Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การออกแบบแบบสอบถามสำหรบงานวจย
Designinga Questionnaire
for Research
การทำสำเนา ลอกเลยน ดดแปลงหนงสอเลมน ไมวาเพยงบางสวนหรอทงหมดเปนการละเมดลขสทธ มความผดทงทางแพงและอาญา ผละเมดลขสทธจะถกดำเนนคดจนถงทสด
ผใดใหเบาะแสของผละเมดลขสทธ จะไดรบรางวลเปนเงน 10,000 บาท หลงจากผละเมดลขสทธถกจบกมแลวและจะไดรบเงนอก 20,000 บาท หลงจากการดำเนนคดถงทสดโดยศาลพพากษาลงโทษในทางอาญาผละเมดลขสทธแลว
รองศาสตราจารยอรณ จรวฒนกล
���������.indd 1 7/10/2556 16:39:32
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การออกแบบแบบสอบถามส�าหรบงานวจย
รองศาสตราจารยอรณ จรวฒนกล
ฉบบพมพท 1 พมพครงแรก ตลาคม 2556
สงวนสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537
หามท�าซ�า ดดแปลง คดลอก ลอกเลยน หรอน�าไปเผยแพรในสอทกประเภท ไมวาสวนใดสวนหนงของ
หนงสอเลมน ตลอดจนหามมใหสแกนหนงสอหรอคดลอกสวนใดสวนหนงเพอสรางฐานขอมล
อเลกทรอนกส นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากบรษทวทยพฒน จ�ากด
จดท�ารปเลม จดพมพ และจ�าหนายโดย
บรษทวทยพฒน จ�ากด
52/103-104 บางกะปสแควร ถนนรามค�าแหง
เขตบางกะป กรงเทพฯ 10240
โทรศพท 02 3749915 (หลายคสาย)
โทรสาร 02 3746495
ทอยอเมล [email protected]
พมพท บรษทจน พบลชชง จ�ากด
90 วฒนานเวศน ซอย 5 ถนนสทธสาร
แขวงสามเสนนอก เขตหวยขวาง กรงเทพฯ 10320
ราคา 100 บาท
ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต
อรณ จรวฒนกล.
การออกแบบแบบสอบถามส�าหรบงานวจย.--กรงเทพฯ: วทยพฒน, 2556.
144 หนา.
1. แบบสอบถาม. I. ชอเรอง.
001.433
ISBN 978-616-7136-60-8
ทานทตองการสงซอหนงสอเลมน กรณาสอบถามหรอสงซอไดทบรษทวทยพฒน จ�ากด โทร. 02 3749915 หรอตามทอยดานบน
หากทานมขอตชม หรอค�าแนะน�าเกยวกบหนงสอหรอบรการของบรษทฯ กรณาสงจดหมายถงผจดการฝายลกคาสมพนธตามทอยดานบน หรอสงอเมลท [email protected] จกเปนพระคณยง
���������.indd 2 10/10/2556 11:41:31 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
ค�ำน�ำ
แบบสอบถามเปนเครองมอเกบรวบรวมขอมลทใชในงานวจยมากทสด
แบบสอบถามทดตองผานกระบวนการสรางมาอยางถกตอง ทงสาระและวธการ
ตองมการตรวจสอบ การสรางแบบสอบถามเปนทงศาสตรและศลป การเกดอคต
ทมผลตอความถกตองของขอมลค�าตอบจะขนอยกบความสนใจ ความซอสตย
ความจ�า ความเขาใจค�าถาม และความสามารถของผตอบแบบสอบถาม การ
ออกแบบแบบสอบถามทดชวยใหผตอบแบบสอบถามตอบค�าถามโดยไมเกดอคต
สงผลถงคณภาพงานวจย
หนงสอ การออกแบบแบบสอบถามส�าหรบงานวจย เลมนให
รายละเอยดตางๆทเกยวของกบการออกแบบแบบสอบถาม เรมตงแตการ
เตรยมการกอนการเขยนค�าถาม การเขยนค�าถามทชวยลดอคตของการตอบ
วธการตอบ การจดรปแบบหนากระดาษ การทดสอบแบบสอบถาม การออกแบบ
รหส และหลกจรยธรรมการวจยในมนษย โดยสาระทงหมดสวนใหญไดมาจาก
ประสบการณของผเขยน ทงในฐานะนกวจย ทปรกษาโครงการวจยจ�านวนมาก
มานานกวา 30 ป สาระอกสวนหนงมาจากการทบทวนองคความรใหมๆและ
แนวปฏบตทเกยวของกบการออกแบบแบบสอบถาม
ผเขยนขอขอบพระคณบคคลตางๆทท�าใหผเขยนไดมโอกาสเรยนร
