Upload
mbarki-noureddine
View
454
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
نورالدين المباركي / صحافة المواطن
Citation preview
1
2
دان �����ر " ���� ا���ا� "آ� ���ة ���� � أول �����ة ��
و0/. ا-,+م"�$ آ*()، ،�2003$ ا�#م � : �ا��4�� ا���2#3
أآ7," ا�3#5، وا�6 ا�5#3،�78 أ�2: ا���م أ��ا �#�و��" : 7#; <�
د=���<�ة، (. أ���2 ��دل () وآن هBا". ا@?2ر DE يBا��أي ا�
، أن E7�2��Eو �*��0,� ا-�� �GH�� (23Eا��#���"�����ر، و
��ل أي ��<�ع 7� E*��� @ي ��د وا�,�� ;�Gق آ��Jا �Dوا����� ا�
2E�L;."
����ا�� � ��ي وري آ����ن
3
� ���� ا���م���� ! ا������يا���م ا
��� ا��#�رآ"�!را
�8E7� �<�ا و�N=�ا �$ ا@�7اث ا�*$ ,��*�آن ا-,+م
ت �P7ى ا��ا� و�J. إ�ورة �Dت ا��E7�*#7 وا��E7�0ي (�ز
ا��/���H �$ هUB ا@�7ا�/V ا���7ا�� W5 ا��P 6ث إ�
�� �X�2� �Eك أت و���ه ور(� ��Z ه8#�D;ات و��H�
B8� أ�E :2#�ف �� ��7ا� L�2\; �D[م ان هUB ا@�7اث آ
-,+م ا�7E7D"�80ات ) " ^/ و0�دة G*0_6 ا�, </Lا�
��HE) ا�#2` �� L�2\;و �JE7ل ا��" إ,+م ا���ا� 'ا_;4
أن ��Eن �2b�� +W وا��7ث (�#��E .68 أن آ. ��ا�
" 7E7Dا-,+م ا� " �JE7ل ا�� و0/^ ا_;4�ا���L) 7�G*Hة
ZE (�ك –ا���ا;d ا��Dا�� (Gا���;�5 – ا� – �*E�; – ت ا��7و
آن �$ أ�7اث 7�0ي (�ز7E �$ ) ا��0/. ا-��*�و��....
"��Pا�� "Bا-,+م ا���0$ و��� ا���0$ ا� �ي ا;g: أ)
��� (�8� ا@�7اث أPا��ت ا�*�E7��L وه$ ��hزال E*��ك (
��i وأن �*� آن " ا_*4ر"��� ���"7E7Dم ا�+,j� "
4
ب ا-,+م ا�*7��Lي ا�Bي ��J*) " -,+م ا���ا� "وH� 6�,
.و0/. ا-,+م ا�����0
7��� أ7Wم ,��) ا�3ب � ?+ل � ا\��L ا@�7اث �78,
ب � ��PD*�(�,[E[ي => ;\�رت ��� (#7 إ�6 ;��آت ا
��gرU وآmن ا��7ث ��� ���Pد .DHE <ا-,+م ا���0$ و�
300ر�> أ) 4�E. وE*\�ر �$ ;�Z و,�6 (7# � آ�>
ؤل ,�6 أ20ب H*اب وا��X*0+� V�7E dW��ا�#��� وه�
ب ا���4Lد�Xا ا�Bه.
��4Lدا @) _ L#E. أن ; )�D> آ�� ا� d�4�Lل ��
وا��8Lات ا�*��E]G وا���\ت ا-ذا,�� ���� ا@�20ع ا@ول ,
�رة إ��) p-ا .W@7 أو ,�6 اE7ث �$ 7�0ي (�ز�E � .L
$G�� .آ ���#E $*ا� ��G�4ل ا��p@ل ا+?.
�HGE هBا ا@�� �0ى أن ه8ك ;���ت أو ���Z ه8ك
هBا ا���<�ع, qE758 ا��D*� راتpإ.
2/آن ..و�$ ا���W ا�Bي آن ��) ا-,+م ا��$�0 �
�E7�Gا� ���pm) ن�D#E ت�2HEك وا���;�5 وا�*�E*� وا��7وGا�
5
وآ_ت gEأ �ت ا�����8 �� 7�Eث وآ#)و ا��4ر وا��*
^/ �38E �$ هUB ا��0�� 7�G*H; ت�/gGوا� ����ا@2ء ا�#
ر�EهL; و;#*�7 ,��) �$ إ,7اد .#P �� �Eر ا-?2�;#)*�و
$�*� :ا��4رة آ
ا@�7اث وآmن هUB ا@?��ة ��� , 5/إ,+م ر$�0 �
���Pدة . $28Pوإ,+م أ) VWا��ءات ووآ_ت أ2ء وg�
) إ��*�و�� و��d و�D+ت�;�G�? tي و��DE � .L8;
�@ �#� d� ا�*#��� آ��2ة � t�? �� �;78Pوأ " ��G�;
L8) �D*5 ا����\� .إ�6 ا�#�> آ�)" . ��ت و
3�7ا ��� �*�ازن (. و��� �L\8$ أ�+ @ن � t�? �وهBا
ا���Gوض أن � آن �*#)*�ا@و�� $� �EL. ا@�7اث و
��� و0/. ا-,+م ا�����8 � ..;��ن gEأ .#Pا���ب " و "
(7أت و0/. ا-,+م �78, �i��*� ��� v7 ذ�#) ���ا-,+
�2Hم ا��E B8�(#� ا-�7اث 2010 د�2�HE 25ا�����8 *� $� .
إن أ�7اث 7�0ي (�ز7E (��8 (�<�ح أن ��d ا-,+م �$
�P إ�6 و�E7P �GW (52H ;�اVP أدا/) و �;�Z أ�2: �$
6
;\�ر � ;#��) و0/. ا_;4ل � .y $� ��? Uدور.. �و
�;E�D� ;m=�� �$ ا@�7اث و � � �j,+م ,��
7
��$!�!% $���ة، أ)!ات $���ة �
+���:����� -�����
ا-��*�و$، وأ�+م ا��E7�G ا��*���ة ,�6 ا-*��، وإر0ل Eا�*7و
ا��48ص�#��P .J�; ،صإ��*�و� (�H,� ا\+ق ا���
d��; ��27ة أ�E7P ���ت إ,+�P���8�; V0ق واو;7b*Hم ,�6 \
��>7��ه ا@ذآ�ءوW 7W. ?+ل ا��8Hات ا�����L ا��b*H�م EBا�
أt�L�; .P أه7اف � �#W�*� (\�ق ��� ���#*0) �;�W ن���#E
��0�0 .� أ�g#) ،ت�P���8�*ا� UBه ��Pا��� :��; �ت �|�ا����
�?hوا�2#` ا V�L�ت (�+�-).
، ���;�� ه� /5 ا��/�Z ���2ا�{ �$ ا���آ[ ا�7و�$ ���4) vE�;)
ا�#��� ;�Lم ا وهBا\8pوا $� ���آ[ �X2; _ �H0N$ ا��(: ��Lه
م و0/. إ,+م (*V�D3 ا��4�� 7�Pة"�W نm) ��E- <�ا��8,�� ,�2 ا�#
$� <0� �� و<V ا��32، 3\� و���L*H ه� أ�H�; " ل�L; آ�
�*���ن �) $� �H0Nا��.
;7W 6L2 ;��ن أ�+م ا��E7�G ��� وا<�� و��� �*�8L ا�V84، و��8�
$G�E �G$ أ�7 هUB ا@�+م، . -د?ل ا��,5 �$ ا��G8س وا<�� (�
7�3ه7 <(^ �gE ���pب (*��ار أ �8�) ،(�P6 و�, <�ا��2*3) (
�ELHE <= (HG^ ,�6 ا@رض��� (E7E .Pا�� V��E .$و� ،�?� <���
8
ه و7Eاه�7W �\)7 رW5، وL, 6�, �ى ا��أة ��*D[ة �#��L رأ0
ل . وه$ ;�2$ و;�4خ 5�gWإ�6Pى ر� ،q�= �E7�� <��� $و�
�$ ا�3رعEه��*��> (#4$ وه> ا��DE ���3#�ن �)�gEو
�)�, $� ��p ا��� V�\Lآ <��07�Eو <��W�HE.
ل ا����3 �$ ��4 �> ;#�ض P��3 ر�إن أ�+م ا��E7�G ا�*$ ;�4ر و
�pp 6�, L�\� �; � q2; ���E]G�; �\�� ذ�v . ،v ا�2+دأي �و(7_
ا��7ون وا/. ,2س ,�6�ل"��W#) ا-��*�و$، ,�<*�DE�4 د�" ،
2ل ه/. ,��W 6اء;)اW|) 6��E يB�
http://misrdigital.blogspirit.com/].
��*6 �$ دو�� آ��4، ��q آ��Jا ،وآن @�+م ا��E7�G هUB أ=�ه
�2Wن ,�6 إ0 ��Eن ا����7ون#E EBت ا�*$ ا�G�bوا�� ���ءة ا��#
ن ه>#D3ن ا���G�4ا� �>�#E <�HGن أ��G�4س . ا�2, �3 �D�*8�
ا��7و�� Uز(و�������) (�\L*�� �E7�� ي، @�+م���bا� d;��)
$Jا� E�3; $� D0 ث �80ات+J) ���p $\)> 6�, <��/،�2���
ه� 2007Lة �$ ا���X� �p رة�0 t/0 <�2EB#*ط . ة�2> ��*8E آ�
��� ���p �?�ون0ءة ا��#|) t�#*; أ?�ى EgW $� آ�� .ا���
.��/�� ا���#!ر��$�ت ا
9
$�Wأدوات ا-,+م ا�� <� ,�2 ا�#��G�4ن و��� ا���G�4ا� .�#*HE
،��*-���ات ا��E7�G (SMS) و?7�� ا��0/. ا���4Lة آ، وآ
V�D� �E���bا� d;ا��ت (\�ق �> ;� و�3 ا ا���X4ة �$ ا����#��
7��*7L, .2W 6 وا �8��� .،�P���8�*ا� UBا�*$ أ���2 و_ ;*�: ه
�Jأآ t�7; t�L�; ،ة��LG6 �$ ا�7ول ا�*�ن ا���م، ��را/�D �$ آ.
�E�� آ�ا EBا� ا���ا��8gEأ VD3; .) ،5H�ت و���#���
]D#�) t)H3#�ون �$ ا�E ة ,�6 ا�W _و <���ل � _ )mم (7ور و(�L�
<�;#�*D��7اث ;���Xات �$ -.
ت ا�Bي ;��8) �2س، (7أ ا�*t�7 ا��� ���#��, ��_ت آ��Jة، آ��و�$
�P���8�*ا� �; <� �ذ إ�Pاءات �#�b;ت إ�6 ا�ا�7E7Dة V�7E ا����
vذ� _�� . Bb**0ه����� و�$ #�2ط �i�HE ���pن > d�W�; �2*#E
?\�ة �$ ا_;E]D*�4،ا����U ا���4: �$ D ر6 ,��8 ا_*�L2E
إ�7اث� ا��7و� �0*���8ن � Uس و��� إذا آن ,2� ���#�� ��=m;
ر0ت أآ�J د�L�Eا�����2رك إ�$82; 6 � ����� Vد� $� V07 . أوWو
،�4� �mDت ��G�� ا�7ول ا@?�ى ا�*$ رأت .J� vذ� $� ��J�
�,D3) ن���#*HE ��ا��8 �P���8�*ا� ��=hل ا ا�7E7Dة �gG: ا@,�
ت، إ�6PD*�ا7b*0ام ا��Lة وأ��L ا�2L` وا_,*7اءات أو ;��8> ا_
ت ا,*�2ت �0j� �i�H+م���#� و�7و� �3وا ��G�� 6�, أو
�� .ا����
10
ا0*8دا إ�6 DH�) �\)g6 ا��, <���7ا=�، �Jا@آ ��gLو�$ ا�
��ه�yأ �E7�� 2�gW 7?+نE ��8 ا���X4ة، وه��N?�ة 0/t ا�3 $�
شL $� (�?7; 52H) (G�W�; 7#) ���3ل ا�Pور (�, . �Pى (� ا(
<�G;ا��) �8/2ط �?�ون هUB ا�#���� ا�3> .D0 7Wا و�ا��E���b وآ
(*دة �$ إهEز .Pء ا��W76 أ��, L�_ �E7�G�8ون ,�ض ا�E
U��L�;و.
