïàçèòåë (êàêòî íà äîìàøíîòî îãíèùå, íà ñëîãîâå è íèâè, òàêà è íà âîäîèçòî÷íèöè è âîäîõðàíèëèùà). Ïðåäñòàâÿíåòî íà çìèÿ ñúñ æàáà èëè ãóùåð å ñâúðçàíî ñ ðàçïðîñòðàíåíèòå ïîâåðèÿ çà îïàçâàíå íà èçâîðè, ÷åøìè è äðóãè âîäîõðàíèëèùà, ñâúðçàíè ñ øèðîêî çàñòúïåíî âÿðâàíå, ÷å „âñÿêà âîäà ñè èìà ïî åäèí ñòîïàíèí-ïàçèòåë, îñòàâåí òàì îò íåâèäèìèòå âîäíè äóõîâå. Òîçè ñòîïàíèí îáèêíîâåíî ñå ÿâÿâà â îáðàçà íà íÿêîå æèâîòíî – îâåí, êó÷å, æàáà, ãóùåð, íî íàé-÷åñòî çìèÿ” (Ëþáåíîâà 1961). Ìíîãîáðîéíè ñà êàìåííèòå ðåëåôè íà çìèè-ïàçèòåëè âúâ Âðà÷àíñêî, çàïàçåíè âúðõó ãåðàíè, ÷åøìè, âúðõó öúðêîâíè ñãðàäè.

Îò àíàëèçèðàíèòå îáðàçöè, êîèòî ñà îáåêò íà èçñëåäâàíåòî íà Àñåí Âàñèëèåâ, àâòîðúò ñî÷è ñàìî äâå èçîáðàæåíèÿ íà ãóùåð âúðõó êàìåííè ïëàñòèêè – òîâà â Ñòðóïåöêèÿ ìàíàñòèð, êîåòî ñïîðåä íåãî „íàïîäîáÿâà òâúðäå ìíîãî óìàëåíèÿ âèä íà êðîêîäèë” è òîâà â óêðàñàòà íà öúðêâàòà „Ñâ. Ïàðàñêåâà” â Òðîÿí. Êîïèå, ñòðåëà

Òîâà èçîáðàæåíèå ìîæåì äà ñâúðæåì ïðåäè âñè÷êî ñ îáðàçà íà ñâåòè Èëèÿ, ïàòðîí íà ìàíàñòèðà, çàìåíèë â õðèñòèÿíñêàòà åïîõà åçè÷åñêèÿ áîã íà ãðúìîòåâèöàòà Çåâñ. Òîé å „äúæäîíîñåö”, à â íàðîäíèòå ïðåäñòàâè å è ãðúìîâíèê. Ïðè ïîäÿëáàòà íà ñâåòà îò áðàòÿòà-þíàöè èëè ñâåòöè, íà ñâåòè Èëèÿ

ñå ïàäàò ãðúìîòåâèöèòå è ñâåòêàâèöèòå, „íåáåñíèòå âîäè”:

Ïàäíàëè ìó ñå ëåòíè ãðúìîòåâèöè, ïàäíàëè ìó ñå ëåòíè òðåñêàâèöè, äà ñè ëåòè ïîä ñèíüîòî íåáî, äà ñè ëåòè ñúñ òåìíèòå îáëàöè, äà çàêëþ÷âà â ×åðíî ìîðå, äà çàêëþ÷âà, îùå äà îòêëþ÷âà; äà ñè äàâà ðîñà è äúæäîâå.

Ñâåòåöúò õîäè ïî íåáåòî ñúñ çëàòíà êîëåñíèöà è ïðåñëåäâà ëàìÿòà, êîÿòî ïàñå æèòàòà. Ñâåòêàâèöèòå ñå îáðàçóâàò îò îãíåíèòå ñòðåëè íà ãðúìîâíèê Èëèÿ ïî ëàìÿòà. Ñëåä ñâåòè Ãåîðãè, òîé å åäèí îò íàé-ïîïóëÿðíèòå ñâåòöè çìååáîðöè.

Êàòî àòðèáóò íà íàñëåäíèêà íà åçè÷åñêèÿ áîã íà íåáåòî, êîïèåòî íàñî÷âà íàøåòî âíèìàíèå êúì íàðîäíîõðèñòèÿíñêèòå ïðåäñòàâè è âÿðâàíèÿ, â êîèòî ìèòà çà äâóáîðñòâîòî å îñíîâåí. Áîðáàòà ìåæäó çìååáîðåöà è çìåÿ íà äúëáèíèòå å âúçïÿòà â ìíîæåñòâî íàðîäíè ïåñíè, îòíåñåíè êúì íàé-ñòàðèÿ ïëàñò íà íàðîäíîòî íè õóäîæåñòâåíî ñëîâî – îáðåäíèòå è þíàøêèòå. Êîòêà

Ëúâúò (ðàçáèðàåìî), êàòî ñå èìà ïðåäâèä ñèìâîëèêàòà ìó îò äðåâíè âðåìåíà è îñîáåíî ïðåç Âúçðàæäàíåòî, å íàé-÷åñòî ñðåùàíîòî èçîáðàæåíèå âúðõó êàìåííè ðåëåôè. Îáðàçúò íà êîòêàòà (ñïîðåä íÿêîè – äèâà êîòêà) å åäèí îò íàé-ëþáîïèòíèòå ñðåä æèâîòíèòå-ïàçèòåëè, ïîñòàâåíè âúðõó ÷åøìàòà îò Ñòðóïåöêèÿ ìàíàñòèð. „Åäèíñòâåíîòî èçîáðàæåíèå íà êîòêà, êîåòî ñúì âèäÿë äîñåãà, ñå íàìèðà

68 áð.1/2010

íà êîðíèçà íà ÷åøìàòà â Ñòðóïåöêèÿ ìàíàñòèð, ðåäîì ñ èçîáðàæåíèåòî íà çìèÿ. Òîâà äàâà ïîâîä äà ñå ìèñëè, ÷å ïîðàäè êà÷åñòâîòî ñè äà ëîâè ìèøêè, êîòêàòà ìîæå äà ñå ñðàâíè ñúñ çìèÿòà, çàðàäè êîåòî å áèëà è ïî÷èòàíà” (Âàñèëèåâ 1959: 40). Ñèìâîëèêàòà íà êîòêàòà å äîñòà ðàçíîîáðàçíà è ñå êîëåáàå ìåæäó äîáðîòî è ëîøîòî íà÷àëî, êîåòî ìîæåì ëåñíî äà ñè îáÿñíèì ñúñ ñú÷åòàâàùèòå ñå íåæíîñò è êîâàðñòâî â ïîâåäåíèåòî º. Òÿ å ñâúðçàíà ñ äÿâîëà, ñïîðåä íàðîäíèòå âÿðâàíèÿ, íî è ïúê î÷èñòâà äîìà îò „ïîãàíöèòå”, ìèøêèòå, êîèòî ñúùî ñà äÿâîëñêè òâàðè è ïðåäçíàìåíîâàòåëè íà ãëàä è áåäíîñò, íà áîëåñòè è ìîð. Èíòåðåñíà å óïîòðåáàòà º â íàðîäíàòà ìåäèöèíà.  íàðîäíîëå÷åáíèòå ïðàêòèêè ñ âîäà, â êðàÿ íà ïðîöåäóðàòà „ãàñåíå íà âúãëèùà” è „ëååíå íà êóðøóì” âîäàòà ñå èçñèïâà âúðõó ãúðáà íà êîòêà èëè êó÷å, êàòî ñå âÿðâà, ÷å êàêòî êîòêàòà ñå „îòúðñâà” îò âîäàòà, òàêà áîëíèÿò ñå „îòúðñâà” îò áîëåñòòà.

Ëþáîïèòíî ïðåäïîëîæåíèå, íî äâóáîðñòâîòî â ñëó÷àÿ å ñúâñåì â äðóãà ïîñîêà è å êîíêðåòíî èëþñòðèðàíî. Íàáëþäàâàìå âíèìàòåëíî ðàçïîëîæåíèåòî íà ôèãóðèòå è çàáåëÿçâàìå, ÷å êîòêàòà è ãóùåðúò ïî÷òè „ñå ñðåùàò”, ãîòîâè çà äâóáîé â çàäíèÿ úãúë âúðõó êîðíèçà íà ÷åøìàòà. Óñåùàíåòî å, ÷å ñàìî ñëåä ìèã êîòêàòà ùå óëîâè ãóùåðà. Ïðåä î÷èòå íè å ïîçíàòàòà ñöåíà „íà äåáíåíåòî”, õàðàêòåðíà çà êîòêèòå-ëîâöè. ßñíî å, ÷å â ñëó÷àÿ êîòêàòà å ïîëîæèòåëíî íàòîâàðåíèÿ åëåìåíò â îïîçèöèÿòà äîáðî-çëî. Òÿ ñòîè ïî-âèñîêî âúðõó äúðâîòî íà æèâîòà. Âàæíîòî å è òîâà, ÷å êîòêàòà âúðõó ÷åøìàòà îò Ñòðóïåöêèÿ ìàíàñòèð å ñî÷åíà êàòî „åäèíñòâåíî èçîáðàæåíèå” â

êàìåííàòà ïëàñòèêà ïî áúëãàðñêèòå çåìè, ãóùåðúò ñúùî å ñðåùàí ñàìî òóê è âúðõó òðîÿíñêàòà öúðêâà. Ñöåíàòà íà òÿõíîòî äâóáîðñòâî å óíèêàëíà.

Ãúëúáè

×åòèðè ãúëúáà – ïî åäèí â äâàòà ãîðíè úãúëà íà öåíòðàëíàòà ëèöåâà ñòðàíà, åäèí â ãîðíàòà ÷àñò íà ñòðàíè÷íàòà ëèöåâà ñòðàíà â ïðîòèâîâåñ íà ãóùåðà è åäèí ïðè çìèÿòà è ñòðåëàòà. Äâåòå ïòèöè â úãëèòå ñà èçîáðàçåíè â õâúð÷àùî ïîëîæåíèå ñ ãëàâàòà íàãîðå. Ñèìâîë íà Ñâåòèÿ Äóõ, ãúëúáúò å ìíîãî ÷åñòî ñðåùàí ïî êàìåííèòå óêðàñè íà ñòàðèòå öúðêâè è ÷åøìè, ìîæå áè è çàùîòî â õðèñòèÿíñòâîòî òîé å ìåòàôîðà èëè ñðàâíåíèå, õàðàêòåðèçèðàùî êðîòêàòà è íåæíà ïðèðîäà íà âÿðâàùèòå â Õðèñòîñ. Àáñîëþòíî ñúùîòî ãúëúá÷å å ïîñòàâåíî äî åäíàòà îò ëàìèòå âúðõó öúðêâàòà íà Ìúòíèøêèÿ ìàíàñòèð. Âåðîÿòíî òàêîâà å èìàëî è íåïîñðåäñòâåíî äî äðóãàòà ëàìÿ, ðàçïîëîæåíî ñúâñåì ñèìåòðè÷íî. Ïîäîáíè èçîáðàæåíèÿ íà ãúëúáè ìîãàò äà ñå âèäÿò âúðõó ÷åøìàòà äî öúðêâàòà „Ñâ. Íèêîëà” â Êîïðèâùèöà, à ãúëúá â ïîëåò, íî ñ ãëàâàòà íàäîëó å èçîáðàçåí îò êàìúê íà èçòî÷íèÿ êîðíèç íà öúðêâàòà â Òðîÿíñêèÿ ìàíàñòèð (îò 1835 ã.).

