Embed Size (px)
DESCRIPTION
พลังพลเมือง ร่วมสร้างชุมชนท้องถิ่นน่าอยู่
Citation preview
ร� ว ม ส ร� า ง ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ใ ห� น� า อ ย�
เวท ‘ฟนพลงชมชนทองถน สการอภวฒนประเทศไทย
ครงท 3 ประจำป 2556’ ซงจดขนทศนยประชมและนทรรศการ
ไบเทคบางนาระหวางวนท1-3มนาคมนมพธเปดอยางยงใหญ
โดยในพธเปดไดมการแสดง ลเกฮล จากภาคใต, การฟอน จาก
ภาคเหนอ, การเซงกระตบจากภาคอสาน และการละเลน
รรขาวสารจากภาคกลางผเขารวมงานประกอบดวยนายกอบต.
แกนนำจากทองถน รวมผเขารวมงานจากเครอขายรวมสราง
ชมชนทองถนนาอยกวาสามพนคน
นายสมพรใชบางยางประธานกรรมการบรหารแผนคณะท3
สสส. ไดกลาวรายงานวา เครอขายรวมสรางชมชนทองถนนาอย
ยงคงมความเชอมนในการใชยทธศาสตรการขบเคลอนชมชน
นาอย ตำบลนาอย จงหวดนาอย โดยใช ‘ทนและศกยภาพใน
พนท’ มาพฒนาเปนแหลงเรยนร ซงตลอดการทำงานทผานมา
ไดมการขบเคลอนงาน ขยายผลอยางตอเนอง ทงการเพมจำนวน
ศนยแมขาย และการถอดบทเรยนในแหลงเรยนรอยางเขมขน
เนน ‘สตรสามสรางยกกำลงสาม’ ขบเคลอนขยายผล
ตลอดจนการขบเคลอนประเดนนโยบายสาธารณะ ซงลาสดไดม
การประชมและทบทวนจนเปน 7+1 นโยบายสาธารณะ 88 ขอ
เสนอซงจะสรางผลกระทบตอการลดปจจยเสยงใน 8ดาน และ
สมาชกเครอขายยงเหนพองกนวา ในเรองความยงยนนน จำเปน
ตองสรางให ‘ประชาชนเปนพลเมอง’ และตองขยายผลดวยวธ
ทเรยกวา ‘สตรสามสรางยกกำลงสาม’ซงไดแก หนงสรางการ
เรยนร หมายถง สรางแหลงเรยนร สรางความร สรางผนำการ
เปลยนแปลงสองสรางความเปนพลเมองหมายถงสรางการ
มสวนรวมสรางความเปนเจาของสรางศกยภาพและสามสราง
ผลกระทบ หมายถง สรางผลกระทบทางสงคม สรางผลกระทบ
ทางเศรษฐกจและสรางผลกระทบทางสงแวดลอม
“ผมในนามของเครอขายรวมสรางชมชนทองถนนาอย
ขอขอบคณและใหกำลงใจเพอนเครอขาย และขอใหเพอนเครอ
ขายมความเชอมนวา เราจะรวมสรางประเทศไทยใหนาอยได”
นายสมพรกลาว
เปดฉาก ‘เวทฟนพลงชมชนทองถนสการอภวฒนประเทศไทย ครงท 3’
{02}
ปาฐกถา พเศษ
ศ.(พ เศษ) ดร.เอนก
เหลาธรรมทศน คณบด
ว ทยาล ยบร หารร ฐก จ
และร ฐศาสตร มหา-
ว ทยาลยร งส ต กลาว
เร มตนปาฐกถาวา ทก
วนนประชาชนเลอกตง
เหมอนกบ ‘เล อกต ง
นาย’ แล วนายโดย
เฉพาะร ฐบาลหร อ
รฐมนตรกไปรวมกบ
ราชการดแลบานเมอง
มการออกนโยบายมา
กนบเปนประชาธปไตยแลว แตเราตองไมพอใจแคน ตอง
เปล ยนวธคด อยามองตวเองเปนแคประชาชน ตองเปน
พลเมอง คอ ผ เปนเจาของ เราตองนำนกการเมอง นำ
ขาราชการได การต งช อปาฐกถาคร งน ว า ‘พลเมองไทย
อนาคตไทย’ เพราะอนาคตในทศนะของตนกคอ สงคมไทย
ตองเปนประชาธปไตยทสงคมนำรฐ พลเมองนำพารฐ นำพา
การเปลยนแปลงหรออภวฒน ไมใชปลอยใหรฐนำอกตอไป
ศ.ดร.เอนก กลาวตอไปวา ประชาธปไตยแหงอนาคต
คอประชาชนไมไดอยน งๆ แตเหนตวเองมากขน มเหตผล
และเชอมนตอรฐลดลง รจกรวมตวเปนชมชน ไมใชตางคน
ตางอย ประชาธปไตยทเหมาะสมตองสนบสนนใหประชาชน
ปกครอง พฒนาหรอดแลจดการบานเมองมากขน ไมใชให
ผแทนมาใชอำนาจแทนเราเทานน ทงน ศ.ดร.เอนก ชใหเหน
วา ประชาธปไตยของไทยเอาตนแบบมาจากตะวนตก แตเอา
มาผวเผนเทานน โดยประชาธปไตยนนเรมตนในประเทศกรก
เม อประมาณ 2,500 ปมาแลว และเนนวา หวใจของมน
ไปส ‘วฒนธรรมพลเมอง’ เราเชอ เราเปลยนได
เปนการปกครองของประชาชนเอง ไมใชการเลอกผแทนหรอ
ผนำเทานน แตคอประชาชนดแลจดการบานเมองไดดวย
ตวเอง
“ประชาธปไตยแบบตะวนตกในอดตคอ สงคมทคนยง
มนอย จงใกลชดกนและอยกนเปนเมอง จงปกครองตนเองได
งาย บางทไมมทงผแทนและผนำ เชน ในเอเธนส จะมแตสภา
พลเมอง ไมมผแทน ไมมสภาผแทน ใครกเขาไปประชมใน
สภาได สวนในทางบรหารหรอตลาการ จะใชการจบฉลาก
เปลยนหนากนมาบรหารหรอตดสนคด พลเมองของเอเธนส
ตองฝกตวเองใหมสวนรวม มความรก ความรบผดชอบ และท
สำคญคอความเสยสละใหบานเมองได ตองเตมใจทจะเปน
ผปกครองไมวาระดบไหน จะเปลยนจากสงมาตำกตองทำได
ดวย ไมใชจะตำไปสงเทานน ดงนน พลเมอง ใจตองใหญมาก
และพรอมกลบมาเปนผถกปกครอง ผตาม หรอผรวมงานทด
ไดดวย “ ศ.ดร.เอนก กลาว
ศ.ดร.เอนก ระบวา ประเพณการจดการบานเมองดวย
ตนเองเคยมมากและมมากอนในชนบทของไทย แตเราอาจ
หลงลมไป ตอมา เราอาจไมเหนเรองการจดการตนเองเปน
เรองสำคญ หรอไมเหนวาเปนเรองทเปนไปได แตการเปลยน
วฒนธรรมและความเช อสามารถเกดข นได และชาตท นา
สนใจมากคอ ‘ญปน’ ซงเคยถอเรองชาตนยมสง แตในเวลาน
เขากลบตอนรบคนตางชาตเปนอยางด ใชของนอก เทยวตาง
ประเทศ หรออยางเรองวฒนธรรมนกรบ ไมมใครเคยเชอวา
ญ ป นจะเปนชาตประชาธปไตยได แตทกวนน ญ ป นเปน
ประชาธปไตยมารวม 60 ปแลว ใครไปญปน จะเหนวาคนของ