4. ,2س و�7و�ن �?�ون ,�6 ا� 7Wو �E7�� أ�+م V� U�>�,و ،<��G�
����� ا�V�83 آ��Jة أ?�ى ;� �0ء ا��#� �D�8� \� . �G��� ل�L;و
(��0 إن ا�����8\8pا��ا E�80 .DH; نH-ق ا�L�� �E�4ا��
ل ا����3 ;�ل400��ا�$ Pر �2�;�E 5EB#; ��� �2H20 % �8�
.إ�6 ا���آ>
2س =�8 ���G ا_, V7 د�Wو ��2U وإ=رة ا_ه*�م (@�+م ا�*$ ;�*
ت، إ0ءة)b*_ا $� �Eوا�*[و ، ���Wا��� ���#�ل ا����3 Pر
ء �$H8ا� �LEg�د، وHGا��3ارع وا� . ،$G�4آ (*G�yو �H? 7L�
زال �H*��ا �$��7و;) ,�6 وأ�L$ ا�2L` ,��)، وه7د، و��8) �3
� ���X; 7اث� إ� ��*E أن .� .$ (+دUأ
���، ا���آ[ ا�7و�$ ���4� �7L ا?*رت ا�����8 ا�*$ أ,�. ��
(ICFJ)م ، أ?��ا�4�� ا�7و��� ��#�� �E/[ة D) E]/G7 ا��mس آ2,
11
أ) آن أول. 2007���7ون ���Gة إ��*�و�� و�$ )����) ( UB8: ه�E
ا��Nآ7�/[ة ,�2 ا�*ر�E، إ_ أ) Dا� أ) �2E�L;��?@ن ا��E . �أ
، Eن ه�X8�= ي� �/[ة ��D�) �?hا ]/G�2 ا�;وه$ ����G آ
و0/. ا-,+م�، ا�7و�� ا@?�ى ا�*$ ��2# ���ت �$ (�رL�L�;
��� � �$ إ=رة 3ط ا���ا��8 ، و��E _ q[ال �0�ا�7E7Dة دورا
إذا آن هBا ا�38ط 0 ا��#�وف (�3.��*�ك أ=�ا �Nآ7 �*6 اhن
.��E. ا��7ى ه8ك
ج D*� دور �#ل �$ ا-,+م (��ه�ات ا_�P���8�*�� ن، آ��$ (�ر
<7 ا��8م ا�#��Hي، وه$ 202007*��2 /أ��Eل-أ�Z\H/�ب �$
، . اه*�م ا�#�> ا���ه�ات ا�*$ ا0*��ذت ,�6��G$ دا?. (�ر
���8 ا�*$@ D*�0 ا0*#��� ا���ا;d ا�j� �E���b,+م (��� V�
<���, `2Lء ا�L58 إ�D; .20 ل��، . ا��*�ه�ون و�رج (�ر? $� �أ
7L� �E���bا� d;ا��,�<� ,�6 ا-*�� ��را ��*L\� (�ا0\� ا�
ج ا�*$D*�ه�ات ا_��� ،���, d�8#ا� ��ده ا��ه2ن ورد ا����W
7�Eث أدى إ�6 ;#�ض�) م ا���> ا�#��Hي �t�b ذ�v و,��
0$ا��2�Hا� ^Xgإ�6 ا� $� آن ���0 ا���4ل ,�6 هUB. ر� و
�ت إ_ � ،"ا��#����G�� ���ت " ��ا��8 ���@ن ا������ ا��2ر
��G�4ا� V��P إ�6 ا�2+د د?�ل 2E�L; 5P@ا.
12
، ا;Bbت ا������ إ�Pاءات �*73دة ;���J (|�+ق gEأ ،�و�$ (�ر
��اVW ا-*�� ?- �8�و�� ��ء ا��4ر وأ�+م ا��E7�G ا���(�� �$ G
��ل 8*�3; �، وا�*$ آ�� 7E�2�) �� إر0� ����W 7 =�ان#) <�ا�#
�Pون (�ر���ن ا-��*�و$ إ�6 ��اVW إ*�� ?رج ا�7�2�� . �E7Eه
�E�4*ل ا����3 ا��8*�3ون �$ ا��3ارع �_ت ا�Pدر روا���ا;d و�
�E���bا@,�. ا� UBأن ه ��ل ����8 ,�6 ا��7ى ا���4L �$ (�7 و�$
�#[ول ���، إ_ أن 7Wرة ا������ ا��2ر�أ���� ا��H\�ة ,��) �J. (�ر
���mH ,�6 ا_0*��ار �$ ،.E�\ا-,+م ,�6 ا��7ى ا� VWا��إ�+ق
. أ?�ى��7b*0ا�*$ ا �P���8�*�ا���ا��8ن ا��2ر���ن هUB ا���ة �> �
ذ إ�Pاءات b;دة ,78 ا�P�� �;7> �E��ر�� د� $� Eه�ا��*�
1988ا�#م , 7E]E � .*W �� ،3<� �_ف ��ا� (#�7ا , أ,� ا�#
�#�> ا��_ت $�.
��و��.��0ت ا�� ا��/��. 3" �23ء ا
V� ��#; �J7ان أآ�2 وأآ�) �4 وإ�Eان، وه���$ دول أ?�ى، آ
،$Pرbا� <� <2^ ;�اP) أ��� ا���> �#�(ت أآ ا�#�و�*�� $� �2
ت ,�2�2دل ا��#��; ��Gآ� � ا�7E7Dة وا�*��> ���P���8�*م . ا��G$ ا�#
2006Z�/، ر�أر0. �$ دا;� ، ���t ا��G��4 �$ ا��4 �E��;
8 �Eث دا�E$"ا���8�4 ا��ا0#� ا_*3ر، Ep"7E�2��Bآ�ة ( ،
13
G��4�0 ا��0 ��� <P�E ����ت ��� ا�7E7Dة ا-��*�و$ إ�6 �#
`�Gb*) ��J�*ا�� },]E ء$p �2ن أي*�E EBا� أ�Pر ا���ا��0
ه$ إ_. ا��NHو�� �$ ا��[ب ا���3,$��*6 آ� ا��Bآ�ة و ،t/Wد
��اVW ا-*�� �$ V��P أ�ء ا�7�2، و0رع 7 ,�<� ,�6W
(� إ�6 إ�7ار ا@وا�� (�H,� إ�6 ��اVW ا-*�� Wا�� ا��NHو��ن ,
ا�*��ك (�H,� آ��� ��B� dWآ�ة،(|زا�� ا�� ��*; <� �)Wإ_ أن ا��
�4Lر ا� وG�y*)، إ_ أن ور�> أن �$. ا*3�دا;�� HG) ��د
ء �0�Gb; �0` أ�PرXا<\�ت إ�6 إ� �� ا������G�4ا�.
$��#*H���q ,7د �ت ا��*�7ة E_�0ى ا�� و_ ;*�Gق ,�6 ا��4
،�و�*�> و�bEض ز, ا-*�� �����#�آ� ?�0ة أ=8ء ء ا��4�
ت ا�*$�V�\*HE ا�3#5 ا�8�4$ ا����ل ا��H\�ة ,�6 �ع ا��#��
,�2 ا-*���/�� ا�7ول. إ��W �#��� $� و;m;$ ا��4DH; $*ا�
8ك �ت ;#*�2 ��� ����2L ,�6 ا-*��، ����#� <�>�, 52H) سا�8
$� 7� ����G�� ���8ن (+ Lو� ، ��ا 50ود، ا��4W 8�D0
ءg� �2, �>ر#��) (��D� � أ�. � 64ا_;4_ت ا-��*�و��
<� �$ V��P ا�#8�D0.
<����E ا��4�� ,�2 ا�# �pN��� ا�����8 �$ W7رك : "2007و;
ت E*[ا7E ,7ده����0*��ار (mن ا-*�� ;V�\*H أن ;�#5 دورا )
14
L�E7ا� .Pأ �ح Gا�� $� �H�/6 �ا���،ر�, $�*�) ��� d�#; $وه
(� ,�6 ا-*��Wض ا���G� 7ةE7P 5��أ���2 و7W. و<V أ0
$�Gو�� �7ف اhن �_ف ا��7و�*H; ��#�Lت �$ ا�7ول ا��ا����
�$ و0/. ا-,+م ا�*�E7��L ا-*�� (�Lة��G�4�� �=. ا0*�7ا��;."
�J. ا��4 ، _ ;V�\*H ا�* ��J����*�ى وإ�Eان، ) .���> (�3. آ
ت ا���38ر ,�6Xا�� ر��0 اhن (�Gا� �X7 أ���2 ا��W، و�*�ا-
ا�#�3 ا��/���H ���7و��) ���q أ�2: ه8ك ، أ�d 70ا-��*�و��
�7ون إ�Eا$ �E ،^p*5 ا��100��Jو dأ� � ��0_ت �0L� <�8�
/7ة (�38هHا� ��ا�E-ا-,+م ا ./ا��7و�ن و�LEم. أ(7ا;��G و0
�> ,�6 ا-*�� (�4رة �*��رة #Wا�� Eو8, ���X*) ن��ا�E-ا
رة" وHE*#���ن#*H� VWا�� "���ف ,�6 ا���Lد ا����G*�+�.
./وا��7وت ا-��*�و��، وا-ذا,� ا�����W أو ا��2دآ�0، ور0
hن وا��E7�Gات ا��#�و<� ,�6 ا-*��، ;�V0 ا ا��48ص ا���4Lة،
�� ��*#��2 ا���،�7ود ا���HG ا��* � �$ آ. �L�L�و;�7ث ;��Xا
�> ;Nد إ��L0 6ط� و��4، إ_ أ� هUB إ�Eان وا��4 و(�ر�أي
أدت إ�6 ذ�v �$ دول أ?�ى. ا@���� .و��8
.� ا������ا�5. ا�4!ا
15
�P���8�*52 ا�H) <���� ا@��L0 6�, ��Jط �م pه$ أ �2��Gا�
;��4W ��Gة ا��8 �$ ���ا-,+�7 0,7 ا7b*0ام ا��0/. ا�L� ،7ةE7Dا�
ه���E، ا�*$ أدت �$ ,م �73 ا���ا��8 �+\+ق�Dت ا�PD*��$ ا_
��ر� �EBاك2001�Dا� Z�/ط ر�L0 6إ0*�ادا إ� dEز�P . 7W نوآ
�Z�D ا���3خ، ر�> 7E 6�, �ا-دا � ا-�+ت � ا��2اه� ا�*$ ;��
أ=2*��ت �����4 ;��2 أر�7;)H� 6�, �\�HE (ن دو_ر 71 أ����
� . ا@ر(ح ا��LL�� (\�ق ��� ��3و,� D (m) 7 إ0*�اداL*,وا
�0 إ�6/��) �G*��0ج ,�6 وD*� ا�8س �+�ت ا@��ف i� V�D; أن
./�>، �Wار �Z�D ا���3خ (#7 أن ;��Lا ر0*J�*0��4ة اW ��4 ��G;ه
دة إد0اذه: ";�LلP 6) "�2ا إ�G0 2 EDSAار;7وا"، و( Z)+ا��
". ;�W#�ا �7وث ا<\�ا(ت"، و"ا��Hداء �7ادا ,�6 ا��L�E7ا���
�Wرت�ل آ��*)"ا������ ا�#�� أن و,78W 5#3إ0*�ادا "ا� tوا� ،
548� .ا��/�0 أ?��ا ,�6 ا�*$�8 ,
�7ا=� �Jأآ �)3� _J�82ن � ���E .ب هD*07 اL� ن����8ك ��ا�$
�> ا��E���b، �$ ا�#م �bp إ�6G;4�� ;7,�ه> ,�2 ه�ا ��ر0
2005�2�\�� V�D*ن ، إ�6 ا� ا�#��Hي ��82��+*�ء ا�|) E�0ر . وآ�
�D ا���ا��8ن tL� ، �2��G4. �$ ا��در � �78, E��14ر dأ�
ح 78P29�80 .Wي �0ري ا�7�2 (#7 ا�*+ل دام D ا���ا��8 �ةو��
رس �0\�ة �; Eزا�� �0ر زال ��� �Nآ7؛ ��� .E�\6 ا��7ى ا��,
16
زال و<V ا�7�2 ,�6 �82ن� ?+ل ,���ت ا_�*�ل وا�*��DGات، و�
.ه3
7�� ". ا��L�E7ا��� ا��Dا��"ه8ك أ���J أ?�ى آ��Jة ,�6 b*07 اL�
�Eء �$ ا���H8ال �*��8 ا��Dا� d;�ت ر0/. ��4 ,�2 ا�,�*Pا <
�E�4*ا� t�) �2�� ��P7pة �ت )b*+� :p�*ب . وا�2p q�و
،�P���8�*ة ا��W 7رآ�نE �� ،��)�8Dا� Eآ�ر ��L*�ع �$ 800 dأ�
ا��0/. ا���4Lة� ���� �?� ���� (SMS) ،<�,�6 ا-د_ء (��mا;
m� �EدىX�� .�i> ����� ه��ن، ( Uرو ،<��p��. ذ�v إ�6 ��ز
;d *#�. ا���8�4ن ?7��وا0�ا��0/. ��4Wة ا��8 ا�����0 ,�2 ا�
7pة <7�ت ,�*Pوا ��� �*��8> إ<�ا(ت ,���) .ا��
ا�7E7Dة ,�6 د�V ا�8س إ�6 �P���8�*7رة ا�W ��J��� آ�� هUB ا@�;
P[ون _ ا�8[ول إ�6, <�m) +2W �ا��3ارع �$ دول آ�ا 3E#�ون ��
W _و <� . �ة��ل �����2p ���p ا-*�� أداة ذات mpن ��73 و�$
d;ا��ت ا��*�7ة، إ_ أن ا�E_د �$ ا����Dا��48ص ا� ./ا��E���b ور0
��*E _ q�� ���;��G ا���4Lة أآ�J أه��� �$ ا�7ول ا�8��0ى ,7د ا�
��J�) �27د أآ, v��E ا����ل إ�6 ا-*��، (��8� ا�8س � .��W
<�8� d;ا��ه�ا�P .
