View
960
Download
8
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ქართული მხატვრული ლიტერატურა
Citation preview
mxatvari _ vaxtang bacacaSvili
redaqtori _ daTo qevxiSvili
© g. somxiSvili, 2008
ISBN 978-9941-0-0896-2
3
avtorisagan
adamiani xar? maSin madloba Ses-
wire gangebas bunebis am genialur
qmnilebad rom garguna yofna da piru-
tyvad, qvewarmavlad, zRvis an xmeleTis
urCxulad ar dagbada. Tu es uzarmaz-
ari wyaloba Seigen, eci pativi adami-
anobas, romelic kacobriobis bednieri
cxovrebis garantiaa. aba, moxveWiT,
gaumaZRrobiT, veragobiT da muxTlo-
biT sulieri siwmindis dabinZurebiT,
mxecis da pirutyvis yofaSi gadabargebiT gangebas sinanulis
Rimils ratom hgvri; gana sasacilo ar aris adamianobis
mxecobaSi gacvla?! rac ar unda gaumaZRrobis bacilad iqce
da yvelafris miTviseba isurvo es mxolod maRali sicxis
tyveobaSi myofi avadmyofis gaSmagebaa, rac normalur ada-
mianSi mware guliswyromas iwvevs. am qveynidan ki ise
midixar, rogorc moxvedi, Tan verafers waiReb cxoveluri
cTunebiT dasvrili sulis garda. ucnobi yofidan mosuli
ucnob sulierebaSi uCinardebi. maS, ratom ar ginda sikeTiT,
siyvaruliT, saTnoebiT da sulieri siwmindiT daatkbo Seni
amqveyniuroba da Sens nakvalevze zizRi ar datovo?! amrigad,
gamxecebuli da gasatanebuli adamiani sicocxleSive mkvdar-
ia, rameTu man RvTiuri sikeTiT Semkuli adamianoba ar
isurva.
pirvelyofili adamiani didad ar gansxvavdeboda
cxovelisagan. TandaTan ganviTarda, gonebrivad da fizikurad
gaZlierda, sulierad gaspetakda; siyvarulma sikeTis na-
Teli rwmeniT bednierebisken mimavali gza daanaxa. magram
boroteba, RvarZli, Suri da yovelive satanuri ise daix-
vewa, gamoiwrTo da gaZlierda, rom pirvelyofili adamianis
gamxeceba dRevandel civilizebul veragobasTan iseve prim-
4
itiulia, rogorc SurduliT gasrolili qva kosmosur
raketasTan; adamianSi Tu nadirma imZlavra, misi mxecobiT
mxeci gakvirdeba.
kacTmoyvarebas kvaldakval misdevs kacTmoZuleba; sik-
eTes _ boroteba; adamianobas _ gamxeceba, amitom siste-
maturi Zalisxmeva saWiro adamianSi mxecis dasamcrobad,
Torem Tu man adamianSi imZlavra da, Tu amgvari arseba
qveynis xelisuflebis sadaveebTan gaZvra, Tavis msgavsebs ise
moamrav lebs simsivnis metastazebiviT, rom yovelgvari sik-
eTe, rac adamians amqveyniurobas bednierebad uqcevs, san-
TeliT saZebari gaxdeba. Znelia adamianSi gamZlavrebul
mxecTan brZola, Tu cxoveluri, egoisturi instiqtebi
sazogadoebas paneemiasaviT mosdebia.
am romanSi aRwerilia borotebis mier sikeTis dam-
croba TandaTan rogorc eqceva xalxs ubedurebad. sazoga-
doebis winsvlas da ganviTarebas yovelTvis hyavs mteri
karierizmiT, RvarZliT, egoizmiT da borotebiT tvinmowam-
lul adamianTa saxiT. SeiZleba droebiT maT moaxerxon
adamianTa Segnebis sicruis burusiT dabrmaveba, mZlavri
winsvlis SeCereba da bnel ganukiTxaobaSi ukan gaTreva.
magram aJamianTa mZlavr ltolvas sikeTis, bednierebis,
Zmobis, siyvarulis da Tanasworobisaken, rasac sulieri da
zneobrivi siwminde axlavs Tan, veraviTari boroti Zala
didxan ver Seakavebs ganukiTxaobis, sicruis da Zaladobis
ukuneTSi. magram sanam kacobrioba bednieri amqveyniurobis
mwvervals miaRwevs, borotebis balRami uamrav Taobas mou-
wamlavs sicocxles.
givi somxiSvili
5
muxTlobis rokva
alazanis velze rZisferi nisli Cawoliliyo. susxiani
Semodgomis Semdeg zamTari ZalaSi Sevida. xeTa totebi sqel
nisls daefara da zed miyinoda. uzarmazari mindori gamxmari
balaxis Rerodan maRali verxvis kenweroebamde yinulis
safars SeeboWa da zed nislis axali fena eyineboda. irgv-
liv dumili mefobda. mxolod uZraoba da molodini moT-
minebiT misCereboda nisls, rodis aiyreboda da gaToSil
midamos kvlav Caudgeboda sicocxlis niSanwyali.
milaris savele binis yaraulma _ qitesam Tavlidan
gamoiyvana cxeni, gayinuli ru Ceqmis qusliT Caamtvria da
wylis dasalevad muSva. TavisTvis cota zeviT gatexa
yinuli da civi wyali saxeze xmauriT Seisxa.
cxeni orTvalaSi Seaba. oTaxis kari gadaraza, Tu vinme
mova, Sors wasuli ar vegonoo. kofoze Semojda da cxens
saxre gadahkra, Tan dauwruzuna: _ haCu, cqvito! cota fexi
gaSale, Torem siaruli dagaviwydeba.
mindvris gzaze gavida, romlis cal mxares Rrma Txri-
li misdevda, mayvlis da kvinlis bardebSi rom Cakargu-
liyo; gzaze uamrav ormoSi Camdgari wyali gayinuliyo.
Tvlebis liTonis salte yinulis xmauriT amtvrevda, orT-
vala xan marjvniv da xan marcxniv zanydeboda.
mayvlis buCqs qitesam saxre gadahkra, totebze Sey-
inuli Wirxli bardSi Caxrialda.
_ egre didxans rom gagrZeldes, venaxebi moiyineba, _
Cailaparaka da javris gasaqarveblad cxens saxre gadahkra,
_ aCu, Se samglev, ra undilad miaTrev fexebs! _ gauwyra,
6
romelmac nabijs cota auCqara, magram male isev Zveleburi
tempiT gaagrZela svla.
_ aTi dRea kacis Svils ar movukiTxivar, egre damagdes
da mimanebes Tavi? neta ras fiqroben?! _ qitesa butbuteb-
da da nisls akvirdeboda, romelic sqlad iwva da ramoden-
ime metris iqiT yvelafers faravda.
_ Tu cotaxniT saxlSi ar wavedi da vazebidan yinuli
ar Camovbertye, dazreba namdvilad, _ fiqrebSi wasulma
Cailaparaka da Cveulebisamebr cxens gauwyra. _ puric ga-
moTavda. neta ras fiqroben, cqvitosaviT balaxis Wamas xom
ar daviwyeb?! aCu, Se samglev! _ cxens saxre gadauWira.
imanac ramodenime metri gairbina da mere isev siarulze
gadavida. ise iyo miCveuli qitesas SeZaxilze svlas umateb-
da, radgan amas saxris dartyma mosdevda.
_ xirsaSi mival, purs viyidi, samiode dRes kidev mov-
icdi, mere ki davkram fexs da aqeT pirs aRar vizam? aba
vnaxoT, Cemnair virs rogor iSovnian! aCu, Se samglev! _
cxens saxriT isev gaeTamaSa.
ormoebiT dafaruli gza aaTava, marjvniv, arxis piras,
moxreSil gzaze gavida. cxens isev Seexmiana: _ aCu, cqvito!
axla raRa giWirs, im saflobs xom daveRwieT.
arxi masiuri yinuliT iyo dafaruli.
_ sul gadairivnen es SobelZaRlebi, am yiamaTSi wyali
raSi sWirdebaT, arxi ro gaulimclicebiaT! zafxulSi kidev
dawyvetaven, _ saxre aiqnia. _ oho, hoooo, pa, pa, pa! damxra
am revmatizmma, xeli veRar gamiqnevia, kacooo! trrr! _
aRviri mozida, cxeni gaaCera. _ cota muxls gavSli, Torem
jdomiT gaviyine, Cem revmatizms swored es unda! _ kvnesa
viSviSiT orTvalidan Camovida da arxis piras mivida. moz-
rdili qva aiRo da gayinuli zedapiris SuaSi Caagdo,
yinuli Catyda da ankara wylis nakadi yinulis zedapirze
gadmoiRvara.
7
_ daalpeT aqauroba, daalpeT! rwyvis dros kidev re-
montis momizezebiT dawyvetaven; Tqveni Tavi gaxma! _ orT-
valisaken gamotrialda. ociode meqtris mocilebiT arxis
mxridan laparaki moesma.
_ biWo, romeli xar, xma gameci, ar gesmis?! _ yaraulis
Cveulebisamebr nisls amofarebulebs gasZaxa.
aravin gamoxmaurebia. samagierod arxis piras gamxmari
Calis mtvrevis xma gaisma, TiTqos viRaca amodioda dam-
reci napiridan.
_ hauuu! _ qitesam daiyvira da orTvalisaken wavida.
sul axlos avtomobili amuSavda da Zalumi RrialiT
adgils moswyda.
_ biWos, mag oxrebs ram ukbina! ra avi sulebiviT gai-
qcnen, _ Caiduduna da orTvala adgilidan daZra. _ ratom
xma ar gamces? patiosani kaci aravis ar emaleba, _ lapara-
kobda da cxens aRar aCqarebda, arxis napirs aTvalierebda.
amas instiqtis karnaxiT akeTebda da misi gavleniT raRac
arasasiamovnos molodinSi iyo.
erTgan Calebi gadaamtvrev-gadaeTelaT, imis gaswvris ki
arxSi yinuli CaetexaT. dineba yinulis kides enas usvamda,
zogierTi Tamami talRa zevidan gadadioda, gamSral yinul-
ze mozrdili ru gaekeTebina da Sig miedineboda.
qitesam rus sigrZiT daaskvna, axali Catexiliao. _ raSi
dasWirdaT netav? _ Cailaparaka da napiris daTvalierebas
Seudga.
nisli civgomboris qedisken iwevda da alag-alag Tavi-
sufal adgils tovebda.
qitesas arxze dakvirveba droebiT daaviwyda: _ iqneba
dagvexsnas es wyeuli, _ Caiduduna da orTvaladan gad-
movida.
rom gekiTxaT, ratom gaCerda, an Camtvreuli yinulis
da gadaTelil Calas aseTi interesiT ratom akvirdeboda,
8
ver gipasuxebdaT. kviraobiT marto darCenils yvelaferi
ainteresebda: mividoda, daaTvalierebda, Tavis azrs ityoda
da mere gzas fiqrebTan saubarSi gaagrZelebda, sanam sxva
ram gulis gadasayolebeli ar gamoCndeboda.
patiosani mSromeli kaci iyo qitesa. jer iyo da koleq-
tivis venaxSi misi badali ori ar moiZebneboda. dRe da Rame
gapirovnebul zvarSi Rvrida ofls da samagaliTod hqonda
movlili. Sromis didebis ordenze unda waredginaT; briga-
dirs rom ar SeeSala xeli, albaT miscemdnen kidec.
yvelàferi ki imis Semdeg moxda brigadirma _ titikom rTvlis dros masze gapirovnebul venaxSi erTi manqana
yurZeni rom dakrifa da ukvalod gaaqro; raRa mainc im
dRes wavida saxlSi. titikom moibodiSa, mkrefavebs gaup-
irovnebuli nakveTi hgonebodaTo.
_ me ar vici, imaT ra egonaT, is yurZeni Cemi nakveTidan
mokrefilSi gaaforme! _ moiTxova qitesam, magram im yurZ-
nis asaval-dasavali veRar gaigo. mas Semdeg brigadirma
Tvalis dasanaxad SeiZula, Tumca arc qitesas exata gul-
ze.
meore wels, wamlobis dros, titikom mis nakveTSi
sawamli traqtori ar SeuSva. sxvagan ukve meored Sewamles,
qitesas venaxSi ki pirveli wamlobac ar iyo Catarebuli.
gadamwyveti Setakeba brigadis sadgomis, ezoSi moxda:
_ titiko, Cem nakveTs ratom ar awamlineb?! _ aRelve-
biT uTxra mudam wynarma da mSvidma qitesam.
_ Sewamle, vin giSlis?! _ brigadirma damcinavad upasuxa
da zurgi Seaqcia.
qitesas brazi moeZala, brigadiri aSkarad dascinoda da
principulobisaTvis samagieros uxdida.
marjvena xelSi waldi eWira. brigadirs marcxena xeli
Caavlo da Tavisken ZaliT Semoabruna; TviTon samoc wels
miRweuli iyo, brigadiri ki ocdaTxuTmetis iqneboda,
9
agronomiuli fakulteti dauswreblad daemTavrebina da
yvelas gabRenZili Seasxenebda, umaRlesi ganaTlebiT agrono-
mi var, ubralo vinme ar gegonoTo.
_ biWo, CemTan laparaks aRar kadrulob?! _ qitesam
wyeniT uTxra, Tan waldi ise eWira, TiTqos Tavis waWras
upirebso.
_ ras gadamekide, ager traqtori, waiRe da Sewamle,
xom ar ggonia, me sxva saqme ara maqvs! _ titikom xeli
Caiqnia da isev mibrunebas apirebda, rom qitesam SeaCera:
_ balRo, is traqtoristi me damijerebs?
_ yurZeni Seni ggonia, axla rogorc ginda, igre Sewam-
le, aba vnaxoT, brigadiri saWiro yofila Tu ara! _ titikom
niSnis mogebiT SeubRvira.
_ me mgonia Cemi Tu Sen ver gagirCevia Seni da koleq-
tivisa, Se mamaZaRlo! im erT manqana yurZens kisridan amo-
gacli, Se baRlinjo! _ mudam mSvidi qitesa ayvirda.
_ wadi, dReidan Cems brigadaSi aRar iricxebi, Tqvi,
rom titikom gamomagdo-Tqo! _ Tavis naTqvams brZana da
Sabiamnis auzisken wavida.
_ vis ubedav, Se ZuZumwovara parazito! _ qitesa
gamoekida.
_ visa da Sen, Se intrigano! _ titiko Semobrunda da
pirispir daudga.
_ ai, vin aris intrigani! _ qitesam waldi marcxena
xelSi gadaitana da Tavisi dakoJrili muSti iseTi ZaliT
daataka, rom titiko wabarbacda da Camqrali kiris zvinSi
TaviT CaerWo.
titiko erTi kvira brigadaSi aRar gamoCenila, qitesa
ki meore dRes meRoreobis fermaSi momvlelad gadaiyvanes;
masac winaaRmdegoba aRar gauwevia, titikos brigadaSi muS-
aobas es erCivna.
qitesam meRoreobis fermaSi erT welze meti ver gauZ-
10
lo; arada didi enTuziazmiT mivida. dRe da Rame ar is-
venebda, arc sxva momvlelebs asanebda. dolfrebi kiris
xsnariT SeaTeTra, daasufTava, talaxSi da nakelSi gasvr-
ili Rorebi wyliT gabana; saWmels xom zustad daniSnul
dros aZlevda.
brigadiri misi asakis kaci _ daTa iyo, magram qitesa
ise Tavdadebulad muSaobda, daTa ukan morCilad dasdevda,
Tumca qitesas aseTi Tavdadebaze ecineboda; momvleli qa-
lebi ki sul marjvenas ulocavdnen.
_ qites, axali cocxiviT gvi, aqauri cxovreba ZvalSi
da rbilSi rom gagijdeba, male mogwyindeba, _ xvneSiT
uTxra da niCabi iqve kuTxeSi miayuda.
daTas brigadiroba evala, Tan sxva momvlelebiviT muS-
aobda, brigadirobisa ki aTi procentiT sxvaze meti xel-
fasi ericxeboda.
_ sircxvili ar aris, Rorebi wunwuxSi ixrCobodgnen,
Cven ki xeli ar gavaqanoT?! _ TavauReblad upasuxa qitesam
da muSaoba gaagrZela.
_ rac aq xdeba, rom naxav, Senc CemsaviT Caiqnev xels.
yvela Tavis gamorCenaze fiqrobs. saqmis viTarebaSi rom
gaerkvevi, Senc dagiClugndeba muSaobis xalisi.
qitesas raRac undoda epasuxa, rom ezoSi Tavmjdomaris
msubuqi manqana Semosrialda.
_ gamarjoba, qalebo! _ mZRoli-wripo gafxorili gad-
movida avtomobilidan da qalebs didkacurad miesalma.
wripo misi meore saxeli iyo da ise morgeboda, rom naT-
lobis saxeliT aRaravin mimarTavda.
momvlel qalebs doinjiT miuaxlovda. Tavi maRla ise
aewia, TiTqos metra da samocdaxuTi santimetri simaRliT
kmayofili ar aris da momateba undao.
_ wripo, raze Sewuxebulxar? _ qalebi erTxmad
SeekiTxnen.
11
_ daTa minda, sad aris? saswrafo davalebaa! _ gansa-
kuTrebuli seriozulobiT Tqva wripom.
_ mosamzadebeli jgufis sadgoms xvetaven is da qitesa.
_ eg qitesa romeli axali Citia? _ wripom warbebi
usiamovnod aprixa.
_ koraSvili, mevanexeobaSi rom muSaobda, gazeTebic sul
imaze werdnen.
_ eg oxeri, raRa aq moaTries! _ wyromiT Caiburtyuna
wripom. sadgomSi Sevida, moSorebiT gaCerda da daTa TavisTan
moixmo.
_ saswrafod xuTi goWi unda gaamzado. sufTad gaakeTe;
dro erTi saaTi gaqvs! ho, maica, kinaRam damaviwyda, saRa-
mosaTvis ki ori mozrdili burvakia saWiro dakluli da
gamzadebuli.
farnaozi mainc mosuliyo, ra vici, romeli davkla, mere
Cxubi ar damiwyos, _ ukan gamoedevna am saqmeSi gawaful-
gaeSmakebuli daTa.
_ farnaozi xazeinTan aris, isic male mova aq, _ wripo
manqanaSi SeZvra da Zravi CarTo.
_ kargi, raxan egrea, rac Tqvi yvelaferi Sesruldeba,
_ daTam pirmoTned uTxra da afusfusda: _ qalebo, saCqa-
rod daadgiT wyali, sanam goWebs davklamT, aduReba unda
moaswros; qvabi gaamzadeT jigris yaurmisaTvis! _ axla
qitesas miubrunda: _ gamomye, momexmare, Tore marto ver
movaswreb! _ daTa Tavis stiqiaSi Sevida cibrutiviT datri-
alda, qitesa ki brmasaviT gahyva da sanam ar etyoda, ver
moefiqrebina, ra unda gaekeTebina.
daTa dolfris tixars gadaekida da ori kitriviT Cam-
rgvalebuli goWi daiTria.
_ eseni gamomarTvi! _ miaCeCa aWyivlebuli goWebi, Tvi-
Ton ki sxva dolfridan ori goWi amoaTria.
_ wavideT! _ brZana da win wavida.
12
erT dolfarTan SeCerda.
_ amaT rom davklav, ager, im xalian goWs wamoiyvan! _
yvelaze Tamam goWze uCvena, romelic Tavis Svid da-ZmasTan
erTad dedis mucelze Tavmidebuls tkbilad eZina da kars
momdgar gansacdels verafriT warmoidgenda.
qitesa daTas davalebas robotiviT asrulebda. male
xaliani goWi oxvriT da xvneSiT miuyvana, TviTon ki raRac
moimizeza da oTaxSi Sevida, raTa am codvisaTvis ar eyure-
bina.
wripom goWebi daniSnul dros waiyvana; saRamosTvis ki
marilwyalSi mosaxarSad da samwvaded dakluli ori moz-
rdili burvakic ar daiviwya.
meRoreebma jigris yaurmaze gvarianad moilxines, Rvinoc
daidges da kargad SezarxoSdnen; daTa gansakuTrebiT karg
xasiaTze iyo.
_ qites, ra yeyeCiviT dadiodi, aSkarad getyoboda, rom
amgvar saqmeSi gamoucdeli xar. me rom ar gyolodi, xazei-
nis davaleba Seusrulebeli dagvrCeboda, _ amayad Tqva
Tavisi moxerxebiT kmayofilma.
_ mag davalebis Sesrulebas sulac ar vapirebdi. me
mamuSave, Sen ki rogor giwiria igre wire. dRes Rorebs
saWmelic davakeliT, verc davasufTaveT; kacs guli gagi-
tydeba. dakvla da gafufqva ra Cveni saqmea; waiyvanon da
visac undaT, imas gaakeTebinon, _ sayveduriT Tqva
qitesam.
_ ras ambob, kaco. jigari xom dagvrCa. cocxlebi rom
waeyvanaT. egac dakarguli iqneboda, _ daTa Seedava. _ Sen
gagimarjos qites! cota xanSi Wkuaze moxvel da iqneba me
aRar macdide Rorebis dakvlas, _ daTam Wiqa bolomde ga-
mocala da ulvaSebi xelis guliT moiwminda.
_ goWebi Tu egre vxoceT, raRa gegmas SevasrulebT, _
qitesam sayveduriT Tqva.
13
_ Turme ris javri gqonia, xa, xa, xaaa! _ daTam gadaix-
arxara. _ biWo, Sen mTvaridan xom ar mofrindi?! ver ga-
gigia, ra xdeba? erT deda Rorze cameti goWis gegma
gvqonda, eqvsi Zlivs SevasruleT, isac farnaozam tyuilad
dawera da wlevandeliT gadavfareT, Tore oTxic ar gveyole-
boda. vin ra gviTxra, Cveulebriv kargad da Tbilad varT.
samoci deda Rori gvyavs, erTi amdeni alazanze meRoreobis
brigada rom aris, imaT eyolebaT. marto gramitonas weli-
wadSi samasi goWi ar yofnia; Cvenc xels viTbobT. me ori
deda Rori myavs, sasuqSic sams vasuqeb; am qalebsac hyavT
TiTo; weliwadSi sam goWs gvaZleven. Rorebis sakvebi muqTaa.
me raRa menaRvleba, magis dedac vatire, rac mets daklaven,
is mawyobs; jigari xom gvrCeba. Sen kidev ar ici, binis
boloSi calke ocdaaTi deda Rori rom gvyavs, sul ar
arian aRricxuli. saxarjod marto imaTi goWebi unda ikma-
ron, magram ar hyofniaT da ras izam.
mec SensaviT xmauriT movedi, magram davrwmundi, rom
araferi gamovidoda da movkete. axla rogorc moiTxoven,
igre vmuSaob? RvTis wyalobiT ukmayofilo ara var. sul
imas gaiZaxian, meRoreoba zaralianiao. magaT rac undaT isa
Tqvan, me ki aq veraviTar zarals ver vxedav; Zalian kmayo-
fili var, Senc male egre iqnebi, Cemo qites, _ daTam xeli
mxarze daartya da xvneSiT adga.
_ ara, Zmao, egre Tu Wames, magaT ra fermam unda gauZlos!
_ qitesam xelebi gaSala.
_ biWo, Sen Wkua kidev ver iswavle?! gana ar vici, ti-
tikos brigadidan kudi ratom gamogikvanZes; maiqec kargad,
Svilosa, Tore icode, Cvens koleqtivSi SenisTanebs ar
gaaCereben! vinc TaflSi xels yofs, TiTebsac is ilokavs;
aba Taflian xels sxvas xom ar gaalokineben. yvela raRa-
ciT iTbobs xels. yvelgan egrea da Sen vin aramkiTxe re-
vizori megvevline.
14
_ iman raRa qnas, TiTebze Taflis magier mazolebi rom
ver daauTvlia, dRe da Rame patiosnad Sromobs, wlis bolos
SromadReebze dagrovili dovlaTis ganawilebis imediT. eseni
kidev Tafliani TiTebi unda gavilokoTo; alalma mSromelma
raRa unda gailokos, aba, miTxari! _ qitesam xmas auwia.
_ iman kidev Tavisi mazolebi gailokos, biWos! Sen ra
Cveni partorgiviT laparakob, mogzavnili xom ara xar? mag
laybobas Tavi daanebe, Torem xom ici, gramitonas magari
zurgi aqvs, raikomis pirveli mdivani uWers mxars, aba,
gramitonas Tavmjdomareobas vin moifiqrebda, marto gakvra-
gaglejazea. magas namusi ara aqvs da kacoba. koleqtivi im
mdivnis mamulad aqcia, TviTon ki misi gaumaZRari mouravia.
gadagvardnen, Svilosa, yvelawminda Roris kuWze gadacvales.
magaT gegmaSi am cxovrebis dangreva aqvT da angreven kidec.
xalxis samsaxuri da movaleoba ybedobisTvis sWirdebaT.
amden mtaceblebs rom uyurebs, yvela cdilobs, xelSi rac
moxvdeba, miiTvisos. imitomaa, rom wlis bolos fa-fu
nawildeba. qurdebad da TvalTmaqcebad gvaqcia zevidan ay-
rolebulma yaCaRobam. SenisTanebs ki momxveWelobis Rvarco-
fi walekavs, ase patiosnebiT bednieri cxovrebisa rom
gjeraT. xom naxe, gramitonam partorgs rogor gamoaba
cocxi; sofelSic ki aRar uSveben. gramitonas momxre is
maRal skamze mjdomi simarTles da patiosnebas gaaxarebs?!
gaCerdi, balRo, erT lukma purs mogigdeben da RirRne,
sanam eg darCenili ori paraskevi gagiTavdeba. talaxiT
dasvril RorebSi ori da sami sufTa Rori ver iboginebs,
dasvrian da gaatalaxianeben. suyvela sufTa unda iyos, an
talaxianebi calke unda eyarnen, gaige?!
_ me magaTi mosagdebi ra mWirs, patiosnad vmuSaob,
egeni SeeSvan yaCaRobas, kacs Sromaze guli rom aucrues.
ra mqonda mevenaxeobasTan gasabuti. CemisTanebi ara sWird-
ebaT, Tu ver gaTxunes, Tavidan iSoreben. Sen rom xels
15
iSver im didi skamisken, patiosani kaci gramitonas bumbuls
qars gaatanda, magram, etyoba, gvarianad bRunaobs talaxSi;
swored imis bralia danarCenebis egeTi gatalaxeba! _ daas-
kvna qitesam.
_ me rogorc miwirnia, igre vwirav, Sen ki ara mgonia
aq didxans gagaCeron, _ qitesas naTqvamiT SeSinebulma da-
Tam Caiduduna da oTaxidan gavida.
or TveSi brigadidan samocamde goWi waiyvanes. bevri
TviTon dakles. zog deda Rors aRarcerTi goWi aRar
SerCa. qitesas guli mTlad aucruvda.
_ risTvis vmuSaob, rom mkiTxon, Seni naSromi gvaCveneo,
ra vaCveno?! aq sad movxvdi. xalxma rom gaigos, sircx-
viliT Tavi rogorRa gamovyo! _ Tavis TavTan ase xmamaRla
daviT dadioda.
erTxel veRar moiTmina da fermis gamge _ farnaozas
hkiTxa:
_ biWo, farnaoz, amdeni Rori da goWi rom migyavT, vis
aWmevT, koleqtivs rameSi mainc argian?
farnaozi daibna, amgvar SekiTxvas arafriT ar moeloda;
yelSi gaCxirulma nerwyvma kinaRam daaxrCo, sityvis Tqma
Zlivs moaxerxa: _ ra guli dagwvia, Seni ra midis! _ ......
upasuxa.
_ Cemic midis, Senic, mamaSenisac da yvela imisac, visac
koleqtivSi erTi wveTi ofli mainc dauRvria, gaige?!
farnaozi SeSinda, TiTqos binis qurdi saxlis patrons
SeefeTao; uceb datkba da qitesas ganumarta: _ ras izam,
qitesa Zia, ufrosebs sWirdebaT. zogi stumari modis, zo-
gisgan raRac-raRaceebi gvWirdeba da egrea, xeli xels
banso, xom gagigonia.
_ dabaneT, Svilosa, xeli dabaneT. am fermaSi me da
daTaRa rom dagrCebiT, maSin xom mixvdebiT, rom xelebi
igre dagibaniaT, tyavic Tan gagiyolebiaT.
17
_ kargi Wkuis maswavlebeli myolia me aq, _ farnaozma
SeSfoTebiT Cailaparaka.
_ Sen Wkuis swavleba ara gWirdeba, balRo, aRviris
daWera ki ar gawyenda, sanam gvian ar aris! _ uTxra qitesam
da Rorebis binaSi Sevida; adgilze darCenili farnaoza
dabneuli misCereboda mis nakvalevs.
iTmina qitesam meRoreobis fermis wewva-ganiaveba, fermis
gamgemac iTmina misi meRoreoba. wlis bolos ki gamoucxada:
zedmeti xar, amdeni momvleli ara gvWirdebao; qitesam Sve-
biT amoisunTqa, fermis gamgec damSvidda.
ager, ukve meore welia milaris savele sadgomis yarau-
lia, iq verafers naxavs sadaoso. arada brigadirTan orjer
iseTi Cxubi mouvida, rom kinaRam es adgilic ar daatove-
bines. qitesas SiSiT marcvals ase xelaRebiT veRar ipara-
vdnen, Tore am gaZrialebul datacebaSi qitesa mTlad
rogor mospobda qurdobas...
fiqrebidan gamoerkva. orTvalis Wals xeli uSva da
Calianis daTvaliereba daiwyo; nisli nel-nela maRla iw-
evda.
uceb adgilze gaSeSda. arxis mxares daqanebul napirze
gadaTelil CalebSi adamianis fexebi SeniSna, guli Seuqa-
nda, adgilze gaSeSda, erTxans ase darCa, mere frTxilad
miuaxlovda. arxis miwayrilze TaviT qveviT, pirqve viRac
kaci egdo. wylis gayinul zedapirs ramodenime santimetri
acilebda. Tavidan Camonaden sisxls mis qveviT xelisguli-
sodenad yinuli gaewiTlebina, wiTel zolad wasuliyo da
naxevar metrSi Camtvreul yinulTan wyals uerTdeboda.
qitesas ZarRvebSi sisxli gaeyina, akankulda, adgilze
gaSeSda; uceb yvirili daiwyo: _ kaci mouklavT, kaci! hei,
vis gesmiT, xma gameciT! kaci mouklavT, kaci! _ gauvali
dumili ar iZvroda.
qitesa darwmunda, rom mSvelelis Ziebas azri ara
18
hqonda, gadawyvetileba marto mas unda mieRo. moulodn-
elobisgan dabuJebulma tvinma praqtikuli moqmedebisken
mouwoda.
_ uyure, kaco, es ra CaudeniaT im uRmerToebs! _ but-
butebda qitesa da Tan arxis miwayrilze Cadioda _ namd-
vilad orni iyvnen, manqaniT rom gaiqcnen; aki imitom ar
gamoexmaurnen is wyeulebi.
wylis piras mivida da Tavdayira dagdebul kacTan Ca-
cucqJa. _ afsus, ra kargi vaJkacia! _ pirqve damxobil
farTo mxarbeWian vaJkacs Tmaze sisxli Sexmoboda da Sewe-
bebuli Tmebidan jer kidev wveTavda.
_ maica kaco, cocxali ar iyos! _ qitesa mxrebze moe-
Wida da zurgze gadaabruna. moulodnelobisagan elda nacemma
daiRriala:
_ vaime, Svilo, es xom luka xuciSvilia! Cemi amalias
amzanagi. afsus biWo! sofelSi amisTana vaJkaci meore ar
dadis. vaime, Svilo, vaime! Sen RalatiT Tu wagaxdendnen,
Tore pirispir rogor dagamarcxebdnen!
xvneSiT da oxvriT luka zeviT amoaTria. orTvalaze
balaxi blomad hqonda. es zorba da mkvrivi vaJkaci _ Zlivs
moaTavsa zed da balaxze rbilad daawvina. Walze mibmuli
gogroxodan doqi amoiRo, arxidan wyali amoitana da Wri-
loba mobana, kefaSi hqonda raRac Cartymuli, Rrma Wri-
loba etyoboda. mTeli sxeuli daaTvaliera, sxva dazianeba
ver naxa.
_ daxe ra dagauwyvetiaT im avazakebs; yinulis qveS
CauSvebdnen da mere uyare kakali, sanam yinuli ar gadne-
boda, ver ipovnidnen. vaime, Svilo, vaime! ra deda dagitirebs
Tu bebia, bedi hqoniaT sawylebs am dRes rom ver moes-
wrnen! vaime, Svilo, vaime! ra vqna, kaco, sad waviRo? maica,
iqneba cocxalia me kidev aq moTqmas movyevi _ perangi gaux-
sna da xeli mkerdze daado, susti feTqva igrZno. _ cocxa-
19
lia! _ gaxarebulma wamoiZaxa. cxvris tyapuWi saswrafod
gaixada, perangi sigrZexe Caixia da Taivi Seuxvia, mere ty-
apuWi gadaafara, gverdebidan balaxi mouquCa da sagulda-
gulod daaTbuna.
_ oxeri yinvisa meSinia da kokuraSi wyaros wyali ver
Seminaxia, _ TiTqos moibodiSa da lukas arxis wyliT piri
mobana; gafiTrebuls sicocxlis niSanwyali ar etyoboda.
kofoze Camomjdari qitesa mainc uzelavda safeTqlebs da
CasZaxoda: _ luka, Svilo, luka! me var qitesa Zia, biWo,
xma amoiRe!...
moswavle da maswavlebeli
erosis tyveobaSi
pirveli zari daireka. meaTe klaselebi merxebTan xmau-
riT ikavebdnen adgils. sul Cvidmeti iyvnen; aqedan biWi
mxolod oTxi iyo. saswavlo weli daiwyo. erTmaneTs didi
mondomebiT uyvebodnen zafxulis ardadegebis STabeWdile-
bebs.
oTxi gakveTili ise damTavrda, rom moswavleebma da
maswavleblebma dro skolisgareSe ambebze saubars moandomes;
yvela mxiarul xasiaTze iyo.
mexuTe gakveTilze skolis direqtorma, maRalma, gamx-
darma, erTi SexedviT susxianma kacma _ dimitri davaraS-
vilma klasSi ocdasami-ocdaoTxi wlis, saSualoze cota
maRali, sportuli aRnagobis, riJa kaci Seiyvana.
_ unda gagacnoT Cveni axali fizkulturis maswavle-
beli _ zaza svaniZe. gasul wels daamTavra fizkulturis
instituti. Tavisi iniciativiT wamovida soflis skolaSi,
kargi sportsmenia; Tqveni fizikuri gakaJebisaTvis didi
SenaZenia.
_ Zalian sasiamovnoa! _ erTxmad wamoiZaxes.
20
_ sasiamovno Tua amas ra sjobia. axla Tqven iciT, Tavs
rogor gamoiCenT, _ direqtori klasidan gavida.
_ albaT ukeTesi iqneba, sia wavikiTxoT da ise gavicnoT
erTmaneTi, _ Tqva zazam da Jurnali gadaSala.
_ Tqvens Sesaxeb direqtors bevri araferi uTqvams,
iqneb zogi ram mogviyveT, _ eSmakuri RimiliT SeekiTxa
klara saxiaSvili, romelsac klasSi yvelaze lamaz gogod
aRiarebdnen da TviTonac Tamami saqcieliT gamoirCeoda.
_ mainc ra gainteresebT? _ SeekiTxa zaza.
_ magaliTad, coli gyavT Tu ara, Tundac Seyvarebuli
da vin icis kidev ra, _ klaram gogoebs Tvali Caukra da
dajda.
klasSi xarxari atyda.
_ es problemaRa darCa klaras gadasawyveti da sanam
gaTxovdeba, SekiTxvebiT erToba, _ dacinviT SeniSna zauri
firosmanaSvilma, romelic swavlaSi samagaliTo iyo, klaras
metiCrobas ki ver itanda.
klasSi kvlav ifeTqa sicilma.
_ aba, aba, Sen Tavs nu gagivida! _ klaram Seutia.
_ me vkiTxe maswavlebels, Seyvarebuli hyavs Tu ara?
_ damcinavi RimiliT upasuxa zaurma.
_ modi SevTanxmdeT, _ dinjad daiwyo zazam, _ pirvel
dRes erTmaneTs nu vawyeninebT; kargi iqneba Tu sawyenad
saqmes arc SemdegSi gavixdiT, radgan samuSao imdeni gvaqvs,
rom amisTvis ver movicliT, _ zazam momxiblavi Rimili
yvelas gadasdo; saCxubrad moqruSuli daZabuloba ganmux-
ta.
siis kiTxva daiwyo. visac amoikiTxavda, is moswavle
fexze dgeboda. zaza cota xans daakvirdeboda, mere dajeq-
io, etyoda da axla sxvas amoikiTxavda.
_ gziriSvili marine, _ amoikiTxa.
_ friadosania, zomaze metad seriozuli da simarTlis
21
pirSi mTqmeli, _ saswrafod daaxasiaTa daTo jariaSvilma.
_ grcxvenodes, daTo! _ usayvedura marinem.
_ ra Tqvi, gogo, araswori?! _ daTo Seepasuxa.
_ komentarebi ar gindaT, TandaTan yvelafers gavigeb.
Tumca, rogorc gindaT, sainteresoa erTimeoreze ra azrisa
xarT, _ Tqva zazam da kiTxva gaagrZela; moswavleebi gamx-
iaruldnen.
_ klara saxiaSvili.
_ skolis mSveneba, klasis siamaye da gmirul romanebSi
Caferflili; swavlobs ise ra, _ zaurma yvelas daaswro.
_ Sens daxasiaTebas merCivna, ybacos eTqva rame, is mainc
gairjeboda Cemda sasikeTod, _ klaram usayvedura.
_ ybaco romelia? _ zazam ikiTxa.
_ siaSi moZebneT gramiton qarumas Ze RliRvaSvili! _
viRacam wamoiZaxa.
_ RliRvaSvili gramitoni, _ zazam amoikiTxa. grami-
toni fexze adga.
_ gramiton qarumiCi, igive ybaco, sul ufrosobaze
ocnebobs. imedovnebs, rom skolis damTavrebis Semdeg meqa-
TmeobaSi momvlelad moewyoba, mere ki... sanam ruqaze maR-
lobebs da dablobebs erTmaneTisagan ar gaarCevs, afrika da
samxreT amerika erTmaneTSi ar aereva, nurafris imedi nu
eqneba; rac Seexeba sports, enis tlikiniT yvela sportSi
Seudarebelia, _ amalia koraSvilma daaxasiaTa.
zazam RimiliT Sexeda, pirvel merxTan maswavleblis
win idga. gamxdari, viwro mxrebiani, wvrili kisriT sxeul-
ze gamobmuli didi, mrgvali Tavi, qveda Cana win wamoweoda
da qveda tuCi zedaze gadamjdariyo; saulvaSed wamozrdil
RinRls naxevrad faravda; patara mokleTiTebian xels sax-
eze isvamda.
_ maica, Seni jeric mova! _ amalias miaZaxa da dajda.
zazas gaeRima.
22
_ koraSvili amalia waikiTxe, mas! _ daiZaxes moswav-
leebma; dainteresdnen gramitoni masze ras ityoda.
_ koraSvili amalia, _ zazam siaSi moZebna.
_ swavlaSi da siyvarulSi xelmocarulia: swavlaSi
marines ejibreba da oTxosnobas ver gascda; silamazeSi
klara frCxilis fasi ar aris. unda, rom vinmem yuradReba
miaqcios, magram sadac klarasnairebi arian, magas veravin
amCnevs. Tu egre gagrZelda, gasaTxovari darCeba. aba, mag-
isTana Sexedulobis da mJave enis patrons ojaxSi vin
SeuSvebs, _ gramitonma guli moifxana.
_ Cemze rac unda Tqva, ybaco, davalebas mainc gada-
gawerineb; Sens codvaSi ar Cavdgebi, _ wynarad Tqva Tval-
cremlianma amaliam.
gramitonis RvarZliani naTqvamis Semdeg klasi gamococx-
lda; TiTqos didi lodi moexsnaT, SvebiT amoisunTqes.
_ Salva SioSvili, _ waikiTxa zazam.
_ karg cxovrebaze meocnebe Saliko, swavlaSi simu-
lianti. ra ginda, bedi mainc uRimis, roca gakveTili icis,
mis Tavganwirul moTxovnas, mkiTxeTo, usruleben. uyvars
gazeTis xmamaRla kiTxva; ver itans mxatvrul literaturas;
yvela sakiTxSi erkveva, rac ar waukiTxia da ar gaugonia,
gansakuTrebiT Tavgamodebulia maSin, Tu raRacisTvis yuri
moukravs; Seudarebeli mokamaTea imaze, razec warmodgena
ara aqvs, _ marinem daxasiaTeba daasrula.
_ kargi ra, marine! _ Salvam sawylad Tqva da dajda.
klasSi xarxarebdnen.
_ zauri firosmaniSvili.
_ kargi biWia, mas, xuTosania! _ gramitonma yvelas
daaswro.
_ amalias imedi aRar aqvs, axla zaurs miuyara lkevebi,
saqmes iwinaurebs, _ viRacam SeniSna.
isev atyda sicili.
23
_ daTo jariaSvili.
_ Seudarebeli mxatvaria. niSnebs mxatvrobis xaTriT
uweren. sxva sagnebi raRad unda, momavali nikala izrdeba,
im gansxvavebiT, rom ojaxis Seqmna winaswar aqvs gadaw-
yvetili, _ daaxasiaTa klaram.
_ gulis sworis xaTriT arc Rvinos svams, _ daiZaxa
erTma.
_ vTqva? _ gramitoni wamoxta.
_ deegde mand! _ daTom Tvalebi daubriala.
amalia koraSvilma merxze dado Tavi da maRla aRar
auxedia.
zazam siis kiTxva gaagrZela moswrebuli da enamware
komentirebis TanxlebiT, bolos yvelaze miaxloebiTi war-
modgena Seeqmna. Jurnali daxura, fexze adga da laparaki
daiwyo.
_ yvela sagani kargia, fizkultura ki janmrTelobis
da warmatebuli swavlis garantiaa. me vecdebi, rom es sagani
SeiyvaroT. garda gakveTilebisa, mecadineobis Semdeg spor-
tul Sejibrebebs movawyobT. es imdenad sainteresoa, rom
Tqven TviTon gaxdebiT Sejibrebebis mowyobis iniciatore-
bi.
_ kargi iqneba, mas! _ axmaurdnen.
_ aba, axla sportul tanisamosSi gamoewyeT da gareT
gavideT, vnaxoT, vis ra SeuZlia.
Ria sportul moedanze gamococxleba da xmauri iyo.
zaza darigebas aZlevda da yvela SejibrSi TviTon monaw-
ileobda.
as metrze sirbilSi biWebs karga manZiliT gaaswro.
Semdeg simaRleze xtomaze gadavidnen. biWebs metranaxevar-
ze gadaxtoma gauWirdaT. zazam Zafi Tavis simaRleze daa-
magra da zed moxdenilad gadaevlo.
_ ux! _ yvelas aRmoxda.
24
axla ReoZTan mividnen. awevaze didi aliaqoTi autydaT;
zogi samjer Zlivs iweoda.
zazam veRar moiTmina. _ aba, miyureT, _ Tqva da RerZze
ise marjved datrialda, rom yvelam piri daaRo.
_ vax, biWo, ra `solnce~ daatriala! _ wamoiZaxes.
zaza RerZidan Camoxta da moswavleebTan mivida.
_ mogewonaT ara? me Tu damijerebT da gamomyvebiT,
pirobas gaZlevT, rom or TveSi Tqvenc SeZlebT amis gakeTe-
bas; mere ki ufro ioli iqneba sxva rTuli nomrebis aT-
viseba, _ Sepirda.
_ aucileblad mas! _ wamoiZaxes aRfrTovanebulebma.
_ saRamoze ki, visac survili gaqvT, frenburTis seq-
ciis mecadineobaze modiT.
mecadineoba damTavrda. zaza samaswavleblosaken wavida.
_ ra Seudarebeli xar, zaza mas, _ klara axlos mi-
vida da CurCuliT uTxra.
zaza moulodnelobisagan gawiTlda.
_ Tqvenc ivarjiSeT da mixvdebiT, rom amis gakeTeba
SegiZliaT, _ damrigeblurad uTxra.
_ mamecadineT ra, Zalian gexvewebiT!
_ xvewna rad ginda, es xom Cemi movaleobaa.
_ vnaxoT, rogor SeasrulebT Tqvens movaleobas, _
klaram RimiliT uTxra da gaiqca; dabneuli zaza samaswav-
leblobSi robotiviT Sevida...
frenburTis moedanze Sejibri daeniSnaT. sami gundi
Seadgines. ori rom TamaSobda, mesame isvenebda wagebulis
adgilis dakavebamde.
klara zazasTan mivida, mklavSi xeli gamosdo, mis mxars
mkerdiT miekro da Seexvewa: _ Tqvens gundSi CamricxeT,
zaza mas, naxavT, rogor kargad viTamaSeb.
_ kargi, magram jer unda vimsajo. Tu TamaSi momiwia,
TqvenTan Cavdgebi.
25
_ maSin mec jer ar viTamaSeb, minda, giyuroT, rogoria
msajoba.
_ yureba ra saWiroa, iTamaSe.
_ Tqveni yureba ar SeiZleba? _ klara TiTqos gauw-
yra.
zaza gawiTlda. cota xniT sityvis Tqma ver moaxerxa.
_ kargi, rogorc ginda, _ Cailaparaka da sastvens Cab-
era.
klara Tavis Tanatol gogoebTan SedarebiT momwifebul
qalad gamoiyureboda. savse mkerdi kabis garRvevas lamobda.
saSualoze cota maRali, qalurad srulyofili, lamazi da
moxdenili, Zewnis totiviT moqnili da mousvenari. Tafl-
isferi, mudam gamomwvevad mocimcime, nuSismsgavs quToToe-
bSi Camjdari Tvalebi TiTqos moferebas iTxovdnen.
mama matylis damamzadeblad muSaobda, xelgaSlilad
cxovrobdnen da dediserTa gogos gansakuTrebiT anebivrebdnen.
klara skolaSic nebivrobda da rac moesurveboda isruleb-
da.
axla zaza gamoCnda, romelic kargi sportsmeni iyo da
masTan siaxlove raRac qalur siamayes gvrida; Tumca zaza
gansakuTrebuli garegnobiT ar gamoirCeoda, piriqiT, Tu
ara misi sportuli monacemebi, zazas Sexedvis Rirsad ar
gaxdida, magram axla, eamayeboda masTan siaxlove; gasarTo-
bad savsebiT Rirseulad miaCnda. frenburTis TamaSis dro-
sac sul mis gverdiT iyo. ise Tamamad da mourideblad
eqceoda, rom yvela amCnevda.
_ zaza mas, RerZze ar mavarjiSeb? _ TamaSis damTavrebis
Semdeg uTxra.
_ ar daiRale? _ zazam pirdapir uaris Tqma ver
akadra.
_ piriqiT, axla ufro kargad vivarjiSeb.
klara da zaza RerZTan mividnen.
26
zazas egona, rom sxvebic gayvebodnen, magram RerZTan
marto is da klara aRmoCndnen; sxvebi Soridan uyure-
bdnen.
_ momexmare, zaza mas, ver vwvdebi, _ klaram RerZze
Sextoma daapira.
zazam welze xelebi frTxilad mohkida. klara axta,
cali xeliT Zlivs Camoekida, Camovarda da dayril nax-
erxSi CaiCoqa.
_ meti ar SegiZlia?! _ zazas wyeniT uTxra.
zaza gabrazda, iRliebSi magrad mohkida xeli ise, rom
TiTis wverebiT ZuZus fuZes miswvda; klara gaitruna, Se-
jtomas ar Cqarobda.
_ erTi, ori, sami! _ zazam daiTvala.
klara RerZs ise miafrinda, daxmareba sulac ar das-
Wirebia. RerZze orjer aiwia, mesamed gauWirda.
_ momexmare, zaza mas! _ dauZaxa.
zazam xelebi welze mohkida da awevaSi miexmara.
_ erTxel kidev, _ klara ar cxreboda.
zazam kidev mohkida xeli da zeviT aqaCva dauwyo.
klara uceb Camoxta. zazas xelebi aucurda da iRliebs
qveSidan mkerdze mouxvda.
klaram iRliiT xelebi dauWira, uceb Setrialda da
mkerdiT zed miekro.
_ ras Svrebi, zaza mas?! _ TvalebSi gakvirvebiT Sxeda,
Tan vnebamoWarbebulad iRimeboda.
zaza sul daibna. klaras iRliebidan xelebi frTxilad
gamoacura. klara ki Tavisi xelebiT awveboda ise, rom
aSkarad agrZnobina, gaSveba ar mindao.
Tavisi lamazi gamoberili, fafuki tuCebi saxesTan axlos
miutana da CurCuliT uTxra: _ zaza mas, xval kinoSi ge-
patiJebi, Zalian gTxov, uari ar miTxra, _ zaza gaognebuli
idga da xmis amoRebas ver axenrxebda. _ kargi? _ klara
27
ise axlos mivida, TiTqos kocnas upirebso.
_ kargi, wavideT, _ zazam saTqmeli bages Zlivs mo-
acila.
_ axla ki saxlSi wavideT! Tqva darwmunebulma klaram
rom masze Tavisi nebis karnaxi SeeZlo...
soflis klubi xalxiT iyo gaWedili. klara, zaza da
amalia erTad isxdnen. klara kinos msvlelobisas zazas
eCurCuleboda. amalia kedelTan miyuJuliyo da uxerxulo-
bisgan Tavis daRwevas kinos yurebiT cdilobda...
_ gagacilebT, _ kinos damTavrebis Semdeg zazam go-
goebs SesTavaza.
_ me TviTon waval. naxvamdis! _ amalia gamoemSvidobaT,
Tan gulSi Tavs sayvedurobda, klaras kinoSi ratom
gavyevio.
_ me gacilebaze uars ar vityodi, zaza mas, _ klara
cotaxans Seyovnda da daumata: _ Sors vcxovrob da marto
wasvlisa meSinia.
_ gagacileb, aba, marto xom ar gagiSveb, _ Tqva zazam,
Tan gaifiqra, am gogos mamali mglis ar eSinia, Cemi gac-
ileba raSi sWirdebao. klaram xeli gamosdo da mixutebu-
li gahyva.
cota xans Cumad iares.
_ ratom arafers meubnebi? _ hkiTxa klaram.
_ ra giTxra?
_ Tundac is, Seni sacole rogoria, _ klara uceb gaC-
erda da zazas TvalebSi miaCerda.
zaza cota xans dumda, fiqrobda, mere TiTqos raRac
gadawyvitao, uTxra:
_ sacole ara myavs.
_ marTla?
_ marTla.
_ ra kargia!
28
_ ra aris kargi?
_ is, rom sacole ara gyavs.
_ ratom aris kargi?
_ ar vici, ise vTqvi.
cota xans ase iares.
_ arc aravin gyvarebia? _ klaram isev gaaCera.
_ ara.
_ SeiZleba, rom vinme Segiyvardes?
_ SeiZleba.
_ kargi SeRavaTia! _ klaram ironiulad gadaikiskisa.
_ ratom icini?
_ imitom, rom saubarSi ZaliT giwvev, Sen ki sul ra-
Racaze fiqrob.
_ ho, marTali xar.
_ raze fiqrob?
_ Senze.
_ ras fiqrob?
_ sxva dros getyvi.
_ axla miTxari.
_ axla ar SeiZleba.
_ maSin me getyvi.
_ Tqvi.
_ albaT fiqrob, ra cudi gogoao.
_ ara, klara, kargi gogo xar, SenisTana qalaqSic ar
Semxvedria. momwons Seni saqcieli, raRac Taviseburi azar-
ti axlavs.
_ ai, Cemi saxlic, _ klara orsarTulian sazlis win
gaaCera, mere jiqur hkiTxa: _ mogwonvar?
_ momwonxar.
_ ase uceb mowoneba SeiZleba?
zaza daibna.
_ kargi, davijereb. ai, me ki namdvilad momwonxar da
29
arc vmalav; Semiyvardebi Tu ara, amas ki ver Segpirdebi.
_ es me sulac ar miTxovia.
_ xval, Semxvdebi?
_ rogor ara, xval skolaSi var.
_ skolis gareSe?
_ ra vici, me sofels ar vicnob.
_ kargi. saRamoTi Sen rom cxovrob, im saxlTan dame-
lode.
_ ...?
_ xvalamde! _ klara uceb moexvia, akoca da ezoSi Se-
varda.
zaza bnel orRobeSi midioda da Tavis Tavs ekiTxeboda:
ratom davumale, rom sacole myavs da ratom ar vuTxari,
rom gadawyvetili gvaqvs, Semodgomaze viqorwinoT? ra me-
marTeba? am gogos gavlenis qveS moveqeci; arada Zalian
kargia.
sinaTlis boZze Camokidebuli naTuris qveS mowyobil
grZel skamze sofleli kacebi Camomsxdariyvnen da sau-
brobdnen.
`neta, aseT dros aq ras usxedan? _ zazam gaifiqra.
_ vin aris eg biWi? sofelSi ukve ramdenjerme davinaxe,
_ erTma ise ikiTxa, rom zazas smenas miswvda; gamefebul
siCumeSi xma Sors swvdeboda, kacebic xmamaRla laparako-
bdnen.
_ axali fizkulturis maswavlebelia, _ upasuxa kuTxe-
Si miyuJulma biWma.
_ sadauria, biWo?
_ i, mematyle bagratis gogo magra ki miexutebina.
_ is gogo kargad aris Semosuli, ajilRasaviT dar-
bis.
_ hoda, qalaqSi gaugiaT, rom sofelSri ulayi sWird-
ebaTo da gamougzavniaT.
30
_ bagratas ganebivrebuli hyavs da, ai, naxavT, mag gogos
aRvirs ver dauWers, gadaaskdeba viRacas.
_ raRa viRacas, Cemi TvaliT davinaxe, Caxutebuli rom
mihyavda mag qalaqel fizkulturis maswavlebels.
_ magan fizkultura gvaswavlos, Torem eg saqme qa-
laqelebze naklebad arc Cven viciT, _ saubarSi boZis
kuTxeSi miyuJebuli biWi Caeria.
_ balRo, Sen patroni ara gyavs? an gakveTilebi ara
gaqvs saswavli? Cven ras mogvCerebixar?! moswydi aqedan, Se
mamaZaRlo! _ gaubrazdnen. biWi sirbiliT wavida.
zaza saxlSi dabneuli mivida, sawolze gulaRma gadaw-
va da fiqrebs gauyva. karadisaken gaxedva ver gabeda, saida-
nac patara CarCoSi Casmuli Tavisi sacolis suraTi Tv-
labSi Sexedavda-xolme.
`ra moxda, ra davaSave? mere ra Tu am gogoze gaver-
Tobi, es imas xom ar niSnavs, rom mas colad aRar waviyvan~,
_ gaifiqra. gambedaoba moemata, gadmobrunda da suraTs
Tamamad Sexeda. TiTqos Zveleburad gaRimebuli aRar iyo,
Subli Seekra da misi Tvalebi sayvedurs afrqvevdnen; Ser-
cxva, am mzeras veRar gauZlo, pirqve damxobils male
CaeZina.
meore dRes klaram zazas gverdiT Cauara da CurCuliT
uTxra: _ saRamoze xom damelodebi?
_ sanam moxval ocnebiT daviRlebi.
klaras esiamovna, vnebianad Sexeda da Tvali Caukra. zaza
mTeli saRamo klarasTan Sesaxvedrad emzadeboda. koxtad
gamoewyo; sarkis win didxans itriala. moxuci saxlis pa-
tronebi SebindebisTanave oTaxSi Seiketnen da gareT aRar
gamosulan.
zaza WiSkarTan mofarebiT gaCerda. lodini didxans ar
dasWirebia. viRac ise modioda, TiTqos dagvianebuls saxl-
Si eCqarebao. klara iyo, rom gausworda, zazam dauZaxa.
31
gogo gaCerda. zazam ezoSi Seiyvana, mkerdi Caikra da tuCe-
bze daewafa. erTmaneTs didxans eferebodnen da vnebianad
CurCulebdnen.
_ axla me waval, _ klaram kidev erTxel akoca da
WiSkrisken wavida.
_ ra geCqareba, cota xans kidev moicade, _ zazam
SeaCera.
_ dagvianda, erTi kviris Semdeg kidev Segxvdebi.
_ erTi kvira rogor unda gavZlo uSenod! _ zaza
Sewuxda.
_ vnaxoT, rogor moiqcevi, SeiZleba adrec movifiqro;
me TvTion getyvi, _ klara, erTxel kidev gadaexvia, akoca,
mere ucex gausxlta xelidan da orRobeSi sirbiliT gavi-
da...
zaza mTlianad klaras gavlenis qveS moeqca. sul imas
cdilobda, Sexvedroda da masTan yofiliyo; klara ki
kataTagvobanas eTamaSeboda: mividoda, daelaparakeboda, mere
swrafad gascildeboda da aforiaqebul zazas Soridan ak-
virdeboda. moswavleebi rogorc maT erTad dainaxavdnen,
erTmaneTs yurSi raRacas uCurCulebdnen, mere isev Sexe-
davdnen, gaicinebdnen da TavianT saqmes gaagrZelebdnen.
klara zazas ramdenimejer kidev Sexvda. axla maTma
urTierTobam raRac dakanonebuli saxe miiRo. zazas mimarT
klaras Zveleburi interesi aRar hqonda, arc uyvarda; zaza
ki misken sul ufrodaufro Zlierad iltvoda.
erTxel, saRamoTi, Cveulebrivi Sexvedris Semdeg, zazam
didi xvewniT klara Tavis oTaxSi Seiyvana; sawolze dasva
da alersi dauwyo. klaras ki misdami interesi sruliad
gahqroboda.
zazam cunebas veRar gauZlo, klaras eca da kabis gaxda
scada, ZiZgili gamarTes, zazam kaba Semoaxia.
_ ras Svrebi, Se arakaco! _ klaram uyvira. zazam mainc
32
iZala da sawolze gadaawvina.
_ ra xdeba mand? _ am dros xazeikas xma gaisma.
zaza uceb gamoerkva: _ araferi, araferi! _ dabneulma
upasuxa da klaras xeli uSva.
_ es ra miqen, Se xvadago! amis Semdeg Sen kaci gqvia?!
_ klaram daxeuli kabis naWeriT mkerdi daifara.
zaza SekrTa, mere uceb damrigeblurad uTxra: _ Cemze
aseTi momarTva ar gekadreba!
_ ar mekadreba? _ klaras mwared gaeRima. _ kidev ra
er mekadreba? kargi, gadi gareT, unda Cavicva! _ ubrZana.
zaza gareT gavida.
alayafis karebTan zazam sakocnelad miiwia. klaram xeli
ubiZga, axlos ar gaikara.
_ xom gamacileb? _ hkiTxa.
_ ase gvian vinmem rom gvnaxos, ras ifiqreben. marto
wadi, ara uSavs ra.
_ CemTan gamovlis gerideba daxeuli kabiT rom var?
_ kargi ra, klara.
_ vai, Se arakaco! unamuso da gaiZvera yofilxar, me ki
vaJkaci megone, Tfu! _ saxeSi SeafurTxa da sirbiliT
wavida.
zaza gaqvavebuli idga da klaras gauCinarebis adgilis
gauval sibneles misCereboda. saxeze ki furTxi ise SeSro-
boda mowmenda arc ki gaxsenebia.
33
nebieri maswavleblis waforxileba
fizikis gakveTili axali dawyebuli iyo. klasis dam-
rigebeli _ aneta maswavlebeli klasSi Sevida, ukan biWi
misdevda.
_ mapatie, tasiko! _ fizikis maswavlebels mimarTa, _
axlave gaval. bavSvebo, gaicaniT Tqveni axali Tanaklaseli,
luka xuciSvili, _ maRali, mxarbeWiani, gamxdari da dakun-
Tuli biWi win wamodga. Savi, xSiri da abreSumiviT nazi
Tma ukan gadaevarcxna; maRali Subli, didi Tvalebis zeviT
xSiri warbebi, cotaTi mokauWebuli cxviri, maRali da
kunTmagari kiseri raRac erTian, mTlian, mis vaJkacur gare-
gnobas kargi moqandakis qmnilebasaviT Serwymoda.
_ axla sadac ginda, iq dajeqi, Cems gakveTilze, Tu
saWiro iqneba, gadagaadgilebT, _ aneta maswavlebelma
bodiSi moixada da gavida.
biWs ori Tormetfurcliani rveuli marcxena xelSi
orad mokecili eWira. klass Tvali gadaavlo, Sua rigSi,
meore merxze marto marine ijda, masTan mivida.
_ SeiZleba aq davjde? _ hkiTxa.
_ mobrZandiT, _ marinem Suadan napirisken gaiwia.
biWi dajda, grZeli xelebi merxze daawyo, gasworda da
dafas maiCerda.
_ kargi bedovlaTi Cans, Cveni Wkuis iqneba; rveulebic
rogor eWira moWyunuli, _ Salvam Tavis mezobels
gadaulaparaka.
tasiko maswavlebels axali moswavle aSkarad ar mou-
vida TvalSi, lukas daufaravi ukmayofilebiT Sexeda, mere
Jurnali gadaSala da xmamaRla Tqva: _ Cveni Wiric Tavze
sayrelad gvaqvs. Sua saswavlo welSi viRacas Semoagdeben
da aswavle mas fizika; vin icis, romeli skolidanaa gamo-
panRurebuli! aba, gamobrZandi dafasTan, vnaxoT, ra ̀ bagaJis~
patroni xar! _ lukas Sekruli SubliT miaCerda.
34
amgvari mopyrobiT sastikad Seuracxyofili luka adgi-
lidan ar daZrula, ise upasuxa: _ me aq `bagaJis~ sademon-
straciod ar movsulvar. dRes mxolod mosmena SemiZlia,
roca dro iqneba gipasuxebT kidec.
_ fexze adeq da ise melaparake! amas uyure! romel
skolaSi amzadeben aseT uzrdelebs? _ tasikom Seutia.
luka brazisagan aenTo. Tavi mainc Seikava. rveuli ga-
daSala da raRacis xatva daiwyo.
upasuxod datovebuli tasiko fexze wamoxta; luka
Tavis saqmes dinjad agrZelebda.
_ Tqvens skolaSi maswavlebels ase eqcevian? an ra
zrdiloba gkarnaxobs, ase agdebiT moqcevas?! _ uyvira.
lukam Tavi maRla aiRo, pirdapir Sexeda da auRelveblad
upasuxa: _ miCveuli var, im doneze davrCe, ra donis mo-
saubrec myavs, rom am ukanasknels guli ar daswydes.
tasiko brazisagan gafiTrda, sxva veraferi moifiqra da
daimuqra: _ kargi, kargi, me mogivli!
_ didi madlobeli viqnebi, _ Tavis auReblad uTxra
lukam da xatva gaagrZela.
tasiko maswavlebeli amgvar daxvedras arafriT ar moe-
loda. daibna. mdgomareobidan gamosasvlelad magidasTan
mivida da wignis gadafurcvlas Seudga.
moswavleebi sul niSnis daweraze exvewebodnen. isic
jer lanZRavda da mere samowyalo niSans miugdebda xolme,
uxeSobas da damcirebas ise mieCvia, sxvanairad aRar SeeZlo
Tavisi mdgomareobiT ganebivrebuls. axla ver isvenebda,
Cqarobda, Rirseulad daesaja da daemcirebina luka.
wigni aiRo da dafaze amocana dawera.
_ romels SeuZlia amoxsnas? _ klass mimarTa.
moswavleebi dafas miaCerdnen, mere marines da zaurisken
Setrialdnen, maT mxrebi aiCeCes.
_ aba, romeli gamova da am amocanas amoxsnis, enebi rom
35
grZeli gaqvT, TavSi ki bze giyriaT; axla kidev erTi be-
dovlaTic SegemataT da raRa gagiWirdebaT! _ tasiko bobo-
qrobda.
lukam rveuli daxura, merxis qveS Sedo, mere xelebi
win gaswia, gaiWima, sazurges miawva da dafaze daweril
amocanas miaCerda.
_ gamosvlas ver bedavT, ara? kargiT. me amovxsni, dai-
wereT da daixsomeT, Tqve vaglaxebo! _ tasikom carci aiRo
da dafaze amocanis amoxsnis weras Seudga. morCa. xelebi
Cvarze Seiwminda, fanjarasTan mivida, klasisken Semotri-
alda da cota xans ase gaCerda. yvela iwerda, marto luka
ijda imave pozaSi da dafas misCereboda.
_ Sen ar gekadreba Cawera, Tu imdeni ici, rom saWirod
ar Tvli! _ lukas Seutia.
_ rogor giTxraT, erTic da meorec, _ lukam ise upa-
suxa, rom dafisTvis Tvali ar mouSorebia. tasikosgan
sastikad iyo Seuracxyofili, da maswavleblebTan yovelT-
vis Tavaziani, axla arafers ar uTmobda.
_ vai, Se sawyalo, sanam me var orians ar mogacileb;
dRes gapatieb, xvalidan ki imxela orians Cagiwer, guli
gagiskdes! _ daemuqra.
_ marTla? oRond eg ar Caidino, eliaze Tqvens sax-
elze frTamotexil mamals Sevafren! _ lukam damcinavad
Tqva.
_ uyureT am Tavxeds, skolidan ki ara, quCidanaa mo-
suli! xom ar ginda, pirvelsave dRes garT gagiZaxo?! _
tasiko awiwinda.
_ ise momabezre Tavi, sulac ara maqvs survili am
TviTdajerebuli adamianis gakveTils bolomde daveswro, _
luka adga da karebisaken wavida.
tasikos gakvirvebisagan Tvalebi gaufarTovda, sityvis
Tqma ver moaxerxa; ase gaSterebuli darCa.
36
luka karebTan SeCerda, cota xans Cafiqrda; klasSi
samariseburi siCume idga. uceb mobrunda, dafasTan mivida,
carci aiRo da wera daiwyo, rom daamTavra, ise magrad
dausva wertili, carci zed miafSvna, xelebi daibertya da
tasikos miubrunda:
_ sxvaTaSoris, Tqveni amoxsna arc Tu mTlad sworia,
amocanis amoxsnis namdvili xerxi ki es aris! _ motrialda
da gareT ukan mouxedavad gavida.
tasiko amas ki ar moeloda, dabneulobisagan TiTebis
mtvreva daiwyo; moswavleebis CurCuls da xmamaRal komen-
tarebs yuradRebas ar aqcevda.
marine cnobismoyvareobas veRar moeria, lukas mxares
xeli Seyo, rveuli gamoiRo da sxvebs rom ar daenaxaT,
Tavis rveulSi Cado; albaT fizikis amocanis amoxsnas eZe-
bda.
rogorc gadaSala, saxtad darCa. TviTon iyo pro-
filiT daxatuli, koxta cxviri, moSvilduli warbebi da
koxtad gadavarcxnili Tmebi. _ Tavxedi, rogor gabeda?!
_ Cailaparaka. mere TiTqos guli moulba, `kargi naxati
ki aris, rogor daumsgavsebia~, gaifiqra. qveS miwerili
waikiTxa: `Cemi axali Tanaklaseli, momavalSi SeiZleba
megobaric~, guli saamod Seuqanda, rveuli daxura da isev
Tavis adgilas dado.
tasiko Sokirebuli iyo. gakveTilis gagrZeleba veRar
SeZlo; fizikis amocanebis wignSi raRacas eZebda. moswavleebi
erTmaneTSi CurCulebdnen da tasikos xels ar uSlidnen.
fizikis Semdeg klasis damrigeblis _ aneta maswavleb-
lis gakveTili hqondaT.
_ bavSvebo, rogor SeewyveT axal Tanaklasels? _ Se-
mosvlisTanave ikiTxa.
_ CvenTan dalaparakebac ver moaswro, tasiko maswavle-
belTan kamaTi mouvida; etyoba Zalian amayia. raRac ewyina,
37
klasidan gavida da aRar dabrunebula, _ radgan luka mis
gverdiT ijda, marinem pasuxis gacemisTvis Tavi movaled
CaTvala.
_ etyoba koncertebi ar mogvakldeba, _ wamoiZaxa grami-
tonam.
_ ase nu ggoniaT. luka Zalian kargi moswavlea. iciT,
rom Telavis skolidan magis gamoSveba arafriT ar undodaT?
xuTosania, kargi sportsmeni. moswavleTa Soris saqarTvelos
pirvelobaze gamarjvebuli. Zalian ganaTlebuli da ubadloa
megobrobaSi. uaRresad Tavmoyvarec aris da aravis daeCagvr-
ineba. mokled, kargi Tanaklaseli rom SegemataT, amaSi Tqven
TviTon male darwmundebiT.
_ sad wavidoda, aneta mas? _ marine SeekiTxa.
_ nu geSinia, aravin mogtacebs, mogiva! _ klaram Rvar-
Zlianad miaZaxa.
marine ailewa.
aneta maswavlebeli klaras gauwyra: _ aseTi uwmawuri
laparaki ar gekadreba, Tumca isedac mqonda SenTan sala-
parako? gakveTilis Semdeg gamomyevi!
klaram Sepasuxeba ver gabeda.
_ fizkulturis maswavlebelTan davinaxe, mas... _ viRacam
wamoiZaxa.
_ mova, ar migvatovebs, _ anetas sityva ar daemTavre-
bina, rom klasSi luka Semovida.
_ mapatieT, cota zaza maswavlebelTan gaverTe da... _
lukam Tavi daxara da pasuxs daeloda.
_ modi, luka, Seni adgili daikave, Cven muSaoba jer ar
dagviwyia, _ RimiliT uTxra aneta maswavlebelma.
luka dajda. marinem sayveduriT Sexeda.
gakveTilis Semdeg klara aneta maswavlebels gayva da
iqidan iseTi aWarxlebuli dabrunda, mTeli dRe Tavis merxze
mjdars xma ar amouRia.
38
_ bavSvebo, xval fizkulturis gakveTili rom gvaqvs,
ar dagaviwydeT sportuli tansacmlis wamoReba. klaras
vTxovoT, maRalZiriani botasebi Caicvas da RerZze asaxto-
mad, zaza maswavleblis xelis akvra rom ar moiTxovos, _
Salvam xmamaRla gamoacxada da TavSi klaras CanTis dar-
tyma miiRo.
_ sazizRaro! _ CanTis moqnevas daayola da aqviTinda.
erosisgan Secdenili
maswavleblis dasja
fizkulturis gakveTilisaTvis gansakuTrebiT emzade-
bodnen; es zazas damsaxureba iyo yvelas ase rom Seayvara
sporti.
klara im saRamos Semdeg zazas zed aRar uyurebda. mas
ki gogosTan Sexvedris survili mosvenebas ar aZlevda. un-
doda, rogorme dalaparakeboda, magram klara axlos ar
gaekara; masTan Sexvedris yvela mcdelobas zizRiT eride-
boda. aman ufro gaucxovela Sexvedris survili; imedi
hqonda, rom gakveTilze mainc moaxerxebda masTan Serigebas.
Tavisi sportuli monacemebiT gogos moxibvla undoda, es
rogorc adre moxda; gadawyvita, yvela TamaSSi TviTonac
mieRo monawileoba.
pirvelad as metrze sirbili daiwyes; zazam biWebi
startze daayena, TviTonac maT Soris Cadga; marines sTxo-
va, niSani mieca. zazam da lukam biWebi karga manZilze
Camoitoves, bolos ki lukam sami nabijiT gaaswro; moswav-
leebis aRtacebis SeZaxilma klasebi Semoirbina.
_ yoCaR, biWo! _ zazam lukas mxarze daartya xeli,
magram saxeze imedis gacrueba aSkarad Seetyo.
simaRleze xtomis dros zazam Zveleburad Zafi Tavis
simaRleze daayena da zed gadaevlo. biWebma gadaxtoma rom
39
ver SeZles, zogi qveS gaZvra. mayureblebi axarxardnen.
zazam lukas gaxeda, TvaliT aCvena, gadaxtao. lukam es
simaRle iolad daZlia. zazam oci santimetri moumata,
gadaxta, magram Zafi Camogdebas Zlivs gadaurCa, lukam es
simaRlec daZlia. zazam Zafi aTi santimetriT aswia, gaqa-
nda mTeli SesaZleblobiT, magram Zafi Camoagdo; luka ki
iolad gadaevlo Zafs; moswavleTa Rrialma midamo gaayrua.
skolidan bavSvi gamogzavnes, Zalian nu xmaurobT, xeli
gveSlebao.
axla RerZTan gadainacvles. zazas imedi hqonda, rom
lukas amaSi mainc ajobebda. misvlisTanave Seaxta RerZs da
karga xans moxdenilad itriala. Camoxta da rigSi mdgar
moswavleebs amayad gadaxeda:
_ aba, romeli gamova pirveli? _ ikiTxa. gulSi ki ukve
zeimobda gamarjvebas.
rigs luka gamoeyo, daixara, xelebi daimtveriana, Re-
rZs Seaxta, cota xans ase dakidebuli gaCerda, TiTqos
raRacaze fiqrobso. mere uceb aiwia, RerZs zevidan moeqca,
karga xans itriala da zazas mier gakeTebuli varjiSi
lamazad gaimeora; moswavleebma vaSaTi da taSiT daajil-
doves TavianTi kerpi.
_ Turme am yvelafers fizkulturis instituti sulac
ar sWirdeba, luka ukeT varjiSobs, vidre sxva; netav in-
stitutSi raze scdebian, _ RvarZlianad SeniSna klaram.
zazas gulze cecxli axla ufro gauZliera klaras
dapyrobis survilma.
_ aba, rigis mixedviT gamodiT da gvaCveneT ra Segi-
ZliaT! _ RerZis dabla gaCerda da savarjiSod gamosulebs
exmareboda, Tan darigebas aZlevda. zogs Sextomac ki uWir-
da, zogi Zlivs eweoda; iyo erTi xmauri, sicili da dam-
cinavi SeniSvnebi.
klaras jeri rom movida, zaza uknidan moeqca, xeli
40
iRliebSi mohkida, cTunebam wasZlia, Rrmad Seuyo da ZuZus
fuZeebs Zalumad daawva.
_ Sexti, _ uTxra.
klara adgilidan ar daiZra, zazam ki orive xeli magrad
mouWira.
_ ai, Sextoma rogor unda, Se gaTaxsirebulo! _ uy-
vira da marjvena xeli saxeSi sTxliSa. zaza dabarbacda,
orive tuCi gauskda da gausivda, xma ver amoiRo, saxeze
xelebi aifara da wyarosken wavida; yvela saxtad darCa...
am ambis Semdeg zaza skolaSi aRar gamoCenila, erT
saRamos ki lukam matarebelze gaacila. avi enebi ambobdnen,
maswavlebloba aukrZaleso. amis garkvevas survili aravis
gamouCenia. zaza gaqra, cxovreba ki axal-axal did da mc-
ire talRebs moagorebda, romelTan Widili iyo saWiro.
jagara- maswavlebelTa risxva
klaras saqcielze ratomRac skolis direqcias re-
agireba ar mouxdenia, radgan es misTvis Woris saxiT zazas
wasvlis Semdeg gaxda cnobili. moswavleebi ki dumdnen.
klasis damrigebelma _ aneta maswavlebelma yvelaferi
Seityo, sakiTxis garTuleba ar undoda, amitom marines
sTxova, klasis kreba moewviaT da erTmaneTis naklovanebebze
gulaxdili saubariT, klara SeeCvenebinaT.
marines gauxarda radgan aneta maswavlebelma mas ando
aseTi sapasuxismgeblo davaleba. ufrosoba da Tavis gamo-
Cena uyvarda, Seifera rogorc klasSi yvelaze gamorCeul-
ma da principulma yvelas naklze saubaric movaleobad
CaTvala.
marines deda maswavlebeli iyo, mama _ kolmeurneobis
avtomZRoli, TviTon bejiTi, Tumca gansakuTrebuli niWis
patroni ar eTqmoda; sxvebze Tavis survilis moxveva uyvar-
41
da, Tanac ufrosobis pretenzia hqonda maswavleblebTan
maameblobas Cveuls. amalia koraSvilTan megobrobda, ro-
melic yvela kaprizebs morCilad usrulebda. daTo jari-
aSvils amalia uyvarda; amaliasac hqonda simpatiebi, romlis
Sesaxeb marinesTan saubrobda mxolod.
gakveTilebis Semdeg marinem yvelas klasSi darCena
mosTxova da krebis Catarebis aucilebloba amcno.
_ iqneb axla zogierTi ganawyendes, magram imdeni unda
SegveZlos, rom erTmaneTs vuTxraT im naklovanebebze,
romelsac ver vamCnevT, an viciT, magram gvgonia, rom sx-
vebi amas ver xedaven, an, SeiZleba is saqcieli sworad
migvaCnia, romelic ar gvekadreba.
moswavleebi yuradRebiT usmendnen, moTminebiT elode-
bodnen, marine mizanSi vis amoiRebda; TviTonac mzad iyvnen
Semotevis mosagerieblad, an vinmes gasakicxad, marine ki
ganagrZobda: _ modi, yvela gamovideT da erTmaneTis nak-
lovanebebze visaubroT. sawyenad nu miviRebT, radgan gu-
laxdili saubari mxolod sikeTes mogvitans. aviRoT grami-
tona, arcerTxel saSinao davaleba ar Seusrulebia. ise
iwers, warmodgena ara aqvs, Sig ra weria. ramdenjer vTxove,
gamecadineb-meTqi, arafriT ar qna. is urCevnia, muxlebze
mdgomma maswavlebels yelis weviT gamosTxovos samadlo
niSani, vidre iswavlos, mliqvnelia, maswavleblebs Tundac
fexebs aulokavs imitom, rom sWirdeba, Torem magas yvela
maswavlebeli sZuls rogorc yvela uvics da zarmacs. amas-
winaT geografiis maswavlebels fexsacmelebs rom uwmen-
davda, Tu ulokavda, uxerxul mdgomareobaSi Caagdo TviTon
maswavlebelic da yvelas TvalSi damdablda.
_ rodisRa iyo amaRlebuli! _ viRacam daiZaxa.
_ arafers ar kiTxulobs, xelis da Tavis ganZreva ar
unda; gviTxras, ra ainteresebs!
_ wakiTxva rad unda, ufrosi iqneba, eg ubrZanebs,. sx-
42
vebi gaakeTeben. hoda, im sxvebma itexon Tavi, _ marines
amaliam auba mxari.
_ Sen girCevnia egre daToze ilaparakoT, imisi jeric
mova da vnaxavT, ena ro Cagivardeba; aq raRac-raRaceebi ar
iyos! me raca var, esa var, kargebi Tqven iyaviT, biWos! _
aburtyunda gramitona.
_ magas kritika ki ara, Tavdayira rom dahkido eg aris,
rac aris, veRar gamoswordeba, _ siciliT Tqves ukana rige-
bidan.
_ Tundac Salva SioSvili, ver iqna da trabaxs ver
gadavaCvieT; swavlaSic simuliantobs, _ marinem Setevis
obieqti Secvala.
_ gogo, Sen intrigani xar, Tu klasis TviTmarqvia
mouravi?! egre yvelas rom gvTxri, Sen raRa maixvetebi! _
Salva apilpilda _ biWebs rom mogvadeqi, aba gogoebze Tqvi
rame, isini mogiZebnian viwro adgilebs; arafers rom
gkadrebT, Tavze ki nu gaxval.
marines TvalebSi cremli moadga. Tavi mainc Seikava,
wyena dafara da ufro Tamamad gaagrZela: _ me yvelasTvis
kargi minda, naklsac imitom vlaparakob, rom erTmaneTis
daxmarebiT gamovasworoT da saboloo jamSi namdvil ada-
mianebad CamovyalibdeT; arc gogoebisa ar momerideba. Tun-
dac ras hgavda klaras saqcieli, _ yvelam yurebi cqvita,
klara gvelnakbeniviT Sexta da misken Setrialda, -jer zaza
maswavlebels Tavbru daaxvia, saRamoobiT masTan kinoSi
daseirnobda da kidev vin icis sad; skolaSi xom yvelas
salaparako gaxda. bolos ki maswavlebels iseTi sila
gaartya, kinaRam Tvalebi gadmoayrevina. zaza maswavlebeli
fizkulturis enTuziasti iyo, saqmes xeli energiulad
mohkida, albaT kargi Sedegebic eqneboda, magram klaram sul
auria gza-kvali.
_ cudi biWi arc lukaa, magram rogorc movida, gverdiT
43
moisvi da Tavbru daaxvie. mag biWs gza-kvals ise aurev, rom
silac ver gamoasworebs. da, saerTod, iseTi SeniRbuli xar,
eSmakma icis, Cum-Cumad raebs xlarTav; sxvebze ki wagrZele-
buli gaqvs ena! yvelam Tavis boz mamidas mouaros, qalba-
tono! _ klaram sityvis gagrZelebis saSualeba ar misca.
_ me simarTlisTvis virjebi, Sen ki ar gekadreba rac
Tqvi! _ marines sityvis Tqmis survili wauxda.
_ eg ampartavnis simarTle SenTvis Seinaxe. girCevnia
sxvebis kbenas Tavi daanebo da Sens awewil saqmeebs mixedo!
_ klaram Seutia.
_ ra saqmeebi maqvs awewili?
_ is, qalbatono, rom profiliT naxatebi da misi Sem-
sruleblebi vnebas giSlian. vinc kidev aseTi xatva ar
viciT, gvlanZRav da talaxSi gvsvri! _ naxatis ambavi ar-
cerTma moswavlem ar icoda. klaram Sesvenebis dros uCum-
rad naxa, saWiroebis SemTxvevisTvis Semoinaxa da, ager,
kidec gamoiyena.
marine gaSra, gafiTrda, xma veRar amoiRo.
_ kargi iyo es sakiTxi klasis damrigeblis Tandaswre-
biT gagvexila, axla ki gagrZeleba uares gaugebrobas gamoi-
wvevs, _ Tqva amaliam.
_ am sakiTxis ganxilva damrigebelma dagvavala, klaras
Tqven Tu magrad SeaxurebT, Cven mis sakiTxs aRar ganvixi-
lavTo. me Sevexvewe, Cven vimsjelebT-meTqi da, ai, Sedegic,
_ marine dajda.
am sityvebis gagonebaze klaras elda eca. Tumca marinem
gaazviada, araviTar sxva ganxilvaze damrigebels ar uTqvia,
es yvelaferi mxolod misi iniciativiT moewyo. klara ki
moikunta, dajda da xma aRar amouRia.
_ modi, erTmaneTis gakicxvas Tavi davaneboT da lukas
vTxovoT, Tavis Sesaxeb mogviyves, rac Cven ar viciT, _
winadadeba wamoayena daTom, yvelam dauWira mxari.
44
lukas gaeRima. fexze adga, orad mokecili rveulebi
gverdze daido da daiwyo: _ rogorc iciT, warmoSobiT am
soflidan var, mama adre gardamecvala. deda TelavSi muS-
aobda. biZaCemTan vcxovrobdiT; sanam papa cocxali iyo. aq
gadmosvla ar gvifiqria. dedac gardamecvala, biZaCemTan
davrCi, papaCemis gardacvalebis Semdeg aq, babosTan gad-
movedi. sanam TelavSi vswavlobdi bevr respublikur Se-
jibrebaSi mimiRia monawileoba, erTxel saqarTvelos na-
krebSic viyavi sakavSiro SejibrebaSi. eg aris da eg. rac
Seexeba profiliT daxatul suraTs, marine pirvel dRes
me davxate. albaT fizikis gakveTilze agresiuli daxvedras
amiT vaneitralebdi. Tu amiT davaSave, bodiSi SemiZlia
movixado.
radgan fexze vdgevar, minda gTxovoT, rom klaras
sakiTxi ganxilulad CavTvaloT, klara Cveni Tanaklaselia
da Cvenve unda davicvaT; momavalSi ki aravis ar unda mivceT
ufleba, romelime Cvengans guli atkinos.
_ sworia! _ wamoiZaxes.
klaram lukas madlobis mTqmeli mowylianebuli Tvale-
biT Sexeda.
viRacam garedan fanjaras Zlierad hkra xeli, CarCo
kedels miaskda da minebi zrialiT CamoifSvna. gogoebma
wivili atexes.
_ jagara! _ biWebi SiSiT aCurCuldnen.
jagara soflis gamousworebeli xuligani iyo. Svid
welze meti gasuliyo, rac rva klasi daamTavra. arsad ar
muSaobda. fizikurad Zlieri, Cadgmuli da Cafskvnili, kunT-
magari Tavis Tavis imediT sul Sars eZebda da poulobda
kidec. skolas Tavzars scemda. drodadro sxvadasxva doziT
uwyobda awiokebas; amitomac iyo, rom yvela SiSiT daizafra.
_ gamarjobaT, jigrebo! es ra krebaoba mogiwyviaT, me
ar damaswrebT? karebidan movuaro Tu pirdapir fanjridan
46
gadmovide? _ jagaram fanjris rafaze marjvena fexi Sedga.
Salva fanjarasTan ijda. jagaram TavSi magrad CauTaqa. _
es tilianic krebaobs? _ ikiTxa da meoredac CauTaqa;
Salva moikunta _ dRes tilianebis gasatyaveblad meqaveba
xelebi, pirveli Sen iqnebi! _ Salvas axla loyaze magrad
mouWira xeli da mtkivneulad moqaCa.
_ vaime! _ Salvam daiyvira, merxis meore mxares ga-
curda ise, rom jagara veRar miswvdomoda.
_ vaaa, gramitona fsutianic aqa yofila. ux Seni! _
muSti mouRera. gramitoni merxis qveS SeZvra.
_ aba, erTi kargad dagaTvalieroT, kidev vis amovkra
Witlayi! _ jagaram klass Tvali moavlo.
_ wadi, jagar, kreba gvaqvs, xels nu SegviSli. _ mari-
nem dauyvava.
jagaram fexi Camodga, fanjaraSi Tavi Seyo da marines
daubriala Tvalebi: _ maSin Sen gamodi, lamazo, cota xans
gekurkuro! lukam biWebs gadaxeda, adgilebze SiSisgan gaq-
vavebulebi isxdnen; fexze adga da jagaras jiqur Sexeda.
jagaras amgvari Tamami da gamomwvevi Sexedva gaukvirda.
_ es viRaa, _ Cailaparaka.
_ vina var da vinca var. moscildi fanjaras! _ muqaris
toniT uTxra lukam.
_ vaaa! es axali yvaili saidan? ar maxsovs, rom mimety-
ipos. gareT gamodi, viriviT unda gayviro! _ daemuqra.
_ midi, midi, Seayole! skolis gareT Segxvdebi, _ Tama-
mad uTxra lukam.
_ mivdivar. Tu daimale, gipovni da rac sigrZe gaqvs,
sibrtyes mogcem! _ jagara burtyun-burtyuniT wavida.
TiTqos aq araferi momxdarao, lukam sityva gaagrZela:
_ mokled, didi araferi warsuli maqvs. Tu Cems mosvlamde
kreba daamTavreT, vinmem wignebi wamomiRos, _ uceb moswyda
adgilidan da gareT gavarda.
47
yvela Tavis merxze mijaWvuli darCa, iqneb es jagaras
SiSiT iyo, an krebis arCaSlis surviliT, an orive erTad.
klara wamoxta, _ Tfuh, Tqvenc unda TqvaT, biWebi
varTo! _ miafurTxaT da gareT gavarda.
krebis gagrZelebis xasiaTze aRaravin iyo. arc dgebod-
nen, erTmaneTs uyurebdnen, TiTqos nebarTvas Txoulobdnen,
ufro swored ki jagaras SiSiT dasusxulebi viTom krebas
ar Slidnen.
marines guli saSinlad ucemda. `vaime, rame ar autexos
im xuliganma!~ _ fiqrobda, magram klaram iseTi ram das-
wama, iqneb arc dawameba iyo es, adgilidan ver dgeboda.
uceb klara Semovarda, CanTas daavlo xeli, karebSi rom
garboda, motrialda da Tvalcremlianma iRriala: _ ras
usxedxarT yeyeCebiviT, daxoces erTmaneTi, namusi ara gaqvT?!
_ mitrialda da gareT SveliviT gavarda.
TiTqos amas elodebodneno, mTelma klasma erTad amoiR-
riala. CanTebs xeli daavles, karebidan da fanjrebidan
fxaWaglejiT gacvivdnen.
daugviandaT. Cxubis adgilas rom mividnen, jagara mux-
lebze idga, cxviridan da tuCebidan gadmodenili sisxls
muWiT iwmendavda. luka Tavze dasdgomoda, marcxena Tvali
SeSupeboda da gaxeTqili warbidan sisxli Jonavda, zeda
tuCis marcxena nawili gamoberoda; iqve idga Tvalcremliani
klara.
_ adeqi fexze! _ uTxra lukam, Tan marjvena xeli dasar-
tymelad hqonda moRerebuli. _ waqceuls ar dagartyam.
_ raRa ginda, Cxubi xom davamTavreT, _ daxeTqili
tuCebiT Zlivs Tqva jagaram da sisxli gadmoafurTxa.
_ Sen CxubiT erTobi, xval kidev moxval, _ luka ar
eSveboda.
_ ra ginda, Tqven klass xmas aRar gavcem.
_ skolaSic aRar moawyob awiokebas!
48
_ sul aRar moval.
_ weRan marines rac hkadre, bodiSi mouxade! _ ubrZana
lukam.
_ adeqi fexze! _ uTxra lukam, Tan marjvena xeli
dasartymelad hqonda moRerebuli.
jagaram marines Sexeda da Seyovnda.
_ ar gesmis?! _ uyvira lukam da asayeneblad sayeloSi
staca xeli.
jagaram marines Sexeda, _ bodiSi, _ Tqva da sisxli
gadmoafurTxa.
lukam xeli gauSva.
jagara adga da wyarosken walaslasda.
luka moswavleebs miubrunda: _ Cemi wignebi romelma
wamoiReT? _ ikiTxa.
xma aravis amouRia. mixvda luka, rom misi wignebi ar
wameRoT.
TavCaRunuli skolisken wavida, klara ukan gahyva; dar-
cxvenili Tanaklaselebi adgilidan ar iZvrebodnen.
gulgasiebuli marine marto yofnas natrobda, rom dam-
jdariyo da xmamaRla aqviTinebuliyo.
dimitri davaraSvilis bolo
gakveTili
misi yvelas eSinoda, Tu pativiscema iyo, gansakuTreb-
uli mowiwebiT epyrobodnen. TviTonac gansakuTrebuli iyo
simarTlis piruTvnelad aRiarebiT, Tavisi ideebiT, princi-
pulobiT, patiosnebiT da momavlis ganWvretis daufaravi,
arc Tu saxarbielo, Taviseburi ganmartebiT.
axla klasSi Cafiqrebuli Semovida, magidasTan dajda
da mTeli aTi wuTi xmis amouReblad fiqrebTan SeWidebuli
qandakebas daemsgavsa. moswavleebic wynarad isxdnen da
49
sivrceSi gaWril direqtoris fiqrebis klasSi mobrunebas
ucdidnen.
_ sabWoTa kavSiris siZliere xalxTa megobrobaSia.
yovelive es ki didi rusi xalxis damsaxurebaa, rameTu rusi
xalxis mondomebis gareSe aseTi harmoniuli erebs Soris si-
yvaruli, ndoba da urTierT Tanadgoma SeuZlebelia. brwyinvale
frTosani sityvaa `didi rusi xalxi~, romelic kacobriobis
saswaulebriv genioss _ ioseb stalins ekuTvnis, man yvelaze
naTlad dainaxa rusi xalxis uzarmazari roli faSisturi
borotebis damxobaSi, romlis irgvlis mtkice ZaliT dairazm-
nen sabWoTa kavSiris xalxebi socializmis upiratesobis da
samarTlisaTvis brZolis gamarjvebis rwmeniT.
rusma xalxma uzarmazari roli Seasrula dasavleT evro-
pis monRolTa TareSisgan gadarCenaSi; manve ixsna evropa da
mTeli maSindeli msoflio napoleonis Zaladobisagan, axla ki
msoflios xalxebs aCvenebs socializmis magiur Zalas sxva
sikeTeze rom aRaraferi vTqva, xalxebs Soris Zmobis, mego-
brobis, ndobis da urTierT siyvarulis damkvidrebis saqmeSi.
mxolod CvenTan, aq, sabWoTa kavSirSi moispo xalxebs Soris
SuRli da mtroba, rac kacobriobas dasabamidan tanjavda.
amas kargad xedaven adamianTa bednieri cxovrebis mtrebi
da momakvdinebel Sxamad nel-nela, wveT-wveTad Tesaven sabWoTa
xalxebs Soris SuRls da mtrobas; es diversia gansakuTrebiT
mZafrad mimartulia rusi xalxis winaaRmdeg, rameTu rusi
xalxia sabWoTa xalxTa Soris Zmobis da megobrobis burji.
guli mikvdeba, rom es sazareli bacila uvnebeli kraviviT,
aqtiurad inergeba CvenTan, romelic TandaTan yovelgvari
sikeTis momspob gveleSapad iqceva.
amaze saubari imitom daviwye, rom Rrmad unda iwamoT
qarTvelebis rusebTan megobrobis didi sasikeTo Zalis.
erTxel kidev dabejiTebiT gadaxedeT saqarTvelos istorias
da darwmundebiT, rom qarTvel xalxs gangebam mouvlina rusebi
50
Zmad da megobrad. merwmuneT, vinc amis sapirispiros ityvis
an beci, ugnuri, gaunaTlebeli da regvenia, an qarTveli eris
dabeCavebis, mtrobis da mospobis bilikzea Semdgari. _ klasSi
yvela mdumared ijda.
_ es aqsiomaa, romelsac patara namcecsac ver Seacli. am
rwmeniT unda iaroT saqarTvelos bednieri momavlisaken, ra-
meTu yvela sxva gza qarTveli xalxis ubedurebisken midis. _
davaraSvili gaCumda, klass daakvirda, yvela aRfrTovanebuli
Sehyurebda da sityvis Tqmis survils aravin amJRavnebda.
_ adamiani bednierebisTvis aris Seqmnili, radgan amisT-
vis mas yvela piroba aqvs _ fizikuri da gonebrivi sru-
lyofa. warmoidgineT saxedari adamianis gonebiT. misi tvi-
nis SesaZleblobebs ver gamoiyenebda, radgan saxedari fizi-
kurad im samuSaoebs ver Seasrulebda, rac adamianis gonebas
sWirdeba da piriqiT, adamianis sxeulze viris Tavi saxedris
donezec ver gairjeba. amrigad adamiani iseTi srulyofili
arsebaa, romelsac SeuZlia Cvens cvalebadi klimatis plane-
taze bednierad icxovros. bedniereba adamianis Cveulebrivi
bunebrivi moTxovnilebis dakmayofilebaSia da yvela ube-
dureba ki zedmetobidan modis. rac sWirdeba imaze metis
moxveWa adamians mxolod ubedurebis karze miiyvans, rac
kacobriobas dRemde awuxebs da adamianebi zedmeti dag-
rovebis avadmyofobisagan ver ganTavisuflebulan. amas ki
zecxoveluri instinqti badebs. pliniusi _ romis flotis
sardali da moazrovne, Cveni welTaRricxvis 78 wels
daiRupa vezuvis amofrqvevisas, ambobda: _ adamiani yvela
mxecze uaresia. arc lomebi da arc zRvis urCxulebi erT-
maneTs ise ar mtroben, rogorc adamianebi. arc erT arse-
baSi ise ar mZvinvarebs boroteba, rogorc adamianSi; mxolod
adamians axasiaTebs pativmoyvareoba da angareba. pliniusis
naTqvami SemorCa STamomavlobas, Tore manamde da mas Semde-
gac adamianTa modgma ganicdida da mosTqvamda amaze, _ ro-
51
gorc uceb daiwyo, iseve uceb gaCumda da klass daakvirda;
moswavleebi didi interesiT misCerebodnen. davaraSvilma
Wers Sexeda da Tavisi filosofiis qadageba gaagrZela: _
imperatorma neronma axlad fexadgmuli qristianobis mim-
devrebi, romlebic sikeTes, saTnoebas, kacTmoyvarebas, Sen-
dobas da yovelgvari spetaki, adamianuri, amaRlebuli
grZnobebis damkvidrebaze qadagebdnen, romis forumze Seyara
da mxecebs daaglejina.
qristianobam xelT igdo Zalaufleba da daiviwya is
pirvelyofili qadageba. ganusazRvrelma SesaZleblobebma
xalxis ubedurebad aqcia,. sircxvilad SemorCa kacobriobas
inkvizicia da induligenciebiT spekulacia _ kaTolikuri
eklesiis es samarcxvino sibinZure, riTac kulturuli
cxovrebis SeferxebaSi satanis roli Seasrula.
papoba _ aris banditebis da garewrebis batonoba, rasac
bneli xalxi taSs ukravs, rogorc sasikvdilod mimavali
gladiatorebi imperators; ar arsebobs sasjeli Rirsi maTi
ukidegano danaSaulisa.
ase dahkiTxavda bneleTis mociquli _ didi inkvizito-
ri kudianad monaTlul Tavis msxverpls: _ eSmaks swirav
bavSvebs, riomelTa naTlobac ver mouswriaT. gana ar xar-
Savdi da ar Wamdi mamakacis moxarSul organoebs? ar jado-
qrobdi? cxovelTa gaCanagebas ar iwvevdi? qalebs unayofod
ar tovebdi da cxovelebs ar aberwebdi? xeebs ar aiZuleb-
di, droze adre daeyaraT nayofi? Tu yoveldRe ara, mainc
ramdenjer iweq satanasTan? romeliRac Seni jadoqrobis
msxverpli qali ise gasivda, mucelma saxe daufara; misi
wiaRidan ismoda xmebi mamlis yivilis, qaTmis kriaxis, xaris
bRavilis, Zroxis zmuilis, ZaRlis yefis, Roris Rrutunis,
cxenis Wixvinis, vinc Sen dagasmina, Tqva, rom am qalis
muceli saqonlis moarul baks hgavso.
am abdaubdas iseTi Zala hqonda, rom adamiani koconze
Sesawvavad ahyavda.
52
espanel eqim servets egona, inkvizicias JenevaSi, sadac
yvlaferi mowesrigebulia, daemaleboda, igi iyo saxel-
ganTqmuli swavluli, romelmac adamianis organizmi Seiswav-
la da sisxlis mimoqcevis saidumlos amoxsnas cdilobda.
Jenevelma wmindanebma ki koconze dawva miusajes Tavisi
dawerili wignis gamo; ori saaTis ganmavlobaSi nel cecx-
lze swvavdnen. saerTod eklesiis burjebs naTel Suqs hfens
jordano brunos, vaninis, savoranolas, Jana darkis, ian
husis, ieronime praRelis da sxvaTa CiraRdnad anTebuli
sxeulebi, rom ar daifaros RvTis moadgileTa uRvTo saq-
meni.
xalxi dascinoda avxorc mRvdlebs. ̀ gixarodes, neron!~
_ ambobs erTi paskvinada: _ `biwierebaSi Sen gajoba siqst
meoTxem!~. piradul cxovrebaSi sodomur codvebs sCadioda.
hyvarobda sakuTari dalaqis ToTxmeti wlis biWs, romelic
gaamdidra da episkoposis mrevli uboZa. xarbi, xepre, mtar-
vali, sakuTar vaJTan uzneo kavSirSi braldebuli yidda
saeklesio Tanamdebobebs; uyvarda umecarni, qurdebi da
avazakebi; awyobda duelebs da seirs uyurebda. qveyanam
icoda, ras ukeTebda biWebs, romlebic mosasvenebelSi em-
saxurebodnen.
iyo aseTi papi ioane merve, mowamles da mere CaquCiT
mouRes bolo. mis magier axali ioane merve, erTaderTi papi
qali saeklesio procesias miuZRoda, roca romis quCaSi
mSobiarobas gadahyva da ase gamJRavnda misi qaloba. ioane
meaTe dilegSi gaguda kacma, romlis dedac gaaputiura.
ioane meTerTmete Zmam daamxo, dilegSi amoxada suli. lev
mexuTe sapyrobileSi moakvlevina cnobilma saeklesio
pirma, misi adgili daikava da dairqva qristofor pirveli.
axla es papi Caagdo dilegSi da xelT igdo papis tajxti
pirovnebam sergi mesame rom dairqva. gadaxedeT papebis uz-
neobiT Senelebul moRvaweobas da SegaJrJolebT; gana ase
53
iwyeboda qristianoba?! didma Zalauflebam adamianSi zneoba
da morali garyvna. rac ufro maRla adiodi saeklesio
ierarqiis kibeze, miT ufro naTlad Canda is sibinZure, rac
iq xdeboda.
daiwyo sikeTeze qadagebiT da xalxs borotebad eqca
didi Zalauflebis wyalobiT.
axla gadavxedoT kacobriobis progress misi gariJra-
Jidan dRemde: pirvelyofili adamiani axlos iyo mxecTan,
cxovrebac junglis kanoniT midioda. adamiani TandaTan
maRldeboda mxecobaze da nabij-nabij uaxlovdeboda kaco-
briobis ocnebas; Zmoba, erToba, Tanasworoba; adamianTa
yovelgvar qvena grZnobebze amaRleba; civilizebuli sazoga-
doebis yvela wevris bednieri cxovreba. pirvelyofili
Temuri wyobileba, monaTmflobeloba, feodalizmi, kapital-
izmi da ase nabij-nabij uaxlovdeboda kacobrioba adamianur
urTierTobaTa bednierebis mwvervals, magram bednierebaze
laparaki zedmetia iq, sadac erTi gazuluqebuli milion-
eri fufunebaSi ixrCoba, meore SromaSi Tavs iklavs da
mainc lukma puris Sovna uWirs. sanam adamianSi momxveWeli,
mimTvisebeli, uZRebi egoisti, veragi, TanamoZmis gaWirvebi-
sadmi gulgrili, sxvis damonebaze Tavisi nebieri, fuqsa-
vati, znedacemuli cxovrebis momwyobi ar aRmoifxvreba
socialur keTildReobaze da saerTo bednier cxovrebaze
laparaki wylis sacriT zidvaa mxolod.
ager, rogorc iyo, sayovelTao keTildReobis cxovreba
mogvevlina, mogvevlina ki ara, didi sisxlisRvris, brZolis
da Zalebis ukiduresad daZabviT SevqmeniT socialuri keTil-
dReobis da Tanasworobis respublikaTa kavSiri, sadac
adamianis mier adamianis eqsploatacia mospobilia.
axla gadavxedoT Cvens dRevandelobas, viZaxiT, ganviTa-
rebul socializmSi vcxovrobTo. gvgonia, raRacas mivaRwi-
eT da trabaxiT viklebT msoflios. sinamdvileSi ki saSin-
54
lad daavadebuli sxeuliviT TandaTan ixrwneba da kvdeba
es Cveni komunizmisken mimavali naqebi socializmi, da,ai,
ratom: im rwmenidan aRaraferi darCa, xalxis sakeTildReod,
Tanasworobis da bednierebisTvis Tavs rom swiravdnen da
sxvebsac amas STaagonebdnen.
dRevandel sabWoTa kavSirSi mcxovrebma xalxebma ba-
tonymobis gauqmebidan gamofxizlebac ver moaswres da uceb
socializmSi amoyves Tavi. adamianSi Cabudebuli momxveWeli
da nadiri an ZaliT da mkacri discipliniT unda daTrguno,
anda saukuneTa simravlem unda aRzardos adamianSi adami-
anoba. Cveni adreuli winaprebi kanibalebi iyvnen, magram dRes
xom es mankiereba adamianSi Zirfesvianad aRmofxvrilia;
aseTi iqneba momxveWelis, egoistis, yovelgvari parazitis
bedi adamianis SegnebaSi saukuneTa simravlis Semdeg, magram
rodis? amas mravali Taobis Zaladobis da ganukiTxaobis
WaobSi farTxali da damiweba elodeba. aris meore gzac _
mkacri discipliniT da socialuri Tanasworobis kanonebis
miukerZoeblobis susxiT adamianSi cxoveluri instinqtebis
daTrgunva da amgvarad misi saboloo mospobis procesis
daCqareba, vidre saukuneTa simravle mas TandaTan mospobs.
swored amgvar adamianSi cxoveluri instinqtebis ZaladobiT
daTrgunvis socializmi gvaqvs; zemoqmedebis reJimis Sesus-
teba ki sapirispiro Sedegs iZleva.
kacobriobis warmoSoba da ganviTareba hgavs xe-mcenares:
jer aRmocendeba, gaizrdeba, ayvavdeba, nayofs gamoisxams da
is nayofi raRac drois Semdeg momwifdeba. kacobriobis
nayofis momwifeba adamianSi adamianobis aRzrda da yovelive
cxoveluris gaqrobaa. aris erTeuli SemTxvevebi, roca zo-
gierTi adre mwifdeba, swored isini gvinaTeben gzas sikeTis
da bednierebisaken, magram amxela moumwifebeli masa so-
cialuri keTildReobis upiratesobaSi rom daarwmuno, misi
momwifebisaTvis saukuneebia saWiro, Cveni dRevandeli so-
55
cializmi ki ZaliT momwifebis mcdelobaa. bolos ra mox-
deba? adre momwifebul erTeulebs mkvaxe umravlesoba
mospobs Tu Zlieri xeli ar icavs. roca yvela momwifdeba,
adre momwifebul erTeulebze spetaki mogoneba da mware
gaxsenebis sinanuliRa darCeba mxolod.
radgan ZaliT momwifebis gzas davadeqiT, ase unda vi-
aroT, Torem Zalis zemoqmedebis gareSe SeiZleba adamianSi
mxecma ise imZlavros, rom batonymoba sanatreli gviqcios,
radgan ganviTarebis maRal safexurze myofi adamianis gamx-
eceba manamde arsebul yovelgvar mxecobaze sazareli da
daundobelia.
axla Cven adamianSi mxecis gamococxlebis stadiaSi
varT, radgan ZalaTi momwifebis procesi SeCerda da isedac
mkvaxe nayofis gaxrwna iwyeba. momxveWeloba, meqrTameoba,
korufcia, Zaladoba; uniWoTa, uzneoTa, ucodinarTa xelmZ-
Rvanel postebze gamorCeniT, Zma-biWobiT angarebis marilm-
oyrili dawinaureba; saxelmwifos da amiT xalxis miwerebiT
motyueba, yalbi keTildReobis iluziis Seqmna da mravali
amgvari sisaZagle xravs janmrTel organizms, romelsac
socializmi hqvia. bolos daiRupeba, sterviatnikebi mis
sxeuls gawewaven, daitaceben, rasac ver miiTviseben, mospo-
ben, amas ki patiosani mSromeli adamianebis ubedureba axlavs
Tan, _ dimitri davaraSvili gaCumda, am monologis Semdeg
haeris ukmarisoba igrZno, piri gaaRo da Rrmad CaisunTqa.
gakvirvebuli moswavleebi mdumared isxdnen. yoveldRe
sul arnaxul warmatebebze, socializmis Seucvlelobaze,
samarTlianobasa da samarTaldamcavi organoebis Seucdom-
lobaze uCiCinebdnen. vinc sawinaaRmdego azrs gamoTqvamda,
moRalate da xalxis mteriao, _ ambobdnen. axla davaraS-
vili vin aris? samSoblos moRalate, xalxis mteri, gad-
monaSTi Tu guladi adamiani, romelmac simarTle Tqva.
_ Tqven ambobT, rom Cvens socialistur samSoblos
56
iseTi daavadeba aqvs gaCenili, rom mkurnaloba sWirdeba;
winaaRmdeg SemTxvevaSi bolo savalalo iqneba? _ luka
fexze adga da avadmyofis patronis mzrunveli toniT
hkiTxa.
_ bolo namdvilad savalalo iqneba, Tu gaxrwnis pro-
cesi ar SeCerda; yovelgvari umsgavsoba ar amoiSanTa, si-
marTle, socialisturi kanonebis erTguleba; Zmoba, erToba,
Tanasworoba ar damkvidrda. axla ar mkiTxo, es xom ukve
gvaqvso. gvaqvs sityviT, saqmiT ki niRabafarebuli safrTxo-
belaa. aseTi SekiTxvac SeiZleba; amgvar saubars rogor
bedavo, romlis Tqmac tvingamorecxil, mokle horizontis,
saR azrovnebas unarmoklebul, gaborotebul, fanatikos
karierist komkavSirels Tu ekadreba. simarTlis xmamaRla
gamoTqmis SiSi; mravali uRirsi xelmZRvanelis TviTnebobis
morCilad moTmena Tbili naWuWis SenarCunebis surviliT;
sicruis da siyalbis, pompezurobis, TvalTmaqcobis taSis
kvriT da vaSas ZaxiliT Segueba aris is ubedureba, ma-
TraxiviT moqneuli, marTali da piruTvneli sityvis magier
rom SemogvrCa.
davaraSvili adga, fanjarasTan mivida, motrialda da
gramitons miaCerda, naxevrad pirgaRebulma sululuri Ri-
miliT ramdenimejer rom dauqnia Tavi Tanxmobis niSnad.
axlac mzad iyo Tavis dasaqnevad, magram davaraSvili dauma-
ta da gramitoni startze mdgar sprinteriviT niSans elo-
deboda. davaraSvilma Tvali moaSora da saxeze mware
Rimilma gadaurbina.