เขาสงบเยอกเยน สข ม ร กสนตภาพ และร ค ณคาของ
สนตภาพมาก ดงนน ชาตทไมยอมปรบเปลยนเรองวฒนธรรม
คอชาตทตายแลว
03
บทเรยนพลงชมชนทองถน พลงสรางพลเมอง
ในชวงสนทนาพเศษ ในหวขอ ‘บทเรยนพลงชมชน
ทองถน พลงสรางพลเมอง’ โดยมวทยากรรวมสนทนาไดแก
พระอาจารยมนส ขนตธมโม ทปรกษาโครงการสนบสนนการ
จดสวสดการชมชน, นายธวชชย ฟกองกร อดตรองอธบดกรม
สงเสรมการปกครองทองถน, นายนคร ไชยงาม ประธาน
สถาบนการเงนชมชน ต.ศรฐาน อ.เมอง จ.ยโสธร และนาย
สมชาย จนธรรมาพทกษ นายกเทศมนตรตำบลบานซอง
อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชงเทรา ดำเนน
รายการโดย รศ.ดร.เจมศกด ปนทอง
พระอาจารยมนส ขนต-ธมโม
ชใหเหนวา เรองหนสนเปนปญหา
สำคญของชาวบาน ดงน นจงเกด
แนวคดวาควรชวยชาวบานปลดหน
ช ‘โมเดลสรางสถาบนการเงนชมชน’ ปลดหน ขจดความจน สนทนา พเศษ
ศ.ดร.เอนก พดถงสงคมไทยวา อนาคตตอไปคอตอง
ปรบเปลยนเปน ‘วฒนธรรมพลเมอง’ ซงเชอวาปรบเปลยนได
สำหรบนมตรหมายอนดทเหนและนาชนชมกคอ กระบวนการ
‘จงหวดจดการตนเอง’ ซงเรมทำกนหลายท เชน เชยงใหม
หรออำนาจเจรญ โดยเรยกรองใหยกเลกการจดการสวน
ภมภาคแลวใหทองถนจดการตวเองมากขน คลายๆ กรงเทพฯ
ในสวนขอเสนอ ศ.ดร.เอนก ระบวา กาวตอไปของกระบวนการ
จงหวดจดการตนเอง คอควรใหคนจำนวนมากมาเปนเจาของ
อยารงเกยจนกวชาการ นกการเมอง แลวเอาปรมาณประชาชน
มาสนบสนน
“อยาละเลยการเลอกตง ตองเอาคะแนนเสยงมาดงดด
และผลกดน”
ในชวงทาย ศ.ดร.เอนก กลาววา การสรางพลเมองตอง
ทำควบคกนไปกบการกระจายอำนาจหรอการคนอำนาจให
กบชมชนทองถน ตองไมสรางพลเมองในรฐรวมศนย แลว
ผกขาดอำนาจสาธารณะอยางทเปนอย พลเมองตองเปน
อนหนงอนเดยวกน ขดแยงไดแตไมเปนปฏปกษ หลกการคอ
ทำใหเปนครอบครวขยายทใหญขน ตองเปนเรองอารมณให
มากขน เปนเรองของหวใจใหมากขน
“เราตองเปนพลเมองไทยในระบอบประชาธปไตยทปรบ
และปกครองตนเองมากขน ซงทำไดดทชมชนทองถน เรองน
ข นกบการกระจายอำนาจ ตองทำทองถ นใหเขมแขงข น
อนาคตของไทยจะเขมแขงและเปนอนาคตทเรามสวนรวม
ดวย” ศ.ดร.เอนก กลาวทงทาย
{04}
และแนะนำใหชาวบานรวมกลมจดการดานการเงนกนเอง
เชนเดยวกบธนาคารทคาเงนและซอเงนในราคาถก โดยเรม
จากการออมเงนคนละไมกสบบาท ใครเดอดรอนกหยบยมไปใช
สวนกำไรกนำมาจดสวสดการชวยเหลอคนเจบปวยหรอ
เสยชวต โครงการนเรมตนดวยสมาชก 108 คน มเงนออมเพยง
เดอนละ 6-7 พนบาท จากจดเรมตนในป 2539 ถงปจจบน ม
เงนออมกวา 1,000 ลานบาท และมสมาชกกวา 60,000 คน ม
เงนหมนเวยนกวา 100 ลานบาท กำไร 16-17 ลาน และปนผล
3 ลานบาท ทเหลอกนำไปจดสรรเขากองทนจดสวสดการ ท
สำคญยงเปนอบายทจะทำใหคนไดเขาวดโดยใชการออมเงน
เปนเครองมอ เมอชาวบานไดเขาวดกจะทำใหจตใจดงาม
และนำไปสการเกอกลซงกนและกน ไดดแลซงกนและกน
นายนคร ไชยงาม ประธาน
สถาบนการเงนชมชน ต.ศรฐาน
อ.เม อง จ.ยโสธร กลาวใน
ประเดนสถาบนการเงนชมชน
ปฎบตการสความเปนพลเมอง
วา ในสวนของตำบลศรฐาน จะ
ใชตำบลเปนศนยกลางในการจดการ
เรองสถาบนการเงนในชมชน แตเดมชาวบานจะเอาเงนไป
ฝากธนาคาร พอมสถาบนการเงนชมชนเกดขน ชาวบานกเรม
นำเงนมาฝากทชมชนเพมขน โดยเรมตนเมอป 2548 ดวย
การนำเงนแตละหมบานมารวมกน ไดจำนวน 100,000 บาท
และเขยนกตกาไววา หากใครตองการกเงนจะตองเปนสมาชก
โดยการเขาห นจำนวน 100 บาท ท งน การคดดอกเบยจะ
กำหนดเวลาทชดเจน เชน กเงน 5,000 บาท กตองใชหนใหครบ
กำหนดในเวลา 5 เดอน และทกเดอนตองสงเงนตน เงนดอก
รวม 1,100 บาท ปจจบนนสถาบนการเงนชมชน ต.ศรฐาน ม
เงนรวมทงสน 30 ลานบาท ซงเงนทเหลอบางสวนกจะนำไป
ฝากไวท ธกส. หมนเวยนใหกบการกยม รวมถงนำกำไรไปทำ
สาธารณประโยชน
นายสมชาย จนธรรมาพทกษ นายกเทศมนตรตำบล
บานซอง กลาวในประเดนแผนชมชน ตวบงชความเปนพลเมอง
วา รปแบบของการจดการและการ
บรหารงานในชมชน จะเนนยำ
การสรางใหประชาชนมสวนรวม
ในการบรหารชมชนใหมากทสด
สงสำคญทสดคอความรกและ
ความสามคคททำใหคนบานซอง
รกกนและมคณภาพชวตทด ตน
ยดหลกบรหารทวา นายกเทศมนตรร
อะไร ชาวบานกจะตองร ขอมลนนดวยเชนกน โดยเฉพาะ
ขอมลในชมชน ทกคนจะรความเคลอนไหวรวมถงปญหาท
เกดขน โอกาสในการคอรปชนของฝายบรหารจงเกดขนได
นอยมาก เพราะกอนจะเกดโครงการใดๆ ตองผานความเหน
ชอบจากชาวบานกอน ฉะนนสงสำคญทสดคอ ฝายบรหารจะ
ตองรบฟงชาวบาน ทกเรองจะตองผานความเหนชอบและการ
ตดสนใจรวมจากคนในชมชน
ขณะท นายธวชชย ฟกองกร
อด ตรองอธ บด กรมส งเสร มการ
ปกครองทองถ น กลาววา เปน
หนาทของพวกเราทจะตองคด
และวเคราะห โจทยทสำคญคอ
เราจะรวมกล มกนอยางไรให
ชมชนน นมความนาอย เราจะ
ตองมผ นำเพ อใหเกดการรวมตว
เพ อมาพดคยวาจะแกปญหาในชมชน