 íàðîäíàòà ìèòîëîãèÿ ãúëúáúò å ñ îðåîëà íà ëþáèìà ïòèöà. Ñïîðåä åòèîëîãè÷íèòå ëåãåíäè èìà ÷îâåøêè ïðîèçõîä è ñå ñâúðçâà ñ ïëúòñêàòà ÷èñòîòà è ñúïðóæåñêà âÿðíîñò. Òîé å áëàãîñëîâåí îò Áîãîðîäèöà äà ìúòè âñåêè ìåñåö, çàäåòî º ïîìîãíàë, êîãàòî òÿ áÿãàëà è ñå êðèåëà ñ ìëàäåíåöà â åäíà ïåùåðà. Îáðàçúò ìó ñå âòúêàâà, èçâåçâà è èçâàéâà â ðåäèöà ïðåäíàçíà÷åíè çà ñâàòáåíèÿ îáðåä âåùè.  ñúíèùàòà

áð.1/2010 69

ñúùî å ñâàòáåí çíàê. „Ãúëúá÷åòà” å íàé-øèðîêî ðàçïðîñòðàíåíîòî ãàëåíî íàçâàíèå íà âëþáåíèòå è ìëàäèòå ñúïðóçè.

 íàðîäî-õðèñòèÿíñêèòå âÿðâàíèÿ ñèìâîëèêàòà íà ÷åøìàòà å ñèìâîëèêàòà íà òå÷àùàòà âîäà, ñâúðçàíà ñ áúëáóêàùèÿ èçâîð â ïîäíîæèåòî íà Äúðâîòî íà æèâîòà â öåíòúðà íà çåìíèÿ Ðàé, êîéòî ñåòíå ùå ñå ðàçäåëè íà ÷åòèðè ðåêè, ïîòè÷àùè â ÷åòèðèòå ïîñîêè íà çåìÿòà... Âúâ ôîëêëîðíàòà íè êóëòóðà å ìåòàôîðà íà âå÷åí æèâîò – â ìîòèâèòå ñ ïðåâðúùåíèÿ òÿ ñå ñúãðàæäà îò òåëàòà èëè êðúâòà íà íåâèííî óáèòèòå âëþáåíè, íà ãåðîèòå; „âìåñòèëèùå íà ñàêðàëíîòî, ñâúðçàíî ñ èäåÿòà çà áåçñìúðòèå”. Çà áúëãàðñêèòå ìèòîëîãè÷íè ïðåäñòàâè âîäàòà å åäèí îò îñíîâíèòå è íåèçìåííè åëåìåíòè íà ñúòâîðåíèåòî. Îòíîøåíèåòî êúì íåÿ å äâîéñòâåíî – íà ñòðàõ è íà êóëòîâî ïî÷èòàíèå. Âñåêè âîäîèçòî÷íèê ñè èìà ñòîïàíèí-ïàçèòåë, êîéòî ñå ÿâÿâà â îáðàçà íà îâåí, êó÷å, ãîëÿìà æàáà, ðèáà, ãóùåð, ïòèöà, êðèëàòà çìèÿ ñ ÷îâåøêà ãëàâà. „Âîäà áåç ñàéáèÿ íå áèâà” – ãëàñè íàðîäíàòà ïîãîâîðêà. Ìíîãîáðîéíè ñà ëåãåíäèòå è ïðåäàíèÿòà çà ñòîïàíè, ñàéáèè íà èçâîðè è êëàäåíöè âúâ Âðà÷àíñêî, êîèòî ñå ÿâÿâàò â îáðàçà íà âèòîðîã îâåí, âîäåí áèê, çìåé, ìåäóí – ìå÷êà, ãîëÿìà çìèÿ (Êðàë-áàèð 2000; Îò Äóíàâ äî Áàëêàíà 2005).

Ðàçãëåæäàéêè õóäîæåñòâåíàòà óêðàñà íà ÷åøìàòà îò Ñòðóïåöêèÿ ìàíàñòèð è ðàçëè÷íèòå îáðàçè êàòî ÷àñò îò åäíî èäåéíî è ñåìàíòè÷íî íàòîâàðåíî õóäîæåñòâåíî ðåøåíèå, ìîæåì äà îáîáùèì, ÷å òå ñà ïîä÷èíåíè íà íàðîäîõðèñòèÿíñêèòå âÿðâàíèÿ è èëþñòðèðàò äâà ïîïóëÿðíè ìèòà – òîçè, çà „îõðàíÿâàíåòî” íà ñàêðàëíîòî ïðîñòðàíñòâî è òîçè çà „äâóáîðñòâîòî”. Çà ðàçëèêà îò áîëøèíñòâîòî ìàíàñòèðñêè ÷åøìè, êàìåííàòà óêðàñà òóê íå å ñðåäîòî÷åíà ñàìî âúðõó ãëàâíîòî ëèöå, à ðàçïðåäåëåíà âúðõó âñè÷êèòå ÷åòèðè ëèöåâè ñòðàíè. Ñèìâîëèêà òúðñèì â ìåñòàòà íà ôèãóðèòå, â ïîäðåäáàòà íà öÿëîòî. Âñè÷êè ïëàñòèêè ñà ðàçïîëîæåíè ïî êîðíèçèòå – òàêúâ òèï ÷åøìà å Ìîðîâåíîâàòà ÷åøìà è Êåðàêîâàòà ÷åøìà â Êîïðèâùèöà, ÷åøìàòà íà Æèòíèÿ ïàçàð â Ãàáðîâî. Äâàòà ãúëúáà â úãëèòå ñà ñ ðàçïåðåíè êðèëå – â ïîëåò, íàñî÷åíè íàãîðå. Âñè÷êè îñòàíàëè èçîáðàæåíèÿ ñà íàñî÷åíè â åäíà è ñúùà

70 áð.1/2010

ïîñîêà, ñÿêàø ñå âúðòÿò â êðúã è ñå ãîíÿò – ëàìÿòà, êîïèåòî, ñòðåëàòà, çìèÿòà, êîòêàòà è ãúëúáúò, êîéòî ñúùî å çàâúðòÿí. Èäåÿòà çà âå÷íîòî äâèæåíèå è ìàãèêàòà íà êðúãà, çàêëþ÷âàù ñàêðàëíîòî. Èçêëþ÷åíèå ïðàâè ñàìî ãúëúáúò îò äîëíèÿ êîðíèç äî çìèÿòà ïîä êîïèåòî, êîéòî, ïîäîáíî íà äâàòà úãëîâè, å íàñî÷åí íàãîðå, è ãóùåðúò, êîéòî â ãîðíèÿ úãúë ïî÷òè ñå ñðåùà ñ êîòêàòà âúðõó çàäíàòà ëèöåâà ñòðàíà. Âñè÷êè ôèãóðè íà æèâîòíè-ïàçèòåëè ñà ïîñòàâåíè â ãîðíèÿ êðàé âúðõó äâàòà êîðíèçà. Çìèè, ëàìè, ãóùåðè è ïòèöè áóêâàëíî „ñå ãîíÿò è äåáíàò” âúðõó êîðíèçèòå. Êðúñòúò å îòïðåä â ãîðíàòà òðåòèíà, â öåíòúðà, îòñòðàíè ñà áèëè êòèòîðñêèòå íàäïèñè è ãîäèíàòà. Ñëåäè îò íàäïèñè ëè÷àò è îòçàä è îòñòðàíè ïîä êîðíèçèòå è â äðóãèòå äâå çàïàçåíè íèøè (òðåòàòà å íàðóøåíà îò ïîñòàâåíà ìðàìîðíà ïëî÷à ñ ïî-êúñåí êòèòîðñêè íàäïèñ!). Çàñëóæàâà ñïåöèàëíî âíèìàíèå ïðèëèêàòà ìåæäó äâåòå ëàìè îò

Ìúòíèøêèÿ ìàíàñòèð è ëàìÿòà îò ÷åøìàòà íà Ñòðóïåöêèÿ, êàêòî è ãúëúáèòå: òîçè, ðàçïîëîæåí â êðàÿ íà ðåëåôà îò íàäâõîäíàòà óêðàñà, íå ñàìî ïðèëè÷à, òîé å èäåíòè÷åí ñ ãúëúáèòå îò ÷åøìàòà íà Ñòðóïåöêèÿ ìàíàñòèð. Íàáëþäàâàò ñå íÿêîëêî ñöåíè íà äâóáîðñòâî – ìåæäó çìèÿòà è ïòèöèòå, ìåæäó ëàìÿòà è ñòðåëàòà íà ñâåòåöà è òàçè, ìåæäó ãóùåðà è êîòêàòà. Ñöåíèòå èëþñòðèðàò íà

ðàçëè÷íè íèâà (÷ðåç æèâîòíè, ñòîÿùè íà ðàçëè÷íè ìåñòà è ïîëîæåíèÿ âúðõó âåðòèêàëàòà íà Ñâåòîâíîòî äúðâî) ïîïóëÿðíèÿ ìèò. Ìíîãî ïúòè ïîâòîðåíà å èäåÿòà çà âå÷íàòà áîðáà ìåæäó ïðîòèâîïîëîæíîñòèòå. Öÿëîñòíîòî çâó÷åíå íà óêðàñàòà â ñëó÷àÿ îáà÷å íàñî÷âà êúì òÿõíîòî åäèíñòâî. Êàìåííèòå ôèãóðè ñà ïîäðåäåíè âúðõó êîðíèçèòå íà ìàíàñòèðñêàòà ÷åøìà „çàâúðòåíè â êðúã” èëè „âå÷íî âúðòÿùè ñå â êðúã”, êàòî âñÿêà åäíà îò òÿõ èìà òî÷íî îïðåäåëåíè ôóíêöèè è ïðèäàâà òî÷íî îïðåäåëåíè êà÷åñòâà íà çàêëèíàíèåòî – íåîáõîäèìà è òúðñåíà ÷àñòèöà îò ìàãè÷åñêàòà ôîðìóëà. Áëèêàùàòà èçâîðíà âîäà ñÿêàø å „îïàñàíà” ñ äâà ïîÿñà îò ñâîèòå åçè÷åñêè ñòîïàíè-ïàçèòåëè – ïðåïðàòêèòå êúì ñâåòà íà ïðåäöèòå íåìèíóåìî âîäÿò äî ïðåäõðèñòèÿíñêèòå ñëàâÿíñêè ñâåòèëèùà îêîëî èçâîðè, ïîñâåòåíè íà ðå÷íèòå áîæåñòâà è äåìîíè, îñòàâèëè äèðÿ â ïî-êúñíèòå ïðåäñòàâè çà ïîêðîâèòåëè è