และไดรบประสบการณอนมคาจนสามารถถายทอดออกมาเปนหนงสอเลมน
ขอบคณครอบครวและมตรสหายทเปนก�าลงใจ ขอขอบคณบรษทวทยพฒน
จ�ากด ทด�าเนนการจดพมพหนงสอเลมน ท�าใหนกวจยไดเพมโอกาสในการศกษา
องคความรนอนจะน�าไปสการพฒนาคณภาพงานวจยของไทย
(รองศาสตราจารยอรณ จรวฒนกล)
���������.indd 3 12/10/2556 16:06:06 dummy 4
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
สารบญ
บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย ������������������������������������������������ 9
1.1 คณภาพค�าถามคณภาพงานวจย 101.2 ขอดและขอจ�ากดของการใชแบบสอบถาม
ในงานวจย 111.3 การน�าแบบวดมาตรฐานมาใชในแบบสอบถาม 14 สรป 16
บทท 2 สงทตองพจารณาในการกำาหนดรายการตวแปรท ใชสราง
แบบสอบถาม ��������������������������������������������������������������������������������� 17
2.1 การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา 172.2 การก�าหนดรายการค�าถามในแบบสอบถาม 192.3 ค�านยามปฏบตการของตวแปรกบการสรางค�าถาม 222.4 การน�าขอค�าถามจากงานวจยอนมาสราง
แบบสอบถาม 232.5 การตรวจสอบความเหมาะสมของตวแปร
ทน�ามาสรางแบบสอบถาม 24สรป 24
บทท 3 ประเภทของขอมล ������������������������������������������������������������������������ 25
3.1 ความร 253.2 ความเชอ/ความเหน ทศนคต 263.3 พฤตกรรม 283.4 ลกษณะ/สถานภาพ 29สรป 30
���������.indd 4 12/10/2556 13:19:48 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 4 รปแบบคำาถามและวธกำาหนดการตอบคำาถาม ��������������������������� 31
4.1 ค�าถามปลายเปด 314.2 วธก�าหนดการตอบค�าถามปลายเปด 324.3 ค�าถามปลายปด 334.4 การเลอกใชค�าถามปลายเปดหรอปลายปด
ส�าหรบค�าตอบทเปนขอมลเชงปรมาณ 344.5 ค�าถามปลายปดทมค�าตอบใหเลอก 2 ค�าตอบ 364.6 ค�าถามปลายปดทมค�าตอบใหเลอกหลายค�าตอบ 364.7 ค�าถามปลายปดทตวเลอกค�าตอบจดล�าดบได 374.8 ค�าถามทตองการค�าตอบเปนความถของการกระท�า 374.9 การจดกลมค�าตอบขอมลเชงปรมาณ
เพอชวยใหผตอบสะดวกใจตอบ 394.10 ตวเลอกค�าตอบประเมนตนเองแบบมคากลาง 394.11 ค�าถามทเลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ 404.12 ค�าถามคดกรอง 414.13 ค�าถามทตองการค�าตอบการเปรยบเทยบ 424.14 ค�าถามทใหจบคค�าตอบ (matching) 434.15 ค�าถามทตองตอบโดยใหจดล�าดบท 444.16 ค�าถามทใหเปรยบเทยบโดยการใหน�าหนก
แตละค�าตอบทมผลรวมคงท 444.17 การก�าหนดวธตอบทเปนมาตรวด
แบบลเครต (Likert scale) 454.18 การก�าหนดวธตอบทเปนมาตรวดแบบนยจ�าแนก
(semantic differential scale) 464.19 การก�าหนดวธตอบทเปนมาตรวดแบบ
visual analog scale 47
���������.indd 5 12/10/2556 13:19:48 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
4.20การก�าหนดวธตอบผลการเปรยบเทยบ กบคากลาง (staple scale) 48
4.21 การก�าหนดวธตอบทเปนมาตรวดแบบ pictorial scale 49
4.22การก�าหนดจ�านวนค�าตอบมาตรประมาณคา ใหเปนจ�านวนคหรอจ�านวนค 50
4.23การก�าหนดจ�านวนระดบมาตรประมาณคา 50สรป 52
บทท 5 การเขยนขอคำาถาม ���������������������������������������������������������������������� 53