_ Cvens dRevandelobas ganviTarebul socializms veZa-
xiT, _ Tavisi saubari gaagrZela: _ saSinel sibinZureSi ki
vfarTxalebT. momxveWeloba, meqrTameoba, Tvalis axveviT da
miwerebiT gaberil warmatebebze cru xmauri; proteqcioniz-
mi, marTlis mTqmelis, mcodnis, niWieris, qveynis da saqmis
erTgulis daCagvra CamoTvalili Tvisebebis gamo da mliqvne-
57
lis, ucodinris, ybedis, dmagogis, egoistis, kombinatoris,
momxveWelis aRzeveba, es aris is gza, romelsac ubedurebi-
sken mivyavarT; es Zalian saSiSi avadmyofobaa cxovrebis
yvela sferos rom mosdebia.
xelisuflebis privilegiebiT ganebivrebuli qveynis mTa-
vari bRenZebi Tavis cxvirs winac ki verafers amCneven,
miTviseba-moxveWiT arian gatacebuli da mSromelTa didi
brZolebiT monapovars araraobad aqceven TavianTi ugnuro-
biT. partiis generalur mdivans _ leonid breJnevs ordenebis
moxveWis avadmyofoba Sehyria da lamis zurgzec ki daikidos.
mkurnaloba sWirdeba iluziaTa tyveobidan gasanTavisufle-
blad da Tavisi savalalo mdgomareobis Sesagnebad. es wa-
mali ki piruTvneli da marTali sityvaa, romlis mTqmels
Sekazmuli cxenic ver uSvelis, imitomaa, rom mkurnalobis
magier qebis Sxamsa da sawamlavs umateben; qveynis ubedurebad
axveven iluziebis buranSi. asea, uTavo TavkacTa wyalobiT
amxela brZolis da Sromis nayofi male araraobad iqceva
da mSromeli adamianebis ubedurebad gadagvardeba.
Cven welTaRricxvamde merve-meSvide saukuneSi sul raRac
130 wlis ganmavlobaSi asureTma Zlierebis mwvervals miaR-
wia, yvela mezobeli STanTqa; asureTis saxelis xsenebac ki
SiSis zars scemda mis garSemo mcxovreb xalxebs. asurbani-
fali iyo misi ukanaskneli Zlieri mefe, romlis sikvdilis
Semdeg ori aTeuli weli gavida da asureTi gaanadgures: am
saxelmwifom samudamod Sewyvita arseboba, imitom rom
Zlierebis zenitze myofs mkurnaloba sWirdeboda, magram
aravis aRmoaCnda misi samkurnalo Tavi; moixveWes uzarmazari
simdidre, romelic sakuTar TavTan erTad dakarges. aseTi
savalalo SedegiT mTavrdeba qveynis xelisuflebaSi gaumaZ-
Rar, momxveWel, uideo da uzneo degeneratTa parpaSi.
_ egrea, egre! aba ra egonaT! _ usazRvro erTgulebiT
udasturebda gramitoni imas, razec warmodgena ar hqonda.
58
davaraSvilma Sexeda, gramitoni qveda tuCiT zedas ilo-
kavda; usiamovnod SeaJrJola da Tvali moarida.
daarsebidan 1230 wlisTavze romi daemxo. igi daiwyo
legendaruli romaulusiT da damTavrda umweo romaulusiT.
dacemis mZime droSi roms aRarc mariusebi hyavda, aRarc
scipionebi da aRarc keisrebi. magram sakmarisze meti hyavda
moSurneni, moqiSpeni, cilismwamebelni, crupatriotebi, in-
triganebi, demagogebi, provokatorebi, zneobrivad da
moralurad garyvnilebi. ai, es aris Cveni dRevandeloba,
romlis iqiT saSinel qaossa da areulobas, daSla-dangre-
vas da xalxTa ubedurebas vxedav. aseTi SedegiT mTavrdeba
miRweuliT nebivroba, uzneobaSi, garyvnilebaSi drostareba,
qveynisa da xalxis keTildReobaze zrunvis magier, sakuTari
naWuWis mopirkeTebisaTvis saxalxo qonebis miTviseba; ara-
raobad qceul gadagvarebul pirTa parpaSi.
_ Cven jer cxovrebas skolis kedlebs iqiT ara vcnobT,
skolaSi ki sul did gamarjvebebze, warmatebebze da bed-
nier momavalzea saubari; nuTu aseTi savalalo mdgomareo-
baa? _ lukam hkiTxa.
_ egrea, egre! Cveni pativcemuli direqtori brZenia da
araferi eSleba! _ gramitonma davaraSvilis zizRiT Senel-
ebul gamoxedvas pirmoTne Rimili Seageba.
_ cxovreba skolidan iwyeba da adamianis xasiaTic
swored skolaSi yalibdeba. me ver vityvi, rom radgan erTad
zixarT klasSi da erTnairad geCiCinebian, yvela erTmaneTs
daemsgavseba. ara, ramdeni moswavlecaa, imdeni xasiaTia. mas-
wavlebelTa mizania, es sxvadasxva xasiaTi patiosnebis,
simarTlis, qveynis da xalxis keTildReobisaTvis zrunvis
samsaxurSi Caayenon. met-naklebad amas vaRwevT, magram
cxovrebis ukuRmarTobis oromtrialSi rom xvdebian, maSin
vlindeba is mankierebani, rac skolaSi ase sasacilod
migvaCnda.
59
Cveni dRevandeloba ise waxda, rom mliqvnelebi, pir-
moTneebi, meqraTmeebi, momxveWelebi, ybedebi, trabaxebi,
demagogebi da vin mosTvlis im siglaxes, rac dRevandel
xelisuflebaSi budobs, warmoidgineT, Cveni gramitonis
moxvedra amgvar garemoSi; es xom misi stiqiaa. skolidan
ise wava, rom eqvsi klasis ganaTlebasac ver gaitans. sam-
agierod pirmoTneobaSi, qlesaobaSi, moCvenebiTobaSi badali
ara hyavs. dRevandel xelisuflebaSi ki swored amgvari
ucodinari da yovelgvari sibinZuris mkadrebeli sWirdebaT.
maS gamoricxulia, araa, rom gramitoni, romelmac sabWoTa
kavSirSi ramdeni respublikaa ar icis da saqarTvelos mezo-
bel xalxebs ver CamogiTvlis, SeiZleba iseT xelmZRvanelad
wamosvan, rom aqeT dauwyos sxvebs swavleba, rameTu Tanam-
debobaze gamoWimul kretins Tavi yvelaze mcodne hgonia.
_ raTa, mas., me mokavSire respublikebi ar vici? _ Tavi
gamoido gramitonma.
_ kargi, aba miTxari, ramdeni resbulikaa, _ davaraS-
vili Tavisi naTqvamis dasabuTebas Seudga.
_ ramdeni da, ramdeni da, maica, davTvalo, _ grami-
toni raRacas dudunebda da TiTebze iTvlida. _ Svidi! _
uceb wamoiZaxa. _ ara, ara rva. ux, Seni. SemeSala aTi, ho,
aTi! _ gramitonma yvela TiTi mokeca.
davaraSvils mwared gaeRima: _ vTqvaT dagijereT da
aTia. aba axla eg aTi dedaqalaqebiT CamoTvale.
_ ux, dedaqalaqebi rom ar iyos, igre ar SeiZleba? _
gramitoni Seexvewa.
_ kargi, _ davaraSvili daeTanxma.
_ taSkenti erTi _ gramitoni Cafiqrda, _ azerbaijani
ori, erevani sami.
_ ruseTi, _ viRacam ukarnaxa.
_ ruseTi ki ara, _ gramitonma amis mTqmels dascina.
_ ratom ara? _ SeekiTxnen.
60
_ biWo, ruseTi rogori mokavSire respublikaa, roca
yvela imas asxia _ ganmarta gramitonma.
_ aba, ruseTis federacia respublikaa araa?
_ ruseTis federacia sabWoTa kavSiria, _ ganmarta
gramitonma.
_ saqarTvelo raRaa?
_ saqarTvelo saqarTveloa.
_ sasomxeTi raRaa?
_ sasomxeTi sasomxeTia, _ viRacam gramitons dacinviT
mibaZa.
_ kargi, sasomxeTis dedaqalaqi romelia?
_ baqo, _ gramitonma dafiqrebis gareSe upasuxa.
_ axla azri aqvs amis gamokiTxvas? saxezea Cveni ube-
durebis nayofi. dajeqi _ uTxra. gramitonmac moswavleebs
Tvali Caukra da kmayofili RimiliT dajda.
_ ai, amgvari didi da patara gramitonebi hyavs daseuli
Cveni xelisuflebis bevr xelmZRvanel rgols. Sedegic is-
eTia, rogoric aris sasomxeTis dedaqalqi baqo? _ sinanuliT
Tqva davaraSvilma.
_ marto gramitona xom araa, Cvenca varT. xelmZRvanel
samuSaosac kargad SeviferebT da saqmesac alRos magrad
avuRebT, _ amayad Tqva Salvam.
_ Senc am cxovrebis Sesaferisi kadri xar. kargad Se-
giZlia trabaxi, saWiro adamianebis qeba, gadawerili dava-
lebiT Tavis gamoCena, Senze Zlieris da mcodnis Sefaruli
siZulvili, sustis dacinva da daCagvra; kidev ginda?
_ kargi ra pativcemulo, aseTi ra dagiSaveT?! _ Salva
moikunta.
_ me ki ar damiSave, Tu ar gamoswordebi, swored Seni
asaoxrebeli dRevandelobaa da maSin vai patiosnebas, sadac
ki miswvdebi.
Salvas raRacis Tqma undoda, magram davaraSvilma gaaCera:
61
_ kargi, kargi, Sepasuxeba ki ara, rac giTxari imis gaT-
valiswinebaa saWiro! _ davaraSvilma risxvaCamdgari Tvale-
biT ise Sexeda, rom Salva dajda da zeviT aRar auxedia.
_ me luka mecodeba, am patiosan, mravalmxriv ganaTle-
bul, adamianuri sindisis da Tavmoyvareobis daxvewil et-
alons yvela juris didi patara qarafSuta naZiralebi
dasakbenad rom daesevian. mas ver gadaRunaven, ukuRmarTo-
bisken ven Seabruneben, Tavis sindisTan kompromisze ver
waiyvanen; amxela uzneobis qarborbalaSi misi gadatexa
SeiZleba mxolod.
_ danarCenebi rogori varT, mas? _ erTi ukana merxidan
SeekiTxa.
_ uamrav axalgazrdas gauvlia Cems Tvalwin; yvelas
aRwera Znelia. gansakuTrebiT maxsovdeba Zalian kargi da
misi radikalurad sawinaaRmdego. danarCenebi Cveulebrivad
ordinaluri adamianebi xarT; rogor sferoSic moxvdebiT,
iseTebad iqceviT. ai, lukas gadakeTeba ki arafriT ar mox-
erxdeba, rogorc axla dasaxelebuli oris. ras vizamT, zogi
gvian ibadeba. vTqvaT, meTxuTmete saukuneSi dasabadebeli,
meoce saukuneSi mogvevlineba Tavisi meTxuTmete saukunis
donis tviniT da meoce saukunis civilizaciis ukan, meTx-
uTmete saukuneSi gaTrevas ecdeba. zogi adre ibadeba, vTq-
vaT, ocdamexuTe saukuneSi dasabadebeli, meoceSi daibadeba
da surs, rom dRevandeloba naxtomebiT xuTi saukuniT gaa-
keTilSobilos, danarCenebi amas ver gaugeben da, ToxliviT
karg saZovarze ZaliT rom miaTreven, gajiutdebian. es kidev
araferi, sxvis ubedurebaze gasuqebuli aramzadebi mosaspo-
bad da dasakbenad daesevian da adre dabadebuli bolos
iRupeba.
_ gvian dabadebuls ra mouva, mas?
_ Tu sazogadoeba ganviTarebis da progresis gzazea,
gvian dabadbulebi dacinvis sagnad iqcevian mxolod. magram,
62
Tu sazogadoeba progress ebrZvis, gvian dabadebulebi ma-
moZravebel Zalad iqcevian ukan gaTrevis saqmeSi.
_ Tqven romel saukuneSi dabadebulad TvliT Tavs? _
SeiZleba am SekiTxvis micemis survili bevrs hqonda, mx-
olod klaras eyo amis siTamame.
davaraSvili klaras miaCerda, saxeze Znelad SesamCnevma
Rimilma gadaurbina: _ me romel saukuneSi dasabadebeli
viyavi es sxvam, obiequtad da saRad moazrovnem unda Sea-
fasos, Tore vinme egoists, intrigans, mliqvnels, Tundac
cilis mwamebels rom miando, SeiZleba Cvens welTaaRricx-
vamde, anda milioni wlis Semdeg dasabadeblad CamTvalos,
es imaze iqneba damokidebuli, ranairi skamosnis sasiamovnod
iqneba naTqvami.
_ Cemze ras ityviT, mas? _ ar isvenebda klara.
_ Sen im dekeuls gavxar, naxirSi yofnis SezRudulobas
rom ver egueba, Tavis nebaze dakuntruSobs, sadac kargi
molia, iq gainaravardebs, sicocxliT xarobs da menaxiris
saxres ar emoroCileba; bolos cxovrebis mware sinamdvilis
winaSe qeds moixris, an masTan WidilSi daiRupeba, rameTu
menaxireebs morCilebi sWirdebaT da ara meamboxeebi.
_ kargi bedi miwinaswarmetyveleT, Cemma mzem, ar vemduri,
_ klara siciliT dajda.
gramitoni raRacaze fiqrobda, TiTqos miagno rasac
eZebda, uceb wamoiZaxa: _ Zveli welTaRricxva raRaa, ada-
miani ro maimuni iyo daTvlac ki ar icoda. daTvla iswavla
da wlebic aRricxa, hoda, sul axali welTaRricxvaa. adre
da gvian dabadebuli ar vici me, mamaCemma im dros Semqmna,
roca saWiro iyo, hoda, droulad var dabadebuli axal
welTaRricxvaSi; Tumca raRa axalia, meoce saukuneSi varT,
_ Tavisi aRmoCeniT kmayofilma sululerad gaicina.
_ Cemma saubarma mowyenili da damZimebuli atmosfero
Seqmna, ganmuxtva ki saWiroa. amgvar situaciaSi gansamuxta-
63
vad takimasxaraa saWiro, dRes am rols gramitoni asrulebs,
_ RimiliT Tqva davaraSvilma.
_ vinc welTaRricxvaSi kargad erkveva takimasxara? _
Seepasuxa gramitoni.
_ kargi, raxan aseTi garkveuli brZandebi, gagvagebine,
axali welTaRricxva rodis SemoiRes.
_ auuu! _ gramitoni aymuvlda, _ amdeni saukuneebi
gavida, imaTi Zvlebic aRar iqneba, visRa ecodineba, rodis
ra SemoiRes; dilas ra vWame, is ar maxsovs, _ RreWiT
Tqva.
_ gramitonma dilas ra Wama, TviTon gaarkvios. romeli
auxsnis axali welTaRricxva rodis SemoiRes, _ davaraS-
vilma klass gadaxeda. gayuCebulebi isxdnen da Tavi dabla
daexaraT. ase karga xans gagrZelda; davaraSvili moTminebiT
icdida.
luka Tavis Cveulebisamebr merxze fexebgaWimuli, sa-
zurgeze mowolili ijda. xma rom aravin amoiRo, fexze
adgomis gareSe daiwyo: _ meeqvse saukuneSi kaTolike berma
_ dionise mcirem romSi winadadeba Seitana welTaRricxva
ewarmoebinaT qristes dabadebidan. dionises mtkicebiT
qriste daibada misi gamoangariSebidan 532 wlis winaT.
axali welTaRricxva oficialur saeklesio dokumentebSi
pirvelad 724 wels gamoCnda. merve saukunis dasawyisSi
dasavleT evropis rig qveynebSi axali welTaRricxva Semov-
ida. ruseTSi ki 1700 wels _ petre pirvelis mier, _ luka
gaCumda.
_ neta lukam saidan gaigo, roca imaTi Zvlebic aRar
iqneba, _ ironiulad SeniSna klaram.
_ lukamac waikiTxa da iqidan icis. mec rom wamekiTxa,
ra ver vityodi? _ gramitonma klass ise amayad gadaxeda,
TiTqos viRacis brali iyo, man rom ver waikiTxa, _ wigni
mqonoda, me vicodi, _ daumata.
64
_ ris wamkiTxavi xar, Se samgle. tuCebidan Camodenil
dorblis alokvas ver audixar. carieli Tavis patrons
imitom gaqvs ase grZeli ena, dorbli rom ailoko da mu-
niani zurgi moifxano! _ klaram naTqvams xelis aqnevac
moayola, aSkara iyo, gramitoni axlos rom mjdariyo, Tav-
Si mjiRis Cakvra ar ascdeboda. _ fizikis, geografiis da
sxva wignebic gaqvs, rato lukasaviT ar kiTxulob, Se
viristvinav! wigni mqonoda, me vicodi! _ gamoajavra.
davaraSvili Cafiqrebuli bolTas scemda. uceb gaCerda
da daiwyo: _ adamiani subieqturi arsebaa, yvelas unda Zl-
ieri da Wkviani iyos da Tu ase ar aris amas trabaxiT
sicruiT TvalisaxveviT surs miaRwios. ra qnas axla grami-
tonma, roca mTelma klasma icis, vin aris da ra SeuZlia.
sicruis bartyebs ver aafrens, xolo Tu moxvda sxva gare-
moSi, Tavisi magari biWobis da niWierebis faqtebis moyoliT
msmenels Tavbrus daaxvevs. mere ra, rom qarafSuta da
uqnaraa, samagierod sulieria, romelsac adamianuri manki-
erebani uxvada aqvs. warmoidgineT gramitoni maRal xelmZ-
Rvanel postze da mis irgvliv brbos instiqtiT mowam-
luli xalxi gramitonis bodvebs droSad rom gaixdis. amas
imitom vambob, rom dRes uamravi did-patara maRalCinosani
gramitoni abnevs ubedurebis Tesls brboSi, romelic grami-
tons gaumarjoso, gahyviris. Sedegic iseTive savalalo
iqneba, rogoric SeiZleba mogvces maRal postze mjdari
kretinis dausjelma parpaSma.
Cveni socialisturi sazogadoeba ixrwneba xelmZRvanel
postze gamZvral, sakuTar Tavze yalbi didebis SeqmniT
dasaqmebul kretinTa mier. diax, amgvari kretinebis suraTe-
biT davabotebT demonstraciebze vaSas da uras ZaxiliT;
swored es kretinebi mouReben bolos kacobriobis imedad
Seqmnil pirvel socialuri keTildReobisaTvis mowodebul
saxelmwifos.
65
amerikelebi, _ fuli gaSovninos, _ erTmaneTs ase es-
almebian; aqedan SeiZleba Seafaso maTi cxovrebis mizani,
moralis da zneobis kriteriumi.
germanelTa misalmeba yovelTvis keTilSobiluri xasi-
aTisa iyo; dila iqneboda, SuadRe Tu saRamo, RmerTs ax-
seneben da sikeTes usurvebdnen nacnob-megobrebs.
nacisturi reJimis damyarebis Semdeg ki yvelasTvis
savaldebulod iqca maTi partiuli misalmeba _ `hail hit-
ler!~ _ dideba hitlerso. samsaxurSi misvlisas vinc ̀ hail
hitleris~ magier dila mSvidobisas ityoda, samsaxuridan
xsnidnen. bolos ra moxda? germanelma xalxma brbos in-
stiqtis wyalobiT safxizle moaduna, kacTmoZule fanatiko-
sis bodvebs ahyva. Sedegad saSineli ubedureba daatexes
mezobel xalxebs, TviTon ki ise ganadgurdnen, koSmarul
sizmarSic rom ar moelandebodaT. aqedan gamomdinare vambob:
kretinebi, fanatikosebi, kacTmoZuleebi, egoistebi da
aTasi juris degenerati avanturistebi xelmZRvanel poste-
bze ar unda gaZvrnen. amisaTvis saxelmwifos unda hqondes
damcveli meqanizmi, rasac kadrebis patiosnad da mkacrad
SerCeva hqvia, ra simaRlezec ar unda iyos is. Cven swored
amgvari, miukerZoebeli, qveynis erTguli adamianebisagan
Semdgari damcavi meqanizmis samsaxuri gvWirdeba, kretini
kadrebis oTurmisagan rom daicvas xalxTa keTildReoba;
rac ara gvaqvs Cvenda saubedurod.
mTeli am xnis ganmavlobaSi Salva TavCaRunuli ijda.
davaraSvilis Sefasebaze ganawyenebuli daZabulad fiqrobda.
`xelisuflebaSi kretinebi da momxveWelebi gaZvrneno. es
ambavi vinmes rom mivutano, xom magrad gaubrazdebian. oRond
aravin ar unda gaigos, rom me davasmine, Torem gadamemtere-
bian. ubnis rwmunebuli _ mistera kaWkaWiSvili gaaxsenda.
SeiZleba wignis saxeli sxva hqonoda, magram mistera ise
morgeboda, rom sxva saxels aRar iguebda. `mistera kargia,
66
magram ybedia da sadme wamoscdeba~. Salva fiqrobda, da-
varaSvili ki saubars agrZelebda:
_ Cvens socialistur saxelmwifos mravali didi da
patara problemebi aqvs, romlis mogvarebis SemTxvevaSi
cxovreba ufro mowesrigebuli da saamuri iqneboda. umuSev-
robis problema gadaiWra, magram xelfasis sakiTxSi namd-
vilad ar aris damyarebuli wonasworoba. aris iseTi sam-
saxurebi, sadac mcire xelfasi aqvT, magram yvelam icis,
rom iparaven da amgvari samsaxurisTvis konkursia. didi Tu
mcire postis mflobelebi, Tanamdebobis ZaliT, rasac miswv-
lebian, iparaven, Tavi ki im yvaviviT uWiravT, kudi nagavSi
rom udevs da viTom amas ver amCnevs. adamiani samsaxurSi
rom midis, ise unda iyos uzrunvelyofili, rom mosaparad
xeli ar gaiwodos. Tu vinme gaumaZRari amas mainc ecdeba,
is erTeulebi samagaliTad gaiwkeplebian, raTa Rormucelo-
bis mada daukargoT. gadaxedvaa saWiro mrewvelobaSi, sof-
lis meurneobaSi da saxalxo meurneobis yvela dargSi na-
klovanebebis gamosavlineblad, rac progress da winasvlas
aferxebs. yvelaze aucilebeli ki qarafSuta, uqnara, momx-
veWeli, yalbi pompezurobiT Tvalis amxvevi kadrebis maRa-
li postebidan dabalze CamoferTxvaa im doneze, rom
saerTo saqmes ziani veRar miayenon, _ davaraSvili gaCumda.
Salvas kmayofilebiT gaeRima, mis biZasTan xSirad rom da-
dioda, pistoletiani artema keJeraSvili gaaxsenda. is kaci
uSiSroebis muSaki iyo. biZamisi bevr rames rom uyveboda.
hoda, Salvac biZasTan miva da keJeraSvils mouyveba skolis
direqtoris Sesaxeb. `mere Tqvas, luka magaria da ver ga-
datexeno!~ saxeze kmayofili RimiliT aixeda da davaraSvi-
lis Tvalebs SeefeTa, ise SekrTa, TiTqos qurdobaze waas-
wreso; kmayofili Rimilis pirmoTned gadakeTebis mcdelo-
baSi saxe daejRana, Wiris ofli gamoayara. _ Tqven ityviT,
maS, ra gveSvelebao, _ davaraSvilma saubari gaagrZela. _
67
saSveli ki namdvilad aris patiosani Sroma; yovelgvari
ukuRmarTobis aRmosafxvrelad ukompromiso brZola, adami-
anSi saerTo-saxalxo sakuTrebisadmi pasuxismgeblobis
grZnobis aRzrda, imis Segneba, rac saxalxoa iq garkveuli
wili Senicaa da damwvari TiTiviT unda moufrTxilde. unda
gwamdes, rom roca saxalxo qonebidan iparav, sakuTar Tavs,
axloblebs da mokeTeebs, Sens momaval keTildReobas hparav;
amis miRweva Znelia, magram sayovelTao mondomebis SemTx-
vevaSi SesaZlebelia. ai, swored maSin gveqneba harmoniuli,
saamuri socialuri keTildReoba. dRevandeli Cemi saubari
swored am mizans emsaxureba, naklovanebebi unda amxilo,
rogori mwarec ar unda iyos mosmena; samagierod misi aR-
mofxvra gaadvildeba, _ davaraSvili dadumda, magidasTan
dajda da Tavi xelebSi Cargo.
klasSi karga xans mdumared isxdnen, xmis amoRebis sur-
vils aravin amJRavnebda; davaraSvilis ganwyobileba met-
naklebad yvelas gadasdeboda.
_ Tqveni dRevandeli gakveTili SeiZleba mTeli cxovrebis
manZilze gagvyves Tan mrCevlad da momentebSi yurebis asaw-
evad, rasakvirvelia, im SemTxvevaSi, Tu mTeli SegnebiT
movismineT da SeviTviseT. es gasagebia da, albaT, madlobis
Tqma gvekuTvnis esoden sarisko saubrisaTvis, rameTu amgvari
saubari mware gverdiTi movlenebiT SeiZleba dasruldes.
me is mainteresebs, esoden marTali, gabeduli da arc Tu
usafrTxo rubikonis gadalaxvis donis WeSmaritebiT Cveni
damoZRvra ratom itvirTeT? _ luka fexze idga da maswav-
lebels misCereboda xelebSi TavCarguli rom ijda.
davaraSvilma Tavi aswia da mware RimiliT Tqva: _
pirveli imitom, rom cxovrebis sarbielze gadixarT da
minda giCvenoT gza kacobis Tu arakacobis. kacobad darCenas
gaWirveba, msxverplis gaReba da mraval siZnelesTan Se-
Wideba axlavs, rac mtkice nebisyofis da naTeli rwmenis
68
uaRresad erTguli adamianebis xvedria; arakacobas yovel-
gvari sibinZuriT dasvrili suli da Roris gaumaZRroba
Seyrili uZRebi kuWi axlavs, romelsac nebisyofa ar sWird-
eba. sakmarisia namusisgan, sindisisgan, zneobisgan ganiZarc-
vo, sibinZuris WaobSi ise afarTxaldebi, rogorc mravali
gancxromiT cxovrebis moyvaruli, sicocxleSive gardacv-
lilTa modgmis sircxvili. meore ki imitom, rom Cemi amgvari
Tamami azris gamoTqmis gamo zevidan vigeme is Seviwroveba,
rasac msxverplis gaReba hqvia. mesame ki is, rom am klasSi
Tu vinme arakacobis produqtia, Cemi dRevandeli saubris
Semdeg gairkveva, laye kvercxs romel sabudarSi debs, _
davaraSvili gaCumda.
klasSi gaqvavebulebi isxdnen. maswavlebels saxeze dam-
cinavi Rimili Sehyinoda da gramitons misCereboda. Salva
mokuntuli ijda da orive xeli mkerdze miedo, TiTqos
Canafiqris gamxelis SiSiT afarTxalebuli gulis gadmox-
tomisa eSiniao. luka fexze idga da fiqrebSi CaZiruls
dajdoma ar gaxsenebia.
_ adamiani rom ibadeba, masze mTeli sazogadoeba unda
zrunavdes. yvelas erTnairad ekuTvnis is qveyana, sadac
moevlina; Tavisi SromiT, codniT, kacTmoyvareobiT da
keTilSobilebis doniT sazogadoebaSi daikavebs Tavis Ses-
aferis adgils. cxovrebaSi Tavisi SesaZleblobis gamovle-
nis mixedviT unda fasdebodes adamiani da ara mamikos jibis
sisqiT, an dagrovili qonebis memkvidreobiT, dabadebisTanave
milionerebi da miliarderebi, rom arian da amqveynad
araferze sazrunavi rom ar darCeniaT. swored amgvar
nebivrebSi iRviZebs yovelgvari adamianuri mankierebani,
romelsac uzneo fuqsavatebis garToba hqvia, Torem mSromel
axalgazrdas Tavisi Sromis nayofi yvelaze did bednierebas
aniWebs.
aseTia, Cemo umcroso megobrebo, kapitalizmi da masze
69
uaresi _ kaptalizmamde formaciebi, sadac adamiani mSoblis
mucelSive monaa, ymaa, Ratakia da mTeli cxovreba ase tan-
jvaSi unda aTrios, ragind dauRalavad da sasikeTod ar
irjebodes. samagierod magnatis Rlapi magnatia, miwaTmflo-
belis _ miwaTmflobeli, burJuasi _ burJua da erTxel
dadgenili wesiT midis am parazitebis mier mSromeli masebis
sisxliT Troba. swored Cvens saxelmwifoSi movspeT es
satkivari; Tanasworobis sasikeTo Sedegebis mowmeni varT.
gafrTxilebaa saWiro Torem kapitalizmze uares ubedure-
baSi amovyofT Tavs. amisaTvis ki adamianSi kacTmoyvare,
keTilSobili, mSromeli, marTali, uangaro, spetaki sindisis
da zneobis aRzrdaa saWiro. swored amis survilma mibiZga
TqvenTvis dRevandel gakveTilze mesaubra. ratomRac mgonia,
rom Cemi es qadageba cxovrebis romelime gzajvaredinze
sikeTisaken wasvlaSi mogexmarebaT imaT, visac sikeTis
gjeraT, xolo sxvebisTvis kedelze cercvis Seyris tol-
fasia mxolod, _ davaraSvils amis Semdeg xma aRar amouRia;
moswavleebic wynarad isxdnen da yvela Taviseburad aRiq-
vamda maswavleblis gulis ZarRvidan amoxeTqil damoZ-
Rvras.
TamaSi ar ici, namusi sad
dakarge
lukam jagarasTan rom iCxuba im saRamos marine da ama-
lia erTad iyvnen; marine sul tiroda da amaliam Tavi ar
daaneba.
_ amalia, erTi ram unda gTxovo, Tu Cemi da xar, Semi-
srule, _ Seexvewa.
_ ra aris, gogo, iseTi?
_ sxvanairad nu gamigeb da iqneb lukas gadasce, Cemi
merxidan ar gadavides. amas imitom ki ar geubnebi, rom sxva
70
ram interesi maqvs, dRes rac moxda, imis Semdeg gadasvla
ufro uxerxuli iqneboda; klaras Wori marTali egone-
baT.
_ egonoT mere ra, cudi biWia Tu, _ amaliam gaixumra.
_ rac ar aris, tyuilad ratom unda egonoT, _ marinem
Tavi CaRuna.
meore dRes amaliam lukas marines Txovna gadasca. lu-
kam araferi upasuxa, xolo merxze roca dajda, marinesken
miuxedavad, Cumad Tqva: _ didi madloba, marine, Cems ocne-
baSi swored aseTi warmomedgine.
marine mixvda, rom luka mis mimarT gulgrili ar iyo
da amiT Tavs bednierad Tvlida. kidev erTi ambis gaxseneba
uforiaqebda suls da saamuri siTboTi avsebda:
erTxel raionis skolebis nakrebi kalaTburTis gundi
ewvia maT skolas. TamaSis sayureblad mezobeli skolebi-
danac mosuliyvnen. es ratomRac ise moxda, rom winaswar
gafrTxilebulebi ar iyvnen. skolis fizkulturis maswav-
lebeli sadRac wasuliyo; sxva maswavleblebi ki mxolod
mayureblobas arCevdnen. rac Seexeba skolis direqtors,
ganze gamdgariyo da Soridan akvirdeboda, rac xdeboda;
iqneb Tavisi filosofiis eqsperiments xedavda am gawamawi-
aSi. luka adre wasuliyo saxlSi, babos davalebiT Zroxis
dasgoms aremontebda.
_ luka moiyvaT, aq ar Cans, saswrafod vinme gaiqces da
luka moiyvanos! _ zauri SfoTavda.
_ luki rad gvinda, aq ara var, gundsac Sevkrav da
kapitanic me viqnebi; naxavT ra qarbuqi davatrialo! _ baq-
iaobda Salva.
_ Tu luka ar movida, Cveni gafantuli bumbulis naxva
mogviwevs! _ yviriliT upasuxa zaurma da erT dabalklasel
biWs staca xeli, _ gaiqeci lukasTan, yvelafers daanebos
Tavi da saswrafod mogveSvelos; Cqara Torem gagvwewaven!
71
_ gasaqcevad gamzadebul biWs mxarze daartya xeli.
mowinaaRmdege gundi maspinZelTa gamocxadebamde spor-
tul formaSi gamowyobili moedanze burTiT varjiSobda.
Salva qveyanas yrida, kapitani me viqnebio. Tavisi WkuiT
SearCia gundi da axla darigebas aZlevda.
_ ras Svrebi, biWo, es dubliorebi rom SegiquCebia,
dagvRupo ginda?! _ zaurma rogorc Sexeda gunds, Salvas
eca.
_ kargi, Sen daisveneb, _ Salvam erTs uTxra, _ jer-
jerobiT zauri iTamaSebs, mere vnaxoT! _ sityva ar daem-
Tavrebina, rom mowinaaRmdegeTa gundis warmomadgeneli mi-
vida maTTan: _ rodemdis unda gelodoT, droze gamodiT! _
moiTxova.
Salva maSinve moedanze gavarda. _ mzada varT! _ daiZa-
xa da biWebs xeli dauqnia, gamodiTo. misgan SerCeuli bi-
Webi sirbiliT miyvnen. zaurma daTos gaxeda da mxrebi ai-
CeCa, imanac xeliT aniSna, midio.
Salva Tavis Sekowiwebul gundis TavSi idga da amayad
icqireboda uamrav mayureblisaken, TiTqos ambobda: Semomxe-
deT ra magari biWi varo.
dimitri davaraSvili Soridan akvirdeboda am gawamawi-
as da mwared eRimeboda...
zauris mier gagzavnili biWi qaqaniT miiWra lukasTan:
_ Cqara, luka, Cqara Torem sastikad SevrcxvebiT. zaurma
gamomgzavna. Cqara, luka, TamaSi ukve daiwyes!
_ vin TamaSobs? _ lukam samuSao tanisamosis gaxdisas
ikiTxa.
_ kapitani Tqveni Tanaklaseli Salvaa; danarCen biWebsac
is arCevda.
_ Salvam TamaSi rom ar icis, _ lukam TavisTvis
Cailaparaka.
_ ar icis da deda gvetireba! Cqara, luka, iCqare! _
72
biWi Tvalcremliani exveweboda, Tumca lukas xvewna aRar
sWirdeboda. stumrebi moulodnelad movidnen, Tore ase
adre saxlSi ra waiyvanda. axla skolisaken grigaliviT
miqroda; sadRac Sors Camotovebuli biWi Tavqudmoglejili
misdevda.
luka rom mivida, mayurebeli gamamxnevebeli Zaxilis
magier xarxarebda. maspinZelTa gundis uniaToba mayure-
belTa gasarTobad qceuliyo. moedanze ki Salvas Rriali,
sayvedurebi, msajTan kamaTi da uTavbolo gankargulebebi
ismoda.
pirvelma vinc SeniSna, gaxarebulma daiZaxa, luka movi-
dao, da amis gamgone mTeli Tanaskolelebi erTxmad aRri-
aldnen, _ luka movida, luka!
maspinxlebi ver mixvdnen, ras niSnavd, luka movidas
Zaxili. erTma stumarTaganma, daTo jariaSvilis gverdiT
rom idga, hkiTxa: _ ra kacia eg luka?
_ cota xans moicade da sicilis gunebas rom gagi-
frTxobs maSin mixvdebi! _ upasuxa daboRmilma daTom.
moedanze ki maspinZelTa gundis wevrebi uTavbolod
darbodnen Salvas Rrialis akonpanimentiT da mayurebelTa
sayvedurebiT gulgasiebulebi.
taimi damTavrda da yvela moTamaSe lukasTan Segrovda.
Salva ixtibars ar itexda da kidev raRac darigebebs
iZleoda.
_ Sen girCevnia moketo! _ SeuRrina zaurma.
luka ukve gaxdili iyo. or biWs mwared uTxra:
_ biWebo, ara grcxveniaT?! xom iciT, rom Tqvenze gac-
ilebiT kargad moTamaSe biWebi ar TamaSoben, ratom kadru-
lobT skolis Sercxvenas?! _ maTi Semcvlelebic monaxa.
_ Salvam gviTxra da... _ darcxvenili biWebi skamze
Camosxdnen.
lukas kidev undoda raRacis Tqma, magram msajma sast-
73
vens Cabera da gundebi moedanze moixmo. Salva maSinve
moedanze gavarda da danarCenebs dauZaxa: _ gamodiT, msajis
sastvenis xma ar gesmiT?!
lukam biWebs darigeba misca, yvelas adgili miuCina. am
xnis ganmavlobaSi Salva moedanze marto idga da yviriliT
iqaurobas iklebda, gamodiTo.
TamaSi daiwyo. axla stumarTa pirispir dabneuli da
Tavgzaabneuli mowinaaRmdege ki ara, muStad Sekruli Zlieri
ugndi idga; mxolod erTi Salva darboda gankargulebebis
RrialiT, romelsac yurs aravin ugdebda.
stumarTa Setevebi uSedegod mTavrdeboda, roca lukam
ukve mexuTed dalaSqra maTi kalaTi. Salva ki ar asvenebda,
burTi gadmomigdeo. maspinZelTa gulSematkivrebi lukas
ZaxiliT iqaurobas iklebdnen, Salva ki buzRuniT darboda:
_ marto Sen xom ara xar, gadmomigde burTi, egre SeiZle-
ba?! _ sayvedurobda da brazmoreuli jajRanebda.
lukam burTi miiRo da mowinaaRmdegis kalaTisken gaiWra;
mowinaaRmdeges misi SeCereba ar SeeZlo. am dros Salva isev
aRrialda: _ luka, gadmomigde burTi, rom garbixar, sxvebs
vera xedav? egeTi egoistoba SeiZleba?
Salvas sayvedurebi lukam erTxans iTmina; Tanac arafris
maqnisi mxolod xels uSlidaT. kalaTSi Casagdebi burTi
moednis gareT isrola da taimauti moiTxova.
_ daTo, Semodi! _ roca moednis gareT saTaTbirod
SequCdnen, lukam moixmo.
_ vis magier iqneba?! _ Salvam brZanebis kiloTi
ikiTxa.
_ biWo, aucileblad sxvam unda giTxras? zarali rom
xar da arafris maqnisi bRaviliT darbixar, Sen Tavs ver
unda Seatyo?! _ zaurma pirSi miaxala.
_ me kapitani var da uCemod araferi gadawydeba! _
Salvam gamokurTxuli SubliT Sexeda.
74
_ kapitani ki ara, Wiri da nacili xar! axla gadi, daTo
jariSvilma unda gamoasworos Seni Caoxrebuli saqme! _
zaurma ubrZana.
_ arsadac ar gaval, gundis kapitani me var! _ Salva
gajiutda.
_ vin dagniSna kapitnad, Se TviTmarqvia nacarqeqiav! Seni
wyalobiT mTeli skola unda Sercxves! _ zaurma Seutia.
_ Sen mokete Torem! _ Salvam zaurze miiwia.
luka aqamde sxva biWebTan saubrobda. daTos davaleba
misca; amaT kamaTSi Casarevad ar ecala. Salvam zaurze ro
miiwia, maTken mibrunda, Salvas mkerdze xeli miado da Za-
lumad ubiZga, Tan daayola: _ TamaSi ar ici, namusi sadRa
dakarge?! _ moednidan gagdebuli Salva ukan garacracda,
rom ar gadayiravebuliyo, viRacam xeli SeaSvela da sa-
TadarigoTa skamze dasva. xma veRar amoiRo, mixvda, rom
lukas moTminebis fiala avsebaze iyo, amas ki rac mohyve-
boda, Tavis Tavs arafriT usurvebda.
TamaSi ganaxlda.
axla maspinZelTa gundSi aRaravin xmaurobda. mdumared
da erT muStad Sekruli mowinaaRmdegisTvis mrisxane Zalad
qceuliyo.
gramitoni biWebis tansacmels yaraulobda; lukas Sar-
vali ki xelze saTuTad gadaekidebina.
_ Sen kidev es gergo, Se bedovlaTo? _ dacinviT hkiTxa
klaram.
_ esec mergo da... _ gramitonma ena moikvnita.
_ raRa da, Tqvi, risa geSinia! _ klaram SeubRvira.
_ da Cvens skolaSi yvelaze lamazi gogo mergeba! _
Sewyvetili saTqmeli imedianad daasrula.
_ vaaa, mere vin aris is bednieri?
_ dro mova da vityvi.
_ axla Tqvi, Seni sacole ki ara, mainteresebs, Seni
75
myrali gemovnebiT yvelaze lamazi vin aris.
_ rom giTxra, ar gabrazdebi?
_ ra Cemi saqmea, ginda gonji iyos.
_ gonji ki ara, sofelSi da mTeli qiziySi imaze lamazi
aravin dadis.
_ vin aris, biWo? _ klaram gaicina.
_ yvelaze lamazi klara saxiaSvilia! _ sazeimod ga-
moacxada gramitonma.
_ lamazi kia magram zeviT ra Tqvi? aba, Tu vaJkaci xar,
gaimeore, ha, Tore wagacale kiseri, Se lorwoiano! Tumca
kiseri sada gaqvs, Se Tavkombalav! _ klaram kefaSi muSti
Cascxo. _ eg meored aRar wamogcdes, Torem nakelSi gisvri,
Se dordliWamiav! _ erTi kidev CauTaqa da gogoebisken
wavida.
mxiaruli ganwyobiloba moewamla, nuTu gramitonis
Rirsi var? luka kidev araviTar yuradRebas ar maqcevs.
RmerTo Cemo! rogori gulis biWia. me yvelaferi vagrZnobine,
is kidev viTom ver xvdeba, yovelTvis mokrZalebiT, Tava-
zianad da Tbilad meqceva. sul minda, raRac iseTi miTxras,
rom gamovlanZRo da SeviZulo, piriqiT, masTan yoveli Sex-
vedris Semdeg sul ufro metad mekideba siyvarulis ce-
cxli, ra meSveleba, ra?! _ fiqrobda klara.
moedanze ki maspinZlebi gamudmebiT utevdnen stumrebis
kalaTs, romlebic pirvel taimSi miRweul warmatebas ram-
denime quliTRa inarCunebdnen.
_ yoCaR, luka! _ yviriliT xtoda klara.
_ luka ra SuaSia, burTi xom zaurma Caagdo, _ ironi-
ulad SeniSna marinem.
_ gana marto is TamaSobs, vinc burTs agdebs? zauri
lukas mosvlamdec TamaSobda, magram burTis Cagdeba erTx-
elac ver moaxerxa. iqneba es xalxi scdeba, lukas rom
Rrialebs?! an iqneb lukas xsenebisaTvis Seni nebarTvaa
76
saWiro? Tqvi, ra uflebiT da xmas aRar amoviRebT! _ klaram
marinesTvis angariSis gasasworeblad momenti ixelTa da
daumata _ Sen ra ici, iqneba sxvas ufro meti ufleba aqvs.
rom lukas saxeli daiZaxos vidre masTan merxze mjdom
Tavdajerebul yeyeCs.
_ es me var Tavdajerebuli yeyeCi? _ marine ailewa.
_ Tundac ase warmoidgine. sxvebis naklze kargad Segi-
Zlia enis dagrZeleba, sakuTar TavSi ki fuyed gabRenZil
fofodias ver amCnev; Tavi xaxviviT giWiravs. ai, ubralo
rom iyo, maSin sul sxva adamiani iqnebodi. lukas gverdiT
zis da hgonia, rom es zeadamianuri sikeTiT dajildovebu-
li vaJkaci magas ekuTvnis.
_ Seni iyos, aravin gecileba! _ marinem warbebi ukmayo-
filod Seyara.
_ arc me var magis Rirsi, Tumca Cemnairad veravin Sei-
yvarebs. Sen ki boroti da egoisti xar, masSi keTilSobili
adamiani ki ara, yvelaze magari da moswavleTa kerpi giyvars,
sakmarisia man es privilegiebi dakargos, rom maSinve zurgi
Seaqcio. me ki lukaSi keTilSobilobas da kacTmoyvareobas
vcem Tayvans, romelsac arasdros ar dakargavs, amitom Cemi
misdami siyvaruli gauxunaria! gaige? _ uTxra da moedni-
saken mibrunda. angariSis gaTanabrebis gamo gulSematkivre-
bi mTeli SesaZleblobiT Rrialebdnen.
marinem veRarafris Tqma veRar gabeda, klaram kidev
araferi miTxraso; Sebrunda da TamaSs miaCerda.
stumarTa gundma taimauti aiRo. maspinZlebi lukas
garSemo Segrovdnen da TamaSze saubrobdnen.
Salva erT mecxreklasel moTamaSesTan mivida, _ axla
Sen daisvene, me unda viTamaSo, naxon, rogori gabrazeba
vici! _ sazeimod gamoacxada da winadadeba Seitana: _ zaurs
daRla etyoba, axliT unda SevcvaloT. mecxreklaseli biWi,
romelic kargi TamaSiT gamoirCeoda, gverdze midga. axla
77
Selva misi adgilidan axal ideebs afrqvevda.- biWo, Sen
Tavi kedels xom ar miartyi?! _ veRar moiTmina daTo ja-
riaSvilma. _ mogzavnili xom ara xar?! an vin gekiTxeba
bali aTi Sauria Tu aTi kapiki. emand wynarad daegde da
Seni CafurTxebuli saqmis gamosworeba gvacale, sanam lamazi
xar! _ daTos danarCenebmac aubes mxari da Salva xelis
kvriT gaaZeves iqidan.
lukas ki am ambisTvis ar ecala. masTan klara miiWra:
_ ra Seudarebeli iyav, luka! _ aRfrTovanebiT SesZaxa,
kiserze xelebi moxvia, fexis TiTebze aiwia da gaoflil
loyaze akoca, lukam Tavazianad Zlivs moicila.
gramitoni maT SuriT Sescqeroda da TavisTvis ocnebis
bades qsovda: ra kargi iqneboda, TviTon rom yofiliyo
lukas adgilze gamarjvebuli gundis Tavkaci da mayure-
belTa kerpi. klara saqveynod moexveoda da akocebda, is ki
amas Cveulebriv movlenad CaTvlida, ax, ra bednieri iqne-
boda! luka sZulda im suliT maxinjis RvarZliT, romelic
verasodes ver eRirseba spetaki sulis keTili adamianis
Saravandeds, rac Zlieri iyo siZulvili, imdenad Zlieri
iyo SiSi, lukas Tavisi arwivisebri mzeriT ukmayofilod
rom Seexeda, gramitons suli quslebSi gaepareboda.
mayurebeli aRfrTovanebuli Rrialebda, axla maspinZle-
bi dawinaurdnen.
_ midi, luka, midi! _ erTxmad iZaxodnen.
_ wavideT ra, amalia, aqedan, _ marinem sTxova.
_ gexvewebi, davicadoT, daTos TamaSis yureba minda, _
am dros daTom gogoebisken gaixeda, amaliam xeli ise dau-
qnia, rom sxvebs ar SeeniSnaT; daTomac xeli aswia da TamaSs
miubrunda.
_ daTo, Cvenc xalxi varT, rato Cvenc ar gvesalmebi
xelis aweviT! _ dauZaxa klaram.
amalia ailewa. ver gaigo, marine rodis wavida, ise
78
gaerTo Sejibris cqeriT. Zebna dauwyo, mayurebelTa Soris
ar iyo, klasSi Sevida. marine Tavis merxze ijda da crem-
lebs iwmendavda.
_ ra gatirebs, gogo! _ amalia gaubrazda.
_ fiqrebSi wavedi da cremlebi momadga.
_ raze brazob, klaras xasiaTi ar ici?!
_ klaraze ara, Cems Tavze vbrazob, ar vici, ra me-
marTeba, lukas mcired uyuradRebobasac ki mtkivneulad
ganvicdi.
_ sxva rameze ifiqre, luka Sen yovelTvis pativs
gcems.
_ marto me mcems pativs? is xom yvelasTan Tavaziani
da Tbilia.
_ ginda, rom giTxra, uyvarxar-meTqi? amis Tqmac SemiZlia
da arc Sevcdebi.
_ imas vuyvarvar Tu ara ar vici, ai, me ki... _ marines
ena daeba.
_ vici, vici! adeqi, gareT gavideT, naxe ra xmauria,
biWebs ewyinebaT, iq rom ar davxvdeT.
TamaSi ukve damTavrebuliyo. moswavleebi biWebs gamar-
jvebas ulocavdnen. gramitoni gansakuTrebiT aqtivobda,
TamaSis momentebs yveboda, Tanac lukas tanisamoswamokide-
buli mas gverdidan ar scildeboda, mzad iyo, moTxovni-
sTanave miewodebina da CacmaSi mixmareboda.
Salva biWebTan miiWra, gamarjvebaSi Tavisi rolis Ses-
axeb uyveboda, visac gamoiWerda, yuradRebas aravin aqcevda,
yvela gaurboda; bolos ramdenime damcinavi replikis Semdeg
daboRmili wavida saxlSi.
moswavleebi kmayofili xmauriT iSlebodnen.
amaliam lukas xeli gamosdo da saubar-saubriT gaimar-
tova.
_ oho! es kidev raa! _ Cailaparaka klaram,. ise iyvnen
79
ganmartovebulebi, maTTan misvla uxerxuli iyo. ganawyeneb-
ulma CanTis qneviT CauaraT, moswavleTa jgufs SeuerTda
da gamarjvebiT damTavrebuli TamaSis garCevaSi CaerTo.
_ Sen rom ara, samarcxvinod wavagebdiT, _ Seaqo ama-
liam.
_ es SeiZleba gundis yvela wevrze iTqvas.
_ ara, dRes Sen gadagvarCine.
_ marine sad aris? _ lukam gamosavali naxa, radgan
Tavs yvelaze cudad qebis dros grZnobda.
_ aq aris. ici, luka, marines rogor abrazeb?
_ iseT ra Cavidine?
_ ra iyo, biWo, klaras saqveynod rom moexvie, xom ici,
marines rogor...
_ ager marinec, _ lukam saTqmeli aRar daamTavrebina,
_ mivideT, davelaparakoT. Tu vinmes megobrulad unda Tama-
Sis emociebis gamoxatva, amaSi cudi ra aris, an ratom unda
dauSalon.
_ marine, dRevandeli gamarjveba xom lukas damsaxure-
baa? _ amalia misvlisTanave SeekiTxa.
_ SeiZleba asecaa, _ marine morcxvad daeTanxma.
_ lukas ki ar siamovnebs amis aRiareba.
_ WeSmaritebas raRa aRiareba unda. gana vinmes eWvi
epareba, rom Tu ara luka, samarcxvino wageba ar agvcde-
boda, _ marinem es Tqva da lukas qaluri sinaziT gajere-
buli RimiliT Sexeda.
lukas vnebis idumalma impulsma guli siamovnebiT
Seuqana. marine siyvaruliT gabrwyinebuli Sehyurebda,
TiTqos misgan raRac Zalian sasiamovnos Tqmas moeloda.
_ me saxlSi wavedi, dedas unda mivexmaro. marine,Sen
luka albaT, saxlamde migacilebs, _ amaliam eSmakurad
gaiRima da sirbiliT wavida.
didxans mdumared midiodnen. marines raRacis Tqma un-
80
doda, magram enis mobrunebas ver axerxebda. lukac Cafiqre-
buli midioda, undoda, saTqmeli eTqva, magram raRac Zala
akavebda. xom ar eSleboda, an xom ar scdeboda. iqneb es
grZnoba is ar iyo, rac egona, an amis Tqmis Semdeg pirSavad
xom ar gamovidoda adamianTan, romelsac esoden pativs
scemda. marines xelze xeli mouxvda, fiqrebidan gamoerkva;
marines ki kinaRam muxli moekveTa. lukam sabolood gadaw-
yvita: Tu marine TanaugrZnobda, Tavisi sityvis erTguli
darCeboda.
_ marine, _ xelze xeli mohkida da daiwyo: _ ramxela
stimuls maZlev, sul minda, rom Seni mowonebis simaRleze
viyo. Zalasa da energias ar davzogav SenTvis bednierebis
mosaniWeblad. icode, iseTs arafers vfiqrob, rac Crdils
mogayenebs, piriqiT, vecdebi raTa Seni sulis sispetake
arafriT ar SeibRalos. mets arafers getyvi, rom Cemi
amgvari aRiarebiT ar gawyenino. erTi ki gwamdes, Cems gul-
Tan Senze axlos aravinaa, _ luka dadumda.
marinem sityvis Tqma ver moaxerxa, guli saSinlad
ucemda, eSinoda, lukam misi xma ar gaigoso, ena Zlivs
daimorCila, amis TqmaRa moaxerxa: _ gmadlobT, luka!
WiSkarTan lukam moulodnelad Tavisken Seabruna,
mkerdSi Caikra, akoca, mere xeli xelze magrad mouWira da
swrafad gabrunda ukan.
Tavzardacemuli marine adgilidan ver iZvroda. lukas
amgvarma aRiarebam imxelaze SeZra, rom kinaRam muxlebi
moekveTa, Tumca es didi bednierebisgan iyo gamowveuli.
81
dasmena
Salva saxlSi boRmisagan gasiebuli mivida. wignebi
magidaze miyara da skams gabrazebuli daaskda. luka rom ar
yofiliyo, gundis kapitnobidan da gundidanac veravin ga-
moagdebda, mere ra Tu samarcxvinod waagebdnen, samagierod
yvela ityoda gundis kapitani Salva iyoo. isic saqmes gaar-
Cevda, wagebis mizezebze idavebda, zogs gadaabralebda, zogs
SeniSvnas miscemda, Tavs imarTlebda, gamarjvebulebis mimarT
samomavlod muqaras gaagzavnida da saqmes skolis gundis
Tavkacad SemorCeboda; SemdegSic xSirad daitrabaxebda, me
aseTi Tavkaci viyavio. lukam ki es yoyloCinoba gauqarbuqa
da yvelas Tvalwin sasacilod aqcia. ara, biZasTan unda
wavides da davaraSvilze moaxsenos, Tanac lukac miayolos
zed. saswrafod unda imoqmedos, raTa lukas atestatis
magier cimbiris koloniis sagzuris miReba mouwios.
Salvas dedis Zma _ siko winwalaSvili samSeneblo or-
ganizaciaSi sawyobis gamged muSaobda. mis irgvliv sx-
vadasxva azris da rwmenis xalxi trialebda, TviTonac
gansakuTrebiT enawylianobda, yvela sakiTxze Tavisi Sexed-
uleba hqonda. gansakuTrebiT Tamamad akritikebda xelisu-
flebas, amitom masTan Tavisufali azris gamoTqmas ar er-
idebodnen. drodadro ki sikosTan uSiSroebis muSaki ar-
tema keJeraSvili saidumlod Seivlida xolme da sikoc
dawvrilebiT uyveboda, vis ra wamoacdenina, an TavianTi
iniciativiT Tqves.
siko uSiSroebis saidumlo agenti iyo, mis binas amgvari
SexvedrebisaTvis iyenebdnen. bolos ise gaxmaurda maTi
saidumlo Sexvedrebis ambavi, rom yvelam icoda sikos ro-
lis Sesaxeb,magram sajarod masze laparaks eridebodnen,
SefarviT ki yvela amaze CurCulebda.
siko artemas uyveboda, rac TviTon icoda, an fanta-
ziiT warmoedgina. axlac artema da siko magidas misxdo-
82
modnen, siko ki saidumlod eCurCuleboda vin vis yvarobda,
vin ras iparavda, ras iTvisebdnen, vin politikaze iWorava
da anekdotebi Tqva xelisuflebaze.
Salvam mokrZalebiT SeaRo biZamisis saxlis kari da
misaReb oTaxSi fexakrefiT Sevida. sasadilo oTaxidan sikos
xma Semoesma. wynarad dajda karebTan midgmul skamze da
smenad iqca.
_ serioJas moskovSi leninis mavzoleumSi Sesvla un-
doda da ar SeuSves, dRes dasvenebaao. serioJam asi maneTi
amoiRo da yarauls misca. iman kidev, _ rogor ginda, Sig
Sexval Tu lenini aq gamogitanoTo. egrea, Zmao, fuli
daanaxve da lenins ginda kaWreTSi Camogitanen, naxeTo, _
Tan egre daamata, _ sikom ase daasrula moyola.
_ eg vin aris? _ artemam ikiTxa, Tan qaRaldi moimarjva.
_ titikoa, sayofacxovrebos ekonomisti; TbilisSi yo-
fila da iq mousmenia.
_ hooo, eg magari saqmea, uyure Sen! vin usmendnen? _
artemam Sublze naoWebi dakeca.
_ Sofrebi, oriode, prarabi da me.
_ magaT vaCveneb seirs!
_ Cemi mezobeli zaqarac Cawere.
_ egac iq iyo?
_ iq ar iyo, magram Tu Cvenebazea, magasac erTi magrad
aCvene; abezari da uvargisia, Tavi momaZula.
_ kargi, Seni xaTriT marto titikos da mag Sens mezo-
bels Cavwerav. titikos davibareb da vajanjRareb. zaqaras
ki iseT rames davabraleb, Tavi verafriT daiZvrinos.
Salva skamidan adga da ukan frTxilad gabrunda. Semo-
sasvleli karebis gaRebisas skams fexiT gamoedo, waaqcia.
xmaurze SeSfoTebulma sikom daiZaxa: _ romeli xar mand!
_ frTxilobda, rom misi dasmena aravis gaego; oTaxidan
gamovarda.
83
Salva gaRebul karebSi gaSeSebuli idga.
_ didi xania moxvedi? _ sikom raRac idumali muqariT
hkiTxa.
_ axla Semovedi da skams wamovede.
sikos gulze moeSva.
_ wamodi, erT stumarTan purs vWam, dagvewvie, _ Sal-
va ise miipatiJa, rom agrZnobina, ubralo stumariao.
artema Salvas mxiarulad Sexvda.
_ rogora xar, biWo, axla Seni yvela ujredi svams. aba
erTi Wiqa dagvilie! _ savse Tlilis Wiqa miawoda.
Salvam Wiqa bolomde gamocala, dardimandulad daagdo
magidaze Tan, _ ux! _ daayola da puri motexa.
_ kidev xom ar dagisxa? es ra magari biWi Cans, _ ar-
temam boTls mohkida xeli.
_ erT lukmas SevWam da ratomac ar davlev, _ Salva
yvinCilasaviT gaifxora.
_ maica kaco, biWi skolidan modis, ras aswavlian, an
rogor aswavlian mogviyves; iqneb es Zveli kacebi gagvanaT-
los, _ sikom agentis Cvevas ar uRalata.
_ mosayoli raa, iseTi direqtori gvyavs mTeli Cveni
qveynis warmatebebi sul ukuRma dagvixata, _ Salvam lukma
gadaylapa da qaTmis barkals miswvda.
_ raTao kaco? _ artemam yurebi cqvita.
_ imitomao, rom qveyanaSi meqrTameebi, momxveWelebi,
uvicebi, karieristebi sxedano maRal postebze da patiosan
kacs ar axarebeno.
_ vaaa! _ artemam piri gaaRo.
_ breJnevi ordenebzea gadareuli, lamis zurgze daiki-
doso; ise ki yvelani utvinoebi arian da qveyana ukan-ukan
midiso.
_ mereo.
_ Tu egre gagrZelda, am nanatr socializms mospoben
84
da mkvdari cxenis leSs svavebi rom glejaven, igre gawewaven
am kacobriobis imedad Seqmnil socializmso.
_ zustal egre Tqva? _ hkiTxa Rrmad Cafiqrebulma
artemam.
_ SeiZleba zustad egre ar iyo. magram SinaarsiT egre
iyo.
_ sada Tqva, vin usmenda?
_ erTia, luka hqvia, ganebivrebuli da Tavxedi moswav-
lea, isac iZaxoda, xelisuflebaSi sul meqrTameebi, kari-
eristebi da debilebi sxedano.
_ ra unda vqnaTo, ra gadawyvites?
_ ra vici, magas albaT direqtori da luka calke moi-
TaTbireben. me ar mendobian, ician, rom magrad davudgebi.
_ kidev vin eswreboda, vis vkiTxoT?
_ klasSi gakveTilze ilaparaka. gramitona gamoiZaxeT,
yvelafers ityvis da Cems naTqvamsac daadasturebs. klara
saxiaSvilia magari gogo, giyvardes isac Saudga pirSi. ai,
zauri firosmaniSvili da daTo jariaSvili kargad SeaxureT.
lukaze yvelafers ityvian. icodeT, luka Zalian saSiSia,
mteria, mteri! _ Salvas daaviwyda, rom ubralod skolis
ambebi ise unda moeyola, viTom ar icoda, artema vin iyo.
_ vinc daasaxele, yvelas gamoviZaxebT, oRond ar unda
icodnen amis Sesaxeb da arc sxvebis gamoZaxebaze ar unda
icodnen. im lukaa Tu lazare ise vajanWyarebT, sicocxles
SevaZulebT, Sen ki amieridan Cveni sando kaci iqnebi, rasac
gaigeb, ambavi unda mogvitano, _ artemam Salvas Tavze ga-
dausva xeli, aRarc Tavisi vinaoba damala.
_ Cemi imedi gqondeT, aba vinmem gabedos ufrosebis
augad xseneba! _ Salva trabaxis xasiaTze daayena artemas
davalebam.
imave dRes icoda gramitonma Salvas mier gamocxadebu-
li ndobis Sesaxeb, rac Salvam didi rixiT auwya; grami-
85
tonma ki es saidumlo ambavi yvela SemxvedrTan saidumlo
trabaxiT gaaxuna...
artema Tavis ufrosTan ijda da siko winwalaSvilis
binaSi mosmenil ambavs yveboda:
_ mavzoleumis darajs serioJam asi maneTi misca da iman
ki lenins Sig naxav Tu gareT gamogitanoTo.
_ ex, Zval-rbilSi meqrTameoba ise gagvijda, rom ua-
ressac ityvian, anekdoti cxovrebis sarkea, Zmao , _ gu-
listkiviliT upasuxa ufrosma.
_ aba ra vqnaT, Cven zomebi ar unda gavataroT?
_ Cven ki zogierTs gavamwarebT, magram romel erTs
mivwvdebiT; mTavaria meqrTameoba ar iyos, maSin arc anek-
doti iqneboda, ZaliT xalxs ver daadumeb.
_ skolis direqtor davaraSvilsac egre uTqvia moswav-
leebisaTvis, Tanamdebobebze sul meqrTameebi da momxveWele-
bi sxedan; breJnevi ordenebzea gadareuli, lamis zurgzec
Camoikidoso. Tu egre gagrZalda, Cveni socializmi daiSle-
bao, maS! _ artemam Tvalebi gadmokarkla, naxe, ra ambavi
movitaneo.
_ tyuili ra uTqvia, breJnevi rom gamotvinda da qvey-
ana momxveWelobam waleka es yvelam icis, Tu vinme xmas
aimaRlebs, pirze xels vafarebT.
_ maS, davaraSvils araferi vuTxraT?
_ Cven zomebi unda gavataroT, magram amiT qveynis
wyluls ver vumkurnalebT.
_ maSin davaraSvili gamoviZaxoT?
_ davaraSvils kargad vicnob, is qveynis erTguli kacia,
xSirad usafuZvlod kicxaven arc Tu ucodveli xelmZR-
vanelebi. davaraSvils me TviTon movelaparakebi, manamde ki
im enatlikina biWis mier dasaxelebul moswavleebs gaves-
aubroT...
gramitons artema ufrosis kabinetSi SeuZva. mis win
86
magidasTan skamze miuTiTa, TviTon meore mxares dajda.
gramitoni ufros pirmoTne RimiliT misCereboda da
qveda tuCiT saulvaSe RinRlian zeda tuCs ilokavda, ise
misCereboda, rogorc erTguli ZaRli Tavis patrons, visze
mimiqsev, rom davglijoo.
_ Senze amboben, kargi biWiao, gramitoni ara? _ ufrosma
artemas Sexeda.
_ swori uTqviaT, namdvilad kargi biWi var; sxvebic
amas meubnebian. mec xom vici, rom magari biWi var! _ grami-
toni SeqebiT gaTamamda da Taviseburi trabaxis marili ar
dazoga naTqvamis gadasamlaSeblad.
_ magaric yofilxar, es ratom gamogrCaT, _ ufross
gaeRima.
_ uceb yvelafers xom ar getyodnen, TandaTan getyvian,
ra SemiZlia, Salva imitom mafasebs me, mec magrad vuWer
mxars, _ gramitoni amas seriozulobiT SeWmuxnili SubliT
ambobda.
_ eg Salva viRaa? _ artemas Salvas xseneba ar esiamov-
na, mixvda, rom gramitonTan naTqvami hqonda maTi saubris
Sesaxeb.
_ Salva siko winwalaSvilis disSvilia, aba vinmem rame
gaubedos, sikos etyvis da morCenilia imis saqme.
artemas kidev raRac unda ekiTxa, magram ufrosma ar
daacada.
_ magari biWi rom xar, aba mogviyevi Tqveni direqtori
ra kacia.
_ dirqtori _ dimitri davaraSvili Zalian magaria.
rasac ityvis wyali ar gauva; me yovelTvis mxarSi vudgevar
aba, vinmem gaabrazos, CemTan eqneba saqme, maS! _ amayad Tqva
gramitonma.
_ bolo gakveTioze ra Tqva, wyali rom ar gauva?
_ bolo gakveTilze Zalian magrebi Tqva; mec sul mxars
87
vuWerdi. miTxra, erTi amaT mokavSire respublikebi CamouT-
valeo da mec CamovaWikWike.
_ kidev ra Tqva?
_ Cveni welTaRricxva rodis SemoiReso. erTi moswavlea
luka xuciSvili, Zalian mavne vinmea. welTaRricxva viRac
romaelma berma SemoiRoo, Tan direqtors gaubeda, egre rom
laparakob, Cven cxovrebaze sxvanairi warmodgena gvaqvso.
me maSinve mivaxale, direqtors araferi eSleba-meTqi.
_ mainc iseTs ras ambobda direqtori, im mavne lukas
rom ar moewona?
_ ra vici, meqrTameebio, Tanamdebobaze ucodinari da
momxveWelebi arian; eseni am qveyanas daaqceveno, maS.
_ eg Seni direqtori mteri yofila, Sen kidev ambob,
araferi eSlebao.
gramitonma gakvirvebisagan piri daaRo da Tvalebi daaWy-
ita, ase miaCerda ufross. egona, eseni direqtoris kacebi
ariano da imitomac ase aqebda.
_ ra gagikvirda, axla gaige, eSleba Tu ara Sens direq-
tors.
_ gavige, rogor ara. ega da luka namdvili mtrebi
arian. breJnevi ordenebs zurgze daikidebso direqtorma rom
Tqva, magrad vakvirdebodi, lukam gaiRima. maS, me ras gamo-
maparebdnen, magaT kudi kudze aqvT gadabmuli. me kidev miTxra,
xelisuflebaSi sul Seni msgavsi kretinebi sxedano. qveyanas
ra eSveleba, suyvelgan gramitonebi rom dasxdneno. erTi
damsvan ufrosad da me vici, rogor vigrialo. direqtors
ki is mavne vinme luka miexmara, warmogidgeniaT, welTaR-
ricxva mRvdelma moigonao, aba! _ gramitoni lukas xsenebaze
xmas dabla uwevda da TiTqmis CurCulze gadadioda.
_ mag mavne lukasi xom ar geSinia? _ hkiTxa ufrosma.
_ me arafrisa ar meSinia, magari var, magram luka mainc
lukaa da...
88
ufross gaeRima. _ luka mainc lukaa ara? _ Cailapara-
ka. _ kargi, aba rogor giTxra, xelisuflebaSi sul Seni
msgavsi kretinebi sxedano? _ Rimili Zlivs Seikava.
_ namdvilad egre Tqva, Seni msgavsebio, namdvilad da-
saWeria.
_ Seni msgavsebis xelisuflebaSi yofna danaSaulia?
gramitoni isev daibna, ra uTxras, iqneba direqtorze
cudi ar unda eTqva.
_ ara, ar vici, CemisTanebi ki, magram CemisTana kret-
inebi me ranairi kretini var, me xom gramitona mqvia. ix-
umra, Tore ranairi kretini me var, _ gramitoni TiTebis
grexvas Seudga.
_ maS vin aris kretini?
_ luka.
_ luka ratomRaa kretini, mas xom luka hqvia? _
ufrosma axla ki sicili veRar Seikava; gramitonic gamxia-
rulda.
_ luka imitomaa kretini, rom Zalian magaria. imisi
yvelas eSinia, magram ar ityoben; jagaras cxvirpiri dauna-
ya, imis SiSiT skolaSi mosvlas veRar bedavs.
_ jagara viRaa?
_ jagara mTel skolas iklebda, marto lukas ver moe-
ria.
_ Sen mogeria?
_ Cemi momrevi kaci jer ar dabadebula, _ gramitoni
gaibRinZa.
_ lukas Tu daeWidebi, _ ufross Rimili aRar scil-
deboda.
_ ara, luka xom iciT, mainc lukaa. ise calke rogorc
saWiroa agre movTxri, kretini xom ara var.
_ wadi axla da razec visaubreT aravisTan Tqva, kreti-
ni xom ara xar, _ gaRimebulma ufrosma gramitons xeli
CamoarTva.
89
_ arafersac ar vityvi, marTla kretini xom ara var! _
mere xmas dauwia da TiTqmis CurCuliT Tqva: _ lukaze rac
vilaparake, arc Tqven TqvaT; Zalian mavne vinmea, saSiSia.
_ lukasi geSinia?
_ luka mainc lukaa. me arafrisa ar meSinia, magram luka
saSiSia, xom iciT, mainc lukaa da... gramitoni ukan-ukan
wavida karebisaken.
_ luka mainc lukaa, _ ufrosma RimiliT Cailaparaka,
_ mainc ra kacia eg luka kretinebs rom sZulT da Tan ase
ufrTxian...
axla daTo jariaSvili ijda uSiSroebis ufrosis win.
_ rogori gakveTili CagitaraT Tqveni skolis direq-
torma? _ magidaze fanqris kakuniT hkiTxa ufrosma.
_ Cveni skolis direqtoris mier Catarebuli yvela
gakveTili codnis axali gadaSlili furcelia, _ dinjad
upasuxa daTom.
_ vaaa! bolo gakveTilzec axali furceli gadagiSalaT?
xelisuflebaSi meqrTameebi da kretinebi sxedano; breJnevma
lamis zurgze Camoikidos ordenebio, es aris codnis axlad
gadaSlili furceli?! _ uSiSroebis ufrosma Sublze
naoWebi dakeca.
_ me eg ar gamigonia.
_ aba ra gaigone?!
_ man Tqva, rom socializmi xalxTa sakeTildReod
ariso Seqmnili, rom unda davicvaT da xelisuflebaSi
uRirsma adamianebma ver SeaRwion, Torem am bednierebas
davkargavTo? Cvenc mogviwoda, yovelgvari antisocialis-
turi gamovlinebis winaaRmdeg frTxilad vyofiliyaviT, ra
aris amaSi cudi? _ iqiT SeekiTxa.
_ araferi, magram sxvebi sxvanairad amboben.
_ miTxariT, vin arian is sxvebi da getyviT, ZaRls Tavi
sada marxia.
90
_ es yvelaferi lukam gviTxra, _ ufrosma daTos ga-
momcdeli TvaliT Sexeda.
daTos ironiulad gaeRima.
_ ras iRimebi! _ uyvires.
_ Tqven lukas ar icnobT, Tore amas ar ityodiT. luka
mosiarule keTilSobileba da patiosnebaa, amxanagebis say-
vareli adamiani, Cveni socialisturi samSoblos erTguli;
yvela adamianis bednier cxovrebaze meocnebe. lukas SeuZlia
yvelas pirSi uTxras simarTle, ragind sawyenic ar unda
iyos. dasmena da ambis mitana ki lukasTvis iseTi sasaciloa,
rogorc katis nivriT gamoZRoma; luka mTeli skolis say-
vareli kerpia.
_ gramitonac? _ ufrosi RimiliT SeekiTxa.
_ gramitona, rogorc skolis direqtorma Tqva, kretin-
ia. kretinis kerpi ki kretini Tu ara, sul mcire _ aramza-
daa, _ es Tqva daTom, gulSi ki gaifiqra, rom gramitona
yvelafris mkadrebeli aramzadacaao.
_ ras ityvi? _ ufrosma keJeraSvils Sexeda.
_ enagatlekili vinmea, _ keJeraSvilma daTos risxva
Camdgari TvalebiT Sexeda.
daTo iataks miaCerda, araferi upasuxia.
_ maS, Sen ambob, rom direqtorma xelisuflebis sawi-
naaRmdegod ar ilaparaka? _ ufrosma daTos SeubRvira.
_ direqtori sul Cveni qveynis qebaSia; Cvenc mis erT-
gulad gvzrdis. uRirsi vinme saTaveSi ar unda moxvdeso,
es aris da es.
_ vin aris saTaveSi moxvedrili uRirsi?
_ me ra vici, direqtorma is Tqva, saTaveSi uRirsi Tu
moxvda, daviRupebiTo.
_ lukam raRa Tqva?
_ luka CvensaviT moswavlea. direqtoris saubars isic
didi interesiT ismenda, rogorc Cven yvela.
91
_ breJnevi ordenebzea gadareulio.
_ me eg ar gamigonia.
_ yurebs dagaxev, Se lawirako! _ keJeraSvili wamoxta
da muSti mouRera.
_ Cemgan ra gindaT? rac vnaxe da movismine, imas gpa-
suxobT, Tu tyuili unda vilaparako, miTxariT, rogor
gindaT da...
_ tyuili bebiaSens mouyevi! axla adeq da aqedan gaeT-
rie! _ uyvira keJeraSvilma.
daTo iseTi yofiT gavarda, kedelze Camokidebuli qudi
ar gaxsenebia.
_ ras ubrazdebi, es biWi etyoba marTals ambobs, _
ufrosma keJeraSvils SeniSvna misca.
_ gaiZveraa eg mamaZaRli. aba Salvam da gramitonam raTa
Tqves.
_ Salva ar vici ra kacia, magram gramitonas kretinobis
diagnozSi eWvi ar mepareba. informaciis momtanad patiosani
kacia saWiro. ambis motanas RvarZli, Suri da vinmes mtro-
ba ar unda edos safuZvlad. magram savalalo is aris, rom
patiosani kaci am saqmes ar ikisrebs, upatronos ki swored
amgvari zraxvebi amoZravebs, _ daaskvna ufrosma...
axla zauri firosmaniSvili ijda uSiSroebis ufrosis
win da damfrTxali dekeuliviT iyureboda.
_ axalgazrda, ramdenime SekiTxva gvaqvs SenTan, oRond
gulaxdilad unda gvipasuxo. aba gviTxari, ra kacia Tqveni
Tanaklaseli Salva, _ ufrosma dauyvava, biWis mRelvareba
rom gaeqro.
_ Salva? Salva samkurnaloa, _ mtkiced Tqva zaurma.
_ ratom?
_ imitom, rom Tavisi keTildReobisTvis SeuZlia yvela
da yvelaferi gawiros, yovelgvari samarcxvino saqme ikad-
ros.
92
_ ra gawira, vin ra ikadra?! _ keJeraSvilma SeubRvira.
_ Cvens doneze didi zianis miyeneba ar SeuZlia, amas
moswavleebi vmkurnalobT; magan Tu posti Caigdo xelSi
maSin ki Cems mters.
_ gramitonaze ras ityvi? _ ufrosma keJeraSvils muqa-
riT Senelebuli sityvis Tqma ar daacada.
_ gramitona soflis Wkuasustis donea moWarbebuli
egoizmiT. masze saubriT dros dakargva ar Rirs.
_ vaaa! _ ufross gaukvirda. _ kretinia?
_ pirsukan vaJkacurad Txri yvelas, _ keJeraSvilma
SeuRrina.
_ rac aqa vTqvi maTTvis pirSic miTqvia da dasamali
araferi maqvs.
_ lukaze ras ityvi, yvela mas aZagebs, sainteresoa Sen
ra Sexedulebisa xar mag qveynis amomgdebze, _ ufrosi ga-
momcdeli TvaliT miaSterda.
_ luka imxelaze srulyofili adamiania, misi meaTedi
rom viyo, Tavs bednierad CavTvlidi. pativcemulo, lukaze
avis mTqmeli SuriT gatenili boroti egoisti unda iyos
gana SeiZleba normalur adamians sikeTe da siyvaruli sZul-
des?!
_ kargi. direqtorze ras ityvi?
_ saRi azrovnebis, Cveni qveynis erTguli axalgazrdo-
bis ubadlo aRmzrdeli.
_ ra gaiZulebs masze aseT saubars? _ keJeraSvili
Sewuxda.
_ masze augs egoisti, RvarZliani da qveynis moRalate
Tu ityvis, me ki samSoblos erTguli var!
_ vinc masze simarTle gviTxra moRalatea?!- keJeraS-
vili saavdrod moiqruSa.
_ marTlis mTqmeli ara, magram cru damsmeni namdvilad
moRalatea.
93
_ wadi, Svilo, wadi! _ ufrosma keJeraSvils misi da-
tuqsva ar daacada. gramitonis Semdeg am axalgadrdebiT
kmayofili iyo...
klara ise Sevida am ucnaur dakiTxvaze, TiTqos Sewuxebi-
sTvis sayvedurobdao.
_ Tqveni saxeli klaraa ara? saxiaSvili, _ ufrosma
hkiTxa.
_ diax.
_ rao, Tqvenma direqtorma, sabWoTa kavSiri davSalo-
To?
_ vinc eg sicrue giTxraT kretini ki ara mteria, radgan
direqtori Cveni qveynis patriotia da Cvenc ase gvzrdis!
_ maS luka kretini ki ara mteria?
_ pativcemulo, lukaze amis mTqmeli sakuTar Tavs
Caiyenebs sasacilo mdgomareobaSi; Zalian gTxovT, Tqven nu
ikadrebT amas. luka ocnebaa, romelic TiTqmis gverdiT aris,
magram verasodes miswvdebi, radgan mas rom miswvdes adami-
ani masavTi Tu ara misi meaTedi spetaki, kacTmoyvare da
srulyofili siyvaruliT nakurTxi unda iyos! _ paTetiku-
rad Tqva klaram.
_ ra gogo, xom ar giyvars? _ ufrosma siciliT
hkiTxa.
_ miyvars romelia, Cemi ocnebaa daviwva, daviferflo
da mis keTilSobilebas wamlad movecxo! _ klaras crem-
lebi Camoscvivda.
keJeraSvilmac ki veRar SeZlo xmis amoReba klaras
emociebiT monusxulma. cota xans ase mdumared isxdnen.
klara slukunebda.
_ wadi, Svilo, gvapatie, rom SegawuxeT da gagaRizianeT,
_ ufrosi adga, klaras acaxcaxebul mxrebze mohkida xeli,
wamoayena da karebamde miacila...
kabinetSi luka Sevida, dakiTxvaze ise iZaxebdnen, rom
94
erTmaneTs ar unda Sexvedrodnen; axla luka rom Sevida,
egonaT, ar icoda, raze gamoiZaxes.
karis zRurbls gadaabija da gaCerda, oTaxs Tvali
moavlo, kedelze Camokidebuli daTos qudi icno, ironiulad
gaeRima.
maRali, mxarbeWiani, avazasaviT moqnili da moziduli,
dakunTuli, Zvalmsxvili, gamxdari, Wkviani, keTili da mom-
nusxavi gamoxedviT, gulubryvilod momRimari axalgazrda
karTan idga da uSiSroebis ufross misCereboda.
lukas gansakuTrebiT mkacr daxvedras upirebdnen. masze
imdeni ram iTqva, rom raRac azartuli JiniT agresulad
ganewyvnen. an vin iyo viRac moswavle, rom zogi aZagebda da
Tan eSinodaT TavianTi naTqvamis gamJRavnebisa; zogi ki
araCveulebrivi siyvaruliT aqebda.
ufrosi raRac Sinaganma Zalam fexze wamoayena, keJeraS-
vilic wamodga.
_ mobrZandi, aq dajeqi, _ lukas keJeraSvilis sapir-
ispirod magidasTan dajdoma SesTavazes.
cota xans dumili gamefda. ufrosi raRacaze Cafiqrda,
gramitonis naTqvami gaaxsenda: luka saSiSia da luka mainc
lukaao, luka mainc luka Cans gaifiqra da SeekiTxa:
_ Senze amboben, direqtors antisaxelmwifoebriv saqmi-
anobaSi exmareba da mxars uWerso.
_ iqneb gamarkvioT, ras eZaxiT antisaxelmwifoebriv
saqmianobas da me Cveulebrivi rigiTi moswavle rogor vex-
marebi, _ lukam mkacri toniT Tqva da ufross TvalebSi
Sexeda.
_ arian Cveni erTguli adamianebi, romlebic dawvrile-
biT gvacnobeben im ZirgamomTxrel saqmianobebze, rasac
Tqveni direqtori eweva da romelsac Tqven uWerT mxars;
iciT, es ras niSnavs?! _ ufrosma xmas auwia.
_ es imas niSnavs, rom Tqven provokatoris ankesze
95
wamoegeT. Tu yvela sferoSi amgvar informaciebze ageben
saqmianobas, cudad yofila Cveni qveynis saqme! _ lukam aseve
mkacrad upasuxa.
_ Zalian bevris uflebas aZlev Tavs! _ keJeraSvilma
muqariT Seutia.
lukas mwared CaeRima.
_ me wels vamTavreb saSualo skolas; unda iTqvas, rom
cxovrebas jer vera vcnob, magram ukve imdeni mware dReebi
vigeme, rom am saqmeSi mTlad gamoucdeli ara var, _ lukas
sityvis gagrZeleba undoda, magram ufrosma Seawyvetina:
_ ra mware dReebi unda gadagenata Cvidmeti-Tvrameti
wlis Rlaps?!
_ mama adre gardamecvala, wesierad arc ki maxsovs.
TelavSi dedis mSoblebTan vizrdebodi. ukve mesame welia
rac dedac dameRupa; dedis mSoblebTan davrCi. axla aq _
qiziySi papa gardamecvala, mamis mama. babo marto darCa,
iZulebuli gavxdi, Telavidan aq gadmovsuliyavi. vifiqre,
babos martod yofnis simZimes Sevumsubuqebdi. Cemi am mokle
sicocxlis ganmavlobaSi aravis gavunebivrebivar. vswav-
lobdi, vSromobdi, vvarjiSobdi, muqTad yofnas ver vitan.
Cemi erTaderTi patroni saxelmwifo iyo. is mivlida da
mifrTxildeboda. daxmareba, pensia, mravali erTjeradi da-
saCuqreba, mokled, socialisturi saxelmwifos sikeTe da
zrunva adamianebze sakuTar Tavze ganvicade. Tu ara momaval
Taobaze aseTi yuradReba, me dRes skolaSi ki ara, romelime
kulakis mojamagire unda viyo da Zroxebis devniT SiSveli
fexis gulebi unda mqondes daxeTqili. axla Tqven warmoid-
gineT, visac Tavis zurgze aqvs gamocdili socializmis
sikeTe, gana SeiZleba qveynis ZirgamomTxrel saqmianobas ewe-
odes?! an ra iseTi gonebrivi sisuste SematyeT, rom im tots
vWride, romelzec vzivar. gana SemiZlia mtrad movekido Cems
bedSi myof aTasebs da milionebs? imaTi bedis gasamwareblad
96
xalxis sakeTildReod Seqmnil socialur keTildReobas
vuRalato? me Tavs ki ar vimarTleb, rameTu Cemi sxvanairad
gadakeTeba SeuZlebelia, me Tqveni mikvirs, amxela sapatio
saqme gandes da antisaxelmwifoebriv elementebis moZebnaSi
iseT xalxs endobiT, rogoric gramitonaa, Tundac Salva
SioSvili da misi biZa _ siko winwadaSvili; saamisod jer
pirovneba ar unda SeiswavloT? siko winwalaSvili saxelm-
wifos samSeneblo masalebs paravs, ufro sworad _ xalxs
da hyidis; yvela patiosan moqalaqes jibeSi uZvreba me, Tqven
da uamrav sxvas, radgan saxalxo qonebaSi raRac nawili
Cvenic aris. Tqven ki es paraziti sando kacad agiyvaniaT da
sxvaTa dabezRebaze gawafuli patiosan adamianebs Tqvenze
SiSiT aterorebs. vinc ar moswons, imaze ki SeTiTxnil
dasmenebs gawvdiT; rogor iciT, amgvari moqmedeba safuZvli-
anad ar aryevs didi sisxliT da brZoliT mopovebul so-
cialur keTildReobas?! Tqven anekdotebis mTqmelebs ebrZviT,
anekdotis gamomwvev moqmedebas ki ara, rom ar iyos meqr-
Tameoba, arc xom qrTamze anekdoti iqneboda? maS ratom ise
ar ebrZviT am satkivars, rom misiT aravin ioxunjos?!
_ Zalian Sors gautie, axalgazrdav, gaviwydeba rom
zedmiwevniT dawvrilebiT viciT, rac davaraSvilma klasSi
ilaparaka. amitom gvinda agvixsna, ra amoZravebda davaraS-
vils da Sen ratom gTvlian mis uaxloes moswavled, ro-
melic davaraSvils Tavis mrude saqmeebSi mxarSi udgas, _
uSiSroebis ufrosma mkacrad Seaxsena.
_ zedmiwevniT dawvrilebiT ar gecodinebaT, rameTu
Salva SiolaSvili SuriT, fuqsavatobiT, moCvenebiTobiT da
trabaxiT aris cnobili da vinc mas sikeTisken mouxmobs,
misi iseTi mteria, rogoric SeuZlia warmoidginos yvelaf-
rismkadrebelma vaglaxma, rac Seexeba gramitonas _ is gon-
ebaSezRuduli kretinia, romelsac SeuZlia is Tqvas, rasac
Tqven daavalebT. igi lorwoiani lokokinaa, Tavis natarze
97
gulisamrev kvals rom tovebs, _ luka ise aRSfoTda, Tavs
Zlivs ikavebda.
_ saidan askvniT, rom gramitona da Salva moitandnen
informacias?
_ Cven yvelam viciT, klasSi vin ris mkadrebelia. saWiro
ar aris ambis motanis momentSi iq vyofiliyav da momesmina.
siko winwalaSvili Salvas biZaa, saSineli avyia, Tavxedi da
ybedi; viTom am cxovrebas ver egueba, arada samSeneblo ma-
salebs marcxvniv-marjvniv yidis da arafris eSinia, radgan
`didi saidumloebebiT~ amaragebs artema keJeraSvils. amas
kidev hgonia, maTi urTierTobis Sesaxeb aravin ar icis. _
luka artemas miaCerda. is ki am moulodnelobisagan kinaRam
skamidan gadmovarda. _ informacias unda flobdeT, oRond
obieqturs, misi codna saerTo saqmes rom waadgeba. paraziti
winwalaSvili, romelic saxalxo qonebas aniavebs, qveynis
macocxlebel ZarRvze wurbelasaviT momjdara da social-
izmis sikeTes amaSi xedavs, iman iseTi ra informacia unda
mogawodoT, sasikeTo rom iyos. vinc sZuls da visi javric
sWirs tyuilad rom daasmens, es aris informaciis micema?!
_ saidan ici Sen es?! _ artemam Seutia.
_ marto me ki ara, yvelam imaze meti icis vidre me.
amitom mwydeba guli, rameTu minda Cvens qveyanaSi yvelaferi
xalxis sakeTildReod keTdebodes da ara viRaca parazitis
RvarZlian dasmenas emsxverplos xalxis erTguli da
qveynisTvis Tavdadebuli adamiani.
_ vis gulisxmob RvarZlian damsmenad da vis _ qveynis
erTgul adamianad?! _ Seuties.
_ RvarZlian damsmenze mogaxseneT vinc aris, qveynis
erTguli adamiani ki dimitri davaraSvilia; gana Tqven es
Cemze ukeTesad ar unla icodeT?!
_ qveynis erTgulebaa xelisuflebaSi meqraTmeebi da
karieristebi arian gamZvralio!
99
_ swored rom erTgulebaa! meqrTameebi, momxveWelebi,
karieristebi, mliqvnelebi, ucodinrebi da uzneoebi xe-
lisuflebaSi xalxis saubedurod miZvrebian. hoda, vinc imaT
xmamaRla amxels qveynis erTgulia, aba ra. gana amgvari
Wiris dafarva SeiZleba?! is xom bolos ubedurebad unda
iqces. breJnevi rom ordenebzea gadareuli, es Tqvenc iciT
da imis magier, rom mas zomierebisaken mouwodoT, ratom
Tqves simarTleo, brazobT. romel erTs daiWerT, roca
yvela ase fiqrobs. breJnevs mTqmeli rom hyavdes da isac
ise moiqces, rogorc saxelmwifos meTaurs SeSvenis, aRarc
Tqven dagWirdebodaT xalxisaTvis pirze xelis afareba;
davaraSvilis gulistkivilic swored es aris, miTqma-moTq-
mas ki ara, misi gamomwvevi mizezis winaaRmdegaa brZola
saWiro. esa surs qveynis yvela erTgul adamians, brZola
Tu swori mimarTulebiT ar warimarTa, Sedegi Zalian sava-
lalo iqneba; xalxis socialuri keTiodReobis ocnebas
SeiZleba gamousworebeli safrTxe Seeqmnaso Tqva davaraS-
vilma. axla Tqven amixseniT, aseTi kaci mteria? _ luka
dadumda. uSiSroebis ufrosi gaSterebuli misCereboda; ar-
temac CanaCamovardnili ijda da xmis amoRebis survils ar
amJRavnebda.
_ ra vqnaT? _ ufrosma TavisTvis Cailaparaka.
_ Cemi ocnebaa, rom qveynis da xalxis sakeTildReod
vaJkacuri SemarTebiT da spetaki sindisiT evlos yvelas _
lukam ufross miapyro Tavisi keTili mzera; ufrosmac
Tbilad da TanagrZnobiT Sexeda. datuqsva undoda, magram
gadaifiqra, artemasac sul gahqroboda lukas daSinebis
survili.
_ wadi, Svilo, oRond rac aq moismine, daiviwye, arsad
araferi ar Tqva, _ uTxra ufrosma da fexze adga.
_ raRac Worebs movkariT yuri da am Temaze saubari
SenTan gadavwyviteT mxolod, radgan gviTxres, rom simar-
100
Tles eg biWi ityviso. siko winwalaSvils ki ise ubralod
vicnob da erTi-orjer sadilze dampatiJa. arc Salvam da
gramitonam amis Sesaxeb araferi ar ician. mokled, Senc
daiviwye, rac aq moismine, _ keJeraSvilma dauyvava.
_ kargi biWi Canxar, tyuilad ar gaqebdnen. Sens asakTan
SedarebiT ki Zalian mZime tvirTis awevas epotinebi. ara,
cudi ki ar aris, gangeba amgvari niWiT da energiiT mxolod
mis rCeul erTeulebs ajildovebs. Seni bedi, rom arc Cven
SegxvdiT civsisxliani xisTavianebi, rac iSviaTi ar aris
Seni direqtoris gulistkivilis gaTvaliswinebiT, _
ufrosma lukas xeli gauwoda, _ aba, kargad iyavi, ise CaT-
vale, rom am Temaze saubari ar yofila; Sens garda arc
aravin ar icis.
lukam ufross xeli CamoarTva, _ gmadlobT, gulTbili
saubrisaTvis, kargad brZandebodeT! _ Tqva da karebisaken
wavida, uceb SeCerda, motrialda da kedelze Camokidebuli
quds miaCerda.
_ daTosia, waviReb amisaTvis mobruneba rom ar das-
Wirdes, _ iTxova.
ufrosi da keJeraSvili erTmaneTs gakvirvebiT miaCerd-
nen, ufross ironiulad CaeRima, Cafiqrda, cota xnis dumi-
lis Semdeg TavisTvis Cailaparaka: _ waiRe.
lukam kedlis lursmnidan daTos qudi aiRo da uxmod
gavida gareT.
ufrosi da keJeraSvili uxmod isxdnen.
_ es ra biWi iyo, kaco, sul ar Segvitriala gegmebi,
_ keJeraSvilma Cailaparaka.
_ simarTle Tqva. Tanac rogori patiosani, gambedavi da
Semtevia; iSviaTia amgvari axalgazrda, magis mofrTxilebaa
saWiro, uxeSi mopyrobiT rom ar waaxdinon, _ upasuxa
ufrosma.
_ SegveZlo magrad dagveWeda da kameraSic gvewruwun-
101
ebina, magram raRac adamianze zemoqmedebis unariT dajil-
dovebuli Canda; magis dasjas ver vikadrebdiT, _ daaskvna
keJeraSvilma.
_ es rom gvekadra, imaT kategoriaSi gadavidodiT, visac
es patiosani biWi da misi direqtori amxelen. im daTos
qudiviT gagvimJRavndeboda Cveni xisSublianoba. aravin icis,
ra dro mova. iqneb yvelas moekiTxos ukuRmarTi cxovrebiT
gamravlebuli codvebi, _ Rrma fiqrebidan Tqva ufrosma.
keJeraSvili magidasTan ijda da mopirdapire kedels
miSterebuli TiTebs awvalebda.
cTunebis Widili nebisyofasTan
agronomiuli fakultetis studenti luka studqalaqSi
gvian dabrunda. gareubnis sasaTbure meurneobaSi muSaobda,
Tan samboSi aqtiurad varjiSobda. mwvrTneli misi fizikuri
monacemebiT gakvirvebuli iyo da gansakuTrebiT zrunavda.
luka saTburSi kviraSi or dRes cxaddeboda. xelmZRvaneli
iseTi kmayofili iyo misi muSaobiT, rom mTeli Tvis xel-
fass uwerda. luka sofelSi babos arafers aklebda. sti-
pendia da xelfasi hyofnida, samagierod Tavisufali dro
TiTqmis ar hqonda.
daZabuli varjiSidan dabrunebulma lukam CanTa kuTxe-
Si miagdo, fexze ar gauxdia, sawolze gulaRma gadawva,
xelebi TaviT amoido da Wers miaCerda, sxeulSi moSvebu-
lobas grZnobda, kunTebi sasiamovnod ubJuoda, amxanagi
magidasTan ijda da raRacas werda.
_ saWmeli araferia? _ lukam ikiTxa.
_ ise varT, Tagvic verafers ipovnis, _ siciliT upasuxa
amxanagma.
_ maSin sasadiloSi wavideT, cota fuli maqvs, _ luka
imave pozaSi iwva da ise laparakobda.
102
_ sasadiloSi ki ara, klara iyo, raRac qaRaldSi Sex-
veuli mogitana, Tanac werili dagitova, rogorc mova,
maSinve waikiTxoso.
_ sad aris?
_ Sens karadaze devs.
luka daudevrad gadaswvda, werili gaxsna, iqidan Teat-
ris bileTebi gadmovarda. wamojda, werilis kiTxva dai-
wyo:
luka! rusTavelis Teatris bileTebi mogitane, dRes
premieraa, ori bileTi Zlivs viSovne, rva saaTamde dagelo-
debi, Tu ar moxval, verc me Seval.
_ ux, rom icode, rogor mezareba, Sen mainc midiode.
qaRaldSi Sexveuli lamazi yuTi gaxsna da iqidan
eleqtropirsaparsi amoiRo _ ranairi xar, klara, riT
gadagixado es pativiscema?! _ SeSfoTebulma Cailaparaka da
saaTs daxeda.
_ biWos, ukve saRamos Svidi saaTia. uCemod ivaxSme, me
ki unda viCqaro, ar damagviandes. orive bileTi aq dautove-
bia. rom daewera, uSenod me mainc Sevalo, maSin ra miWir-
da, dinjad vivaxSmebdiT, _ RimiliT Tqva da wasasvlelad
wamodga...
lukas danaxviT gaxarebuli klara sirbiliT miegeba,
gadakocna da win gauZRva.
_ Cqara, luka, gvagviandeba, dawyebamde adgilebis daka-
veba movaswroT.
parteris merve rigis napira skamebi daikaves. darbazSi
sasiamovnod Tbiloda. scenaze sufra gaSales; lukas ner-
wyvi moadga:
_ erTi magaT gverdiT damsva, _ inatra. _ Sesvenebaze
Tu araferi SevWame, SimSiliT veRarafers gavarCev; ise uceb
gamoviqeci, Wamac ver movaswari.
_ ara uSavs, samagierod CemTan kargi purmarili dagx-
103
vdeba, mamam guSin Camomitana, ra ginda rom ar mqondes...
Sesvenebaze TiTo naWeri xaWapuri SeWames; lukam Sim-
Sili nawilobriv daacxro. axla daRlils, rbil savar-
ZelSi Tbilad mowyobils Zili moeria, ramodenimejer Ca-
moakantura. klaram misi xeli muxlze daido da nazad
efereboda. savarZelSi gancxromiT mjdari luka mTel en-
ergias moZalebul ZilTan brZolas axmarda.
klaras brZolis quCaze samoTaxiani bina hqonda. mSo-
blebi dediserTa Svils Tavze evlebodnen da arafers ar
aklebdnen. politeqnikuri institutis kvebis teqnologiis
fakultetze pirvelsave wels moewyo da studentobis
dReebs mxiarulad atarebda.
speqtaklis damTavrebis Semdeg fexiT wavidnen. klaram
xeli gauyara, mis mxarze mikaruli Tavs bednierad grZnob-
da; Tan gauTavebeli ambebis moyoliT arTobda.
klara sufras Slida, luka ukve miujda magidas. Ro-
ris SaSxi, cxvris yaurma, gudis yveli, SoTis puri, civad
moxarSuli dedali da surnvlovani _ Cais feri kaxuri
maZRarsac madas gauRvivebda.
_ klara, swored natvrasaviT momevline, _ lukam
WiqaSi Rvino daisxa. _ Sen gagimarjos, sul bednierad my-
avde! _ adRegrZela da Wiqa siamovnebiT gamocala.
_ gmadlob, luka, genacvale. roca Sen kmayofili xar,
Cemi bednierebac eg aris, _ tafaze Semwvari sukebi gamoi-
tana, Rvino WiqaSi naxevrad daisxa. _ RmerTma Seni Tavi
kargad mimyofos, luka! _ Tqva da Wiqa gamocala. _ raRac-
raRaceebs vacxob, luka, imasac movitan da moval; meti
mosatani aRaraferi meqneba.
_ meti raRa unda gqondes, darCa rame?
_ darCa. xaSlama damaviwyda, _ klaram didi maTlafiT
xaSlama gamoitana da magidis SuagulSi Cadga.
luka xumrobis xasiaTze dadga:
104
_ marili ayria? CadgmiT aris Tu CamotarebiT?
_ Tamamad Wame, luka, CadgmiT aris, marilic ayria; Tanac
imdenia Zvliani aiRe, gemrielia, _ orivem mxiarulad ga-
daixarxares.
lukam meore Wiqa Seavso da klarasac dausxa. Tavisi
Wiqa klarasas miartya da xmamaRla Tqva, rom samzareulo-
Si mofusfuses gaego: _ Cveni megobrebis sadRegrZelo iyos,
klara!
_ gaumarjos Cvens megobrebs! ai, mec movdivar, _ klaram
antrikoti Semoitana, TefSi magidaze dadga da Tavisi Wiqa
aiRo. axla klaram daurtya Wiqa. lukam bolomde dalia.
_ vax. ra gemrieli da Tanac ra magari Rvinoa, sul
ZarRvebSi midis, _ daayola.
_ luka, mec davlio?
_ ar girCev, Tu ginda, cota mosvi.
_ ara, dRes mc unda davTvre; aseT saucxoo xasiaTze
karga xania ar vyofilvar, _ klaram Wiqa gamocala.
_ uuuh, ra magaria! _ klaram pirze moisva xeli.
luka Wamas dinjad ganagrZobda.
_ Tu xvdebi Cvens Tanaklaselebs, klara? me ise var
gadatvirTuli, rom zaurisa da daTos garda veravis vnaxu-
lob; imaTac iSviaTad Tu momakiTxes _ xolme, _ Wama ar
Seuwyvetia, ise Tqva.
_ biWebidan marto egeni arian qalaqSi. zaurs insti-
tutSi xSirad vxvdebi. avtoinJinrebi CvenTan axlos arian;
erT lamaz gogosTan dadis, lali hqvia.
_ lalis vicnob, kargi gogoa.
_ daTo samxatvro akademiaSi ver moewyo, axla sadRac
saxelosnoSi muSaobs, Tan Casabareblad emzadeba; Tumca me
ras giyvebi, Cemze ukeT gecodineba, sul erTad xarT albaT.
_ sul ara, magram roca dro aqvs gamomivlis xolme.
_ Salva rac gamocdebze CaiWra, sul gaiZaxis, proku-
105
rori unda gavxdeo da iuridiulze dauswreblad Casabare-
blad emzadeba. amalia puSkinis institutSi filologiur
fakultetze swavlobs; marine universitetSi _ istori-
ulze. Tumca es Sen Cemze ukeT ar ici.
_ ho, vici. _ RimiliT Tqva lukam. _ ai, gramitonasi
ki araferi gamigia.
_ guSin zaurTan viyavi, iq damxvda, mefrinveleobis
fermaSi umuSavnia brigadirad; viRaca Sepirebia zoovetin-
stitutSi mogawyobo; didi imedi aqvs.
_ maS, xval biWebs vinaxuleb, _ lukam Wiqa Seavso. modi
gramitonas misiis warmatebisa SevsvaT. es Wiqa siamovnebiT
unda dalio, klara, TanaklaselebSi Sen yavdi salocav
xatad, _ luka Rvinos nela-nela wrupavda da Tan klaras
uyurebda.
_ luka, ratom damcini, gana gramitonasTvis gemetebi?!
_ klaras Tvalebze cremlebi moadga.
_ xumroba ver gamige, Sen iseTi Zvirfasi gogo xar,
klara, rom aravisTvis am memetebi! _ daamSvida lukam.
misma cremlebma guli atkina.
klaras Tvalebi gaubrwyinda, wamodga, etyoba gembed-
aoba Rvinomac SesZina; lukas zurgidan mouara, orive xeli
loyaze nazad mouTaTuna _ arc SenTvis gemetebi, luka? _
daixara da abreSumiviT rbil Tmaze akoca.
lukam xma ver amoiRo.
klara muxlebze Camoujda. moexvia da Tavisi cxeli,
fafuki tuCebiT kocna dauwyo _ miyvarxar. luka, sigiJemde
miyvarxar! _ vnebianad CurCulebda.
lukas qalis nazma, vnebiT gaJRenTilma surnelma Tavbru
daasxa, RviniT gamTbari da mSvenieri asulis alersiT aduRe-
buli sisxli TavSi eca. cTuneba Zalian didi iyo. mciredi
umniSvnelo sisuste da dauokebel, aRelvebul vnebaTa
morevSi orive CaiZirebodnen. ̀ ara, es ar unda moxdes, Torem
106
iseT Zvirfas megobars davkargav, rogoric klaraa~, _
gaifiqra lukam, nebisyofa da saRi grZnoba daZaba, klara
iqve magar skamze gadasva, daixara da Sublze akoca; mere
aRelvebulma oTaxSi ramodenimejer gaiar-gamoiara.
klaras orive xeli saxeze aefarebina da ase Tavdaxri-
li ijda.
lukam klaras win daidga skami, Camojda, isev im pozaSi
mjdom gogos daakvirda; laparaki dinjad daiwyo, magram xma
ukankalebda: _ klara, uzomod miyvarxar! _ amis gagonebaze
gogom Tavi maRla aiRo da anTebuli TvalebiT Sexeda, _ mi-
yvarxar, rogorc uaRresad Zvirfasi megobari, _ lukam gaagrZ-
ela, _ SenTvis sicocxles ar daviSureb. damijere, klara,
SeiZleba axladneli daufiqreblobiT Cveni es wminda da
spetaki siyvaruli movwamloT. vici amis Semdeg sayvareli
adamiani, romelTanac ficiT var Sekruli, unda davkargo. gana
egoisti var da Cem Tavs vufrTxildebi? amiT sam sicocxles
gavamwareb, imisas da Sensas. ar minda, rom vinmem moRalate
da veragi damiZaxos; amis gamo, vaiTu, Senc saTanado mego-
broba ver gagiwio da dagRupo! yvelafris rwmena unda davkar-
go da Seni siyvarulic zed mihyves. arada, rogori brwyin-
vale da ganumeorebeli megobari xar; Sen rom xeli mkra da
megobroba gagicivdes, am saSineli gancdis warmodgenac mzara-
vs. mudam Sens bednierebaze mlocveli var da Tavs uflebas
ar mivcem Seni, sxvisi da Cemi ubedurebis mizezi gavxde
cTunebuli nebisyofis gamo! _ luka adga, WiqaSi Rvino daisxa
da sulmouTqmelad gadahkra. _ klara, gemudarebi, nu SemiZu-
leb, Seni megobrobis bednierebas nu momispob!
klara fexze aJga, lukas TvalebSi Sexeda: _ Seudare-
beli xar, luka, albaT amitomac miyvarxar as gagiJebiT.
gana ar vici, rom Seuvali xar da cTuneba SenTvis ucxoa;
ra bednieria marine aseT vaJkacs rom uyvars, magram vai,
rom amas ver mixvdeba. sul imis SiSi maqvs, Seni adamianobis
107
doneze vinc ver amaRldeba, siyvaruli mdabali da Seni
spetaki sulisTvis ucxo eqneba; amiT Seni gawbileba ki Cem-
Tvis tanjvaa, luka! _ klara aqviTinda da isev ganagrZo: _
ara, luka, Sen Cem sabednierod ara xar dabadebuli, mxolod
Cemi wamebisaTvis gagaCina gangebam! _ klara moexvia da
kocna dauwyo: _ am Rames mainc darCi CemTan, erTi Ramis
bedniereba mainc maCuqe, rom es Rame saukuned meqces, _ Se-
exvewa.
luka ailewa. RviniT Sexurebuli klara vnebianad ef-
ereboda.
_ gons modi, klara! gaxsovdes, Cvens megobrobas ise vu-
frTxildebi, mas veraviTari ugunuri saqcieliT ver wavbil-
wav; Senc gTxov. aseve moiqce. es erTi Rame mxolod mogvi-
wamlavs sicocxles, Cvens megobrobas ise daamsxvrevs, rom
misi gamTeleba SeuZlebeli gaxdeba. axla dawynardi, saubari
sxva dros gavagrZeloT, _ luka klaras moexvia, Sublze
akoca da, gogo sanam gonze movidoda, ukve quCaSi iyo.
qalaqi xmauriT iRviZebda.
lukam aCqarebiT mimaval kacs gauswro da Senobis
kuTxeSi gauCinarda.
Zlieri mamakacia gramitona
zaurs TbilisSi bina hqonda, marto cxovrobda, xSirad
soflidan Camosuli axloblebi masTan Cerdebodnen. grami-
tonmac TbilisSi pirveli wasvla zauris imediT gabeda.
taqsis mZRols misamarTi uTxra da mTeli gza gulis kank-
aliT galia, vai Tu Sin ar damxvdes, an binas ver mivagno,
maSin ra meSvelebao. axla, radgan am ambavma keTilad Caiara,
ise amayad eWira Tavi, TiTqos vaterloos brZola moego.
_ Sen TbilisSi tareba moswavle da mere me vici, _
eubneboda zaurs.
108
luka rom Sevida maTTan, am Temaze laparakobdnen.
_ gramitonas gaumarjos! _ lukam xelebi gaSala, grami-
tona wamoxta, kiserze Camoekida da mkerdSi balRiviT
Caexuta.
luka axla zaurs miubrunda, xeli CamoarTva, mxari
mxarze miartya da gauRima: _ biWo gramitona qalaqSia da
ar gamagebine?! _ usayvedura.
_ ra vqna, Zmao, Seni ZebniT daviRale; ramdeni moval,
saxlSi ara mxvdebi. xom gagigonia! vdie da ver daviWire,
davjeq da movicadeo. axla vcdilob, saxlSi xSirad viyo,
iqneba rodisme gamomiaros da vnaxo-meTqi, _ siciliT uTxra
zaurma da siyvaruliT orive xeli moxvia.
luka skamze dajda, Tavisi Cveulebisamebr orive fexi
gaWima da gramitonas mimarTa! _ gramiton, mogviyevi soflis
ambebi, ramdeni xania iq ar vyofilvar; mere kidev Seni Tqvi,
iqneb rameSi gamogadgeT.
_ gramitona zoovetinstitutSi dauswreblad abarebs,
_ saqmis viTareba gaacno zaurma.
_ sagnebi mzada gaqvs? _ luka SeekiTxa.
gramitons ironiulad gaecina: _ sagnebisTvis sada mca-
lia, dRe da Rame fermaSi ici ra dReSi var?!
_ aba, maSin ra vqnaT? _ lukam moiwyina.
_ Sen magaze nu dardob, eg saqme ganaRdebuli maqvs;
RmerTma batoni taras zariZe micocxlos! _ amayad Tqva
gramitonma.
_ vin aris eg zariZe?
_ Cvens kolmeurneobaSi iyo ramdenime dRe, meqaTmeobis
Sesaxeb raRac masalebi sWirdeboda, zoovetinstitutSi
leqtoria; sul imas vemsaxurebodi. Cemi mdgomareoba gaigo
da Sempirda, dauswreblad mogawyobo. fifo daviTiCmac Za-
lian sTxova, yoCaRi biWia, Cemi marjvena xeliao; mec magari
pativi veci; axla gamomiZaxa, Camodi, unda mogawyoo.
109
_ gamarTulxar kaci da eg aris, _ lukam xelze xeli
daurtya.
_ mag zariZem icis, rom sasomxeTis dedaqalaqi baqoa;
_ RimiliT SeekiTxa zauri.