áð.1/2010 71

ïàçèòåëè íà âîäîèçòî÷íèöè. Êàêòî ïèøå ïðîôåñîð Âàëåíòèí Àíãåëîâ, çà ðàçëèêà îò ðóñêàòà öúðêâà, êîÿòî îùå îò ÕVII âåê íàñàì „óñúðäíî ñå î÷èñòâà îò ôîëêëîðíî-åçè÷åñêèòå ñèìâîëè”, áúëãàðñêàòà öúðêâà ïðåç Âúçðàæäàíåòî å îòêðèòà çà ôîëêëîðíè âúçäåéñòâèÿ „è ñå îòíàñÿëà ñ ãîëÿìà òúðïèìîñò êúì èçîáðàæåíèÿ, ïðîíèêíàëè îò íèñøàòà íàðîäíà ìèòîëîãèÿ, îò ôîëêëîðíèòå ïîâåðèÿ è ïðåäàíèÿ” (Àíãåëîâ 1981).  ðåçóëòàò ìîæåì äà ñå ëþáóâàìå íà âåëèêîëåïíè îáðàçöè íà íàðîäíèòå õóäîæåñòâåíè çàíàÿòè â è îêîëî õðàìîâå, èçëåçëè èçïîä çëàòíèòå ðúöå íà íàðîäíèòå ìàéñòîðè – êàìåíîäåëöè, ìàðàíãîçè, ìàéñòîðè íà êîâàíîòî æåëÿçî, ÷å äîðè è â íàé-ôèíèòå èçäåëèÿ íà çëàòàðèòå. Íàðîäíîòî âÿðâàíå ïðèïèñâà íà âîäàòà íåîáèêíîâåíè ñâîéñòâà. Òÿ èçïúëíÿâà ðåäèöà ôóíêöèè, íàé-îáùî ãðóïèðàíè îêîëî îñíîâíèòå: î÷èñòèòåëíî-ïðåäïàçíà, çäðàâåíîñíà è ïëîäîíîñíà, äî ãîëÿìà ñòåïåí ñâúðçàíè ñ íåéíèòå ðåàëíè êà÷åñòâà. Òîâà îáóñëàâÿ øèðîêîòî è ó÷àñòèå â ìíîæåñòâî îáðåäè è ëå÷åáíè ïðàêòèêè. Áúëãàðèòå ïðèäàâàò îñîáåíî ãîëÿìà ñèëà íà ìúë÷àíàòà, íîâà-íåíà÷åíàòà, öâåòíà, ìúðòâåøêàòà, êàêòî è íà ñâåòåíàòà è îáàÿíàòà âîäà, íà âîäàòà, äîíåñåíà îò íÿêîëêî âîäîèçòî÷íèêà, íà ëÿâàòà âîäà, êðàäåíà âîäà, ñàìîäèâñêàòà âîäà; âàñèëåâñêà, èâàíîâäåíñêà, áîãîÿâëåíñêà, ãåðãüîâñêà è åíüîâñêà âîäà (Ìàíêîâà 1996). Íåéíîòî ìÿñòî â òðàäèöèîííàòà íàðîäíà êóëòóðà è îáðåäíàòà º óïîòðåáà ñðåä áúëãàðèòå íîñÿò ÷åðòèòå íà åçè÷åñêèòå ïîâåðèÿ ñ îòïå÷àòúêà íà õðèñòèÿíñêàòà ñèìâîëèêà – ïðåäñòàâèòå è âÿðâàíèÿòà â ÷óäîäåéíàòà ñèëà íà ñâåùåíèÿ èçâîð, íà àÿçìîòî è íà îñâåòåíàòà âîäà.

Íà êàìåííàòà ÷åøìà â ñâåòàòà îáèòåë ñå èçâúðøâàò öúðêîâíè ðèòóàëè, ñâúðçàíè ñ âîäàòà – òúðæåñòâåí âîäîñâåò íà îïðåäåëåíè öúðêîâíè ïðàçíèöè, íàé-ãîëåìèÿò îò êîèòî å òîçè íà Èëèíäåí, ïàòðîííèÿ ïðàçíèê íà Ñòðóïåøêèÿ ìàíàñòèð. Òóê, ïîä âåêîâíîòî äúðâî ñ ëþëêàòà, ìîðíèÿò ïúòíèê ùå ñå íàïèå è ùå õâúðëè ìîíåòà â êàìåííîòî êîðèòî ñ ïîæåëàíèå çà ùàñòèå, à áîëíèÿò – ñ íàäåæäà çà ñêîðîøíî èçöåëåíèå. Åäèí îò æèâîòîñòðóÿùèòå âîäîèçòî÷íèöè çà õîðàòà íå ñàìî îò òîçè êðàé, çàùîòî âúðõó ìðàìîðíàòà ïëî÷à (ìàêàð è äîñòà íåõàðìîíè÷íî âïèñâàùà ñå â îáëèêà íà ÷åøìàòà) ÷åòåì ïîðåäåí êòèòîðñêè íàäïèñ: „×åøìàòà å êàïòèðàíà è ïîïðàâåíà îòú Öîíà è Ìèí÷î Ñëàâ÷åâè îò ãð. Ïëåâåíú, 1919 ã. âú âðåìå åãóìåíà Äèîíèñèé.”Äîëó äî êîðèòîòî íà ÷åøìàòà å èçïèñàíà îùå åäíà ãîäèíà – 1934. Ïðåç 1935-1936 ãîäèíà èãóìåíúò éåðîìîíàõ Ñèìåîí Êîâà÷åâ å ïîñòàâèë íîâ èêîíîñòàñ â çèìíàòà öúðêâà „Ñâ. ïðîðîê Èëèÿ” è ñàì å íàðèñóâàë èêîíèòå çà íåãî. Ïî ñúùîòî âðåìå òîé èçìåñòèë ñâåòèÿ ïðåñòîë îò àáñèäàòà ìó â öåíòúðà íà îëòàðíîòî ïðîñòðàíñòâî, çà äà óëåñíè áîãîñëóæåíèåòî. Âåðîÿòíî â òåçè è ïðåäèøíè ãîäèíè ñà èçâúðøåíè ðåìîíòíè äåéíîñòè è ïî ÷åøìàòà è ãîäèíàòà å îòáåëÿçàíà êàòî íàäïèñ âúðõó êàìúêà ïðè êîðèòîòî.„ ìèíàëîòî ïðîñòðàíñòâîòî îêîëî ÷åøìàòà å áèëî ñðåäîòî÷èå íà ñîöèàëåí æèâîò, ñïîñîáñòâàù çà åïè÷åñêà íàãëàñà, â êîÿòî èñòîðè÷åñêîòî ÷óâñòâî çà ñúâðåìåííîñò òúðñè êîíòàêò ñ âå÷íîñòòà, ñ ìèòè÷íèòå è ãåðîè÷íè îáðàçè. „Ñàêðàëíîòî” å áèëî â öåíòúðà íà åäíà ôèëîñîôèÿ, îñíîâàíà âúðõó ñúçåðöàâàíåòî è îöåëÿâàíåòî, íà

72 áð.1/2010

åäíà ñèìáèîçà ñ ïðèðîäàòà, ñ óþòà íà ïàòðèàðõàëíîòî, ñ äóõîâåòå íà ïðåäöèòå.” Ìîæå áè ñúñ çàãóáàòà íà ñúçåðöàòåëíàòà íàãëàñà ó ïîêîëåíèÿòà ùå ñè îáÿñíèì ïîñëåäíèòå ïðîìåíè, ñâúðçàíè ñ îáëèêà íà ÷åøìàòà. Âèäíî å, ÷å êîëêîòî ïî-ñúâðåìåííè ñà òå, òîëêîâà ñà ïî-äàëå÷ îò äîáðèÿ åñòåòè÷åñêè âêóñ è íå ñúâñåì â óíèñîí ñ ãðàäåæà íà âúçðîæäåíñêèòå ìàéñòîðè: ïîä ÷ó÷óðèòå, íà ìÿñòîòî íà êàìåííèòå ïëî÷è ñà ïîñòàâåíè ìðàìîðíè, èçïèñàíè ñ ïîçëàòåíè áóêâè òåêñòîâå îò áèáëèÿòà, èçïúëíåíè ñ ìåòàôîðè è ïîñëàíèÿ, ïîñâåòåíè íà âîäàòà, à íà âúðõà íà ïîêðèâà å èçäèãíàò ìðàìîðåí êðúñò. „Íîâà óêðàñà” èëè ïî-ñêîðî ìîäåðåí àêñåñîàð êúì ïëåíèòåëíèÿ íÿêîãàøåí âèä íà âúçðîæäåíñêàòà ÷åøìà, êîÿòî è Èâà Ëþáåíîâà, è ïðîôåñîð Àñåí Âàñèëèåâ ñ âúçõèùåíèå îïèñâàò. Ïîä êàìåííèòå ðåëåôè ìðàìîðíèòå ïëî÷è ñúñ çëàòíîòî ïèñìî: íåñúâìåñòèìè å íàé-ìåêî êàçàíî. „Íî íàøèÿò âåê çàáðàâè ñúçåðöàíèåòî. Çà âñå ïî-îáúðêàíèÿ è ñàìîòåí áúëãàðèí „èçâîðúò” å ñàìî âúëøåáíà ïðèêàçêà. Ñàêðàëíîòî ñå ãóáè, èç÷åçâà, è áåçïîùàäíîòî âðåìå ïîãðåáâà ÷îâåøêèòå íè èçìåðåíèÿ, áúëãàðñêèòå íè àðîìàòè, ïàòðèàðõàëíèòå íè ðåëèêâè...” Êîëêîòî è äà ìè ñå èñêà äà íå å òàêà – ãóáè ñå óñåòà çà õàðìîíèÿ, óñåùàíåòî çà îíàçè òàéíñòâåíà èçâå÷íà âðúçêà ìåæäó âñè÷êî áèëî è áúäíî, ìåæäó âñè÷êî âúòðå â íàñ è îêîëî íàñ.

Ïúòíèêúò òðúãâà ñàì êúì ñåáå ñè è ñâåòà ñ ïèòàíåòî çà „îæèâåëè” ÷óäåñà… Íåïðåñúõíàëà, ùå èçâèðà ëè „âèíàãè åäíà ñèÿþùà íàäåæäà çà èçíàìèðàíå îòãîâîð è ëåê” çà „íàøèòå îáåçâåðåíè ñúðöà,

íàøèòå áåäíè ðàçìúòåíè óìîâå” – óìîðåíè îò ïðåïóñêàíå ùå ïîñïðåì ëè äî äúðâîòî íà æèâîòà è êîëåíè÷åéêè ùå îòïèåì ëè ãëúòêà âîäà îò òîçè èçâîð, ïîâÿðâàëè, ÷å òÿ å æèâà? Çà äà îæèâåå â æàäíèòå íè äóøè....

ËÈÒÅÐÀÒÓÐÀ:

Àíãåëîâ 1981: Àíãåëîâ, Âàëåíòèí. Ôîëêëîðíè ìîòèâè âúâ âúçðîæäåíñêîòî ïðèëîæíî èçêóñòâî íà îêðúãà // Îòå÷åñòâåí çîâ (Âðàöà), N 36, 8 ìàé 1981.

Âàñèëèåâ 1959: Âàñèëèåâ, Àñåí. Êàìåííè ðåëåôè. Ñîôèÿ, 1959.

Ãåîðãèåâà 1993: Ãåîðãèåâà, Èâàíè÷êà. Áúëãàðñêà íàðîäíà ìèòîëîãèÿ. Ñîôèÿ, 1993.

Êðàë-áàèð 2000: Êðàë-áàèð: Ëåãåíäè è ïðåäàíèÿ îò Âðà÷àíñêî. Ñúñòàâ. Êàëèíà Òîäîðîâà, Áëàãà Àòàíàñîâà. Âðàöà, 2000.

Ëþáåíîâà 1961: Ëþáåíîâà, Èâà. ×åøìèòå â Áúëãàðèÿ îò Âúçðàæäàíåòî. Ñîôèÿ, 1961.

Ëþáåíîâà 1995: Ëþáåíîâà, Èâà. „Îò èçâîðà ñå ïèå âîäà íà êîëåíå” // Áúëãàðñêè ôîëêëîð, 1995, ¹ 1-2.

Ìàíêîâà 1996: Ìàíêîâà, Éîðäàíêà. Êóëòúò êúì âîäàòà â áúëãàðñêàòà ôîëêëîðíà êóëòóðà. Âðàöà, 1996.

Ìàðèíîâ 1994: Ìàðèíîâ, Äèìèòúð. Íàðîäíà âÿðà è ðåëèãèîçíè íàðîäíè îáè÷àè. Ñîôèÿ, 1994.

Ìóòàô÷èåâ 1973: Ìóòàô÷èåâ, Ïåòúð. Èç íàøèòå ñòàðîïëàíèíñêè ìàíàñòèðè. Èçáðàíè ïðîèçâåäåíèÿ, Ñîôèÿ, 1973, ò. II, 387-389.