5.1 รปประโยคค�าถามทชวยใหผตอบทกคน เขาใจความหมายของค�าถามตรงกน 53
5.2 รปประโยคค�าถามทชวนใหตอบ 575.3 ควรตงค�าถามทไมคาดหวงในตวผตอบ
มากเกนไป 615.4 ค�าถามไมเหมาะสมในลกษณะอนๆ 67สรป 73
บทท 6 การออกแบบหนากระดาษสำาหรบแบบสอบถาม ����������������������� 74
6.1 หนาปก 756.2 จดหมายปะหนา 756.3 ค�าชแจงการตอบแบบสอบถาม 786.4 การออกแบบหวกระดาษและทายกระดาษ
หนาทพมพค�าถาม 786.5 การใหเลขหนาและเลขทแบบสอบถาม 796.6 การใหเลขทขอค�าถาม 79
���������.indd 6 12/10/2556 13:19:49 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
6.7 การจดค�าถามเปนตอนหรอสวน 806.8 การเรยงล�าดบค�าถาม 826.9 รปแบบการจดพมพขอค�าถามค�าตอบ 84สรป 94
บทท 7 การออกแบบรหส ������������������������������������������������������������������������� 95
7.1 ประเภทขอมลทจะจดเกบ 967.2 การออกแบบรหสค�าถามปลายปดทให
เลอกตอบไดขอเดยว 1007.3 การออกแบบรหสค�าถามปลายปดผสม
ปลายเปด 1007.4 การออกแบบรหสค�าถามปลายปดทให
เลอกไดมากกวา 1 ค�าตอบ 1017.5 การออกแบบรหสค�าตอบปลายเปด 1027.6 การจดกลมค�าตอบของค�าถามปลายเปด 1037.7 การก�าหนดรหสชองกรอกตวเลข 1067.8 มาตรฐานในการก�าหนดรหส 1067.9 คมอลงรหส 1077.10 การน�าเขาขอมล 110สรป 112
บทท 8 การทดสอบแบบสอบถาม ��������������������������������������������������������� 113
8.1 รายการทตรวจสอบในการทดสอบแบบสอบถาม 1148.2 การตรวจสอบกอนทดสอบภาคสนาม 1158.3 การทดสอบภาคสนาม 115สรป 120
���������.indd 7 12/10/2556 13:19:49 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย
แบบสอบถาม (questionnaire) เปนชดค�าถามทมการจดวางรปแบบ
ใหเหมาะกบการใชสอบถามขอมลจากผตอบค�าถาม แบบสอบถามถกใชเปน
เครองมอพนฐานในการเกบขอมลงานวจยเชงปรมาณหลายประเภท เชน การ
วจยเชงพรรณนาและการวจยเชงวเคราะหหาความสมพนธทใชขอมลจากการ
ส�ารวจ เปนตน ค�าถามแตละขอในแบบสอบถามสรางขนเพอใชเกบขอมล
ตวแปรของงานวจย จ�านวนค�าถามในแบบสอบถามจะแปรตามจ�านวนตวแปร
ทใชในการตอบค�าถามวจย
ตวแปรในงานวจยบางตวแปรไมสามารถวดไดดวยค�าถามเพยงค�าถาม
เดยว เชน ทศนคต คณภาพชวต สมรรถนะ เปนตน การวดตวแปรดงกลาวจะ
สรางเปนแบบวด (scale) ทประกอบดวยชดค�าถามทเกยวของรวมกนเปนตววด
ขนตอนในการสรางหลกแบบวดแตกตางจากการสรางแบบสอบถามทวไปในเรอง
การก�าหนดตวแปรและการทดสอบ
แบบสอบถามทใชในงานวจยประกอบดวยค�าถาม 3 กลม คอ กลม
ขอมลพนฐาน กลมตวแปรผล และ กลมตวแปรปจจย แตละกลมประกอบดวย
ตวแปรตางๆทจะใชอธบายและตอบค�าถามงานวจย ในการสรางค�าถามเพอใช
เกบขอมลของตวแปรสวนใหญจะใชเพยงค�าถามเดยว แตในบางงานวจยอาจม
ตวแปรทวดดวยแบบวดรวมอยดวย การสรางและทดสอบสวนทตวแปรเปน
บทท 9 การกระตนความจำาในการตอบคำาถาม ������������������������������������ 121
9.1 การเกดอคตจากการจ�าได 1219.2 วธการถามทกระตนความจ�าไดด 123สรป 128
บทท 10 หลกจรยธรรมการวจยในมนษยกบการออกแบบ
แบบสอบถาม ������������������������������������������������������������������������������ 129
10.1 ความหมายของการวจยในมนษย 13010.2 หลกจรยธรรมการวจยในมนษย 13010.3 การออกแบบแบบสอบถามทเปนไปตามหลก