อยางไร ทำใหกระบวนการแกปญหาเกดข นไดในท ส ด
นอกจากนจะตองสรางความเทาเทยมใหเกดขนในชมชน และ
เมอความเทาเทยมเกดขน ทกคนกจะมาชวยเหลอกน การ
เรยนรจะเกดขนตามกระบวนการตางๆ และจะทำใหชมชน
และชาวบานเกดความเขมแขง โดยผ นำจะตองทำหนาท
สตารทรถ เพอจดประกายขบเคลอนชมชนใหเกดขน แลว
คนในชมชนกตองชวยกนขบเคลอนตอไป ทงนสงสำคญจะ
ตองมการสนบสนนองคความร ทางดานวชาการจากผ ร
ผเชยวชาญ เขาไปชวยจดระบบ ชวยเหลอในชมชน เพอทำให
เกดการสรางชมชนทเขมแขง และการกระจายอำนาจทจะเกด
ขนกตองเขาถงชมชนใหไดอยางแทจรง
05
เวท อภ ปรายสาธารณะเร องเกษตรกรรมย งย น
น.ส.รสนา โตสตระกล สมาชกวฒสภากรงเทพมหานคร ได
ขนกลาวแสดงทศนะเรอง ‘ความเปนพลเมองกบการกอบก
อธปไตยทางอาหารของสงคมไทย’ วา เรามกพดกนวา
อธปไตยเปนของปวงชนชาวไทยในแงมมทางการเมองเพยง
อยางเดยว แตอธปไตยในแงมมทางกายภาพซงรวมถงเรอง
อาหารการกนนนกลบไมมใครพดถง พนธขาวของไทยทเคยม
เกอบหนงแสนสายพนธ แตปจจบนนเหลอเพยง 40-50 สาย
พนธเทานน และพนธขาวอกหลายชนดกตกไปอยในมอของ
ตางชาต นนหมายถงอธปไตยทางเศรษฐกจของเราทสญเสย
ไปแลว
ส.ว. กทม.กลาวอกวา สงทนาเปนกงวลมาก
ท สดในตอนน คอรปแบบของการ
ทำการ เกษตรแบบคอนแท ค
ฟาร มม งท เกษตรกรต องมา
แบกรบทกอยางดวยตนเอง พอ
ประสบปญหานำทวม-ภยแลง
กจะกลายเปนหน
ส.ว.กทม. เสนอ ปลดลอคประเทศไทยดวยอธป ไตยทางอาหาร
ดงนนการทเราจะเรยกรองอธปไตยกลบคนมา เราจง
ควรจะเรมตนจากอธปไตยทางอาหาร เมอเราเรมจากเรอง
ของอาหาร เรากสามารถสรางประชาธปไตยทางเศรษฐกจได
เพราะหากเราไมมประชาธปไตยทางเศรษฐกจเสยแลว เราก
ไมสามารถท จะมอธปไตยหรอเอกราชในเร องอ นๆ ได”
น.ส.รสนากลาว
ตอมาเปนการเสวนาในหวขอ
‘ความปลอดภยและความม นคงทาง
อาหารของชมชนในยควกฤต’ โดย
นายโกเมศร ทองบญช ตวแทน
เครอขายการจดการภยพบตภาคใต
กลาวถงบทเรยนกรณเกดภยพบตวา
สงทเหนไดชดกคอ เราไมมความมนคง
ทางดานอาหารเอาเสยเลย ทำใหพวกเราชวย
กนหาทางออก และเกดเปนโครงการฟนฟนารางในพนทปา
ครควนเครงเพอปลกขาวพนธพนเมองเกบไวเปนเสบยงยาม
เกดภยพบต เรามเครอขายหลายหมนไร และแปรรปเปน
ขาวสารแลวหลายหมนตน และพรอมนำไป
แจกจายเมอเกดภยพบต
สนทนา พเศษ
{06}
ดานนายธาดา อำพน นายก อบต. อทยเกา
กลาววา เกษตรกรในพนทของพวกเรา
นนเจอปญหาการเจบปวยเพราะ
พษจากสารเคม เราต องจ บ
ชาวบานตรวจสารพษ และสรป
เปนทางออกวา จะปรบปรงและ
เปล ยนแปลงกระบวนการผล ต
อาหาร จงทำใหเกดโครงการหลาก
หลายตามมา เราเปลยนฤดในการผลต
ศกษาและแกปญหาอยางเปนระบบ นบจากนนเรากมอาหาร
กนไมเคยขาด
รศ.ดร.สมพร อศวลานนท
ตวแทนจากสถาบนคลงสมองแหง
ชาตกลาววา ปจจบนนมหลาก
หลายสญญาณเตอนภยทคกคาม
ในดานอาหารของเรา แตการ
ทำงานวจยในภาคการเกษตรนนม
นอยมาก เราจงจำเปนท จะตองสง
เสรมใหคนในชมชนสามารถทำงานวจยใน
พนทของตนเองได เพราะงานวจยจะทำใหเขารถงปญหาใน
พนทของเขาและแกไขใหตรงจดได สงทเปนปญหาอกเรอง
คอการขยายตวของการนำพชท เปนอาหารไปใชเปนพช
พลงงาน และในอนาคต เราจะขาดแคลนแรงงานดาน
เกษตรกร เพราะเกษตรกรในยคปจจบนนจะเขาสวยสงอาย
โดยคนหนมสาวสวนใหญนนกไดละทงอาชพนไปแลว
ดาน น.ส.กงกร นรนทรกล ณ อยธยา
ตวแทนคณะทำงานเพอโลกเยนทเปนธรรม
กลาววา ปจจบนนเรากำลงเผชญกบ
วกฤตการณดานอาหาร เนองเพราะ
การผลตอาหารของเรานนสมพนธกบ
การใชพลงงานอยางนำมน ในอก 100
ปขางหนา นำมนในโลกกจะถกนำมา
ใชจนหมด และจะทำใหกระบวนการใน
การผล ตอาหารน นหย ดชะง ก ไปด วย
นอกจากน ปญหาการใชสารเคมทางการเกษตรกเปนภย
คกคามความม นคงทางอาหาร เราจงตองเรงสรางความ
ปลอดภยทางอาหารใหเกดขนใหได
วงเสวนานโยบายสาธารณะดานการจดสวสดการ
สงคมโดยชมชนทองถน เรมตนดวยการปาฐกถาพเศษ โดย
ครซบ ยอดแกว ครภมปญญาไทย ดานกองทนและธรกจ
ชมชน (การออมทรพย) เรอง ‘การเปลยนโฉมสวสดการสงคม
สการสรางความเปนพลเมอง’ โดยวเคราะหปญหาทเกดขน
ในชมชนวา ลวนแลวแตเกดจากคน ดงนนหากจะแกปญหา
ใหสำเรจจะตองเนนการพฒนาคน และตองสรางใหคนม
คณธรรมและจรยธรรม นอกจากนตองใชทนทมในสงคม ซง
ทนทกประเภทมความสำคญ แตสวนมากเรามกจะเหนคณคา
แคทนทเปนเงนตราเทานน เราจงนำทนเงนตรามาเปนเครองมอ
ของการพฒนา ดวยการรเรมสราง ‘กลมสจจะออมทรพยแบบ
พฒนาครบวงจรชวต’ ซงกลายเปนตนแบบของการจดการ
การพฒนาตองสรางคน สรางคนดวยสวสดการ
สวสดการชมชนในหลายพนท โดยจะใหสมาชกออมวนละ
บาท และเมอใครมสจจะออมไดตามหลกครบ 180 วน กจะม
สทธไดรบสวสดการ 9 เรอง ครอบคลมตงแตเกดจนตาย
ทายน ครซบไดทงทายไวอยางนาสนใจวา การจดการ
