Сіздерді 1 желтоқ­сан – Қазақ­стан Республикасының тұңғыш Президенті күнімен

қ­ұттық­таймын! 1991 жылғы 1 желтоқ­санда алғаш рет жалпыхалық­тық­ сайлау өтіп,

егемен Қазақ­станның негізін қ­алаушы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев тұңғыш рет

Президент болып сайланған еді. Содан бері маңдайымызға бұйырған бақ­ –

тұңғыш Президентіміздің бекем де байыпты басшылығымен, дамылсыз еңбегімен жұртымыз

небір сыннан сүрінбей өтті. Елі сүйген, елін сүйген Елбасымыздың бастауымен

жарқ­ын жетістіктерге жетудеміз.Мереке қ­ұтты болсын, еңбекте ұжымға табыс,

отбасыларыңызға амандық­ тілеймін.

Құрметпен, «Урал Тех Сервис» ЖШС­ның

директоры Александр БАКЛАН

Құрметті «Урал Тех Сервис» ЖШС­ның

ұжымы!

орал өңіріорал өңіріГазет 1917 жылдың 28 шілдесінен бастап шығып келеді. 1968 жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған

ОБЛЫСТЫҚ ҚОҒАМДЫҚ­САяСИ ГАЗЕТ- 3 0С

- 1 0С

БЕЙСЕНБІ,24 қараша 2016 жыл

№143 (20395)

www.oraloniri.kzwww.facebook.com/oraloniri

oral_oniri@mail.kz

«Жұлдыз жауған жарық­ түн»Қас­қ­ағым сәттің қ­адірін білетін жандар

4­5 6 16

www.facebook.com/zhaikpress twitter.com/zhaik_press www.instagram.com/zhaikpress

Тәуелсіздік күніне қос кәсіпорын ашылмақ

www.zhaikpress.kz

«Адам қ­ылмыскер боп тумайды»

Облыстық кәсіпкерлік және ин- дустриалдық-инновациялық даму басқармасы қызметкерлерінің берген мәліметі бойынша индуст-рияландыру бағдарламасының бірінші бесжылдығында, яғни 2010-2014 жылдар аралығында өңірімізде жалпы құны 257,5 млрд. теңгенің 30 инвестициялық жо-басы іске қосылған. Осының нә- тижесінде 1813 тұрақты жұмыс орны ашылды. Ал индустриялан-дыру бағдарламасының екінші бесжылдығы болып есептелетін 2015-2019 жылдар аралығында жалпы құны 77,1 млрд. теңгенің 17 инвестициялық жобасы жүзеге асырылмақ. Осы жобалар іске қосылған жағдайда тағы 918 тұ-рақты жұмыс орны құрылады деп күтілуде. Осы 17 инвестициялық жобаның екеуі 2015 жылы іске қосылып, 73 тұрақты жұмыс көзі пайда болды. Екі жобаның құны

Индустрияландыру картасы аясында елімізде жүздеген әлеуметтік жобалардың жолы ашылып, ел экономикасының дамуына қ­ызмет ететін бірқ­атар жаңа кәсіп­орындар іске қ­осылуда.

17,1 млрд. теңгені құрайды. Ал 2016 жылы, яғни биыл 56,4 млрд. теңгеге тағы 10 жоба жүзеге асы-рылмақ. Бұл ретте 522 жаңа жұ-мыс орны ашылады деп күтілуде. Сондай-ақ 2017-2019 жылдары жалпы кұны 3,5 млрд. теңгеге 5 жобаны іске қосу көзделуде. Осы жобалардың арқасында тағы 323 жұмыс орны құрылмақ.

Жобалардың ішінде ұсақ және ірі қара мал терісін өңдеу («Пош Руно» ЖШС) мен темірбетонды жабын плиталарын өндіруді ұйым-дастыру цехы («Орал Полимер» ЖШС жобасы) биыл жыл аяғында іске қосылмақ. Бұл жөнінде бізге аталған кәсіпорындардың техни-калық директоры Александр Дмит- риенко мәлімдеді. Оның сөзінше, «Пош Руно» ЖШС іске қосылған жағдайда ұсақ және ірі қара мал терісін өңдеумен айналысатын цех 90 адамды жұмыспен қамтиды

деп күтілуде. Кәсіпорын жылына 182 мың ірі қараның және 624 мың қой терісін өңдеуге қауқар-лы. Жоба құны 2 млрд. теңгеге жуық. Кәсіпорын испандық және италь­яндық құрал-жабдықтармен жабдықталған. Қазіргі таңда серік- тестік басшылары өңделген тері- лерді саттыққа шығару мақсатын- да отандық және шетелдік ком-паниялармен келіссөздер жүргі- зуде. Кәсіпорын әзірге мал тері- лерін өңдеумен айналысқанымен, болашақта кәсібін жетілдіріп, өз-дері өңдеген теріден аяқ киім, қысқы тон, күртеше секілді бұйым-дарды да дайындап шығармақ. Компания құрылтайшысы – жер-гілікті кәсіпкер Роберт Ирменов, директоры – Ерлан Ілиясов. Сон-дай-ақ жергілікті инвестордың құ-рылыс материалдарын дайындау бағытындағы екінші жобасы да ел тәуелсіздігі күні қарсаңында іске

қосылмақ. Желаев өндіріс аума- ғында орналасқан бұл жаңа кәсіп-орында құрылыс жұмысына ауа-дай қажетті материалдардың бірі жабын плиткалары дайындалмақ. Шығарылған өнімдер ең алдымен құрылыс жұмысымен бұрыннан айналысып келе жатқан құрылтай-шы компаниясында, яғни «Орал Полимер» ЖШС-да пайдаланыл- мақ. Ал өздерінен артылған өнім-дер жергілікті және ел аумағын-дағы басқа да құрылыс компания-ларына саттыққа шығарылады деп жоспарлануда. Зауыт Испа- нияның «RESIMART» және Чехия-ның «MERCO» фирмалары дайын-даған заманауи құрылғылармен толық жабдықталған. Серіктестік ашылып, іске кіріскен кезде өңірі- міздегі 150-дей адам тұрақты жұ-мыспен қамтамасыз етілмек. Жа- ңа кәсіпорындар жоспарға сәй-кес Тәуелсіздік күні қарсаңында ашылып жатса, бұл жергілікті кә-сіпкердің ел тәуелсіздігіне арнаған айтулы тартуы болмақ.

Айша ӨТЕБӘЛІ,«Орал өңірі»

Құрметті қала тұрғындары мен

қонақтары!25 қараша күні сағат 07.00-

ден 15.00-ге дейін Орал қала- сында Батыс Қазақстан облыс-тық терроризммен күрес жө- ніндегі жедел штабымен жос-парланған терроризмге қарсы оқу-жаттығу өткізіледі.

Іс-шара өту кезінде қысқа уақытқа тұрғындар мен көлік қозғалысына шектеу қойылады.

Қапы қалмаңыз!Қазақстан Республикасы Тәуел-

сіздігінің 25 жылдығына орай 26 қараша күні сағат 9.00-ден 13.00-ге дейін облысымыздың бар- лық медициналық ұйымдарын-да «Ашық есік» күні өтеді. Бұл күні қабылдауға алдын ала жазыл- май-ақ, дәрігерге қаралуға мүм-кіндік бар. Сондай-ақ қажетті зерт- ханалық талдамалар мен диагнос-тикалық тексерулер жасалады.

«Пош Руно» ЖШС

«Орал Полимер» ЖШС

Орал қаласындағы Жастар мәдениет үйінде Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, белгілі ақын Бауыржан Халиолланың «Жұлдыз жауған жарық түн» атты шығармашылық кеші өтті.

Бас жүлде - Рамазановтар

отбасындаСейсенбі күні қ­алалық­

«Алтын ұя» отбасылық­ байқ­ауы өтті. Отбасы қ­ұндылығын арттырып, отбасы тәрбиесінің үздік тәжірибесін насихаттауды мақ­сат еткен шараға қ­ала мектептерінен 24 отбасы қ­атысты.

Қалалық білім беру бөлімінің әдіскері Сындар Дауешованың айтуынша, байқау өте тартысты өткен. Екі жылда бір өтетін «Алтын ұя» байқауына қатысам деп тілек білдіретін ата-аналардың саны да жыл өткен сайын артып келеді. Бұл мектеп пен ата-ана арасын-дағы байланыстың жақсы жолға қойылғанын аңғартады. Байқауға қатысушы отбасылар үлкен жауап-кершілікпен дайындалған.

Қалалық деңгейде өткен «Ал-тын ұя» байқауына мектепішілік сайыстан жеңімпаз атанған отбасы-лар қатысты. Тартысты өткен бай- қаудың нәтижесінде №1 орта мек-теп атынан қатысқан Рамазанов- тар отбасы бас жүлдені жеңіп алды. Олар алда өтетін облыстық «Алтын ұя» байқауында бақ сынамақ.

АҚПАРАТ2 Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

Мемлекет басшысы нарық­тың кәсіби қ­аты­сушыларын іскерлік сипатындағы ақ­паратпен қ­амтамасыз етушілер арасындағы үздіктердің бірі болып саналатын Bloomberg News ақ­парат агенттігі өкілдерімен әңгімелесті.

Bloomberg News-ке сұхбат берді

Сұхбат барысында Нұрсұлтан Назарбаев еліміздің саяси және әлеуметтік-эконо-микалық дамуының басты бағыттарына

қатысты сауалдарға жауап беріп, ЕАЭО-ға мүше мемлекеттер ынтымақтастығының келешегі, жаһан- дық экономиканың, терроризммен күрестің маңыз-ды аспектілері, сондай-ақ шетелдермен өзара іс- қимылды нығайту жөнінде айтты.

www.akorda.kz

Облыста тіркелген ата-ана қамқорлығынсыз қалған 966 жетім бала-

ның 425-інің әке-шешесі жоқ. Олардың 762-сін өзге отбасылар қабылдаған, 204-і жетім балалар-ға арналған мекемелерде тәр- биеленуде. 2436 жетім тұрғын үй кезегіне алынған. Соның ішінде 1249-ның жасы 18-ден асқан. Ба-лалар үйінде тәрбиеленушілерді жұмысқа орналастыру да өзекті мәселеге айналып отыр. Оларға зорлық-зомбылық көрсету дерек-тері де анықталды, – деді жиын-ды ашып, ортаға күрмеулі түйінді тастаған облыс прокуроры Сапар-бек Нұрпейісов.

Жиында баяндама жасаған об-лыс прокурорының аға көмекші- сі Алмагүл Есмағұлованың ай-туынша, 2014 жылы облыста 1222 жетім бала тіркелсе, биыл 966-ға дейін азайған. Олардың ата-аналарының 226-сы бала бағу құ- қығынан айырылса, 38-інің құқы- ғы шектелген, 86-сы қамқор болу-дан бас тартқан, 17-сін сот орган-дары бала тәрбиесіне қабілетсіз деп таныды, 16-сынан хабар-ошар жоқ, 46-сы бас бостандығынан айырылған, 9-ының емделу мер-зімі ұзартылған. Ал 115 жетім тас- танды бала саналады. Негізгі се-

Жетімнің жайына қатысты алаңдарлық жайттар көп Кеше облыстық­ прокуратурада

өткен алқ­а отырысында соңғы үш жыл бойынша жетім және ата­анасының қ­амқ­орлығынсыз қ­алған балалардың қ­ұқ­ығын қ­орғау жайы талқ­ыланды. Оған облыс әкімінің орынбасары Ма­рат Тоқ­жанов, білім, денсаулық­ сақ­тау, қ­ұқ­ық­ қ­орғау салалары бойынша мем­лекеттік органдар мен үкіметтік емес ұйым өкілдері қ­атысты.

бептер – ата-аналардың төмен тұрмыс ахуалына шыдамауы, іш- кілікке, нашақорлыққа үйір бо- луы, ауыр сырқатқа шалдығуы, мүгедек болып қалуы.

Облыста жетім балаларды қа-былдайтын алты мекеме бар. «Бі- рақ балалар үйіне апару – ең соң-ғы амал болуы керек», – деп са- найды Алмагүл Есмағұлова. Ол 2014 жылдан бері жеті жетім ба-ланың дүниеден озғанын айтты. Мәселен, биылғы қазан айында қорғаншы отбасындағы кәмелет-тік жасқа толмаған Примерова суицидтік қадамға барған. Оның аман қалуына жауапты білім бе- ру және денсаулық сақтау сала-сының мамандары алдын ала қам жасамаған. Бала мен оның қам-қорлаушысы арасында келіспеу-шілік болғаны анықталған. Был-тыр облыстық балалар ауылының тәрбиеленушісі Шаған өзені бо- йында арнайы белгіленбеген орын болмағанының салдарынан суға батып кеткен. Көшім балалар пси-хоневрологиялық медициналық-әлеуметтік мекемесінде 2014 жы- лы үш, биыл бір бала өмірден озған. Негізінен, балалар өлімінің дені жеткілікті ем жасалмай, ау-рудың асқынуынан орын алған. Басқа да заңбұзушылықтарға жол

берген мекеме басшысы К. Жұма-ғалиев былтыр жұмысынан боса-тылған.

Соңғы үш жылда бес бала жы- ныстық зорлық-зомбылыққа ұшы- раған. Мысалы, патронат тәрбие-леушінің жолдасы отбасында аз-ғындыққа ұрынғаны белгілі бол- ды. Сондай-ақ асырап алған же- тім қызына өгей әкесінің қиянат жасап келгені анықталды. Кінәлі- лерге жаза тағайындалды. Ал об-лыстық балалар үйінде жымыс- қы ниетін жүзеге асырған қыз-меткер 17 жыл бас бостандығы- нан айырылды. Сонымен бірге жеңілтектікке барудың салдары да сорақы. Екі қыздың жезөкше- лікпен айналысқаны анықталып, олар биыл арнайы мектепке жол- данған. Ал теріс жолға түскен об- лыстық балалар үйінің үш тәрбие-ленушісі ішкі істер құрылымына есепке алынған.

Облыста ата-анасы қараусыз қалдырған 541 баланың 286-сы- на ғана алимент тағайындалған. Шын мәнісінде, 42 балаға ғана алимент төленеді екен. Қамқор-шы тарап алимент өндіруге құ- лықсыз. Биыл олардан Орал қа-ласындағы сот органына бес ша- ғым ғана түскен. Аудандардағы 200-ден астам балаға алимент

тағайындатуға ешкім ниет таныт- паған. Сондай-ақ мемлекеттік жә- не жеке сот орындаушылары мем- лекет қамқорлап отырған бала- ларға алимент қаржысын өнді- ріп беру істерін мардымсыз жүр-гізуде. Жалпы, Бөкей ордасы, Жә-нібек, Жаңақала, Сырым, Теректі аудандарында патронаттық тәр-биені дамыту жолға қойылмай отыр. Жетімдерді тұрғын үймен қамту да өте өзекті. Теректі, Жа-ңақала, Ақжайық аудандарында бірде-бір бала баспанамен қам- тамасыз етілмеген. Облыстағы ба- лалар үйінің 22 түлегі жұмыс-пен қамту органдарында есепке алынған, соның он үші ғана жұ-мысқа орналастырылған.

Алқа отырысында облыс про- куроры Сапарбек Нұрпейісов об- лыстық білім басқармасы басшы-сының орынбасары Нұрлан Са-быров пен облыстық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарла-малар бөлімі басшысының орын-басары Ділдә Исқақова ата-ана қамқорлығынсыз қалған және жетім балаларды тұрғын үймен және жұмыспен қамту жайын оңалту үшін нақты шешімдер қа-былдауды тапсырды. Жиында «Нұр» ҚБ-ның төрағасы Геннадий Франк, «Ана үйі» қоғамдық қоры» орталығының маманы Рима Кө-

бейсінова мүмкіндігі шектеулі же- тім балалардың құқын қорғау, профилактикалық шараларға қа-тысты ұсыныс-пікірлерін жеткіз- ді. Орал қалалық білім беру бө- лімінің басшысы Жансұлу Төре-мұратова патронаттық тәрбиені дамытуға қатысты жаңа жоба жа-сақтап жатқандарын тілге тиек етті.

Жиында жетім баланы тәрбие- леудің күрделілігі, оларға қамқор-лық жасаған сайын енжарлыққа салынатыны да айтылды. Облыс әкімінің орынбасары Марат Тоқ- жанов балалар үйі тәрбиелену- шілерін жастайынан қатаң тәр-тіпте еңбекке баулу арқылы өмір сынағына дайындауға болаты-нын, сондай-ақ басқа өңірлерге қарағанда, біздің облыста жетім-дерді баспанамен қамтуда озық келе жатқанын айтты.

Облыс прокуроры білім сала-сының жауапты өкілдеріне күр-меулі түйіндерді жан-жақты тал-қылаудан өткізіп, алдағы аптада ұсыныстарын жолдауды тапсыр-ды. Келешекте прокуратура уәкі- летті мекемелермен бірлесіп, «Ба-лалар үйі жоқ Орал» жобасын іс- ке қоспақ.

Нұртай АЛТАЙҰЛЫ,«Орал өңірі»

–

– Бүгін біздің өңір ғана емес, ел үшін елеулі күн деп есептеймін. Себебі жергі-лікті зиялы қауым өкілдерімен ақылда-сып, 60 жылдық мерейтойыңызға байла- нысты Орал қаласында да елеулі іс-ша-ралар өткізуді жоспарлағанбыз. Қарым- ды қаламгер ретінде қазақ әдебиетіне қосқан үлесіңіз зор. Сіздің туындылары- ңыз әлемдегі өзге тілдерге аударылып, кеңінен таралуда. Ертең М. Өтемісов атын-дағы Батыс Қазақстан мемлекеттік уни- верситетінде шығармашылығыңызға те- рең талдау жасалатын республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция ұйым-дастырылады. Осы іргелі білім ордасын- да терең білім алғаныңызды, кейін «Орал өңірі» газетінің тілшісі боп қызмет атқар-ғаныңызды білеміз. Ертең облыстық қа- зақ драма театрының ұжымы сіздің «Жәң-гір хан» атты драмаңызды көрермендер

Отарбаев ОралдаОблыс әкімі Алтай Көлгінов белгілі жазушы, драматург Рахымжан

Отарбаевты 60 жылдық­ мерейтойына байланысты қ­абылдады.

назарына ұсынбақ. Оқырмандарыңыздың шарапатына бөленіп, кейінгі буынды тәр- биелеуге белсене атсалыса беретініңізге сенімім кәміл, – деді облыс басшысы.

Рахымжан Отарбаев облыс әкімінің пе-йіліне ризалық білдіріп, шығармашылық тұрғыда соңғы жаңалықтарымен бөлісті. Облыс әкімі Алтай Көлгінов қаламгердің иығына дәстүрге сай шапан жауып, ілти-патпен сый-құрмет көрсетті. Кездесуде Қазақстан Жазушылар одағы облыстық филиалының төрайымы Ақұштап Бақты-гереева, Алматы қаласындағы «Өлке» бас- пасының бас директоры, жазушы-драма-тург Мереке Құлкенов те болды. Қазіргі уа- қытта Рахымжан Отарбаев «Алтын адам-ның оянуы» мен «Ақырзаман» романда- рын жазып бітіруді мұрат қылыпты.

Нұртай ТЕКЕБАЕВ

ҚоғАм 3Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

Тексеру комиссиясының қызметкерлері де ең ма-ңызды міндеттердің бірі

– елдегі қаржы жүйесінің нығаюы-на, жергілікті бюджетті жоспар-лау және тиімді атқарылуына өз үлестерін қосуда.

Аталмыш мерекеге орай тек-серу комиссиясының төрағасы А. Нұғманов әріптестерін кәсі- би мерекелерімен құттықтап,

Кәсіби мереке атап өтілдіҰлттық­ валюта ­ ел тәуелсіздігінің, оның өміршеңдігі мен экономикалық­ дамуының ажырамас бөлігі іспеттес. яғни тәуел­ сіздіктің 25­ші белесіне шығып отырған мемлекетімізді ұлттық­ валютасыз елестету мүмкін емес. 1993 жылғы Қазақ­стан Респуб­ликасының ұлттық­ валютасы ­ теңгенің айналымға енгізілуі жас мемлекетіміздің даму сатысына көтерілген кезеңі болды. Соны­мен қ­атар теңгенің шығарылған күні, яғни 15 қ­араша Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың Жарлығымен Қазақ­стан Республикасы қ­аржы жүйесі қ­ызметкерлерінің кәсіби мерекесі болып белгіленді.

оларға зор денсаулық, бақыт пен жемісті жұмыс тіледі.

Мерекелік шарада М. Көбей-сінов, Б. Хамидуллин, Е. Қисметов сықылды бірқатар тексеру ко-миссиясының қызметкерлері об- лыс әкімі Алтай Көлгіновтің алғыс- хатымен марапатталды. Сонымен қатар салтанатты жиында білім-ділігі мен біліктілігінің арқасын- да жемісті қызмет атқарып, рес-

публика көлемінде жоғары жетіс-тіктерге қол жеткізгені үшін тек- серу комиссиясының төрағасы Амангелді Нұғмановқа өңір бас-шысы атынан алғысхат табыстал-ды.

Өз кезегінде БҚО тексеру ко-миссиясының қызметкерлері кә- сіби мерекелерін назарда ұстап, құттықтауын жолдаған облыс әкі- міне алғыстарын айтып, аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуы

жолында атқарылар істерге табыс тіледі.

К. АРОНОВА,облыстық­ тексеру

комиссиясының инспекторы

Кеше облыстық­ қ­азақ­ драма театрында облыстық­ Қазақ­стан халқ­ы ассамблеясының қ­оғамдық­ келісім кеңесінің ІV форумы өтті. Оның жұмысына облыс әкімінің орынбаса­ры Марат Тоқ­жанов, барлық­ деңгейдегі қ­оғамдық­ келісім кеңестерінің, ақ­сақ­алдар мен аналар кеңестерінің төрағалары мен мүшелері, мемлекеттік қ­ұрылымдардың, жоғары және арнаулы оқ­у орындарының, үкіметтік емес ұйымдардың, этномәдени және жастар бірлестіктерінің БАҚ өкілдері қ­атысты. Театр фойесінде аудандар мен Орал қ­аласының қ­оғамдық­ келісім кеңестерінің жұмыстарымен таныстыратын көрме ұйымдастырылды.

Форумды кіріспе сөзбен ашқан облыс әкімінің орынбасары Марат Тоқ-

жанов бұл форумның еліміздің тәуелсіздігінің 25 жылдығы қар-саңында өткізілуін маңызды іс-шараның бастамасына балады. «Бірлігі берекелі, тірлігі мереке-лі, ынтымағы жарасқан елдің ырыс-несібесі мол болмақ», - де-ген Елбасының сөзін еске алып, қоғамдық келісім, ұлтаралық та-тулық мәселесі ассамблеяның сан қырлы қызметінің бір парасы екендігіне тоқталды. «Тәуелсіздікті тұғырлы ететін, елімізді талай белеске шығаратын да осы -қо-ғамдық татулығымыз. Ол барлық этностардың ынтымағы мен бір-лігінің арқасында орнығады. 25 жылда жеткен жетістіктеріміз қан- дай, өткен жылдардағы жұмыста-рымызға қорытынды жасап, Мәң- гілік ел болуға бекінген мемле-кетіміздің бүгіні мен келешегі ту-ралы ой толғайтын есепті жыл болмақ», - деді М. Тоқжанов. Оның айтуынша, ассамблея еліміздегі этносаралық қарым-қатынасты да- мытудың іргелі институтына ай- налды. Елбасы тапсырмасымен еліміздің барлық өңірінде қоғам-дық келісім кеңестері құрылды. Қоғамдағы тұрақтылықты сақтау және ассамблеяның рөлін арт-тыру мақсатында Елбасымен жүк-телген қайырымдылық, медиация институтын дамыту және қоғам-

дық бақылау бағытындағы үш мін-детті орындауға баса мән берілу-де. Бұл міндеттерді орындауда өңіріміз республика бойынша ал-дыңғы орындарда. М. Тоқжанов әлемдік экономикалық дағдарыс кезіндегі жұмыссыздықты азайту-ға бағытталған мемлекеттік бағ- дарламалардың орындалуына тоқ-талып, жұмысшы мамандарына ең- бек нарығында сұраныстың бар-лығын, сондықтан жергілікті жер-лерде осы мәселенің кеңінен на-сихатталуы қажеттігіне мән берді.

БҚО Қазақстан халқы ассам- блеясының қоғамдық келісім ке-ңесінің төрағасы Нәжімеден Есқа- лиев «Жұмыссыздық мәселесін ше-шуге жәрдемдесудегі қоғамдық келісім кеңестерінің рөлі» тақыры-бында баяндама жасады. Оның айтуынша, өңірде барлық деңгей-дегі 239 қоғамдық келісім кеңесі жұмыс істейді. Олар қоғамдық ке- лісімді нығайтуға, қоғамдағы өзек-ті мәселелерді шешуге жұмыста нады. Өңірде тұрғындардың жұ- мыспен қамтылуы мәселесі өзекті күйінде қалып отыр. Бұл мәселе шағын және орта бизнестің да-муымен, тұрғындардың әлеумет-тік қамтылуымен және өзге де мәселелермен байланысты. «Жұ- мыспен қамтудың жол картасы - 2020», «Дипломмен ауылға», «Жас- тар практикасы», студенттік құры- лыс жасақтары, «Жасыл ел» мем-

лекеттік бағдарламалары жұмыс-сыздықты азайтып, тұрғындарды жұмыспен қамтуға бағытталған. «Биылғы 3-тоқсанның нәтижесі бойынша өңірдегі экономикалық белсенді тұрғындардың (15 жастан жоғарылар) саны 333 мың адамды құрады, ал өңір экономикасында 317 мың адам жұмысқа тартылған. Жалдамалы жұмысшылар саны 190 мың, бұл өткен жылғы осы кезеңдегі көрсеткіштен 2,5 мың адамға көбейген. Жұмыссыздар деңгейі 16,6 мың адамды құрады. 15-24 жас аралығындағы жастар-дың 1900-і жұмыссыз», - деген Нәжімеден Есқалиев қоғамдық келісім кеңестерінің жұмыспен қамту бағдарламаларының тиімді- лігін, оларды жетілдіру мәселе-лерін талқылап, талдау жүргізуі қажеттігіне тоқталды. Бұл мәселе-лерге қатысты ұсынбаларды жер- гілікті атқарушы органдарға ұсы-ну қажеттігін де көрсеткен баян-дамашы жастар арасындағы жұ- мыссыздықты азайту, өзін-өзі жұ-мыспен қамтушыларға қатысты түйткілдерге тоқталды. Соның ішінде өзін-өзі жұмыспен қамту- шыларға (өңірімізде олардың са-ны – 118 мың адам) шаруасын жүр-гізуге субсидия, ұзақ мерзімдік же-ңілдетілген несие беру қажеттігін көтерді.