จรยธรรมการวจยในมนษย 132สรป 137
บรรณานกรม ����������������������������������������������������������������������������������������������� 138
���������.indd 8 12/10/2556 15:54:40 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย
แบบสอบถาม (questionnaire) เปนชดค�าถามทมการจดวางรปแบบ
ใหเหมาะกบการใชสอบถามขอมลจากผตอบค�าถาม แบบสอบถามถกใชเปน
เครองมอพนฐานในการเกบขอมลงานวจยเชงปรมาณหลายประเภท เชน การ
วจยเชงพรรณนาและการวจยเชงวเคราะหหาความสมพนธทใชขอมลจากการ
ส�ารวจ เปนตน ค�าถามแตละขอในแบบสอบถามสรางขนเพอใชเกบขอมล
ตวแปรของงานวจย จ�านวนค�าถามในแบบสอบถามจะแปรตามจ�านวนตวแปร
ทใชในการตอบค�าถามวจย
ตวแปรในงานวจยบางตวแปรไมสามารถวดไดดวยค�าถามเพยงค�าถาม
เดยว เชน ทศนคต คณภาพชวต สมรรถนะ เปนตน การวดตวแปรดงกลาวจะ
สรางเปนแบบวด (scale) ทประกอบดวยชดค�าถามทเกยวของรวมกนเปนตววด
ขนตอนในการสรางหลกแบบวดแตกตางจากการสรางแบบสอบถามทวไปในเรอง
การก�าหนดตวแปรและการทดสอบ
แบบสอบถามทใชในงานวจยประกอบดวยค�าถาม 3 กลม คอ กลม
ขอมลพนฐาน กลมตวแปรผล และ กลมตวแปรปจจย แตละกลมประกอบดวย
ตวแปรตางๆทจะใชอธบายและตอบค�าถามงานวจย ในการสรางค�าถามเพอใช
เกบขอมลของตวแปรสวนใหญจะใชเพยงค�าถามเดยว แตในบางงานวจยอาจม
ตวแปรทวดดวยแบบวดรวมอยดวย การสรางและทดสอบสวนทตวแปรเปน
���������.indd 9 11/10/2556 14:27:53 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
10 บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย
ค�ำถำมเดยวและสวนทเปนแบบวดตองท�ำแยกแตละสวนเพรำะมวธกำรสรำงและ
ทดสอบตำงกน เมอสรำงและทดสอบเสรจแลวจงน�ำมำรวมอยในแบบสอบถำม
ชดเดยวกนส�ำหรบใชเกบขอมลงำนวจย
แบบสอบถำมจะถกจดพมพตำมรปแบบทก�ำหนดเพอใชเกบขอมลดวย
วธสมภำษณเรยกวำ แบบสมภาษณ ถำจดพมพตำมรปแบบส�ำหรบใหผตอบ
ตอบดวยตนเอง เรยกวำ แบบสอบถาม แบบเกบขอมลทงสองประเภทนตำงกน
ทชอเรยกตำมวธกำรเกบขอมลเทำนน ดงนนค�ำวำแบบสอบถำมโดยทวไปจะ
หมำยรวมถงแบบสมภำษณดวย
เนอหำกำรสรำงแบบสอบถำมในหนงสอเลมนมรำยละเอยดครอบคลม
กำรสรำงค�ำถำมส�ำหรบเกบขอมลงำนวจย อนประกอบไปดวย การก�าหนดตวแปร
ประเภทขอมล รปแบบค�าถามและวธการตอบ การเขยนขอค�าถาม การออกแบบ
หนากระดาษ การออกแบบรหส การทดสอบแบบสอบถาม เทคนคในการถาม
เหตการณในอดต และ หลกจรยธรรมการวจยในมนษย ทงน ไมรวมเรองกำรสรำง
แบบวดซงมองคควำมรเฉพำะอกหลำยดำน
1.1 คณภาพค�าถาม คณภาพงานวจย
กำรวจยเชงส�ำรวจทใชแบบสอบถำมเปนเครองมอเกบขอมลมกำรท�ำ
แพรหลำยในทกสำขำวชำ ควำมถกตองและควำมนำเชอถอของผลงำนวจยขน
อยกบคณภำพของแบบสอบถำม กำรสรำงแบบสอบถำมถำดเผนๆอำจคดวำ
สรำงไดงำย อยำกรอะไรกเขยนเปนค�ำถำมลงไป แตในทำงปฏบตพบวำค�ำถำม
ในแบบสอบถำมทใชในงำนวจยจ�ำนวนมำกมปญหำหลำยดำนทมผลกระทบตอ
ควำมถกตองของค�ำตอบ เชน ค�ำถำม “ในรอบเดอนทผานมาทานรบประทาน
อาหารปลากครง” ถำผตอบกนอำหำรวนละ 3 มอ ระยะเวลำหนงเดอนจะกน
ประมำณ 90-93 มอ กำรทจะไดค�ำตอบทถกตองผตอบตองนกยอนหลงและ
จ�ำไดวำอำหำรแตละมอทกนกนอะไรบำง โอกำสทจะจ�ำไดทงหมดเปนไปได
