Химийн бодисын тодорхойлолт

Химийн нэршил:  ХҮНЦЭЛ МЕТАЛЛ (МЫШЬЯК) БА ХҮНЦЭЛИЙН ОРГАНИК БУС НЭГДЭЛҮҮД  (ARSENIC METAL AND INORGANIC COMPOUNDS, as As)CAS №: 7440-38-2 UN : 1558 Томъёо: As

Бусад нэршил:  Металл мышьяк ;  Хүнцлийн бусад нэгдлүүд нь нэгдлийнхээ хэлбэрээс хамаарч өөр өөрөөр нэрлэгдэнэ

 

Физик шинж чанар

Гадаад байдал: Металл, мөнгөлөг саарал буюу цагаан тугалган цагаан өнгөтэй, бутрамтгай, үнэргүй.

Буцлах температур (BP): Хуурай төлөвтөө ууршина

Молекул жин (MW): 74.9  

Тэсрэх доод хязгаар (LEL): тогтоогоогүй

Шаталтын зэрэг (NFPA Fire Rating): 2    

Хөлдөх температур/ хайлах температур (FRZ/MLT): тогтоогоогүй

Уурын даралт (VP): тогтоогоогүй

Тэсрэх дээд хязгаар (UEL):

606,7 0С

Эрүүл мэндийн нөлөөллийн зэрэг (NFPA Health Rating):

Дөл авалцах температур (FP: NA 

Уурын нягт (VD): тогтоогоогүй

  Урвалын идэвхийн зэрэг  (NFPA Reactivity Rating):

Нягт (Sp. GR): 5.73 (метал)

(Ионжих чадвар) IP: тогтоогоогүй

  Онцлог шинж (NFPA Sp. Inst.):  тогтоогоогүй

ХОРДУУЛАХ ХЯЗГААР

НҮБ-ЫН ХӨДӨЛМӨР ХАМГААЛАЛ, ЭРҮҮЛ  МЭНДИЙН ГАЗАР (OSHA)

АНУ-ЫН ХӨДӨЛМӨР ХАМГААЛАЛ, ЭРҮҮЛ  МЭНДИЙН ҮНДЭСНИЙ ХҮРЭЭЛЭН (NIOSH)

Бусад мэдээлэл (Related Information)

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: тогтоогоогүй

AIHA Ослын үед авах арга хэмжээний төлөвлөлтийн зөвлөмж (AIHA Emergency Response Planning Guidelines) - ERPG-1/ERPG-2/ERPG-3:тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) PEL-TWA мг/м3:  0.01

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) мг/м3:  тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) ppm: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) ppm: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15

минутын дундаж) (PEL-STEL) мг/м3: тогтоогоогүй

минутын турш) (PEL-STEL)  мг/м3: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C)  ppm: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C)   мг/м3: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) mg/m3: 0.002

Хавдар үүсгэх ангилал (Carcinogen Classifications): IARC-1, NIOSH-Ca, NTP-K, OSHA-Ca, TLV-A1

Арьсанд үзүүлэх нөлөлөл (Skin Notation): Байхгүй

Арьсанд үзүүлэх нөлөлөл (Skin Notation): Байхгүй

  Тайлбар (Notes): Хавдар үүсгэнэ

 Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) ppm: тогтоогоогүй

 Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH)  мг/м3: 5

 Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун тайлбар (IDLH Notes):  Хавдар үүсгэнэ

 

Химийн аюулын талаарх лавлах (NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards)

Мяшьяк (As-ийн органик бус нэгдэл) CAS: 7440-38-2

Томъёо (Formula): : As (металл) RTECS: CG0525000 (металл)

 

Бусад нэршил, худалдааны нэр (Synonyms & Trade Names):  Метал мяшьяк: Хүнцлийнн бусад нэгдлүүд нь нэгдлийнхээ хэлбэрээс хамаарч өөр өөрөөр нэрлэгдэнэ

DOT ID & Guide: 1558 152 (метал1562 152 (тоос)

 

Хордуулах хязгаар (Exposure Limits)

Хорт хавдар үүсгэх концентраци (NIOSH REL): 0.002 мг/м3 [15-минутанд]

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (OSHA PEL): [1910.1018] TWA 0.010 мг/м3

Амь нас, эрүүл мэндэд онцгой аюултай тун (IDLH): Ca

 [5 мг/м3 ( As)]

Хөрвүүлэг (Conversion): тогтоогоогүй

Гадаад байдал (Physical Description)

Металл, мөнгөлөг саарал буюу цагаан тугалган цагаан,бутрамтгай, үнэргүй.

Молекул жин (MW): 74.9

Буцлах температур (BP):

Хатуугаас ууршина

Хайлах температур (MLT): 606,70С (хатуугаас

Уусах чанар (Sol.): уусдаггүй

уурших)

Уурын даралт (VP): 0 мм муб (ойроц.)

Ионжих чадвар (IP):  тогтоогоогүй Агаартай харьцуулсан харьцангуй нягт (RgasD): тогтоогоогүй

 Нягт (Sp.Gr): 5.73 (металл)

Дөл авалцах температур (Fl.P): тогтоогоогүй

Тэсрэх дээд хязгаар (UEL): тогтоогоогүй

Тэсрэх доод хязгаар (LEL): тогтоогоогүй

Тэсрэх доод хязгаар (MEC): тогтоогоогүй

Ширхэглэл нь том байх үедээ шатамхай бус, харин түүний тоосонцорт гал авалцвал үл ялих тэсрэлт үүсгэх аюултай.

