Η ΚΑΡΥΤΣΑ ΤΟΥ ΚΙΣΣΑΒΟΥ: ΙΣΤΟΡΙΑ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Εκδ. Φύλλα, Τρίπολη 2005, σσ. 238.

Τηλ.: 2710 235 180

Ε-μαιλ :fylla@otenet.gr

Άλλο ένα βιβλίο για ένα χωριό που περικλείει έναν ολόκληρο ιστορικό χώρο του νομού μας, άλλη μια

κατάκτηση στον χώρο της ιστορίας και του χρόνου. Αυτή τη φορά ο συγγραφέας καταγράφει τις

εμπειρίες και τις γνώσεις που συγκέντρωνε χρόνια τώρα για την πατρίδα του, γενέτειρα του πατέρα

του.

Ο κ. Χαράλαμπος Βόγιας γεννήθηκε, μορφώθηκε, σταδιοδρόμησε και σταδιοδρομεί ως σήμερα στο

εξωτερικό ως μηχανολόγος μηχανικός, αλλά εδώ και χρόνια είναι εγκατεστημένος με την οικογένειά

του στη Λάρισα. Παρέλαβε από τους γονείς του και μεταδίδει στα παιδιά του -στα οποία είναι απόλυτα

λογικό να αφιερώσει την προσπάθειά του- τη φλόγα αγάπης για την ιδιαίτερη πατρίδα του. Έτσι χάρη

στη με επαγγελματική συνείδηση συλλογή ιστορικού υλικού σε πρώτο ή δεύτερο χέρι, έφερε στο φως

το παρόν βιβλίο.

Στον χώρο της ιστορίας δεν καταγίνονται μόνον επαγγελματίες ιστορικοί ή έστω απόφοιτοι σχολών που

διαπραγματεύονται την ιστορική μνήμη, αλλά και άλλοι επαγγελματίες έχοντας ως κοινό γνώρισμα το

μεράκι ή ακόμη και το χάρισμα να συλλαμβάνουν και να καταγράφουν το ιστορικό γίγνεσθαι. είτε αυτό

αφορά στον τόπο που γεννήθηκαν και έζησαν, είτε στη χώρα τους, είτε ακόμη σε όποια μεριά του

πλανήτη. Όταν κανείς έχει εμπειρία από την δική του επιστήμη να αναλύει και να συνθέτει ένα

ερευνητικό αντικείμενο, δεν είναι δύσκολο να συντάξει μία ιστορική μελέτη. Η λογική είναι ίδια, όταν

χρησιμοποιείται με αυστηρά κριτήρια.

Ένας τέτοιος ερευνητής είναι ο κ. Χαράλαμπος Βόγιας. Έχει σημασία ότι έζησε σε πολλές χώρες ως

καταξιωμένος επαγγελματίας στον χώρο των κατασκευών και μεγάλων έργων, και απέδειξε ότι το

κλασικό «χωριό μου, χωριουδάκι μου», είναι κάτι περισσότερο από τραγούδι, είναι στάση ζωής. Μια

κίνηση επιστροφής στον χώρο και στο χρόνο. Μπορεί κανείς να καταλάβει και όλους όσους, αφού

γύρισαν τον κόσμο ή κατέκτησαν έναν κόσμο στον τομέα τους, γυρίζουν στην εστία τους. Από εδώ

προέρχεται το φαινόμενο της συγγραφής εκατοντάδων τέτοιων βιβλίων σε όλη την Ελλάδα. Βιβλία που

εκτός από του ότι ικανοποιούν το μεράκι των δημιουργών τους, διασώζουν πολύτιμα ιστορικά στοιχεία

που αλλιώς θα είχαν χαθεί. Από αυτή την πλευρά διαφαίνεται στο βιβλίο του κ. Βόγια ως γενικό

χαρακτηριστικό η δροσιά μιας τρυφερής αγάπης για τον χώρο που εκτός του ότι είναι ιστορικός,

συνδυάζει το βουνό, τη θάλασσα, τον γαλανό ουρανό, τον καθαρό αέρα, το πέταγμα των πουλιών, τα

άφθονα νερά, τους καρπούς της γης.