17
� 7E7#ا� ق ,�Hا ا�Bه $� �G�b*� VWت ا��*�7ة �$ ا��اE_و;#*�2 ا��
�$ دول دول ا�#�> ا�8, 6*� أ?�2ت أ?��ا �+($ �$ . ا�#�>، و���
$8m) �� (�;�Hا����p Vآت ا_;4_ت (�4bص إ q�2ا� V�أز
،�E���bا� d;ا�� وm0ل، ر�V أ�7 ا�\+ب ه;G) إر0ل أ2ء ,�2 ا�
�Bا؟"� .=�� ا��/���H �$" أ;�3) $8#. Eو��� وآ� ا�8#�E �G���
��E�� ة�*� B8� �*���ة �$ (�;�Hا ���p ه;G)، وه$ ?7p 6�, V)**;.
��/ t�8� ����Eن ه�ا;�E���? d، وE#��3ن �$ EBا� �Wر�V ا@�\Eو
�\�2,�، ا@?2ر ا��HE _ 8*\�#�ن d�� 6�, ا���4ل ��3رة �$ ��
<�G;ت ه�اpp 6�, d�4ا� v�; �E���bا�.
8��ذ�� و�78وف
4ل E- $��|ذا آ� ا���ا;d ا��E���b إذن ;H*#�. ,�2 ا�#�> ا�8
��_ ذ�v ا@?2ر إ�6��� ا_�+ع ,����7 _ ;*��� ��> إW EBس ا�ا�8
د و�*����G� 7ف ا�8سW �8ن��*� <�m) 3#�ون ا���مE 7أوا) EBرون ا�
5 ا�2�H$ �$ ا@��؟ ,�6 ا�#�. وإ�7اث ;���X �$ (+ده>،Dه� ا� ��
أن _ ��Eن ا��Gق (�� t�W كا��L�E7ا��� "(��2H8 ��2#`، ه8
/��"و (Mobile democracy) "ا��Dا����Xا��� ا��L�E7ا�" (Mob
democracy) ف��ب آ�ن ا�8س �� ا���J�. �0ى (g#� أD,j�
�2��Gا� $��P���8�*ا�#7د ,�2 ا� ��b> ه���P رة إ=� ;���8ا
18
� ا�Bي V8��0 ا�8س � ا���>، و��, 70� Z�/7ة �*���8 رE7Dا�
UBه ZG ل��2b*8 د�L�Eا�� ;BG8 ا0*#� �����ط L0- �P���8�*ا�
�2#p 7ا�Em; 6L�; _ ت0/7ة ,��0 6G� ;#�د (�8�� ،��4L6 ا��7ى ا��,
ا�\�E.؟ و;7bم ����4 ا�2+د ,�6 ا��7ىا�7�2
�J�8 أآ/p اض��@ UBه �P���8�*ا� ZG ل ا0*#�gEأ ا�����و
طL0إ � �,8p ا����L�Eد ������G$ ;���ر ا���W�3، ا0*#�. .
5 ?7�� ر0/. ا���4ص ا�X[اة ا�Bي ��XEون ,�6 ا���ن�8��
W � .�ات ��G ا�H+ما��48ص �*��8> ,���ت ��X) 5Xp ا-�+ت
ع Pر- �;�ت �$ 3�P���8�*7ث ا��0*#�ل أ,7ة (Lت ا���*pوا
ا�#�> إ�6 ا��Lن�Jا�.
وه8ك ه�اZP أ?�ى ;*���ر ��ل ا@دوات ا�7E7Dة ا��j� ���#*H,+م
, �G3وا�*$ آ �آت آ�*$ ار;��2 �$ ��4 و(�ر�88 . ا*��E d���
� ,�6 ه;d تأن ��> ,���W7� 6 ا��#����D0 �bp ا�*$ E#7ه
، ر(� (7ون ذآ� أي ا0>، إ�6 �7ون��$ ا��Xب؟ آ�d ?���ي، وأر�0
V�\*H .وه ،��W�4ر ر� أ) �> E*> ا�*+,5 (� V�\*H ا�*mآ7
ه> _ ����Gن EgW ون��8E ست �74ره أ�ا��=�ق (�#��
؟Eز�8��7ر(�ن و���
19
7ENE <� <�ت إن �#�> ا�#E_ا@,�6 �$ ا�� $G�4ل ا�Jا�� W+إ�
�4�� ا��*�7ة�) .J�*ا���<�,��"ا��" ��+? � ��E _ $*أي ا� ،
�� �� ا�G�4$ أوPو ���#��Nآ7 �7ى �Wاءة .�3) ���ا�����0 ا-,+
ر�E. ا�*�E�L ا-?2ريL*ا� <E7L; م��G� ا-?2ر�E ا��*�از� ��
�د آ���وا���*��E ,�6 ا��4L ا��Eازد V� �Jوأآ �Jأآ �*G*E ��
أ78Pة وا<���E7� در4� �ت ا��اردة � .ا��#��
(E7� ا �)، إن�L� �78ن � Bb*E يBآ� ه*��)، ا� ،$�ل ا��7ون ا��2رW
;�0. إ��) ا��48ص، وا��4ر، وأ�+م ,�3ة ��اآ[�ا;4ل �$ (�ر
ه$ ا-*��L� � �E7�Gا��� وه�. ا� ��W74ا�) tJE ،���0�E $*اد ا�
إ�6\� $� أن ا��8م ا��2رgEأ ��ا@�� و(7أ 0�E. ر0/. و��8) _
،d;��7E�2 ا-��*�و$، ور0/. ��4W ��4ة ,�2 ا�) �GE]��pا
ت آذ(� ��ل ,���ت ا�V�L ا�#�E��H ا�*$ ;�رس �$ ���#� v�B)
.ا�2+د
� �EرL; �3تا@?�ى ا�*$ VWا���ا � و��� (�ر��G�� ��ا��8
VW��"�E]��، ا�Bي U�E7E (�ر���ن E#��3ن �$ ا�����LE 6G8ن "��ز
$��� ����G وول. �$ �� د�Wو �E��; Z�/ل إن ر�P �E�*0ر
� �E7�� و��را وأ�+م �EرL; 6L�; ،�8���0 ،VWا��� �i� � �Jأآ
دي, �00$ و��ا� ^p�5 و� .W (8, �G��4ا� ��L) وإ (��
20
أ�6g �80ات�ر�E أ2ء L; $L�; م,7E7ة ��2p $82E أه��� -3ء �
�W�=��4در �هBا ���E $� tL�; +�, Zم وا�7L� ،7 إن: "وأ<ف.
�Bا ا�#�. ?+ل� 8HG6 إ,7اد أ�, إن . ا��8Hات ا�*VH ا��<�� دأ(8
".ا�8س E#���ن ,��8 وآ���G ا_;4ل (8
E �?� �\? ك وه8EBا� 8\�ي ,��) هBا ا�*�P) ا�7E7D ه� أن ا���ا��8
م �DE#�ن�L�� ����, ��b��> إ�6 HGن أ�>�#E �ت آ��Jا �ا��#��
v�B) ../أوا $ آن وآن (�)E �4ر� � ا_<\�ا(ت �$ (�رE�>
.L*�E^ ��را ����ه�ات
,�6 ا�#�.2Eن ا���*���ن ;7ر��G�46 ا�L�*E � �$ ا@و<ع وآ��Jا
�V(ا�b\�ة ���، آ� أ�> HE*\�#�ن ا_,*�د )أن ذ�E _ v*> (7ر�P آ
ل� $� <�*H0N� 5�� 6�, $Lا أو أ��G\? وح أو�D) أ���2ا
<���, `2Lن. ا��L�*E +� ن��G�4ا���ا��8ن ا� � و_ ��4�Eن أ2E7ر;
أي ��H0N أ2ء�ا�*$ -,+م��. X28E$ ا,*2ر و0/. ا. ,�6 أي د,>
,�6 ا-*�� إ�6 �#Wا�� �2, VWو;7,�ه> �$ ا��ا ،<��;�38 أ,�
ر�Eه>L; ل4(�ن (�Dاح أو 6L�E إر0E ن أو��*LE ��NHو�� ,78 ،�إ��
`2Lو_؟ ا�NH� �� ا,*2ر ا�5#3 ,��E .؟ وه<���,
21
�%�ء ا���0ا/�.
/[ة ا���آ[ ا�7وD) ]/Gس، ا���4، واP) وا/. ,2 $� ����4�� $�
(ICFJ)7اتE7�3���",7E7ة و ، ;; ���� "U7> �� ا�����*L7 . أ��L�
���ن إن ,2س ذو���ل �NHو��ن W "$�ض إ�Pا�، "���$"، وأ) "
$��Hا�� E7ا� t8*,7 ا;����). وأ( L�ل ,2س، �$ W��2 وp VW�� V�
��� ا�7و��� ا�*(V ����آ[ ا�7و�$ ���4��G�4ا�
(www.itnet.org): " �H?أ $�#P�0#*$ و (E�3; و��ن�E ا�آ
".W�ا/$
�4�� ا�7و��� ��#م �� �E/[ة D) سو7W آن أ�7 أ20ب ��ز ,2
2007(� ا�*[ا�*�ت إ�6 أ0س ���#� � �Eد �$ �7و*) �80د |)
/t و��L� Z^ إ�6 �راءLا�� � �*�� t=�; <� ��4bp . 7L*#E وه�
?+ل ;��ه7 ,�نأ)، p � ��رة �E�4��� U��� 7ث�E � 6�,
�LE�\) ا��=m;ا و���X; 7ث�E ،7ةE7Dا� �P���8�*7ام ا�b*0) Uد+) $� <�
دي, 2W. أي ��G$ أو ��ا�� � .V\*HE أ(7ا أن �LEم (
ل ,2سW" : _ $آ �E7�G6 ا��4ر و,�6 أ�+م ا��, $�رآ[ت اه*�
���X ا�#�(�� ". �$V�\*HE �, $� v�3E أ�7 أن) gE5 أ*�E (ف أوأ<
ب ا�L�اء\L*0_ ���ت و0/. ا�#P 7DEون ر�2Eر;EBب ا�ا�23
6�4Gا� �X����Dgة" ا-,+م ا�*�E7��L ا���<�,� (".