Хамт хадгалж болохгүй бодисууд ба урвалын идэвх (Incompatibilities & Reactivities)

Хүчтэй исэлдүүлэгчид, бромт азид [Тайлбар: Устөрөгчийн хий органик бус мышьяктай (арсин, хүнцэл) нэгдэж хоруу чанар ихтэй хий үүсгэнэ]

Хэмжилт явуулах аргууд (Measurement Methods)

NIOSH 7300, 7301, 7303, 7900, 9102; OSHA ID105

Хувийн хамгаалалт ба урьдчилан сэргийлэх арга (Personal Protection & Sanitation)

Анхны тусламж (First Aid)

Арьс (Skin): Арьсанд хүрэхээс сэргийлэхНүд (Eyes): Нүдэнд орохоос болгоомжлохАрьс угаах (Wash skin): Бохирдсон үед/Өдөр бүрЗайлуулах (Remove): Норсон ба бохирдсон хувцасСолих (Change): Өдөр бүрАвах арга хэмжээ (Provide): Нүдийг угаах, Нэн даруй усны урсгалаар угаах

Нүд (Eye): Яаралтай усаар угаах Арьс  (Skin): Нэн даруй савантай усаар угаахАмьсгал (Breath): Амьсгалахад дэмжлэг үзүүлэхЗалгих (Swallow): Яаралтай эмнэлгийн тусламж үзүүлэх (Авах арга хэжээний дараалалыг үз)

Амьсгалын замыг хамгаалах арга хэмжээ (NIOSH Respirator Recommendations)

NIOSH : SCBAF:PD,PP/SAF:PD,PP:ASCBA Escape: GMFAGHiE/SCBAE

Хордох замууд (Exposure Routes)

Амьсгалын зам,  арьсанд шингэх, арьс ба нүдэнд хүрэлцэх, залгих

Хордлогын шинж чанар (Symptoms)

 Хамрын дотор таславчинд яр гарах, арьс үрэвсэх, ходоод гэдэс эвгүйрхэх, захын мэдрэл өвчлөх, амьсгалын замын эрхтнүүд үрэвсэх, арьс хэт нөсөөжих

Хордлогод өртөх эд эрхтэн (Target Organs)

Элэг, бөөр, арьс, уушиг, тунгалгын тогтолцоо

 

ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ЛАВЛАХ  (DOT Emergency Response Guidebook (ERG 2004)

Лавлахын дугаар (Guide Number): 152

152 Хортой бодисууд (Шатамхай) 152 Substances - Toxic (Combustible)ТОХИОЛДОХ АЮУЛ (POTENTIAL HAZARDS)ЭРҮҮЛ МЭНД (HEALTH)

*       Их хортой, амьсгалах, залгих, арьсанд шингэснээр амь насанд аюул учруулна. *       Хайлмал байдалтай бодисонд хүрэлцвэл арьс ба нүдийг гүн түлж болно.*       Арьсанд хүрэхээс болгоомжил.*       Хүрэлцэх ба амьсгалснаас үүссэн хор нөлөө удаан хугацаагаар үргэлжилж болно.*       Галд шатах үед цочроох, идэмхий үйлчилгээтэй ба хорт хийнүүд үүсч болно.*       Гал унтраахад ашигласан уснаас үүссэн бохирдсон шингэн нь идэмхий ба хортой байж болох бөгөөд хальж

асгарвал бохирдлыг үүсгэнэ.ГАЛЫН БА ТЭСРЭХ АЮУЛ (FIRE OR EXPLOSION)*       Шатамхай бодис, галын үүсгүүртэй харилцан үйлчлэлцээгүй тохиолдолд өөрөө шатахгүй.*       Гал унтраахад ашигласан уснаас үүссэн бохирдсон ус нь усны эх үүсвэр, шугам хоолой руу орвол бохирдуулна.*       Халсан савнууд дэлбэрч болно.*       Бодис хайлмал хэлбэрээр тархаж болно.ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ ХАМГААЛАЛ (PUBLIC SAFETY)*      Аюул осол үүссэн үед юуны өмнө 105 утас руу залга.*       Бодис асгарсан ба алдагдсан газраас бүх чиглэлд хамгийн багадаа 25-аас 50 метр зайд тусгаарлалт хийж, хорио тогтоох.*       Аврах, аюул ослыг бууруулах үйл ажиллагаа явуулж байгаагаас бусад шаардлагагүй хүмүүсийг тусгаарлалтын бүсээс гаргах.*       Ойр орчимд байгаа хүмүүсийг салхины эсрэг талд байлгах.*       Нам доор газар байж болохгүй. ХАМГААЛАХ ХУВЦАС (PROTECTIVE CLOTHING)*       Өөртөө амьсгалын аппарат агуулсан  эерэг даралтын хувцас (SCBA) өмсөх.*       Үйлдвэрлэгчийн заасан зөвлөмжийн дагуу химийн хамгаалалтын хувцасыг өмс. Гэвч энэ нь галын аюулын үед

бүрэн хамгаалалт болохгүй байж болно. *       Ердийн галд өмсдөг гал сөнөөгчийн хамгаалалтын хувцас нь  ЗӨВХӨН хязгаарлагдмал хамгаалалт үзүүлэх  бөгөөд

хангалттай бус. НҮҮЛГЭН ШИЛЖҮҮЛЭХ (EVACUATION) Асгарах ( Spill)*       ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ хэсгийг үз .  Салхин дагуу чиглэлд тусгаарлалтын зай ихэсгэж болно.Гал (Fire)*        Нөөцийн сав, ачааны машин болон вагон цистернд гал гарвал түүнээс бүх чиглэлд 800 метрт ТУСГААРЛАЛТЫН

БҮС тогтоох. Түүнчлэн анхны нүүлгэн шилжүүлэлтийг бүх чиглэлд 800 метрээс дээш зайд хийнэ. ГАЛЫН АЮУЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ (EMERGENCY RESPONSE)Бага хэмжээний гал*       Хуурай химийн, CO2  -ын  гал унтраах хэрэгсэл хэрэглэх ба усаар шүршиж болно.Том хэмжээний гал*     Усаар шүрших, мананцар ба ердийн хөөс хэрэглэх. *     Эрсдэлгүй хийж чадахаар бол гал гарч буй газраас савтай бодисыг зөөх.*     Гал унтраахад ашигласан уснаас үүссэн бохирдсон усыг даланд цуглуулж хоргүйжүүлж устгах ба байгаль орчинд        шууд хаяж болохгүй  Нөөцийн сав, машины нөөцийн саванд гал гарвал*      Алсын зайнаас галтай тэмцэх буюу хүний оролцоогүй ажилладаг хошуувчтай усан хөөргөны хоолой хэрэглэнэ. *       Нөөцийн савны дотогш ус оруулж болохгүй.*       Галыг сайтар унтраасны дараа нөөцийн савыг их усаар шүршиж хөргөх.*       Нөөцийн савны аюулгүй ажиллагааны төхөөрөмжийн дохиоллын дуу гарах эсвэл  савны өнгө өөрчлөгдвөл нэн

даруй ажиллагааг зогсоож ажиллагсадыг холдуулах.