Басқосуда баяндама жасаған облыстық жұмыспен қамту және

әлеуметтік бағдарламалар басқар-масының басшысы Жанат Асан- таевтың айтуынша, биылғы 10 айдың ішінде жұмыспен қамту құрылымдарына 20757 адам жұ-мысқа орналасуға жолыққан, жұмыссыздар ретінде 2448 адам ресми тіркелген. Бұл облыстағы экономикалық тұрғыдан белсенді халықтың 0,7 пайызын құрайды. Биыл «Жұмыспен қамту жол карта-сы - 2020» бағдарламасын жүзеге асыруға облысқа 5 млрд. 171,7 млн. теңге бөлінген. Бүгінде бұл қар- жы 92 пайызға игерілді. Бағдарла- ма аясында 2039 адамды жұмыс-пен қамтамасыз ету көзделсе, 1 қарашаға 2343 адам жұмыспен қамтылған. Жұмыспен қамтылған- дардың 70,6 пайызы - жұмыссыз-дар, 29,4 пайызы - өзін-өзі жұмыс-

пен қамтығандар. Баяндамашы жұ- мыспен қамтудың жаңа картасы жасақталатынын айтты.

Одан кейін жарыссөзге об-лыстық Қазақстан халқы ассам-блеясының аналар кеңесінің төр- айымы Ш. Құрманәлина, Терек-ті ауданының қоғамдық келісім кеңесінің төрағасы М. Төлегенов, Зеленов ауданы Көшім ауылдық округінің қоғамдық келісім ке-ңесінің төрайымы В. Леонть­ева, Орал қалалық қоғамдық келісім кеңесінің төрағасы Б. Чебаков шығып, жұмыссыздықты азайту, жұмыссыздықпен күрес шарала-ры жайындағы ой-пікірлерімен бө-лісті.

Форумға қатысушылар Парла-мент палаталарының бірлескен отырысында қабылданған «Қазақ- стан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығы декларациясын» бір-ауыздан қолдау жөнінде үндеу қабылдады. Форум күн тәртібінде қаралған мәселе бойынша тиісті қарар қабылдады. Жиын соңында облыс әкімінің орынбасары Ма-рат Тоқжанов облыстың қоғамдық келісім кеңестерінің үздік өкіл-деріне өңір басшысының атынан алғысхаттар табыстады.

Гүлбаршын ДЫБЫСҚАЛИҚЫЗЫ,

«Орал өңірі»

Ынтымақ ырысты молайтады

Мерекелік дастарқан басында

меРеке4 Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

­ Асқ­ар Орынбасарұлы, 15 жыл тарихтың өлшеміне салып жіберсе, қ­ас­қ­ағым сәт. Ал сол қ­ас­қ­ағым сәт деген ұғымның қ­адірін бір білсе, қ­ұтқ­арушы­лар жақ­сы біледі. Талай қ­ас­қ­ағым сәттер өткен болар жі­гіттеріңіздің бастарынан, 15 жылда...

- Өтті ғой, сөз бар ма?.. Әуелі қысылғанға ең алдымен қолын созатын, қауіп-қатерге ең бірінші болып кеудесін тосатын, дүлей апаттардың, сел-тасқындардың ал- дынан шығатын алғашқы жедел құтқару жасағының құрылу тари-хынан аз-кем тарқатайын. Ол 2001 жылы қарашада облыстық әкім- діктің арнайы қаулысымен құрыл-ған. Ал өткен жылдың шілде айы-нан бастап жедел құтқару жасағы мен судан құтқару мекемесі бірік-тіріліп, БҚО төтенше жағдайлар де-партаментінің жедел құтқару жа-

Қас-қағым сәттің қадірін білетін

Өмірде кездейсоқ­ оқ­иғалар кездеспей тұрмайды. Түрлі апаттар, өрт немесе тіпті қ­арапайым тұрмыстық­ жағдайда оқ­ыс оқ­иғалар орын алады. Сондайда адамдардың жаны шырқ­ырап, жүгінетіні – қ­ұтқ­ару қ­ызметі. «Құтқ­арыңыздар!» осынау әрі суық­, әрі адам бойын дір еткі­зетін сөзде қ­аншама үміт, қ­аншама сенім жатыр. Ал осы сөзді қ­абылдап алған жан­дар өздерінің жеке басының амандығын, тыныштығын ойламай­ақ­, қ­ырсық­қ­а ілік­кен, қ­ауіпте қ­алған адамдарды қ­ұтқ­аруға асығады. Оларды қ­ұтқ­арушылар деп атайды. Олар өзінің жанын, денсаулығын, амандығын қ­ауіпке тігіп, көмек сұраған жанға шырқ­ырап жететін жандар. Олардың да ата­анасы, үйінде күтіп отырған жанұясы, бала­шағасы бар. Олар да сіз бен біз сияқ­ты «Сақ­тансаң, сақ­тармынды» естен шығармай, аман­есен жүріп, өмірдің қ­ызығын көргісі ке­леді. Бірақ­ «Құтқ­арыңыздар?!» деген аттанды естігенде, қ­ара басын ойламайды. Өйткені ол – қ­ұтқ­арушы. Өзінің өмірін қ­ауіпке салып, өзгенің ғұмырын сақ­тап қ­алуға жаралған. Сол жедел қ­ұтқ­ару жасағына 15 жыл толып отыр. Жасақ­ басшысы Асқ­ар Қылышевпен әңгімеміз әр шақ­ыртуда қ­ауіп­қ­атермен бетпе­бет келетін қ­ұтқ­ару жасағының осы 15 жылда жүріп өткен жолына арналады. Оның ержүрек қ­ызметкерлеріне – қ­ұтқ­арушыларға арналады.

сағы деп айдар тағылып, ат қо-йылды. Сол өткен 15 жылда жа-сақ 17 мың 135 дүркін атқа қонып (шұғыл шақыртумен), 4 мың 628 адам ажал тырнағынан, түрлі қа-уіп-қатерден құтқарылған. Мұның 2 мың 376-сы – балалар. Әр түрлі қатерлі жағдайларға байланысты 6 мыңға жуық адам қауіпсіз жер-лерге көшірілді. Анау сұрағыңызға орай түйіндесем, құтқарушылар қас-қағым сәттік қауіп-қатермен 17 мың 135 рет бетпе-бет келіп-ті. Ал оның әр секунды қатердің дәрежесіне қарай, ешбір баға жетпейтін өмір үшін жанталастан, араша түсетін арпалыстан тұраты-нын ескерсек, құтқарушылардың қандай мамандық екенін түсінуге болады деп ойлаймын.

Құтқарушы да ет пен сүйектен жаратылған жан. Кейде еш кінәсі болмаса да, ажалға араша түсе алмағанына адам ретінде ет-жү-регі езіліп қайғыратыны белгілі.

Мұндай психологиялық жағдайға да мықты болу – құтқарушыдан та-лап етілетін бір қыр.

­ Енді 15 жылда жүріп өткен жолдарыңызды ойша шолып өтсеңіз. «Көш жүре түзеліп», жасақ­тың қ­аз тұру, даму, нығаю арқ­ылы қ­ол жеткен жетістік­тері де бір төбе сияқ­ты. Әрине, оның бәрі бір­екі жылда бола қ­алмаған шығар?

- Осы жылдар ішінде ұжымда

көптеген адамдар еңбек етті, ал-дыңғы толқыннан кейінгі лек – жастар тәрбиеленіп шықты. Құтқа-рушылық қызметтің болашағына жолдама алды. Адам өмірінде бо-луы мүмкін қауіп-қатердің алдын алу жұмыстарына байланысты қа- уіпсіздік шараларын алудың түр-лі шараларын үйренді, үйренген-дерін кейін келгендерге үйретті. Олардың көпшілігі құтқарушы бо- ла жүріп, жасақтың материалдық базасының жұпынылығына, қара-пайым жағдайлардың жеткілік-сіздігіне қарамастан, еңбек етті. «Әкеліп береді, жасап береді» деп күтіп отырмай, жасақ басшы-лығының ұйымдастыруымен көп нәрсені өз күштерімен жасауға үйренді, қиындықты жеңді. Сөйтіп, өздерінің тұрмыстық жағдайла-рын жақсартуға, қолда бар техни-калық құрал-жабдықтарды сақтап, пайдалануға, қажетті тұрақтарды өз қолдарымен салуға жетісті. Тіпті құтқарушыларды күнделікті медициналық тексеруден өткізу орнын, жалпы оқу-жаттығу база-сын жыл сайын жөндеп, жаңарту сияқты ішкі жұмыстарға дейін өз күштерімен атқарғанын баса айта кеткім келеді. Әрине, мұндай сәттерде қалалық әкімдік тарапы-нан жасаққа қажетті жер телімде-рін заңдастырып беруден бастап күнделікті жұмысымызға лайым да көмек қолын созып келе жатқа-нын да баса айтқан жөн. Төтенше жағдайлар департаментінің тіке-лей қамқорлығы мен көмектері аз болған жоқ. Бүгінде жұмыс жасап кеткеніне 4-5 жыл болған өзіміз-дің оқу-жаттығу базамыз бар. Осы аралықта жұмысқа алынған қыз-

меткерлеріміздің әрқайсысы 6-7 мамандықтың иесі болып шығуы сол материалдық базамыздың ар-қасы дегім келеді.

­ «Құтқ­арушы болғым келе­ді» деп келгендерді шетінен жұ­мысқ­а қ­абылдай бермейтін шы­ғарсыздар?..

- Әрине, кез келген адамды қабылдамаймыз. Өйткені біздің жұмыстың басқалармен салыс- тырғанда ерекшеліктері мен өзі-не тән талаптары көп және жоға- ры. Ең алдымен, олардың денсау-лығында қылаудай кінәрат бол- мауы тиіс. Әскери міндеттілігі тағы бар. Тепсе, темір үзетін қажыр-қайраты көзге ұрып, сыртқа теуіп тұратын, бойы-сойы келісуімен қатар, олардың мінезінің психо-логиялық тұрақтылығы – біздің талабымыздың бір парасы. Одан әрі қолынан келетін мүмкіндік-тері, мамандық түрлері, техни-каның түрін меңгергендігі талап етіледі. Осындай талаптардан сү- рінбей өткендерді жұмысқа қа-былдасақ, олар мұнымен ғана шектеліп қалмайды. Әрі қарай құтқарушы, әрі сүңгуір, әрі пара-медик, дәнекерлеуші, газбен кесу-ші, кеме, қайық айдаушы, тыныс алу аппараттарымен жұмыс жа-саушы, аль­пинист, қажет болса, құ- рылысшы мамандығын да өзі тә-жірибе жинақтай жүріп, үйреніп шығады. Осы орайда өзінің тіке- лей жұмысын атқара жүріп, анау айтқан мамандықтарды үйрене жүріп, өздеріне баспана салып алған жас қызметкерлеріміз де бар. Ал бізде бірнеше жыл ең-бек етіп, басқа салаға ауысып, басшылық қызметте, түрлі құры-лымдық бөлімдерде еңбек жо-лын жалғастырғандар көп. Ішкі істер органдарында, МАИ қызме-тінде, қаржы полициясында біз-дің жігіттердің жұмыс істеп жат-қандарын мақтан тұтамыз. Жеке кәсібін ашқандар да бар.

Бүгінде құтқару жасағында 77 адам еңбек етеді. Оның 73-і – құтқарушылар. Былайғы адамдар біздің жасақтың суда құтқарудан бастап кинологиялық қызмет, ра-диациялық, химиялық және био-логиялық қорғау қызметі, меди-циналық-психологиялық қызмет, автокөлікке, жүзу құралдарына және оның жабдықтарына қызмет көрсету және алты құтқару бө-лімшесі болып бөлінетіндігін біл-меуі мүмкін. Бір құтқару бөлімше- сі Теректі ауданы Сарыөмір ауы-лында, екіншісі Ақжайық ауданы-ның Чапаев ауылында орналасқан. Сарыөмірдегі бөлімшеге келетін болсақ, ол тұста Шалқар көлі ор-наласқан. Бұл көлге облысымызды айтпағанда, еліміздің түкпір-түкпі-рінен, көрші жатқан Ресейдің об-лыстарынан келіп демалатындар көп. Құтқарушыларымыз Шалқар көлінде демалатындардың, сол маңайдан өтетін Ақтөбе арқылы өтетін күре жолдың бойында жо-лаушыларды қысы-жазы кездесіп қалатын жағдайлардан сақтау, құтқару-іздестіру, түрлі төтенше жағдайларға ұшырауының ал-

дын алу мен оның зардаптарын жою, алғашқы дәрігерлік-психоло-гиялық көмектерді жедел түрде ұйымдастыру жолында мігірсіз еңбек етеді. Ал 18 ауылдық округ қарайтын Ақжайық ауданындағы бөлімшеміз одан әрі Жаңақала, Қазталов, Бөкей ордасы, Жәнібек аудандарын да қамтиды. Бұл ба-ғыттан өтетін Орал – Атырау күре-жолы құтқарушыларымыздың жіті назарында. Қалған төрт бөлімше-міз Орал қаласының орталығын-да екі базаға бөлініп, қос бағытқа жедел шығатындай ыңғайлы жағ-дайда орналастырылған.

­ Бағанағы сұрақ­тарымыздың бірі – жеткен жетістіктер жа­йындағы сауалымыз жауапсыз қ­алып бара жатқ­ан сияқ­ты. «Арық­ айтып, семіз шық­қ­ан жақ­сы» ғой... Дегенмен жеткен нәрсені ауыз толтырып айтып отырғанның айыбы жоқ­, оқ­ыр­мандарымыз да хабардар бол­сын...

- «Мақтанғаннан гөрі жұмысы-ңа қарай мақтасын» дейді біздің құтқарушылар. Сол қағиданы ұс- танып отырғаным ғой. Шүкір, жі- гіттердің қол жеткізген жетістік-тері баршылық. Құтқару бөлімше-лерінің басшыларынан бастап қа-тардағыларына дейін өз істеріне әбден машықтанған, өз жұмысын ардақ тұтатын, кез келген қиын жағдайда дұрыс шешім қабылдай алатын жігіттерімнің әрқайсысы мақтауға тұрарлық. Сайдың тасын-дай іріктелген, ортақ міндет пен жұмысқа бір кісідей жұмыла бі-летін сол жігіттерімнің арқасын- да соңғы 10 жылда «Қазқұтқару», «Нептун», «Тайга» халықаралық, республикалық оқу-жаттығу көп-сайыстарында ылғи да бірінші не-месе жүлделі орындардан көрініп келеміз. Көп әріге бармай, соңғы екі жылдан бері қозғасам, біздің жігіттер «Қазқұтқару» республика-лық жарысында 16 команданың арасынан суырылып шығып, екі жыл қатарынан 1-орынды иелен-ді. Мұндай жарыстарға ылғи мық-тылар жиналатынын ескерсек, же-ңісіміздің оңай келмейтіні белгілі. Тағы бір айта кететіні, облыстық, қалалық білім беру басқармала-рымен бірлесіп, оқушылар ара-сынан жас құтқарушыларды ірік-теп тәрбиелеп келеміз. Олар да жас құтқарушылардың арасында өткен ел біріншілігінде екі жыл қатарынан бірінші орын алды. Осы жеңістеріміз бір төбе де, анау жоғарыда айтқан ажал аузынан немесе қауіп-қатерден құтқарып қалған 4 мың 628 адамның өмірі- не біз үшін ешқандай баға жетпей- ді. Бұл – біздің ең басты жетістігі-міз.

Құтқарушыларымыз облыс ау-мағынан тыс жерлерде орын алған құтқару шараларына да қатысып келеді. Тағы да әріге бармай-ақ айтсам, осы жылдың сәуір айын-да Қостанай облысында болған алапат су тасқынына байланысты біздің 20 жігітімізден (техникала-рымен бірге) жасақталған жедел топ сол жаққа шұғыл аттанды.

Жедел қ­ұтқ­ару жасағына 15 жыл

ел-жҰРТ 5Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

­ Күнде таңертең жұмысқ­а келе жатып, не туралы ойлай­сыз?

- Құтқарушыларымның аман-дығын ойлаймын... Елімізде, өз аймағымызда төтенше жағдай-лардың болмауын тілеп келе жа-тамын.

­ Құтқ­арушы ретінде жігітте­ріңізге ең ауыр тиген қ­ай жыл­ды атар едіңіз?

- 2011 жылы облысымызда жойқын су тасқыны болған еді ғой. Жігіттерімнің күні-түні мігір таппай, «етікпен су кешкен» сол бір ауыр күндері әлі ұмытылған жоқ. Оңай болған жоқ, бірақ құт-қарушылар ол сыннан сүрінбей өтті.

­ Сіздің қ­ызметке жалған қ­оңыраулар жиі шалына ма?

- Өкінішке орай, болып тұрады, кейде күн сайын.

­ Халық­тан алған алғыста­рыңыздан ылғи ойдан шық­­

пайтыны қ­айсысы?- Әрбір құтқарылған адам өмі-

ріне байланысты айтылған ал-ғыстар ұмытыла ма...

­ Өмірде түрлі жағдайлар болып жатады, қ­ұтқ­арушылар жұмысында кездескен күлкілі оқ­иға.

- Атам қазақтың «Адам қартай-ғанда бір бала» дегені рас. Кейде қариялар үй жануарларын «Төбе-ге шығып кетті, ағаш басынан түсе алмай отыр» деп көмектесуімізді сұрап телефон шалады.

­ Өзіңіз қ­ұтқ­ару қ­ызметіне жүгініп көрдіңіз бе?

- Әзірше болған жоқ, болмауын тілеймін.

­ Күнде кеште жұмыстан қ­айтып бара жатқ­анда сізді жиі мазалайтын ой?

- Тыныш болғай, төтенше жағ-дайлардың бетін әрмен қылғай деп қайтамын күнде жұмыс- тан...

Олар су қоршауында қалған 110 адамды (14-і – балалар) құтқарып, қауіпсіз жерлерге көшірді. Мұндай мысалдар айта берсек, көп. Өзі-ңіз айтқандай, 15 жыл тарихпен есептегенде, қас-қағым сәт. Де-генмен біз үшін мерейтой ретінде атап өтуге тұрарлық. Сондықтан осы қарашаның 25-інде 15-ке тол- ғанымызды атап өтпекшіміз. Бү-гінде біздің құрамымыздағы бұ-

рын өз алдына болған, суда құт- қару қызметінде еңбек еткендерді қосқанда 20 ардагеріміз құрметті демалыста. Оларды және бүгін құт- қарушылар сапында тұрғандарды осы мерейтойымызбен құттық-таймын.

Әңгімелескен Есенжол ҚЫСТАУБАЕВ

Сұхбат ішіндегі сұхбат

жандар Ақеділдің жеңісіXII Ұлттық­ Дельфий

ойындары биыл ҚР Тәуелсіздігінің 25 жылды­ғына арналып «Бірлігіміз жарасқ­ан» тақ­ырыбында ұйымдастырылуда.

Облыстық байқаудың би-ылғы жеңімпаздары Степно-горск қаласында өткен рес- публикалық байқауға жолда-

ма алған болатын. Аталмыш республикалық байқауда Жа- ңақала ауданының Қали Жан- тілеуов атындағы балалар саз мектебі «Домбыра» сыны-бының оқушысы Ақеділ Ұза-қов (жетекшісі Ертай Аман- жолұлы) жүлделі II орынға ие болды.

Алтынбек ЕРМЕКҚАЛИЕВ,Жаңақ­ала ауданы

Республикамызда осы іс- тің басы-қасында жүрген саусақпен санап алар-

лықтай ғалымдарымыздың бірі әрі бірегейі, филология ғылымы- ның қабырғалы өкілдерінің бірі Ұлдай Ержанова десек, қателес-пейміз. Жер-су атауларының о бастағы түп-төркінін дұрыс ай- тып, дұрыс жазудың, оған ғы-лыми тұрғыдан баға берудің қа- жеттілігі еліміз егемендікке қол жеткізгеннен кейін тіптен сезі-ле түсті. Тәуелсіздіктің басты та- лаптарының бірі де оған осын- дай ғылыми көзқарас тұрғысы- нан келу емес пе еді.

Осы орайда Ұлдай Рысқали-қызы тындырған істер атан тү- йеге жүк боларлықтай. Ол отар- шылдық пен империялық өктем-діктің салдарынан жойылып кет-кен ежелгі жер-су атауларының қайтадан орнығуына ғылыми тұр-ғыдан терең әрі жан-жақты па- йымдаулар жасады. Бұған өзінің алтын уақыты мен ерік-жігерін сарп етті. Зияткерлік пен терең- діктің, сұңғылалық пен білімдар-лықтың және аңғарымпаздық пен ар тазалығының қажет жері де осында. Бір сүйсінерлігі, осы қасиеттердің бәрі де Ұлдай Ер-жанованың бойынан табылып жатты.

Ұлдай – алдына қойған мақса- тынан ауытқымай, бастаған ісін аяғына дейін жеткізе алатын бітімі бөлек жан. Халқымызға тән дархандық, кеңпейілділік пен қо-нақжайлылық, өзгенің қуанышы мен қайғысына ортақтаса білу, сүрінгенді демеу секілді қасиет-терді бойына сіңіре білген па-расат иесі. Сондай-ақ ол адами құндылықтар мен ежелгі салт-дәстүрлерімізге адалдық таны- тып келе жатқан әрі жаһандану- дың бүгінгі алты қарыс жұтқын-шағына жұтылып кетпеудің бас- ты бір жолы халықтық дәстүрі-

мізді бүгінгі уақыттың өлшеміне бейімдей отырып, оны одан әрі жаңғырта білу деп санайтын ұла-ғаты мол ана, әзіз әже. Осыған бір мысал айта кетуге тура келіп отыр.

Таяуда араласып жүрген дос- жолдастарымыздың бірі Нұрлан мен Самиға дүниеге келген не-мерелерінің қырқынан шығуына байланысты бесік тойын өткізді. Шілдеханаға негізінен ағайын-тума, шаңырақ иелерінің жақын туыс апалары мен ағалары ша-қырылған екен. Ең алдымен сә- биді бесікке бөлеу рәсімі өткі-зілді. Оны осы қуанышқа арна-йы келген шешелеріміздің бірі атқаратын шығар деп ойлағанбыз. Жоқ, олай болмады. Керісінше ол кісілер: «Ұлдай, айналайын, жол біздікі екенін байқап отырмыз. Дегенмен біз сенің жөн-жоба-ны жақсы білетін кыз екеніңді жақсы білеміз. Осы рәсімді өзің қолға алсаң қайтеді», – деп біз- дің замандасымызға ыңғай та- ныта тіл қатты. Обалы не керек, Ұлдай оны ежелгі жоралғымыз-дың барлық нышандарына сай атқарып шықты. Жақсыдан шара-пат деген осы да.

Халқымыз қыз балаға Ұлдай, Ұлболсын, Ұлғаным, Ұлбала, Ұл-туған, Ұлбике және Ұлжан секіл- ді есімдерді тектен-тек қоймай-ды. Алғашқыда дүниеге келген сәбилері қыз болса, бір мұрагер, ат ұстар дүниеге қашан келер екен деп армандайтын халық- тың өкілі емеспіз бе? Өзінен анық-қанығын сұрамадым, деген-мен ата-анасы қыздарының атын Ұлдай деп қойғанда осындай бір ой-тілектің болғаны байқалады. Әрі әке-шешесінің бұл тілегін Алла тағаланың өзі ескерген се-кілді көрінеді де тұрады. Өйтке-ні бұл сөзімізге Ұлдайдан кейін оның Азамат есімді інісі дүние- ге келгені айғақ. Ұлдайдың күш-

қайратының молдығы, шаршап- шалдыға бермейтіні, алыс сапар-ларға шығудан тартынбайтыны, бірқатар жағдайларда кім-кімге болса да бетің бар, жүзің бар де-мей, тіке айтып тастайтын мәрт мінезі оның атына заты сай ұл-дай, яғни ұл секілді, ұлға ұқсай- тын бітім-болмысынан да хабар беріп тұрғандай.

Сонымен, бір мезгілде Ұлдай Рысқалиқызы дүниеге әйел заты болып келгенін, әйелге тән жа- ратылыс – адал жар болу, дү-ниеге ұрпақ әкеліп тәрбиелеу, асыл ана, әзіз әже бақытына ие болу екенін назарынан бір сәт те таса қылған емес. Ұлдай Рыс-қалиқызының дүниеден өткен жары, есімі елдің есінде қалған азамат, марқұм Отарәлі Бүркі-товке деген сыйластығы қандай еді? Сүйіспеншілігі қандай еді? Бұлар нағыз ғалымдар отбасы болатын. Ұлдай кейін шаңырақ иесінің артында қалған ғылыми еңбектерінің жинақталып, толық- тырылып жарық көруіне де бі-раз еңбек сіңірді. Азаматын ар-дақтаған, алдын қия кесіп өтпе- ген, оның нағыз сенімді серігі, рухани демеушісі бола білген, ошағының отын сөндірмей, қара- шаңырақты құлатпай ұстап қал-ған бір адал жар Ұлдайдай-ақ болар. Бүгінде олардың алтын асықтай ұлдары Ұлан мен қыз- ғалдақтай құлпырып өскен қыз-дары Дария – егемен еліміздің өркендеуіне өз үлестерін қосып жүрген, ұяда көрген тәрбиесін ұшқанда іліп жүрген білікті ма- ман иелері.

...Ақ Жайықтың ғалым қызы жол үстінде келеді.