áð.1/2010 73

Îò Äóíàâ 2005: Îò Äóíàâ äî Áàëêàíà: Ëåãåíäè, ïðåäàíèÿ, ðàçêàçè, ïðèêàçêè, àíåêäîòè. Âðàöà, 2005.

ïîðú÷àéòå îíëàéí îò shop.pravoslavie.bg

Две забележителни личности от Средновековието, през погледа на съвременния християнски апологет Дж. Честъртън

ÈÑÒÎÐÈß

Оò ìíîãîáðîéíèòå ïàìåòíèöè íà ñòàðèííàòà òðàêèéñêà êóëòóðà ó íàñ è íà Áàëêàíñêèÿ

ïîëóîñòðîâ íàé-ñèëíî âïå÷àòëåíèå ïðàâÿò îáðî÷íèòå ïëî÷êè ñ ò.íàð. „Òðàêèéñêè êîííèê”. Òîé å íàðè÷àí â íàóêàòà „òðàêèéñêè õåðîñ”. Òåçè ïëî÷êè ñå ñðåùàò ïî òðàêèéñêè ñâåòèëèùà è îáèêíîâåíî ñà â êîìïëåêñ ñ èçîáðàæåíèÿ è íàäïèñè, ïîñâåòåíè íà äðóãè áîãîâå, çàèìñòâàíè îò òðàêèòå îò ãðúöêèÿ è ðèìñêèÿ ïàíòåîí. Ñëîæíàòà ðåëèãèÿ íà òðàêèòå, â êîÿòî ñå å âÿðâàëî â áåçñìúðòèåòî íà äóøàòà, å ïðåäìåò íà äúëãîãîäèøíè è çàäúëáî÷åíè ïðîó÷âàíèÿ îò ñòðàíà íà òðàêîëîæêàòà ãèëäèÿ ó íàñ è ïî ñâåòà. Îò âñè÷êè àðòåôàêòè íà òðàêèéñêîòî ïðèñúñòâèå íàé-ãîëÿì èíòåðåñ â ïðîó÷âàíèÿòà

ïî äàëå÷íàòà äðåâíîñò èìà êúì Òðàêèéñêèÿ êîííèê. Ïðè÷èíàòà çà òîçè èíòåðåñ ñå äúëæè íà ôàêòà, ÷å íèêúäå â ðåëèãèèòå íà èíäîåâðîïåéñêèòå íàðîäè îò äàëå÷íîòî ìèíàëî íÿìà çàñâèäåòåëñòâàí òàêúâ êóëò êúì êîííèêà. Òîé ñå ÿâÿâà âúðõîâíî áîæåñòâî íà òðàêèòå è â íåãîâàòà èêîíîãðàôèÿ ñå îòêðèâàò íàïëàñòÿâàíèÿ íà åäèí íåçàïèñàí îò òðàêèòå åïîñ, êîéòî å áèë ìíîãî ïîïóëÿðåí â Àíòè÷íîñòòà. Èçîáðàæåíèÿòà íà êîííèêà ñå îòêðèâàò îùå âúðõó ïðúñòåíè îò äàëå÷íèÿ V âåê ïð.Õð. è ñâèäåòåëñòâàò çà ñòàðèíåí êóëò êúì âîèíà íà äîáðîòî, êîéòî â èíäîåâðîïåéñêèòå ïðåäñòàâè ñå ñâðúçâà ñ ãåðîÿ, äîøúë íà êîí, çà äà èçáàâè ñâåòà îò çëîòî. Èêîíîãðàôèÿòà íà Òðàêèéñêèÿ êîííèê ïðåäñòàâëÿâà òðèäåëíà ñõåìà, â

óíèêàëíèÿò áîã íà òðàêèòå

Òðàêèéñêèÿò õåðîñ –

ÑÒÅÔÀÍ ×ÓÐÅØÊÈ

áð-1/2010

75

ÈÑÒÎÐÈß

76 áð.1/2010

íà õðèñòèÿíñòâîòî íà Áàëêàíñêèÿ ïîëóîñòðîâ. Òðàêèéñêèÿò êîííèê å ñ÷èòàí çà ñèìâîë íà âúçðàæäàùîòî ñå íà÷àëî, íî çàåäíî ñ òîâà è ïðåäâåñòíèê íà çàêëþ÷èòåëíèÿ ïðèðîäåí öèêúë, êîãàòî êàëåíäàðíîòî âðåìå âúðâè êúì åñåí è çèìà. Ñïîðåä èçâåñòíèòå áúëãàðñêè ó÷åíè, ïðîôåñîðèòå Àëåêñàíäúð Ôîë è Èâàí Âåíåäèêîâ, òåçè îñîáåíîñòè íà êóëòà êúì Êîííèêà ñå îáóñëàâÿò îò ôàêòà, ÷å èêîíîãðàôèÿòà íà òðàêèéñêèÿ õåðîé å îêàçàëà âëèÿíèå íà õðèñòèÿíñêàòà èêîíîãðàôèÿ â êóëòà êúì ñâåòöèòå-êîííèöè êàòî ñâ. Ãåîðãè, ñâ. Äèìèòúð è ñâ. Òîäîð, êîèòî ñå ïî÷èòàò â ðàçëè÷íî êàëåíäàðíî âðåìå. Íàé-ïîïóëÿðíèÿò ñðåä áúëãàðèòå

õðèñòèÿíñêè êîííèê, ñâ. Ãåîðãè, å ñ÷èòàí çà ñèíêðåòè÷åí êóëò íà äîõðèñòèÿíñêèòå áàëêàíñêè âÿðâàíèÿ è õðèñòèÿíñêàòà ìàðòèðîëîãèÿ, â êîÿòî íîâîòî ó÷åíèå íà Õðèñòîñ ñòúïâà âúðõó èäåè è îáðàçè, äîøëè îùå îò äàëå÷íàòà Àíòè÷íîñò. Åçäà÷úò-âîèí å õàðàêòåðåí è çà èðàíñêàòà êóëòîâà ñèñòåìà è ñúñëîâíà îðãàíèçàöèÿ íà îáùåñòâîòî, êúäåòî êîííèêúò å ñ÷èòàí çà ñèìâîë íà äîáðîòî â

êîÿòî òîé å ïðåäñòàâåí ïðåäè àêöèÿòà ñè ñðåùó æèâîòíîòî – àëåãîðèÿ íà ïðîòèâíèêà, ïî âðåìå íà ñàìàòà àêöèÿ è ïî âðåìå íà òðèóìôàëíîòî ñè çàâðúùàíå ïðè ÷àêàùèòå ãî áëèçêè è èçäèãíàòè òðàêèéñêè áëàãîðîäíèöè. Ñïîðåä íÿêîè õîëàíäñêè èñòîðèöè, õåðîÿò å ïàçèòåë íà Äúðâîòî íà æèâîòà, êîåòî çëèòå ñèëè, ïðåäñòàâåíè àëåãîðè÷íî êàòî ãëèãàí èëè äðóã äèâ çâÿð ñå îïèòâàò äà óíèùîæàò è äà íàâðåäÿò íà ÷îâåøêèÿ ðîä. Òðàêèéñêèÿò êîííèê å ìíîãî ïîïóëÿðåí â Òðàêèÿ, êîãàòî òàì ñå ïîÿâÿâàò êóëòîâåòå êúì áîãà-èçáàâèòåë, èëè íà ãðúöêè Ñîòåð, êîèòî èäâàò îò Èçòîêà è ñà ðàçïðîñòðàíåíè îñîáåíî ñèëíî ñðåä âîéíèøêîòî ñúñëîâèå ïðåäè ïîÿâàòà

ÈÑÒÎÐÈß

áð.1/2010 77

÷îâåøêèÿ æèâîò è îò íåãîâîòî ïîâåäåíèå çàâèñè êàêòî äîáðóâàíåòî íà îáùíîñòòà, òàêà è åäíà ñïåöèôè÷íà ìèñòè÷íà íàãëàñà íà ìèñëåíåòî íà ÷îâåêà, õàðàêòåðíà çà Èçòîêà êàòî öÿëî.

 íàóêàòà ñúùåñòâóâà õèïîòåçàòà, ÷å âñè÷êè èíäîåâîðïåéñêè åçèöè è ðåëèãèè ñà òðúãíàëè îò åäèí ïðàåçèê-ìàéêà è îò åäíà îáùà ðåëèãèÿ, êîèòî ñà ñå ðàçâèëè ñïîðåä ïîÿâèëèòå ñå ïî-êúñíî ðàçëè÷èÿ ìåæäó íàðîäèòå. Àêî çà ðèìñêàòà è ñòàðîãðúöêàòà ðåëèãèÿ òîâà ñå âèæäà ñúâñåì ÿñíî, ñ îãëåä ïðèëèêèòå è îáùèòå ðåëèãèîçíè ôóíêöèè ìåæäó Çåâñ è Õåðà ïðè ãúðöèòå è Þïèòåð è Þíîíà ïðè ðèìëÿíèòå, òî çà òðàêèòå, êîèòî ñà áèëè ïîä ãðúöêî è ðèìñêî âëèÿíèå, óíèêàëíîñòòà íà Òðàêèéñêèÿ êîííèê ïîñòàâÿ âúïðîñà çà îðèãèíàëíî è íåïîääàâàùî ñå íà âëèÿíèå åòíîðåëèãèîçíî ðàçâèòèå, êîåòî ñúîòâåòñòâà íà ñïåöèôèêàòà íà òðàêèéñêàòà èñòîðèÿ ñïîðåä àíàëèçà íà íàìåðåíèòå âåùåñòâåíè äàííè îò ìèíàëîòî. Òÿõíîòî ïðèñúñòâèå è ñïåöèôè÷íà åòíîðåëèãèîçíà ñèñòåìà ñðåùà îòðàæåíèå êàêòî â íàëàãàíåòî íà õðèñòèÿíñòâîòî íà Áàëêàíñêèÿ

ïîëóîñòðîâ, òàêà è â íÿêîè çàïàçåíè áúëãàðñêè íàðîäíè îáè÷àè è äèàëåêòíè äóìè â ãîâîðèìèÿ íàðîäåí åçèê. Îñâåí òîâà, ïîðàäè îñîáåíîñòèòå íà ñòðîáúëãàðñêàòà êóëòóðà, êóëòúò êúì åçäà÷à îò òðàêèéñêèòå âðåìåíà ñå çàïàçâà è ïðåç Ñðåäíîâåêîâèåòî, êàòî òîçè ïúò ïðåäñòàâàòà

çà äîáðî è çëî ñëåäâà õðèñòèÿíñêàòà òðàäèöèÿ è íåñëó÷àéíî â ñòàðîáúëãàðñêàòà ëèòåðàòóðà èìà çàïàçåí ðàçêàç çà ÷óäîòî íà ñâ. Ãåîðãè ñ åäèí áúëãàðñêè êîííèê. Ñïîðåä òîçè ðàçêàç, ñòàðîâðåìåíåí âîéíèê å ñïàñåí îò ïðåñëåäâà÷èòå ñè ÷ðåç ïîìîù, êîÿòî ñâ. Ãåîðãè ìó îêàçâà ñ åäèí ìåòàëåí êðúñò.

Îáè÷àÿò äà áúäå ïî÷èòàí åçäà÷úò, è òîâà ñå ñâúðçâà ñ òðàêèéñêîòî íàñëåäñòâî, íàé-ÿñíî ëè÷è â îáðåäíèòå äåéñòâèÿ íà áúëãàðèòå íà Òîäîðîâäåí, êîãàòî ñå îðãàíèçèðàò êóøèè è ñå ïðàâÿò îáðåäíè õëÿáîâå, ïîñâåòåíè íà êîííèêà – åäèí êóëò â áúëãàðñêèòå çåìè, êîéòî ñå îòêðèâà â íàé-äúëáîêà äðåâíîñò è ó÷åíèòå îòâåæäàò êîðåíà ìó â òðàêèéñêèòå ðåëèãèîçíè è îáðåäíè äåéñòâèÿ íà ïî÷èòòà êúì Ñïàñèòåëÿ íà îáùíîñòòà.