*       Нөөцийн савтай бодис галд өртөхөөс ЯМАГТ болгоомжил.*       Газар авсан галын хувьд өөртөө удирдлагын ажиллагаатай гуурсан хоолой баригч эсвэл мэдрэгчтэй хушуу ашиглан         галыг унтраах бололцоогүй бол гал гарсан газрыг орхин гарах. АСГАРАХ БА АЛДАГДАХ (SPILL OR LEAK)*      Тохирох хамгаалалтын хувцасыг өмсөөгүй үед асгарсан материал дундуур явах ба хүрэхийг хориглоно.*       Хэрвээ эрсдэлгүй гүйцэтгэж чадахаар бол бодис алдагдаж буй газрыг олж асгаралтыг зогсоох. *       Цэвэр бохир усны шугам,  хонгил мэтийн зай багатай газар ороохоос болгоомжлох *       Тархалтыг зогсоохын тулд нийлэг материалаар хийсэн бүтээлгээр сайтар хучих.*       Элс, хуурай шороо бусад шатамхай бус шингээгч материалаар шингээж аваад саванд хийх.*       САВЫН ДОТОР ТАЛРУУ УС ОРУУЛЖ БОЛОХГҮЙ. АНХНЫ ТУСЛАМЖ (FIRST AID)*       Нэрвэгдэгсдийг цэвэр агаарт гаргах.*       Эмнэлгийн яаралтай тусламжийн 103-ыг дуудах.*       Хэрвээ осолд өртөгсөд амьсгалж чадахгүй бол хиймэл амьсгал хийх.*    Бодисыг залгисан буюу амьсгалсан бол амнаас аманд хиймэл амьсгал хийж болохгүй. Ийм тохиолдолд хиймэл

амьсгалыг хийхдээ нэг талдаа хавхлагатай амны хаалт эсвэл хиймэл амьсгалд зориулагдсан эмнэлгийн бусад төхөөрөмжийг ашиглана.

*       Амьсгалахад хүндрэлтэй бол хүчилтөрөгчөөр амьсгалуулах..*       Бохирдсон хувцас, гутлыг тайлж тусгаарлах.*       Бодистой хүрэлцсэн бол арьс, нүдийг нэн даруй усны урсгалаар 20-оос доошгүй минутын турш угаах.*       Арьс нэмж бохирдохоос урьдчилан сэргийлж, бодис бохирдоогүй цэвэр арьсанд тархахаас болгоомжил.*       Осолд өртөгсдийг дулаахан, чимээгүй газар байлгах.*       Хордлогын (амьсгалах, залгих, арьсанд хүрэх) уршиг удаан үргэлжилж болно.*    Эмнэлгийн ажилтнууд уг бодисын талаар болон биеэ хамгаалах арга, урьдчилан сэргийлэх ажиллагааны талаар зөвөлгөө өгөх     

 

 

ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТАЛААРХИ НЭМЭЛТ МЭДЭЭЛЭЛ (Additional Emergency Response Information (CAMEO Data) )

Асгарах үед (гал авалцаагүй ) (Non-fire Spill Response):   Бодис усны эх үүсвэр ба цэвэр бохир усны шугам руу орохоос болгоомжил.

Газар асгарвал: Бодисын тархалтыг барьж тогтоох нүх, цооног ухаж түүндээ хуримтлуулах. Бодисыг бороо хурын ус болон гал унтраахад ашиглаж буй усаар норж урсахаас сэргийлж нийлэг материалаар бүтээж, хучих.

Гадаргуу дээгүүр урсаж байвал: Тархалтыг шороо, ууттай элс, хөөсөн полиуретан ба бетон ашиглан хаалт далан босгож тогтоох.

Ус руу асгарвал: Урсгалыг хязгаарлахын тулд ямар нэг хаалт эсвэл тосны усгалыг зохицуулагч бичил бөмбөлгүүдийг ашиглах. Байгалын гүн цүнхээл, нүх ухах ба ууттай элсээр саад барих замаар тархалтыг хязгаарлаж, усны ёроолд хуримтлагдсан бодисыг сорох хоолойгоор соруулж авах. ( AAR, 1999)

Гал унтраах (Firefighting):  Галын орчны байдалд тохирсон бодисыг ашиглан галыг унтраах. (Шатдаггүй эсвэл муу

шатдаг материал). Мананцар байдлаар их хэмжээний усыг ашиглах. Хөөс, хуурай химийн ба нүүрстөрөгчийн диоксид ашиглах.(AAR,1999)

Урвалын идэвх (Reactivity):  ХИМИЙН ШИНЖ: Гурванфторт бром нь сурьматай 10 0С – д жигд улайсан урвалд ордог. Үүнтэй төсөөтэй урвалд гурванфторт бром нь  мышьяк, бор, бром, иод, фосфор ба хүхэртэй орно (Mellor 2:113 1946-47). Бромазид нь сурьма, мышяк, фосфор, мөнгөний ялтас ба натритай хүрэлцэхэд тэсрэлт үүсгэн урвалд ордог байна. Сурьма ба мышьяк нь хатуу төлөвт орших калийн перманганаттай холиход дээрх металууд асна (Mellor 12:322 1946-47). Натрийн хэт оксид нь сурьма, мышьяк, зэс, кали, цагаантугалга, цайрыг улайсган исэлдүүлнэ (Mellor 2:490-93 1946-47). Сайтар нунтагласан мышьякийг бари, кальци, магни, кали, натри ба цайрын бромат (түүнчлэн хлорат,ба иодат)-уудтай холиод халаах, доргиох буюу үрэлт үүсгэхэд тэсэрч болно (Mellor 2:310 1946-47). Пентафторт бром нь хүйтэнд мышьякийг ердийн байдлаар асаан урвалд орох бололцоотой. Шингэний хэдэн дусал нь усанд унавал тэсрэлт үүсгэнэ. Хэвийн температурын үед мышьяк ба түүний гуравч оксид нь фтортой эрчимтэй урвалд ордог. (Mellor 9:34 1946-47). (REACTIVITY, 1999) 