_ Senc erTi, Cvens welTaRricxvamde rom iyo, me is
vTqvi, _ Tavi imarTla gramitonma.
_ Cvens welTaRricxvamde baqo sasomxeTis dedaqalaqi
iyo?
_ biWo, davaraSvils me Rrma codna vaCvene.
_ marTalia, aseTi Rrma codniT Sexval institutSi, _
lukam Seaqo.
_ aba ra, rac me qaTmebis fermaSi viswavle, zariZemac
ar icis: sul gadavrie.
_ mainc riT gadarie?
_ pirutyvebze da saqonelze iseTi rameebi vuTxari, kaci
sul gadareuli Samamyurebda.
_ raRac-raRacebSi mec ver verkvevi, Tu Zma xar, eg Seni
qaTmebi pirutyvebi arian Tu saqonlebi? _ zauri didi in-
teresiT SeekiTxa.
_ qaTami pirutyvia, _ gramitons damcinavad gaeRaima,
TiTqos ambobda, ra elementaruli sakiTxi ar icio.
_ saqoneli raRaa?
_ saqoneli aris Zroxa.
_ Zroxa pirutyvia aRaraa?
_ me xom giTxari, pirutyvi qaTamia-meTqi.
_ hooo, _ zaurma Tavi moifxana, _ maSin kameCi raRaa?
_ kameCi kameCia.
_ arc pirutyvia da arc saqoneli?
_ orive rogor iqneba, _ avtoritetulad ganmarta
gramitonma.
_ biWo, kameCi kvercmdeblebSi gadis, saqoneli an piru-
tyvi rogor iqneba, _ lukac xumrobis xasiaTze dadga.
110
_ kameCi kvercxs rodis debs, cocxlad Sobs, _ ganmar-
ta gramitonma.
_ eg Savi kameCi, TeTri kameCi cocxlad rom igebdes,
TeTri rogorRa iqneboda?
_ vaaa, eg ki ar gamigia.
_ Savi kameCic mogebis Semdeg, yvela mowvelis win Sav
kvercxs ara debs. amas winaT Seni fifo Tavmjdomare gabra-
zebuli iyo, kameCis kvercxebs mparaveno, _ Tqva zaurma.
_ CemTvis fifo daviTiCs eg ki ar uTqvia.
_ arc Rorebze uTqvia?
_ me xom RorebSi ara var, ras metyoda.
_ ex, gramiton, Cven qalaqSi vigebT, koleqtivSi ra
xdeba, Sen egre rogor Caefal meqaTmeobaSi, rom aseTi ra-
meebi gamogrCa. alaznis piras meRoreobis brigada rom dgas
gareuli keratebi SeCvevian da Rorebi sul imaT daumake-
biaT; sul gareuli goWebi dauyriaT, isinic gareulebi
dazrdilan. hoda, mezoblad meZroxeobis firmas Sesevian,
xboebi sul dauWamiaT, Zroxebi kidev ise dauglejiaT, Turme
sanaxevrodac veRar iwvelebian. im dRes Seni fifo daviTi-
Ci aq Segvxvda, gadareulia kaci, xboebs viRa Civis, rZis
gegma veRar Semisrulebiao.
_ ra eSveleba axla am saqmes? _ gramitoni Sewuxda.
_ Cven aq gviTxres, keratebi saswrafod unda daikodono.
_ dedlebi aRar ikbinebian?
_ dedlebi kidev Sinaur keratebTan unda Seyaron, isi-
ni daawynareben.
_ ai, egeTia, Zmao, praqtika, zariZe amnairebze azrze ar
aris. instituti ra saWiroa, Camovidnen iq da naxon, ga-
reuli keratebis mier dagrilebuli nezvebi rogor Zroxi-
glejia goWebs badebene. es oxeri diplomi ki saWiroa
Tanamdebobaze rom gaiqaCo, Tore rac me vici, imaze meti im
institutSi ra unda maswavlon, _ gramitoni trabaxis xa-
siaTxe dadga.
111
_ amgvari saubrebis Semdeg Segpirda zariZe, rom umaR-
lesSi mogawyobda? _ gakvirvebiT hkiTxa lukam.
_ saubriTac xom gadavrie, axla ZRveniT da saCuqrebiT
avavse; gakvirvebuli iyo, es ra biWi yofila, institutSi
ki ara, akademiaSi movawyobo.
_ mTavaria ZRvenis simZime, Tore akademiaSi mowyobas ra
unda ara?
_ me institutSi, an akademiaSi ra unda maswavlon, Cemi
codnis kacs swavlaRa unda?! _ gramitoni TviTkmayofilad
iRimeboda.
luka Rrmad Cafiqrda, davaraSvilis naTqvami gaaxsenda:
`momxveWeloba, meqrTameoba, kolufcia, TvalTmaqcoba,
kanonebis gamrudeba, Zaladoba, postebze angarebiT da Zmabi-
WobiT gaZroma... amgvari sisaZagle xravs janmrTel orga-
nizms~. `nuTu is zariZe Tu mixvda gramitonis Wkuis sib-
neles, misi institutSi CaricxviT sasacilod ar xdis
ganaTlebis sistemas? amgvari kaci qveynis da eris moRa-
lated ar unda CaiTvalos?! ra eSveleba am qveyanas zariZe-
Ta da ganaTlebul gramitonTa xelSi~!
_ raRa gagiWirdeba, gamarTulxar kaci da eg aris.
zariZesTana patroni Tu gyavs, werakiTxvac rom ar icode,
akademikosad gagqaCavs! _ aRfrTovanebiT Tqva zaurma.
_ gaWirvebiT ki namdvilad miWirs, CemTvis binis Sovna
minda. fermaSi fuli gavakeTe, mokled, levis gaCaliCebis
ostati var; Cems binaSi gogoebs moviyvan, pur!marili, rame-
rume, me egeTebi ar meSleba, _ gramitonma amayad gaiRima.
_ vis gogoebs miiyvan, biWo! _ lukas gakvirvebisagan
Tvalebi gaufarTovda.
_ visa da, Tqven ra geswavlebaT, imnairi gogoebiT
sofeli savsea, aq kidev xom fexs ver auqcev. mokle, mec
eg miyvars, fulic maqvs da sxva raRa unda mag saqmes!
_ sxvac unda, gramiton.
112
_ ra, kaco?
_ ra da kacoba.
_ Cemnairi Zlieri am saqmeSi duniaze ar dadis, _ grami-
toni gaiWima.
_ xa, xa, xa! _ luka da zauri axarxardnen.
_ hoda, roca mag saqmeze midixar, jer kacobidan unda
daiwyo, fuli ki muxlboSi mamakacebis saqmea, _ siciliT
uTxra zaurma.
_ kaco, Tqven bina maSovnineT, mere naxavT, ra biWi var!
_ keJeraSvilmac xom egre Segaqo, kargi biWi xaro, _
RimiliT uTxra lukam.
_ eg viRaa?! _ gramitoni skamze Sexta.
_ davaraSvilis bolo gakveTiliT rom dainteresda, _
lukam ar icoda, ra hkiTxes, magram warmodgenili hqonda,
rogori saubari eqneboda gramitonTan.
_ ho, me Tamamad vuTxari, kretini ara var-meTqi. Senzec
vuTxari, Zalian magari rom xar da arafrisa ar geSinia.
Cemi magari Zmakacia-meTqi. iseT dReSi Cavagde, sul meZaxda,
ra kargi biWi yofilxar, kretins sulac ar gavxaro. dami-
jere, luka, Senze sul kargebi vilaparake, _ gramitoni
SeSinebuli codvianiviT laparakobda.
_ kargi, gramiton, mjera, aba ara mjera? Sen eg miTxari,
studqalaqSi ar icxovreb?
_ rogori binaa?
_ komendants vetyvi da sanam aq iqnebi, raRacas mogix-
erxebs. Sen kidev lamazmanebs daakeli eg oxrad naSovni
fulebi da komendantisaTvis gadade; ramdeni Camoxval, binas
yovelTvis mogixerxebs. Seni ambavi rom vici, iseT Sansebs
daatrialeb, aqeT gvexmarebode iqneb. _ Seaqo lukam.
_ im komendants igre davabam, sul gramitonas ifice-
bodes.
_ xval dilidan samuSaoze viqnebi, damagviandeba. Tu
113
manamde mixval, komendanti vaxo ikiTxe, bina me ukve gasin-
juli meqneba, is dagabinavebs.
_ bina ager aq ar aris, aq iyos ramdeni xanic unda,
magram ara Svreba da ra vqna! _ sayveduriT Tqva zaurma.
_ ara, Zmao, me roca minda, gogo maSin unda moviyvano,
sxvanairad ver vivargeb; qalaqSi imdeni lamazmanebi irevian,
movla ar unda?! _ gramitoni gaifxora.
_ biWos, ra mogsvlia, gramiton, Zroxebs rom aWmeven,
is wamali xom ar SegeWama SemTxveviT. aba, biWo, mTeli
Tbilisis lamazmanebi quCaSi gamosulan, gramitona Camosu-
lao. balRo, cota frTxilad iyav, eg Tavpiri aravin agin-
Tos. etyoba fermaSi sqeli frosia rom gyavT qalis gemo
gagagebina da ggonia, mTeli saqaleTi Senia. soflis mwyem-
sebma pirveli gamocda imasTan Caabares, Sen-Tanamedrove don
Juani moments ras gauSvebdi, _ Seaxura zaurma.
_ kargi, zaur, ras brazob, kacma moWarbebuli energia
sadRac xom unda daxarjos. gramiton, mag energiis nawili
mecadineobas moaxmare da ufro magari biWi iqnebi, _ lukam
dauyvava.
_ vimecadineb, kaco, maS ras vizam. fifo daviTiCi ise
mendoba, male mTel fermas Camabarebs; mec vumarTleb, Cemze
erTguli kaci iSviaTia. iciT, ra saqmeebs mandobs? ai, mag-
aliTad...
_ moica, gramiton, moica! _ lukam SeaCera, _ rac ar
gvainteresebs, nu ityvi.
_ eg raa, TviTon zaal dimitriCs, _ gramitonma xmas
dauwia, _ raikomis mdivans SviliviTa vyevar. fifo daviT-
iCma damaaxlova. axla imaze meti avtoriteti maqvs zaal
dimitriCTan, eg ki ara, Tu wesierad ar iqneba, roca minda,
maSin movaZrobineb, _ CurCuliT, saidumlod gaandoT.
_ axla ara Tqvi, fifo daviTiCma damaaxlova, Cemze
erTguli kaci iSviaTiao, raRad unda moaZrobino? _ luka
SeekiTxa.
114
_ me koziri miWiravs xelSi, roca damWirdeba, gamoviy-
eneb. maS ra hgonia, Tavmjdomare rom aris, Cemze magari
biWia Tu ra?! _ gramitoni gaiWima.
_ es maxinaciebi vin gaswavla?
_ cxovrebam maswavla, Zmao, cxovrebam! _ gramitoni
gaifxora, egona, saqcieli momiwoneso.
_ balRo! _ lukam axla ki veRar moiTmina da mis Tva-
lebSi risxva akvesda, _ RalatiT suli ar daiaxinjo, Tore
mere veraviTari wamali veRar giSvelis!
gramitonma mis saxes rom Sexeda, SiSisgan ena Cauvarda.
luka biWebTan darCenas apirebda, magram igrZno, rom
gramitonis simuxTlis bodvas veRar moiTmenda da wasvla
amjobina.
_ zaur, iqiTa kviras gamogivli. gramiton, Senze ki
komendants ukve ecodineba.
_ moica, kaco, rame gveWama! _ zauri gamoekida.
_ sxva dros iyos, axla meCqareba! _ lukam quCidan
gamosZaxa.
115
meqaTmeebis mususi
gramitoni dabadebidanve susti da anCxli bavSvi iyo,
oTxi wlisam fexi Zlivs aidga; gonebrivadac gvian gaixsna.
cxra wlisa miiyvanes pirvel klasSi. Semdeg raRac qecis
msgavsi gauCnda. erTi wliT miatova swavla. momagrda, gan-
ikurna da weli aRar gaucdenia.
skolis damTavrebisTanave qaTmebis fermaSi daiwyo muS-
aoba; msubuqi samuSaoa da staJisTvis gamoadgebao.
erTxel fermaSi kolmeurneobis Tavmjdomare _ fifo
nadaSvili mivida, gramitonma qlesaobiT Tavi ise moawona,
rom meore dResve brigadirad daniSna; mere ki yvelaze said-
umlo davalebebs mas aZlevda. gramitonic bejiTad asruleb-
da davalebebs.
erTxel fifo daviTiCma TavisTan gamoiZaxa. gramitoni
Sevida kabinetSi, Soriaxlos gaCerda da erTguli adamianis
mowiwebiT Tqva: _ gismenT, fifo daviTiC!
_ gramiton, erTi Zalian sapasuxismgeblo davaleba unda
gando, _ gamomcdelad Sexeda.
`netav ra unda damavalos?~ gramitons guli Seuqanda,
magram Tavi Seikava da nirSeucvlelad upasuxa:
_ vecdebi Sevasrulo fifo daviTiC!
_ zaal dimitriCi xom ici vin aris? _ hkiTxa, _ rai-
komis mdivani.
_ rogor ar vici, mTlad ufrosi, ara? _ gramitons
gauxarda, rom mixvda.
_ mTlad ufrosi, _ fifom gaiRima, _ imasTan ZRveni
unda gagatano, kargad moiqeci. Tu ar Semarcxven, kacic Sen
iqnebi.
_ magis nu gefiqrebaT, fifo daviTiC, CaTvaleT, rom
ukve Sesrulebulia! _ imedianad Tqva. gaxarebuli iyo, kidev
kargi xaTabala rame rom ar damavalao...
116
gramitonma zaris Rilaks TiTi daaWira, karebi saSualo
tanis msuqanma qalma gauRo.
gramitoni ise iRimeboda, qals mis Sexedvaze gaeRima.
_ gamarjobaT, qalbatono, me gramitona var! _ moaxsena.
_ raze Sewuxebulxar, gramiton? _ qali isev iRime-
boda.
_ jer miTxariT, momismenT Tu ara _ ucnaurad ikriWe-
boda.
_ qals gaecina: _ aseTi biWi jer ar Semxvedria. kargi,
mogismen, gramiton, _ uTxra.
_ me Tqveni didi Tayvanismcemeli var. skolis damTavrebis
Semdeg meqaTmeobaSi wavedi samuSaod. kolmeurneobis Tavm-
jdomarem patara ZRveni gamomatana, gTxovT, miiRoT, _
gramitonma gazepirebuli leqsiviT Caagaloba.
_ eg rogor gekadreba, gramiton!
_ qalbatono, uari ar miTxraT, Cafiqrebuli maqvs.
qals sicili autyda.
_ kargi, moita, vin icis, ra gaqvs Cafiqrebuli.
gramitonam erTi qorwilis xarji Seuzida ojaxSi.
_ ra aris, biWo, es?! _ gakvirvebuli da SeSfoTebuli
misCereboda qali daxvavebul saWmel-sasmels.
_ fifo daviTiCma erTi bewva raRaca wauReo, danarCeni
sul Cemi mofiqrebulia; SemdegSic mogakiTxebT, qalbatono,
fifo daviTiCi sulac ara mWirdeba. _ mowiwebiT uTxra
gramitonma da sanam qali rames etyoda, gareT gavarda.
gramitonis ZRveni drouli gamodga. im dRes zaal dim-
itriCs sapatio stumrebi ewvivnen, maTi restoranSi wayvana
gadawyvita da meuRles daureka, damagviandebao.
_ stumrebi saxlSi moiyva, iseT sufras gagiSliT, lu-
kulusic ver daiwunebs, _ mxiarulad moipatiJa.
zaal dimitriCma stumrebTan Tavi gamoiCina, moilxina
da cols madloba uTxra kargi daxvedrisaTvis. amis Semdeg
117
gramitoni zaal dimitriCis ojaxSi sando da Sinauri kaci
gaxda. fifo daviTiCi xom sul mis qebaSi iyo; male fermis
gamged gadaiyvana. manamde gramitoni zooteqnikur fakulte-
tze dauswreblad Cairicxa zariZis daxmarebiT.
gramitoni Tavjdomares gverdidan ar scildeboda, mis
davalebebs erTgulad asrulebda da am ndobiT TviTonac
kargad iTbobda xels...
gramitoni fermaSi saRamoTi mivida, dabali, sqeli, or-
mocdaxuT wels gadacilebuli, muTaqasaviT damrgvalebuli
momvleli frosia mxiarulad gamoegeba: _ gramitonas gaumar-
jos! rogora xar, biWo, sad daikarge?! _ usayvedura da Tan
yurSi CasCurCula: _ CemTan eSmakoba mainc ar moginda? Tanac
erTi kargi variasaviT gogo mogvivida.
_ romeli?
_ Tebro hqvia.
_ me gamovgzavne. rogor ici, gamova rame?
_ frosia cocxli iyos, Cemo gramiton, Sen variebis
xorcs ar mogaklebs.
_ kargi, Cemi oTaxi gamimzade da yvela rom daiZinebs,
gamodi.
_ ra kargia! _ frosia acqmutda. _ Seni sawoli sul
gamzadebuli maqvs, ra vici, rodis moindomeb kvercxmdebeli
qaTmis xorcs; axla waval da saWmels mogimzadeb, _ frosia
aWixvinda.
momvlelebma rom daiZines, frosia gramitons loginSi
SeuZvra, Tumca maTi Rlabucis ambavi yvelam icoda.
_ Tebros mouxerxdeba rame? _ hkiTxa gramitonma dil-
iT sarkis win rom gaCerda.
_ im dros modi, sxvebi wasulebi rom iqnebian, danar-
Ceni Cemze iyos, _ frosiam daaimeda.
_ kargi sakabe ar agcdeba, Tu eg saqme moakvaraxWine.
_ ra kargia, rogorc mecvas igrea, _ axarxarebulma
118
frosiam loginis gasworeba daiwyo...
ramodenime xnis Semdeg gramitonma fermaSi saRamoTi
Seiara, frosiam xeli gamosdo da saqaTmisaken wauZRva.
_ gramiton, Cemi sakabis saqme rogoraa? _ avxorcis
xiTxiTiT hkiTxa.
_ Sen gogo Camabare?
_ amaRam unda dagaqorwinoT.
_ maSin kaba sad gaiqceva.
_ axla waval, Tadarigs daviWer, _ frosia sufris
gasaSlelad wavida.
magidas samni usxdnen. gareT WriWinebs gabmuli gadaZa-
xili gaemarTaT.
frosias da gramitonis daZalebiT Tebrom imdeni Rvino
dalia, yvelaferi orad eCveneboda.
_ aba, vaxtangurad dalieT Cemi sadRegrZelo! _ frosiam
orives ubrZana.
Tebrom xelSi Wiqa Zlivs aiRo, naxevaric ver dalia.
_ axla erTmaneTs akoceT! _ brZana frosiam.
gramitoni moexvia da loSna dauwyo. Tebros Tavze kon-
trolis unari dakarguli hqonda, saxidan uazro Rimili
ar scildeboda.
frosiam gramitons Tvali Caukra, man Tebros mxarze
moxvia xeli da vai-vaglaxiT sawiwilisken waiyvana.
Tebrom siaruli veRar SeZlo, kuTxeSi frosias mier
dayril Tivaze dajda, kedels mieyuda, daamTqnara da CaTv-
lima. gramitoni gverdiT miujda, daamTqnara da CaTvlima.
gramitoni gverdiT miujda da tanisamosis gaxda dauwyo.
Tebrom Tvalebi gaaxila, Tivaze gaSiSvlebuli ijda; axla
gramitoni ixdida. uazrod Sexeda. gramitoni saqmes Seudga;
Tebrom Rrma buranSi ganicada mamakacTan pirveli siaxlove,
rom gamoiRviZa, Tavi saSinlad stkioda, gramitoni fexze
idga da tanisamoss isworebda. gogos Tavisi siSiSvlisa
119
Sercxva, mokuntuli wamojda. gramitonma kaba miugdo: _
Caicvi da droze gamodi, aravin Semogiswros! _ uxeSad
uTxra da gareT gavida.
Tebro ori dRe uazrod dadioda, aravis ar scemda xmas;
rac moxda yvelam gaigo. gogom mesame dRes aikra guda-
nabadi da saxlSi wavida. amis Semdeg fermaSi momvlelad
gogos aRaravin uSvebda.
Tebro sofelSi veRar gaCerda, TbilisSi wavida da aR-
viraxsnili cxovrebis ferxulSi Caeba.
Tavis tkivilad qceuli masxroba
klara institutSi mxiaruli, uSualo, Tamami da mego-
bruli iyo. leqtorebTanac kargi urTierToba hqonda, arc
konplimentebi aklda. yvelaze ufro politekonomiis leq-
tori _ zaqro Tvauri aqtivobda. is sxva gogoebTanac
Rlabucobda, magram klaras gansakuTrebiT epranWeboda.
klara amas atyobda da xSirad asdevda, azartuli moTa-
maSesaviT erToboda, amasxaravebda, imedi hqonda, Tvaurs
ostaturad gamoavlebda Calas; Tvaurs ki gogos xelSi
Cagdebis survili swvavda.
klara ise gaerTo am TamaSiT, rom politekonomiis swav-
las sumTlad SeeSva.
Tvaurma CaTvla ar misca da marto daibara. klara Ri-
miliT Sevida da magidasTan mjdar Tvaurs gadaSlili
matrikuli win daudo. Tvauri Tavs oficialurad iWerda,
maRla ar auxedia. erTi Tviseba hqonda, romelic yvela
studentma icoda: roca Relavda, marjvena loya uxtoda.
klaram SeniSna, rom Tvaurs loya auTamaSda, gaeRima.
_ raze SegiZliaT mesaubroT? _ Tvaurma xmis kankaliT
hkiTxa.
klaram moulodnelad Tavisi lamazi TiTebi loyaze
120
daado da mousva: _ loya ratom giTamaSebT, batono zaqro?
_ eSmakuri RimiliT hkiTxa.
zaqrom xeli dauWira, loyaze miikra, mere Camoacura,
tuCebTan miitana da kocna dauwyo.
_ momwonxar, klara, genacvale! _ akankalebuli xmiT
Zlivs warmosTqva da kocna gaagrZela.
_ marto mogwonvarT da sxva araferi? _ klara damci-
navad SeekiTxa.
_ ara, Cemo klara, gagiJebiT miyvarxar! _ zaqro fexze
wamodga da klaras xeli mkerdSi Caikra.
_ ai, es mesmis! magram Tu giyvarvar, CaTvlas ratom ar
maZlev?
_ gaZlev, Cemo klara, gaZlev! _ zaqro magidasTan mivida,
CaTvla saswrafod Cauwera, matrikuli dakeca da sazeimod
gauwoda; mere misi xeli daiWira da kocna dauwyo.
_ geyofaT, batono zaqro, zogi sxva drosTvis Semoinax-
eT, _ klaram RimiliT uTxra da xeli gaaSvebina.
_ rodisTvis? _ sixaruli da sasiamovno molodini
igrZnoboda zaqros xmaSi.
_ yvelas rom CauTvli, mere vnaxoT... _ klaram karebi
gamoaRo, gareT gasuli mobrunda da zaqros nazad dauqnia
xeli.
_ yvelani xval movidnen! _ aRelvebulma da aRfrTovaneb-
ulma Tvaurma miaZaxa.
Tvauris TavSi gegmebi elvis siswrafiT aewyo da meore
dRidanve Seudga mis ganxorcielebas.
_ zaqro maswavlebelma Tqva, xval yvela movides, visac
CaTvlis miReba undao; raRac karg gunebazea, bavSvebo, ara-
vin gaacdinoT! _ klaram Tavisi jgufelebi gaafrTxila.
studentebs gaukvirdaT, ra buzma ukbina Tvaurs, romelic
proteqtoris, an gansakuTrebuli mosakiTxis gareSe sisxls
uSrobdaT.
121
meore dRes CaTvla yvelam miiRo.
_ klara sadRa aris? _ hkiTxa bolos misul stu-
dents.
_ guSin CauTvaleT, talanSia da Cvenze gulSematkiv-
robs.
_ hooo, aRar maxsovda. siaSi aRniSvna damviwyebia, uTx-
ari, matrikuli momitanos.
CaTvliT gaxarebuli studenti gareT gavarda da klaras
leqtoris danabarebi gadasca.
klaram karebi RimiliT SeaRo, Tvaurma yurebamde gaxs-
nili piriani Rimili Seageba.
_ xom Segisrule danapirebi klara!
klara tanis rxeviT miuxlovda da xeli nazad gauwoda,
Tvauri daewafa da didxans loka.
_ klara, ici, saxlSi marto var, xom ar mestumrebi?
_ xmis kankaliT SesTavaza.
_ mTeli jgufi rom Caabarebs gamocdas, aucileblad
moval, axla ki naxvamdis, _ klara saxeze daakvirda, Tvaurs
loya uTrToda. _ loyas moufrTxildiT, pat. mas., ar ga-
gifrindeT, _ RimiliT uTxra da karebisaken wavida.
Tvauri gamoekida; guli amovardnas lamobda. klaram ar
moucada, kari gamoaRo, mobrunda, dabneul Tvaurs xeli
dauqnia da kari mixura.
aforiaqebuli da dabneuli Tvauri Sua oTaxSi idga da
orive xeliT moxtunave loyis dawyarebas cdilobda.
leqtoris fericvalobis mizezi studentebma ver amox-
snes; klara ki zeimobda am avxorci kacis gabiTurebiT.
Tvaurma es rom gaubeda, ise ganawyenda, ase uxdida samagie-
ros. sjeroda, rom mdgomareobis batonpatroni TviTon iyo
da Tvauris gapampulebas roca undoda maSin Sewyvetda.
Tvaurma niSani yvelas dauwera; gaxarebuli studentebi
mis saqebad sityvebs ar iSurebdnen.
122
klara gamocdaze ukanaskneli Sevida. Tvauri fexze am-
dgari daxvda, miegeba, xeli gadaxvia, Tavisken miizida da
loyaze kocna daupira.
klaram ganze gaiwia da sayveduriT savse TvalebiT
Sexeda: _ rogor gekadrebaT, pativcemulo zaqro! _ usay-
vedura.
_ klara, Sens molodinSi naxevari sicocxle gavaTave,
_ Tvaurs loya auTamaSda.
klaram Sexeda da RimiliT SeekiTxa: _ ra niSans miwerT,
batono zaqro?
_ Cemo klara, gadavwyvite, Cems saxlSi mogiwvio da
sazeimod xuTiani iq dagiwero.
_ ox! eg metismetia, xuTiani da Tanac saxlSi mowveviT.
riT davimsaxure aseTi pativi?
_ miyvarxar, klara, mzada var, yvelaferi Semogwiro.
_ Tundac xuTiani? _ klaras gaecina.
_ xuTiani ki ara Tundac sicocxle da colSvilic!
_ rom gTxovo, cols Cemi gulisTvis gaeyrebi?
_ gaveyrebi!
_ gaeyare da mec maSin moval SenTan.
_ klara, xom ici, ase uceb SeuZlebelia.
_ rogori yofilxar, tyuilis Tqmac SegZlebiaT, _
klara viTom gaebuta.
Tvauri daibna, saTqmeli sityva ver moZebna.
_ kargi saRamos moval, _ klaram gadawyvetiT uTxra,
pasuxs aRar daeloda da gareT gavida.
zaqro Tvauri didi mondomebiT moemzada klarasTan
Sesaxvedrad: sufra saguldagulod gaawyo, Sampanuri,
Rvino da konikai moimaraga; yovel SemTxvevisaTvis Zlieri
dasaZinebeli saSualebis fxvnili patara parkiT dilis xa-
laTis jibeSi Seinaxa; oTaxi daalaga. jer sazeimod gamoew-
yo, mere gadaifiqra, piJamo Caicva, qoSebSi fexebi gayo; ise
123
gamoewyo, TiTqos loginidan axla amdgariyo.
axla savarZelSi ijda, xelSi mixakebis buketi eWira da
TviTkmayofilad iRimeboda.
zaris xmaze saswrafod wamoxta, kari gaaRo Tu ara,
loya auTamaSda; gulma ise Seaqana, kinaRam waiqca. klaras
buketi miawoda da raRac ucnaur xmaze Tqva: _ mobrZandi,
klara!
_ keTili iyos Cemi fexi am ojaxSi! _ klaram kuTxeSi
mdgar vazaSi Caawyo mixakebi. _ ra sufra gagiwyviaT, ba-
tono zaqro, stumrebs xom ar elodebiT?
_ Senze kargi vin unda momivides. momeci matrikuli,
niSani sazeimod unda Cagiwero. matrikuli gamoarTva, magi-
dasTan miirbina, xuTiani Cauwera da ase gadaSlili klaras
miarTva.
_ xom vyofilvar sityvis kaci, klara?
_ namdvilad, batono zaqro, didi madloba, kargad
brZandebodeT, _ klara karebisken gabrunda.
SeZrwunebuli Tvauri win gadaudga.
_ ras Svrebi, klara, mRupav?! darCi, sufra SenTvis
movamzade, cota visaubroT da mere wadi.
klaras ase mitoveba euxerxula, cota xniT darCena
gadawyvita, Tanac Tvauri ZaliT verafers daaklebda. TviTon
ki Tavisi Tavis imedi hqonda.
Tvauri sabolood darwmunda, rom klara Tavisi nebiT
ar Seusrulebda didi xnis wadils, amitom pirvelive
Wiqidan magiuri fxvnilis gamoyeneba gadawyvita.
_ klara, modi, Cemi samuSao oTaxi davaTvalieroT, _
sanam sufrasTan dasxdebodnen, oTaxSi Seiyvana da wignebis
Taroebis win Camoatara.
_ axla aq momicade, SampanuriT moval da Seni xuTiani
davlocoT, _ es uTxra da saswrafaod gavida.
klaram karebi cotaTi Sexsna, mis fusfuss daakvirda.
124
Tvauri Cqarobda. xelis kankaliT jibidan amoiRo patara
qaRaldis parki da erT WiqaSi Cayara, parki isev marjvena
jibeSi Caido. mere ori Wiqa Seavso SampanuriT; wamliani
Wiqa marjvena xeliT aiRo da klarasken gaemarTa. klara
wignebis TarosTan mivida, misi daTvalierebiT iyo garTu-
li.
_ modi, klara, am WiqiT Seni xuTiani davlocoT! _
Tvaurma wamlian WiqaSi Tavisi miurtya da dasalevad mo-
emzada.
_ batono zaqro, ager, sul maRla marqsis kapitali
devs, ver mivwvdi, iqneb CamoiRoT da swored am wignis fonze
davlioT politekonomiaSi miRebuli xuTiani, _ klaram
SesTavaza. Tvaurs es azri Zalian moewona, Wiqa dadga, kibe
miayuda da wigni didi mowiwebiT CamoiRo; klaram ki amaso-
baSi Wiqebis Secvla moaswro.
klaras Wiqa xelSi eWira, Tvaurma sadac dadga misi Wiqa
iqve daxvda; saeWvo araferi iyo, Wiqa aiRo.
_ modiT, batono zaqro, es Wiqebi bolomde gamovcaloT,
oRond TvaldaxuWulebma, raTa ufro Zlier SevigrZnoT
sadRegrZelos da Sampanuris Zala, _ es winadadebac Tvaurs
Zalian moewona.
Wiqebi erTmaneTs daurtyes, Tvalebi daxuWes da Tvau-
rma nela-nela bolomde gamocala imis imediT, rom klarac
ase moiqceoda.
klaram uceb yvavilebis vazaSi Caasxa Wiqis SigTavsi.
Tvaurma Wiqa rom moixsna tuCebidan da klaras Sexeda, is
isev TvalebdaxuWuli bolo wveTs wrupavda carieli Wiqi-
dan. Tvalebi gaaxila da gakvirvebuli Tvauris Tvalebs
SeefeTa.
_ yoCaR, klara! aRfrTovanebuli var, ra vaJkacurad
gamocale! _ Tvaurma Wiqa dadga da sakocnelad miiwia.
_ moiTmineT, btono zaqro, jer kidev bevri dro gvaqvs,
125
sanam kocnamde mivalT, _ klaram mkerdze mibjenili xeliT
SeaCera.
Tvauri cqmutavda, magiuri wamlis zemoqmedebas eloda
da moTmineba eleoda.
gaSlil sufrasTan dasxdnen, Wamas Seudgnen. zaqro
Tvauri drogamoSvebiT amTqnarebda.
_ iqneb vicekvoT, batono zaqro? _ klara fexze adga.
cekvavdnen. klara racracebda da Tvaurs ejaxeboda. ma-
sac raRac seni Sehyroda, amTqnarebda da klaras ebRauWe-
boda.
klara Zalumad wabarbacda, Taaurs xelebi moxvia, rom
ar waqceuliyo, marcxena xeliT jibidan wamlis parki
amoacala da welSi gaimarTa.
_ axla cotaTi davisvenoT, batono zaqro, _ klara
racraciT mivida magidasTan.
Tvaurs Tavbru esxmoda. _ cotaxans gavili, pirze wy-
als Sevisxam, _ Tqva da abazanis oTaxSi Sevida.
_ wadi! _ klaram dardimandulad xelis aqneviT uTxra.
ori didi Wiqa Tvaurs etyoba gansxvavebuli sadRegrZelo-
saTvis daedga. klaram erTSi parkis SigTavsi fxvnili sul
Cayara, _ cxenis dozaa, ar mokvdes es oxeri, _ siciliT
Tqva. orive WiqaSi boTlnaxevari Sampanuri Cavida. taruxnis
Rero aiRo da wamlian Wiqas mouria. saabazanodan gamosuli
Tvaurs klara didi WiqebiT daxvda. _ modiT, batono zaqro,
marqsis kapitalTan erTxel kidev TvalxuWula SevsvaT
Tqveni sadRegrZelo, _ SesTavaza.
_ Cemic da Senic erTad, _ Tvaurma sixaruliT Tqva da
Wiqa gamoarTva.
Zalian gauWirda TvalebdaxuWul Tvaurs am didi Wiqis
bolomde gamocla. amasobaSi klaram vazaSi gadaRvrac moas-
wro da Tvauris mier Wiqis moclis Semdeg erTxans kidev
wrupavda cariel Wiqas.
126
_ yoCaR, klara, pirdapir aRfrTovanebuli var SeniT!
_ Tvaurma klara Seaqo, dabarbacda da skams daaskda. fexze
adgomas veRar axerxebda. klaram xelebi moxvia, Zlivs wa-
moayena da carieli parki marjvena jibeSi Caucura.
Tvaurs goneba ebindeboda, klaras moexvia da kocna
daupira, klaram mocileba scada; Tvauri kabaSi Caafrinda
da Tavisken eqaCeboda.
klaram Zlivs miiyvana sawolTan.
ZilburanSi myofma Tvaurma axla ki Zalumad gaibrZola
klaras logingi Casawvenad. ver SeZlo. sawolze gulaRma
gaSotilma klaras kaba moqaCa da naxevi xelSi SerCa.
klara gacofda, kabis naxevi xelidan gamostaca da
mkerdze miifara. naxevradSiSvel Tvaurs, gulaRma dagdebuls
rom eZina miafurTxa. mere magidasTan mivida, baJeTi savse
jami aiRo, Tvaurs piJamos Sarvlis rezini gamouwia da Sig
Caasxa, mere amas vinegredi, kartofilis piure, pomidoris
tomati, tyemali da koniakic miayola, Sarvali gauvso da
rezins xeli uSva. axla sufraze rac wvniani ewyo zed
daasxa da daayara, mere sabani gadaafara CaTbunebulad Ca-
Zinebul Tvaurs; kabis naxevi mkerdze miifara, matrikuli
aiRo da oTaxidan gavida...
Tvauri erTi kvira samsaxurSi ar gamocxadebula. erTx-
el klaras talanSi Sexvda, gverdis avla SeuZlebeli
iyo.
_ kidev xom ar mogeZala Cemi daTrobis xusturi, zaqro
batono _ damcinavad uTxra klaram.
_ TvaliT ar damenaxo! _ aRrialda Tvauri da loyaaTa-
maSebuli TiTqmis sirbiliT wavida.
_ gangebas madloba Seswire axla kastrirebuli rom ar
dadixar! _ klaram miaZaxa.
127
Seryeuli kbili
binddeboda. zauri Tavis binaSi skamze ijda, tuCebze
sveli tilo miedo da fanjaras miStereboda. cota xans ase
iyo, mere tilo moicila da mis win mdgar taStSi sisxli
CaafurTxa. piri gaaRo, marjvena xelis ori TiTiT gver-
diTa kbils miawva, Seatoka, etkina da maSinve uSva xeli;
gasiebul tuCze sveli tilo moisva.
karebze kakuni gaisma; _ saxlSi xar? _ lukas xma
iyo.
_ Semodi luka! _ gaguduli xmiT upasuxa.
_ zaurs gaumarjos! _ luka mxiarulad Sevida oTaxSi
da maRali sportuli aRnagobis, mSvenieri gogo Semoiyvana.
zauri adga; saxidan sveli tilo ar moucilebia.
lukam sisxlian taSts daxeda, mere zaurs daakvirda.
_ ra dagemarTa?! _ SeSfoTebuli miuaxlovda.
_ araferia. waviqeci da qvaze kbilebiT daveci, _ Caf-
CifiT upasuxa.
_ aba, maCvene, _ lukam saxidan tilo moacilebina. _
oho, es ra dagmarTnia?! aba, kbilebi vnaxoT.
zaurma piri gaaRo da moryeuli kbili aCvena. ise magrad
daveci, rom... _ Tavis marTleba scada.
_ modi, gverdiTa oTaxSi davilaparakoT, _ lukam xeli
mohkida. _ TqvenTan bodiSs vixdi, qalbatono pepela, ar
moiwyinoT, Cven male gamovalT.
pepela kuTxeSi mdgar savarZelSi CaeSva, CanTidan pa-
pirosi amoiRo, sanTebelaTi moukida da Rrma nafazi
daartya...
_ sad iCxube? _ lukam morigi sicrue ar daacada.
_ me ar miCxubia, moulodnelad ise Zlierad damartya,
rom pasuxis Cabarebac veRar SevZeli, _ zauri ise Cif-
Cifebda, cdilobda tuCebi ar stkenoda.
128
_ dawvrilebiT Camokakle, rogor moxda, _ zauri skamze
dasva, TviTon mis win moewyo da mosasmenad moemzada.
_ lalim Tavisi amxanagis _ dianas dabadebis dReze
wamiyvana, aTidan biWebi marto me da is viyaviT.
_ vinaa is? _ lukam Semawyvetina.
_ dianas saqmros, Sen icnob, papuna hqviao, isic gicnobs,
erTad givarjiSniaT.
_ papuna? _ luka dafiqrda, _ erTs vicnob, tanvarjiSze
dadioda.
_ maRalia, grZeli kiseri, patara, Txeli cxviri da
Wreli Tvalebi aqvs.
_ mivxvdi, papuna WeliZea, mere?
_ ar vici, puris Wamis dros ra ewyina; gogoebi amboben,
RvinoSi cudi xasiaTi aqvso. qeifi rom davamTavreT da ga-
reT gamovediT, lalisTvis xeli unda gameyara, uceb gver-
didan Zlierad damartya; pasuxis Cabarebac ki ver movaxerxe,
_ zaurs Tvalebi mouwylianda.
_ es rodis moxda?
_ dRes dilas. mTeli Rame gavaTeneT, diliT aviSale-
niT da... aTi dRis Semdeg lalis dabadebis dRea, albaT isic
mova. gamoviyvan da moulodnelad ki ara, yvelas Tvalwin
davartyam.
_ marTalic iqnebi. magram morevaze saqme ar iqneba. pa-
puna dagiCoqebs da bodiSs mogixdis. dilamdec rom urtya,
xels ar Segibrunebs; Tavis Secdomas amiT gamoasworebs.
_ Cemi SemWmeli rom iyos, ar vapatieb!
_ hoda, egre qeni. axla gavideT da gogos mivxedoT, _
luka fexze adga.
_ Sen gadi, me raRac-raRaceebi maqvs, kargi Rvinoc meg-
uleba, gamovitan, _ zauri macivars miutrialda.
_ agaSenos! _ lukam mxarze daartya xeli, _ moita,
zogs me wamoviReb.
129
biWebma sufra swrafad gaawyes da magidas Semousxdnen.
_ pepelas gaumarjos! _ lukam zaurs Wiqa daurtya da
Tavis gverdiT mjdar gogos xeli gadaxvia.
_ Se kai kaco, gamacani, egre SeiZleba?! _ zaurma usay-
vedura.
_ ara, Zmao, egre iolad ver gagacnob, es ubralo pe-
pela ar gegonos, namdvili samefo pepelaa, im gansxvavebiT,
rom es mamakacebze dafrinavs; gansakuTrebiT ucoloebs
etaneba, _ lukam Wiqa gamocala.
_ mTlad asec nu ggonia, luka, rom geTqva, TafliviT
aris da mamakacebi buzebiviT exveviano, ufro mogixdeboda,
magram yvelas ar Cauva fexi; es Sen gamoxvedi iRbliani, _
pepelam Wiqa aiRo da ramodenime ylupi mosva.
_ pepelas gaumarjos! _ zaurma Wiqa pirTan gverdulad
miitana da wvalebiT naxevari Sesva.
lukas sicili autyda.
_ pepelas mxolod Sinaurebi eZaxian, sxvas amis Tqmis
ufleba ara aqvs; sagareod ekaa. radgan Senc pepela uwode,
SinaurebSi Cagwers. xom asea, eka?
_ Tu rekomendacias aZlev, iyos ase, _ pepela daeTanxma.
_ samagierod is gogo gaacani, SenTan xSirad rom dadis
xolme, maRali da Tvaldaxatuli.
_ luka, genacvale, imas yvelas ver gavacnob. zogi qaji
Camoekideba da Tavs aRar daanebebs. iseTi ojaxidanaa erTi
orjer Tu gaiara, mere unda SeeSvan.
_ zauri swored aseTia, _ lukam zaurs Tvali Caukra,
_ oRond icode, Seni msgavsi xasiaTisa ar gamodges, biWs
TviTon ar dauwyos Sewuxeba; sacoleze guli ar aacruebi-
nos, _ RimiliT daayola.
_ Se saZagelo, _ pepelam lukas Tmaze nazad gadausva
xeli, _ ra giSavdeba, Seni sacole sulac ar mainteresebs.
kargi biWi xar da verTobi, rom mexvewo colad ar gamogy-
130
vebi. egRa maklia Tavi daviCagro, erT kacs Camovekido da
Sevaberde; ra sjobia Tavisuflebas!
_ eka, icode, me ar miyvars sxvebTan naTrevi gogo! _
lukam Subli Seikra.
_ luka geficebi, karga xania Sens garda sxva kacTan ar
gamivlia, _ ekam mkerdze daido xeli.
_ xa, xa, xa! eg karga xani Seni kalendriT ramdens niS-
navs?
_ ras gadamekide, Sen Tu mogwyindi, monaznad xom ar
davjdebi.
_ mokled, morCa, Seni gamkarebeli aRar var! _ lukam
xeli Caiqnia.
_ ra ginda, adamiano, angelozad xom ar viqcevi? raca
var, esa var, _ eka adga, lukas kalTaSi Caujda, kiserze
xelebi moxvia da kocna dauwyo.
_ sircxvilia, gogo, zauris ratom ar gerideba?!
_ magas iseT gogos davajaxeb, tanmovarjiSea. Wkuas
daakargvinebs, _ eka fexze adga, papirosi aiRo da gaabo-
la.
_ luka, gadmodi ra CemTan, sul amas gexvewebi, studqa-
laqSi ar mogwyinda? _ zaurma saubris Temas Tavi aarida.
_ Cemo zaur, erTi kaci sul ori nomriT patara fex-
sacmels icvamda, uWerda, magram iTmenda, ici ratom? gaxdis
Semdeg didi siamovneba rom egrZno. hoda, mec ase var,
studqalaqis Semdeg aq vsiamovneb, _ gaicina, mere seriozul
tonze daumata: _ ara Zmao, Sen xval, zeg coli unda moi-
yvano, me iqac kargad var; manZili ki Cvens Zmobas ras daak-
lebs.
_ ra unda gelaparako, Seni naTqvama xar, _ zaurma xeli
Caiqnia.
_ ra ginda, erTi gasaRebi xom me maqvs, _ lukam daamS-
vida.
131
_ rad ginda, roca ar iyeneb. amaRam mainc darCi aq, me
amxanagTan unda wavide da ver davbrundebi. _ zaurma wasas-
vlelad mzadeba daiwyo.
_ cota waivarjiSe, xom ici, aTi dRis Semdeg ringze
mogiwevs gamosvla, _ lukam RimiliT Seaxsena.
_ nu geSinia, ar Segarcxven, _ zaurma miaZaxa da gareT
gavarda.
eka gamoekida.
_ zaur, or dReSi magari dobiliT Seni stumari viqne-
bi, _ gamoemSvidoba da loyaze nazad akoca.
_ gviguleT Tqvens maspinZlad! _ kibeze Casvlisas amo-
sZaxa zaurma.
siyvarulis mwveli gancda
kvira dRe iyo. amalia saxlidan gasvlas ar apirebda.
myudro bina hqonda daqiravebuli da amxanagebsac uyvardaT
masTan misvla. marine rogorc ki dros gamonaxavda, masTan
Seirbenda xolme. TviTon deidasTan cxovrobda, romelic
Zalian mkacri momTxovni iyo da amxanagebis saqciels af-
Tiaqis sasworze uwonida, maTi wasvlis Semdeg ki marines
grZeli darigebiT guls uwyalebda, amitom amxanagebi masTan
misvlas eridebodnen; lukac mxolod amaliasTan xvdeboda.
marine ki Tavis stiqiaSi iyo, komkavSirul aqtivSi tri-
aliT imas miaRwia, rom kursis komkavSiris komitetis mdi-
vnobis kandidatad Tvlidnen. qarafSuta, pompezuri, Sekre-
bebis mudmivi gavleniT Taviseburi mavne batonqaluori
naWuWiT Seimosa, karieristuli baciliT daavadda da Tanam-
debobis privilegiebiT kerpTayvanismcemeli gaxda, rac droTa
ganmavlobaSi misi cxovrebiseuli nabijebis ganmsazRvrelad
iqca. trabaxis da karieristuli ambiciebiT gonebaSeboWilTa
Soris mudmivi urTierTobis gavlenaSi moqceulisaTvis lu-
132
kas ubralo, marTali, cxovrebiseuli simarTliT Semkobili
da xSirad dacinvis ekliani saubari aRar iyo saintereso.
skolaSi axalgazrdebis kerpi luka kerpTayvanismcemel ma-
rines ukmayofilebda ambiciebs. aq, universitetSi sxva
wreSi moxvda, sadac kerpTayvanismcemloba karierizmiT daa-
vadebul axalgazrdebSi sul sxva kerps adidebda. luka ki
isev iseTi ubralo, uSualo, principuli da Tavisi mokrZa-
lebuli yofis mimarT upretenzio iyo, Tumca isev gamoirCe-
oda codniT, fizikuri SesaZleblobiT, SromismoyvareobiT.
lukac studentebis kerpi iyo, oRond es sxva kategoriis
axalgazrdebi iyvnen, romelTaTvisac komkavSiruli fafxuri
ucxo iyo. Tumca marines sul sxva miswrafebani asazrdo-
vebdnen, lukas jer mainc ver Seleoda, radgan lukas sax-
eli Zveleburad brwyinavda axalgazrdebs Soris; daukmayo-
fileblobis grZnoba ki TandaTan Rrmad miZvreboda mis
SegnebaSi.
daTo dRes ar acdenda, amalia rom ar enaxa. uaxloes
dReebSi SeuRleba hqondaT gadawyvetili, ukve am myudro
binaSi ojaxis wevrad iTvleboda.
amalia magidasTan ijda, raRacas werda, icoda, rom vinme
miakiTxebda da amis saSualeba aRar eqneboda. Zvelebur avin-
ian binaSi cxovrobda meore sarTulze da xis kibeze vinc
amodioda, oTaxSi ismoda. axlac fexis xma gaisma. amaliam
kari gamoaRo, kibeze klara amodioda.
_ klara! _ amalia kibeze Seegeba da gadaexvia. _ sada
xar, gogo, ramdeni xania ar minaxixar, gana ase SeiZleba?!
_ gana ase SeiZleba?! _ klaram gamoajavra, _ me Tu ar
mogakiTxe, Sen arc ki gagaxsenwebi cocxali var Tu
mkvdari.
_ viyavi SenTan, magram saxlSi rodisa xar, vin gaigebs.
me ki leqciebis Semdeg roca ginda moxvide saxlSi var, _
gogoebi ase saubriT Sevidnen oTaxSi.
133
amalias klara naRvliani da cotaTi gamxdari moeCvena.
_ ra mogsvlia, gogo, cudi xom araferia?! _ gakvirve-
biT SeekiTxa.
_ araferia. ise ki Cemi Tavqarianobis gamo areuli maqvs
cxovreba da gangebac damsaxurebulad msjis, _ klaram
amoioxra da skamze Camojda.
_ mainc ra moxda, ar metyvi?
_ araferi ar momxdara, ubralod Cems bedze var gamwy-
rali.
_ beds ratom emduri, kargad cxovrob, tani ar gaklia,
arc Tvali; mSoblebi Tavs gevlebian; yvelas uyvarxar; mets
raRas Txoulob am wuTisoflidan?
_ ex, amalia, ra Wrel ferebSi geCveneba Cemi yofa, me ki
yvelafris interesi davkarge. ici? adamianebi mxolod imas
cdiloben, erTmaneTs ra gamorCnen; mamakacebi ki mxolod
cxoveluri Jinis dakmayofilebisTvis arian gaCenilebi, maT
sxva araferi ar amoZravebT. mxolod erTi vnaxe iseTi kaci,
romelic CemSi adamians xedavs da mifrTxildeba; imas SeuZlia
namdvili siyvaruli, magram, samwuxarod, sxva uyvars da im-
denad spetakia, rom misgan uangaro megobrobis garda verafers
veRirsebi, Tumca me misi siyvarulis Rirsi ara var, _ klara
gaCumda da acremlebuli Tvalebi Wers miapyro.
amalia mixvda, es naTqvami vis exeboda, araferi SeimCnia.
_ neta Sen Tu sadardebeli gaqvs. erTimeoreze ukeTesi
vaJkacebi Tavpirs daimtvreven SenTan SeuRlebaze. oRond
Tqvi da...
_ ex, amalia, Sen gulis swori monaxuli gyavs da Rmer-
Tma sul bednierad gamyofoT. me ki bedma, albaT, aseTi
ubeduri gamaCina, iseTi adamiani ver movZebne, ocnebiT rom
warmomidgenia. yvelas raRaca aklia, yvela raRaciT dam-
cirda; ar iqna da ar moxerxda, rom vinme guliT Semyvare-
boda. bolos gamoCnda adamiani, romelic imaze srulyofil-
134
ia, vidre Cemi ocnebiT vxatavdi. magram ra, is Cemi arasodes
gaxdeba swored im Tvisebebis gamo, rogorsac me ase veZe-
bdi mamakacSi.
_ vin aris, klara, ase rom amkob, gana kargi vaJkacebi
dailivnen?
_ RmerTma nurc gamolios, me ki vatyob, imdeni codva
damigrovda, rom aseT vaJkacze pretenziis Rirsi ara var,
_ klaram cremliani Tvalebi axla sarkmels miapyro, wamod-
goma daapira, gadaifiqra.
_ darCi, klara, SeiZleba marinec movides, sadme gavi-
seirnoT, Tundac zauri da luka movinaxuloT; gamxitarul-
debi da eg fiqrebic mogcildeba, _ klaras damSvideba
scada.
_ luka dRes rom muSaobs, gana ar ici? _ klaras mwared
gaeRima. _ ise ki marines naxvis survili maqvs; Tu momis-
wrebs kargi iqneba.
_ darCi, Sen sadRa geCqareba, me mgonia, rom Tu dro
aqvs, aucileblad gamogvivlis.
_ cota xans movicdi, Tu ar movida, ra uWirs, Sen
etyvi, rom aq viyavi.
_ aq rom iyavi, vetyvi, magram amas ra azri aqvs, darCi,
erTad gaviseirnoT. Sen is miTxari, sofelSi Tu iyavi, an
Cveni amxanagebisa ra ismis.
_ gramitona fermis gamged gadauyvaniaT. Turme iseTi
gabRenZili dadis, salamsac ki ar kadrulobs. studqalaqSi
viRac komendanti gaucvnia, trabaxobs, studqalaqSi yvelaf-
ris gakeTeba SemiZliao. Salva iuridiulze dauswreblad
mowyobila, Tan prokuraturaSi Sikrikad muSaobs. amas winaT
avtobuss velodebodi, iq Semxvda, jer Tavisi Tavis qebas
mohyva, magari saqmeebis Cawyoba SemiZliao, mere viRac wver-
gauparsavi, `xalturis~ mZRoli momiyvana, amis manqaniT
wadio. me uari vuTxar; nawyeni damrCa.
135
adre saxlSi guli ar midgeboda, sul megobrebTan
yofna mindoda, mxiarulobis xalisi mqonda. axla saxlidan
iSviaTad gavdivar, isac maSin kaeSani rom momeZaleba xol-
me. zaurisTan mivdivar. luka saxlSi arasdros aris, ga-
datvirTulia biWi. aRarafris interesi aRara maqvs, albaT
me es bedi mqonda; aravis ar vemduri, Cemma avardnilma
saqcielma damsaja, _ klaram xelebi muxlebze daiwyo da
amalias Sexeda, _ sul es aris, axla Sen momiyevi, axali
ra ici.
_ sul saxlSi vzivar, Sen msgavsad Tu vinmem rame mo-
miyva, is vici mxolod. _ cota xans gaCumda, morcxvad
gaiRima da ganagrZo: _ albaT sul male me da daTo jvars
daviwerT.
klaras gauxarda. _ ra kargia! _ wamoxta da amalias
gadaexvia. _ daTo kargi biWia, sul bednierad yofiliyaviT,
Cemo amalia!...
amaliam axla misi daTosTan romani gaixsna; gogoebs
Soris Tbili da guliTadi saubari gaiba.
karga dro gavida, kibeze amomsvlelis fexis xma arc ki
gaugiaT. karebze kakuni gaisma. amaliam karebi gaaRo da
gaxarebulma wamoiZaxa: _ marine, ise momenatre, TiTqos
mTeli weli ar menaxe! _ erTmaneTs gadaexvivnen.
_ ox, klara, Senc aqa xar?! _ gakvirvebuli marine
klarasken wavida.
klara ukve fexze idga. erTmaneTs xeli CamoarTves da
loyaze kocnebi gacvales.
_ rogor xar, klara, rogor midis swavlis saqme? _
marine SeekiTxa.
_ ara uSavs, ise Cveulebrivad, arc swavlas da arc
cxovrebas ar vemduri. ai, siyvarulis sakiTxi imTaviTve
mougvarebeli maqvs, _ klaram mwared gaiRima.
_ ho? _ marinem sxva verafris Tqma ver moaxerxa. ama-
136
lias miubrunda: _ daTo rogor aris, xom ar gamouvlia,
biWebis ambavi xom ar icis?
_ biWebis ambavi me mkiTxe, Sen romeli gainteresebs? _
klaram gamomcdelad Sexeda.
_ me yvela mainteresebs, _ marinem sxvaTaSoris upa-
suxa.
_ daTo kargad aris, zauric, Selavac da gramitonac;
Cveni Tanaklaseli biWebidan kidev vin gainteresebs? _ klara
gamomwvevad miaCerda.
marinem araferi upasuxa, mixvda, rom klara lukas gangeb
ar axsenebda; biWebis amgvar CamoTvlaSic raRac Canafiqri
hqonda.
_ klara, lukas ar xvdebi xolme? _ amalia SeekiTxa.
_ rogor ara, sul masTan yofna minda, magram yovelTvis
ver vaxerxeb, Zalian dakavebulia. axlaxan rusTavelis
TeatrSi premieraze erTad viyaviT, mere marto me da iman
mTeli Rame CemTan gavatareT; gaTenebamde viqeifeT, _ amas
rom yveboda, marines akvirdeboda, romelmac feri dakarga
da Zalagamoclili skamze daeSva.
klaras gulze moeSva, raRac ganuzomeli siamovneba
igrZno; marinesTvis ufro didi usiamovnebis miyenebis sur-
viliT ganagrZo:
_ ra bednierebaa, gogoebo, Rvino rom gaqvs daleuli,
mis kalTaSi zixar, xSir da abreSumiviT naz TmebSi TiTebiT
dabodialob, mis mzisgan garajul loyebs vnebisgan almo-
debuli kocni.
_ kmara, klara, kmara! meyofa, nu mawvaleb! _ gafiTreb-
ulma marinem xelebi yurebze miido da idayvebiT magidas
daeyrdno; amaliam wyali daalevina da mofereba dauwyo.
_ kidev moutane wyali, _ klara gamocxocxlda, weRandeli
mowyeniloba gauqra; Zveleburi Tamami da sicocxliT savse
gogo idga axla da saxeze damcinavi Rimili dasTamaSebda.
137
_ axla iseTi ram unda vuTxra, rom ara mgonia gonze
mosasvlelad erTi ylupi eyos!
marinem Tavi maRla aiRo, klaras mudariT Sexeda.
_ kargi, klara, nu metyvi, ar minda, Semibrale, nu
mawvaleb!
_ Segibralo? me Sen Segibralo? me gawameb? Se ra ici,
vin vis awamebs! ratom ar ginda, rom giTxra? simarTlis
ratom geSinia? Sen rac unda giTxra, imis mosmena ar ginda?
ai, me ki amisTvis mTqmels mTel sicocxles mivcemdi. Sen
ggonia, rom me Tqma minda? an yovelive amas umtkivneulod
vakeTeb? magram unda giTxra imitom, rom... _ klaram sityva
veRar daamTavra da aqviTinda.
amalia da marine gaSterebulebi misCerebodnen.
_ wyali ar momitano, amalia, me arc Seni megobari da
arc amis Rirsi ara var, nu geSinia, ar movkvdebi. ukve im-
deni balRami maqvs nagemebi Cemi qarafSuta Tavis gamo, rom
yvelafers gavuZleb! _ cremlebi moiwminda da dawynareb-
ulma gaagrZela: _ marine, sulac ar minda, rom es styvebi
me giTxra. bednieri, uaRresad bednieri viqnebodi, CemTvis
es Sen rom geTqva, magram bedis nebieri xar da ras vizam,
Tumca, me rom mkiTxo, amis Rirsi ara xar, _ klara isev
gaCumda, marines da amalias daakvirda; orive dabneulad
misCerebodnen. _ rac mogiyeviT marTalia, me da luka
TeatrSi erTad viyaviT, _ klaram axla ufro dinjad gaagrZ-
ela, _ studqalaqSi bileTebi mivutane, Tan davubare, rom
TeatrTan davelodebodi da Tu ar movidoda, arc me Sevi-
dodi. etyoba masze aman imoqmeda. sawyali ise iyo daRlili
da moSiebuli speqtaklis dros Zilisgan Tavis Zliv ika-
vebda. saxlSi saWmeli blomad mqonda da mivipatiJe. me
bednieri viyavi mis gverdiT, is ki, kargad vgrZnobdi, rom
mxolod movaleobas ixdida.
kargad movilxineT. Rvino dalia, mec avyevi. rac mogi-
138
yeviT, rom veferebodi, marTalia; guli gadavuxseni da Cemi
siyvarulis Sesaxeb yvelaferi vuTxar. iman ki dawynareba
damiwyo, miTxra, rom masac vuyvarvar, Zalian vuyvarvar
rogorc kargi amxanagi da megobari, rom mas sxvanairad ar
SeuZlia, rom mxolod erTi uyvars, rom imis garda sxvis
Seyvareba ar SeuZlia. iciT, gogoebo, ra saTuTad inaxavs,
uvlis da efereba im siyvaruls? iciT rogori Zlieri da
Seuvalia? mas SeuZlia cxovrebis yvelaze mkacr gamocdas
gauZlos. imxelaze erTgulia am siyvarulis, isea masze
gadabmuli, rom sakmarisia patara bzaric da es lomiviT
vaJkaci, magram uaRresad nazi da saTuTi sulis patroni
daiRupos, cxovrebis mizani dakargos da ganadgurdes.
me didxans vifiqre, am dReebSi ki SiSi amekviata, ar
vici, es rad memarTeba, meSinia, rom es zebunebrivi siyvar-
uli TanagrZnobis miRma ar darCes da CemTvis sicocxleze
Zvirfasi adamiani ar ganadgurdes? ai, ram maiZula dRes aq
mosvla da marinesaTvis esoden arasasurveli monologis
wakiTxva, _ gogoebs Sexeda, gakvirvebulebi da smenadq-
ceulebi Sehyurebdnen. _ iciT vin aris is, vinc lukas
esoden uyvars; _ klara isev gaCumda da marines daakvirda,
romelic instiqtiT grxnobda, rom lukas siyvaruli mas
ekuTvnoda da sxvas aravis. axla uceb eWvma imZlavra,
`vaiTu sxva vinmea da klara imitom movida, rom Cemze Suri
iZios, guli matkinos da amiT gaixaroso~, gaifiqra da feri
isev dakarga, wylis Wiqas gaxeda, Tavi Seikava, isev klaras
miaCerda, romelmac yovelive es SeniSna; marines Canafiqrsac
miuxvda. _ mere iciT, vin aris? _ isev gaCumda da marines
miaSterda, kidev erTi gameoreba da, albaT, isterikaSi Ca-
vardeboda, _ is bednieri, visac ergo namdvili adamianis,
namdvili vaJkacis nazi da spetaki siyvaruli, marinea.
marinem amas ki veRar gauZlo, ucabedi sasixarulo am-
bisagan eldanacemi amalias mklavebze miesvena. amaliam wyliT
139
savse Wiqas xeli daavlo da marines saxeSi Seasxa, mere
pirsawmendi moarbenina da saxis SemSraleba dauwyo.
klara adgilidan ar ganZreula, am scenas daufaravi
Suris grZnobiT akvirdeboda.
_ neta me viyo, marine, Sens adgilas da Tundac samu-
damod wamsvloda guli! _ Tqva da fexze adga. _ amas ar
getyodi, arc Seni siamovnebis gulisaTvis movsulvar aq.
mxolod imisaTvis giTxar yovelive es, rom vici, luka am-
dens ar gelaparakeba, Tavis gancdebze axsna-ganmartebas ar
dagiwyebs. Sen ki luka ki ara misi nazi, kacTmoyvare, keTi-
li da patiosani suli ki ara, warmatebuli vaJkaci, Tana-
tolebSi yvelaze gamorCeuli, axalgazrdebis kerpi giyvars
da geamayeba, rom misi guli moige. es Seni moCvnebiTi si-
yvaruli manamde gagrZeldeba, sanam luka am Tvisebebs ar
dakargavs. Sen kerpze monadire xar. male TanamdebobiT ga-
zuluqebul, gabRenZil fuqsavatze gadainacvleb. luka ki
ubraloa da misTvis mliqvneloba ucxoa, ris gamoc maRal
posts ver eRirseba da arc ainteresebs; is gulubryviloa
da Sens egoistur siyvarulSi Camalul angarebas ver xedavs.
amitom ver gitan, magram gifrTxildebi, radgan lukas bed-
niereba dRes Senzea damokidebuli. hoda, saWiro rom gaxdes,
Cem guls gadaginergav! _ klara adga, marine gaSterebuli
Sehyurebda da sityvis Tqmas ver axerxebda.
papunas natkeni xeli
lukam papunas kvals sami dRe ver miagno. tanvarjiSis
seqciaSi uTxres, didi xania varjiSs Tavi daanebao. axla
institutis ezoSi idga da fiqrobda, papuna sad moeZebna.
lalis dabadebis dRemde unda enaxa; dro cota rCeboda.
TviTon ase gadatvirTuli rom ar yofiliyo, magram ara
140
uSavs, samsaxurs gaacdens da moZebnis. amgvari gadaw-
yvetilebis Semdeg TiTqos ukve ipova, Sveba igrZno.
axlad dargul Wadrebis mwkrivs gauyva, Tan studentebs
aTvalierebda, mis gverdiT rom mimodiodnen. uceb Sedga,
erT jgufs daakvirda, maT Soris papuna WeliZe icno.TviTon
rom axsovda, mas Semdeg kargad mosuqebuliyo, mucelic
wamozrdoda da sma-Wamis trfials udasturebda.
luka masTan mivida da miesalma.
_ lukas sicocxle! _ papunam mxiarulad gauwoda xeli.
_ sada xar, luka, ramdeni xania aRar minaxixar. Tumca rac
varjiSs Tavi davanebe sadRa gnaxavdi. Sen ki, albaT, axlac
ar isveneb, ara? iciT, biWebo, es vin aris? sambistebis
risxva, jer amis wamqcevi ar minaxavs, _ daumata. danarCe-
nebma lukas gakvirvebiT Sexedes, mis araCveulebriv mkvriv,
dakunTul da aTletur garegnobis mnaxvelni darwmundnen,
rom papuna ar xumrobda.
_ Cemi ra giTxra, Sen ki aSkarad getyoba, rom dat-
virTa kuWze gadagitania, _ lukam sayvedurnarevi toniT
uTxra.
_ egrea Zmao, reJimSi yofna momwyinda; ra sjobia Tavi-
suflebas da gogoebSi drostarebas.
_ reJimis moSlam da drostarebiT uzomod gatacebam
zneobis da vaJkacuri normebis daknineba icis, ris gamo
SeiZleba kacs qurdulad uknidan, Tavis sacolesTan mSvidad
mimavals, daartya kidec da sindisis ZarRvi ar Segitokdes.
_ Cemze ambob?
_ ho, aba, cota xans aqeT modi! _ lukam xeli gamosdo
da ganze gaiyvana.
_ Sen ra aweuli laparakob, xom araferi geSleba?! _
papuna aijagra.
_ me meSleba Tu Sen geSleba! _ lukam gamomwvevad upa-
suxa.
141
_ wadi erTi! _ papunam xeli auqnia.
lukam xeli hkra, gazonis SigniT Seagdo da TviTonac
Sehyva. papunam muSti mouqnia, lukam xeli staca, amou-
triala, zurgs ukan dauWira da mtkivneulad aqaCa; papunam
daikvnesa.
_ ras Svrebi gagiJdi?! _ tkivilisagan daiRriala. _ ra
dagemarTa, biWo. cofi Segeyara?! modi ager skamze davjdeT
da davilaparakoT, ra ginda.
_ davilaparakoT, _ lukam xeli gauSva.
papuna natken xels isresavda.
im jgufidan, papuna rom saubrobda, axalgazrdebi gazons
moadgnen.
_ ra xdeba? _ erTma ikiTxa.
_ wadi ra, sxvis saqmeSi nu eCrebiT! _ papunam SeuR-
riala da isinic iqaurobas moscildnen.
mtirala tirifis qveS mowyobil skamze dasxdnen.
_ biWo, me normaluri megone da kargad gaxasiaTebdi,
sigiJis Seteva es pirveli iyo Tu periodulad gemarTeba?!
_ xelis sresviT usayvedura papunam.
_ Cemi megobari ara xar, magram karg vaJkacad gTvli;
gekadreba umizezod, veragulad kacs daartya?! es pirveli
iyo Tu periodulad gemarTeba?! _ lukam papunas SekiTxva
gaimeora.
_ dianas dabadebis dReze Tavis sacolesTan mimavals
miparviT, uknidan rom daartyi.
_ ho, nasvami viyav da xom ici Rvinis ambavi, zogjer es
sigirZe memarTeba xolme.
_ Sen ki es drostareba ggonia. ra kargi biWi iyav roca
varjiSobdi. nasvami iyav. muclis monobidan cxovelad
gadaqcevamde mgonis erTi nabijic aRaraa.
_ ra vqna, davaSave, mival da bodiSs movuxdi.
_ bodiSi ar uSvelis.
142
_ im sacolesTan vTxov patiebas da, Tu unda, ramdenic
esiamovneba mirtyas, _ RimiliT Tqva papunam. _ ise ki mgo-
nis kargad unda damijdes is dartyma. muclis monobas
SeveSvebi da isev daviwyeb varjiSs.
_ ai, es mogixda karg vaJkacad gTvlidi da ar Sevc-
mdarvar; Cvens Soris rac moxda daviviwyoT, kargi?
_ gasagebia.
_ aba, naxvamdis, nu damemdurebi, Tu rodisme dagWirde,
Sens gverdiT migule, _ lukam xeli gauwoda, papunamac
Seageba Tavis natkeni xeli.
_ dRes kargi gakveTili miviRe, madlobis meti ra meTq-
mis.
lukam mxarze moxvia xeli da orive bilikze gavidnen.
erTmaneTs gadaexvivnen.
uimedo siyvarulis msxverpli
luka quCas miuyveboda. ramdenime nacnobs Sexvda, miesal-
ma da gamolaparakebis gareSe gaagrZela gza. uceb win mima-
vali mamakaci moxvda TvalSi, daakvirda; sadRac enaxa da
ver gaexsenebina vin unda yofilido. `zaza maswavlebels
rogora hgavs~, gaifiqra. fexs auCqara, kacs dascilda, mo-
brunda da winidan Sexeda; namdvilad zaza iyo, oRond Zalian
Secvliliyo. Cafiqrebuli midioda, riJa wveri moSveboda,
Zalian motexili Canda; Zveleburi mkvircxli da sicocxliT
savse zazasTagn Zalian cotaRa darCeniliyo. klarasTan
momxdari usiamovneba gaaxsenda, Seecoda. cota xans win
gauSva, Cafiqrda, mere uceb gadawyvita, wamoewia da mklavze
xeli mosWida; zaza Semotrialda.
_ gamarjoba, zaza, mas! _ luka gulianad iRimeboda.
_ gamarjoba! _ zazam instiqturad Tqva, lukas daak-
virda, aSkarad Seetyo, rom ver icno.
143
_ ver micani?
_ vera, ratomRac, _ zazam darcxveniT Tqva.
_ me luka var, sofelSi fizkulturas rom gvaswav-
lidiT; bolos me gamogacileT.
_ luka, rogor gamocvlilxar, biWo! _ zazas Zalian
gauxarda misi naxva, gadaexvia.
_ instituts vamTavreb, agronomi var, male isev sofels
davubrundebi.
_ sxvebi rogor arian?
_ vin gainteresebT? albaT yvela aRarc ki gaxsovT.
_ wamodi, luka, sadme davsxdeT, Tu dro gaqvs, Zalian
minda SenTan saubari.
_ wavideT, zaza mas, mec mainteresebs Tqveni cxovreba,
_ luka siamovnebiT daTanxmda.
male orive restoranSi isxdnen. ramdenime sadRegrZelo
ise dalies, rom saubari ver aawyes, uxerxulobas grZnobdnen
da gulaxdilobas eridebodnen; bolos Rvinom Tavisi saqme
gaakeTa.
_ ramdeni Svili gyavs, zaza mas? _ luka moulodnelad
SeekiTxa.
zaza SekrTa, amgvar SekiTxvas ar moeloda, Cafiqrda,
mere Rvinis Wiqa ise gamocala, sadRegrZelo ar uTqvams.
_ ici, luka, me coli ar momiyvania, is rac maSin mox-
da, Cems cxovrebas imxela daRi daasva, rom dRemde ar
momSuSebia. ar vici, sad Sevcdi, erTi ki cxadia, klaras
gamo mTeli sicocxle gamimwarda. sacole myavda, megona
miyvarda, colad moyvanas vapirebdi. Cem saqmes enTuziazmiT
movekide; mindoda samagaliTo vyofiliyav. mere klara Cems
cxovrebaSi grigaliviT SemoiWra da mTlad amaforiaqa.
pirvelad megona, rom verTobodi, Cem sacolesTan urTier-
Tobas veraferi Searyevda. amitom klaras ise moveqeci,
rogorc mamakaci eqceva xolme qals, romelTanac mxolod
144
droebiT garToba surs. magram klara sul sxva gogo gamod-
ga, misi saqcieli iyo Tu sxva ram Rirseba, erTi ki cxadia,
rac dro gadioda, ufro miyvardeboda.
qalaqSi rom Camovedi, sacoles davukavSirdi, xSirad
vxvdebodiT, magram davrwmundi, rom misi siyvaruli aRar
SemeZlo; bolos Cven erTmaneTs samudamod davSordiT.
erTxans Rvinis sma daviwye, cxovrebis interesi davkarge;
klarasTan bolo usiamovneba rom ara, aucileblad Camovi-
dodi sofelSi, Sevxvdebodi da... _ zaza cota xans dadum-
da, mere isev gaagrZela: _ axla qarxanaSi vmuSaob fizor-
gad da var CemTvis gariyuliviT. klarasTan Serigeba rom
SeiZlebodes, Cem sicocxles raRac mizani miecemoda, _
WiqaSi Rvino daisxa da bolomde dalia.
_ es sadauri wesia, marto rom svavT sadRegrZelos
gareSe, _ lukam RimiliT SeniSna.
_ xom xedav, luka, yvelaferSi dakarguli maqvs wonas-
woroba, _ zazam moibodiSa.
_ klara mas Semdeg ar SegxvedriaT?
_ sad Sevxvdebodi, rac soflidan wamovedi, iqauri
aravin minaxavs; mec ar meyo gambedaoba, rom momeZebna, mci-
redi warmatebis imedic ar mqonda da... _ zazam Tavi Caqin-
dra.
_ aq axlos cxovrobs, sakuTari bina aqvs, politeqnikur
institutSi swavlobs da wels amTavrebs; Tu gainteresebT
misamarTs mogcemT.
_ Zalian damavaleb, luka! _ zazas Tvalebi gaubrwyinda.
lukam klaras misamarTli xelebis sawmend qaRaldze
dauwera.
_ Sen ras ityvi, mimiRebs? _ Txovnagareuli kiloTi
mimarTa lukas, TiTqos masze yofiliyo damokidebuli klara
miiRebda Tu ara.
_ me winaswar verafers getyviT, erTi ki SemiZlia gir-
145
CioT: klara aucileblad unda naxoT, iqneba amis Semdeg
waRma datrialdes Tqveni cxovreba, _ lukam Wiqa aiRo, _
Tqveni bednieri momavlis sadRegrZelo iyos! _ Tqva da
bolomde gamocala.
_ gmadlob, luka! Cems bedad da imedad Semxvdi, iqneba
aqedan daiwyos Cemi namdvili cxovreba, _ zaza frTaSesx-
muli iyo.
kidev didxans isaubres, kargad SezarxoSdnen. quCaSi
cota xans erTad midiodnen, mere momavali Sexvedris imediT
gulaCuyebulebi erTmaneTs gamoemSvidobnen.
soflad Sromaze gadacvlili
karieristuli ambiciebi
lukam amalias oTaxis karebi ise SeaRo, ar daukakunebia.
daTo, amalia da marine ise iyvnen saubarSi garTuli, rom
lukas kibeze asvla ar gaugiaT.
_ aqa mSvidoba! _ lukam mxiarulad Tqva, kari mixura,
iqve midgmuli skami miicura, ise gadaajda, rom sazurgeze
xelebiT daeyrdno. _ ra karg dros movedi, bedi mqonia,
axla swored Tqveni naxvis survili mqonda.
_ luka, magar formaSi xar, dilidanve Rvinis smiT xom
ar gaiRviZe? _ RimiliT SeekiTxa amalia.
— axla saRamos rva saaTia, _ luka saaTs didxans
uyurebda, Tumca Tavs ikavebda, magram kargad nasvamoba
etyoboda.
_ gana imas ityodi, daTosac Sevargo erTi Wiqao! is ar
meyofa, rom ojaxis Seqmnis tvirTi avikide?! _ moiCivla
daTom.
_ ra aikide? _ lukam almacerad Sexeda.
_ me da amaliam gadavwyviteT, bolos da bolos ojaxi Se-
vqmnaT, viqorwinoT! _ fexze adga da samxedro wesiT moaxsena.
146
_ aqamde ar SegiqmniaT? _ lukam gadaixarxara, wamodga
da daTos xeli gauwoda. _ momilocnia! momaval TveSi sti-
pendias rom aviReb, saCuqars aucileblad giyidi.
_ am Tvis stipendias raRas uSvrebi? _ RimiliT hkiTxa
daTom.
_ fa-fu, gafrinda. Zalian vZulvar, sul ar uyvars
CemTan darCena, _ lukam muWa maRla aswia, Seubera da nel-
nela gaSala.
_ radgan egrea, dRes me viqnebi maspinZeli. amalia, su-
fra gagviSale; Cem simamrs kargi Rvino Camoutania, _
daitrabaxa daTom.
_ va, ukve simamria? _ lukas gaecina.
_ amas Tavisi sicocxle mouTmenloba sWirs, _ usayve-
dura amaliam.
_ moiTmine, biWo, moiTmine! xom xedav amalias ar eCqa-
reba, _ lukam daTos mxarze xeli daartya da magidas miu-
jda. _ aba, Tu rames dagvalevinebT, madlobas getyviT;
bevri ar gvinda, daglocavT mxolod.
amaliam sufris gaSla daiwyo, Tan luka gaafrTxila: _
Sen meti Rvino ar ginda, ise vilaparakoT.
_ gana loTs vgevar? Cems cxovrebaSi pirvelad miviRe
aseTi SeniSvna, Tumca rac davlie Rvinis wyurviliT ki ara,
adamianis pativiscemiT moxda es; gzaabneuli da cxovrebaze
gulgatexili kacis TanagrZnobam mibiZga da gTxovT Semin-
doT! _ lukam Tavi daxara da, TiTqos axla SeniSnao, marines
miaCerda: _ marines ise ewyina, rac movedi, xmas ar iRebs,
es ra gamousworebeli loTi yofilao, _ luka adga, marin-
esTan mivida: _ bodiSi, marine, rom Cemi esoden utaqto
saqcieliT Tqveni simSvide davarRvie, _ marjvena xeli
mkerdze miido da Tavi daxara.
_ xma ver amoviRe, aseTi arasodes minaxixar da... Tumca arc
Sen gamogidvia Tavi Cemi mokiTxviT, _ usayvedura marinem.
147
_ ra vici komkavSirel aqtivistTan Tamamad moqceva didi
riskia, _ Sefaruli dacinviT Tqva lukam.
_ gaaCnia vis rogor esmis es sakiTxi, Sen komkavSirSi
rom Sesuliyav, dRes SeiZleba Zalian didi kaci yofiliyav,
_ marinem sinanuliT Tqva.
_ didi da mcire kacobis sazomi Tanamdebobis savarZeli
ar aris, SeiZleba maRal skamze iseTi qondara ijdes, rom
skamis gareSe aRaraferi darCes; didi kacoba cxovrebiseul
mankier cTunebebze amaRlebis sididiT izomeba.
_ komkavSiric swored magas qadagebs.
_ Tu egrea is komkavSireli ufrosebi TavqarqaSa ind-
aurebiviT gafxorilebi ratom dadian?! an didi kacobis
sazomi komkavSiridan ratom unda iwyebodes?! mokled,
SemiZlia didi bodiSi mogixado, oRond Seni sayveduri ar
davimsaxuro, _ lukam marines winaSe qedi moixara.
marine gawiTlda, guli amoujda. _ mapatie, luka, ar
gamiwyre, _ cremlebi moeria, lukas rom ar daenaxa, Tavi
mkerdze miado da Tvalebi moiwminda.
lukam es igrZno, Tavi auwia, cremlian TvalebSi Caxeda
da akoca, Tu ara Rvino, fxizeli amas ar gaakeTebda.
_ yoCaR, biWo, Cveni aRar gerideba?! _ amaliam gadaix-
arxara.
lukam marines xeli mohkida, daTos da amalias miubrunda:
_ gaicaniT axlad SeuRlebuli wyvili; Cven am dReebSi jvars
daviwerT da soflis gzas davadgebiT, xom asea marine?
marinem Tavi CaRuna, pasuxi ar gasca.
luka uceb gaCumda, TiTqos mTlad gamofxizlda, skamze
daeSva da magidas daeyrdno.
_ albaT sisulele vTqvi ara? _ marines Sexeda.
_ ara, vin ambobs, _ marinem orWofulad upasuxa.
daTo magidas miujda da Wiqebs bolomde aSrobda. luka
bolomde ar clida.
148
_ sad davseldi ise, rom axla veRar svam? _ daTo
SeekiTxa.
_ fizkulturis maswavlebeli _ zaza Semxvda, Tore
dilidan TqvenTan viqnebodi. sawyali mTlad Secvlili,
gamxdari da motexilia. klarasTan momxdari ambis Semdeg
mTlad arevia gza-kvali, sacolesac gascilebia; etyoba,
klara axlac uyvars. erTxans galoTebula kidec. axla
muSaobs, magram mainc dacemuli kacis Sexeduleba aqvs. erTi
ki cxadia, klaram Tu miiRo, Seurigdeba da bednier ojaxs
Seqmnis.
_ miexmare, luka! _ amalia Seexvewa.
_ me rogor mivexmaro?
_ klaras Seaxvedre, daarwmune, iqneba Seirigos.
lukas damcinavad gaeRima. _ rac Tqvi, yvelas SegiZli-
aT gaakeToT Cems garda. me misamarTi miveci da, Tu am saqmes
sikeTe uweria, Carevis gareSe gamova.
didxans isaubres, ixmaures, amxanagebi gaixsenes; amaso-
baSi luka mTlad gamofxizlda.
_ dagvianda. wasvlis droa albaT, _ marine wasasvlelad
wamodga.
_ wavideT. axlad SeuRlebulebs xels nu SevuSliT, _
lukac daeTanxma.
_ ra Cveni bralia, Tqven rom gaseirneba gindaT, _ Tavi
imarTla daTom...
quCaSi siwynare iyo, iSviaTad Tu SexvdebodiT Cqari
nabijiT mimavali moqalaqe.
_ luka, samuSaod sofelSi midixar? _ marinem moulod-
nelad hkiTxa.
_ ho, institutSi datovebas mpirdebodnen, magram me ar
vindome. soflis meurneobis namdvili specialisti asfaltze
bevrs verafers Seqmnis. bebiac cudad aris, ver mivatoveb,
praqtikuli saqmianobis gamocdilebasac miviReb; mere ufro
149
ioli iqneba mecnieruli kvlevis gagrZeleba.
_ Sen ase ginda? _ orWofulad SeekiTxa marine.
luka gaCerda da TvalebSi Caxeda.
_ sofelSi wasvla ar ginda?
_ ra mosawonia. adamiani iq unda Cakvdes da miwis mTxrel
araraobad iqces.
_ Senc marTali xar, _ mec. romis imperatorma diokle-
tianem miatova imperatoroba, wavida sofelSi da, rogorc
Sen ambob, agrikolasaviT miwis mTxrel araraobad iqca. roca
masTan warCinebuli romaelebi mividnen da kvlav saxelmwifo
umaRlesi xelisufloba sTxoves, man kategoriuli uari ga-
nacxada da ase upasuxa: `Tqven rom gaCvenaT kombosto, ro-
melic Cemi xeliT davrge, aseT winadadebas ar momcemdiTo~.
asea, Cemo marine, visTvis miwis CiCqnaa da visTvis Semoq-
medeba. es xdeboda maSin, rodesac romis imperatorobisaTvis
Zmebs, debs, mSoblebs da axloblebs ar indobdnen mxolod
imitom, rom imperatorebi gamxdariyvnen. im simaRlidan uni-
Wo da egoisti TaviT mxolod ubedurebas rom Tesavdnen,
oRond TviTon yofiliyvnen mbrZaneblebi, yovelive sasikeTo
da adamianuri fexebze ekidaT. ras izam, es orfexi cxoveli
Tavisi bunebiT momxveWeli da saSineli egoistia.
_ luka, Sen komkavSirSi rom Sesuliyav, axalgazrdobis
Tavkacad dawinaurdebodi da ase aRar isaubrebdi; Sens win
sul sxva samyaro gadaiSleboda.
_ komkavSirSi ki ara, pioneric ar vyofilvar da ici
ratom? Cems win sul sxva samyaro iyo gadaSlili da Sa-
blonSi CaWedils viRac daprogramebuli pionerxelmZRvane-
lis dogmebis Zaxilze vaSaTi pasuxi ara msurda. erTian
masaSi sarobote comad Cemi mozela ver warmomedgina. kom-
kavSirSi misaRebad mTeli Cveni klasi rom waiyvanes, me
skola gavacdine, mere marto wasvla viTom ver movaxerxe
da ase vai-vaglaxiT davaRwie Tavi mag bednierebas. TqvenTan
150
rom gadmovedi, veravin warmoidgenda, rom me komkavSireli
ar viyavi, radgan vinc kargad swavlobda komkavSiris gareSe
ar tovebdnen. institutSi misaReb gamocdebze cotaTi Sema-
janWyares, ratom komkavSiris daxasiaTeba ara gaqvso. kom-
kavSiri daavadebulia amitom iqidan gadaSlili horizonti
karieristuli ambiciebia mxolod. TanamdebobisaTvis brZola
da prezidiumSi indauriviT gafxorili jdoma raRac upi-
ratesobis yalbi grZnobiT kvebavs karierizmis baciliT
daavadebul axalgazrdebs.
_ egre ratom msjelob, luka? male Sengan dawunebuli
axalgazrdoba mova xelisuflebis saTaveSi da magaT
daujerebs mTeli qveyana.
_ mec swored magisa meSinia. egoistis da karieristis
mier aSenebuli qveyana ar arsebobs, daqceva ki SeiZleba.
_ luka, Tu komkavSirSi ar Sexvedi da mere komunisti
ar gaxdi ici, rom Tanamdebobaze ar dagawinaureben? sul
rigiTi agronomi xom ar iqnebi?
_ aba me imperatorobaze meocnebe vaglaxi ara var, xalxi
ki rogorc damafasebs, isac meyofa.
_ luka, ra gulubryvilod saubrob, xalxi ra SuaSia,
Tanamdebobaze partiuli xelmZcvanelebi niSnaven mxolod.
_ me eg ar maRelvebs; Cemi Sromis nayofis danaxva mix-
aria mxolod. mokled, me sofelSi mivdivar, Sen ras izam?
_ luka, me kursis komkavSiris komitetis mdivani var,
axla SeiZleba raikomSi gadamiyvanon da Tanac aspirantur-
aSi unda Camricxon. auarebeli davaleba maqvs; es xom pa-
suxismgeblobidan gaqceva iqneboda. Tanac deidaCemi Zalian
momTxovni qalia, am SesaZleblobis xelidan gaSvebis ufle-
bas ar momcems.
lukas xma aRar amouRia. karga xans mdumared iares.
marines binas miuaxlovdnen.
_ kargi, marine, Sens saqmes mixede. me sofelSi waval,
151
vnaxoT momavali ras gvpirdeba, an riT gagvimaspinZldeba.
me yovelive Seni warmateba uaRresad gamaxarebs. Tumca
warmatebis sazomi me Cemeburi maqvs, _ lukas ironiulad
gaeRima. _ naxvamdis, _ marines xeli CamoarTva da saswrafod
gabrunda.
_ naxvamdis, _ Tqva marinem da adgilze gaqvavebuli
lukas mzeriT miacilebda. raRac Sveba igrZno, lukam da-
JinebiT rom ar mosTxova sofelSi wasvla. TiTqos lukas
mimarT raRac pasuxismgeblobis tvirTic moicila, romelic
misi SegnebiT daxatuli kerpis Tvisebebs kargavda.
sasuqis gadamyrelebi
alaznis velze Semodgomis majiscema igrZnoboda. traq-
torebi xoWoebiviT daRoRavdnen da midamos xmauriT
iklebdnen. gzebze silosiT datvirTuli manqanebi daqrodnen;
pirutyvis sadgom binebTan sakvebs imaragebdnen. avtomo-
bilebi rom ar yofnodaT, lafetgamobmul traqtorebs iy-
enebdnen. Cqarobdnen, rom yvelaferi droze moeswroT, Torem
amindis gauaresebis SemTxvevaSi aTmagi energiis daxarjva
mouwevdaT axlandelTan SedarebiT.
TviTmcleli manqana mindvris rbil gzaze gadavida da
alaznisaken daeSva. ZaraSi mineraluri sasuqi iyo Catvir-
Tuli; gverdebis saxsrebidan ifanteboda da manqanis natars
wvril zolad misdevda.
kabinaSi orni isxdnen; mZRoli _ tristani da brigadis
axalgazrda rigiTi wevri niko.
_ amdeni gza ra tyuilad vatareT, ara sjobda iqve
sadme gadagveyara? _ Tqva mZRolma da orive xeli saWes
daartya.
152
_ amCemfexebama Tqva, iseT adgilas gadayareT, TvalSi
aravis moxvdeso, _ nikom saqmiani kacis toniT upasuxa.
_ biWo, me Tqveni ar mesmis, raze ewvalebiT, sasuqs sul
nu gamoitanT; fuls calke ixdiT da manqanas calke vangrev.
_ Turme zevidan aZaleben, Tu sasuqi droze ar gaitanes,
Tavmjdomares Sav dReSi Caagdeben, ganumarta nikom.
_ Tqve mamacxonebulebo, Tu gamogaqvT, barem kidec Sei-
taneT? albaT kargia, Torem ar dagaZalebdnen.
_ kargi rom iyos, amCemfexebas araferi eSleba, kargSi
da cudSi kargad erkveva.
_ ra vici, Cemo Zmao, me es kargi ki ara mgonia da, Tore
Cemi saqme saWis trialia, saiTac metyviT, iqiT waval.
_ hoda, raxan egrea, ager im xramTan mivsulvarT, axla
midi, manqana ukan-ukan miayene.
_ niko, im axali agronomisa mainc ar geSinia? ara mgo-
nia es saqme mogiwonos; xom naxe ra magra Txoulobs, _
tristanma gaafrTxila.
_ Senc mogclia! ramdeni agronomi gvyolia, vin, ras
ekiTxeboda. amCemfexebam Tqva da morCa, mag agronoms saqmeSi
sul ar Caaxedebs; Tanac xom ici, Tavmjdomare mxars uWers.
_ ra vici, mamlisa ar iyos, me viyivleb da gaTendeba
Tu ara ra Cemi saqmeao. me miTqvia da... _ tristanma ukana
siCqare CarTo da manqana nel-nela xramTan miayena. _ niko,
uyure, zeviT rame ar dagvrCes, _ daavala da amwe CarTo.
sasuqi xramSi xrialiT daeSva.
Zara nel-nela pirvandel mdgomareobaSi brundeboda,
niko kabinaSi SeZvra da karebi miixura. tristani Zaris
daSvebas elodeboda, rom gverdebi Caeketa.
lafetmobmuli `belorusi~ _ cxviriT miadga ise, rom
manqanis gatana SeuZlebeli iyo.
traqtoridan luka gadmovida. traqtoristic zlazvniT
Camovida da katasaviT gaiWima.
153
lukam tristans gverdiT ise gauara, zed ar Seuxedavs.
xramSi Caixeda. doinjiT idga da Tavs aqnevda. xramis Ziras
wyali midioda, sasuqi Sig ifanteboda da wyals mihqonda,
rom Semdeg alaznis talRebisaTvis Caebarebina.
luka mZRols miubrunda, Tvalebidan naperwklebs ak-
vesebda; mainc Seikava Tavi da dinjad hkiTxa: _ Tu ici,
axla ra Caidine Sen?!
_ me ra vqna, kaco, aTasi xazeini myavs. ager, ufrosi
kabinaSi zis, imas hkiTxe, ratom Camayrevina; me patara kaci
var, _ tristani danaSaulze waswrebuli bavSvis toniT
ametyvelda.
_ aq moiyva eg Seni xazeini!
tristanma kabinis karebi gamoaRo: _ modi da axla Sen
Caabare pasuxi. xrm geubnebodi, amas nu Caiden meTqi, axla
amCemfexebam giSveloos! _ niko Camosvlas ar apirebda,
tristanma xeli mohkida da ZalaTi Camoiyvana.
_ Sena xar xazeini? _ lukam damcinavad hkiTxa.
_ xazeini var Tu raca var, me var! _ nikom agdebulad
upasuxa.
_ Sen raca xar, gxedav, magram ra uflebis ZaliT yri
sasuqs xramSi! _ luka dinjad laparakobda, magram etyo-
boda, Tavis Sekavebas didi daZabulobis xarjze axerxebda.
_ yvelam Tavis saqmes mixedos. girCevnia, Tavi damanebo,
Torem risTvisac vyri, gagagebineben da mere gvian iqneba! _
niko daemuqra.
_ eriha! Sen sakmaod mosamtvrevi rqebi gqonia; etyoba
wesieri laparakiT verafers gavxdebi, _ luka ailewa.
_ ras izam, aba vnaxoT! _ niko lukas win gaijgima.
luka tristans miubrunda: _ axlave wadi binaze, rac
niCbebi vedroebi da tomrebi aqvT dayare manqanaze, xalxic
wamoyva; sanam wyals sul ar wauRia xramidan sasuqi droze
unda amovzidoT.
154
tristani adgilze datrialda. manqanis win traqtori
idga, Tanac ainteresebda, lukasTan nikos dava rogor dam-
Tavrdeboda.
_ versadac ver wava! _ niko gabrazda. _ Cven axla sxva
saqme gvaqvs davalebuli. mogvaSore traqtori! _ traqtor-
ists dauyvira da manqanisken wavida.
_ me gamogiCen Sen saqmes! _ lukam sayeloSi staca xeli
da xramisken gaaTria.
niko gauZalianda. lukam iseTi Semohkra, miwaze gaagora,
rom wamodga, meorec moxvda da isev wayiravda. lukam xeli
daavlo, maRla aswia da xramSi Tavdayira isrola; nikos
cxvir-piri sasuqiT gamoetena, ifurTxeboda da sasuqs ay-
olebda.
_ Cemgan ra ginda, amCemfexebis davalebas vasrulebdi,
ra Cemi bralia! _ mosTqvamda.
_ Tu maidan amosvlas gabedav, rac minda ufro Tval-
naTliv daganaxeb! _ lukam TiTi dauqnia da mZRols mi-
ubrunda: _ Sen isev aq dgexar?! _ uyvira.
_ mivdivar, mivdivar, axlave mivdivar! _ SeSinebuli
tristani xtunva-xtunviT SeZvra kabinaSi da sayviri gabmiT
CarTo traqtori momacileTo...
male ramdenime kolmeurne lukas dabarebuli vedroe-
biT, da niCbebiT xrams moayena. brigadir tarasas wamosvla
ver gaebedna; xalxi gamoegzavna da TviTon saTesebTan wa-
suliyo.
mosulebma xramSi Caixedes. niko sasuqis grovaze mux-
lebiT idga; maRla amosvlas ver bedavda, lukam isev Sig
ar Camagdoso.
_ mand ras akeTeb, niko? _ mosulebs sicili autydaT.
_ vgundaob.
_ ki ar gundaobs, lukam ro rqebi moamtvria, axla
imisgan yanwebs amxadebs; rogorc iqidan sxvebi daleven,
155
imaTac dasZvrebaT rqebi, _ siciliT ganmarta tristanma.
_ is giJi mandavea? amosvla ver gamibednia, _ dabal
xmaze ikiTxa nikom.
_ amosvlas mogcem me Sen! _ lukam tomrebi ise Cayara,
nikos Tavze daefara. _ axlave daiwye tomrebis gavseba,
Torem xom ar ggonia, ese iolad gadamirCe!
nikom tomrebs saswrafod daavlo xeli.
_ vavseb, maS ar vavseb! _ daiZaxa da tomrebis gavseba
daiwyo.
_ aba, yvelam gamoviRoT xeli, mwkrivad davdgeT da
erTmaneTs mivawodoT, _ luka xramSi Caxta. SeSinebulma
nikom gverdze gaiwia.
_ gaswi tomara! _ RimiliT uTxra lukam da niCbiT Sig
sasuqs Cayra dauwyo.
luka rac kolmeurneobaSi mivida, misi yoveli sasikeTo
mcdeloba winaaRmdegobas awydeboda. didi Cxubi da davida-
rabis gadaxda uwevda gamrudebuli saqmis gamosasworeblad.
axlad daniSnuli iyo agronomad, meore brigadaSi nawve-
ralis gadaxvna midioda sasilose simindis dasaTesad. is-
eTi xarveziT iyo moxnuli, zolebad Canda fexze mdgari
balaxi. is iyo saTesi dasaTesad gaamzades, rom luka mov-
ida, nakveTs gadaxeda.
_ sad apirebT simindis daTesvas? _ traqtorists hkiTxa,
traqtors rom uCxikinebda.
_ ager aq, _ traqtoristma aCiCqnil nakveTze aCvena.
_ ki ar gexumrebi, seriozulad gekiTxebi, _ lukam
saTqmeli gaumeora.
_ aba, kargad damakvirdi, xumarisa ra metyoba?! geub-
nebi, am nakveTSi vTesamT-meTqi; axla ginda daijere, ginda
ara, gaige?
_ mag nakveTSi ver daTesavT? _ lukam gadawyvetiT Tqva
da nakveTSi Sevida.
156
traqtoristma mis naTqvams yuri ar aTxova, kabinaSi
SeZvra da saTesi nakveTSi Seitana. luka win gadaudga.
_ gaaCere traqtori! _ uyvira.
traqtoristi dabla Camoxta, lukas mieWra: _ ra ginda,
kaco, ras gadamekide, Sari xom ara xar?! _ yviriliT
iqnevda xelebs.
_ Sars gaCveneb Tu cotas ar dauwev! _ uTxra lukam,
mivida da Zravi gamorTo.
_ ras Svrebi, gagiJdi?! _ buqsirze davqoqe, _ traqto-
risti Sewuxda.
_ vinc ase usindisod moxna _ pirveli is gagiJda da
meore is, vinc am Roris naTxarSi daTesvis davaleba mogca,
gaige? _ traqtoristi lukas yurs aRar ugdebda, nakveTis
boloSi mdgar kacisken miZunZulebda.
_ wadi, yintoras uTxari, es axali agronomia Tu ra-
Raca siminds ar aTesinebs-Tqo, traqtoric Camiqro; exla
movides da rogorc unda igre damiqoqos! _ gabrazebuli
iqve simindis tomaraze Camojda; kaci ki gaiqca brigadir
domentis mosayvanad, romelsac simaRlisa da wvrili grZe-
li kisris gamo yintoras eZaxdnen.
lukam nakveTi gardigardmo gadaiara da ukan gamobrun-
da. guli swydeboda, saqmisadmi aseTi mavnebluri damokide-
buleba verafriT warmoedgina.
yintora lukaze oci wliT ufrosi iqneboda. bevri
agronomi hyavda gamocvlili; maTi arafrad Cagdeba Cveu-
lebrivad gadahqceoda. xSirad ambobda, netav ris maqnise-
bi ariano, isinic amis TviTnebobas Seguebulebi xels ar
uSlidnen; yintorac rogorc surda, ise xnavda da Tes-
avda.
axla Zalian eucxova am axlad gamomcxvari agronomis
TviTneboba. iseTi boboqrobiT modioda, TiTqos yvelafers
walekavso. gverdiT satraqtoro brigadis brigadiri mos-
157
devda; traqtoristi ki xelebis qneviT uyveboda: _ iZaxis,
es naxnavi ar ariso, am Rorebis naTxarSi ar dagaTesinebo.
traqtori Camiqro. ramdeni magnairi mova, egre rom mamacdi-
non, sad wava?!
_ maica, maica! magas vaCveneb TamaSas! _ imuqreboda
Cqari siaruliT gulamomjdari yintora. mosvlisTanave
jiqur Seutia:
_ biWo, Sen aq ra axali kanonebi mogiTxovia, Svilisa!
Tu modixar, modi da wynarad iyavi, Tu arada wadi said-
anac mosulxar! _ lukas uyvira _ exla raRa vqna, riT
davqoqo traqtori? Sen ici, rom gegma Camovardeba?
_ Tu am nakveTis imedi gqonda, CaTvale, rom gegma ukve
Cagivarda, _ dinjad uTxra lukam, _ rac Seexeba muqaras,
etyoba dRemde ganebivrebdnen, es Seni saqmianobidanac Cans,
Tu ase gagrZelda, saiT waxval, mere ikiTxe! gegma imitom
ar gaqvs, rom mosavali miiRo? vis uxvev Tvalebs, gegmis
momcems Tu xalxs, romelmac am mosavliT unda icxovros?!
aTmag da asmag zarals ayeneb koleqtivs da qveyanas visac
simarTlis Tqmis Tamamad aRiarebisaTvis sindisi yofnis,
imis unaric Seswevs, rom naklovanebebi gamoasworos da
Secdomebze iswavlos. albaT bevrjer SegrCa es siyalbe da
aqeT imuqrebi; xalxs ki mosavals uqrob!
_ biWos, ra gatlekili ena hqonia, esRa gvaklda, _
Cailaparaka dabneulma yintoram.
_ gakldaT da ager var. amaRamve daiwyeT am nakveTis
gadaxvna; sanam kargad ar damuSavdeba, miwaSi marcvali ar
CaiTeseba!
yintoram gambedaoba moikriba da Seedava: _ me rogorc
miwiria, igre vwirav; Sen Tu ar mogwons, wadi da fifo
daviTiCTan miCivle.
_ rogorc giwiria, wadi da Tqvensa wire, aq xalxis
interesebi ilaxeba, sanam me var ukuRmarT wirvas veRar
158
eRirsebi. Tu ase ar mogwons, wadi da Tavad miCivle fifo
daviTiCTan.
_ biWos, es kaci Zalazea! _ yintoram gamomwvevad
Tqva.
_ Zalaze rom var, aqamde ver mixvdi? xalxis intere-
sebidan gamomdinare Zalaze var. Sen ki xalxis motyuebis
da TvalTmaqcobis Zalaze xar. kidev gafrTxileb, sanam aq
var, mag Zalas ver moixmar! _ lukam Tvalebidan risxva
daakvesa.
_ va, memuqrebi kidec?
_ gemuqrebi ki ara, gafrTxileb, Wkuas mouxmo da rac
gevaleba, im saqmes pirnaTlad emsaxuro.
_ me davTesav da Sen ramdenic ginda atartare eg ena.
Tu Zalian gaaWireb saqmes, mival fifo daviTiCTan da meore
dRes Seni duxi aRar iqneba koleqtivSi! wamodi, biWo, dai-
wye Tesva! _ yintora traqtorists miubrunda.
_ rogorc Tesvas daiwyeb, rac mogiva Sens Tavs da vinc
egre gagaTavxeda, imas daabrale! Sen aq modi! _ traqtor-
ists ubrZana. _ Tu guli erCis, radgan aseTi guladia,
TviTon daTesos!
_ Sen ici ras gizam?! _ yintoram lukasken gaiwia.
_ asaks umadlode, amdeni xani rom galaparake. ukve
imdeni Tavxedoba daagrove, vSiSob asakma rom giSvelos! _
lukam gaafrTxila.
satraqtoro brigadis brigadiri aqamde Cumad rom idga
da maT davas yurs ugdebda, ra daatyo, saqme rTuldeboda,
yintoras xeli waavlo da Tavisken Seatriala: _ ras edav-
ebi Tu ici?! kaci marTals geubneba. saqme saqmeze rom
midges, verc Sen da verc fifo fexebsac ver mosWamT! Zalian
xtunaobasac SeeSvi, Torem Tavpiri mTeli ar SegrCeba, eg
biWi zog-zogi ar gegonos; wadi axla da sxva Caoxrebul
saqmes mixede, sanam iqamdec ar misula, _ satraqtoro
159
brigadis brigadiri lukasken Setrialda; yintoram ki xeli
Caiqnia da burtyun-burtyuniT wavida.
lukas win kunTmagari, Cafskvnili, Savtuxa vaJkaci idga
da iRimeboda.
_ luka, ver micani? _ RimiliT SeekiTxa.
luka daakvirda, TiTqos icno kidec, magram Tqma ver
gabeda, ar SemeSaloso.
_ jagara var, biWo, jagara...
_ jagaras gaumarjos! _ lukam sityva Seawyvetina. _
mivxvdi ki, magram mainc eWvi Semepara, _ erTmaneTs xeli
CamoarTves da didi xnis unaxavi ZmebiviT gadaexvivnen.
_ aq saidan moxvdi? rogorc maxsovs, xulignoba ufro
gexerxeboda, _ lukam RimiliT uTxra.
_ swored rom egre iyo. rusis dols ar moxvedria
imdeni, rac me mirtyamdnen, magram Cemi gamosworeba ar iqna.
mTeli sofeli awiokebuli myavda; dRe erTi iyo da Cem
mSoblebTan uamravi momCivari modioda. Sroma xom WiriviT
mZulda; uxeiro yvinCilasaviT davdiodi da yvelgan Sars
veZebdi, vpoulobdi kidec. egeTi viyavi Sen rom Sagxvdi;
kargi gakveTilis miviRe. SiSiT gareT veRar gamovdiodi,
didi da patara `bodiSi jagar~-o meZaxodnen. xalxs rom
movcilebodi, traqtorze davjeqi. es saqme igre Samiyvarda,
Tavi veRar davanebe, cxovrebis interesi gamoCnda, ojaxs
movekide; axla sami Svili myavs. cxovrebas ar vemduri, amas
ki Seni wyalobiT mivaRwie; Tu egre ar moxdeboda, vin icis,
SeiZleba igeT Sars gadavyrodi, Cemi gamosworeba aRar mox-
erxebuliyo, _ jagara gaCumda, nela midiodnen. luka
naxnavSi amoCril erT bRuja balaxs daeWida, amoswia da
Zirianad amoglija.
_ saxnisi sulac ar Sexebia, _ Cailaparaka.
_ ex, Cemo luka, yvelaferi egre gulze ro maixvedro,
aq imden ukuRmarTobas naxav, an TavianT yalibze dagayeneben,
160
an kidev guli gagiskdeba. isev sjobia, dinebas mihyve. uku-
RmarToba igrea modebuli did-pataraze marto Sen ras
gaxdebi. _ jagaram balaxi moglija, _ ai, daxede, nakveTis
gawmenda ar dagvacades. nawveralze igeTi Zurwa wamovida,
saukeTeso saTibi iyo; alag-alag gasatani namjac darCa. amaT
kidev, gawmendis dro ar ariso, guTnebi SeuSves, biWebi
gawamdnen, yovel aT metrze balaxs idebda da guTans maRla
agdebda. traqtoristebmac guli aicrues, kargsac da cud-
sac erTnairi gasavali aqvs da ege Sedegic. _ jagaram
naxnavSi amoCril balaxze miuTiTa. _ arada sanawveralo
simindis Tesvis gegma aqvT, ver asruleben; ramdeni tyuilad
aqvT naCvenebi, vin icis.
_ mokled, jagar, es nakveTi unda gadaixnas, amaSi
daTesva danaSaulia.
_ biWebs gaukvirdebaT, amaze uaresSi dauTesiaT.
_ mere, ra miuRiaT?
_ araferi, nawveralidan mosavlis miRebas gadaveCvieT.
amas mxolod imitom akeTeben, rom ufrosebs Tvali auxvion,
mere ityvian, ar movidao. saxnavi rom gagikvirda aba, saTesle
simindi naxe, Rorebis saWmelad Tu ivargebs.
_ albaT didi brZola mogviwevs, _ lukam TavisTvis
Cailaparaka. mere jagaras miubrunda: _ erTad SevutioT,
jagar, da naxav, saqme sul male waRma rom abrundeba.
_ me SenTan viqnebi, luka, magram egeTi moSvebuli muS-
aoba yvelas awyobs da Zneli iqneba misi mobruneba. traq-
toristebic gadaxvnaze qveyanas Seyrian.
_ Tu mosavali ar movida, ra unda miiRon. Cveni fus-
fusi nacris qeqvas ufro daemsgavseba, vidre namdvil Sro-
mas. biWebs me movelaparakebi.
im saRamos lukas da jagaras traqtoristebTan karga
xans mouxdaT dava. mere lukac dajda traqtorze da jaga-
rasTan erTad mTeli Rame xnavda...
161
sasuqis CamotvirTvis Semdeg luka tristanas manqaniT
arxis gaRma nakveTSi wavida, sadac saSemodgomo xorbali
iTeseboda. nakveTi saukeTesod moamzada. amCemfexebam ki sa-
Tesebi ise Caayena, rom lukas ar unaxia.
manqana saTesTan miayenes TesliT datvirTvis dros. or
saTess ki traqtori naxnavSi daaTrevda. etyoba, am saTessac
Tesli gauTavda, nakveTidan axali gamosuli iyo.
lukam saTess Semouara, Tavi ukmayofilod gaaqnia, saTesi
moSlili iyo. brazisagan gawiTlda. magram Tavi Seikava da
brigadirs hkiTxa: _ didi xania Tesav?
_ oci heqtari iqneba daTesili, _ amCemfexebam sxvaTa-
Soris upasuxa.
_ ramden centnerzea dayenebuli saTesebi?
_ ra dayeneba unda, Tesavs da...
_ gekiTxebi: heqtarze ramden centners Tesav?
_ heqtarze samnaxevar centners Camovwer, TesviT kidev
aq aris, visac unda, movides da naxos! _ agdebiT uTxra.
lukas raRacis Tqma undoda, tristanma daaswro: _
taras, sagzurze xeli momiwere, meore reisze unda wa-
vide.
_ ukve maitane? _ tarasa xmadabla SeekiTxa.
_ movitane, adgilzea, _ tristanma orWofuli RimiliT
upasuxa:
_ niko, dRes amasTan imuSave da yvela reisi iq CayareT!
gaige?
_ Zalian kargad gavige. Sens gamo weli moviwyvite, isev
iZaxi, iq CayareTo! lukam maCvena, romeli reisi sad unda
davyaro; Sen kidev Tu maincdamainc ginda, rom xramSi ga-
dayaro, TviTon gayevi da rac ginda, is giqnia! _ nikom
zurgi Seaqcia.