���������.indd 10 10/10/2556 15:00:11 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
1�� ��อ�แ����อจ�าก��องกา����แบบสอบถาม�นงานวจย 11
นอยมาก ดงนนค�าตอบทนกวจยไดรบจะไมถกตอง อาจมผตอบบางคนทกนปลา
เปนประจ�าทกวนตอบไดใกลเคยงกบทกนจรง ผตอบบางคนสงสยวาถาชมค�าเดยว
นบเปนหนงครงดวยหรอไม หรอการกนทอดมน ลกชน ซปปลา หรออาหาร
ประเภทปลาอนๆนบเปนกนปลาหรอไม กนน�ามนปลานบเปนกนปลาหรอไม
นอกจากนน อาจมผตอบบางคนไมเขาใจวาค�าวา “รบประทาน” หมายถงอะไร
ค�าถามทท�าใหผตอบเขาใจความหมายของค�าถามแตกตางกน ค�าตอบ
ทไดจะแตกตางไปตามความเขาใจของแตละคน ค�าถามทถามถงเหตการณในอดต
ทผานไปนาน ผตอบจ�าไมได ค�าตอบทไดยอมเบยงเบนจากความจรง ค�าถาม
ทเขยนดวยภาษาหรอมรปแบบค�าถามทท�าใหค�าตอบเบยงเบนไปจากความจรง
เกดอคตหรอความล�าเอยงในการตอบ ขอมลจากค�าตอบเหลานเมอน�าไปสรปผล
วจยยอมสงผลตอความนาเชอถอและความถกตองของค�าตอบทไดจากงานวจยนน
การสรางแบบสอบถามมความส�าคญตอคณภาพงานวจย นกวจย
ตองศกษาวธการเขยนค�าถามทจะไมท�าใหเกดอคต จงจะชวยใหแบบสอบถามท
นกวจยสรางขนสามารถใชเกบขอมลงานวจยทไดค�าตอบไมเบยงเบนไปจาก
ความจรง ค�าตอบทมอคตนอกจากจะเกดจากตวค�าถามแลว ยงเกดจากความยาว
ของแบบสอบถาม การจดรปแบบหนากระดาษ (layout) ของแบบสอบถาม เชน
ล�าดบขอค�าถาม รปแบบการจดพมพ เปนตน
1.2 ขอดและขอจ�ากดของการใชแบบสอบถาม
ในงานวจย
ในการพจารณาใชแบบสอบถามเปนเครองมอเกบขอมล นกวจยควร
เขาใจขอดและขอจ�ากดของการใชแบบสอบถาม เนองจากแบบสอบถามใชเกบ
ขอมลได 2 วธ คอ ใหผตอบตอบแบบสอบถามดวยตนเอง และใชเปนแบบ
สมภาษณ ขอดและขอจ�ากดทจะกลาวตอไปนจะไมรวมถงวธทใชเกบขอมล จะม
เฉพาะสวนทเกยวของกบตวแบบสอบถามเทานน
���������.indd 11 7/10/2556 16:33:24 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
12 บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย
1.2.1 ขอดของแบบสอบถาม
1) ใชเวลาสน เกบขอมลไดเรว คาใชจายในการเกบขอมลต�า
2) สามารถปกปองความเปนสวนตวของผใหขอมล ในแบบสอบถาม
จะไมมการระบชอและทอยของผตอบแบบสอบถาม ค�าตอบทได
จงไมทราบวาใครเปนผตอบ ชวยใหผตอบมอสระในการตอบ
ไมตองกลวผลกระทบจากค�าตอบทจะยอนกลบมาสตวเอง
3) วธเกบขอมลท�าใหเปนมาตรฐาน ทงตวค�าถามในแบบสอบถาม
และวธเกบขอมล เชน การสมภาษณ ท�าใหผตอบทกคนไดรบ
การถามดวยวธมาตรฐานเดยวกน จะชวยท�าใหมความเขาใจ
ความหมายค�าถามตรงกน ชวยลดอคตจากตวแบบสอบถาม
และวธทใชเกบขอมล
4) มความยดหยนในการใชงานสง ใชไดทงเรองทตองการรเฉพาะ
ความคดเหน เชน ความเหนตอการท�าแทงเสร หรอตองการ
ความเหนพรอมรายละเอยดครอบคลมปจจยตางๆทเกยวของ
ใชในการศกษาในพนทขนาดเลก หรอครอบคลมพนทขนาดใหญ
ใชศกษาในกลมประชากรทมความเฉพาะ หรอกลมประชากร
ทวไป เปนตน
5) ผลสรปจากงานวจยทไดจากแบบสอบถามสามารถใชสรปเปน
ตวแทนของประชากรทศกษาได จงเหมาะกบการศกษาทตองการ
สรปภาพปญหาของประชากร หรอการศกษาในพนทขนาดใหญ
6) เกบไดงาย ในกรณทผ ตอบมทกษะในการอาน-เขยนด
สามารถใชการสงแบบสอบถามไปใหผตอบตอบเอง ในกรณ
ใชการสมภาษณ ผเกบขอมลทไดรบการอบรมวธการเกบ
ขอมลตามคมอกสามารถเกบขอมลไดถกตอง ไมตองฝกใหม