Анхны тусламж (First Aid):  

НҮД: Мышьяктай савны тагийг онгойлгох ба таглах үед энэхүү бодис нүдэнд хүрэлцвэл тэр дор нь их хэмжээний усаар нүдийг угаагаад эмнэлгийн туслалцаа яаралтай авах. Энэ бодистой ажиллах үедээ харааны линз зүүхийг хориглоно. АРЬС: Химийн энэхүү бодисыг арьсандаа хүргэвэл бохирдсон хэсгийг тэр дор нь савандаж усаар угаана. Хэрвээ бодис хувцасыг нэвчин биенд хүрсэн бол хувцасыг тайлж, арьсыг  савандаж усаар угаагаад мөн эмнэлгийн тусламж яаралтай авах.

АМЬСГАЛАХ: Хэрвээ  хүн мышьякийн уураар их хэмжээгээр  амьсгалбал түүнийг тэр даруй цэвэр агаарт гаргах. Амьсгалж чадахгүй бол амнаас аманд хиймэл амьсгал хийх. Нэрвэгдэгсэдийг  дулаахан газар амраах. Аль болох түргэн эмнэлэгт хүргэх.

ЗАЛГИВАЛ: Мышьякийг залгивал яаралтай эмнэлгийн тусламж авах. (NIOSH,1997)  

 

 Хүнцэл нь арьсны хорт хавдар үүсгэх нөхцөл болж, захын мэдрэлийн судасны үрэвслээр өвчлүүлдэг бол мөнгөн ус сэтгэхүйн хямрал (минаматын өвчин), ходоод-гэдэсний үйл ажиллагааны болон бөөрний хямралд хүргэж, хромсомын өөрчлөлтөд оруулдаг аж. Хар тугалга ясны эдийн гэмтэл, цусан дахь уургийн нийлэгжилт саатах, мэдрэлийн системийг гэмтээж, бөөрний өвчлөл үүсгэдэг. Хүнцэл гээч нь амт, үнэргүй. Эл бодисоос тун бага ердөө 60 мг-ыг хэрэглэхэд л хормын дотор аминд хүрнэ. Ийм хүчтэй бодис учраас “хаан хор” хэмээн дэлхий нийтэд нэрлэх болжээ. Эртний хаад нэг нэгнийгээ хүнцлээр хорлодог байсан тухай ном сударт олонтаа тэмдэглэсэн байдаг. Ийм аюултай хор газрын хөрсөнд шингэж нийслэлчүүдийг хордуулж эхэлсэн гэдэг түгшүүрийн харангыг жинхэнэ утгаар нь чанга гэгч дэлдэхээс аргагүйд хүргэж байна бус уу.

Шууд мэдээлэл рүү очих Шууд үндсэн цэс рүү очих Шууд эхний багананд очих Шууд хоёрдахь багананд очих

 

Нүүр хуудас Хортой болон аюултай бодисын лавлах Химийн бодисын хордлого ХҮНЦЭЛ

ХҮНЦЭЛ

CAS # 7440-38-2RTECS # CG0525000UN # 1558EC # 033-001-00-X Бусад нэршил: мышьякийн хүчил, түүний давсууд

Аюулын тӨрӨл / хордлого

Хурц хордлого / хордлогын шинж тэмдэг

УрьдЧилан сэргийлэх

Анхны тусламж / Гал унтраах

Галын аюул Шатамхай. Гал, оч, дөл гэх мэт галын эх үүсвэрээс хол байлга.

Гал унтраах хөөс, их хэмжээний ус, нүүрстөрөгчийн давхар исэл, гал унтраах зориулалттай нунтаг.

Тэсрэх аюул Тэсрэмтгий Тархсан тоосонцороос хамгаалах, битүү систем,

 

 

Хордлого

ТАРХСАН ТООСОНЦОРТ ӨРТӨХӨӨС БОЛГООМЖИЛ! ЖИРЭМСЭН ЭМЭГТЭЙЧҮҮД ӨРТӨХӨӨС ЗАЙЛСХИЙ!

Өртсөн бүх тохиолдолд эмнэлэгт очих шаардлагатай.

Амьсгалын зам Ханиалгах, хоолой хатах, амьсгаа давхцах, бие сульдах

Агааржуулагч  хэрэглэнэ.

Цэвэр агаарт гарах, хиймэл амьсгаа хийх,эмнэлэгт хүргэ.

Арьс Улайх Хамгаалалтын хувцас болон бээлий хэрэглэнэ.

Бохирдсон хувцасаа тайлж, усаар сайтар угаана.

Нүд Улайх Хамгаалалтын нүдний шил хэрэглэнэ.

Хэдэн минутын турш усаар угаана. Эмнэлэгт хүргэ.

Залгихад Хэвлийгээр өвдөх, суулгах, дотор муухайрах, бөөлжих, хоолой, цээжээр халуу оргих, ухаан алдах

Ажиллаж байх үедээ хоол идэх, юм уух, тамхи татахыг хориглоно. Хооллохоос өмнө гараа угаах.

Амаа усаар зайлах, бөөлжүүлэх (зөвхөн мэдрэмтгий хүмүүс), эмнэлэгт яаралтай очих.

АСГАРСАН ТОХИОЛОЛД САВЛАГАА & ШОШГОЛОЛТ

Мэргэжилтэний зөвлөгөө ав! Асгарсан бодисоо шүүрдэн зориулалтын саванд цуглуул. Үлдсэн эсэхийг ахин сайтар шалгаад савтайгаа аюулгүй газар тавь. Амьсгалын замаар хордохоос сэргийл. Энэ бодисыг гадаад орчинд шууд гаргаж болохгүй.

1. Савны битүүмжлэлтийг шалгаж тээвэрлэнэ.

2. Халахаас хамгаалж тээвэрлэнэ. 3. Галын эх үүсвэр гаргаж болохгүй.