Темір ҚҰСАЙЫН

ҰлдайҒылымның қ­ай саласы да оңайлық­пен шағыла қ­оятын

жаңғақ­ емес. «Нартәуекел, қ­ұлаш ұрдым қ­иынға, Қайрат, шіркін, алып шық­са, қ­иын ба» деп ақ­ын жырлағандай, ғылым жолы қ­иын да күрделі. Ізденістен талмаған, бар саналы ғұмырын тек ғылымға ғана бағыттай білген адам оның қ­ия шыңына көтеріліп, бастаған ісінен нәтиже көрсете алады. Ғылымдағы бақ­ытсыздық­ өзін­өзі таппау, таба алмау шығар, сірә. Филология ғылымының салалас, қ­ұрамдас тармақ­тарының бірі – ономастика. Сондай­ақ­ бұл жүйе еліміздегі үлкенді­кішілі жер­су атауларының толық­қ­анды зерттелуі, оның ғылыми зерттеу нысанына айналуы деген ұғымды білдірмек.

сҰхбАТ6 Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

– Қабдығали Ахметұлы, сіз әр жылдары Қазақ­станның үш облысында облыс прокуроры қ­ызметін атқ­ардыңыз. Бірер жыл Батыс Қазақ­стан облыстық­ әділет департаментін басқ­ар­дыңыз. ҚР Мемлекеттік тергеу комитеті мен Ұлттық­ қ­ауіпсіз­дік комитеті қ­ұрылымдарын­ да басшылық­ қ­ызметтерде бол­ дыңыз. 2002­2008 жылдар ара­лығында Қазақ­стан Республи­касы Парламенті Сенатының депутаты болдыңыз. Міне, осы факті­факторлар сіздің үлкен өмір жолынан өткеніңізді ай­ғақ­тайды. Саналы өміріңізді қ­ұқ­ық­ қ­орғау саласына арнау­ ға кім немесе қ­андай жағдай әсер етті?

– Мен Ресей Федерациясының Саратов облысына қарасты Боч-кари деп аталатын елді мекен-де 1946 жылғы жиырма бесінші қараша күні жарық дүниеге кө-рініппін. Ол кез соғыстың кесі-рінен халық шаруашылығы әбден тұралап, қираған, ел-жұрт киер киімді айтпағанда, ішер тамақтың өзіне қатты тарыққан қиын-қыс- тау жылдар ғой. Соғыстың, жоқ-шылықтың зардабын көп көрген анам мен жасы үлкен бауырла-рым мен өскенде өзіміз тұратын совхозға директор болғанымды қалапты. Тілім шыққасын олар ме- нен «Совхозға директор бола- сың ба?» деп сұраса, мен ештеңе- ге түсініп жарытпасам да, балалық қой, екі сөзге келмей, «Боламын!» деп жауап береді екенмін. Ал енді есейіп, ақ-қараны айырып, оң-со-лымызды тани келе, мамандық таңдауға тура келгенде, заң са-ласын таңдауыма біздің ауыл-аймақтағы милицияның учаске- лік инспекторы Севасть­янов де- ген азаматтың ел-жұрттың алдын-дағы абырой-беделі көбірек әсер

етті-ау деп ойлаймын. Оның үсті- не мектеп оқушысы кезімде мен жеті жыл интернатта жатып оқы-дым. Балалық шақта өзім көрген әділетсіздік пен әлімжеттік оқи-ғалары да заңгер болуға ықпал еткен болуы ықтимал. Бұған қоса әділетсіздік көрген ағайын-туыс-тарым өз құқықтарын қорғау үшін білімі жетпейтіндіктері мен заңды білмейтіндіктеріне налитын. Мі- не, осындай жағдайлар мені заң саласына жетелегені анық. 1965 жылы Саратов қаласындағы Заң институтына түсіп, осы жоғары оқу орнын 1969 жылы заңгер ма- мандығы бойынша бітіріп шық-тым.

– Тікелей қ­ұқ­ық­ қ­орғау са­ласында қ­ызмет істеп жүрге­ніңізде, өзіңіз куә болған неме­ се өзіңіз кезінде тергеуін жүр­ гізген, әлі күнге дейін есіңізге жиі түсетін бірді­екілі оқ­иғаны айтып берсеңіз.

– Мен жас маман кезімде бес жылдан астам бүгіндері Алматы облысына қарайтын Текелі қала-лық прокуратурасында тергеуші болып қызмет істедім. Расын айт-қанда, ол жұмыстың абыройынан гөрі, қиындығы көп болды. Жы-лына уақытпен санаспай, адам өліміне қатысты 50-60-қа жуық оқиға орнына баруға тура ке-летін. Сонымен қатар жылына 40-45 қылмыстық істің тергеуін тиянақтап, сотқа жіберемін және соншама істің материалын жинақ-тап, прокурорға тапсырамын. Мен үшін адам өлтірілген оқиға орны-на бару емес, өзі өзіне қол салған жастардың өліміне бару өте ауыр болды. Перзенттері өзін-өзі өлтірген аналардың аңырап жы- лап, естерінен танғанын көру ма-ған өте қиын тиді. Ал енді арақ-ша-раптың кесірінен жасалған ауыр

статистикалық көрсеткіштерді кө-пе-көрінеу өсіріп жазуға қатысты іс-әрекеттерге сол кездегі билік- тің жаза қолдануды доғарғаны әлі күнге дейін түсініксіз. Мәселен, Маңғышлақтағы мұнай өндірісі нысандарын жетілдіруге қатысты әлгіндей асыра сілтеулер көптеп орын алды. Жалпы экономикалық сипаттағы көзбояушылық КСРО-ның күйреуіне әкеп тіреген негізгі факторлардың бірі болды.

– Қазақ­ арасында «қ­аны сұ­ йық­» деген түсінік бар. Бұлай­ша сипатталған кісі «бұзық­тық­ жасауға, заңды бұзуға, қ­ыл­мыстық­ әрекеттерге баруға» бейім дегенді білдіреді. Демек, адам баласының қ­ылмыс жа­сауы тек тәрбиеден кеткен ол­ қ­ылық­тан ғана емес, сонымен қ­атар қ­анмен берілген кесапат­тың кесірі болуы да мүмкін бе?

– Әрине, ешкім қылмыскер болып өмірге келмейді. Яғни айт-қанда, адам қылмыскер боп ту-майды. Ешкімді бас қондырысы- нан немесе басқалай дене бітімі-нен «мынау болашақ қылмыскер» деп анықтау мүмкін емес. Рас, кейбір мінез-құлық перзентіне ата-анасының қаны арқылы бері-луі мүмкін екендігін жоққа шы- ғаруға болмайды. Бірақ көп жағ- дайда адамның қылмыстық жол- ға түсуіне оның алғашқы қылмы- сы үшін лайықты жазаланбауы ке- рі ықпал етеді. Сол себепті бұ-рынғылар «Баланы жастан...» деп тектен-тек айтпаған. Демек, бала-ның, жас адамның тағдыры үшін ата-ананың берер тәлім-тәрбиесі ерекше мән-маңызға ие. Сол се- бепті ең алдымен ата-ана өз пер- зентін тым шолжыңдатып жібер-мей, қаршадайынан дұрыс бағыт-бағдар беруі тиіс. Әсіресе, «Тама- ғы тоқтық, көйлегі көктік, ермегі жоқтық – аздырар адам баласын» дегенді ескеріп, ересектер бала-ны кішкентайынан адал еңбекке баулығаны ләзім.

– Қабдығали Ахметұлы, осы жылы жазда Алматы қ­аласын­да қ­олына қ­ару алып, бірнеше адамды жазық­сыздан­жазық­­сыз жайратып салған Р. Көлек­ баев дегенге қ­атысты қ­ылмыс­тық­ іс жақ­ында сотта қ­аралып, сот оны өлім жазасына кесті. Бірақ­ мұндай ең ауыр жазаға Қазақ­стан аумағында ҚР Пре­зидентінің Жарлығына сәйкес 2003 жылдан бері мораторий жарияланғаны мәлім. Тәжіри­ бесі мол заңгер, қ­ұқ­ық­ қ­орғау қ­ұрылымдарының ардагері ре­ тінде осы жайтқ­а сіздің көзқ­а­

расыңыз бен болжамыңызды білсек деп едік. Нақ­тырақ­ айт­қ­анда, Р. Көлекбаевқ­а қ­атысты сот үкімі орындала ма, әлде ол өз ажалынан жан тапсырған­ ша, абақ­тыда отырып, оның киер киімі мен ішіп­жемі, сон­дай­ақ­ ол жазасын өтейтін ме­кеменің коммуналдық­ төлем­ ақ­ысы мен басқ­а да шығында­ ры жылдар бойы мемлекеттің мойнында бола ма?

– Егер мен өз пікірімді ашық айтар болсам, Р. Көлекбаевқа қа- тысты сот үкімі орындалуы тиіс. Өйткені өлім жазасына жария-ланған мораторий бұрындары жасалған қылмыстарға қатысты. Сол себепті әлгіндей ең ауыр жа-

– Сіз ұзақ­ жыл өте жауапты және өте қ­ауіпті салада, яғни тәубесіне келуі үшін қ­ылмыс­ керге жасаған қ­ылмысына сәй­ кес әділ жаза тағайындауы тиіс қ­ұзырлы қ­ұрылымдарда қ­ыз­ мет атқ­ардыңыз. Мәселеге осы тұрғыдан келгенде, адамға тән қ­андай қ­адір­қ­асиетті жоғары бағалайсыз және нендей мінез­қ­ұлық­ты жек көресіз?

– Адам баласына тән ең ізгі қа- дір-қасиет адалдық пен еңбек-қорлық, сондай-ақ біреудің ала жібін аттамау, кісі ақысын жемеу, жалған сөйлемеу, жала жаппау, өтірік айтпау деп есептеймін. Ал осыларға кереғар мінез-құлықты жаратпаймын. Әділет генерал­майоры Қабдығали АХМЕТОВ:

«Адам қылмыскер боп тумайды» заға кесілген қылмыскерлер күн ілгері шартты босатусыз 25 жыл түрмеде отыруы шарт. Президент-тің өлім жазасына мораторий белгілеу жөніндегі Жарлығынан кейін біздің елде өлім жазасына кесу жөнінде сот үкімі шыға қой-ған жоқ. Сөйте тұра, Қазақстан Республикасының Конституция- сы мен Қылмыстық кодексі аса ауыр қылмыстар үшін өлім жаза-сын белгілеуге мүмкіндік бере- ді. Демек, меніңше, Көлекбаевты өлім жазасына кескен сот үкімі- нің заңи пәрмені өлім жазасы-на мораторий жариялаған Жар-лықтан жоғары.

– Биыл жаз Ақ­төбе және Ал­маты қ­алаларында орын ал­ ған лаңкестік оқ­иғаларға орай өткен ҚР Қауіпсіздік кеңесінің жиынында Қазақ­стан Республи­касының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев күштік қ­ұрылым­дардың дайындығына көңілі толмайтындығын аңғартты. Сіз­дің ойыңызша, бейбіт күнде, ел аман, жұрт тынышта бұдан бы­лай әлгіндей лаңкестік оқ­иғалар енді мүлдем орын алмау үшін билік пен халық­ не істеуі керек?

– Әрине, мен Президенттің лаңкестік оқиғаларға жол бер- меу және ондай кесапаттың ал-дын алу жөніндегі ой-пікірлері- мен толық келісемін. Мұндай нә-тижеге қол жеткізу үшін кешенді шаруаларды жүзеге асыру керек. Мысалы, ең алдымен ел-жұртты, әсіресе, жастарды жұмыспен қам- туды әлі де жақсарта түскеннің еш артықтығы жоқ. Жеке меншік-тегі жоғары оқу орындарының тиімділігіне өз басым күдік-күмән-мен қараймын. Осындай оқу орын- дарын бітірген жастардың маман-дығы бойынша еңбек нарығынан өз орнын табуы өте қиын бо-лып тұр. Оның үстіне орын алған қылмыстардың ашылу деңгейі көңіл көншітпейді. Тіпті жасалған қылмыстарды есептен жасыру, санаққа алмау фактілері әлі де әшкереленуде.

Кейбір шетелдерде әскерге шақырылуы тиіс жас жігіттерді әскерге алмай, оны тұрғылықты тұратын аумағы бойынша заңға қайшы әрекеттердің алдын алуға тартады. Мысалы, жаңағы жігіт замандастарымен белсенді ара-ласып, спорттық жарыстарға қа-тысып, би кештеріне бірге бара жүріп дегендей құрбы-құрдаста-рын заңды бұзудан сақтандыруға мүдделілік танытуы шарт. Міне, бізге осы жүйеге назар аударып, мүмкін болса, қолданысқа енгіз- ген артықтық етпейді-ау.

– Біраз жылдан бері қ­ұрметті демалыстағы генерал Ахметов бүгінгі күннің биігінен өзінің әрі азамат, әрі айтулы маман ре­ тінде қ­алыптасуына ық­пал ет­кен кімдерді ерекше ық­ылас­ ілтипатпен еске алады?

– Өз мамандығым бойынша қызмет бабында өсу үшін кезінде комсомолдық қызметтен бас тарт- қанымды жасырғым келмейді. Те-келіде тергеушілік қызметте жүр- генімде мен жас маман ретінде қа- ла прокуроры Василий Малинин мен соғыс ардагері, прокурор-криминалист Борис Трубачевтен кәсіби тұрғыдан көп тәлім алдым. Сондай-ақ кезіндегі Батыс Қазақ- стан облысының прокуроры Мұ- қатып Әжіханов пен ол кісінің бі-рінші орынбасары Иван Гапич ме-нің болашағыма сеніммен қарады. Осындай аға буын әріптестердің сенімі негізінде 28 жасымда Бөр-лі ауданының прокуроры болып тағайындалдым. Осы қызметті ат-қара жүріп, әрі аудандық партия комитетінің бюро мүшесі ретінде 9 жыл бойы құрылыстың сапа-лы жүруі, егін жинау, мал қыстату сықылды күрделі шаруалардың оңтайлы ұйымдастырылуын қада- ғалап, аудан басшылығына тек заңдылықты нығайтуға ғана емес, әлеуметтік-экономикалық мәсе- лелердің шешілуіне де жәрдем-дестім. Егер мен Текелі қаласында жедел-тергеу жұмыстарының жай-жапсарына қаныға түссем, Бөр-ліде қызмет пен міндеттің халық алдындағы жауапкершілігін ай- қын сезініп, әрі ортақ мүддеге шы-найы жанашырлықпен атсалыс- қан адамның халықтың ықылас-ілтипатына бөленетініне де көзім жетті.

Мемлекет басшысының және сол кездегі облыс әкімі Қырым-бек Көшербаевтың қолдап-сенуі-мен 2002-2008 жылдары Батыс Қазақстан облысынан ҚР Парла-менті Сенатының депутаты болып сайлануым мен үшін үлкен ме-рей болды. Өз басым қандай қыз- мет атқарсам да, халық пен мем-лекеттің мүддесіне қалтқысыз қыз- мет етумен болдым. Менің тұл-ға ретінде қалыптасуыма ықпал еткен барша азаматтарға шексіз ризашылығымды білдіремін.

Сұхбаттасқ­ан Бауыржан ҒҰБАЙДУЛЛИН,

«Орал өңірі»

Құқық қорғау саласындағы қызметін қатардағы тер-геушіліктен бастап, әділет генерал-майоры дәрежесіне дейін жеткен Қабдығали Ахметұлы Ахметов - үлкен өмір мектебінен өткен тұлға. Әр жылдары Атырау, Батыс Қазақстан және Шығыс Қазақстан облыстарының проку-роры болып қызмет істеген Қ. Ахметов ҚР Мемлекеттік тергеу комитеті, Ұлттық қауіпсіздік комитеті мен Әділет министрлігі құрылымдарында да басшылық қызметтер атқарды. Ал 2002-2008 жылдары ҚР Парламенті Сенатының депутаты ретінде құқық қорғау саласына қатысты заңдардың жетілдірілуі мен қабылдануына тікелей атсалысты. Өмірден көрген-түйгені мол генерал Ахметов тура күні ертең 70 жасқа толмақ.

қылмыстарды тергеу аса қиын емес, есесіне мас күйінде өз тума-туыс, жолдас-жорасын өлтірген адамның өзегі өртене өкінгені- не қарау ауыр.

Бір жылы Жаңа жыл мерекесі-нің қарсаңында мынандай оқиға болды. Ұлы Отан соғысының арда-гері өзінің соғыстан олжа ретінде алып келген «Валь­тер» тапанша-сымен Жаңа жылмен құттықтауға келген көршісін жайратып салған. Көршісінің бар жазығы, отағасы-мен сөзге келіп қалған үй иесінің әйеліне ара түскендігі ғана. Бұл соғыс біткеннен кейін 25 жылдан соң болған оқиға...

Маған заңгер ретінде өткен ғасырдың сексенінші жылдары-ның соңына таман экономикалық-

7әлеумеТБейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

Зейнетақ­ымен ел ішіндегі көші­қ­онСалымшы (алушы) тұрғылық-

ты жерін бір елді мекен аясын-да ауыстырса немесе Қазақстан аумағындағы басқа бір қалаға көшсе, оған жеке зейнетақы шо- тының жаңасын ашу немесе қолданыстағысын өзгерту үшін БЖЗҚ-ға келудің қажеті жоқ. Ал салымшы пошта байланысы ар-қылы хабарлау тәсілін таңдаған болса, онда өз деректеріндегі мекенжайды өзгерту немесе ха- барлау тәсілін өзгерту үшін қор бөлімшесіне келуі керек. Келе-шекте қоныс аудару кезінде бө-лімшеге келіп жүрмеу үшін ал- дын ала хабарлаудың электрон-дық түрін таңдауға БЖЗҚ кеңес береді.

Жаңа елдер – басқ­а қ­алалар

Қазақстан азаматтары ел ау-мағынан тысқары жерлерге тұ-рақты немесе уақытша тұруға кететін кездер де аз емес. Қалай болғанда да салымшы (алушы) зейнетақы жинақтарын алу құ-қығынан немесе мүмкіндігінен айырылмайды.

Шетелге уақытша тұру үшін кеткен кезде жеке зейнетақы шо- ты жабылмайды, қаражат БЖЗҚ-да салымшы (алушы) талап ет-кенше мерзімсіз сақталады, оған инвестициялық табыс есепте-

дау туралы 21 461 өтініш қабыл-дады. Оның ішіндегі 17 625 өті-ніш бойынша төлем жасалды, ал 3 836 өтініш орындалмай, кері қайтарылды. 2016 жылдың бірін- ші жартыжылдығында 6 997 өті-ніш қабылданып, оның ішіндегі 6 514 өтініш бойынша зейнетақы төлемдері жасалды, ал 483 өтініш орындалмай қайтарылды.

ҚР заңнамасының талаптары- на сай емес құжаттар топтамасын ұсыну салдарынан өтініш орын- далмайды. Мысалы, Ресей Феде- рациясының азаматтары шетел-діктің шетелдік төлқұжатының орнына ішкі төлқұжат ұсынған жағдайлар кездесті.

Қажет білім

Өтінішті орындаудан бас тар-туды болдырмау үшін БЖЗҚ-ға ҚР заңнамасының талаптарына сай құжаттардың толық топтамасын ұсыну керек. Қазір БЖЗҚ-ға құжат өткізудің бірнеше тәсілі бар: өзі келіп өткізу немесе сенім білдіріл-ген тұлға немесе пошта байланы-сы арқылы өткізу. ҚР аумағынан тысқары ТТЖ-ға кеткен шетел-діктер немесе азаматтығы жоқ тұлғалар БЖЗҚ-ға өзі келген кезде шетелдік төлқұжат кө- шірмесін және салыстыру үшін оның түпнұсқасын, сондай-ақ алушының банк шоты туралы мәлімет беруі керек.

Егер төлем үшінші тұлға ар- қылы ресімделетін болса, онда алушының шетелдік төлқұжа-тының нотариат куәландырған көшірмесі ұсынылуы тиіс. Со- нымен қатар сенім артылған тұлғаның жеке басын куәлан-дыратын құжат көшірмесін жә- не салыстыру үшін оның түп- нұсқасын, нотариат куәландыр-ған сенімхат немесе оның но-тариат куәландырған көшірме- сін, сондай-ақ алушының банк шоты туралы мәлімет беру ке-рек.

Ақ жол!Азаматтардың көпшілігінің өмірінде тұрғылықты

жерін ауыстыру қажет болатын жағдайлар аз емес. Әркімнің қоныс аудару себебі әр түрлі: біреулер өмірін жақсартқысы келеді, басқалары жұмысына, енді біреулері отбасы жағдайына немесе басқа жағ-дайларға байланысты көшеді. Алайда кез келген қоныс аудару – күйзеліс, себебі барлығын жан-жақты ойластыру керек, жаңа маңызды істер де көбейіп ке- теді. Сонымен қатар қоныс аударатын адам зейнетақы жинақтарына қатысты әрекетті де есте сақтағаны жөн.

леді. Шетелге уақытша кеткен тұлға Қазақстандағы тұрғылық- ты жері бойынша өз тіркеуін сақ-тайды деп саналады. Басқаша айтсақ, Қазақстан азаматы бір-неше ай немесе жыл өткен соң елге қайтып оралады да жалпыға бірдей негізде, яғни зейнет жа-сына толған соң зейнетақы ала-тын болады.

Бөтен елді мекен ету

Егер БЖЗҚ-да зейнетақы жи-нақтары бар азамат басқа мем-лекетке тұрақты тұру үшін қо- ныс аударса және кеткен шетел- дік немесе азаматтығы жоқ тұлға деп саналатын болса (тиісті құ- жат алса), онда ол «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» ҚР заңы-ның (02.08.2015 жылғы №342-V ҚР заңымен енгізілген түзетулер ескерілген) 31 және 33-баптары-на сәйкес өзінің міндетті, міндет- ті кәсіптік немесе ерікті зейнетақы жарналары есебінен төлемге құ-қық алады. Мұндайда ҚР аумағы-нан тысқары ТТЖ-ға кететін, бірақ әлі кетпеген шетелдіктердің не-месе азаматтығы жоқ тұлғалар- дың заңның белгіленген ереже-леріне сай БЖЗҚ-дан ерікті зей-нетақы жарналары есебінен құ- ралғаннан басқа зейнетақы жи-нақтарын алуға құқығы жоқ.

2015 жылы БЖЗҚ Қазақстан Республикасының аумағынан тыс- қары ТТЖ-ға кетуге байланысты зейнетақы төлемдерін тағайын-

Өтініш пошта байланысы ар- қылы берілген жағдайда, БЖЗҚ-ға мынадай құжаттар жіберіледі: алушының өзі толтыратын бел-гіленген нысандағы өтініш, ал алушының қолын нотариат куә- ландырады, шетелдік төлқұжат-тың нотариат куәландырған кө-шірмесі және алушының банк шоты туралы мәлімет.

Құжат түпнұсқасынан көшір-менің дұрыс екенін, өтініштегі алушы қолының шынайы екенін куәландыру, сенімхатты куәлан-дыру бөлігіндегі нотариат әре-кеті шетелдік мемлекетте жа- салса, онда оларды заңдастыру керек, бұған Қазақстан Респуб-ликасы ратификациялаған ха- лықаралық шарттарда басқа-ша белгіленген жағдайлар қо-сылмайды.

Тағы да маңызды мәселе туралы

2016 жылғы 1 қаңтардан бас- тап күшіне енген жаңа нысан-дағы өтініш бланкілерімен қа- тар қабылданып келген ескі үл- гідегі бланкілердегі өтініштер-ді қабылдау ағымдағы жылдың 1 шілдесінен бастап тоқтатыл- ғанын ескертеміз. Қазір өтініш-тер тек жаңа үлгідегі бланкі-лермен қабылданады. Барлық қажет құжаттар тізбесі, оның ішінде өтініш бланкілері мен оларды толтыру үлгілері, сон-дай-ақ сенімхат үлгілері БЖЗҚ ресми сайтына www.enpf.kz ме- кенжайы бойынша («Қызметтер» - «Алушыларға» – Зейнетақы тө- лемдерін ресімдеу тәртібі» - «Қа-зақстан Республикасының ау- мағынан тысқары ТТЖ-ға кету-ге байланысты төлемдер» бөлі-мінде) орналастырылған.

Сонымен қатар ҚР аумағынан тысқары ТТЖ-ға кетуге байла-нысты зейнетақы төлемдерін қордың құжаттар БЖЗҚ-ға түс- кен не қабылданған күннен бас-тап 10 жұмыс күні ішінде алу-шының арызда көрсетілген банк шотына аударатындығын ес- кертеміз.

Елнұр ШАЛҚЫБАЕВ

Шаруалар жеке кәсі-бін дамыту үшін әр түрлі субсидия (де-

меуқаржы) және қомақты несие-лер алуда. Биылғы жылы төрт түлік мал басын көбейтіп, асыл тұқымды мал өсіруді мықтап қолға алған үш шаруа қожалығы «Сыбаға» бағдарламасы бойын-ша несие алып, 220 сиыр және 10 бас асыл тұқымды бұқа сатып алды.

Сонымен қатар ағымдағы жыл- дың 1 қазанына дейін «Жарас» агрофирмасы «Құлан» бағдарла-масы бойынша 20,0 млн. теңге не-сие алып, бұған 65 жылқы және бес айғыр сатып алған.

Айсұлу АРЫСТАНОВА, Шыңғырлау ауданы

Мал шаруашылығы

өркендеудеШыңғырлау ауданында

мал шаруашылығына бет бұрғандар үшін мемлекет тарапынан үлкен көмек-қолдау көрсетілуде.

БҚО дене шынықтыру және спорт басқармасынан түскен мә- ліметке қарағанда, байрақты бә-секеге еліміздің 14 облысынан то-ғызқұмалақ шеберлері қатысты.

Жарыс қорытындысында БҚО құрамасынан Сайлан Матылов чемпион атанса, Жарасхан Сағын-баев пен Әсет Қайыржанов қола жүлдені иеленді. Олардың бап-кері – Дәулет Әбдікәрімов. Сөйтіп жеңіс тұғырына көтерілген төрт

Төрт медальдің үшеуі бізде!Павлодар қаласында 18-22 қараша аралығында тоғыз-

құмалақтың блиц түрінен ерлер арасында өткізілген ҚР жекелей чемпионатында батысқазақстандық спорт-шылар өте табысты өнер көрсетті.