ความสามารถเฉพาะ
���������.indd 12 7/10/2556 16:33:25 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
1�� ��อ�แ����อจ�าก��องกา����แบบสอบถาม�นงานวจย 13
1.2.2 ขอจ�ากดของแบบสอบถาม
1) แบบสอบถำมในงำนวจยสวนใหญมค�ำถำมเกยวกบเหตกำรณใน
อดต ท�ำใหมโอกำสไดค�ำตอบทมอคตจำกกำรจ�ำได (recall bias)
2) แบบสอบถำมทดสรำงไดยำก ผสรำงตองมควำมรในเนอหำ
ทจะศกษำ หลกกำรออกแบบสอบถำม ในกำรสรำงนกวจยยง
ตองทบทวนองคควำมรวธกำรตงค�ำถำมเฉพำะเรองทเปน
ค�ำตอบหลกของงำนวจยดวย เชน ถำจะศกษำเรองโภชนำกำร
จะตองทบทวนวำกำรถำมเรองอำหำรทกนไดถกตองควรถำม
อยำงไร ซงเปนงำนทตองใชเวลำและควำมสำมำรถ
3) เกบไดเฉพำะขอมลจำกกำรสอบถำม เปนขอมลจำกกำรรบร
ของผตอบ เชน ถำมวำรำงกำยทำนแขงแรงหรอไม ถำผตอบ
รสกวำตวเองแขงแรงกจะตอบไปตำมกำรรบรของตนเอง ซง
อำจไมตรงกบควำมแขงแรงทำงกำยภำพทประเมนจำกอตรำ
กำรเตนของชพจรและควำมแขงแรงของกลำมเนอ ขอมลผล
กำรประเมนทำงกำยภำพและกำรรบรของผตอบอำจไมแปร
ไปในทศทำงเดยวกน ดงนนควำมแขงแรงทไดจำกกำรถำม
อำจไมสะทอนสภำวะทเปนจรงทำงดำนกำยภำพ
4) กำรเกบขอมลดวยแบบสอบถำมเปนกำรทผวจยใชสอสงท
ตองกำรทรำบผำนค�ำถำมทเขยนอยในแบบสอบถำม เมอ
ผตอบทกคนอำนหรอฟงค�ำถำมแลวมควำมเขำใจตรงกนจงจะ
ไดขอสรปผลกำรวจยทถกตอง
5) ในกรณทแบบสอบถำมมขอค�ำถำมจ�ำนวนมำก ใชเวลำตอบนำน
หรอถำมเรองทผตอบไมมควำมสนใจ อำจท�ำใหผตอบตอบ
โดยไมตงใจหรออำจปฏเสธไมตอบ ท�ำใหมโอกำสไดขอมลท
ไมถกตองและไมครบถวน
���������.indd 13 10/10/2556 15:00:11 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
14 บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย
จะเหนไดวาแบบสอบถามมขอดอยมาก โดยเฉพาะงานวจยทตองการ
ค�าตอบทเปนตวแทนของประชากร หรอท�าการศกษาในพนทใหญๆ แตขณะ
เดยวกนกมขอจ�ากดในการใชงาน ขอจ�ากดสวนใหญเปนเรองทเกยวของกบการ
สรางแบบสอบถาม ถานกวจยสรางแบบสอบถามทดกสามารถลดหรอแกไขขอ
จ�ากดเหลานได
1.3 การน�าแบบวดมาตรฐานมาใชในแบบสอบถาม
แบบวดเปนเครองมอวจยประเภทหนงทสรางขนเพอใชวดตวแปร
นามธรรมทางทฤษฎ เชน ทศนคต ความสข การมสขภาพด เปนตน การวด
ตวแปรดงกลาวตองสรางเครองมอเปนแบบวดทประกอบดวยค�าถามทเกยวของ
ทกดานรวมกนเปนแบบวด ในการสรางจะเรมตงแตการรวบรวมขอค�าถามท
เกยวของทงจากเนอหาทฤษฎของเรองทจะวด ทฤษฎทางจตวทยา งานวจยท
เกยวของ รวมทงขอมลของผมสวนไดสวนเสย (stakeholders) น�าค�าถาม
ทงหมดทรวบรวมไดจากทกสวนมาพจารณาคดเลอกค�าถามทซ�าและไมเหมาะสม
ออก ก�าหนดแบบการวดใหแตละค�าถาม เชน ตวเลอกมกระดบ มระบบการให
คะแนนอยางไร และก�าหนดเกณฑในการอธบายความหมายของคะแนนรวม
ทได น�าไปทดสอบแกไขจนไดแบบวดทมความตรง ความเทยงทเหมาะสมกบ
การใชงาน นอกเหนอจากคณสมบตดานความเทยง ความตรงแลว ในบางกรณ
นกวจยอาจตองการแบบวดทมคณสมบตอน เชน การวดความสามารถในการท�า
กจกรรม (functional ability) แบบวดตองมความไวตอการเปลยนแปลง
(sensitive to change) ส�าหรบใชประเมนผลการรกษาพยาบาลผปวยโรคเรอรง
ทรกษาไมหาย แตการรกษาชวยใหมอาการดขน ชวยตวเองไดมากขน เปนตน
���������.indd 14 7/10/2556 16:33:25 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