Хадгалалт Байгал орЧны мэдээлэл

1. Сэрүүн, харанхуй газарт хадгална.2. Хүчил болон исэлдүүлэгчдээс хол

хадгална.3. Савыг сайн таглана.

Байгал орчинд хортой, ялангуяа усанд. Гадаад орчинг бохирдуулахгүй байх тал дээр сайтар анхаарах хэрэгтэй.

НЭМЭЛТ МЭДЭЭЛЭЛ

Хүнцэлд өртөх өндөр эрсдэл бүхий ажилчдыг өртөхөөс хамгаалж, тэдэнд ажлын байран дахь эрүүл ахуйн, хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын талаархи  боловсрол олгох нь чухал. Жишээ нь ажлынхаа хувцасыг ажлын байран дээрээ сольж, өдөр бүр угааж, орхиж байх ёстой. Түүнчлэн ажлын байран дээр идэж уухыг хориглох хэрэгтэй.

1. ХИМИ, ФИЗИКИЙН ШИНЖ ЧАНАРТомьёо: AsМолекул масс: 74,9Хорын ангилал: хортойХимийн аюул: Халуун нөхцөлд хортой тоосонцорууд хэлбэржинэ. Хүчтэй исэлдүүлэгч

болон галогентэй урвалд орно. Галын болон тэсрэх аюултай. Хүчилтэй нэгдэн хүнцэлийн хортой хийг үүсгэнэ.Физик төлөв байдал: үнэргүй, саарал өнгөтэй. Нягт: 5,7г/см3харьцангуй нягт (агаар= 1): Усанд уусах чанар: уусахгүй

2. ТОВЧ АГУУЛГА2.1. Гол эрсдэлүүд болон хордлогод өртөх эрхтэнүүдӨртсөн тохиолдолд хэд хэдэн эрхтэнийг гэмтээх магадлалтай. Өртөх гол эрхтэн: хоол боловсруулах зам, зүрх, тархи, бөөр түүнчлэн арьс, хажуугийн мэдрэлийн систем.

2.2. Клиникийн нөлөөлөл Хоол боловсруулах замаар хордсон тохиолдолд шинж тэмдэг хэдхэн цагийн дараа илэрнэ. Амьсгалахад сармистай адил эвгүй үнэр гарна, цатгалдана, өтгөн өөрчлөгдөнө. Хоол боловсруулах замын үйл ажиллагаа алдагдана. Өөрөөр хэлбэл бөөлжих, хэвлийгээр өвдөх, суулгах шинж тэмдэг илэрнэ. Органик биш хүнцэлээр хордсон тохиолдолд хэд хоногийн дараагаас даралт багасах, зүрхний цохилт түргэсэх, бөөрний дутагдалд орох, цус задрах, будилах, дэмийрэх, тархины эмгэгшилийн шинж тэмдгүүд илэрнэ.

2.3. ОношлогооШинж тэмдэг, лабораторийн шинжилгээний хариу зэргээс хамаарч оношлоно. Гэхдээ эмчилгээгээ хордолтын нөхцлөөс хамаарч хийнэ.

3. ХЭРЭГЛЭЭ/ ӨРТӨХ ӨНДӨР ЭРСДЭЛҮҮД3.1. Хэрэглээ Үйлдвэрлэлд: - Мод боловсруулах- Шилний үйлдвэр- Будагч бодисын үйлдвэрт Маш ховор тохиололд эмнэлэгт ө,х хүнцлийн хор тайлах эмчилгээний бэлдэц хийхэд ашиглана. Мөн хүнцэлийн давсууд нь пестицид байдлаар ашиглагдана.

3.2. Өртөх эрсдэлүүд- Ихэнх тохиолдолд бохирдсон ус, хоолоор мөн түүнчлэн гадаад орчны бохирдлоос хүнцэлд өртөх өндөр эрсдэлтэй. - Хүнцлийн хор тайлах эмчилгээний бэлдэц санаандгүй ууж хордох эрсдэлтэй.- Амиа хорлох зорилготойгоор хэрэглэж болно.

3.3. Ажлын байран дахь өртөлтҮйлдвэрийн ажилчид хүнцэлийн тоосонцорт амьсгалын замаар, мөн гардан ажиллаж байгаа тохиолдолд арьс салстын замаар өртөх эрсдэлтэй.Ажлын байранд өртөх өндөр эрсдэл бүхий бүлгүүд:Метал хайлуулах үйлдвэрийн ажилчид

Хүнцэл агуулсан пестицид, гербицидын үйлдвэрийн ажилчид Хүнцэл ашиглан мод боловсруулах үйлдвэрийн ажилчид

4. KИНЕТИК4.1. Өртөх замуудХүнцэл нь хоол боловсруулах зам, амьсгалын зам, арьс салстаар биед нэвтэрнэ. Хоол боловсруулах замаар биед орсон хүнцэл (V) –ийн 90% нь биед шимэгдэнэ. Амьсгалын замаар биед нэвтэрсэн хүнцэлийн уушиган дахь хагас задралын хугацаа нь 30минутаас хэдэн өдөр байна.

4.2. Биед нэвтэрсний дараах тархалт Биед нэвтэрсний дараа цусны цагаан эс, гемоглобин, сийвэнгийн уургуудтай холбогдон 24 цагийн дотор бүх эд эсээр тархана. Хүнцэлийн уусдаг, органик нэгдлүүд нь хоол боловсруулах зам болон уушигаар биед нэвтрэн бүх эд эрхтэн рүү тархан элэг, бөөр, дэлүү, бөөрний дээд булчирхайд хуримтлагдана. Хүнцэл нь мөн кератины сульфидрилын бүлэгтэй холбогдон хордсоноос 2-4 долоо хоногийн дараа үс хумс, арьсанд илэрнэ. Хүнцэл нь эхэсийн ханыг нэвтрэн урагт ч нөлөөлдөг.

4.3. Биед нэвтэрсний дараах биологийн хагас задрал Цусан дахь хүнцэлийн задрал нь 3 үе шаттайгаар явагдана. 1. Энэ нь маш бага хугацаанд буюу 1-2 цагийн дотор цусан дахь хүнцэлийн 90% задарна. 2. Үлдсэн хэсэг нь 3цагаас 7 хоног үргэлжлэнэ. 3. Энэ шат нь маш удаан үргэлжлэх бөгөөд ойролцоогоор 200 орчим цаг байдаг байна.