ใหชมชนจดการตนเอง สรางสวสดการชมชนไดสำเรจ จะตอง
ปลอยใหชมชน ชาวบาน เรยนรการทำและพฒนากระบวนการ
กนเอง โดยภาครฐจะตองเขามาหนนเสรมและเตมเตม เพยง
เทานการพฒนากจะเปนไปดวยความสำเรจอยางยงยน
นอกจากนในประเดนดงกลาว ยงมการเสวนาแลก
เปล ยนความสำเรจของชมชนตางๆ ผานเวทเสวนาเร อง
‘สวสดการชมชน เครองมอของการสรางความเปนพลเมอง’
โดย นายขยน วพรหมชย นายกเทศมนตรตำบลอโมงค
สนทนา พเศษ
07
จงหวดลำพน กลาววา การดำเนนการ
ดานสวสดการ เรมตนในชมชนจาก
การออมเงน โดย อปท.จะเขาไปให
เงนอดหนนเพอใหโครงการเดนหนา
ไปไดอยางราบรน เมอโครงการเรมไป
ระยะหนง กเลงเหนปญหาวาหากมแต
การออม ไมมสวสดการ คนกจะเรมถอย ดงนน
จงเรมตนตงสวสดการชมชน โดยจดเปนสวสดการครบวงจร
ชวต ตงแตเกดแก เจบ ตาย แตงงาน ทนการศกษา สรปเปน
25 ดาน โดยไดนำแนวคดของครซบเปนตนแบบในการพฒนา
ทำใหปจจบนเทศบาลตำบลอโมงคมสมาชกกวา 7 พนคน
ขณะท นายธรรมฤทธ เขาบาท
ผ ใหญบานหมท 4 ตำบลบอหน
อำเภอสเกา จงหวดตรง กลาวถง
แนวคดของการจ ดสว สด การ
ส งคมว า เราไม ได มองเร อง
สวสดการอยางเดยว แตเหนวา
เรองสวสดการจะเปนเครองมอเพอกาว
สความเปนพลเมองของคนในชมชน เพราะเมอทกคนรวมคด
รวมทำ และไดรบผลประโยชนรวมกน กจะยงภมใจและยงกอ
ใหเกดการพฒนา สำหรบตำบลบอหนนนมหลายโครงการ
ทกโครงการเปนการพฒนาโดยมชาวบานเข ามาอย ใน
กระบวนการ ไมใชเพยงรอรบประโยชน ซงถอเปนฐานราก
ของการสรางความเปนพลเมอง
นายสยาม นนทคำจนทร
ผ จ ดการสำนกงานภาคตะวนออก
เฉยงเหนอตอนกลาง สถาบนพฒนา
องคกรชมชน (องคการมหาชน หรอ
พอช.) กลาววา สวสดการชมชน คอการ
ตงตนการสรางความเปนพลเมองในสงคม
และการสรางความเปนพลเมองในเรองการจดสวสดการ ยง
ถอเปนการสรางความเทาเทยมใหเกดขนในชมชนดวย เพราะ
จะไมมาแบงวาใครออมมาก-ออมนอย ใครไดมาก-ไดนอย แต
จะพจารณาจากความเดอดรอนและความจำเปนเปนหลก ซง
ในอนาคตประเทศไทยจะสามารถกาวไปสรฐสวสดการได
อยางแนนอนโดยใหชมชนเปนคนจดการตนเอง
ดานนายนรศ กจอดม นายก อบต.วงใหม จงหวด
จนทบร กลาวเสรมถงหลกการการจดการชมชนและสราง
ความเปนพลเมองวา ทตำบลวงใหมจะยดหลกการมสวนรวม
เปนสำคญ สงททำคอการดงศกยภาพของคนในชมชนใหเปน
ผนำในการพฒนา สรางการมสวนรวม และสดทายคอสราง
ความเปนเจาของ ซงประเดนนทำใหทกคนรกและหวงแหน
ชมชนทรวมกนพฒนามา นอกจากนยงขยายความเปน
พลเมอง โดยการพฒนาสรางเปน
หลกสตรในโรงเรยน สรางความ
เปนพลเมองรนตอรน เพอทำให
เกดการพฒนาอยางยงยน
{08}
ในการบรรยายพเศษในหวขอ ‘สงคมไทยพรอมรบ
สงคมผสงอายไดอยางไร’ นางสวรรณ คำมน รองเลขาธการ
คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เกรนนำ
ถงสภาพสงคมไทยในปจจบนวา “แททจรงแลวสงคมไทยเปน
สงคมผสงอายตงแตป 2552 และเปนหนาทของทกๆ คนทจะ
ตองชวยกนสรางมาตรการรองรบ โดยเรมตงแตชมชนทองถน”
สวรรณ ยงชใหเหนภาพในอนาคตทจะตามมาจากการ
มผสงอายเพมมากขน คอ แรงงานจะมจำนวนลดลง อตราคา
จางแรงงานจะสงขนตามมา จงจำเปนเปนอยางมากทจะตอง
เสรมสรางทกษะฝมอแรงงาน ใชเทคโนโลยมากขน และยง
ตองมนโยบายทด เชน ประกนสงคม ประกนการวางงาน
ประกนชราภาพใหแกแรงงาน
ในดานของชมชนนน สวรรณ เสนอวา ตองปรบสภาพ
ใหสอดรบกบสงคมของผสงอายไมวาจะเปนการปรบโครงสราง
บานเรอนปรบโครงสรางสภาพแวดลอมในชมชนใหสะดวกกบ
ผสงอาย ทผานมาการจดทำนโยบายขององคกรทองถนนนม
การบรรจนโยบายทเกยวกบผสงอายเปนลำดบทายๆ
ในชวงทาย สวรรณไดสรปมาตรการท จะตองเร ง
ดำเนนการ ไดแก 1) ดแลใหทกการเกดเปนการเกดทพง
ประสงค นำมาซงคณภาพของประชากร 2) ขยายเวลาการ
ทำงานของผสงอาย การสรางงานสำหรบผสงอาย 3) จด
ระเบยบแรงงานตางชาตและเพมทกษะแรงงาน 4) สงเสรม
ส ‘สงคมผสงอาย’ สงคมไทยพรอมหรอยง การออมตงแตวยทำงาน 5) ทำ National Transfer Account
Social Protection พอแมเลยงเดยว สตรผสงอาย ครอบครวคน
ยากจน คนพการ
หลงจากจบการบรรยายพเศษ
เปนการเสวนาในหวขอ ‘ชมชนทอง
ถ นจดการตนเองอยางไร ในการ
สรางบรการสขภาพและสวสดการ
สำหรบผ สงอาย’ นายชาญชย
ใชรงเรอง นายก อบต.จอมบง จ.ราชบร
ไดเลาถงประสบการณการจดการเรองนวา
มาจากแนวคดเร อง ‘การพฒนาคนมากกวาการพฒนา
โครงสรางพ นฐาน’ โดยเร มจากการลงพ นท สำรวจความ
ตองการของผสงอาย แลวเชอมโยงกจกรรมตางๆ กบหนวย
งานทเกยวของ แลวพฒนาใหผสงอายไดเปนผให จากการนำ
เอาภมปญญามาสอนใหกบคนรนใหม เกดเปน “ธนาคารภม
ปญญา” นอกจากนนยงไดเชอมโยงการทำกจกรรมของผสง
อายเขากบการทำกจกรรมของเยาวชนในชมชนและเนนเรอง
การเชอมโยงทรพยากรในชมชน และการคนหาศกยภาพท
ซอนเรนอยในชมชนของตวเอง