Аталмыш жоба аясында Ақсай қаласында кон- церт қойылды. ҚР еңбек

сіңірген қайраткері Азамат Жыл-тыркөзов және «Forte-Trio» трио- сының қатысуымен болған кон-церт жоғары деңгейде өтіп, кө-рермен мол әсер алды. Жоба аясында Бөрлі ауданындағы 22 Ұлы Отан соғысы және тыл арда-

Қайырымдылық концерті

Дариға Назарбаеваның бастамасымен «Дегдар» гуманитар­лық­ қ­оры 2011 жылдан бері елімізде «Времен связующая нить» атты қ­айырымдылық­ жобасын өткізіп келеді. спортшының үшеуі батысқазақ-

стандық болып шықты. Мұндай жетістік тоғызқұмалақ тарихында бұрын-соңды кездеспеген, дейді осы спорт түрін жақсы білетін-дер.

Айта кетейік, аталмыш жарыста бірінші және екінші орынды ие-ленген спортшылар алдағы жылы Астанада өтетін әлем чемпио-натына жолдама алды.

Елжан ЕРАЛЫ

герлеріне құрмет көрсетіліп, сый- лықтар табыс етілді. Шара со-ңында аудан әкімінің орынбаса- ры Қайрат Өтегенов жобаны жү-зеге асырушыларға ризашылық білдіріп, алғысхат табыс етті.

Айым НҰРҒАЛИЕВА,Бөрлі ауданы

Іскерлік байланыс желісі таныстырылмақ

25 қараша күні Орал қаласын-дағы “Atrium bar” мейрамхана-сында (Д. Нұрпейісова көш., 17/1, сағ. 20:00-де) “Fryday HUB by Movement 2050” жобасы ая-сында іс-шара өтеді. Аталмыш жоба еліміздің әр өңірінде не-творкингті дамыту мақсатында «Қазақстан-2050» жалпыұлттық қозғалысы мен «Fryday Astana» арасындағы ынтымақтастық тура-лы меморандум аясында жүзеге асырылуда.

Бұл жаңа жоба аясында об- лысымызда өткізілетін алғашқы шара болып табылады. Оған өңі- ріміздің көрнекті тұлғалары, банк пен бизнес қауымдастық-тардың басшылары, түрлі мемле-кеттік мекемелердің, қоғамдық ұйымдардың өкілдері қатысады.

Кеш барысында Халықаралық кәсіби коучтер одағы (ICU) мен Америкалық менеджмент қауым- дастығының (AMA) сертификат-тарына ие танымал бизнес-тре-нер Мерей Мұстафина шеберлік сабағын өткізеді, жобалардың тұсаукесері болып, ұтыс ойында- ры ойнатылады.

Үздік шеберді анықтады

ҚР Тәуелсіздігінің 25 жылдығы аясында Рубежный колледжінің ұйымдастыруымен «Үздік өнді- рістік оқыту шебері» атты бай-қауы өтті. Шараның мақсаты – техникалық және кәсіптік білім беру саласында бәсекеге қабі- летті маман даярлайтын өндіріс шеберлерінің біліктілігін баға-лау, оларға шығармашылық тұр-ғыда қолдау көрсету. Байқау қо- рытындысында шеберлер арасы-нан Лидия Гришина топ жарып, облыстық кезеңге жолдама алды. Екінші орынды Людмила Кор-нейчик иеленсе, кейінгі тұғырға Елизавета Кузь­менко қол жеткіз-ді. Қазылар алқасы байқауға қа-тысқандарды дипломдармен жә-не алғысхаттармен марапаттап, бағалы сыйлықтар табыстады.

Нұрлыбек ҚОяНБАЙҰЛЫ,колледж әдіскері,

Зеленов ауданы

дәулеТ8 Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

“Рахат” аҚ ЖаңаЖылдыҚ сыйлыҚтаР“Рахат-Орал” ЖШС

Орал қаласы, Вокзаль­ная көшесі, 2, тел.: +7 (7112) 51-58-33, 51-88-90

e-mail: rakhat_oral@list.ru

“Зимний праздник”

“Рюкзачок”

“Праздничная сумочка”

“Сыйлық­”

“Дворец с балконом”

Салмағы450 г

Бағасы1260 т

Салмағы650 г

Бағасы1130 т

Салмағы800 г

Бағасы1530 т

Салмағы1000 г

Бағасы1550 т

Салмағы1400 г

Бағасы1930 т

“Фонарик”

“ёлка нарядная”

“Красавица ёлка”

“Волшебный город”

“Новогодний фейерверк”

“Праздник в лесу”

Салмағы300 г

Бағасы560 т

Салмағы500 г

Бағасы960 т

Салмағы700 г

Бағасы1100 т

Салмағы850 г

Бағасы1550 т

Салмағы1000 г

Бағасы1700 т

Салмағы1400 г

Бағасы3650 т

“Балапан”

“ёлка – копилка”

“Сыйлық­”

“Новогодний сюрприз”

“Голубая ель”

Салмағы300 г

Бағасы560 т

Салмағы550 г

Бағасы2380 т

Салмағы700 г

Бағасы1100 т

Салмағы900 г

Бағасы1500 т

Салмағы1000 г

Бағасы1700 т

Салмағы1400 г

Бағасы2000 т

“Домик с подарками”

“Колокольчик”

“Телефон”

“Зимние забавы”

“Теремок”

“Остров сокровищ”

Салмағы300 г

Бағасы560 т

Салмағы550 г

Бағасы990 т

Салмағы700 г

Бағасы1250 т

Салмағы900 г

Бағасы3100 т

Салмағы1000 г

Бағасы1990 т

Салмағы1500 г

Бағасы2000 т

“Новогодняя избушка”

“Новогодний презент”

“С наилучшими пожеланиями”

“Новогодний сюрприз”

“Мешок Деда Мороза”

“Пряничный дом”

Салмағы350 г

Бағасы620 т

Салмағы600 г

Бағасы1050 т

Салмағы700 г

Бағасы1250 т

Салмағы950 г

Бағасы1500 т

Салмағы1200 г

Бағасы2090 т

Салмағы1500 г

Бағасы1900 т

“Сказочный мешочек”

“Сказочная избушка”

“Новогодняя ночь”

“Мудрая сова”

“Символ года”

“Портфель”

Салмағы350 г

Бағасы620 т

Салмағы600 г

Бағасы1050 т

Салмағы750 г

Бағасы1250 т

Салмағы950 г

Бағасы1700 т

Салмағы1300 г

Бағасы1850 т

Салмағы1500 г

Бағасы2265 т

“Елочка с игрушками”

“Подарок Деда Мороза”

“Новогодняя почта”

“Сказки детства”

“Новогодний саквояж”

“Подарок от Рахат”

Салмағы400 г

Бағасы780 т

Салмағы600 г

Бағасы1050 т

Салмағы800 г

Бағасы1530 т

Салмағы1300 г

Бағасы1850 т

Салмағы1800 г

Бағасы2835 т

Салмағы950 г

Бағасы1800 т

“Снежинка”

“Веселый домик”

“Сказочная фантазия”

“Семейный праздник”

“Ледяной терем”

“Дорогой подарок”

Салмағы400 г

Бағасы780 т

Салмағы600 г

Бағасы1050 т

Салмағы750 г

Бағасы2200 т

Салмағы1300 г

Бағасы1850 т

Салмағы1700 г

Бағасы2325 т

Салмағы1000 г

Бағасы1550 т

“Рожденственский цветок”

“Подарок от снеговика”

“Маскарад”

“Волшеб. книга Деда Мороза”

“Золотой петушок”

Салмағы400 г

Бағасы780 т

Салмағы650 г

Бағасы1130 т

Салмағы800 г

Бағасы1530 т

Салмағы1350 г

Бағасы2150 т

Салмағы2500 г

Бағасы3990 т

“Морозко” “Почта Деда Мороза”

Салмағы950 г

Бағасы1800 т

Жаңа Жылыңызбен! 2017

Мемлекеттің тірегі – ауыл, бұл айтпаса да түсінік-ті. Қазіргі таңда ауыл-

дың дамуына, көркеюіне жасалып жатырған мемлекет қамқорлығы шаш етектен. «Жұмыспен қамту – 2020 жол картасы», «Дипломмен ауылға», «Бизнестің жол картасы – 2020» сықылды түрлі бағдарлама-лар осы мақсатта жұмыс жасауда. «Нұр Отан» партиясының «Ауыл тұрғындарын жұмыспен қамту» партиялық жобасы да ауыл хал- қына жағдай жасауға арналған.

Міне, осындай замана ағымы аясында тәуелсіздік түрлендірген ауылдардың бірі – Шыңғырлау ау- данына қарасты Алмаз ауылы. Жүз елуге тарта түтіні бар ауылдың тір-шілігі де өзге ауылдардағыдай, бір қарағанда біркелкі. Мал өсіріп отыр, шағын, орта шаруашылық- тары бар, мектебі, мәдениет үйі, кітапханасы жұмыс жасап тұр. 689

тұрғыны бар ауылдың өз наубай- ханасы, өз шаштаразы, 3 дүкені бар, 13 кәсіпкері өз ісін жүргізіп отыр. Бұл бүгінгі ауыл тынысына тәуелсіздік берген тың серпіннің, жаңа мүмкіндіктің бір көрінісі.

Ауыл тұрғыны, жасы жетпістен асқан Бақытжамал Айбергенова апа: «Тәуелсіздік бізге еркіндік берді, елдің өз қолы өз аузына жетті. Қазір еткен еңбек, өсірген мал, өрбіткен ұрпақ өз еліміздің мақсатына қызмет етеді. Бұл – шү- кіршілік ететін жағдай. Балалар шаруашылығын жүргізіп жатыр, ауылдағы тұрғындардың бәрі мал ұстап отыр. Мектебімізді жөндеп берді, телефон байланысымыз бар. Мәдениет үйін жөндеуде. Осының бәрін берген мемлекеттен, Елба- сыдан, Тәуелсіздіктен айналайын», – деп тебіренеді.

Иә, ауыл ажары оңалып келеді. Әр ауладан шығатын кем дегенде

Тәуелсіздік түрлендірген ауылТатулық­ пен тыныштық­, тұрақ­тылық­қ­а арқ­асын сүйеген

қ­азақ­ елі Тәуелсіздіктің 25 жылында өсті, өркендеді, да­мыды. «Елу жылда ел жаңа» деген халық­ тәмсілін ширек ғасырда көктей өтіп, көгінде қ­ыран, елінде еңбек, жерінде бейбітшілік пен береке қ­анат жайған еңселі мемлекетке айналды.

20-30 қаралы мал басы, түрлі кө- ліктер мен техникалар ауыл әл- қуатының өсуде екенін айғақтайды.

Биыл Алмаз ауылдық мектеп-балабақшасы күрделі жөндеуден өтті. Бұл мектеп ғимаратының ір- гесі 1987 жылы қаланған. Биыл «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдар-ламасы аясында Ұлттық қордан бөлінген 121 млн. теңге қаражат мектептегі күрделі жөндеудің тез қолға алынып, уақытында қолда- нысқа берілуіне себеп болды. Мек-тептің есік-терезелері жаңарты- лып, бұған дейін болып көрмеген ыстық су, салқын су жүйелері ор- натылды. Ал жаңа сипатта жарқы-раған сыныптарда сабақ оқу ба-лалар үшін үлкен қуаныштың бірі болды. Тәуелсіздігіміздің 25 жы-лындағы жақсылықтың бірі осы. Мектептің жөнделуі барысында 26 ауыл адамы еңбек етіп, табыс тапты, ауыл қажетіне өз үлестерін қосты. Заманауи үлгіде жөнделген мектеп ғимаратының іші-сыртына 32 бейнебақылау жүйесі орнатыл-ған.

Мектеп ғимараты ішіндегі ба- лабақша мекемесі 21 бүлдіршінді тәрбиелеуде. Бүгінде балабақшада барлық жағдай жасалған, 10 ауыл тұрғыны осы мекемеде тұрақты

жұмыс жасайды.Білім саласындағы осындай өз-

герістер де бұрынғы мен бүгінгі-нің ара жігін ашып, жалпы ауылға деген қамқорлықтың мемлекет тарапынан нақты жүргізіліп отыр-ғанын байқатады.

Қазір мәдениет үйі күрделі жөн-деуден өтуде. Өткен ғасырдан бе- рі жөндеу көрмей тұрған бұл ғи-мараттың шатыры жаңартылып, іші-сырты, есік-терезе, едені толық ауыстырылуда. Жөндеу жұмысы-на жергілікті 17 адам тартылған. Жөндеу жаңа жылға дейін аяқтал-мақ. Ғимарат ауласынан құдық қазылып, су көзі тартылып тұр.

– Бізге тәуелсіздік ұлттық бол- мысымызды қалпына келтіруге, ұлттық ойындарымызды, дәстүр- лерімізді қайта жандандыруға мүмкіндік берді, – дейді мәдениет үйінің меңгерушісі Асхат Ермұха-нов. – Ауданымызда тоғызқұма- лақты ең алғаш қолға алып, өркен- детіп әкеткен де осы Алмаз ауылы болатын. Қазір бұл спорт түрі бар- лық ауылдарда бар. Мәдени оша-ғымызды да жөндеуден өткізіп жатыр. Мұны мемлекеттің ауыл халқына жасаған қамқорлығы, қолдауы деп білемін.

Ауыл кітапханасы – аға буын

ауыл тұрғындарының сүйікті орны. Балалар да осы мекемеге жиі ке- леді. Жалпы, оқырман саны 220 адамды құрайды екен. Әдеби кі-таптар әлемі, оқулық бағытында-ғы әдістемелік құралдар мен әде-биеттер, электронды оқулықтар мен энциклопедияларды қамты-ған 10 919 дана кітап қоры ауыл оқырмандарының сұранысын өтеу-ге толық мүмкіндік береді.

Алмаз ауылы – округ орталығы. Жақын орналасқан Сегізсай, Аққұ- дық елді мекендері Алмаз ауылдық округіне қарайды. Ол ауылдардың бірінде 165, екіншісінде 96 тұрғын бар. Округ әкімі Ғаббас Қайырға-лиевтың айтуынша, мал шаруа-шылығын бағыт еткен кәсіпкерлер саны өсуде. Ауыл амбулаториясы-на жаңа «УАЗ» көлігі берілген.

Бір қарағанда бұйығы көріне- тін шалғай ауылдың өз тіршілігі барынша қарқынды жүруде. Ел қысқа қамданған, ауласын малға толтырған шаруа көңілді. Балаға толған мектеп тірлігі де тартым- ды. «Ел аман болсын, еркіндігіміз, егемендігіміз тұрақты болғай» – дейді алмаздық ағайын.

Қаршыға ЕЛЕМЕСОВ,Шыңғырлау ауданы

Тәуелсіздік түрлендірген ауыл9дәулеТБейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

Шыңғырлау ауданында мал өсірумен егін шаруашылығын қоса

өркендетіп отырған ірі шаруашы-лықтардың бірі – «Жаңа жер» шар- уа қожалығы. Жыл сайын алған өнімі, жергілікті бюджет қорына түсетін салығы өз алдына, қожа- лықтың аты да демеушілік бағы-тында көпке танымал. Ауданда- ғы бетке ұстар осы шаруашылық-тың басшысы Әлібек Талдыбаев жас та болса, үлкен шаруашылық-

«Жаңа жердегі» жаңаша тірлікТатулық­ пен тыныштық­, тұрақ­тылық­ пен жасампаз

еңбекке арқ­асын сүйеген қ­азақ­ елі тәуелсіздіктің 25 жылында өркендеп, дами түсті. «Елу жылда ел жаңа»

деген халық­ тәмсілін ширек ғасырда көктей өтіп, көгінде қ­ыран, елінде еңбек, жерінде бейбітшілік пен береке қ­анат жайған еңселі мемлекетке айналды.

тың жұмысын ұршықша үйіріп отыр. Қазіргі таңда иелігіндегі 3190 гектар жер танабы ауыл шар-уашылығы дәнді дақылдарын өсі- руге арналған. Аудан экономика-сына зор үлес қосып отырған шар- уашылық биылғы жылы бидайдың әр гектарына 15 центнерден, ар- падан 16,5 центнерден өнім алып, нәтижесінде қамбасына 2200 тон-на ақ бидай, 600 тонна арпа құ- йып алған.

Егін алқабынан астықты жиы-

сымен келер егіннің қамын жасап, 2000 гектар жердің жерін жыртып та қойды. «Жаңажерліктердің» қолдағы бар техникалары да ке-лер көктемге сақадай сай. Соны- мен қоса шаруашылық иелігінде 200-ге жуық жылқы, 410 ірі қа-ра, 10 түйе мен 350 қой өсірілу-де. Шаруашылықта ірі қара ма-лын асылдандыру үшін бірнеше асыл тұқымды бұқа сатылып алы-нып, нәтижесінде ет өнімін саты- лымға шығару жақсы жолға қо-йылған.

Шаруашылық басшысы ауыл-дастарының әлеуметтік жағдайы-на да ерекше көңіл бөліп, қашан-да қолұшын беруге әзір тұрады. Биыл ғана аудандық мәслихаттың депутаттығына сайланған Әлібек А. Тасмағамбетов көшесі бойын-дағы жолдарды тегістеп жөндеп, күтімін өз міндетіне алған. Оған қоса ауыл мен мектеп арасында- ғы, теміржол жанындағы жыра-ларға көпірлер орнатып, жолау-шылардың алаңсыз жүруіне мүм- кіндік жасады. Сонымен қоса қо- жалықтағы жұмыс істейтін екі от- басын баспанамен қамтып, игі-лікті іс қылды. Жас келсе, іске де- гендей, оның алдағы күнгі жос-парлары ауқымды, әрі ел игілігі- не үлес қоссам деген талабы да зор.

Айсұлу АРЫСТАНОВА,

Шыңғырлау ауданы

Өзім Шыңғырлау ауылы- ның байырғы тұрғыны-мын. Жоғарыда айтқан

игі бастамалар біздің ауылда да жалғасын табуда. Елді мекендер көгілдір отынмен, таза ауыз су-мен, сапалы жолмен, ұялы байла-ныспен толықтай қамтылуда. Ауылішілік жолдар жөнделіп, жа- рықтандырылып, саябақтар да қал- пына келтірілуде. Біздің аудан орталығында орналасқан, іргесі ертеректе салынған саябақ та соңғы жылдары жаңарып, көрке-йіп, тұрғындар демалатын әсем орынға айналды. Әсіресе, жаз мезгілінде жайқалған тал-терек-

Еліміз тә­уелсіздікке ие болған 25 жыл­ дың ішінде көптеген жетіс­тіктерге қ­ол жеткізді. Үл­ кен қ­алалар­ ды айтпағанда, шалғай аудан­ ауылдардың өзі көз алды­ мызда өркен­деуде.

Тәуелсіздіктің тәтті жемісітер мен жайнаған гүлдер, ара-сында асыр салып ойнаған бүл- діршіндер көрген кісіге керемет көңіл күй сыйлайды. Зейнет жа- сындағы ата-әжелерге немереле- рінің күліп-ойнап, аман-есен өс- кенін көруден асқан бақыт жоқ. Балалар – біздің болашағымыз. Ендеше, бұл ауқымды істер со- лардың болашағы, денсаулығы, таза да көрікті жерде өсуі үшін жасалып отырған жағдай деп есептеймін.

Валентина ГЕЙМУР,зейнеткер,

Шыңғырлау ауданы

«Lifan Motors» компаниясы се-данның жаңа түрін шығара оты-рып, өзінің С класына жататын позициясын одан әрі нығайта түс-ті. Көліктің дөңгелектер жиынты- ғы бұрынғысынша 2605 мм күйін-де қалғанымен, шанағы 10 мм-ге ұзарып, 4620 мм-ге жетті. Ал қалған жиынтықтар бұрынғы үлгісінде қалдырылды.

– Автокөліктің бұл түрі бар-лық жағдайға лайықталған, бай жиынтыққа ие. Яғни бұл көлікте ABS, қауіпсіздік көпшігі, орталық-тандырылған дабылқаққыш жүйе- сі орнатылып, салонның іші эко- логиялық таза былғарымен жаб-дықталған. Біз Орал қаласының автокөлік базарларында «Lifan So-lano ІІ» көлігінің сұранысқа ие бо-латынына сенімдіміз, – дейді ком- панияның сату бойынша директо-ры Александр Никоноров.

«Lifan Solano ІІ» жаңалығы қан-дай? Жоғарыда атап өткеніміз- дей, көліктің шанағы өзгеріп, сырт-қы келбеті түгелдей жаңартылды. Редизайнның арқасында «Lifan So- lano ІІ» моделі жоғары класқа ие болып үлгерді. Заманауи дизай- нерлік үрдістердің арқасында ал- дыңғы бампер мен жарықтандыр-ғыштың айналасына светодиодты шамдар орнатылған. Автокөлікке көлемі 650 литр сыйымдылық тар-татын жүксалғыш кіріктіріліп, от-басылық үлгіге лайықталған.

– Жаңа үлгідегі «Lifan»-ның дизайны маған өте қатты ұнады,

Біздің мекенжайымыз:

«Lifan» автосалоны, М. Шолохов көшесі, 11/4-үй, тел: 8 (7112) 21 45 45

«Lifan Solano ІІ»Оралда

Жақ­ында «Lifan Motors»­тың ресми дилері «Орал­Кров­Авто» компаниясы қ­ала тұрғындарына жаңартылған «Lifan Solano ІІ» седанын таныстырды. Оның салтанатты таныстырылымы «City Center» ойын­сауық­ орталығында өткізілді. Салтанатты жиында көңілді байқ­аулар ұйымдастырылып, қ­атысушыларға естелік сыйлық­тар табыс етілді. Сондай­ақ­ келушілер сиқ­ыршылар мен музыканттардың өнерлерін тамашалады.

өйткені көліктің 1,5 литрлік қоз- ғалтқышының қуаты 100 аттың күшіне тең. Сондай-ақ қозғалт-қышта газ құю құрылғысы бөлек орналасып, жанар-жағармай мен ақшаны үнемдеуге қолайлы жа- салған, – дейді Есен есімді жүр-гізуші.

Салонның ішіне көз жіберсе- ңіз, оның бөлшек материалдары- ның сапасына ерекше мән беріл-ген. Орталықтандырылған муль­- тимедиялық жүйесі барлық талап-тарға сай. «Lifan Solano ІІ»-нің бай жиынтығында штаттық навигация мен артқы камера орнатылған.

Біздің жерлестеріміз жаңа кө-ліктің бағасына қуанатын бола- ды, «Lifan Solano ІІ»-нің базардағы бастапқы бағасы 3 400 000 тең-геден сатылымға шықты.

– Автокөлікті қолма-қол ақша-ға да, несиеге де алуға болады. Тіпті банктер несие алудың шарт-тарын жеңілдеткенін білеміз. Еу-разиялық және Сбербанк банк-тері «Lifan» автокөлігін алғашқы 10 пайыздық жарнамен 7 жылға дейін несиеге береді. Сонымен қа-тар қазіргі таңда «Lifan»-ның кез келген түрін сатып алушыларға қысқы дөңгелектер жиынтығы сыйлыққа берілетін жеңілдіктер де қарастырылған, - дейді «Орал-Кров-Авто» ЖШС-ның дилерлік жүйені дамыту департаментінің жетекшісі Марина Чернокожева.

Ж

көкейкесТі10 Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

«Қазақ тіліне құрмет – қазақ

Жаңабек ЖАҚСЫҒАЛИЕВ, М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақ­стан мемлекеттік университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты

Сөз басы

ҚР мемлекет құрушы һәм құ- раушы ұлт қазақ халқының ана тіліне, ата тарихына, төл мәдение- тіне өзге де ұлттар мен ұлыстар тарапынан құрмет артпай, еліміз- де ұлтаралық татулық орнамайты-ны және еліміздің рухани-идео- логиялық негіздері қалыптаспай-тындығына отандық кәсіби тарих-шылар жиі назар аударуда.

Иә, шындығында да қазақ – қазақ боп туғанына мақтанып, марқаятындай дәрежеге жетпей, ұлттық рух пен қуатты мемлекет-тік идеология хақында сөз қозғау қиын. Бұл - киелі тәуелсіздік пен ел бірлігін сақтауға, елдік пен мем-лекеттілікті нығайтып, дамытуға ерекше серпін берері сөзсіз.

Кәсіби тарихшылардың айтуын-ша, Отанымыздағы өзге ұлттар мен ұлыстар жетекші ұлт – қазақ халқының төңірегіне тығыз топта-суы керек. Ол үшін қазақ көшбас-шы ретінде саяси сауатты, ғылымы дамыған, білімді, мәдениетті, білік-ті де белсенді ұлт болуға міндетті. Оның өзінің ұлттық идеология- сы, ұтымды ұстанымы, озық салт-дәстүрі де болуы қажет. Өкінішке орай, осы талаптардың бәрі бізден табыла бере ме?!

«Нұр Отан» партиясының ХV сь­езінде қабылданған жаңа Саяси доктринада жаһандану дәуірінде өзінің тарихы, мәдениеті мен ті- лінің қадіріне жететін халық қана табысты өркендей алады деп айтылған. Барлық ұлттардың өзін-дік ерекшелігін сақтай отырып, қазақ тілін, мәдениет пен дәстүрді дамыту партияның стратегиялық басымдығы ретінде айқындалған.

«Ұлы халық­ һәм ұлы тіл!»

Ұлт көшбасшысы Н. Ә. Назарбаев- тың ел Тәуелсіздігінің 23 жылды-ғына орай Астанада өткен салта-натты жиында: «Ұлан-ғайыр жері бар, ұлы мұратты Елі бар, бабалар жазған ұлы тарихы мен ұрпағы көз тіккен ұлы болашағы бар менің халқым – Ұлы халық­!» деген сөздері тамырында қазақ қаны ойнаған әрбір алаш баласының рухын асқақтатқаны рас.