Αυτή είναι η Καρύτσα και η περιοχή της, που ιστορικά ορίζεται από το Στόμιο, παλιά ένα απλό λιμάνι

στις εκβολές του Πηνειού, μέχρι το Κόκκινο Νερό. Κι επειδή γνωρίζω από μικρός τον χώρο, κατανοώ για

τον ζήλο της προσπάθειας και νιώθω την επιτυχία του συγγραφέα.

Πρώτο γνώρισμα λοιπόν είναι η αγάπη του συγγραφέα για τον τόπο. Δεύτερο στοιχείο είναι ότι

έρχονται στο φως άγνωστα σε μας στοιχεία από την ζωή της κοινότητας. Ένα τρίτο στοιχείο, διόλου

ευκαταφρόνητο, είναι ότι σαν σε παράρτημα επαναδημοσιεύονται κατά τομείς παλαιότερες μελέτες

που αφορούν στην περιοχή. Ας τα δούμε με τη σειρά:

Στις σελ. 17-58 γίνεται μια ιστορική επισκόπηση της ελληνικής παρουσίας στον χώρο από την

αρχαιότητα μέχρι τον 19ο-20ο αιώνα, όχι μόνον της Καρύτσας, αλλά και του ζωτικού χώρου της που

είναι το Στόμιο και το Κόκκινο Νερό. Το Στόμιο πριν συγκροτηθεί σε κοινότητα ήταν επίνειο της

Καρύτσας και των πλοιοκτητών της. Ιδιαίτερη αξία έχουν τα σχόλια για την καθημερινή ζωή και

ασχολίες των Καρυτσιωτών, που πολύ συχνά συναντώνται με τις ιστορικές συγκυρίες της εποχής όπως

εξελίχθηκαν στην περιοχή. Στις σελ. 59-103 καταγράφονται ταξινομημένα κατά θέματα τραγούδια της

Καρύτσας (παραλογές, ιστορικά, αντιστασιακά, του γάμου, της αγάπης, της αποκριάς, της φυλακής και

εξορίας, της ξενιτιάς, κάλαντα, κτλ.) και ένα στοιχειώδες γλωσσάρι των κατοίκων της περιοχής.

Ιδιαίτερη αξία έχει η καταγραφή των αναμνήσεων της Κατίνας Βόγια-Παπαδοπούλου για «το χωριό και

τους κατοίκους της Καρύτσας» (σελ. 104-112). Εδώ φαίνεται το επίπεδο των ερωτήσεων του

ερωτώντος, αλλά και των απαντήσεων του ερωτώμενου, οπότε η ιστορική αξία της μαρτυρίας αυτής

είναι σημαντική. Στο πρωτότυπο υλικό που φέρνει ο συγγραφέας στη επιφάνεια συγκαταλέγονται οι

όμορφες φωτογραφίες, που δίνουν το φυσικό ζωντανό χρώμα και τη φρεσκάδα μιας άλλης εποχής που

είχε όλα τα χαρακτηριστικά της δικής μας. Για όσους βέβαια έζησαν από κοντά τους ανθρώπους και τα

τοπία που απεικονίζουν, αποτελούν αφορμή αναμνήσεων και συγκίνησης.

Σε μία δεύτερη ενότητα (σελ. 117-233) ο συγγραφέας έκρινε ότι έπρεπε να παρουσιασθούν ορισμένες

σημαντικές, δημοσιευμένες ήδη μελέτες, ελληνικές ή μεταφρασμένες ξενόγλωσσες, που αφορούσαν

στην περιοχή: για τα νομίσματα των αρχαίων Ευρυμενών, αρχαίας πόλης που τοποθετείται στην

ευρύτερη περιοχή) (1843) [για πρώτη φορά δημοσιεύεται το σχέδιο των νομισμάτων των Ευρυμενών].

για τη μονή του αγίου Δημητρίου (1928), που παλαιά ήταν καρυτσιώτικο μοναστήρι. τα σχόλια του

ρώσου περιηγητή Πορφυρίου Ουσπένσκι (δεκαετία 1850-60) (1991). τα σχόλια του γάλλου περιηγητή Α

Mezieres για χειρόγραφα της μονής που σήμερα βρίσκονται στη Γαλλία. μερικά έγγραφα του λογίου

επισκόπου Πλαταμώνος Αμβροσίου (1895). την αναφορά του αρχαιολόγου Α. Αρβανιτόπουλου (1910).