_ gamomyves da rogor Cayris xramSi sasuqs, magasac
vnaxavT! _ tristani daimuqra.
162
_ maS ra uyaviT?
_ amCemfexeb, egre kiTxulob, gegoneba xalxi da tom-
rebi Sen ar gamgetanebinos; sul egeTi ukuRmarTi rodemdis
unda iyo, ar mogwyinda?! _ tristanma Seutia.
luka am dros saTesle xorbals aTvalierebda, jer
xelis gulze daiyara, saxeze sastiki gabrazeba aRebeWda.
tomaras wixli hkra, gadaaqcia, daswvda da xorbali miwaze
wamoyara.
amCemfexebam tristanisaTvis pasuxis gacema veRar moas-
wro, luka masTan mivida, xeli waavlo da xorbalTan TiTq-
mis ZaliT miiyvana; traqtoristi da biWebi Semoexvivnen.
_ ra aris es, vis igdeb masxrad?! xalxs Tu sakuTar
Tavs? an iqneb gulSi mtroba gaqvs Cadebuli?! _ lukam
xorbliani muWa cxvirTan miutana; nagviani, gauwmendavi,
sarevelebis Tesliani. ra mtroba gamoZravebs im xalxis
mimarT, visTvisac es iTeseba?!
_ Sen Tavi xaxviviT nu mogaqvs, rasaca vTesav, imaze
pasuxs me vageb. wadi, moSordi aqedan! vnaxoT, dasaTesi
damrCeba? _ lukas xeli aukra da marcvali miwaze gai-
fanta, _ midi, biWo, raRac udgexar? daiwye Tesva! _ traq-
torists dauyvira.
_ daiwyos ki ara, isinic gamovidnen, axlidan unda ga-
daiTesos, oRond amiT ki ara, pirveli xarisxis TesliT! _
lukam tomara aiRo da Sig darCenili marcvali
wamobertya.
_ wadi, balRo, sanam saxalxod ar mimityepixar! Tu
Sarze xar, sxva vinme naxe, Tu arada memre gamoiare, me
saRamomde aqa var! _ amCemfexebam lukas xeli hkra.
es ukve metismeti iyo, lukas moTminebis fiala gadae-
vso.
dakecili tomara mTeli ZaliT saxeSi Semohkra. amCem-
fexebas TvalT daubnelda, wabarbacda da miwaze dajda, _
163
vaime, mamkla am uRmerTom! _ auyvirda da saxeze xelebi
aifara.
lukam sayeloSi mohkida xeli, aayena da tomara axla
Tavze xmaliviT gadauWira; mtvris korianteli dadga.
_ es sasuqis gadayrisaTvis! es uxarisxo Teslis Tes-
visaTvis es...! es.... da imdeni urtya, rom ar amoasunTqa.
amCemfexebam xelis ganZreva ver SeZlo; tomara maTraxiviT
cekvavda mis Tavze da zurgze. bolos wamoxta, adgilze
datrialda, mere rac Zali da Rone hqonda gaiqca. karga
manZili rom gairbina; moagonda, mobrunda da lukas xelis
qneviT daemuqra: _ iq amoxval, iq mogelaparakebi! _ metis
Tqma veRar gabeda, eSinoda, ar gamomidgeso, mibrunda da
binisaken ZunZuliT wavida.
am scenis momswreni lukas gaSterebuli misCerebodnen.
_ wadi da is traqtorebi axlave gamoreke nakveTidan!
_ uTxra traqtorists, romelic maSinve gaiqca.
_ niko, ra ganaTleba gaqvs? _ uceb hkiTxa.
_ dauswreblad vswavlob agronomiul pirvel kursze,
_ gazepirebuli leqsiviT Caagaloba.
_ ra sasikeTo unda iswavlos amgvari brigadirisagan;
samudamod damaxinjdes SeiZleba, _ Cailaparaka da isev nikos
miubrunda: _ tristanis manqaniT wadi sawyobSi; gamges uTx-
ari, pirveli xarisxis saTesle xorbali gamogatanos, Sen
TviTon Seamowme; ar Segaferxos, Torem imasac mivwvdebi.
niko da tristani usityvod gaiqcnen manqanisaken, Casx-
dnen da soflisaken gaaqroles...
_ rao, ra dagabara? _ nikos dacinviT hkiTxa sawyobis
gamge anzorim, romelsac metsaxelad xiTavas eZaxodnen,
gaugebari da ugrZnobeli rom iyo. _ me imis brZanebaze
rodis davdivar. rac amCemfexebam waiRo, rogorc unda, igre
mouaros; ra Cemi saqmea agronoms moswons Tu ara.
_ e, xiTav, Soridan Tamamad laparakob. amCemfexeba Sen-
164
ze ufro yoCaRad iyo, magram rom genaxa, rogo garboda,
lamfas Cauwevdi. dRes orma miiRo as-asi grami, gamigia,
RmerTi samobiT ariso. Tesli Tu ver mivutane, SuaRame ro
iyos, loginidan wamogagdebs da memre Sens Tavs daabrale,
rac dagemarTos! _ gaafrTxila tristanma.
_ vax, kako, saTesle xorbali TviTon brigadirma da-
tova. ra Cemi bralia, samagierod sxva xorbali gavatane;
muqTad xom iciT, aravin arafers iZleva. wadiT, is xorbali
maitaneT da Tu gamogicvaleT, RmerTs madloba uTxariT! _
gasaRebis trialiT Sebrunda da wasvla daapira.
_ xiTav! Sen lurji buzi xom ar dagajda?! me vxvdebi,
is saTesle xorbali risTvis daitove da lukas gamaapareb?
xom ara ggonia, TavmjdomariT SaaSino, tomaraSi Caagdebs
da sawyobidan igre gagitans! _ niko daemuqra.
_ erTi amas uyureT, kum fexi gamoyoo. wamodiT, im
giJma yvelani gadarios iqneba! _ xiTava sawyobisken butbu-
tiT wavida.
_ netav magnairi giJi koleqtivSi sul cota, xuTi mainc
iyos, mere genaxa SenisTana Ramurebis dafrTxoba, _ tristani
laparakobda da manqanisaken midioda sawyobis karebTan mis-
ayeneblad.
giJic aseTi unda
Tavmjdomaris kabinetSi TaTbiri karga xania dawyebuli
iyo,. luka rom Sevida. mindvridan modioda. mTlad gamt-
verili iqve, karebTan Tavisufal skamze Camojda.
kolmeurneobis Tavmjdomare _ fifo nadaSvili, or-
mocdaaT wels gadacilebuli, WaRaraSereuli kaci iyo.
simsuqnisgan loyebi daberoda da wiTlad CaJRereboda;
karga xania rac Tavmjdomared muSaobda, pirvelad didi
mondomebiT Seudga saqmes, yvela dargi kargad aawyo, magram
165
ramdeni winaaRmdegoba Sexvda, poziciebi daTmo da moCvenebiT
keTildReobis WaobSi CaiZira. jer erT darRvevaze daxuWa
Tvali, mere _ meoreze; miweriT gegmis Sesruleba gautkba.
suti dedis mqone futkris skasaviT moumravlda mamali
futkris msgavsi muqTamWamelebi; amas kidev gauZlebda koleq-
tivi, magram iseT kombinaciebs xlarTavdnen, rom misi Sede-
gebi Znelad gamosasworebeli xdeboda.
Tavmjdomare gabrazebuli ijda da magidaze fanqars
drogamoSvebiT artyamda, lukas SublSekrulma Sexeda,
geslianad SeniSna: _ biWo, Cxubisa da davidarabis magier
cota imaze rom gefiqra, droze movideo, xom ar dagvagvi-
andeboda.
_ mindvridan movdivar, Tu vinmes vedavebi, Tundac
veCxubebi, mxolod imitom, rom xalxis interesebs ziani ar
miadges, Torem mec SemiZlia, davxuro Tvalebi da vuyuro,
xalxis qonebas qars rogor atanen, _ lukam pirdapir
Sexeda da gorozad Tqva.
_ rao, xalxis qoneba qars miaqvso? erTi amoSaqre, sad
da rogor mihqonda, an xalxis qonebas qars vin atanda! _
Tavmjdomarem Seutia.
_ jer Tqven miTxariT, visTan viCxube, Tu ambavi mogi-
tanes, arc is unda daviwyebodaT, es risTvis moxda, _
lukamac gamomwvevad upasuxa.
Tavmjdomare cota Seyovnda, raRacaze Cafiqrda, lukas
pasuxma saRi gadawyvetilebisken ubiZga.
_ aba, taras, gviTxari, ra moxda, am biWma ratom gcema?!
yvela amCemfexebisaken Setrialda; gakvirvebuli saxeebi
hqondaT zogs eRimeboda.
_ ra da, saSemodgomos nu Tesavo.
_ maS ra daTeseo, sagazafxulos dro jer ar aris da...
_ fifom ironiulad Seawyvetina; sxvebma gaicines.
_ sami saTesiT daviwye Tesva. erTSi Teslsa vyridi,
166
uceb giJiviT movarda, jer saTesis garSemo irbina, mere
tomaraSi rac saTesle xorbali iyo sul miwaze wamoyara;
rom vuTxari amas raTa Svrebi-meTqi, momdga da carieli
tomara mirtya. Tvalebi cofiani ZaRliviT hqonda areuli.
ra vici, kaco, eqims gaasinjeT, an gviTxariT, ra dros
emarTeba, rom moveridoT! _ amCemfexeba gaCumda da dae-
loda, kidev ras SemekiTxebiano.
_ e biWi giJi yofila, yintorac egre ambobs.
_ yvela gadareuli raRa Cven unda dagvebedos! _ TaT-
biris monawileebi aCurCuldnen.
_ axla riT imarTleb Tavs?! _ rixiT uTxra fifom
lukas.
_ me Tavis gasamarTlebeli araferi ara maqvs. rac
saTqmeli iyo, magas adgilze vuTxar. Tu gainteresebT, ra
moxda, gareT brigadis wevri niko dgas, hkiTxeT da is
getyviT, ra ubedureba gvWirs; me metis Tqmis survili ara
maqvs, _ luka gaCumda.
gakvirvebulma damswreebma isev atexes CurCuli.
gramitona fifosTan axlos ijda, lukas pasuxze Tavs
ukmayofilod aqnevda, Tan iseT moments arCevda, lukas rom
ar SeemCnia. _ Tavmjdomares ki atyobda, ra siamovnebda da
ise pirmoTneobda.
_ uyure, kaco, _ lukas sityvebze uCumrad Cailaparaka
da Tavi ukmayofilod gaaqnia, _ naxeT raebsa bedavs! _ Tqva
da Tavmjdomares erTguli finias TvalebiT Sexeda.
_ gareT gadiT da is biWi moiyvaT! _ fifo darwmuneb-
uli iyo, rom lukas Tavxedur saqciels kidev erTi mowme
miemateboda.
niko Semoiyvanes, man karebi mixura da zurgiT mieyrdno.
_ win wamodi! _ Tavmjdomarem ubrZana. _ emand gaCerdi.
_ oTaxis Suagulze aCvena.
niko win wadga.
167
_ aba, erTi mogviyevi, dRes lukam tarasas ratom sce-
ma? _ rixianad hkiTxa Tavmjdomarem.
_ ra marto magasa scema ra. sanam magas mityepamda,
pirveli me mamxvda, _ niko cota xans gaCumda.
_ mTlad gadareuli yofila! _ axla ukve xmamaRla
ayayandnen damswreni.
_ uyure, uyure, raebsa bedavs! _ uCumra gaibraza grami-
tonam da Sexeda Tavmjdomares.
_ hoda, imas vambobdi, _ nikom sityva gaagrZela, _ xeli
rom gamavlo, xramSi Tavdayira CamiZaxa; manamde ki erTi ori
miTaqa.
_ raTa, raTa vSvrebio, ar giTxra mainc? _ Tavmjdomare
RimiliT SeekiTxa.
_ rogor ar miTxra, Tavidan mogiyvebiT, Torem egre ver
gaigebT. dRes dilas tarasam miTxra, bazidan mineraluri
sasuqi gamoitao, tristanis manqana momamagra. raioni gvawve-
ba, sasuqi gamoitaTo, Torem ra Wirad gvinda, Sen gamoita
da alazanze Cveni mindvrebis TavSi xrami romaa, iq Cayareo.
hoda, mec mivayene manqana da sasuqi xramSi gadavuSvi. man-
qanis gamotana ver movaswariT, rom agronomi _ luka Tavze
dagvadga. miTxra, saswrafod unda amovzidoTo. me vuTxari,
Sen vina xar, amCemfexebas davalebas vasruleb meTqi. _
msmenelebs amCemfexebas xsenebaze sicili autydaT. _ mokled,
veraferi Samasmina, adga erTi ori miTaqa, xeli damavlo da
sasuqis grovaSi Tavdayira Camagdo. mere tristana gagzavna,
brigadidan tomrebi da niCbebi wamoaRebina, xalxic maiSvelia
da is sasuqi nakveTSi Segvatanina.
_ eg biWi marTali yofila, ras erCiT! _ aqeT-iqidan
gaisma.
_ biWo, ra Soridan daiwye, Cven raca gkiTxeT, imaze
gvipasuxe! _ gauwyra molodingacruebuli Tavmjdomare.
_ maicaT, iqac mival. memre tristanas manqaniT pirdapir
168
saTesTan wavediT. lukam nakveTebi igre kargad daamuSave-
bina, erbo ailokeboda. hoda, rom mivediT, lukam saTesebi
Seamowma, guli gauskda, diskebi gaWedili iyo, gamoTesvis
normaze laparaki zedmetia. axla Tesli igeTi iyo, qaT-
mebTan sakenkad rom miaqvT xolme. lukam xorbali tomridan
miwaze wamoyara, Tvali xom ar matyuebso. memre erTi muWa
amCemfexebas aCvena, es ra ariso, iman kidev xeli aukra,
daufanta, Sen ar gekiTxebao. lukam uTxra, saTesebi gamai-
yva, egre Tesva ar SeiZlebao, es kidev daemuqra, wadi sanam
ar mogxvedriao da lukas xeli hkra. iman kidev tomara
imdeni urtya, Tavi maRla ar aaRebina. amCemfexeba igre gai-
qca, fexis quslebs kiserze irtyamda.
_ Sens marjvenas venacvale, rogori marTali biWi yo-
fila! _ gaisma xmebi.
_ kargi, Sen wadi! _ uTxra Cafiqrebulma Tavmjdomarem.
_ me sul ar damimTavrebia.
_ kidev visa scema, kaco! _ sicili autydaT msmenelebs.
_ imas aRar moxvedria, gadarCa, _ nikom moyola gaagrZ-
ela _ lukam saTesle xorblis wasaRebad xiTavasTan
gamogvagzavna. is jer ar gvatanda, ra Cemi saqmea, amCemfexe-
bam saTesles magier sxva xorbali waiRoo. rom davemuqreT,
luka arc Sen dagayenebs karg dReso, SeSinebulma gagvata-
na. samagierod is uvargisi xorbali davubruneT; zustad
egre iyo, rogorc mogiyeviT.
_ kargi, wadi! _ uxasiaTod uTxra Tavmjdomarem.
_ ra magari biWi yofila! _ gaisma xmebi _ dalocvili
marjvena hqonia.
_ marjvenaca da Zalian Wkvian, mcodnes da Sromismoyva-
re biWs amboben.
_ mofrTxileba unda, Zmao, magnair kacs, Torem mkbena-
riviT daesevian. _ xmamaRla acxadebdnen.
fifo Cafiqrebuli ijda da es xmebi ekaliviT esoboda.
169
_ taras, sul aiRe namusze xeli?! _ uyvira.
_ ra vqna, kaco, veRara vwvdebi, gaZnelda muSaoba, biWos!
_ aburtyunda.
_ Se uvargiso, rac mag uTaobiT uprasuxismgeblobiT da
vin icis kidev riT gaafuWe, am guSindelma biWma erTi da-
kvriT gamoaswora; Sen ra RmerTi gagiwyra?! Se muqTaxora
aramzadav! venacvale mag biWs marjvenaSi, tomriT ki ara,
nedli Svindis joxiT unda eceme! _ fifo yviroda.
_ ho. egre Tqvi da xvalidan brigadaSi mimsvleli aR-
ara var _ amCemfexeba gabrazda.
fifo brazisgan gafiTrda.
_ vin giSvebs brigadaSi, Se mamaZaRlo! Tu gagimete,
xvalidanve dasaWeri gaxdebi! am axali agronomis saqcieli
ar momwonda, bevr sakiTxSi Taviseburia, magram mgoni marTa-
lia; axalgazrdobaSi me magnairi mxolod ocneba mqonda.
gambedaoba da riski ar meyo. SeiZleba arc mklavi da codna
momyveboda, rom magasaviT pirdapiri da mebrZoli vyofili-
yavi xalxo, meamayeba eg biWi CvenTan rom aris, Tumca bevri
mware sinamdvile magema da magis gamo raionSi gamlanZRes.
magram mjera, rom bevr sasikeTo saqmes gaakeTebs, Tu, ra Tqma
unda, eyofa mondomeba da SemarTeba, _ Tavmjdomare cota
xans Cafiqrda, mere daumata: _ magan memindvreobis saqme
mogvigvaros, rogorc Tavisi codna da mondomeba ukarnaxebs,
igre moiqces. Tu saqmes sasikeTod aawyobs, raionidan lanZ-
Rvas gavuZleb. tarasa dReidan brigadiri aRar iqneba. Tu
unda iqve darCes, Tu arada jandabamdis gza hqonia; brigadiris
kandidatura TviTon agronomma warmogvidginos. amas rom
vambob, meore brigadis brigadirsac esmodes; wesierad moiqce-
va ra kargi, arada lukasTan eqneba saqme.
_ sworea, fifo daviTiC, yvelas mogvewona eg gadaw-
yvetileba! _ wamoiZaxes.
_ kargia, kargia, egre sjobia! _ Tavi gamoido gramito-
170
nam. amas rom ambobda Tan lukasken iyureboda, daminaxoso.
luka ki TavCaRunuli ijda da, TiTqos es ambavi mas ar
exebao., Tavis fiqrebTan kamaTobda.
gramitonis oinbazoba
gramitonma raikomis pirveli mdivnis _ zaal dimitriCis
binaze zaris Rilaks mokrZalebiT daaWira TiTi.
_ Cveni gramitona mosula! _ mxiarulad Seegeba meuRle.
_ Semodi, biWo, karebSi ras dgexar!
gramitonma morigi mosakiTxi blomad Sezida, daiRala
da cota xniT skamze Camojda.
_ ra kargia, gramiton, rom moxvedi, SenTan erTi pi-
radi saTxovari mqonda, Tu SeZleb, Zalian damavaleb.
gramitoni skamidan swrafad wamoxta da Tamamad upasuxa:
_ Tqven rac unda damavaloT, sicocxlis fasad rom dami-
jdes, Sevasruleb!
_ gramiton, Cemi umcrosi Zma cols irTavs, qalaqSi
cxovroben da zogi ramis Sovna SeiZleba gauWirdes; iqneb
Sen waexmaro, _ moridebiT sTxova qalma.
_ Tqven ar inaRvloT, qalbatono, saqmes ise movawyob,
rom araferi gauWirdes; marto is miTxariT, rodisTvisaa
saWiro.
_ SabaTisTvis. manamde oTxi dRea, moaswreb?
_ rogor ara, CaTvaleT, rom yvelaferi maRal doneze
Sesruldeba, _ gramitona amayad Sehpirda.
qalma misamarTi misca da am sakiTxze saubari damTavre-
bulad CaTvala.
_ sxva rogora xar, gramiton, xom araferi giWirs? _
mzrunveli toniT hkiTxa.
_ me araferi miWirs, magram Tavmjdomare xels rom ar
miSlides, ufro pirianad viqnebodi. TqvenTan wamosvlasac
171
ise vaxerxeb, rom ar gamigos, Torem Sav dRes damayris.
ramdeni ramis gakeTeba SeiZleba, Cemze rom iyos, sofels
avayvavebdi.
_ nu geSinia, gramiton, yvelaferi kargad iqneba; Tavm-
jdomares Sens Tavs ar davaCagvrinebT, _ qalma RimiliT
uTxra da karebamde miacila...
saRamoTi, Tavmjdomare marto rom iyo, gramitonma
mokrZalebiT SeaRo kabinetis karebi da welSi moxrilma
moridebiT ikiTxa: _ SeiZleba?
fifom maRla aixeda, saxeze usiamovno SegrZnebam gad-
aurbina, isev magidaze gaSlil qaRaldebs CaaCerda da Ta-
visTvis Cailaparaka: _ Semodi.
gramitoni mokrZalebiT, fexis wverebiT mivida da mis
magidis win skamze Camojda.
_ qalbatonma didi madloba da mokiTxva damabara Tqven-
Tan, fifo daviTiC, _ pirmoTne RimiliT moaxsena.
_ hooo! _ siamovnebis Rimili aRibeWda Tavmjdomaris
saxeze. _ xom araferi daubarebia? _ sxvaTaSoris ikiTxa.
_ fifo daviTiCs gadaeci, rom yovelTvis Cveni imedi
hqondeso. Tanac gTxovT, SabaTs qalaqSi Cemi umcrosi Zmis
qorwilia da fifo daviTiCi vici ar Semarcxvenso.
Tavmjdomarem Tavi maRla aiRo da SeSfoTebulma Sexeda.
_ ras Txoulobs, Tu ici?!
_ Tqven marto uTxariT biWebs, momexmaron, yvelafers
iseT doneze movamzedab, rom madloba giTxran.
fifo Cafiqrda, pasuxs didxans agvianebda; gramitonma
TiTebis mtvreva daiwyo, vaiTu uari miTxraso.
_ kargi, jani gavardes, rodisTvis unda iyoso? _ Tav-
CaRunulma hkiTxa.
_ oTx dReSio, _ gramitonma mowiwebiT Seapara.
_ wadi da saqme mixede; biWebi mogexmarebian! _ grami-
tonasTvis Sexedva aRar undoda. lukas Semdeg am lorwoian
172
pirmoTnes, lokokinasaviT natarze sazizRar kvals rom
tovebs, veRar itanda. fanqari aiRo da qaRaldze raRacis
aRniSvnebis gakeTebas Seudga.
gramitoni mokrZalebiT adga da kabinetidan, frTxilad,
ukan-ukan gavida.
sami dRis Semdeg ki kabinaSi gamoWimul gramitons sat-
virTo gaziki qalaqisken miaqrolebda...
qorwilSi adre misul zaal dimitriCs sadideri kareb-
Si miegeba: _ Cems sayvarel siZes venacvale, es ra qeni, biWo,
Citis rZec rom ar mogvakeli: ra Rvino, ra mozveri, ra
cxvari, SoTis puri, qaTmebi, goWebi, Tevzi, yveli Tu bost-
neuli, mokled, imdeni xarji gamogvigzavne, Svilo, or
qorwils gaistumrebs, Sen genacvale, siZec aseTi unda! _
sidedrma sayvareli siZe mkerdSi Caikra. gakvirvebulma zaal
dimitriCma meuRles gadaxeda, man Tvali Caukra da Tavi
loyaze alersianad miado.
saSiSi daavadebis niSnebi
erT weliwadze meti gavida, rac lukam kolmeurneobaSi
daiwyo muSaoba, xalxi scnobda rogorc pirdapirs, marTals,
patiosans, saqmians, ganaTlebuls, Zliers da Seupovars,
gansakuTrebiT rigiTi adamianebi iyvnen misi kmayofilebi.
sadac dainaxavdnen, RmerTma SenisTana vaJkacebi gvimrav-
loso, locavdnen, xelmrude da moxveWas miCveulebi ki
lukas ver itandnen, giJs eZaxodnen, Tumca misi eSinodaT,
rac SeeZloT RvarZls da ciliswamebas ar zogavdnen; maT
rigSi iyo gramitonac. luka ise sZulda rogorc turas
mZlavri kavkasiuri nagazi; ufro Zlier ki eSinoda. amitom
roca Sexvdeboda, sul pirmoTneT ucinoda, elaquceboda da
cdilobda, male gascloda, katis gverdiT myofi mRrRne-
liviT mudmivi SiSi axlda lukasTan, misi brWyali ar momx-
173
vdeso; arada kolmeurneobaSi meore kacad mohqonda Tavi;
Tumca Tavmjdomares misi qlesaoba moyirWda da ramdenimejer
susxianad gaapanRura.
lukam memindvreobaSi saqme ise aawyo, miTvisebas da
yalTabandobas veRar bedavdnen. amCemfexebas adgilze misi
moTxovniT, brigadirad niko daniSnes; iseTi mondomebuli
biWi gamodga, lukasac ukvirda. nikos bazidan yvelaze meti
sasuqi gamohqonda. sakmaod iyvnen iseTebi, sasuqis gamoyenebis
sikeTe rom ar esmodaT, an ar ainteresebdaT, nikos ki
imaTi wilic mohqonda da karg mosavals iRebda. Tu ara
luka, nikosgan gamousworebeli yalTabandi da ukuRmarTi
yalbismqneli gamocxveboda. arada luka yvelgan ver miswvde-
boda, roca irgvliv miwera, Tvalisaxveva, meqrTameoba da
dataceba duRda; ramdeni nikos msgavsi axalgazrda sazoga-
doebis balRamad gamocxveboda.
meore brigadaSi ki yintora ar isvenebda.
erTxel lukas soflis meurneobis sammarTvelos agrono-
mi mindorSi Semoxvda da brigadir domentize gaafrTxila;
araferi dauSavo, sammarTvelos ufrosis deidaSviliao.
lukas gaeRima, rac imas evaleba, mec im saqmes vemsax-
urebi, ra unda davuSvavoo.
etyoba, domenti daaimedes, xels veravin gaxlebso, isic
xmamaRla trabaxobda, verafers damakleben, sanam Cemi dei-
daSvili adgilzeao. Tumca lukasi eSinoda, qurdobas mainc
axerxebda. samagierod lukas erTguli jagara frTxilad
iyo. ramdenimejer ecada jagaras mocilebas, magram arafer
gamouvida; TiTqos amis pasuxi iyoo, jagara gamgeobis wevrad
daawinaures, erTxel xorblis qurdobaze waaswro da iqve
gatyipa; yintoram lukasTan iCivla:
_ ra moxda? _ ikiTxa lukam.
_ luka, amdeni moTmena aRar SeiZleba, xom gaxsovs,
rogori areuloba iyo. maSin imitom viTmendi, rom mxaris
174
damWeri aravin myavda; guli mikvdeboda yintora virTxasa-
viT mTeli brigadis wils rom xravda. rac Sen moxvedi da
Tvali amixile, amas ras vapatieb. hoda, amdeni ambis Semdeg
isev scada moparva, mec gavixsene Cemi Zveli xeloba; axla
wavides da Tavis naTesavs moaxsenos! _ jagaram yintoraze
miiwia.
_ Tavidanve, roca ukuRma dadioda, Zveli xeloba rom
gagexsenebina, amdens veRar gabedavda. domentis msgavsebisaTvis,
etyoba, es yvelaze kargi gamosavalia, _ dasZina lukam.
_ Senc magas emxrobi? _ yintora ayvirda.
_ aba, Sen mogemxro da xalxi gaZarcvino?! _ lukam xmas
auwia.
_ erTmaneTze uaresebi xarT, ra unda gelaparakoT;
xvalidan aq gamomsvleli aRara var! _ yintora brazobiT
gabrunda ukan.
_ wadi, kalTebs aravin Camogaxevs mobrundio! _ jagaram
miaZaxa.
_ kalTebsac CamomaxevT da muxlebze CoqviTac Semex-
vewebiT, maica, jer avide zeviT! _ yintora xelebis qneviT
imuqreboda.
_ Seni keTilebi da zeviT imisic, vinc SenisTana viriS-
vils mxari dauWiros! _ miayola jagaram.
_ lanZRavT kidec ara?! swored egre vetyvi! _ yviroda
yintora da Tan wasasvlelad bargs alagebda.
_ jagar, kargi cema ara gcodnia, Tore amdeni ver unda
gaebedaT _ RimiliT uTxra lukam...
meore dRes diliT yintora ukve sammarTvelos ufrosis
kabinetSi ijda.
_ ra vqna, sokrat, _ aRelvebuli uyveboda Tavis naTe-
savs, _ mokled, is giJi agronomi veravin moToka, Tavmjdo-
mare SaaSina, kaco, rasac eubneba, yvelafers ujerebs. sa-
175
traqtoro brigadis brigadiri erTi najibgirali vinmea,
jagara hqvia, adre uCemod fexs ar dgamda, mec xandaxan
lukmas mivugdebdi xolme. rac is giJi agronomi movida,
jagara gagiJda, yvela fexis nabijs mikontrolebs; amas
winaT kidev mcema. agronomma kide uTxra, magis cema adre
unda dagewyo, Wkuaze rom mosuliyoo, TavmjdomaresTan
viCivle, kargad uqniao, Sen metis Rirsi xaro; mokled,
pativs ar gcemen, giJi agronomisa ufro eSiniaT, vidre Seni,
_ naTesavi gaaqeza yintoram.
_ moica, magaT vaCveneb seirs, Cems masxrad agdebas vana-
neb! ara mcnoben, ara? vnaxoT! _ boboqrobiT aiRo telefo-
nis yurmili: _ Tavmjdomare xar? gamarjobas xom araferi
giWirT?.. Sen kargad ggonia, Zalian bevr rameSi ki davTre-
bi areuli gaqvT!.. raSi? Tundac imaSi, rom erTi giJi
agronomi ver dagimorCilebia da brigadirebi gaurbian;
marTla giJia?.. magaze Wkviani aravin gyavs? Sen veRara gc-
nob. Tu egrea brigadiri domenti raze gamoagdo... ar ga-
mougdia? aba roca scemen, ra unda qnas?.. Camovides, imuSaos,
aravis mouxsnia? _ Tu is giJi agronomi iq iqneba, me briga-
daSi ar mival! _ daCagruli marTlis toniT gaaprotesta
yintoram.
_ moacile maidan eg agronomi, Cvenc mxars dagiWerT,
xom xedav, saqmeebi sul agiria!... agiria ki ara agiwyo?...
saqme sanimuSod aqvs?.. kargi, kargi! Sen Tu vera naxe,
Cvnebi agixileben Tvalebs!... Tvalebis axela ara gWirdeba?
kargi, kargi zogi merec Tqvi!.. ityvi? _ sokratma saubari
aRar gaagrZela. gabrazebulma yurmili daaxeTqa da zaris
Rilaks xelis guli daaWira...
sammarTvelos agronomebi jer damoZRvra, mere ubrZana:
_ axlave wadiT amis kolmeurneobaSi, _ xeliT yintoraze
aCvena. _ im giJi agronomis saqmeebi ise SeamowmeT, rom imis
xseneba aRar darCes iq; masalebi ki gazeTSi gamoaqveyneT!
176
yintora siamovnebis Rimils veRar faravda, TavisTvis
burtyunebda, _ maS ra egona, axla aCvenebs seirs!..
agronomebi aRfrTovanebulebi dabrundnen, Tumca lukas
saqmianobis Sesaxeb icodnen da did pativs scemdnen, rogorc
araCveulebriv mcodnes, saqmis erTguls da Sromismoyvares,
magram rac naxes, yovelgvar molodins gadaaWarba...
axla mTavar agronomTan erTad isxdnen da erTmaneTs
nanaxis da gancdilis STabeWdilebebs uziarebdnen.
_ gogi, _ mTavarma agronomma rigiT martaSvils mimar-
Ta, _ axla dajeqi da gazeTisaTvis werili dawere, dae,
raionis yvela agronomma gaigos, rogoria namdvili agrono-
mis saqmianoba, ufrosmac xom Tqva, Semowmebis Sedegebze
gazeTSi gamoaqveyneTo, _ orWofulad daumata...
sokrats diliT mdivanma raionuli gazeTi Seutana. uin-
teresod gadafurcla, suraTebs gadaxeda, wina dRes magrad
iqeifa da wakiTxvis survili ara hqonda. gazeTi axla uku-
Rma gadmoSala. is iyo gverdze unda miegdo, rom TvalSi
moxvda didi SriftiT dawerili saTauri: `agronomi,
romelsac yvelam unda mibaZos~. `va, vin aris, netav?~ _
gaifiqra da kiTxva daiwyo: luka xuciSvili skolaSic da
institutSic mowinave iyo; aspiranturaSi tovebdnen, magram
man sofelSi muSaoba arCia, didi daZabuli da dauRalavi
SromiT miaRwia imas, rom erT weliwadSi mosavlianoba sam-
jer gazarda. luka xuciSvils warmoudgenlad maRali per-
speqtivebi aqvs dasaxuli. vinc mis mgznebare saubars mois-
mens da mis saqmianobas CauRrmavdeba, mixvdeba, rom am didi
codniT aRWurvil axalgazrdisaTvis, romelsac Sromis
siyvaruli ar aklia, araviTari miRwevebis zRvari ar arse-
bobs. rasac ityvis, aucileblad Seasrulebs, radgan mis
mier dasaxul sasikeTo miznebs mecnieruli, kargad gaana-
lizebuli da dasabuTebuli angariSi amagrebs, romelic
savsebiT realuria da im niWieri axalgazrdisaTvis ufro
177
farTo perspeqtivebs iZleva, _ sokrats brazisagan TvalT
daubnelda, wakiTxva veRar SeZlo cifrebs da cxrilebs
zereled gadaxeda, lukas saqmianobas mTeli meore gverdi
hqonda daTmobili. sokrati dudunebda da striqonebze mz-
eras daajiriTebda ise, rom Sinaarss veRar igebda, magram
avze iyo saubari Tu kargze, amas xvdeboda; mowolilma
brazma aRar ineba werilis bolomde CaTaveba. viRaca meti-
Cara, aramkiTxe avtori gamoCndeboda; gana gvekiTxebian, visze
daweron?! erTi vnaxoT avtori vin aris, mere vaCveneb seirs!
_ xmamaRla laparakiT im adgils miadga, sadac werilis
avtori ewera. _ giorgi martaSvili, _ waikiTxa da Tvalebs
ar daujera. meored waikiTxa, brazi ver Seikava da mdivnis
gamoZaxebis gareSe daiRriala, _ martaSvili momiyvaT!!!
fifo nadaSvili kabinetSi ijda, gazeTi gaeSalna da,
albaT, meaTed kiTxulobda. araCveulebriv siamovnebas gan-
icdida. Tavisi axalgazrdoba gaaxsenda, rogori enTuziazmiT
Seudga muSaobas. undoda, yvela dargi saaTis meqanizmiviT
aewyo, magram nebisyofa ar eyo winaaRmdegobebTan brZolaSi.
hoda, manac TandaTan daiwyo siyalbesTan Serigeba. jer erTi
pozicia daTmo da arasasiamovno daZabuloba moixsna, rac
winaaRmdegobasTan brZolas axlavs. gaaxsenda, aTasi tona
nakelis pirutyvis sadgomebidan nakveTSi Setana rom
daavales. mTel transports gaukeTa mobilizacia da samas
tonaze metis gatana ver moaxerxa. TaTbirze ki yvela kol-
meurneobas sasuqis gatanis gegma Sesrulebuli hqonda. maSin
fifo ufrosebma sastikad galanZRes. mere kolegebma uTxres,
gramic ar gagvitaniao, amaT dagvavales, Cvenc SevasruleT,
cnoba gamovagzavneT, rom nakeli gatanilia da morCao; vinc
yvelaze moqnilad icrua, TaTbirze sul imas aqebdnen. fifo
ki, patiosnad rom gaisarja, saxalxod galanZRes. meore
dRes raionSi cnoba afrina, davaleba Sesrulebuliao. erT
kviraSi samasi tona Zlivs gaitana, erT dReSi ki, rom Seax-
178
ures, Svidasi dona gazida. imave saRamos daurekes da Seaqes,
yoCaR, kritikam giSvelao. axla cxvarSi namatis miRebis
gegmaze Seaxures. raionSi yvelaze kargi mdgomareoba hqon-
da da TaTbirze Tamamad mivida. im weliwads Zalian mZime
zamTari iyo, cxvarSi didi danaklisi ganicades. yvela ki
ambobda gegma SevasruleT da gadavaWarbeTo. erTi fifo iyo
rom Tqva: as cxvarze samocdaTxuTmeti batkani miviRe, doli
damTavrda da gegmas xuTi batkani damakldao. lanZRva-ginebis
qariSxali daatyda Tavze. TaTbiris Semdeg ki kolegebma
uTxres: biWo, naxevaric ver miviReT, magram gadaWarbeba
vaCveneT. mere an dacemaSi, an iZulebiT daklaSi CamovweramT,
Tu asec ver gamoasworeb, momaval dols daelodebiT. fifom
am miweris gamoc gaigo da kidev erTxel amoisunTqa SvebiT.
yoveli morigi miweris Semdeg ificeboda, mets aRar gavimeo-
rebo, magram sxva ufro didi Zala awveboda da ar eyo
nebisyofa, Zala da principuloba, rom am dawolisaTvis
gaeZlo; amrigad TandaTan efloboda Tvalisaxvevis WaobSi.
Tu pirvelad cdilobda, am mankierebisgan Tavis daRwevas,
mere, piriqiT, TviTon eZebda gzebs rogor daeRwia Tavi
ararealuri, batonkacuri, diletanturi davalebebisagan.
maSin ra eqna, roca TvalTmaqcobas zevidan iTxovdnen. gaax-
senda, dekembris bolos rom daavales, samoci suliT gaz-
ardeo Zroxebis suladoba, manac aCvena yalbad da mere
mTeli weli kankalebda ar Semamowmon da ar damRupono.
ramdeni amgvari miwera axsovs, magram ra eqna, ar gaakTebda
da qveynis codvebs wamohkidebdnen, Tanac ukve gasvares da
mZevlad hyavdaT saWiroebis SemTxvevaSi gasawirad. axla
xvdeba, sjobda principuli da mebrZoli yofiliyo, vidre
ase amosvriliyo aTasi juris umsgavsobaSi. lukas rom uy-
urebda, misi SemarTeba siamovnebas aniWebda, magram eyofoda
ki energia bolomde ase brZoliT siarulisTvis, Tu
cxovrebis romelime borot morevTan masac fifosaviT um-
179
tyunebs SemarTeba da, amdeni mware dReebis Semdeg, moCvenebi-
Ti keTildReobis WaobSi Caefloba? bolos im daskvnamde
mivida, rom bednierebaa iyo lukasaviT mebrZoli, marTali
da principuli adamiani, vidre cximiani keTildReobis my-
rali gancxromiT daibinZuro namusi da zneoba.
fifom Rrmad amoixvneSa, TiTqos mZime tvirTi moixsnao.
Tumca cxovrebis didi nawili ukve gavlili hqonda, magram
raRac wilad Svebas imaSi grZnobda, rom lukas moqmedebas
mTeli arsebiT iziarebda da, Tu saWiro gaxdeboda, amdeni
xnis naferebi Tanamdeboba, romelic aTas qartexils ga-
moatara da misi SenarCunebisaTvis codvebi itvirTa, romlis
simZime ase Trgunavda, laye kvercxiviT miwaze daeTxliSa.
telefonis zari awkrialda. yurmili aiRo. _ gamarjo-
baT sokrat gigaeviC! _ CasZaxa yurmilSi da saxeze usia-
movno grZnobam gadaurbina. _ wavikiTxe rogor ara, eg
Tqveni agronomi-martaSvili namdvilad saqmis Rrma codniT
wers; swored aseTi agronomebi unda isxdnen sammarTvelo-
Si, rom qveyanas daanaxon sasikeTo saqme... gadaiyvaneT?...
cudi muSakia?... ratom ar unda daewera? piriqiT, gacilebiT
metis Tqma SeiZleboda!... gadamibira ki ara, suliTa da gu-
liT mivesalmebi am biWis saqmianobas; yvela dargSi egre
rom muSaobdnen, araferi gagviWirdeboda!... ratom gvemuqre-
bi? gana ar unda gixarodes aseTi Tavdadebuli axalgazrdis
xalxisTvis gacnoba?! naklovanebebs maCveneb? mec kargad
vxedav, magram imas vgrZnob, rom Tu amgvar biWebs xeli ar
SevuwyeT, Cvens warmatebebze laparaki zedmetia!... brma deR-
mde viyav. axla mrcxvenia, rom am guSindelma Rlapma Tva-
lebi amixila da damanaxa rogori unda iyos xelmZRvaneli!...
ar viqnebi da aravis Sevexvewebi damtovon!... amoval da
vilaparakoT!... sami dRis Semdeg specialistebTan erTad?...
ki batono! _ fifom yurmili dado da Rrmad amoixvneSa...
didi sxdomaTa darbazi xalxiT iyo gaWedili. Tavmjdo-
180
mareebis informaciebs ismendnen. raionis xelmZfvaneloba
emuqreboda imaT, vinc maT dakrulze kargad ar rokavda
gaganTavisuflebTo. gamocdili Tvali aSkarad Seatyobda,
visTan rogor urTierTobaSi iyvnen: zogs ori sityviT is-
tumrebdnen, zogs ki Tavze atexdnen dagrovil RvarZls da
brazs. swored es bedi ergo fifos. rogorc tribunaze
avida, iseTi TvalebiT Sexedes, aSkarad etyobodaT RvarZlis
moZaleba.
_ Cvenma kolmeurneobam saangariSo wels mTeli rig
warmatebas miaRwia, _ daiwyo fifom.
_ ra warmatebas miaRwieT? _ sokratma sityva ar
gaagrZelebina.
_ aq swored magitom var amosuli, rom vqTva.
_ ra unda Tqva, roca kolmeurneobaSi yvelaferi
moSlilia! _ sokrati aRrialda.
_ egre iolad gcodnia yvelaferi, aq raRaze amomi-
yvaneT?!
_ imitom, rom gviTxra, rodemdis unda gagrZeldes
Tqveni usaqmuroba da TviTneboba?! _ sokrati cofs yrida.
_ ratom RiziandebiT, roca warmatebebi aSkarad saxeze
gvaqvs?! _ fifomac Seutia.
_ romel warmatebaze SeiZleba laparaki, roca erTi
Tavxedi agronomisaTvis ver mogivliaT! Seni TamadobiT
yvela mis dudukze cekvavT! _ ra gvaria is biWi? _ darba-
zSi pirvel rigSi mjdom Tavis muSaks mimarTa, imanac mi-
irbina da yurSi uCurCula, _ ho, luka xuciSvili, xuli-
gani, agronomisa araferi rom ar scxia.
_ netav, magis msgavsi yvela iyos, raRa gagviWirdeboda!
_ fifo axla darbazs miubrunda: _ Tu gindaT, rogoria
namdvili adamiani gaigoT, is biWi unda gaicnoT: uaRresad
Rrma codnis patroni, patiosani, principuli, gulisxmieri,
Sromismoyvare, naklovanebebisadmi Seurigebeli; yovelTvis
181
progresis maZiebeli... ai, magaliTad sul cota xanSi ris
gakeTeba moaswro...
_ brigadirs scema! _ Seawyvetina sokratma.
_ Sengan Cven sasikeTos verafers gavigebT. etyoba Tavm-
jdomareobam Zalian Segawuxa, vecdebiT gaviTvaliswinoT! _
uRriala raikomis mdivanma.
fifos gaukvirda, aki gramitoni eubneboda: ase damabares,
Sens Tavmjdomares araferi gauWirdebao. egona, sokrati ase
aqtiurad marto Tavisi naTesavis gamo upirispirdeboda.
axla darwmunda, rom raikomis mdivanTan ukve gadawyvetili
iyo misi sakiTxi; ironiulad gaeRima.
_ ecadeT, ecadeT! kargs verafers ecdebiT, Tore Tqven-
Tan avis cda gasakviri ar aris! _ fifos amgvari pasuxi
aSkara amboxs niSnavda ganusazRvreli ZalauRlebiT gaT-
avxedebul batonkacebisaTvis.
prezidiumTan qali mivida: _ zaal dimitriCs zevidan
telefonze sTxoven, _ gadasca napirze mjdoms da atyda
CurCuli.
_ Tqven gaagrZeleT, Tu aRar davbrundi, Sedegebze mo-
maxseneT; am Tavxeds da mis agronoms ki Wkua aswavleT! _
daibara da darbazi datova.
_ kargi. SenTan salaparako aRaraferi gvaqvs. is agrono-
mi gamovides, ra hqvia? ho, luka xuciSvili! _ sokrati
fexze adga da lukas gamosvlas daeloda. fifom xeli Cai-
qnia. tribunidan Camovida da Tavis adgilisaken gaemarTa,
gasasvlelSi lukas Sexvda, Tbilad gauRima da mxarze wa-
moartya xeli.
luka tribunaze avida.
_ aba, daiwye! _ ubrZana sokratma.
_ raze inebebT? _ luka Tavazianad SeekiTxa.
_ imaze Tu rogori cema-tyema gaqvT gamarTuli bri-
gadebSi.
182
_ me aq saqmeze sasaubrod gamomiZaxeT, megona.
_ ras atyob usaqmurobisas?! _ sokratma iyvira.
_ magas, me mgoni, Cemze ukeT atyobT! _ luka motri-
alda da Camosvla daapira.
sokrati gaSra.
_ moica. gviTxari, ratom ar SeasruleT nawveralze
sasilose simindis Tesvis gegma! _ SeaCera.
_ Cven nawveralze naTesi simindidan sasilose masis
miRebis gegma sammagad SevasruleT, Tumca es zRvari ar aris;
gacilebiT metis miReba SeiZleba da miviRebT kidec. SemiZlia
gagacnoT is ekonomikuri efeqti, rac swori agroteqnikis
gatarebas da intensiuri meurneobis gamoyenebas mohyveba, _
yvela smenad iqca.
_ eg biWia amas winaT gazeTSi rom werdnen? _ darbazSi
CurCuli atyda.
_ Sen gekiTxebian, ratom ar Seasrule nawveralze sasi-
lose simindis Tesvis gegma! _ sokrati dorbls yrida.
_ aba, me ra vqTvi axla? _ lukam darbazs mimarTa
SemiZlia ufro dawvrilebiT agixsnaT, _ axla sokrats mi-
ubrunda.
_ gekiTxebian, ratom ar Seasrule nawveralze Tesvis
gegma! _ sokratma xmas ufro auwia.
lukas ironiulad gaeRima.
sokratma cxrilSi Caixeda, raRacas eZebda, ipovna, zeviT
aixeda da niSnis mogebiT iyvira: _ saSemodgomo Tesvis
gegma ver SeasruleT!
_ gasul wls saSemodgomo Tesvis gegmas dagvaklda as
ormoci heqtari imitom, rom iq Tesva ki ara, Teslis ga-
dayra iqneboda. rac davTeseT imiT warmoebis gegma xuTmagad,
saxelmwifoze marcvlis miyidva ki sammagad SevasruleT.
Tesvis gegmis Semsruleblebma marcvali rom ver miiRes, maT
magivradac Cven CavabareT saxelmwifos. erTi centneris
183
warmoebis TviTRirebuleba Semcirda...
_ moica, moica! ramdens ybedob! _ sokrati ayvirda.
_ Tqvas, sainteresoa, _ darbazidan daiZaxes.
_ Sen rato kiTxvaze ar pasuxqb, ratom ginda Tvalebi
agviba?! gekiTxebian, ratom ar Seasrule Tesvis gegma?! _
sokrata fexze adga da xelis qneviT ayvirda.
_ am pasuxs pirveli klasis moswavlec gaigebda. Tesva
imitom gvWirdeba, rom mosavali miviRoT da ara vinmesTvis
karieristuli ambiciebis sakvebad, romelic SemodgomiT
bumerangiviT xalxis ubedurebad gvibrundeba. gpasuxobT:
agriteqnikuri normebis darRveviT arcerTi heqtari ar
dagviTesia da arc davTesavT, Tqven ra gainteresebT, bevri
heqtrebi davTesoT da mosavali ver miviRoT, Tu davTesoT
imdeni, rac garantirebul maRal mosavals uzrunvelyofs?
_ luka sokrats miubranda.
_ sworia, swori! _ darbazidan daiZaxes. _ aba, sad
gvinda Tesvis yalbad rom vberavT, gazafxulze kidev da-
RupulSi vaformebT. marTali xar, luka, marTali! _ iZ-
axodnen.
sokrati mTlad gadairia. cxrilSi raRacis Zebna daiwyo,
romeliRac cifrs daado TiTi, sasuqis gatana iyo. unda
ekiTxa, magram gadaifiqra, amasac misTvis arasasurveli
Sedegi mohyveboda; raionSi yvela-e met sasuqs luka ezide-
boda, sxvebi Tavis wils sixaruliT uTmobdnen.
_ biWo, zrdiloba ra uyavi, ase Tavxedurad raionis
aqtivis winaSe gamosvla SeiZleba? _ uceb miaxala.
luka brazisagan gafiTrda.
sokratma pasuxis gacema ar daacada da daumata: _
minda gkiTxo, institutSi zrdiloba ar gaswavles?
_ mag kiTxvas swori misamarTi Tu gindaT mouZebnoT,
sakuTar Tavs dausviT! _ lukam upasuxa da tribunidan
Camovida.
184
_ uzrdeli da gauTleli viri xar! _ sokratma yvi-
riliT miayola.
_ arc gauTlel da arc gaTlil virobaSi aravin ge-
cileba! Tu mag Tavxedobas skamis Zala gabedinebs, vaJkaco-
biT ver daikvexni! maRal skamze kurdRels Tavi lomi
hgonia, es kargad daixsome! _ lukam sokrats ise Sexeda,
rom kurdReloba agrZnobina. fifos gverdiT rom dajda, man
mxarze xeli daartya da Seaqo: _ alali yofila, Svilo,
Senze dedis rZe! _ siyvaruliT uTxra da skamze ise Ses-
worda, TiTqos didi Setevis mosagerieblad emxadebao.
_ es ra magari biWi yofila! magram vai, rom marto eg
erTi gamodga vaJkaci, danarCenebi TvalTmaqcobis, sicruis
da damcirebis fasad cximiani cxovrebis monebi varT, _
CurCulebdnen darbazSi.
TaTbirma Cveulebrivi moCvenebiTi keTildReobis, TvalT-
maqcuri maameblobis elferi dakarga; darbazSi CurCuli ar
Sewyvetila...
sokratma Tavbiris Semdeg raikomis pirvel mdivanTan
daaqcia Tavisi RvarZli, romelic batonkacurad gajgimul
Sublze naoWebs kecavda.
_ aRar SeiZleba, zaal dimitriC, fifo nadaSvilis
Tavmjdomareoba, koleqtivi daSlamde miiyvana. axla kidev
im damTxveul, xuligan agronoms usmens da wesieri xalxi
sul gaurbis; droze Tu ar movaSoreT, yvelafers aur-
daurevs.
_ hooo! es CemTvisac cnobilia, kargi adamianebi emdure-
bian. Tqveni azriT vin gamodgeba mis adgilze? _ Rrmad
Cafiqrebulma zaal dimitriCma ise Tqva, rom kandidaturis
SerCevisaTvis Sewuxeba etyoboda.
_ ra vici, movifiqrebT, _ sokratma imedianad upa-
suxa.
_ aba, im biWs gadaxedeT, ra hqvia? mefrinveleobis fer-
185
mis gamged rom muSaobs; Zalian wesieri daTavaziani Cans, eg
ivargebs, _ ise Tqva, rom sxva aRar iyo mosaZebni. _ Tu
Tqven Tanaxma iqnebiT, momiyvaT, gavesaubroT da droze ga-
davwyvitoT, Torem fofo iq yvelafers ise moSlis, awyoba
gaWirdeba.
gramitonis kandidatura iseTi moulodneli da Seufere-
bli iyo, rom TviTon sokratsac ki gaukvirda. piri gaaRo,
magram verafris Tqma ver moaxerxa. raikomis mdivnis kandi-
daturas veravin daiwunebda, ginda viri wamoeyenebina orkes-
tris diriJorad...
luka Tavisi saxlis mwvaniT dafarul ezoSi daRonebu-
li ijda. babo cudad hyavda. mezobel-qalebi axloblebi,
naTesavebi Tavze adgnen. meoTxe dRe babos ar moscilebia.
jagara, niko da biWebi yoveldRe akiTxavdnen; zauri xom
sul masTan iyo.
raionuli TaTbiris Semdeg lukas optimisturi cecxli
usustdeboda. axla ufro aSkara xdeboda dimitri davaraS-
vilis bolo gakveTilis diagnozis savalalo Sedegebis
sinamdviled moaxloeba.
`risTvis viklav Tavs?~ fiqrobda, `gana xalxis sasik-
eTod garjas unda ebrZodes is, visac swored es evaleba?
madlobis magier borotad mebrZvian. nuTu avis da kargis
garCeva ar unda iyos? ver gamigia, ratom ucrueben kacs
guls? erTeulebis gaumaZRrobas ratom ewireba xalxis
interesebi?! kargad muSaobis pirobebSi, iseTi zRudeebis
gadalaxva SeiZleba, dRes ocnebac rom warmoudgenelia. maS,
yovelive amas ratom uSlian xels. ratom Txouloben mi-
weras, raTa erTmaneTs Tvalebi auban xalxis saube-
durod?!
koleqtivSi ramdeni xelmrude kacia, yvelas vZulvar,
raionSi ramdeni ukuRmarTia, yvela Cemnairi kacis mteria.
ratom? TvalTmaqcobis da aRviraxsnili miwerebis piro-
186
bebSi adamianebSi momxveWelobam da sxvis xarjze sakuTari
keTildReobis naWuWSi Cakeqtvam imZlavra. amgvari cxovrebis
pirobebSi ramdeni adamiani maxinjdeba. gana niko, axla ase
rom ebrZvis ukuRmarTobas, damaxinjebuli ar iyo. qanCeb-
moSvebuli manqanis saRi nawilebic fuWdeba. yvela detalis
magrad morgebaa saWiro, Torem daiSleba da jarTad iqceva.
me ra minda, risTvis vibrZvi? moxveWaze da TvalTmaqcobaze
rom davdge aTas gramitonas gavaxuneb. Tavpirsayreli meqne-
ba qoneba da Roris gaumaZRaroba Seyrils. suli xorciT
dabinZurebuls, sicocxleSive gardacvlils xalxis wyevla
satanis locvasaviT amyveboda. verasdros veRar vigrZnobdi
im siamovnebas, rasac marTali da keTilSobili kaci sikeTis
gaRimebisas rom grZnobs. ara, luka, Sen Seni cxovrebiT
unda icxovro, sxvam _ TavisiT; simarTle ki xalxis xelSia,
misi piriT laparakobs da ara sokrata ubeduris~... fiqri
Seuwyda. ezoSi zauris manqana Semovida, romlidanac marine
da amalia erTdroulad gadmovidnen. gogoebi lukas gadae-
xvivnen; zaurma mxarze xeli Seaxo: _ yvela wamali viSovne,
waval, eqims moviyvan, _ Tqva da manqanisaken gabrunda.
_ eqimi, aq aris, miTxra, wamali saWiro ar ariso, _
Zlivs gasagonad waiduduna lukam. _ Tbilisidan riT Camox-
vediT? _ gogoebs hkiTxa.
am manqaniT, pirdapir aq movediT; daTo saxlSi Camovida,
bavSvs dedas dautovebs da mova, _ amaliam upasuxa.
_ zauri qalaqSi iyo?
_ ho, specialurad Camovida, marines wamosayvanad; lu-
kas babo avadaa da iqneba cocxals mouswroo.
lukam zaurs Sexeda, raRac ucnauri siTbo da mad-
liereba igrZnoboda mis TvalebSi.
amalia da zauri saxlSi Sevidnen avadmyofis sanaxavad.
_ luka, ar mogwyinda miwis CiCqna da soflis talaxis
zela? _ wynarad uTxra marinem.
187
lukas ironiulad gaeRima.
_ Sen ras mTavazob, parketze fexis wverebiT viaro da
wkipurtiT movicilo pijakze dacemuli mtvris nawilaki?
_ ra saWiroa qalaqSi cxovrebis ase gasarJeba?
_ miwis CiCqna da talaxis zela sofelSi cxovrebis
xotbis Sesxmaa.
_ ase ratom msjelob, luka, momavals ratom ispob?!
_ ras gulisxmob momavalSi?
_ partiaSi Sexval, Tanamdebobas mogcemen, Seni unaris
patrons dagawinaureben, rasac pativi, kargi cxovreba da
uzrunveli momavali mosdevs.
_ mag partiaSi imitom miZvrebian gramitonas, sokratas,
Tundac Cveni raikomis mdivnis msgavsebi, raTa pativi, kargi
cxovreba da uzrunveli momavali hqondeT? xalxis, qveynis
da eris winaSe pasuxismgebloba kidev fexebze unda daikidon
da adamianTa socialuri keTildReobis idea TavianTi
egoizmiT, TvalTmaqcobiT, momxveWelobiT da aTasi uzneobiT
daabinZuron?
_ luka, Tu partiis wevri ara xar, ar dagawinaureben.
_ vina Tqva, rom me dawinaurebisaTvis suli mZvreba?!
is daawinauron, vinc Rirsia. Tu adamiani imsaxurebs, ra
saWiroa misTvis Tqveni partiis aucilebeli wevroba, ro-
melic dRes karieristi medroveebiT aris dabinZurebuli;
Tu dasWirdebaT, mag partiis wevrobas dampali msxaliviT
moisrialeben. imitom, rom im partiaSi xalxis ki ara sa-
kuTari keTildReobis mosapirkeTeblad arian SemZvrali
adamianTa socialuri keTildReobis socialur ubedurebad
gadaqcevis surviliT.
_ luka, me ra leqcias mitareb, ici, rom magnairi sau-
brisaTvis didi gansacdelis winaSe ayeneb Sens Tavs?! _
marinem ukmayofilod SeaTamaSa mxrebi da ganze gaiwia.
am dros amalia da zauri saxlidan gamovidnen.
188
_ ex, Zalian cudad aris! _ zaurma xeli Caiqnia.
_ ras vizamT, asakic aqvs da... _ amaliam scada lukas
damSvideba.
_ asea, asakic aqvs da bevric iSroma, magrm me guli
mwydeba, ratomRac ukvdavi megona; mis Semdeg aqauroba
gamoyruvdeba, _ sinanuliT Tqva lukam.
_ ratom gamoyruvdeba, male Sen da marine SeuRldebiT
da aqaurobis gamococxlebas sxva raRa unda, _ RimiliT
Tqva amaliam.
_ Sen ambob, rom bebias magier davjde am qoxSi? _
marinem Subli Seikra.
_ aba, es ra saTqmelia, qalbatono marine, komkavSiris
Tbilisis romeliRac raikomis mdivans, partiis wevrs, aq-
tivis krebebze prezidiumSi gamoWimuls, am qoxSi gamomw-
yvdeva rogor Segkadres?! _ ironiuli RvarZliT Seanela
naTqvami zaurma.
_ me ki megona, Tu adamiani giyvars... _ amaliam sityva
veRar daamTavra, ezoSi zauris meuRle-lali Semovida,
lukas miesalma, anugeSa: _ ra vuyoT, Cemo luka, ufrosi
Taoba midis, amas versad gaveqceviT; samagierod am fuZeze
Seni saxiT misi STamomavloba gamravldeba.
_ Senc axali ram Tqvi, _ zaurma naTqvami dauwuna.
_ axals da moulodnels Sen xar Cveuli. dRemde SenT-
vis ver mipatiebia, papunam bodiSi gixada, Tavisi Tavi lan-
ZRa, simTvraleSi rom dagartya da gTxova, damartyio. Sen
ki imis magier, rom vaJkacurad Segendo, Semohkari da gana
erTxel? papunas xeli ar Seubrunebia. axlac Tvalwin mi-
adga misi damcinavi Rimili da sircxvilis ofls mayris.
rogor damcirdi da misi didsulovnebas Seni patarkacobiT
rom upasuxe! _ lali etyoboda amas Zalian ganicdida.
_ es karga xania moxda, namdvilad mivqare; Cemi saqcieliT
yvelas winaSe davknindi! _ sinanuliT Tqva zaurma.
189
_ ra moxda, ratom ar vici? _ lukam ikiTxa.
_ adre, erT purmarilze Cemi amxanagis saqmrom zaurs
umizezod daartya, Turme nasvams cudi xasiaTi hqonia. mere
kidev SevxvdiT patara sufrasTan. papunam zaurs didi bodi-
Si mouxada. Tavisi uxasiaToba dagmo da sTxova, oRond Seminde
da ramdenic ginda mirtyio. esac adga da sami, Tu oTxi
Semohkra. iq myofTagan yvelam dagmo amis saqcieli, papunam
ki xeli gadaxvia da didi madloba gadauxada. axla miTxariT,
qebis Rirsia amis moqmedeba? _ suyvelas mimarTa.
_ zaur, iman bodiSi mogixada, Sen ki mainc urtyi? _
Rrma fiqrebSi CaZirulma lukam hkiTxa.
_ ho, ravi, axla roca vnaxav, muxlebSi Cavuvardebi da
Sendobas vTxov; masac xom uRalata erTxel saRma gansjam,
_ zauri Tavdaxrili idga.
_ ase mogixda! _ lalim naTqvami mouwona.
_ es yvelaferi Cemi bralia, _ lukas ironiulad
Caecina. _ papunam rom daartya, zauri davafice, rom aucile-
blad scemda. hoda, SeiZleba dartyma sulac ar undoda,
magram CemTan dadebulma ficma ar moasvena; egre iyo ara,
zaur? _ es uTxra, magram gulSi zauris saqcielze wyre-
boda.
zaurs xma ar amouRia.
_ namdvilad Seni bralia luka, xval vinme codvianis
SebralebisaTvis dag hamarSeldis aviakatastrofis mowyobas
daibraleb. vera, ver SesZlebs Seni spetaki suli amdeni
codvianis tvirTis zidvas! _ mkacrad Tqva lalim da zaurs
Sexeda, romelic damnaSave bavSviviT mokuntuliyo.
_ babo didxans veRar icocxlebs, amxanagebs unda Se-
vatyobinoT, _ amaliam saubris Tema Secvala. _ lukas
marto babo darCa, eulad ar unda igrZnos Tavi. Cven gver-
didan ar unda movcildeT; ase ar aris, marine?
_ zeg raionis TaTbirze unda viyo, mere komkavSiris
190
aqtivis kreba gvaqvs, maszeg ki komkavSiris cekas biuroze
unda viyo, _ moiCivla marinem.
_ kidev kargi bebiaSeni didixnis mkvdaria, Torem Seni
komkavSiris wyalobiT dasamarxi dagrCeboda, an viRacis mier
samadlod damarxulis saflavze sityvis TqmaRa mogiwevda
mxolod, _ damcinavad SeniSna zaurma.
_ ase ratom ambob, zaur, xom arsebobs movaleobis da
pasuxismgeblobis grZnoba! _ gauwyra marine.
_ netav ris maqnisebi xarT. amdeni TaTbirebiT, biuroe-
biT Tu SekrebebiT saqmis keTebis magier, igive saqmes xels
rom uSliT fuWad gafxorilebi, Tqven Tu ar gindaT gaigoT,
xalxi amCnevs amas, _ mwared uTxra zaurma.
_ ar gekadreba, zaur, saerTo saqmisaTvis Tavdadebul
adamianTa aseTi RvarZliani xseneba! _ marine sastikad ga-
nawyenda.
_ RmerTma nu qnas, saerTo saqme Tqvens imedze iyos,
Tore rac gvaqvs, isac gagviqarbuqdeboda; dagWirdebaT da
pirvelebi Tqven daasamarebT saero saqmes! _ arc zaurma
dauTmo.
lukas xma ar amouRia, mis saTqmels zauri laparakobda.
marine gawyra.
_ axla saxlSi waval, Cvenebs vnaxav da xvale adre unda
wavide, _ marine alayafis karebisaken gaemarTa. zaurs raRac
unda mieZaxebina, lukam xeli mosWida da aniSna, araferi
Tqvao...
gramitoni sokrat qeraSvilis kabinetSi ijda, nervi-
ulobisagan TiTebs imtvrevda. sokrati telefonze lapara-
kobda. karga xans ilaparaka, gramitoni SiSisgan dailia,
netavi risTvis gamomiZaxao.
sokratma yurmili dado da TiTqos axla dainaxao gra-
miona RimiliT hkiTxa: _ rogora xar, gramiton?
yurebamde gaRebuli pirmoTne RimiliT skamze Setokda
191
gramitoni da laquciT upasuxa: _ kargada var, sokrat
gigaeviC!
_ is giJi agronomi rogora gyavT? _ sokratma gaicina.
_ Tqvens Tavmjdomares iseTi ra aWama, rom isac gadaria?
_ ex, sokrat gigaeviC, me Tu mkiTxavT, _ gramitonma
oTaxi moaTvaliera, aravin mismendeso da saidumlod CurCu-
liT uTxra: _ magaTi mand datoveba arafriT ar SeiZleba.
_ Senze rom iyos, ras izamdi?
_ Cemze rom iyos, orives erT dReSi gavyridi maidan, _
gramitonma es rom Tqva, Semosasvlel karebisken gaixeda,
xmamaRla xom ar momivida da gareT xom aravin gaigoo.
_ gramiton, ra azrisa iqnebi, Tavmjdomared Seni kandi-
datura rom wamovayenoT? _ sokratma moulodnelad
hkiTxa.
gramitons warbic ar Seuxria, arc dafiqrebula, Tamamad
upasuxa: _ ise avawyob saqmes, metiCrebma xma ver amoiRon;
Tqven ki yovelTvis Cemi kmayofili iqnebiT.
_ Tavmjdomaris wirva gamosulia. axla zaal dimitriC-
Tan migiyvan da or-sam dReSi Tavmjdomared gamogacxobT, _
sokratma RimiliT Tqva da fexze adga...
sofelSi xma gavarda, fifo nadaSvils xsniano. axal
Tavmjdomaris kandidaturaze ki aTasi Wori dadioda. viRacam
Tqva, gramitonas upireben Tavmjdomareobaso. sicilad ar
eyoT, eg meqaTmeobaSi mewiwiledac ar ivargebs, fermis gam-
geoba ki didi sircxvili iyoo.
sokratma kargad icoda, rom gramitonis kandidatura
did gakvirvebas gamoiwvevda, amitom jer kolmeurneobis
aqtivTan Caatara TaTbiri. gramitonis kandidatura yvelas
xumroba egona, axarxardnen. magram sokrati fexze rom adga
da yviriliT siwynare moiTxova, erTbaSad gaSterdnen. grami-
toni sokratis gverdiT idga da iseTi Tavxeduri gamome-
tyveleba hqonda, Tavi ukve Tavmjdomare egona.
192
_ xumroba calke iyos da luka xuciSvilis Tavmjdo-
mareoba Zalian waadgeboda Cvens gaWirvebas, _ viRacam Tqva
da yvelam erTxmad dauWira mxari.
_ vin? giJi agronomi rom gyavT? is maidanac gasagdebia!
_ sokrati gabrazda.
_ Tu Cven gvekiTxebiT, sofelSi ki ara raionSic gagi-
WirdebaT magnairi kargi muSakis moZebna, _ Seepasuxnen.
_ Tqven imitom SegkribeT, rom xalxi daarwmunoT grami-
tonas mxardaWeraSi. es ras hgavs?! yvelas raRac Tanamdeboba
gikaviaT, icodeT, dagferTxavT! _ sokratma cofi yara.
_ Cven Tundac gavCumdeT, xalxs ras etyviT; gramitonas
Sedareba lukasTan SeiZleba?! _ ayayandnen.
sokrati Cafiqrda, saqme seriozulad SeiZleba garTule-
buliyo; Tu rames ar iRonebda, gramitonis TavmjdomareT
gayvana SeiZleba garTulebuliyo.
_ aba, is xuciSvili sad aris, gamovides, gviTxras ra
SeuZlia! _ sokrati mosasmenad moemzada. _ SeZlebs Tu ara
Tavmjdomareobas.
_ is ver SeZlebs da gramitona SeZlebs! _ viRacam
wamoiZaxa da yvela axarxarda.
_ aq ar aris, bebia hyavs avad, _ viRacam Tqva.
_ vis rad unda aseTi udisciplino, samuSaoze rom ar
cxaddeba! _ sokrati gabrazda _ rato partiul sasjels
ar daadebT mag Tavxeds!
_ partiis wevri ar aris, _ upasuxes.
_ aba, Tqven unda gendoT? upartios Tavmjdomared rom
gvTavawobT, ara grcxveniaT?!
_ mere ra moxda, kolmeurneobis Tavmjdomarea, par-
torgi xom ara, _ upasuxes.
_ gafrTxilebT, Tqvengan zogi sxvanairi sarCeliT ar
daisajos! _ daimuqra sokrati da lukas xseneba akrZala.
meore dRes kolmeurneTa delegacia lukas estumra,
193
romelsac raionuli aqtivis krebis Semdeg muSaobis sur-
vili aRar hqonda da gulacruebuli iyo.
lukas mouyvnen raionidan gramitonis Tavmjdomaris
kandidatad wamoyenebis Sesaxeb da saocrad gakvirvebulebi
sTxovdnen, Tavmjdomared Seni arCeva gvinda da uari ar
gviTxra, Tore gramitona yuaze gagviyvans, dagvRupavso.
_ gramitoni ki ara, raionis xelmZRvanelebi Rupaven
imas, rasac magaTi magia swvdeba. gramitonas Tavmjdomared
dayenebis msurvels ra unda ainteresebdes, Tu ara Tavisi
egoisturi, momxveWeluri gaumaZRroba xalxis da qveynis
dakninebis xarjze, sazogadoebis naZirala, sarevela avka-
coba Cveni cxovrebis yvela donezea momravlebuli. es gan-
sakuTrebiT saSiSia, roca maRal eSelonebSi arian gamZ-
vrali amgvari parazitebi. amitom saWiroa am ubedurebis
sistematuri margvla, winaaRmdeg SemTxvevaSi xalxis keTil-
dReobis ideis daRupva gardauvalia; amas dRes ase cxadad
ver vamCnevT, xval da zeg ki saqmis gamosworeba SeuZle-
beli iqneba. rac Seexeba Cems Tavmjdomareobas, es yovlad
SeuZlebelia, radgan Cemi xeliT xalxis Zarcvas ver SesZle-
ben da am brZolaSi isev xalxi dazaraldeba. kidev is, rom
upartio kacs Tavmjdomared ar gauSveben. me kidev im par-
tiaSi Semsvleli ara var, sadac mxolod imitom Sedian,
rom Tbil adgilze moyuCdnen, da xalxi Zarcvon xalxis
keTildReobaze zrunvis lozungiT. mag partias programaSi
xalxis keTildReobaze zrunva uweria, magram parazitebi,
karieristebi, demagogebi, momxveWelebi da aTasi znedacemu-
lia amJamad Sig SemZvrali, romelTagan mxolod ubedurebaa
mosalodneli. me ki sadac viqnebi, iqidan gavagrZeleb sarev-
elebis margvlas, radgan sxvanairad cxovreba ar SemiZlia.
lukas azris gamoTqmis Semdeg mis gadarwmunebis mcde-
loba warmoudgeneli iyo. mas Tavmjdomareoba ki ara, pa-
tiosani SromiT saerTo keTildReobis miRweva surda, rasac
194
raionis ukuRmarTi Tavkacebi ar dauSvebdnen da arc lukas
Tavmjdomareobas Seurigdebodnen.
amis Semdeg yvelam Caiqnia xeli. brZolas TavianTi wili
cximiani lukmis SenarCuneba amjobines da sokratsac ar
gasWirebia gramitonis Tavmjdomared kurTxeva. saerTo
krebad wodebuli erTi muWa aqtivistebis Sekrebaze...
lukas bebiam gramitonis gaTavmjdomarebis Semdeg sami
Tve kidev icocxla; mis gamofitul sxeuls kidev SemorCa
amis Zala, magram yvelafers aqvs dasasruli da manac daas-
rula amqveyniur ukuRmarTobasTan Widili. axla saxlis
kuTxeSi mdgar lukas jguf-jgufad mosuli Tanasoflele-
bi usamZimrebdnen.
fifo nadaSvilma rogorc gaigo babos gardacvalebis
Sesaxeb, maSinve lukasTan gamocxadda da dakrZalvis orga-
nizacias mohkida xeli. lukas megobrebic mogrovdnen da
aRar scildebodnen.
klaram es ambavi gvian gaigo. TbilisSi iyo da bolo
dros samsaxuris garda arvis aRar ekareboda. panaSvidze
marto mivida; avtobusidan CamosvlisTanave lukas binisken
gaemarTa. tiroda klara, guli tirils iTxovda da isac
tiroda, yvela gadmovardnil cremls Svebad grZnobda. Tavis
beds da uimedo siyvaruls dastiroda; Tan grZnobda, rom
misi moTqma esmoda lukas da es siamovnebda.
marine axali mosuli iyo, Tavis komkavSirel kolegasTan
erTad ganmartovebiT idga da raRacaze mkacri gamometyvele-
biT esaubreboda. oTaxSi ar Sesula, Tavisi ded-mamis monax-
ulebis Semdeg gamoiara da maleve ukan gabrunebas apirebda;
manqanac ucdida.
panaSvidi dawyebuli iyo, Salva SioSvili rom gamocxad-
da iusticiis muSakis formaSi gamowyobili, Tumca Ripi da
simsuqne mis sazeimo Cacmulobas pews ukargavda; Tan sami
kacic axlda. lukasTan gaWimuli mivida, aqeT-iqiT iyure-
195
boda, TiTqos ambobda, SemomxedeT, rogori biWi varo; lu-
kas xeli CamoarTva da misi Tanmxleblebi gaacno: _ es
sammarTvelodan aris, jigari biWia, purmariliani da magari
saqmis Camwyobi, _ erTze yurSi uTxra. _ es kolegaa mezo-
beli raionidan; magasTan kaci rom mokla, ar gagcems; es ki
magari Sansiani biWia, sadac ginda, rogoric ginda iseT
purmarils gagiSlis, Citis rZec iqneba. dResac dilidan
vsvamT; sul iseTi biWebi viyaviT, rom xom ici... hoda, axla
SenTan varT.
lukam ganurCeveli mzera miapyro, mere samZimarisTvis
mosul axal jgufs miubrunda.
Salvam xalxs medidurad gadaxeda. marines mohkra Tvali,
dobilTan SublSekruli rom idga da Tavisi amaliT masTan
mivida.
_ marines sicocxle! _ Salva Soridanve xelebgaSveri-
li wavida misken. erTmaneTi gadakocnes da, gacnobis cer-
emoniis Catarebis Semdeg, guliTadi saubari gaabes.
_ gavige, marines awinaurebeno, ra kargia! _ mosvlisTa-
nave miaZaxa.
_ es ra dawinaurebaa, marines win ufro didi saqmeebi
elis, _ aRniSna misma dobilma.
_ Cvenc ar dagviviwyo, marine, Seni erTi sityva sakma-
risi iqneba, prokurorad rom gaviqaCo. mere naxe, Citis rZes
ar mogakleb, _ sazeimod uTxra siamovnebis Rimilian ma-
rines.
_ es Sexvedra aucileblad unda aRvniSnoT; axlave wa-
val da restoranSi gavafrTxileb, _ Salvas erTma mxle-
belma Tavi gamoido.
_ ar ginda, panaSvidis damTavrebisTanave TbilisSi mi-
vdivarT, manqana gvelodeba; xval mniSvnelovani Sexvedra
maqvs, _ didi saqmeebiT damZimebuli adamianis toniT Tqva
marinem.
196
_ au, ra magaria, naxeT, biWebo, rogori Tanaklaseli
megobari myavs; xval da zeg yvela amis win ikankalebs! _
Salvam sixaruliT Tqva.
xmauriani saubari, mxiaruli SeZaxilebi da sicili pan-
aSvidis damTavrebamde gaagrZeles; mere ki lukas xelis
qneviT gamoemSvidobnen. marinem lukas xeli CamoarTva, sin-
anuli gamoTqva dakrZalvas rom ver daeswreboda da Tavisi
dobiliT manqanisken gaemarTa; luka damcinavi RimiliT mi-
acilebda.
_ ex, mag gogos gandidebis maniiT daavadebuli Wia
CasZoromia sulSi. magnairebi aRarc ojaxisTvis da arc
saqmisaTvis aRar varganan; sanam komkavSiruli yalb fafxunSi
miqelgabriels qaliSvilebad ar Cabardebian _ sinanuliT
Tqva zaurma da uimedod Caiqnia xeli...
fifo nadaSvili zaurs, daTos, nikos, jagaras da aTiode
sxva biWs davalebebs aZlevda: _ biWebo, TiTqmis yvelaferi
mzada gvaqvs, marto xval dilaze erTi mozveri da Wedila
dagvWirdeba.
_ movikiTxavT, vis yavs da viyidiT, _ Tqva zaurma.
_ iqneb gramitonam gamogviweros, Tu arada me myavs; Sen
yovelSemTxvevaSi saRamoze Seuare, _ fifom zaurs daavala.
_ jer aq ar mosula, iqneb Semoiaros, aq vetyvi. Tu
arada Tavi gavaneboT, viyidi da eg iqneba! _ zauri aRelda;
_ me rasac geubnebi, is gaakeTe, Tore mozveric myavs
da Wedilac, CaTvaleT, rom xval diliT adre aq iqneba, _
SeubRvira fifom.
_ gasagebia, fifo Zia, _ Tqva zaurma da gramitonTan
saRamoTi misvla gadawyvita.
gramitoni panaSvidze ar mosula. zaurs masTan misvla
Zalianac ar undoda, magram fifos davalebis Seusrulebloba
ar ikadra.
saRamoTi, Tavisi survili sawinaaRmdegod, Cafiqreb-
197
ulma mZimed SeaRo gramitonis kabinetis karebi.
gramitonma, rogorc dainaxa zauri, saqmiani kacis saxe
miRo, maSinve telefonis yurmils miswvda da darekva daiwyo.
orive xeli dakavebuli hqonda, erTSi yurmili eWira, meo-
reTi nomers krefda.
_ gamarjoba, gramiton! _ zauri miesalma da mis magidis
win skamze Camojda.
gramitonma uxmod batonkacurad, muSaobisgan gadaRlili
kacis ieriT, nela dauqnia Tavi.
_ sokrat gigaeviCi minda! _ rogorc iyo gavida xazze.
_ gamarjoba, sokrat gigaeviC! gramitona var... CemTan reka-
vdiT?... ra davaleba gaqvT?... Tqveni sidedris deda garda-
icvala?... gasagebia... erTi mozveri, _ gramitonma saswrafod
aiRo kalami da kalendarze wera daiwyo: _ erTi Wedila,
_ danarCensac gaugebrad dudunebda... kaWreTSi?... or dReSi
iq iqneba... saqmeebi kargad aris... imas? _ gramitonma xmas
dauwia, _ male movuvli... raze vrekavdi? mogikiTxe... ara,
araferi ar minda... kargad iyavi, _ yurmili dado.
_ va, ramxela kaci gamxdarxar, gramiton, pirdapir mik-
virs, Sen vin yofilxar! _ Seaqo zaurma da Tan daumata: _
biWo, lukas bebia rom gardaicvala ar gagigia:
_ gavige, magram Sen TviTon xom naxe, ra dReSi var,
erTi wuTiT mocla ara maqvs, _ gramitonma xelebi gaSala
da amoixvneSa.
_ Seni energiis patrons ra gagiWirdeba, _ zaurma
gaaqeza, _ mozveri da Wedila minda lukas babos qelexi-
saTvis. aqeT momiwia gamovla da Semogiare, rom ar gamoCndi,
megona, xom ar mokvda-meTqi, ise rogora gaqvs saqme, jer
ar kvdebi? xalxi ki magrad agiyvania xelSi, Seni SiSiT
kankaleben, _ zaurs gabRenZil gramitonis gamasxaravebis
survili SeuCnda.
_ gramiton qarumiCs meZaxian, igre magra miWiravs Tavi,
198
sul fexis frCxilebze Semodian aq, _ gramitoni trabaxis
xasiaTze dadga.
_ magari xar, gramiton, egre unda daiWiro Tavi, Torem,
xom ici, SeiZleba zogma ybacoc ki dagiZaxos. ho, marTla
ybacos xom ar geZaxian? _ SeSfoTebuli kacis toniT
hkiTxa:
_ ybaco ki ara! _ gramitons brazisagan loyebze siwi-
Tlem aurbina.
_ me gafrTxileb, magrad unda idge, Torem SeiZleba
dagistvinon. marTla, gramiton, mozveri da Wedila sad
SeiZleba viSovno? xval lukas babos dakrZalvaa da... _
zaurma gaWirvebuli kacis saxiT Sexeda.
_ Zalian Zneli saqmea! _ Seicxada gramitonma.
_ gareT biWebi laparakobdnen, gramitonas Tanaklasel-
ic rom ar iyos, kargi agronomia da gramitonas romc ar
undodes, gamowera ekuTvniso, _ sxvaTaSoris Tqva.
_ magas veRaravin eRirseba, ganadgurda, Zmao, pirutyvi;
me aq wesrigi Tu ar davamyare, vin gamaCerebs, gana amxela
ndoba tyuilad gamomicxades. adre rac xdeboda, morCa, xeli
igre movuWire, koleqtividan marcvals veRaravin waiRebs!
_ gramitonma mokumuli muWa win gamoswia.
_ aba, muWa gaSale, _ zaurma gakvirvebulma uTxra.
gramitonma gaSlili muWa aCvena.
_ va, es rogori TiTebi gqonia, gramiton, adrec egeTi
gqonda?
_ ho, aba ra, _ gramitons egona, Cemi TiTebi moe-
wonao.
_ Zroxa rom gvyavda, xaliani gaxsovs? Seni TiTebi imis
curebs magonebs. aba, xeli mouWire, rZe xom ar gamogdis;
yovel SemTxvevaSi cingliT mainc garantirebuli xar, _
zauri gramitons TiTebze waetana.
_ mamasxaraveb? _ gramitoni aimriza.
199
_ Sen ra gamasxaraveba gamogasworebs, Tavidan fexebamde
masxara xar. utvino! axla rac am xelisuflebas cingli da
wuxwuxi daugrovebia sul Seni carieli Tavi aiTvisebs.
biWo, adamiani riT azrovnebs, Tu ici? _ uceb hkiTxa.
_ vici, aba, ar vici? tviniT.
_ zogi marTla tviniT azrovnebs, zogi TiTebiT, ai, Sen
rom gaqvs, aseT kacs tvini rad unda. Txunela ginaxia?
Tavisken rom fxoWavs; eCoc xom ici, durglebis xelsawyoa,
isic Tavisken iTlis.
_ egrea, vici, rogor ar vici.
_ aba, Tu ici, Sen riT azrovneb?
_ eg ar mecodineba?
_ ici? zogi kuWiT azrovnebs, zogi _ TiTebiT, zogi _
brma nawlaviT, zogi _ swori nawoaviT, zogi _ Sardis
buStiT; zogi kidev Tavisi dedis ukanaliT! _ zaurma xmas
auwia: _ didi araferi moswavle iyavi, magram es mainc unda
gcodnoda.
_ ra, ar vici?
_ Tu ici, maSin miTxari, riT azrovneb?
_ yvelafriT.
_ Se ZalaT ganaTlebulo, dedaSenis ukanali mainc
moasvene; imas Tavisi saqme yelamde aqvs. Sardis buStiT da,
magrad gaZRomis Semdeg, amonaTxeviT ramdenic ginda iazrovne.
ho, marTla, adre or Wiqaze guli gereoda, momentebSi
Sardic gepareboda xolme; Casvelebis Semdeg Sens ufrosebs
ra xasiaTze ayeneb?
_ mamasxaraveb?
_ Sen ra gamasxaraveba ginda, Se mawauko! erTi rom Cagcxo,
wurwuriT gagiva! axlac SardSi zixar, Se ganavalo! _ zau-
rma focxveris risxva daakvesa Tvalebidan. gramitons co-
taRa aklda daeyvira, miSveleTo. _ imas ra htvia, axla rom
urekavdi? veRar gavixsene, _ zauri kalendars miswvda, Ta-
200
visken miicura da xmamaRla waikiTxa: _ erTi mozveri, ori
Wedila, aTi goWi, samoci qaTami. sokrat gigaeviCis sidedris
dedis qelexisaTvis kaWreTSi or dReSi unda iyos. swori
nawlaviT naazrevsa hgavs. Tumca ara, sawyobSi SemZvrali
virTxis azrovneba gaqvs, Se uRdeuro! _ zaurma Sublze xe-
lis guli miartya. _ biWo, mamaSens, rac Tavi maxsovs, sul
erTi yuredbaWrili viri hyavs. ici, im virs yurebi ratom
daaWres? sxvis bostanSi gadavida, saTuTad movlili naTe-
sebi mokortna da gaaoxra! _ zauri fexze adga, gramitons
damcinavi RimiliT Sexeda. _ ybaco, didyura SenTan SedarebiT
keTilSobili cxovelia, frTxilad iyavi, mamaSenis viris bedi
sanatreli ar gagixdes! _ kabinetidan gavida da karebi ise
mixura, mdivan gogos egona, guliTadi saubari hqondaTo.
im saRamoTve zauri lukasTan mivida da gulistkiviliT
mouyva gramitonTan rac moxda.
_ gaskviri is ki ar aris, gramitona ra samarcxvino
sisuleles Caidens, an xalxis qonebas rogor miiTvisebs, an
romeli qaris qrolvas gaatans, gasakviri da savalalo is
aris, rom mTel qveyanas saSineli daavadeba aqvs gaCenili,
es daavadebaa xelisuflebis yvela doneze xalxis intere-
sebis sakuTar keTildReobaze gadamacvleli, uniWo, demagogi,
karieristi, momxveWeli aramzadebis gaZroma, xalxze zrun-
vis lozungs amofarebulebi sikeTes da keTildReobas rom
spoben da sarevelasaviT TavianT msgavsebs amravleben; grami-
tonic swored is parazitia, romelTa modgmac qveyanas
pandemiasaviT mosdebia. magaT arc rwmena, arc sindisi da
namusi, arc zneoba ara aqvT. swori iyo dimitri davaraS-
vili, saSiSi daavadebis niSnebi saxezea. egeni mouReben
bolos yvelawmindas da sasikeTos, _ daaskvna lukam.
201
siyvaruliT gzaabneuli
lukas babos dakrZalvas marine ar daeswro. komkav-
Siruli kreba hqondaT, sadac prezidiumSi unda mjdariyo,
Tanac lukaSi is mimzidveloba aRar brwyinavda, rac mas
esoden xiblavda. ekadreboda ki warmatebul komkavSirul
moRvawes lukas msgavsi, soflis talaxSi Cafluli agrono-
mi; Tanac partiaze aseTi saSiSi Sexedulebis matarebeli
saqmro?
klaras diagnozi marTldeboda, marine kerpTayvanismce-
meli iyo, lukas ki kerpis Tvisebebi dakarguli hqonda. am
mxriv gramitoni ufro amaRlebuli iyo mis TvalSi, romelic
avtomobiliT daseirnobda, luka ki misi qveSevrdomi iyo.
vai, sircxvilo, gramitonze patara kaci misi saqmroa! ma-
rinesaTvis, rogorc yvela misi msgavsi komavaSiris xmau-
rian, fuW pompezurobas ayolil, karierizmis baciliT
daavadebul axalgazrdisaTvis, didkacobis sazomi dakaveb-
uli skamis simaRle iyo. hoda, ra gasakviria, rom luka mis
SegnebaSi TandaTan xundeboda. Tumca aRarc lukas aintere-
sebda misi pirovneba; mxolod erTxel micemuli ficis
erTguli, sxva sacoleze fiqrs axlos ar ikarebda, Ralatad
rom ar CasTvloda.
saRamo iyo. cioda. soflelebs zamTris dasaxvedrad
samzadisi daemTavrebinaT da axla yvela Tbil RumelTan
yofnas arCevda.
lukas saxlSi Sesvla ar undoda. `netav ki vinme mosu-
liyo~, inatra. ̀ iqneb me wavide sadme?~ _ gadaifiqra, Sewux-
debiano. marto yofna ar undoda, ver gadaewyvita, ra eqna;
ezoSi siaruli daiwyo. ̀ iqneb TbilisSi wavide, marine vnaxo
da iqidan erTad wamovideT. ra suleluri azrebi momdis,
marines soflis gaxsenebaze alergia emarTeba~, _ Tavis Tavs
Seedava.
ezoSi viRac daZaxebis gareSe Sevida. bindbundSi ver
202
gaarCia, vin iyo. qali misken Tamamad midioda. ̀ klara, raSia
saqme, xom araferi uWirs?~ _ SeSfoTda.
_ gamarjoba, luka! gagikvirda ara? albaT verafriT
warmoidgendi Cems stumrobas, _ klaram xeli CamoarTva,
mere orive xeliT kiserze moexvia da mxurvaled akoca misi
gamoCeniT dabneul lukas.
_ vnatrobdi, vinme mosuliyo, oRond ramdenic ar unda
mefiqra, axla Sen stumrobas verafriT ver warmovidgendi;
rom icode, ramxelaze gamaxare! mindoda, vinmes davlapara-
kebodi. arada vicodi, am dros mxolod saswauls SeeZlo
Cemi natvris axdena, _ lukam xelebi gaSala da klara
mkerdSi Caikra. _ klara saxlSi SevideT, axlave avanTeb
Rumels, an iqneb ramea saWiro, rom ver gkiTxe!
_ araferi araa saWiro, ratomRac Seni naxva mominda da
movedi. guli saSinlada maqvs damZimebuli. saxlSi vijeqi,
deda da mama naTesavebTani arian wasulebi. marto yofnam
Semawuxa, Seni naxva mominda, ufro swored, Seni danaxva
momenatra; axla SemiZlia, saxlSi wavide da beds samdu-
ravi ar vuTxra, _ klaram wasvla daapira.
_ moica, klara, gagacileb.
_ am bednierebas ki aRar movelodi! _ klaras gauxarda,
lukas xeli gamosdo da alayafis karebisken gaemarTnen. _
modi, luka, cota xans viseirnoT, saxlSi misvla ar minda.
_ viseirnoT, mec es minda, _ lukas gauxarda, martod
yofnisgan Tavis daxsnis saSualeba rom mieca.
_ jer saxlSi gamacile, mere movifiqroT rame, _ klara
misTvis damaxasiaTebel mxiarul gogod iqca.
_ wavideT, Sens gankargulebaSi var, _ luka da klara
bnel orRobeSi gauCinardnen.
_ luka, ici ra gadavwyvite? _ uceb Tqva klaram.
_ ra gadawyvite?
_ radgan Seni siyvarulis Rirsi ar gavxdi, geficebi
203
Tu nawyeni viyo, me Seni Rirsi ara var, iseT kacs unda
gavyve, romelic mxolod siZulvils iwvevs da mis siyvaruls
verafriT ver SevZleb, rom Sens mimarT Cemi nazi grZnoba
arafriT ar daiCrdilos; mokled, lorwoiani arakaci da
laCari pirutyvi unda movZebno.
_ Sen kargad ici, rom Zalian miyvarxar da mzada var
SenTvis araferi ar davzogo; gana es cotaa? namdvili si-
yvarulis Rirsi ki xar da amitom Rirseul vaJkacs unda
gayve. eg rom Caidino, pirvel rigSi me metkineba guli,
Zalian metkineba! _ luka SeSfoTda.
_ marTla Zalian getkineba? _ klaram aRfrTovanebiT
hkiTxa.
_ geficebi, Tu Cemi rame gwams, Sens yovel avkargs ise
ganvicdi, rogorc SeuZlia adamians, romelsac CemsaviT
uyvarxar.
_ giyvarvar, luka?
_ me es pirvelad ar miTqvia, miyvarxar, rogorc sru-
liad gansxvavebuli grZnobebis megobari da gana SeiZleba
Seni es Tvisebebi ar davafaso?!
_ luka, Tavi rom movikla, ras izam?
_ Sen Tu amxelaze gZulvar, rom iseTi megobari mo-
mikla, rogorica xar, raze modiodi CemTan?! _ lukam
Subli Seikra.
klaram fexis wverebze aiwia da loyaze akoca.
_ ara, luka, amas ar vizam, magram iseT rames Caviden,
rom Segebralo.
am saubriT mimavalT uknidan manqana wamoewiaT, misi
farebis Suqze gverdze midgnen; manqanam CauqrolaT.
_ gramitona icani, luka?
_ vicani.
_ wamodi, imisi saxlisaken gaviaroT.
_ wavideT.
204
gramitonis saxlisaken mimaval orRobeSi Seuxvies, sau-
briT midiodnen.
_ ramxela saxli auSenebia gramitonas! _ klaras gauk-
virda.
_ Sromobs kaci, _ lukas gaeRima. _ ici, klara, CvenTan
zaza maswavlebeli rom iyo, erTxel TbilisSi Semxvda. _
lukam moulodnelad wamoiwyo.
klaras misi gaxseneba ar esiamovna axla, am bednier
saRamos, roca lukasTan ase ganmartoebiT, mxolod sanat-
reli ocnebebis TanxlebiT seirnobda.
_ rao? _ SeSfoTebulma hkiTxa.
_ Zalian gamocvlilia, coli ar SeurTavs, sul Senze
fiqrobs Turme; klara Cemi erTaderTi imediao, Tqva.
_ amis moyola raSi dagWirda, luka?
_ uceb gamaxsenda da... _ luka cota xans Cumad iyo,
mere gaagrZela: _ ici, klara, rogor uyvarxar? Turme dRe
da Rame Senze ocnebobs; TanagrZnobis imedi ara aqvs, Torem
aqamde mogZebnida.
_ mag adamianma momispo imis ufleba, rom Seni namdvili
siyvarulis pretenzia mqonoda; Tumca yvelaferi Cemi bralia.
_ klaram cremlebi moiwminda.
lukas xma ar amouRia. Cumad iares. Ramis myudroebaSi
mxolod maTi fexis xma ismoda. gramitonis saxls didi
manZiliT gascdnen.
uceb klara SeCerda: _ luka, meCveneba, rom viRac
mogvdevs, _ uTxra.
_ asea, karga xania mogvdevs, _ soflis bolomde gavideT
da mere movbrundeT. Tu Cven mogvdevs, ase ufro kargad
gairkveva, _ dinjad upasuxa lukam.
_ xom ar movbrunebuliyaviT? _ klaras xmaSi SiSi
gamokrTa.
_ ra mniSvneloba aqvs, axla yvelgan erTia, adamianebi
205
arc aq arian da arc soflis bolos, Cven xom vseirnobT,
viRac rom uTvalTvaleblaT, lukam gaxsenebis Rirsadac ar
CaTvala. mis gverdiT klaras SiSi sul gauqra, orive xeliT
moexvia mklavze da magrad miekra.
soflis bolos kaklis xeebi idga, imas iqiT ki vrceli
mindori iwyeboda. kaklis xeebs gascdnen. luka uceb focx-
veriviT SeimarTa. _ klara, adgilze darCi, axlave moval!
_ esa Tqva da ramdenime naxtomiT ganapira kaklis xesTan
gaCnda. viRacam gaqceva scada. lukam zurgSi daartya xeli;
ucnobi miwaze gaiSxlarTa. klara ukve lukas gverdiT idga.
ucnobi wamodgomas cdilobda, rogorc iyo muxlebze wamoi-
wia. lukam mxrbSi dastaca xeli, maRla aswia da mtvriani
jejimiviT ramdenimejer daabertya.
_ vaime! _ ucnobma amoixriala.
gakvirvebulma klaram Tavisken Seabruna: _ aq ras akeTeb,
gramiton? _ gaognebuli SeanjRria.
_ biWo, Rame mainc moisvene, ase SeiZleba soflisTvis
Tavdadeba?! _ siciliT uTxra lukam.
_ ise gauxmes amas cingliani Tavpiri! _ klaram melot
Tavze sila gautylaSuna.
_ ra vqna, yvelafers gvavaleben, dRe da Rame ar vis-
veneb, sofels vuvli, rame ar moxdes, _ Tavi imarTla
gramitonma.
_ Se dorbliano, erTi yarauli Sen TviTon gWirdeba,
rom SiSis bartyebi dagifrTxos. gamovida xalxisTvis Tav-
dadebuli kaci, sofelze zrunavs, vaJkacoba Sen ara gaqvs
da sindisi; ucodinari, utvino, mliqvneli. etyoba iseT
niadagSi Cavardi, sadac SenisTana laye Tesli xarobs da
nayofs isxams; vai imas, visac SenisTana myralis gamosxmuli
nayofis gemos gageba mouwevs! Seni kacoba vis gaugonia, Se
Tavidan bolomde wunwuxo! dagvinaxa da ukan gamogvyva
bilwi Worikana, maTxovari; lukas bebiis dakrZalvaze mos-
206
vla ar ikadra, sofelze zrunavs es soflis amomgdebi; vai
im sofels, romelsac SenisTana gaumaZRari paraziti eyole-
ba Tavkacad! _ klara gramitons eca da silaqebis tylaSa-
tyluSi autexa; lukam Zlivs moacala.
_ ukan gavbrundeT, gramitonas soflis myudroebis
dacvaSi mivexmaroT, _ lukam klaras xeli mohkida; grami-
toni nacemi ZaRliviT aedevnaT, Tan Tavis saqciels lanZ-
Ravda, ̀ ra Zala mqonda, raze avedevne, lukas rom davexrCve,
vin miSvelida? iZaxe, me Tavjdomare varo; aq marto sakuTari
mklavis imedze unda iyo kaci, lukas muSti ki Cems mters
moxvdes. erTad rom midiodnen, damainteresa. ras izamdnen,
TiTqos ar vicode, ra urTierTobaSi arian. ex, klara ara
yofilido, fexebze davikidebdi, magram rom gamovekide, amiT
ra Seicvala, axla wavlen da xels vin SeuSliT! _ fiqrob-
da gramitoni da klaras lanZRvaze ar reagirebda.
_ esac gramitonas saxli, Sexval, Tu soflis sayarau-
lod isev agvedevnebi? _ siciliT hkiTxa lukam.
_ moica, luka, am lorwoianma saxlSi ar unda Seg-
vipatiJos? _ klaram gaixumra.
gramitoni fiqridan gamoerkva: _ Semiodi ra, gexvewebiT,
axali bina mainc damiloceT; yvelaferi mzada maqvs, arafer-
ze ar Sevwuxdebi! _ win gadaudgaT.
_ gaige, luka? ar Sevwuxdebio? es soflis paraziti,
Tu Sewuxdeba, Zalian dagvavalebs! SevideT, Torem daiRala
es ubeduri Cven zverviT, _ klaram gramitons xeli hkra,
TviTon da luka ukan mihyvnen...
pirveli Wiqa gramitonma aswia da Tavisi xelmZRvanelebis
sadRegrZelo dalia.
_ es ra sadRegrZelo giswavlia, ybaco, Tavi carieli
gaqvs da eg Seni ufrosoba yvela saxis nagviT gamogitenis,
_ dascitna klaram. _ Steri rom xar, nuTu vera xvdebi-
an?!
207
_ Cveni Sexvedra sul mSromelebze zrunvaa; sul geg-
mebze da Sesrulebaze vsaubrobT, _ gramitoni batonkacurad
gaiWima.
_ naxe, ra iolia utvino kacis garoboteba? _ klaram
lukas mimarTa. _ amas da amis xelmZRvanelebs xalxis zrun-
vaze ybedobiT kbilebi SemoacvdaT imave xalxis qonebis
RrRniT.
_ xalxi unda davafasoT, sul imaze unda vizrunoT. me,
magaliTad, xalxze fiqriT viZineb da viRviZeb, _ grami-
tonma momarTuli marionetiviT Caagaloba.
_ es udReuri, gana adamianad unda dabadebuliyo? xom
SeiZleboda Rorad, an mawanwala ZaRlad dabadebuliyo. axla
ki ramxela ubedurebis motana SeuZlia adamianTa im
nawilisaTvis, visac amis gapirutyveba swvdeba! _ klara ar
isvenebda.
_ ubedurebaa, roca ugnuri, bunebiT veragi da boroti
adamiani raRac Zalauflebis mpyrobelia. saSinelebaa, roca
amgvari ugunureba borotebaSi da pirad gaumaZRrobaSi
gadazrdili xelisuflebis saTaves daepatroneba, _ gulist-
kiviliT aRniSna lukam.
_ sworea. geTanxmebi. me saerTod yvelaferSi veTanxmebi
lukas; ugunuroba ubedurebaa, aba ra, _ gramitons erTi
mizani hqonda mxolod, rogorme moego lukas guli.
_ kretinia es ubeduri, amis Tavze saxarebis kiTxvas
azri ara aqvs, radgan uTavoa, sxvisi tviniT azrovnebas ki
unamusoba, arakacoba da gapirutyveba SeuZlia. Tfuh, Se
binZuro! _ klaram kidev erTxel CauTaqa TavSi.
gramitoni klaras lanZRva-ginebaze ar reagirebda. mar-
to TavSi Cartymis dros cdilobda ganze gaewia.
qeifi gaugrZeldaT. gramitoni daTvra. klaras gramito-
nis abuCad agdeba siamovnebas aniWebda. adga, gramitons
qveda Canaze mohkida xeli: _ aba, gramiton ecade, zeda
208
kbilebis SigniT iqneba Seswio, _ mzrunveli toniT uTxra.
gramitoni bevrs ecada, magram araferi gamouvida.
_ me wagiyvan eqimTan, operacias gagikeTebs, Canas gagis-
worebs da ybacos aRar dagiZaxeben _ dapirda klara.
gramitonma Seifera: _ kargi iqneba, kargi! _ sixaruliT
daeTanxma.
_ amas ra movuxerxoT, amas! _ klaram gramitonas xeli
aiRo, TiTebs daxeda, mokle, sqeli, kupativiT gaberili ise
hqonda gaparWyuli, moRunvas ver SesZlebso ifiqrebda kaci.
_ amas ki araferi eSveleba! _ klaram motvlepil Tavze
xeli daartya: gramitonma raRac Caiduduna. _ es is tipia,
luka, weRan rom giTxari; amaze ukeTesi kandidaturis mo-
Zebna gamiWirdeboda, _ klara mTvrali iyo.
_ me wavedi, _ luka fexze adga. klara mixvda, rom
awyenina da raRac Svebismagvari grZnoba daeufla.
_ wadi, aravin giWers! gramiton, Sen gamacileb! _ grami-
toni fexze wamodga.
lukam sinanuliT gaaqnia Tavi da ukan mouxedavad wav-
ida.
Tendeboda gramitoni klaras racraciT misdevda, Tan
xelebis qneviT raRacas uyveboda; gzaSi manqana wamoewiaT,
Casxdnen da soflis orRobeSi gaaqroles.
dinebis sawinaaRmdego mocurave
erTi weli gavida rac gramitonma Tavmjdomaris mantia
moirgo. iseT kombinaciebs atrialebda, amgvari saqmis os-
tatebs aocebda. arafris ar erideboda, trabaxobda, raiko-
mis mdivani Cemi axlobeliao. gramitons kolmeurneoba sa-
kuTari mamuli egona. erTi problema hqonda mxolod, lu-
kasi sikvdiliviT eSinoda da sadac is trialebda kombina-
ciaze laparaki zedmeti iyo. orjer gramitons iseTi leq-
209
cia Cautara, rom mis gaxsenebaze enis qveS validols idebda.
sadac ki miuwvdeboda enis triali, lukas sTxrida, oRond
Tan SiSiT dneboda, lukam ar gaigoso; icoda yovelive es
lukam da ise arafrad agdebda, rogorc goSias kudis qiciniT
enagamogdebuls miparviT kbena rom SeuZlia.
marinesTan urTierToba raRac ucnaur, arasasiamovno
movaleobis gancdas daemsgavsa. lukas marinesTan siaxlove
sulac ar izidavda, romelsac iseTi daavadeba Sehyroda lukas
msgavsi patiosani, ubralo da mSromeli arafriT ar sWird-
eboda. mas TanamdebobiT ganebivrebuli, qarafSuta sityvebis
koriantelis produqti, egoisti batonkacebi xiblavda; ami-
tomac misi da lukas gzebi erTmaneTs Sordebodnen.
lukas klarasTan yofna ufro uxaroda. masTan gulax-
dili, alali da uSualo saubari yovelTvis izidavda, vidre
marinesTan raRac idumali eWvebiT gajerebuli, daZabuli
urTierToba.
luka saxlSi iyo da wigns kiTxulobda. zauri estumra.
ezoSi dasxdnen da patara sufrasTan tkbilad sau-
brobdnen.
_ amboben, magramd mohkidao saqmes xeli, Tu egre
gagrZelda, kolmeurneobisagan marto rqebi da Cliqebi dar-
Cebao, _ ironiulad Tqva zaurma,
_ rogor fiqrob, gramitona oinbazobiT kisers rom
moitexs, visi brali iqneba, Tu ici? _ Cailaparaka lukam.
_ sanam es qveyana did-patara virTxebis xelSia, grami-
tonas kisers safrTxe ar emuqreba, radgan is da sxva
uamravi misi msgavsi am ukuRmarTi cxovrebis nayofia, _
daaskvna zaurma.
_ amaze mec xSirad vfiqrob, ukuRmarTi cxovrebis pi-
robebSi gramitonebis zeobaa. egeni TavianT msgavsebas amrav-
leben da avTvisebiani metastazebiviT arian modebulebi.
rogorc dampali vawli saRs alpobs, Tu ar gadaagde. ufro
210
swored ki avTvisebiani kibos metastazebi arian jansaR ujre-
debsac rom gadaajiSeben. normaluri cxovreba rom yofili-
yo gramitona am kolmeurneobaSi Sikrikadac ar ivargebda,
ega da magis msgavsebi mxolod sakuTar RvarZlsa da uvico-
bas SemorCebodnen da Sxamis daTxevas ver SesZlebdnen. grami-
tonas rom vakvirdebi, ratomRac kaligula maxsendeba,
Semzaravi Sesaxedavi yofila: Txeli, win gadmoSlili TmebiT,
gafiTrebuli saxe, veluri Tvalebi, gamxdari barZayebi da
uzarmazari terfi. Tu vinmes gansakuTrebiT lamaz qoCors
daunaxavda, Tavs sWrida; cxenisTvis marmarilos sajinibo da
spilos Zvlis baga aaSena, oqros nalebi daakra, mere sa-
saxle auSena, msaxurebi dauyena, stumrebi mouwvia da bolos
konsuladac moundoma daniSvna. icodnen, naxevrad SeSlili
rom iyo, magram mainc karga xans iTmendnen da Tayvans scem-
dnen sulmdablur SiSisa Tu misi demonuri siSmagis gamo;
erTic monur morCilebas iwvevs da meorec.
senekam masze Tqva: _ bunebam kaligula imitom Seqmna,
rom eCvenebina, sanamde SeiZleba mivides usazRvro gaxr-
wnileba da Zalauflebis erTianoba.
axla gramitonas mayurebelma SeiZleba Tqvas: bunebam grami-
tona da misi msgavsebi imitom Seqmna, rom eCvenebina gaxrwnis
gzaze Semdgar socializmze daseul parazitTa saxe.
kaligula bedis trials imperatoris taxtze rom ar
Seegdo, Cveulebrivi kacTmoZule maniaki iqneboda, romelsac
male mougrexdnen kisers da borotebis didi masStabiT
daTxevas ver SesZlebda, gramitonac misi msgavsi parazitia,
oRond mcire SesaZleblobis. gramitonas msgavsebi zeviT
rom ar isxdnen, es patara naZiralebi, ver iboginebdnen,
gramitona im didi simsivnis patara sacecia, Tavis wilad
rom amravlebs avsa da borots.
_ maS tyuilad movsulvar, radgan, Seni azriT gramito-
nas kisers safrTxe ver daemuqreba, _ zaurma xeli Caiqnia.
211
_ Sen raRac ici, aba amoSaqre, _ RimiliT uTxra lukam.
_ koleqtivSi mZRolad rom muSaobs _ arsena, xSirad
Cemi manqaniT dadis xolme.
_ vicnob, kaco, _ lukam Seawyvetina.
_ rom icnob, eg me vici, iman erTi iseTi rame momiyva,
rom ara mgonia am saqmiT kiseri ar moitexos.
_ iseTi ra saqmea?
_ kolmeurneobisaTvis pirutyvis SesaZenad grZelvadiani
sesxi gamouyviaT. gramitona, xom ici, rogori ybedia, axla
kidev mTlad gaTavxedebulia, erTgan purmarilze daukvexnia,
mag fuls sul jibeSi Cavidebo. meZroxeobis fermis gamgi-
saTvis dauvalebia saqonlis Sesyidvis tyuili sabuTebis
gakeTeba; axla fuls rogorc gamoitanen, jibeSi Caideben.
miliciaSi Turme elodebian, buRalteriaSi TavianTi kaci
hyoliaT, roca gaitanen, is acnobebT; gramitonas SeiZleba
veraferi daaklon, meZroxeobis fermis gamges ki gaWedaven.
_ gramitonas gamosworeba SeuZlebelia, meZroxeobis
fermis gamge timoTe ki patiosani kacia, etyoba gramitonam
misi dasvra SeZlo. timoTes axla rom gauswordes gza, Ta-
vis dReSi mis gamrudebas aRar ecdeba da erTi kargi mSrom-
eli kaci SerCeba sofels, _ luka raRacaze Cafiqrda.
_ ra gadawyvite luka?
_ timoTe fuls rodis gamoitans, rom gagvagebina, _
Cailaparaka lukam.
_ Cveni Tanaklaseli _ nana, buRalteriaSi rom muSaobs,
is gagvagebinebs.
_ maSin nana dResve unda vnaxoT.
orive maSinve nanas sanaxavad wavidnen, luka gareT
darCa, zauri nanasTan Sevida da male dabrunda.
_ fuls erT kviraSi gamoitanen, nana wina dRiT
gagvafrTxilebs, _ moaxsena lukas.