22
���]) E]/G7 ا���� ;�(��ن، ه� أ��p �G��� � ، ��ا���G�*0
���4�� �E ,�6 ا�7و��� �$ ��آ[ ا��4�� ا� ��� .�#E 7و���، وه�
�4� $� ��G�45 ا�Eة وه�. ;7ر]/Dس ��8. ا�2, :pي رBور�> . ا�
$� ���/7ة و0/."آ�ن ��ا�� 8E*�$ إ�6 ا�#H) "ا-,+م ا�إ_ أ ،
?+ل ا�#�.� ��=m*ا� �2س، و7P أ) t�L�; V�\*HE أآ7W �2ر , V�
�E��) ن�#*�*E EBا� ا��7و�� Uو��� d�4ا� �E�� � أآ�2
وا-ذا,ت� <�#�*D�ت ا�*��E]Gن، و7�E=�ن أ=�ا أ(7# �$ \��و
./و7W و<V ��ا��� د��+ . ا-,+��� ا�*�E7��L ا�Bي ;�v�; (=7 ا��0
U، "ا���ا� ,�6 ا-*�� ,�3 ?\�ات ��4��"���7و� ، أ�0
E*��� هBا ) E*\�ق ��) ���ا<�V آ���*�ى وا�*tE�H و0+�� ا��7و�
ا���7. ,�6 ��VW ا-*�� ���23 ا��4�� ا�7و���
(www.ijnet.org)).
�E7��L*ا� ��G�4ا� V� وE�?hا �V ا��7و� ،7,7 ,2س أ) 0L*#Eو
EBع ا�8Wإ $� ،��=�� EgW اع�أ , �EرL; V>أوا ,�6 و�D;
�> أن�� أن (|�E�4ا�� ��, $� �\3 3رآ���� إ�Pاء ��24Eا
<�#�*D� $� ���X*ا�.
23
vل ذ���ل Wو" : ،��7��ن وE*����ن , ا@L*E أ���2ا ،<�y ع�W78 و,
آن� Z�#) ا�*�7ث ���ن bE س آن ا�8�78, t)H4. �$ ا��E
8�, �� ا@,."
24
8 �:4�%� "��8��!ى ا>;#�ر ا >���3. ا��!ا5 إ( �8�8�7!ه�
����ا�� � ��ي وري آ����ن
L� �28; �Jا أآ���E أن ا���*�����G�45 ,�6 ا�Pا��ا �7 أ�2:
ن ����g� آ��� ���ى $� ��*Hد ا��Eا �+زد��ر، ود�W ا@?2
���#*H� �) <�HE $*ء ا�ت ا@2� .ا-*�� إ�6 ,�> ا��#��
ZEر) $� </Lا� Eر����� $�� . (�;�ا7 (���ي ه� ��E7 ا��8*7ى ا�#�أ
��E7 ا_;4_ت �$ ا��D#�� ا�#���� ��d�4 آ _ري ��ن ����
��i .ا��2H*8� إ�6 هBا ا��8*7ى � �Jأآ �وه8ك ���رون و�pون
ا����8*��;�8*� دو�� 8E*��ن إ�6 ه� .ا��
، ر�> أن ����E2005، / ;��ز7���4 =�رة �$ �L. ا-,+م �$
�> 7Eرآ�اE��Jا�� �8�� $� ��7و=.
vن ذ�ق �$ �78نآG@ر ا\W $� ��)��E . 7Lم �7وث ا�*��DGات ا-ره
ت ا��اد�E وا�*��E]Gن أ��ق\��ه7وا ا��7ث ا�d�4 وp ا��8ن��
ا��4ر� ��/�7ث (m,7اد ه � d4; $*ا� �EرL*ت وا�+�DH*وا� .
���ى ا@?2ر هUB ا�*$ و0ر,� و0/. إ,+��� آ��Jة إ�6 ا0*#�ل
���� ا@*H� �D*أ<�HGر أ2?.
25
$� �#W7 وW أه��� �J6 أآ*� آ�ن 11و�� ر(� آ� L\� ;��ل
�H*�دع ��G8^ �$ 2005 د�2�HE/ا@ول $� .4�ر DGر ا أ=�78, ،
��J. �7ى ��ا��8 (�7��GH �$ ا������ ا��*�7ة ردة �� t2HE <� .#�
ا��0/. ا-��*�و��� أر��0ا اh_ف ��G�� ت\Lوا��4ر و�
��ل هUB ا��ر=� إ�6 ��اVW ا@?2ر ,�6 ا-*�� 2W. أن �E7�Gا� ��*E
$� VWي وBر ا�DG_ن ا�� ا����ل إ�6 �ا���G�4ن ا���*���ن
ت ا�24ح, . آ����*�ا , �78ن43ا@و�6 ,. (7# ��ا�0 6
��\E�2ا-ذا,� ا� �\�� �L�; ،لJ0$(�#�6 �20. ا�� $) $) ( � �Jأآ
ر 0�� ر6500DG_ل ا��ت ���E7 و��ر، \L�) �L���إ��*�و��،
،^G8دع ا��*H� tE��ل #*p(ـ وا �رL� هUB ا���اد 1000� ^L�
ر\W ات��DG; بL,أ $� �HG �,ا-ذا �ق �$ �78ن ا0*��*G@7 . اWو
رDG_�4ل ا� � t/W7 د#) �E7�Gو��� أو�6 ا��4ر وأ�+م ا�.
�*Gر (�*� آ��pا-ذا,� أ �\�� $� ��,G*ر ا��ن، �HW �E7> ا@?2
��\E�2ا�)$) d�**��آز ا��ت ا�*$ )($ 0$ E�*ا��� ��=m; 6إ� ،
ا���ا��8ن، �$ �qE7 إ�6�D*8E نEرد� E7�� VW�� (Media
Guardian) ،��*-ري ,�6 اا���اد ا�*$ آ� آ�Jة و;�8ع"ا-?2
�Wا/8 را/#� (�. � 8ه�L�;68#� � �$ ا����� � .8��, �L�7; 7L�
���� B8�(*� وا��0/. ا-��*�و�� Jوا��4ر ا� �E7�Gأ�+م ا� ���0ل
26
�7اث ��4ل�� 8*�\X; ��Gآ� $� �H�/ر، و�#�2 دورا رDG_ا
�,�Wء و ".ا��*�ا��� أ=8
ر، ��ا�$ DG_�4ل ا�و7W زار ��VW ا�2$ ($ 0$ ,�6 ا-*��، �Eم
رئ4W ن���� d �E7�Gه7ة ا��4ر وأ�+م ا�وه�Bا، �|ن إ,+م . ��3
ودا/� �$ ا��[E{ ا���ا� ، أو ا���ا� ا�G�4$، أ�2:�0P[ءا أ0
$� .ا-,+
إ�DEء ا������ا�5. ��< وAB�C ا���م
���b8�ت و0/. ا-,+م ��� H0N� � �H0N�78Eر ا���م و�Pد أي
V0�*ا �$ ,���� ا�B6 ه�, �) ه�D;ا�\�tE ا�Bي E*> ا�*��ك ��) (
،���7b*H�ت ا-,+��� وH0Nا�� ���Wا-,+م ا�� ./. ا�Bي ?�L*) و0
VE�8ات ا�*�زW $� ./�ا-��*�و�� ��. ��د أ_ 4GE. و7W أ;ح ا�*#7د ا�
:�;G� ��ا�����2;�، وه� (�8) و(� إ*ج ��*�ى ا@?2ر �0ى ��
6 �0ن و�74E dق ,�6 �0ن ا�#�, (W�> ا��*\�ر وE*[ا7E ا\2
<� ا�#gEأ $� .ا�8
أو، ر(� أ�2: ا@�� آ� و�G) را/7 ���� ا���ا��8 ، دان �����ر،
ل، W د �$"إذ�E ��> ;�HدU آ�) أدوات ا��0/. ا-,+���، وه� ,
27
ه7 ,�ن �$ ��Eن ,��) و<8# اhن، �0فp ة����Eن ه8ك �$ آ.
��VW ا��7ث."
ء G>�80 (#7 أ?�ى، إ�6 إ ،���Wا-,+م ا�� ./و7W أدى �� و0
V��P ا@�اع، ا�*$ ا��L�E7ا��� ,�6�ت �3 ا��+م وا��4ر ���,
��و,�6 �20. . ا��\�2,� وا-ذا,� وا�*��E]Gن آ� أ��ا ;�*��U ا��4
لJا��:
• �8�P�� �#�P $� :�H� 5�م () �W يBا� }/� ?+ل ا���Dم ا�
�P���8�;)�8�P�� v;( ت\�� �ت ا��*�7ة، آE_ا�� $� ،
� 0$ إن إن، آ��Jا � ا���ا/�� ا�q2 ا��/���H، و(�8�;P�� :*G;
��د ا�#�ن p �EرL; � 2�pة ,�6 �7وت ا�\+ب و���ه�
6�, �; <� �Eة ��ر�p2� �Eرا-*��، ��7�ة (X; v�B\�� إ?2
�2, L�\� ��*�4در ا@?�ىا ��.
• 7,L��7و$ ا-*�� ����Dس �$ �;*> د,�ة أ,7اد �*[ا7Eة
./0�� �44b� 6,7E $*ت ا��*�8,� ا��ا-,+م �$ ا�38
����Gن����i 10ا�#م �p ،+J�� �2H. ا��7و�ن هBا. إ��)
��ا�0$ و0/. ا-,+م إ�6 � E�,7ا�� ��/W � 2E�L;
ء �$ أ�20عEركا@ز�E��.
28
��D*8 ا���H�H ا�*��E]G�� (Endemol) (7أت �pآ� ا��E7ل • ،
��#Wر )(�� (�اذر" (ا@آ�2 ا@خ"ا��ا ,�وض أ?2���E }*8; ،
و7LEم ا���ا��8ن . ه��78ا ;��E]G�� 7��Eه ا��H*#���ن �$
�*�E�L; :24ا�#��D; <*E �Eرت ���E7 إ?2\L� ن��G�4ا�
�#E 7ا� واEر�{إ?2أ ,�IK OP TV ( 6 ض ,�6 (�
.(ا�*��E]Gن
�0ل ��d�4 �3ة • �,��D��78، ا7�*0=� �) ،(�) $�
���t"أ�20,��، ;��. ا0> ، �E*5 ا��Lاء V��P "ا���ا�
ل �7Eا،. ��ادهEدا Eد �E��*ا� Z�/7 ر,H�5��E " و�LEل
��)DEإ V�>ا��(�� وDEر إر�Wن . ا�8س �$ �Wاءة أ?2� <��
<�;��3آ. � $� .��> ا@�� q#2E ��>، و�W�*Eن إ�6 ;�وأز
�,D3آ*2)." وا� � tا ا����B�3 ه7 Wرئ وW dا�$ أ���
t)Hء �$ ا�$p (� �38E <� �� <���#�.
• 7E7، (*[و��;�Lم ا��G��4 ا������ ا��G��H ا�8�Bة، ��
��� . (�7وت ا��3*�آ��) � أ��ر و;VD3 ا��G��4 ا�L�اء،
�Bآ�ات إ��*�و�� , �)�>، أ?�ى، ,�6 آ*;+�ره> ورG0أ
�GHت ا��G� :G4; 7ى� �8�) .g�@ا_�+ع ,�6 ا ��E
��VW ا��G��4 ,�6 ا-*�� ا���38رة 6�,.
��� ا���4رة، _س •�Lا� ����$ ا�*��D0 ،$��3 ا�7E�Dة ا���
س �H�;� سدة �$ ا�*�زVE (�) ا@?2ر �?�(أ�*��Eز �X30
29
�4Lع ا���2ن Wا�E ���i (#7 أن (7أ ���روه) �Eرا-?2
�> ,�6 ا-*��، *G��� VW�� 6�, ���ه� �Jأ أآ�L; $*ا�
�7 ا�#�ا�. ا�*$ => ا0*#���اmآ �ت ا�*$ ���4ا ,���ا��#��
ر�E ا-?2ر�E ا�*$ �0فL*7د ا��; � . �38Eو�و,�6 ا���>
�D*�3. ���ى أE _ اBأن ه���E (ن، إ_ أ���#*Hا�� ��=m;
رات ا�*��m3) �E�Eن ا���*�ى �$ �b7 ,�6 ا�Eا��*[ا ���#*Hا��
.و0/. ا-,+م
دان " ���� ا���ا� "وآ� ���ة ���� � أول �����ة ��
و0/. ا-,+م"�$ آ*()، ،�����2003ر �$ ا�#م � : ��ا��4
ا�3#5، وا�6 ا�5#3،� أآ7," ا���2#3 � أ�2: ا���م أ��ا 78�
د=�: "�#�و���<�ة، (. أ���2 �� وآن هBا". �> ;#7 ا@?2ر
،E7�2��Eو �*��0,� ا-�� �GH�� (23Eدل () �����ر، وDE يBا��أي ا�
��ل ا��#���"أن 7� E*��� @ي ��د وا�,�� ;�Gق آ��Jا �Dوا����� ا�
2E�L; ع�>�� ".أي
*Gا� UBو?+ل ه �ة، آ� ا��3رVE ا@ه��� ا�*$ (7أ إ3ؤه ;�*5H ز?�
��W74ا� . و�|� ،�ل إن ا�d�4 ا�*�E7��L، إن ه$ أه��*LE :2وأ�
`#) ��G8*) زفD; ، ���2L*Hا�� � �Wا/� ، وP[ء آ��2 �*)Jا� ��Wا/
� �Wاء;, <��E��;و �8�.