Текті болмысты терең тарихы

бар халқымыздың ұлттық имму- нитетінің қатты әлсірегені болма- са, сөз жоқ, Елбасы атап көрсет-кендей қазақ халқы – ұлы халық! Басқасын айтпағанда, өткен ға-сырда тарихтың теперіші, тағдыр-дың тәлкегімен қазақ жерін па- налаған қаншама ұлттар мен ұлыс-тарды қанатының астына алып, бауырына басқан – бала-шағасы-ның аузынан жырып, бар тәттісін солардың аузына тосқан қазақ халқының кеңпейілділігі мен мейі-рімділігін сөзбен айтып жеткізу мүмкін бе?!

Сөз жоқ, Елбасы атап көрсет-кеніндей, ұлтымыздың ұлы еке-нін дәйектейтін деректер сан қилы. Соның анық бір дәлелі, ұл- тымыздың алтын бесігі санала-тын Ұлытауда Елбасы: «Біздің ел-дігіміз, қазақ жұртының арғы түбі ғұндардан басталады. Ғұндардан кейін көк түріктерге жалғасады. Одан кейін Алтын Орда орнығады. Сөйтіп, хандық дәуірге ұласып, кейін біртіндеп Тәуелсіздікке ке- ліп тіреледі. Осындай үлкен та-рихымыз бар. Жастарымыз мұны білуі керек. Біз кеше ғана пайда болған халық емеспіз» дегенді ерекше мақтанышпен айтты.

Иә, жоғарыда аты аталған ата-бабаларымыздың қай-қайсысыда өз заманында, жан-жағындағы төрткүл дүние санасатын қуатты империя құрған халықтар екені тарихтан белгілі. Мұның өзі қа-зақ халқының тамырының текті һәм ұлы екенін тағы бір мәрте айшықтайды.

Демек, ұлан-ғайыр даланы ме-кендеген ұлы халық­тың тілі де ұлы.

Елбасы не дейді?

Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың ел егемендігімен бірге қазақ халқына қарата «Қазақ – қазақпен қазақша сөйлессін», «Қазақстанның бола-шағы – қазақ тілінде», «Өркениет өнегесі – өз тіліңмен өмір сүру», «Қазақ тілін білу – қазақтың бала-сына парыз», «Өзіміз ана тілінде сөйлемейінше, өзге ешкім де бұл тілді құрметтей қоймайтынын тү-сінуге тиіспіз», «Шүкір, ел есін жи-ды: тілден артық қасиет жоқ екенін кештеу болса да түсіндік», «Мем- лекеттік қызметке қабылданған қазақ қазақша сөйлеуі керек», «Қазақ елі барда, қазақ тілі де бо-лады. Өседі. Өркендейді», «Он бес жылда аю да қазақша үйреніп алатын уақыт болды», «Енді ешкім өзгерте алмайтын бір ақиқат бар – ана тіліміз мәңгілік елімізбен бірге мәңгілік тіл болды. Біздің тіліміз мемлекеттің барлық жүйе-сінде қолданылуы үшін, барлық жерде керек болуы үшін біз өзі-мізді өзіміз қамшылауымыз ке-рек, өзіміз соған атсалысуымыз керек», «Мемлекеттік тілді дамыту – маңызды міндет болып табыла-ды. 2009 жылғы деректер бойын-ша, мемлекеттік тілді меңгерген қазақстандықтардың саны 64,4 па-йызға дейін көбейген. 2020 жылға қарай мемлекеттік тілде сөйлей-тін қазақстандықтардың саны 95 пайыздан кем болмауға тиіс» деп қайта-қайта нығырлап айтқаны немесе Қазақ хандығының 550

жылдығына арналған салтанатты жиында, Нь­ю-Йоркте БҰҰ мінбе-рінде бірыңғай ана тілінде баянда-ма жасағаны әр қазақтың есінде.

Тәуелсіздік тұсында, ашып айт- сақ, осы ширек ғасыр бостан елі-мізде мемлекет басшысы қазақ ті- лінің дамуына барлық қажетті құ- қықтық, ұйымдастырушылық, қар-жылық жағдайды жасауда. Тілдің мәртебесі Ата Заңда көрсетілді. Тіл туралы арнайы заң да бар. Мем-лекеттік бағдарлама қабылданды. Қыруар қаржы бөлініп жатыр.

Нәтижесінде облыстарда тіл басқармалары құрылып, бірнеше бағытта айтарлықтай жұмыстар атқарылуда. Мемлекеттік телеар-налар мен баспасөз ақпарат құ-ралдарында көрсетіліп жатқан отандас өзге ұлт өкілдерінің мемлекеттік тіл – ана тілін қалай меңгергендігі жөніндегі сан түр- лі байқаулар, олардың жергілік-ті ұлттың тілінде таза, жатық сөйлеуі және қазақ орта мектеп-терінде оқитын өзге ұлт өкілдері балаларының саны жыл өткен сайын артып келеді.

Мемлекет құраушы ұлттың табиғи өсімінің нәтижесінде қазақ тілді мектептердің бұрынғымен салыстырғанда уақыт өткен сайын көбеюі байқалады. Соған сәйкес қаншама қазақ тілді балабақша-лар мен мектептер салынып, қа-зақша білім алатын оқушылар мен студенттердің үлес салмағы жыл өткен сайын басымдыққа ие болуда. Орыс тілді шәкірттер үшін ҰБТ-ға қазақ тілі пәні, мемле-кеттік қызметкерлерге «ҚазТест» жүйесінде тест тапсыру енгізіл-ді және елімізде БАҚ пен элек-тронды ақпарат құралдарында ана тіліміздің үлес салмағы ай-тарлықтай артты. Жүзеге асыры-лып жатқан осындай іс-шаралар хақындағы тізімді әрі қарай соза беруге болады.

Бірақ бұл медаль­дың бір жағы ғана. Мұнымен ана тілінің барлық жағдайы мен мәселелері толық шешіліп болды деуге әлі ерте. Бір ғана мысал. Қазір әлеуметтік желілерде кеңінен таралып кет-кен тіл мәселесіне байланысты Италияның кәсіпкері, жиһанкез Реналь­ю Гаспирин арнайы қазақ тілінің жағдайы жайлы өз ойын ашық айтқан сөзі бар: «Мен әлемнің 141 елін аралаған адам-мын. Солардың ішінде өз мемле-кетінде, өз тілінде өмір сүре ал-май отырған бейшара халықты көрдім. Ол – қазақтар», - деген екен. Сайып келгенде, мемлекет-тік тілдің жағдайы қоғамда өзінің әлі көкейкестілігін жоғалтқан жоқ. Мұны мойындамау – ақиқатқа қиянат.

Тіл жанашырлары не дейді?

Мәселеге тереңнен бойласақ, медаль­дың екінші жағы «соқырға таяқ ұстатқандай» көрініп, бұл – ұлт зиялылары, тіл жанашырларының жанайқайынан анық сезіліп тұр. Қысқа айтсақ, көтерілген мәселе-ні ғылыми тұрғыда талдап-тарқа-туда Ә. Кекілбаев, М. Мағауин, А. Жұмаділдаев, М. Мырзахметов, М. Шаханов, Ш. Құрманбайұлы

т.с.с. «мүйізі қарағайдай» ұлт мар-ғасқаларының сүбелі үлестері бар.

Тіл жанашырларының ой-бай-ламдарын жүйелей келе, олардың ұстанымдары негізінен алғанда, бір арнада тоғысып жатқандығы-на көз жеткіздік. Мәселен, белгілі ғалым Мекемтас Мырзахметов- тың: «Қазақ тілін тұғырына қон-дырудың бір ғана жолы бар. Ол – қазақ тілін білмейтін қазақтарға қызмет бермеу. Тілге келгенде, әуелі біз қазақтарды жөнге салып алуымыз керек. Қазақша білмейтін қазақтар қызметке мүлдем алын-баса, олардың бәрі бір жылдың ішінде қазақша сөйлеп кетері анық. Неге десеңіз, оларға жан керек. Бұрын қазақша бірауыз сөз айта алмайтын кейбір шенеуніктердің қазір бұлбұлша сайрап жүргені сияқты. Осы уақытқа дейін өз тілі-нен безініп келген безбүйректер- ге осы қатаң талапты қоюымыз керек. Мұны көрген өзге ұлт өкіл-дері, қазақтар өзді-өзі аямай жа-тыр, бізді де оңдырмас деп, өз еріктерімен қазақ тілін білуге тал-пынатын болады. Қазақ тілі халі осындай саяси жағдайларға бай-ланысты кері кетіп тұр» деген ба-тыл тұжырымы назар аударалық. Иә, саналы ғұмырын ұлт рухания-тын зерттеуге арнаған кәсіби ға- лым, кәнігі зерттеуші, абыз-ақса-қалдың әбден елеп-екшелген соны пайымына алып қосарымыз жоқ.

Бұған қоса соңғы кезде қоғам-да көтеріле бастаған «үш тұғырлы тілге» қатысты ел билігі қолға ала бастаған қадамға сәйкес, бола- шақ ана тіліміздің жай-күйі жұрт- шылығымызды қатты алаңдатып, тіпті абыржыта бастағаны белгілі. Қоғам қайраткерлері мектептерге үштілділікті енгізу реформасын орыс тілін сақтап қалу мақсатын- да жасалып отырған технология екенін, бұл реформаның толық-тай қарастырылмаған және пісіп жетілмегенін бірауыздан айтуда. Мерзімдік баспасөздегі осыған қатысты пікірлер мен көзқарас-тарды тобықтай түйсек, тіл жана-шырлары негізінен «үш тұғырлы тілге» емес, үш тілді бастауыш сы-ныптан бастап оқыту мәселесіне наразы екендіктерін ашық білді-руде.

Осы сөзімізге тұздық, соңғы кезде ұлттық мәселелерде соны пайымдарымен жиі көзге түсіп жүрген белгілі саясаттанушы Дос Көшім «Бұл соңғы уақытта қазақ тілділердің көбейіп келе жатқа-нына орыс тілін сан түрлі айла тәсілдермен сақтап қалу үшін жасалған технология деп ойлай- мын», - деп ой қорытты.

Ал көрнекті математик Асқар Жұмаділдаев: «Егер біз жараты-лыстану ғылымдарын тек қана ағылшын тілінде өткіземіз десек, онда біз тілден айырылдық деп есептеңіз. Физика, химия, инфор-матика, математика сабақтарының тек қана ағылшын тілінде оқыты-луы маған ұнамайды, бұл маған үлкен қауіп көрінеді. Мен ағыл-шын тіліне қарсы емеспін, оны білу керек. Бірақ менің қарсы болаты-ным, «тек қана» дейтін сөз... Мы-салы, Малайзияда математиканы ағылшын тілінде оқытады. Бірақ Малайзияның математиктері біз-

дің қазақтың математиктеріндей емес. Біздің математиктер олар- дан анағұрлым алда. Бар болғаны бір-ақ миллион Эстония деген ха-лық бар. Бірақ барлық сабақтарын эстон тілінде оқытады. Тіл деген – байланыс құралы... Ал қазақтың тілі тіл болуы үшін – ғылымның тілі, бизнестің тілі, технологияның тілі болуы керек. Олай болуы үшін жаңағы ғылымдардың барлығы қазақ тілінде де оқытылуы ке-рек. Егер өйтпейтін болсақ, он-сыз да көлеңкеде тұрған тіліміз бірден құриды. Егер біз жараты-лыстану ғылымдарын тек қана ағылшын тілінде өткіземіз де-сек, онда біз тілден айырылдық деп есептеңіз» - дейді. Осы бір ұзақтау үзіндіні бекерден-бекер келтіріп отырғанымыз жоқ. Мұн-да ұлт болашағының бітім-бол-мысын қазірден бастап бүтіндеу-ге ұмтылған талантты ғалымның жанайқайы жатыр.

Көтерілген мәселені профес-сор Шерубай Құрманбайұлы: «Ха- лықаралық қатынас туралы айт-пағанда, мемлекет ішіндегі қолда-ныста әлі аяғынан нық тұрып үлгермеген ана тілімізді екі бірдей әлемдік тілмен бәсекеге салғалы отырмыз. Бұл құбылысты бейне-леп айтар болсақ, әлі қабырғасы қатып, бұғанасы бекіп үлгермеген жас жеткіншекті өзінен салмағы әлдеқайда ауыр, тәжірибелі, түйе палуандармен, әлем чемпион-дарымен күрестірумен пара-пар тірлік. Кім ұтатыны алдын ала көрі-ніп тұр емес пе? Ұтқанды былай қойып, жеткіншегіміздің желкесін қиып, белін үзетін тірлікке оны өз қолымызбен итермелейтіндей басымызға не күн туды?», - деп одан әрі ширата түседі.

Сонда «үш тұғырлы тіл» ұлт зиялыларының неліктен жүрегі-нен өтпейді? Гәп неде? Мәселе не себепті шиыршық атып тұр? Біздіңше, олардың ойынша, көр-меген құқайы жоқ, әбден әлсіреп күйзелген, «мың өліп, мың тіріл-ген» ана тілінің ертеңіне деген алаңдаушылық, тіпті қорқыныш басымырақ.

Бүгінгі ел билігі басқа шет мемлекеттерге біз бәсекелес бо-луымыз керек. Қазіргі кішкентай бүлдіршіндер, болашақ мамандар, үш тілді жақсы меңгерсе, елдің қарым-қатынасы, болашағы бо-лады. Үш тілді үйреніп білгеннің несі жаман және ешкім бұл жерде ана тілін ұмытып, өзге тілді меңге-ріп, өз тілінен жерініп, қазақ тілін жойыңдар деп айтып жатқан жоқ дегенді алға тартады.

Қызбалыққа салынбай, салқын-қандылықпен зерделеген жан пі- кірталасқа түсушілердің екі жа- ғында да белгілі дәрежеде шын-дықтың ұшқыны бар екенін бай- қайды. Әрқайсысының уәжі өзін-ше негізді көрініп, қос тараптың көзқарасы итжығыс түсіп жатқан-дай әсер береді.

Жинақтай айтқанда, тіл жана-шырларын үрейлендіретін негізгі жайт, кешегі бодандық құрсаудан шыққан қазақ тілі, енді-енді ес жи-най бастаған шақта өзге тілдердің ықпалына түсе ме деген қауіп?! Ал Үкіметтің ұстанымы қазіргідей жаһандану заманында тек бір ана

көкейкесТі 11Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

Ұлы дала ойшылының өлеңдері оқылды

Бүгінде есімі алты алашқ­а белгілі болған ұлы дала ойшылы Ғұмар Қараштың шығармаларын жеткіншек ұрпақ­қ­а кеңірек насихаттау, оның өмірі мен шығармашылығын дәріптеу мақ­сатында Жәнібек ауданында аймақ­тық­ «Ғұмар Қараш оқ­улары» өтті. Біртуар азамат Ғұмар Қараштың туғанына 140 жыл, ел тәуелсіздігіне 25 жыл, Алаш қ­озғалысына 100 жыл толуымен тұспа­тұс келген байқ­ауға көршілес Қазталов, Бөкей ордасы аудандарынан оқ­ушылар ат арытып келді.

Жұртшылық алдымен ақын-ның ескерткіші алдына

жиналып, гүл шоқтарын қойды, оның рухына тағзым етіп, бұдан кейін жиналғандар аудандық мә-дениет үйіне бет алды. Фойеде ақын шығармашылығынан сыр шертер «Жойылмаса игі еді, артта қалған ізіміз» атты кітап көрмесі жасақталған. Байқау ҚР Жазушы-лар одағының мүшесі, ақын, Бө-кей ордасы ауданының құрметті азаматы Айбатыр Сейтақтың сә-лемдемесімен басталып, ол өзінің «Ақының бар Ғұмардай» атты жыр шумақтарын жолдады. Танымдық кеште аудан әкімінің орынбасары Біржан Меңешов пен «Орал өңірі» газеті бас редакторының орынба-сары Сырымбек Тұяқов сөз алып, рухани азық беретін, ақын шығар-машылығын дәріптейтін байқау-дың оздырылғандығына шынайы ризашылықтарын білдірді.

Содан соң «Жайық Пресс» ЖШС-ның бас директоры Жантас Сафуллиннің бастамасымен түсі-рілген «Қазақстан» деректі филь­-мі көрсетіліп, оқушылар Ғұмар Қараштың «Қазақстан», «Ұран» газеттерін шығару үшін біраз тер төккеніне, сол арқылы «ұйқыдағы қазақты» оятып, көзін ашқанына тәнті болып, аянышты тағдырына бірге налып, ерекше әсер алды. Филь­мнен соң «Шұғыла» газетінің тілшісі Меңдігүл Фазылова «Ғұ-мар Қараш – ұлы дала ойшылы» тақырыбында баяндама оқыды. Аймақтық «Ғұмар Қараш оқулары» шығармашылық байқауының бі-рінші кезеңі бойынша қатысушы-лар ақын өлеңдерін жатқа оқыса, екінші кезеңінде өз туындыларын арнады. Сонымен қатар барлық қатысушыларға еліміздің танымал тұлғалары ақынның өмірі мен шы- ғармашылығына байланысты кө-гілдір экран арқылы бейнесұрақ қойды. Байқауға 30 оқушы қаты-сып, мыңнан тұлпар, жүзден жүй-рік көркемсөз шеберлері озып шықты. Сайыс нәтижесі бойын-ша ақын өлеңдерін жатқа оқыған оқушылар арасынан Махамбетше толғанып, батырлар жырының сарынымен, ақын өлеңдерін аса бір толқындай тулап, ерекше жі-

гермен, рухпен жеткізе білген Алтынбек Айғалиев (Жәңгір хан атындағы ЖББОМ, Бөкей ордасы ауданы) бірінші орын жүлдесін жеңіп алды. Ал Кенжебек Шохалов (Ғ. Сарыбаев атындағы ЖББОМ, Талов ауылы), Гүлхан Бораш (Жәң-гір хан атындағы ЖББОМ, Хан ордасы ауылы) 2-орын, Гүлнар-гизада Нұрмұханова (Ғ. Қараш атындағы ЖББОМ, Борсы ауы-лы), Аружан Талапова (Ғ. Қараш атындағы Қараоба мектеп-гимна-зиясы, Қазталов ауданы) 3-орын-ды қанжығаларына байлады. Сон-дай-ақ Гүлнара Жұмаш «Көрермен көзайымы» (Ғ. Қараш атындағы ЖББОМ, Борсы ауылы), Гүлназ Құмарғалиева «Ең жас байқауға қатысушы» (М. Ықсанов атындағы ЖББОМ, Жақсыбай ауылы) ата-лымдарына ие болды.

Поэзия әлеміне қызығушылық танытып, қалам тербеп жүрген, Ғұмар Қараш бабаларына өз туын-дыларын арнаған жеткіншектер арасынан Төрехан Насиев (Х. Ха-лиуллин атындағы ЖББОМ, Ақоба ауылы) үздік деп танылса, Ерасыл Қорған (Ғ. Қараш атындағы Қара-оба мектеп-гимназиясы), Нұртілеу Сидағалиев (Ғ. Сарыбаев атындағы ЖББОМ, Талов ауылы) 2-орын, Гүлхан Бораш (Жәңгір хан атын-дағы ЖББОМ, Хан ордасы ауылы), Аяжан Жұмасбаева (Б. Жәнеке- шов атындағы ЖББОМ, Бисен ауылы) 3-орындарға табан тіреді. Ал Асылай Жұмаспай «Көрермен көзайымы» (Б. Жәнекешов атын-дағы ЖББОМ, Бисен ауылы), Ақ-ұштап Қуанышқалиева «Ең жас байқауға қатысушы» (А. Оразбае-ва атындағы ЖББНМ, Жәнібек ауылы) аталымдарына ие болды. Жеңімпаздар мен олардың же-текшілері арнайы дипломдармен марапатталып, оларға «Ұран», «Қа-зақстан» кітаптары сыйға тартыл-ды. Сондай-ақ аталмыш байқау- дың өтуіне өз үлесін қосқан ҚР Журналистер одағының мүшесі Меңдігүл Ғарифоллақызына ұйым-дастыру алқасы атынан алғысхат табыс етілді.

Арайлым КЕСЕКОВА,Жәнібек ауданы

халқына құрмет!»тілімен алысқа бара алмаймыз дегенге саяды. Кез келген жаңа қолға алынған іс кедергіге кезі-гуі табиғи. Қашан да ілгерілемекті қысым күтеді.

Осы орайда ойға оралатын екінші өзекті мәселе, болашақта қазақ тілі «үш тілдің» ішінде жетек-ші рөл атқара ала ма? Әлде, кей-бір сарапшылар айтып жүргендей бізде өз ана тіліне, төл мәдение-тіне жиіркене қарайтын өзге тілді «өгей» элита қалыптаса ма? Бұл басы ашық сұрақ?

Сонда жаһанданудың жойқын шабуылына төтеп берудің басқа жолы қалмағандай ма? Постке-ңестік кеңістіктегі өзге елдердің тәжірибесін саралай алдық па? Алда не күтіп тұр? Бәрі уақыттың еншісінде деп қол қусырып қарап отыруға бола ма?! Үштілділік мә-селесі ғылыми тұрғыдан елеп-ек-шеліп, жан-жақты жүйеленіп са- раланған, бүгінгі қоғамның көңі-лінен шыққан дүние ме?

Сонымен тіл жанашырлары-ның толғаныстарын тобықтай түй- сек, «Аталған тілдерді түбінде білу керек екендігіне ешкім қар-сы емес, бірақ «үш тұғырлы тіл» саясатын жүзеге асырамыз деп, балабақшадан бастап байбалам салудың еш қажеті жоқ. Мәселен, шетелдерде бастауыш сыныпты бітіргенше, ешқандай өзге тілді қоспай, тек өздерінің ана тілін-де ғана оқытады. Біз бұл жерде ғылыми қателік жіберіп отыр-мыз. Бүкіл әлем мойындаған тә-жірибеден біз неге қашуымыз керек?. Жас ұрпақты ең әуелі ана тіліміздің уызына жарытпай жа-тып, басқа тілді үйретіп басын қа-тыруға болмайды. Үш тіл білу де-ген әрине, жақсы нәрсе. Ағылшын тілі әлемдік тіл болғандықтан, оны міндетті түрде білу керек. Бірақ оны қалай, қашан үйрету керек, мәселе осында. Ең бірінші, жас ұрпақты өзінің ана тілінің уызына жақсылап қандыруымыз керек».

Төл тәжірибе не дейді?

Төл тәжірибеге жүгінсек, өткен ғасырдың басында алаш баласын қайткенде азамат, қазақ қауымын қайткенде ел етеміз деген оймақ-тай ой үркердей шоғыр ұлт интел-лектуалдарын «күндіз күлкіден, түнде ұйқыдан» айырыпты. «Қазақ ісіндегі неше түрлі кемшіліктің кө- бі түзелгенде оқумен түзеледі... Елді түзетуді біз әуелі бала оқыту-ды түзеуден бастауымыз керек», - деп ойлаған олар, өздерінше айт-сақ, «оқу жайына», «оқыту жайы-на», әсіресе «қ­азақ­ша оқ­у» жайы- на баса көңіл бөліпті.

Монтескь­енің: «Бағынышты ха- лық қашан өз тілін біржола ұмыт-қанша ел болудан үмітін үзбейді», - дейтін әйгілі сөзінен шығарып, «сөзі жоғалған жұрттың өзі де жоғалады» деп күйзеле дабыл қа- ғып өткен марғасқалар, ең алды-мен, төл тілімізде оқытуға, оны үз- діксіз дамытуға баса назар аудартуға қажетті бар амалдардың бәрін де істеп бағыпты.

Жүсіпбек Аймауытовтың «Орыс тәрбиесін алған бала – ұлт қыз-меткері бола алмайды» десе, Жанша Досмұхамедұлы: «Қазақты

– елдің тұрмысын, тілін, мінез-құлқын, әдет-ғұрпын білетін қай-раткер ғана басқаратын болады» депті. Ал Күнбатыс Алашорда- ның көсемдерінің бірі Халел Дос- мұхамедұлының «Өз тілін білме- ген ел болмайды» деген сөзі тағы бар.

Қысқасы, шетінен полиглот, ше-тінен универсал, шетінен энцик-лопедист алаш арыстары ғалым Дихан Қамзабекұлы, жорналшы Нұртөре Жүсіптерше айтсақ, бү-гінде бір-бір президент, бір-бір прь­емер-министр деңгейіндегі тұлғалар еді. Сондықтан да олар қиядағыны шолып, алыстағыны көре білді. Сол үшін де олар отаршылық әкімшілікпен алысып өтті. Полиглот дегеннен шығады, мәселен осы ретте алаш арыста-ры қанша тілді білген деген заңды сұрақ оқырманды бек мазалауы мүмкін. Мысалы, әлихантанушы Сұлтанхан Аққұлұлының дерегін-ше, ХХ ғасырдың басындағы Ұлт көшбасшысы Әлихан Бөкейханов тоғыз тілді білсе, қазақтың ұлта-рақтай жері үшін Ленин бастаған кеңес көсемдерімен айқасқа түс- кен сол кезде өрімдей жас Әлім-хан Ермековтің алты-жеті тілді еркін меңгергендігі, олардың ин- теллектуалдық әлеуетінің қанша-лықты екендігін көрсетіп тұрған жоқ па?!

Сонда, мұндағы айтпағымыз не? Жоғарыда атап көрсеткені-міздей, олар бала оқ­ытуды ана тілінде жүргізбесе, шын мәнінде ұлтын сүйетін ұлт перзентінің қа-лыптаспайтындығын айтып, да-был қағып өткен. Сол жолда олар барлық шаруаны ысырып қойып, қ­азақ­ тілінде мектеп оқ­улық­та­рын жазуға білек сыбана кіріскен. Алайда өкінішке орай, олар бас- таған көш орта жолға да жетпеді.

Сөйтіп, отарлаушылық жүйе ақыры мысықтабандап мақсатына жеткенін тарихтан жақсы білеміз. Өйткені «мектеп – ұлтты отарлау-дың ең төте жолы». Академик К. Нұрпейісовтың мәліметінше, 1954 жылғы тың және тыңайған жерлерді игеру жылдарынан бас- тап 1986 жылғы желтоқсан көте-рілісіне дейінгі аралықта елімізде 700-дей қазақ мектептерінің жа-былып, алдымен аралас мектеп- тердің өмірімізге сыналай еніп, со-сын орыс мектептеріне айналған-дығы дәлел бола алады.