1�� กา�น�าแบบว�มา���านมา����นแบบสอบถาม 15
การสรางแบบวดมการเขยนค�าถามเชนเดยวกนกบการสรางแบบ
สอบถาม แตวธการและเปาหมายตางกน จงมวธการสรางและการทดสอบท
แตกตางกน ผสรางแบบวดมาตรฐานทางสขภาพนอกจากเปนผประกอบวชาชพ
ดานสขภาพทเกยวของกบเรองนนแลว ยงตองมนกสงคมศาสตรและผเชยวชาญ
ในการสรางเครองมอรวมอยดวย ในการทดสอบแบบวดตองใชขนาดตวอยาง
ใหญพอทจะประเมนคณสมบตแตละดานทตองการวดได ดงนนในการสรางและ
การทดสอบจงใชเวลาและคาใชจายมาก
ในงานวจยทางดานสขภาพมผสรางแบบวดมาตรฐานในเรองตางๆไว
จ�านวนมาก เชน แบบวดคณภาพชวตทวไปขององคการอนามยโลก (SF36)
แบบวดคณภาพชวตการท�างาน แบบวดคณภาพชวตผปวยเฉพาะโรค เฉพาะวย
แบบวดความสข แบบวดภาวะซมเศรา เปนตน ดงนนนกวจยสามารถน�า
แบบวดมาตรฐานทตรงกบเรองทตองการมาใชวดในงานวจยตนเองโดยไมตอง
สรางแบบวดขนมาใหม เชน การส�ารวจคณภาพชวตของเจาหนาททปฏบตงาน
อยในโรงพยาบาลในเขตเมอง ค�าถามในสวนทเปนขอมลพนฐาน ขอมลสภาพ
การท�างาน สวสดการ ขอมลทพกอาศย และครอบครว จะเปนสวนของค�าถาม
ทนกวจยสรางเอง สวนการวดคณภาพชวต นกวจยควรน�าแบบวดคณภาพชวต
มาตรฐานทเปนทยอมรบมาเปนสวนหนงในแบบสอบถาม ท�าใหลดเวลาและ
คาใชจายในการสรางแบบวด และไดผลการศกษาทเปนมาตรฐานใชเปรยบเทยบ
กบงานวจยอนๆได
ทงน ถานกวจยตองการใชแบบวดมาตรฐานอะไร นกวจยตองขออนญาต
จากเจาของแบบวดนนๆดวย ซงการขออนญาตไมมความยงยาก และโดยทวไป
ผสรางแบบวดมกยนดใหนกวจยน�าแบบวดไปใชอยแลว
���������.indd 15 7/10/2556 16:33:25 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
16 บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย
สรป
การสรางแบบสอบถามมความส�าคญตอคณภาพขอมลทใชตอบค�าถาม
วจย แตแบบสอบถามมขอจ�ากดของการใชงานซงนกวจยตองพจารณาผลกระทบ
อยางรอบคอบ ในกรณทนกวจยไมไดเรยนวธการสรางเครองมอวด แตตองการ
ใชแบบวดในการประเมนตวแปรผลของงานวจย นกวจยควรเลอกใชแบบวด
มาตรฐานทมอยแลวมาเปนสวนหนงของแบบสอบถาม จะชวยใหไดผลการวจย
ทมความนาเชอถอและสามารถใชเปรยบเทยบกบงานวจยอนได
บทท 2 สงทตองพจารณาในการก�าหนดรายการตวแปรทใชสรางแบบสอบถาม
การจดท�ารายการตวแปรทใชสรางแบบสอบถามส�าหรบงานวจยนน สง
แรกทตองท�าคอการท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา/การส�ารวจ ถานก
วจยเขาใจวตถประสงคของการศกษาเปนอยางดกอนสรางแบบสอบถามจะชวย
ใหตงค�าถามไดขอมลทจะใชตอบค�าถามวจยครบถวน และยงชวยลดปญหาของ
การทมค�าถามจ�านวนหนงซงอยในแบบสอบถามแตไมไดใชในการสรปผลงาน
วจย หรอมขอมลทนกวจยตองการใชแตไมมอยในแบบสอบถาม ในกรณท
นกวจยน�าค�าถามจากแบบสอบถามของการศกษางานวจยเรองอนๆมาใชโดยไม
พจารณาวาค�าถามดงกลาวใชสรปผลวจยไดครอบคลมวตถประสงคงานวจยของ
ตนเองหรอไมกจะเกดปญหานเชนกน การก�าหนดรายการตวแปรทใชสราง
แบบสอบถามนน นกวจยอาจก�าหนดเองหรอน�ามาจากแบบสอบถามของงาน
วจยอน สาระตอไปนคอสงทตองพจารณาในการก�าหนดรายการตวแปรทใช
สรางแบบสอบถาม
2.1 การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา
การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษาเปนสงทควรท�ากอน