τις επιγραφές και ενθυμήσεις από το βιβλίο του Κώστα Σπανού (1979). γεγονότα στην Καρύτσα στην

περίοδο 1809-1828 του ιδίου (2000). διάφορες άλλες καταγραφές συγγραφέων του 19ου και 20ου

αιώνα, μεταξύ των οποίων την άγνωστη στην Ελλάδα βοτανολογική έρευνα του Th. Heldreich (1883),

τόσο απαραίτητη για μια περιοχή που η βλάστηση είναι το σήμα κατατεθέν της. Ιδιαίτερη αναφορά

γίνεται για τους Καρυτσιώτες αγωνιστές, είτε της Αντίστασης και Εμφυλίου, είτε και αγωνιστές της

ζωής, ναυαγούς σε ωκεανούς, μετανάστες του εξωτερικού. Ένας τέτοιος ήταν ο Σταύρος Κουτόβας,

συνδικαλιστής στη Νέα Υόρκη, ο οποίος σκοτώθηκε σε απεργία του 1930 (29 Ιανουαρίου). Ιστορία

χωρίς αναφορά κάποιων ονομάτων, ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους για ένα πιστεύω, δεν μπορεί

να γίνεται.

Το βιβλίο του Χαράλ. Βόγια θα αποτελεί σημείο αναφοράς τόσο για επιστήμονες ιστορικούς, όσο για το

αναγνωστικό κοινό των απλών ανθρώπων, για πολλές δεκαετίες ακόμη. Μέχρις ότου η τωρινή ιστορία

θεωρηθεί κάποτε ότι αξίζει να καταγραφεί.

Οι μελέτες τοπικής ιστορίας (ή μικροϊστορίας όπως λέγεται), αυξάνονται αλματωδώς στην Ελλάδα.

Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες, και έρχονται σε αντίσταση προς τη ροπή των καιρών, τώρα που η αστυφιλία

οδηγεί μαζικά τους ανθρώπους της υπαίθρου στη ζωή των πόλεων, οι οποίες δυστυχώς στην Ελλάδα

γίνονται ολοένα και πιο αφιλόξενες.

Το βιβλίο του Χαράλ. Βόγια περικλείει ολόκληρη ιστορική διαδρομή μιας περιοχής από τον αρχαίο

Διόνυσο μέχρι τα δημοτικά τραγούδια, που αξίζει να προσεχθεί ακόμη περισσότερο, όχι μόνον για

οικονομικούς λόγους, αλλά και γενικότερα πατριωτικούς.

Σταύρος Γουλούλης

Προϊστάμενος ΓΑΚ-Αρχείων Ν. Λάρισας

The Karytsa of Kissavos : HISTORY , FOLKLORE , FOLK SONGS

Publisher: Fylla, Tripoli Greece 2005 , pp. 238.

Tel : + 30 2710 235 180

E - mail : fylla@otenet.gr

Another book about a town that encompasses an entire historical area of our region , another conquest

in the field of history and time . This time the writer captures the experiences and knowledge gathered

for years now about his home country, his father's birthplace.

Mr. Charalampos (Babis) Vogias (Wojas) was born, educated overseas, with his career path, as a

mechanical engineer, being mostly abroad, but keeping close ties with Larissa, Greece. Has received

from his parents and transmitted to his children - which are perfectly reasonable - the flame of love for

his original hometown. So thanks to a motivated collection, of ethnographic & historical material, both

original and secondary sources , was brought it to light in this book.

In the area of history not only professional historians engage in historical research. There are other

professionals having the common desire or even the charisma to capture and record the historical

development, concerning the family roots, living in their own country , or in any part of the globe.

When one has an experience of its own science to analyze and synthesize doing research, it is not

difficult to draw a historical study . The logic is the same when used with strict criteria.