Осы орайда өзіміздің Орал қа- ласында тілге қатысты өткен бір конференцияда Қадыр Мырза Әлі ағамыздың қазақтың марғау-лығына қатысты айтқан мына мысалы еске түсіп отыр. Ол кісі былай деген болатын. Біз әңгіме етіп отырған кеңес кезеңінде сол кездегі астанамыз Алматы қала- сында бір ғана қазақ мектебі бол-са, көршілес «өз ағамыз - өзбектер-дің» Ферғанасында жиырмаға жуық қазақ тілді мектептердің болғандығы еді. Міне, парадокс! Неге олай болған? Шайырдың айтуынша, өзбек қазақты жа-рылқағаннан ол мектептерді ұс-тамаған. Егер ол мектептер жа-былып қалса, оның орнына өзбек мектептері емес, орыс мектептері ашылатынын білгендіктен солай жасаған.

Әлемдік тәжірибе не дейді?

Әлемдік тәжірибеге иек артар болсақ, біз сияқты бодандықтың қамытынан босаған елдер тари-хында тіл саясатының қашан да ширығып тұратыны көзге түседі. Кемеңгер Кекілбаевша айтсақ, миллиондар сөйлейтін тілді шет- қақпайлап, аз ғана билікші топ сөйлейтін тілді арнайы статус беріп, әдейі оздыру – өз баста- рындағы артықшылықтан өлсе де айырылғысы келмейтін үстем-дікшіл күштердің қашаннан бергі айласы еді.

Кемал Ататүрікке дейін қазіргі түрік тілі «қойшылардың тілі» са-налып келген, ал ғасырлар бойы билік құрып қалған Осман әулеті сөйлеген бұрынғы қайы тілі ресми тіл «османлыша» деп аталғанды-ғы мәлім. Бір кезде Орта Азия түріктері де өздерінің етене тіл-дерін әншейін ауыл арасының тілі көріп, ал шағатай тілін «кітаби тіл» санап, әз әулие көргені бар еді.

Индия республикасының хин-ди тілімен қатар пайдаланылатын негізгі ресми тілінің бірі ағылшын тілі деп саналады. Бұған кезінде Дж. Неру үзілді-кесілді қарсы бол-ды. Бірақ көпке топырақ шаша алмады. 1948 жылы Индияның бі-лім жөніндегі комиссиясы бұлай ету адамдарды екі ұлтқа бөліп жібереді және олардың арасын-дағы кереғарлық күннен-күнге алшақтай түседі деп ескертті. Ол айтқандары келді де қойды. Сырттай қарағанда, хинди мен ағылшын тең құқылы тілдер. Өйт-кені статустары бірдей.

Алайда қолданыс аясының дең- гей-дәрежесі жағынан хинди тілі ағылшын тілінің қарасын да көре алмайтын көрінеді. Сонымен, ағыл-шын тілінде халықтың не бары 2 пайыздайы сөйлейді деседі. Олар – ағылшынша білім алған үнді элитасы. Мемлекеттің тағдырын шешіп отырған саясат пен іскер топтың өкілдері, ғылыми зиялы-лар (Әбіш Кекілбайұлы. Тіл және тәуелсіздік // Егемен Қазақстан. 8 тамыз 2006 жыл.).

Ой түйіні. Бірақ жылағанның жөні осы ғой деп, ауызды қу шөп-пен сүртіп, онсыз да қағажуды аз көрмеген қазақ тілінің жай-күйін тым сүмірейте беру – біздің басты мақсатымыз емес. 1913 жылы Ахаң: «Үкімет қазаққа қазақша мектеп салып бермейді, қазақтың қазақ-ша оқуын тіпті тілемейді. Сондық-тан мектептерімізді тәртіпке қою, қазақша оқуды халыққа тарату өз міндетіміз», - депті. Ал қазір ше? Үкімет те өзгерді, заман да өзгерді. Өзгермеген тек өзіміз.

Иә, Өмір – бәсеке! Өмір – тар-тыс! Өмір – күрес! Бәсеке тоқтаған жерде, тартыс тоқтаған жерде, күрес тоқтаған жерде өмір тоқтай- ды. Бұл - тіршілік заңы. Бұл – мәң-гілік аксиома. Бұған ешкімнің та-ласы жоқ. Алаш серкесі Әлихан Бөкейхановша айтсақ, «Таласып тартыспаған кісіге де, халыққа да тәмам қасқырдың арасында бәй-ге жоқ». Тілге қатысты қазақ қоға-мында бүгінгідей талас-тартыс, мылтықсыз майдан жүріп жатқан-да, Ұлт көсемі Әлекеңнің сөзіне біздің де алып-қосарымыз жоқ.

ТележосыҚ12 Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

ДҮйСеНбІ, 28 Қараша

СейСеНбІ, 29 Қараша

СәрСеНбІ, 30 Қараша

ҚАЗАҚСТАН 5.05 Қазақстан эстрада жұлдыз-дарының қатысуымен концерт6.00 «ТАҢШОЛПАН». 9.00 «СИССИ». Муль­тхикая. 18-бөлім 9.25 «РОБОТКӨЛІК ПОЛИ». Муль­тхи-кая. 20-бөлім 9.45 «Апта. kz»10.50 «ДАУА» 11.25 «... Үй болу қиын». Т/х 23-бөлім 12.00 «БІРГЕ ТАҢДАЙМЫЗ!». 13.10 «Келін». Т/х 2027, 2028-бөлімдері 14.00 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу 15.40 «Сурайя». Т/х 92-бөлім 16.30, 19.00, 22.50 KAZNEWS16.55 Тәуелсіздікке 25 жыл. «ТӘУЕЛ-СІЗДІК - ТІРЕГІМ». Арнайы жоба 17.10 «Назарбаев университеті». Арнайы тележоба 17.30 «МЕНІҢ ҚАЗАҚСТАНЫМ!». (с субтитрами)18.05 «СУРАЙЯ». Т/х 93-бөлім 19.45 «АЙТУҒА ОҢАЙ...»20.30 «АЙМАН&ШОЛПАН». Т/х 43-бөлім (с субтитрами) 21.25 «КЕЛІН». Т/х 2029, 2030-бөлімдері 22.15 «ТҮНГІ СТУДИЯДА НҰРЛАН ҚОЯНБАЕВ» 23.35 «SPORT.KZ»

0.00 «... Үй болу қиын». Т/х 23-бөлім 0.35 Тәуелсіздікке 25 жыл. «Тәуелсіздік - тірегім» 0.50 «Дауа» 1.25 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 1.55 «Менің Қазақстаным!». (с субтит-рами)2.25 «Назарбаев университеті». Арнайы тележоба

ОРАЛ16.50 «Ақжайық» жаңалықтары17.15 «Әдемі әлем»17.35 “Арнайы репортаж”

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ6:50 Әнұран6:55 Аңдатпа7:00 «Арнада әсем әуен» 8:00 “Жүрегім сізге аманат”. 2-маусым. Телехикая.8:50 “Арнайы репортаж”9:15 “Замансөз”. Ток-шоу9:55 “Бозторғай”. Балалар телефестивалі10:35 “Қайсар сері”. Муль­тхикая. 11:00 “Балапаннан базарлық”12:00 “КҮНШУАҚ”. Тікелей эфир

(Сазды-танымдық бағдарлама)12:50 “КҮНШУАҚ”. Прямой эфир13:30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.13:45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир 14:05-17.55 Техникалық үзіліс 17:55 Аңдатпа18:00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.18:25 Деректі топтама “Бәсекелестер”19:00 ЗАҢҒА СҮЙЕН. Прямой эфир19:30 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19:50 Деректі филь­м20:10 “ҒАЛАМТОР ҒАЖАЙЫБЫ”20:25 “ТАРИХТАН ТАҒЫЛЫМ”21:00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ (сурдоаудармамен)21:35 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ” (сурдоаудармамен)22:05 “Жүрегім сізге аманат”. 2-маусым. Телехикая. 23:00 “ОТБЛЕСКИ”. Телесериал. 0:00 “Ақжайық” жаңалықтары (сурдоаудармамен)0:30 Новости “Ақжайық” (сурдоаудармамен)

1:00 Аңдатпа. Әнұран.

ХАБАР6.00 Біздің үй 7.00 “Жаңа күн” 9.10 Муль­тсериал “Щенячий пат-руль­”10.00 Т/х “Көрімдік”10.30 Реалити шоу “Экспедиция 25” 10.55, 18.40 “Энергия будущего - EXPO - болашақ энергиясы”11.00, 0.20 “Әр үйдің сыры басқа” 11.30 “Магия кухни”12.00 Документаль­ная драма “Семей-ные мелодрамы”13.00 Т/с “Централь­ная боль­ница” (Украина)14.00 “Народный контроль­”14.15 “Көңіл толқыны” 14.45 “Қызық times” 15.55, 23.05 “Тағдыр тартысы” 16.30 Егіз жүрек17.00 Т/х “Пәленшеевтер”17.30 “Біздің назарда”17.45 “Жеңімпаз жолы”18.00, 23.40, 1.20 Қорытынды жаңалықтар18.45 Т/х “Зәуре”19.30 “Бетпе-бет”

20.00 Итоги дня20.40 Телесериал “Такая работа”21.40 Телесериал.”Осколки” 22.35 “Көңіл толқыны” 0.50 “Сотқа жеткізбей”

ЕУРАЗИЯ5.00, 6.00, 6.55 ЖАҢАЛЫҚТАР СУБ-ТИТРЛЕРМЕН 5.05 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (каз.) 6.10 «Сапа бақылауда» 7.00 Телеканал «ДОБРОЕ утро» 9.00 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 10.00 «ТОЙ ЗАКАЗ» 10.30, 2.05 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 11.25, 19.55 «Қос жүректің лүпілі». 12.15, 21.40 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 13.05 «ӘН ДАРИЯ» 14.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 14.10 «ПРАВДА» 14.15, 23.00 «МАЖОР». Новый сезон 16.35 Ток-шоу «РОДИНА» 17.50 Многосерийная мелодрама «РАДИ ЛЮБВИ Я ВСЕ СМОГУ»19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 21.00, 1.30 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 22.35 «П@УТINA» 1.00 «П@УТINA» 1.20 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ»

ҚАЗАҚСТАН 5.05 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен кон-церт6.00 «ТАҢШОЛПАН». 9.00 «СИССИ». Муль­тхикая. 19-бөлім 9.25 «РОБОТКӨЛІК ПОЛИ». Муль­тхи-кая. 21-бөлім 9.40, 20.30 «Айман&Шолпан». Т/х 10.35, 19.45 «Айтуға оңай...» 11.25, 23.35 «...Үй болу қиын». Т/х 12.00 «БІРГЕ ТАҢДАЙМЫЗ!». Тікелей эфир 13.10 «Келін». Т/х 2029, 2030-бөлімдері 14.00 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.40, 18.05 «Сурайя». Т/х 16.30, 19.00, 22.50 KAZNEWS16.50 «БЕЙНЕТ ТҮБІ - ЗЕЙНЕТ» 17.00 «ЖАСТАР ФОРУМЫ - ТЕЛЕДЕ-БАТ». Тікелей эфир 17.40 Тәуелсіздікке 25 жыл. «ТАБЫС СЫРЫ». Арнайы жоба. 21.25 «КЕЛІН». Т/х 2031, 2032-бөлімдері 22.15 «ТҮНГІ СТУДИЯДА НҰРЛАН ҚОЯНБАЕВ» 0.10 Тәуелсіздікке 25 жыл. «Табыс сыры». Арнайы жоба0.30 «Қылмыс пен жаза»

0.55 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 1.25 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен кон-церт

ОРАЛ16.50 «Ақжайық» жаңалықтары17.15 «Замансөз»17.40 “Мен таңдаған мамандық”

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ6:50 Әнұран6:55 Аңдатпа7:00 “Ақжайық” жаңалықтары7:30 “Телемаркет”. Жарнама7:35 Новости “Ақжайық” 8:05 “Жүрегім сізге аманат”. 2-маусым. Телехикая.8:50 “Заңға сүйен”9:20 “Открытая студия”10:00 “Көңілді көтер”10:30 “Қайсар сері”. Муль­тхикая. 11:00 “БЕТПЕ-БЕТ” ОКҚ-НЫҢ БАСПАСӨЗ МӘСЛИХАТЫ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР11:55 “Телемаркет”. Жарнама12:15 “КҮНШУАҚ”. Тікелей эфир (сазды-танымдық бағдарлама)12:40 “Телемаркет”. Жарнама12:50 “КҮНШУАҚ”. Прямой эфир

(музыкаль­но-познователь­ная про-грамма)13:30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.13:45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир14:00 “Телемаркет”. Жарнама. Аңдатпа. 14:05-17.55 Техникалық үзіліс 17:55 Аңдатпа18:00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.18:20 “Телемаркет”. Жарнама18:25 Деректі топтама “Бәсекелестер”19:00 “БЕТПЕ-БЕТ” ОКҚ-НЫҢ БАСПАСӨЗ МӘСЛИХАТЫ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР19:30 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19:50 “ҒАЛАМТОР ҒАЖАЙЫБЫ”20:05 “ҒИБРАТ”20:35 “МЕН ТАҢДАҒАН МАМАНДЫҚ”20:55 “Телемаркет”. Жарнама21:05 “Жүрегім сізге аманат”. 2-маусым. Телехикая. 22:00 “Отблески”. Телесериал. 23:00 Көркем филь­м1:00 Аңдатпа. Әнұран.

ХАБАР6.00 Біздің үй 6.30, 1.35 “Сотқа жеткізбей” 7.00 “Жаңа күн” 9.10, 20.40 Телесериал “Такая работа”10.00 Т/х “Көрімдік”10.25, 18.40 “Энергия будущего - EXPO - болашақ энергиясы”10.30 Реалити шоу “Экспедиция 25” 11.00, 0.35 “Әр үйдің сыры басқа” 11.30 “Магия кухни”12.00 Премь­ера! Т/с “Унесенные рейсом”12.30 Т/с “Женский детектив”13.00 Т/с “Централь­ная боль­ница” (Украина)14.00 “Важно знать­”14.15, 22.30 “Көңіл толқыны” 14.45 “Қызық times” 15.30, 23.00 “Тағдыр тартысы” 16.05 “Біздің үй”16.50 Ток-шоу “Давайте говорить­!” 17.30 “Білу маңызды”17.45 “Жеңімпаз жолы”18.00, 23.35, 1.20 Қорытынды жаңалықтар18.45 Т/х “Зәуре”19.30 Тұсаукесер! Т/х “Сапарластар хикаясы” 20.00 Итоги дня

21.30 Телесериал.”Осколки” 0.05 “Өмір сабақтары”

ЕУРАЗИЯ5.00, 6.00, 6.55 ЖАҢАЛЫҚТАР СУБ-ТИТРЛЕРМЕН 5.05 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (каз.) 6.10 «Сапа бақылауда» 7.00 Телеканал «ДОБРОЕ утро» 9.00 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 10.00 «ТОЙ ЗАКАЗ» 10.30, 2.05 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 11.25, 19.55 «Қос жүректің лүпілі». 12.15, 21.40 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 13.05 ТОК-ШОУ «ВСЕ МЫ ЛЮДИ» (каз.) 14.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 14.10 «ПРАВДА» 14.15, 23.00 «МАЖОР». Заключитель­ные серии 16.35 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 17.50 Многосерийная мелодрама «РАДИ ЛЮБВИ Я ВСЕ СМОГУ»19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 21.00 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 22.35 «П@УТINA» 1.00 «П@УТINA» 1.20 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 1.30 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР»

ҚАЗАҚСТАН 5.05 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт6.00 «ТАҢШОЛПАН». 9.00 «СИССИ». Муль­тхикая. 20-бөлім 9.25 «РОБОТКӨЛІК ПОЛИ». Муль­тхикая. 22-бөлім 9.40, 20.30 «Айман&Шолпан». Т/х 10.35, 19.45 «Айтуға оңай...» 11.25, 23.35 «...Үй болу қиын». Т/х 12.00 «БІРГЕ ТАҢДАЙМЫЗ!». Тікелей эфир 13.10 «Келін». Т/х 2031, 2032-бөлімдері 14.00 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.40, 18.05 «Сурайя». Т/х 16.30, 19.00, 22.50 KAZNEWS16.55 «Ұлттық шоу»17.15 Тәуелсіздікке 25 жыл. «Бағаналы орда - басты орда». Арнайы жоба 17.40 «АГРОБИЗНЕС» (с субтитрами)21.25 «КЕЛІН». Т/х 2033, 2034-бөлімдері 22.15 «ТҮНГІ СТУДИЯДА НҰРЛАН ҚОЯНБАЕВ»0.10 «Агробизнес» (с субтитрами)0.35 Тәуелсіздікке 25 жыл. «Бағаналы орда - басты орда». Арнайы жоба

1.00 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 1.30 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт

ОРАЛ16.50 «Ақжайық» жаңалықтары17.15 «Көңілді көтер»17.40 “Тәуелсіздік - тұғырым”

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ6:50 Әнұран6:55 Аңдатпа7:00 “Ақжайық” жаңалықтары7:30 “Телемаркет”. Жарнама7:35 Новости “Ақжайық” 8:05 “Телемаркет”. Жарнама8:05 “Жүрегім сізге аманат”. 2-мау-сым. Телехикая.8:50 “Тарихтан тағылым”9:20 “Ғаламтор ғажайыбы”9:35 “Правда жизни”9:55 “Қайсар сері”. Муль­тхикая. 10:15 Көркем филь­м11:55 “Телемаркет”. Жарнама12:00 “КҮНШУАҚ”. Тікелей эфир (сазды-танымдық бағдарлама)12:40 “Телемаркет”. Жарнама12:50 “КҮНШУАҚ”. Прямой эфир (музыкаль­но-познователь­ная программа)13:30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.

13:45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир14:00 “Телемаркет”. Жарнама. Аңдатпа. 14:05-17.55 Техникалық үзіліс 17:55 Аңдатпа18:00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.18:20 “Телемаркет”. Жарнама18:25 Деректі топтама “Бәсекелестер”19:00 “ВРЕМЯ ВАШЕГО ВОПРОСА”. Прямой эфир19:30 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19:50 “Телемаркет”. Жарнама20:05 “БІЗДІҢ ҚАЛА”20:25 “АТАМЕКЕН”20:55 “Телемаркет”. Жарнама21:00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ (сурдоаудармамен)21:30 “Телемаркет”. Жарнама21:35 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ” (сурдоаудармамен)22:05 “Телемаркет”. Жарнама22:10 “Жүрегім сізге аманат”. 2-маусым. Телехикая. 23:00 “Отблески”. Телесериал. 0:00 “Ақжайық” жаңалықтары (сурдоаудармамен)0:30 Новости “Ақжайық” (сурдоаудармамен)1:00 Аңдатпа. Әнұран.

ХАБАР6.00 “Әсем әуен” 6.15 “Біздің үй”7.00 “Жаңа күн” 9.10, 20.40 Телесериал “Такая работа”10.00 Т/х “Көрімдік”10.25, 18.40 “Энергия будущего - EXPO - болашақ энергиясы”10.30 Реалити шоу “Экспедиция 25” 11.00, 0.30 “Әр үйдің сыры басқа” 11.30 “Магия кухни”12.00 Премь­ера! Т/с “Унесенные рейсом”12.30 Т/с “Женский детектив”13.00 Т/с “Централь­ная боль­ница” (Украина)14.00 “Народный контроль­”14.15 “Пай-пай, 25” 15.30, 23.00 “Тағдыр тартысы” 16.00 “Біздің үй”16.50 Ток-шоу “Давайте говорить­!” 17.30 “Біздің назарда”17.45 “Жеңімпаз жолы”18.00, 23.30, 1.30 Қорытынды жаңалықтар18.45 Т/х “Зәуре”19.30 Тұсаукесер! Т/х “Сапарластар хикаясы” 20.00 Итоги дня21.30 Телесериал.”Осколки” 0.00 “Өмір сабақтары” 1.00 “Сотқа жеткізбей”

ЕУРАЗИЯ5.00, 6.00, 6.55 ЖАҢАЛЫҚТАР СУБТИТРЛЕРМЕН 5.05 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (каз.) 6.10 «Сапа бақылауда» 7.00 Телеканал «ДОБРОЕ утро» 9.00 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 10.00 «ТОЙ ЗАКАЗ» 10.30, 2.25 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 11.25, 19.55 «Қос жүректің лүпілі». 12.15, 21.40 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 13.05 ТОК-ШОУ «ВСЕ МЫ ЛЮДИ» (каз.) 14.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 14.10 «ПРАВДА» 14.15 Премь­ера. Антонина Паперная, Станислав Бондаренко, Сергей Астахов, Ирина Розанова в филь­ме «ВО ИМЯ ЛЮБВИ» 16.35 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 17.50 Многосерийная мелодрама «РАДИ ЛЮБВИ Я ВСЕ СМОГУ»19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 21.00 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 22.35 «П@УТINA» 23.00 «КЛУБ ВЕСЕЛЫХ И НАХОДЧИВЫХ 2016». Первый полуфинал1.20 «П@УТINA» 1.40 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 1.50 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР»

ТележосыҚ

бейСеНбІ, 1 желтоҚСаН

СеНбІ, 3 желтоҚСаН

жекСеНбІ, 4 желтоҚСаН

жұма, 2 желтоҚСаН

13Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

ҚАЗАҚСТАН 5.05 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт6.00 «ТАҢШОЛПАН». 9.00 ПРЕЗИДЕНТ ПАРАСАТЫ. Бейнеролик 9.05 «ӘЛЕМ ТАНЫҒАН ҚАЗАҚСТАН». Ар-найы жоба 1-бөлім 9.15 «Үздік әндер»9.45 ПРЕЗИДЕНТ ПАРАСАТЫ. Бейнеролик 9.50 «Балалық шағымның аспаны» драма 11.50 ҚАЗАҚ КҮРЕСІ. «ЕУРАЗИЯ БАРЫСЫ» 18.00 «Үздік әндер»18.45 «Әлем таныған Қазақстан». Арнайы жоба 1-бөлім 18.55 ПРЕЗИДЕНТ ПАРАСАТЫ. Бейнеролик 19.00 KAZNEWS19.45 Тәуелсіздікке 25 жыл. «АЙТУҒА ОҢАЙ...»20.30 ПРЕЗИДЕНТ ПАРАСАТЫ. Бейнеролик 20.35 «ӘЗІЛ ӘЛЕМІ»22.35 «МУЗАРТ Live». Күнделік22.45 ПРЕЗИДЕНТ ПАРАСАТЫ. Бейнеролик 22.50 «Елбасы жолы. От-өзен» драма 0.25 KAZNEWS1.10 Тәуелсіздікке 25 жыл. «Президент парасаты». Арнайы жоба 1.35 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт

ОРАЛ16.50 «Ақжайық» жаңалықтары17.15 «Тарихтан тағылым»17.40 “Атамекен”

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ6:50 Әнұран6:55 Аңдатпа7:00 “Ақжайық” жаңалықтары7:30 “Телемаркет”. Жарнама7:35 Новости “Ақжайық” 8:05 “Таңдау”. Телесериал. 8:55 “Время вашего вопроса”9:25 “Ғибрат”9:40 “Ғаламтор ғажайыбы”9:55 “Мен таңдаған мамандық”10:15 “Телемаркет”. Жарнама10:20 Деректі филь­м11:00 “КЕМЕЛ КЕЛЕШЕККЕ-КЕМЕҢГЕР ЕЛБАСЫМЕН”облыстық конференция12:00 “КҮНШУАҚ”. (Сазды-танымдық бағдарлама)12:40 “Телемаркет”. Жарнама12:50 “КҮНШУАҚ”.(Музыкаль­но-познова-тель­ная программа)13:30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тіке-лей эфир.

13:45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир14:00 “Телемаркет”. Жарнама. Аңдатпа. 14:05-17.55 Техникалық үзіліс 17:55 Аңдатпа18:00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тіке-лей эфир.18:20 “Телемаркет”. Жарнама18:25 Деректі филь­м18:50 “АҚЖАЙЫҚТАҒЫ ЖАРҚЫН ЖҮЗДЕСУЛЕР”19:10 “ИНДУСТРИАЛЬНОЕ ПРИУРАЛЬЕ”19:30 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19:50 “МӘҢГІЛІК ЕЛ ТІРЕГІ - ЕЛБАСЫ” мерекелік концерт21:00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ (сурдо-аудармамен)21:30 “Телемаркет”. Жарнама21:35 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ” (сурдоаудар-мамен)22:00 “Телемаркет”. Жарнама22:10 Көркем филь­м “Небо моего детства”0:00 “Ақжайық” жаңалықтары (сурдо-аудармамен)0:30 Новости “Ақжайық” (сурдоаударма-мен)1:00 Аңдатпа. Әнұран.