30
�� �GH؟
\4�ء G*?داد ا]E ،ة�*Gا� UBه $� �� :�" �� ا���ا��� " (��� .���
��مGا�� (D*8E أو U7��E يBري ا����*�ى ا-?2) .J�*ا�� .�p@ا
.�#*Hك أي. ا��رة ��P#�� إ�6 و�> ;#7 ه8pإ"����8 "ا��4�، وه$
ا��Lا,7��7E�� �,��Dة ����; �44b*� , d�*b; ،ت�W+?@وا
<� EBن ا��ا��7و �0 ;�v ا�*$ E#�. ,�6 أ0��� E#�دوا ���H�8�
����*�ى ا-?2ري����� �D*8� .(. أ���2ا
،$��$ "U7��E ا��H*#�."آ� أن ا�*#��2 ا_�\+��G� 6\b*E ،
" ا���� أن 8E*{ ." ا_�bاط ا��7$"و "���D,� ا���ا��8��
وا�L�اء����*Hا�� � ، ��GE (8*�ض و�Pد ا���*�ى آ. �L�#�وا�
�� Eر��� �*��E. ا���*�ى إ�6 ���*"����".
�4, �Eإ�6 (7ا (bEر E#�د ;E7�; در ا��4� ./� و��3E. هBا ا��> ا�
�� ا��=�ق (): ا��4��E يB7 ا��74ر ا�E7�; . ،رج (�وك�P ل�LEو
�2H7د ا�, �E��; Z�/، إن ر��ا��78 ]�E ����G ا�*�" �Jال ا@آNHا�
� �) دا/��\E يBأه��� ا�����*H ه� ،<�HGراء ,�6 أhر واه. : ا@?2
�Bا ا��74ر؟ وD8*0: (#` ا��4در �$ هBا) t=أ ��ا_?*2ر، �$
4در ���ه� tGb*0 . 5��; $*ا� ،��*G8ت ا��#�*D5 ,�6 ا��DEو
��ر ". ;�. �G8*��، أن ;�ا�. إ�Pاء ذ�v ا_?*2ر �$ أنy ا �|نBوه�
31
U7��E يBإ�6 ا���*�ى ا� .�#*Hا�� ،��L�L� ���L= د، وه� =�رة�Pا�� ]��
gEوأ ��� (;�� $� .��E ��LE 5�\*; �ن (�*HE _ ��b�
V�*Dا��.
��J�) <�,ن �0\�ة أhا (��، أ�2: �7ى ا���ا��8DE-ا ��� ا�8��
��G6 آ��, ���, <���4� 7,��ت و���4�> ,�6 ا��#��� . <�8��Eو
،� وا��3رآ� ���#� .,G*إنا� vه> ر��2ا �$ ذ�.
�[ودي ��� ;��ل إ�6 ��ار (��� $� ���و;�� �8,� ا@?2ر
��L�*�ت و���Dد و�G� ���0ض ��i ا��2b8 ا��#�� � آ�� �Jأآ
ت ��ه�Pوو .�راءه
��/ت 7E7Pة ه������ ا�7L� ،��2�H أو7Pت ��2p ا-*�� إ ا�8� �أ
5,+*�� �ت، وه� أ�� 4E#5، إن �> ا��اV0 وا�b\�� أ���#��) �
ا��H*��.، آ�2)� �E.
��G�4ه. ا��*[ا7Eة ,�6 آ ���L= و���NH�و�0ف ;Vg هUB ا��ه�ة
$�� /V ا���*���Wا�� ��� � tL�*ا� $� ���, ��E#����ا ,�6 �E
�> وtG8E. وا�74ق وا���<�,��*Wو �ا����رون P[ءا آ��2ا 7Pا
� ��� أو 7��Eه $ ا�*t�W7 �$ ��� ا��4ر وا��48ص ا�*$�D*8E
�Wداد ا��]E أن VW�*ا�� �، و�*�� 6�, �Wد ا��H*#���ن وا��4
32
v�B) م�L�� 5 . ا�+زم�\*E ��ت ا-��*�وL��#*ت وا� ;U�38 ا��7و��
t�W7; اء�P8*�> ��) إ�.
2ع ا��Lا,;) ��� ا���� إ�[ام ا��7و��7 ا@?+��W وإذا آن
ا�4ر��، �|ن�>�GE $*ا,7 ا�����8 ا��Lا� �ه8ك 7Wرا آ��2ا
�H*�ى 6�, V�*Dت"ا��7�� ����g ." ا_�*�ا��� ا��7وW 7Wو
���J. ا@���آ$ �Pرج آ��$) �L�#*ن (��0، ا���*X8���$ ه
رس /�ذار�2006 �GJا�*�ازن ا��� t�L�;و t�W7*ت ا����, ، ��رة ,
�*D�_ ,�6 . ا��7و� 7�Vى L� ه��X8*�ن Eأر tE�� �3 �78#�
}E]� � +�3��) ا-*�� W 7W .Jن ا��� آ���b*�^ دون أي ا*�م
� �(+ت ;��E]G�� واد,�ا أL� $� Uء;)، �> dbE آ��$ ا0*�). آ*
ه��X8*�نEأر VWا��� �H0N� ور�> أن ا��;�2 و� .�@) ���W
�E ا��\ف ,�6 ا_,*Bار (52Hأه� أ�2Pت �$ �|� ،��mHا�� UBه ���
�V�*D ا��7و� �هD; Uي أ(7اBا� ��Xا_زدراء ا�.
،�HG ا����L�E7ا� 8;#�*D� �و�0ف 7LG ا@Z0 ا�*$ ;�Lم ,��
./ ا�*���[ و�74ا��W و0, E]P, ا-,+م ا����7ة، إن � أ�8�2
ت ا�4� .���� وا��ذ(�(� ا��#��
��b> ا-,+م ./ت و0H0N��$، �|ن �NHو��ت *� زال . و(�و
ا���4ل ,�6 ����2 ا��Lاء�ن (�*HE _ �Pن إ�6 درhن ا��gGE
33
�E7��L*ت ا�D*8ا�� �ت �ا��\�2,�، و��2E ,7د �Wاء ا�d�4 ا��#��
<�رئ1,6ا������ �$ ا�#W ن����ءات. *G*0ا ��م ا��أي ا�# و;�
�0ء@���$ ا@?2ر ����Eن (�3. أآ�2 إ�6 ا��=�ق (*H�0*��ار أن )
ا��ا�b0 ا��#�و�� �$ �L. ا@?2ر وإ�6 ا�v3) ��8 أآ�2 إ�6 ا��7وت
أو 7��Eه ا���ا��8ن ا-��*�و���D*8E $*وا���اد ا�.
�G��4ا� �;�Pر أ���$ ا@?2*H�� �07ت دراPل، وJ6 �20. ا���#�
H�Gر ��20 ا� �Eون أن ا@?2�*�i0ا ,�6 أ�)Pأ EBا� $J�= أن �L�Wد
�Eر8�B إ?2� ا���38رة �$ ��E _ ��*-رآ�� ,�6 ا3;" ا,*2ره
".(��4 أ?2ره"وأ�> ��3Eن " أ?2را
،�� (�4رة ?����� ا-,+��� �7ى ا��4LJدة ا�Eوري ز�gا� �و
و�7ى ا���ا��8H�� ،���> �$ ;��L> أه��� و�7ق (�4رة ,;7,
��L�*E $*ت ا�� .ا��#��
d�4�� ����وا��8*7ى ا�#��$ (WAN) وH#6 �$ ا��D#�� ا�#
Eر����� (WEF)ءL)- ، ا�*\�رات UB6 ه�, �#�\� 8*,8�
8، و,�6� ,�6 أ,��) �=N*0 $*ا� ��G���� 7رآ�� وgEآ�. أ V�*Dا��.
��+ت �E�8> (�4رة دور �*Bآ�� ا�8س (����mH ا@0��0 ا�*$ و�
�������E ا-,+م 7Eور *�7ث ,�78, �� أ�7 . ا@�E <و�
34
8*���رات #p" :$ه �����E ا��4 ���E ا���ا� ." $� ��� �Jأآ
ه� ,��) ا���م�� 6g� �Wأي و.
E�p J�E+ن Eر����� $��ا��D#�� ا�#���� ��d�4 وا��8*7ى ا�#
Eر�����i دو��، E#���ن �7ى �$و � �J18أآ ���38رة، (�8 dأ�
��اVW ا@?2ر �ت ,�6 ا-*�� وا��7وت، �J. اh_ف � وا��#��
editorsweblog.org, sfnblog.org, trends-in-
newsrooms.org �,8� � .را@?2 ا�*$ ;��3. اhن P[ءا _ D*E[أ
Aآ "D�( AC8!ا5 8�ا
��VW ا �2*#E ري ��ز"@?2�، ا�Bي أ��(OhmyNews) $� t "أو
2000ا�#م Eآ�ر $� أوا/. ا��واد �$ ���� ا���ا�� ،��)�8Dا�.
ه�، هBا ا���VW آ*7b*0_ �)�Dام -و7W أm3 ا��4�$ ا���*�ف، أو �Eن
�#) �$ هBا ا�*�D(� أآ�J ا-*�� .�#E ن3رآ�� وآ; ���آ����0 إ,+
� ا��700� �ا��8��G�4ا� ��VW . ا���ا��0 .G*� ا�أو "و,78
ي ��ز� "�#)Hا� �E�8Hآ�ى ا�B�2ط (p $� (H�0m*�/ �E�2�2007ا ،
(�� .�#E :27 أ�W ن 65آ� �Jوأآ ،.� (7وام آGy�� 60 dأ�
��اE $G�� .0#���ن �$ ��i دو�� أ?�ى ��ا�.
35
B*Pاب اه*�م) VWا ا���Bه V0�;ح وD ا-,+م و(7أ ./��ا2W$ و0
أ�2: �V�*D ا-*�� �$ 2002ا�#�> �$ ا�#م ,�2 أ�ء�78, ،
38ط) 3رآ� ��)�8Dا� Eآ�ر $� v�B) 7,ت ا��/��0، و0)b*_ا $�
}/ .ا�*m=�� ,�6 ا�8*
�� ا�#���� ا�Bروة �$ H6 ا��, (H0N�و7W و�. ;t�m ��رة ا���VW و
E�3; 2007أآ*�(�، /ا@ول ،�����8 آ��� ��[وري ���4 �78, ،
تE_رة �$ ا����7�� -ا��*�7ة، أو �Eن ا��3b�� 7ا��� ا��3ف�� ه�
����دU"ا����[ة �$ ا��4D� ا�E7L; اط�bا t�L�; $� ا��ا/7ة
���L�E7ا���E��8� ��G�4آ /[ة". ا���ا��8Dا� UB�ر�GE �Eق و�;
زوا � EBا� ، و(��, �#2Hا� ��G�4وا� �G�Nا�� ��pأ `#) �)
، �$ ا�d�4 وا-ذا,ت وا�*��E]Gن�W�� .ا���
ل أو �EنW- ،�2�8�20 �$ آ�����) <�Wأ .G�ه� �7ى ;��H) ا���7ا��� �$
�E_�) ،وري]��" Z�� <E��*ا ا�Bا���7ا��� ا���م، إ_ أن ه UB8$ أ0*�> هإ
t� � .) $L� ���ا0. �60ا�ـ ��ا� dأ� 8#� �G$ ا��*#و�
�iه� $� وا���ا��0 ا�7ا/����G�4وا� �� ا��gا ��EBا� 8�Gy��
�� ا���ا��� � 7E7Dا� <� ".إ�6 هBا ا�#
��� 5����JE7 ا��38ء ;#�. و�t أ0 ���ور�> أن ;�t�L و���0 إ,+
حD8ا� �E7��L; ن�E ز (�7 ذا;)، إ_ أن أوDة إ��ل ����gر -وا�3W ه�
36
ت����� (E7� إن �2��4�� $ آ���� ��E �) t�#*E �أآ�2 �$
U]D8; أن ��VW . ا���ا� .Lز"و��ي �;X\�*) ا-?2ر�E �$" أو
ت أآ�J؛ ا��7ف: "ه� ��W)-���7ث , أو �Eن���#� ����; Z�� 7ف� ا�
ZG8ا� #0دة ور<6 , �Jة أآ�� ��m; ه�."