_ timoTe Tavisi manqaniT wava Zroxebis Sesasyidad Tu
fuls waiRebs. jer ar viciT, rogor gamoviyenebT, yovel
212
SemTxvevaSi, misi manqanis gasaRebi unda CavigdoT xelSi,
danarCens mdgomareoba gvikarnaxebs...
mindvris gzaze natarma timoTem talaxiT dasvrili
Tavisi manqana kantorasTan miayena.
_ ra dReSia Seni manqana, timoTe, gagirecxo, ar ginda?
_ masTan arsena mivida da karebi gauRo.
_ Tu am sikeTes mizam, Zalian damavaleb! _ timoTem
manqanis gasaRebi miawoda da SenobaSi Sevida.
karga xnis Semdeg arsenam timoTes gawkrialebuli man-
qana iqave daayena, saidanac waiRo; zaurs ki misi gasaRebis
asli edo jibeSi.
nanam rogorc Tqva, erTi kviris Semdeg gaafrTxila,
xval bankidan fuli unda gamoitanono.
meore dRes zauri dilidanve kolmeurneobis ezoSi
trialebda, luka kantoraSi raRac sabuTebze muSaobda.
SuadRe gadasuli iyo, rom mis oTaxSi nana Sevida da
acnoba: timoTem axla mTeli fuli aiRoo. luka maSinve
gamovida da zauris manqanaSi Cajda. naxevari saaTis Semdeg
timoTe gamovida didi CanTiT, manqanaSi Cajda da CanTa
gverdiT daido. cota xans ase ijda, raRacaze fiqrobda.
isev gadmovida CanTiT, sabarguls axada, saidumlo saTavsoze
mimagrebuli fanera wvalebiT axada, CanTa Sig Cado da isev
miafara. sabarguli Caketa.
_ ras apirebs? _ ikiTxa zaurma.
_ sadac wava, unda mivyveT, _ upasuxa lukam.
_ ra moifiqre?
_ jer araferi, saqme gvikarnaxebs, rogor moviqceT,
albaT gramitonasTan wava.
_ gramitona qalaqSia.
_ unda gavyveT.
marTlac timoTes manqana sofels gascilda da qalaqis
gzas daadga,. zauris `moskviCi~ ukan mihyva.
213
_ qalaqamdis unda vdioT? _ zaurma ikiTxa.
_ vnaxoT, _ Rrma fiqrebidan upasuxa lukam.
barjisxevis trasis aRmarTs Seudgnen.
_ gauswari, _ uTxra lukam.
timoTes manqanas didi siswrafiT gauswres, cota xans
iares da mayvlis bardis gverdiT gadaayenes manqana.
_ timoTes am bardis mofarebiT gaviyvan. Tu yvelaferi
rigzea, manqanis sayviriT orjer misignale, _ uTxra lukam,
manqanidan gadmovida da timoTes gamoCenas daeloda male
timoTes manqana gamoCnda da luka win racraciT gadaudga.
_ egre gaugebrad sad gaZRa?! _ timoTem ukmayofilod
Cailaparaka da manqana gaaCera.
luka manqanasTan mivida da timoTe ZalaTi gadmoiyvana,
romelic Camosvlas ar apirebda.
_ cota xans aqeT moooodi, SSenTan saqme mmmaqvs! _
lukam TiTqmis ZalaTi gaaTria mayvlis bardisaken, Tan
racracebda da enas Zlivs abrunebda.
_ sad mimaTrevs, es oxeri! _ SeSfoTebuli timoTe
gauZalianda.
_ oooxeri da mamaZaRlia vinc mrude gzaze ddadis! _
gamomwvevad uTxra lukam. mayvlis bards moefarnen. _ sssad
mmmidixar? _ agdebiT hkiTxa magrad mTvralma.
_ xevsureTSi msxvilfexa unda viyido, _ timoTem uceb
moifiqra, Tanac gaaxsenda, rom yalbi Sesyidvis aqtebi xe-
vsureTze hqonda dawerili.
_ mmmsxvilfexa ki aaara, wvrilfexa _ TTTqo, imaT xom
TxebiviT pppatara Zroxebi hyavT, _ lukam damcinavad gaiRima.
_ raca hyavT, isa hyavT! Sen is miTxari, raze gamaCere,
me dagvianebaRa minda, igrec gvian mivdivar! _ timoTes moT-
minebis fiala gadaevso.
_ mere, SSSe kkkai kaco, uuufulod Zroxas vvvin
mogcems!
214
_ fulica maqvs da Zroxebic vici. exla Tavs ar gamane-
beb?! _ timoTem Tavisi manqanisken gaiwia. lukam xeli moh-
kida da gaaCera. manqanis signali igvianebda. timoTeze xeli
magrad evlo da ar uSvebda, raRacaze fiqrobda, bolos
rogorc iyo gabrazebulma xmas auwia.
_ Sen xevsureTSi midixar, da aaaq Senma Zroxebma mTeli
yanebi gadaZoves, eees gekadreba?!
_ ra yanebi, ris yanebi, Sen xom ar gaafrine?!
_ visaca hyavs, afrens kidec, aaaba Semomxede, bartyebi-
ans ra mmmigavs! _ luka gabrazda.
_ bartyebiani xar Tu mwyerebiani, gamanebe Tavi, biWos,
sadac gamZRarxar, iq mainele! _ timoTem gaiwia, magram lu-
kas ise eWira, adgilidan fexi ver moicvala.
am dros ori signali gaisma; lukam Sveba igrZno.
_ aba axla ra giTxra, Camoxval da mere mogelapara-
kebi! _ timoTes xeli uSva, gabarbacda, daetaka da kinaRam
waaqcia.
_ amdenis daleva gagonila, rom Wkvas kargaven?! _
waiburtyuna timoTem da manqanisken wavida.
_ wwwadi, wwwadi! rom Camoxval, mere vilaparakoT! _
xelis qneviT da enis blukuniT miaZaxa lukam da manqanisken
wabarbacda.
timoTe maSinve sabarguls eca, rom naxa, Caketili iyo,
damSvidda, saWes miujda da adgilidan mowyvita, Tan Tavis
Tavs elaparakeboda: _ eg biWi marTla Seqanebuli Cans, an
giJia, an misi axlobeli biZaSvili. Zroxebma yana gamoZoveso,
amxela manZilze gamomekida, vax, kaco! _ xelebi gaSala.
_ raRa dros yanaa, kaco! magas erTi ki ara, yvela
kramiti moscurebia; garegnulad ki ar etyoba, sanam ar
SemogiRrens!.. _ Tavis Tavs elaparakeboda da manqanas Tbili-
sisaken miaqrolebda...
_ am fuls ra unda vuyoT? _ hkiTxa zaurma.
215
_ ukanve unda CavabaroT salaroSi.
_ raTa, mere ufro moxerxebulad rom moiparos grami-
tonam?
_ amiT Cven timoTes gadavarCenT. gramitonas ki am fu-
lis moparvis saSualebas ar mivcem, Tu Cemi gjera.
_ Cven vin gamovdivarT, keTili angelozebi? _ zaurs
ironiulad gaeRima, _ ara sjobia es fuli Cven movixmar-
oT?
_ ggonia es avkacoba SegvrCeba?
_ avkacoba razea Tu es fuli mainc saoxrod da sama-
maZaRlod gaixarjeba.
_ Cven kidev xalxis sakeTildReod SemovabrunebT.
_ mokled, Tanamedrove donkixotobaSi aravin Segecile-
ba, radgan yvela sakuTari cximis dagrovebaze fafxurobs.
_ mag sakuTari cximis damgroveblebs ufro madianad
miirTmevs samaris Wia.
_ amiT ra ginda, rom Tqva?
_ is minda, rom adamiani droebiT cxovrobs amqveynad
da rogorc modis, iseve midis. adamiani rom xar, cxovelis-
gan Seni adamianurobiT unda gamoirCeode, rameTu adamianic
cxovelia Tavis gangebisgan naboZebi upiratesobiT. vinc am
upiratesobas kargavs da pirutyvis gaumaZRrobaSi farTxa-
lebs cocxlad mkvdaria. hoda, Cemo zaur, Zalian gTxov, ar
mokvde sanam cocxali xar! mokled, fuli adgilze unda
dabrundes! _ lukam gadawyvetiT Tqva.
zauri maswavleblis mier mkacri SeniSvna miRebuli mo-
swavlesaviT ijda saWesTan da xmis amoRebas veRar bedavda...
saRamoTi zaurma molares saxlSi miakiTxa.
_ abram, timoTem es fuli gamomatana. saswrafod sala-
roSi Seitanos da yvelaferi wesrigSi moiyvanos, SeiZleba
Segvamowmono.
abrama mTeli Rame salaroSi ijda, fuli daTvala,
216
yvelaferi gaaswora. timoTes mier fulis gatanis xelwer-
ilic gaaqro. salaro daketa da gaTenebisas saxlSi wavida.
daibara: cudad var da dRes ver gamovalo. amdeni nervi-
ulobisagan da uZilobiT moTenTili dawva da mTeli dRe
eZina...
timoTem gramitons im binaSi miakiTxa, romelic qalaqel
meZavebTan Sesaxvedrad hqonda daqiravebuli. manqana Caketa
da mesame sarTulze avida. karebze daakakuna. naxevrad SiS-
velma gramitonma RreWiT gauRo karebi. mis gamoberil mu-
cels, win gamoweul Canas, viwro mxrebze dagdebul melot
Tavs da am xorcs, wvril gaknaWul, brtyelterfa fexebze
Sedgmul masas rom Sexeda, timoTes gaaJrJola.
_ fuli moitane? _ gramitonma miusalmeblad hkiTxa.
_ ho, manqanaSi maqvs.
_ amoita. viRac-viRacebs unda davurigo.
_ ra unda daurigo, kaco, aTiode Zroxa mainc gveyida!
_ timoTem Seicxada.
_ fuli amoita da yvelafers agixsni.
timoTe ezoSi Cavida da manqanas rom Sexeda kinaRam
guli SeuRonda. sabarguli axdili iyo. Sig rom Caixeda,
saTadarigo saburavi aRar daxvda, aRarc instrumentebis
CanTa iyo, fuli kuTxeSi samalavSi hqonda faneramofareb-
uli, fanera gadaswia da adgilze Caikeca, CanTa iq aRar
iyo. SeSinebuli da gaognebuli aRrialda: _ gramiton
miSvele!!!
timoTe da gramitoni gaZarcul sabarguls Cahyure-
bdnen.
_ ra vqna axla?! _ timoTem amoikvnesa.
_ waxval da fuls moitan! _ daaskvna gramitonma.
_ saidan movitan, kaco?! _ timoTem xelebi gaSala.
_ saidanac ginda! _ gramitonma xelebis qneviT Seaqcia
zurgi da SenobaSi Sevida.
217
timoTe karga xans gaSterebuli idga. mere sabargulis
saxuravis daketva scada, ar daiketa, gatexili iyo saketi.
mavTuliT daaba da ezos Semoaura. erTgan kuTxeSi ubnis
biWebi Segrovebuliyvnen, maTTan mivida.
_ biWebo, saTadrigo saburavi mompares, vinme xom ar
daginaxavT? _ ikiTxa.
_ ra moxda, biZajan, SeiZleba Seni `zapaska~ arc ki
vargoda, oc maneTad sumTlad axals mogitanT, _ biWebma
SesTavazes.
_ instrumentebis CanTac davkarge.
_ mokled, yvelafers ormoc maneTad CagabarebT; viRac
ucnobi biWebi miarbeninebdnen da wavarTviT.
_ biWebo, CanTiT fulic xom ar mihqondaT?
_ biZajan, romeli kretini Cadebs `bagaJnikSi~ CanTiT
fuls?! Tu Zalian bevri aqvT, muTaSai inaxaven! _ biWebi
axarxardnen.
timoTem ormoc maneTad saburavi da instrumentebi
daibruna, magram fulis asaval-dasavali ver gaigo. inana,
ratom gramitonasTan fuliT ar avedio. sofelSi dabrune-
ba veRar gabeda, mTeli Rame manqanaSi gaaTia Tavis koSmarul
fiqrebTan WidilSi...
timoTes soflis SesasvlelTan daxvdnen. mosyidulma
kantoris muSakma miliciaSi maSinve acnoba, timoTem fuli
gaitacao. operacia daiwyo.
_ ra qeni, timoTe, Zroxebi iyide? _ ironiulad hkiTxa
miliciis muSakma.
_ jer vera, _ dabneulad upasuxa mTlad gafiTrebulma
timoTem.
_ manqana gauCxrikeT! _ sul gadmoaqoTes, rac Sig iyo.
timoTe ganurCevlobis civi mzeriT misCereboda maT mcd-
elobas.
_ mogiswria gaqroba, wavideT, salaroSi gavarkvioT!
218
timoTes saSinelebis molodinSi fexebi aRar emorCile-
boda. fuli molarisgan xelweriliT waiRo, mere yalbi
aqtebiT unda gaesworebina vali.
namZinarevi molare saxlidan gamoiyvanes da karga xans
amowmes. yvelaferi wesrigSi daxvdaT, kapikic ar akldaT;
arc timoTes xelwerili gamoCenila. miliciis muSakebi ise
wavidnen, skamze moCvarulad mjdar, naxevrad mkvdar timoTe-
saTvis zedac er SeuxedavT.
_ yoCaR Zmao! _ abramam mxarze daartya xeli da mZime
fiqrebidan gamoafxizla. _ guSin fuli rom ar dagebrune-
bina, axla Cveni saqme wasuli iyo.
_ me davabrune? _ axlad gamoRviZebuliviT ikiTxa
timoTem.
_ biWo, zaura firosmaniSvils rom gamoatane, lukas
Zmakacs, aRar gaxsovs? Tu igre xar SeSinebuli, rom gamo-
Sterdi! mTlad mkvdris feri gadevs. Se dalocvilo, winas-
war gaige, ras gvipirebdnen, fuli daabrune, Tan gamafrTx-
ile, salaro wesrigSi gqondes, Segamowmebeno; yvelaferi
rom mogvarda, axla kvdebi?
timoTe mkvdars hgavda. abrama SeSinda, saswrafod wyali
miutana. timoTem mosva, cotaTi mogonda.
_ hm, rogori giJi yofila, yvela kramitdacurebuli
megona! Cemi Tavi ki Wkviani, _ Cailaparaka.
_ ra giJi yofilao, Tavi Wkviani megonao, Sen tvini xom
ar geRrZo?! _ abramam Seutia. _ SiSisagan gamoSterebulma
bodva daiwye?
_ vbodav ki ara, abram, Cveni ubedurebaa, namdvil ada-
mians rom ar veguebiT da imis donemde amaRlebis nacvlad,
vcdilobT, avazakobis WaobSi CavZiroT da es Tu ver movax-
erxeT, giJs veZaxiT! _ timoTe adga, saxeze erTi muWa wya-
li Seisxa da gareT gavida. ezoSi lukas mohkra Tvali,
masTan mivida: _ luka, sityvebi ar myofnis axla ras gan-
219
vicdi imis gadmosacemad. Cems win macxovariviT dgexar,
romelmac adamiani saSinel gansacdels gadaarCina; mec rom
SemeZlos amgvari sikeTiT viaro am codvil dedamiwaze,
bednieri viqnebodi! _ xelebi gaSala, luka mkerdSi Caikra,
mere Tvalebidan cremlebi muWiT moiwminda da sirbiliT
wavida, misi tirili rom ar SeemCniaT...
gramitoni rogorc binaSi Sebrunda, meZavs fuli misca,
mujluguniT gareT gamoagdo da kari miijaxuna.
_ Tfuh! am binZurTan rom vwvebi, me qali var?! _ meZa-
vma fuli CanTaSi Caido da moxurul karebs miafurTxa.
_ ra vqna, rogor moviqce? _ gramitoni Tavze xeleb-
moWerili ijda da gadawyvetileba ver mieRo. _ timoTem me
rom damabralos, xom damiWeren! unda gaviqce. vaime, sad
gaviqce; ara, timoTes davaWerineb da yvelaferi magas dab-
raldeba.
mTeli meore dRe amgvar fiqrebSi gaatara da bolos
gadawyvita: Tbilisidan miliciis ufross daureka: _ axla
saministroSi var, gadaudebeli saqme maqvs. Cemma meZroxe-
obis fermis gamgem fuli gaicata, saswrafod unda daiWiroT!
_ Seexvewa.
_ dawynardi, gramiton, yvelaferi rigzea, Cven SevamowmeT
da salaroSi kapikic ar aklia, _ miliciis ufrosma yurmili
dado da daayola: _ ex, Cvenc Zalian gvindoda, eg fuli
waRebuli rom yofiliyo; Senca da Sens fermis gamges ori
magdens mogataninebdiT, da yvelaferi moyomardeboda...
gramitonis kabineti xalxiT iyo savae. am dRes ekonomi-
kuri swavlebis wris mecadineoba daeniSnaT, wres grami-
toni xelmZRvanelobda; visac maRali Tanamdeboba ekava, is
danarCenebze mcodned iTvleboda. axla gramitons unda es-
wavlebina yvelasTvis ekonomikac, politikac da moralic.
pirvel mecadineobaze wesisamebr raionidan warmomadgen-
lebi eswrebodnen.
220
luka kuTxeSi ijda, mware fiqrebSi gablanduliyo. uk-
virda, am qveyanas ramxela sigiJe daufleboda, `gana Sei-
Zleba gramitonam ekonomikis skolas uxelmZRvanelos?!
ramdeni gramitonas msgavsi gaasarJebs am skolaa Tu taki-
masxrobas~. lukam jer ar icoda, gramitoni ras ityoda,
magram misgan Wkvianuri araferi rom iyo mosalodneli,
amaSi eWvi ar epareboda.
gramitoni gabRenZili ijda da xelSi fanqars aTamaSeb-
da. `xom ar gauvardeba?~ _ gaifiqra lukam. sqel TiTebSi
gasxltomis zRvarze myof fanqars rom Sexeda.
_ yvelani varT? _ ikiTxa gramitonma.
_ albaT yvelani varT! _ viRacam wamoiZaxa.
gramitonma mis gverdiT mjdom raionidan damswre amxanags
gadaxeda: _ daviwyoT? _ hkiTxa. manac avtoritetulad
dauqnia Tavi.
gramitoni fexda adga, melot Tavze xeli gadaisva. lu-
kas gaaxsenda, klara rogor urtyamda, gaeRima, `Tmebi aRar
amouva~, _ gaifiqra. `klaram Tavis giJuri Canafiqri Tu
Seasrula, gramitonas maSin daudgeba ubedurebis qarbuqi~,
_ xasiaTi moewamla. `netav es ram afiqrebina? imis Wkuidan
mosalodnelia~, _ gramitons gaxeda, ̀ Zroxis curebSi~ isev
aTamaSebda fanqars.
_ amxanagebo, dRes ekonomikuri skolis mecadineobas
viwyebT, es ubralo saqme ar gegonoT. gazeTebs xom kiTxu-
lobT, radios usmenT, Cvens qveyanaSi ra didi ambebi xdeba:
fabrika-qarxnebi Sendeba, soflis meurneoba giganturi nabi-
jebiT midis win, ratom? imitom, rom moverioT kapitalis-
tur samyaros. nato kbildaRrWenili mogvCerebia: avstralia,
Sveicaria, islandia, nikaragua, aRarafers vambob safrange-
Tze, inglisze da amerikaze romlebic dasaglejad mogvCere-
bian. magram bodiSi moixadon, Zvlebi yelSi gaeCxirebaT;
Cveni ekonomika uZlevelia.
221
_ avstralia raRa ubedurebaa, ramsiSoridan gvemuqreba,
_ viRacam Cailapara.
_ avstralia ki ara, avstria, _ viRacam gauswora.
_ avstria neitraluri qveyanaa, imas natoSi ra unda.
_ avstralia da avstria erTi da igive flavia! _ saqmis
Rrma codniT daasabuTa gramitonma.
_ avstria evropis centrSi patara, neitraluri sax-
elmwifoa.
_ Sen netraluri dauZaxe, rom gamouSvebs gemebs da
raketebs dagviSens, neitraluri giSvelis maSin?! kapital-
isturia, ese igi natoa. nato, Tebro, katuSa, an saTenika
ar gegonos, ubeduri avia, gasagebia?
_ gavigeT, gavigeT! _ aqeT-iqidan wamoiZaxes.
_ me waval, Tqven gaagrZeleT, _ raionidan momagrebuli
kaci fexze adga. gramitonisTvis SeniSvnis micema ver gabeda,
is xom raikomis pirveli mdivnis naqebi Tavmjdomare iyo.
_ darCi, male movrCebi da danarCeni purmarilze ga-
vagrZeloT, _ sTxova gramitonma.
_ ara, waval, sxvaganac unda gaviaro, _ quds daavlo
xeli da ise wavida, TiTqos oTaxSi xanZari gaCeniliyo.
lukas sircxvilisagan Sublze ofli gamoayara. `am
oTaxSi yvela gramitonze aTmagad ganaTlebulia, magram
erTma Tu Seuswora naTqvami. Tumca gramitonasTvis Ses-
worebas ra azri aqvs, mainc verafers gaigebs. magram, rogorc
yvela uvics da egoists sCvevia, ise gadaekideba, rom
soflidan garbodes. amaT raRa enaRvlebaT, Tu gramitonas
avstria da avstralia erTi da igive flavi hgonia~, _
fiqrobda luka da dimitri davaraSvilis damoZRvra axsend-
eboda.
gramitonma lukasken gaixeda, is xelebSi TavCarguli
ijda. `xom davaxvie Tavbru~, gaifiqra da politikuri mi-
moxilva gaagrZela: _ Cveni qveyana yvelas daaCoqebs. napo-
222
leons xom motexa kiseri patara kaxma, ma ra egona, ruseTze
gamolaSqrebas apatiebda?! gitlers kidev bagrationma motexa
kiseri, Tanac magari yinva iyo da mTeli misi jari gaiyina.
axla amerikelebi gadareulan, sabWoTa kavSirze iweven, ar
ician, rom ruseTma erTi bombi rom Caagdos, mTeli amerika
gaiyineba. memre isev Cveni Sesanaxi unda gaxdnen; wyali aqe-
dan sazidi gauxdebaT.
lukam veRar moiTmina amdeni sisulele, wamodga da
daukiTxavad gavida gareT.
_ Tu madianad ar gamoZRnen, wyali ar moswyurdebaT, _
viRacam wamoiZaxa.
_ maSin jer saxaSlame xorci unda gavugzavnoT, _ axla
sxvam wamoayena winadadeba.
_ hoda, swored es aris ekonomika as Zroxaze as xbos
rom miviRebT, _ ganmarta gramitonma.
_ zogi tyupsac igebs, _ axla sxvam gamoiCina Tavi.
_ miT ukeTesi, _ daudastura gramitonma _ erTi Rori
TxuTmet goWs rom daagdebs ekonomikaa.
_ Tormeti ZuZu aqvs, sams namdvilad gauWirdeba, _
viRaca Sewuxda.
_ sami kidev amerikelebs gavugzavnoT, _ sxvebi moex-
marnen.
_ kaco, marto amerikelebi xom ar arian, axla frange-
bi, ingliselebi da Tundac avstralielebi, _ Sewuxdnen.
_ amisaTvis ormoccuriani Roria saWiro, _ daaskvnes.
_ hoda, rac metia curi, miT metia goWi da aqedan ga-
momdinare baraqa, _ ganmarta gramitonma.
didxans iyayanes. gramitonma Tavisi ideebiT sakmaod
gaanaTla msmenelebi.
rogorc iyo ekonomikis skolis mecadineoba daamTavres,
nel-nela iSlebodnen.
timoTe lukasTan mivida da gverdiT gaixmo.
223
_ luka, amas winaT Sen gadagvarCine, magram mag oxers
araferi esmis. miTxra, mTeli fuli gaita, nawils im xalxs
mivcem, ro Segvamowmes da rac darCeba, veravin Segvecile-
bao.
lukas mwared gaeRima. zauris naTqvami gaaxsenda, rom
CavabaroT, gramitona mere ufro moxerxebulad moiparavso.
_ wadi, timoTe, daisvene, _ urCia lukam.
_ Sen ra gadawyvite?
_ me gramitonas cota xniT yinulis bombebis gakveTilebs
Cavutareb da mag fulis moparvis madas sul davukargav, _
RimiliT uTxra timoTes da mxarze xelis mosmiT moef-
ereba.
gramitonis kabinetidan yvela gamosuliyo xiTavas gar-
da. luka rom SeiWra Sig, gramitoni raRacaze eCurCule-
boda.
_ gadi gareT! _ xiTavas ubrZana.
_ vaaa! Sen vina xar? _ iwyina xiTavam.
_ ai, vina var! _ lukam kiserze mohkida xeli, kabi-
netidan gaaTria da WitlayiT isrola gareT.
_ vai gramitonas brani, neta risTvis Seuvarda? _
ikiTxes amis damnaxvelebma.
_ yinulis bombebze gakveTils Cautarebs, _ siciliT
ganmarta timoTem.
lukam karebi mixura da gramitons miubrunda.
_ ra ginda? _ xmis kankaliT hkiTxa gramitonma.
_ rodis daamarcxa patara kaxma napoleoni?! _ lukam
sayeloSi staca xeli da magididan gamoaTria. _ rodis
daesxa napoleoni ruseTs? gekiTxebi! _ uRriala.
gramitonma xma ver amoiRo. erTianad kankalebda da kbils
kbilze aceminebda.
_ erekle gardaicvala 1798 wels, napoleni ruseTs Tavs
daesxa 1812 wels. axla miTxari, ramdeni wlisa gamodis
224
mamaSenis yurebdaWrili vairi! _ titvel Tavze xeli mou-
Wira da iatakze daamxo.
_ miSveleT, mamklams! _ gramitonma amoixriala.
timoTem karebi Semoxsna. dabla pirqvedamxobil grami-
tonisTvis lukas zurgze daedga fexi, gramitoni kidurebs
bayayiviT iqnevda.
_ ras Svrebi, luka, ar Semogakvdes! _ timoTem uyvira.
_ aq Semosvla aravin gabedos! aman jer iataki unda
lokos Tavisi binZuri eniT. aloke! _ uyvira da Tavze fexi
daaWira. gramitonma iataks ena ausva.
timoTem sicili veRar Seikava.
_ axla miTxari, ra gansxvavebaa avstriasa da avstralias
Soris! _ uyvira.
_ me ra vici, orive sazRvargareTia, _ mtvris furTxe-
biT Tqva gramitonma.
_ rom agixsna, mainc ver gaigeb, Se viristvinav! iybede
rogorc ginda da acine cxvrad qceuli msmeneli!
amasobaSi gramitoni muxlebze wamodga da pirs iwmen-
davda.
_ timoTe, axlos modi! _ lukam dauZaxa.
_ xvalidanve daiwyeb jiSiani Zroxebis Sesyidvas; Cemi
Semowmebis gareSe kapiks ver gaitanT!
_ egre qeni, _ timoTes gauxarda.
_ eg sakiTxi Sen rom ar gexeba, _ Seepasuxa gramitoni.
_ aloke iataki! _ lukam uyvira da iseTi Witlayi amo-
hkra cxvir-piriT iatakze gaSxlarTa. _ aloke! _ uyvira.
_ vlokav, luka, vlokav! _ saswrafod upasuxa morigi
Witlayis moxvedris SiSiT.
_ axla darwmundi, rom Zroxebis Sesyidva mexeba?!
_ gexeba, gexeba!
_ hoda, egre. Tu sadme am ambavze ena dagiZravs, iatakis
lokva aRar giSvelis, gaige?!
225
_ gavige, gavige! avdge? _ iatakze loyadadebulma cali
TvaliT Sexeda.
_ axla ginda adeq da ginda dilamde mand egde! _ mi-
aZaxa lukam da gareT gavida, timoTe siciliT gahyva ukan.
_ ra moxda? _ gareT myofni timoTes Semoexvivnen; lu-
kas SekiTxva ver Sehbedes.
_ ratom ar ici, rom avstria avstralia ar ariso,
kuTxeSi daayena. gramitonam kidev kuTxeSi dadgomas iatakis
lokva arCia. hoda, eniT iataks aprialebs, _ siciliT upa-
suxa da lukas gamoekida.
Zroxebis Sesyidvas timoTem mcdeloba ar moaklo da
saukeTeso, jiSiani saqoneli SeiZina; gramitonma ki lukas
SiSiT fulis miTviseba veRar gabeda.
SiSis karnaxiT Cadenili danaSauli
gramitonma Tavisi moRvaweoba miTviseba-TvalTmaqcobaze
aawyo. iseTi adamianebi daiaxlova, amgvari saqmeebis mokv-
araxWineba rom xelewifebodaT, magram ver iqna da lukas
veraferi ver mouxerxa; misi SiSiT xom goneba ebindeboda.
sadac lukas xeli swvdeboda gramitons da mis amqars uku-
RmarTobis Jini uqrebodaT.
meZroxeobis fermis gamge-timoTe xom mTlad gamoicvala,
rac lukam daRupvas gadaarCina da jiSiani Zroxebi Sea-
Zenina, Tanac rac gramitonis iatakze xoxiali moixila,
ufrosad lukas garda aRaravisa scnobda. gramitonic augis
Tqmas veRar ubedavda im koSmaruli saRamos SiSiT.
yintora isev muSaobda, magram jagaras SiSiT saavkacod
veRar CuCunebda. jagarac fxizlad iyo da lukas mxardaWer-
iT amayobda. brigadis wevrebi gaxarebuli iyvnen xuTmagi
mosavlis miRebiT; imdeni xvdebodaT, moparva aRar sWird-
226
ebodaT. yintoras ki boRma axrCobda, xSirad ijda grami-
tonTan da lukaze avsityvaobiT erTmaneTs boRmas uqa-
rvebdnen.
`rogorme unda moviSoro, Torem sul amirevs gegmebs~,
_ fiqrobda gramitoni. luka Wiris dResaviT sZulda da
amaze uaresad eSinoda misi. Tu Tavis TanamoazreebTan lan-
ZRavda, aTas xrikebs igonebda mis mosaspobad, lukas
yvelaferze Tavs uqnevda da erTguli finiasaviT elaquce-
boda. Tagvis grZnoba eufleboda katis winaSe lukas rom
xvdeboda, es maSin, roca Tavisi didebis zenitze iyo da
gramiton qarumiCs eZaxodnen. luka Tumca Tavazianad epy-
roboda, marto is ar mimarTavda mamis saxeliT. itanda
gramitoni am `damcirebas~, itanda da gulSi RvarZlsa da
boRmas agrovebda.
_ gramiton qarumiC, Tqveni Zalis patrons erTi giJi
agronomis mocileba rogor unda gagiWirdeT; gagviSxama
sicocxle. erT gram marcvals ver daaRwev. mosavlis aRebac
ise CaTavda, xorblis gayidva ver movaxerxeT; xalxi xom
gaafuWa, yvela revizori gaxda, _ aqezebda xiTava isedac
lukas uCumra dasakbenad SemarTul gramitons.
_ swored ambobs gramiton qarumiC, _ kveri daukra
xiTavasTan erTad Semosulma mZRolma sikom, romelic grami-
tonma Tavmjdomared daniSvnis Semdeg kolmeurneobaSi gad-
moiyvana geologebidan, Sansiania gamogvadgebao. marTlac,
eSmakma icis, ra Savi saqmeebi keTdeboda sikos xeliT. gra-
miorTan axlo urTierTobiT amayobda mefisnacvaliviT
gaWimuli dadioda, amitom Wimia Searqves.
axla xiTava da Wimia gramitonis kabinetSi isxdnen da
lukas mocilebis gegmas amuSavebdnen.
_ Tavmjdomareoba unda, xalxs amxedrebs, hgonia, saqme
gagifuWdeba da mogxsnian; erTxel fexi ar Cauvida, axla ar
isvenebs; magas sada aqvs Sennairi Sansi ufrosebTan saqmis
227
mogvarebaSi, _ xiTava aqezebda isedac gaborotebul grami-
tons.
_ ufrosebTan moviTaTbireb, Camoval da kinwiskvriT
gavagdeb! sadac undaT waiyvanon! kolmeurneobis Tavmjdo-
mareoba flavis Wama hgoniaT. me aTasi Semamowmes, gamomcades,
damakvirdnen ra vicodi, ra ganaTleba mqonda; jer sofelSi
kaci ar dadis Tavmjdomareoba rom SeeZlos. Cemi cvlis
momzadebas ocdaaTamde weli dasWirdeba. mec vfiqrob am
saqmeze, aba, rodemdis SevZleb am mZime tvirTis zidvas. amaT
kidev swavla ar undaT, marto Tanamdebobaze iweven, egre
kidev sad aris, Zmao, igre damabereben, kaci ar momzaddeba,
Tavmjdomareoba rom SeZlos! _ gramitonma Tanamoazreebs
SeSfoTebuli TvalebiT Sexeda.
_ iyavi da gvixelmZRvanele, gramiton qarumiC, magas ra
sjobia, oRond zogierTi uvargisi droze moiSore; Tu
saWiro gaxdeba, dagvavale da igre gavaqrobT, eSmakmac ver
miagnos! _ Wimiam waitrabaxa.
_ jer me movelaparakebi zeviT da Tu gaWirda, aq ara
xarT! ... _ imediani toniT daasrula saubari gramitonma...
sokrat qeraSvilma gramitoni ukmayofilod miiRo:
_ is Tqveni gadareuli agronomi ra gaxda, domenti
tiris, ar gvasvenebso. Tu Sen ver mogixerxebia, me mogaSo-
reb Tavidan mere rogorc unda, igre itexos Tavi!
_ ra vqna, sokrat gigaeviC, lamis koleqtivi amijanyos.
misi moxsna uTqvenod ar minda. radgan Tqvenc am azrisa
xarT, axlave gavagdeb; bolosdabolos mis gamo wesrigi ver
damimyarebia! _ aRSfoTda gramitoni.
_ or dReSi Sen Tu ar gaginTavisuflebia, Cven gavag-
debT! CaTvale, rom sakiTxi zeviTac SeTanxmebulia, _ gaamx-
neva sokratma.
_ dResve gamovagdeb! _ gadawyvetiT Tqva gramitonma da
amayad gamovida sokratis kabinetidan.
228
manqanaSi iseTi rixiT Cajda, TiTqos luka ukve moxs-
nili hyavda. wripo manqanas miaqrodebda, Tan gramitons
akvirdeboda, lukas xelebis qneviT rom emuqreboda; gzaSi
cecxli nel-nela gaunelda. warmoidgina mis kabinetSi Se-
suli luka gaRimebuli da avazasaviT gulgamgmiravi mzeriT;
ramdenjer scemia elda mis Semxedvares. `vaime, ratom
vTqvi, movxsni-meTqi, sokrata iq xom ar meyoleba, Cemma
mterma ixilos gacofebuli luka, TviTon sammarTvelom
itezos Tavi. sofelSi rom Caval, netavi miTxran, luka
mokvdao, ras vizeimeb!~ _ fiqrobda gramitoni da lukasi
im wunkal ZaRlis msgavsad eSinoda, dayvirebisas fexebSi
kudgaCrili wkavwkaviT rom garbis da Tan Sards Rvris,
magram yovelTvis mzadaa imave adamians uknidan mieparos da
ukbinos. didi SiSis gancda lukas daundobel mtrobasTan
erTad gramitonSi sikeTis saxsenebels aqrobda.
`xval sokratam rom damirekos da mkiTxos, luka mox-
sen Tu arao, ra vupasuxo? ara, am dReebSi sofelSi ar
gamovCndebi~, _ gadawyvita. kantoraSi daibara, saswrafod
qalaqSi gamomiZaxeso da imave dRes wripom Tbilisisaken
gaaqrola...
cioda. TbilisSi arnaxuli yinvebi daiWira. quCebSi ga-
ToSili Tovli manqanebis moZraobas aferxebda. klara fan-
jarasTan idga da buxrebSi RamenaTev, gamurul beRurebs
akvirdeboda sanagve yuTebSi rom iqeqebodnen. mowyenili iyo.
samsaxuris Semdeg saxlSi mosuli Tavis fiqrebSi Tu oc-
nebebSi dabodialobda. ramdeni ar ecada, ocnebebiT lukas
ver moscilda. lukas naxvis Semdeg cota xniT hyofnida
masTan Sexvedris siTbo, mere isev ewyeboda lukas naxvis
survili, romelic, rac dro gadioda, saSineli depresiiT
awamebda. aRaraferi ar ainteresebda. lukaze fiqri iyo misi
Sveba da sicocxlis wyaro.
karebze mokrZalebuli kakuni gaisma. klara Semobrunda
229
da kars miaCerda, kakuni ganmeorda. karebi gamoaRo, mis win
viRac ucxo mamakaci idga.
_ gamarjoba, klara! _ ucnobi mokrZalebuli Tavaziano-
biT miesalma.
klara daakvirda: gamxdari, WaRara kaci iRimeboda. zaza,
SemaSfoTeblad dareka xsovnis zarma.
_ zaza xar? _ Zlivs Tqva.
_ zaza var, klara, zaza, iqneb SemomiSva? _ sTxova.
_ mobrZandi.
zaza skamze Camojda da xelebi muxlebze daiwyo; klara
mis win gaCerda.
_ momenatre, klara, da ager, movedi, _ xmis kankaliT
Tqva.
_ Zalian gvian mogenatre.
_ barem sul menatrebi, magram axla gavbede Seni naxva.
_ ex, mec menatreba erTi vinme, magram...
zaza ver mixvda, es ra monatreba iyo da mzrunveli
toniT uTxra: _ vin aris, iqneb me mogexmaro mis naxvaSi?
_ Sen ki ar momexmarebi, Sen damakargvine is adamiani,
vis gareSec Cemi sicocxle erTi grZeli gauTavebeli wame-
baa mxolod, _ cremlebis wmendiT Tqva klaram.
zaza movida, rom bodiSi moexada, moenaniebina Tavisi
saqcieli, klarasTvis patieba eTxova, moeyola, umisod rom
misi sicocxle uazro da uSinaarso iyo da TanagrZnoba
eTxova. gadaifiqra, mixvda, rom klara viRacaze uimedod
iyo Seyvarebuli da misi Txovna mxolod wylis nayva iqne-
boda.
_ dasanania, klara, Semogiare, iqneb rameSi dagWirdebo-
da Cemi Tanadgoma, _ uceb amis Tqma moaxerxa.
_ ex, batono zaza, daufiqrebeli da Tavqariani saqcieliT
adamianebi zogjer TavianT cxovrebis gzas samudamod erT
mTlian ekliT dafarul bardad aqceven xolme, romlis
230
gakafvas sicocxlis bolomde ver axerxeben da tanjva-wamebis
lukma xdebian; swored me gaxlavarT amgvari gzaekliani
ubeduri! _ klaram zazas zurgi Seaqcia da cremlebi ise
moiwminda.
zaza fexze adga. _ mapatie, klara, rom ase dagamwuxre,
megona, es Sexvedra Cvens urTierTobaSi gaCenil bzars gaam-
Telebda, _ Tqva da karebisaken gabrunda.
_ moica, magidas gavSli, mapatie, rom uceb ver Semog-
Tavaze! _ klara dafacurda.
_ ar ginda, klara, vxvdebi, rom Sens cxovrebaSi boro-
ti jadoqaris roli Semisrulebia; bodiSs gixdi!
_ Sen arafers SuaSi xar. me Cemi qarafSuta xasiaTis
gamo visjebi da Rirsica var! _ daaskvna klaram.
_ asea, yvelas Tavis bedis triali hqcevia werad, _
Cailaparaka zazam. _ naxvamdis, klara, Tu rodisme dagWirdes
Cemi Tavi, bednieri viqnebi Tu ar momeridebi! _ zazam magid-
aze patara qaRaldi dado, romelSic Tavisi misamarTi ewera
da gareT gavida.
klaras misi mipatiJeba aRar ucdia. qaRaldi aiRo,
karebTan mivida da kibeze Camaval zazas miaZaxa: _ zaza
batono, rogor gaige Cem aq yofnis Sesaxeb, an vin mogca
misamarTi?
_ lukam, iman mirCia, SenTan movsuliyav da Serigeba
meTxova. ex, luka, fuWi gamodga Seni mcdeloba! _ xeli
Caiqnia zazam.
_ kargad brZandebode batono zaza! _ miaZaxa klaram da
oTaxSi Sevida.
_ ramxelaze Sevabezre luka, rom am gziT ecada Cemi
Camocileba, RmerTo Cemo, gana me minda rom Sewuxdes, an
rames vuSaveb?! _ xmamaRla qviTiniT Tqva, savarZelSi CaeS-
va da didxans iRriala. ratomRac axla Zalian mounda
lukas naxva. adgilze ver Cerdeboda, mousvenrad trialeb-
231
da. ara, sayveduris Tqmas sulac ar apirebda, Tavisi Tavis
dasjis survili moeZala. uceb CanTas dastaca xeli, sas-
wrafod Caalaga Sig saWiro nivTebi da gareT gavarda...
sofelSi Casuli klara ori dRe gareT ar gamosula,
daZabul fiqrSi iyo da sakuTar TavTan daobda. raRaciT
undoda lukas yuradReba mieqcia da Tavisi ubedurebiT
misTvis guli etkina.
saRamo iyo. luka buxarTan ijda da wigns kiTxulobda.
klaram fanjridan Seixeda da frTxilad daakakuna. luka
fanjaras daakvirda. fexze adgomas apirebda, rom karebi
gaiRo da klara daukiTxavad Sevida oTaxSi.
_ klara?! _ lukam moulodnelobisagan Sehyvira da
skamidan wamofrinda.
_ me var, Cemo luka! _ klaram Tavi veRar Seikava, aR-
rialda da kiserze Camoekida.
_ ra moxda, klara, cudi xom araferia?! _ luka SeS-
foTda.
_ moxda, aba, ar moxda?! _ slukuniT upasuxa klaram.
_ raSia saqme?
_ saqme imaSia, rom Seni unaxaobiT lamis davixrCe! ra
ginda Cemgan, ra?!! _ klara aRrialda da mkerdze muStebi
dauSina.
lukas gaecina, moexvia da Sublze akoca.
_ mec Zalian momenatre, Cemo klara? xom ici CemTvis
uZvirfasesi da sayvareli megobari xar!
_ sayvareli megobari xar! _ klaram gamoajavra. _ say-
vareli megobari ki ara mawyenine, damcine, mlanZRe, Seura-
cxyofa momayene! SemaZule Tavi, rom Sveba vigrZno da am
koSmaridan davisveno! ra ginda Cemgan, ra?! SemaZule Tavi,
SemaZule! mlanZRe da gamagde aqedan rogorc ukanaskneli
mawanwala, Tu CemTvis sikeTe ginda! _ klara cremlebis
frqveTiT exveweboda.
232
_ ra gemarTeba, klara, xom ici, rom Seni tkivili CemTvis
wamebaa. Tu saWiro gaxda, Cems sicocxles ganacvaleb; guls
nu moklav Seni amgvari nerviulobiT! _ luka Seexvewa.
_ Cemi ubedureba guls giklavs? kargi, maSin gaCveneb
Cems yvelaze did ubedurebas! _ klara gareT alqajiviT
gavarda, luka fexSiSvela gamoekida. cota xans sdia Tov-
lSi, mere ukan Semobrunda fexsacmelebis Casacmelad; Tov-
lSi klaras kvals mis saxlamde mihyva da Sin damSvidebuli
dabrunda.
meore dRes sofelSi ucnauri ambavi gavrcelda, grami-
tona klaras colad irTavso...
gramitons saxlSi qeifi hqonda, rameTu mas qorwils
ver daarqmevdi. TxuTmetiode Tanamoazre Sekriba da klaras-
Tan SeuRlebas zeimobda.
klaram lukas dapatiJeba moiTxova. gramitoni fexebi
Cauvarda, Seni Wirime, klara, is aq rom movides, SeiZleba
ubedureba datrialdeso. klaram mainc ar mousmina da
wripo gaagzavna lukas mosayvanad.
wripom lukas saxlis alayafis karebs miayena manqana da
sayviri gabmiT CarTo. luka saxlSi iyo da ise borgavda,
sayviris xmas yuradReba ar miaqcia. `kargi, maSin gaCveneb
Cems yvelaze did ubedurebas~, _ yurebSi uwioda klaras
godebiT naTqvami da boRma axrCobda, rom am ubedurebis
mizezi TviTon iyo da klaras verafriT Sveloda.
wripos sayviris Rriali moswinda da ezoSi Sevida.
_ luka, gamoixede, kaco! _ dauZaxa.
luka gareT gamovida da wripos gabrazebuli miaSterda.
_ klaram gamomgzavna, axlave wamoiyva, Cems da grami-
tonas SeuRlebas daeswroso, _ moaxsena.
_ Sen masxarad asagdebi Cems meti veravin naxe?!
_ ra maxsroba, kaco, axlac sufraze gramitonas gver-
diTa zis da luka maiyvao.
233
_ gramitonas gverdiT meqaTmeobaSi frosia rom aris is
ar daujdeba mag kvazimodos, ara kvazimodo suliT spetaki
iyo. eg sul-xorciT myrali da binZuria, hoda, binZuris
garda gverdiT vin miujdeba. klara ki suliT spetaki da
uwmindesi adamiania, TiTqmis angelozia, gaige? _ luka bolo
sityvebs RrialiT ambobda. wripos xeli daavlo, moabruna
da iseTi Witlayi amohkra, rom ramdenime metrze gafrinda
da miwas pirqve daaskda...
_ ar wamovida? _ hkiTxa klaram naWitlayar wripos.
_ wamovalo ki ara, gramitonas gverdiT binZuris garda
aravin dajdebao, klara ki suliT spetaki, uwmpndesia, TiTq-
mis angelozio. me ki im nadiris xelSi tyuilad Camagde! _
sayveduriT uTxra wripom da natken sajdomze xeli moisva.
_ rogor giTxra, angelozio? _ hkiTxa klaram.
_ ho, spetaki da uwmindesi angeloziao.
_ angeloziao? _ klara axla ukve tiriliT ekiTxe-
boda.
magidasTan aRar damjdara, oTaxSi Sevida da tiriliT
guli moioxa. magidasTan ki mTvrali gramitoni gauTaveblad
trabaxobda.
klara sawolze gauxdelad iwva, ar eZina, lukaze da
Tavis kidev erT Tavqarian saqcielze fiqrobda; axla ukve
nanobda, rom lukas guli atkina. grmitoni oTaxSi racrac-
iT Sevida, xelebi gaSala da klarasken gaemarTa. klara
wamoxta: _ sad modixar, Se pirutyvo! _ uyvira.
gramitoni SeCerda, klaras SiSma isev gaixsena.
_ aq Semosuli ar daginaxo, Se binZuro, Torem mag myral
suls amogaZrob! _ uyvira, mivarda da sul kinwiskvriT
gaagdo gareT.
amis Semdeg gramitons Sin misvlis eSinoda. saRamoobiT
kantoraSi didxans ijda. saxlSi gvian ise Seipareboda
xolme, rom klaras ver gaego. uCumra dawveboda da diliT
234
isev gaipareboda, sanam klara gaiRviZebda.
saRamo iyo. gramitonis kabinetSi xiTava da Wimia isx-
dnen, xiTavas cali Tvali Calurjebuli hqonda.
_ yvelaferSi lukaa damnaSave, _ ukve meramdened uyve-
boda xiTava, _ mag giJma raRaca jiSis simindis Tesli
maitana, sawyobis kuTxeSi ewyo tomrebiT; gazafxulze unda
davTesoo. hoda, viRaceebi movidnen, kargi fasi SemaZlies,
Senc xom giTxari. is gavyide da mis adgilze Cveulebrivi
simindis tomrebi davawye; is lawiraki niko movida, naxa da
ayvirda. veubnebi, biWo, gaCerdi, cota fuls Senc mogcem-
meTqi. gagigonia? iseTi yvirili atexa, sxvebsac gaagebina.
hoda, mocvivdnen da mcemes, Torem niko ras memereoda. es
kidev araferi, dememuqra, luka rom gaigebs, deda mere ge-
tirebao. is giJi ukve ramdeni dRea mindorSi zis, Tevzebis
tbori rom gakeTa iqaa, am yinvebSi Tevzebi ar daixocono.
SiSiT sawyobSi veRar Savdivar, Cems mters,is rom gaigebs...
giTxari, amas nu gavakeTebdi da ege! _ xiTavam SiSiT Sexe-
da aranaklebad gulgaxeqTil gramitons.
_ gana marto nikoa gaTavxedebuli? Senamde xma ar modis,
rom icode, sadac ori kaci erTad dgas, laparakoben, grami-
tona droze unda moviSoroT da luka moviTxovoT Tavmjdo-
mared, Tore koleqtivi daSaleso, _ waaqeza Wimiam.
_ egrea, egre! Tu ar moviSoreT, Cveni saqme sul uku-
Rma wava; Zalian saSiSi vinmea, _ CurCuliT Tqva grami-
tonma.
_ Sen marto Tqvi da magis moSorebas ra unda, me da
xiTava Tevzis tborTan davxvdebiT da, sul marto ar
aris...
_ orni ki ara magas oci kaci veras daaklebs; me xom
vici, ra janis patronia, _ uimedod Tqva gramitonma.
_ Cxubs xom ar davuwyebT, iman ra icis, ras vupirebT;
uknidan rkinis kets davuSvebT TavSi da mogWama Wiri,
235
sadme xramSi gadavagdebT, Zvalmianianad rom daikargos, _
saqmis codniT Tqva Wimiam.
_ egre kargi iqneba. oRond es Wiri mamaSoreT da maRa-
riCi Cemze iyos! _ gaxarebuli gramitoni fexze adga da
taSi Semohkora.
SeTqmulebi gramitons gamoemSvidobnen da gegmis ganx-
orcielebas Seudgnen...
Zlieri yinva iyo. ramdenime dRe-Rame luka Tavis sacdel
nakveTs ar moscilebia. zeTis xilis, limonis, kivis nar-
gavebi celofanSi hqonda Sexveuli, leRvis da broweulis
xeebidan yinuli Camobertya, axla nakveTis bolosken wavida,
sadac Tevzis tbori moawyo, iqve mindvris gza gadioda,
miwispirs muqi nisli sevdasaviT daswoloda.
tborTan, `volga~ gaCerda, manqanidan Wimia da xiTava
gadmovidnen.
_ gamarjoba, luka, saxlSi xom ar wamoxval? _ Ses-
Tavaza Wimiam.
_ wamoval, oRond cota xniT unda momicadoT, tbori
gaiyina, Tevzebi ar daixocon uJangbadod, ramdenime adgilas
Cavamtvrev da wavideT. manqanaSi Zelayini geqneba, _ sTxova
lukam.
Wimia sabargulisaken wavida, Tan xiTavas Tvali Caukra.
sqeli nisli am adgilas sagrZnoblad SeTxelebuliyo;
bunebas eZina, araviTari xma ar ismoda.
Wimiam lukas erTmetriani majis sisqe rkinis naWeri
miurbenina, lukam daxeda, ver mixvda, risTvis iyo saWiro.
_ ra aris es? _ hkiTxa.
Wimia daibna, feri dakarga, `xom arafers mixvda?~
SeSinebulma gaifiqra. guli kinaRam gauCerda, sunTqva Seu-
gubda. sakmarisi iyo, lukas SekiTxva gaemeorebina, rom
yvelafers daamRerebda.
luka Sebrunda da yinulSi Wrilebis amotexas Seudga.
236
xuT adgilas farTo yinulis Wrilebi gaakeTa. Wimiam SvebiT
amoisunTqa, lukasTan axlos mivida da mis saqmianobas ak-
virdeboda.
luka erTgan muxlebze dadga, rkina gverdiT daido,
daixara da Camtvreuli yinulis naWrebis amoyra daiwyo.
Wimiam frTxilad aiRo rkinis naWeri, xelSi Seatrial-
Semoatriala. muxlebze mdgari luka waxriliyo da yinulis
did naWers eWideboda. Wimia axla mxolod lukas Savi abre-
SumiviT nazi da xSiri TmiT dafarul kefas xedavda; guli
Zalumad ucemda. `axla, Torem mere amgvari momenti aRar
meqneba~ _ gaifiqra. lukam yinulis naWeri orive xeliT
amoswia. am dros Wimiam mTeli ZaliT rkinis naWeri daartya
kefaSi. luka win waqanda da TaviT yinuls daaskda: sisx-
lma ifeTqa da adamianis borotebis kvali keTili adamianis
suliviT spetak Tovls daatyo.
_ Cqara modi, momexmare! _ dauZaxa gaSterebul xiTavas.
orivem luka manqanaSi SeaTries da ukana savarZelze
daagdes.
_ alazanSi gadavagdoT, _ xiTavam SesTavaza.
_ iqamde Soria, aravin Sagvxvdes. arxi gayinulia, aqvea,
CavamtvrioT da Sig CavagdoT; mere eZebon, sanam gadneba,
veravin miagnebs! _ Wimia saWes miujda da arxisken mimaval
gzaze Cawolil nislSi gauCinardnen...
qitesa cxens mierekeboda, Tan malmale lukasken brunde-
boda da akvirdeboda, tyapuWs Seusworebda da cxens aCqa-
rebda.
orTvala xirsas gascda. nisli nel-nela civgomboris
qedze Securda da gzidan maRla aiwia.
lukam daikvnesa. qitesa swrafad Semobrunda: _ luka!
luka! xma gameci, biWo! qitesa var, amalias mama, luka, ar
gesmis?! _ yurSi CasZaxa.
lukam Zlivs gaaxila Tvalebi, verafers xedavda, Tavi
237
saSinlad stkioda, grZnobda, rom sadRac iyo da TavSi mZime
uros urtyamdnen. uneburad amoikvnesa; qitesam isev CasZaxa
yurSi.
lukam tuCebi Seatoka, raRacis Tqma undoda; qitesam
tuCebTan miutana yuri.
_ saxlSi wamiyvane, _ CurCulebda luka.
qitesa TiTqos axla movida gons, cxens miubrunda da
lukas saxlamde ise arbenina, saxre sul zed daamtvria.
sofelSi TofiviT gavarda xma, luka mouklavTo. jguf-
jgufad Sekrebili xalxi yayanebda.
klarasTvis es ambavi dRis bolos gaxda cnobili. wri-
po da gramitoni laparakobdnen: _ Tavs iyo gasuli, yvelas
Cagravda, ege viRaca Saxvedria Tavisi Wkuisa, aba, ra egona!
_ niSnis mogebiT ambobda gramitoni.
_ eg me adre unda memekla, giJi iyo, Sens qorwilSi
davpatiJe da cema damiwyo; iqave gavigdebdi wixls qveS,
magram Sen geci pativi, _ daitrabaxa wripom.
_ mouklavT da kargad uqniaT! daisvenebs xalxi da
sofelic! _ xelebis fSvnetiT ambobda gaxarebuli grami-
toni.
klaras elda eca. maSinve lukaze ifiqra, wripo xom man
gaagzavna lukas dasapatiJeblad. vaiTu luka mokles, me ki
gulis tkena mindoda. _ vaime! _ klaram TavSi Semoikra
xeli, mainc guli gaimagra da mosaubreebTan Sevida.
_ vin mouklavTo, ras ambobdiT? _ ikiTxa.
_ ma ra egona, ege xo Saxvda Tavis Wkuis! _ niSnis
mogebiT Tqva wripom.
_ vis Sexvda Tavis Wkuis, vin mokles, ratom ar mety-
viT?! _ klaram xmas auwia.
_ vina da... _ gramitons undoda eTqva, vinc Rirsi iyoo,
magram klaras rom Sexeda, gadaifiqra, _ ravi, luka mouk-
lavTo, iZaxian!
238
_ lukas mokvla gixaria, Se Wiriano?! _ klara grami-
tons gauqanda, is saswrafod oTaxSi Sevarda da karebi
Caiketa.
_ sada hyavT luka?! _ klara RrialiT eca SeSinebul
wripos.
_ Tavis saxlSiao, amboben _ wripom saswrafod moax-
sena ukan-ukan rom garboda.
_ vaime, luka!!! _ klaram saSineli xmiT daiwivla da
lukas saxlamde SeSlilis RrialiT miiWra.
ezoSi Segrovilebma aRrialebuli klara ver SeaCeres.
oTaxis SesasvlelTan zauri gadaeRoba. klaram SeRriala:
_ zaur, luka aRar aris?!
zaurma xelebi gaSala da Sig ar SeuSva.
_ nu geSinia, cocxalia, gadarCeba! axla simSvide sWird-
eba, eqimebi arian Sig; nu tiri, yvelaferi esmis! _ gaaf-
rTxila.
klara uceb gaCumda. lukas gadarCenis imedis naper-
wkalma gonze moiyvana.
_ cocxalia? gadarCebao, zaur?! _ raRac auwereli
sixaruli, imedi da Txovna iyo Caqsovili mis xmaSi.
_ cocxalia da aucileblad gadarCeba! _ darwmunebiT
uTxra zaurma.
klara am saSineli gancdis Semdeg moeSva, zaurs moexvia,
Tavi mkerdze miado da aqviTinda.
sanam luka ar gamokeTda, klaram Tavi ar daaneba. dRe
da Rame mis sasTumalTan ijda da aravis uSvebda mosavle-
lad, vaiTu ise ar mixedon, rogorc saWiroao. gramitoni
ki trabaxobda, lukas Cemi coli adgas Tavze, iseTi mego-
broba gvaqvso; arada TviTon erTxel ar misula mis sanax-
avad.
lukas sawolTan zauric xSirad ijda. sadac ki kargi
eqimi eguleboda, yvela moiyvana. gadarCenis imedi misces,
239
oRond unda iwves da ar adgeso, daubares. zaurs eSinoda,
iqneb klaras ar daujeroso da xSirad iq iyo.
qitesam pirvelad mas mouyva, rac moxda da gaigona.
zaurma gaafrTxila, Tqvi, rom waiqca, qvas daartyao Tavi.
Tu gonze movida da gadarCa, yvelaferi gaikrveva, Tu
arada... zaurs cremlebi moadga, mware nerwyvi gadaylapa,
Tavi veRar Seikava da aslukunda: _ maT saZebnad isedac
bevri dro gveqneba.
amis Semdeg qitesam piri gaikera, _ ra vici, waqceu-
liyo da qvisTvis daertya Tavi, _ ambobda da mkerdSi muSts
irtyamda: _ hai dedasa, ufalo! Sen samarTliani iqnebi,
egeTi biWi rom ar gadaarCino?! _ marto darCenili mosTq-
vamda.
klara bednieri iyo lukasTan yofniT da masze zrunviT.
eqimebis garda aravis andobda mis movlas, vaiTu ise ar
gaakeTon, rogorc saWiroao.
axlac mis sasTumalTan ijda da lukas xelze efere-
boda. lukam Tvalebi gaaxila, klara icno da Znelad gas-
agonad Tqva: _ klara, Sen?
_ Sen Semogevle, Cemo sicocxlev! me var, luka, micani?
_ klaras amgvari sixaruli albaT Tavis sicocxleSi ar
ganecada.
_ gicani, klara, aq saidan gaCndi?
_ rac mogiyvanes, imis Semdeg ar mogcilebivar, minda
Cemi sicocxle, Cemi sunTqva gadmogce, Sens wamlad davdne
da amiT bednieri wavide am wuTisoflidan! _ klara lukas
xelze daekona da kocna dauwyo.
lukam Tvalebi daxuWa. klara SeSfoTda.
_ luka, cudad xom ar gaxdi?! _ CasZaxa.
lukam Tvalebi gaaxila: _ nu geSinia, klara, axla ukve
aRar movkvdebi, _ Zlivs gasagonad Tqva da Tvalebi isev
daxuWa...
240
zaurma pirlsave dRes gaagebina marines rac moxda.
_ mixede, zaur, yuradReba ar moaklo! _ Cveuli ba-
tonkacuri toniT uTxra. _ me Zalian datvirTuli var,
rogorc movicli, vecdebi, Camovide da vnaxo.
_ nu Sewuxdebi, lukas mnaxvelebi uSenodac ar aklia!
bodiSi, rom mogacdine da TaTbirze Tu zeimze daswrebis
dro mogakeli! _ zaurma yurmili daaxeTqa da marines misa-
marTiT miafurTxa.
marinem ki raRac Sveba igrZno. lukas pirovneba mis
gazrdil ambiciebs ver akmayofilebda, arada lukas saco-
leoba boWavda, Tavis daZvrenas cdilobda, Tumca luka Tavs
ar abezrebda da arc hqonda misTana qalze pretenzia, lu-
kas cxovrebis mizanTan araviTari saerTo rom ar hqonda.
lukam saaqaod moixeda. axla misi sicocxle safrTxis
winaSe aRar idga. woliTi reJimi da siwynare iyo saWiro
sruliad gamojanmrTelebisaTvis. klara bednieri iyo misi
movlis saSualeba rom hqonda, magram es gancda zaurma
Caumwara. calke gaixmo da mkacrad uTxra: _ klara, lukas
Zalian didi samsaxuri gauwie, iSviaTi megobari xar. aRa-
raferi uWirs, nel-nela gamojanmrTeldeba; axla saxlSi
wadi, qmari gyavs da uxerxulia.
_ vin aris Cemi qmari, gramitona? Seni mikvirs, es ko-
media ram dagajera? me lukasTvis minda Cemi sicocxle,
vinc ra unda Tqvas, ar medardeba?! oRond luka kargad iyos,
axlave Cavbardebi eSmaks jojoxeTSi gasaglejad. axla lu-
kas aRaraferi uWirs, Seval, davxedav da waval Cems Wiris
gzaze! _ klaram zaurs acremlebuli TvalebiT Sexeda da
masac auCuyda guli.
lukas eZina. klaram misi xeli aiRo, didxans kocna,
cremlebad dadna, Zlivs ikavebda Tavs, rom ar aRrialebu-
liyo; uceb wamoxta, gareT gavarda da iq ki aRrialda.
zaurma amogmina, klaras gamokideba da mobruneba scada,
241
magram is ukve alayafis karebSi gasuliyo. _ ooox! _ amoiR-
riala da Tvalebze momdgari cremlebi muWiT moiwminda.
gramitonis banakSi ki SiSis zari rekavda. gvian RamiT
xiTava da Wimia saxlSi estumrnen.
_ frTxilad, klara saxlSia! _ gramitonma gaafrTxila,
mere Tavis oTaxSi Caiketnen da didxans CurCulebdnen.
_ rogor dauSviT, rom cocxali gadarCa?! _ gauwyraT
gramitoni.
_ sicocxlis niSanwyali aRara hqonda. cocxalic rom
yofiliyo, yinulis qveS CavacurebdiT da morCenili iyo, ma-
gram im SobelZaRlma qitesam sul raRac or-sam wuTSi mogvas-
wro; imasac ZaRlis sisxli aqvs! _ RreniT Tqva xiTavam.
_ ratom isac ar miaZaRleT!
_ ra vicodiT, marto rom iyo, Tore...
_ ra gveSveleba, gonze Tu movida! _ gramitonma xe-
lebi Tavze moiWira.
_ ravi, qitesas uTqvia, waqceula da qvaze daurtyiao
Tavi, _ anugeSa Wimiam.
_ iqneba gveSvelos?! _ dabneulad Tqva gramitonma.
_ iqneba, iqneba! _ daeTanxma orive.
oTaxidan rom gamovidnen, klara SemoxvdaT.
_ rasa gavxarT, Tqve udReurebo! raRac karg saqmeze ar
unda iyoT natari, _ kaci xom ar mokaliT?! adamianis feri
ar gadevT! _ daucacxana.
xmis amoReba vercerTma ver gabeda, ise gavidnen...
luka ukve kargad iyo. sawolze wamomjdari zaurs mx-
iarulad elaparakeboda, saxeze ki jer isev nacrisferi
dahkravda.
_ axla wamoweq, didxans nu wamojdebio, eqimma daibara,
_ uTxra zaurma.
_ ukve kargad var, Tavis tkivilic gamiqra, Tqveni xaTri
rom ara, sawolSi ra gamaCerebda; mTlad normalurad vgrZnob
242
Tavs. erTi ram mikvirs mxolod: sanam Zalian cudad viyavi,
sul klara meCveneboda, Tavze medga, ar mcildeboda; misi
zrunva raRac ucnaur siamovnebas mgvrida. kargad gavxi da
gaqra; gulaxdilad giTxra, guli damwyda, _ sinanuliT Tqva
lukam.
zaurs sicili autyda:
_ ra gacinebs?! _ lukas gaukvirda.
_ Sen rom mogiyvanes, sofelSi xma gavarda, mokleso.
klaras rom gaego, giJiviT sazareli RrialiT movarda,
cocxali rom ar daxvedrodi, namdvilad zed dagakvdeboda.
mas Semdeg dRe da Rame Tavze gedga da erTi wuTiT ar
mogSorebia. cotaTi rom momjobindi, me vurCie, wasuliyo.
SenTan Semovida, geZina, xelze gefereboda, cremlebad dadna,
mere uceb gavarda gareT da iq ki aRrialda. veRar mivaswar,
Tore Sevexvewebodi, darCeniliyo; imis gaxsenebaze axlac
guli mikvdeba, _ zaurs Tvalebze cremlebi moadga.
lukas elda eca, xmis amoReba veRar SeZlo, isedac
fermkrTali mTlad gafiTrda da Tvalebi daxuWa. zauri eca:
_ luka, ra mogdis?! _ SeSfoTebulma uTxra. luka isev im
mdgomareobaSi iyo. zauri aRrialda: _ miSveleT, luka cu-
dadaa! _ meore oTaxidan eqTani Semovarda, raRac nemsi
gaukeTa, lukam Tvalebi gaaxila.
_ rogora xar, biWo, ra guli gamixeTqe! _ zaurma Se-
stira.
_ araferia, etyoba yofna-aryofnis gancda momenatra, _
Zlivs Tqva da isev daxuWa Tvalebi.
_ moica, moica! Tu ginda im keTil angelozs mogiyvan,
ar daRonde! _ zauri Seexvewa.
lukas mwared gaeRima: _ keTil angelozs iqiT uWirs;
gamovkeTdebi da vecdebi davexmaro.
_ dawynari, luka, yvelaferi kargad iqneba, _ zaurma
gaamxneva.
243
_ marinem Tu gaigo Cemi ambavi? _ uceb ikiTxa lukam.
_ me gavagebine. ar mcalia, Zalian dakavebuli var, ro-
gorc movicli, vnaxavo; Tavisi umaRlesobis yuradReba
dagvamadla, _ ironiulad Tqva zaurma.
_ marine saSineli seniTaa davadebuli, romelsac kari-
eristuli sixarbe hqvia. me misTvis ucxo var, aRara vWird-
ebi, Tumca arc me mxiblavs misi ambiciuroba; marines masa-
viT qarafSuta Tu gaugebs, _ luka daiRala, isev daxuWa
Tvalebi.
_ damSviddi, luka, Tu vinme Seni Rirsi ar aris, es
misi problemaa mxolod; daisvene da saubari mere ga-
vagrZeloT, _ uTxra da adga.
_ moica, zaur, male mec avdgebi! _ lukam isev gaaxila
Tvalebi. zauri dajda: _ sanam sul kargad gaxdebi fexze ar
adge, mteri ar gaaxaro! ver gekiTxebi, ra moxda, arada moT-
mineba damelia, vin icis, winac mxvdebian is garewrebi, me ki
azrze ara var; viszec eWvi maqvs, minda, vece da yeli gamovR-
adro. ise ki qitesa Zia droze gavafrTxile, rac naxa, ara-
visTvis eTqva, marto me da iman viciT. yvelas hgonia, rom
waiqca da qvas daartyao Tavi. me ki mTeli Rame Sen saxls
ar vcildebi, vin icis, mkvlelebma uaresi veragoba ar ikad-
ron; rom vicode, vin arian, maSin sxva saqmea, _ zaurma Sem-
paravad Tqva da lukas pasuxs mouTmenlad ucdida.
_ yvelafers getyvi, imaTac Segaxvedreb, rogorc ekadre-
baT, ise ki veraferi vaJkacebi arian...
male lukam zaurs dawvrilebiT mouyva, rac moxda.
_ Sen am ambis araferi ici, avdgebi da qitesa Zias bin-
aze movuwyoT saqmis garCeva. Sen gaafrTxile, rom mis
sayarauloSi ixilavs im arakacebs, _ lukam zaurs siyvar-
uliT mouWira xelxe xeli.
gramitons da mis Tanamoazreebs SiSma gauaraT. luka
kargad iyo, magram maTze araferi ar Tqmula. yvelam icoda,
244
rom luka waiqca da Tavi qvas daartya. irwmunes, rom lu-
kas aRar axsovda ra moxda.
gramitoni sokrats xSirad xvdeboda da Tavisi yofaqce-
viT sabolood daarwmuna, rom iolad samarTavi naxevarkaci
da naxevarcxoveli iyo. erTxel sokratma klara naxa da
gaukvirda, es umSvenieresi, qaluri yvela sikeTis harmoni-
ulad Sexmatkbilebuli saswauli am nakelis gudas rogor
gahyvao. gramitons yvela Sexvedraze meuRles uqebda da
exveweboda gamacanio. bolos Tavi daapatiJebina da axla
orive gramitonis binaze magidas usxdnen.
_ Sen Tamamad imuSave, gramiton, sanam me var, ubatonod
xmas veravin gagcems! _ SemTvrali sokrati ukve meramdened
imeorebda.
gramitoni, moWarbebuli Rvinisa da grZnobebisagan ise
iyo gabruebuli, sokrats drodadro exveoda da loSnida.
_ kargi coli gyavs, gramiton, Zalian moufrTxildi,
Torem, xom ici, magas aravin daiwunebs! _ mTvrali sokrati
gramitons afrTxilebda da SemTxveviT gamoCenil klaras
TvalebiT Wamda.
`saidan moaTria es xvadegi!~ _ gaifiqra klaram, `Tumca
gramitonasTan wesieri vin mova; yvela Tavis msgavss eZebs!~.
_ klara, es Cemi megobari sokrat gigaeviCia, mas
yvelaferSi vendobi, Senc ende, _ gramitonma blukuniT Tqva
da Tavi magidaze dauvarda.
_ maS, maS, egrea, qalbatono klara! _ sokratma Tvali
Caukra da mis amoburcul mkerdze vnebamoWarbebuli mzera
miabjina.
`ori pirutyvi! dedas gitireb Tu Tavxedoba SegarCino!~
gaifiqra klaram da sokrats eSmakurad gaucina.
sokrati skamze daiSala, dadna.
_ modi, klara, gverdiT damijeqi! _ Tavxedi moarSiyis
utifrobiT miipatiJa.
245
klara axlos mivida, daixara da CauCurCula: _ ase ra-
tom micqeriT, batono sokrat?! gana gramitonas megobari
ara xarT?
_ gramitona ra kacia, myrali da mTxlea, dondlo! _
sokratma xmamaRla uTxra, xeli mohkida da Tavis gverdiT
dasva, meore xeli barZayisaken Caacura; klaram xeli moh-
kida da magidaze daadebina.
_ wamodi, klara, manqaniT gaviseirnoT, _ SesTavaza
sokratma.
_ gramitona? _ eSmakurad uTxra klaram.
_ gramitona vin Cemi fexebia, gverdiT rom mewve, xmas
ver amoiRebs! _ rixiT Tqva sokratma.
_ Tu egrea wavideT, _ klara daeTanxma.
sokrati bancaliT adga, klaras uxeSad mohkida xeli,
_ ar Caicvam? _ hkiTxa.
_ egre wamoval, ra uWirs.
gareT gavidnen. kibis bolo safexuridan marcxniv Rrma
aTqvefili talaxiT savse Txrili iyo, sokratis manqana iqve
xuTiode metris mocilebiT idga. sokrati Tavs ver imagreb-
da, klaras eWideboda da Tanac xelebis mofaTurebas cdi-
lobda. klaram bolo safexuramde miiyvana da mTeli ZaliT
talaxian Txrilisken ubiZga. sokrati gverdiT gadaqanda da
talaxSi mTeli sigrZiT gaiSxlarTa. Sig karga xans ifar-
Txala, CurCxelasaviT amoevlo. mZRolma Zlivs amoaTria da
sqeli talaxiT dambali manqanisaken waaTria.
_ Sors gadaagde eg nakeli, suni rom ar movides! _
miaZaxa klaram da karebi miajaxuna.
oTaxSi rom Sevida gramitons magidaze Tavdadebuls
eZina, piridan dorbli gadmosdioda da iqaurobas xrialiT
iklebda.
_ Tfuhhh!!! _ klaram miafurTxa da Tavis oTaxSi Sevi-
da...
246
luka gamokeTda, janmrTeloba Zveleburad aRidgina, ise
iqceoda, TiTqos araferi momxdarao...
Wimiam Tavisi `volga~ gzis piras lamazad gaformebul
wyarosTan miayena, savarZelze Sesworda da saketidan gas-
aRebi gamoaZro. karebis gaRebas apirebda, rom mis manqanas
uknidan ̀ moskviCi~ miadga. Wimiam sazurgeze xeli gadado da
ukan mitrialda, manqanas daakvirda, sanam rames moifiqrebda,
wina marjvena karebi gaiRo da viRaca daukiTxavad Cajda
Sig, Wimiam Sexeda da kinaRam guli gauskda, luka moCvene-
basaviT ijda, win iyureboda, misken arc gauxedia, ise Tqva:
_ wadi!
Wimiam sakets gasaRebi xelis kankaliT Zlivs moargo.
manqana daiZra da Tvali sarkisaken SiSiT gaapara, ukan is
`moskviCi~ misdevda, `netav ras mipireben?~ _ gaifiqra.
muxlebi ukankalebda, saWesTan naxevradmkvdari ijda.
_ saiT wavide? _ amoiknavla.
_ iare! _ lukam ise Tqva, misken ar miuxedia.
karga xans ase iares.
_ marcxniv Cauxvie! _ ubrZana lukam.
Wimias xel-fexi ukve aRar emorCileboda. `vaime, im ad-
gilisken mivyavar. namdvilad momklavs da arxSi Camagdebs!
sjobia, axlave vcado Tavis Svela, Torem mere gvian iqneba!~
_ marcxniv gauxvia, manqana uceb gaaCera, karebi gaaRo da
moxreSil gzaze gadaxta, gasaqcevad fexi gadadga, mis win
luka idga. maRla axedva ver moaswro, muSti ise magrad
moxvda CanaSi, rom haerSi aiwia da gafrinda. manqanis ukana
frTas wamoedo, sabargulis saxuravze gadacurda da ukana
marjvena Tvlis gverdiT gaiSxlarTa. gonze rom movida,
Tavisi manqanis ukana savarZelze egdo, saWesTan luka ijda
da manqanas im sabediswero adgilisaken miaqrolebda.
arxis piras ori manqana gaCerda, iq, sadac cota xnis
winaT qitesam luka gadaarCina.
247
lukam manqanis ukana kari gaaRo, Wimias kiserSi staca
xeli da dabla gadmoaTria.
_ erTad CavyaroT arxSi Tu calcalke? _ ikiTxa zaurma.
_ vaaii meee! _ dasaklavi xarebiviT aRrialdnen.
zaurma veRar moiTmina da dabla dagdebul Wimias wix-
lebi dauSina, xiTava ise iyo nacemi dasiebul-dasisxlianeb-
uli, Tavpiridan cali Tvali uCanda mxolod.
lukam Wimias mxrebSi dastaca xeli da fexze daayena.
xelis gaSvebisTanave isev Caikeca; SiSisgan da cemisgan dam-
bla hqonda dacemuli.
_ zaur, didi qvebi moZebne, kiserze movabaT da arxSi
CavuSvaT! _ lukam dauZaxa da orive wylis piras miaTria:
_ Seni Wirime, zaur, qvebi ar moitano, ar momklaT!!! _
orive cal-caoke Tavis gadasarCenad yviroda.
_ Tu gvetyvian, vin daavalaT, Cemi mokvla, SeiZleba
gadavifiqroT, Tu arada, aq ara varT, _ Tqva lukam.
_ Tu ikisreben, mere vnaxoT, _ daeTanxma zauri.
_ vityvi, yvelafers vityvi! _ xiTavam saswrafod
wamoiZaxa, isev ar gadaifiqrono.
_ Sen ras izam? _ lukam Wimias Tavze daaWira fexi.
_ yvelafers vityvi _ miwis furTxebiT Tqva Wimiam.
orive `moskiviCis~ ukana savarZelze miyares, Wimias
manqana gzis meore mxares did buCqebSi moafares. luka za-
urs gverdiT miujda da manqana qitesas binisaken ga-
aqroles.
qitesa miegebaT. _ marto xar? _ hkiTxa zaurma.
_ marto var, ma ra, am dakargulSi vis gavaxsendebi.
SemodiT, SemodiT! _ oTaxSi SeipatiJa.
lukam da zaurma orive kinwiskvriT Seyares oTaxSi.
_ amaT xedav, qitesa Zia? mkvlelebi arian. Sen rom ara,
Cems Zvlebic ki ar eRirsebodaT miwaSi dafloba. hkiTxe,
iseTi ra davaSave, rom sasikvdilo ganaCeni gamomitanes.
248
SeiZleba ubralo Semsrulebeli mkvlelebi arian da viRaca
boroti sulis davalebas asrulebdnen, Tu pretenziebi
hqondaT, imis vaJkacoba mainc rato ar eyoT, damnaSavis
skamze davesviT da braldebebi wamoeyenebinaT. ase damnaSa-
vis dauswreblad gasamarTleba da sikvdilis ganaCenis ga-
motana Tu gadawyvites, albaT amis uflebac hqondaT mice-
muli, vTqvaT, gangebisgan, an kacuri moralisgan. axla Cven
movawyoT samsjavro amaTi daswrebiT da aucileblad ada-
mianuri moralis da zneobis dacviT, ganaCensac Sen gamou-
tan, _ daumata.
_ morali da zneoba ki ara, eseni aqamde unda gagvesrisa
morielebiviT!- zaurma veRar moiTmina, Wimias eca, fexqveS
gaigdo da Tu droze ar gamoglejavdnen, cemiT amoxdida
suls.
_ SeeSvi, zaur, sikvdilis ganaCenis gamotanamde ar
mokla! _ lukam cocxalmkvdari Wimia Zlivs gamostaca.
_ eseni cocxali mkvdrebi arian, maSin daixocnen, ada-
mianeobaze uari rom Tqves da qvewarmavloba airCies! _
zauri axla xiTavas misdga, romelmac Tavpirze xelebi ai-
fara da pirqve gaiSxlarTa.
bolos orive dasves grZel skamze sisxls, cingls da
cremls erTad rom iglesdnen daxeTqil da dasiebul sax-
eze.
_ Wimi, aba Camokakle, laukas rkina ratom daartyi?
Tavi imarTle, Torem azrze ara xar, ra gelodeba! _ mkacrad
mimarTa Saqrom.
Wimiam xmis amoReba ver moaxerxa.
_ gekiTxebi, lukas mokvla rad gindoda?!
_ me raSi mindoda ra, gramitonas undoda, Tavmjdomarem
damavala da ra meqna, ar Semesrulebina? Senc aq yaraulad
gramitonas davalebiT ara xar?! _ amgvarad imarTla Tavi
Wamiam.
249
_ ro daevalebina, Seni coli mamiyva, unda vixmaroo,
mouyvandi?
_ coli ra SuaSia.
_ swored rom SuaSia, miuyvandi Tu ara?! _ qitesam xmas
auwia. zaurma veRar moiTmina. _ Se nabiWvaro, coli rad
ginda, wunwuxSi zixar! _ uyvira da iseTi Semohkra saxeSi,
skamidan gadmovarda da iatakze gaiSxlarTa. wamodgomas aRar
apirebda. zaurma aswia da skamze daagdo. tuCebi ise gasie-
boda gamofurTxebas ver axerxebda.
_ ege vedro, piri mabiane! _ ubrZana qitesam.
_ xiTav, Sen miTxari, lukas mokvla raSi gWirdebo-
daT?
_ gramitonasTvis gvindoda gvesiamovnebina. rkina Wimiam
daartya, me ra SuaSi var, _ Zlivs Tqva Tavpirdalilaveb-
ulma.
_ maS, napirze xar ara? _ axla qitesam Semohkra da
iatakze gaagora.
_ biWo, rato erTi ar dafiqrdi, Rirda ki im cxovrebis
muwukis _ gramitonas siamovnebisaTvis lukasTana vaJkacis
mokvla? kargi, Sen tvini samagierod ar givarga, is mainc
gecodineba, gramitonas lukas mokvla raSi sWirdeboda?
_ eSinoda, Tanamdebobas wamarTveso.
_ biWo, sofelSi visac xels wamokrav, yvela magaze
kargi Tavmjdomare iqneba, yvelas gawyvetavs?
_ oRond Tavmjdomareoba ar dakargos, Tavis mSoblebs
ar daindobs.
_ jer ratom lukas ara hkiTxeT, iqneba Tavmjdomareo-
biT sulac ar undoda; udanaSaulo adamians, Tu es Tqveni
WkuiT danaSaulia, ratom klavdiT?
_ lukas Crdilisac eSinia, masTan laparaks vera bedavs;
pirs ukan ki sul mis lanZRvaSia da momaSoreTo.
_ ra naZiralaa! _ Cailaparaka zaurma.
250
_ Sen ratomRa aikide codva?! _ qitesam xiTavas Seu-
tia.
_ ra vqna, Savcdi. meSinoda, luka rom mosuliyo yvelafers
agvikrZalavda da mec momxsnida. me mokvla ar mindoda, arc
me ar damityams rkina, _ xiTavam Tavi CaRuna.
_ igre rogor gaverandiT, Tqve mamaZaRlebo, patiosani
Sromisken mibrunebas, kacis mokvla arCieT. imdenad gagit-
kbaT wumpeSi goraoba, rom patiosani kacis mokvla moindo-
meT, wumpidan ar amogviyvanoso.
_ Sen raRa gindoda, amxela danaSaulze ram wagiyvana?
_ qitesa axla Wimias miubrunda.
_ gramitonam Samacdina. levis gatanaSi xels gviSliso,
_ Zlivs Tqva Wimiam.
_ lukam rodisme is levi wagarva? dagabizRa? xeli
SegiSala Tu ra? sadme qurdobaze rom gadagyroda, namd-
vioad ar gapatiebda, magram ki ar dagabezRebda, samarcx-
vino saqmes ar gagakeTbinebda; hoda, Senc da gramitonac
magitom gauxdiT mtrad patiosan kacs. mkvlelebi da laCre-
bi rom xarT, zed getyobaT, gana vaJkaci, egre TqvensaviT
daZabundeboda?! Tqveni arseboba marto kuWis moRorebaa da
usazRvrod bevris moxveWaa imitom xarT kacTmoZuleebi,
urwmunoebi da laCrebi! rom dagWirdeT, gramitonas, vis
davalebasac egre mondomebiT asrulebdiT, kbilebiT daxravT,
oRond Tavi gadairCinoT. arc kacoba, sindis-namusi, amxanagi
da megobari, arc colSvili _ ara gwamT, sakuTari kuWis
mona parazitebo! Tqven da Tqveni msgavsebisagan gvWirs dRe-
vandeli Wiri. igre mravldebiT, Tqve gamCenZaRlebo, xval
xalxis da qveynis ubedurebad iqceviT! _ qitesa skamze
Camojda da daaskvna: _ axla waiyvaT es aramzadebi da swored
im adgils CayareT, sadac lukas upirednen daxrCobas!
_ amas nu izamT, qitesa Zia, rasac dagvavalebT, Sevas-
rulebT! _ aRrialdnen.
251
_ me xom ar damirtyams rkina, me ganze videqi, me mapa-
tieT! _ xiTava muxluxebze daeca.
_ sul dakarges kacoba, pliniusis naTqvami gamaxsenda:
adamianebi mudam erTmaneTs mtroben, arc erT arsebas SiSi
esoden Zlierad ar arTmevs sulier simtkices, arc erT
arsebaSi ase ar mZinvarebs boroteba, _ Cailaparaka lukam.
_ rao, ra miniusi gagaxsenda? _ hkiTxa qitesam.
_ araferi, ise CemTvis Cavilaparake, ra gadauwyvite,
qitesa Zia? _ SeekiTxa.
_ waiyvaT da arxSi CaaxrCeT!
_ xelwerili xom ar CamovarTvaT, Tu gamoswordebian
im pirobiT, _ Tqva lukam.
_ mec mag azrisa var, _ daeTanxma zauri.
_ gamovswordebiT, yvelafersac davwerT! _ sixaruliT
atirdnen.
_ isev Tqven SaibraleT ara? egre iyos, magram es ZaR-
lis kudebi ara mgonia gaswordnen _ daaskvna qitesam...
rac moxda yvelaferi dawvrilebiT daawerines, xeli
moaweres, TariRi dausves da qitesas Caabares. qitesas
gamoeTxovnen da oTxive imave gzaze gabrundnen, saidanac
mividnen.
rogorc manqana Tvals miefara, qitesam qaRaldi Ru-
melSi Seagdo.
_ Tu gamoswordebian, qaRaldebi raRa saWiroa, Tu
arada aTasi amnairi qaRaldic rom iyos am xelisuflebam
egeni ki ara, isev SeiZleba luka dasajon, _ daaskvna...
SuaRame kargad gadasuli iyo Wimias `volgam~ gramito-
nis binas rom miayvira. zaurma Tavis manqana saxlSi datova,
axla is da luka ukana savarZelze isxdnen.
Wimia da xiTava manqanidan gadmovidnen da gramitonis
binis karebs braxuni autexes.
klaram gamoixeda. _ vin aris? _ ikiTxa.
252
_ Cvena varT, gramitona gaaRviZe saxlSi unda SemovideT,
stumrebi arian! _ xiTavam upasuxa.
klara fanjaraSi gauCinarda.
gramitons klarasi ise eSinoda, calke oTaxSi iZineb-
da da ufro mSvidad rom yofiliyo, karebs Signidan ket-
avda. axla klaram karebze braxuni rom autaxa, guli
gauskda, vaiTu CemTan saSarod mosulao, eRviZa, magram xmas
ar iRebda.
_ gaiRviZe, Se kretino, Torem CamoviReb karebs! _ klaram
dauyvira.
_ ra ginda klara, ra?! _ danaSaulCadenili da magidis
qveS SemZvrali bavSvis toniT amoiknavla.
_ gamoeTrie gareT! xiTava da viRaceebi geZaxian! _
dauyvira klaram da karebs moscilda.
gramitoni flostebis flartuniT gamovida da Ramis
stumrebi saxlSi SeipatiJa.
luka da zauric Camovidnen manqanidan da ukan mimaval
Wimias ise miyvnen, oTaxSi rom Sevidnen, gramitonma maSin
SeniSna da kinaRam adgilze Caikeca.
skamebze Camosxdnen. gramitoni fexze idga da gaognebuls
verafris Tqma ver moexerxebina. lukam fexebi gaSala da
skamis zurgs mxrebiT miawva.
`sainteresoa am SuaRamisas es ukuRmarTebi ratom mi-
adgnen am aramzadas. raRaca bneli saqme eqnebaT Cadenili,
an SeiZleba gegmebs awyoben~, gaifiqra klaram da cnobis-
moyvareobis Zalam maTTan Seiyvana. saRi da janmrTeli luka
skamze ijda. klara Sua oTaxSi gaSeSda: ̀ RmerTo Cemo, nuTu
es sizmaria?!~ _ Cailaparaka Tvalebi moifSvnita da isev
daakvirda lukas: _ luka, namdvilad Sena xar? _ frTxilad
ikiTxa, TiTqos eSinia, es moCveneba ar gaqreso. lukam Ri-
miliT Sexvda.
_ lukaa!!! Sen Semogevle! janmrTels da saRsalamaTsa
253
gxedav, ra bednierebaaa!!! _ iRriala, lukasTan miiWra, mux-
lebze daeca da xelebi daukocna. mere uceb moscilda,
gaSterebiT daakvirda: _ RmerTo Cemo! lukas gamojanmrTele-
bas veRirse! _ lukas zurgidan mouara, moexvia da naWri-
lobevi kefa daukocna.
_ geyofa, xom darwmundi, rom luka, iseTive janmagaria,
rogorc iyo, _ zaurma klara lukas moaSora.
_ me var, klara, Zalian mZimed rom viyavi, erTi keTili
angelozi sul Tavze madga. cotaTi rom movmjobindi, gaqra,.
axlac ver gavrkveulvar, es yvelaferi sasiamovno moCvene-
ba iyo Tu sinamdvile, RimiliT Tqva lukam.
_ is keTili angelozi mxolod SenTvis cocxlobs da
SeniT udgas pirSi suli, Cemo luka! cocxalic imitomaa,
rom wamlad dagadnes! axla momiyevi rogor xar?
_ kargada var klara, gramitonam dagpatiJao, miTxres
da mec wamovedi, _ lukam ironiulad gaiRima.
_ Sen dapatiJe, gramiton? _ gakvirvebuli SeekiTxa. _
ratom me ar miTxar? _ gramitoni ise iyo eldnacemi, xmas
ver iRebda.
_ es biWebi raRasa gvanan! _ axla daakvirda cxvir-
pirdaJeJil Wimias da xiTavas. mixvda, raRac gansakuTrebu-
li xdeboda, magram es ra iyo ver amoxsna.
_ klara, SenTan didi bodiSi, am udReurma dagvpatiJa
da magidaze erTi boTli Rvinis dadgmac ki ar isurva.
iqneb Sen garjiliyav, _ Tavazianad mimarTa zaurma. _ Cven
aq ucnauri da saidumlo saubari gveqneba.
_ mag saubars mec daveswrebi. ucnauri da saidumlo
Cemi xobia, _ sufras gavawyob. _ Tqva da swrafad gavida
oTaxidan.
biWebi rom miipatiJa, yvela imave pozaSi daxvda, ro-
gorSic datova, marto lukas moexara marjvena fexi da
muxlze TiTs irtyamda.
254
_ mobrZandiT, batonebo! _ klaram sayvedurnarevi toniT
gamoacxada.
lukam WiqaSi daisxa Rvino da erTi ylupi Sesva.
_ gramiton, aba luka adRegrZele, sikvdils Zlivs
gamovtaceT xelidan, Sen ki erTxelac ar mosulxar sanax-
avad, sadRegrZelo mainc Tqvi Se gvelis laye kvercxidan
gamomZvralo morielo! _ zaurma veRar moiTmina, magidas
muSti daartya da wamoxta, gramitons kefaSi swvda da Tavi
magidaze daugala. lukas dinjma gamoxedvam SeaCera, isev
Tavis adgilas dajda.
lukam Wiqa naxevrad Sesva da klaras mimarTa: _ pativce-
mulo, klara, nu gewbinebaT, magram Cveni speqtaklis bolo
moqmedebaze daswrebas ar girCevT, radgan afiSaze weria:
`mxolod mamakacebisTvis~. Tanac radgan wina moqmedebaze
daswrebuli ara xarT, azris gamotana gagiWirdeT SeiZleba;
gramitonas meuRles ar esiamovnos mgonis daskvniTi nawili,
_ lukam Sefaruli sayveduriT Caaqsova naTqvams.
_ bolo moqmedebaze me sxvaze gamigia, rom eZineba; Tanac
arc mSia da gamoZinebulic var. rac Seexeba Tqveni speqtak-
lis Sinaarss, axla vxvdebi, rom raRac-raRaceebi mec meniS-
neba. meuRle ki rom axseneT, ciliswameba SeiZleba ewodos,
radgan me aravis _ meuRle ara vyofilvar da arc viqnebi.
am cxovrebas ki Cemi sayvareli adamianisaTvis locviT dav-
toveb, Steri unda iyos adamiani, rom Cemi gramitonas co-
loa daijeros! lorwoian lokokinaze mxolod myrali
meZavi ifiqrebs rames. am binZurs Cemi fexebis nabani wylis
gadaRvris bednierebas ar vaRirseb, radgan is wyali menane-
ba amis xelSi asamyraleblad! Cemi daswreba am bolo moq-
medebas mxolod simZafres SesZens da mec davmSviddebi,
radgan damoukideblad gamoZieba aRar damWirdeba. klara
Cafiqrda da uceb daumata: _ arc aramkiTxe maWankals CaeT-
vleba. adamianze zrunvad, siZeobis maZiebelze misamarTis
255
micemiT abezari Tayvanismcemlis Camocilebis mcdeloba!
lukam tuCze ikbina, mixvda, rom zaza maswavlebeli
klarasTan misula da amiT sastikad nawyenma klaram opera-
cia `gramitona~ sisruleSi moiyvana. verafris Tqma ver
moaxerxa, klaras damnaSave bavSviviT Sexeda, mxrebi aiCeCa
da Tavi CaRuna.
klaras Seecoda, mxrebze xeli moxvia, loya miado da
uCurCula: _ araferze ar gemduri, Cemo luka, mapatie Tu
Cemi ybedobiT uxerxulad Cagagde.
klaram icoda, rom luka waiqca da qvas daartya Tavi.
bolo dros am sameulze raRac eWvebi aReZra, magram veraf-
riT ver warmoidgenda Tu amxela danaSaulze wavidodnen.
zaurma xeli Caiqnia, klaras aRar Sedavebian. xiTavas
mimarTa:
_ Sen rom leqsi ici Tavidan bolomde ise Caagalobe,
rom erTi sityvac ar gamotovo!
xiTava fexze adga da gramitonasTan Sexvedrebidan dRemde
rac moxda arsenas leqsiviT daamRera; mere Wimiam igive
gaimeora.
_ Sen xom arafers daumatebdi, gramiton? _ hkiTxa
zaurma.
gramitoni gaSterebuli ijda, mkvdris feri edo da
kbils kbilze aceminebda.
klara Zu vefxviviT ijda kamaris SekvrisTvis rom gamza-
debula, gramitonis xmis amoReba iqneboda is stimuli,
romelic wonasworobidan gamoiyvanda; maSin ki isedac sul-
TamobrZav gramitons jojoxeTi moenatreboda.
lukam Wiqa aiRo da zaurs aniSna, orive adgnen.
_ gramitona udReuro, rom gagWylito, fexi dames-
vreba. ufalma uxsenebeli SxamiT imitom daasaCuqra, rom
miwaze daxoxavs da veragobis meti araferi exerxeba saco-
davs. Senc ixoxiale miwaze da gesle, visac moswvdebi,
256
sanam ufali Sens myral amqveyniurobas ar daakonservebs, _
Tqva Wiqa isev dadga da wasvla daapira.
_ cota xans moicadeT, _ rogorc iyo klara Sokidan
gamovida. _ bolo moqmdebas daeswariT, aranakleb saintereso
iqneba, rac aqamde iyo, _ klara samzareuloSi Sevida da
iqidan grZeli SamfuriT gamovida. gramitonis skams xeli
hkra, gadaayirava da iatakze gaagora. klara SamfuriT gau-
qanda.
_ ar gabedo, klara! _ iyvira lukam. klara Samfurze
wamogebas upirebso.
klaram mTeli ZaliT sajdomze Semohkra Samfuri.
_ vaime! _ iRriala gramitonma da meore uaresi dar-
tyma miiRo.
_ axlave fexebi daukocne lukas! _ ubrZana.
_ davukocni! davukocni! ar wamirWva, ar damartya! ukve
mivdivar! _ gramitoni lukasTan oTxiT mixoxda da fexebze
moexvia; manamde ki sami magari dartyma kidev moaswro
klaram.
lukam ganze gaiwia, magram gramitoni ver moicila, ase
gaaTria.
_ auloke fexebi Se udReuro! _ iRriala klaram da
kidev Semohkra, axla ukve zurgze.
_ vaime!!! _ daiRriala gramitonma da lukas talaxiT
dasvril fexsacmels ausva ena.
zauri klarasTan mivida da ganze gaiyvana.
SeSinebuli gramitoni lukas energiulad ulokavda
talaxian fexsacmelebs, sanam lukam ar moicila da ganze
ar gavida.
_ axla moyevi, me Seni coli viyavi Tu Sen _ Cemi laqia?!
_ Rroialebda klara, romelic zaurs magrad eWira.
_ laqia viyavi, laqia! _ tiriliT amoiRriala grami-
tonma.
257
_ romeli normaluri daijerebda, rom me am binZuris
colobas vikadrebdi?! movedi imitom, rom lukas siZulvili
am borotebis gaulisTvis kvnesad meqcia; giqcev kidec
kvnesad, Se naZirala! _ klara zaurs gaeSva da SamfuriT
gramitonis zurgze qarbuqi daatriala. _ zaurma Zlivs
moacila.
_ gramitona binZuri ki ara, vercerTi mamakaci ver eRir-
seba CemTan gakarebas. me Cems wminda ocnebaze da spetak si-
yva rulze locviT davtoveb am qveyanas! _ klara aqvi-
Tinda.
lukam klaras moTqmas veRar gauZlo. saxeze xelebi
aifara _ wavediT! _ Tqva da karebisken gaemarTa.
_ mec movdivar, am sibinZureSi yofniT sakmaod gavwamdi!
_ klara oTaxSi Sevida da patara CanTiT gamovida.
gramitoni isev muxlebze idga. klaram gverdze rom
gauara, wixli amohkra da aRrialebuli iatakze gaagora.
_ kargi vaJkacis, xalxis erTgulis, naTeli gonebis,
Seupovris, marTlis da piruTvnelis mteria yvela laCari,
mSiSara, arakaci, adamianTa modgmis wyluli. moriels lomi
sZuls, misi lomoba Surs miwaze mxoxav geslis gudas.
Tunda sikeTis mejlisze ijdes, mudam mzadaa mieparos da
dageslos, mere ki daimalos, raTa fexi ar daadgan da ar
gasrison! Tfuh! _ klaram iatakze garTxmul gramitons
miafurTxa da gareT gavida.
es vaglaxi ucxoeTis agentia
gramitoni mTeli kvira saxlidan gareT ver gamovida,
Samfurnakrav adgilebs iSuSebda. karze yovel dakakunebaze
imaleboda, isini isev ar mobrundneno. mSoblebi, Zvel
saxlSi rom cxovrobdnen, TavisTan gadmoiyvana da vinc mo-
dioda, isini xvdebodnen. arc Wimia da xiTava gamoCenilan,
258
Calurxebul adgilebs iSuSebdnen. klara ki im samaxsovro
Ramis Semdeg qalaqSi wavida da aRar gamoCenila.
gramitoni kolmeurneobaSi gasvlas ver bedavda. lukas
danaxvisTanave albaT suli gasZvreboda. isev sokrats unda
exsna. diliT adre SeZvra wripos manqanaSi da raionis cen-
trisken gaswia.
_ ras gavxar, biWo, ra damfTraxli dekeuliviT iy-
urebi; isec kargad SeferTxilxar, cudad iyavi? _ hkiTxa
sokratma.
_ cudad romelia, im alqajma, Cemi coli ro erqva,
kinaRam momkla, Zlivs gadavurCi, _ moiwuwuna gramitonma.
_ ras ambob, kaco, marTla?! egrec vicodi. iman mec Savi
dRe damayena. aq, CvenTan ra Rreoba gamarTeo, kinaRam saxe
Camomakawra. giyvardes, erTi ori magari sila vaWame. Sen
rom ar dagZineboda, maSin ki vaCvenebdi seirs, _ daitrabaxa
sokratma.
_ marTla? _ gauxarda gramitons. _ me ki sicocxle
gamimwara, saxlSi misvlis meSinoda.
_ marTla? _ sokrats sicili autyda. _ biWo, magis
gverdiT rom wvebodi, ar geSinoda? rogorc gabrazebuli
avaza Caiwvino loginSi iseTi riskia! _ axarxarxa sokrati.
_ ras ambob, magasTan erTxelac ara vwolilvar, sul
meSinoda, oTaxSi ar Samamivardes-meTqi. Caketil oTaxSi
viZinebdi, _ gramitonma sifrTxiliT Tavi moiwona.
_ mag qalTan urTierToba ara gqonia? _ hkiTxa sokratma.
_ romeli urTierToba, geficebi dedas da mamas erTxelac
ar mikocnia! _ marTali kacis gulaxdilobiT daifica.
_ vax, ma ra Wirad gindoda?!
_ ravi, TviTon miTxra, Seni coli viqnebio da mec dame-
jera, magram Cems mters, cotaca da saxlidan gamagdebda,
kidev kargi TavisiT wavida, Tumca wasvlisas kinaRam Sam-
furze wamomago.
259
_ ise kargi mwvadi ki gamovidoda Sengan, cota lorwo
rom ar gerios! _ sokrati axarxarda. `mec ar mikvirda, es
angelozi amisTana gombeSos rogor uwveba-meTqi~, _
gaifiqra.
_ ra gacinebs, kaco, eg ki moviSore, magram laukas ra
movuxerxo? aba is ari, Tore qals ra uWirs, oRond orive
erTi Wkuisani arian.
_ ara styui, _ sokrati Cafiqrda.
_ Tu ginda, rom mag koleqtivSi Seni sityva gadiodes,.
momacile eg afTari, Torem igre SamWams, Cemgan aRaraferi
darCeba, _ gramitons cremlebi moadga.
sokratma damcinavad Sexeda, `is giJi agronomi amas ki
ara, vefxvs goSiasaviT or fexze axtunavebs. Tu droze ar
movaSoreT, SeWams namdviolad, neta amisi ra moswons rai-
komis mdivans, egre rom icavs, Torem SevaWmevdi, magram
cudad wamiva saqme, droze Tu ar vuSvele~, _ gaifiqra.
_ modi, gramiton, magas CemTan gadmoviyvan agronomad.
_ sadme Sors gadaagdeT, axla aqedan ar mogvasvenebs.
_ nu geSinia, ubralo agronomad gadmoviyvanT, Tanac
davayvedrebT, dagawinaureTo; mere ki aqedanac movisrialebT,
_ daamSvida sokratma.
_ Tu egrea, kargi iqneba namdvilad! _ gaxarebulma
gramitonma xelebi moifSvnita...
imave dRes luka raionis centrSi gamoiZaxes da soflis
meurneobis sammarTvelos rigiT agronomad daniSnes. lukas
uari ar uTqvams, piriqiT, kmayofili darCa mis win ukuRm-
arTobasTan brZolis da Ziebis farTo asparezi iSleboda.
sokrati ki ver isvenebda, axla vaCveneb mag Tavxeds,
agronomia Tu raRaca, Cems Zalas, sul Tavbeds vawyevline-
bo, imuqreboda.
meore dRe iyo, rac luka agronomad daniSnes. agronomebis
oTaxSi sokratma Seixeda, raRacis Tqma undoda, magram luka
260
rom dainaxa, misTvis pirveli susxiani gakveTilis Catareba
gadawyvita: _ ras uyrixarT! _ ayvirda, sul oTxni iyvnen:
mTavari agronomi da sami rigiTi. isini wamoxtnen da axsna-
ganmarteba daiwyes, rasac akeTebdnen.
luka skamidan ar amdgara, am scenas gakvirvebuli uy-
urebda _ usaqmureebo! erTi fuqsavati mogemataT kidev da
raRa gagiWirdebaT!
sokratis am yvirilze lukas reagireba ar mouxdenia,
raRac wigni aiRo da gadafurcvla daiwyo; danarCenebi ja-
riskacebiviT gaWimuliyvnen. lukam wigni daxura da pirda-
pir Sexeda.
_ ras miyureb, ver micani?! _ uyvira sokratma.
_ gicani da Zalian mecodebi, uniWo Seuracxyofis miy-
enebaSic sasaciloa! _ mkacrad uTxra.
_ ras mibedav, ici, ras gizam?!
_ mecodebi, mcire tviniT mag skamze ar SeiSalo!
sokrati oTaxSi Sevarda da lukaze miiwia. SuaSi
Caudgnen. uceb yviriliT ukanve gavarda: _ gagsresav! _ aR-
rialda.
_ rom gamsriso, an muxli unda gqondes, an tvini, ar-
cerTi ar gagaCnia da sasacilo xdebi! _ miaZaxa lukam
gaqceul sokrats.
fexze mdgari agronomebi gaSterdnen.
_ xalxo, ase ram dagabeCavaT?! eg kaci eTikis yovel
normebs arRvevs. rogorc vici, ucodienari da Steria, Tqven
kidev misi SiSiT kankalebT. ras gizamT? adamians yvelaze
Zlier sikvdilis SiSiT Trgunaven, magram iciT, rom mSiSara
adamianis sicocxle sikvdilze uaresia?! giyurebT da meco-
debiT, winaprebis sadRegrZelos iseTi rixiT dalevT, erTx-
elac ar gagaxsendebaT. sokratam kurdRlebad rogor gaq-
ciaT! _ luka bavSvebiviT tuqsavda, Tumca yvela masze
gacilebiT ufrosi iyo.
261
_ ras merCi, luka, es sapensio asaks miRweuli kaci mag
nadirebs unda daaglejino?! _ sayveduriT uTxra mTavarma
agronomma da dajda.
_ lukas ukan qariSxali dahyveba, aqac Semoitana;.
mokled, amasTan erTad aRelvebul zRvaSi ialqnian gemze
myofebiviT vicxovrebT! _ Tqva entomologma _ valerianma,
_ ise ki zedmet obs gagvayrevinebs da cotaTi SeiZleba
Tavmoyvareba gagviRviZos, _ daumata.
_ mTavari agronomi _ stefane mosulaSvili sokrat
gigaeviCTan! _ mdivanma gogom garedan ise daiZaxa, oTaxSi
arc ki Sesula da ukan gabrunda.
stefanem weli Zlivs aswia: _ axla magis uTavbolo
ybedobis mosmenas gaZleba ar unda! _ Cailaparaka da oTax-
idan gavida.
_ ras gavs es?- Seni agronomebi Tavxedobeen da TiTqos
amas ver amCnev! icode, pasuxs Sen gagagebinebT! _ kabinetSi
SesvlisTanave uyvira stefanes.
_ vin aris Cemi agronomi? _ stefanem gakvirvebiT
mxrebi aswia.
_ vina da eg giJi, xuciSvilia Tu raRaca!
_ saidan aris Cemi agronomi? me davniSne? vinc daniSna
me mkiTxa? Tu giJi ggoniaT, maS vinc eg CvenTan gaamwesa,
icodes, rom me fsiqiatriul samkurnalos ar vxelmZRvan-
elob! _ stefanem Seutia.
_ ras hgavs es?! _ sokratma Tvalebi gadmokarkla.
_ es SekiTxva me unda damesva. raionul TaTbirze kina-
Ram prezidiumidan gadmogiRo, kidev kargi Cemi rekomenda-
ciiT ar migiRia, vinc daganiSnina, imas gauwyer! _ stefane
Seuracxyofis morCilad mosmenas aRar apirebda.
_ jer ar Semosula TqvenTan da sigiJe ukve gadag-
doT?
_ egrea, daumsaxurebeli cema-tyepa cxvarsac ki gadarevs.
262
_ Sen xom ar ggonia, Zalian mindoda magis aq gadmoyva-
na? zaal dimitriCis davalebaa, xom ici, gramitona rogor
uyvars, hoda, miTxra: moacile, gramitonas awuxebso da...
_ riT moxibla raikomis mdivani gramitona parazitma?
sircxvilia gramitonas gamo mag biWis SeZuleba, romelsac
yvela unda vuWerdeT mxars, Tu samarTlianobaa da saerTo
saqmis sikeTe gvainteresebs! _ stefanem pirdapirobiT gaak-
vira sokrati.
_ Zalian didi guli gamoaCine, ram gikbina?
_ ramac mikbina, is biWi gamoiZaxe da gaigeb; kargi iqne-
boda, sanam CvenTan SemoagdebdiT, jer Tqven gageSinjaT
masTan saubris sikeTis gamo! _ stefanem sokratis kabineti
datova.
sokrati stefanes amgvari moqceviT gakvirvebuli,
pirdaRebuli da TvalebdaWyetili misCereboda karebs,
romelSic stefane gavida. lukasTan pirispir saubari mainc
ver gabeda; kargad esmoda, rom mis batonkacur axirebas es
ucnauri biWi ise daxvdeboda, rac sokrats Tavis usu-
surobas agrZnobinebda...
stefane oTaxSi Sevida da magidasTan oxvriT dajda;
mere sicili autyda.
_ ra gacinebs? _ hkiTxes.
_ raRac ise momeCvena, rom lukas magaT relsebze ga-
dayvana Cemi xeliT undaT. arada vatyob, rom luka yvelas
Tavis relsebze gadagviyvans da mere naxeT, ra qarborbala
datrialdeba Cvens Tavze.
_ ra moxda, ar gvetyvi?
_ is moxda, rom CemSi Tavmoyvareobam gaiRviZa da ise
Tamamad vilaparake, amdeni morCilebis ugemuri abebis ylap-
vis Semdeg, ganuzomeli siamovneba vigrZeni. mokled, Tu axla
luka gamoiZaxa da pirispir esaubra, kidev arauSavs, Tu
arada marTla kurdReli yofila, _ daaskvna stefanem.
263
_ skamis gareSe kurdReli ki ara, baWiac ar aris, _
Seuswores danarCenebma.
_ me mgonia, rom normaluri adamiani var, minda, pati-
osnad Sevasrulo Cemi movaleoba, xalxis socialuri keTil-
dReobis mwams da mTeli SesaZleblobiT misTvis vcdilob,
rasac Cemi orbita miswvdeba. dRevandeli xelisuflebac am
saqmes ar emsaxureba Teoriulad? meqrTameoba, Tvalis ax-
veva; kombinatoris, quredis da mamaZaRlis mfarveloba qvey-
nis da xalxis Ralati ar aris?! Cemi saqcieli raze ukvirT?
erTi rigiTi agronomi var da araviTari samsaxurebrivi am-
biciebi ar mawvalebs, _ mxrebis aCeCviT Tqva lukam.