ÓÅÁ ÊÀÒÀËÎÃ

78 áð.1/2010

Åäèíñòâåíàòà çàñåãà ïîñòîÿííî äåéñòâàùà óåá-êàìåðà â áúëãàðñêè ïðàâîñëàâåí õðàì ñå íàìèðà â ðóñåíñêèÿ õðàì „Ñâåòè Ãåîðãè” è ðàáîòè îùå îò íà÷àëîòî íà 2007 ãîäèíà.  ðåàëíî âðåìå ìîæåòå äà íàáëþäàâàòå áîãîñëóæåíèÿòà òàì, à äîðè è äà íÿìà ñëóæáà, ïðàçíèÿò õðàì ñ ìúæäóêàùèòå ñâåùè ïàê å êðàñèâà ãëåäêà.

Ñàéòúò íà Áîÿíñêàòà öúðêâà å íàïðàâåí ïðåç 2002 ãîäèíà, íî ñòîè âïå÷àòëÿâàùî è äî äíåñ. Öúðêâàòà å ïîä çàêðèëàòà íà ÞÍÅÑÊÎ, à â ñàéòà ùå íàìåðèòå ìíîãî èñòîðèÿ, àðõèòåêòóðà, ñòåíîïèñè è äîáðå íàïðàâåíè ñíèìêè îò èíòåðèîðà.

www.ruselive.com/cam5.htm

www.boyanachurch.org

ÓÅÁ ÊÀÒÀËÎÃ

áð.1/2010 79

Ñàéòúò ïðåäëàãà âèðòóàëíà ðàçõîäêà âúâ âàðíåíñêàòà êàòåäðàëà „Ñâåòî Óñïåíèå Áîãîðîäè÷íî”. Òðèèçìåðíèÿò ìîäåë ïîçâîëÿâà äà íàâèãèðàòå ñ ìèøêàòà ñè è äà îãëåäàòå âñÿêî êúò÷å íà èíòåðèîðà íà òàçè êðàñèâà öúðêâà. Îñâåí âèçóàëíîòî ïðåæèâÿâàíå àâòîðèòå íà ñàéòà ïðåäëàãàò è ðàçëè÷íè òåêñòîâå çà èñòîðèÿòà íà õðàìà è çà õðèñòèÿíñêàòà àðõèòåêòóðà, êîèòî ñå îòêðèâàò ñàìî íà íàé-ëþáîçíàòåëíèòå, òúé êàòî ñà ñêðèòè â ðàçëè÷íè êúò÷åòà íà âèðòóàëíèÿ õðàì.

www.varna-hram.com

Âñå îùå íà ïðúñòè ñå áðîÿò îôèöèàëíèòå ñòðàíèöè íà åïàðõèèòå íà Áúëãàðñêàòà ïðàâîñëàâíà öúðêâà.  òîâà îòíîøåíèå ñòðàíèöàòà íà Ðóñåíñêà åïàðõèÿ èçïúêâà ñ ïðèÿòíèÿ ñè äèçàéí è äîñòúïíî ïîäíåñåíàòà èíôîðìàöèÿ.  ñàéòà ìîæåòå äà îòêðèåòå àäðåñèòå è òåëåôîíèòå íà âñè÷êè õðàìîâå è ìàíàñòèðè â Ðóñåíñêî, èñòîðè÷åñêè ìàòåðèàëè, êàðòà íà åïàðõèÿòà è íîâèíè.www.diocese-ruse.org

80 ìàðò 2009

Èíæåêòèðàé ìè

ëþáîâ!Новият български филм „Източни пиеси” – с голямата награда

от 22-рия Международен кинофестивал в ТокиоÅÌÈË ÀÍÒÎÍÎÂ

Êàäúð îò ôèëìà „Èçòî÷íè ïèåñè“: Èöî (âëÿâî) è áðàò ìó Ãåîðãè

(Îâàíåñ Òîðîñÿí) – âñåêè â òðåñêàâî òúðñåíå íà ñîáñòâåíèÿ ñè îãúí.

ìàðò 2009 81

ÎÒ ÐÅÄÀÊÒÎÐÀÊÓËÒÓÐÀ

Нîâèÿò áúëãàðñêè ôèëì „Èçòî÷íè ïèåñè“ (easternplays.com) íà ìëàäèÿ ðåæèñüîð Êàìåí Êàëåâ

ãðàáíà ãîëÿìàòà íàãðàäà „Òîêèî Ñàêóðà Ãðàíä Ïðè“ íà 22-ðèÿ Ìåæäóíàðîäåí êèíîôåñòèâàë, ïðîâåë ñå îò 17 äî 25 îêòîìâðè â Òîêèî. Äîáðàòà íîâèíà ñòàâà îùå ïî-äîáðà, êîãàòî êúì íåÿ ïðèáàâèì è îùå äâå íàãðàäè çà íàøàòà ëåíòà îò ôåñòèâàëà – òàçè çà íàé-äîáúð ðåæèñüîð (Êàìåí Êàëåâ) è çà íàé-äîáúð àêòüîð (ïîñìúðòíî íà Õðèñòî Õðèñòîâ, êîéòî èãðàå ñåáå ñè âúâ ôèëìà). Íÿêîëêî äíè ïî-ðàíî, íà 19 îêòîìâðè, „Èçòî÷íè ïèåñè“ âçå è ïðèçà çà íàé-äîáúð ôèëì â êîíêóðñà íà 25-èÿ êèíîôåñòèâàë â ïîëñêàòà ñòîëèöà Âàðøàâà.

Ñíèìàí â Áúëãàðèÿ è Òóðöèÿ êàòî íåçàâèñèìà ïðîäóêöèÿ ïðåç 2008 ã., „Èçòî÷íè ïèåñè“ å ïúðâèÿò ïúëíîìåòðàæåí èãðàëåí ôèëì íà Êàìåí Êàëåâ. Ìîæå äà ñå êàæå, ÷å ïðîäóêöèÿòà å ïàíîïòèêóì íà áúëãàðñêîòî êèíî îò ïîñëåäíèòå ãîäèíè, ò.å. â èçâåñòåí ñìèñúë è íà îáùåñòâîòî, â êîåòî æèâååì. Ãåðîÿò íà Õðèñòî Õðèñòîâ – Èöî – õóäîæíèê, äúðâîðåçáàð è íàðêîçàâèñèì íà ìåòàäîíîâî ëå÷åíèå, å òàêúâ, êàêúâòî ñïîðåä Êàëåâ å áèë è â æèâîòà – „èçêëþ÷èòåëíî ÷óâñòâèòåëåí, àóòñàéäåð è íåêîíôîðìèñò ñ ïðåêðàñíî ÷óâñòâî çà õóìîð, áîëåçíåíî îòêðîâåí è êðàåí, ìíîãî êðàåí âúâ âñè÷êî“. Âåðîÿòíî òàçè èìåííî êðàéíîñò ãî èçñòðåëâà êúì åäíî êàòî ÷å ëè ïîëóñúííî ñúñòîÿíèå, äî ðúáà íà ïðîñòðàíñòâîòî, êîåòî ñìå ñâèêíàëè äà íàðè÷àìå „ðåàëíèÿ æèâîò“. Âúïðåêè ÷å ðåàëíîñòòà (íàòóðàëèçìúò) âúâ ôèëìà áóêâàëíî ñå ïóêà ïî øåâîâåòå, âñå ïàê îñòàâà âïå÷àòëåíèåòî, ÷å Èöî

å íÿêúäå äàëå÷ îò íàñ, „îñëåïÿë îò ìíîãî äóìè, îãëóøàë îò òúìíèíà“. „Íå èñêàì äà ñúì ðåàëåí – êàçâà òîé ïðåä ïñèõèàòúðà ñè – Èñêàì äà ñúì êðèñòàëåí, äà èçëú÷âàì ëþáîâ!“. Òîãàâà â ïðîñòðàíñòâîòî èçïëóâà êðåõêèÿò, íî ðàçêúñâàù ãëàñ íà âîêàëèñòêàòà íà ãðóïà „Íàñåêîìèêñ“: „...èíæåêòèðàé ìå ñ ëþáîâ, èíæåêòèðàé ìè ëþáîâ...“. Äíåøíèÿò ñâÿò å åäèí áîëíèê, áåçâúçâðàòíî çàãóáèë ñèëè äà ñå èçëåêóâà ñàì. È äíåøíèÿò ÷îâåê å áîëíèê, îò÷àÿíî òúðñåù äóõîâåí öåíòúð è îãúí, êðàé êîéòî äà ñå ñãðåå è ñúæèâè. È â îò÷àÿíèåòî ñè òúðñè „ïàòåðèöè“ íÿêúäå íàâúí, òúðñè ñïàñèòåëíàòà èíæåêöèÿ. Àëà òîâà òúðñåíå ðàíî èëè êúñíî ñå èçðàæäà âúâ âêîï÷âàíåòî íà óäàâíèêà çà ñëàìêàòà. Òúêìî òóê å åäíà îò ñèëíèòå ñòðàíè íà „Èçòî÷íè ïèåñè“ – ïðîáëåìúò ñå êîðåíè íå òîëêîâà â ñàìàòà íàðêîçàâèñèìîñò (ïðåäñòàâåíà ïðåç îáðàçà íà Èöî), êîëêîòî â ïðèñòðàñòåíîñòòà èçîáùî, ïðèñòðàñòåíîñò êúì êàêâîòî è äà å. Õîðà, ïðèñòðàñòåíè êúì äðîãàòà, äðóãè – êúì íàñèëèåòî, îìðàçàòà, ðàñèçìà, òðåòè – ïðèñòðàñòåíè êúì òîâà äà ñà öåíòúð íà âíèìàíèå, îùå – ïðèñòðàñòåíè êúì „ùàñòèåòî“, áëèêàùî îò òåëåâèçèîííèÿ åêðàí, ïðèñòðàñòåíè êúì ôàëøèâèÿ îáðàç çà ñåáå ñè è ò.í., è ò.í. Æåëàíèåòî çà èçëèçàíå îò ïðîáëåìèòå íà äåíÿ, ðåàëíàòà íåâúçìîæíîñò çà òÿõíîòî ðåøàâàíå è ëèïñàòà íà âúòðåøíè îðèåíòèðè âîäÿò êúì ïðèñòðàñòÿâàíå, êúì ñòðàñòòà äà ñè ïðèñòðàñòåí, êúì êðàéíîñòèòå. Âñåêè òúðñè îïîðà

áð-1/2010

81

ÊÓËÒÓÐÀ

82 áð.1/2010

â íåùî èçâúí ñåáå ñè, ñëåä êàòî íå ÿ å îòêðèë âúòðå â ñåáå ñè! È âúïðåêè îïèòèòå íå å óñïÿë äà ÿ íàìåðè è „íàâúí“. Îòòóê íàñåòíå áåçïúòèöàòà å êàòàñòðîôàëíà... è âñåîáõâàòíà. Âñè÷êî òîâà ïðàâè ñàìèÿ ôèëì îòêðîâåíî êðàåí, òúðñåù ïðåç öÿëîòî âðåìå – è êàòî ñþæåò, è êàòî íàñòðîåíèå – è òîâà å òâúðäå öåííî ïîïàäåíèå.