หล งจากน นนายไพศาล
มสมบต ปลด อบต. บานควน
จ.ชมพร ไดกลาวถงสงทเปนหลก
สนทนา พเศษ
09
ประชม เชงปฏบตการ
ในการพฒนาคอ ‘ผ สงอายตองอย อยางมศกด ศร และม
คณคา’ มการจดกจกรรมสรางความภมใจใหแกผสงอาย ให
บทบาทผสงอายไดไปสอนความรทเปนภมปญญาแกนกเรยน
ในโรงเรยนตางๆ มกจวตรในการไปเยยมเพอนผสงอายใน
ชมชน โดย อบต. มบทบาทเปนผเชอมประสานกบองคกร
ภายนอกเพอดงงบประมาณมาสนบสนน ทงยงคาดหวงวาใน
อนาคตจะมกระทรวงผสงอายเกดขนดวย
ในสวนของชมชนกงเมองกงชนบท
อยาง ต.เกาเลยว จ.นครสวรรค นาย
กตตวฒน เลศพรตสมบต นายก
เทศมนตร แลกเปลยนประสบการณ
ดวยการนำเสนอขอดของกลมผสง-
อายในชมชนทสวนใหญเปนขาราชการ
บำนาญซ งถอเปนธนาคารสมองในการ
สรางสรรคกจกรรมตางๆ มกจกรรมการปนจกรยานทกเชา
เปนระยะทาง 14 กโลเมตร ในระหวางสปดาหจะมการจดรำ
ไมพลอง และรองคาราโอเกะรวมกน นอกจากน ผสงอายเอง
ยงไดรเรมโครงการ ‘ขปนปนใจสงวยไมทงกน’ เพอขจกรยาน
ไปเยยมผสงอายท ปวยอยท บาน และยงสงเสรมใหมการ
พฒนาแหลงเรยนร 32 แหง รวมทงใหผสงอายบรหารกองทน
กนเอง อาศยหลกในการทำงานคอ ‘คำสำราญ งานสำเรจ’
ผแลกเปลยนคนสดทาย นายเฉลมชย
ดาดผารมย นายก อบต.บานยาง
จ.บร ร มย ไดเน นยำถงการรวมกน
ออกแบบกจกรรม สรางการบรณาการ
ตงแตขนตอนการคดการวางแผน และ
การเสรมสรางสขภาพจตทดใหแกผสง
อาย บนแนวทางทวา ‘ชมชนด เพอนบานด
ลกหลานด ใหผสงอายมสขภาพจตทด รวมกน
สบสานวฒนธรรมชมชนทด’
ในการประชมเชงปฏบต “การนำนโยบายสาธารณะส
ปฏบตการของชมชน” โดยม รศ.ดร.ขนษฐา นนทบตร
ผอ.ศนยวจยและพฒนาระบบสขภาพชมชน (ศวช.) คณะ
พยาบาลศาสตร มหาว ทยาลยขอนแกน เป นประธาน
นำกระบวนการ และมผนำชมชน องคกรปกครองสวนทองถน
จากหลากหลายพนทเขารวมเสวนา
รศ.ดร.ขนษฐา กลาววา การนำผนำทองถนมารวมกลมกน
เพ อว เคราะห แผนและสร างนโยบายสาธารณะคร งน
จดมงหมายสำคญคอเพอใหเกดการคด วเคราะห ทบทวน
การทำงานในชมชนของตนเองวา ทผานมาไดนำขอเสนอ
นโยบายสาธารณะดงกลาวไปจดการและพฒนาในชมชนของ
ตนเองหรอไม พรอมกนนผ นำชมชนแตละแหงยงสามารถ
แลกเปลยนความรวาสงไหนขาด สงไหนเกน เพอนำไปปรบใช
ใหเกดประโยชนสงสดในชมชนไดหรอไม
ในการจดกลมเพอนำนโยบายสาธารณะสปฏบตการ
ของชมชน ไดแบงกลมผนำชมชน และภาคสวนตางๆ ออก
เปน 8 กลม โดยแตละกลมไดมการวเคราะห ระดมความเหน
และแลกเปลยนเรยนรประสบการณของแตละพนท โดยได
ขอสรปเบองตน ดงน 1.เหนวาการทำงานในทองถน เปาหมาย
นโยบายการพฒนาทองถนจะตองมความตอเนอง เสนอ หากผบรหารใหม ไมทำตามนโยบายเดม ชาวบานมสทธถอดถอนได
สำคญคอใหประชาชนมความสข 2.อยากใหผบรหารคนใหมท
เขามา เดนตามนโยบายเดมททองถนวางไว เพราะคนใน
ชมชนไดว เคราะหและสกดปญหาเบ องตนออกมาแลว
3.ปญหาในเร องยาเสพตด อยากใหเดนตามนโยบายของ
รฐบาล 4.อยากเสนอใหมการถอดถอนผบรหารทเขามาใหม
หากไมดำเนนการตามนโยบายเดมของทองถ นท วางไว
5.อยากใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการปญหาขยะ
มากขน 6.ฝายชมชน หนวยงานของจงหวด และฝายบรหาร
จะตองทำงานดวยกนอยางเปนเอกภาพ 7.ในประเดนเรอง
เกษตรกรรมยงยน เปนสงททองถนและชมชนจะตองใหความ
สำคญ เนองจากเปนรายไดและอาชพหลก 8.ประเดนสถาบน
การเงนชมชน เปนสงทตองใหความสำคญลำดบตนๆ
อยางไรกตามการพฒนาชมชนในแตละพ นท และ
การนำนโยบายสาธารณะไปสการปฏบตนน ชมชนจะตอง
รจกปรบใชใหเหมาะกบพนท ไมใชการลอกเลยนแบบ แตจะ
ตองมการพดคย แลกเปล ยนปญหากบคนในชมชน หรอ
แลกเปลยนกบชมชนอนๆ ดวย เพราะปจจย
และสภาพแวดลอมในแตละพนทนนม
ความแตกตางกน
{10}
รศ.ดร.สมพงษ จตประดบ
อาจารย ป ระจำคณะค ร ศ าสตร
จฬาลงกรณมหาวทยาลย บรรยาย
พเศษหวขอ ‘สภาเดกและเยาวชน
เครองมอการสรางความเปนพลเมอง’
โดยกลาววา พลงเดกและเยาวชนเปน
กระบวนการสรางพลเมองทด สวนกระบวนการ
การเรมตนคอ จะตองฟงเสยงเดกเปน แตปจจบน ผใหญมก
ผกขาดความคดทงหมด เมอไดรบฟงความตองการของเดก
แลวจะตองใหพวกเขาเหลานนมสวนรวมในงานนนๆ ตงแต
เรมตน ซงเปนจดสำคญอยางมากเพราะจะทำใหเยาวชนรสก
วาตนเองเปนเจาของงาน ซงจะทำใหเขาทำงานอยางทมเท
แตกจกรรมจะขบเคลอนตอไปไดน นจะตองมทองถ นหรอ
ชมชน สนบสนนสงเสรมในการใหคำปรกษา เปดเวทให
เยาวชนไดแสดงออก และออกไปเรยนรนอกสถานทรวมกบ
เยาวชนในชมชนอน เพอกอใหเกดเครอขายเยาวชนทเขมแขง
“จะตองมการปลกฝงใหเยาวชนมคณสมบตความเปน
พลเมองคอมอสรภาพ พ งตนเองได ทำใหหางไกลระบบ
อปถมภ รจกเคารพผอน เคารพความแตกตาง เคารพหลก
ความเสมอภาค เคารพกตกา และรบผดชอบตอสงคม นเปน
กระบวนการปลกจตสำนกทจะสรางพลเมองเตรยมตนกลา
ประชาธปไตย”