4.4. MeтаболизмБиед нэвтэрсэн органик биш хүнцэл нь түүний уламжлал болох дараах бодист хувирна. МонометиларсеникДиметиларсеникийн хүчил

4.5. Биеэс ялгарахОрганик биш хүнцэл нь биеэс шээсээр зайлуулагдана. Өөр нэг зам нь үс, хумс, хөлс, өтгөнөөр гадагшилна. Шээсээр биеэс 20% нь монометиларсеник, 60% нь диметиларсеникийн хүчил, 20% нь органик биш хүнцэл байдлаар гадагшилна. 90%-ийн хүнцлийн хүчил (10 мкг) хоол боловсруулах замаар биед орсон тохиолдолд нэг өдрийг дараа 22,4%, харин 57,9% нь таван өдрийн дараа шээсээр ялгарна. Халуун чийгтэй орчинд өдөрт хөлсөөр 2мкг хүнцэл, харин бусад өдөрт арьсаар 0,1-0,2мкг хүнцэл биеэс гадагшилна.

5. ХОР СУДЛАЛ5.1. Нөлөөлөх замОрганик бус хүнцэл нь эсийн уургийн –SH бүлэгтэй холбогдоно. Хоол боловсруулах болон зүрх судасны систем, төв мэдрэлийн систем, бөөр зэрэг нь хүнцэлийн хордлогын өөр өөр шатанд гэмтэнэ. 5.2. Хордлого5.2.1. Хүнтэй холбоотой мэдээлэл

a) Насанд хүрэгчӨнгөрсөн зуунд Авсрали, Стериа зэрэг улсуудад хүнцэлийг бага тунгаар хүнсэндээ хэрэглэдэг байсан гэсэн мэдээлэл байдаг байна.

b) Хүүхэд Хүнцэлээр бохирдсон сүүгээр хэд хэдэн хүүхдүүд 3мг/өдөр хордож байсан байна.

5.2.2. Амьтадтай холбоотой мэдээлэлОрганик биш хүнцэлд туршилтын амьтан тийм ч мэдрэг биш байсан байна.

5.2.3. In vitro туршилттай холбоотой мэдээлэлХолбогдох мэдээлэл байхгүй.

5.2.4. Ажлын байран дахь зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээTLV (threshold limit value) ACGIH: 0,01мг/м3

5.2.5. Хоол хүнсээр авч болох зөвшөөрөгдөх хэмжээ Лавлагаа тун: 0,0003мг/кг/өдөр (EPA)Ундны усанд зөвшөөрөгдөх хэмжээ: 0,01мг/л (ДЭМБ)

5.3. Хавдартай холбоотой судалгаа Хүнцэл нь ундны ус, пестицид, эм эмийн бодистой хамт хүний биед нэвтрэн арьсны хавдар үүсгэдэг болох нь батлагсдан. Хүнцэлтэй харьцдаг үйлдвэрийн ажилчдын хувьд уушиг, амьсгалын замын хавдар үүсэх нь элбэг байдаг.

5.4. Ургын гаж хөгжилтэй холбоотой судалгаа20мг/кг/ өдөр –өөр харханд үйлчлэхэд урагт маш хортой нөлөө үзүүлж байсан. Харин хүнтэй холбоотой мэдээллийн хувьд хүнцэл нь эхэсийн хаалтыг нэвтрэн урагт нөлөөлж бага жинтэй хүүхэд төрдөг бөгөөд ихэнх тохиолдолд хүүхэд дутуу төрдөг байна. Бага насны хүүхэд хүнцэлд архагаар хордоход тархины хөгжилд нөлөөлөн гэмтээдэг байна.

5.5. Mутацитай холбоотой судалгаа Мутаци үүсгэдэг гэдэг нь туршилтаар батлагдсан.

6. ХОР СУДЛАЛЫН ШИНЖИЛГЭЭ6.1. ДээжДээж авах: хүнцэлийг тодорхойлохын тулд үс, шээс, цус, хумсны дээж авна. 6.2. Хор судлалын болон аналитик шинжилгээний аргууд Биологийн дээжинд хийх шинжилгээ:1. Чанарын шинжилгээ2. Тоон шинжилгээБиохимийн шинжилгээ хийж гүйцэтгэнэ.

7. КЛИНИК НӨЛӨӨЛӨЛ7.1. Хурц хордлого

Хоол боловсруулах замаар хордсон тохиолдолд шинж тэмдэг маш богино хугацаанд илэрнэ. Бөөлжих, хэвлийгээр өвдөх, цусахраг цагаан зүйлээр суулгах, металл амтагдах, амьсгалахад эвгүй үнэр гарах шинж тэмдгүүд илэрнэ. Үүнээс хойш 1-2 өдрийн дараа хүндэрч даралт буурах, зүрхний цохилт түргэсэх, зүрхний булчингийн үрэвсэл, цусны эргэлтийн тогтолцооны гажиг, цусаар шээх, шээс багадах болон хаагдах, элэгний үрэвсэл, тууралт гарах гэх мэт шинж тэмдэг илэрнэ. Амьсгалын замаар хордсон тохиолдолд ханиах, амьсгаадах шинж тэмдэг илэрнэ. Арьс салстаар хордсон тохиолдолд хэдэн цагийн дараа дотор муухайрах, бөөлжих, суулгах, ходоод өвдөх шинж тэмдэг илэрнэ. Хожим нь мэдрэлийн системд нөлөөлнө.

7.2. Архаг хордлогоХоол боловсруулах замаар өртөхөд дотор муухайрах, бөөлжих, суулгах, цус багадах шинж тэмдэг илэрнэ.Арьс салстаар хордоход гар, хөлийн арьс ярших, үрэвсэх шинж тэмдэг илэрнэ.