ر�� (�ر;� --p
ي ��زا��Lا,7 ا@?+� VW��� ��W أو
VW����ا$�0 � VW�*E"ز��ي �ا_�*[ام (OhmyNews)"أو��W+?@ا,7 ا�L�) ��� :ا�*
5DE" V��P أن E#�. ا���ا� ا���ا0. ا�G�4$ (�وح آ�ن -1 ��ا��0 E#�ف , HG) (�<�ح آ��ا� ، وأن"ا���ا��8
�Eر�) (*X\�� ا@�7اث ا-?2�W ل+? $G�� .0ا��.
ت آذ(� -2���#� $G�4ا���ا0. ا� و_ . _ �38E ا���ا�_ت ;H*78 إ�6L� 5*�E ت _ ;�;�[ إ�6 أي8�ا�*�ا<ت أو ;�
.أ0س
��m) �8ي -3�_ HE*#�. ا���ا� ا���ا�iEB) �X� .0 أو ���B*2 أو �?� .�p �4bp �D� .و;��3. ;
_ t��E ا���ا� ا���ا0. ا�G�4$ ا��gر ( -4E�?hا �#�HV�>ا�� �) ?+ل آ*� ��4b3����4 ا�bا� v�*8;.
ت -5���3و,� �V�D ا��#�� 5��HE*#�. ا���ا� ا���ا0. أ0
37
4درU (�<�ح� ��2Eا��7ث و ��\X; �8يE (أ.
6- ��� 50�� t�L�*� U]آ��_ HE*#�. ا���ا� ا���ا0. .�p يm) 6#HE أو ،�G48� $4bp 5H�� t�L�; 6إ� �?�.
/t ����4*) أو -7Lا�� U�3E ا���ا0. أو _ bgE> ا���ا����8� �����4 أي � .8E*�$ إ��
أي -8, �,�H)و ��; $G�4ا���ا0. ا� B*#Eر ا���ا���/+���i أو ��� ? ��\X; أ?�ى ��� أي �.
ي ��ز"آ�� ا���Lق ���y�G �ـ ©� "أو
)%��. ا���م K8زق
v�Hا�� �J7 أ�#5 وأآ�7�� أL*ا�� �JE7ا�� �P���8�*ت ا�;�p v�Hآ
ت ا��L�X� ?\�رة �$#�*Dا�#�. �$ ا�� �و�*��رة ا�#���� ?+ل D*ا�
��#�Lأو ا�.
ت ا-,+D*8�درة ,�6 �V�H� :8 هUB ا��3آت ه$ Lت ا�_م وا_;4
7Wرة����#*H� �ت ا��*�اآ�� �$ � ا��#���,�6 ا����ل إ�6 =�وة
ا��4در�E+� ،�X�2� و;�38ه ه�، (7ون � .ا�*$ ;�ز,
ر�E �$ ا��Hق D*ا� �� ,�6 هUB ا��3آت، ���ر�0 أ,��#*E (إ_ أ
ت �V (#` ا�#����، أنWG;7 ;*��. أو_ إ�6 اE�; _ $*ت ا��ا����
38
ا����ل� ��ا��8ه ��*E 7د أن�; 7W $*راء ا�hت وا�إ�6 ا��#��
ت� .و0/. ا�*��> ا�*$ ;#*�7ه ;�v ا����
ا��NHو��ن ا�*�EB�G8ن �$ �pآ� �G2^ ه$ ا�����3 ا�*$ و�g�) UBوه
ه�وE !آ$ �7ى����Z�D ا��8اب �$ ا����Xس ا@ �ء g,أ ��P��
ر0����ء�� ت ا��3آ� �$ أ,�H�ر�E ?+ل �H�P ا0*�ع وD*ا�
$Jا� E�3; ��p ./7ت �$ أواL, ��8�,/�2��� 2007.
ه�وE $H0N� 7��، أE ي��P ]P7 أوWزق ! وmي، ا��B�G8*ا� و��E7ه
ت �$ p*6 أ�ء : "ا�*�$ ,�6 ا���8���� أن ه8ك gEأ,�ف أ أ
���Dد�bp�8 أD0 <�. ;#��2ه> , أ��ره> ,�2 ا-*�� ا�#
��4b3ا� $;,8W V��P V�رض هBا ا���Hك #*E��8 و� ".وا��
ه�وE آ��p �L7، وا���d3�; <� ��2 ! و(#7 ذ��20m) vع وا V6 د��,
�E�H*� (*��W م ا���آ> ;m) $,7ن ا��3آ� ;*��. ,�����,� أ ��gW
��G�� D0 6 ����8 (52H 3 (#` ا��NHو��� ,�, ��;�
.ا-*��
�)�L, ���ن �g�E EB�8، ا�����P �و، ووا; $p D0 <; 7W نوآ
DHه�و �$ ا�E �8,7ة ,�3 �80ات، (#7 أن أذ�� ! در ,� ��@
� ا������ ا���8�4 وزود;EBه ^)�� �� ا�����*�7b*0ت ا���#�)
39
ر<� ,�2 ا-*��#�ت �38) ��G�4ن. ا� هBا وآ�ا-ذ,ن ه�
ا����8ت ���� أ=ر �t8 (#` ا���3,� ا@���آ�� و,7د
��� .ا����
ه�وE 7مL; �0ف ،��gLا� UBه �E�H*� �D�*و ! $*�/ إ�6 ,��� د,�
��G�4ا� �L38� <,7� ��Hإ �=�8 ، وZ0N*0 �78وق إ��DHا�
<�;+/ و,E�?� ��0�0.
ن �L*) ا�*�) $� �E لWو �Eرر�E ا-?2L" :2ت، أ�+/(�� ا�#L� 7#)
� �2H8�) m\b��4: ا�; .Pأ �م () �Lا� 8��, 5DE �ا��ا<: �7ي
.Pأ �ه�و ��#/+ت، وE!.2L*Hا�� .Pأ ��7L : "وأ<ف." ، و
ه�وE آ��p �H0m; !إن ��/Lة ا���Gت ,�6 ا��ا�*2دل ا��� ���#��
$� $0ر0*�>���X; t�L�; V�\*HE أ0��ة ا�8س و���> أ��0ب ��,@
<�;���� V� <��,G;و . V� ��/+*� 8�ن آ�ن أ�#�g) ن��]*�� و�
8��W <� ".�$ V��P أ�ء ا�#
�H�P ق ?+ل�Hا ا�Bد ا��3آ� �$ ه��P � �$ ا�*�7ث ,E 5�و7W أ0
ه�و ا_0*�ع ا�*$E آ��p اط�bا��8اب، و;\�ق إ�6 ا Z�D� ! ,7Lه
�V�ن H-ق ا�L���ار ��ل $ ���Eد8,� ا-,+م وأآ� , ��J��
نH-ق ا�L� , Vت ;7ا���8� وE��J*H���8ت أ?�ى ��� و�و
������.
40
�H�Dي أد�6 () �$ ا�Bن ا�� �$ ا��2E لWو" : �,��Dا�� UBه ���7L أ�[
�8E ا��2دئ ا�#���� وW ا��*2� �,��D�0*�7اث ) 8�, �HG 7,ا�
�E��) ��bا�#�. ا� (�P�;د وp��4 -رb3����4 ا�bا�*#��2 وا�
�Wا� وأ����*�Pا��0ت ;*#رض �V ��0ك ا��3آت �7ى و�0
��H-ق ا�Lا��."
�P���8�*ا��� وا��L�E7آ[ ا���، وه� �(CDT) ��� ���8 و�LEم
$� ��Lه ��������. ;\��W �Eا,7 ا���Hك H*) ،��� ا�#\8pواUBه .
ل �t ر$�0 (0> ا���آ[ إ)Wو UBه V>ل و�. أن E*> ا0*��NE
ا�#م��� ا@و�6 p@دئ ?+ل ا ا��2� �,��D2008 ا��.
�� ا���م ا����4 وا���م ا����+ ��8ر�.
+���:�%��3 ��Dد�
8(� إ,+��� 7E7Pة�ت ا�7E7Dة أ0��5 و�P���8�*ا� , }*8; . V�و
UBب هH*اء اآ�Lا� �ل ا-,+��� ا�7E7Dة ��4 أآ�2 �p@ا
، ;[داد �7ة�#�*Hوا�� E7ه إذا آ وا��3�ش ��ل L8ر�0ن ا�ن ا���
41
��ن]*�E 7ةE7Dا-,+م ا� ./7��ن ��0b*H��8 ا��*2#� ا�����E ا��#��)
.L �38رات�4. (� ا��4�� وG; $*وا� .E�� �ت �B8 ز,p-ا
لLوا� .�Lوا�.
$G�4ق ا��G*�3وع ا��3رك �$ � q�8 ه� (E� 7�GEد (PEJ) $وه ،
$X2; _ ���8� $� $H�/ا�� ا�#��� ا��(: �LEم ��آ[ه\8pوا
��ده �*��L> ودرا�0 أداءP ا-,+م ،و;��س ./��3وع . و0 d4E
،$P���E7Eو��� إ ،$)]�و��� ا�*�Gق ا� $G�4HG) ,�6 أ) ���
$0 <em/.و;5H*8 هUB ا�����8 إ�6 ��آ[ (�� ��(�ث. �0
�p إن _ي، ر/�Z وزراء � 5�� ،$> ا��Lن ا���8�#2ت Hا� $�
U�2*#E ا@�� ا@ه> �$ ا��Jرة ا��G��H ا�*$ ، أنا��4 �Bاك�BEآ�
ب، وذآ� أ). 1789وW#� �$ ا�#م Pأ <= ��_ E[ال ا���W "��� ه�8
v7ا ��#��� ذ�P ��2ا� ".ZG ل�W ء���� ��Eو ��=m; <��L; 78, ا�3$ء
$� $0�Hب ا�\b6 ا��, 6�HE ا���م (�Jرة ���� ا���ا��
ت ا��*E_7ةا���.
��2رة (m3ن ا�*7ا,�ت ا�*$ �E*�. أن ;��ن ��2�0 أ=8ء ZPك ه�اه8
� 8�L*اد ا���38رة ا���� ��L*8ر�0 ا��,�4 ا��4�� ا�*�E7��L، ا��
�/]P ،���3; �2L� ا��7وت ا-��*�و�� إ�6 � �i�) ،.W@6 ا�,
اhن��� (P�*E $*ا� �E]آ��ص ��� ا�+bpا���ا��8ن إ�6 أ ���*��
42
ت , ا���2 ا@(�` وا����Xس وا���ب���#�� �$ ا�#�اق ��2
��Pرb�0 ا��Hا� EgW � .و���ه
وف (��Lل إن b6 ا���, �� ا��4� 7E7Dا ا��3. ا�Bو ه��8�و�Eد
4در ا@?2ر�/7 �0ف ;Nدي، Hا� $�رج ���2 ا��3�7 ا-,+? �
ب\bإ�6 إ=�اء ا� ، ��H*�اUا (��ور ا�[ �م _ إ�6 ا��^ #�.
� 7� إ�6 ���� E�� ا@� ا���*�. 7Pا أن ��Eن آ. �و7W . و
vس ذ��W 5�\*E �80ات Zو�� ، � ا�[� ,�Lدا ��ا�*�ازن (�8
6�, U��=m; ف�#E ت ا��*�7ة إ_ (7# �#7ودة، و�E_ا��� �$ ا���L�E7ا�
UBل ,���� ا�*��ل ا���2ى ه .اآ*�
��!��"ا� ا����4 3" ا
(�وز ���� ا���ا�� ا�t�L وا_[,ج � ��Jإن ا��)+J� :
}�ت )ا���E$، ا���;��ب ا��7وت، (�ا�/�� إن ا��#��Lة ا���Gا� Uد�� ،
هUB ا��4�� ;��ن, �ipأW. د�W و��� ��ا @) ��E _ 7Wن ;> ا�8
و�t ا@��0ب ا�*7��Lي ا�Bي�*�� � �2J*7 ا��*#E $� ا����رون U
�2ت ا�*��E]Gنpو d�4ا� .�L��J+، ا����gG ا�*$ _ B?m8� :pا���
�)p ة*� V�ا��L�E7ا�$ ���/�P �0ن آ��ي 52H) ;�ر�( ا��[,�م
�*7ر(� �$ (2*��.