Îò äðóãà ñòðàíà îáà÷å, íÿìà êàê äà íå ñå îòáåëåæè, ÷å ãåðîèòå âúâ ôèëìà ñòðàííî çàùî ñà êàòî ÷å ëè „îðÿçàíè“, íà ìîìåíòè íÿêàê ïîëîâèí÷àòè, ñÿêàø âçåòè îò íèùîòî è ïàê ïóñíàòè íÿêúäå â íåãî. Òåõíèòå îáðàçè ñà íåäîâúðøåíè, òå èäâàò îò ìúãëÿâîñòòà è íåÿñíîòàòà, à èñòîðèÿòà èì ïðåäè ìîìåíòà íà ôèëìîâèÿ ðàçêàç å êàòî ÷å ëè ïðåìúë÷àíà, íåäîèçêàçàíà. Äàëè òîâà å óìèøëåíî òúðñåí åôåêò å âúïðîñ íà ãëåäíà òî÷êà, íî òàêà èëè èíà÷å äíåøíàòà ðåàëíîñò å èìåííî òàêàâà – áåç ìèíàëî; âñè÷êî å èçêîðåíåíî è ëèïñâà ñòàáèëíàòà îñíîâà; áåç áúäåùå, çàùîòî ëèïñâàò ãðàäèâíèòå âðúçêè ìåæäó õîðàòà... Íå ñå ðàæäà íèùî íîâî, íÿìà ïëîäîâå. Âñè÷êî å äîñòàòú÷íî õàîòè÷íî è åäíîâðåìåííî ñ òîâà îòäåëåíî åäíî îò äðóãî. ßâåí ñáëúñúê, âúòðåøíè è âúíøíè ïðîòèâîðå÷èÿ, êîèòî âíåçàïíî èçáóõâàò íåéäå â ïðîñòðàíñòâîòî ìåæäó õîðàòà. Èìåííî èçíåñåíèòå íà ïðåäåí ïëàí ïðîòèâîðå÷èÿ ïðàâÿò ôèëìà àêòóàëåí ïî íà÷èí, áåç êîéòî åäâà ëè íÿêîé áè îáúðíàë ÷àê òàêîâà âíèìàíèå íà ïîðåäíàòà „ïèåñà“ â ðîäíîòî íè êèíî (çà ñðàâíåíèå, â àìåðèêàíñêàòà ëåíòà „Ñáëúñúê“ íàïðèìåð, òîçè âçðèâ îò íåÿñíîòè èçáóõâàùè åäíî ñëåä äðóãî ïðîòèâîðå÷èÿ ñà ïîêàçàíè

òàêà ìàéñòîðñêè è ïðåìåðåíî, ÷å å íåâúçìîæíî çðèòåëÿò äà íå èçëåçå îò êèíîñàëîíà ðàçòúðñåí è „íàõðàíåí“ ñ ïëîäîâåòå íà ñåäìîòî èçêóñòâî). Åäâà ëè ñêðîìíèÿò áþäæåò çà „Èçòî÷íè ïèåñè“ ìîæå äà ïîñëóæè êàòî îïðàâäàíèå çà òîâà, ÷å íà ìîìåíòè ðàçêàçúò áèâà ïîäíåñåí ïëîñêî è ñóõîâàòî. Ôèëìúò å è íÿêàê „ìúë÷àëèâ“ (äîðè çàáåëåæèòåëíèÿò ñàóíäòðàê òðóäíî êîìïåíñèðà òîâà) è òàêà îòíîâî ïðîëè÷àâà ñïåöèôè÷íèÿò ïî÷åðê íà áúëãàðñêîòî êèíî: äúëãè ñöåíè, â êîèòî íèùî íå ñå ñëó÷âà; áëèçúê èëè äàëå÷åí ïëàí, â êîéòî ãåðîÿò äîðè íå ïîìðúäâà, à ëèïñâà è ìóçèêà, êîÿòî äà èçïúëíè òîâà ïðîñòðàíñòâî. Ïîõâàëíà îáà÷å å èãðàòà íà Õðèñòî Õðèñòî (ñâåòëà ìó ïàìåò!), çàùîòî â íèòî åäèí ìîìåíò íå ïîêàçâà íåóâåðåíîñò, âúïðåêè, ÷å íåñúìíåíî å áåçêðàéíî òðóäíî äà èãðàåø ñåáå ñè. Íåãîâîòî ñèëíî åêðàííî ïðèñúñòâèå è òàëàíòúò äà „èçïúëâà“ ïðîñòðàíñòâîòî áóêâàëíî ñïàñÿâà „Èçòî÷íè ïèåñè“ îò îñòðèòå åçèöè íà êðèòèêàòà. È àêî íÿêîé ðåøè äà íàïðàâè ïàðàëåë íàïðèìåð ñúñ ñúâðåìåííèòå êèíî ïðîäóêöèè íà ñúñåäíèòå íè äúðæàâè, ùå ìîæå äà âèäè îãðîìíàòà ðàçëèêà ìåæäó íàøåòî êèíî è óæ áëèçêîòî íàì áàëêàíñêî ñåäìî èçêóñòâî. Äàíî â áúäåùå ïîçíàíèÿòà, íàòðóïàíè â ñâåòîâíè êèíî-àêàäåìèè, êàêòî è æåëàíèåòî çà ðàáîòà ó ìëàäèòå áúëãàðñêè êèíàäæèè äà ñè êàæàò äóìàòà. Òà ïîñëå, âåäíúæ èçâàäèëè „äóøèòå ñè îò õëàäèëíèêà“, äà ðåøàò, ÷å òóê ìîæå áè ñè ñòðóâà äà ïðàâèø êèíî. È äàíî ïðåñòèæíèòå íàãðàäè çà „Èçòî÷íè ïèåñè“ äà íå îïèÿíÿò òâúðäå ìíîãî êàêòî ñúçäàòåëèòå íà ëåíòàòà, òàêà è öÿëîòî ðîäíî êèíî.

áð.1/2010 83

Âÿðàòà å äà âèæäàø íåâèäèìèòå íåùà, à íå íåñúùåñòâóâàùèòå. À. Òîóçúð

Ìúäðîñòòà èìà äâå ÷àñòè: 1) äà èìàø äà êàçâàø ìíîãî íåùà è 2) äà íå ãè êàæåø.

Öúðêâà, êîÿòî ñå îìúæâà çà äóõà íà òîçè âåê, â ñëåäâàùèÿ âåê ùå å âäîâèöà. Ä. Èíãå

Íÿêîè íåùà ñå âèæäàò ñàìî àêî ïîâÿðâàø â òÿõ. Ðàëô Õîäæñúí

Ìîæåø äà äàâàø è áåç äà îáè÷àø, íî íå ìîæå äà îáè÷àø, áåç äà äàâàø. À. Êàðìàéêúë

Ãîâîðèì çà Âòîðîòî Ïïðèøåñòâèå,

à ïîëîâèíàòà ñâÿò îùå íå å ÷óë çà

ïúðâîòî. Î. Ñìèò

Åâàíãåëèåòî å Áëàãà âåñò ñàìî àêî òàçè âåñò ïðèñòèãíå íàâðåìå. Ê. Õåíðè

84 ìàðò 2009

Ãîñïîäíèòå ï ð à ç í è ö è

Ïðåçâèòåðà ÑÂÅÒËÀ ÃÅÎÐÃÈÅÂÀ

ìàðò 2009 85

ÎÒ ÐÅÄÀÊÒÎÐÀÏÐÀÇÍÈÖÈ

В áîãîñëóæåáíàòà ãîäèíà íà Öúðêâàòà ñå ÷åñòâà öèêúë îò ïðàçíèöè, ñâúðçàíè ñ ðàçëè÷íè ñúáèòèÿ îò çåìíîòî ïðåáèâàâàíå íà Ãîñïîä Èèñóñ Õðèñòîñ. Âñåêè îò òÿõ èìà îïðåäåëåíî ìÿñòî â öúðêîâíèÿ è

ãîäèøåí êàëåíäàð, ñïåöèôèêà íà áîãîñëóæåíèÿòà è ÷åñòâàíèÿòà.  öèêúëà íà Ãîñïîäíèòå ñà âêëþ÷åíè ñëåäíèòå: Ðîæäåñòâî Õðèñòîâî (èëè ò.í. Êîëåäà) ñå ÷åñòâà íà 25 äåêåìâðè. Òàçè äàòà å èçáðàíà îò Öúðêâàòà íå çàùîòî å ðîæäåíàòà äàòà íà Ñïàñèòåëÿ, òúé êàòî íèå íå ìîæåì äà ÿ çíàåì ñ òî÷íîñò, ïîðàäè ìíîãîáðîéíèòå ïðîìåíè â ëåòîáðîåíèÿòà ïðåç âåêîâåòå, à çàùîòî íà òîçè äåí åçè÷íèöèòå ñà ÷åñòâàëè âúçðàæäàíåòî íà ïðèðîäàòà, ïîáåäàòà íà ñâåòëèíàòà íàä òúìíèíàòà. Ðåàëíî òåçè ïðàçíèöè ñà ñâúðçàíè ñ ïðèðîäíèÿ ôåíîìåí íà íàðàñòâàíå íà äåíÿ è íàìàëÿâàíå íà íîùòà.Ïðèøåñòâèåòî íà Õðèñòîñ íà çåìÿòà ñå ñ÷èòà çà íà÷àëî íà õðèñòèÿíñòâîòî è ïîáåäà íàä åçè÷åñòâîòî. Ñèíúò Áîæèé ñå å ðîäèë âúâ Âèòëååì, ïðèåë å ÷îâåøêà ïëúò, ñòàíàë å åäèí îò íàñ, íå ñàìî çà äà ðàçêðèå Ñâîÿòà áîæåñòâåíîñò, à äà ïîíåñå ãðåõîâåòå íà ñâåòà âúðõó Ñåáå Ñè. Ïî òîçè íà÷èí Òîé î÷èñòâà ÷îâåêà îò ãðåõà è ìó äàâà âúçìîæíîñò äà ñå áîãîóïîäîáè, òîåñò èçâåæäà ãî îò ìðàêà è ìó ïðåäîñòàâÿ ñâåòëèíàòà. Ïðèåë å ÷îâåøêà ïëúò, çà äà äàäå íà ÷îâåêà æèâîò âúâ âå÷íîñòòà, êàêòî êàçâàò ñâåòèòå îòöè: „Áîã ñòàíà ÷îâåê, çà äà ñòàíå ÷îâåêúò Áîã”.Ðîæäåñòâî Õðèñòîâî ñå ïðåäøåñòâà îò ïîñòåí ïåðèîä, êîéòî íàðè÷àìå Ðîæäåñòâåíñêè èëè Êîëåäåí ïîñò. Òîçè ïîñò å ïî-îñâîáîäåí. Ïðåç ïúðâàòà è ïîñëåäíà ñåäìèöà îò ïîñòà è â äíèòå ñðÿäà è ïåòúê íå ñå ðàçðåøàâàò ðèáà è ðèáíè ïðîäóêòè, íî ïðåç îñòàíàëèòå äíè ñà ðàçðåøåíè. Îãðàíè÷åíèÿòà îñíîâíî, êàêòî è ïðåç âñåêè äðóã ïîñò, ñà ñâúðçàíè ñ âúçäúðæàíèå îò ìåñî è ìåñíè ïðîäóêòè, ÿéöà, ìëÿêî è ìëå÷íè ïðîäóêòè.