One such researcher is Mr.Vogias It is important that he lived in many countries as an accomplished

professional in the field of construction of major international projects , and proved that the classic "

my village - my village ," is more than a song , it's an attitude a move back in space and time. One can

understand it and everyone, once”turned the world around” or conquered it “returns home. From here

comes the phenomenon of writing hundreds of such books throughout Greece. These books except

meeting the desire to study history, by their creators, preserve valuable historical data that otherwise

would have been lost. The book of Mr. Vogias, as a general characteristic, nourishes love for the space,

besides being a historian ,that combines mountains , sea , blue sky , fresh air , the flight of birds,

abundant water and the fruits of the earth .

This is Karytsa and the region , historically defined in north by Stomion, the old port in the mouth of the

Peneus and in the south by Kokkino Nero (Red Water). I understand the commitment of effort and I

feel the success of the author.

First I met the love of the author for the place. Second point is that come to light unknown to us data

from community life. A third element, not insignificant , that it re-published, as an annex, earlier studies

of the area. Let's look at them in turn:

On pp. 17-58 is a historical overview of the Greek presence in the area from antiquity to the 19th-20th

century , not only of Karytsa’s, but also of Stomion and Kokkino Nero. The Stomio community was

established as the seaport of Karytsas and its ship-owners. Of particular value are the comments on

daily life and occupations of Karytsiotes, which very often encountered with the historical circumstances

of the time, as they have evolved in the region. On pp 59-103 are presented the Karytsa’s songs (

ballads , historic ones , partisan-guerilla’s , marriage , love , carnival , prison and exile , carols , etc. ) and

a basic glossary of local residents spoken language. Of particular value is the recording of memories of

Katina Vogia - Papadopoulou "The village and the residents of Karytsa & Stomion " ( pp. 104-112 ) . Here

are raised the questions about the town of the interviewer , and the interviewee's responses , so the

historical value of this testimony is important. The original material that are brought by the author, to

the surface, are among text beautiful pictures that give a natural and vibrant color and freshness of the

bygone era, besides being valuable historical testimony. For those who lived during this times, give rise

to memories and emotions.

In a second section ( pp. 117-233 the author has presented some important studies, already published ,

translated into Greek from foreign language, by people who visited the area or studied it: the coins of

ancient Evrymenae, the ancient city situated in the surrounding area ( 1843 - the first published study

and description of the ancient coins of the city of Evrymenae); the history of the abbey of Saint

Demetrios ( 1928 ), which is Karytsa’s old monastery; memoir of Porphyrius Uspensky’s visit to

monastery ( decade 1850); comments of a French traveler Mezieres about monastery’s manuscripts

which are currently in France; some documents, about monastery, of Bishop of Platamona Ambrose (

1895 ). Archeological reference by archaeologist A. Arvanitopoulos ( 1910 ); inscriptions and

remembrances from Karytsa by Costas Spanos ( 1979 ); Karytsa’s events in the period 1809-1828 by the

same author( 2000 ); various other written records by writers of the 19th and 20th century, including

the unknown in Greece botanical survey of the region by Th. Heldreich (1883), necessary for a region

where the vegetation is its trademark . Particular reference is made to Karytsiotes independence

freedom fighters, in 19th century and during WWII Resistance and the Civil War, and the lifes of

castaways in far away oceans and of immigrants abroad. Such was the Stavros Koutovas – Steve Katovis,

union leader in New York, who was killed in the strike on January 1929. History without mentioning

names of people who gave their lives for their beliefs, cannot be done .

The book of Charalampos Vogias will be a reference point for scientists’ historians and for the

readership of ordinary people, for many decades to come. Until the current story once considered that

deserves to be recorded.

Studies of local history (or as it is called micro-histories are increasing by leaps and bounds in Greece.

This is particularly helpful, as a resistance to the torque of the times , now that urbanization leads

people massively away from rural to city life , which unfortunately, in Greece, are becoming increasingly

inhospitable .

The book of Charalampos Vogias encompasses the entire history of a region from times of the ancient

Dionysus, thru folk songs that are worth further attention, not only for economic reasons , but in

generally patriotic .

Stavros Gouloulis

Head of General State Archives of Larissa