การเขยนค�าถาม จะชวยใหนกวจยทราบวาควรมค�าถามใดบาง ถามจากใคร
���������.indd 16 7/10/2556 16:33:26 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 2 สงทตองพจารณาในการก�าหนดรายการตวแปรทใชสรางแบบสอบถาม
การจดท�ารายการตวแปรทใชสรางแบบสอบถามส�าหรบงานวจยนน สง
แรกทตองท�าคอการท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา/การส�ารวจ ถานก
วจยเขาใจวตถประสงคของการศกษาเปนอยางดกอนสรางแบบสอบถามจะชวย
ใหตงค�าถามไดขอมลทจะใชตอบค�าถามวจยครบถวน และยงชวยลดปญหาของ
การทมค�าถามจ�านวนหนงซงอยในแบบสอบถามแตไมไดใชในการสรปผลงาน
วจย หรอมขอมลทนกวจยตองการใชแตไมมอยในแบบสอบถาม ในกรณท
นกวจยน�าค�าถามจากแบบสอบถามของการศกษางานวจยเรองอนๆมาใชโดยไม
พจารณาวาค�าถามดงกลาวใชสรปผลวจยไดครอบคลมวตถประสงคงานวจยของ
ตนเองหรอไมกจะเกดปญหานเชนกน การก�าหนดรายการตวแปรทใชสราง
แบบสอบถามนน นกวจยอาจก�าหนดเองหรอน�ามาจากแบบสอบถามของงาน
วจยอน สาระตอไปนคอสงทตองพจารณาในการก�าหนดรายการตวแปรทใช
สรางแบบสอบถาม
2.1 การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา
การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษาเปนสงทควรท�ากอน
การเขยนค�าถาม จะชวยใหนกวจยทราบวาควรมค�าถามใดบาง ถามจากใคร
���������.indd 17 11/10/2556 14:27:53 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
18 บทท � สงท��องพจา�ณา�นกา�ก�า�น��ายกา��วแ��ท���ส��างแบบสอบถาม
ถามผตอบหลายกลม แตละกลมจะถามอะไร เมอเขยนค�าถามเสรจหมดแลว
ควรตรวจสอบค�าถามแตละขอวาค�าตอบทไดใชอธบายอะไรไดบาง และในการ
สรปผลงานวจยยงขาดขอมลอะไรอกหรอไม เมอเขาใจวตถประสงคอยางชดเจน
แลว นกวจยตองพจารณาวาในการตอบค�าถามวจยตามวตถประสงคทตงไว
จะตองใชขอมลอะไรบาง จากรายการขอมลทไดจะน�าไปสรางเปนขอค�าถามใน
แบบสอบถาม และเมอไดค�าตอบมาแลวจะใชค�าตอบทไดไปใชแกไขปญหาอะไร
เพราะในการเขยนขอค�าถามตองครอบคลมขอมลทงหมดทตองการทราบ และ
เมอรวาจะน�าขอมลไปใชอยางไรจะชวยก�าหนดตวเลอกค�าตอบไดสอดคลองกบ
การน�าไปใชงาน ตวอยางเชน ในการถามวา “ทานประกอบอาชพอะไร” ถา
ตองการใชขอมลอาชพอธบายลกษณะของตวอยางทส มมาศกษาวาเปนผท
ประกอบอาชพใดบาง จ�านวนเทาไร จะก�าหนดค�าตอบใหเลอกเปนกลมอาชพ
ใหญๆ เชน เกษตรกร รบจาง ท�างานส�านกงาน ขาราชการ นกเรยน ฯลฯ
แตถาตองการน�าตวแปรอาชพมาอธบายความสมพนธกบการไดรบอนตราย
จากการใชยาฆาแมลง จะตองแบงอาชพเกษตรกรยอยลงไปอกตามโอกาสทจะ
ไดรบยาฆาแมลง เพราะการปลกพชแตละชนดใชยาฆาแมลงทงชนดและปรมาณ
ทแตกตางกน
ผออกแบบสอบถามตองพจารณาดวยวาขอมลทตองการจะสอบถาม
จากใคร เชน ในการศกษาเพอน�าผลไปใชในการปรบปรงการด�าเนนงานของ
กองทนหมบาน ถาเปนเรองปญหาการด�าเนนงานของกองทนควรสอบถามทง
ผรบบรการ ผใหบรการ (เจาหนาท) และคณะกรรมการหมบาน เพอจะไดรบ
ทราบปญหาทงหมดทกดาน แตถาตองการรสาเหตของการไมช�าระเงนคนตาม
เวลา ควรสอบถามจากผกเพราะผกจะเปนเพยงกลมเดยวทจะใหขอมลไดวาม
สาเหตจากอะไร สวนกลมอนเปนเพยงความเหนหรอการคาดเดาวานาจะ
มาจากเหตใด
���������.indd 18 7/10/2556 16:33:27 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