ในชวงตอมา เปนการเสวนาเรอง “ความเปนพลเมอง
คณคาและความสำคญตอเดกและเยาวชน” โดยผ เปด
ประเดนคนแรกคอ นายศภชย ไตรไทยธระ
ตวแทนกลมเดกและเยาวชนดานยาเสพ
ตด กลาววา ตนเองเคยเปนเดกเกเร
มากอนในชวงม ธยมตน ม เร อง
ทะเลาะววาทรวมทงเสพยาดวย แต
เม อข นช นมธยมปลาย กลงสมคร
ประธานนกเรยน ซงเกอบจะไมผานการ
ตรวจเพราะเปนเดกเกเรมากอน โดนอาจารย
ดถกมากมาย เมอไดเปนประธานนกเรยนกยงไมไดรบการ
ยอมรบ จงเรมพสจนตวเอง นำคำดถกมาเปลยนเปนพลงและ
ดงจดดคอความจรงใจ ความมนำใจ มาใช จากนน ไดชวน
เพอนๆ มาทำกจกรรมดวยพนฐานความคดทวา ทกคนมดาน
บวกเพยงแตตองมคนทหยบยนโอกาสจงขอใหผ ใหญเปด
โอกาส เปดพนทใหกบเหลาเยาวชน และขอใหใชหวใจในการ
มอง ไมใชสมอง
“อยากใหลองกลบไปคดถงขณะทเรา
ยงเปนเดกบาง” ศภชย กลาว
ผรวมแลกเปลยนคนตอมา
คอ นางสนดา แสนดวง แม
ผ พลกชว ตลกท เก อบจะกาว
สาสนจากใจ อดตวยรนเจาปญหา “ลองกลบไปคดถงขณะทเรายงเปนเดกบาง”
สนทนา พเศษ
11
พลาดไปส การเปนประธานสภาเดกและเยาวชนจงหวด
อบลราชธาน ซงไดเลาวา กอนหนาน ลกชายเปนเดกเกเรมาก
ไมสนใจการเรยนเลยเธอจะตองมานงเฝาลกชายทกวน และ
ตองจำตารางเร ยนลกใหไดเพ อจะทำใหเขาเร ยนใหจบ
เนองจากลกชายของเธอเปนเดกสมาธสนตองกนยาอยตลอด
จงตองใสใจเปนพเศษ โดยใชความรกในครอบครว และท
สำคญตองใชธรรมะในการดแลลก เพอใหอยางนอยลกจะได
สำนกผดกบตวเองและสงแวดลอม ดงนนผคนแวดลอมทให
โอกาส มความสำคญมากทจะทำใหลกเปนคนดในอนาคต
ในสวนของการทำงานของฝายบรหาร
นายกตตพงศ สเหลอง นายก
อบต.เสมดใต กลาววา ในพนท
มเยาวชนจำนวนมาก มกออก
ไปสรางปญหานอกชมชน ไม
เข าเร ยนและไมเหนคณคาใน
ทองถน ทางผนำชมชนจงสนบสนน
งบประมาณ ในโครงการเยาวชนรกบานเกดและการแลก
เปลยนเรยนรนอกพนท ซงแมจะมคาใชจายสงแตเดกๆ จะคด
วาไปเทยวจงอยากมาเขารวม ตอมา ในกระบวนการ ไดมอบ
หนาทใหเดกเกเรมหนาทรบผดชอบเพอละลายพฤตกรรมและ
เรมมการเปลยนแปลงไป นอกจากนยงใหเดกทำงานรวมกบ
ผใหญในการทำโครงการ อสม.นอย หรอทำเวทการแสดงออก
ใหกบเยาวชน โดยมการทำความเขาใจ เปดพนท และทาทาย
ใหเดกแสดงออก
ผ ร วมเสวนาคนสดทายคอ นาย
ปญญา กาวงศ รองนายก อบต.
คลองนำไหล ยกตวอยางการแก
ปญหาเยาวชนในชมชนวา เคยมการ
ทะเลาะววาทในงานประเพณบอย
คร ง จ งม แนวคดใหเยาวชนมาทำ
กจกรรมรวมกนเชน ปลกปา และทำฝาย
แกงเสอนอย ทำใหลดปญหาไปไดในระดบหนง แตยงแก
ปญหาทะเลาะววาทกนในงานประเพณไมได จงไดลองมอบ
หนาทใหเดกเกเรทเปนหวหนา รบหนาทดแลความเรยบรอย
ในงานประเพณ โดยมปลอกแขนบอกถงตำแหนง ปรากฏวา
ในงานไมเกดการทะเลาะววาทขนเลย
“จงรวาเดกทผอนมองเปนปญหา ถามอบหมายงาน
และใหความสำคญ ใหการยอมรบ เดกเหลานนกมพลงและ
ศกยภาพทสามารถเปนผนำไดดทเดยว” นายประพจน กลาว
สรป
ในชวงการบรรยายพเศษ นายศศน เฉลมลาภ
เลขาธการมลนธสบนาคะเถยร กลาววา จากภยพบตมหา
อทกภยป 2554 ทำใหตนเองเหนวา การจดการภยพบตโดย
ชมชนทองถนนน สงทจำเปนทสดกคอ การสรางองคความร
หรอ ฐานขอมล สำหรบแหลงขอมล
เกยวกบการพยากรณภยพบต
ในปจจบนเชน ภาพถาย
ส ภ า พ อ า ก า ศ ท า ง
ดาวเทยม หรอ ภาพถาย
เรดารทางอากาศ หรอ
ข อม ลปร มาณน ำ ใน
‘ชมชน’ตองเตรยมพรอมรบภยพบต ขอมล อาสาสมคร แผน และกองทน คอสงจำเปน
เขอนตางๆ กเปนขอมลเปด สามารถหาไดตามเวบไซตของ
หนวยงานราชการ แตขอมลตามเวบไซตเหลานอาจจะไมทน
เหตการณ ดงนนการตดตามขอมลจากสอสงคมออนไลน
อยางเฟซบค จงเปนทางออกทดเพราะสวนใหญจะอพเดท
ขอมลแบบวนตอวน นอกจากนการสบคนขอมลภยพบตจาก
เฟซบค ยงเปนการสอสารสองทางอกดวย กลาวคอ หาก
ผสบคนมขอสงสยอะไร กสามารถโพสตถามเขาไปในเพจ
เหลานนได ทำใหเราไดขอมลทแนนอน และเปนประโยชน
มากยงขน แตผสบคนควรจะใชวจารณญาณในการวเคราะห
ควรจะสบคนขอมลจากเฟซบคของหนวยงาน หรอนกวชาการ
สนทนา พเศษ
{12}
ทมความเชยวชาญในดานเหลานโดยตรง และควรจะเชคจาก
แหลงขอมลหลายๆ แหลงซ งจะชวยทำใหขอมลท ไดมาม
ความนาเชอถอ
นอกจากการใชประโยชนดานการสบคนแลว ชมชน
ควรจะใชประโยชนจากอนเตอรเนตในการจดตงเครอขายแจง
เตอนภย ใหความชวยเหลอกน เพอเปนชองทางใหม ขณะ
เดยวกนชมชนกไมควรละเลยการใชภมปญญาโบราณเกยวกบ
การสงเกตสภาพอากาศ โดยเฉพาะเรองของปรมาณนำ หรอ
ฝน หรอดนโคลนถลม เมอมฐานขอมลดานภยพบตแลวทาง
ชมชนควรจะจดอบรม จดทำแผนท หรอแผนผง อยางงาย
เพ อส อสารใหประชาชนในชมชนเขาใจ หรออบรมการ
ทำความเขาใจสญลกษณทางอตนยมวทยาพนฐาน รวมทง
การอบรมใหประชาชนเขาใจวาภยพบตตางๆ เกดข นได
อยางไร และชมชนมวธการจดการอยางไร
จากน นในเวลา 14.30 น. ได ม การสาธตการฝก