_ yvela rom SenisTana iyos, gasakviri araferi iqneboda.
magram am maamebelTa, mliqvnelTa da sayovelTao damtace-
belTa masaSi gamoCndi, rogorc curclSi margaliti. hoda,
an Senc curclad unda iqce, an Sens damarxvas ecdebian.
raTa xalxma ar gaigos, rogoria margaliti da rogoria
curcli margalitobas rom ibralebs, gaige? _ stefanem
lukas ganmarteba misca da pirdapir saqmeze gadavida: _
valerian, Tu sokratam luka ar gamoiZaxa, dajeq manqanaze
da vakis mxareze mindvrebi daaTvaliere, mere raionis yvela
meurneoba moinaxuleT da, Tu saWirod CaTvliT, TaTbiri
CavataroT agronomebTan. lukam gramitonas gauTeTra sisx-
li, vnaxoT, ra ferze dauyenebs danarCenebs.
_ axlave wavideT? _ valeriani gaemzada.
_ axlave ki ara, daucadeT, iqneba sokratam luka gamoiZ-
axos.
valeriani gareT gavida da maleve Semobrunda.
_ sokrata ukve wasula sadRac, _ ganacxada.
_ luka bevrs aurevs samuSao grafiks, _ Cailaparaka
stefanem...
valeriani saWesTan ijda da RiRinebda. luka mindors
aTvalierebda. gazafxuli bunebas lamazi ferebiT rTavda.
264
mindorSi traqtorebi TxunelebiviT daRoRavdnen. iqve. fer-
dobze naxiri Sefeniliyo. Zroxebis binasTan nakelis mTa
aRmarTuliyo.
_ valerian es bina visia? _ ikiTxa lukam.
_ xevispirisa.
_ ramdeni wlisa iqneba eg nakelis mTa?
_ rac Tavi maxsovs, egre dga da TandaTan umateben; Tu
egre gagrZelda ialbuzs gaaswros iqneb.
_ biWo, es simdidre rato nakveTSi ar SeaqvT?
_ rogor ar SeaqvT. qaRaldebiT imdeni nakeli aqvT
gatanili, mTeli sadgomi da Zroxebic rom miawono ver
gadafaravs.
_ Sen ase arxeinad rom laparakob, ucxoplaneteli
xar?
_ amas ratom ambob?
_ aq ramdenjer xar Cavlili?
_ vin mosTvlis.
_ ar SegeZlo, rom amis gatana mogeTxova?
_ luka, Sen an utopisti xar, an Tanamedrove donkix-
oti. sokrat gigaeviCi da yvela raionuli bosi aqeT dadis,
Cemnair aramkiTxe metiCaras marto Witlayze ar dasjerdebi-
an, valerianma saWes xelebi gauSva, muxlebze dairtya da
daumata: _ biWos!
_ ufro ar unda gauxardeT, Witlayi raze unda amog-
kran? _ luka gulubryvilod laparakobda.
_ luka, Seni Tanamdeboba araferia, ufro sworad, bat-
kani xar, faris bolos rom miCarCalebs. CefiCs da sxva
danarCen Txebis fara gadasaCexad mihyavT, hgoniaT, rom bal-
axis da nekeris mokortnaSi aRaravin SeecilebaT; Zalian
awyobs faris boloSi batkanis amboxi, romelsac cxvrebi
interesiT misCerebian?! biWo, gagTelaven da Sens misaxmare-
blad arcerTi cxvari ar daibRavlebs, aramc Tu mogexmaron.
265
ager, xevispirelTa mevenaxeobis brigadis sadgomi. axali
Tavmjdomare hyavT, zaal dimitriCis nebieria, imasTan cota
moketilSi iyavi, Torem kargi dRe ar dagadgeba, _ gaaf-
rTxila valerianma da iqiT gaaqrola manqana.
_ marTla? _ lukam ikiTxa, Tan venaxebs akvirdeboda. _
amas venaxi hqvia? mayvliani bardnari, an jagnari mouxde-
boda, _ RimiliT Tqva lukam.
_ irodion parTeniCic aqa Cans, _ Cailaparaka vale-
rianma da msubuq manqanaze miuTiTa.
venaxSi akacia da kvineli amozrdiliyo. erT akaciisTvis
garSemo SemoeTxaraT da axla xuTi kaci ejajgureboda,
magram ver glejavdnen.
_ xeli kargad ver movavle, _ erTma moiCivla.
_ me kidev eklebze xelebi gadamityavda, _ daumata sxvam.
irodioni ocdaTxuTmetiode wlis axalgazrda gabRen-
Zili, Tavdajerebuli batonkacuri ampartavnobiT uyurebda
akaciasTan moWidaveebs; mosulebs erTi Sexeda da isev imaT
miubrunda: _ saqme ar iciT, uqnarebi da uSnoebi xarT! mag
akacias cali xeliT amoaZrobs kaci! _ datuqsa, magram ax-
los ar misula.
_ biWo, marTla uSnoebi varT, irodion parTeniCi cali
xeliT amoaZrobs, _ Seaqo erTma.
_ ravi, movides da amoaZros, ar vecodebiT mainc?! _
upasuxebs danarCenebma.
valeriani da luka maTTan mividnen; miesalmnen.
_ gaicaniT. irodion parTeniC, Cveni axali agronomi,
luka xuciSvili, _ valerianma gaacno.
_ maqvs pativi vicnobde, _ irodionma lukas agdebiT
Sexeda da isev akaciasTan moWidaveebs miubrunda.
_ gaiwiT! magas marto me movuvli! _ irodionma yvela
xelis kvriT miyar-mobara, xelebze daifurTxa da akacias
daeWida.
266
_ miexmareT! _ viRacam daiZaxa.
_ momSordiT! _ daiRriala irodionma, pijaki gaiZro
da mTeli ZaliT moeWida. xuTjer mainc dainacvla, magram
Zvra ver uyo.
_ eg akaciaze yiras ufro daiWers, vidre moglejavs, _
CurCuliT oxunjobdnen mayureblebi.
daiRala. Sublze oflma gamoJona. `ra mindoda, raze
daveWide!~ _ TavisTvis nanobda akaciasTan WidilSi Sercx-
venili bRenZkaci.
_ Tfuh! _ miafurTxa da xelebi daiqnia. _ weraqvi moi-
taT da mouTxareT, Torem amas traqtori ver amoglejs! _
irodim Tavi imarTla da pijaki moiTxova.
_ aba, erTi me vcdi, _ Tqva lukam da akaciaze xelis
mosavlebi adgili mosinja.
_ gamovida kidev es viRaca metiCara! _ irodim agdebiT
aiqnia xeli.
lukam akaciasTan Caimuxla, xelebi magrad mosWida, daa-
toka, fesvebis gawyvetis xma gaisma, meored mZlavrad amoswia
da akakcia sariviT amoaZro.
_ vaaa! _ kacebma gakvirvebisagan piri daaRes. _ es vina
yofila, kaco!
lukam xelebi daibertya, akacia iqve daagdo da gverdze
midga.
_ eg biWi vin ari? _ mevenaxeebi erTmaneTs ekiTxebodnen.
_ Cveni axali agronomia, _ yvelas warudgina vale-
rianma.
_ agronomi ki ara, yaramani yofila! _ siciliT Tqva
erTma.
_ ra, yaramani ar SeiZleba agronomi iyos? _ Seepa-
suxnen.
_ yaramani SeiZleba iyos agronomi, magram egeTi agrono-
mi guTans utraqtorod gaaTrevs, _ siciliT Tqva da sxve-
267
bic ahyvnen; saTiTaod arTmevdnen xels da ecnobodnen.
boRmiT gasiebuli irodi ayvirda: _ ras yayanebT! saqmes
mixedeT! amaT ra enaRvlebaT, gasarTobad arian mosulebi.
imuSaveT, Tore Cemi samyofi yovelTvis iqneba! raionis
agronomebi ybedobis da kuWis amoyorvis mets arafers
akeTeben, axla es yalTabandic miemataT da raRa gauWird-
ebaT! _ daaskvna ise, rom ganze gasul lukas da valerians
gaegoT.
_ wamodi, luka, amas movcildeT, Torem isea aRgznebu-
li, Tu Senze moseuli, Sars gadaveyrebiT, _ uTxra vale-
rianma. lukac daTanxmda; mevenaxeebs gamoemSvidobnen da
manqanisaken wavidnen.
_ arsad dagekargos eg uqnara intrigani! _ irodim mi-
aZaxaT; kargad icoda, raionis xelmZRvanelebs rogor sZul-
daT luka da misi amgvari gamasxaravebiT maTTan Tavis mo-
woneba undoda. axla mevenaxeebs miubrunda da lukaze augis
TqmiT akaciasTan warumatebeli WidiliT dagrovil boRmas
imsubuqebda.
_ modi, meZroxeebTan SeviaroT, daaxloebiT ramdeni
tona nakeli iqneba, ar gainteresebs? _ lukas am winadade-
baze valerianma uari ar uTxra da manqana fermisaken
waiyvana, romelic mevenaxeebis Sesasvlelidan raRac xuTas
metrSi iyo.
meZroxeebi stumrebs gamoegebnen, valerianma luka gaac-
noT.
_ es ramdeni sasuqi dagigrovebiaT, _ Tqva klaram.
_ sasuqi ki ara, nakelSi vixrCobiT. aba, modiT, daaT-
valiereT ra dReSi varT, _ brigadirma damwvari nakelis
mTas Semouara da axali uzarmazari gora aCvena, romlidan
gamonadeni wunwuxi iqve mozrdil gubeSi grovdeboda, _
xedavT, ra dReSi varT?! _ brigadirs danarCenma meZroxee-
bmac kveri daukres.
268
lukam nakelis mTas Semouara, TvaliT gazoma, miaxlove-
biT iangariSa da daaskvna: _ aTas tonaze kargad meti
iqneba; ramxela simdidrea, _ Cailaparaka.
mevenaxeebis binidan Canda meZroxeebis sadgomi. amaT meZ-
roxeebisken rom Seuxvies, irodim dainaxa da gacecxlda.
_ uyureT mag usaqmurebs, axla meZroxeebTan mividnen;
aq sakbilo veraferi naxes, yvels an rZes gamosZalaven! _
ayvirda. mokleze gaiqca da mZRols gasZaxa, manqaniT iq mo-
dio...
_ Tu damijereben, or kviraSi am sauqs mogaSorebT.
Tqvenc geSvelebaT da mosavalic gaizrdeba, _ ambobda
luka.
_ maRariCi Cvenze iyos, magram irodis xelSi amis gata-
na ki ara, sxva nagavi ar dagviyaros. _ siciliT ambobdnen
meZroxeebi.
am saubarSi iyvnen, rom irodi qaqaniT mivarda.
_ amaT ras SamaxvevixarT, saqme gamogeliaT?! eseni gas-
arTobad daseirnoben, ra enaRvlebaT, mowveliT Tu rZe
agimJavdebaT!
_ gasarTobad ki ara, nakelis gatanas Segvpirdnen, e,
ro vixrCobiT da gasaqani aRara gvaqvs, RmerTi ar aris?! _
sayveduriT Seepasuxa erTi meZroxe da danarCenebic
ahyvnen.
_ vin unda gaitanos, am fuqsavatebma? _ irodim lu-
kaze miuTiTa.
_ gaitanon da mogvaSoron. Sen ginda fuqsavati dauZaxe,
Cveni ki mogvaSoros, _ meZroxeebi ayayandnen.
_ ris gamtania es intrigani, aqac rame oxrobas mogvi-
wyobs! _ irodis siamovnebda lukas lanZRva da misi pasi-
uroba stimuls aZlevda ufro meti RvarZlis gadmosanTx-
evad.
_ wavideT valerian, RmerTma sikeTeSi mogaxmaroT es
269
wunwuxi Tavisi nakelis WiebiT! _ Tqva lukam da manqanisken
wavida.
_ vin aris nakelis Wia, Se intrigano?! _ irodi Rri-
aliT gauqanda.
meZroxeebi win daudgnen da lukasken ar gauSves.
irodi Rrialebda da lukas lanZRva-ginebiT iklebda,
axla luka aRar Cqarobda gaclas. irodis ise moaCvena Tavi,
viTom gaurboda. amiT gaTamamebuli irodi lukaze ise iw-
evda, Zlivs iWerdnen.
_ Sen gramitona xo ara ggonivar, Se nabiWvaro! igre
gagxdi, saxlisken ukan-ukan midiode! _ irods ori kaci
iWerda, is ki Rrialebda da iqaCeboda.
_ nabiWvrebi umizezod iginebian, _ miaZaxa lukam.
_ me var nabiWvari? Seni kargebi da keTilebi! _ irodi
cofs yrida, axla ukve yvela meZroxe iWerda.
mevenaxeebis smenas miswvda es wivil-kivili da ambis
gasagebad gamorbodnen.
_ wavideT, luka, _ ukve meramdened uTxra valerianma,
magram luka axla arsad wamsvleli aRar iyo, irodis
mTeli batalioni rom hyoloda, amden Seuracxyofas ar
apatiebda.
_ Sens kargebs da keTilebs mouare, eg gineba ar miu-
trialdeT! _ luka drodadro aRizianebda, rom irods
vnebebi ar dascxromoda da amiT ar damTavrebuliyo misi
Tavxedoba, raTa mere zeviT ar etrabaxa, sul lanZRva-ginebiT
gamovageo.
am dros mocvivdnen mevenaxeebi da irodimac ginebis
sarTulebs umata.
_ gamiSviT, wixlqveS unda gavigdo eg nabiWvari! _ aR-
rialda.
_ gauSviT, ar gainteresebT nabiWvari vin aris?! _ lu-
kam SekrebilT mimarTa.
270
erTi axalgazrda mevenaxe meZroxeebis brigadirTan mi-
vida da uCumrad uTxra: _ gauSviT, eg igeTi magari biWia
Tqvensa da Cvens javrs erTad amoiyris. jer nu gaaSvelebT,
sul gaayrevinebs rac TavmjdomareobiT arakacoba abartya.
irodi cofsa yrida da lukaze iwevda. meZroxeobis
brigadirma danarCenebs TvaliT aniSna, gauSviTo, imaTac
viTom gaeSvaT. irodi uceb win gavarda, Tavisufleba igrZ-
no, ori nabiji gaakeTa da gaCerda, yvirilic Sewyvita.
_ egre, Se kai kaco, ra xelebi dagvawyvite, me kidev
megona, aremares walekavdi! _ sayveduriT Tqva erTma meZ-
roxem; danarCenebs gaeRimaT.
_ axla miyureT, ra vuyo! _ irodi lukas eca da muSti
mouqnia.
lukam xeli aukra xelze, muSti aicdina da xeli ubi-
Zga. irodi win waqanda, sami uneblie nabiji gadadga, motri-
alda, lukas eca da muStebis qneva atexa; erTic ver moartya,
luka icdenda. uceb lukam xelze xeli staca, daiqnia da
miwaze gaagora. irodi uceb wamoxta, lukas gauqanda, man
gverdze gaiwia, fexi daudo da isev gaagora. erTi dartymiT
gaTiSavda, magram awvalebda rogorc kata Tagvs; oRond im
Tagvs jer ver Seegno, rom mis win kata iyo da masTan
Tavxedoba kata-Tagvobad daujdeboda. irodi kidev wamoxta.,
axla lukam mklavze mosWida xeli, kisrulze wamoiRo, mi-
waze dagdebas moerida, ukan daiwia da damwvar nakelze ise
magrad daaxeTqa, rom irods daaboyina; veRar dgeboda. lu-
kas amiT undoda warmodgenis damTavreba, magram muxlebze
da xelebze dayrdnobili irodi adgomas rom cdilobda,
mainc bilwad igineboda: _ Seni deda, Se nabiWvaro! _ dai-
gina. lukam wunwuxis gubes gadaxeda, irods kiserSi da
Sarvalze dastaca xeli, etyoba, Sarvals dundulic mohyva,
ise magrad mouWira, rom irodi tkivilisagan aRrialda.
lukam orive xeliT maRla aswia, ramdenime nabiji gaa-
271
keTa da wunwuxis gubeSi pirqve isrola. irodi afarsx-
alda da mTlianad CaiZira, mere misi Tavi gamoCnda, muxle-
bze damdgari saxes isufTavebda da piridan wunwuxs
afurTxebda. gaxarebuli mayureblebi uCumra icinodnen, ar
SegvamCnioso.
luka gubis piras idga, irodi wunwuxSi Wkupaobda.
_ Tu nabiWvari ara xar, wunwuxSi ras uzixar! _ mi-
aZaxa lukam.
irods ki piri magrad moekuma, wunwuxi ar Camovideso.
_ midi, biWo, amoaTrie, rodemdis unda atyapunos, _
mZRols uTxres.
_ sul davisvrebi, rogor unda mivudge; TviTon gamov-
ides rogorme! _ Seicxada mZRolma.
_ dasvra maSin naxe, gverdiT rom mogijdeba! _ axla
ukve aSkarad xarxarebdnen.
_ kargad iyaviT, naxvamdis! _ luka xelis aweviT yvelas
gamoemSvidoba da manqanisken wavida.
_ naxvamdis, naxvamdis! ar dagviviwyo! _ miaZaxes. _
RmerTma gikurTxos marjvena! rac Tavxedoba da yoylo-
Cinoba hqonda wunwuxSi gascvivdes iqneb, _ siciliT am-
bobdnen nasiamovnebi mayureblebi.
meore dRes ki mTelma raionma icoda irodis gmirobis
Sesaxeb. TviTon irodi ificeboda, tyuilia, momigoneso,
magram am ambis Semdeg mis saxels Tan ahyva _ wunwuxa, axla
ukve irodiT aRaravin ixsenebda: wunwuxam Caiara, wunCuxa
geZaxis, wunwuxasaviT nu xtunaob, Torem wunwuxa CurCxelad
gaqcevo, exumrebodnen erTmaneTs.
sokratma ramdenimejer gaaqeza irodi, iCivle da maSinve
davaWerinebo, magram man mkvdari da cocxali ficiT Seawuxa,
aseTi ram ar momxdara, tyuilad migoneben, Tu ara gjera,
lukas hkiTxeo, icoda, rom luka ambobda, tyuilia, amgvari
araferi momxdarao...
272
mTavari agronomis davalebiT lukam or kviraSi mTeli
mindvrebi moiara. axla aRaravin uxirdeboda, piriqiT, ri-
giTebi gansakuTrebuli simpaTiebiT xvdebodnen., kolmeur-
neobis agronomebi didi interesiT dahyvebodnen da lukas
SeniSvnebs pretenziebis gareSe Rebulobdnen.
lukam rac naxa da ra winadedebic hqonda werilobiTi
moxsenebiTi baraTi mTavar agronoms win daudo.
_ Tu meTanxmebiT, ufrosebs Tqveni komentirebiT wa-
rudgineT. ratomRac mgonia, rom kargi muSaobis pirobebSi
mosavali aTmagad da metad moimatebs, _ Tqva da Tavis magi-
dasTan dajda.
stefanem ramdenimejer waikiTxa, saqaRalde daxura da
xelebi magidaxe daawyo; Cafiqrebuli didxans ijda. oTaxSi
yvela Tavisi saqmiT iyo garTuli. stefanem ki saqaRalde
isev gaxsna da, ukve meramdened, lukas Canawerebis kiTxva
daiwyo. didxans ukirkita, daamTavra, saqaRalde gverdze
miacura da Semadgenobamoxsnili orqlmavaliviT amoiqSina.
_ dReidan Cvens oTaxs Tamamad SeiZleba ewodos amboxebis
Stabi! _ sazeimod gamoacxada. _ rac aq weria zogi ram Cemi
survilic iyo, magram xmamaRla ra maTqmevinebda; zogze arc
mifiqria; zogi kidev gabeduli meocnebis xmamaRla naTqvami
mgonia, romelsac axdena uweria Tu yvela erTxmad qveynis
da saerTo saqmis erTguli iqneba, magram... _ stefane Cafiqr-
da. _ mokled, es yvelam unda waikiTxoT; sokratim ki amis
Sesaxeb araferi ar unda icodes, axla masTan mival da
agronomebTan gafarToebul raionul TaTbiris Catarebas
moviTxov. moxsenebas luka gaakeTebs. mivdivar da iseTi
gancda maqvs, TiTqos adidebul alazanSi gadasaxtomad
vemzadebode, _ RimiliT Tqva da gavida...
_ ra raionuli TaTbiri agitydaT, umagisod xom ardan-
burdans gadadixarT! _ sokratma windadeba dauwuna.
_ hoda, rom ar gadavdivarT, movelaparakebiT, RonisZiebad
273
CageTlebaT; Tqvenc daeswrebiT, davalebebs miscemT, zogs
datuqsavT, zogs waaxalisebT da Sekreba darCeba mxiaruli,
_ stefanem RimiliT uTxra.
_ kargi, pirvel mdivans SevaTanxmeb, oRond eg Tqveni
luka iq ar aybedo; saerTod nu daaswreb, sadme gaagzavne,
Tore raRac sisuleles Caidens da agronomTa Sekreba giJebis
yeinobas daemsgavseba; yvelaferi ki Senze gadatydeba! _
gaafrTxila...
klara, rac gramitoni miatova, maSinve qalaqSi wavida
da aRar gamoCenila. samsaxuris garda arsad ar dadioda da
arc araferi ainteresebda, saRamoobiT saxlSi marto ijda
da lukaze ocnebobda. Tavisi TavisTvis ver epatiebina, rom
gramitonis is saSineli Canafiqri ver amoxsna. uceb giJiviT
wamoxteboda da xelebs TavSi waiSenda; ra meSveleboda,
luka rom daRupuliyo; suli Seugubdeboda, isev dajde-
boda da atirdeboda. rac dro gadioda, lukas naxvis sur-
vili ufro da ufro mZlavrad eZaleboda, samsaxuris Semdeg
maRaziaSi gaivlida, lukasTvis rames iyidida da mTeli
saRamo mis cqeraSi, ocnebaSi CaZiruli, klavda dros. bolos
veRar gauZlo amgvar yofas, lukasTvis nayidi rac hqonda,
CanTaSi Caawyo da avtosadgurSi wavida...
luka oTaxSi ijda. mTeli dRe agronomebTan TaTbiris
masalebze imuSava, axla isvenebda. sokratma erTxel kidev
gaafrTxila stefane, rogorme moaxerxe da luka am Sekre-
baze ar daaswro,. arada es Sekreba swored laukas mier
dayenebul sakiTxebs eZRvreboda. yvelafris iniciatori ki
stefane iyo, radgan rasac luka ambobda, masac es awuxebda,
magram Tqma ver gaebeda; axla luka iyo amis gamkeTebeli da
amgvar SesaZleblobas rogor gauSvebda xelidan, Tundac
misi kariera amiT dasrulebuliyo.
klaram fanjridan Seixeda da minaze daakakuna. luka
uceb Semobrunda da klaras danaxvaze gaSterda. klara fan-
274
jaraSi gauCinarda,. lukas egona, moeCvena da Tvalebs ifS-
vnetda, klara grigaliviT rom SeiWra masTan, CanTa iatakze
daagdo da moulodnelobisagan gakvirvebul lukas kiserze
Camoekida; lukamac gaSala xelebi da mkerdSi magrad Caikra.
_ RmerTo Cemo! nuTu SenTan var, Cemo luka?! _ klaram
ganze gaiwia, lukas daakvirda da isev miekra mkerdze.
_ mec Tavi sizmarSi mgonia, klara, ra gamaxare am mou-
lodneli gamoCeniT! _ lukam isev moxvia xelebi da Tavi
Tavze daado.
pirveli emociebis dacxromis Semdeg Camosxdnen da gax-
arebulebi Sehyurebdnen erTmaneTs.
_ rogora xar, luka? gavige, axal samsaxurSi gada-
sulxar, _ klaram Sescina.
_ ho, gadavedi, Tu gramitonas momaSores, me kmayofili
var. xval raionuli TaTbiri gvaqvs, SeiZleba mec momiwios
sityvis Tqma.
_ ra kargia. ise gamogawyob, rom iq SenisTana aravin
iyos; Tumca SenisTana iq ki ara, mTels qveyanaze aravinaa!
_ klaram CanTidan SigTavsi amoalaga.
_ es ra giqnia, gogo! _ luka gakvirvebuli misCereboda.
klaram jer kostumi amoiRo, lukas miazoma da kmayo-
filma Tqva: _ Seni zomebi ar meSleba.
mas miayola perangi, windebi, halstuxebi da bolos
saukeTeso fexsacmelebi. _ axa, luka, es gaisinje, _ da-
iCoqa, fexsacmeli aiRo da fexze Cacma dauwyo.
_ moica klara, me TviTon, _ lukam Caicva da gaiara.
_ xom ar giWers?
_ ara, TiTqos Cems fexzea Sekerili.
_ vicodi, ar SemeSleboda.
_ es yvelaferi ra Rirs, klara?
_ samsaxurSi premiaSi mogvces. Cemi ZmisTvis minda-meTqi;
xom marTali miTqvia, luka?
275
_ SeiZleba Zmas ar uyvarde, Cemnairad, magram premiaSi
rato Seni tansacmeli ar aiRe?
_ imitom, rom yvelaferi saWiroze bevri maqvs, Sen ki
gaxunebuli sacmelebic gicvdeba, radgan axlis SesaZenad
arc gcalia da arc survili ara gaqvs. me kidev Senze fiqri
da zrunva macocxlebs da samagierod mxolod imas viTxov,
kargad da bednierad icxovro! _ klaram RimiliT Sexeda.
mis TvalebSi lukam uzomo sixaruli amoikiTxa.
_ ar vici, rogor da rodis gadagixdi yovelive amas,
magram mjera, rom ise gadagixdi, rogorc Sens usazRvro
keTilSobilebas ekadreba, _ lukam klaras xeli mohkida da
mkerdze miikra.
_ CemTvis didi bednierebaa, rom ase Tbilad mimiRe;
sicocxlis mizanic Senze zrunvaa CemTvis! _ klara xelze
naxad momefera da saqmes Seudga.
yvelaferi gaawkriala, daauTova, Tavisi adgili miuCina.
axla lukas sTxova, ise gamowyobiliyo, rogoric wavidoda
xval TaTbirze, lukas uari ar gamouvida, klaram Tavis
gemovnebiT gamoawyo, ganze gavida, Semouara da gakvirveb-
ulma orive xeli loyebze miido.
_ RmerTo Cemo! ver davijereb amgvari vaJkaci meorec
Tu dadis duniaze! _ klara muxlebze dadga da fexebze
moexvia.
_ ras Svrebi, klara, gagiJdi?! _ lukam fexze wamoayena
da moefera.
klaram Tavi mkerdze miado da aqviTinda.
_ ra gaqvs gogo satirali?!
_ araferi, sixarulis cremlebia, _ klaram cremlebi
moiwminda da oTaxis dalagebas Seudga.
ivaxSmes. ramdenime Wiqa Rvinoc dalies. klaram sufra
aalaga da wasasvlelad samzadisi daiwyo.
_ Sen mSoblebs eZinebaT, gulebi ginda gauxeTqo, am
276
dros saidan mogvevlinao? darCi, ager, meore oTaxSi, xval
ki mixval TqvenebTan, _ urCia lukam.
_ gramitonas iq darCeniT guls vuxeTqavdi, sul Ca-
ketil oTaxSi eZina, ar Semomivardes da joxiT ara mcemo-
so; Sen ki piriqiT geSinia mgonis, ar Semomivardes da mofe-
reba ar damiwyoso. nu geSinia, luka, me Seni naxviTac
usazRvrod bednieri var da arasodes SegibRalav marines
siyvaruls; radgan ar magdeb, davrCebi da uxerxulobas
arafriT ar Segiqmni.
_ sityvebiT ver gamovxatav, CemTvis ar uZvirfasesi xar,
rac Seexeba Cems da marines Soris urTierTobas, ratomRac
mgonia, rom mopirdapire polusebze vdgevarT da arcerTs
ar gvinda misi mitoveba. marines siyvaruli ki warmatebul
karierists ekuTvnis mxolod, _ daaskvna lukam...
didi darbazi xalxiT gaiWeda. agronomebis garda briga-
direbi, mowinave rigiTebi da Tavmjdomareebic mosuliyvnen.
_ sokrat gigaeviC, yvela mosulia ar daviwyoT? _ moax-
sena stefanem.
_ zaal dimitriCi dakavebulia, Tu imanac moisurva das-
wreba, ori-sami saaTiT mocda mogviwevs.
_ ras ambob, xalxi daiSleba; sami saaTi rogor unda
icadon.
_ kacs davayeneb karebTan, kargi biWia da vinme wa-
vides?
stefane cota xans Cumad ijda.
_ daureke, iqneba umisod Catarebis neba dagvrTos; mere
roca moiclis, movides, _ urCia stefanem.
sokratma didi yoymanis Semdeg yurmili aiRo da pirvel
mdivans daureka, _ Tqven daiwyeT, me rogorc movicli,
SemogierTdebiT; Tu ver movedi, yvelaferi dawvrilebiT
momaxsene! _ zaal dimitriCma yurmili dado da sokratma
SvebiT amoisunTqes.
277
_ TaTbirs Sen waiyvan, me Tu saWirod CavTvli, Cems
saTqmels vityvi! _ daavala stefanes da imanac gaixara.
Tumca agronomebis Sekreba erqva da amisaTvis Tavi didad
ar SeuwuxebiaT, Cveulebisamebr raionis mTeli xelmZRvan-
eloba gamoiWima prezidiumSi.
stefane jer adgilebidan informaciebs ismenda, frTxi-
lobda, lukas gamosvlas iseTi gaRizianeba ar gamoewvia,
rom TaTbiris gagrZeleba aRar moxerxebuliyo; amitom lu-
kas gamosvla bolosTvis Semoinaxa.
sokrati yvela gamomsvlels kritikuli replikebiT
aCerebda da grZeli azris gamoTqmiT amTavrebda. TaTbiri
kargad cnobil, uRimRamo, stanrdartul sityvebis da SeniS-
vnebis kalapotiT mimdinareobda. prezidiumSi da darbazSi
mTqnarebas umates; zogi Tvlemda, sokrati kmayofili iyo,
SeniSvnebiT da darigebiT Tavi moiwona; yvelas Tavisi Zala
aCvena. zaal dimitriCic ar movida da sakuTar stiqiaSi iyo.
mere didi rixiT moaxsenebda, krebis magari aqtivobiT Cat-
arebis Sesaxeb.
gamomsvleli gamomsvlels scvlida, erTnairi da moma-
bezrebeli saubriT sokratic daiRala Tu mobezrda, daam-
Tqnara. droa, stefanem gaifiqra da adga: _ axla agronomi
gagacnobT winadadebes samuSaoTa ukeT warmarTvisa da
raionSi arsebuli mdgomareobis Sesaxeb, _ gamoacxada da
lukas aniSna, gamodio, romelic darbazSi ijda.
kostumSi koxtad gamowyobili, halstuxiani mSvenieri
inteligenti sokrats eucxova.
_ vinaa, dedaqalaqidan Camovida? _ gakvirvebulma
ikiTxa.
_ ucxo araa, Cveniania, _ daamSvida stefanem.
_ kaco, eg luka ar ari, magan ra unda Tqvas?! _ sokrats
Tvalebi gaufarTovda.
_ vnaxoT, ras ityvis, aq magitom ara varT, _ stefanem
278
upasuxa da mosasmenad moemzada.
lukam jer raionis miRwevebze da warmatebebze isaubra,
soflis meurneobis sammarTvelos mier gatarebuli RonisZie-
bebic ar daiviwya, rac stefanes mier miwodebuli cnobebiT
da rCeviT iyo nakarnaxevi.
_ ra kargad laparakobs. me ki sul sxvanairi megona,
zaal dimitriCi rom ismendes, Zalian moiwonebda; Wkviani
biWi Cans, _ gauxarda sokrats.
_ ra warmatebebic CamovTvale aTjer da asjer meti
iqneboda, yvelafers patiosnad, xalxis da qveynis siyvaru-
liT rom vakeTebdeT, momxveWelobis da sakuTari keTil-
dReobis uzrunvelsayofad saero-saxalxo qonebidan cximi-
ani lukmis datacebis mankierebam bevri mowamla es ki is-
eTi gadamdebi daavadebaa irgvliv visac ki miswvdeba, amax-
injebs. ramdeni uxarisxod moxnuli da daumuSavebeli na-
kveTi vnaxe, saidanac arafris miReba ar moxerxdeba. xvna-
Tesvis gegmas ki ar unda iZleodnen zevidan, moiTxovon
ramdeni ra saxis produqciaa saWiro, iqneba rac mevaleba
as heqtarze ki ara aTze momyavs. egre nakveTsac kargad da-
vamuSavebT da damatebiT rac gvinda, imas moviyvanT.
_ sworia! _ daiZaxes darbazidan da taSi daaquxes.
lukam axla rwyvis da sasuqebis gamoyenebis problemebze
isaubra.
_ yvela warmatebis sawindari ki vinc uSualod muS-
aobs misi dainteresebaa, _ dasZina _ wvrilmani qurdoba
msxvilma momxveWelobam gaaCina. glexma kargad icis, rom
yovel moyvanil WirnaxulSi misi wilicaa, imasac kargad
xedavs, msxvili mtaceblebi rogor ezidebian mis naoflars,
guli utydeba da TviTon rogorc axerxebs, ise iparavs.
amrigad gamovida, rom meurneobebi msxvilman-wvrilmani dam-
taceblebiT aivso. gamosavali zogierTis SerCeviT daWera
ki ar aris, mSromelTa saTanado anazRaurebiT daintere-
279
seba unda iyos. adamiani samsaxurSi rom midis, imaze ki ar
unda fiqrobdes, kombinaciebiT ra miiTvisos. Sromis anaz-
Rareba iseTi unda iyos, rom misi energia qurdoba-datace-
baze ki ar unda ixarjebodes, mTlianad SemoqmedebiT saqmi-
anobas unda xmardebodes.
darbazSi axmaurdnen _ sworia, egre unda iyos! _ da-
iZaxes da taSi daaquxes.
am dros zaal dimitriCi Semovida. sxva dros mTeli
darbazi fexze dgeboda da taSiT xvdeboda. axla misTvis
yuradReba aravis miuqcevia.
_ sworia, marTals ambobs! _ iZaxodnen da taSs ukravdnen.
zaal dimitriCi prezidiumSi gabRenZili dajda da sokrats
hkiTxa: _ ra xdeba, ra sworias Rrialeban?
_ im giJma agronomma Taviseburad gautia da...
_ vnaxoT, vnaxoT! _ Tqva zaal dimitriCma da darbazs
gorozi mzera moavlo.
_ gauTavebeli Rreobebi da purmarili, zemdgomebTan gag-
zavnili ZRveni; es goWebi, qaTmebi, batknebi, dekeulebi ryvnis
Cvens sazogadoebas da nu daviviwyebT, mSromeli adamianebis
wilia, ubodiSod rom vtacebT. yvelam is unda ikmaros, rac
oficialurad eZleva. ukmarisoba kombinaciebiT da qrTamiT
aTmagad da asmagad ki ar unda gadafaron, rac Cvens social-
istur sazogadoebas ryvnis, erToblivad unda dadges sakiTxi
anaRzaurebis srulyofis Sesaxeb, _ isev atyda sworias Zaxili,
rasac taSi miayoles, _ kacobriobis warmoSobidan socialuri
keTildReobis da Tanasworobis sazogadoebis Seqmna adamianTa
ocneba iyo, amas ki Segnebis saTanado momwifeba sWirdeboda,
raTa adamianSi momxveWeli da junglebis gavelureba da-
kninebuliyo da TandaTan mospobiliyo. amas TiTqos mivaRwieT,
magram Tu momxveWeloba ar aRmoifxvra, uamravi problemis
winaSe dadgeba xalxis socialuri keTildReobis idea, _ isev
iquxa taSma.
280
zaal dimitriCma gabrazebulma Sexeda sokrats, _ es axlad
gamomcxvari intriganiRa gvWirdeboda?! _ Tvalebi daubriala,
iman ki Tavis mxriv stefanes wausisina: _ es ra Caidine, Cemi
daRupva ginda?!
luka ki saubars agrZelebda drodadro sworias da ta-
Sis akompanimentiT.
_ adamianma Tavisi energia sasargeblo SromiT saqmianobas
unda moaxmaros. rac Seexeba misi Sromis dafasebas, dawinau-
rebas Tu dajildovebas. amaze saerTo saqmisaTvis Tavdade-
buli, znemaRali da sindisieri xelmZRvaneli muSakebi unda
zrunavdnen, visTvisac mliqvneloba, maamebloba, aTasnairi
ZRveni da qrTami ucxoa; visTvisac xalxis keTildReobisaT-
vis zrunva, sindisi da patiosneba yvelaze didi sixarulia,
_ darbazSi taSma iquxa.
luka tribunidan Camovida. Tavis skamTan taSiT miac-
iles.
_ mimarTvis teqsts gavacnob, _ stefanem sokrats
uTxra.
_ mimarTvis wakiTxva unda, _ sokratma zaal dimitriCs
moaxsena.
_ visi Sedgenilia?
_ visi Sedgenilia? _ sokrati stefanesken Setrialda.
_ ZiriTalSi luka xuciSvilis.
_ mimarTva ara eSmaki da qaji! _ zaal dimitriCi fexze
adga. mas sokrati da mTeli prezidiumi ahyva. erTmaneTis
miyolebiT gavidnen. darbazSic aiSalnen, lukas Semoexvivnen
da SekiTxvebi daayares...
_ Sen ra provokacias gviwyob, amxanago! _ zaal dimit-
riCma kabinetSi uRriala sokrats _ agronomebis Sekrebaa
Tu intriganebis Tavyriloba?! gekiTxebi, Tu icodi, ra didi
danaSauli itvirTe, Tu ar icodi da yeyeCiviT Camojeqi iq,
orjer meti danaSauli gamogdis, rogorc Tanamdebobaze
281
gamoWimul debils da Seuferebels!
sokrati mokuntuli idga da xmas ver iRebda.
_ gaarkvieT, eg vaglaxi agronomi ucxoeTis agenti xom
ar aris! _ uSiSroebis ufross daavala.
_ ucxoeTis agenti ki ara, Cveni qveynis erTguli da
ganaTlebuli patrioqti davinaxe magis gamosvlaSi, _ dinjad
upasuxa man.
_ ra vici, gvian movedi da albaT momeCvena, _ zaal
dimitriCma ukan daixia. sokratsac moeSva daZabuloba.
kabinetidan yvela daiTxova, marto sokrati daitova.
axla magidasTan xelebSi TavCarguli ijda, sokrati fexze
idga da dajdoma ver gaebedna.
_ hooo! _ rogorc iyo zaal dimitriCma xma amoiRo. _
marTlac amgvari gamosvlis gamo dasja ar gamova, bevri
uWers mxars. iseT rameze unda movspoT, Torem bevrs gaaf-
uWebs. naxe darbazSi ramdeni intrigani ijda, taSiskvriT
rom Weri CamoiRes.
_ mec mag azrisa var, zaal dimitriC, ise unda movspoT,
rom sxvebs intriganobis mada daekargoT, _ pirmoTned dae-
Tanxma sokrati.
_ axla wadi da im biWis sityva amomitane, Tavidan bo-
lomde unda vicode, ra iybeda.
_ zogi waikiTxa, bevri ki zepirad ilaparaka.
_ dawerili rac aris momita, zepirad rac Tqva, is kidev
Sen momiyevi.
male pirvel mdivans lukas sityva win edo da Tavs
ukmayofilod iqnevda. sokratma ki zepirad imdeni ram ga-
dasca, rac lukas azradac ar mosvlia; misi Rirseulad
mocileba ki amis Semdeg mtkiced gadawyvites.
282
naxevari Wiqa Rvinis da SeuWmeli
lukmis fasi
axla lukas tyuilubralod aRar uxirdebodnen, sadac
midioda, rigiTi adamianebi didi sixaruliT xvdebodnen,
xelmZRvanelebi ki pirmoTne misalmebis da patara gasaubrebis
Semdeg cdilobdnen male gasclodnen. luka yvelasTan Tava-
ziani, taqtiani da Tavmdabali mosaubre iyo, magram icodnen,
rom wregadasul Tavxedobas SeeZlo misi am zomierebidan
gamoyvana, maSin ki wunwuxas bedis gaziareba mouwevda
Tavxeds.
agronomebidan yalbi cnobebis gagzavnaze laparaki zed-
meti iyo. stefanesac ar undoda amis gakeTeba, amitom lu-
kas iSveliebda, ra vqna, aseTi ram rom naxos, ar gvapa-
tiebso. sokratic Tavis skamze xtoda, magram lukas verafers
ubedavda. agronomebis amboxi mecxoveleebsac gadaedoT da
ganacxades, suladobis yalbad momatebas aRar davuSvebTo,
axla ukve gangaSi atyda; lukas bralia yvelaferi da saTa-
nadod unda daisajoso.
cxeloda. uwylobiT Sewuxebul xeebs foTlebi dasW-
knobodaT. marto arxis piras mdgari Zewna galaRebuliyo,
mcire niavze miwamde dakidebul, mwvane foTlebiT Semosil
totebs samaias mocekvaveebiviT wynarad aqanavebda, iqve re-
stornidan Rriancelis da areuli simRerebis xma ismoda.
luka mindorSi unda wasuliyo. iq mimaval mZRols
daubara, arxis piras dagelodebio. ZewnasTan mowyobil xis
safexurebTan mivida, arxSi rom eSveboda, perangi gaixada
da arxis wyliT piri da sxeuli gaigrila; perangi Caicva
da Zewnis CrdilSi gaCerda.
restornis sabankeo darbazis fanjrebi arxis piras mdgar
Zewnas gadahyurebda, grZel magidas oTxi kaci ujda. saWmelebi
ramdenime sarTulad TefSebiT, maTlafebiT da tafebiT erT-
maneTze ewyo, moqeifeni kargad SezarxoSebulebi iyvnen. ius-
284
ticiis umcrosi mrCevelis formaSi gamowyobilma Salva
SioSvilma didi Wiqa Seavso da sadRegrZelos saTqmelad
fexze adga. raRac gansakuTrebulis Tqma undoda da RviniT
dabuJebul gonebas daaviwyda, drois mosagebad fanjaras mi-
aCerda; gareT, Zewnis Crdilis qveS mdgom kacs daakvirda.
_ vax, es xom lukaa! _ Cangali ramodenimejer Semohkra
naxevrad daclil boTls.
mimtani saswrafod Semovarda da mis win mowiwebiT gaC-
erda.
_ gismenT, zaxariC! _ pirmoTned mimarTa.
_ axlave gavardi da Zewnis qveS kaci rom dgas, aq mo-
miyvane! _ ubrZana.
_ axlave aq movabrZaneb! _ mimtani ZunZuliT wavida.
_ modiT, biWebo, am baraqiani sasmisiT visac puris Wa-
mis Sno da marifaTi aqvs, im sasaxelo vaJkacebs gaumarjos
_ daiwyo Salvam...
mimtani lukasTan aqoSinebuli miiWra. sufTa, magram
gaxunebul perangs da gacrecil Sarvals rom Sexeda. lukam
mis TvalSi Rirebuleba uceb dakarga. aq kaci mxolod Zvir-
fasi tansacmliT da jibis sisqiT farsdeboda, mxarbeWiani,
dakunTuli, maRali da moqnili vaJkaci arafrad Rirda,
`albaT, sadguris mtvirTavia~ _ gaifiqra.
_ wamodi, restoranSi geZaxian! _ agdebiT uTxra da
imdenad iyo darwmunebuli, rom gahyveboda, ukan gabrunda.
lukas saxeze damcinavma Rimilma gadaurbina.
mimtani raki darwmunda, rom ukan ar misdevdnen, mo-
brunda. luka damcinavad misCereboda mis Ripze gaqonil
xalaTs.
_ wamodi, kaco, ar gesmis? _ amgvari xepre adamianis
naxva gaukvirda, sulac rom ar gauxarda misi mipatiJeba _
wamodi, geZaxian! _ ubrZana.
_ vin meZaxis?
285
_ ubralo kaci xom ar ggonia, rom gaigo vin aris, sul
cekviT wamoxval.
_ mocekvavea?
_ mocekvave ki ara, prokuraturis gamomZiebeli _ zax-
ariCia Tavisi ZmakacebiT.
_ zaxariCia? vaaa, ras ambob, zaxarac mand aris?
_ ra zaxara, ris zaxara, sami igeTi Zmakaci hyavs, sul
xarebiviTa svamen.
_ gulisreva jer ar dawyebiaT?
_ zaxariCze da mis Zmakacebze egre laparaki rogor
SeiZleba, wamodi, Torem ewyinebaT!
_ mere, civi wyali gamogeliaT?
_ civi wyalic gvaqvs da limonaTic.
_ hoda, nawyenebs civi wyali mouxdebaT, daalevine!
_ kaco, zaxariCs civi wyali raT unda, Rvinos ludis
bakaliTa svams.
_ jer erTi, magnair kacs ar vicnob, meorec, msmelebi,
mWamelebi da mucelRmerTebi sxva eklesiaSi loculoben,
sadac CemisTana kaci ar Sedis, gaige?! axla mibrundi da
gaZunZuldi!
gakvirvebuli mimtani CanaCamovardnili Sehyurebda, es
vin gamovida, amxela kacis mipatiJeba rom gamiqarbuqao.
lukas moswyinda masTan lai-lai, TvalebSi risxvis na-
perwkali gamoukrTa. _ wadi,uTxari im Sens zaxariCia Tu
gulbaaT WavWavaZe, im kacs restornisTvis ara scalia, saq-
meze midioda-Tqo! gaige? _ lukam xeli waavlo, amxela
Ripiani xorcis masa TojinasaviT Seabruna da msubuqad
ubiZga.
momtans ukan aRar mouxedia, ise gaZunZulda.
_ es ra RvTis amoZagebuli yofila! _ TavisTvis but-
butebda.
_ ar gamomyva, viRac ucxvirpiro Cans, zaxariCia Tu
286
yaramani me magasTan WamaylapisTvis ara mcaliao, _ Tavise-
burad moaxsena lukas naTqvami.
Salvam sadRegrZelos Tqma Sewyvita: _ ar uTxar, Sal-
va geZaxiso? _ gakvirvebulma hkiTxa.
_ erTi magis oxeri dedac! ras gadaekide. vin nabiWvar-
ia CvenTan mosvlas rom ar kadrulobs! waval da sul kin-
wiskvriT movaTrev! _ daitirabaxa erTma, sqel kisers Zlivs
rom abrunebda da adgoma daapira.
_ ar ginda, me TviTon, _ Salvam Wiqa dadga.
_ gaanebe Tavi, viRaca rqiani Cans, magas CvenTar ra unda,
jibeSi naxevari litra arayi edgmeba, _ dacinviT Tqva Ca-
suqebulma avtoinspeqtorma.
_ erTi avyia vinmea, CemTan swvalobda, Tavi maRla eWi-
ra. axla agronomia da erTi gaxunebuli perangi ver ga-
moucvlia; minda, vaCveno, vin aris magari biWi, _ Salvam
mxrebi amayad aaTamaSa.
_ maica, maica! eg xom ar ari is giJi agronomi zaal
dimitriCs rom ejavreba? _ ikiTxa meore milicielma.
_ ho, eg aris. moviyvan da magrad gavaTaxsiroT; aqedan
sul xoxviT unda gavuSvaT.
_ midi, midi! moiyva, magas vaCveneb, rogor unda arakacis
gapanRureba! _ TavianT ZalaSi darwmunebulebma axali gas-
arTobiT gaixares.
Salva saerTo darbazze gavliT amayad gaemarTa gasasv-
lelisaken.
kuTxeSi mdgar magididan sami kaci wamoxta fexze, yve-
las xelSi Wiqa eWira: _ zaxariCs sicocxle! _ erTxmad
daiZaxes. Salvam xelis aweviT upasuxa: _ biWebs gaumar-
jos!
kari gaaRo da gareT gavida. Zewnis CrdilSi mdgar lu-
kasTan dinjad, Tavdajerebuli kacis nabijebiT mivida, xeli
CamoarTva da gadaexvia.
287
_ es ras hgavs, luka, skolis amxanags veRer scnob?! _
usayvedura.
_ ras matyob, rom ver gicani? _ lukas gaeRima.
_ aba, momtanma rom giTxra, zaxariCma gamogzavnao.
_ skolaSi zaxariCiT aravin maxsovs, Salva Tu zaxari-
Cia amaze marCieloba namdvilad ar damiwyia.
_ kargi, danarCeni iqa vTqvaT, _ darwmunebulma, rom luka
uars ar etyoda, xeli mohkida da restornisaken gaiwia.
_ kacs velodebi, aq unda davxvde, gadaudebeli saqme
maqvs, _ lukam ise Tqva, rom Salvas sul gaufrTxnen ba-
tonkacobis bartyebi.
cota xans Cafiqrda: _ luka, axlave moval, _ restoranSi
Sevida, kuTxeSi mdgar magididan erTi aayena da gamoiyola.
_ es aq daicdis, is kaci rom mova, CemTan moiyvan! xom
gaige?! _ ubrZana moyvanil kacs.
_ vin unda movides? _ ikiTxa man.
lukam kidev uaris Tqma aRar isurva. arc sufridan
ayenebuli kacis aq lodini ikadra.
_ Seni aq dgoma saWiro araa, Tu movida. momZebnis, _
uTxra.
_ agaSena RmerTma, aba, wavideT! _ restoranSi rom Se-
vidnen, Salvam orive xeli aswia, kidev erTxel miesalma
yvelas da sabanketo darbazisaken gaemarTa.
_ gaicaniT, Cemi Tanaklaseli luka xuciSvili! _ Sal-
vam Tanameinaxeebs sazeimod mimarTa.
sqelkiseram, avtoinspeqtorma da miliciis oficerma ise
gauwodes xeli, TiTqos mowyaleba gaimeteso.
_ maqvs pativi vicnobde, _ Cailaparaka milicielma da
luka jer skamze ar damjdariyo, rom naxevarlitriani
bakali xelSi miaCeCa.
_ aba, jer es gadahka, danarCenebs TandaTan mogayolebT
rom dagvewio!
288
lukam bakali gamoarTva da magidaze dadga. TviTon
dajda, puri da yveli gadaiRo. sqelkiseram mokbeCa ar
daacada, Tavze daadga, is bakali aiRo da pirTan miutana.
_ dalie, biZia, dalie! ici, Cven ramdeni gvaqvs daleu-
li? dRes rom sva, ver dagvewevi!
lukam bakali gamoarTva da magidaze dadga, Tlilis Wiqa
aiRo, Rvino daisxa.
_ Tqven gagimarjoT! janmrTelobas da bednierebas gi-
survebT, _ Tqva da Wiqa naxevrad Sesva.
_ Sen rom ar geTqva, janmrTeloba da bednierebya gvak-
lda swored! _ RvarZlianad Tqva avtoinspeqtorma.
_ egre ar gamova, biZia, aq gana imitom mogiyvaneT, rom
rogorc gnebavs igre sva?! ver xedav, rogori veSapiviT
msmeli vaJkacebi arian?! _ xeli gaiSvira skamze gaTxle-
Silebze, _ egre pewenikobiT rogor unda dagvewio! _ Seu-
tia sqelkiseram.
_ me aq Sesajibreblad ar movsulvar, arc Rvinis smaSi
rekordis damyarebas ar vapireb, Salvas xaTri aRar gavu-
texe, Torem sulac ar mindoda aq mosvla! _ lukam Cveuli
sidinjiT Tqva, magram Tavis Sekaveba Zalian uWirda.
_ Sen, Zmakac, Rvino duduki da qalebi ar gagigonia? an
iqneb am siamovnebaze gamwyrali xar? _ hkiTxa miliciis
oficerma.
_ albikrusis qadagebasTan erTi muxli dagaklda mxo-
lod. is ambobda: ar arsebobs saWmeli xorcis garda; ar
arsebobs sasmeli Rvinis garda; ar arsebobs sixaruli, qa-
lis garda~, Tqven xorci dudukiT SecvaleT.
_ ra xorci ki gvejavreba? sanaZleoze erT mozvers
xaSlamad SevWam da zed mTel Wedilas davayoleb yaurmad,
_ daitrabaxa sqelkiseram.
_ herostratesac xom sWirdeba mimdevrebi; yvela Ta-
viseburebad axerxebs herostratobas, _ daaskvna lukam.
289
_ is prostrate Tu purmarilis moyvaruli iyo, namd-
vilad Rirseuli memkvidreebi vyolivarT, magram eg abrikausi
viRaa, ratom dudukic ar gaixsena? _ siciliT Tqva sqel-
kiseram.
_ Sua saukuneebis droindeli praReli profesori iyo
da xalxs Tavi Wama-ylapvis qadagebiT daaxsoma, _ ganumar-
ta lukam.
_ maladec abrikus! _ sqelkiseram isev aiRo bakali da
daZalebas apirebda, rom orma kacma erTi yuTi Sampanuri
Semoitana: _ zaxariCs da biWebs damamzadebeli Zmakacebisa-
gan! _ sazeimod ganacxades.
_ Tqven genacvaleT! Tqvens vaJkacobas venacvale! _ Sal-
vam xelebi gaSala. _ modiT, Zmebo, sufra dagviloceT!
lukas rom aZalebdnen is bakali jerjeroiT orivem
gamocala. Zmakacoba, vaJkacoba, adamianoba, siyvaruli, mego-
broba, mxarSi dgoma, qarTveloba, mokled, sityvebis da
afutknuli grZnobebis koriantebi daayenes; mere ukan-ukan
wavidnen, gasasvlelTan xeli pirTan miitanes, kocna gamoug-
zavnes da gavidnen.
_ ai, es aris, Zmao, cxovreba da vaJkacoba! vinc kacuri
kacia yvela gvafasebs; Cven ra unda gagviWirdes! _ aRfr-
TovanebiT Tqva Salvam.
_ isini ki gvafaseben, magram es Seni nacnobia Tu ra-
Raca kacad ar gvagdebs, abrikosebi Tu kalistrateebiT
Tavbrus gvaxvevs, erTi wesieri Wiqa ar dalia; mimtans dau-
ZaxeT kompoti an SaSa da kola moutanos! _ damcinavad Tqva
Camrgvalebulma, wiTelloyeba avtoinspeqtorma.
_ dalie, luka, sufris wess da vaJkacebis survils ver
gaeqcevi! _ brZana Salvam da didi Wiqa Seuvso.
_ lukam mwared inana, rom mainc gamoiCina sisuste da
Salvas gamohyva; axla ki am gaTavxedebul batonkacebis
Semotevebis mogerieba uxdeboda.
290
_ mag Wiqas ver davlev, Salva, Semovedi, rom gadRe-
grZeloT da unda wavide.
_ ho, biWo, mTeli dRe aq imitom vzivarT, rom Sen gel-
odebiT, movides da gvadRegrZeloso! moxvedi? madloba Tqvi
SemopatiJebaze! aiRe da dalie, ra gadagvayole, TiTqos Sens
meti saqme ara gvqondes! _ Seutia miliciis oficerma.
luka raRacis Tqmas apirebda, Salvam ar daacala.
_ biWo, Wkua mainc ver iswavle?! Sen xar saqmiani da
Cven usaqmurebi ggonivarT? _ orive xeli Caiyo jibeebSi
da fulis bRujebi amoiRo, _ amas monagreba ar unda? Sen
sizmarSic ar mogelandeba, rac me fuli maqvs. ras iWimebi,
ar gixaria, rom es vaJkaci xalxi Tavs giyadris?! ici, es
biWebi vin arian? Tu dasWirdebaT, mTel saqarTvelos iyidan;
vinc axlomaxlo Sansiani da fulis gamkeTebelia, yvela
amaTi megobaria. CvenTan Tundac sufraze erTi Wiqis awevas
xalxi natrulobs; Sen kidev gexvewebian, dalieo. Tavs igre
iWer, TiTqos Senze fuliani kaci qveyanaze meore ar dadis!
rasac Sen mTeli sicocxlis ganmavlobaSi iSovi, amaT erT
dReSi imaze aTjer metis Sovna SeuZliaT; jibeSi Cagisvamen
Seni gaxunebuli perangiT da ise gatareben! mTeli dRe mi-
wasa CiCqni TxunelasavT da saqme ggonia! amaT wuxel saza-
mTroTi datvirTuli asi manqana gauSves. TiTo xuTas maneTs
iZleva. gana marto sazamTros manqanebia? aTasi kidev sxvaa.
im baRSi mebaRe rom bRunaobs, ra Cemi fexebi rCeba; aqa
grovdeba, aq! _ Salvam xeli jibeze dairtya _ Se kai kaco,
amgvar SansianebTan puris Wamis saSualeba mogeci, madlobis
magier Tavi ise giWiravs, TiTqos naxevrad mSieri ar da-
diode mindor-mindor! aiRe Wiqa da dalie ise, rom Sig
wveTic ar davinaxo! _ Tavisi agitaciis magiur ZalaSi dar-
wmunebulma Salvam ise ubrZana, eWvic aRar epareboda, rom
amgvar adamianebis gverdiT luka pirmoTned da uyoymanod
dalevda.
291
lukas pirSi lukma ar Caudvia. xelSi puri eWira da
isic TefSze dado. skamis zurgs miwolili ijda da Salvas
Segonebas ismenda.
_ daamTavre? _ hkiTxa Salvas, romelic gasarTobad
qaTmis frTas wiwknida.
_ meti raRa giTxra, Tu gamgebi xar, unda gaigo! _
rixiT, damrigeblurad uTxra Salvam.
_ adre ar iyav mTlad Wkuadalagebuli, etyoba aramad-
naSovnma fulebma sul agiries isedac areuli Tav-gza. visi
fulebiT trabazxob, Tu ici?! ofli daRvare, vaJkacoba
moixmare, Tu mamaSenis dangreuli orTvala gayide? imxela
Wkuadafantuli xar, pativs raSi gcemen, ver gagigia! eg
forma mSromelma xalxma rom moinagra, imitom Cagacves,
kanons patiosnad emsaxuro, Sen unamusod bzari rom gauCine
da iqidan gamoJonil sisxls, romelic Cveni sazogadoebis,
Cveni qveynis keTildReobas sWirdeba, swov, ZRebi; parazitad
xar gadaqceuli, Tan yvelaze saSiS parazitad, romelsac
kanonis gammrulebeli virTxa hqvia. aRviraxsnili Rreoba
vaJkacoba ggonia. iseTive paraziti xar, rogoric tkipaa
sisxliT gaberili, bolos rom mosZvreba janmrTeli cxove-
lis organizms, mtverSi da nagavSi Cavardeba, Tu fexi ar
daaWires da ar gasrises, uamrav Tavis msgavs ubedurebas
gaamravlebs. Sen ver mixvdebi, ver ganicdi im siamovnebas,
rasac, Seni sityviT, miwis CiCqna hqvia. parazitma, romelic
Zroxas sisxls swovs, rogor unda gaigos is bedniereba
curebgavsili Tavis momavals bRaviliT rom uxmobs. im mi-
wis CiCqnam Cveni mxaris mSromelebs bedniereba unda mou-
tanos, Sen ki zixar maT arteriaze da sisxls acli. zneo-
bis da namusis natamali rom gqondes, xalxSi ar unda
Cndebode, ara Tu restoranSi fulebis trialiT da arami
qonebis trabaxiT aiklo qveyana! _ lukam ludis bakali
magidaze Rrmad Seacura da fexze adga.
292
_ es vin moiyvane, Salva, naxe, rogor gamogvlanZRa pa-
tiosani xalxi?! TviTon maTxovari Cans, gaxunebuli per-
angi ver gamoucvlia, vaJkacebis purmarili Surs; Sxamad ar
unda amovadinoT, rac aq saWmeli cecxla?! _ wamoiSalnen
da lukas Semoexvivnen.
_ axlave mivamtvrev cxvir-pirs, _ avtoinspeqtorma
lukaze miiwia.
_ moica, me TviTon movuvli! _ Salvam inspeqtori mar-
cxena xeliT daiWira da lukas marjvena mTeli ZaliT
mouqnia.
lukam muSti aicdina. axla milicielma mouqnia, mas xeli
aukra, muStma cxvirTan Cauqrola.
lukas muSti-krivis gareSe surda gacla da moqneul
muStebs mxolod igeriebda. magram fuliT da skamiT gazu-
luqebulebs TavianTi Tavi uZleveli egonaT da lukas
yoveli mxridan utevdnen. pasiuroba aRar xerxdeboda. mi-
liciis oficers, gansakuTrebiT rom aqtiurobda, lukam
ybaSi magrad amohkra. is ukan gaqanda, magidas daejaxa, zed
gadacurda, mTeli WurWeli da xoragi Tan gaiyola, magidis
kideze sufraze xelis movleba moaswro, gadaiTria da iat-
akze bragvani moadina, magida zed daeca da WurWlis msxvre-
vis xmam yurTasmena waiRo. axla avtoinspeqtors daajaxa
muSti, is kedelTan mdgar tansacmlis Camosakidebels mi-
askda, gadaaqcia da zed Camokidebuli qudebi dabla gaiSala;
sqelkiseras muzmuzela mucelSi magrad daartya, krikala-
viT moRunuls saxeSi marcxena xeli hkra da kuTxeSi zur-
giT miagdo, romelic uneblied fexebgaSlili mijda da
maSinve arwyia, zec Camoisxa da irgvliv daaxvava, rac im
dRes uzomod Caisxa da Wama.
yovelive es ise swrafad moxda, rom Rvinisagan dabuJe-
buli Salva gaSterda, Tavisi Tanameinaxeebis uimedo mdgo-
mareobam da lukas SesaZleblobis gaxsenam daafrTxo; xelis
293
gaqneva veRar gabeda. lukam orive xeli magrad Caavlo
prokuroris formian sayeloSi, Zalumad SeanjRvria, daiqnia
da ubiZga. Salva kedels zurgiT miaskda, daretianebuli
skamze mowyvetiT daeca, WaxaniT Caamtvria da skamTan erTad
iatakze gaiSala.
xmaurze erTi imaTTagani Semovarda, Sampanuris yuTi rom
Semoitanes.
_ biWebo, zaxariCs scemen! _ daiRriala da lukas eca.
lukam iseTi siZlieriT daartya gareT gavarda, mopirda-
pire kupis karebi zurgiT Seitana; sufrasTan eqvsni isxdnen;
TiTo TiTo TavSi da boloSi, or-orni ki aqeT-iqidan, im
oris mxridan sufras zurgiT daetaka, magida gadaaqcia da
oTxive qveS moitana; TavSi da boloSi mjdomni gadarCnen
da fexze wamoxtnen.
luka mimtanTan mivida da xalaTis jibeSi sammaneTiani
Caudo, _ es naxevari Wiqa Rvinis da oriode lukmis fasi,
romelic ar miWamia; danarCeni TavTianTi aramad naSovni
fuliT gaasworon! _ dinjad gamobrunda, didi darbazi
gadaWra da gareT gavida.
kupeSi gadayiravebul magidasTan afarTxadebuli oTxe-
uli ginebiT da muqariT dgeboda fexze. Sig zurgiT Se-
vardnili kaci ki iatakze gaSlil WurWelSi ugonod
egdo.
_ es ra gviyo am SobelZaRlma! _ xeli daavles. Sesas-
vlelSi gaaTries da darbazSi isroles.
_ biWebo, Cvenebsa scemen! _ daiZaxes kuTxeSi msxdarma
damamzadeblebma da boTlebi esroles, vinc maTi Zmakaci
darbazSi Semoagdes. erTi boTli darbazis meore mxares
sufraze daeca.
_ vis esvri, Seni deda! _ axla am sufridan wamoiSal-
nen da atyda boTlebis sroda da muStis triali.
erTi boTli bufetis macivris minas moxvda da Caamsx-
294
vria. gabrazebuli Cafskvnili mebufete darbazSi daniT
gamovarda; viRacam TavSi skami daartya da gondakarguli
iatakze davarda.
axla yvela magida aiSala; vin vis urtyamda aRar gaige-
boda.
luka isev Zewnis CrdilSi idga, restornis didi dar-
bazis fanjara boTlma rom gamoamtvria da asfaltze daim-
sxvra, restorani ki kudiani jadoqris qoxiviT zanzarebda,
viRaca gareT gamovarda da giJiviT umisamarTod gaiqca.
daretianebuli mebufete iatakze ijda, daxlis iqiT ki
yvelaferi ileweboda. mzareulma patara sarkmeli gamoaRo
da darbazSi Seixeda, kedels boTli miaskda da namsxvreve-
bi irgvliv gaiSala. man maSinve miketa sarkmeli da aRarc
gamoCenila.
Salva da misi amfsonebi nel-nela mogondnen, restoranSi
Rriali, gineba, WurWlis da avejis lawaluwi ismoda.
_ unda aviTesoT, aq rom gvnaxon Tavi mogveWreba! _
Tqves da gverdebis zelviT, kvnesa-RreWiT uCumra gamovid-
nen, saTadarigo kibiT ezoSi Cavidnen, manqanaSi Casxdnen da
iqaurobas gaecalnen.
restornidan sami Tavpirdasisxlianebuli kaci gamovar-
da, erTi waiqca da veRar dgeboda. cota xanSi miliciis
manqana gamoCnda sirenis wivil-kiviliT, mas sxvebic mohyvnen,
male saswrafo daxmarebis manqanac aRrialda; TeTrxalaTiani
adamianebi restoranSi sakaceebiT Serbodnen...
erTi kaci idga wnoris qveS
restornis did darbazSi erTaderT daumtvrevlad ga-
darCenil magidasTan miliciis gamomZiebeli ijda. yvelaferi
milew-molewili eyara. rva kaci saavadmyofoSi waiyvanes.
_ ra moxda? _ dakiTxvas mzareulidan iwyebda.
295
_ ra vici, kaco, darbazSi xmauri rom atyda, `for-
ToCkaSi~ gamovixede, kidec boTli sul axlos kedels mi-
askda, mec davxure `forToCka~ da sanam Tqven ar moxvediT
gareT aRar gamomixedia.
_ Sen raRa ici? _ axla mebufetes mimarTa.
_ banketis mxridan Semdeg ki kupeSi xmauri da lawa-
luSi atyda. mere im Sofrebma, kupeSi rom qeifobdnen,
gulwasuli damamzadebeli darbazSi Semoagdes; imis orma
amxanagma kuTxidan Sofrebs boTlebi dauSines. erTi boTli
ager, bolo magidas daeca, axla isini wamoiSalnen da erTi
boTli macivars moxvda, sul Caamsxvria. mec wamovxti, dax-
lidan rom gamovel, viRacam TavSi skami damartya da Tqvens
mosvlamde gaviTiSe.
_ Sen raRac ityvi? _ axla gaqonilxalaTian mimtans
miubrunda.
_ erTi kaci idga wnoris qveS, sabanketodan miTxres,
CvenTan moiyvao.
_ Sen xom ar gaafrine?! wnoris qveS erTi kaci idga Tu
aTasi, eg bebiaSens mouyevi! Sari saidan daiwyo, Sen eg Tqvi!
_ uyvira gamomZiebelma.
_ hoda, Sari swored wnoris Crdilidan daiwyo. me mi-
vedi da vuTxari, geZaxian-meTqi, iman kidev sul kinwiskvr-
iT gamomagdo, ar movdivaro. memre sabanketodan erTi gamov-
ida, arc imas gamohyva. iman is damamzadebeli miixmara,
Sofrebma ugonod rom gamoaTries da rogorc iyo daiTanx-
mes. sabanketoSi SesvlisTanave Rvinis ludis bakliT dal-
eva daaZales, iman ar dalia,. bolos Selaparakdnen, Semeex-
vivnen da cema dauwyes. is kidev igeTi magari gamodga,
yvela miyar-moyara da saSvelad Sevardnil damamzadebels
igeTi maartya, rom ukan-ukan gamovardnili Sofrebis kupe-
Si Sevarda. me sul sabanketosTan videqi, mal-male meZaxod-
nen da mec Savrbodi. is kaci CemTan movida, jibeSi sami
296
maneTi Camido, es naxevari Wiqa Rvinis da oriode lukmisa,
romelic ar SamiWamiao da wavida, eg iyo da eg. yvelaferi
amis Semdeg daiwyo.
_ aba, erTi is Sofrebi movidnen, Cxubi rom daiwyes! _
oTxi Tavpirdalurjebuli kaci moiyvanes.
_ eqvsni viyaviT, ori saavadmyofoSi waiyvanes, _ moax-
senes.
_ Cxubi ratom daiwyeT?! _ gamomZiebelma xmas auwia.
_ Cven raze daviwyeT, Zmakacs dabadebis dRe hqonda da
wynarad kupeSi vWukWukebdiT. uceb is damamzadebeli, `zad-
niT~ Semofrinda, egreve dagvetaka da magidianad agvayirava.
ugonod egdo, Cvenc avdeqiT da zalaSi gavitaneT; imis Zmak-
acebma kide boTlebi dagviSines.
_ sabanketoSi vin isxdnen?
_ ravi, erTi prokurori, ori milicieli da erTi ufro
didi prokurori qalaqidan.
_ sabanketoSi vin isxdnen? _ xmas auwia gamomZiebelma.
_ Cven ra viciT, viRac bobolebi isxdnen.
_ sabanketoSi vin isxdnen? _ mimtans hkiTxa.
_ ravi, erTi prokurori iyo, ori milicieli, mgoni
erTi kidev ufro didi iyo qalaqidan.
_ vin iyvnen, ar icnob? _ gamomZiebelma xmas dauwia.
_ me saidan unda vicode, movidnen da wavidnen.
_ kargi, Sen calke mogelaparakebi!
gamomZiebelma yvelas dakiTxa, magram Zewnis qveS mdgari
kaci mimtanis garda aravis uxsenebia...
gaqonilxalaTiani mimtani calke oTaxSi marto daibara
da dakiTxva gaagrZela: _ aba, Camokakle, sabanketoSi vin
iyvnen, Tu ar ginda, rom es yvelaferi Sen wamogkido!
_ kaco, xalxSi ar giTxari, vinc iyvnen. daibares,
Cvenze krinti ar daZrao. Tqvenebi iyvnen, Tu saWirod CaT-
vales, TviTon gnaxaven.
297
_ miqarvas Tavi daanebe, miTxar, vin iyvnen, Torem axlave
Segagdeb kameraSi!
_ kaco, imaT miTxres, magram me xom ar gimalav: proku-
rori Salva, avtoinspeqtori gela, milicieli _ mistera
da erTi sqeli kaci iyo qalaqidan _ ipolite pavloviCs
eZaxodnen, etyoba, yvelas ufrosi iyo.
_ vax, biWo, biWo! _ gamomZiebeli daibna. karga xans
mdumared ijda, _ xma-krinti aravisTan wamogcdes, gaige?!
_ mimtans Tvalebi daubriala.
_ hoda, mec eg ar giTxari.
_ Tqveni yvela muSaki gaafrTxile, imaTze araferi Tq-
van! _ saqaRalde daxura da wasasvlelad adga...
_ Salva, ra xvTis risxva Semoiyvane, egre rom Cagvimwara
purmarili, _ Zlivs amoiknavla ipolite pavloviCma.
_ biWo, Cemi Tanaklaseliao, rom aitexe, maS imdeni aRar
icodi, ra Zalis patroni da ra xasiaTisa iyo, gabiTureba
rom moundome?! usayvedura misteram.
_ Rvino oxeria, mTvrali baWia mgels galaxavs, hgonia,
_ RvarZlianad Tqva saWesTan mjdarma gelam.
_ me var baWia? _ ikiTxa Salvam.
_ erTxel ki ara, orjer baWia xar! TavSi gaqvs ra-
Raca avardnili! imdeni rogor ar unda motvino, rom imas
Seni fulebi fexebze hkidia, jibeSi Cagisvameno, Caisvi
jibeSi?! kinaRam moakvlevine Cemi Tavi. rac maWameT, Sxamad
amomadineT! prokurorobiT sxvebs rom aSineb, imdeni rogor
ar unda gcodnoda, rom imas egre ver SeaSinebdi. etyoba
didi ganaTlebulic aris, abrikosebiT rom dagvcina, Cven
kidev bvris WamiT vtrabaxobdiT. egeTebi Zalian saSiSi
arian, TavSi sul sxva azrebi utrialebT; es Steri kidev,
fuli bevri gvaqvso! _ ipolit pavloviCi uzomod nawyeni
iyo. _ sami organos muSaki da mec respublikis prokura-
turis warmomadgeneli ise gvaburTava, xeli ver gavatokeT;
298
Tqvens mier dacul kanonierebas davafurTxe!
_ magan erTi Tavmjdomare Zroxis wunwuxSi abanava da
mas Semdeg imas wunwuxas eZaxian. es ambavi ar unda gax-
maurdes, Torem masxrad agdeba ar agvcdeba, _ Tqva gelam
da ikiTxa: _ ipolit pavloviC, sad migiyvanoT?
_ sastumros uknidan miayene, rom aravin gvnaxos, sas-
wrafod gavsufTavdebi da aqaurobas unda movSorde! Cems iq
yofnaze sityva ar dagcdeT! vaJkacoba marto brtyel-brty-
eli sadRegrZeloebis Tqma ar aris! _ ipolite dasvril
sacmelebze zizRiT iyureboda...
gamomZiebeli pirvelad gelas da misteras Sexvda Tavis
ganyofilebaSi.
_ yvelaferi gavarkvie, magram TqvenTan gasaubrebis ga-
reSe arafers ar vambob, _ daiwyo: _ mainc ra moxda?
_ ra moxda da Salvam dagvxata. is biWi, agronomad rom
moiyvanes, sabanketoSi ZalaTi moaTria. Cvenc daZaleba davu-
wyeT, dalieo. raRa dagimaloT, Salvas misi gabiTureba un-
doda; Cvenc mivyeviT. mokled, ise mivida saqme, cema davupireT.
iman kidev oTxive TiTo mortymiT dagvawynara. Zalian ubeduri
magari vinme yofila, jer-jeriT laparakobdnen.
_ me ra vqna? saqmis dawvrilebiT gamoZieba damavales;
zaal dimitriCi mkacrad iTxovs. gaugia, rom mag agronoms
am saqmesTan kavSiri aqvs da magrad unda rom daWedos.
_ Cvenze rom gaigos?
_ umagisod vecdebi yvelaferi mag biWs wamovkido.
_ frTxilad iyavi, didi ZaRlis lekvia!
_ ramdeni magaze magari biWebi mixoxialebia, _ amayad
Tqva gamomZiebelma...
luka meore dRes samsaxurSi Cveulebriv gamocxadda.
naxevari saaTic ar iyo gasuli, milicidaan moakiTxes, da-
kiTxvaze gibarebeno.
gamomZiebeli did oTaxSi ijda. misi magidis garda sami
299
sxvac idga, magram oTaxSi marto TviTon iyo. luka rom
Sevida, zeviT aixeda da isev qaRaldebSi Cargo Tavi.
_ Tqven mibarebdiT? _ hkiTxa man.
aman Tavi zeviT aiRo, Sexeda, araferi uTqvia, Tavi isev
qaRaldebSi Cargo.
_ etyoba misamarTi ameria, _ luka ukan gabrunda.
gamomZiebeli talanSi gamoekida.
_ sad waxvedi, SenTana maqvs saqme! _ dauZaxa.
_ qaRaldebSi saqmianobas rom morCebi, maSin moval!
_ modi, Sen gelodebi, modi! _ rogorc iyo moabruna.
_ aTi magida, ormocamde skami, uamravi WurWeli, kare-
bi, fanjrebi, mokled, samiaTas maneTamde zarali miayene
restorans! _ mrisxaned uTxra.
_ me mivayene?
_ CemTvis yvelaferi cnobilia.
_ saidan aris cnobili?
_ saidan da gverdebidan. axla kameraSi Segagdeb da gaigeb
saidan, rogor sceme organos muSakebs da damamzadebels.
_ xuT kacs vceme?
_ cema wonazea.
_ is xuTive rom awono, Svidas kilogramamde iqneba. me
metra oTxmocdasami santimetri da oTxmoci kilogrami var.
vin visa scema, axla mag wonis TeoriiT gaarkvie.
_ Sen imaT vera scemdi, gabrazebulma rac ki xelSi
mogxvda, dalewe da daarbie.
_ bebiaSenis doqic me gavtexe?
_ romeli doqi?
_ xuTi wlis win wyaroze rom gautyda; saxlSi rom
mixval, hkiTxe.
_ ras mied-moedebi, bebiaCemi aTi welia mokvda, rogor
unda vkiTxo?!
_ maSin sizmarSi Tu naxo SeekiTxe.
300
_ maimunob?
_ xuTi dRis win iorSi kaci rom Cavarda Tavisi cxeniani
orTvalaTi, arc is gamogrCes.
_ eg ra SuaSia?
_ im SuaSia, rom diliT im gzaze me gaviare, oTxi saa-
Tis Semdeg ki im kacma gaatara Tavisi orTvala, cxeni ra-
Racas SemofrTxa, iorSi Cacvivdnen; cxeni daixrCo, kaci ki
Zlivs gadaarCines.
_ maSin Sen sad iyavi?
_ albaT me ukve CaTmaSi viqnebodi.
_ im saqmeSi, aba, Sen ra SuaSi xar?
_ am Sens mier gamoZiebul saqmeSi raRa SuaSi var?!
gamomZiebeli daibna. cota xans Cumad iyo, mere uceb
daiwyo: _ yvelam Sen dagado xeli, iman dalewao restora-
ni. sabanketoSi vinc iyo da damamzadebelic amas ambobs.
_ egeni Svidas kilogramamde rom arian, ratom ar Sema-
Ceres?
_ Sen Zalian gautie. axla kameraSi Segagdeb da dagavi-
wyeb doqis da orTvalas zRaprebs! _ gamomZiebeli telefons
miswvda.
lukam orive xeli dastaca mxrebSi, skamsa da magidas
Soris ise amoaZro, rogorc kodalam fuRuroSi Semaluli
matli.
_ ratom ggonia, rom am kata-TagvaobaSi kata xar?!
frTxilad iyav, Senze Zlier mtacebels ar SeeWamo! Tu ase
gaagrZeleb, icode, mogrexili kisris samkurnalod wlebi
ar geyofa, Tu sicocxle ara! _ mkacrad gaafrTxila,
erTxel kidev aswia maRla, mtvriani pijakiviT dabertya da
oTaxidan gavida.
_ au! eg vina yofila kaco! _ gamomZiebelma jer viRacee-
bis gamoZaxeba daapira, mere gadaifiqra. _ ara, magasTan egre
ubralod Widaoba ar SeiZleba. dabmuli Tu ar davkiTxe,
301
SeiZleba Semovexarjo, arada Cemi momrevi aravin megona. Zalian
saSiSia! _ xmamaRla Tqva da Tavis magidas miubrunda...
restoranSi momxdari cema-tyepis da mtvreva-msxvrevis
ambavi yvelas pirze ekera. xalxma gaigo, rom prokuraturis
da miliciis muSakebma agronomi luka ZalaTi moipatiJes da
abuCad agdeba dauwyes, lukam kidev isini gatyipa da
restorani datova; ris Semdeg atyda didi Cxubi da iqau-
roba dailewa.
zaal dimitriCma dawvrilebiT gaigo, rac moxda. ga-
momZiebels daavala, luka magrad gaWedeo, magram es lukas-
Tan Sexvedris Semdeg SeSinda. cru Cvenebebis aRebisas koS-
mariviT axsendeboda, lukam rogor amoaZro magididan da
dabertya, arc is gafrTxileba aviwydeboda, rom am kata-
TagvobaSi katis roli sulac ara hqonda garantirebuli.
zaal dimitriCis kabinetSi gamomZiebeli daibares,
sokratic iq iyo.
_ aba, mogvaxsene, restoranSi ra moxda? _ friad SeS-
foTebuli kacis toniT Tqva zaal dimitriCma.
gamomZiebelma daiwyo damamzadebeli rom Sevarda kupeSi
da iqidan gaagrZela.
_ eg damamzadebeli giJi iyo, Tavisi iniciativiT rom
Sevarda?
_ ara. sxva miexmara.
_ vin sxva?
_ sabanketoSi Cveni muSakebi ubralod purs sWamdnen.
_ vin iyvnen?
gamomZiebeli Seyoymanda, imaTi gamoCena ar undoda.
_ axla wadi da suyvela aq momiyva, me TviTon gavesau-
brebi!
gamomZiebeli welmowyvetili adga. Salva, gela da mis-
tera male moZebna; ipolite SalvoviCze saubariki ar unda
yofiliyo.
302
_ biWo, luka Seni Tanaklaselia? _ maTi kabinetSi Ses-
vliTanave hkiTxa zaal dimitriCma.
_ diax, zaal dimitriC? _ Salvam mowiwebiT upasuxa.
_ Tqvens purmarilze ra undoda?
_ gareT idga da me SemovipatiJe.
_ ar icodi, ra vaglaxi iyo, TqvenTan puris Wamis Rirsad
raze gaxadeT!
_ kidev ara mcodnia, ramxela arakaci yofila.
_ hoda, eg arakaci dRes mTel raions gvirevs, unda,
rom respublikis xelmZRvaneloebis winaSe SevrcxveT, muS-
aobaSi xels gviSlis; axla boroti xulignobac daiwyo.
gamomZiebels yvelaferi kargad mouyeviT da CaatusaReT! _
zaal dimitriCma fanqari daakakuna magidaze, amiT undoda
saubris damTavreba.
_ rato iqave ar daiWireT da kameraSi ar SeagdeT! _
sokratma Tavi gamoido.
_ misi gameteba ar gvindoda da... _ Salvam yvelas daas-
wro.
_ ar gindodaT da egre Tavze xelis smiT ufro gaT-
avxedda, _ sokratma ar icoda restoranSi amaTi gmirobis
Sesaxebi.
_ ise gagixmeT Tavi! uzomod ZRebiT da fulis SovniT
trabaxobT; ris damWeri iyaviT, Tqve bedovlaTebo! im biWma
ise migtyipaT, suyvela Tqvensave amonaTxevSi farTxalebdiT.
yvelaze didi damnaSave Sena xar, prokuroris formiT rom
dabrZandebi, Se fuqsavato! mag formas Tu dakargav, icode,
meZroxedac ar ivargeb! es oTxives gexebaT. axla wadiT da
iseTi saqme SekereT, rom luka cimcim waiRos cixeSi! is
sadRa gdia, respublikidan rom gaxldaT gasiebuli?!
yvelaferi dawvrilebiT vici, vai Tqveni brali, Tu am saqmes
Tavi ver gaarTviT! _ zaal dimitriCi cofs yrida; oTxive
gaWimuli idga da xmas ver iRebdnen. _ moscildiT aqauro-
303
bas! xuTi dRis vadas gaZlevT: gafrTxilebT, restornis
danaSauli Tqven ar aikidoT!
oTxive swrafad gavida. sokratic moemzada wasasvle-
lad.
_ Sen darCi! _ ubrZana zaal dimitriCma. mdivani qali
gamoiZaxa da agromebis moyvana daavala.
agronomebis oTaxSi stefane, ori agronomi da luka
iyvnen, pirvel mdivanTan rom gamouZaxes.
_ luka, Sen ar wamoxval, isedac xaTabala ar gaklia.
vetyvi, rom mindorSi gagagzavne. vici, iq sasikeTo aroaferi
moxdeba. Cven damcirebas miCveulebi varT, Sen ki... _ stefane
uxalisod adga.
_ arc me ara maqvs survili mag TanamdebobebiT gaberil
indaurebTan Sexvedrisa! _ luka gamomZiebelTan Sexvedris
Semdeg ise iyo gaRizianebuli, wonasworobas kargavda.
_ ra dReSi varT, kaco! _ stefanem oxvriT Tqva, Tan
daumata: _ luka, dagvelode, Senc xom unda gaigo, ra un-
daT.
_ is xuligani ra uyaviT, Tqve usaqmurebo! _ zaali
maTi kabinetSi SesvlisTanave aRrialda.
_ romeli xuligani? _ gakvirvebuli mokrZalebiT ikiTxa
stefanem.
_ ise waxdiT da gafuWdiT, gaxuligndiT da dakargeT
namusi, rom veRar gagigiaT, vin ra donis aramzadaa!
stefanem xma ar amoiRo.
_ mTeli soflis meurneoba xom moaoxreT, axla re-
stornebs daeciT da aikleT. dagiZaxeT imitom, rom gavigo,
xval romeli dargis aoxrebas apirebT.
samive mdumared idgnen.
_ kidev kargi aq ara gdia is argasazrdeli, Tore aqe-
danve xelebgakruls gavagzavnidi. axla ras apirebT, aba,
amoSaqreT! _ zaali stefanes miaCerda.
304
_ ras unda vepirebdeT, ar vici. Cveulebriv vmuSaobT,
Tu vinmem ixuligna, amisaTvis gyavT xalxi, rom gamoiZion;
Cven ra SegviZlia.
_ is xom SegiZliaT, rom mTeli Tqveni muSakebiT in-
triganebad da ybedebad iqeciT. ra vuyoT axla amaT?! _
sokrats miubrunda.
_ im biWs daiWeren, eseni kidev adamianurad unda amuSavd-
nen, _ ganmarta sokratma.
_ gaige?! _ iyvira zaalma.
_ me adrec adamianurad vmuSaobdi, aravin ar damiglejia,
_ wynarad Tqva stefamenm.
_ uyureT axla amas, xom ar ginda, im biWs migayolo!
_ me jer ar vici, im biWma ra Caidina, ras upirebT da
rad unda mimayoloT me. Tu imas restornis ambavs edavebiT,
ra SuaSi var me?! _ stefanes brazi ereoda.
_ im SuaSi xar, rom Seni ideologiiT da Seni darige-
biT moqmedebda; im restoraSi Seni davalebiT gagiJda. ici,
TviTmfrinavis gamtaceblebs ratom miayoles mRvdeli?
_ mRvdeli rom iyo imisaTvis.
_ Tavidan getyvi: erTi jgufi Tavxedi axalgazrdebisa
Seikriba da SeiTqvnen TviTmfrinavi gavitacoTo. marTlac
moindomes gataceba. magram mfrinavma TurqeTis nacvlad
TviTmfrinavi TbilisSi dasva; suyvela daiWires da dax-
vreta miusajes.
Cveni Rirseuli xelmZRvaneli, partiis erTguli Svili,
eduard SevardnaZe amas aptiebdaT?! hoda, mRvdeli CixlaZe
miayola zed, romelic TviTmfrinavSi sulac ar yofila.
_ daxvrita? _ stefanem ise ikiTxa, TiTos es ambavi
yvelas pirze ara hkereboda.
_ daxvrita!
_ mainc ramxela sikeTe gamouCenia, im qveynad sulieri
moZRvari gauyolebia; gana es didsulovneba dasafasebeli
305
ar aris? _ Sefaruli ironiiT moiwona SevardnaZis saqcie-
li stefanem.
zaali Seyovnda, ra uTxras, didsulovneba gaiziaros,
Tu daundobeli kacis kanonis ZaliT angariSsworeba.
_ ici, ratom daxvrita mRvdeli? imitom, rom maT Ta-
visi ukuRmarTi qadagebiT tvini auria. hoda, miuxedavad
imisa, rom TviTmfrinavis gatacebaze azrzec ar iyo, staca
im wverSi xeli, gaiyvana da miaxvrita. venacvale eduard
ambroseviCs! icis, rogor mougrixos kiseri. axla mixvdi
Sens danaSauls? kamCatkaze rom yofiliyav, CamogiyvandiT
da viris abanoSi SegagdebdiT; mere geyvira, restornis
saqmeSi me ra SuaSi varo! Cvenma Zvirfasma xelmZRvanelma,
eduard SevardnaZem magari magaliTi mogvca, vinc TvalebSi
gveCxireba, rasac gvinda, imas davabralebT. Tu gvinda bat-
kans mglebis xrovis dagleja-ganadgurebas wamovkidebT,
gaige?! _ zaalma xmas auwia.
_ gavige, rogor ar gavige! an dabraleba rad gindaT,
yvelafris gareSe rom SeagdoT viris abanoSi, Sedavebas vin
gagibedavT, _ pirmoTned Tqva stefanem. gamgebi ki amaSi Rrma
ironias amoikiTxavda;
_ eg mogixda! Zlivs SegagnebineT Cveni Zala. im biWs am
dReebSi gakoWaven; Tqven ki tabikebis mtvrevas SeeSviT da
morCilad imuSaveT!
_ gasagebia, zaal dimitriC, rogorc gvetyviT, ise vi-
muSavebT, _ samivem morCilad upasuxes.
_ axla wadiT da WkuiT iyaviT! _ zaalma kmayofilebiT
xelebi moifSvnita...
luka oTaxSi ijda da fanxjaras misCereboda, stefane
Tavisi agronomebiT rom Sevida. karga xans xma aravis amouRia.
laparakis survili arc lukas hqonda, raRacaze Rrmad
Cafiqrebuliyo.
_ luka, dapatimrebas gipireben, egre jdoma ar gamoga-
306
dgeba, rame iRone, _ stefanem xma amoiRo.
lukas mwared gaeRima: _ Tqven patimrebisgan riT gan-
sxvavdebiT? ufro swored, saqaTmeSi Seyril qaTmebs ma-
gonebT. roca undaT maSin daiWeren urC yvinCilas Tu mor-
Cil kvercxmdebel dedals da mainc kmayofilebi xarT,
sakenki rom gaqvT. miTxariT, ra ufro saamayoa: monuri mor-
Cilebis fasad maZRari stomaqiT uSfoTveli cxovrba, Tu
marTali, piruTvneli, xalxis sakeTildReod gabrZolebi-
saTvis devnili mgeliviT naxevrad mSieri kuWiT wanwali?
_ luka, Sen gazafxulis ki ara, Semodgomis mercxali
xar. Cvenma dRevandelma socializmma an Tavisi nekeri ukve
mokortna, an ise Zlier daavadda, rom sul male gaawkria-
lebs eJvans. hoda, SenisTanebisaTvis ise acivdeba, rom gaiy-
inebiT. visac ki sadme xeli miuwvdeba, yvela iparavs Ta-
visi Tanamdebobis SeZlebisamebr. xalxis javri aqvT swored,
ar Sescivdeso; gafrindi, biZia, sanam Zalian agicivdeba, _
valerianma gaafrTxila.
_ sad mipireb gadafrenas?
_ Tbil qveynebSi.
_ sad aris eg Tbili qveyana?
_ hekatesTan laplandiaSi. dajeqi da iocnebe ramdenic
ginda am Cveni butaforiad qceuli socilizmis saerTo sax-
alxo samoTxed gadaqcevaze. biWo, rato ver xvdebi, rom
eduard SevardnaZidan zeviT da qveviTac yvela skamosani
gaxrwnilia da mTel qveyanas xrwnian. ici, axla ra gviTxra?
SevardnaZem mRvdeli imitom daxvrita, rom Tavisi qadagebiT
im bavSvebs tvini auriao, Torem TviTmfrinavis gatacebis
Sesaxeb araferi ar icodao. stefanes kidev uTxra, Tu Cven
gvinda, kamCatkidan CamogiyvanT da restornis saqmeze viris
abanoSi SegagdebTo. amas gvaswavlis Cveni eduard SevardnaZeo;
axla am aramzadebis bandas Seni wminda sindisiT gamoasworeb?!
_ valeriani zaalTan SexvedriT daTrgunuli iyo.
307
_ valerian, monuri morCilebis fasad gamZRari sto-
maqiT uSfoTveli cxovreba arCie?
_ nu arCev Tu ginda.
_ qriste, bibliis TqmiT, ocdacameti wlis jvars acves;
aleqsandre makedonelic ocdacameti wlis mowamles. isto-
rikos arianes TqmiT, misma maswavlebelma, filosofosma
aristotelem viris CliqiT sawamlavi stiqsi gaugzavna me-
fis mwade kasandras, romelmac RvinoSi CauwveTa; robespiers
im giliotiniT mohkveTes Tavi, romelzec is sxvas istum-
rebda; cicerons misave mexotbe romaelebma Tavi gaagdebines,
radgan politikur brZolaSi mowinaaRmdegem gaimarjva; ka-
ligula, neroni, domiciane, komodusi xalxs daundoblad
rom xocavdnen, ZaRlebiviT daxoces; vasko nunes da balboas,
romlebmac pirvelad ixiles wynari okeane, umadurma espan-
elebma Tavebi mohkveTes maT mierve aRmoCenil miwaze; kidev
romeli giTxra? hitlerma, mTeli msoflio Tavisi rom
egona, Tavi Zliv moikla, misi cxedris dasawvavad erTi
kanistra benzinis Sovna gauWirdaT; jalal ed dini samas-
qaliani haramxaniT dabrZandeboda, bolos qurTebma SubiT
mawanwala ZaRliviT mokles. naxe? sikvdili aravis ar in-
dobs. arc mefeebi ar arian ZaRluri sikvdilisgan daz-
Rveuli. zogi trabaxobs, es cxovreba kargi sma-WamiT da
qeifiT movkortneo; sxvebisTvis bedniereba xalxis xsov-
naSi patiosani kacis saxelis datovebaa. egrea, Cemo vale-
rian, yvela Tavis xasiaTis da rwmenis tyvea. oRond, ise
mainc ar unda icxovro, rom sicocxleSive ar mokvde, _
lukam daskvna gaukeTa Tavis naTqvams.
cota xnis dumilis Semdeg stefanem amoiRo xma.
_ luka, papaCemis monayolidan maxsovs: Turme erT same-
foSi mdinare Camodioda da yvela iqidan svamda wyals.
erTxel misanma gaafrTxilaT: dasalevi wyali blomad moima-
rageT, Torem erTi kviris Semdeg vinc mdinaris wyals da-
308
levs gagiJdebao. yvelam moimaraga, magram rom gauTavdaT,
mdinaris wyali dalies da gagiJdnen. marto mefes hqonda
bevri WurWeli da gadarCa. es gagiJebuli xalxi xtunva-
xtunviT-manWviT mefis sasaxlisken daiZra. _ ra vqna, rogor
moviqce? _ Tavis mrCevels hkiTxa mefem. _ Senc xtunva-
manWviT Sexvdi, TavianTi Wkuis egonebi da xels ar gaxle-
ben, Tu arada gagwewaveno, daariga iman. Sen, biZia, am kuWis
mona momxveWelebis morjuleba rom moindome, SegWamon
ginda?!
_ aba, ra vqna?
_ Senc magaTsaviT icrue, iTvalTmaqce, imliqvnele,
moixveWe, aqe da adide ufrosebi, umcrosebs deda utire;
naxe sad gamoiWimo. rac zeviT da zeviT axval, ufro da
ufro didi momxveWeli, mliqvneli, matyuara da demagogi
gaxdebi; meti ra ginda?!
_ me ara, eg valerians unda, _ siciliT upasuxa lukam.
kidev erTi agronomi Semovida.
_ giorgi martaSvils vaxlavarT! _ sazeimod Tqva ste-
fanem da xeli gauwoda. _ rogor gaqvs saqme sacdel sad-
gurSi? rac aqedan mogisriales iSviaTi stumari gaxdi.
_ aq mosvlis araviTari survili ara maqvs, Tqve sokra-
tis dudukze mocekvaveebo, _ giorgim gaicina.
_ sokratis dudukze cekvam ar mogisriala aqedan. ra
Zala gqonda misi davalebiT werili rom gamoaqveyne, _ va-
leriani Caeria kamaTSi.
_ aq TqvenTan sadaod ar movsulvar. axlaxan miliciaSi
viyavi Cems saqmeze. luksTan movedi, rom gavafrTxilo: Za-
lian emuqrebian, qveynis xalxi hyavT dakiTxvaze, rac surT,
imas awerineben? male daiWereno, amboben.
_ axali ra Tqvi?
_ axali kidev is aris, rom dRes Tu ara xval lukas
daraWerad movlen.
309
_ luka, saxumarod ar aris saqme, iqneb droebiT gaeri-
do aqaurobas, _ urCia stefanem.
_ Tqven ggoniaT, momeSvebian? piriqiT, gangaSs atexen,
damnaSave gaiqcao, _ Tqva lukam da telefonze dareka.
_ Salva xar? ... is Seni gasiebuli Zmakacebi wamoiyva,
axla me gepatiJebi restoranSi... ara gcaliaT? axla momis-
mine: rac Tqven erT dReSi SoulobT, me xom mTeli Cemi
sicocxle imdens ver movagroveb egrea ara? hoda, axla rac
Tqven erT weliwadSi iSovniT, aT wuTSi unda amogaTxevi-
noT... amas ratom vambob? aba, rogor dawere, Semogvivardao?...
ar dagiweria? axla midi, is najRabni gamoita da SeWame!
gaige? Tu dRes ar SeWam, xval da zeg Zalian gamZRarze
gamogawmendineb im najRabniT binZur adgils da SegaWmev!...
amoiRe xma, Se nabozaro, Tu bozo!... ra minda? is minda, rom
im nakelis gudebs, SenTan rom iyvnen, gadasce, xalxis saZa-
rcvavad Semocmuli forma ver uSveliT! rac Sen Segpirdi,
imaTac ise mouwevT. naZarcv fulebs kidev sul kisridan
amogacliT!... tyuilad vbrazob? axla mand kabinetSi rom
gaqvs im qaRaldiT ivarjiSeT, Tore uceb gagiWirdebaT, Tqve
parazitebo!...
Salvas yurmili gaSeSebul xelSi SemorCa, xmas ver
iRebda. uceb SeSfoTda, vai Tu aq movideso, yurmili daag-
do, gareT gavarda da mdivan gogos daubara, vinc ginda
movides, aq ara varo. quCaSi gasvla ver gabeda, mezobel
oTaxSi SeZvra da karebi Caiketa.
_ kidev vis upireb, luka, tualetis qaRaldiT gamoZ-
Romas? _ SeSfoTebuli kacis damfrTxali RimiliT hkiTxa
stefanem.
_ axla miliciaSi mivdivar, gamomZiebels da mis klien-
tebs gavesaubrebi, _ luka fexze adga.
_ wadi, biWo, moscildi aqaurobas! _ urCia valerianma.
_ es qveyana erT did sapatimrod aqcies, sad daemalebi
310
am ZalaT komunistebs. patiosan da marTal kacs cixeSi Tu
Sexvdebi, Tore gareT dadedlebul da daCiavebul sicocx-
lis monebs cxvris farasaviT mirekebian es gaumaZRrobaSey-
rili, socialuri keTildReobisaTvis mebrZolis niRabafare-
buli vaglaxebi...
gamomZieblis oTaxis karebTan eqvsi kaci Sejgufebu-
liyo, danarCenebi iqve talanSi mimodiodnen. lukam miswi-
moswia da karebTan mivida.
_ xalxi hyavs, Sesvla ar SeiZleba, _ uTxra erTma.
am aramkiTxe karis mcvels lukam ise Sexeda, ena Caay-
lapina.
_ eg aris is biWi, viszec gvavaleben? _ viRacam
ikiTxa.
_ eg aris prokurorebi Tavis amonarwyevSi rom abanava.
_ wavideT aqedan, Tore aq raRac aliaqoTi datrialdeba,
Cvenc kargi dRe ar dagvadgeba tyuilis ybedobisaTvis, _
Tqves.
gamomZieblis oTaxSi is da mistera or kacs esaubre-
bodnen; luka rom Sevida gakirvebulebi gaCumdnen.
_ SeagroveT Cemi dapatimrebisaTvis saWiro siyalbe? _
ikiTxa lukam.
xma aravis ar amouRia.
im orSi erTi damamzadebeli icno.
_ gamarjoba Seni. aba, visac velodebodi, rom ar momi-
yvane, _ usayvedura.
_ Tu ar SewuxdebiT, prokuraturidan iqneb Salva moi-
yvanoT, _ sTxova gamomZiebels.
manac maSinve dareka. Salva aq ar ariso uTxres. _ ro-
gorc gamoCndeba, aq movides! _ daibara da yurmili dado.
_ mister, ramdeni wlisa xar? _ hkiTxa lukam.
_ ormocdaeqvsis.
_ me ocdaxuTis var. gaxsovs, am kacma sadRegrZelo rom
311
Tqva kacuri-kacobis, qarTvelobis, Zmobis da aTasi sxva?
_ rogor ara.
_ hoda, Tqma marto imisaTvis xom ar aris saWiro, rom
didi Wiqa bolomde dalio da yvela naTqvami Sig Caayolo,
raTa meore dRes moinelo?! axla me pativcemul gamomZieb-
els movuyvebi, rogorc iyo da Tu rame arasworad mo-
geCvenoT, TqviT.
lukam restornis ambavi dawvrilebiT moyva, gamomZie-
beli iwerda, _ sami maneTis gadaxdac ar daviwyebia da
daamTavra.
_ Tu SeiZleba, xmamaRla wagvikiTxeT, _ sTxova ga-
momZiebels.
is iyo kiTxva unda daewyo, Salvam karebSi Tavi Semoyo.
lukas danaxvaze ukan gaqcevas apirebda, rom lukam Semodi!
_ ise uyvira, Salva muxlmokveTili Semovida.
_ axla pativcemuli gamomZiebeli wagvikiTxavs Cems
monayols, Tu rameSi ar eTanxmebi, Tqvi! _ uTxra ferdak-
argul Salvas...
gamomZiebelma kiTxva daamTavra.
_ ase iyo? _ hkiTxa Salvas. is Seyoymanda.
_ Salva, Tu rame Sens fanqtaziaSi ara jdeba, Caaswore,
_ urCia lukam. _ Tqvi, egre iyo Tu ara! _ xmas auwia.
_ egre iyo, _ Zlivs gasagonad Tqva Salvam.
_ maSin midi da moawere xeli, _ lukam kalami miaCeCa
da gamomZieblis magidasTan TiTqmis ZaliT miiyvana; Salvam
uxalisod moawera xeli.
_ Sen raRas ityvi? _ damamzadebels mimarTa.
_ egre iyo, Zmao, egre! _ pirmoTned Tqva da numaStar
Canaze instiqturad xeli moisva.
_ Canaze ki nu ideb, kalami aiRe xelSi da moawere!
manac maSinve Seasrula.
_ batono mister, Tqven ras ityviT?
312
_ egre iyo da...
lukam kalami da qaRaldi miarTva. manac xvneSiT moawera
xeli.
darCenili sufris wevrebi Tu sxva azris iqnebian, aqa
var pativcemulo gamomZiebelo, gamomiZaxeT da Sevxvdebi.
axla ras mipirebT, wavide Tu unda damapatimroT?
_ ra vici, kaco, amaT adre sul sxva Cvenebebi aqvT
mocemuli, _ orWofulad Tqva gamomZiebelma.
_ Tu SeiZleba Salvas adrindeli Cveneba gamacaniT..
gamomZiebelma qaRaldebidan amoarCia da wakiTxva dai-
wyo.
Salva da ori milicieli puris saWmelad rom Savidnen,
sqelkisera naxsenebi ar iyo, saswrafod unda waexemsaT da
saqmes Sesdgomodnen. am dros mTvrali luka restoraSi
viRacas eCxubeboda, Salva rom dainaxa, ginebiT gauqanda da
lanZRva dauwyo. amaT wesrigisaken mouwodes da saswrafod
wavidnen, radgan saqmeze eCqarebodaT.
_ egre iyo? luka damamzadebels miubrunda.
iman xma ar amoiRo.
_ mister, kacurad Tqvi, am sicruis momCmaxs ra ekuT-
vnis?!
mistera TavCaRunuli ijda.
lukam orive Cveneba aiRo.
_ aqedan romelic mogonilia SeWame, oriveze gaqvs xeli
mowerili. SeWame, Torem mag dasvrili arakacobis gamowmen-
diT SegaWmev, rogorc Segpirdi! _ Salvas orive qaRaldi
miaCeCa. _ Tu Cemi dapatimreba gadawyvitoT, agronomebis
oTaxSi momakiTxeT! _ uTxra gamomZiebels da gareT gavida.
iq Segrovili kacebidan yvela gaparuliyo.
_ romlis SeWmas apireb? _ ironiulad hkiTxa gamomZie-
belma Salvas.
Salvas xma ar amouRia.
313
_ radgan aqedan gauSvi, biWebi gaagzavne da agronomebis
oTaxidan wamoiyvanon, _ urCia misteram.
_ aq rom iyo, rato maSin ara Tqvi, tvinpepliani Wedi-
lasaviT rom uqnevdi Tavs, Se bedovlaTo, amaze xels ra-
tomRa awerdi! _ SeuRrina gamomZiebelma da qaRaldi Tva-
lebTan aufriala.
_ romeli davxio? _ Salvas orive qaRaldi aCvena.
Salva gaognebuli idga.
_ eg igeTi qvis natexi Cans, Tu ar davxie namdvilad
SegaWmevs! _ Tqva da yalbi Cveneba nakuwebad aqcia...
lukas dapatimrebis meqanizmi ki mTeli simZlavriT
amuSavda. miliciaSi specialuri jgufi moamzades lukas
dasakaveblad. zaalis bolo gankargulebaRa iyo saWiro
lukaze Tavdasxmis mosawyobad. danarCen braldebebs mere
ioldad Seakowiwebdnen.
xalxSi ki anekdotad dadioda am marTali biWis mospo-
bas rogor cdilobdnen. restoranSi Cxubis monawilenic
gakvirvebiT yvebodnen ZalaTi rogor daawerines im biWis
mier cemis da restornis darbevis Sesaxeb, romelsac ar
Sexvedrian da arc ki icnobdnen. mTeli raioni amaze lapara-
kobda da xelmZRvanelobis mier Cadenil auarebel ukuRm-
arTobas ixsenebda.
zaal dimitriCTan yovelive amis Sesaxeb isaubres da
gadawyvites, ar Rirda ase gaxmaurebuli saqmis, romelSic
organos muSakebic imxilebodnen, ase gagrZeleba. roca lu-
kas sxva ufro kargad mofiqrebuli satyuariT gamoWera
SeiZleboda.
_ mag biWs sxvanairadac movugrexT kisers. xalxSi
usamarTlobaze da Zaladobaze ybedobasac movuRebT bolos,
_ daaskvna zaalma.
314
Tu ginda warmatebas miaRwio, yvelafris
kadreba SeiZeli
luka agronomebis oTaxSi Tavis pozaSi ijda da Wers
misCereboda. stefane dedaqalaqSi gasagzavn informacias
amzadebda. morCa, axla sokratTan wavida gasacnobad. ram-
denime xnis Semdeg mobrunda da skamze oxvriT Camojda.
_ Caaswora. ufro sworad, rogorc surda, ise gaay-
alba. axla xeli unda movawero da gavagzavno, _ Cailapara-
ka da lukas gaxeda. mas TiTqos ar gaugiao xma ar
amouRia.
_ eeex! _ stefanem xeli Caiqnia da weras Seudga.
luka telefons miswvda. _ Salva xar? ras SvrebiT,
restoranSi axla me dagpatiJoT, Tu Sen gamomigzavni dama-
mzadebels?! _ lukas sulier samyaroSi raRac gardatexa
xdeboda. am usamarTlobis da siyalbis WaobSi misi far-
Txali meocnebis fuWi fafxuri iyo mxolod. _ luka,
mTeli Cemi SesaZleblobiT vibrZole da eg saqme movaspobine;
axla Sen aRar mogedavebian. _ Zmakacic aseTi unda. sad
SevxvdeT, madloba rom mogixado!... ara gcalia? me mcalia.
is damamzadebeli gamomigzavne, Tundac gaqonilxalaTiani
mimtani. dRes SenTan da Tundac im qonis gudebTan qeifis
xasiaTze var, gaige?! _ luka pasuxs ar daeloda da yur-
mili daagdo.
_ ras apireb, luka, ar metyvi? _ stefanem Cailaparaka.
_ iseTs arafers, batono stefane. maSin Zalian bevri
fulis SovniT trabaxobdnen, minda, gavigo, ras uSvrebian
imdens.
_ SeeSvi magaT, luka, Zalian bevrni arian, Tanac kanoni
da samarTali magaT xelSi takimasxris oinbazobadaa qceuli.
am dros oTaxSi fermis gamge timoTem Semoixeda.
_ luka, cota xans gareT gamodi, _ sTxova.
_ raSia saqme? _ gasvlisTanave hkiTxa lukam.
315
_ wamodi, kuTxeSi mivdgeT, aravin dagvinaxos, _ timoTes
lukasTan erTad gamoCenisa erideboda.
gancalkevdnen.
_ luka, xom ici, ra jiSiani saqoneli SeviZineT. axla
gramitonam sul gamayidina. aqtebiT ki aqaurobas ver Seegu-
vnen da daixocneno.
_ amas me ratom meubnebi?
_ imitom geubnebi, rom Sens winaSe Tavs movaled vTvli
da amas rom gaigebdi, sircxviliT TvalebSi ver Semogxe-
davdi.
_ axla ara grcxvenia, rom is jiSiani pirutyvi gaan-
iave?!
_ maSinve mindoda SenTvis meTqva, magram qveyana iyo Sey-
rili, dasaWerad dasdeven da zedmeti xaTabala aRar gWird-
eboda. me kidev gramitona moxsnas mipirebda Tu amas ar ga-
vakeTebdi. viRaca oxers daniSnavda da xeli aRaraferSi
SeeSlebodaT. axla fuli CemTanaa, saRamoze gramitonas unda
mivutano.
_ kidev ra gayida?
_ eqvsasi suli darCeuli cxvari. dafrTxnen da xramSi
gadaiCexneno.
_ kargi, wadi, saRamoze Segxvdebi...
Sebindebisas timoTem gramitonis saxlis karebze daakaku-
na. gramitonma Sin SeipatiJa. oci wuTis Semdeg gramitonma
timoTe gamoacala. is iyo, karebi unda miexura, rom lukam
mxarze daado xeli.
_ saRamo mSvidobisa, gramiton, xom araferi uWirs-meTqi,
gamogiare.
SeSinebuli gramitoni gafarToebuli TvalebiT Sehyurebda.
_ kargada var, araferi miWirs, _ Zlivs amoiknavla.
