ՔԻՄԻԱՅԻ ՀԵՏԱԶՈՏԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ

ՀԱԼՈԳԵՆՆԵՐ

ՀԱԼՈԳԵՆՆԵՐ

Հալոգեններ,  (քիմիական տարրեր ֆտորը F),  (քլորը Cl),  (բրոմը Br),  (յոդը I)   (և աստատը At),   7- որոնք կազմում են Մենդելեևի պարբերական համակարգ րդ

: ` խմբի գլխավոր ենթախումբը Անվանումը գալիս է հունարենից hals – , աղ genes – ծնող   (           ):բառերից մետաղների հետ միանալուց առաջացնում են աղեր

ՖՏՈՐ

Ֆտոր, ,  քիմիական տարր է որի նշանն է F       9    (և ատոմային թիվը՝ ։ Ֆտորը F2)    հայտնագործել է    Կարլ Վիլհելմ Շեելեն 1771 .,           թ իսկ առաջին անգամ մաքուր վիճակում

   ստացել է  Անրի Մուասսանը (1886 .):            -թ Իր անունը ստացել է հունարեն ֆտորոս          , քայքայում բառից։ Այն սովորական պայմաններում անգույն քլորի     հոտին նմանվող

,        , հոտով խիստ թունավոր գազ է tեռ=-183C, tհալ =-219 C։

ՔԻՄԻԱԿԱՆ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 Ստանում են կալիումի հիդրոֆտորիդի (KHF2) հալույթի էլեկտրոլիզով:

2KHF2 → 2K + H2 + 2F2 ,  Ամենաուժեղ օքսիդիչն է օքսիդացնում է նույնիսկ քսենոնին (Xe)

2F2 + 2H2O → 4HF + O2F2 + H2 → 2HF (պայթյունով)Cl2 + F2 → 2ClFXe + F2 → XeF2Ֆտորաջրածինը (HF) ,  անգույն սուր հոտով գազ  , , է լավ լուծվում է ջրում tհալ=-83,4 °C, tեռ=19,5 °C: Ջրային լուծույթը

(թույլ թթու է պլավիկյան թթու):

HF → H + + F- , , .Միակ թթուն է որը լուծում է ապակին շնորհիվ հետևյալ ռեակցիայի

SiO2 + 4HF → SiF4 + 2H2O կամ SiO2 + 6HF → H2(SiF6) + 2H2O Այդ պատճառով պլավիկյան թթուն :պահում են պլաստմասսայե կամ մոմապատ ամաններում

(Օքսիդը F2O) , , անգույն բնորոշ հոտով գազ է tհալ=-224 °C, tեռ=19,5 °C: Ստանում են ֆտորի և ալկալիների փոխազդեցությունից.

2F2 + 2NaOH → 2NaF + H2O + F2O  Ֆտորն օգտագործում են հատուկ պլաստմասսաների (տեֆլոն), ֆրեոնների   և հեղուկ հրթիռային վառելիքի  :օքսիդիչի ստացման համար

ՔԼՈՐ

Քլոր, ,  քիմիական տարր է որի նշանն է Cl  17 (և ատոմային թիվը՝ ։ Քլորը Cl2) . 1774 . , հայտնաբերել է Կ Շեելեն թ ։ Այն դեղնականաչավուն թունավոր գազ է tհալ=-

101°С, tեռ=-34°С ։ 2 Բնական քլորը հանդիպում է իզոտոպների ձևով35Cl  և 37Cl ։ Քլորի բնական միացություններն են՝

1.NaCl-քարաղ   կամ հալիտ

2.KCl-սիլվին

3.NaCl • KCl-սիլվինիտ

4.NaCl • MgCl2 • 6H2O-կառնալիտ

ՍՏԱՑՈՒՄԸ

1. Արդյունաբերության մեջ քլորը ստանում են NaCl- ի հալույթի կամ լուծույթի.էլեկտրոլիզից

2NaCl → ( - ) 2էլ զ Na + Cl2

2. Լաբորատորիայում քլորը ստանում են աղաթթվի և ուժեղ օքսիդիչների.փոխազդեցությունից