7.3. Цаашдын тавилан болон үхлийн шалтгаанБиед нэртэрсэн хүнцэл нь хэд хэдэн эрхтэнийг системээр нь гэмтээдэг. Хордлогод хамгийн анх өртөх эрхтэн нь хоол боловсруулах зам, зүрх, тархи, бөөр байдаг бол цаашлаад арьс, мэдрэлийн системд нөлөөлнө. Хурц хордлогын үед тохиромжтой эмчилгээг хийгээгүй тохиолдолд 12-24 цагын дараа амиа алдах тохиолдол ч бий. (нас баралт нь хамгийн өндөр бөгөөд ойролцоогоор 50-75%)

8. MЕНЕЖЕМЕНТ8.1. Ерөнхий зарчимХоол боловсруулах замаар хордсон тохиолдолд ходоодыг цэвэрлэнэ. Дараа нь идэвхижүүлсэн нүүрс ууна. Органик биш хүнцэл нь хоол боловсруулах замыг хурцаар хордуулна. Шингэнээ их хэмжээгээр алдах тул зүрх судсыг нөлөөллөөс хамгаалахын тулд шингэний электролитыг зохиуцуулна. Өвчтөний хоол боловсруулах замыг сайтар оношлосны дараа аль болох хурдан хугацаанд BAL, DMSA, DMSP-ээр хор тайлах эмчилгээг хийнэ.

8.2. Биеийн эсэргүүцэл сайжруулах болон шинж тэмдгийн эмчилгээДаралт багасах тохиолдолд, Ценделенбургийн байрлалаар хэвтүүлэн, тархи, нугасны шингэнийг хянаж байх шаардлагатай. Шаардлагатай тохиолдолд допамин эсвэл норепинеприныг тохиромжтой тунгаар өгөх хэрэгтэй. Хэрэв хоол боловсруулах замын цус алдалтын үед цусан бүтээгдэхүүн хэрэглэх шаардлагатай. Зүрхний хэмийг стандарт хэмжүүрээр хянаж болно. Хэвлийгээр өвдөж байгаа тохиолдолд морфин хэрэглэж болно.

8.3. Аюулгүй болгох Хоол боловсруулах замХодоод цэвэрлэх нь хамгийн сайн арга. Идэвхижүүлсэн нүүрс хэрэглэх хэрэгтэй. Хэдий тийм боловч энэ нь батлагдаагүй. Cathartics үр нөлөөгүй. Хэвлийн хөндийг рентгенээр харахад хүнцэл харагдаж байвал ходоод гэдсийг сайтар угаах хэрэгтэй. Арьс

Бохирдлын эх үүсвэртэй хувцасаа аль болох хурдан биеэсээ салгана. Бохирдолд өртсөн арьсаа савантай усаар сайтар угаана. НүдНүдэнд орсон тохиолдолд хамгийн багадаа усаар 15мин угаана.

8.4. Биеэс зайлуулах

BAL челатийг ашиглан гемодиализ явуулснаар чөлөөт органик биш хүнцэлийн биеэс ялгарах хурдыг нэмэгдүүлнэ. Ялангуяа шээс хаагдах тохиолдлын эхэн үед гемодиализ хийх нь хамгийн үр дүнтэй арга юм. Челатор (chelator) эмчилгээтэй хавсарснаар BAL нь хүнцэлтэй холбогдон BAL-хүнцэлийн комплекс үүсгэн диализын мембраныг нэвтрэнэ. Харин хүнцэл-DMSA-ийн комплекс нь диализын мембраныг нэвтрэн гарч чадахгүй.

8.5. Хордлого тайлах эмчилгээ a) Насанд хүрэгчдэдДимеркапрол /Dimercaprol (BAL)/:Эхний 2 өдөр 4 цагийн зайтайгаар 3-5мг/кг-ийг харин дараа нь 7-10 өдрийн турш 12 цагийн зайтаагаар булчингаар хийнэ. Дараагийн өдрүүдэд уухаар хэрэглэнэ. BAL-хүнцэлийн комплексийг задрахад шээсний pH-ийг багасах тул үүнээс зайлсхийх хэрэгтэй. Ингэснээр бөөр гэмтэх эрсдэл нэмэгдэнэ. Шээсийг алкилжуулснаар BAL-хүнцэлийн комплексийг ялгаралыг нэмэгдүүлж, бөөрний гэмтлийн эрсдэлийг бууруулна. BAL нь тарих үед өвдөх, дотор муухай оргих, бөөлжих, цээж, хэвлийн хөндийгөөр өвдөх, толгой өвдөх, халуурах, hypertension, төв мэдрэлийн системд муугаар нөлөөлдөг. Эдгээр шинж тэмдгүүд нь тариа хийлгэснээс хойш 10-30минутад илэрнэ. Өвчтөний элэг, бөөрний үйл ажиллагаа алдагдан глюкоз- 6- фосфат дигидрогеназийн дутагдалд орно.

D-Penicillamine: 5 өдрийн турш 25 мг/kг-аар өдөрт 4 удаа тарьдаг. Нийт 2г/өдөр болно. Энэ нь дараах хажуугийн нөлөөтэй. Үүнд: хэт мэдрэмтгий урвал, цусны цагаан эс, эзинофилл, тромбоцитийн тоо цөөрөх, харааны мэдрэл гэмтэх бөөр гэмтэх зэрэг орно.

Dimercaptosuccinic acid (DMSA): 5 өдрийн турш 10 мг/kг-аар 8цагийн зайтайгаар тарьдаг. Энэ нь дараах хажуугийн нөлөөтэй. Үүнд: serum transaminases, gastrointestinal symptoms, leucopenia, and hypersensitivity.Глюкоз -6-фосфат дигидрогеноза-ийн өөрчлөлтэй өвчтөнүүдийн хувьд DMSA нь BAL тай харьцуулахад хажуугийн нөлөө нь 20-30 дахин бага байдаг.

2,3-dimercaptopropanesulphonate (DMPS):24 цагийн турш 5мг/кг –аар 4цагийн зайтайгаар венийн судсаар тарина. Дараа нь 4цагийн зайтайгаар DMPS (400 мг) уулгана. Энэ нь хүнцэлийн хурц хордлогын үед сайн нөлөөтэй.

b) Хүүхэд

BAL: Эхний 2 өдөр 4 цагийн зайтайгаар 3-5мг/кг-ийг харин дараа нь 7-10 өдрийн турш 12

цагийн зайтаагаар булчингаар хийнэ. Дараагийн өдрүүдэд уухаар хэрэглэнэ.

d-Penicillamine: 5 өдрийн турш 4 удаа 25мг/кг-аар хийнэ. Нийт 1г/өдөр болно.