43
هBا � t)0 �Wرك �$ و�E�� ��D�ت درادج، ا�Bي ا,*�2;) �أورد
��W#) ا-?2ري ,�6 "ا@آm; �J=��ا �$ أ���آ ا��4�$"ا�#م 6�, ،
ت)b*_، �$ ذروة ا�*�م ا-#�� ��0، �LE m2ل 2004ا�*����E7 ا��/
ا���*�. أن ��Eن �Pن آ��ي �*�ر���) إ( p V� �W+, $�
(;U�X4 آ��Jا ��7د)�> BEآ� درادج ا�0; �W+#ا� UBء ، وان هgL�)
�) �$ إ��ق ا��[�D) ��Eرج (�ش �$�� 6�, vذ� � t�_ �Wو
dE�bا�.
V��V ا���أة ا�3(� أو ��)L�و��Z ه8ك أي د��. ,�6 أن درادج أ�Pى
$Gy�� 7� ��� ا_د,ء 2W. �3 ا�m28 ,�6 أ� �2J*�� آ��ي ����
ت ��H0N ه�� ،";�E�L درادج"��W#) ا-?2ري �\#�ا�Bي ;��3
]Eوا (Hitwise) �0دHا���;�2 ا� .*�E ن إ�6 أ) آ�2ل W-ا q��
$� $�ت ا��*�7ة، �$ ا@�20ع ا��8*E_ل22,��) �$ ا����E20*��2،/ أ
2004.
، و�> ��8�) �W+#ا� UBه .J� آ��ي وا���أة ا�3(� و�Pد �و 7W6G آ.
�E ا@�� أي د��. �2JE و�Pد ;�v ا�#+�W ا��Xا��� �2Eز �$� . 7Wو
��8ت ا@?2ر� �#8*��# ا $� ،��H�/ا�� ،m28ا ا�B�3 ه ,،���
(mن ا���7. ,�6 ��*) �,8*W_"�EX�� ه�."
44
(�pا�$ �) آ���L�E7ر ا��[ب ا��*? ا��Gز (� V2\�7 ;�� آ��ي (L�
��U ا@���آ��ن ��548�E � $� �4Lا� UBه�� ها��/�0، و�� ه. 0
��NHو��) y ءة إ0� 5;ل د7�GE ��وم، ا��W �2 ؟ ���b*8ا��
ت (�ش ا�Bي آن 7W دون)\b� t)Hن ا��P �W+, ل�� (� L��#;
VW�� 6�, ���ل ر��GE"آ��ي ا��Xا�p� ��D���Eرك" $� ، ��E
2ء ا���38رة ,�6 ا-*�� أن ;��ل ا��bا�� أو ا��4L ا��ه��� إ�6 ��
�L�L� �Wا�� ���W 7Lأت : "وواVW ?+ل �*�ة ��4Wة إ�6 �74E _ 7ق
23E) �$ ا��G��4) ,>ا�[(i�p .#و�0#*) و;�7=� ,8) و��88$ �> أ�
(8, $G�� �E�L; �) آ� �7L ;�7=� ,8). آ*� ,�6 ا-*�� ;��ز�
/7ة ا�3#ء� ��J2 أن ;#��� أن. �� أ$8 ��ل ���2p ا-*�� و���0 و
".آ�0/. ا-,+م ا��\�2,� و���H آ�/7ة ا�3#ء
3E#� ا��� ا��4�� ��� ا��*2J*� و�$ � t�L���G�4ن ا�*�E7��Lن (
��� �ا@2ء، ر(� ا,*�2 ا��*���Hن ��0/. ا-,+م ا�7E7Dة
��; G�*b� i�p <�*���رس �$ ا��E��8رك ;�E[ أو ا��ول �E �,
.W ا��#� ا��*���0 (� و0/. ا-,+م �P �E�*0 �E�*0رل، وه�
/7ة �Hا� ��H�/ت ا��*�7ةا��E_7 ;���� درا�0. $ ا��L� أ�Pاه
��3وع (�� ��ل ا-*�� وا���ة ا@���آ�� (Pew Internet and
American Life Project) ^L� %) 34(، إ�6 أن =�q ا��7و�
ل ا�#�. ا�E ،$G�4#*�2ون آ*(� ا��7وت ا-��*�و���pأ � +�p
45
�J�Jا�$ ا��� � ��8E إ���� $�)65 (% �ل . ���H آv�B ,�6 أWو
56 % <�8�> �L^ أ�"��ن آ��Jة"أو �$ " أ���g�Eن (#` " أ
�W6 ا���, �>�, .2W ت� ��� ا��#��� tL�*ا� $� $�ا-<
<�#Wا��.
دون � Eر0*) ا�*7و�� 52H) دL*+� gE7 أE7Dض ا-,+م ا��#*Eو
��ت ZG ا�7را�0 ا�*$ .ذآ� ا@�0ءy7 أWأن و ��) �H0N� �;�Pأ
�2H55 %�38ونE ا��7و���> ,�6 ا-*�� ;�� أ�0ء ;�7و
رة#*H��Bا ا�m3ن ه� أن. ) t�L6 ا��, q#2E �ل �3 أ��ب و�*�ا
ا@�5L#; 5# ا�m\b إ�6�ت آذE 7W �)[داد @( ,pت إ ا��7و
��� ا���� ا��(^ (� ا��2b ا���38ر ,��6 ا��7و� �74رU إن آن
$L�Lوا_0> ا�� � �b3�.
���� أو,[ ا#7ام إ�و,+وة ,�6 ذ�3E 7W v#� ا���ء (�t�L إذا
ء��Hد ا���D�) _ ��*-6 ا�, و;���. ا��NHو��� هBا إ�6 ا��7و�
ت ���3ك �$���#� �$ �3 آ+م �3 gEه�� أH��) وإ��*��
�7ث ذ�v، ه. .�7وت��2$ و(Bيء ,�6 أ��اح ر0/. ا� �وإذا
UBه .��; � �0*���8ن EB7ه> ا���0 ه> و�H� ���0ن ا����و�0ن (
_ 6*� <��#D;و <���2 اه*�? ا�8� 7E]� 6*� 7LG*0 $*ا� ،�i�2ا�
�0�Hون ا���#E م؟ أي اه*�
46
�8 ��8ار أه��. ا���و��ت؟
�G�4��0 وا��Hط ا�ت آ��Jة �$ ا@و0pL 7 دارتL� ن إذا آ���ل �
��0 ا@���آ�� ا���G�4ن�Hا� ����#�ا���ا��8ن 7W أ���Lا أذى آ��2ا (
����L�8ات ا�Hل ا�+? ��>4د�E وا�7را0ت . ا��*W_ت او�� ا��#\�
�� ا���ا��8 ��E _ 7Wن (�\�ل ا��H*\�#� ���أي ;��3 إ�6 أن (ع��
.ا�Bي NEآU7 ا�#2`
��0 ,�6 ا-*������88 أو_ إ�6 ا-,�Hت ا�ت ا�#م .+)b*ل ا+?
رب ،2006LE �ق G، أي 40;> إ�*�ت ا-����ن دو_ر ,�6 إ,+
�*2H دةE])38 % ����ن دو_ر ا�Bي أtG ?+ل 29���2 ا�ـ ,
ت ا�#م )b*��2. 2004ا� vأن ذ� ��ن ()، ��8) _ و�$ �*HE _
�$ أ��ال ا-,+ت��3E. �0ى �2H وا�Pإ � ^L� �i��) 7� ��0�Hا�
و_ ;�3. ا��7وت . 2006ا�V��P $� �LG8� و0/. ا-,+م �$ ا�#م
���i �0ى P[ء) 7� ;�v ا��2H8 ا�2��X وا��ي =.
$H�/ء ا�� E#*�2ون ا-*�� �74ر ا@2EB�2 ا�H أن �� $� ،�=
�2H8� ا�3#5 ا@���آ$ _ �26%�> ار;G#� إ�6 (�ن أ����2 آ��2ة � ،
ا�*��E]Gن ;[ال ;�4. ,�6 أ?2ره� . <� ا@���آ�� أJ�= لW 7Wو
��آ[ أ(�ث (�� ��ل ��gGEن ا�*��E]Gن، �$ ا0*\+ع ���أي Uا�Pأ
;��3. و��ة أ?�ى، _. ����E2007 /ا�8س وا��4�� �$ ;��ز
47
���� �ل ا@?�ى �p@ت واا���ا��8 إ_ ,�48ا وا�7ا �$ ا��7و
ت��L� VWا�� ا��Lاء �أ?2ر ا_*��، ��q ;��7 أآ�2 أ,7اد
و;�E7ه�أ��p 68آت و0/. ا-,+م، �J. 0$ إن ا-*�� ا�*$ ;���
�pآ� ;E> وور�، وأ?2ر (CNN) إن�ه�و ا�*$ ;���E!