4HCl+MnO2=MnCl2+Cl2↑+2H2O

2KMnO4+16HCl=5Cl2↑+2MnCl2+2KCl+8H2O

K2Cr2O7+14HCl=3Cl2↑

KClO3+6HCl=KCl+3Cl2↑+3H2O

ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

, , , Սովորական պայմաններում քլորը սուր հեղձուցիչ հոտով դեղնականաչավուն օդից2,5 : : 0,6 անգամ ծանր գազ է Թունավոր է Սենյակային ջերմաստիճանում ՄՊԱ

: 1 ճնշման տակ հեղուկանում է Սենյակային ջերմաստիճանում ծավալ ջրում 2,5 ,  լուծվում է ծավալ քլոր ստացված դեղին լուծույթը անվանում են քլորաջուր:tհալ=-

101°С,,tեռ=-34°С,       ,       :երբ քլորը պնդանում է առաջացնում է կանաչավուն բյուրեղներ

ՔԻՄԻԱԿԱՆ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

1. .Փոխազդում է մետաղների հետ սովորական պայմաններում

Ca+Cl2=CaCl2

2Na+Cl2=2NaCl

2Fe+3Cl2=2FeCl3

2. ( , , )Փոխազդում է ոչմետաղների հետ բացի թթվածնի ազոտի ածխածնի

2P+3Cl2=2PCl3

5Cl2 + 2P=2PCl5

H2+Cl2=2HCl ( )լույսի ազդեցությամբ

S+Cl2=SCl2

2S+Cl2=S2Cl2

Cl2+3F2=2ClF3

3. .Փոխազդում է ջրի հետ

Cl2+H2O+H2O=HCl+HClO

2Cl2+2H2O=4HCl+O2

HClO=HCl+O ( )մարէազերծում է ջուրը

4. .Փոխազդում է ալկալիների հետ

Cl2+2KOH→ (20°)KCl+KClO+H2O ( )ժավելաջուր

3Cl2+6KOH→ (100°)5KCl+KClO3+3H2O

Cl2+Ca(OH)2=CaOCl2( )+քլորակիր H2

5. .Փոխազդում են հալոգենիդների և հալոգենաջրածինների հետ

Cl2+2HBr=2HCl+Br2

Cl2+2KJ=2KCl+J2

6. .Քլորը ուժեղ օքսիդիչ է

Cl2+H2S=2HCl+S

7. .Փոխազդում է ամոնիակի հետ

4NH3 + 3Cl2=NCl3 + 3NH4Cl

8. .Փոխազդում է օրգանական նյութերի հետ

CH3-CH3 + Cl2 → C2H5Cl + HCl

CH2=CH2 + Cl2 → Cl-CH2-CH2-Cl

C6H6 + Cl2 → C6H5Cl + HCl

9. .Փոխազդելով շմոլ գազի հետ առաջացնում է ֆոսգեն

Cl2 + CO=COCl2

ԿԻՐԱՌՈՒԹՅՈՒՆԸ

Քլորը լայնորեն օգտագործվում է արդյունաբերության մեջ։ Այն օգտագործվում է աղաթթվի արդյունաբերական ստացման և այնպիսի նյութերի պատրաստման

, համար որոնք օգտագործվում են գործվածքներն սպիտակեցնելու համար։

Խմելու ու կենցաղային նպատակների համար նախատեսված ջուրը մինչև ջրատար խողովակների ցանց մղելը հիվանդաբեր միկրոօրգանիզմներից

ախտահանվում է իր մեջ աննշան քանակի քլոր լուծելով՝ քլորելով։

Գյուղատնտեսական բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների դեմ պայքարելու համար օգտագործվող կարևորագույն պրեպարատները

( ) , , ինսեկտոֆունգիցիդները ՝ ԴԴՏ հեքսաքլորան և գրանոզան այնպիսի , օրգանական նյութեր են որոնց պատրաստման ժամանակ քլոր է գործադրվում։

ԲՐՈՄ

Բրոմ, ,  քիմիական տարր է որի նշանն է Br  35 (և ատոմային թիվը՝ ։ Բրոմը Br2)  հայտնաբերել են . Ժ Բալարը   և . Ս Լևիգը 1826– ին։ Այն սովորական պայմաններում

 գորշ գույնի գարշահոտ հեղուկ  , է p= /գ սմ3, tհալ=-8,2°С, tեռ=58°С:

ՔԻՄԻԱԿԱՆ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

 Ստանում են բրոմիդների   կամ բրոմաջրածնի  .օքսիդացումիցMnO2+2NaBr+2H2SO4=MnSO4+Na2SO4+Br2+2H2OCl2+2KBr=2KCl+Br2

( ) , Ուժեղ քլորից թույլ օքսիդիչ է օքսիդացնում է մետաղներին և որոշ.ոչմետաղներին 2Al+3Br2=2AlBr3

2P+3Br2=2PBr3

H2+Br2=2HBr .Ինչպես նաև բարդ միացություններին

Br2+H2S=2HBr+SBr2+SO2+2H2O=H2SO4+2HBrBr2+2HJ=2HBr+J2

( )  Փոխազդում է ջրի տաքացնելիս և ալկալիների  .հետ

Br2+H2O=HBr+HBrO

Br2+2KOH=KBr+KBrO+H2O

Br-  իոնի որակական ռեակցիան AgBr- Ի դեղնավուն նստվածքի .առաջացումն է

Br3+Ag+=AgBr↓

(Բրոմի I) ` օքսիդը Br2O- , - , -40°ն սև դարչնագույն պինդ նյութ է որը С- ում .քայքայվում է համապատասխան տարրերի

2Br2O=2Br2+O2

(Ստանում են սնդիկի II) օքսիդի և Br2- .ի փոխազդեցությամբ

2Br2+Hg2O=HgBr2+Br2O

.Հիպոբրոմաթթվի անհիդրիդն է

Br2O+H2O=2HBrO

ՅՈԴ

Յոդ, ,  քիմիական տարր է որի նշանն է I  53և ատոմային թիվը՝ ։

(Յոդը և նրա միացությունները Յոդը J2) . 1811 . հայտնաբերել է Բ Կուրտուան թ ։ Այն , սովորական պայմաններում մանուշակագույն բյուրեղական նյութ է որի 4.9 / 3 , խտությունը գ սմ է t =114 հալԺ C, t =183 եռ C ։ , Ջրում վատ է լուծվում իսկ որոշ ( , , օրգանական լուծիչներում էթիլ սպիրտ ծծմբաջրածին CCl4)`    լավ։ Տաքացնելիս          (   ),     գոլորշիանում է առանց հեղուկ վիճակի անցնելու սուբլիմվում է օսլայի հետ         առաջացնում է կապույտ գույնի կոմպլեքս միացություն։

ՔԻՄԻԱԿԱՆ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

.Ստանում են յոդիդների օքսիդացումից

MnO2+2KJ+2H2SO4=J2+K2SO4+MnO2+2H2O

Cl2+2KJ=2KCl+J2

.Հանդես է գալիս որպես մեղմ օքսիդիչ և վերականգնիչ

2Al+3J2=2AlJ3

H2+J2=2HJ

H2S+J2=S=2HJ

SO2+J2+2H2O=H2SO4+2HJ

3J2+6NaOH=5NaJ+NsJO3+3H2O

(Յոդաջրածինը HJ) , , , , սուր հոտով օդում ծխացող անգույն ջրում լավ լուծվող գազ է t =-51 հալ C, t =-35 եռ C։

. Ստանում են ջրային լուծույթում յոդի վերականգնումով J2+H2S=S+2HJ

3J2+2P+6H2O=2H3PO3+6HJ

.Ինչպես նաև յոդիդներից

2KJ+H2SO4=K2SO4+2HJ

.Ջրային լուծույթում ուժեղ միահիմն թթու և ուժեղ վերականգնիչ է

HJ=H(+)+J(-)

HJ+NaOH=NaJ+H2O

8HJ+H2SO4()=4J2+H2S+4H2O

2HJ+Br2=2HBr+J2 J(-)

 իոնի որակական ռեակցիան վառ դեղին գույնի AgJ- ի նստվածքի .առաջացումն է

J(-)+Ag(+)=AgJ

( ) Միջհալոգենային միացությունները ինտերհալոգենիդները հալոգենների իրար հետ առաջացրած միացություններն են։Ստացվում

, են անմիջական սինթեզով։ Շատ անկայուն են քայքայվում են ջրով և.հիմքերով

Cl2+Br2=2BrCl

BrCl+H2O=HCl+HBrO

BrCl+2NaOH=NaCl+NaBrO+H2O

 Նյութը պատրաստեց՝

10-4   դասարանի աշակերտ

 Մարկոսյան Էրիկ