_ maSin CemTan wamodi, TiTo Wiqa davlioT. Tu geza-
reba, Sen SemipatiJe.
316
_ dRes magisTvis ara mcalia, sxva dros iyos.
_ ram gagawunkla, sufras me gavSli! _ lukam xeli
ubiZga, saxlSi Seagdo da TviTonac Sehyva.
_ gamarjoba, luka! _ samzareulodan warbebSeRebili,
pomadiT tuCebSeTxupnuli, gamoberil mkerdgaSiSvlebuli
da gavasqeli, Camrgvalebuli qali gamovida.
_ vaaa! gogo Sen Tebro ara xar?
_ Tebro var, luka, _ nazad CamoarTva xeli da gaip-
ranWa.
_ es saidan, gramiton?
_ Cemi colia, mefrinveleobaSi rom myavda, is ari.
_ Tebro, TbilisSi miucemeli aravin datove, gafrenils
iWerdi, axla marto gramitonaze dagidga saqme? _ RimiliT
hkiTxa lukam.
_ axla aRar vaZlev, lukas venacvale, marto gramito-
nisaTvis memeteba! _ gadawyvetiT ganacxada Tebrom.
_ biWo, es qali sokratasTan Tu gamoaCine, Zveli xe-
loba gaaxsenos iqneb, iseTi xvadagia, _ gaafrTxila.
_ sokrata amis ufrosi romaa? erTxel iyo aq.
_ mere ar gipwkina?
_ mibwkina da uaresic momTxova, magram ai, CaafurTxos,
uari vuTxari.
_ yoCaR, gramiton es ra erTguli coli giSovnia!
_ erTguli unda iyos, aba ra, sxva kacebSi natar qals
saxlSi ar SamovuSveb! _ Subli Seikra gramitonma.
_ Tebro, sxva kacebs rom aZlevs, ra hqvia? _ hkiTxa
lukam.
_ bozi, _ vnebiani RimiliT upasuxa.
_ adre rom bozobda, imas raRa hqvia?
_ kargi erTi, luka! _ gapranWulma Tebrom mxarze
vnebianad mouTaTuna xeli. _ imas kidev nabozari, _ Tan
gadaixarxara.
317
_ zustad aseTi meore coli mogixdeboda, gramiton.
gogo, rqebi ki ar daadga! _ Tebros TiTi dauqnia.
_ pirveli coli rodis myavda; Tebro Cemi pirveli
colia.
_ aba, klara vin iyo?
_ vxumrobdiT, kaco, sul Cems datuqsvaze idga. gefice-
bi, oTaxSi uCumra Saviparebodi xolme da karebsa vketavdi,
klara ar Samamivardes da rame ar damartyas-meTqi. es war-
modgena viRacisTvis Tu raRacisTvis sWirdeboda; magram
sanam wavidoda, me kinaRam guli gamixeTqa, _ oxvriT Tqva
gramitonma.
lukas sicili autyda.
_ Tebro, Seamowme, gramitonas Tavze ukve xom ar daad-
gi rqebi.
Tebrom motitvlebul Tavze xeli mousva: _ ara, jer
ara aqvs, _ RimiliT Tqva.
_ kacis Tavze rqebs ra unda, iremi xom ara var! _ gai-
kvira gramitonma.
_ Tu dasWirda, Tebros SeuZlia qorbudas rqebiT Seg-
mosos, _ RimiliT Tqva lukam da Tebros gaxeda.
SemiZlia, magram jerjerobiT urqebod vatareb! _ Tebrom
gadaixarxara.
_ Tebros SeuZlia sufra gagviSalos? _ lukam ikiTxa.
_ vecdebi, _ RimiliT Tqva Tebrom.
_ Sen rogorc sxva rameSi warmatebuli mcdeloba
gqonda, aqac Tu imnairad magrad gaisarje, kargi sufra
gaawyo iqneb, _ waaqeza lukam.
_ me yvelaferi magrad gamomdis! _ ukanalis vnebiani
rxeviT da kiskisiT wavida samzareulosaken.
_ gramiton, erTi magari saqmea, ar ginda, blomad fuli
gaakeTo? _ lukam seriozuli saxe miiRo.
_ ra aris? _ gramitonma yurebi cqvita.
318
_ biWo, is jiSiani saqoneli rom gayide, erTma miTxra,
aTas maneTs mivcemo.
_ me kidev muqTad, eqvsas maneTad gavyide! _ gramitonam
muxlebze dairtya xeli.
_ mag saqmes eSveleba.
_ rogor?
_ is fuli Tu isev gaqvs, mivutan da aTasad gadavaT-
avebineb, Tu arada vetyvi, sxvas or amdenad unda mivce-
meTqi.
_ ex, sasaklaoSi ukve daxocavdnen.
_ Sen fuli moita, sul kisridan amovacli im aramza-
das!
_ marTla?
_ midi, droze gamoita!
gramitoni gaZunZulda da timoTes motanili CanTa ga-
moutana lukas.
_ daTvale? _ hkiTxa lukam.
_ daTvla rad ugda, timoTes daTvlili aqvs.
_ kidev ra gayide?
_ cxvari.
_ midi, fuli gamoita, ori imdeni unda gamovarTva da
mogitano.
gramitonma meore CanTac gamoutana.
_ darCa koleqtivSi kidev rame gauyidavi? _ lukas
calybad gaeRima.
_ dedas vutireb, moukortnavs arafers gavuSveb!
_ axla miTxari: erTi Zroxa eqvsas maneTad gayide, me
unda aTasad gavyido, aTasis ramdeni procentia eqvsasi?
_ au, procenti raT minda, oTxasi maneTiT meti iqneba,
morCa da gaTavda.
_ aba, rom moaxseneb xolme gegma amdeni procentiT
gadavaWarbeo, rogor axerxeb?
319
_ ekonomistebi micocxlos RmerTma.
_ is jiSiani Zroxebi sayasbod rom gaimete RmerTma rom
giwyinos.
_ RmerTi sad ari. me gavyide da imaT rogorc undaT,
igre maixmaron.
_ marTla, gramiton, Wimia da xiTava rogor arian?
_ kargad. ra uWirT.
_ xom ar nerviuloben, rom ver momkles?
_ nerviuloben ki ara... _ gramitons SiSi Seepara.
_ Sen rogorRa xar, daisvene, ara? kargi. axla am fuls
waviReb da Tu kidev ramis gayidvas gabedav, moval da imasac
wagarTmev. rom mogekali, amdeni fulisTvis ra unda geqna?
naxe ra kargad dagijda Cemi gadarCena? _ luka adga, Can-
Tebi aiRo, gramitoni CanaCamovardnili misCereboda.
_ aki aTas maneTad gavyidi da cxvris fuls kidev or-
magad mogitano? _ amoiluRluRa.
_ gramiton, Sen fuli ki ara, yurebSi yoveldRe saxre
gWirdeba adamianad rom iqce. im ufals madloba uTxar,
romelic ara gwams, Witlayis gareSe rom gtoveb! _ luka
wavida. gramitoni gaSeSebuli idga.
Tebrom samzareulodan TefSebi gamoitana.
_ raT wavida? _ ikiTxa gakvirvebulma.
_ ravi, wavida, _ upasuxa gaognebulma gramitonma.
timoTe lukas gareT daxvda. _ ra qeni? _ hkiTxa.
_ aha, es fuli, kacurad moixmare; gramitonasaviT Senc
bevris moxveWis Wiam ar Segacdinos! _ lukam CanTebi xel-
Si miaCeCa da wasvla daapira.
_ amas me rad mitoveb, kaco, ra unda vuyo?! _ timoTe
Sewuxda.
_ sindiss daekiTxe! _ miaZaxa lukam da bnelSi gauCi-
narda...
marine daawinaures. komkavSiris Tbilisis qalaqkomSi
320
gadaiyvanes. Salva mis mSoblebs sistematurad ugzavnida
ZRvens, _ gramitonic ar iviwyebda. marinec uzomod iyo maTi
madlieri. Salvam axla TbilisSi mouxSira marinesTan st-
umrobas da saCuqrebis mitanas, Tan daayolebda-xolme: _ me
rom prokurori viyo, ufro kargad SevZlebdi TqvenebisTvis
yuradRebis miqcevaso. marinec hpirdeboda, did xalxs vic-
nob da mag survils male Segisrulebo. marTlac Salvas
moqnilobas marines mcdelobac miemata da male raionis
prokurorad akurTxes.
axla Salva mTeli kvira TbilisSi iyo da marines
xSirad xvdeboda. mis niWsa da unars xotbas asxamda da
uxaroda, rom aseTi adamiani misi Tanaklaseli iyo. marinec
iferebda mis qaTinaurebs da siamovnebiT asdevda urTierT
maameblobis gacvlaSi.
Salvam marines samsaxurSi miakiTxa. marinem kabinetSi
myof viRac qals warudgina niWieri prokurori, Tavisi
Tanaklaseli. didxans isaubres, Tanaklaselebic gaixsenes;
klaras gramitonTan celqoba ar gamorCeniaT.
_ eg sul tyuili iyo, klaram Tavisi Cveulebisamebr
gaabiTura gramitona, _ daaskvna Salvam.
_ es rogor?
_ xom gaxsovs, rogori avardnili iyo. hoda, gramitonas
uTxra, viTom Seni coli var, mainteresebs xalxi ras
ityviso. oriode kvira iyo masTan da iseT dReSi Caagdo,
gramitona saxlSi imaleboda, ar momklaso; bolos magrad
scema da wavida.
_ erTad ar ucxovriaT?
_ gramitonas naTqvams geubnebi: kocna rom daupire,
kinaRam suli amomxadao cemiT. mag gogos lukas siyvaruli
abodebs, lukasac uyvars da meti raRa undaT, ori gada-
reuli erTad aikleben qveyanas.
_ luka raRas akeTebs?
321
_ ras unda akeTebdes, mTel raions SeaZula Tavi, intri-
gani, ybedi da saSineli mabezRaraa; raikomis mdivani dasa We rad
dasdevs. amas winaT restoranSi galeSilma iCxuba, yve laferi
milew-molewa, kacebs Tavpiri Caamtvria, zogi saava dmyofoSic
ki waiyvanes; unda daeWiraT. raRa ar viRone, qve yana, Zmabi-
Webi, ufrosebi SevaRone da Zlivs gadavarCine. imxelaze umad-
uria, isev me memduris. rom icode, marine, magis da sa xsnelad
magis wona fuli maqvs daxarjuli; sxva ra vqna?!
_ vin ifiqrebda, rom cxovrebaSi aseTi aranormaluri
kaci dadgeboda. _ sinanuliT Tqva marinem.
_ axla yaCaRobis gzas daadga, Tavmjdomareebs saxlSi
uvardeba da fulebs arTmevs, _ Salvam xmas dauwia da TiTq-
mis CurCuliT uTxra: _ amas winaT gramitonas mivardnia da
saxlSi rac fuli hqonia waurTmevia.
_ mere Tqven ras akeTebT?
_ Cemi Tanaklaselia, vmfarvelob, magram rodemdis davi-
cav; bolosdabolos yaCaRis Zmakacobas damabraleben. grami-
tonamac arsad gamoacxada, Tanaklaseli rogor gavimetoo,
me gamando marto. sakmarisia aRar davicav, rom maSinve
daapatimreben; arada mec miRrens, fulebs dagayrevinebo, _
Salvam moiCivla.
_ magis saqcieli mec ar momwons, partias da komkavSirs
ver itans, karieristebs da qarafSutebs eZaxis; namdvilad
kisers moitexs, _ wyromiT Tqva marinem.
_ klara ki giJdeba magaze. rogorc vici, arc lukaa
gulgrili. egrea, avanas Cavana Seefereba, _ Salvam damcinavad
Caicina. _ am bolo dros Sen ar Segxvedria?
_ ara maqvs survili, magas unda, rom yvela Tavis Wkuaze
acekvos. adamianis gamocnobaSi Sevcdi, magram yvelaferi
droulad gairkva da amaze gangebasTan mxolod madloba Tu
mekuTvnis, _ marinem Subli Seikra.
didxans isaubres, mere erTad gamovidnen da Salvam sax-
lamdis miacila...
322
lukam gramitonis monaxulebis Semdeg sami Tve kidev iara
samsaxurSi, magram guli ar udgeboda. yvelgan moCvenebiTi
keTildReobis da miwerebis karsueli brunavda. luka mis
SeCerebas aRar cdilobda. darwmunda, rom misi fafxuri gar-
Rveuli jebiris wyalSi Cayofili xeliT Sekavebas hgavda; es
uzarmazari sicruis nakadi Tan gaitacebda da daaxrCobda.
_ luka, ramdenime xniT sadme wadi, amaT TvalSi aRa mo-
edebi da iqneba dawynardnen, Tore ar isveneben, Seni gaqroba
undaT. axla kidev Seveswar magaT saubars, vinc lukas ax-
lobeli da megobaria yvela daaSineT, axlos ar gaekaron,
mere ki eg biWi sariviT unda amovaZroT Cveni cxovrebidano,
_ gaafrTxila stefanem.
_ me ras vuSaveb. axla mainc xom arafers vakeTeb, is-
edac acruebuli maqvs guli. Cemgan raRa undaT? _ gauk-
virda lukas.
_ ar gendobian, kidev raRacas Caidenso.
_ batono stefane, raki egrea, sul movcildebi aqau-
robas, magram jer ramdenime dRiT waval, iqneba mec davmS-
vidde, _ sTxova lukam.
_ ramdeni xniTac ginda moscildi aqaurobas. jer ki
CvenTan isev agronomad iqnebi, sanam Sen TviTon ar gadawyvet
ganTavisuflebas, _ stefanem siyvaruliT daartya mxarze
xeli da Tbilad gamoacila oTaxidan.
lukam imave dRes Sekra bargi da TbilisSi wavida. me-
gobrebi bevri hyavda, visTanac SeeZlo darCena. magram Cas-
vlisTanave sambos seqciaSi gamocxadda; iq bevri amxanagi da
Tayvanismcemeli hyavda. misi gamoCena Zalian gauxardaT. per-
speqtiulma, Zlierma sportsmenma Widaobis gagrZeleba ar
isurva da sofelSi wavida. mwvrTneli akaki ioseliani gabu-
tuli Sexvda, magram mainc CamoarTva xeli da mkerdSi Cai-
kra.
_ luka, xom ar dagvibrundebi? iqneba mec mergos bed-
323
niereba msoflio Cempionis gazrdis, _ am sityvebSi Txovnac
iyo da movaleobis Sexsenebac.
_ movifiqreb, _ imedianad uTxra lukam.
_ lukas gaumarjos! _ erTma sportsmenma varjiSs Tavi
daaneba da lukasken gaiqca.
_ papunas sicocxle! _ erTmaneTs gadaexvivnen.
_ varjiSi ganaaxle? _ hkiTxa lukam.
_ im ambis Semdeg, Sen rom Segxvdi, mivxvdi, rom Wama-
ylapvas, zogierTi drostarebas rom eZaxis, sportSi da
SromaSi drostareba sjobia, mec rogorc Tavisufal dros
vpoulob, aq var.
_ papuna, kargi vaJkaci xar, saqmiT daamtkice, rom dedis
ZuZu gaqvs nawovi, _ lukam megobrulad mouTaTuna xeli
mxarze.
maTTan akaki ioseliani mivida, lukas mxarze daado xeli
da damcinavad uTxra: _ erT dros magari biWi iyavi. amdeni
xnis gayalTabandebiT quCis maCxubris donezec aRar iqnebi.
varjiSi susts Zlierad aqcevs, Zliers ki uZlevelad; Sen
gansakuTrebuli Zlieri iyavi, aseTebi iSviaTia, magram rad
ginda, ara sjobda eg fizikuri monacemebi ufro mondomebul
axalgazrdas hqonoda?! _ mwrvTnelma lukas Tavmoyvareobis
ZarRvi Seutoka, iqneb amiT ukanve moebrunebina.
lukas gaeRima.
_ ras iRimebi, Tu ginda, axlave dagimtkiceb saSualo
moWidavesTan SexvedriT, _ mwrTvnelma xaliCidan erTi mo-
Widave gamoiwvia, _ amas Sexvdebi? _ lukaze miuTiTa.
_ rogorc metyviT, _ miiRo pasuxi.
_ aba, gaixade, _ uTxra lukas.
_ gaxda rad minda, _ lukam iqve miiRo moWidavis sawy-
isi poza, _ moemzade! _ gaafrTxila mowinaaRmdege da, isac
rom mzad iyo, sanam mwrTvneli, etyodaT, xaliCaze gadiTo,
sufTad gaakra iatakze.
324
mwrTvnels siamovnebiT CaeRima, magram Tavi Seikava, _
xom giTxari, quCis xuliganis donis xar, sad gagonila
iatakze Wmdaoba! _ gauwyra. _ aba, axla Coxa Caicvi da
vnaxoT, ra SegiZlia!
luka ori saaTis ganmavlobaSi xaliCidan ar Camosula.
misi wamqcevi moWidave ar gamoCnda; papunac ramdenimejer
gaakra xaliCaze.
_ Sen ar gaqvs ufleba iseTi moWidave rogoric lukaa
qveyanas daukargo da araraobad aqcio! _ mwrTvneli yvi-
roda da Tvalebze momdgar cremlebs iwmendda.
lukas raRacis Tqma undoda.
_ Seni xma ar gamagono! xvalidanve Seudgebi varjiSs!
_ mwrTvnelma tiriliT ubrZana.
_ me TbilisSi binac ara maqvs, Tanac sofelSi vmuSaob,
_ lukam Tavis gamarTleba scada.
_ binasac giSovniT da samsaxursac, oRond CvenTan
darCi, _ sTxova papunam. _ dedaCemis dedis oroTaxiani bina
Tavisufalia, bebo CemTan gadmoviyvaneT; lukam icxovros iq
sanamdisac saWirod CaTvlis.
_ Zalian kargi. am dReebSi CvenTan samsaxurs vuSovi.
meti raRa ginda? ho, mwrTvnelma jibeebi moiCxrika, _ aha,
es orasi maneTi, cota xniT geyofa.
_ fuli ar miWirs, binasac viSovi, oRond jer ar mca-
lia, sakiTxebi maqvs mosagvarebeli.
_ sakiTxebi aqvs mosagvarebeli! _ gamoajavra mwrT-
vnelma. _ mTa da bari unda gaasworos. biWo, mTeli komu-
nisturi verxuSka gaixrwna, uRalates im ideas, rasac ada-
mianTa keTildReoba, socialuri uzrunvelyofa, Tanasworo-
bis da bedrieri cxovrebisaTvis patiosani sindisiT da
zneobiT brZola hqvia. rigiT komunistebs, mSromelebs kidev
sjeraT raRacis, magram visac ki Tanamdeboba ukavia, visac
komunistis partbileTi fuliT uyidia Tanamdebobaze gasaZ-
325
romad Sen imas meqrTameobasa da kombinaciaze xels aaRe-
bineb?! es xom imaTi cxovrebis mizania. partiis verxuSka,
mTavroba, prokuratura, sasamarTlo da milicia; axla
yvela warmoebis da vaWrobis uzarmazari qseli am saqmezea.
ici, rom erTi ukuRmarTi momxveWel xelmZRvanelTa banda
mTel koleqtivs Tavis binZur kvalze miaTrevs?! Sen am
uzarmazar brbos, romelsac gamdidrebis, gaumaZRrobis da
uzomod bevris moxveWis cofi Sehyria SeCereba da gankur-
neba rom mogindomebia SiSveli xelebiT da patiosnebis
rwmeniT donkixoti ara xar?! rac migvatove da waxvel, Seni
yvela nabiji vici. sikvdils SemTxveviT gadaurCi, axla
SeWmas gipireben; gaanebe yvelafers Tavi da droebiT CvenTan
Seefare, sanam eduard SevardnaZis msgavsi banditebi dapa-
tronebian aqaurobas! _ mwrTvneli nerviulobda.
luka Cafiqrebuli idga. _ axla rom wamovide, rames
damabraleben da qveyanas Seyrian, gaiqcao, _ wynarad
Cailaparaka.
_ marto aRar xar, mTavaria iqaurobas moscilde; jer
Svebuleba gaiforme, mere vnaxoT, _ daaskvna mwrTvnelma.
_ me lukas waviyvan, binas Cavabareb, _ Tqva papunam da
lukas xeli gamosdo...
bina daaTvalieres, papunam gasaRebi Caabara da iq bednieri
dabinaveba usurva. _ axla wavideT restoranSi da Cveni
dRevandeli Sexvedra aRvniSnoT, _ SesTavaza papunam,
_ wavideT, _ daeTanxma luka. _ oRond maspinZeli me
unda viyo.
papunas Caecina...
Salvam TbilisSi staJirebis saqme Caawyo da axla yovel-
dRe akiTxavda marines, romelic am warmatebul, moqnil da
perspeqtiuli momavlis mqone Tanaklasels gulTbilad
xvdeboda. axlac marinesTan iyo da pirmoTned esaubreboda,
rac marines esoden siamovnebda.
326
_ xom ici, Cems ufrosebTan sando kaci var, hoda,
yvela ambobs, marine Zalian Wkviania, magas kidev daawinau-
rebeno? warmogidgenia rogor gamixardeboda?! vamayob Cemi
yvelaze Zvirfasi megobari rom xar!
marines saxeze siamovnebis Rimilma gadaurbina.
_ yoCaRi xar, Salva, Sen win waxval; cxovrebis avkarg-
Si brwyinvaled erkvevi, _ marinem Tavis wilad Seaqo.
_ marine, plenumze gamomsvlelTa sityvebi movitane, xom
ar gadaxedavT? _ oTaxSi Semosulma mSvenierma qalma moax-
sena.
_ Sen waikiTxe, Caaswore da Semdeg sityvebSi gamomsv-
lelebs daurige. me amisaTvis ver movicli, saukeTeso me-
gobari mewvia, _ marinem Salva gaacno.
_ alina, _ qalma nazad gauwoda xeli.
Salvam saaTze daixeda. _ samuSao saaTebi ramdeni xania
damTavrda, amdeni xnis xalxisTvis garjis Semdeg Tqvenc
xom gekuTvniT dasveneba.
_ ras gulisxmob?
_ restoranSi wavideT, saubris gagrZeleba iqac SeiZle-
ba, Tan cotaTi ganimuxtebiT amdeni xnis daZabuli muSaobis
Semdeg.
_ ra kargia! _ alinam xeli xels Semohkra.
marine Cafiqrda: _ sityvebi rom ar Segvimowmebia? is-
eTi ram ar wamoayrantalon, rom Tavi mogveWras; xom ici,
partiis cekadan dagveswrebian.
_ nu dardob. plenumi aTi dRis Semdeg gvaqvs, yvela
sityvas taSis notze avawyob, _ RimiliT Tqva alinam.
_ kargi, Salva, or saaTSi me da alina inturistis
sazafxulo SesasvlelTan movalT, oRond iseTi adgili
SearCieT, rom TvalSi aravis movxvdeT.
_ Cems erT karg megobars wamoviyvan, yvelaferi maRal
doneze iqneba, _ Salva Sepirda.
327
alina sixaruliT Sexta: _ ra kargi megobari gyolia,
marine! Cvenc xom gvekuTvnis zogjer ganmuxtva!
Salva marines da alinas restornis SesasvlelTan dax-
vda yvavilebis TaiguliT xelSi.
_ ra araCveulebrivia! _ alinam gamoarTva, daynosa da
marines miawoda: naxe, rogori daxvewili gemovnebis megobari
gyavs, icis kargebSi ukeTesis arCeva.
_ gmadlob, qalbatono, alina! _ Selvam xelze akoca.
marines siamovnebisagan saxe gaubrwyinda.
ezo gadaWres, marjvniv, aivnis qveS, yvelasgan moSorebiT,
kuTxeSi mdgar magidasTan Casuqebuli da moswrebulmucliani
kaci trialebda prokuroris formiT; sufra gamzadebuli
iyo.
_ gaicaniT, am raionis prokurori bikent antoniCi; Cemi
megobari _ marine anzorovna da misi TanamSromeli _ qal-
batoni alina, _ Salvam gacnobis sazeimo ceremonia Caatara
da yvela magidasTan miipatiJa...
papunam da lukam rusTavelis prospeqtze gavliT gaswies
restornisken. gzaSi sami Zmakaci SemoemataT, qaSveTis ekle-
sias Cauares da inturistis sazafxulo restoranTan Sea-
Ceres TavianTi arCevani. gareT dasxdnen, TiTo litri
Rvino moatanines; cotas svamdnen, dros guliTad saubarSi
atarebdnen. lukas gamoCeniT gaxarebulebi iyvnen da SekiTx-
vebiT ar asvenebdnen.
_ luka, daamyare komunizmi Sens raionSi? _ erTma
hkiTxa.
_ raionSi ki ara, jer brigadidan daiwyo.
_ biWo, vinc amaze unda izrunos gaumaZRrobaSeyrilni
feodalizmSi da kapitalizmSi migvaTreven, tribunidan ki
komunizmisaken mivqrivarTo, gahyvirian; socializmis Wir-
isufloba ki lukas Seatoves, _ erTxmad axarxardnen.
_ maswavlebeli myavda _ dimitri davaraSvili, uaR-
328
resad patiosani da simarTlis moyvare iyo. is ambobda:
socialuri keTildReobisa da TanasworobisaTvis jer um-
ravlesobis tvini ar momwifebula, amitom saWiroa ZaliT
da discipliniT unda mivaRwioT amas, sanam adamianis tvini
saamisod ar momwifdebao. axla aRarc Zalaa da aRarc dis-
ciplina, visac ris Sno aqvs, iparavs, TvalTmaqcobs da am
Cvens nanatr socializms junglebis ganukiTxaobaSi miaT-
reven, _ daaskvna lukam.
_ Sen kidev ginda, rom adamianSi momZlavrebuli momx-
veWeli, mimTvisebeli, nadiri SeaCero da sikeTisken Sea-
bruno?
_ me am zvavis SeCereba ar SemiZlia, magram momxveWelad
da nadirad gadaqceva ar minda, es aris da es.
_ marto xar, luka, erTi kacic ar gamogyveba, yvela
mzad aris, rodis gamocxaddeba saxalxo qonebis datacebis
maraToni, rom rac SeiZleba didi lukma moglijon momkv-
davi socializmis sxeulidan.
_ lukas SeeSviT, TviTon komunistTa Tavkacebi spoben
imas, rasac maTi winamorbedebi mSieri kuWiT da gafxekili
SineliT, didi rwmeniT da sisxlis Rvris fasad qmnidnen.
luka ki komunistic ar aris; ubralod patiosani kacia da
sxvanairad ar SeuZlia, morCa da gaTavda, _ papunam Wiqa
aswia: _ Zmebo, am WiqiT lukas CvenTan mibruneba vadRe-
grZeloT! luka daavadebulia; gangebas vTxovoT, rom es
daavadeba raRaca doziT Cvenc gadmogvedos! _ siyvaruliT
Tqva papunam.
Salvas magidaze ki mimtanebi kerZebis mitanas ver as-
wrebdnen. xuT sarTulad ewyo TefSebi, Salva mainc ar
isvenebda, axal-axal davalebebs iZleoda.
_ kargiT ra, Salva, amdenis SeWmas oci kacic ki ver
SeZlebs, _ nazad Tqva alinam.
_ Citis rZec unda iyos aq, Cemi uxvirfasesi megobari
329
da mTeli saqarTvelos siamaye _ marina anzorovna gves-
wreba; es xumroba saqme ar aris! _ Salva wamodga, mimtani
gamoiZaxa. _ kidev riT gagvaxareb? _ hkiTxa.
_ rac ki SegveZlo, yvelaferi mogarTviT, _ pirmoTned
moaxsena.
_ raRac asitrinis mwvads ver vxedav! _ Salvam Subli
Seikra.
_ asitrina ara gvaqvs.
_ vai sircxvilo! _ Salvam ormocdaaTmaneTiani miawoda.
_ axlave gavardi, sadac ginda iyide da asitrinis mwvadiT
modi, marSarafi ar dagaviwydes! ici, am sufraze vin gves-
wreba? qalbatoni marina anzorovna, Cveni axalgazrdobis
siamaye! _ maRalfardovnad uTxra da marineze miuTiTa.
_ ki batono, _ mimtanma marines pirmoTned gauRima da
ukan-ukan wavida.
marine siamovnebisgan dadna da Salvas madlierad gauRima.
_ bikent antoniC, qalbatono alina, me dRes usazRvrod
bednieri var, rom marina anzorovna Cvens gverdiTaa; uaR-
resad ganaTlebuli, niWieri, enciklopediuri codnis mflo-
beli. skolaSi maswavleblebi gaocebulebi iyvnen, amgvari
uniWieresi ar gvyolia da arc SeiZleba meore daibadoso.
moswavleebi daSokilebi viyaviT misi talantiT; maswavle-
blebs iqiT aswavlida. ver warmomidgenia, romelma maRalma
Tanamdebobam unda daitios qalbatoni marina anzorovnas
mravalwaxnagovani, uzarmazari codnis SesaZlebloba, _
rolSi Sesuli Salva marines akvirdeboda da amdeni qebiT
kmayofilis madlieri Semoxedva axali qebisaTvis stimuls
aZlevda. _ qalbaton marina anzorovnas gaumarjos! _ Sal-
vam mozrdili bakali bolomde gamocala, marines gauRima
da dajda.
axla bikent antoniCi gaikrifa enad, marine imdeni aqo,
TviTonac ukvirda, amdeni rogor movifiqreo.
330
Salvam da bikentim smiT Tavi moiwones. marinem da ali-
nam samiode Wiqa dalies, gamxiaruldnen.
Salvam cota xniT gavla moiTxova. fexze adga, marines
gauRima da Cveuli mxrebis amayi TamaSiT wavida. lukas
magidas gverdiT Cauara da tualetisaken gaemarTa. Tavi ise
daiWira, viTom luka ver SeniSna, ganze gaixeda, magram kina-
Ram muxlebi moekveTa. luka biWebTan laparakSi iyo gar-
Tuli, gamvlel-gamomvlelebs yuradRebas ar aqcevda; Salvas
Tvali maSin mohkra, roca xes unda mofareboda.
_ vax, restornebis Wia, _ Cailaparaka da adga.
_ sad midixar, biWo, ra Wia agityda? _ biWebma Sea-
Ceres.
_ Tqven gaagrZeleT, male moval, _ upasuxa lukam da
gasasvlelisken wavida. quCa daaTvaliera, _ ar wasula, _
Cailaparaka.
Salva tualetidan gamosvlas ver bedavda, vaiTu dami-
naxos da Sari amitexoso. frTxilad gamovida, sufrasTan
biWebs Soris luka ver dainaxa da saswrafod Tavisi magi-
disaken wavida. dajda da SvebiT amoisunTqa.
marines mis amgvar saqcielze gaecina, zeTisxili aiRo,
tuCebTan miitana da gaSra, maTken luka midioda.
luka verafriT warmoidgenda marines aq yofnas, ubralod
SalvasTvis Cveuli Rreobis Camwarebis survili SeuCnda.
marines danaxvisTanave, TiTqos raRac uxilavma Zalam gza
gadauRoba, adgilze gaSeSda.
Salvam jer marines Sexeda, gaukvirda, ra daemarTao,
mere maTgan eqvsiode nabijze mdgar lukas rom mohkra
Tvali, monusxuliviT gaSterda.
luka qandakebasaviT idga gaWimuli da fexis gadadgma
ver moexerxebina.
_ RmerTo Cemo! vin aris es mSvenieri vaJkaci, antikuri
moqandakis gamoZerwili apolonia Tu qarTuli genis iSvi-
331
aTi gamovlineba?! _ lukas danaxvaze SampanuriT Sexureb-
ulma alinam aRfrTovanebiT wamoiZaxa.
luka ki idga da gatokebas ver axerxebda. idga mxarbe-
Wiani, moqnili, moqandakis mier marmariloSi gamokveTili
saswaulebrivi sulSTaberili qmnileba da maT magidas gao-
cebuli misCereboda.
xmis amoRebas aravin cdilobda. es ramdenime wuTs
gagrZelda. alina adga, lukasTan mivida, xeli mohkida da
sTxova: _ iqneb Cvens magidasTan mobrZandeT da erTi Wiqa
SampanuriT gvadRegrZeloT, _ lukas pasuxs ar daeloda,
romelic enis motrialebas ver axerxebda da gajiutebuli
bavSviviT miiyvana magidasTan.
_ icnobdeT, Cemi aRmoCenili, gacocxlebuli saswauli,
_ alinam luka danarCenebs warudgina, skami SesTavaza da
TiTqmis ZaliT dasva; Sampanuris bakali Seuvso da miawoda:
_ iqneb gvadRegrZeloT da Tqveni gacnobis bedniereba gvaRir-
soT. dRes aq movediT Cemi megobris sayvareli, perspeqti-
uli, misTvis yvelaze axlobeli da Zvirfasi Tanaklaselis
da prokuroris pativsacemad, _ alinam marineze da Salvaze
miuTiTa, romlebic dabneulebi isxdnen da sadRac iyure-
bodnen.
luka fexze adga, marines miaCerda.
_ vaaa, marTla?! aq sad movsulvar, namdvilad davibeni!
mokled, gagimarjos, marine, Sens kabinetSi yvelas rom ara
aqvs Sesvlis ufleba, Seni yvelaze axlobeli, Zvirfasi,
Rirseuli da Tanamdebobis mona SalvaTi! egrea biWo? adeq
fexze, gadRegrZelebn Sen Rirs megobarTan erTad! _ lukam
marcxena xeli daavlo mxrebSi da fexze wamoayena, _ naTq-
vamia, qvabi dagorda da safarobeli ipovao. Rors salafavi
rom aklia, maSin Wyivis, nakelSi wola ki ar aSfoTebs.
egrevea sindisze, namusze da zneobaze mwyralad postis
glaxa! _ lukam SampanuriT savse bakali tuCebTan miitana,
332
ase cota xans miaCerda marines, romelic orive xeliT magi-
das dayrdnoboda da gaqvavebuli ijda, _ gogo, soflis
talaxi imitom SeiZule, rom Sens yvelaze sayvarel megobar-
Tan restoranSi Tanamdebobaze geocneba?! _ raRacaze Cafiqr-
da, bakali maRla aswia, Salvas mrisxaned Sexeda, marinesken
gadaixara da mis win mdgar Caxoxbilian jamSi Caasxa, _
axla Senma sayvarelma megobarma alokos, futuros matli-
viT marto gamoxvrisaTvis rom aris dabadebuli! eg wunwuxi
dalie, am qalbatons umadlobe, _ alinaze aniSna, _ rom ar
Cagasxi; sxva dros gadagiTaveb! _ Salvas uTxra da uceb
gabrunda.
_ marine, icnobdi mag axalgazrdas? _ hkiTxa gakvirve-
bulma alinam.
_ ki, kidev kargi, rom Sens mier gacocxlebuli sas-
wauli ubedurebad ar gveqca! _ usayvedura marinem.
_ Sen raRa dagemarTa, xma rom ver amoiRe! _ bikentma
Salvas gakvirvebulma Sexeda.
_ ici, eg vinaa? luka yaCaRi, me rom giyvebodi. magisT-
vis kacis mokvla araferia, _ Cailaparaka gaognebulma
Salvam.
_ axlave davaWerineb!
_ ar ginda, raionSi iseT saqmes umzadeben, verafriT
daiZvrens Tavs. egac Seni antikuri moqandakis gamoZerwili
apoloni! _ RvarZlianad gauria alinas misamarTiT naTq-
vams.
_ saidan gicnobdaT Tqven da marines? _ hkiTxa ali-
nam.
_ Cveni Tanaklaseli iyo, magis gamosworeba ar mox-
erxda. _ Salvam xeli Caiqnia, _ intrigania da warmatebul
adamianebs ver itans, TviTon yvelaferSi xelmocaruli.
_ Tqven rac gindaT, isa TqviT, me ki magnairi vaJkacis
mier erTi dRiT Seyvarebaze sicocxles ar daviSurebdi, _
333
alinam Sampanuris Wiqa aiRo, _ lukas gaumarjos da misi
saxiT yvela vaJkacs! _ Tqva da Wiqa bolomde gamocala.
_ me mivdivar, _ marine adga
_ wavideT, _ bikentic daeTanxma.
wamoiSalnen.
_ Salva, Tqven albaT asitrinis mwvads daelodebiT, _
damcinavad uTxra alinam.
gareT gavidnen.
_ jer marina anzorovnas gavacilebT, mere alinas mivi-
yvanT, _ bikentim manqanis karebi gamoaRo.
_ me gaviseirneb, aqve vcxovrob, _ alina fexiT wavida.
Senobis kuTxesTan mivida. imaT manqaniT rom gaiares, ukan
mobrunda.
lukas magidas rom Cauara, biWebi raRacaze kamaTobdnen;
cota xniT SeCerda, xelCanTaSi raRacis Zebna daiwyo. erTx-
ans lukas mzera daiWira, Tvali TvalSi gauyara, mere
CanTa Sekra da im magidisaken wavida, sadac isxdnen; luka
ukan gahyva.
_ ra dakargeT, qalbatono? _ rogorc wamoewia,
hkiTxa.
_ ar vici, mgonis binis gasaRebi. ara, aq mqonia, me ki
megona, aq davkarge, _ alina ukan gamobrunda, _ xom ar
gamacileb? _ moulodnelad hkiTxa.
_ siamovnebiT. biWebo, me qalbatoni unda gavacilo.
papuna, xval SexvdebiT, _ lukam xeli auwiaT da gasasvle-
lisken wavida. alinam xeli gamosdo da RimiliT gahyva.
_ sad gagaciloT? _ quCaSi rom gavidnen, lukam
hkiTxa.
_ jer ratom ar mekiTxebi, ra mqvia?
_ rogor giTxra, iseT sazogadoebaSi gixileT, TqvenTan
sifrTxilea saWiro.
_ Caxoxbilis kotieilis damzadebaSi SegatyeT, rom
334
Zalian frTxilobT. me alina mqvia, marinasTan vmuSaob. var
umaRlesi ganaTlebiT. myavda meuRle, ver Sevewye da gavcil-
di; axla vcxovrob sololakSi, yofili meuRlis binaSi.
Seyvarebuli ara myavs, yofil qmarTan Serigebas ar vapireb;
kidev ra gainteresebT?
_ rac moyeviT, me arc magis Tqma miTxovia.
_ kargi, maSin Sen iqneb miTxra rame Sens Sesaxeb.
_ Cemi saxeli ukve iciT, didi araferi biografia maqvs;
erTi ubralo adamiani var.
_ Seni msgavsi ubralo adamiani netav aTasSi erTi mx-
vdebodes. mSvenieri vaJkacis danaxviT mainc gavaxarebdi
guls. sanam saxlamde mimacilebdi iqneb rusTavelze gag-
veseirna.
_ araferi maqvs sawinaaRmdego.
gaxarebuli alina lukas orive xeliT Camoekida da
mkerdiT mxarze miekra.
_ luka, pirvelad rom daginaxe, Tvalebs ar davujere,
megona, antikuri qandakeba gacocxlda; aseT mSvenier vaJkacs
sacole ara gyavs? _ alina SeCerda da TvalebSi Sexeda.
_ SeiZleba erT dros kidec myavda, _ lukas naRvlianad
gaeRima.
_ mere ra moxda?
_ is moxda, rom mis karieristul ambiciebs Cemi ubra-
loeba ver Seswvda.
alinas raRac eniSna, uceb hkiTxa: _ marines saidan ic-
nob?
_ me mag gabRenZil araraobas ar vicnob.
_ arc Salvas icnob?
_ rogor giTxra, ukeTesi iqneboda ar mcnoboda.
_ ra gawyenina?
_ iciT ra, alina? keTilSobili adamiani pirvel rigSi
Tavisi TavisTvis aris? avyia, boroti, RvarZliani sxvis
335
maginebeli upirvelesad Tavis Tavs wamlavs da aginebs, ra-
meTu yovelive aTmagad ubrundeba.
_ imitom SesTavaze Caxoxbilis koqteili?
_ eg binZurebi gamuruli lampis SuSebiT da turtliani
fexsacmelebiT svamen Rvinos da es vaJkacoba hgoniaT.
_ luka, Sen ra ggonia vaJkacoba?
_ patiosani Sroma, adamianebis keTildReobaze zrunva
da, Tu saWiro gaxdeba, rwmenisTvis, romelsac xalxis bed-
nierebisTvis brZola hqvia, sicocxles ar dazogva.
_ amas ambobs yaCaRi, romlisTvisac kacis mokvla arafe-
ria?
_ me var yaCaRi da kacis mkvleli?
_ me saidan unda vicode, Salvam dagaxasiaTa ase.
_ swori uTqvia. magis msgavsi aramzadebisaTvis yaCaRica
var da mkvlelic; egeni xalxs sixls swoven.
_ luka, warmodgenili maqvs Tqveni gamosvla partiis
krebaze.
_ krebaze ra minda.
_ aba, ranairi partiis wevri xar?
_ vina Tqva, rom me partiis wevri var?
_ luka, Sen partiis wevri ara xar?
_ arc komkavSireli vyofilvar. me im partiaSi ver Seval,
sadac meqrTameebi, momxveWelebi, karieristebi da aTasi juri
naZirala miZvreba, raTa Tanamdeboba fuliT iyidos kombina-
ciebis oTurmis dasatrialeblad, romelTac TavianTi msgavse-
biT gaavses igi da patiosan adamianebs devnian.
_ luka, Sen marinas saqmro xar.
_ saidan imarCiele?
_ marinam saidumlod miTxra: saqmro myavs, erT dros
miyvarda kidec, magram suleluri ideebi aqvs, partias lan-
ZRavs, dawinaurebis winaaRmdegia, ise ki garegnulad kargi
vaJkacia da sofelSi agronomobas ver eSveba; me ar Semef-
336
erebao. Seni saubris Semdeg da, rac restoranSi Caidine,
davrwmundi, rom is kargi vaJkaci Sena xar. marinas karier-
izmis bacila uzis tvinSi, Tore Sennair vaJkacs jojox-
eTSi ar mivatovebdi, _ alina xelze magrad moekida.
_ erTdros miyvarda kideco, _ lukam Cailaparaka.
_ luka, Sen marTali Tqvi, adamiani avs akeTebs Tu kargs
pirvel rigSi TavisTvisaa es. sakmaod dagimZime xasiaTi.
saxlSi mimacile, aqve, axlos vcxovrob, dae daminaxon, ra
araCveulebrivi kavaleriT mival, _ alina amas ambobda da
Tan ekvroda...
_ amodi, meore sarTulze vcxovrob, yaviT gagimaspinZl-
debi, _ alina Tavis sadarbazosTan idga da lukas xels ar
uSvebda!
_ ara, me waval, isedac bevri dro wagarTvi.
_ ra iyo, biWo, marinasi xom ar geSinia, ar gikben.
_ marinas mimarT amieridan yovelgvari pasuxismgebloba
moxsnili maqvs; Tqveni kbena ki, albaT, bevr vaJkacs ena-
treba.
_ hoda, xels raRa giSlis...
alinam sufra gaawyo, miuxedavad lukas protestisa,
Sampanuris da koniakis boTlebi moitana da magidasTan
dajda.
_ luka, marTalia restornidan movdivarT, magram ojaxi
xom unda damiloco. ras dalev?
_ rasac Tqven SemomTavazebT.
alinam Sampanuri daasxa. _ luka gagimarjos, keTili
iyos Seni fexi am binaSi! _ Wiqa tuCebTan miitana da nel-
nela bolomde gamocala. _ Senze rac marinasgan gamigia,
rac vnaxe da movismine uaRresad pativiscemis grZnobiT
ganmawyobs Sens mimarT, _ daumata.
lukas uxerxulad gaeRima, Wiqa aiRo, sityvis Tqmas
apirebda, rom uceb karebze saSineli braxuni atyda.
337
_ gaaRe, karebi, Se bozo, sayvarlebi saxlSi rom mogyavs!
_ viRac kaci Rrialebda da karebis Semtvrevas lamobda.
_ Sen ar gekiTxebi, CemTan vin modis, Se arakaco! _
alina adga da karebi gaaRo! oTaxSi sami kaci Semovarda.
_ SenTan gayrili var da ukve meramdened gagafrTxile,
miliciaSi nu damarekineb, Tore aqedan borkildadebuls
wagiyvanen! _ alinam TiTis qneviT gaafrTxila.
_ me SenTan araferi maqvs saTqmeli. am vaJbatons axla
gaviyvan da gavabrtyelebT ise, rom Seni misamarTis gaxsene-
baze isterikebi emarTebodes! aba, gamogvyevi, jigaro, alinas
devnaSi gasaJimi ar gaxde!
_ xels ver daakarebT! _ alina awiwinda.
_ nu nerviulob, Zmao, movacile da mivdivar. mokrZa-
lebuli pativiscemis meti araferi mifiqria me, _ lukam
dawynareba scada.
_ Zmao ki ara, ade, gamoeTrie gareT, Se axvaro! _ uy-
vira, xeli daartya mxarze da skamidan wamogdeba scada.
_ gaanebe Tavi, Se arakaco! _ alina wiviliT mivarda;
orma alina daiWira.
luka skamidan uceb wamofrinda, mxarze rom eWideboda,
im xelSi swvda, daiqnia da iatakze daaxeTqa. axla im ors
miubrunda da erTimeoris miyolebiT isrola gareT. amaso-
baSi iatakze gaSxlarTuli amdgariyo. lukam kiserSi staca
xeli da sul kinwiskvriT Caiyvana quCaSi. is ori iq daxvdaT
da lukaze miiwies. yvelaferi elviseburad moxda, alina
kibeze rom Camorboda, gakvirvebuli Sedga: orni dabla ey-
arnen, misi yofili qmari lukas muxlebmokveTili marcxena
xeliT eWira, rom ar waqceuliyo.
_ ras ityvi, kidev Cagitaro kacad qcevis gakveTili?
_ hkiTxa.
_ aRar minda, Tavi damanebe, _ sisxlis furTxebiT Zlivs
Tqva man.
338
_ alinasTan ara gnaxo, Tore mogtexe kiseri! _ lukam
marjvena xeli daado Tavze da kiseri moutriala.
_ ar minda! _ aRrialda is.
_ icode, alina Cemi sayvarelia, axla bodiSi mouxade
da aqeT aRar gaiaro! droze! _ uyvira lukam.
_ bodiSi, alina, morCa, aqaurobas aRar gavekarebi, _
Zlivs Tqva.
lukam rogorc gauSva xeli, muxlebze davarda.
_ waiyva es ori da damekargeT aqedan, Tu ar gindaT,
rom es procedurebi ufro aqtiur formebSi CagitaroT;
Cemi pirovnebis dadgenas nu ecdebiT! gaigeT?! _ uyvira.
_ gavigeT! _ upasuxes. vaivaglaxiT da laslasiT wav-
idnen, Tan ukan iyurebodnen, ar gamogvekidoso.
lukam alinas xeli gamosdo. _ wamobrZandiT, qalba-
tono, _ uTxra da gaognebuli Tavisi binis karebamde ai-
yvana. kargad brZandebodeT, did bodiSs gixdi, sayvareli
rom movigone; sxva dros aRar Segawuxeben, _ uTxra da
gamobruneba daapira.
alinam xeli staca: _ nuTu im Wiqas ar dalev, samad-
lobeli rom ar dagacades?
_ sxva dros iyos, Tumca sadac ar unda wavide, usia-
movneba Tavze sayreli maqvs; aRar minda xasiaTi gagifuWo.
_ amaze karg xasiaTze jer ar vyofilvar. rac mag ara-
kacs gaveyare, iseTi gakveTili miiRo, aqeT gamoxedvas veRar
gabedavs; modi, modi! _ lukas xeli mohkida da TiTqmis
ZaliT Seiyvana oTaxSi. _ dajeqi, luka, axla karebze aRa-
ravin daabraxunebs, Seni SemweobiT mec sabolood davisvene;
Seni sayvarloba ki aTasjer mirCevnia, im arakacis qm-
robas.
lukam Wiqa aiRo: _ Sen gagimarjos, alina, bodiSs
gixdi, rac vTqvi; gisurveb bednieri ojaxis Seqmnas! _ lu-
kam Wiqa gamocala da wasvla daapira.
339
_ ra gemarTeba, luka, nuTu amxelaze saSiSi Tu sa-
Zulveli var, rom cotaxans aq gaCereba ar SegiZlia?! _
gamwyralma alinam Tvalcremlianad usayvedura.
_ oRond ar gawyre da, Tu ar Segawuxeb, xvalamde aqe-
dan fexs ar movicvli, _ RimiliT uTxra lukam...
magidasTan didxans isxdnen, gulaxdilad isaubres.
alina sabolood darwmunda, rom luka uaRresad keTilSo-
bili, kacTmoyvare, ganaTlebuli, Tavdabali da, Tavxed
arakacTa risxva iyo. lukam dalia da moilxina; alina gax-
arebuli iyo, amis Semdeg saZulveli qmradyofili veRar
Seawuxebda.
_ axla wavedi, _ luka wasasvlelad adga.
_ SenTvis sawoli gamzadebulia. gasaRebi Signidan
gaukeTe, Tu geSinia, vaJiSviloba aravin wagtacos, _ Ri-
miliT uTxra alinam.
_ rom wamtacos, sad viCivlo, marinesTan? _ upasuxa
lukam da wasvla gadaifiqra...
diliT alina da luka erTad gamovidnen binidan.
_ xom naxe, rom saSiSi ara var, amis Semdeg SegiZlia
Tamamad darCe CemTan, _ ironiulad uTxra alinam.
_ xom SeiZleba me gavxde saSiSi, Tanac veravin damZrax-
avs Sennair mSvenier qalTan siaxloves, _ upasuxa lukam.
_ netav ar iqneba, _ kiskisebda alina.
alina samsaxurSi mxiarul xasiaTze gamocxadda. marine
ki iseTi aforiaqebuli iyo, mTeli dRe ver isvenebda, ali-
nasTan dalaparakeba undoda, magram is erideboda saamisod
ver moixelTa.
samuSao saaTebi damTavrda. marine Tavis kabinetSi ijda da
uazrod raRac qaRaldebs furclavda; masTan alina Sevida.
_ rogor gikiTxoT, marina anzorovna? raRac dRes iseT
xasiaTze xar, SenTan Semosvla ver gavbede, xom araferi
moxda? _ hkiTxa.
340
_ xom iyo Tavxedi is luka, sufra rom agviria, Tavze
didi warmodgena aqvs, xuligani! _ marines Tvalebze crem-
lebi moadga.
_ Salvac amdgariyo da kinwiskvriT gaegdo. or proku-
rors erTi daupatiJebeli stumari ra gauxdaT?!
_ ucnobi ki ara, ici vin iyo? me rom geubnebodi, Cemi
saqmro-meTqi is iyo; axla Seadare eg da Salva, rogor
vcdebodi.
_ lukas da Salvas Sedareba rogor SeiZleba, Cemo ma-
rina, Salvas prokuroroba rom CamoarTva, qarafSuta ara-
raobad darCeba, luka ki yvelafris gareSe, qalis saocnebo,
fexadgmuli, keTilSobili vaJkacobaa.
_ ase riT mogxibla, an erTi SexedviT xuligani raindad
rogor warmoidgine?
_ aqedan rom gavedi, SemTxveviT Semxvda da saxlamdis
mimacila. iq Cemi yofili qmari da misi ori amxanagi
dagvesxnen Tavs; iseTi dRe ayaraT, arasodes ar daaviwydebaT.
ise ki mokrZalebuli da Tavaziania, rogorc namdvil vaJkacs
ekadreba.
_ sxva ramec xom ar SemogTavaza?
_ rom SemoeTavazebina, namdvili vaJkaci ki ara, is axvari
prokurori iqneboda, Wama-smiT rom iwonebda Tavs; Tumca
aseTi vaJkacis alerss romeli qali ar inatrebda.
_ mec moxibluli viyavi, erT dros mag vaJbatoniT, sa-
nam Rrmad ar Cavufiqrdi mis saqciels; magas araferi ara
swams, sakuTari Tavis garda; SeuZlia sakuTar xusturebs
Seswiros yvelaferi da Tundac sayvareli adamianis inter-
eCsebi.
_ ar gekamaTebi, marina anzorovna, erTi ki cxadia, Tu
WeSmariti siyvarulia, misTvis adamians unda SeeZlos yvela
sxva interesis Sewirva, _ alinam marine ise miatova, TiTqos
Zlier Seuracxyveso...
341
luka saxlSi gvian dabrunda. mTeli dRis daZabuli
varjiSis Semdeg sxeulSi sasiamovno moTenTilobas grZnob-
da. sawolze wamowva da wignis kiTxvas Seudga. telefonis
zari awkrialda. yurmili daudevrad aiRo, albaT, romelime
papunas nacnobi Tua, _ gaifiqra.
_ gamarjoba, luka, rogora xar? _ alina iyo. _ ase
SeiZleba adamianis gawirva, rom Seni SiSiT aRaravin mek-
areba?! Sen ki sul mimatove, gawyenine rame?
_ Zalian datvirTuli var; axlac daRlili movedi.
_ ras akeTeb?
_ wigns vkiTxulob.
_ restoranSi gepatiJebi.
_ restoranSi dros flangva Wamis da smis xaTriT, ar
gezareba?
_ CemTan amodi, restoranze ukeTes sufras gagiSli.
_ kargi, movdivar, _ lukam amaze uaris Tqma aRar
isurva.
alina mxiarulad Sexvda. _ megona, qalis SiSi sWirs da
CemTan mosvlas ver gabedavs-meTqi, _ ironiulad, oRond
arc mTlad eWvis gareSe uTxra.
_ ra gamoricxulia qalis SiSi mWirdes Seni marines
gadamkides, _ lukam xeli mohkida, mZlavrad miizida,
mkerdSi Caikra da Cakocna.
_ ux! _ alinam amoixvneSa _ kinaRam ar damaxrCe! _ Tqva
da lukas axla TviTon Caexuta.
im Rames luka alinasTan darCa. diliT alinam RimiliT
gaacila: _ vefxviviT lamazi da saSiSi xar, kidev kargi
wuxel alersiT ar damaxrCe, magram bednieria, SenTan
erTxel alersiT datkbobis siTbo visac ergeba; me ki dRes
samsaxurSi wasvlis Tavi aRara maqvs, _ RimiliT uTxra da
nazad moefera...
klaram lukas Sesaxeb karga xania araferi icoda; mous-
342
venroba TandaTan moeZela. ramdenjer gadawyvita, Caval
sofelSi, lukas vnaxav da imave dRes davbrundebio, imden-
jer xelis SemSleli garemoeba gamouCnda; rac dro ga-
dioda, lukas unaxaoba autaneli xdeboda. bolos, gaigo,
rom lukas restoranSi uCxubia da dasaWerad dasdeveno;
uceb Caalaga CanTaSi saWiro nivTebi da SeSliliviT ga-
varda gareT.
sofelSi lukas Sesaxeb veraferi gaigo. zaurmac civad
miiRo, lukam raionis xelmZRvanelobas Tavi SeaZula, mis
gamo mec amiTvalwunes da dasaWerad damdeven, imis Zmakaci
xaro. vinc magasTan imegobrebs, an magis Wkuaze ivlis
kargi dRe ar daadgebao. me ki ojaxiani var da sulac ara
maqvs survili don kixots sanCo pansasaviT davdevdeo; klara
gaognebuli Sehyurebda.
_ lukas megobari uflismieri keTilSobilebiT dajil-
dovebuli adamiani unda iyos, Sen ki sabralo egoisti yo-
filxar, romelsac vaJkacoba da megobris erTguleba manamde
hyofnis, sanam mis uzrunvel keTildReobas safrTxe ar
emuqreba. mecodebi, Cemo zaur, rom lukas samegobrod keTil-
Sobiloba da vaJkacoba ar geyo. amqveynad WamisTvis da gaZ-
RomisaTvis mosuli vaSlidan Tavamoyofili matlicaa! _
bolo sityvebze ukve yviroda. klaram zaurs aRar mousmina,
sirbiliT gamobrunda da raionis centrisaken gaemarTa. iq
agoronomebisagan gaigo, rom luka ukve erTi Tvecaa Tbilis-
Sia; droebiT aqaurobas gaeridao.
_ RmerTo Cemo! mTeli Tve TbilisSia da erTxelac ar
gavaxsendi. me xom misgan arafers viTxov, mxolod minda,
rom kargad iyos da drogamoSvebiT davinaxo xolme, ase
rogor vZulvar, rom isic ki ar unda, mis sicocxles wam-
lad davedo! _ klara atirda da Tbilisamde ise Cavida,
Tvalebze cremli ar SeSrobia. Tavis binaSi tiriliT Tva-
lebawiTlebuli mivida. _ zedmeti yuradRebiT Tavi mova-
343
bezre; Tavaziania, xaTriT arafers mkadrebs, ise ki, albaT,
dasanaxad ver mitans. amis Semdeg mxolod Soridan Tu da-
vinaxav, amas vikmareb, radgan bedma misi siyvaruliT tanjva
marguna, _ amgvari moTqmiT avida kibeze da gasaRebi moamza-
da karebis gasaRebad. zed mimagrebuli qaRaldi dainaxa,
Tvalebs ar daujera, lukas naweri icno: _ mexuTed movdi-
var. Seni naxvis Rirsi ver gavxdi. axla iZulebuli var, es
qaRaldi dagitovo. Seni Wirveuli xasiaTi rom vici, me-
Sinia, qalaqSic xom ar moZebne gramitonas msgavsi ube-
dureba CemTvis gulis gasaxeTqad! luka.
klaram sixarulisgan Sehyvira, qaRaldi mkerdSi Caikra,
Tvalebs ar daujera, kidev daxeda, waikiTxa, TvalT daub-
nelda, wabarbacda da kedels mieyuda. _ RmerTo Cemo! nuTu
es marTalia?! _ wamoiZaxa. _ xuTjer yofila aq, ra vi-
codi! netav axla sad aris, sad veZebo, rogor vipovno? _
klara oTaxSi Sevarda, CanTa daagdo da giJiviT gavarda
gareT...
marines kabinetis mosacdelSi axalgazrdebi raRacaze
kamaTobdnen, mdivanma gogom gaafrTxilaT, xmadabla ilapara-
keT, kabinetSi xmauri Sadis da xeli eSlebao. imaT yayani
ar Sewyvites da mdivani iZulebuli gaxda, oTaxidan gaeyva-
na yvela. misaRebSi klara Sevida.
_ marine aq aris? _ ikiTxa.
_ marina anzorovnas dRes aravisi miReba ar SeuZlia,
Zalian dakavebulia, _ civad upasuxa mdivanma.
_ iseTi ra saqmea, rom ori wuTi ver momisminos.
_ egRa maRlia viRac-viRaceebs angariSi vabaro; ar sca-
lia da morCa!
am dros zari daireka. mdivani kabinetSi Sevida, klarac
Sehyva.
kabinetSi marine marto iyo da raRac qaRaldebs aTva-
lierebda.
344
_ xom giTxari, marina anzorovnas ar scalia; axlave
gadi gareT! _ uyvira mdivanma gogom.
_ roca usaqmod zixarT, maSinac ara gcaliaT? Sen vin
maimuni xar, gareT magdeb?! ratom ar mekiexebi, me Zalian
msiamovnebs aq mosvla?! axla gadi gareT, sityva maqvs saTqme-
li! _ iseTi toniT uTxra, gogo daibna da gakvirvebulma
marines Sexeda, is ki ise iyo gaognebuli, xmis amoRebas ver
axerxebda; klaram xeli mohkida da gareT Seabruna.
_ bevri dro rom ar wagarTva, lukas misamarTs xom ar
momcem, raRacaze unda gavafrTxilo, _ pirdapir saqmiT
daiwyo.
_ lukas misamarTi dezertirebis bazris gverdiT xu-
lignebis sakrebuloSi unda ikiTxo, aq patiosani axalgaz-
rdebis salocavia, _ SublSekvriT upasuxa marinem.
_ luka ar varga da Sena xar patiosani, Se adamianobidan
da namusisagan garecxilo araraobav?! _ klaram uyvira.
_ me var namusisagan garecxili? _ marine gawiwmatda.
_ erTi damaviwyda kidev, meZavi xar, prostitutka,
romlisTvis siyvaruli gamorCenis wyaroa. Se ubeduro
karieristo, ise gaqrebi am qveynidan siyvarulis mwvel da
sasiamovno gancdas ver eRirsebi, radgan gangebisgan das-
jili egoisti xar. es grZnoba ar gagaCnia rogorc borot
grZneuls, romelmac mSvenieri ufliswuli moajadova. Seni
unamusobiT Tu lukas spetak da naz suls gamousworebeli
ziani miayene, dedas gitireb, me giCveneb ra SeuZlia namd-
vil siyvaruls! _ klaram gasasvlelad karebi gamoaRo,
erTxel kidev mobrunda: _ prastitutka! _ miaZaxa da ga-
reT gavida.
kibeze rom Cadioda, alina sirbiliT wamoewia, _
genacvale, Tqven lukas eZebT? _ hkiTxa.
_ vaime, qalbatono, Tqven lukas icnobT? _ klaram
gabrwyinebuli TvalebiT Sexeda.
345
_ yvelafers getyviT, jer gavicnoT erTmaneTi. alina,
aq vmuSaob.
_ klara, _ manac gauwoda xeli.
_ Tqven lukasi ra xarT?
_ me lukas Crdili var, mis gareSe misi CrdiliviT
gavqrebi. sicocxlis CaTvliT rac gamaCnia yvelaferi lu-
kasTvis Semiwiria? misgan ki moviTxov, janmrTeli da bed-
nieri iyos. Cemi bedniereba ki mis bednierebad daferfvlaa,
_ klara atirda.
_ bednieri xar, Cemo klara, rom aseTi siyvaruli Se-
giZlia; gangeba amgvarad mxolod Tavis rCeulebs ajildovebs!
_ alinam klara mkerdSi Caikra da mis cremlebs sakuTari
Seuria...
klara saxlSi damSvidebuli dabrunda. axla ukve icoda,
rom luka kargadaa, Tavis amxanagis binaSi cxovrobs, Wid-
aobaSi varjiSobs da Zalian didi perspeqtivebi aqvs, alinam
rac icoda, yvelaferi mouyva. arc is daumalavs, rom luka
Zalian moewona da siamovnebiT Seiyvarebda, magram lukasTan
warmatebis imedi nuravis nu eqneba, radgan xvadagad dabade-
buli ki ara keTilSobili da iSviaTi rainduli bunebis
vaJkacia.
axla, roca icoda lukas misamarTi da telefonis no-
meric hqonda, mis naxvas aRar Cqarobda. luka ki araa Cem-
Tvis, me var imisTvis Tavdadebuli da CemTan SexvedriT ar
Sevawuxeb, mudam yuradRebis qveS meyoleba da maSin
gamovCndebi, roca misTvis saWiro viqnebi, _ esaubreboda
Tavis Tavs klara da amdeni xnis ZebniT gamwarebulma pirve-
lad mSvidad daiZina...
Salvam marinesTan da mis mSoblebTan siaruls mouxSira;
marinec mas yvelaze saukeTeso megobrad Tvlida. ras izam,
xasiaTebma erTmaneTi kargad SeiTvises; karieristis baci-
laCasaxlebul marinesac xom Tavisi msgavsebi moswonda.
346
rac lukam raioni miatova, Salva Tamamad avrcelebda
misi saxelis Sesalax Worebs, ris gamoc raionis xelmZR-
vanelobaSi sando kacis saxeli gaimagra. marinec lukas
augad ixsenebda da restoranSi maSindeli Sexvedra lukas-
Tan, Salvas marines gulis monadirebis Sanss aZlevda; roca
marinec ase aqebda da Zalian Tbilad xvdeboda. qalaqSi
xSirad Cadioda, rac marines monaxuleba restoranSi gas-
eirnebiT mTavrdeboda. lukasTan arasasiamovno Sexvedris
Semdeg inturisti SeiZules, axla restorani Tbilisi iyo
maTi sistematuri drostarebis adgili. roca Rvino moeZa-
lebodaT da Subli gauxurdebodaT, lukaze RvarZliani
saubriT ifxandnen egoizmiT obmokidebul guls.
klara saxlSi mowyenili ijda da lukaze ocnebobda.
rogor undoda misi danaxva. Senobis kuTxeSi lukas gamo-
Cenamde idgeboda, mere misi danaxviT damSvidebuli gamo-
brundeboda, sanam survili maxrCobela gveliviT ar Semo-
exveoda da am saSineli gancdisagan Tavis dasaRwevad lukas
Zebnas ar daawyebinebda.
televizori CarTo, raRac sportuli gadacema mimdin-
areobda; sxva arxze gadarTva daapira.
_ Cveni siamaye lukaa, axla ager xaliCaze varjiSobs;
is idealuri sportsmenia, _ laparakobda Suaxans gadacile-
buli kaci.
klara dendartymuliviT Sexta. xaliCaze moWidavis
CoxaSi gamowyobili luka icno; guli kinaRam gauCerda.
_ idealuri sportsmeni rogor unda gavigoT, yvelas
rom amarcxebs? _ hkiTxa korespodentma.
_ idealuri sportsmeni pirvel rigSi samagaliTo unda
iyos cxovrebaSi: Tavmdabali, kacTmoyvare, keTilSobili,
marTali, piruTvneli da, rac mTavaria, Tavisi qveynis da
eris usazRvro patrioti; rasakvirvelia, igulisxmeba misi
iSviaTi fizikuri siZliere; aseTi gamorCeuli sportsmeni
347
Tavis Tavs ar ekuTvnis, is samSoblos sakuTrebaa; bednieria
is eri, romelsac amgvari Svilebi mravlad hyavs.
_ SeiZleba Tqven idealur sportsmens gavesaubroT?
_ araferi gamogivaT, mas ar uyvars Tavis Tavze laparaki.
saubari amiT Sewyda.
televizorSi axla Widaobas aCvenebdnen.
klaram lukas veRarsad mohkra Tvali; ramdenime xnis
Semdeg saubari mwrTvnelTan isev ganaxlda.
_ sad aris is Tqveni ideulari sportsmeni?
_ wasula. ara uSavs, sul male qalaqis pirvelobaze
ixilavT.
gadacema damTavrda. klara adgilze vei isvenebda. lukas
danaxva ki ara, axla misi naxva da televiziiT gancdilis
gaziareba surda. telefons eca, dareka, aravin upasuxa; amis
Semdeg yovel oc wuTSi rekavda, angariSi aeria, ramdenjer
dareka, bolos upasuxes.
_ klara, saidan ici am telefonis nomeri? _ lukam
klaras araferi aTqmevina , ise gaixara.
_ televizorSi gadmosces, kargad Widaobs da Cempioni
gaxdebao. Tan telefonis nomeric Tqves, visac masTan gavla
moesurvos, rusTavelis TeatrSi dapatiJos, Zalian uyvars
speqtaklze CaZinebao; Tu isurveb, SesasvlelTan bileTebiT
dagelodebi.
_ axlave movdivar, bileTebiT me dagelodebi! _ Tumca
jer adre iyo, luka saxlSi veRar gaCerda, maSinve Teat-
risken gaemarTa. daagvianda. klara iq daxvda.
luka Soridanve meniSna, jer Tavis Sekaveba scada, mova
da ubralod xelis CamorTmeviT mivesalmebio. ver SeZlo,
misken gaiqca, kiserze moexvia da mxurvaled akoca. lukamac
xelebi gaSala da magrad Caikra mkerdSi. klara uzomod
uyvarda, es siyvaruli megobruli egona, magram TandaTan
xvdeboda, rom es ufro meti iyo da sul gaurboda im ufro
348
mets. axla ki Tavi veRar Seikava da klara didi xniT
ganSorebuli SeyvarebuliviT gadakocna.
klara ise iyo gaxarebuli, miuxedavad imisa, rom bevri
hqonda saTqmeli, malmale wamoiZaxebda: luka, Cemo luka!
misi xelebis moferebiT vera ZReboda. lukac Zlier iyo
gaxarebuli. Cemo klara, raRac gansakuTrebuli siTboTi
eubneboda, mxarze xeli moexvia da zed miexutebina.
pirveli Sexvedris emociebi nel-nela CaucxraT. lu-
kaSi marines karieristuli miswrafebebiT sabolood
Seryvnili da damaxinjebuli Sexedulebebi mis mimarT si-
yvarulis ki ara, sinanulis grZnobas iwvevda da saWiroebis
SemTxvevaSi, mis dacinvasac ar moerideboda. marines xas-
iaTSi amgvar gadaxrebs jer mniSvnelobas ar aZlevda, magram
TandaTan aman iseTi Zala SeiZina, rom luka Rrmad Cafiqr-
da maTi erTad cxovrebis saWiroebaze; bolos mxolod
movaleobis grZnobaRa akavebda; restoraSi Sexvedram ki
imis saSualeba misca, rom am uxerxulobisagan ganTavisu-
flebuliyo...
speqtaklis mimdinareobis dros klaras lukas xeli
muxlze edo da nazad efereboda. bevris Tqmis survili
hqonda, magram axla verafris Tqmas ver axerxebda; ganuzom-
eli bednierebis burusma sityvis Tqmis unari wastaca.
_ viS, ra mSvenieri wyvilia! _ antraqtze viRacam ise
xmamaRla Tqva, rom maT smenas miswvda.
_ magas ver veRirsebi, magram axla isedac Cemze bednieri
aravin meguleba, radgan Cemi sicocxlis mizani gverdiT
myavs; albaT, amas yvelaze kadnieri ocnebebiTac ver mivwvde-
bodi, _ lukas Sexeda, TvalebSi cremli moadga, Sercxva,
Tavi daxara da frTxilad moiwminda.
_ wyvili rom gavxdeT, maSin Tu iqnebi bednieri? _
lukam RimiliT hkiTxa.
klara gafiTrda. kinaRam waiqca, wabarbacda. lukam xeli
349
magrad mohkida da TvalebSi Caxeda; klaras mkvdris feri
edo.
_ ra mogivida, gogo?! _ SeSfoTebulma hkiTxa.
_ ar minda, luka, magas ver gadavitan, mirCevnia ase
Senze zrunvaSi Caviferflo. axdenili ocnebiT movardnil
bednierebas ki namdvilad ver gavuZleb, daviferflebi? xom
naxe, misi gaxsenebiT kinaRam guli gamiCerda, _ klaram lu-
kas ise Sexeda, TiTqos eubneboda, Seni Wirime, meored aRar
Tqvao.
lukas Seecoda. xeli magrad mouWira da siyvaruliT
Sexeda, Tavi daxara da mkerdze miikra. axla meore moqmedebis
dawyebamde talanSi daseirnobdnen.
_ bedniereba yvelas Taviseburad esmis, _ daiwyo lukam,
_ CemTvis bednierebaa irgvliv roca yvela kargad da bed-
nieradaa. ojaxze zrunva, sayvareli meuRle da Svilebi,
patiosani Sroma, samSoblos da Cemi eris keTildReoba da
mis sasikeTod Cemi wvlilis Setanaa, saRamoTi Zvirfas
colSvilTa WukWuki, SromiT mopovebuli sikeTis Sergeba;
arcerTi arami lukma _ ai, ra aris bedniereba.
zogisTvis bedniereba sul sxvaa; uamravi qonebis mox-
veWa, sxvaTa damoneba, irgvliv myofTa gaWirvebaze sakuTari
gaumaZRrobis zeimi; zogisTvis bedniereba cofiani afTris
cxovrebiT datkbobaa. Temurlengi asobiT adamianTa TavebiT
piramidebs agebda; kacobriobas mxolod ngreva da ubedure-
ba moutana. Cingiz xani rom daibada, amboben, muWaSi Sed-
edebuli sisxli sWeria da Tavis sicocxleSi sisxliT ver
gaZRa.
adamianebi ZalauflebisaTvis sakuTar Svilebs, mamebs,
Zmebs, naTesavebs yels Radridnen. imas ki ar fiqrobdnen,
iyvnen ki Tavisi gonebrivi da fizikuri SesaZleblobiT am
maRali adgilis Rirsi. oRond TviTon yofiliyvnen zeviT
wamomjdari, sxva yvelaferi Wirsac waeRo. dRemde es saziz-
350
Rari seni ar asvenebs kacobriobas; uamisod es mokle wuTi-
sofeli ufro SvebiT gasavleli iqneboda.
ZalauflebisaTvis ltolva da Zalauflebis mqonis ada-
mianTa godebiT gaumaZRroba kacobriobis ubedureba da ga-
nukurnebeli senia, _ lukam klaras xeli mouWira da Tva-
lebSi Caxeda.
_ arafris mosmena ar minda, me Seni sicocxliT vcocx-
lob da jojoxeTSic SenTan yofnas varCev sxva yovelgvar
amqveyniur nebivrobas, _ klaras naTqvamze mesame zaric
dareka da speqtaklis dawyeba auwyaT.
Teatridan gamosuli klara da luka prospeqtze mo-
seirnobdnen. ucb maTi yuradReba restornidan gamosuli
jgufis Jriamulma miipyro. marine alina, Salva da kidev
ramdenime kaci da qali erTad Sejgufebuliyvnen da qeifis
Semdeg erTmaneTs qaTinaurebiT amkobdnen.
_ klara, xom ar SevbrundeT? magaTTan SexvedriT sulac
ar minda dRevandeli saRamos tkbili gancdebi gavimwaro, _
SesTavaza lukam.
_ SevbrundeT. magaTi axvari dedac vatire! _ siciliT
upasuxa klaram.
jer SeCerdnen. patara xans waisaubres, mere Setriald-
nen da ukan wavidnen.
_ ori naZirala! _ kbilebSi gamoscra marinem.
alina mxiarul saubarSi iyo garTuli, marines naTqvami
rom gaigona, uneblied hkiTxa: _ visze Tqvi?
_ ven SeniSne? luka da is gaTaxsirebuli klara aqeT
modiodnen, Cven rom SegvniSnes, ukan gabrundnen; ager sad
mieTrevian! _ marinem xeliT aCvena.
_ viS, namdvilad isini arian! RmerTo Cemo! ra mSvenieri
wyvilia. ramdeni xania ar minaxia, gaviqcevi, vnaxav da maSinve
movbrundebi! _ alina pasuxs ar daeloda, ise gaiqca maTken.
_ esec aris akaraki! _ marinem mis mimarT gadaaf-
urTxa.
351
_ ra xdeba? _ Salva, aqamde TanameinaxeebTan qaTinuarebs
rom abnevda, marines saqcieliT dainteresda.
_ ori naZirala davinaxe da xasiaTi mTlad gamifuWda,
_ luka da klara daanaxva alinam didi sixaruliT rom
gadakocna.
_ dedas vutireb, axla ki gavamwareb magaT! klara am
ubanSi cxovrobs. mTeli ubnis Savebi Cemi Zmakacis _ bikent
antoniCis xelSi arian, _ Salva SezarxoSebul Tanamesufres
miubrunda: _ bikent antoniC, gaxsovs `inturistSi~ pur-
marili rom CagviSxames?
_ rogor ara.
_ is luka aqa brZandeba. am ubanSi erTi gavardnili
sayvareli hyavs; modi, am ubnis Savebs magrad gavawewinoT,
_ SesTavaza Salvam.
bikenti kargad Seqeifianebuli iyo da sagmiro saqmeebis
Cadenis Wia Seujda ganusazRvreli Zalauflebis mqone kan-
onis damcvels.
_ axlave, Cemo Salva, magaze guls dagwyvet? _ upasuxa da
Rvinis smisagan gabecebuli TvalebiT gamvlelebs daakvirda,
iqve, Wadris xis ZirSi Segrovil biWebidan erTs dauZaxa.
_ am ubneli xar? _ hkiTxa.
_ diax, _ miiRo pasuxi.
_ aba, minosa gecnobeba.
_ minosas vina ar icnobs.
_ radgan icnob, wadi, moZebne da uTxar, prokurori
bikent antoniCi gibarebs-Tqo.
_ prokuraturaSi milicielebi gamogeliaT? me bozoba
unda damawyebinoT? _ biWma Subli Seikra.
_ cud saqmeze ar veZaxi. Cemi Zmakacia. wadi, uTxari da
Tu ar awyobs, nu mova, _ dauyvava biWs; bolos daiTanxma
biWi rom midioda, gakvirvebuli butbutebda: _ vax, minosa
da prokuroris Zmakaci?!
352
aT wuTSi biWma minoca moiyvana, iqve prospeqtze yo-
filiyo. koxtad Cacmuli, ormoci wlis inteligenti, veravin
ifiqrebda, rom is Savi iyo. bikents Tavazianad miesalma.
_ kpz-Si Tqveni vinme zis? _ hkiTxa bikentim.
_ oria binis qurdobaze, erTma ki manqanidan magnito-
foni moipara.
_ xvalve samive gareT iqneba.
_ es rogor?
_ rogor da egre. ager, samni rom dganan, _ alina isev
lukas da klaras esaubreboda. _ iqidan ori unda gawewo.
_ erTi gogo Cveni ubnelia, Zalian wesieri gogoa, fab-
rikaSi muSaobs; ors ar vicnob.
_ Seni ubneli gogo da is vaJbatoni igre unda aburTao,
sicocxle SesZuldeT! _ mere sxvebs rom ar gaegoT xmadab-
la daumata: _ eg vaJbatoni magrad daauTaveT da gogo kidev
magis win koleqtiurad ixmareT.
_ me vin ggonivar, antoniC, amas rogor mkadreb?! _ mi-
nosa saavdrod moiqruSa.
_ im binis qurdebs, iseT sroks avkideb, cimbiramde cim-
cim waiRebs. magnitofonis qurds kidev rac magnitofonebi
dakargula, sul magas davabraleb, gawyobs?
minosa Cafiqrda: _ kargi, xvalidan Sevudgebi saqmes, _
daeTanxma.
_ xvalidan ki ara, eg biWi saxlamde miacilebs, midiT
da ausruleT, rac dagavale.
minosas mwared gaeRima, _ gasagebia. oRond biWebi xvalve
gamouSvi. magaT ki ise gavxdi, rom TavianTi fexiT garbod-
nen kukiaze.
_ Sen ici, oRond nu daxocav, gaaTaxsire.
minosa uxasiaTod gamoeTxova. `me qurdi mqvia, eg ki
patiosnebis da samarTlianobis damcveli _ prokurori, sa-
disti, mamaZaRli! davafurTxe aseT qveyanas!~ _ fiqrobda
353
da Tan moqmedebis gegmas awyobda.
alinam klaras mipatiJebaze uari Tqva, didi xnis saubris
Semdeg gamoeTxova, ukve gviania, sxva dros SevxvdeTo; mo-
qeifeni ukve daSliliyvnen...
klaras binisken viwro quCiT midiodnen. win gaCerebuli
oTxi kaci mTlianad ketavda gzas.
_ iqneb gagvataroT, _ Tavaziad sTxova lukam.
_ Tu gaeteviT, gaiareT, _ damcinavad upasuxa erTma.
lukas gaeRima.
_ ras iRriWebi yvelis vaWariviT, erT sulze asi ma-
neTi Rirs aq gavla; orasi maneTis gadaxda mogiwevs.
_ magdeni ara maqvs, zogi sxva dros iyos.
_ xval gramafonSia. gogo dagvitove da aqedan aacvi!
_ sul eg aris? _ lukam damcinavad ikiTxa.
_ ras icini, Se axvaro! _ erTma lukas xeli mouqnia,
romelzec xeli staca da asfaltze gaagora.
yvelaferi swrafad moxda, oric pirvelis gverdiT
daagdo.
_ sakmarisia! _ minosam lukas brZanebis kiloTi uTxra:
_ wavideT da TqvenTan vilaparakoT.
_ wavideT! _ upasuxa lukam. klarac aedevnaT. _ biWebo,
Cemze nawyenebi nu iqnebiT! _ lukam miaZaxa, tanisamosis
ferTxviT rom dgebodnen.
_ sad mivdivarT? _ klaram ikiTxa.
_ SenTan, imedia uars ar gvetbyvi, _ uTxra lukam.
_ Tqven wadiT, me TviTon mognaxavT! _ ubrZana biWebs
da minosa lukas gahyva.
meore sarTulze avidnen, klara orives binaSi SeuZRva.
_ sufras Tu gagviSli, Zalian dagvavaleb, Cemo klara,
_ sTxova lukam. _ modi jer erTmaneTi gavicnoT, luka
xuciSvili, _ minosas xeli gauwoda.
_ minosa _ amiran devdariani, _ miiRo pasuxi.
354
_ batono amiran, Tqveni garegnoba yvela keTilSobil
kacs guls gauxarebda. rogor SegiZliaT amgvari boroti
xulignebis moTmena? ra moxda, iqneb dagiSaveT rame?
_ jer Sen mipasuxe, bikent antoniCi ratom gemtereba?
_ eg vin aris?
_ prokuroria.
_ ra ici, rom memtereba, roca mag kacs ar vicnob.
_ is gicnobs Sen da am qalbatons.
_ ra mindao, ras medaveba?
_ eg Sen unda miTxra. Cveni raionis prokuroria. weRan
damiZaxa, Tqveni Tavi damanaxa, TqvenTan erTi sxva qalic
iyo, is ara, eg gogo da biWi magrado...
_ ra magrado?
_ ena ver ityvis im sibinZures, ris mkadrebelic me ara
var. Cveni ori biWia daWerili binis qurdobaze, erTi lawi-
raki ki avtomobilidan magnitofonis moparvaze daiWires;
samives ganTavisuflebas Sempirda Tu... axla me da Sen unda
movifiqroT ZaRlebis lukma rom ar gavxdeT.
luka Cafiqrda. axla ukve yvelaferi naTeli iyo, etyoba
Salvam da misma Tanameinaxeebma axali veragoba dagegmes.
klaram sufra gaawyo.
_ Cveni gacnobisa iyos! _ lukam Wiqa minosas daurtya.
sityvis uTqmelad Seeqceodnen saWmels.
_ am ojaxis ufross da Cvens maspinZels, qalbaton
klaras gaumarjos! _ es sadRegrZeloc Sesves.
_ qalbatoni klara Seni raa? _ ikiTxa minosam.
_ klara Cemi Tanaklaseli, sakuTar sicocxleze Zvir-
fasi xativiT salocavi megobaria _ sufTa da spetaki, _
auxsna lukam.
_ minos, am ubanSi cxovrob da kargad unda micnobde,
megobrobac SemiZlia da veragi adamianisaTvis samagieros
Rirseulad gadaxdac. lukas usazRvro megobruli siyvaru-
355
lisaTvis mimiZRvnia Cemi sicocxle, me lukas bednierebisT-
vis mlocveli var; Cven megobrebi varT da sxva araferi;
borot adamians CemTvis esac Surs.
ramdenime Wiqis dalevis Semdeg ufro gaexsnaT gulax-
dili saubris survili. pirveli minosam daiwyo: _ axla
raki erTmaneTi gavicaniT da erTad Wiqac avwieT, gulax-
dili saubris ufleba gvaqvs, _ man dawvrilebiT mouyva rac
daavala naqeifarma prokurorma, _ me maSinve mewyina, aseTi
ram rom mkadra, magram daWerili biWebis ganTavisufleba
Sempirda da mec eSmakoba vixmare. vifiqre, davxvdebi, SevaSin-
eb, mere saxlSi yofnas vaiZuleb, im axvar prokurors ki
movaxseneb, Seni davaleba Sesrulebulia-meTqi, magram ras
vifiqrebdi, luka rom aseTi magari da Rirseuli vaJkaci
iyavi. magari biWi Canxar, _ minosam lukas gauRima, xeli
aswia da lukas xelebze daurtya.
gamxiaruldnen. saubari gaugrZeldaT.
klara dawvrilebiT mouyva, rac marines, Salvas da maT
Sesaxeb CvenTvis cnobilia. arc restornis ambavi gamorCa, lu-
kas daWera rom undodaT da axlac ar aklebdnen mcdelobas.
_ biWo, Sen TiTqmis `pabegSi~ yofilxar. mogikvdes mi-
nosa Tu Zmoba ar gagiwios! _ minosam erTxel kidev daurtya
xeli.
moqmedebis gegma Seadgines: klara da luka erTi kviris
ganmavlobaSi ar gamoCndebodnen...
meore dRes minosam bikent antoniCi Tavis kabinetSi
moinaxula da davalebis brwyinvaled Sesrulebis Sesaxeb
moaxsena, Tanac daumata: iseT dReSi arian, mTeli kvira
fexze ver dadgebian da, Tu dagvavaleb, im ileTs kidev
gavimeorebTo.
gaxarebulma bikentim maSinve Salvas daureka; didxans
icines da ixarxares. mere marines daureka da didi warmatebis
Sesaxed aRfrTovanebiT moaxsena.
356
_ eg marine viRaa? _ hkiTxa minosam.
_ didad warmatebuli qalbatonia; male kidev ufro
daawinaureben, _ auxsna.
_ amxela did qalbatons im axalgazrdebis egra dasja
raSi dasWirda?
_ xom ici, adamians rac meti Zalaufleba aqvs, miT
daundobelia.
_ eg didi Tanamdebobis qalbatoni Tavis dabmuli qmris
win koleqtiurad rom ixmaron, rogor moewoneba?
_ jer erTi, rom gauTxovaria, meore kidev iseTi saqm-
ro hyavs, vin ras gaubedavs. axla rom davureke, Salva
magis saqmroa; imaTac magis sasiamovnoT movuwyeT garToba.
_ hooo! _ mravalmniSvnelovnad Tqva minosam. _ im biWebs
rodis gamouSveb?
_ biWo, Wkviani mgonixar, binis qurdobaze da aTas
oxrobaze daWerilebis ganTavisuflebas rogor mTxov?!
_ aba, momatyue?
_ mogatyue Tore didi vinme myevxar! madloba Tqvi, Tu
axlave kameraSi ar Segagde qalis koleqtiuri gaupatiurebi-
saTvis!
_ magari xar, bikenti prokuroro, Seni kacobiT gagi-
marjos! arc Cvena varT ukbilo biWebi. ise ki magrad
uyaraule, is Tanamdebobis qalbatoni Tqveni meTodiT aravin
wamoixios! _ minosa karebTan mivida: _ Tu mag biWebs ar
gamouSveb, gadagdeba Cvenic moixile! _ me qurdi mqvia, eg
kidev prokuroria. amdeni nabozrebi Tu bozebi erTad ra
Zalam Seyara, kaco?! _ gareT gamosulma Cailaparaka da
iqaurobas gascilda.
Salva imave saRamos estumra marines da, sasixarulo
cnoba, rom dabmul lukas win koleqtiurad gaaupatiures
klara, didi sicil-kiskisiT gaarCies; drodadro bikents
urekavdnen da TavianT emociebs sixaruliT uziarebdnen.
alina am ambavs SemTxveviT Seeswro da gaocebuli darCa.
357
_ es Tu marTalia, ra gixariaT, xalxo?! arada amas
verafriT davijereb, Tqven lukas Cemze ukeT icnobT; gana
iseTi arakacia, rom amgvari Seuracxyofis Semdeg sicocxle
isurvos? an luka iseTi batkania, rom ase iolad daimor-
Cilon?! es zRapari ufroa, vidre sinamdvile, _ alinas amis
meti aRaraferi uTqvia, amgvari borotebis momsmeni marines
kabinetidan gaognebuli gamovida...
minosas wasvlis Semdeg klara da luka didxans mdumared
isxdnen, am sazareli ganzraxvis mosmenis Semdeg laparakis
survili ar hqondaT. lukam daamTqnara da CaTvlima.
_ Seni sawoli gasworebulia, gadi meore oTaxSi da
daiZine, _ urCia klaram. _ karis Caketva ar ginda, Senc xom
gramitona ara xar, _ siciliT uTxra.
_ ratomRac ar meSinia, _ lukam xelebi gaSala, klara
mkerdSi Caikra, nazad akoca, _ axla wavedi, _ Tqva da Ta-
visi oTaxisaken gaemarTa. klaram sawolamde miacila. xe-
lze moefera da ukan gamobrunda.
meore dRes saxlidan ar gasulan, luka minosas amx-
anagebis bedze wuxda da frTxilobda, maTi mizezitT biWebis
ganTavisufleba ar CaSliliyo. xuT saaTxe ki minosam dare-
ka. saRamoze restoranSi gepatiJebiT, am nabozrebs unda
davumtkico, rom kacuri kacoba maTTvis urgebi xiliao.
_ etyoba minosa gaacures, _ Cailaparaka lukam. es dRe
xom davrCiT saxlSi, Cvenc xom gvekuTvnoda erTad yofna,
_ RimiliT Sexeda klaras, romelic sixaruliT kiserze
Camoekida.
male SeSfoTebulma alinam dareka: _ raRac sazizRar
ambebs yvebian marinesTan, lamis guli gamiskdes! _ tiriliT
ambobda.
_ Cven kargad varT, saaTnaxevris Semdeg sastumro
Tbilisis SesasvlelTan modi, danarCens iq gaigeb, _ upasuxa
klaram...
358
sastumro Tbilisis restornis SesasvlelTan minosa
Tavisi sami amxanagis TanxlebiT icdida. alina gamoCnda,
Wadris xesTan gaCerda; mousvenroba etyoboda.
_ ra magari naSaa, _ etyoba kuros elodeba, _ ga-
Wores.
alinam luka da klara Sors SeniSna da maTken sirbil-
iT wavida. orives ise gadaexvia, TiTqos wlebis ganmav-
lobaSi dakarguli ojaxis wevrebi ariano. Sexvedris emocia
rom dacxra, tirili auvarda. _ rogor mixaria kargad rom
xarT, Tqvenze iseTi ram gavige, guli rogor ar gamiskda!
_ cremlebis wmendiT Tqva.
_ iseTi ra gaige? _ hkiTxes.
_ ena ver ityvis im sazizRrobas, rasac marines kabi-
netSi hyvebodnen.
_ luka daabes da klara koleqtiuorado?...
_ RmerTo Cemo! es saidan iciT?
_ sasurveli sinamdviled warmoidgines, radgan amgvari
davaleba misca iman visac kanonis dacva evaleba, _ am sau-
briT miuxlovdnen minosas jgufs.
_ icnobdeT. adre TqvenTvis vin viyaviT ar vici, axla
ki keTilis mosurned CagvTvaleT, _ minosam Tavisi Zmak-
acebi warulginaT da yvela restoranSi SeipatiJa.
_ bodiSs vixdi, me ver Semoval. axla marine Tavisi
prokurorebiT mova da mec dapatiJebuli var; gareT da-
vicdi, viTom arc SegxvedrivarT, xom iciT, rogori eWviani
Tanaklaseli gyavT, _ alinam moibodiSa da ganze gadga...
minosas yvelaze TvalsaCino adgilas daekavebina magida,
sufra mdidrulad gaewyoT. wynarad, usityvod isxdnen. ukve
ramdenime sadRegrZelo Sesves.
_ luka Sens winaSe Tavs Sercxvenilad vgrZnob. sxva
vinme lawiraki rom yofiliyo sindisis ZarRvic ar Semi-
tokdeboda. SevaSinebdi, Sinidan gareT ar gamosuliyvnen,
359
arc vetyodi, amas ratom vakeTebdi, axvar prokurors ki
sul sxvanairad movaxsenebdi, magram Sen sul sxva yofilx-
ar. vaJkacoba, Zmakacis siyvaruli, keTili guli da arakacebis
risxva es is Tvisebaa, ris gamoc ase Zlier Seayvare Tavi
im koleqtivs, sadac Sen Widaob; swored mag TvisebaTa gamo
ase Zalian sZulxar im axvar kanonis virTxebs. me Seni
yvela nabiji Seviswavle da am biWebTan erTad gTxov, Seni
keTilis msurvelebad CagvTvalo. Seni angariSi TviTon icode.
Cems gabiTurebisaTvis ki javrs ar SevWam. Tu rameSi Cveni
gverdSi dgoma dagWirdes, SenTan gavigule, _ minosas grZno-
bebi moeZala, lukasTan vaxtangurad dalia da Zmurad ga-
daexvia.
am dros darbazSi Salvas da marines xmiauriani samego-
bro Semovida. alinas garda sami sxva qalic axldaT, aqedan
erTs bikent antoniCisTvis gamoedo xeli, meore prokuro-
ris formaSi sqelkisera ipolit pavloviCi icno lukam,
Salva da marinec xelmklaviT Semovidnen; maT kidev xuTi
ufrosi asakis kaci SemohyvaT. cota xans darbazis Suagul-
Si gaCerdnen, sanam sabanketoSi Sevidodnen. minosas magidi-
saTvis yuradReba ar mouqceviaT, Tumca lukas da klaras
maTTan yofniT Tanac aseT mxiarul sitauciaSi, marine sas-
tikad gawbilda; Salva da bikenti ki ise daibnen, enis ga-
tokeba gauWirdaT.
minosa sixarulisagan enad gaikrifa. bakalSi Sampanuri
daisxa da xmamaRla, irgvliv yvelas gasagonad daiwyo.
_ Cemo megobrebo, am sasmisiT adamianSi rac kargia,
namusiania, piriania, siyvarulia, RvTisnieria imas gaumarjos!
sxva danarCenis RvarZlis, Suris, siZulvilis da arakacobis
deda vatire! _ bolo sityvebi ise Tqva, TiTqos es bikentis
da mis gverdiT myofebs exebao.
_ gaumarjos! _ erTxmad wamoiZaxes. yvela adga, maT
Soris klarac da iseTi siTboTi Seazaves minosas naTqvami,
360
rom ipolitTan xelmklaviT mdgarma qalma SeniSna: _ ra
keTilSobili adamianebi Canan; Tanac ra mSvenieri wyvili
amSvenebs maT sufras, _ luka da klaraze aniSna.
_ magaTi keTilSobileba Salvas hkiTxe, _ RvarZlianad
SeuRrina ipolitma da sabanketo darbazisken gaiwia...
qeifi gagrZelda. minosam klara da luka erTad adRe-
grZela da male SeuRleba usurva. lukas gaeRima, klaram
wamoiwia, undoda eTqva, Cven mxolod megobrebi varTo; lu-
kam xeli mohkida da TvalebSi Sexeda, sityva ar aTqmevina.
_ egre tkbilad SegaberoT! _ minosam magidaze daclili
bakali pirqve dadga. iseTi xmamaRli iyo es naTqvami, rom sa-
banketo darbazSi ki ara, restornis gareTac gaigo nebdnen.
_ naZirlebi! _ kbilebSi gamoscra marinem.
_ magaT dedas vutireb, ise CavaSxameb mag SeuRlebas
Tavbedi iwyevlon; klarasTvis albaT meore oficialuri
qorwili iqneba gramitonas Semdeg, _ Caiqirqila Salvam.
_ araoficialurSi Senc xom ar miiRe monawileoba? _
ironiuli RimiliT SeekiTxa marine.
_ Tu mindoda, uars rodis ambobda, zed mexeoda. me sul
sxva kaci var, gramitonas gadorblilis danaxva guls mirevs,
_ daitrabaxa Salvam.
_ netav Tu kidev darCa binZuri vinme masTan rom ar
gdebuliyo?! _ marinem zizRiT SeiWmuxna saxe. _ am dros
ipolite fexze adga da yuradReba moiTxova: _ megobrebo,
me dRemde ar Semxvedria iseTi Seferebuli wyvili, ro-
goric marine da Salvaa, _ moulodnelobisagan marine ska-
mze Sexta. _ ori klasis merxidan dRemde ganuyreli da
uerTgulesi megobari. vusurvoT, es megobroba ufro gaeR-
rmavebinoT da sabolood gaaxaron TavianTi keTilis
msurvelebi!
xmauriT wamoiSalnen da ise adRegrZeles, TiTqos ukve
SeuRlebulebi yofiliyvnen...
361
_ gareT gadi da magaT SofrebTan gaarkvie ra xalxia
im sabanketoSi Sekrebili, _ minosam erT Tavis mxlebelTa-
gan daavala.
is male Semobrunda da pasuxi mouctana: _ oTxi manqa-
niT arian: erTi bikentisaa, erTi raionidan Camosuli proku-
rori yofila viRac Salva, ori kidev ucxo kacebisaa mTav-
robaSi umuSaviaT. erTi gogo komkavSiris verxuSkidanaa.
erTi kaci _ sqelkisera respublikis prokuraturidanaa;
danarCenebi wvrilfexobaa colebi da ravi SeiZleba say-
varlebic iyvnen.
kidev cota xans darCnen, guliTadad isaubres. bolos
wynarad aiSalnen da erTmaneTs gamoemSvidobnen.
sabanketoSi ki kiskisi, xorxoci, smaSi SerkinebulTa
qaTinaurebiT da trabaxiT Senelebuli Rrianceli SuaRememde
ar Sewyvetila.
lukam klara saxlamde miacila; axla ukan gabrunebas
apirebda.
_ sad waxval? _ hkiTxa klaram.
_ papuna WeliZis bebiis binaSi.
_ papuna WeliZe Seni amxanagia, misi bebia kidev Seni
amxanagis bebia, _ ironiulad Tqva klaram.
_ eg ratom gamaxsene?
_ am SuaRameSi papunas bebiis saxlSi rom midixar, nuTu
im qalbatonis doneze mainc ara var, rom ase gulcivad ar
dafrTxe?
_ ra vici, Cemo klara, ar minda rom... _ luka daibna,
saTqmeli ver daamTavra.
_ wadi, luka, SenTan yofniT uzomod gamanebivra gange-
bam; klaras deda vatire, Tu zedmeti SewuxebiT Tavi moga-
bezro! _ klara oTaxSi Sevida da Tvalcremliani savar-
ZelSi Cajda.
luka uxerxulad idga naxevradSexsnil karebSi. zedmeti
363
moridebiT klaras guli atkina. oTaxSi Sevida. klara xe-
lebSi TavCarguli ijda. lukam mis win Caimuxla da kalTa-
Si Tavi Caudo. klaram mokrZalebiT, Zalian frTxilad, TiTqos
eSinia es moCveneba ar gamiqreso, Tavze xeli gadausva. ̀ nuTu
es sinamdvilea?~ klara ocnebis burusSi gaexvia. lukam misi
xeli aiRo da akoca. moWarbebuli emociebisgan klara tiro-
da. luka adga, orive xeli moxvia, aitaca, mkerdSi Caikra da
mxurvaled Cakocna. axla ki maTi SeCereba araviTar Zalas ar
SeeZlo. amdeni xnis erTmaneTisken ltolvidan TavSekavebis
Semdeg alersis morevSi CaiZirnen.
diliT klaras lukas mkerdze Tavdadebuls gaeRviZa.
frTxilad daxeda, nazad akoca da Tvalebi daxuWa.
muxTalTa borotebaze damyarebuli
momxveWeloba
lukas raionidan wasvliT gramitoni damSvidda. axla
aRaravisi eSinoda da rac surda. Tamamad akeTebda. politin-
formaciebze iseT yinulis bombebis muqaras afrqvevda,
amerikelebs rom gaegoT, guli uomrad gauskdebodaT. grami-
toni patara SeniSvnasac ver itanda, Tavi yvelafris mcodne
da yovlisSemZled warmoedgina. gansakuTrebiT saidumlo
saqmeebis Semsrulebeli Wimia da xiTava hyavda. kvira ar
gavidoda, rom maTTan TaTbiriT ar moefxana ambiciebiT daa-
vadebuli suli.
_ Seni yvelas eSinia, gramiton qarumiC, rac is giJi
luka gaqra, ena CauvardaT, dadedldnen. zauras maSin grZe-
li ena ro hqonda, axla zeTSi Cavardniol wiwilasaviT
dadis, _ amayad Tqva xiTavam.
_ ver maminelebia, maSin uRmerTod rom gvcemes, Tanac
sikvdils Zlivs gadavurCiT; lukas wasvliT yvelam Caisvara.
marto es rqiani qitesa uberavs Zveleburad. arada maSindeli
364
dawerili magas aqvs, sadme rom miitanos, kargi dRe ar
dagvadgeba, _ xiTavam SeSfoTeba gamoTqva.
_ is ambavi marto zauram, qitesam da klaram ician.
zaura igre SauSinebiaT, iZaxis, lukas axlosac ar gavi-
karebo; klara qalaqSia es ambavi sulac aRar aSfoTebs; ai,
qitesa ki saxifaToa, SeiZleba CagviSvas, Tan sabuTic aqvs
da... _ gramioonas Cveulebisamebr tuCi Camouvarda.
_ qitesa rom ar yofiliyo, luka ukve gasaRebuli gvy-
avda. mindorSi marto gdia, magis gaqrobas ra unda, Tanac
grZeli ena aqvs, qaRaldsac wavarTmevT da morCa, _ daas-
kvna Wimiam.
_ mokled, qitesa unda moispos, mere naxe danarCenebis
daSineba, _ brZana gramitonma.
_ isedac yvela daSinebulia, magram Cven aravis javrs
ar SavWamT, _ daitrabaxa Wimiam...
klara da luka vaxSmis Semdeg televizors uyurebdnen,
daTo jariaSvilma rom dareka.
_ guSin savele binaSi Cemi simamri _ qitesa Camomxr-
Cvali naxes. ra vici, daadgines, Tavi CamoixrCoo; saamiso
araferi sWirda, _ tiriliT laparakobda.
yurmili klaram aiRo da wivili atexa.
_ ra moxda? _ luka eca.
_ qitesa Zias Tavi CamouxrCvia.
lukam yurmili gamostaca. _ romeli xar, ra moxda? _
CasZaxa.
_ daTo var, luka, qitesam _ Cemma simamrma Tavi Camoi-
rCo savele binaze, _ slukuniT Tqva daTom.
_ qitesa Zia Tavs ar CamoixrCobda. axlave movdivar! _
lukam yurmili dado. _ qitesa Zia CamouxrCviaT, Cemi ga-
darCena sicocxlis fasad daujda, _ Cailaparaka.
_ vin CamoaxrCobda, luka? _ klara gakvirvebuli miaC-
erda.
365
_ icnob Sen imaT, Cemma Semwynareblobam daRupa is, vinc
sicocxle SeminarCuna. moriels moralis kiTxviT kbenas ver
gadaaCvev! _ luka fexze wamodga. axlave mivdivar.
_ mec wamoval. am dReebSi aq marto darCenils ginda,
guli gamiskdes?! xels araferSi SegiSli?! amalias xom unda
am mwuxarebis Jams Tanadgoma, wamoval ra, luka, _ klaram
iseTi TvalebiT Sexeda, lukam uari veRar uTxra.
diliT ise adre daadgaT Tavze, Wirisuflebis garda
aravin iyo.
amaliam miatira: _ Tavi CamoixrCo, marTalia mTlad
xelgaSlilad ara vcxovrobdiT, magram Tavis CamosaxrCobi
araferi hqonda.
lukam Rrmad Cafiqrebulma Sexeda, xma ar amouRia, arc miu-
samZimrebia. aSkarad etyoboda, rom raRacaze gacofebuli iyo
da am mdgomareobaSi yvelas mimarT civi da miukarebi Canda.
_ micvalebulis oTaxidan yvela gaiyvane da Sen darCi!
_ uCveulod gabzaruli xmiT ubrZana daTos.
gakvirvebuli qalebi sityvis Seubruneblad gavidnen.
_ qitesa Zias sxeuli unda davaTvaliero, momexmare, _
uTxra daTos.
sxeulze mravali Calurjebuli adgili, organ blagvi
sagnis dartymisagan kani gaxeTqoda. marjvena xeli motexi-
li aqvs, _ Cailaparaka lukam.
_ uwamebiaTT da CamouxrCviaT! _ lukam iseTi risxva
Camdgari TvalebiT Sexeda, rom daTos gaacia. _ boTe, es
aris Tavi CamoixrCoo?! _ nebisyofis didi daZabviT uxde-
boda Tavis Sekaveba. bolos veRar SeZlo.
_ aaauuux! _ ise iRriala amis gamgons ekali daayara.
muxlebze daeca da qitesas zeda daemxo. daWrili lomiviT
Rrialebda. daTo axlos misvlas ver bedavda. amalia, misi
deda da ramdenime qali iqve karebTan Semosuliyvnen da fexi
win veRar gadmoedgaT.
366
luka cotaTi damSvidda, fexze adga da gverdiTa oTax-
Si gavida, daTo ukan damnaSavesaviT aedevna; amalia da misi
dedac Sevidnen masTan. luka mdumared, Rrma fiqrebSi Ca-
Ziruli ijda; xmis amoRebas veravin bedavda.
_ dakrZalva rodis gadawyviteT? _ ikiTxa lukam.
_ ise moulodnelad moxda, rom finansurad cota gvi-
Wirs; oTx-xuT dReSi SeiZleba movaswroT, _ mokrZalebiT
Tqva daTom.
_ am sofelSi yvelaze marTali, patiosani da namdvili
adamiani mokles, yaCaRebis, damtaceblebis, aTasi juris ar-
amzadis da laCrebis gulis gasaxarad, _ luka cota xans
dadumda.
_ mokles?! _ amaliam da misma dedam loyebi Camoi-
kawres.
_ sityva arsad dagcdeT, male yvela damsaxurebulad
miiRebs. rac Seexeba dakrZalvas, am aptiosanma kacma imdeni
iSroma, dakrZalvis da saflavis mowyobis xarjze Tqven
araviTari sazrunavi ar geqnebaT, _ luka gareT ezoSi gav-
ida, daToc ukan mihyva.
_ timoTe xom ici, meZroxeobis fermis gamge rom iyo,
gramitonas gaunTavisuflebia, sanam sadme gagvaswrebs, axlave
naxe da aq moiyva, _ uTxra daTos da isac sityvis uTqmelad
gavarda.
male timoTe qaqaniT movida. luka rogorc dainaxa, misken
xelebgaSlili wavida da gadaexvia, erTad dasxdnen da wais-
aubres.
_ timoTe batono, xom varT patiosani biWebi? _ uceb
hkiTax lukam.
_ Cemma mzem! rogorc gamatane, igreve maqvs damaluli;
uSenod kapikic ar moakldeba.
_ patiosani xar, timoTe batono, madloba ufals, am
sofels SenisTanebi rom amSveneben! axla ai ras gTxov: nax-
367
evari daitove da rogorc Senma sindisma gikarnaxos, ise
moixmare, naxevari am saRamos CemTan moitane. kidev erTsa
gTxov, iqneb jagara moZebno da gvian Rames CemTan movides;
Sen ar Segawuxebdi, magram ar minda vinmes TvalebSi movedo,
_ luka adga da timoTes kidev gadaexvia.
_ luka, amdens rom mitoveb, meSinia, iqneb ise ver
gamoviyeno, rogorc saWiroa da SenTan Sevrcxve, _ timoTe
Sewuxda.
_ Sercxvena Tu gindoda, sul SenTan iyo. ara, timoTe,
Sen is kaci ara xar namusi rom fulSi gacvalo, _ uTxra
lukam da mxarze siyvaruliT mouTaTuna xeli...
saRamoTi timoTem lukas fuli miutana; mogvianebiT ki
jagaram miakiTxa.
_ biWo, sad gadaikarge, megona, am nabiWvrebma raRaca
ugdes-meTqi! _ misi danaxviT gaxarebuli jagara lukas ga-
daexvia.
_ am naZiralebisagan yvelaferia mosalodneli, Zveli
Zmakacebi ise dauSinebiaT, axlos ar midgebian.
_ znaCit, isini saZmakaod ar vargebulan.
_ marTali xar da Senc imitom dagibare, rom Seni vaJka-
cobis mjera, verc SegaSineben.
_ mogikavdes jagara Tu gimuxTlo, an am axvrebma SenTan
Zmakacobis akrZalva gamibedon! _ jagaram muSti mkerdze
dairtya.
_ jagar, qitesa Zia awams da igre CamoaxrCes, vici vinc
iqnebodnen. zauri damiSines, CemTan gakarebisa eSinia, Tore
ise kargi vaJkacia. Sen Tu isurveb mkvlelebis samsjavroze
dagaswreb.
_ CamoaxrCes? ox, magaTi deda! mokled, luka, Sens gver-
diT migule. mende rogorc sakucar Tavs; jagara mokvdes
Tu gagawbilos!
_ kargi. danarCeni qitesa Zias dakrZalvis Semdeg
vilaparakoT.
368
_ lukam fulis didi Sekvra win daudo. _ es zaurs
miatune, imisi wilia. _ erTi imxela Sekvra jagaras mia-
woda, _ es kidev Senia. kacuri sindisiT da patiosnebiT
daimsaxure.
_ es ra fulia, kaco, xelsac ar davakareb!
_ geficebi, jagar, virTxebs wavarTviT. adre sxvanairad
vfiqrobdi, magram ramdeni vecade isev virTxebis xelSi
xvdeboda. mas Semdeg, rac Cemze nadiroba daiwyes, bevr ra-
meze guli amicruvla, yaCaRebTan patiosnebiT brZola uto-
piaa; yaCaRs Tavisi eniT unda elaparako. am fuls, Cemi
gagebiT, vinc imsaxurebs imas vaZlev. xom ici, rom arakacebs
ver vitan, hoda, Tu eWvi gepareba, mag fuls nu aiReb.
_ ZaRlis Svili viyo, fuli ki ar minda, Seni wyeninebis
meSinia, _ jagaram fuli aiRo. _ zauras ra vuTxra?
_ lukam gamomatana, ojaxs moamxare-Tqo. Tu dagibruna,
ukan miayare da wamodi...
imave Rames lukam Wirisuflebs fuli miutana, amdeni
fulis danaxvaze Tvalebi daaWyites.
_ es qitesa Zias patiosani Sromis Zalian mcire nawil-
ia, romelic momxveWel yaCaRebs wavarTviT. Tavis dakrZal-
vaze da saflavis keTilmowyobaze uneblied izruna.
lukas SekiTxva ver gaubedes.