ХАБАР6.00 Концерт “Сүйікті әндер” 6.30 “Ән қанатындағы арман” Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күніне арналған концерт 8.00 Муль­тфиль­м “Аль­берт”9.25 “Ұлытау ұлағаты” деректі филь­мі10.15 “Арманға жетелей бер, Астана”12.00 Художественный филь­м. “Весна на Заречной улице”13.15 “Тұлға. Елбасы. Тарих.” Қазақстан Республикасының тұңғыш Президент күніне арналған мерекелік концерті 14.30 Кино.”16 қыз” 16.15 Мюзикл. “Арман жолы”17.30 Из цикла телевизионных докумен-таль­ных филь­мов “Эпоха перемен” филь­м “Нурсултан Назарбаев” 18.00 Қорытынды жаңалықтар18.35 Негізінде18.40 Т/х “Жұлдыздар тоғысқанда” 20.00 Итоги дня20.40 Спецвыпуск. Форум молодежи 21.30 Т/х “Жұлдыздар тоғысқанда” 23.00 Шәмші Қалдаяқовтың “Әнім сен едің” атты концерті0.10 Қорытынды жаңалықтар

0.50 Досымжан Таңатаровтың “Отаным менің” атты концерті

ЕУРАЗИЯ5.00 ЖАҢАЛЫҚТАР СУБТИТРЛЕРМЕН 5.05 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.) 6.00 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» (каз.) 6.50 «Вероника марс» ТЕЛЕХИКАЯСЫ 7.35 «П@УТINA» 8.00 Премь­ера. «ЛУЧШЕ ВСЕХ» 9.35 «ПЕРВЫЙ». Документаль­ный филь­м 11.00 «АСТАНА ДАУЫСЫ» 12.25 «ТОЙ БАЗАР» 13.25 «П@УТINA+» 14.30 Премь­ера. Многосерийный филь­м «ДВА ИВАНА»19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 19.55 Тұсаукесер. «Қос жүректің лүпілі». 21.00 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 21.40 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 22.35 «П@УТINA» 23.00 «КЛУБ ВЕСЕЛЫХ И НАХОДЧИВЫХ 2016». Второй полуфинал1.20 «П@УТINA» 1.40 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 2.05 «АСТАНА ДАУЫСЫ»

ҚАЗАҚСТАН 5.05 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт6.00 «ТАҢШОЛПАН». 9.00 «МузАРТ Live». Күнделік9.15 «СИССИ». Муль­тхикая. 21-бөлім 9.40 «Айман&Шолпан». Т/х 10.35 «Айтуға оңай...» 11.25, 23.50 «...Үй болу қиын». Т/х 12.00 «БІРГЕ ТАҢДАЙМЫЗ!». Тікелей эфир13.10 «Келін». Т/х 2033, 2034-бөлімдері 14.00 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Тікелей эфир 15.40, 18.05 «Сурайя». Т/х 16.30, 19.00, 23.05 KAZNEWS16.55 «ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТҰҢҒЫШ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ МУЗЕЙІ». Ар-найы жоба 17.10 «КЕЛБЕТ»17.40 «ЖАН ЖЫЛУЫ»19.30 ПАРЛАМЕНТ19.45 «ҚОҒАМДЫҚ КЕҢЕС» 20.30 «СӘЛЕМ, ҚАЗАҚСТАН!»21.55 «КЕЛІН». Т/х 2035, 2036- бөлімдері 22.45 «ҚЫЛМЫС ПЕН ЖАЗА»23.35 Парламент0.25 «Жан жылуы»

0.45 «Қоғамдық кеңес» 1.30 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт

ОРАЛ16.50 «Ақжайық» жаңалықтары17.15 “Өмірдің өзі “17.35 «Ғибрат»

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ6:50 Әнұран6:55 Аңдатпа7:00 “Ақжайық” жаңалықтары7:30 “Телемаркет”. Жарнама7:35 Новости “Ақжайық” 8:05 “Таңдау”. Телесериал. 8:55 “Ел алдында”9:25 “Атамекен”9:55 “Біздің қала”10:15 “Қайсар сері”. Муль­тхикая10:35 Көркем филь­м11:55 “Телемаркет”. Жарнама12:00 “КҮНШУАҚ”. Тікелей эфир (Сазды-танымдық бағдарлама)12:40 “Телемаркет”. Жарнама12:50 “КҮНШУАҚ”.

13:30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тіке-лей эфир.13:45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир14:00 “Телемаркет”. Жарнама. Аңдатпа. 14:05-17.55 Техникалық үзіліс 17:55 Аңдатпа18:00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.18:25 Деректі топтама “Бәсекелестер”19:00 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19:30 “ВРЕМЯ ВАШЕГО ВОПРОСА”. Прямой эфир20:05 “ИСТОРИЯ УСПЕХА”20:25 “ӘДЕМІ ӘЛЕМ”20:55 “Телемаркет”. Жарнама21:00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ (сурдо-аудармамен)21:35 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ” (сурдоаудар-мамен)22:05 “Жүрегім сізге аманат”. 2-маусым. Телехикая. 23:00 “Отблески”. Телесериал. 0:00 “Ақжайық” жаңалықтары (сурдо-аудармамен)0:30 Новости “Ақжайық” (сурдоаударма-мен)1:00 Аңдатпа. Әнұран.

ХАБАР6.00 Біздің үй 7.00 “Жаңа күн” 9.10 Муль­тсериал “Щенячий патруль­”10.00 Т/х “Көрімдік”10.25, 18.40 “Энергия будущего - EXPO - болашақ энергиясы”10.30 Реалити шоу “Экспедиция 25” 11.00, 0.30 “Әр үйдің сыры басқа” 11.30 “Магия кухни”12.00 Премь­ера! Т/с “Унесенные рейсом”12.30 Т/с “Женский детектив”13.00 Т/с “Централь­ная боль­ница” (Украина)14.00 “Важно знать­”14.15 “Пай-пай, 25” 15.25 “Тағдыр тартысы” 16.00 “Өмір жолы”16.45 “Компромат” 17.30 “Білу маңызды”17.45 “Жеңімпаз жолы”18.00, 23.35, 1.20 Қорытынды жаңалықтар18.50 “Арнайы хабар”19.30 Тұсаукесер! Т/х “Сапарластар хикаясы” 20.00 Итоги дня20.40 “Бюро расследований”21.10 Мегахит. “Матч”

22.50 Мейрамбек Бесбаев “Құс қанат ғұмыр”1.00 “Сотқа жеткізбей”

ЕУРАЗИЯ5.00 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 5.45 «ЖҰМА УАҒЫЗЫ» 6.10 «Сапа бақылауда» 7.00 Телеканал «ДОБРОе утро» 9.00 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 10.00 «ТОЙ ЗАКАЗ» 10.30, 2.05 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 11.25, 19.55 «Қос жүректің лүпілі». 12.15, 21.40 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 13.05 ТОК-ШОУ «ВСЕ МЫ ЛЮДИ» (каз.) 14.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 14.10 «ПРАВДА» 14.15 «ЧЕТВЕРТЫЙ ПАССАЖИР» 16.25 «ЖДИ МЕНЯ». КАЗАХСТАН 17.40 «ПОЛЕ ЧУДЕС» 19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 21.00 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 22.35 «П@УТINA» 23.00 «КВН – 55 ЛЕТ». ЮБИЛЕЙНЫЙ ВЫПУСК1.20 «П@УТINA» 1.40 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 1.50 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 2.25 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (каз.) 3.20 «ТОЙ ЗАКАЗ»

ҚАЗАҚСТАН 5.05 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт7.15 «ДАРА МЕН ДОСТАРЫ». Муль­тхи-кая. 2-маусым. 7-8 бөлімдері 8.00 «СЕНБІЛІК ТАҢ». Отбасылы-танымдық бағдарлама9.10 «МузАРТ Live». Мега-жоба10.55 «АС БОЛСЫН!»11.35 «БАЛАПАН ЖҰЛДЫЗ». Жас таланттарға арналған өнер додасы12.40 «ОЙ-ТОЛҒАУ» 13.30 «ҮЗІЛМЕГЕН ҮМІТ» телехикаясын-да. 11-13 бөлімдері. 17.45 «МузАРТ Live». Күнделік18.00 «ӨМІРДІҢ ӨЗІ НОВЕЛЛА». Т/х 19.00 KAZNEWS19.35 «КӨҢІЛАШАР» 21.10 «МУЗАРТ» ансамблінің 15 жылдығына арналған концерт23.00 Дайан Лэйн, Сандра О, Линдси Дункан «Күншуақты Тоcкана» драма-сында. 0.45 KAZNEWS

1.20 «Өмірдің өзі новелла». Т/х 4-бөлім. 2.05 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ8:50 Әнұран8:55 Аңдатпа9:00 “Ақжайық” жаңалықтары9:30 “Телемаркет”. Жарнама9:35 Новости “Ақжайық” 10:05 “Индустриаль­ное Приураль­е”10:25 “Время вашего вопроса”10:55 “Өмірдің өзі”11:20 Муль­тфиль­м12:30 “Аяулы арман”. Телесериал14:00 “Телемаркет”. Жарнама. Аңдатпа. 14:05-16.55 Техникалық үзіліс 16:55 Аңдатпа17:00 “КЕМЕЛ КЕЛЕШЕККЕ - КЕМЕҢГЕР ЕЛБАСЫМЕН!” облыстық конференция18:00 “Мия және мен”. Муль­тхикая18:20 “БОЗТОРҒАЙ”19:00 “АПТА”. Ақпараттық-сараптамалық шолу.

19:40 “АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ”20:00 “ПАНОРАМА НЕДЕЛИ”. Информа-ционно-аналитическое обозрение.20:40 “ҒАШЫҚ ЖҮРЕК”21:10 “ЗАМАНСӨЗ”. Ток-шоу.21:45 “Телемаркет”. Жарнама21:50 “Счастливчик Пашка”. Телесе-риал23:20 Көркем филь­м1:00 Аңдатпа. Әнұран. ХАБАР6.00 “Қалжың қоржыны” 7.00 “””Өзін-өзі тану”7.10 “Продвопрос”7.30 “Қызық times”8.30 “Золотая середина”9.10 Аспаздық бағдарлама “Сиқырлы ас үй”9.45 Муль­тфиль­м. “Щенячий патруль­” 10.15 Семейное кино. “Лэсси”12.00 Т/х “Сүйген жарым”13.30 III Международный конкурс артистов балета. Астана.

14.00 Танцеваль­ное шоу “Биле, Қазақстан!”15.30 Из цикла телевизионных документаль­ных филь­мов “Эпоха перемен”филь­м “Дэн Сяопин” 16.00 Концерт Ш.Қалдаяқов “Сағынышым менің”17.30 “Ду-думан”18.40 “Бенефис-шоу”20.00 Ақпарат арнасы - “7 күн” сараптамалық бағдарламасы21.00 Документаль­ный филь­м “Глава государства” 22.00 Мегахит. Биографическая драма “Социаль­ная сеть­”23.40 Дневник “Биле, Қазақстан!”23.55 Телесериал “Дворец Абдин”0.35 Телехикая “Әселдің құрбы-құрдастары”1.35 “Әсем әуен”

ЕУРАЗИЯ5.00 ЖАҢАЛЫҚТАР СУБТИТРЛЕРМЕН 5.05 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.)

6.00 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» (каз.) 6.50 «Вероника марс» ТЕЛЕХИКАЯСЫ 7.35 «П@УТINA» 8.00 «СМАК» 8.40 Премь­ера. «ЛЮБОВЬ НА ЧЕТЫРЕХ КОЛЕСАХ» 10.40 «ФАБРИКА ГРЕЗ» с Оль­гой Арта-моновой 11.00 «111. НЕДЕЛЯ» (каз.) 11.30 «Вероника марс» ТЕЛЕХИКАЯСЫ 12.25 «ТОЙ БАЗАР» 13.25 «П@УТINA+» 14.30 Многосерийном филь­ме «ОТПЕ-ЧАТОК ЛЮБВИ» 19.00 «ПЕРВАЯ ПРОГРАММА» 19.30 ПРЕМЬЕРА СЕЗОНА. «ГОЛОС КАЗАХСТАНА» 21.15 «Басты бағдарлама» 21.45 «КЕШКІ КЕЗДЕСУ» 23.00 «ЛЕДНИКОВЫЙ ПЕРИОД». НОВЫЙ СЕЗОН 1.30 «111. НЕДЕЛЯ» (каз.) 1.50 «КЕШКІ КЕЗДЕСУ» 2.50 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» (каз.) 3.35 «П@УТINA»

ҚАЗАҚСТАН 5.05 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт6.40 «Әзіл әлемі» 8.05 «АҚСАУЫТ». Әскери-патриоттық бағдарлама 8.30 «БҮГІН ЖЕКСЕНБІ» Таңғы ақпаратты-танымдық бағдарлама. Тікелей эфир 10.15 «ДАРА ЖОЛ»11.50 «Сәлем, Қазақстан!»13.25 «Көңілашар» 15.00 Фикрет Күшкан, Дениз Чакыр, Бурак Иамантүрік, Езги Еюбоғлы «ҮЗІЛМЕГЕН ҮМІТ» телехикаясында. 14-15 бөлімдері 16.50 «ЖАЙДАРМАН» республикалық арнайы жоба. «Жастар кубогы» 19.00 «АПТА KZ»20.00 «УНИВЕРСИАДА ҚАРСАҢЫНДА-2017»20.10 Үздік әндер

21.00 «МУЗАРТ Live». МЕГА ЖОБА. Тікелей эфир22.50 «Дара жол»0.15 «Сұлтан Бейбарыс» тарихи филь­-мінде. 1-2 бөлімдері

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ8:50 Әнұран8:55 Аңдатпа9:00 “Апта”. Ақпараттық-сараптамалық шолу.9:40 “Телемаркет”. Жарнама9:45 “Панорама недели”. Информаци-онно-аналитическое обозрение.10:25 “Әдемі әлем”. Әйелдер тележур-налы.11:00 “История успеха”11:20 Муль­тфиль­м12:30 “Аяулы арман”. Телесериал14:00 “Телемаркет”. Жарнама. Аңдатпа. 14:05-16.55 Техникалық үзіліс 16:55 Аңдатпа

17:00 “Мия және мен”. Муль­тхикая17:55 “Телемаркет”. Жарнама18:00 Деректі филь­м18:45 “МӘҢГІЛІК ЕЛ ТІРЕГІ - ЕЛБАСЫ” мерекелік концерт19:55 “Телемаркет”. Жарнама20:00 “ЗВУЧИ ДОМБЫРА ДРУЖБЫ”20:20 “ОТКРЫТАЯ СТУДИЯ”. Ток-шоу.20:50 “КӨҢІЛДІ КӨТЕР!”21:20 Деректі филь­м21:50 “ТАНЫЛМАҒАН ТАЛАНТ”22:40 “Телемаркет”. Жарнама22:50 Көркем филь­м1:00 Аңдатпа. Әнұран.

ХАБАР6.00 “Қалжың қоржыны” 7.20 “Ас арқау”7.45 “Самопознание” 7.55 “Айбын”8.25 Дневник “Биле, Қазақстан!”8.40 “Сиқырлы ас үй”

9.15 Спортивная игра “Я-чемпион”9.45 “Тайны и судь­бы великих казахов”10.45 Муль­тфиль­м “Щенячий патруль­”11.15 “Кино.””Путешествие к Рождест-венской звезде”12.45 Т/х “Сүйген жарым”14.15 “Ду-думан”15.30 Документаль­ных филь­мов “Эпоха перемен” филь­м “Нурсултан Назар-баев” 16.00 Реалити шоу “Экспедиция 25”16.30 “Компромат” 17.30 “Қызық times” 18.45 Танцеваль­ное шоу “Биле, Қазақстан!”20.00 Информационный канал - анали-тическая программа “7 күн”21.00 Танцеваль­ное шоу “Биле, Қазақстан!” ИТОГИ ГОЛОСОВАНИЯ21.30 “Пай-пай 25” 22.30 Мегахит. Драма “В погоне за счасть­ем”0.30 Телесериал “Дворец Абдин”1.10 Телехикая “Әселдің құрбы-құрдастары”

ЕУРАЗИЯ5.00 ЖАҢАЛЫҚТАР СУБТИТРЛЕРМЕН 5.05 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.) 6.10 «ТОЙ ЗАКАЗ» 6.40 «Вероника марс» ТЕЛЕХИКАЯСЫ 7.30 «П@УТINA» 7.55 «ВОСКРЕСНЫЕ БЕСЕДЫ» 8.10 «ЗДОРОВЬЕ» 9.15 «ГОЛОС КАЗАХСТАНА» 11.00 «Басты бағдарлама» 11.30 «Вероника марс» ТЕЛЕХИКАЯСЫ 12.35 «КЕШКІ КЕЗДЕСУ» 14.00 «ОТКРЫТИЕ КИТАЯ»14.45 Мелодрамма «ДОЧЬ ЗА ОТЦА»19.00 «АНАЛИТИКА» 20.00 «П@УТINA+» 21.00 «ТОЙ БАЗАР» 22.00 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 23.00 «ТОЧЬ-В-ТОЧЬ». СУПЕРСЕЗОН 1.45 «П@УТINA+» 2.30 «ТОЙ БАЗАР» 3.15 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.)

сАяхАТ14 Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

Шырайлы ШымқалаШымкент ­ сан түрлі бояулар қ­аласы. Бұл шаһардан күн сайын әр алуан қ­ызық­ты, мазмұнды әрі танымдық­ дүниелерді көріп, қ­ызық­тауға болады. Ғажайып көріністердің әсерлі болатыны сонша, өзіңізді осы заманның нағыз кейіпкерін­дей сезінесіз.

Бір күннің ішінде өлке тарихымен танысуға, мәдени-демалыс орын- дарға баруға, тау шыңына шығуға және өте сирек кездесетін өсімдік-тер мен ағаштар өсіп тұрған үңгірге түсіп, аралап шығуға да болады. Бұл - бір күннің еншісіндегі қызықты жағдайлар! Ал мұнда бір немесе екі жылға қалсаңыз, Сізді қанша ға- жайыптар күтіп тұрғанын елестете аласыз ба? Өйткені Шымкенттегі әр- бір маусым, әрбір ай өзінің айрық-ша қайталанбас табиғатымен, бояу-ларымен, қызығымен ұмытылмас сезім сыйлайды.

Қаңтар Жаңа жыл мейрамы өтті. Алайда

алда қысқы демалыс пен Рождество күндері ерекше думанды болмақ. Дәл осы айда отбасыңызбен тауда демалсаңыз, онда нағыз керемет дү- ниеге енгендей боласыз: тау шаңғы-лары, скитур, жаяу жорықтар, ват-рушкалармен сырғанау, атпен се-руендеу, қымызбен емдеу, форель­ аулаумен айналысып, Сақ моншасы-на бара аласыз.

Ақ­пан Ақпан айында да тау спорты

әуесқойлары үшін түрлі шаралар өте көп. Осы айда велосапарлар басталады. Ауа райы жылы болатын Шымкентте ақпан айының өзінде жаттығу үшін велошабандоздар жи-налады. Оған қоса түрлі мерекелер мен мерейтойларға орай ОҚО-ның көрікті жерлеріне арналған вело-жарыстар ұйымдастырылады.

Мысалы, суыр күніне, яғни 2 ақ-панда веложарыс өткізуге болады.

НаурызНаурыз айында шымкенттіктер

көктемді қарсы алуға дайындалады. Наурыз – ұлық мейрам және бұл күн-мен қазақтың ұлттық салт-дәстүрле-рі мен әдет-ғұрыптары байланысты. Шымкенттіктер Ұлыстың ұлы күніне ертерек әзірлене бастайды.

Наурызды тойлаудағы ең көне дәстүрлердің бірі - Сейіл Қошқар Ата. Жүз жылдан кейін, 2016 жылы бұл дәстүр қайта жандандырылды. Мейрам Қошқар Ата өзенінің бас- тауында өтеді және ол жерде қош-қарлар жарысы ұйымдастырылып, бұл мерекенің басты көрінісі болып табылады. Сейіл Қошқар Ата мейра- мына таяу маңайда тұратын ел жи- налады. Үй жануарларының жары- сын аграршы ғалымдар мен ауыл шаруашылығы мамандары бағалай- ды. Үздік шыққан фермерлерге сый-сияпат беріледі. Салмағы 85 келіден кем емес қошқарды көтеріп алып, жа- рысатын бұл думанды шараға көрер-мендер өте көп келеді. Қошқарды ең көп көтерген жігерлі, күшті жігіт-тер сый-сияпатсыз қалмайды. Енді Сейіл Қошқар Ата мейрамы жыл сайын өтетін болды. Мейрам аясын-да ұлттық бұйымдар мен жәдігер- лер көрмелері, концерттік бағдар-лама және ұлттық спорт ойындары ұйымдастырылады.

Наурыз айы тарихи ескерткіш-терге, сондай-ақ Түркістан, Отырар, Сайрам, Сауран секілді көне тарихы бар қалаларды аралауға ыңғайлы.

СәуірСәуір айында қала тұрғындары

мен қонақтары қызғалдақтардың гүлденгенін тамашалай алады. 10-15 күнге ғана созылатын даладағы мұндай түрлі-түсті пейзажды жібе-ріп алуға болмайды.

Қызғалдақ - көктемнің және та-биғат оянуының символы! Дәл осы керемет гүл қаланың келбетіне де сұлулық сыйлайды. Қала аймағы қы- зыл «көрпемен» көмкерілген, бірақ бар әсемдікті, көркемдікті Қаратау етегіндегі Қызыл тауда тамашалау- ға болады. Сол жерде өсетін «Грейг» және «Кауфман» қызғалдағы «Қызыл кітапқа» енген және қазіргі қызғал-дақ түрлерінің негізін қалаушы бо-лып табылады.

Қалада қызықты түрлі тынығу қа- уымдастықтары баршылық. Мұнда аль­пинист те, балықшы да, шаңғышы да, бард та, рокер де, рафтер де, джазмен де бар. Шымкенттіктер ав-торлық әндер мен жанды музыканы сүйіп тыңдайды. Көптеген көпшілік демалатын орындарда жанды музы-ка ойнап тұрады. Қалада бард әнде- рі фестивалі, джаз және Высоцкийді еске алу концерттері жиі өтеді. Мы-салы, 2016 жылы «Shymkent Bard-2016» қалалық жастар арасында- ғы авторлық әндер фестивалі өтті. Фестиваль­дің басты мақсаты – талантты жастарды қолдау және мә- дени құндылықтарды дәріптеу. Бұл фестиваль­ге қаланың авторлық ән жанрындағы авторлар мен орын-даушыларға қоса таяу шетелдіктер де қатыса алады.

МамырЕгер сен салауатты өмір салтын

ұстансаң, онда... Шымкентке қош келдің! Мамыр айы - көзіңді жасыл түспен қуантатын, дала гүлдеп, тау шыңында әлі де қар жатқан уақытта жорық жасауға ең қолайлы кезең. Бұл кезде әлі аптап келе қоймайды. Сондықтан осы айда шымкенттік-тер үшін дәстүрлі «маевка», яғни табиғатта демалып, қаладан 40 ша-қырым жердегі Қазығұрт тауына шы- ғуға әбден болады. Аңыздарда бұл жерге Нұх кемесі тоқтаған деседі, соның құрметіне жергілікті шебер-лер ағаш пен металдан «ұшатын ке-ме» жасады. «Маевка» қайта оянған табиғатта өткізілген керемет уақыт, шымкент кәуабының хош иісі мен жаңа піскен көкөністердің дәмі!

Маусым Оңтүстіктіктер үшін маусым айы –

дәстүрлі суға шомылу уақыты. Оқушылар жазғы демалысқа шығып, отбасымен бірге демалатын тама-ша кезең. Мұндағы барлық дерлік демалыс орындарында бассейндер немесе табиғи қайнар бар, аптап ыстықтан құтылу үшін бассейндер мен қайнардың игілігін көріңіз! Қала аймағында бірнеше аквапарк бар, онда күні бойы суға шомылуға және таза ауада күнге күю үшін жақсы жағдайлар жасалған. Қаладан тыс жерлерде де жақсы тынығуға бола-ды. Көздің жауын алатын шатқалдар, өзендер мен көлдер, сарқыраған тау өзенінің ғажайып көріністерінен естен кетпес әсер аласыз!

ШілдеШілде айы оңтүстік өлке табиға-

тының кереметтерімен рақаттана-

тын уақыттың дәл өзі! Егер демалыс күндері отбасыңызбен табиғатқа шы-ғуға мүмкіндігіңіз болмаса уайым- дамаңыз! Мұндайда қала саябақта-рының біріне «пикникке» шығуға әбден болады. Шымкентте ондай саябақтар жеткілікті. Саябақтарда тып-тыныш, оңаша, көркем жерлері баршылық. Жап-жасыл ағаштардың саясында аптаптан қорғанып, жақсы демалуға болады. Саябақтарда ат-тракциондар өте көп: әткеншектер, торлы батут, балаларға және ере-сектерге арналған лабиринттер, спорт алаңдары. Жаңа ашылған Жайлаукөл саябағында әткеншек-дөңгелекке отырып, бүкіл қаланы биіктен шолып, тамашалауға бола-ды. Сондай-ақ бұл жерде қыстың суық күндерінде жаныңызға жылу беретін естелік суретке түсуге бо-лады.

Түнгі қала жүздеген түрлі-түсті жарықтармен жайнап тұрады. Кешкі променад өз ерекшеліктерімен ке-ремет. Ыстық басылып, таза ауа жаз- ғы саумал самалмен желпіген ша- ғында жарқыраған қала шамдары-ның аясында серуендеу рақат сезім сыйлайды. Осындайда велосипед-пен серуендеу де үлкен ләззатқа бө- лейді. Тыныш көшелермен келе жа- тып, шөп арасындағы кірпінің, тал-дағы құстың даусын естисіз. Түнгі ты- ныштықтың өзі тылсым жұмбаққа оранып тұрғандай болады.

ТамызҚала тұрғындары үшін тамыз айы -

егін жинау кезі. Бұл кезде оңтүстік өңірдің өмірі мен салттарымен та-нысуға болатын «шығыс базарына» бару дәстүрге айналған. Сөрелер түрлі жеміске толып тұр. Қауын, қарбыз, алхоры, бәрі сүйіп жейтін «киш-миш» жүзімі өте көп. Бағала-ры да Сіздерді таңғалдырады, ал дә-

румендер қоры жыл бойына жетеді! Бұл ай тауға және құзға шығу үшін

де ыңғайлы. Егер тауға саяхаттауға аңсарыңыз ауса, «Біздің таулар» фестивалі қатысушылары топтары-на қосылуға болады. Дәстүр бойын-ша ол Төле би ауданы, Сайрам-Угам ұлттық саябағында өтеді. Сайрам-Су шатқалына бару арқылы, «скай-ратингке» отыру арқылы немесе жаңа рекорд үшін ең биік нүктеге көтерілу арқылы да Сіз уақытты та-маша өткізе аласыз.

Қазақстандықтар үшін жаз мезгі- лі тамызда аяқталса, оңтүстіктіктегі- лер үшін ол қарашаға дейін жалға- сады. Жақсы демалысқа бір ғана ке-дергі – жаңа оқу жылының басталуы! Тамыз айының соңында әр отбасы үшін қарбалас басталмақ. Балалар-ды оқуға дайындау, жаңа оқу жылы-на жоспарлар жасауға уақыт бөлуге тура келеді.