ปฏบตการการจดการภยพบต โดยทมโครงขายการจดการ
ภยพบต พลงสงคมพนทภาคใต โดย นายโกมล ทพยมาก
คณะกรรมการจดการภยพบตภมนเวศนเทอกเขาสก จงหวด
สราษฎรธาน ไดสาธตการจดทำแผนททำมอสำหรบชมชนโดย
ระบวา การจดทำแผนทสำหรบชมชนนนจะตองทำกอนเกด
เหตภยพบต และตองทำใหประชาชนเขาใจงายทสด ซงบาง
ครง อาจจะไมตรงกบหลกทางวชาการ เชนเรองของมาตราสวน
หรอทศทาง ซงจะเปนทศทางทชาวบานในชมชนเขาใจตรงกน
โดยจดสำคญซงในแผนทควรจะมกคอ พนทรวมพล และพนท
อพยพ หรอศนยพกพง ขณะเดยวกนเร องของจดข นลง
อากาศยานเชน เฮลคอปเตอร กเปนสงจำเปนเพราะภยพบต
ทเกดขนสวนใหญมกจะไมสามารถใชการเดนทางทางบกเขา
มาในพนทประสบภยได นอกจากนศนยวทยสำหรบสอสารก
ควรจะมอยในแผนทเพราะประชาชนจะไดทราบวาจะไปแจง
ขาว หรอรองขอการสนบสนนทจดไหน
เวลาตอมาไดมการสาธตการพฒนาสมรรถนะอาสา
สมครชมชน โดย นายพจตร กะตากล ครฝกอาสาสมคร
ปองก น และบรรเทาสาธารณะภย (อปพร.) จ งหว ด
นครศรธรรมราช กลาววา การพฒนาสมรรถนะของอาสา
สมครชมชนนนเปนสงสำคญเพราะหากตวอาสาฯ ไมมความ
พรอมเพยงพอ กอาจจะกลายเปนภาระแทนทจะเปนผชวย
เหลอ นอกจากนยงตองมการพฒนาสมรรถนะอยตลอดเวลา
เพอเรยนรการใชเครองมอ หรอวทยาการใหมๆ
จากนน นายสวฒน เอยมทองกล อดตผบญชาการ
การซอมแผนชวยเหลอผ ประสบภยเหตการณนำทวมดน
ภนเวศนเทอกเขาสก ไดนำคณะ อปพร.จำลองสถานการณใน
การใหความชวยเหลอประชาชนในพนท โดยกลาววา ในการ
ชวยเหลอประชาชนทประสบภยพบตน น หวใจสำคญคอ
ความรวดเรว แตจะตองปลอดภยทงตอตวอาสาสมคร และ
ตวประชาชนในพนทเอง ดงนนเรองเลกๆ นอยๆ เชน การสวม
เสอชชพกอนออกปฏบตหนาทจงเปนเรองทมควรละเลย
สำหรบการจดตงกองทนจดการภยพบตในชมชนนน
นายอรณ คงสวรรณ ประธานศนยจดการภยพบตตำบล
พอแดง กลาววา ทผานมาเมอเกดเหตภยพบตตางๆ แลว
ประชาชนในพนทมกจะตองรอความชวยเหลอจากหนวยงาน
ภายนอก ซงบางครงกลาชาไมทนการณ ขณะเดยวกน หลงจาก
เกดเหตภยพบต สงทตามมากคอ ปญหาการฟนฟ เพราะ
ชาวบานสวนใหญขาดเงนทนสำรอง หรอ อาจจะมปญหากบ
เจาของทดน ทำใหแนวคดการจดตงกองทนจดการภยพบต
เกดขน เพอนำเงนทนไปจดซออปกรณในการใหความชวย
เหลอ การจดหานำมนเชอเพลงสำหรบยานพาหนะ การจดหา
นำดม และอาหารแหงไวแจกจายในกรณฉกเฉน โดยการ
ระดมทนจะทำโดยการเรยไร หรอบอกบญ ในบางครงกทำ
ผาปาสามคคเพ อใหทกคนมสวนรวม เปนการรบอยางม
คณคา และใหอยางมศกดศร
สนทนา พเศษ
13
หองยอยสนทนา ‘การจดการ
ทร พยากรธรรมชาต และส ง -
แวดลอม’ เปนการพดคยกนใน
ประเดน ‘ความเปนพลเมอง
ปจจยส ความสำเร จของการ
จดการนำโดยชมชนทองถ น’
ในชวงแรกม นายบวร วรรณศร
ผ จ ดการช มชนส มพ นธ และอน ร กษ
ธรรมชาต บรษทปนซเมนตไทย (ลำปาง) จำกด เครอ
ซเมนตไทย (SCG) มาเลาถง ประสบการณการทำงานรวมกบ
ชมชนในการฟนฟพนทจาก ‘แหงแลง’ ส ‘ชมชน’ ไดอยางไร
บวร เลาถงองคกรของเขาวา บรษทมแนวคดวา ไปอย
ไหนตองมปาทนน ตงแตกอตงสาขาลำปางในป 2537 จงปลก
ปาไปแลวพนกวาไร แตกพบปญหาไฟปาซ งเกดจากฝมอ
มนษย และแมวาบรษทจะมทมดบไฟหรอใชงบประมาณมาก
เทาไรกเปนการวงตามปญหา จงแกไมได
“ทาง SCG เร มจากการเขาไปศกษาดโครงการพระ
ราชดำรหวยฮองไคร เมอป 2546 จงกลบมาทำฝายชะลอนำ
ปจจบนในพนทโรงงานทำไปแลว 3,297 ฝาย หลงมความ
ชมชนจากฝาย ความรนแรงของไฟลดนอยลง ปาฟนฟขน
ชนดพนธ นกทมากเพ มมากขนจนสามารถทำคมอดนกใน
ลำปางใหเดกๆ สามารถมาศกษาเรยนรเขาคายได”
รกษา ‘ปา’ จดสรร ‘นำ’ แบงปนกน เพอชมชน เพอชวต
จากความรเรองน นำไปสโครงการ ‘SCG รกษนำ เพอ
อนาคต’ สนบสนนสรางฝายในใจคน (2550-2556) ซงเขาไป
เช อมโยงกบชมชนตางๆ ท ประสบปญหาขาดแคลนนำ
ปจจบน บวรบอกวา ไดทำงานรวมกบชมชน 33 ชมชน จาก
ชมชนแหงแลงเวลานสามารถมโรงนำดมชมชนและปนไฟขาย
ใหแกโรงไฟฟาได
บวรกลาวถงกญแจแหงความสำเรจวา อดมการณ
เทานนไมพอ ดงนน หลกการการดแลจดการปาของชมชน
เขาตองตอบเรองประโยชนตอบแทนใหได ซงชาวบานสะทอน
มาวา “ขอใหมนำเถอะ เขาเปลยนเปนเงนเปนทองได” และ
ปากนาจะตอบปจจยนน
ชวงตอมาคอการแลกเปลยนประสบการณ
‘การแบงปนนำโดยชมชนทองถน’ นาย
อาดอแเนง ยโซะ รองประธานกลม
จ ดการนำล มน ำจลาโก จ งหว ด
ปตตาน กลาววา ปญหาทหมบาน
เจอคอ คลองตนเขนมากจากการกด
เซาะเพราะสภาพพนท เปนดนทราย
ชมชนจงเรมรวมกลมพดคยจนไดขอสรป
วา ควรขดลอกลำนำจลาโก แตไมมงบประมาณ
จงเอาทรายทขดไปใหรถขดแทนคาจาง
แตทรายเปนของสาธารณะจงตองทำ
{14}
เ ว ท ล า น ก จ ก ร ร ม การจดการขยะแบบมสวนรวม อบต. คลองนำไหล อ.คลองลาน จ.กำแพงเพชร
ดวยความสำเรจในการจดการขยะจนมชอเสยงอยแลว
จะใหมาน งพดคยถงการแกปญหาขยะจำนวนมหาศาลท