Áîãîÿâëåíèå ñå ÷åñòâà íà 6 ÿíóàðè è å ñâúðçàí ñ ïðèåìàíåòî íà Ñâåòî êðúùåíèå íà Ñïàñèòåëÿ âúâ âîäèòå íà ðåêà Éîðäàí. Çàòîâà ñëåä Ñâåòàòà Ëèòóðãèÿ â íàñåëåíèòå ìåñòà êúäåòî èìà âîäîèçòî÷íèöè, ñå ïðàâè ëèòèÿ (øåñòâèå) è ñå õâúðëÿ Êðúñò. Íàðè÷à ñå Áîãîÿâëåíèå, çàùîòî â ìîìåíòà íà Êðúùåíèåòî Áîã ñå ÿâèë â öÿëàòà Ñè ïúëíîòà: Áîã Ñèí – Èèñóñ Õðèñòîñ, Áîã Äóõ – ãúëúáúò, êîéòî êðúæàë íàä ãëàâàòà Ìó, è Áîã Îòåö, ÷ðåç ãëàñà îò íåáåòî, êîéòî ïðîèçíåñúë äóìèòå: „Òîâà å Ìîÿò âúçëþáåí Ñèí, â Êîãîòî å Ìîåòî áëàãîâîëåíèå.” (Ìàòåÿ 3:17). Íà Áîãîÿâëåíèå ñå ðàçêðèâà íå ñàìî âðúçêàòà ìåæäó ÷îâåêà è Áîãà, à è ñâåòúò êàòî áîæè ñâÿò.

Âúçêðåñåíèå Õðèñòîâî (Ïàñõà) èëè êàêòî ãî íàðè÷àìå îùå Âåëèêäåí íÿìà ñòàòè÷íà äàòà è å îò ò.íàð. „ïîäâèæíè ïðàçíèöè”, çàùîòî íåãîâàòà äàòà åæåãîäíî ñå îïðåäåëÿ ñïîðåä åâðåéñêàòà Ïàñõà. Ïàñõàëíèÿò ïðàçíèê ñúäúðæà åäèí êîìïëåêñ îò ñúáèòèÿ, ñâúðçàíè ñ ïîñëåäíèòå äíè íà Ñïàñèòåëÿ íà çåìÿòà. Ïðåäõîæäà ñå îò ïåòäåñåòäíåâåí ïîñòåí ïåðèîä, êîéòî çàïî÷âà îò Íåäåëÿ Ìåñîïóñòíà è çàâúðøâà íà Ïàñõà.  òîçè öèêúë îò ïðàçíèöè ñà âêëþ÷åíè: Áëàãîâåùåíèå íà 25 ìàðò, êîéòî ÷åñòâà áëàãàòà âåñò ñúîáùåíà îò àðõàíãåë Ãàâðàèë íà Äåâà Ìàðèÿ – ÷å ùå çà÷åíå Ñèí è ùå ãî íàðå÷å ñ èìåòî Åìàíóèë, êîåòî ùå ðå÷å „Ñ íàñ å Áîã” ; Ëàçàðîâà ñúáîòà, â êîÿòî ñå ÷åñòâà âúçêðåñåíèåòî íà òðèäíåâíî ìúðòâèÿò Ëàçàð îò Èèñóñ Õðèñòîñ; Âàéà (Öâåòíèöà), ñâúðçàí ñ òúðæåñòâåíîòî âëèçàíå íà Ñïàñèòåëÿ

ÏÐÀÇÍÈÖÈ

86 áð.1/2010

â Èåðóñàëèì, êúäåòî å ïîñðåùíàò ñ öâåòÿ êàòî öàð, íî çåìåí. Áåçóìöèòå íå ñà ïîçíàëè Áîãà è ñà î÷àêâàëè ñïàñåíèå îò ðèìëÿíèòå, à íå ñïàñåíèå çà äóøèòå ñè âúâ âå÷íîñòòà. Êàòî ñïîìåí çà òîâà ïðàçíè÷íî ïîñðåùàíå íà òîçè äåí â õðàìîâåòå ñå ðàçäàâàò âúðáîâè êëîíêè.

Çàâúðøåê íà òîçè öèêúë å ïðàçíóâàíåòî íà Ïàñõà. Âúçêðåñåíèå Õðèñòîâî å äåíÿò íà íà÷àëîòî è êðàÿ íà æèâîòà íà õðèñòèÿíèíà. Êðàé íà çåìíèÿ æèâîò è íà÷àëî íà æèâîòà âúâ âå÷íîñòòà, â Öàðñòâîòî Áîæèå. Õðèñòîâîòî Âúçêðåñåíèå å íà÷àëîòî íà Íîâèÿ Çàâåò, êîéòî Áîã äàâà íà ÷îâåêà. Íîâèÿò Çàâåò å âúçìîæíîñò çà ïðèäîáèâàíå íà âå÷åí æèâîò.

Ïàñõà å ïðåäøåñòâàíà îò ïîñòåí ïåðèîä, íàðå÷åí Âåëèêäåíñêè ïîñò. Òîé å îïðåäåëåí îò Öúðêâàòà êàòî íàé-ñòðîãèÿ îò âñè÷êè ïîñòè ïðåç öÿëàòà áîãîñëóæåáíà ãîäèíà. Áîãîñëóæåíèÿòà ñà ñïåöèôè÷íè è ñå îòñëóæâàò ñàìî ïðåç òîçè ïåðèîä â ãîäèíàòà. Ïðåç öåëèÿ ïåðèîä ñå ïðåïîðú÷âà âúçäúðæàíå êàêòî îò ìåñî, ìëÿêî è ìëå÷íè ïðîäóêòè, òàêà è îò ðèáà. Ðàçðåøàâà ñå ðèáà äâà äíè ïðåç ïîñòà: íà Áëàãîâåùåíèå (25 ìàðò) è íà Öâåòíèöà.

Ïåòäåñåòíèöà ñå ÷åñòâà ïåòäåñåò äíè ñëåä Ïàñõà è å ñâúðçàí ñúñ ñëèçàíåòî íà Ñâåòèÿ Äóõ íàä Õðèñòîâèòå àïîñòîëè. Òîçè äåí ñå ñ÷èòà çà ðîæäåí äåí íà Öúðêâàòà, êîÿòî îáåäèíÿâà õðèñòèÿíèòå â îáùíîñò. Æèâîòúò íà òåçè õîðà, îáåäèíåíè îò Öúðêâàòà, ïðèäîáèâà âå÷å íîâ ñìèñúë – ñòðåìåæ êúì âå÷íîñòòà, êúäåòî ÷îâåê ùå ñå âúçöàðè çàåäíî ñ Áîãà â Íåáåñíîòî Öàðñòâî.  òîçè äåí â õðàìà ñå ðàçõâúðëÿ îðåõîâà øóìà, ñ êîåòî ñå ïðåñúçäàâà øóìúò îò ñëèçàíåòî íà Ñâåòèÿ Äóõ.

Ïðåîáðàæåíèå Ãîñïîäíå ñå ÷åñòâà íà 6 àâãóñò è å ïîñëåäíèÿò îò öèêúëà Ãîñïîäíè ïðàçíèöè. ×åñòâà ñå èçêà÷âàíåòî íà Èèñóñ Õðèñòîñ çàåäíî ñ ó÷åíèöèòå Ìó íà ïëàíèíàòà Òàâîð. Òîãàâà Õðèñòîñ ñå å ïðåîáðàçèë „è ëèöåòî Ìó ñâåòíà êàòî ñëúíöå, à äðåõèòå Ìó ñòàíàõà áåëè êàòî ñâåòëèíà” (Ìàòåÿ 17:2), à àï. Ïåòúð êàçàë: „Ãîñïîäè, äîáðå å äà áúäåì òóêà; „(Ìàòåÿ 17:4). Ñìèñúëúò, êîéòî âëàãà Öúðêâàòà â ïðàçíóâàíåòî íà Ïðåîáðàæåíèå, å îòíîâî äà ïðåæèâååì ðàäîñòòà îò ïðàâîòî, êîåòî Áîã íè äàâà – äà áúäåì çàåäíî ñ Íåãî â Öàðñòâîòî íåáåñíî.

Òîâà ïðàâî è ðàäîñòòà îò íåãî ñå èçðàçÿâà ñ äóìèòå íà àï. Ïàâåë â Ïúðâî ïîñëàíèå äî Êîðèíòÿíè (2:9): „îêî íå å âèæäàëî, óõî íå å ÷óâàëî è ÷îâåêó íà óì íå å èäâàëî, ùî Áîã å ïðèãîòâèë çà îíèÿ, êîèòî Ãî îáè÷àò”. Äà îáè÷àø Áîã îçíà÷àâà äà Ãî ñëåäâàø âúïðåêè ïðåïÿòñòâèÿòà, êîèòî ïîñòàâÿ ïðåä íàñ ñâåòúò. Äà îáè÷àø Áîãà å äà èìàø ïîêàÿíèåòî íà ìèòàðÿ, êîéòî å íàÿñíî ñúñ ñâîÿòà ãðåõîâíîñò, à íå äà áúäåø êàòî ôàðèñåÿ – ñúñ ñàìî÷óâñòâèåòî, ÷å ñè áåçãðåøåí, ñàìî çàùîòî õîäèø îò âðåìå íà âðåìå â õðàìà è òî ïî ïðàçíèöè.

Èñòèíñêè ñëåäâàìå Áîãà, êîãàòî ñìå â îáùíîñò è êîãàòî ñìå â Õðàìà, çàùîòî íèêîé íå ìîæå äà ïðèäîáèå ñïàñåíèå ñàì, íèòî ñàìî ñïîðåä äåëàòà ñè, êîëêîòî è äîáðè äà ñà òå. Äîáðèòå íè äåëà íÿìàò ñìèñúë, àêî íå îáè÷àìå äðóãèÿ äî ñåáå ñè, çàùîòî òîé íîñè îáðàçà íà Õðèñòîñ. Íå ìîæåø äà òâúðäèø, ÷å îáè÷àø Áîãà è Ãî ïî÷èòàø, àêî íå îáè÷àø õîðàòà!

Ñ äðóãè äóìè êàçàíî, áåç ëþáîâ êúì áëèæíèÿ íå ìîæåø äà ïðèäîáèåø âå÷íîñòòà, çàùîòî åäèíñòâåíèÿò âúïðîñ, êîéòî Õðèñòîñ ùå íè çàäàäå íà Ñòðàøíèÿ ñúä, å äàëè ñìå îáè÷àëè. Êðèòåðèÿò íà âå÷íîñòòà å ëþáîâòà.

ÏÐÀÇÍÈÖÈ

áð.1/2010 87

Рождество ХристовоÐîæäåñòâî Õðèñòîâî å ïúðâèÿò ïðàçíèê îò öèêúëà íà Ãîñïîäñêèòå ïðàçíèöè. Ðàæäàíåòî íà Ñïàñèòåëÿ å íà÷àëîòî íà âúçìîæíîñòòà ÷îâåê äà ïðèäîáèå âå÷åí æèâîò è òî êàòî Ñèí Áîæèé. ×ðåç èçïðàùàíåòî íà Ñâîÿ Åäèíîðîäåí Ñèí, Êîéòî ïðèäîáèë ÷îâåøêà ïëúò, Áîã íè äàâà âúçìîæíîñòòà çà áîãîóïîäîáÿâàíå. Ðîæäåñòâî Õðèñòîâî, ðàæäàíåòî íà õðèñòèÿíñòâîòî, å ìîìåíòúò â êîéòî ÷îâå÷åñòâîòî èçëèçà îò Ñòàðèÿ Çàâåò è âëèçà ÷ðåç Èèñóñ Õðèñòîñ â Íîâèÿ Çàâåò êàòî Ñèí Áîæèé.