ҚыркүйекҚала күні бір күн ғана емес, бұл

мейрам апта бойына созылады. Қа-ла мейрамының бағдарламасында көптеген мәдени және спорттық шаралар, жаңа нысандардың ашы- луы және әр түрлі жарыс жеңім-паздарын құттықтау секілді шара-лар белгіленеді.

Шымкентте қала күні мейрамы-на тап келсеңіз, Сіз осы өңірдің бар қонақжайлылығы мен жылы шырайын сезінесіз. Осы күні болатын мәдени және ойын-сауық бағдарлама Сізге міндетті түрде қуаныш пен шаттық сыйлайды.

Демалыс уақытын мәнді де ма- ңызды өткізуді сүйетіндер үшін қыр- күйек айы да керемет, жанға жай-лы шуақ сыйлайды. Дәл осы кез- де Оңтүстік Қазақстанда облыстық Ж. Шанин атындағы Қазақ драма театры, орыс драма театры, ал кіш-

кентай көрермендерге Оңтүстік Қа- зақстан облыстық қуыршақ және жас көрермен театрының жаңа мау-сымдары ашылады.

ҚазанШымкент қай кезеңде де өзінің

шығыс тағамдарымен танымал бол-ған. Сондай жағымды шаралардың бірі - «Палау фестивалі». Бұл мере- кені Оңтүстік Қазақстан облысы өз- бек ұлттық орталығы ұйымдасты-рады. Бұл күндері аспаздар отан-дастарымыз сүйіп жейтін шығыс та-ғамын түрлі-түрлі етіп дайындайды. Әр аспаздың өз рецепті бар: біреуі бөдене жұмыртқасын, біреуі мейіз, ал біреуі қақ өрік қосады. Бұл мей-рамға келгендер дәмнен ауыз тиіп, тоғайып, көтеріңкі көңілмен дема-лады.

«Қазақ романсиадасы» - тұрғын-дардың сүйікті музыка жарысы. Шымкентті шынымен де Орталық Азияның романс «астанасы» деуге болады. Жыл сайын таяу және қиыр шетелден қатысушыларды жинай-тын музыка мейрамы жаңа орындау-шылардың танылуына мүмкіндік береді. Кейін олар таяу және қиыр шетел сахналарында Қазақстан аты-нан өнер көрсетеді.

ҚарашаҚараша айында ойын-сауық үшін

Арыс өзенінің бойымен қайықпен жүзуге болады. Ол жерде су туризмі мен салауатты өмір салтын дәріптеу және дамыту мақсатында жарыстар өтеді. Өзендер жүзу қиындығы бойынша санаттарға бөлінеді, ал Арыс өзені екінші санатқа енеді. Өзенде жүзу үшін кәсіпқой болудың қажеті шамалы, бастысы, жалын жә-не сенімді жабдық пен командалық рух болса болғаны. Әр жүзудің со-ңынан барлық қатысушылар өзен жағасындағы әдемі алаңқайда тү-неп, гитарамен ән шырқап, сырлы сұхбат құра алады.

Қараша айы – егін жинау уақыты және ауыл шаруашылығы жәрмең-кесінің мерзімі. Фермерлер өз өнім- дерін әр аймақтан алып келеді. Бұл мезгілде барлық сөрелер азық-тү-лікке толы: ет, балық, сүт өнімдері, көкөніс, жеміс, барлығы да жаңа піскен және сапалы. Осындай жәр-меңкелерде бағасы төмен болса да, тағы саудаласуға болады.

Желтоқ­санСонымен, бізді Жаңа жыл мере-

кесі күтіп тұр! Бұл тек қана балалар үшін ғана емес, барлық тұрғындар үшін отбасылық және көптен күт-кен мереке. Ғажайып түн бізді жақ-сылық пен шабытқа бөлейді. Біз барша халыққа игі жақсылық тілеп, мерекемен құттықтаймыз және түр- лі-түсті отшашуларды тамашалай-мыз. Ғажайып мерекеде қала сыр-тындағы ошағы, моншасы бар үйде бола аласыз. Бұл жерде Сіз отбасы-ңызбен, достарыңызбен және жа-қындарыңызбен демалуыңызға то- лық мүмкіндік бар. Мұндай үйлер-дің әкімшілігі міндетті түрде жаңа-жылдық түнді ұмытылмастай етеді, ал жаңажылдық бағдарлама Сізге жыл бойына жақсы көңіл күй сый-лайды! Оған қоса желтоқсан айында тау шаңғысы маусымы ашылады. Осы уақытта шаңғы теуіп рақаттанып, таудың таза ауасының барлық кере-метін сезінетін боласыз! Ж

хАбАР-ошАР

«ОРАЛ ӨҢІРІ» Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық-саяси газеті. 090000, Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1. Е-mаіl: оral_oniri@mail.kz

Газет облыстық «Орал өңірі» газетi редакциясының компью­терлiк орталығында терiлiп, беттелдi."Полиграфсервис" ЖШС баспаханасында басылды. Л.Толстой көшесі, 27/6. Телефон: 50-51-46Индексі: 65533 Таралымы: 14 637, 4 баспа табақ. Газет аптасына үш рет шығады.Корректорлар: Н. СҰЛТАНОВА, Д. ШАНКИШеВА, Ж. ЖАЙЛАУОВАКезекшi редактор: г. кЕнжЕғАЛиЕвА

Меншік иесі: «жайық Пресс» жШС

Бас директоржантас набиоллаұлы САФУЛЛин

Бас редактор Бауыржан Файзоллаұлы ғҰБАЙДУЛЛин

газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде2006 жылғы 4 мамырда тіркеліп, №7201-г куәлігі берілген

Бас редактор 51-25-80, Бас редактордың орынбасарлары 24-17-08, 54-18-08.

Редакция алқасы: Есенжол ҚыСтАУБАЕв,Сырымбек тҰяҚОв (бас редактордың орынбасарлары),

жаннат ЕСПОЛАЕвА (жауапты хатшы),Сәкен ӘБІЛХАЛыҚОв (қоғамдық-саяси бөлім),нұртас САФУЛЛин (гуманитарлық бөлім),нұрбек ОРАЗАЕв (экономикалық бөлім).

Қолжазбаларға пiкiр айтылмайды және пайдала-нылмаған хат авторларына жауап қайтарылмайды. Деректердің дәлдiгi үшiн автор жауапты. Жарияланым авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiр-мейдi. Редакция тапсырысымен жазылмаған мате-риалдар үшін қаламақы төленбейді. «Орал өңірінде» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басу-ға болмайды. Мақалалар электрондық нұсқада қабыл-данады.

белгісімен жарияланған материалдар ақылы болып есептеледі.Ж

Жауапты хатшы 54-38-22.Жарнама қабылдау

тел/факс: 51-51-09; Бухгалтерия 54-04-90.

е-mail: zhaikpress@inbox.ru

телефондар:

15Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

Сауда-саттықМедколледж аумағынан 2 жер телі-

мі сатылады. 5 сотықтан, барлық жағ-дайы бар.

Тел.: 8 778 148 20 16

“Қазақстан” аялдамасы ауданынан кірпішпен қапталған 1 бөлмелі үй са-тылады. 4-ші қабатта (5) орналасқан, ауданы 34 ш.м., балконы әйнектелген, жалюз, жөнделген.

Тел.: 8 771 085 87 77, 8 775 570 49 20

Детсад ауданынан 2 бөлмелі пәтер сатамын. 2-қабат (5), ауданы – 52 шаршы метр, бөлмелері бөлектенген, ас үйі үлкен – 8 ш. м, лоджия 6 м, әйнектел- ген, телефон, кабель­ді телевидение, ғаламтор, аулада жертөлесімен бірге гараж бар. Қасында мектеп, балабақша, емхана бар. 10 000 000 теңге. Саудала-суға болады.

Тел.: 25­00­29 (19.00­ден кейін), 8701 364 72 84

Достық ауылында (РТС) 1 бөлмелі пәтер сатылады. Бағасы 2 800 000 т. Пәтер жылы, бұрышта емес, балкон, сан.торабы бар. Жөндеу жасалған. Ор- талықта орналасқан. Қасында мектеп, әкімдік, дүкендер, аялдама, емхана бар.

Жеке ауласы (бақша) бар. Саудаласуға болады.

Тел.: 8 702 799 98 18

Зашаған кентінде (Жәңгір хан атын-дағы БҚАТУ аумағы) 5 сотық жері, бау-бақшасы бар жер үй сатылады. Барлық жағдай жасалған. Жолы бар, мектеп, балабақша үйге жақын.

Тел.: 50­12­16, 8 702 405 33 80

Қызмет көрсетуЖүн түтетін аппарат сатылады жә-

не жүн түтеміз. Бөліп төлеу және не- сиеге алты айға дейін.Тел.: 8 777 671 88 29, 8 701 153 89 86

Үй, гараж, монша, дүкендерді «кілт-ке дейін дайындап тапсыру». Пәтер-лерді жөндеу, электрлік, дәнекерлік, сантехникалық қызметтер. Сапалы! Қымбат емес!

Тел.: 8 701 849 07 78, 8 705 328 60 54

Пәтерлер мен үй-жайларды жөн- деу: қабырғалардың саңылауын бітеп тегістеу, түсқағаздарды жапсыру, бояу, плитка, ламинат, линолеум қондыру, электрлік және сантехникалық жұмыс-тар. Дизайн. Бағасы қолайлы.

Тел.: 87054027326

Жаңақ­ала ауданы әкімі аппараты: 090400, Батыс Қазақ­стан облысы, Жаңақ­ала ауда­ны, Жаңақ­ала ауылы, Халық­тар достығы

көшесі, 44­үй, 309­бөлме, анық­тама телефоны: 8 (71141) 21­8­41, эл.мекенжай: akimjangala@mail.ru, бос тұрған «Б» корпу­

сы мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға орналасуға жалпы конкурс жариялайды:

Жаңақала аудандық тұрғын үй-коммуналдық ша-руашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль­ жолдары бөлімінің жетекші маман-есепшісі E-R-5 санаты, 1 бірлік (индексі №1.2.01-08-03).

Хабарландырудың толық нұсқасы kyzmet.gov.kz және zhanakala-bko.gov.kz интернет-ресурстарын-да жарияланды.

2016 жылғы 21 желтоқсан сағат 11.00-де Зе-ленов ауданы, Январцев ауылының орта мектеп ғимаратында

“Жайық­мұнай” ЖШС. ЧМГККО. Турней мұнайлы кенішінің СШ бөлігі үшін газлифт жүйесін жайластырудың 2­ші кезеңі

“Жайық­мұнай” ЖШС. ГКДҚ­1/2 Мани­фольдын жаңарту және ГКДҚ­3 байланыс­тырушы қ­ұбыр

жобасы бойынша қоғамдық тыңдаулар өткізіледі.

Мүдделі тұлғалар мен қоғамдық ұйымдар “ҚОӘБ” құжаттарымен төмендегі мекенжай арқылы ха-барласа алады: БҚО, Орал қаласы, А. Карев көшесі 43/1, “Жайықмұнай” ЖШС, байланыс телефоны: 8 (7112) 93-39-00 (6153).

•

•

Нағашым Жүсіп Хұсни 1928 жылы Орал облы-сы, Жымпиты ауданы,

Бұлдырты ауылы, Мақпал туған елді мекенінде дүниеге келген. Шаңырақты шаттыққа толтырған Жүсіптен кейін көрінген үйелмелі-сүйелмелі төрт қарындасы – үй- дің ырыс-құты, қуанышы. Алаңсыз балалық шақтың бал қызығы ұзақ- қа бармады. Анасы Маржан 37 мү-шел жасында жүрек талмасынан ерте көз жұмды. Артында қалған бала-шағаны Хұсни тағдырдың ыз- ғарлы желіне мойымастан тәрбие-лей бастады. Әкенің ақ батасын алып, Жүсіп болашаққа ұмтылды. Ауылдан басталған алғашқы қа- дамдар 1934-1944 жылдары Жым-питы орта мектебін, кейін сол кез- дегі А. Пушкин атындағы Орал пе-

Орал қаласы Зачаган кентінің тұрғыны болған құдамыз Талғат Зейноллаұлы Менгалиевтің дүниеден озғанына 40 күн болуына орай сағына еске аламыз.

Жаратпаушы едім айлардың ақыр тоғызын,Салқыны мәңгі есімде қалар бұл күздің.Қаздар да көкте, қоштасып қайтып жатқандаЖайқалған бағын еріксіз сен де солдырдың.

Мекенің болған Талдысай деген көшеден,Көгеріп енді жатқанда, шіркін, көсегең.Болды ма, құда, тағдырдың салған жазуы?Өзіңе сайлап «қара жер» деген төсегің.

Жаны едің ыстық жүрегіндегі жарыңның,«Ысқырған тауда» қарайып жатыр қабірің.Қыздарың көнер, жиендерің бар ғой, не айтат?Көрмесе бір сәт «аталап» өзіңді іздейтін.

Тәтті едің кеткен өмір-ай, шіркін, жалғанда,Қақпадан кірсем, көздерім түсет талдарға.«Тәшкемен тасып, бір өзі мұны суарған» -дегенде қалам – құдам да кетті-ау арманда.

Қайғы-мұң тартып жүректің нәзік қобызын,Еріксіз қағаз, қолыма қалам алғыздың.Жырлауға жаным құмар-ау, бірақ Құдайдан,Сұраймын бағын кейінгі ұрпақ ұл-қыздың.

Бәстесіп, құда, Құдаймен енді қайтемін,Көнет те енді бейшара жүрек қам көңіл.«Топырағың торқа, жәннатта жаның болсын» - деп,Аяқтайт құдаң осымен енді сөздерін!

Сағына еске алушылар: қ­ұда­қ­ұдағайы Жұмабай­Сәния, қ­ұда баласы Абзал, қ­ұдашасы Сәулехан

Мұратына жеткен ұстаз

дагогикалық институтының тарих факуль­тетіне оқуға түсіп, 1950 жы-лы үздік бітіріп шығады. Алғашқы еңбек жолы Қаратөбе ауданына қарасты «Қаратөбе» совхозынан басталады. Еңбек майданына енді араласа бастаған сәтте әкесінен айырылып, үйдің бар ауыртпалы-ғы бір өзіне түсті. Әке-шешені жоқ- татпай, бауырларын бағып-қағып, мәпелеп өсірді. 1953 жылы Жым-питы ауданы Бұлдырты орта мек-тебінде мұғалім болып қызмет атқарды.

Ол ұрпақ тәрбиесіне аса жау-апкершілікпен қарап, бүкіл күш- қуатын соған арнайтын. Мақсаты-на жеткенше, алдына қойған ісін тындырғанша дамыл таппай жүру-ші еді. Ізденген үстіне іздене бе-ретін. 1955 жылы маман жетіспей, Жүсіп Хұсни Жымпиты ауданы, Жамбыл орта мектебінде, 1957-1967 жылдары Амангелді (Қособа) жеті жылдық мектебінде қажырлы еңбек етті.

«Туған жер – алтын бесік» де-ген киелі сөзді көкейінде сақтаған ұлағатты ұстаз 1968 жылы туған жері Бұлдыртыға оралды. Мектеп- те 1988 жылға дейін табандылық-пен ұстаздық қызмет атқарды.

1988 жылы зейнеткерлік жасқа жетсе де, еңбектен қол үзбеді. 1990 жылға дейін жемісті қызмет атқарған шақтарында тарихты да талдап, қилы кезеңдердің де қию- ын келтіріп айтатын. 1992 жылы айықпас дертке шалдығып, 1994 жылы күздің қара суық күні бақи-лық өмірге аттанды. Жаны жайсаң нағашымның ұстаздық жолын тұң- ғышы Мұратжан мен келіні Дина жалғастырып, ұлағатты ұстаздық-тың биік шыңынан көрініп жүр.

Жүсіп Құсни мен жары Рауза Шамғонқызы үш ұл, бес қыз тәр-биелеп өсірді. «Ұлын ұяға, қызын қияға» қондырды. Рауза жеңешеміз - ұл-қызының ортасында немере- жиендерінің балдай тәтті қызы-ғын көріп отырған бақытты жан. Нағашымның өмірден өтіп кетке-ніне де 21 жылдың жүзі болыпты. Құшағы кең, жүрегі дархан, кісілі- гі мен кішілігі тең адам еді. Жат- қан жері жарық, топырағы торқа болсын.

Айгүл СӘРСЕНҒАЛИЕВА,қ­азақ­ тілі мен әдебиеті

пәнінің мұғалімі,Шағырлыой ауылы,

Сырым ауданы

БҚО ішкі істер департаменті баспасөз қызметінен түскен мәлі-метке қарағанда, аталған әйел осында ауызша келісім бойынша бояушы болып жұмыс жасаған.

Аталмыш дерек ҚР ҚК 156-бабы 3-бөлігіне (абайсызда адам өлімі-

не соқтырған еңбек қорғау ереже-сін бұзу) сәйкес сотқа дейінгі тер-геп-тексерудің бірыңғай тізіліміне тіркелді.

БҚО бойынша еңбек инспекция-сы басқармасының басшысы Аза-мат Айтуевтің айтуынша, бұл тура-

Екінші қабаттан құлап, көз жұмдыОрал қ­аласына қ­арасты Зачаган кентінде салынып жатқ­ан «ПОШ

Руно» ЖШС зауыты аумағында дүйсенбі күні екінші қ­абаттан бетон еденге қ­ұлаған 1978 жылғы әйел жедел жәрдем келгенше, көз жұмған.

лы хабарлама жұмыс берушіден де келген. Осы оқиғаға байланысты арнайы комиссия құрылып, жұмыс жасайтын болады.

Еске сала кетейік, өңірде биылғы он айда еңбек қызметіне қатысты 59 оқыс оқиға орын алып, соның салдарынан 8 адам қаза тапқан болатын.

Арман БОЛАТҰЛЫ

Қазақстанның Композиторлар одағы осы одақтың мүшесі, композитор Александр Сергеевич Шевелевтің

мезгілсіз дүниеден өтуіне байланысты отбасына, достарына, әріп-тестеріне қайғыларына ортақтасып, қайғырып көңіл айтады.

«Тәуелсіздікке тарту»

Құттықтаймыз!

кеРуен сАРАй16 Бейсенбі, 24 қараша 2016 жыл

«орал өңірі» газетінің

100 жылдығына

246күн қалды

Орал қаласының тұрғыны, ардақты құда- ғайымыз Нәбия ҒҰБАШЕВАНЫ 27 қараша күні толатын 70 жас мерейтойымен шын жүректен құттықтаймыз!

Деніңізге саулық, отбасынызға амандық тілей отырып, арамызда аман-есен жүре беріңіз деген тілегімізді жеткіземіз.

Тірліктің кім шертеді бұла күйін?Мәңгіге баққа тұнып тұрар үйің.Жетпіс жас келіп қалған құтты болсын,

Асыл да қымбатты құдағайым.

Игі тілекпен: Қазталов ауданынан қ­ұдаңыз Қадырбек, қ­ұдағайыңыз Дәметкен

Сіздерді 1 желтоқ­сан – Қазақ­стан Республикасының тұңғыш Президенті күнімен

қ­ұттық­таймын! 1991 жылғы 1 желтоқ­санда алғаш рет жалпыхалық­тық­ сайлау өтіп,

егемен Қазақ­станның негізін қ­алаушы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев тұңғыш рет

Президент болып сайланған еді. Содан бері маңдайымызға бұйырған бақ­ –

тұңғыш Президентіміздің бекем де байыпты басшылығымен, дамылсыз еңбегімен жұртымыз

небір сыннан сүрінбей өтті. Елі сүйген, елін сүйген Елбасымыздың бастауымен

жарқ­ын жетістіктерге жетудеміз.Мереке қ­ұтты болсын, еңбекте ұжымға табыс,

отбасыларыңызға амандық­ тілеймін.

Құрметпен, «Урал Тех Сервис» ЖШС­ның

директоры Александр БАКЛАН

Құрметті «Урал Тех Сервис» ЖШС­ның

ұжымы!

Баскетболдан алғашқы жетістік

Жақ­ында Қостанай облысының Лисаковск қ­аласында 2003­2004 жылы туған ұлдар мен қ­ыздар арасында бас­кетболдан ел чемпионатының ІІ туры өтті.

Спорттық жарысқа 10 облыстан және Астана, Алматы қалаларынан келген командалар қатысты. Чем-пионатта біздің облыстық балалар-жасөспірімдер спорт мектебінің қыздар командасы ІІІ орынды иеленсе, ұлдар тобы ІV орынды қанағатты тұтты. Тәуелсіздік алған- нан бері біздің облыстан ҚР чем-

пионатына ешқандай команда қа-тыспаған екен. Бұл жетістікке спорт мектебінің жаттықтырушылары Д. Қонаев пен Е. Берғалиевтің жас баскетболшыларды тынымсыз баптаған еңбегі арқасында қол жетті.

Өз тілшіміз

Кеш барысында өнер иесінің ша- қыртуын қабыл алып, Атырау қала- сындағы айтыс аламанынан кейін Қазақстанның халық әртісі Асанәлі Әшімов пен халықаралық «Айтыс ақындары мен жыршы-термеші-лер» одағының төрағасы Жүрсін Ерманның арнайы ат басын бұр- ғаны, белгілі композитор Алтынбек Қоразбаев пен Атырау облысынан делегация келгені мәлім болды.

Ақынның толғаныс үстіндегі ой-лы жүзі, шабытқа құлай берілген сәттері арқау болған шағын филь­м көрсетілген соң, Орал қаласының әкімі Нариман Төреғалиевке сөз берілді. Шаһар басшысы Бауыр-жан Ергенұлының Қадыр Мырза Әлі атындағы мәдениет және өнер орталығының директоры ретінде жемісті қызмет етіп жатқанын атап өтіп, оған құттықтау хат табыс етті. Әдеби-сазды кеш жырға сусаған көрермендер үшін жаңалыққа то-лы болды. Себебі ақын көпшілік алдында өлеңдерін оқып қана қой- май, ән әлеміне жол тартқан жеке туындыларын да паш етті. Алды-мен жергілікті әнші Ернар Өмірәлі қазақ үшін айтыс өнерінің абызына айналған Жүрсін Ерманның сөзіне жазылған Бауыржан Халиолланың «Тұсаукесер» әнін қалықтатты.

– Ақындар көркем сөзбен, ұтым-ды ұйқаспен ойыңа ой қосып, кө-

кірегіңе нәр береді. Қазақ жаны әуелден поэзиямен біте қайнасқан. Ақ Жайық – өнер өлкесі. Жалпақ сары дала төсіне көз тіккен сайын, жазира жайлауда туған перзент-тердің көңіл көкжиегі кең екенін ұғына түсесің. Ал талантты адам- дар мінезді болып келеді. Жан дү- ниесі шарқ ұрып, тебіреніс, толға-ныс үстінде жүреді. Ас ішіп, аяқ бо-сатып, көңіл тоғайту – ондай жан- дарға жат қасиет. Ақын бар қиын- дықты басынан кешіріп, артына орамды ой, толғаулы жыр қалдыр- ғысы келеді. Міне, мен білетін Бауыржан – осындай жан. Ақынды көзі тірісінде қадірлей білейік, - деп ізгі лебізін білдірген Қазақстанның халық әртісі Асанәлі Әшімов сах-нада жыраулар поэзиясымен са-рындас монологты тебірене оқып берді. Оның сөзін ақын Жүрсін Ер-ман тың оймен сабақтады.

– Қадыр Мырзалиев мыңжыл- дықта бір туатын тұлға еді. Кезінде ол «Ой орманы», «Бұлбұл бағы», «Дала дидары» атты шағын жыр жинақтарымен-ақ тұтас ұлтты тәр- биелеген ұлы ұстазға айналды. Қа- дыр Мырзалиев дүниеден қайт- қанда, мемлекеттік Туды төмен тү- сіріп, қаралы күн жариялау керек еді. Елдің түкпір-түкпірінде оның есімін ұлықтау шараларын бірден бастаған жөн болатын. Дейтұрған-

«Жұлдыз жауған жарық түн»

Орал қ­аласындағы Жастар мәдениет үйінде Қазақ­стан Жазушылар одағының мүшесі, белгілі ақ­ын Бауыр­жан Халиолланың «Жұлдыз жауған жарық­ түн» атты шығармашылық­ кеші өтті.

мен, Орал қаласында салынған сәулетті өнер ордасы бүгінде зия-лылардың басын қосатын мәдени ортаға айналды. Әлеуметтік желі- лерде шайырдың жырлары, ой-толғамдары күн ара жарияланып тұратынына қуаныштымын. Осын-дай игі бастамаларға ұйытқы бо-лып жүрген азамат – көпке сыйлы, арамыздағы мәрт жігіт, - деген Жүрсін Ерман дүбірлі додаларда азулы ақындардың мысын басқан айтыс ақтаңгерінің өр мінезінен «жапа шеккені» жөнінде қалжың араластыра айтқан әңгімесін кө-рермендер езу тарта тыңдады.

Кешке қатысқан Алтынбек Қо- разбаев ақынның шығармашылы-ғымен көптен бері таныс екенін айта келіп, Мұқағали Мақатаевтың сөзіне жазылған жаңа «Түндегі өлең» атты әнін әуелетті. Ал ақын, Қазақстан Жазушылар одағының Атырау облыстық филиалының төрағасы Қойшығұл Жылқышиев көрші өңірден келген делегация атынан сөз алып, кәдесый тарту етті, кейін арнау өлеңін оқыды.

Шарада ақын жыр жинақтарына енбеген жаңа өлеңдерін оқыды. Бауыржан Халиолланың сөзіне жазылған «Жүрек сөзі», «Түнгі эле- гия», «Шерлі шағала», «Нұрсәулем» әндерін белгілі әнші-термешілер Ернар Өмірәлі, Армат Исламғалиев, Мирас Бақтығұлов, Дастан Есен-теміров нақышына келтіре орын-дады.

Нұртай ТЕКЕБАЕВ,«Орал өңірі»