(Yahoo!) E_ أون ) ;�داي، و�E إس إE(AOL) ، وأ?2ر أ���آ
(USA Today.com) ��ت . ا�#/7ة ��3آ� �Pو;�3. ا���2Eر;
���L، أ,�_ ;�E7��L �$ ا��#�و<� ,�6 هUB ا���اVW، �$ أ���2*Hا�
�78, 6*� ، ��3E إ�6 أن �#�> ا@���آ���� ���4�Eن ,�#�2� 6*
2دئ�����ن ;�v ا@?2ر ا�*$ ;�*[م *HE ا-*��، إ�� أ?2ره>
��E�� ة�*� B8� �) 7�L*ا� <*E $*ا� �W7ف وا� .ا-4
$� Eدد�*�آ� أن ه8ك ��pNات أ?�ى ,�6 أن ا@���آ�� _ زا��ا
�ع, $�b*6 وإن ا�*� ،��E7Lا-,+م ا� ./ و0�ا��4�� ا�*$ ;�ر0
�)8��7L . ا-,+م ا���E7L آ�m) d�4,7اد آ��2ة آ�ا (;�ا E*�آ�ن
��آ[ أ(�ث (�� ��ل أ?�ى �H*\�#� ���أي أ�Pاهو7Pت درا�0
�2H أن ،�� ا�8س ;gL. ا���4ل ,�6 أ?2ر % 68ا�8س وا��4�
� �2H 5��; �� $� ،�) ��? �� ��Pو �� Z�� در4�23 %
.;#[ز � راءه> �L^ �$ ا���4ل ,�6 أ?2ر
48
ر ,�6 و�� ا���. �� ���� ا��أي _ LE*�4 ,�6 ا-,+م ا���38
�$ ا�*��E]Gن ا���2$ ه$ �mآ�J. ا-*��E7ه3��� )\L*0ا }�ا��2ا
�4ت آ�2.bp �J2; $*ن ا��7LE EBن، ا���اورا�E$، وآ�q أو��2
$�7P �H�Hا ���3آ. ا�*$ ;# _��� ا�2+د �8� . ر��و7W آ*5
ا@ولE�3; $� ،ن3 ،2007أآ*�(� /آ�*�E��D ا�� �$ ���D ذي
ت ا��*�7ة، أن E_ا�� $� ��H�/ا@��0ب ا���<�,$، "ا����2ا��� ا��
ا�Bي ;8*�V��P (D (�ا�{ ا@?2ر " ه$ ا@��ر آ� ه$ ه"أ��0ب
�2ت ا�*��E]Gنp $� ��/Hا�� �ه ا�[\b; ��E7W ��2أ� ". q�و
�L�#� و�#EB� d�y�; 6�, ن�E]G�*ت ا��2p ن آ�*���=��
Hن ا���ل �7و=)، . ري ا����ل@و��2� mpن �J. هBا ا�*��ل، �$ �و
.�3E د أن���) $bEر�2ت ا�*��E]Gن ا�*p ا�*[ام , Eه��P _��;
.� �HL> ا@?2ر ا�Bي أ,�ب ,8) ا��اH�/ن ر3رد 0_�، ا�Bي آ*Eر
�8ت�*H0$ ($ إس �$ ا� �\�� $� ،$> ا��Lن ا����8�#2ت Hوا�
لW ���� ��ه>��ا�0: "Pو � 7��ن � _ XE\�ن أ�7ا=LE <�ه>، إ
7��� �� _ أPو � ".ا@�7اث
$� �=N; أ?�ى ��mH�و;�3. ا���ارد ا����J*Hة �$ ,���� V�P ا@?2ر
$G�4خ ا�ت ا��*�7ة ا��8E_ا�� $� ��X*ا����2 �$ . ا�� ���L*52 ا�H2�
/d �$ ا�d�4، أ�2:yا��* ,7د ا�� ��G�47د ا�, ��\X*� E���
7L#ا ا�Bه �Eن ,��) �$ (7ا آ�� ��J�) .W7اث أ�و;��� ا��#\�ت .ا@
49
$Gy��ا�4درة , ا��D#�� ا@���آ�� ����ري ا�d�4 أن ,7د
5;���. أ�2: ا���م أW. (��ا�6 (7وام آ��� �_ف 3ا�*���E ا�#
ر� �V ,7ده> �$L� �bp 6و�. إ� �78, �JE7روة ا��Bة ا��*�
وف �7ى و7W أدى ذ�v إ�6. 2000 ��dy �$ ا�#م 56400bرة ا��إ=
(� ,�6 أ,�ل ا������ و�pآتWآ��اس ر d�4ن دور ا�m) E��Jا��
�,�H) d#gE 7 (7أW ن .ا@,�ل ا���2ى ر(� آ
و72Eو أن (#` ا��7و� ,�6 ا@7E .Wرك هBا ا��Gاغ ا��ه�، و7W ;��ن
<�8� �8G� .�و�� �� 6�, �Gآر �N?�ا د7�GE . ء هUB ا��DGة,pأ وآ�
�2����D آ��� $� ت ا@���� ���P�Pر��[م ر��GE، آ�G3 ا���2Eر;
لpر� ��� ا�*$ E#7ه ا��7ون �p�Pا , (E7� ���وه��i ا�*���E ا�#
م ا���2 ا@(�`�W �8�> � ،��H�/��0 ر�0 :/g� �,7�(\�د
� أ���آ�� ، و��LG ;��م �� ا���3ك ;*#�W �LG4) t\#� أرض ,���
� آ��� ، و_�E أ_�0��Z�D ا���3خ ��[ا ��رآ�$�0، �g,
��� .gEم أ�LE ��VW آ� 6�, ����7و�ن �?�ون، �J. أو�vi ا�#
ز [www.huffingtonpost.com] ه��X8*�ن (��0�P) VW��، و
E7�� [www.pajamasmedia.com] �38) تP ر�2Eر;��أ����،
��E7Lا� ���� و�Pد ;3() �GEق ا_?*+ف (� ا��4��|) $��E
.وا�7E7Dة
50
اC�%��ج
�� ا���ا� ,�6 ا��L�E7ا��� �� ��=m; ل��ش ا�7ا/� L872و أن ا�E
ه$ و�. اhن إ�6��ذا ��"�E _ �\Lاو�/�� إن ...". Lة ا���Gوا�
*�*�� ا@���آ�� ه$ ���ة ا���ا���8 ا� ا��7وت ;��t ا��gر (��82
_ �Eت ��د_�ت ��ل ��+� .أد�� و(�اه� ,���� ���E ;�;�[ إ�6
��X*E ا-,+م <� أ7Eي . �� _ vp �$ أن ,� .L*8; �\�H7 (7أت ا�Wو
EBت ا� أم أ��ب �7و��G�� ا��D*8Eن ا@?2ر، �0اء آ
�� ، إ�6 أ7Eي)(����ز(إ��*�و�� *HE EBس ا�ا�8�وأ���2 �7ى . ��
،.2W � ��J�) �Jرات أآوأ���2ا 8E*�3ون �$ ا���ا��8 ا���م ?�
رات�bا� UBه � V0ا��ا d�\ا ا�Bأ��اف ه V��P ..J�*; _و �D�*8ا�
�$ �3ء ?\ب �8E7$ أ�g. أو أ�0أ وإ� �$ �3ء L� ��/�ا�8
d�*b� ���U، ه� .?\ب � أو<: ���U ا�Bي 72Eو D;_وا V� أ)
(P�; داد]E �0ف E7ه_ت ;D[ؤ ا��3D� ��\X; 6ر إ�4در ا@?2�
ت �� ��7دة�Pوو V�>ا��ا���W ا��<� وا�NHال ا��\�وح، �$.
��, �E]آ�� ��0 $� 7E7P � V�D*ا� 88��E dه� آ� ،.W@6 ا�,
V��D��.
�!ل����" Q3� ا����"، ا���! ا�
51
$� �8�Lا� ، �Eد و0/. ا-,+م ا�7E7Dة ��8س ا�#�P���8�; :�H;
ء��ت ,�6 ا- ا@���#� t�? ،ة��X4ى ا��Lوا� �G3*�E _ ��*
ت ا�*��E]Gن وا-ذا,� رادار و0/. ا-,+م\��. ا�*�E7��L آ�d�4 و
�) <*�ر(� ا�*$ ;L�ا� UBه ق ���$ و;��\ t�>7ث ,�6 أ�E
��ده> (m3نP <��8;و <���G� 7���; � gEأ ا���ا��8EgLا�
3رآ�. ا��������� ��0 و(�Bا، ;m38 ا@Z0 ا�3#��2 ا�+ز�Hا���
ل ا��/�Z ا��ا�. ��Z�D ا��8اب ا@���آ$، ;�5 أو�.، W" �0�Hآ. ا�
����� آ�� و�$". � ، ��0�Hا,> ا��) :*G*; ت ا��*�7ة ا���مE_ا��
6�H; VWا��هت، ,�6 D;_ا VWوا���ا ، ��اVW و0/. إ,+م ا���ا�
ز�*� ا���ن ، و�7وت(Hyperlocal sites) ا������ (
(Placeblogs) ت#�*D� � أ��اد �ط ,�6 ا-*�� �LEم ��L $وه ،
����� , �E7�Gا/^ ا��p ج�> وإ*HG@ ط ا��4رL*وا� �)*�����Xة (
EgLا� �> و,HGأ <��� .ا�*$ ;
���اVW و0/. إ,+م 2007أ���L درا�0 ����H أ�Pت �$ ا�#م
v�; 6�, ا�*$ ;��� أ�اع " 7Pاا������ "ا���اVW ا0> ا���اVW ا���ا��8
��bت ا���8 ا��Pر وو@ه�$ ا������ �$ ا�7�2ة وا��$ ا@?2)
8�B ا�d�4 ا���2ى� ، أو _ ;*��� "أ?2را" ا�8�H$، وا�*$ _ ;#*�2ه
�*�\X*� �Gyا��� � �� ا���ارد ا�+ز�E7� .�H0N� q�Eو VWا���ا UBه
52
6�, <�ر�#��> و��ءه> وأهW7وأ� <���*�ى ��P (23E 7Wا <E7L;
�����، أو ��*�ى 7W ا@?2ر، EgW 7اث أو�ت ��ل أ��J. ا��#��
.J� ،��; �4bp ن��E ا����$ أو ا0*#�اض VWل ا��ا���+ت m*ا�
<E7L; ل ا������ أوت أو �pآت ا@,��7bل ا���ف أو ا���ا���3رة
t/7ا��) �E�8ت ا������ ��8#L*ا�.
ء �$ ا�7رPو���,G*ا� ���7 ا��4#� -J) ا�0 ا�����H ا�*$ أ�Pاه
Lab) �#�P $� ��E+7، أن ��اVW و0/. إ,+م ا���ا�" 7�*#;
3��ون*E ��ا��8 6�, �*E���� <�ر(D;و <�;��+�". أ��ره> و
"وأن � ".ا���8ة ا�Bا;�� ;�Hد ��
$� �=NE نm) $4b3ح ���أي ا��Hا���<�,��، أي ,7م ا� � أ
تP ا;2#) ا��4���ن ا���2Eر;�0 أ0�W+?72أ أ� ��y 7L� ،�Eرا-?2
(��Pده إ�6 .ا@���آ��ن ��ال ,�LدE7; ��اVW إ,+م ا���ا� ��
�> ا������;#�*D�) ن��*�E EBس ا� أ�g. ا�8��#P $� �2ن��Eو_ . و
$� ه��Hم �7ى ا��ن أي اه*��� ا@� ��J7 �$ ا��P�E ه ./UB ا��0
ر ا���<�,���#� d�? ��4b3ا� <�G5 ,�ا�D� $�.
�ء ا�*$ ;�2ز ����?*+ف ا�7�2ات وا@) VWا���ا UBه d�*b;و .]GL; 7L�
$DE�b� ءL� ل�� إ,+ن �ر�E ,�6 ?^ ا-*�� Dت ا�3Wا��8
53
�7ر�0 �����، إ�6 ،��\#�� ^�\b*ل ا��� :/ت ا������، إ� 64�+bا�
تو�*6 إ�)b*_�0 ا�0 6 ��0 .ا��/
�� ا�7را�0 ا�*$ ;��. ,�8ان، Wو" ه. ه$ : و0/. إ,+م ا���ا�
.2L*H� "ا@?2ر ��<� أو gEا�*$ ;#�ف أ �H0Nا�� �;�Pوا�*$ أ ،
يP <0ا���اVW ا������ 7Pا (7أت ;8*�3 ,�6 ، أن ه(J-Lab)UB _ب-(
هUB .2005 م��2p ا-*�� (m,7اد آ��2ة 7Pا �$ ا�#� ��Jا�� ��
��ر2W U. أنy 7#) �i�\)و ��E�� ءg8E> إ��) ا���ا�E VW� �$ �*�ة إ3
ا���*�ى� �)= t�7) ه��H72أوا ا��Eا����$ �#+ و V�*Dء ا�� أ(8
.ا-?2ري
�0ن G�2003$ ا�#م ���اVW ا-*�� $��4� �، أZ0 ا=8ن
��8E7 (�;��2رو، �$ 8��� �E_وVWا��� ،� ibrattelboro.com. ل�LEو
�H0N$ ا���VW، آ�HE*��� ��و;�)، 7�2 ,�6 إ*ج أyوا (�E�p) وإ
�� ا�H*� ا@و�6، =>p@ا $� ���HG8) ا���*�ى <�#� VW5 ا���H*اآ
ه�� ا�38\� �$ ا��V�*D ا@ه�$Hا�� � (� , وأ<ف،. أ;2
"#���ن (�LE�2ن و*�E EBوا���ا��8ن ه> ا� .�"$G�4ا� " VWا��� $�
�B8 �80ات."
يP 7�#�_ب، أن �7ى هUB ا���اVW، ,�6 وP) -آ� و7Pت درا�0
;��ن أ,7اده> ���Xة، وأن ا�#��م، W�اء��4 ، و�� آ��Jا �b�
54
� 7E _ 7Wوم إ�6 أ(7# ��2L*H� �H0Nا�� � ��0ت ���D,� أ0W�
.وا��*\�,�
Bه �N; $*ا�\�ق ا� d�*b;7ر وW ZG8) ��+? � �*�U ا���اVW ا0*7ا
ي. ��*�اه ا?*+فP 7�_ب 7W (HGم (#` ا�8�: ا���X4ة -��#
vوذ� ،VWا���ا UB7ة -�+ق (#` ه,H� ��$ إ��) �E � V� �DHا
��8ت ا@?2ر وا���ا��8 �$ ا0*#�ل� V�D3*� �W+bا� �P���8�*ا�
���0 ا�#�Hا� EgW �3W8� و. �إ,+م أو ���� ه8ك ��اVW أ?�ى
���اVW أ?�ى ��*; م، (��8; .�3) ��H0Nه ����E ، ا���ا�
?+ل ا-,+ت ا������ ;��4.� .(#` ا-�Eادات
VW�� Z0N�ل (�ل (س، W NewHavenIndependent.org $�
��i06 أ�, (*)Pق إي �0P 7�#� أ,*7L "_ب، -ا�7را�0 ا�*$ أ�Pاه
8 �80ى ?+ل (Vg �80ات (�وز أر(#� أو(m ��*إ VWا�� �H�?
����� 7Pا( ( دا/��8� VW���LEل، وأ<ف." ��. ��8E7، و� ��Eن أي
,���� آ��2ة"L�\� VWا���ا UBه � ��3E. أي � . ���88$ أ,*7L أن
ه�ة "6L2E ,�6 ا��7ى ا�\�E. ه� �0فy" �� ا���ا���.