Ïðåäè ñàìèÿ ïðàçíèê, êîéòî å íåïîäâèæåí – âèíàãè ñå ïðàçíóâà íà 25 äåêåìâðè – Öúðêâàòà å îïðåäåëèëà ïîñòåí ïåðèîä, êîéòî çàïî÷âà ñúñ çàãîâÿâàíå íà 14 íîåìâðè (Êîëåäíè çàãîâåçíè). Îò ñëåäâàùèÿ äåí, 15 íîåìâðè, çàïî÷âà ñàìèÿò ïîñò. Ïðåç ïúðâàòà ñåäìèöà (15-20 íîåìâðè) è ïðåç ïîñëåäíàòà ñåäìèöà îò ïîñòà (20 äåêåìâðè, Èãíàæäåí, äî 24 äåêåìâðè, Áúäíè âå÷åð, âêëþ÷èòåëíî) ïîñòúò å ïî-ñòðîã. Òîâà îçíà÷àâà, ÷å îãðàíè÷åíèåòî ñå îòíàñÿ êàêòî çà ìåñî, ìëÿêî è òåõíèòå ïðîäóêòè, òàêà è çà ðèáà. Ïðåç äðóãèòå äíè îò ïîñòà, áåç ñðÿäà è ïåòúê, îãðàíè÷åíèåòî íå ñå îòíàñÿ çà ðèáà è ðèáíè ïðîäóêòè. Òîçè ïîñò íå å òîëêîâà ñòðîã, êàêòî Âåëèêäåíñêèÿ ïîñò. Ïðåç ïåðèîäà íà ïúðâàòà è ïîñëåäíà ñåäìèöà Öúðêâàòà íå èçâúðøâà Òàéíñòâîòî Âåí÷àíèå. Áúäíè âå÷åð (24 äåêåìâðè) å ìîìåíòúò íà î÷àêâàíåòî è òîãàâà òðàïåçàòà å ïîñòíà êàòî çíàê íà ñìèðåíèå, íà íåçíà÷èòåëíîñòòà íà ìàòåðèàëíîòî ïðåä äóõîâíîòî, íà ïðåäâêóñâàíåòî íà ðàäîñòòà îò ñðåùàòà ñúñ Ñïàñèòåëÿ. Íåáèâàëèöè ñà ïðåäïèñàíèÿòà, ÷å íà êîëåäíàòà òðàïåçà òðÿáâà äà

ïðèñúñòâàò 3, 5, 7 è ò.í. áðîÿ ÿñòèÿ. Ïîãëåäíàòî ðåàëíî äîðè å ñðàìíî äà ñå ìèñëè çà ïîäîáíî ðàçòî÷èòåëñòâî íà ôîíà íà òîâà, ÷å Ñèíúò Áîæèé â òàçè íîù ñå ðàæäà íÿêúäå â Èåðóñàëèì â ñëàìàòà, â êîìïàíèÿòà íà ðîäèòåëèòå Ñè è äîìàøíèÿ äîáèòúê. Òîâà å îòêëîíÿâàíå îò èñòèíñêîòî, îò ìèñúëòà çà Áîãà, êîÿòî òðÿáâà äà íè âëàäåå â òîçè äåí è êîÿòî íèå

ïðåíàñî÷âàìå â èçìèñëÿíå íà ïîñòíè äåëèêàòåñè è ãðèæè çà òåõíèÿ áðîé. Íå å âàæíî êîëêî áðîÿ ÿñòèÿ ùå èìà íà òðàïåçàòà, à ñåìåéñòâîòî äà å çàåäíî, äà ñå áëàãîñëîâè òðàïåçàòà è äà ñå áëàãîäàðè íà Áîãà çà áëàãîäàòòà, êîÿòî íè äàâà. À íà äðóãèÿ äåí ñåìåéñòâî äà ïðèñúñòâà íà Ñâåòàòà Ëèòóðãèÿ â õðàìà è äà ñå ïîçäðàâè çàåäíî ñ öÿëàòà öúðêîâíà îáùíîñò ñ Õðèñòîâîòî Ðîæäåñòâî. Ðàæäàíåòî íà Ñïàñèòåëÿ å ðàäîñòíî ñúáèòèå â æèâîòà íà õðèñòèÿíèíà, çàùîòî ìó äàâà åæåãîäíî âúçìîæíîñò çà åäíî íîâî íà÷àëî.

ÒÐÀÏÅÇÀ

88 áð.1/2010

Òúé êàòî ïðåç Ðîæäåñòâåíñêèÿ ïîñò å ðàçðåøåíà êîíñóìàöèÿòà íà ðèáà, ïðåäëàãàìå íà âàøåòî âíèìàíèå íÿêîëêî ðåöåïòè, êîèòî, îñâåí ÷å ñà âêóñíè, íå îòíåìàò ìíîãî âðåìå çà ïðèãîòâÿíå.

Ðèáåíà ÷îðáà (çà ÷åòèðè ïîðöèè)

 1 ëèòúð âðÿùà âîäà ñå ïóñêàò 1 ãëàâà ñèòíî íàðÿçàí ëóê, 1 ñèòíî íàðÿçàíà ïèïåðêà, íàåäðî íàðÿçàíè 1 ìîðêîâ è 2-3 êàðòîôà. Ñëåä êàòî êàðòîôèòå ïîîìåêíàò ñå ïóñêà âúâ âðÿùàòà ÷îðáà 500 ãð. î÷èñòåí òîëñòîëîá èëè øàðàí çàåäíî ñ 1 øåïà ôèäå. Ïî æåëàíèå íà äîìàêèíÿòà ìîæå âìåñòî ôèäå äà ñå ïîëçâà îðèç (ïðèáëèçèòåëíî 1 êàôåíà ÷àøà), íî òîé ñå ïðèáàâÿ çàåäíî ñúñ çåëåí÷óöèòå.– Ñëåä 10 ìèí. ñå ïðèáàâÿò ïîäïðàâêèòå: ÷åðåí ïèïåð, ñîë, öåëèíà, äåâèñèë – êîëè÷åñòâîòî å ïî æåëàíèå è âêóñîâå íà äîìàêèíÿòà. Ñúùî ïî æåëàíèå íà äîìàêèíÿòà ðèáàòà ìîæå äà ñå èçâàäè è äà ñå îáåçêîñòè.

Ñêóìðèÿ íà ôóðíà (ÿñòèåòî ñå ïîëó÷àâà äîáðå è ñ äðóãè âèäîâå ðèáíè ôèëåòà, êàòî ïàíãàñèóñ, õåê è ò.í.)

Çà åäíà ïîðöèÿ: åäíà ñêóìðèÿ, ïî÷èñòåíà è èçìèòà, ñå ïîñòàâÿ â òàâà, ïîðúñâà ñúñ ñîë è ÷åðåí ïèïåð, ïîëèâà ñå ñ ðàâíè êîëè÷åñòâà îëèî è ñîêúò îò åäèí ëèìîí è ñå ïå÷å â çàãðÿòà ôóðíà (250 ãðàäóñà) äî ãîòîâíîñò – ïðèáëèçèòåëíî çà îêîëî 30 ìèí. Ñåðâèðà ñå ñ ãàðíèòóðà îò çåëåí÷óöè ñïîðåä ñåçîíà èëè ïî æåëàíèå íà äîìàêèíÿòà è ñîòèðàíè êàðòîôè. Îáåëåíèòå è íàðÿçàíè êàðòîôè ñå çàâàðÿâàò çà îêîëî 20 ìèí. â ïîäñîëåíà âîäà, îâàëâàò ñå ïîèçöåäåíè ñ ÷åðâåí ïèïåð, ÷åðåí ïèïåð è ñîë, ñëåä êîåòî ñå çàïúðæâàò â ñèëíî ñãîðåùåíà ìàçíèíà.Çàáåëåæêà: àêî îñòàíå íåêîíñóìèðàíà ÷àñò îò ðèáàòà, ñïîêîéíî ìîæå äà ñå ïðèãîòâè Ðèáà ñ ÷åñíîâ äîìàòåí ñîñ, à ñîòèðàíèòå êàðòîôè áèõà ìîãëè äà ñå ñãîòâÿò íà Êàðòîôåíà ÿõíèÿ èëè äà ñå ïîëçâàò çà çåëåí÷óêîâà ñóïà.

Постна кухняÏðåçâèòåðà ÑÂÅÒËÀ ÃÅÎÐÃÈÅÂÀ

ÒÐÀÏÅÇÀ

áð.1/2010 89

ÑÚÐÌÈ

Ëîçîâè ñúðìè:

 100 ìë. îëèî ñå çàäóøàâàò çà 2-3 ìèí. 1 ãëàâà ñèòíî íàðÿçàí ëóê è 500 ãð èçìèò îðèç. Ïî æåëàíèå íà äîìàêèíÿòà ìîãàò

äà ñå ïðèáàâÿò ñèòíî íàðÿçàíè ãúáè, íàñòúðãàí ìîðêîâ, íàðÿçàíè ìàñëèíè, à ñúùî ìîãàò äà ñå ïîëçâàò ãîòîâèòå ìèêñîâå ñ îðèç. Ñíåìà ñå îò êîòëîíà è ñå ïðèáàâÿò ïîäïðàâêèòå – ÷óáðèöà, êîïúð, ÷åð ïèïåð è ñîë.Çàâèâàò ñå ñúðìèòå (îêîëî 20 áðîÿ), ïîäðåæäàò ñå â òàâà, çàëèâàò ñå ñ âîäà, ïîêðèâàò ñå ñ ôîëèî è ñå ñëàãàò â ïðåäâàðèòåëíî çàãðÿòà íà 200 ãð. ôóðíà. Ïåêàò ñå äî ãîòîâíîñò íà îðèçà – ïðèáëèçèòåëíî 1 ÷àñ. Ïðè íåîáõîäèìîñò ñå äîëèâà âîäà. Ïðåäè ñåðâèðàíå ñå çàëèâàò ñ ïîëèâ îò 50 ìë. ñãîðåùåíî îëèî è 1 ÷.ë. ÷åðâåí ïèïåð. Çà ïî-áúðçî è ñúñ ñèãóðíîñò ðàâíîìåðíî ñâàðÿâàíå íà ñúðìèòå ìîæå äà ñå ïîëçâà òåíæåðà ïîä

íàëÿãàíå – 20 ìèí. ñëåä êàòî òåíæåðàòà äàäå ñèãíàë íà çàâèðàíå ñå èçêëþ÷âàò. Ïðîöåäóðàòà ñúñ çàïðúæêàòà å ñúùàòà.

Ñúðìè ñ êèñåëî çåëå

Ïðîäóêòèòå è íà÷èíúò íà ïðèãîòâÿíå å ñúùèÿò, êàêòî ïðè ëîçîâèòå ñúðìè, íî ðàçëè÷íîòî å, ÷å âìåñòî çåëåí÷óöè êúì ïëúíêàòà ìîæå

äà ñå äîáàâè ñèòíî íàðÿçàíî êèñåëî çåëå. Ìíîãî äîáðà èìèòàöèÿ íà áëàæíè ñúðìè ñå ïîëó÷àâà, êîãàòî êúì îðèçà, êîéòî çàäóøàâàìå ñ ëóêà, ñå ïðèáàâè ñîåâà êàéìà (íà 500 ãð. îðèç – îêîëî 1 ÷àåíà ÷àøà ñîåâè ñòúðãîòèíè, ïðåäâàðèòåëíî çàëÿòè ñ ñúùîòî êîëè÷åñòâî ãîðåùà âîäà). Ñúùî òàêà ïîñòíèòå ñúðìè ñà äîáðà ãàðíèòóðà çà ðèáà, íåçàâèñèìî êàê å ïðèãîòâåíà, è áèõà áèëè ÷óäåñíî îñíîâíî ÿñòèå íà òðàïåçàòà íà Áúäíè âå÷åð.

Ïðèÿòåí àïåòèò è óñïåõ â ïîñòà!

çà îíëàéí ïîðú÷êèshop.pravoslavie.bg

вввввввW W W. S V E T. B G