DMSA: 5 өдрийн турш 8 цагийн зайтайгаар 10мг/кг эсвэл 350мг/м2 –аар тарина. Энэ нь хүнцэлийн хордлогын амьтад дээр хийсэн туршилт дээр хажуугийн нөлөө хамгийн багатай нь нотлогдсон.

8.6. Хордлогын менежментУсанд уусдаг дитолууд болох DMSA, DMPS нь хүнцэлийн хордлогыг тайлдаг. Энэ 2 эмийн давуу тал нь хажуугийн нөлөө нь маш бага

Arsenic  / ̍ ɑ r s ɨ n ɪ k / is a chemical element with the symbol As, atomic number 33 and relative atomic mass 74.92. Arsenic occurs in many minerals, usually in conjunction with sulfur and metals, and also as a pure elemental crystal. It was first documented by Albertus Magnus in 1250.[5] Arsenic is a metalloid. It can exist in various allotropes, although only the grey form has important use in industry.

The main use of metallic arsenic is for strengthening alloys of copper and especially lead (for example, in car batteries). Arsenic is a common n-type dopant in semiconductor electronic devices, and the optoelectronic compound gallium arsenide is the most common semiconductor in use after doped silicon. Arsenic and its compounds, especially the trioxide, are used in the production of pesticides (treated wood products), herbicides, and insecticides. These applications are declining, however.[6]

Arsenic is notoriously poisonous to multicellular life, and a few species of bacteria are able to use arsenic compounds as respiratory metabolites. Arsenic contamination of groundwater is a problem that affects millions of people across the world.

germanium ← arsenic → selenium

P↑

As↓

Sb

33AsPeriodic table

Appearance metallic grey

General properties Name, symbol, number arsenic, As, 33 Pronunciation / ̍ ɑ r s ən ɪ k / AR -sə-nik,also / ɑ r ̍ s ɛ n ɪ k / ar- SEN -ik when attributive Element category metalloid Group, period, block 15, 4, p Standard atomic weight 74.92160(2) Electron configuration [Ar] 4s2 3d10 4p3 Electrons per shell 2, 8, 18, 5 (Image) Physical properties Phase solid Density (near r.t.) 5.727 g·cm−3 Liquid density at m.p. 5.22 g·cm−3 Sublimation point 1137 °F 615 °C, 887 K, Triple point 1090 K (817°C), 3628 [2] kPa Critical point 1673 K, ? MPa Heat of fusion (grey) 24.44 kJ·mol −1 Heat of vaporization  ? 34.76 kJ·mol−1 Molar heat capacity 24.64 J·mol−1·K−1 Vapor pressure

P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 kat T (K) 553 596 646 706 781 874

Atomic properties Oxidation states 5, 3, 2, 1,[3] -3(mildly acidic oxide) Electronegativity 2.18 (Pauling scale) Ionization energies(more) 1st: 947.0 kJ·mol−1 2nd: 1798 kJ·mol−1 3rd: 2735 kJ·mol−1 Atomic radius 119 pm Covalent radius 119±4 pm Van der Waals radius 185 pm Miscellanea Crystal structure trigonal[1]

Magnetic ordering diamagnetic [4] Electrical resistivity (20 °C) 333 nΩ·m Thermal conductivity 50.2 W·m−1·K−1 Young's modulus 8 GPa Bulk modulus 22 GPa Mohs hardness 3.5 Brinell hardness 1440 MPa CAS registry number 7440-38-2 Most stable isotopes Main article: Isotopes of arsenic

iso NA half-life DM DE (MeV) DP

73As syn 80.3 dε - 73Geγ 0.05D, 0.01D, e -

74As syn 17.78 d

ε - 74Geβ + 0.941 74Geγ 0.595, 0.634 -β − 1.35, 0.717 74Se

75As 100% 75As is stable with 42 neutrons

Arsenic - As

Chemical properties of arsenic - Health effects of arsenic - Environmental effects of arsenic

Atomic number 33

Atomic mass 74.9216 g.mol -1

Electronegativity according to Pauling 2.0Density 5.7 g.cm-3 at 14°CMelting point 814 °C (36 atm)

Boiling point 615 °C (sublimation)Vanderwaals radius 0.139 nm

Ionic radius0.222 nm (-2) 0,047 nm (+5) 0,058 (+3)

Isotopes 8Electronic shell [ Ar ] 3d10 4s2 4p3

Energy of first ionisation 947 kJ.mol -1

Energy of second ionisation 1798 kJ.mol -1

Energy of third ionisation 2736 kJ.mol -1

Standard potential - 0.3 V (As3+/ As )Discovered by The ancients

Хүнцэл химийн бодисынхоо хувьд үелэх системийн 33-т жагсдаг жирийн л нэг металлоид гэхдээ зарим бодистой урвалд орохоороо заналт зэвсэг болж хувирна. Хүнцлийн исэл гэх /As2O3/ энэ үхлийн цагаан нунтгийг XIY зуунаас эхлэн Европын хаад хатад, ордныхны хүрээнд эхлээд нууцаар ашиглаж эхэлсэн ба энэ нь цаашдаа хүрээгээ тэлсээр баян эцэг эхийнхээ өв хөрөнгийг булаалдсан ах дүү, амраг садангууд, бие биенийгээ үзэн ядсан нууц амрагууд сүүлдээ бүр хоорондоо дайсагналцдаг шашны урсгалын лам хуврагууд ч өшөө авалтынхаа гол зэвсэг болж хувиргасан байна. Хаадын хор гэх энэ хороор Александр IV, Александр VI хаадууд, Екатерина хатан, Чезар гэх мэт дээдсийн хүрээлэнгийн гэгдэх 600 хүнийг хордуулж амжсан гэдэг. Үүний зарим тохиолдлууд нь Александр Дюмагийн зохиолуудад ч гардаг.