ชมชนเคยเจอ กคงเปนเรองธรรมดาเกนไปสำหรบชาวตำบล
คลองนำไหล อำเภอคลองลาน จงหวดกำแพงเพชร ดงนน
วนน บนเวทกจกรรม ท งผ ใหญบาน ผ ประสานงาน และ
เจาหนาทอกหลายคนจากชมชนคลองนำไหล จงยกปญหาท
ชมชนเคยเจอมานำเสนอผาน ‘ละคร’
แคฉากเปดตวทนำเสนอเรองของพอ แม ลก ทเขามา
หาซออาหารในตลาดสดภายในชมชนกเรยกเสยงหวเราะได
สนนเวท เพราะคนทเลนเปนลกสาวขออนใสชดนกเรยนมธยม
นน คอคณลงอายเกนวยเกษยณ
ความเขาใจและหาวธบรหารจดการ จนกระทงสามารถมกฎ
ของชมชน 4 หม บานเพ อดแลรกษาทรพยากรนำล มนำ
จลาโกได
สำหรบประสบการณจากพนทจงหวดประจวบฯ นาย
เกรยงไกร ทวกาญจน นายกเทศมนตรตำบลหนองพลบ
บอกวา ทองถนมบทบาทในการจดสรร
แบงปนนำ โดยวธการคอ การแบง
กลมผใชนำเปน 8 กลมยอย มการ
ประชมกนทก 2 เดอน เพอไมให
ตองทะเลาะแยงนำกน
“เมอมาทำงานกบ สสส. จง
ไดนำแนวคดเร อง ‘หน งกระทบสบ
สบกระทบรอย’ ไปใชกบผใชนำ หลงจากนนจง
เชญผใชนำทง 8 กลม เชญทกหนวยราชการทเกยวของกบนำ
มารวมประชม แลวจงคดและออกแบบการแกปญหา นำมาส
โครงการตางๆ แลว อปท. กตงงบประมาณรองรบ
“ตอใหมภยพบต เชน ภยแลง กเชอวารบมอได” นายกฯ
ทองถนประจวบยนยน
ไปอกท หน ง คอทางภาคตะวนออก นายประวทย
หนเชอเรยง นายกเทศมนตรตำบลชากไทย อ.เขาคชฌกฏ
จ.จนทบร กลาววา พนทของเขาใชการประชาคมนำไปสการ
ทำแผนชมชนทกหมบาน จากนนจงเสนอยง
หนวยงานตางๆ ใหผานงบประมาณลง
มาจดการเร องนำ เชน การวางทอ
นำดบและสบนำท วตำบลโดยให
สมาช กช วยก นข ดวางและดแล
เปนตน
ลมนำ ‘หวยทบทน’ เปนลำหวย
มหศจรรยอกสายของอสานใตทหลอเลยง
ขามหอมมะลลอชอ ขณะเดยวกนกเกอบกลายเปนเหตแหง
ปญหาแยงชงนำระหวางจงหวด แตเพอไมใหเกดปญหาจงม
การรวมกลมกนเปนเครอขายลมนำหวยทบทน
โดยม นายอมร มะโนรตน นายก
อบต.หนองใหญ จ.ศรสะเกษเปน
ประธาน
อมร บอกวา การแกไข
นอกจากการรวมกลมสรางเครอขาย
แลว กคอการสรางจตสำนก ซงตองใช
การมองเร องทรพยากรนำอยางหลากมต
ทมากกวาการกน การอาบ หรอกระทงสขภาพ การทำให
ชมชนเขาใจจงตองใชความสนทชดเชอ การไปมาหาสกน
นำไปสการออกบญญตทองถน
“เราทำใหชมชนเขาใจวานำคอชวต” นายก อบต.
หนองใหญ กลาวทงทาย
15
ดวยจดเดนในพนททม 4 ชาตพนธอยรวมกน คอชาวโซ
(ทวง) ลาว ยอ และภไท นายสมปอง ตนประทม ดเจ
เสยงหลอจากวทยชมชน ต.ปทมวาป อ.สองดาว จ.สกลนคร
จงยกทมนกแสดงซงสวนใหญเปนเจาหนาท อบต. รวมทง
นกแสดงรบเชญ นายไพวลย เกตนนท นายก อบต.
ปทมวาป ขนเวทแสดงรวมแสดงดวย
การแสดงของชมชนปทมวาป จะถายทอดวถชวตของ
วถ 4 ชนเผาทอยรวมกนในตำบลอยางมสวนรวม ผานการ
แตงตว การฟอน รำ และการแสดงการเปาแคน โดยทงหมด
จะแบงการแสดงออกเปน 4 ชวง กลาวคอ ชวงแรก ทกคน
ออกมาฟอนรำรวมกน ซงมองเผนๆ อาจไมเหนความแตกตาง
แตถาพจารณาดๆ จะเหนทารายรำ การแตงกาย และ
รายละเอยดของแตละเผา ชวงทสอง เปนการแสดงเอกลกษณ
โซ (ทวง) เปนการฟอนรำของเผาโซ (ทวง) โดยเฉพาะ ซงม 5 ทา
ละครดำเนนไปอยางสนก มเสยงหวเราะและเสยงปรบมอจากผฟงดานลางเปน
ระยะ สวนเนอหาโดยรวมกนำเสนอปญหาทชมชนเคยเจอ นนคอ ‘ปญหาขยะ’ ทมาจาก
คนในชมชนขาดจตสำนกในการจดการ อยากจะทงตรงไหนกทงจนทำใหในชมชนกลาย
เปนแหลงสะสมของเชอโรค มแมลงวน แมลงสาบเปนพาหะนำโรค (มผแสดงรบบทเปน
แมลงวนและแมลงสาบ) จนนำไปสโรคภยตางๆ ทคนในชมชนตองเจอ เมอคนในชมชน
เจบปวยจากกองขยะ ผนำชมชนจงตองเรยกประชมครงใหญ ระดมวธการตางๆ จน
กระทงนำไปสการจดการขยะอยางมสวนรวม มรปแบบการจดการมากมาย ทงธนาคาร
ขยะ, กองทนจดการเรองขยะ, กลมประดษฐสงของจากวสดเหลอใช, กลมขยะแลกไข
และกลมทนำขยะมาแลกสวสดการ เชน เบยผสงอาย เบยคนพการ
ระหวางทละครดำเนนไป ดานลางเวทมเจาหนาทจากชมชนคลองนำไหลเดนแจกขยะ
ใหกบผชมไดมสวนรวมวา ขยะในมอจะนำไปใสในถงใด เปนการแสดงทครบรส ทง
สนกสนาน เฮฮา และไดความร สรางการมสวนรวมตามชอหวขอในการสมนาครงนจรงๆ
การดแลสขภาพตามวถชนเผา 4 ชาตพนธ อบต.ปทมวาป อ.สองดาว จ.สกลนคร
ดวยกน คอ อแรงถางขา อกาตากปก หลกเมยเขา เสอออก
เหลา และเตาลงหนอง ซงการแสดงดงกลาวเปนการอธบาย
ถงวถชวต ของชาวโซ (ทวง) ทใกลชดกบธรรมชาต
ชวงทสาม เปนการแสดงวถชวตของแตละเผา โดยเรม
จากเผาลาว ทสาธตการจบลกปลา, ลกออด เผาโซ (ทวง)
สาธตการออกไปหาหนอไม เผาภไท สาธตวธการแยงไข
มดแดง และเผายอ สาธตวธการเกบเหด ซงตลอดการแสดง
มเสยงดนตรจากเคร องดนตรพ นบานอสานประกอบ โดย
เฉพาะอยางยง ‘มอแคน’ เปนเดกชายวยสบกวาขวบเทานน
แตมฝมอการเปาแคนทไมธรรมดาเลยทเดยว
ถอเปนอกหนงกจกรรมทนอกจากจะใหความสนกสนาน
ยงสอดแทรกสาระความร ทำใหผชมไดทราบวถในการดำเนน
ชวตแบบดงเดมทเรยบงายและเปนสข