_ aiRe es fuli da dakrZalvis organizacia ise moawye,
rogorc im keTilSobil adamians ekadreba. qitesa Zia ar
momkvdara, is gardaicvala, rameTu am mokle wuTisofelSi
patiosani mSromelis saamayo saxeli datova, _ uTxra daTos,
romelic gaognebuli misCereboda.
marine dakrZalvaze ar mosula. depeSa gamogzavna da
bodiSi moixada, rom samsaxurSi gadatvirTvis gamo Camos-
vla ver moaxerxa.
luka xalxSi ar Cndeboda, magram gramitonma mainc
gaigo luka Camovidao da kinaRam guli gauCerda. Wimiam
369
anugeSa: _ ravi, biWebs davavale, vinc iq trialeben, luka
aravis unaxavs, klara ki Turme amalias sul gverdiT uzis
da masaviT glovobs.
_ vaime! klaramac xom icis is ambavi; Tanac Cem mters
magis gacofeba! _ ra vqna, panaSvidze mainc xom unda mivide!
_ amoitira gramitonma.
_ Sig nu Sexval, klara kidev gareT ar gamodis.
_ luka?
_ xom giTxari, luka iq aravis unaxavs. Tu kidev ga-
moCnda, xalxSi ra unda qnas, _ daamSvida SiSisgan gaog-
nebuli gramitona...
Salva panaSvidze iseTi gabRenZili mivida, rogorc ma-
mali indauri dastvenis molodinSi. viRac prokuraturis
ori TanamSromelic axlda. daTos xeli mowyalebasaviT mi-
ugdo da micvalebulis oTaxSi Sevida. amalias da mis dedas
raRac misamZimrebis msgavsi gaurkveveli sityvebi esrola.
klaras danaxvaze Secba, romelic zed ar uyurebda, swrafad
Cauara da gareT iseTi gaWimuli gamovida da xalxs ise
gadaxeda, TiTqos gamarjvebuli sardali triumfisaTvis
Segrovebul tyveebs aTvalierebso. TuTis jalRis qveS md-
gar lukas mohkra Tvali da triumfatoris yoyloCinoba
uceb gaufrTxa, swrafad gverdze gaixeda, viTom ver dainaxa;
aseT gaurkvevlobas cota xans SerCa. is iyo wasvla daa-
pira, rom mxarze viRacis mZime xeli igrZno, Semobrunda,
mis win luka idga. vai Sens Salvas, daibna, xmis amoReba
ver SeZlo.
_ qitesa Zias ra daemarTa, biWo?! _ ise hkiTxa, TiTqos
mas adanaSaulebda, ratom daemarTao.
_ ra vici, albaT klimaqsi hqonda, Tore Tavs rato-
CamoixrCobda, _ Salvam Caiduduna.
_ eqspertma giTxra, rom Tavi CamoixrCoo?
_ eqsperti ra saWiro iyo, Tavi CamoixrCo da eg ari.
370
_ eg ari, eg ari! axla aqedan droza mococxe, sxva saq-
meebi ar gagicivdes! _ lukam sxvebisgan SeumCnevlad mar-
cxena iRliasTan magrad mouWira xeli da ubiZga.
triumfatorad mosuli Salva ise wavida, rogorc sxvis
baRSi qurdobisaTvis gatyepili mawanwala...
gramitoni Tavisi qveSevrdomebis jgufiT gamocxadda.
Tanamoazreebma Seagulianes, nu geSinia, luka iq ar iqnebao
da gramitonic Tamamad Semovida ezoSi. daTos da mis gver-
diT mdgar ramdenime axlobels xeli CamoarTva, miusamZimra,
oTaxSi Sesvla ar isurva da gamobrunda, magram vai am gamo-
brunebas, TuTis xesTan lukas mohkra Tvali, Tan TiTi
dauqnia, aq modio. iqamde misvla ar unda, gramitons mux-
lebi aukankalda; axla ra moxdeba, vin icis; Wimia da xi-
Tava gverdiT rom axldnen, uceb gauCinardnen. gramitoni
nel-nela Setrialda da saxlSi mwevarisagan damfrTxali
kurdReliviT Sevarda. cxedaris kubos Cqari nabijiT Sem-
ouara, ise, rom WirisuflebisTvis zedac ar miuxedavs.
oTaxSi Cveulebisamebr mxolod qalebi isxdnen, kacebi gareT
ezoSi gamodiodnen. gramitonma meore rigSi qalebs Soris
carieli skami dainaxa, viwro gasasvlelSi vai-vaglaxiT
gaiara da rogorc viri xborebSi, maT Soris Cajda. droebiT
Sveba igrZno, mere ra, amqveynad adamianis movlinebac xom
droebiTia, magram am droebiTobaSic yvelas Tavisi warmo-
Soba eamayeba, Tundac is viri iyos. magram adamiani Tu si-
cocxleSive mkvdaria, arcerTi pirutyvi ar isurvebs mis
tyavSi SeZromas.
gramitoni ijda da sulac ar grZnobda uxerxulobas
ucnaurad aCurCulebul qalebSi marto yofniT, mTeli dRe
saRoreSi ijdeboda da gareT ar gamovidoda, oRond lukas
ar Sexvedroda. naxevari saaTi am mdgomareobaSi iyo, bolos
daTo mivida da gareT gaiyvana. aqedan wasvlas apirebda, rom
cnobismoyvareoba iyo Tu Sinagani raRac instiqti TuTis
371
xisken gaixeda da lukas Tvalebs Seejaxa. iman TiTiT an-
iSna, aq modio. muxlebis kankaliT wavida.
_ biWo, qitesa Ziam Tavi CamoixrCo? _ misalmebis gar-
eSe hkiTxa lukam.
_ ho, aba.
_ ho aba, ho aba! Sen ra ici, rom Tavi CamoixrCo?
_ egre amboben.
_ imas aRar amboben, qitesa cocxalia da mkvlelebs
dedas utirebso?!
_ marTla?
_ eWvi gepareba, rom qitesa Zia cocxalia da ambobas,
gramitona movides, Tavi rogor CamovixrCe, unda movuy-
veo?
_ me unda momiyves? _ gramitonma raRac araamqveyniurad
wamoiknavla.
_ ginda Sens magier me miTxras?
_ ra?
_ axla saxlSi wadi, gareT ar gamoxvide, arc aravin
miiRo, sanam me ar gnaxav. Tore qitesa Zias ver gadaurCebi,
gaige? Tu erTi sityvac wamogcda, rac giTxari, maSinve
gaWimav fexebs! aba, axla mousvi! _ lukam gramitonic Sal-
vas miayola, oRond gramitoni ufro Cavsrili midioda...
jagaram zaurs gvian RamiT dauZaxa da fuli gadasca,
lukam gamomitanao.
_ Cemi araviTari vali ara aqvs, arc miTxovia, _ zau-
rma fuli ukanve miawoda.
_ Sen vaJkaci lukasTan gverdiT yofniT iyavi. axla
igeTive axvari xar, rogorc yvela Casvrili! eg fuli aiRe
da xatis win moinanie lukasgan gafrTxoba! _ urCia jagaram
da ukan gabrunda.
_ luka sadaa? _ zaurma miaZaxa.
_ luka yvelganaa, saca saWiroa. Tu mTlad ar gaxuneb-
372
ulxar, moZebne; lukasTvis xelis kvriT mTel cxovrebaSi
xelwakruli darCebi icode! _ upasuxa jagaram...
qitesas dakrZalvis Semdeg gramitoni saxlidan ar ga-
mosula, lukas davalebas asrulebda, eSinoda, rame ube-
dureba ar SemTxveoda. sami dRis Semdeg, saRamoTi qitesas
orTvalaze mjdomma jagaram miakiTxa, kofoze gverdiT
moisva da mindvris gzas daadga. karga xnis dumilis Semdeg
gramitonma ikiTxa: _ sad mivdivarT?
_ qitesas binaze, _ miiRo pasuxi, Tan jagaram sadav-
eebi da saxre gadauloca, amis Semdeg Soferi Sen iqnebio.
gramitons jagaras SiSi Zvalsa da rbilSi hqonda gam-
jdari, es sulac ar SeuSlida xels, rom ar gahyoloda da
qveyana Seeyara, magram lukas naTqvami da qitesas mimarT
Tavisi codvis Segneba yovelgvar sawinaaRmdego moqmedebis
unars ukargavda.
orTvala qitesas savele sadgomis ezoSi Sevida. oTaxi-
dan sinaTle gamodioda. iqve sajinibos gverdiT ori msubuqi
manqana idga. jagara gramitons oTaxSi SeuZRva. xiTava magi-
dasTan ijda, zauri Tavze dasdgomoda da nawers akvirde-
boda, luka kedelTan midgmul grZel skamze ijda da Wers
misCereboda.
_ modiT, aq dasxediT, xels nu SeuSliT SemoqmedebiT
muSaobaSi, _ lukam orive Tavis gverdiT miiwvia.
didxans isxdnen mdumared.
morCa. xiTavam wera daamTavra. zaurma naweri gamoarTva.
waikiTxa. _ raRacas hgavs, _ Cailaparaka.
_ aba, axla TviTon wagvikiTxos! _ moiTxova lukam da
xiTavam xmamaRla waikiTxva daiwyo: _ adre me da Wimiam grami-
tonas davalebiT lukas mokvla vcadeT. Wimiam uknidan TavSi
rkina Caartya. gvegona, movkaliT da arxSi Cagdeba gvindoda,
magram qitesam taCkiT gamoiara da gadaarCina. maSin lukam
gvapatia, qitesasTan migviyvana, rac CavidineT dagvawerina da
373
bodiSi mogvaxdevina. yvelaferi ki gramitonas bralia, eSinoda,
Tavmjdomareobas wagarTmevso. axla kidev dagvavala, qitesas is
qaRaldebi waarTviT da mokaliTo. binaze rom movediT, qitesam
daifica, Tqven rogorc waxvediT, qaRaldebi davwvio, Tan gv-
lanZRavda, arakacebi xarTo. Wimiam gverdSi rkina Semohkra,
qitesa waiqca, Cven wixliT vcemeT. Wimiam rkina orjer kidev
Semohkra, erTi xelSi moxvda da motexa, is ki mainc gvlanZ-
Ravda. Cven saCexis koWze Toki CamovabiT da CamovaxrCeT. imave
saRamos movaxseneT gramitonas, romelsac Zalian gauxarda.
axla sindisma Segvawuxa da Tavis CamoxrCoba gadavwyviteT.
_ zustad aseTive aRsareba dawera Wimiam, _ Tqva zaurim.
_ qitesas CamoxrCoba Zalian gaxarebia. axla orivem grami-
tona CamoaxrCos ise, rogorc qitesa Zia; xom kargi iqneba,
gramiton? _ hkiTxa lukam.
_ me raT unda CamomaxrCon? _ gramitons feri ecvala.
_ Tu ar CamogaxrCoben, maSin magaT CamovaxrCobT. airCion
romelic awyobT.
_ CamovaxrCobT, aba ra Cveni bralia, magan dagvavala! _
orive ayvirda.
_ maSin droze, ar gadavifiqroT, _ jagaram waaqezaT.
orive gramitonas eca, is ki ayvirda: _ miSvele, luka, me
xom Sen yvelaze Zalian miyvarxar!
_ ise CamoaxrCeT, rogorc sxvaze gibrZanaT, _ daavales.
isini ki gramitons ukve saCexSi miaTrevdnen, romelic
Rrialebda da TavganwirviT ibrZoda. orivem gramitoni wixl-
qveS gaigdo da cema-tyepiT gaayofines yulfSi Tavi.
_ miSveleT! _ Rrialebda gramitoni, sanam Toki magrad
ar waeWira da xriali ar daawyebina.
Wimiam da xiTavam Toki daWimes da gramitonma sikvdils
Caxeda TvalebSi.
_ cota xniT dauSvi! _ ubrZana zaurma da gramitonma
SvebiT amoisunTqa.
374
_ gramitona xom arafers dawers? _ ikiTxa lukam.
_ yvelafers davwer, yvelafers! oRond es Toki Semx-
seniT! _ aRrialda gramitoni da muxlebze daeca.
_ Tu egrea, maSin Sen da Wimiam xiTava CamoaxrCeT, _
urCia zaurma.
_ xiTava unda CamovaxrCoT, magis bralia yvelaferi! _
orive didi mondomebiT eca xiTavas. didxans iZiZgiles. axla
xiTavas gaayofins Tavi yulfSi da aswies.
_ moicaT, egre ar gamova. taCkaze SeayeneT da Toki ise
moabiT yelze.
gramitonma saswrafod orTvala uku svliT Seiyvana
saCexSi da gardigardmo gadebuli Zelis qveS daayena.
xiTava orTvalaze aaTries, Toki ise daWimes, rom fexe-
biT Zlivs swvdeboda orTvalas da fexis wverebze iwevda,
Toki rom ar wasWeroda.
_ axla meore bolo svetze magrad moabiT, _ urCia
zaurma.
xiTava dasaklavi kerativiT Rrialebda.
_ midi, Senc gauyare yulfSi Tavi, viTom Senc gaxrCo-
ben, dawynardeba, _ Wimias urCia jagaram. _ magas rogor
avwevT, Sen CamogxsniT.
_ Wimiac Sedga orTvalaze da anugeSa: _ aba ra gayvi-
rebs, xumroben. aha, mec Camovicvam Toks, _ uTxra da yulf-
Si gayo Tavi.
gramitonma misi meore boloc ise moWima da magrad
daaxvia svetze. Wimiam fexis wverebze aiwia, axla orive
fexis wverebze aweulebi cdilobdnen, rom Toki ar was-
WerodaT.
luka, zauri da jagara manqanaSi Casxdnen.
_ gramiton, eg `taCka~ qitesa Zias saxlSi miitane,
uTxari jagaram gamamatana-Tqo! _ dauZaxes gramitons da
manqana daZres.
375
_ droze mamxseni Toki, Torem fexebi dameRala, vixr-
Cobi! _ axrialda Wimia da xiTavac ahyva.
gramitoni orTvalis kofoze moewyo da aRviri mozida.
_ gramiton, taCka ar daZra, Torem CamovixrCobiT! _
xrialebdnen yulfSi Tavgayrilebi.
_ aba, ra vqra, patrons ar mivutano?! _ gabrazda grami-
toni.
_ Camogvxseni da miutane. Sen ki ara Cven mivutanT. _
exvewebodnen.
_ Tqveni gamoCena iq ar SeiZleba, mixvdebian, rom qite-
sas CamomxrCobelebi xarT!
_ modi, Camogvxsen! _ exvewebodnen.
_ Tqven rom maxrCobdiT!
_ gexumreT kaco, Sen vin CamogaxrCobs. xom naxe Seni
SiSiT rogor dafrTxnen isinic.
_ me rom CamogxsnaT, cxeni ro daafrTxes, memre raRa
vqna?! _ gramitonma cxens saxre gadauWira; Wimia da xiTava
Tokze afarTxaldnen...
am dros zauri Tavis manqaniT im adgils gascda, sadac
lukas upirebdnen Cagdebas.
_ rogor iciT, gramitona ukve Camoixsnida Tokidan
Tavis Zmakacebs? _ siciliT ikiTxa jagaram.
_ Wimia swrafad mainc ar wamova Tavis manqaniT, rom ar
Segxvdes. is dawerili qaRaldebi ra uyaviT?
_ iqve magidaze davyare. ra azri hqonda, Cven guli mov-
ifxaneT, Tore am ukuRmarT qveyanaSi rogorc undaT ise
keraven saqmes; is qaRaldebi albaT gramitonam moxveta.
_ Secdoma xom ar mogvivida. eg iseTi kretinia, SeiZle-
ba orTvala wamoiRos da isini yulfSi Tavgayrilebi dato-
vos, _ Cailaparaka lukam.
_ eg ram gafiqrebina, laCari, veragi, degenerati da
kretinia, magram imxela adamianoba mainc aqvs, eg sisulele
ar Caidinos, _ daamSvida zaurma.
376
SuaRame gadasuli iyo, gramitonma qitesas saxlis
alayafis karebTan orTvalaSi Sebmuli cxeni miayena da Ta-
vis saxlisken ZunZuliT wavida...
luka da klara imve dRes wavidnen qalaqSi. axla binaSi
mdumared isxdnen. siCume klaram daarRvia: _ rogor fiqrob,
luka, Wimia da xiTava mag Seni moralis gakveTilis Semdeg
gamoswordebian? Seni mokvlis mcdeloba SerCaT da qitesa
Zia Seewira am saqmes, rogor ggonia, axla uaress ar Caid-
enen?
_ ver getyvi, rom marTali var, magram maTi sikvdiliT
dasjis ufleba aravis moucia CemTvis; verc kanonis xelSi
Cavagdebdi, radgan Salva da masze uaresi parazitebi saqmes
ise warmarTavdnen, rom gramitonebs da xiTavebs SeiZleba
madloba daemsaxurebinaT; maTTvis arasaimedo adamianebi ki
daesajaT. cema ar akldaT, magram amboben, daTvebs cema
asuqebso, _ lukas gaecina.
_ ra vici, luka, SenTan axlos yofniT imxelaze dab-
neuli var, albaT, swor daskvnebs ver vakeTeb, _ klara
lukas moexvia da mxurvaled akoca. _ neta Tu iqneba vinme
Cemze bednieri, an qveynad Tu vinmes hyvarebia Cemnairad
Tavisi rCeuli?
_ amboben, rom romael qals _ arias qveynad yvelaze
metad uyvarda Tavisi qmari _ pet trazeusi, romelsac
neronma Tavis mokvla miusaja; trazeuss sikvdilis eSinoda.
qmari rom gaemxnevebina, ariam pirvelma daikra mkerdSi xan-
jali da SesZaxa: _ non dolet! _ ar mtkivao, _ RimiliT
uTxra lukam.
_ egre ar momwons. me SemiZlia daviwva, Tu Cemi fer-
fli wamlad mogecxeba; oRond icocxlo; Tavis mokvli-
saken verafriT wagaqezeb, _ klara lukas Caexuta, _ ra
tkbili Taflobis dReebi gvqonda, qitesa Zias ubedureba
rom ar yofiliyo!
377
_ ra saamuri iqneboda cxovreba, klara, irgvliv boro-
ti adamianebi rom ar iyvnen, _ lukam klaras TvalebSi
Caxeda da magrad Caikra mkerdSi. _ borotebas siZulvili,
sixarbe, karierizmi da aTasi ubedureba badebs. ramxela
siamovnebas miiRebdnen Salva da marine minosas maTi sur-
vili rom Seesrulebina; swored zemoT CamoTvlilma ube-
durebam Caasaxla maT sulSi satana.
_ ra vici, luka, Cven xom maTTvis araferi dagviSavebia.
_ saSinelebaa Zalauflebas gaboroteba rom axlavs.
_ neronis coli _ sabina popea imxelaze boroti iyo
nerons bevri axlobeli adamiani moaspobira. viris Tbil
rZeSi banaobda. amisaTvis romSi xuTasi mewveli viri hyavdaT.
sastiki da veragi qali iyo. xuTasi viris rZeSi banaobiT
ganebivrebuli qalbatoni neoronma wixlis cemiT mokla.
sikeTe da siyvaruli adamianis bednierebisaTvis aucilebelia.
rogor fiqrobT, bikentis sulSi satana rom ar budobdes,
amgvar sazarel davalebas miscemda minosas? ara, hoda, unda
daisajos!
_ ras apireb, luka?
_ vnaxoT, cxovrebis dineba gvikarnaxebs...
luka varjiSze Zveleburad dadioda. amave dros bikentis
binas sistematurad akvirdeboda da yvela wvrilmans aqcev-
da yuradRebas.
papunas bebiis binaSi xSirad midioda da iqidan koWli,
joxze dayrdnobili, Sua xnis, WaRara kaci gamodioda. axla
ukve icoda, bikentis binaSi ramdeni adamiani cxovrobda,
rodis gamodiodnen da rodis brundebodnen. erTxel, rode-
sac binaSi marto coli da TviTon iyvnen, viRacam karebze
daakakuna da depeSis motana amcno. qalma karebis samzerSi
gaixeda, WaRara kaci dainaxa; saeWvo araferi iyo da karebi
gauRo. ucnobma maSinve pirze miafara xeli da bikentisTan
maiTria, romelic muxis skamSi gancxromiT CaWediliyo.
378
wamoxtoma scada, magram TavSi iseTi muSti moxvda, rom
ugonod daemxo. Tvalebi rom gaaxila, Tavisave skamze saim-
edod iyo dabmuli.
_ sada gaqvs fuli?! _ idumali da boxi xmiT hkiTxa
WaRaram.
_ fuli sada maqvs, _ amoixriala bikentim.
_ Tu ar metyvi, am qals Sens Tvalwin dakvlav! _
WaRaram qals yelze dana miado.
_ ra vqna, fuli ara maqvs, _ gadawyvetiliT Tqva biken-
tim.
_ ra gqviaT, qalbatono? _ hkiTxa ucnobma.
_ qsenia.
_ aba iloceT, Tqvenma qmarma dasaklavad gagwiraT?
_ bikenti uTxari rame, nu daakvlevineb qsenias! _ qali
Seexvewa.
_ me ra SemiZlia, dabmuli var; fuli kidev ara maqvs!
_ oxrad unda dagirCino xalxis ZarcviT rac moixveWe.
am qalbatons ras verCi, dasaklavi Sena xar! _ WaRaram qali
gauSva da bikentis daabjina dana yelSi.
_ miSvele, qseni, mieci raca gvaqvs! _ xrialiT Seex-
vewa bikenti.
_ Seni araferi ar minda, unda mokvde, _ dana bikentis
yelSi Cxvletavda.
_ ar gindaT, nu momklavT, fuls me gaCvenebT, _ ise
auRelveblad uTxra qalma, TiTqos raRacis fasze gajiute-
bul gamyidvels evaWrebao.
WaRaram bikentis pirSi Cvari Castena da qsenias xelka-
viT gahyva.
saTavsos msgavs oTaxSi Sevidnen. qalma erTmaneTze daw-
yobili leibebi gadmoyara da fuliT savse yuTi gamoaCina.
_ xom amdeni fuli aqvs, me axlos ar makarebs; mevax-
SesaviT Zunwi da gaumtaria, _ moiCivla qalma.
379
WaRara amdeni fulis naxvas verafriT warmoidgenda,
erTxans daibna, mere didi CanTa moaZebnina qals, fuliT
gaavso. rac darCa did parkSi Caawyo. _ es SenTvis gadamale,
rom mag wuwkma meqrTamem ver miagnos? amis Semdeg misgan
kapikic aRar dagWirdeba, _ uTxra da qals parki miawoda.
qseniam is fuli leibebs ukan gadamala da WaRaras madlo-
bis niSnad nazad akoca.
bikentis oTaxSi Sevidnen.
_ erTi ritauli damrCa Casatarebeli, cixeSi davifice,
rom Sen coli Sens Tvalwin unda!... _ WaRaram saTqmeli ar
daamTavra, bikentis piridan Cvari amoaZro. _ ra ityvi? Seni
nebarTvis gareSe xels ar davakareb. Tu arada yeli unda
gamogWra! _ WaRaram dana xelSi SeaTamaSa. _ ha, ras ityvi?!
_ dana yelTan miutana da marcxena xeli pirze mouWira.
_ rac ginda qeni! _ Zlivs amoixriala bikentim.
WaRaras mwared gaeRima.
_ ra vqna, bikenti, gavixado? _ hkiTxa qalma.
_ ras mekiTxebi, me ra SemiZlia skamze dabmuls; rac
ginda isa qeni!
_ nu geSinia, Sen Tavs ar movakvlevineb! _ qalma kabis
gaxda daiwyo.
_ ar ginda, sxva dros iyos! _ WaRara kacma qali
SeaCera.
_ ra, kidev apirebT mosvlas? _ raRac Sefaruli molo-
diniT hkiTxa qalma.
_ SeiZleba, Tu es naoxirala qrTamis aRebiT ver gaZRa!
_ WaRara kacma bikentis perangis SigniT asanTis kolofi
Caudo. _ rogorc gatokdebi afeTqdeba. sanam es qalbatoni
mobrundeba, wynarad iyavi, Torem daaqvriveb Sens turfas!
_ muqariT uTxra da CanTa xelSi aiRo _ gaige?! _ daay-
ola.
_ gavige! gavige! _ saswrafod upasuxa bikentim.
380
qsenia da koWli WaRara kaci quCaSi ise midiodnen, axlo
naTesavebs Tu ara didi xnis nacnobebs mainc hgavdnen; erTi
Senobis kuTxeSi erTmaneTs gamoemSvidobnen.
_ Cemze nawyeni ar darCeT, qalbatono, Tqveni Ror-
mucela qmari kidev bevrs gaZarcvavs kanonis gaukuRmarTebis
ZaliT; samagierod axla Tqven sakuTari angariSi geqnebaT
gaxsnili, _ xeli gauwoda. qseniamac daaxvedra Tavisi da
nazad akoca, Tan daayola: _ kargad iyavi, nawyeni sulac
ara var.
saxlSi rom mibrunda, bikenti SiSiT oflSi curavda,
ar gavtokde da uceb ar avfeTqdeo. qseniam asanTis kolofi
rom amoacala, maSin mieca guli da mkacrad usayvedura: _
ra iyo, qalo, maSinve kabis gaxda rom daiwye?!
_ rogorc maxsovs, Sen darTe Cemi gaupatiurebis neba,
me raRa unda meqna, dakvlas gipirebda da... Seni gulisaTvis
gavwire Cemi patiosneba, _ daayvedra qseniam...
luka sistematurad dadioda varjiSze, magram cxovreba
ise airia, rom aRaravis ainteresebda aRarc sporti da
aRarc Sejibrebi. ojaxebSi nel-nela miZvreboda gaWirveba.
mimxveWeloba, meqrTameoba, ganukiTxaoba am qaosSi leSze
daseuli matlebiviT daZvrebodnen. xalxi am cxovrebas aRar
egueboda da raRac axali, ukeTesi momavlis imediT didi
interesiT asdevda araformalebis mier mowyobil areulo-
bas. TandaTan produqtebis simcirem iCina Tavi. benzinis
gasamarT sadgurebTan uzarmazari rigebi idga. iyo Jami
adamianSi mxecis gaRviZebisa. jer ki rogorc didi qariSxlis
win niavis qrolva, gamxecebis es simptomebi aravis ar
afrTxobda, piriqiT ukeTesi cxovrebis moCvenebas ayoli-
lebi arsebulis ganukiTxavi ganadgurebiT aCqarebdnen ube-
durebis grigalis datrialebas. cxovreba TandaTan ixevda
ukan, SemdegSi damangreveli inerciiT rom SeiWreboda im
jojoxeTSi, romlidanac Tavis daRweva adamianTa ganuxor-
381
cielebel ocnebad darCeboda. jer ki drakoni kvercxidan
iCekeboda da, rogorc yvela patara, uvnebel kravad eCvene-
boda xalxs sul male jojoxeTis cofad rom gadaiqceoda.
gaWirveba ki ojaxebs ise epareboda, rogorc anakonda wy-
lis dasalevad misul Svlis nukrs.
papuna darbazSi kaedelTan midgmul grZel skamze mow-
yenili ijda. luka gverdiT miujda da TanagrZnobiT hkiTxa:
_ ras daRonebulxar, rame xom ar giWirs?
_ ra vici, luka, cxovreba gaWirda, bebia Cemic avad
gaxda... mokled, am cxovrebis ukuRmarTobam mec miwia da...
_ nu geSinia, Sens gverdiT migule, ufro Tamamad davx-
vdebiT ukuRmarTobas, _ RimiliT uTxra, _ saRamoze Seni
bebiis sanaxavad moval; yvelaferi kargad iqneba, _ gaamx-
neva. mxarze megobrulad mouTaTuna xeli da adga...
luka saRamoTi papunas estumra, bebia moinaxula, pa-
tara sufra gaSales, Rvino dalies, gamxiaruldnen.
wasvlis dros lukam raRac Sekvra datova. es Cemi me-
gobari papunas bebiis wamlobisa da momsaxurebisaTviso, Tqva
da ise swrafad wavida, sityvis Tqma ver moaswres.
papunas bebiis binis gayidva undoda, magram radgan luka
cxovrobda iq, miuxedavald ukiduresi saWiroebisa, papuna
arafriT ar akeTebda amas.
lukas wasvlis Semdeg amanaTi rom gaxsna, papunam gak-
virvebisagan Tvalebi gaaWyita: _ am fuliT Cemi babos
binisTana oTxi bina mouvidoda, _ Cailaparaka.
_ eg ra RvTisnieri Zmakaci gyolia, Svilo! _ papunas
bebiam naTqvams locva-kurTxeva daayola.
_ xom ar gaigo, rom binis gayidva gvindoda? _ papunas
dedam ikiTxa.
_ ara, deda, wamomcda, gamiWirda-meTqi da naxe ra
Caidina?
_ axla mismine, Svilo: binis gayidva gvindoda, oTxi
382
binis fulze meti gvaCuqes, ra gvekuTvnis Cven? _ ikiTxa
bebiam...
meore dRes papunam lukas cota xniT pasporti sTxova.
ori dRe ar gamoCenila. mesame dRes lukasTan mivida da
bebiis saxlSi wasvla sTxova, iq ki sazeimod gadasca binis
lukaze gaformebis sabuTi.
_ amieridan sakuTar binaSi icxovreb, _ RimiliT uTxra
da Zmurad gadaexvia.
_ ara Zmao, amgvar saCuqars ar miviReb da Sens bebias
ubinaod ver davtoveb; Tumca SeuZlia Tavi SviliSvilad
mimiRos, _ lukam qaRaldis ukan dabruneba scada.
_ luka, am binas Seni xaTriT ar vyididi, Torem gadaw-
yvetili mqonda misi gayidva. bolosdabolos imdeni fuli
gvaCuqe, oTxi bina mogividoda, me ratom imis Rirsad ara
mTvli, rom bina gaCuqo?! me kacobam maSin mimtyuna, rom
fulis Cuqebamde ar gavakeTe es, hoda, xmamaRla vacxadeb:
Senxela kacTmoyvareobamde amaRlebas bevri miklia.
lukas gaeRima, xelebi gaSala da papunas gadaexvia.
_ axla ki gvekuTvnis restoranSi CavaqroT bebiis
saCuqriT aSlili emociebi, _ Tqva lukam. _ maRariCic me
mekuTvnis...
didxans isxdnen restoranSi, tkbilad isaubres, Sezar-
xoSdnen, Zmobis da urTierT pativiscemis emociebi daacxres;
RiRiniT gamovidnen restornidan...
axla luka viwro quCiT mxiarulad midioda klarasTan.
win minosas sami ZmabiWi Semoxvda.
_ rogor xarT, biWebo? _ naqiefari luka mxiarulad
miesalma.
_ rogor unda viyoT, minosa daiWires.
_ raTa, ra Caidina?
_ bikent antoniCi xom ici, Cveni raionis prokurori,
tyuilad raRaca daabrala da Seagdo kameraSi. dRes calke
383
daukiTxia da uTqvia, koWli, WaRara yaCaRi Sen momigzavne,
axla gaCveneb seirs, iseT saqmeebs wamogkideb, azrzec rom
ara xaro. minosa gagiJebulia, bikent antoniCs Tavisi binis
dayaCaRebis gaxmaureba ar unda, sxva raRac SeTiTxnil saqmes
hkidebs; arada azrze ara varT, vin daayaCaRa bikenti.
luka Cafiqrda. WaRara koWli mivides bikentisTan binaze
da daemuqros, rom minosa gaanTavisuflos. ara, amiT eWvs aR-
Zravs, TiTqos is WaRara minosasTan kavSirSi iyos. arada...
_ rogor unda vuSveloT minosas? _ ikiTxa.
_ gamomZiebelTan sando kaci mivagzavneT, daibara: biken-
ti ar vici me, asi aTasi maneTi moitanos da gamovuSvebo.
kargad viciT, rom bikentisTan Sekrulia. arada magxela
fulis Sovnis varianti ar aris.
luka karga xans mdumared idga?
_ axla Cven wavediT, _ biWebma wasvla daapires.
_ moicaT, im gamomZiebels fuls vin miutans? _ ikiTxa
lukam.
_ sando kaci.
_ axla wadiT da is sando kaci naxeT, xval saRamoTi
Sepirebuli fuli eqneba. zeg Tu minosa gareT ar gamoi-
yvana, is sando kaci da TviTon gamomZiebelic miqel-gabri-
elTan moikiTxon TavianTma patronebma, gaigeT?
biWebi gaognebulebi idgnen.
_ ras miyurebT, ver gaigeT, ra vTqvi?!
_ rogor ara, magram ra vqnaT?
_ saswrafod naxeT sando kaci, gamomZiebels moelapara-
kos. Tu yvelaferi kargadaa, xval saRamos Cemgan miiRebs
Sepirebul fuls, zeg kidev minosasTan erTad viqeifebT.
_ xval saRamoTi sad gnaxoT?
_ klaras binaze dagelodebiT xvalamde, _ luka biWebs
gamoeTxova...
ori dRis Semdeg ki minosas da mis ZmakacebTan erTad
384
restoranSi minosas ganTavisuflebas zeimobda.
qveyana nel-nela efloboda saxalxo qonebis dataceba-
ganadgurebis qaosSi, romelic erovnuli moZraobis lozun-
giT antierovnuli adamianebis xeliT keTdeboda. davaraSvi-
lis winaswarmetyveleba Tavisi swori gziT midioda. xe-
lisuflebaSi Tu sxva xelmZRvanel postebze gamZvrali
komunistebad wodebuli medrove parazitebi xalxis qonebis
datacebiT gasuqebulni startisTvis mzad iyvnen axal, savse-
biT gansxvavebul mantiaSi SesaZromad. xedavda yovelive amas
luka da guli swydeboda, rom axla qveyanaSi ar iyo Zala,
romelic am saSinelebas win aRudgeboda. Tu kidev sadme
iyo lukas msgavsi sasikeTo rwmenis erTguli sulieri es
ukuRmarTobis qariSxali okeaneSi Cakargul nafotiviT
aTamaSebda.
luka quCaSi Cafiqrebuli midioda okeanis talRebze
moqanave nafotis gancdiT. akSarad grZnobda ubedurebis
qSinvas, rac qveyanas emuqreboda, magram verafriT SeeZlo
amis SeCereba,. rameTu xalxi molasgan Secdenili mrevli-
viT TviTon miZvreboda am gansacdelSi ukeTesi momavlis
imediT. lukas ocneba patiosani Sroma da bednieri ojaxis
siTbo iyo. Tanamdebobrivi gawamawia da gabRenZili batonka-
cis ambiciebi guls urevda. mas SeeZlo yvelaze warmateb-
uli karieristi da momxveWeli yofiliyo, armad moxveWili
fuliT purmarilebze Rreobasa da Tavis mowonebaSic veravin
ajobebda, magram mas patiosani SromiT mopovebuli ubralo
bedniereba enatreboda, esac im SemTxvevaSi, roca irgvliv
yvela bednieri da cxovrebisgan kmayofili iqneboda. sxvaTa
ubedurebis morevSi mocurave bednierebaSi cxovreba ki mx-
olod sicocxleSive garadcvlilTa pirvilegia iyo. rac
ufro Rrmavdeboda junglebis ganukiTxaobaSi erT dros
normaluri urTierToba adamianTa Soris, miT ufro matu-
lobda sicocxleSive gardacvlilTa ricxvi, sakuTari
385
keTildReoba da gaumaZRrobis avxorcoba. TanamemamuleTa
ubedurebaze rom auSenebiaT. iRviZebda adamianSi damcro-
bili da daCaCanakebuli mxeci adamianSi adamianobis mosa-
spobad. iRviZebda raTa sicocxleSive gardacvlilTa gaumaZ-
Rrobas gadaeWama adamianSi adamianurobis mier Seqmnili
sikeTe. _ ar mokvde sanam cocxali xar! _ uneblied xmamaR-
la SeuZaxa sakuTar Tavs lukam. _ uceb SekrTa, miixed-
moixeda aravis SeumCnevia misi amgvari dava sakuTar TavTan.
fiqris Zafi gauwyda da misi gadabma aRar ucdia.
viRac qali Cqari nabijiT dascilda, karga manZilze
gaaswro, axla sapirispirod momavali lukas daJinebiT
daakvirda, gascda, mobrunda da lukas ukan gahyva; karga
xans sdia, bolos axlos mivida da xeli gauyara.
_ gamarjobaT! _ qali uRimoda.
_ gamarjobaT! _ lukam ise Sexeda, viTom ver icno,
arada prokuroris meuRle qsenia iyo.
_ ver micaniT?
_ bodiSi, magram vera, qalbatono!
_ me Tqven restoranSi gnaxeT mSvenier qalTan da Zmak-
acebTan erTad. prokuror bikentisTan erTad viyavi; marina
da Salvac iq iyvnen.
_ SeiZleba, _ lukam dabneulad upasuxa.
_ erTad xom ar gaviseirnoT?
_ gaviseirnoT.
_ restoranSi maSin gavige, rom marina da Salva Seni
Tanaklaselebi yofilan. viRac minosas daavales Seni dabma
da im qalis Sens Tvalwi gaupatiureba.
_ vin daavala?
_ Cemma meuRlem Seni Tanaklaselebis gulis mosagebad
gasca amgvari davaleba.
_ mere?
_ mere is, rom davaleba ar Sesrulda. samagierod amas
386
winaT Cemi qmari, bikenti daabes da me kinaRam gamaupati-
ures.
_ ratom kinaRam?
_ imitom, rom dambuli SensaviT keTilSobili aRmoCnda.
imdeni fuli damitova, sad davxarjo ar vici, bikentis ki
CemTvis kapikic ar emeteboda; axla imdeni fuli maqvs, ver
daTvli.
_ me ratom meubnebiT amas?
_ Sengan minda swored...
_ Cemgan ra ginda?
_ seirnobis Semdeg Tu saxlSi mimipatiJeb, madlobeli
viqnebi, kargi? _ qali vnebianad miekra.
_ bikenti rom gagibrazdes, _ ironiuli RimiliT uTxra
lukam.
_ bikenti saxeladaa kaci, SinaarsiT ki vaglaxia.
_ albaT vaglaxis coloba vaglax qals unda enatre-
bodes.
_ me Sematye rame vaglaxis?!
_ pirvelad gxedav da ra vici...
_ pirvelad mxedav?! _ qali Cafiqrda. _ kargi, SenTan
wavideT, iqneb bikenti rom aRar iqneba, uari aRar Tqva...
sxva dros ki CemTan SevxvdeT, _ qali ise uyurebda, mis
gulSi nadebis gamocnoba Zneli ar iyo.
_ raze vTqvi uari?... _ luka daibna, mixvda, rom WaRa-
ra yaCaRi qalisTvis gamocana ar iyo.
_ magas SenTan getyvi. ara mgonia amaze uari miTxra,
sulac ara var dasawunebeli qali; Tanac Sexvedris garda
sxva arafris pretenzia ara maqvs. wavideT! _ lukas mkerdiT
miekra. _ Cqara wavideT, aravin dagvinaxos, _ daumata.
papunas bebiiseula binaSi Sevidnen, qseniam oTaxi moT-
valiera, mere lukas moexvia da akoca.
_ Cemi xeliT vixdidi da uari Tqvi. ise ki kargi iqne-
387
boda bikentisaTvis rqebi mis Tvalwin dagvedga.
luka qalis mocilebas apirebda, magram rac moismina,
amis Semdeg mis wyenas moerida. qali ki didi xnis unaxavi
SeyvarebuliviT efereboda. morCa, survili daikmayofila,
axla savarZelSi mibnedili ijda.
_ Cemi xeliT vixdidi da uari Tqvio, rodis iyo es? _
lukam gakvirvebiT hkiTxa.
_ gulmaviwyoba dasaZraxi sulac ar aris, rodesac igi
keTil ganzraxvas emsaxureba, _ Cailaparaka qalma da gaagrZ-
ela: _ erTi WaRara koWli tipi iseTi keTilSobili da
vaJkacuri momeCvena, rom alinas daxasiaTebis Semdeg Sen
megone; Tanac bikentize SurisZiebis mizezic gqonda da... _
qals ironiulad gaeRima.
_ mag ambavs Seni qmari minosas abralebda da sul sxva
braldebiT daaWerina kidec.
_ bikenti arakacia da mec Cemeburad vuxdi samagieros.
dRevandeli Sexvedris Semdeg Cems Tanamoazred gTvli; roca
momenti damidgeba, bikentis sawolSi CavataroT alersis
gamocda, _ qsenia adga _ axla wavedi. gareT nu gamomyvebi,
roca saWiro iqneba, me TviTon dagikavSirdebi, _ lukas
moexvia, moefera da wavida...
klaras lukas danaxva ocnebad rom hqonda, axla yovel
dRe gverdiT hyavda, verafriT ver daejerebina, rom es
sinamdvile iyo da bednierebis gancdiT lukasTvis sixaru-
lis miniWebis surviliT dneboda.
lukam imdeni fuli miutana gogo gaognebuli iyo. _
sadac gaWirvebuls, mSiers da davrdomils naxav, daexmare.
es kanoniT aRWurvili yaCaRis da gamomZalvelis fulia;
Cven ki rogorc SevZlebT ise CavamwaroT parazitebs gaumaZ-
Rroba, _ damoZRvra, magram gakvirvebul klaras amiT sar-
wmuno veraferi gaagebina, arc is ukiTxia, amdeni fuli
saidano.
388
lukas socialuri keTildReobis, samarTlianobis da
patiosnebisaTvis brZolis cecxli uneldeboda. hxedavda,
cxovreba usamarTlobis, Zaladobis, TvalTmaqcobis, momx-
veWelobis, karierist medroveTa moCvenebiT pompezurobis
WaobSi rogor iZireboda da araviTari Zala ar Canda mis
SesaCereblad; is marto iyo Tavis principebTan da patios-
nebasTan. bevri TanaugrZnobda, magram xalxis keTildReobi-
saTvis Tavis zvarakad mitanas amqveyniur arsebobisaTvis
codvilobas arCevdnen. cxovreba gaTiTokacebis gapirutyve-
baSi isvreboda da Tan mihyavda masa im adamianebisa adami-
anurobis pirobebSi sikeTis, patiosnebis da kacTmoyvareobis
samsaxurSi rom iqnebodnen.
ase aqcia faSizmma uamravi germaneli mkvlelad. faSis-
turi propagandis isterias ayolilebi hail hitleris
RrialiT kacobriobis ubedurebad rom iqcnen, ufro didi
gansacdelis winaSe ki TviTon germaneli eri daayenes. ar
gamoCnda Zala, xalxi rom gamoefxizlebina nacisturi ban-
gisagan. piriqiT, rac ufro uaxlovdeboda faSistebs
katastrofa, ufro gacofebiT eWidebodnen xelisuflebas
da am ubedurebas germanel xalxs abralebdnen.
iRupeboda xalxis Tanasworobis da keTildReobis na-
Teli rwmena, momxveWeloba da Zarcva-rbevis veluri Jini
eufleboda adamianTa Segnebas. luka is ubralo kaci iyo,
romelsac patiosani Sroma, wynari da uSfoTveli yofa
surda yovelgvari zedmeti fufunebis gareSe, im pirobebSi,
roca yvela kargad icxovrebda, Tore roca irgvliv gaWirve-
ba da ubedurebaa uazrobaa da moCvenebiTia fufunebaSi
nebivroba.
komunisturi partiis wevroba privilegirebul mdgo-
mareobaSi ayenebda medroveTa xrovas da yvela iq SeZromas
cdilobda Tbili da msuye Tanamdebobis mosanadireblad.
`adamiani unda Sromobdes patiosnad da amgvar gawamawiaSi
389
energias ar unda xarjavdes, vinc ras imsaxurebs, is unda
miiRos samarTliani da patiosani cxovrebis pirobebSi~,
fiqrobda luka da sul ufro rwmundeboda, rom myvirala
kanonierebis da Tanasworobis propagandis ukan Zaladoba
da ganukiTxaoba mZvinvarebda. am cxovrebis sasikeTod mo-
bruneba SeuZlebeli iyo, rameTu adamianebs raRac sigiJis
msgavs anarqiisken swrafva daufleboda. davaraSvili gaax-
senda, socialuri keTildReobis da TanasworobisaTvis
kacobriobis gonebis momwifebas, albaT, kidev bevri sau-
kune dasWirdeba, Tu manamde adamianebma TviTon ar amoWames
erTmaneTi. adamianSi gamZlavrebuli moxveWis da gamxecebis
instiqts, romelic mrisxane Zalis zemoqmedebiT dakninebu-
li iyo, axla misi aRar arsebobs pirobebSi veRaraferi
veRar Seakavebda. es da misi momdevno Taobebi, mxolod
gangebam icis ramdeni xniT, moxveWis velur ganukiTxaobaSi
satanjvelad iyo ganwiruli, sanam ar daamcrobda mis Seg-
nebaSi gaRviZebul mxecs. kacTmoyvareobis da civilizebuli
kacobriobis ocneba Tanaswori da bednieri cxovrebisa sap-
nis buStiviT qreboda...
gramitoni qitesas alayafis karebidan saxlamde sir-
biliT mivida. iqauroba daaTvaliera, xom aravin daminaxao da
binaSi qurdulad SeZvra. Tebro RreWiT Seegeba, magram masTan
Rlabucis survili ki ara, enis motrialebas ver axerxebda;
Tebro xelis kvriT moiSora da sawolze miegdo.
SuadRe gadavida. gramitoni isev ise gauxdelad iwva.
Tebrom gaaRviZa: _ wripo movida, xom araferSi vWirdebio.
_ sad ari?! _ gramitoni giJiviT wamoxta. saxlSi Se-
mosul wripos eca. _ axali ambavi xom araferia?
_ araferi, rom ar gamoxvedi, mogakiTxe, _ miiRo pa-
suxi.
_ jer aravis gaugia. aba, wavideT mindorSi! _ grami-
toni gareT gaZunZulda.
390
`amdeni xani Tu iq arian dakidebulebi, daixrCobian nam-
dvilad~, _ fiqrobda da wripos qitesas binisken aCqarebda.
rogorc qoxs miuaxlovdnen, wripom yvirili daiwyo: _
viRaceebi CamouxrCviaT!
_ iqneba me ar movidodi, TviTon ar unda Camosuliyvnen?!
_ abuzRunda gramitoni.
_ xiTava da Wimiaa, ager Wimias manqanac! _ wripom Ta-
visi manqana saCexTan miayena.
Tvalebgadmokarglul, enagadmogdebul saxeebs rom
Sexeda, gramitoni gabrazda: _ me ras meRrijebiT, meCqare-
boda, `taCka~ unda mimetana qitesasTan, biWos! Tqven raRac
melodebodiT, ver CamoxvediT;-
_ ra `taCka~ unda migetana, an CamomxrCvali kacebi Tvi-
Ton rogor Camovidodnen?! _ gakvirvebuli wripo gramitons
miaSterda.
_ midi, miexmare, xom xedav, TavisiT Camosvlas ver
axerxeben! _ daavala da oTaxSi Sevarda; dabneuli wripo
ukan mihyva.
gramitoni magidaze dayril qaRaldebs eca.
_ aq aris, aq! Cemi brali ar ari, TviTona weraven Tavi
unda CamovixrCoTo! _ iyvira da furclebi muWiT moxveta.
_ Sen ra ici, Sig ra weria, jer xom ar wagikiTxia, _
wripom qaRaldis gamorTmeva scada.
_ wadi, isini Camoxseni! me aq ras momCerebixar, Camokide-
bulebi isini arian! _ aRrialda gramitoni.
wripo gareT gavarda.
gramitonma qaRaldebis kiTxva daiwyo.
_ TviTon CamouxrCviaT Tavi, magram Cemze raRad weren,
mokvla gramitonma dagvavala?! _ miStereboda da erTsa da
igives imeorebda.
wripom Tokebi SeaWra da orive xmauriT daaskdnen miwas.
SeSinebuli gramitonTan Sevarda: _ romelic xelSi qa-
391
Raldebs atrialebda da erTsa da igives gauTaveblad but-
butebda: _ me ra SuaSi var, me rodis davavale mokaliTo.
_ visi mokvla daavale? _ wripom hkiTxa.
didxans idgnen mdumared. bolos isev wripom amoiRo
xma: _ imaT ra vuyoT?
_ Wimias manqanaSi CavsxaT da Sen sofelSi waiyvan.
orive Wimias manqanis ukana savarZelze vai-vaglaxiT
moaTavses.
_ axla dajeq da eseni TavianT saxlebSi Camoarige! _
daavala wripos.
_ meSinia, amaTTan marto ver davjdebi! _ wripo gajiutda.
_ midi, me ukan mogyvebi! _ uyvira, ZalaTi dasva saWesTan
da karebi miuxura; TviTon meore manqaniT ukan mihyva. mind-
vris gzas rogorc gascildnen, wripos manqanas gaaswro,
saxlSi mivida, oTaxSi Caiketa da qaRaldebis kiTxva daiwyo.
_ ex, Cemze rom ar daeweraT, samive muWaSi meyoleboda,
_ gramitonma gaberili TiTebi mokeca.
_ qaRaldebi me maqvs, Cemze eWvs veRar aiReben; axla
Salvas vetyvi, egeni CamoaxrCobdnen-meTqi, isac daiWers da
cema-tyepaSi rasac unda, imas akisrebinebs, _ qaRaldebi kar-
gad dakeca da leibis qveS amodo. imediani RimiliT wamodga
fexze da Canafiqris warmatebaSi darwmunebuli gaiWima.
wripom xiTava da Wimia TavianT ojaxebSi Camoariga,
awivlebul Wirisuflebs xelebis qneviT raRac auxsna da
gramitonis sanaxavad wavida...
imave dRes gramitoni ukve raionis prokuror-SalvasTan
ijda da saidumlod uyveboda misi erTguli adamianebis
CamoxrCobis Sesaxeb: _ mag saqmeSi namdvilad zaura da
jagara urevian; mTavari ki lukaa, misi davalebiT moxda
yvelaferi, _ pirze xelis mifarebiT uCurCula.
_ ra sabuTi gaqvs? _ Salva skamidan wamoxta.
_ sabuTi ara, magram intuicia meubneba.
392
_ Sens intuicias xom ar Cavakereb saqmeSi!
_ intuicias raTa, daiWire, kameraSi gverdebi dauzilon
da Tu ginda eduard SevardnaZis mokvlas daibraleben.
_ su, ras ambob, sabWoTa kavSiris sagareo saqmeTa min-
istrze magis Tqmas rogor bedav?! _ Salvam SiSiT karebi-
saken gaixeda.
_ mere ra, roca iqneba xom... _ gramitons unda eTqva,
moklaveno, magram gadaifiqra, _ rodisme xom mokvdeba.
_ Tu mokvdeba, egeni ra SuaSi arian.
_ saqmec magaSia, Zala xom gaqvs, vin gedaveba, qoTans
yuri saidan moaba.
_ gramiton, Zala maqvs, magram saqme ise unda moakvarax-
Wino, rom xalxs tyuili marTalad moaCveno.
_ vinc xmas amoiRebs, isac magaT miayole.
_ Sen marTali xar, magram mainc patara oinbazobaa
saWiro. Sen eg miTxari, jagara Zveleburad uberavs?
_ uberavs ki ara, lukas marjvena xelia, yvelas aSinebs;
mec amixteba xolme.
_ zauri rogorRa iqceva? davemuqreT da kargadac moi-
kunta.
_ moikunta ki ara, lukasTan gverdiT rocaa satanad
iqceva xolme; Cemi biWebi magaT CamoaxrCes, midi, deda
utire!
_ Sen raRac ici da ar meubnebi.
gramitoni cotaTi Sefiqrianda, Cemze xom araferi gai-
goo. eWvi moToka da Tamamad uTxra: _ xom giTxari, gumani
meubneba, egeni Cveni mtrebi arian, hoda, momenti mogeca,
midi, miaweqi!
_ mivawvebi kidec! _ Salvam magidas muSti daartya...
pirvelad jagaras daesxnen Tavs. Cxrekisas pistoletis
vaznebi, pornografiuli kaseta, baRCaSi dagdebuli Rila-
kiani dana aRmoaCines? naxevari tona xorbalic daumates da
393
axla eseni saidan hqonda azustebdnen: _ vaznebi ki gipovneT,
magram pistoleti sad damale?! _ damcinavad SeubRvira
gamomZiebelma.
_ Sen balRobaSi Tavi kedlisTvis xom ar migirtyams?!
_ jagaram Seutia.
_ magas rad kadrulob!
_ imitom vkadrulob, pistoleti Sena gkidia da eg
vaznebic Senia.
_ aba, xalxs romeli pistoleliT ayaCaReb?
_ Cemi pistolelti dasayaCaReblad ar gamodgeba.
_ aba raSi iyeneb?
_ Seni colis msgavsebis dasagrialeblad; arc dedaSens
awyenda, nabiWvrebi rom ar daeyara, Seni dedaa!!! _ jagaram
ginebas saruTlebic moumata da gamomZiebeli ise gaigdo
wixlqveS, rom vaznebi ki ara sakuTari kbilebi da daJeJili
gverdebi gauxda saglovi.
milicielebi amgvar kadnierebas ar moelodnen, dab-
neulebi jagaras miesivnen, manac muStebi daatriala. erTma
milicielma zurgiT karebi gaitana da kibeze gaiSxlarTa,
meore fanjridan gadavarda, danarCenebma iatakze gaSxlar-
Tuli gamomZiebeli miatove da gareT gacvivdnen. jagaram
amiT isargebla, ukana karidan gavida, mezoblis Robees ga-
daevlo da saxlis ukan ferdobze buCqnarSi gauCinarda; misi
dadevnebis survili aRaravis hqonda...
luka papunas bebiiseula binisaken Cafiqrebuli midioda,
safiqrali ki bevri hqonda. axalgazrduli ocnebebi sapnis
buStiviT uqreboda. agronomis specialoba soflis meur-
neobis ayvavebaSi Tavisi wvlilis Setanis survilma afiqre-
bina. ramdeni axalgazrda Caeba cxovrebis ferxulSi lu-
kasaviT sasikeTod SemarTuli da axla dabneulebi ukanono-
bis, TvalTmaqcobis, dataceba-moxveWis da sicrue-cilisw-
amebis ybadafCenil xaxaSi farTxaleben. lukas egona, es
394
yvelaferi mankierebebi bnel d gavelurebul warsuls ga-
hyva, win ki mxolod naTeli da SemoqmedebiTi SromiT saa-
murad qceuli cxovreba eguleboda. _ ra saSineleba xdeba!
_ SeSfoTebulma xmamaRla wamoiZaxa. mimoixeda, xom aravin
mismendao. marto iyo da fiqri gaagrZela: `es mxolod ube-
durebis dasawyisia, ganukiTxaobis qariSxali mere iqneba~.
viRac biWma qalis CanTiT win gadaurbina da mosaxvevSi
gauCinarda, mas wiviliT qali misdevda: _ ar gauSvaT, CanTa
gamtaca! RmerTo Cemo, sabuTebi mqonda Sin, daviRuee! _ qali
yviroda da mTeli SesaZleblobiT garboda.
luka uceb adgils moswyda, qals gaaswro da roca biWi
romeliRac ezoSi unda Sevardniliyo, xeli staca. biWma
gaibrZola, magram ver gaeSva.
_ ux, Se sasikvdilev! _ qali masTan miiWra da biWs cema
daupira.
luka gadaeRoba.
_ amas me movuvli, qalbatono, ai Tqveni CanTa, naxeT,
xom araferi gakliaT.
qalma CanTa gamoarTva, SigTavsi Seamowma, yvelaferi
adgilze daxvda.
_ axlave milicias gamovuZaxeb, rom es garewari cixeSi
Caalpon! _ isev daapira misi cema.
_ wabrZandiT, qalbatono, am biWs me mivxedav, _ lukam
saSualeba ar misca biWisTvis Caertya.
_ Sen vina xar, rom mixedo- amas milicia mouvlis ro-
gorc ekadreba, an iqneb amis msgavsebis mfarveli xar?! _
qalma axla lukas Seutia.
_ qalbatono, Tqven imas akeTebT, rom SemdgomSi CanTa-
gatacebuls aRaravin gamoeqomageba. sikeTes umadurobiT nu
pasuxobT, Tore umadurobam ubedurebad icis gadaqceva, _
lukam qals ise Sexeda, rom umadurobis survili xelad
gaunela.
395
_ didi madloba! _ Tqva da iqaurobas gascilda.
TiTqos im qalis wasvlas elodebodao, lukas patara
gogo eca.
_ gauSvi xeli, gauSvi! deda avadaa, saWmeli ara gvaqvs.
gauSvi xeli, gauSvi! _ gogo aRrialda.
lukam biWs xeli ar gauSva, gogo meore xelSi aiyvana
da hkiTxa: _ sadaa axla dedaSeni?
_ saxlSi wevs, _ cremlebis wmendiT upasuxa gogom.
_ aba, wavideT, Tqveni dedikos sanaxavad.
_ me ar wamoval, rom uTxra, CanTas iparavdao, deda
ufro cudad gaxdeba, _ biWi gajiutda.
_ nu geSinia, dedas arafers vetyvi, Tu sWirdeba wamlebs
movutan, _ daamSvida lukam...
bavSvebis deda oTaxSi taxtze Cacmuli iwva. luka bavS-
vebTan erTad oTaxSi rom Sevida, qali wamojda. gamxdars
da fermkrTals raRac mZime naRveli Cagubeboda TvalebSi.
_ ra moxda? _ SeSinebulma ikiTxa.
_ araferi, qalbatono, es gogona tiroda, deda cudad my-
avso da gadavwyvite, TqvenTan momeyvana, _ ganumarta lukam.
_ didi madloba, keTilo adamiano, CemTan mosvlisa rom
ar SegeSinda, an ar mogerida.
_ ratom unda SemSineboda?
_ imitom, rom rac Cemi qmari daapatimres, yvelam zur-
gi Semaqcia imis SiSiT, rom TviTonac am xelisuflebis
Zaladobis msxverpli ar gaxdnen.
_ ratom daapatimres?
_ avtosatransporto kantoraSi muSaobda inJinrad. di-
reqtori principuli kaci hyavda. partiis cekas mdivani
raRacaze ganawyenebuli hyolia. hoda, imanac daavalaT,
daapatimreTo. jer daapatimres da mere daiwyes misTvis
braldebebis Sekowiweba. Cems qmars miadgnen, Tqvi, rom qr-
Tams aZlevdio. ver daiTanxmes da isac daapatimres. raRac
396
vaznebi Cauyares da manqanis sabanruglSi pistoleti aRmou-
Cines, romelic saerTod ar unaxia. kreba Caatares da Cemi
qmari damnaSaved gamoacxades. axla amiT SeSinebulebi visac
avalebdnen iZaxian, direqtors qrTams vaZlevdio. maS ra unda
qnan, Cemi qmariviT xom ar daaRupineben ojaxs. me avad var,
ojaxis sarCenad kapikic ara maqvs. xuTi Tvea rac Cemi qmari
daapatimres da ar vici, sada hyavT. axloblebi keTrovaniviT
gveridebian xelisuflebis SiSiT, Cvenc rame ar dagvabralo-
no, _ qalma Tavi veRar Seikava da mwared aqviTinda.
_ dawynardiT, qalbatono, vecdebi rogorme SegimsubuqoT
mdgomareoba, _ luka wasasvlelad wamodga.
_ Tqven ra movale xarT, batono, yvelasTan mitovebu-
lebs miexmaroT.
_ marto me ki ara, visac adamianobaze pretenzia aqvs
da sicocxleSive ar gardacvlila, yvela movalea dagexma-
roT, magram ra vuyoT, roca uzneobis talRa walekviT
gvemuqreba. Sen ra gqvia, vaJkaco? _ lukam biWs Tavze ga-
dausva xeli.
_ malxazi. ise maxos meZaxian.
_ Sen? _ axla gogos SeekiTxa.
_ me aRaTi gziriSvili var, dedas nargiza hqvia, mama
iasonia gziriSvili, _ aRaTim mTeli ojaxi gaacno.
lukas gaecina da gogos moefera.
_ Tqveni meuRle sada hyavT, qalbatono nargiza?
_ rac daapatimres vwevar. es ori dRea wamovdeqi. Cemi
dedamTili ambobs, sukis izolatorSi hyavT, magram ar
maCvenebeno.
_ Tu iciT, saqmes vin iZiebs?
_ gamoZieba raT undaT, dabralebiT ki prokuraturas
araferi eSleba, TviTon udidesi meqrTameebi udides saqme-
Ta gamomZieblad hyavT.
_ swored eg aris Cveni cxovrebits satkivari. me luka
397
xuciSvili var, aqve axlos vcxovrob. maxos gaviyoleb, Cems
binas vaCveneb, Tu rame dagWirdeT, maxos daabareT; vecdebi,
rogorme mogexmaroT, _ lukam maxos xeli mohkida da karebi-
saken wavida.
_ mec wamoval ra, _ Seexvewa aRaTi.
_ wamodi, _ lukam aRaTi xelSi aiyvana.
_ ra ucnauria, yvelam migvatova, Cvenc SarSi ar gavex-
vioTo, es ucxo adamiani ki daxmarebas gvpirdeba, _
Cailaparaka nargizam. luka ki am dros bavSvebze xelCakide-
buli quCaSi midioda.
_ maxo, Sempirdi, rom amieridan aRar iqurdeb; xom naxe,
rom dedasTan ar dagabezRe, Tu rame dagWirdes, me miTxari,
_ maxo morCilad uqnevda Tavs.
_ axla Cem binas gaCveneb, aq iSviaTad movdivar. Tu ver
mnaxav, karebTan werili damitove da me TviTon mogakiTxebT,
oRond ar iqurdo.
_ me qurdi ara var. deda cudadaa. wamlis da saWmlis
fuli ara gvaqvs, babo calke cxovrobs, imasac uWirs.aravin
ar gvexmareba, aravis ar vebralebiT, _ maxos Tvalebze
cremlebi moadga.
_ kargi, axla aRar gagiWirdebaT, _ lukam qaRaldis
Sekvra miawoda. _ es dedas miutane, cotaxanSi mec
mogakiTxebT. dedas gadaeci. babosac miexmaros. aba, kargad
iyaviT, _ lukam bavSvebi gareT gaacila...
_ deda, es raRac gamomatana, Tanac damabara, babosac
miexmareo, rogor unda mivexmaroT, CvenTvis puris fulic
ara gvaqvs, _ maxom dedas qaRaldis Sekvra gadasca.
nargizam gaxsna da Sehkivla: _ RmerTo Cemo! es ramdeni
fuli gamoutanebia!
_ ra kargia, ra kargia! _ aRaTim cekva daiwyo.
_ Turme ratom uTqvia, babos miexmareTo, _ Cailapara-
ka nargizam.
398
areuli monasteri
luka varjiSobda da Tan axalgazrdebs wrTvnida Tavis
mwrTvnelTan erTad; Tumca agronomobidan ar anTavisu-
flebdnen. mTavari agronomi _ stefane mosuliSvili da
danarCenebic ver Seleodnen, lukas saxels gaTavxedebul
medroveTa wregadasul miwerebidan Tavdasaxsnelad iy-
enebdnen. sokratsac uxaroda, luka rom ar Canda, misi
gaxsenebac zaravda da iyo ase gamqrali meamboxe agronomi.
qveyanaSi ki iseTi qaosi, areuloba da saSineli ganukiTx-
aoba iRebda inercias, romelic yvelafers walekviT emuqre-
boda, Tumca aravin fiqrobda amaze. jer saTamaSoTi, quCaSi
areuloba rom erqva, xalxi erToboda radgan amgvari ram
warmoudgenlad eCveneboda.
uzarmazari socialisturi banaki irRveoda xelisu-
flebis saTaveSi Tavtyirpiani bedovlaTis _ gorbaCovis
mosvliT unda dagvirgvinebuliyo is procesi, stalinis
sikvdilis Semdeg takimasxara xruSCovma rom wamoiwyo so-
cializmis avtoritetis SelaxviT da saxalxo qonebis
uTavbolo ganiavebiT. veraviTari garegani Zala ise ver
Searyevda socializmis burjebs, rogorc xruSCovis ab-
daubda reformebma da socialisturi siwmindeebis dasvram
SeZlo, rac SemdgomSi uniWo breJnevis uunaro, TviTkmayo-
fili, gandidebis maniaSeyrili mmarTvelobisas farulad
grZeldeboda; yvelaze saSiSi ki bzari iyo, oomelic xalx-
is rwmenaSi gaCnda. sakuTar keTildReobaze gacofebulma
swrafvam, momxveWelobam, karieristuli ambiciebiT Sebyro-
bil urwmuno, TvalTmaqc, demagogTa gaumaZRroba social-
izmis mZlavr burjebs organizmSi SemZvrali bacilasaviT
Slida da asustebda. jer kidev fexze idga es giganti, ma-
gram avadmyofoba TandaTan Zalas ikrebda, rameTu mkurnalo-
bis magier Tavqariani xelmZRvanelobis saqmianobiT rRvevis
proecesi ufro Zlierdeboda, TviTon ayvavebad da winsvlad
399
rom naTlavdnen. gorbaCovi da is takimasxara iyo, romlis
goneba SezRuduli gawamawia xalxis ubedurebad unda qceu-
liyo. am vaglaxma yvela usindiso medrove, Tavisi xalxis
da qveynis interesebis pirovnul ambiciebze gadamcvleli,
sindisisa da zneobisagan garecxili pirutyvis cxovelur
instiqtebCasaxlebuli muxTali daawinaura da Tavis gverdiT
daiyena. swored amgvari adamianuri amaRlebuli grZnobebi-
sgan gaZarculi eduard SevardnaZe dainiSna sabWoTa kavSiris
sagareo saqmeTa ministrad, romelmac saqarTvelos kompar-
tiis cekas pirvel mdivnad muSaobisas saqarTveloSi ube-
durebis da yovelgvari borotebis kalo didi mondomebiT
abruna. es iyo adamianTa modgma simuxTleCasaxlebuli ur-
wmuno arseba, romelsac SeeZlo komunistobidan Tu das-
Wirdeboda, yvelaze ybadaRebuli faSisti gamxdariyo da
sindisis ZarRvi ar Setokeboda, rameTu is ar gaaCnda. swored
amgvari socializmis mxurvale ideologi da sabWoTa kav-
Siris Tavdadebuli bRenZi axla kapitalizms uqnevda foCian
kuds, rameTu axla es iyo misTvis momgebiani. am adamians
sakuTari araferi ar gaaCnda arc rwmena da arc erTgule-
ba; Ralati da sicrue ki misi cxovrebis da arsebobis
ZiriTadi masazrdoebeli wyaro iyo. swored amgvari adamiani
hqceoda ubedurebad qarTvel xalxs da amgvari wvril-msx-
vili paraziti daseoda socializms, uRebdnen kidec bolos.
davaraSvilis diagnozi marTldeboda, magram mkurnali ar
Canda da daavadebam iseT damangrevel zRvars miaRwia, rom
mkurnalobas Zalian didi Zalisxmeva dasWirdeboda, Tumca
amaze Tavs aravin iwuxebda. gorbaCovis irgvliv Sekrebili
xrova yovelgvar muxTlobaze midioda. am muxTalTa Soris
iyo qarTvelTa ubedureba _ eduard SevardnaZe saqarT-
veloSi ganukiTxaobis, TvalTmaqcobis, moxveWa-meqrTameobis
da adamianTa ubedurebis qarbuqi rom daatriala da axla
mTels sabWoTa kavSirSi iyenebda am gamocdilebas.
400
Tbilisis quCebSi gamosuli ukmayofiloTa moZraoba
agorda, mas seiris mayureblebic ahyvnen da erovnul moZ-
raobaSi gadaizarda; romelsac uamravi Tbili adgilis maZ-
iebeli aferisti, avantiuristi, TaRliTi, yalTabandi da
crupentela mietmasna. dgeboda Jami saxalxo qonebis dar-
beva-datacebisa; xalxis motyueba-dabeCavebisa; maRalganvi-
Tarebuli saqarTvelos gapartaxebis da feodalur egoiz-
mamde daqanebisa.
lukas Taoba socialisturi saxelmwifos TandaTanobiTi
gaxrwnis da rRvevis periodSi cxovrobda. axla ki es gaxr-
wna da rRveva ngrevaSi gadaizarda. uamravi politikuri
partia iCekeboda komunisturi partiis dadamblavebis fonze;
es dadamblaveba urwmuno, karierist-momxveWel, egoist,
demagogTa mier misi dabinZurebis Sedegi iyo, ris gamoc
xalxma misi ndoba da rwmena dakarga. axla es TanamdebobiT
qonebaSeZenili momxveWelebi saxalxo qonebidan didi luk-
mis mosatacebel startze idgnen. ucxourma agenturam
isargebla imiT, rom sabWoTa kavSirs uniWo, demagogi, va-
glaxi karieristebi moeqcnen saTaveSi, romelTac bi-
urokratul naWuWs iqiT, arafris danaxva ar SeeZloT: arc
socializmi swamdaT da arc demokratiad monaTluli kapi-
talizmis kaciWamiobisa esmodaT rame, farTod gaSala Ta-
visi propgandistuli qseli. mosaxleobis ideuri gaxr-
wnisa da gaukuRmarTebis mizniT. mTeli maTi Setevis Rvar-
Zli da provokaciebi ruseTis winaaRmdeg iyo mimarTuli,
rameTu socialistur respublikaTa uryeoba xalxTa mego-
brobis saZirkvelze idga am Senobis simagre ki rusi xalx-
is socialuri keTildReobis rwmenaze iyo damokidebuli.
ruseTSi am rwmenaSi bzaris Setana socialisturi saxelm-
wifos daSlis sawindari iyo. separatizmi da nacionalizmi
ki is satyuaraa, romelic adamianebs erTmaneTis winaaRmdeg
amxedrebda, daangrevinebda yvelafer imas, rac xalxis sa-
401
keTildReod Seqmniliyo. yvelaze aqtiurad saqarTveloSi
moqmedebda xalxis gaubedurebis es paraziti? saamiso
niadagic naxa. roca komunistoba privilegias niSnavda, TiTq-
mis yvela mexuTe komunisti gaxda; crumorwmuneobaa mRvdeli
da eklesiao da yvelam miatova es rwmena, Tu sadme mRvdels
naxavdnen, dascinodnen da qoqolas ayridnen; socializmis
erTgulebas ibralebdnen da komunisturi partiis didebas
gahyvirodnen. axla iynoses, rom xalxTa megobrobis ideas
safuZveli eryeoda, nacionalur da erovnulobis erTeulebs
etmasnebodnen; eklesiebSi darbodnen da, Tumca saxarebis
araferi gaegebodaT, sanTlis anTebis da pirjvris weriT
uflismieris saxelis damkvidrebas cdilobdnen; socialuri
keTildReobis safuZvlebs mosdgnen imperialuriao: ufaso
samedicino momsaxureba, sayovelTao ufaso ganaTleba, binebis
komunaluri momsaxureba da ufasod darigeba, kooperaciuli
savaWro sistema, soflis meurneobaSi miwebis koleqtiuri
damuSaveba sasacilod gaixades. amis safuZvelze daiwyo
yovelive sasikeTo, rac mSromelebis xeliT iyo Seqmnili,
darbeva, mitaceba da ganadgureba. cxovreba ukan-ukan migo-
ravda, imperialisturi demagogia Tavis saqmes akeTebda,
komunisturi Tavkacoba maTi diriJorobiT galobda; xalxi
ki ver xvdeboda saSineli jojoxeTis ganukiTxaobis moax-
loebas. erovnulma gaTiSulobam yvelaze magrad saqarT-
veloSi moikida fexi, osebSi da afxazebSi separatizmis
bacila Casaxlda da qarTul erovnul moZraobas daupirisp-
irda, saqarTveloSi agorebuli antirusuli isterias isini
ruseTTan megobrobiT pasuxobdnen; aqedan daiwyo qarTveli
eris golgoTis gza. ucxouri agentura guluxvad afinan-
sebda ruseTis mimarT undoblobis gaRvivebas, mravali ax-
algamomcxvari politikuri partia siamovnebiT iRebda maT
mowyalebas da medrove politikosebi mondomebiT spobdnen
saqarTveloSi damkvidrebul erebs Soris megobrobas. mon-
402
asteri ireoda. Tbili da privilegirebuli mdgomareobis
miRwevisaTvis yvelafris mkadrebeli karieristebi dafac-
urdnen axalgamomcxvar partiebSi SesaZromad. fuliT nayid
komunistobas malavdnen da trabaxobdnen, mTeli cxovreba
komunistobis winaaRmdeg vibrZodiTo; amgavrad areul
qveyanaSi demagogebis, gamcemebis, aferistebis, yovelgvari
naZiralebis zeobis xana dgeboda.
luka mtkivneulad ganicdida am areulobis agorebas,
magram arc mas da arc mraval mis msgavss am procesis Se-
Cereba ar SeeZloT, radgan yovelive es didi xnis dawyebuli
iyo gaxrwnili, Crdildakarguli, uideo, uzneo, doylapia
xelisufalTa mier, rac sazogadoebis sxeulis yvela ujreds
mosdeboda; bolos ki yovelive amas Tavtyirpiani bedovlaTi
_ gorbaCovi da misi naZiralaTa xrova agvirgvinebda.
binddeboda. luka savarZelSi ijda da gazeTebs aTva-
lierebda. klara samzareuloSi fusfusebda; garedan momit-
ingeTa Soreuli xmauri ismoda.
karebze frTxili kakunis xma gaisma. luka smenad iqca.
kakuni ufro xmamaRla ganmeorda. lukam karebi gaaRo; mis
win wvermoSvebuli jagara idga.
_ jagaras gaumarjos! _ erTmaneTs gadaexvivnen. oTaxSi
Sevidnen.
_ ra wvermoSvebuli xar, araformaloba xom ar daiwye?
_ RimiliT hkiTxa lukam.
xmaurze klara samzareulodan gamovida da jagara gulT-
bilad moikiTxa. _ axlave gavSli sufras, _ Tqva da isev
samzareuloSi Sebrunda.
_ aba, dawvrilebiT moyevi, rogor arian xiTava da Wimia,
gauaraT CamoxrCobis eldam? _ lukam gaicina.
_ luka, Se marTla araferi ici?! _ jagaram gakvirvebi-
sagan Tvalebi daaWyita. _ biWo, ar gagigia, rom orive
CamomxrCvali naxes?!
403
_ raaa!!! Sen xom ar SeiSale! _ luka fexze wamovarda.
_ Sen raRac araamqveyniuri sikeTiTa xar monaTluli da
ggonia, sxvebic adamianebi arian. luka, zogs adamianis saxe
aqvs, magram nagavSi Cabudebuli morieli uzis sulSi. biWo,
im yulfSi Tavgayofili aramzadebis gramitonas imedad da-
toveba SeiZleboda?! Cautare Senc raRa moralia Tu kacuri
kacobis gakveTili; gramitonam ki orives deda utira! Tu
egre iyo saWiro, Cvenve CamogvexrCo, ar imsaxurebdnen Tu
ra! _ jagaram sayveduriT Sexeda.
_ jagar, es rogor unda momxdariyo, maS, gramitonam
isini ar Camoxsna?! _ lukam Tavze xelebi moiWira.
_ Camixsna ki ara, im RamiTve `taCka~ qitesas RobesTan
miuyenebia, meore dRes ki wriposTan erTad CamomxrCvalTa
sanaxavad wasula.
_ gramitona rom aramzadaa vicodi, magram am saqciels
ra vuwodo, Cemi tvinis SesaZleblobebi ver swvdeba, _ luka
gaognebuli iyo.
_ wripo ambobs, Camokidebulebi rom dainaxa, ayvirda,
iqneba me ar movdiodi, ma ar unda Camosuliyvneno. me ras
meRrijebiT, xom icodiT, qitesasTan ̀ taCka~ unda mimetanao.
mokled, isini yulfSi Tavgayrilebi datova da wriposTan
sulelurad Tavis gamarTlebas cdilobda.
_ qaRaldebi iq davtoveT, ara? _ ikiTxa lukam.
_ ucnauri xalxi varT. ras vawerinebdiT, Tu iqave da-
vayridiT! gramitona maSinve oTaxSi Sevardnila da qaRal-
debi iqve rom daunaxia, ayvirebula, TviTon weren, rom Cemi
brali ar ariso. wripo gakvirvebula, saidan ici, jer xom
ar wagikiTxiao. mokled, luka, Senma adamianobisken mo-
brunebis mcdelobam ar gaamarTla. moriels leqciebiT
kbenas rogor gadaaCvev, roca is SobelZaRli sakbenad
gaaCina mamazecierma! _ jagaram mwared Caicina.
_ axla ra xdeba?
404
_ me dapatimreba damipires. saxlSi eqvsni mamicvivdnen.
gamoviqeci, milicielebs cxvirpiri davunaye; zauri ki dau-
WeriaT. axla, `pabegSi~ var. Turme zaurisTvis narkotikebi
da raRac vaznebi CauwyviaT, mec amas mabraleben. ise ki un-
daT, rom CamoxrCoba wamogvkidon; albaT Senc male mogad-
gebian. zauri mecodeba, awameben Turme daibraleo, _ jagaram
Rrmad amoioxra.
_ ramdeni xania rac es moxda?
_ meore kviraa rac CemTan movidnen; imave saRamos zau-
ri daiWires. gramitona Turme ikvexnis, ra egonaT, im biWebis
CamoxrCobas SevarCendio.
_ saswaulebrivi Serwymaa kretinis veragobasTan, amgvari
parazitebi daasies Cvens dRevanldelobas da ra gasakviria
cxovrebis aseTi gaukuRmarTeba, _ Cailaparaka lukam. _ Tu
ici, is qaRaldebi sad unda iyos? _ uceb hkiTxa.
_ Tu ar daxia, gramitonasTan iqneba. Seni egre yofna
ki saxifaToa; yovelwuTs SeiZleba mogakiTxon. mec Tu aq
mnaxes, giyvardes rogor zRaprebs SegiTiTxnian, _ jagara
frTxilobda.
_ Sen martom Tu SeZeli Tavis daRweva, axla orni varT,
_ lukam RimiliT daartya mxarze xeli.
puri Wames. jagaram ibanava, sufTad gamoewyo. lukam
telefonze dareka.
_ minosas sTxoveT, _ CasZaxa yurmilSi.
_ minosa ara flavi! Sen viRaca oxeri xar, misamarTi
SegeSala! _ qali brazobda. _ vin mamaZaRlma mogca am tele-
fonis nomeri?!
lukas axla gaaxsenda minosas naTqvami: _ am nomerze
mxolod yvelaze sando biWebi mirekaven, oRond minosa ar
axseno, amiran devdariani ikiTxeo. nomeri ise akrifa. _
qalbatono, amiran devdarians sTxoveT, _ mokrZalebiT
mimarTa.
405
_ Sen viRaca CamSvebi xar, gicani, weRan viRac minosa
ikiTxe, axla devdarianio. misamarTi SegeSala, viRaca oxeri
xar, egre axvrebis inkubatorSi dareke! _ qali yurmilis
dagdebas apirebda.
_ qalbatono, SemeSala, amirans gadaeci, lukas unda-Tqo
Seni naxva, _ moaswro amis Tqma, sanam qali gaTiSavda.
_ vaime, Tqven luka xarT? _ qali uceb molba.
_ diax, qalbatono.
_ amirani axla saxlSi ar aris, movZebni; sad mov-
ides?
_ CemTan velodebi.
naxevar saaTSi minosa lukasTan iyo.
jagara gaacno da saqmis viTareba auxsna: _ es Cemi
Zmakaci `pabegSia~, dasapatimreblad mosulebs gamoeqca. Tu
sadme miswvdnen, ar daindoben. mokled, sanam me iqidan mov-
brundebi, unda Seminaxo.
_ sad midixar, luka, Seni daWerac undaT; SeiZleba aq
mogakiTxon, _ jagara SeSfoTda.
_ egre aCqareba ar ivargebs, _ azri gamoTqva minosam.
_ Cemi megobari dauWeriaT, raRac unda vuSvelo, egre
umoqmedoba ar gamova.
_ moica, luka, movifiqroT, rogor sjobia; cxel gul-
ze moqmedeba saqmes waaxdens, _ daariga minosam.
_ me ukve maqvs mofiqrebuli. es yvelaferi im erTujre-
diani prokuroris mamaZaRlobaa, Sen cnobili sibinZure rom
dagavales; axvrebs hgoniaT, rom maT veragobas saTanado
ukugeba ar mohyveba. magaTive utvinoba, laCroba da veragobaa
Cveni mokavSire.
_ luka, kargi biWi xar, mklavic mogdevs, magram gamoc-
dileba gaklia; mec gamogyvebi, _ SesTavaza minosam.
_ Sen aq ufro xar saWiro. es Cemi Zmakaci Tu daiWires,
gzaSive Camosweren, winaaRmdegoba gagviwiao. am moZaladeebs
406
ki Zveleburad aRar umarTlebT Temidas maxvilis ukuRma
qneva, skamebze mTlad imedianad veRar sxedan; vin icis,
dRevandeli areuloba ras umzadebT. mokled, Sen ici, _
minosas gamomSvidobebis niSnad xeli gauwoda.
_ wavideT, Zmao, _ minosam jagaras mxarze daado
xeli.
_ ras miSvrebi, luka, gamiyole kaco! _ Seexvewa jagara.
_ Cemi gagebiT iq Seni yofna mxolod xels SegviSlis.
Camoval da danarCenze mere vilaparakoT. axla dro cota
maqvs, _ luka jagaras gadaexvia da orive kibemde miacila.
_ frTxilad iyav, luka, Tu dagWirde, Cemi telefoni
ici, _ minosam jagaras xeli mohkida da orive kibeze dae-
Svnen. klara am xnis ganmavlobaSi meore oTaxidan yvelafers
gulis fancqaliT ismenda.
_ luka, mec movdivar! _ gadaWriT uTxra.
_ eg ar gamagono. Seni saqme namdvilad ar aris, aq dame-
lode, ramdenime dReSi Camoval, _ lukam bavSviTi datuqsa.
_ luka, sadac ginda wadi, Sens saqmeSi ar verevi, oRond
kargad myavde. xom xedav, rogori damSvidebuli var. axla
ki ver movisveneb. sanam Camoxval, me aq guli gamiskdeba. ras
dagiSaveb, saxlSi viqnebi, davalageb, Seni sicocxliT ma-
cocxle, sxva rasa gTxov! _ klaras cremlebi moadga.
lukam Sexeda, klara cremlebs iwmendda, Seecoda da
uceb gadawyvita: _ gaemzade! _ RimiliT uTxra.
klaram sixaruliT Sehkivla da mkerdze miekra...
bneloda, wripom gramitona saxlSi miiyvana, manqanidan savse
kalaTebi Camoawyo da Tan mihyva; ukan male gamobrunda.
_ xval diliT adre modi, Salva unda vnaxo, sanam sam-
saxurSi gava! _ gramitonma miaZaxa. Tumca Tavisi Cveulebi-
samebr ukve mravaljer uTxra erTi da igive.
wripom manqana daZra. uceb Tavze viRacam xeli daado
da magrad mouWira.
407
_ vaime! _ moulodnelobisgan gulgaxeTqilma manqana
daamuxruWa.
im xelma Tavi ise mZlavrad Seutriala, rom kisris
malebma tkacuni dauwyes.
_ luka! _ SeSinebul wripos kinaRam guli gauCerda.
_ Tu kisris motexa ar ginda, rogorc getyvi, ise
moiqeci! _ ubrZana.
wripo ise iyo SeSinebuli, xmis amoReba ver moaxerxa.
_ axla CemTan wadi!
wripom manqana lukas saxls miayuda, alayafis karebi
gaaRo da manqana ezoSi Seiyvana.
axla oTaxSi klara, luka da wripo magidas Semosxdo-
modnen. lukam Rvino daasxa. _ cocxlad mkvdarTa Sesando-
bari iyos! _ Tqva da Wiqa gamocala.
wripos SiSi gahqroboda da lukas uSualobiT damSvide-
buli Tavisufolad saubrobda.
_ cocxlad mkvdari rogoriRaa? _ ikiTxa.
_ cocxlad mkvdaria usindiso, matyuara, sxvis ubedure-
baze Tavis amqveyniur yalb, pirutyul bednierebis momxveWi,
adamianuri spetaki sulis muwuki; cocxlad mkvdaria is,
visac xalxi wyevla-krulviT ixsenebs, saflavSi ki mxolod
lanZRva-ginebas Caayolebs; amqveynad maTgan myrali kvali
rCeba, romelic maTi gaxsenebasaviT zizRiT gaqreba, _ aux-
sna lukam.
_ imaT Sesandobari ki ara, jojoxeTis sagzuri moux-
deboda, _ Tqva wripom da Wiqa gamoacala.
_ eg mogixda, Tumca ase gametebisaTvis codvani arian.
Sen ki, Cemo wripo, gramitonas mZRolis fonze cudi biWi
ar unda iyo. hoda, Tu marTla asea, dawvrilebiT moyevi
qitesa Zias binaze ra moxda, _ uTxra lukam.
_ ZaRlis Svili viyo Tu simarTle gavamrudo: SuadRe
gadavida, gramitona ki kantoraSi ar gamoCnda, mec saxlSi
408
mivakiTxe. axali ambavi xom araferiao, giJiviT meca. memre
mindorSi wavideTo da pirdapir qitesa Zias binaSi wami-
yvana. CamomxrCvalebi rom dainaxa, ayvirda, me ras melode-
bodiT, rato ar CamoxvediTo. oTaxSi Sevarda, magidaze
dayrili qaRaldebi jer ar waekiTxa da iRriala, Tavi Tvi-
Ton CamouxrCviaT da me raSi mabraleben, gramitonam dag-
vavalao. gaafrina xo ici, Tan igeTi STabeWdileba damrCa,
rom imaTi CamoxrCobis Sesaxeb ukve winaswar icoda; dawer-
ilis Sinaarsic icoda da CemTan oinbazobda.
_ Salvas Tu xvdeba xolme?
_ prokurors?
_ ho.
_ meore dResve naxa, masTan didxans darCa; imis Semdeg
TiTqmis yoveldRe xvdebian. erTxel baraqiani ZRvenic mivu-
tane. sami dRis win kidev gramitonasTan magari Rreoba
hqondaT.
_ raze laparakobdnen?
_ sufrasTan me ar mivdivar xolme, magram vici, rom
jagaras mokvliT emuqrebodnen, zauris Zval-rbils gavuer-
TianebT da male lukasac mivayolebTo.
_ ras gvedavebian?
_ im biWebis CamoxrCoba unda avkidoTo.
_ Cven Tu ar CamogvixrCvia.
_ eg im Salvasac sjera, magram trabaxobs, rasac minda
imas davabraleb da vaZaxebineb, marTla egre iyoo.
_ wripo, Tu ginda, rom cocxlad mkvdrebSi ar CagT-
valoT, rasac getyvi, unda Seasruloo, _ lukam saaTs
daxeda. _ pirveli daiwyo, _ Cailaparaka.
_ ZaRlis Svili viyo Tu gimtyuno! _ wripom mkerdze
dairtya muSti.
_ axla gramitonasTan wavideT, _ luka fexze adga.
klaram iseTi TvalebiT Sexeda, TiTqos eubneboda, mec
409
wamovalo, _ SenTan vinme mova da Tavisi manqaniT mogemsax-
ureba, _ uTxra lukam...
wripom gramitoni Zlivs gaaRviZa.
_ ra ambavia, ra qveyana Seyare?! _ fanjaraSi Tavgamo-
yofilma ukmayofilod uyvira.
_ karebi gaaRe, saswrafo saqmea, _ wripom upasuxa.
_ mag oxers, am SuaRamisas ra unda; Tebro, midi, dae-
laparake! _ daavala cols.
Tebrom karebi naxevrad gaaRo, unda eqTva, ra gindao,
viRacam mZlavri xeli xelze mohkida. SeSinebuls aRar
axsovda, luka rogor Sevida da axla perangisamaras grami-
tonTan miaZunZulebda.
xmaurze gramitonma Tebros dauZaxa: _ ra undoda am
SuaRamisas mag damTxveuls! _ borjomis boTli gaxsna da
moiyuda Tu ara, egreve gaSeSda, masTan Sesul tikiviT ga-
beril da damrgvalebul Tebros ukan, Tavs zeviT mxarbeWs
Tvali aayola da lukas damcinav Rimils SeefeTa. xelidan
boTli ar gavardnia, egre TvalebdaWyetili yofna-aryofnis
zRvarze gaiyina.
_ dro ara maqvs, im qaRaldebis wasaRebad movedi, Cven
rom viciT, _ wynarad uTxra lukam.
gramitons raRacis Tqma undoda, magram ena ver daimor-
Cila.
_ mec vici is qaRaldebi, axlave movitan, _ gramitonma
sityva rom vera Tqva, Tebro waexmara. gareT gavarda da
male ori furceli moitana. _ sul leibis qveS inaxavs, ise
ufrTxildeba, _ bejiTi moswavlesaviT moaxsena.
lukam qaRaldebi daaTvaliera. _ is aris, _ Cailapara-
ka. _ aba, axla piri dabane da kargad gamoawye; ataSi unda
waviyvano, _ daavala Tebros.
_ wamodi, Cagacmev, egre trusSi xom ar iqnebi, _ Tebrom
gramitons mimarTa.
_ aq mouta, piric aq dabane; celqi bavSvia saRoreSi ar
410
gaiparos, isev amoisvreba, _ upasuxa lukam da Tebro Ri-
miliT gavida.
wripo kedelze miyudebuli idga da SiSisgan Zeglad
qceul gramitons Sehyurebda.
_ axla wadi, sanam gramitons Tebro gamoawyobs, timoTe
naxe da sTxove, Tavisi manqaniT aq movides.
_ axlave, _ wripom samxedro wesiT auRo xeli da ga-
reT gavarda.
gramitoni imave pozaSi idga; grZeltotebiani farTo
trusi Casavardnad Casweoda.
_ aiwi trusi, Se vaglaxo! _ siciliT uTxra.
gramitonma boTlis xelidan gaSveba ver moifiqra, mar-
cxenaTi CaeWida trusis rezins da ase daiWira.
lukas aRaraferi uTqvams, iqve skamze Camojda; grami-
toni ki borjomis boTliT trusis rezinCaWidebuli imave
pozaSi darCa, sanam Tebrom sacmelebi ar moutana, romelsac
kabis Cacma arc ki gaxseneboda.
`vinc amis Tavmjdomareoba moaxvia xalxs Tavze, adamiani
hqvia?! ramdeni usiamovnoeba moutana imaT, visac magis gav-
lena miswvda. axla sammarTvelos ufrosi, raikomis mdivani
da maT mier mowonebuli gramitonebis parpaSi raionSi, mere
mTels saqarTveloSi da bolos sabWoTa kavSirSi; savalalo
Sedegic saxezea. gramitona meqaTmeobis fermaSi momvlelad
rom yofiliyo, erTi Wkuamxiaruli kretini iqneboda, omelic
xalxs mxolod gaarTobda. qitesa Ziac cocxali iqneboda,
xiTavac da Wimiac, mTlianad kolmeurneoba xalxis sasikeTod
iarsebebda. axla warmovidginoT safuariviT momravlebuli
gramitonebis parpaSi mTel sabWoTa kavSirSi. generaluri
mdivnidan moyolebuli yvela xelmZRvanel organoSi amgvari
parazitis mier daTxeuli Sxamis mier mowamluli sxeulis
agonia~, _ xalxi gonze rom mova, Zalian gvian iqneba! _
xmamaRla Cailaparaka.
411
amasobaSi Tebrom gramitons Caacva.
_ piris dasabanad waviyvano? _ hkiTxa lukas.
_ aq moutane taSti, Tumca amis sibinZurisgan garecxvas
alazani ar eyofa! _ mkacrad uTxra lukam.
Tebrom gramitoni saqorwilod mopranWul luarsab
TaTqariZesaviT gamoawyo. axla skamze ijda da morigi moq-
medebis dawyebas gulis kankaliT elodeboda.
_ timoTe ukve aq aris Tavisi manqaniT, _ gamoacxada
axlad Semosulma wripom.
_ Salvas sada vnaxavT? _ lukam gramitons hkiTxa.
_ raionis centrSi bina miiRo, axla iq cxovrobs, _
sxapasxupiT upasuxa gramitonma.
_ wavideT mis sanaxavad, _ luka adga da gramitoni win
gaigdo.
timoTes sTxova, klara wamoeyvana da prokuroris bi-
nasTan dalodeboda. TviTon ki wripos manqaniT gramitoni
Salvas sanaxavad waiyvana.
gramitonma nabaxusevi Salva Zlivs gaaRviZa, romelmac
ase adre SewuxebisaTvis mkacrad gamokuTxuli SubliT gaaRo
kari. xelSi pistoleti eWira, lukas danaxvaze aswia da
maSinve lukas xelSi aRmoCnda, misi amogrexili xeli ki
lukas mtkiced eWira.
samive binaSi Sevidnen.
_ biWo, egre ram gagicia guli, rom stumrad mosul
Tanaklasels pistoletiT xvdebi?! _ usayvedura da amo-
grexili xeli gaunTavisufla.
Salvam natkeni xelis sresvaSi pasuxi ar gasca.
_ zauri ratom daapatimre! _ uceb mrisxaned uTxra da
pistoleti Sublze miado.
_ dapatimrebuli ar aris, droebiT daakaves gamoZiebis
interesebidan gamomdinare, _ xmis kankaliT upasuxa Sal-
vam.
412
_ ras iZiebT?
_ xiTavas da Wimias CamoxrCobas.
_ zauri ra SuaSia?
_ informacia mogvivida, rom... _ Salvam gramitons
Sexeda da ena moikvnita.
_ informatori vinaa?
_ erTi.
_ erTia Tu erTi meaTedi, ratom ar giTxra, rom ma-
maSenma CamoaxrCo.
_ mamaCemi rogor CamoaxrCobda?
_ zauri rogorRa CamoaxrCobda! mokled, dawynardi,
CamovsxdeT da es waikiTxe, _ lukam gramitonisgan wamoRebu-
li qaRaldebi miawoda, _ amas gramitona malavda, _ auxsna.
Salvam orive furceli didi mondomebiT ramdenimejer
waikiTxa.
_ luka, mokvlas gipirebdnen? _ CurCuliT hkiTxa.
_ mipirebdnen ki ara, mkvdari viyavi, qitesa Zias rom ar
gadaverCine.
_ Tavi raRad CamoixrCes, namusma SeawuxaT?
_ magaze ki gramitona gipasuxebs. aba, Tavidan bolomde
Camofqvi Seni simuxTlis marcvali! _ lukam gramitons
SeubRvira.
_ ra marcvali, luka, me egeTi araferi ara maqvs, an
riT unda Camovfqva?! _ gramitoni awuwunda.
lukas damcinavad gaeRima. _ yvelaferi mouyevi, Wimias
da xiTavas rogor avalebda Cems mokvlas da qitesa Zia
rogor moakvlevine, _ auxsna.
_ me ra SuaSi var, imaT mokles, biWos! _ gramitoni
abuzRunda.
_ arc imas ityvi, Wimia da xiTava rogor CamoaxrCe, Tu
me gavxsna Seni simuxTlis yulaba? _ lukam gramitons ise
Sexeda TiTqos ekiTxeboda vTqvao.
413
_ gramiton, Tavs nu isuleleb, icode, dasaWeri gamix-
debi! Salvam prokuroris yinuli gauria muqaras.
gramitoni moibuza.
_ axla gamokiTxvas movrCeT, imedia mag qaRaldebs ar
SeWam, _ zaurs rodis gamouSveb?
_ samsaxurSi gaval, masalebs gavecnobi da iq gadavw-
yvetavT! _ Salvam batonkacuri ieri daibruna.
_ vin gadawyvetamT, Sen, gramitona da wripo? _ lukas
brazi moeria. _ Caicvi! _ ubrZana da saZinebeli oTaxisken
ubiZga.
lukam karadis gverdiT mozrdili seifi dainaxa.
_ ras inaxav mag zardaxSaSi? _ hkiTxa.
_ zardaxSa raRaa? _ Salvam gakvirvebiT Sexeda.
_ aba, am seifis gasaRebi momeci! _ lukam xeli gau-
woda.
_ mand saidumlo dokumentebs vinaxav, ucxo pirebs
ekrZalebaT misi naxva, _ Salvam ganze gaiwia.
_ momeci gasaRebi Tu ginda, rom ucxo pirs ar SeeWamo!
_ lukam Tvalebi daubriala.
Salvam karadis ujridan gasaRebi amoiRo, miawoda da
Rrmad amoioxra.
fulis Sekvrebs zevidan pistoleti edo. iqve blomad
briliantis beWdebi da uamravi Zvirfaseuloba ewyo.
_ es sul erT dReSi iSovne? me rom mTel sicocxleSi
ver movinagreb ara? axla am yvelafers me mCuqni? _ lukam
pistoleti aiRo da Salvasken Setrialda.
_ eg pistoleti tabeluria, moikiTxaven, _ ganumarta
Salvam.
_ meore pistolets, fuls da Zvirfaseulobas ar moi-
kiTxaven?
Salvam xma ver amoiRo.
_ ori saxe gaqvs, Salva, prokuroris da yaCaRis, magram
414
Sen yvela yaCaRze saSiSi xar, radgan prokuroris niRbiT
yaCaRob. yaCaRi mgelia, faridan cxvris motacebas rom cdi-
lobs; Sen ki ZaRlis tyavgadacmuli mgeli xar Seni ms-
gavsebis mier faris dacva rom gaqvs davalebuli; axla
warmoidgine ramxela zians ayeneb qveyanas, materialurze
rom araferi vTqvaT, moralurs da zneobrivs! Sen is gadagva-
rebuli adamiani xar, romlis gamosasworeblad sindisiT,
zneobiT da moraliT zemoqmedeba rom ara sWris, rameTu
veRar gamoswordebi; SenTvis iseTi wamalia saWiro, rogorc
baRlinjosaTvis dusti. _ lukam seifidan saqaRalde
gamoiRo. Sig Salvas partbileTi, piradobis mowmoba da sxva
qaRaldebTan erTad vrceli moxsenebiTi baraTi aiRo,
romelSic saSiSi bandis gamoaSkaravebis Sesaxeb ewera, lu-
kas xelmZRvanelobiT, kacis kvla da yaCaRoba rom bralde-
boda. maTgan erTi dakavebuli hyavdaT, meore _ jagara gae-
qcaT, TviTon luka ki TbilisSi imaleboda.
_ yoCaR, Salva! mezRapris fantazia gqonia, ordens im
Seni ufrosebidan moeli, Tu me unda gagiCaliCo?! _ luka
Tavs Zlivs ikavebda, _ Cemgan ordens axlave miiReb, modi
aq! _ mesame sarTulis aivanze kinwiskvriT gaiyvana. dabla
gadaixeda, timoTe ukve mosuliyo, is da klara manqanasTan
idgnen. _ didi mxtomeli adrec ar iyavi, Wama-ylapviT ga-
berils aqedan gadaxtomam vSiSob, muceli ar gagibzaros! _
lukam kiserze mouWira xeli.
_ luka, amas nu izam! geficebi, yvelafers gamovasworeb;
zaursac dResve gamovuSveb! ferdakarguli Salva Tvalcrem-
liani Seevedra.
_ timoTe! CvenTan amodiT, Salva gepatiJebaT! _ lukam
dauZaxa.
oTaxSi Sevidnen. Savla prokuroris formaSi gamoewyo.
karebze kakuni gaisma. amdeni xani yeyeCiviT mdgari grami-
toni wavida karebis gasaRebad, timoTe da klara rom dainaxa,
415
exlave movalo, Tqva da gareT gavarda. is iyo kibeze unda
daSvebuliyo, rom klaram staca xeli. _ sad miZvrebi, Se
dordliano! _ uyvira da oTaxSi SeaTria.
_ purmarilis motana mindoda, _ gramitonma Tavi
imarTla.
_ gramitons purmarilis mosatanad agzavniT? _ ikiTxa
timoTem.
_ purze ra mogaxsenoT, marili ki namdvilad sWirdeba,
_ upasuxa lukam. _ qeifis demino, gvasauzmeb, Tu Cven
Segvawereb sufris gaSlas? _ Salvas mimarTa.
_ raRac raRaceebi maqvs macivarSi, _ Salvam samza-
reuloSi Sesvla daapira.
_ Sen aq darCi, klara mogvemsaxureba, _ lukam Salva
magidasTan dasva.
klaram Zexvis naWeri, yveli, xizilalis qila da naxe-
vari buxanka ipova. Sampanuris ori da koniakis sami yuTic
aRmoaCina da sufraze boTlebi daawyo; bolos ki orluliani
TofiT gamovida.
_ es saRa ipove? _ hkiTxes.
_ kars ukan iyo miyudebuli.
_ tyviamfrqvevi da xelyumbarebi Tu gaqvs Senaxuli? _
siciliT hkiTxa lukam.
_ tyviamfrqvevze ra mogaxsenoT, magram iq sxva Tofic
vnaxe, _ Tqva klaram da male karabini gamoitana.
_ sad aRmoaCine eg arsenali, gogo? _ hkiTxa timoTem.
_ karadaSi kidev uyudia aseTi raRaceebi, _ Tqva
klaram.
_ vinme udanaSaulos, amaT rom ar moswonT, oriode vaz-
nas Caudeben da damnaSaved gamoacxadeben Salvas msgavsi ara-
legaluri arsenalis mflobeli kanonis damcvelebi; vai,
Tqvens mier waryvnil dRevandelobas! _ mwared usayvedura
lukam.
416
_ cxra saaTi gaxda, samsaxurSi dagvianebaze xom ar
gisayvedureben? _ hkiTxa timoTem.
_ samsaxuri amas emsaxureba da ara piriqiT, vini unda
usayveduros, _ ganumarta lukam.
_ restornidan cota rames amovitan, _ klaram wasvla
daapira.
_ seifidan fuli aiRe, Salvas ar ewyinos, Tqveni dasa-
patiJebeli ra mWirs, seifi qrTamiT maqvso gavsebuli, _
Seaxsena lukam.
_ codoa, fulis gareSe bumbuliviT niavma ar waiRos,
_ Tqva klaram da gareT gavida, tomoTec gahyva.
_ Cven aq verTobiT, zauri ki mSieri zis, ras ifiqreben
patiosani adamianebi?! _ lukam Salvas Sexeda.
_ waval da gamovaSvebineb, _ Salva wamodga.
_ darekav da aq moayvanineb. aq, sadac mosamarTled sin-
disi da zneoba iqneba! _ lukas sulSi dagubebuli qariSx-
ali gareT gamoRwevas lamobda.
Salva maSinve telefons eca.
_ dareke Sens samsaxurSi da misi ganTavisuflebis sabu-
Tic gaumzadon.
_ ise, sxvaTaSoris aris dakavebuli, araviTari sabuTi
ar aris saWiro, _ Salvam ganumarta.
_ zauri firosmaniSvili rom aris dakavebuli, CemTan
binaSi moiyvaT! miqarvas Tavi daanebe, Salva var SioSvili,
magis magier Sen ar Segagdo `kameraSi~! _ daafeTa telefo-
nis mavTulis bolos myofi da yurmili dado. Salvam axla
Tavisi gamokuTxuli SubliT qvemdgomTa elda da risxva
warmoadgina, zemdgomTa mimarT usazRvro maameblad da
mliqnvlobad rom gadakeTdeboda.
_ raze gauxeTqe guli im miliciels? _ hkiTxa lukam.
_ usabuTod daWerilze sabuTi momTxova.
_ egre ganukiTxavad dekeuls ar Seagdeben bakSi. Tqven
417
ra jiSis moZaladeebi xarT?! samarTlianobis Tu ara gwamT,
gangebis Zalis mainc ar geSiniaT?! _ luka Salvas gaoceb-
uli Sehyurebda.
_ kargi ra, luka, am cxovrebas vinc rogor axerxebs,
ise iyenebs.
_ biWo, Tu asea, Sens Zalas raRa Cemze da zaurize
scdi; iseTi ra balRami dagigrovda?!
_ ra vici, ra vici! xom giTxari, yvelafers gamovasworeb,
_ Salvam xelebi Tavze moiWira.
klaram da timoTem sufra gaawyes; magidas Semousxdnen.
_ gramiton, wripos gadasZaxe, zauris meuRle-lali
moiyvanos, _ daavala lukam.
gramitona karebs eca, gareT gasasvlelad.
_ aivnidan gadasZaxe-meTqi, Se kretino! _ luka adga,
kiserSi xeli mosWida da aivanze gaiyvana.
gramitoni aRrialda: _ wripo, wripo! zauris coli-
lali saCqarod aq moiyvane! gaige?
_ gavige, gavige! _ wripom amosZaxa.
_ xom magrad davavale! _ gramitonma lukas morCilad
Sexeda; lukas mwared gaeRima.
_ zaurs rodis moiyvanen? _ luka ver isvenebda.
Salvam ise dareka telefonze.
_ firosmaniSvilis moyvanas rad agvianebT! _ yurmilSi
mrisxaned CasZaxa.
_ patara wesrigSi moviyvanT, Zalian galaxulia, _ miiRo
pasuxi.
_ male qeniT, male! _ brZana.
lukas Sampanuris bakali eWira da nel-nela wrupavda;
gramitoni saWmels Roris gaumaZRrobiT aqrobda; Salvas
kriWa Sekvroda, magidaze xelebdawyobili gaunZrevlad ijda.
timoTem koniakis boTli aiRo da Salvas dausxa.
_ dalie, biWo, xasiaTs gamogikeTebs, _ uTxra.
418
_ mec damisxi, _ gramitonma orive mxares gamotenili
piriT saWmlis marcvlebis fantviT uTxra da Wiqa miawoda.
timoTem gaulimclimca.
_ am WiqiT, Cems yvelaze Zvirfas megobars, Cems sayvarel
adamians, Cems Zmas da megobars, uZvirfases lukas gaumarjos!
_ saWmelis ReWvaSi Wiqa aswia da aqneviT gamocala. suli
Seugubda, xvela autyda, Zlivs gaimarTa, _ ara Zmao, luka
Cemnairad aravis ar eyvareba, amas venacvale! _ pirze xeli
moisva, dorbli moiwminda da lukaze sakocnelad miiwia.
lukam mkerdze xeli miaWira da zizRiT uTxra: _ daegde
mand!
_ ra xdeba? _ klara samzareulodan gamovida.
_ gramitonma lukas sadRegrZelo dalia da amtkicebs,
rom masze Zalian luka aravis uyvars, _ RimiliT upasuxa
timoTem.
_ es kretinia, siZulvili siyvarulSi ereva. Salvam ar
dalia? _ ikiTxa.
Salvam Wiqas wamoavlo xeli. _ lukas gaumarjos! yov-
elTvis viyavi da axlac Sens saukeTeso megobrad CamTvale!
_ Wiqa aqneviT gamocala.
karebze kakuni gaisma. klaram gaaRo.
_ zaur, ras gavxar, biWo! _ SeZaxilze sufridan wamoiS-
alnen. WuWyiani, TvalebCacvenili, gamxdari, tanisamosdaW-
muWnuli zauri oTaxSi Semoiyvanes; mebadrage milicielic
Semohyva.
luka fexze adga. magram adgilidan ar daZrula; Salvac
fexze idga da uxerxulad iSmuSneboda. lukam koniaki dausxa.
_ adRegrZele Seni xaoiani eniT, _ uTxra.
_ zauris gaumarjos! keTili iyos Seni aq mobrZaneba! _
Salvam Wiqa gamocala da zaurs xeli gauwoda.
_ axali dabanili maqvs! _ uTxra zaurma da Salvas
gamowvdili xeli haers Seatova.
419
lukam xelebi gaSala da zauri mxurvaled Caikra
mkerdSi.
zauri magidasTan dasves. lukam mebadrage policieli
Wiqa miawoda.
_ dalie, Zmobilo, Sen mets aRar SegawuxebT, aq patara
sasaubro gvaqvs; Tu saWiro gaxda gramitonaSi gagicvliT.
milicielma Wiqa gamoarTva. _ gagimarjoT! _ Tqva. ko-
niaki gadahkra da Salvas Sexeda, ra vqnao.
_ wadi, Seni movaleoba Sesrulebuli gaqvs! _ uTxra
Salvam.
cota xans siCume Camovarda. gramitons zauris mosvla
TiTqos ar gaugiao. TavauReblad Wamda. uceb Wama Sewyvita,
maRla aixeda: _ me raze unda gamcvaloT, ra davaSave?! me
luka yvelaze Zalian miyvars; visac luka ejavreba, imaze
gacvaleT! _ wamoiyvira da Wama gaagrZela.
_ ra vqnaT axla, Salva? _ lukam Salvas Sexeda.
_ zauri arsad ar figurirebs, es Tavisufalia, jagaras
dakavebis sanqcias gavauqmeb.
_ amas ras upireb? _ lukam seifidan amoRebuli qa-
Raldi Tvalwin dautriala. _ Cemi xelmZRvanelobiT aR-
moCenil bandas vis gadaabareb?
_ es Savi piria, jer ar damibeWdia, arc arsad gamigza-
vnia. mokled, amas vauqmeb.
lukam qaRaldi daxia, Wiqa aiRo: _ Salva SioSvilis
gacocxlebis mcdelobas gaumarjos! da cocxlad gardacv-
lilTa Sesandobari iyos gramitonas TamadobiT! _ Tqva da
Sampanuri mosva.
_ gaumarjos, gaumarjos! radgan alaverds CemTan gad-
movida luka, Cemi TamadobiT yvelas Sesandobari iyos, _
gramitonma koniakis Wiqa gamocala, piri moiwminda. _ lukam
icis adamianis dafaseba, imitomac dalia Cemi TamadobiT
yvelas sadRegrZelo, _ Tqva da gabRenZili kacis mzera
moatara irgvliv.
420
lukas mwared gaeRima. zaurs sicili autyda. timoTe ki
gakvirvebuli misCereboda gramitons.
_ RmerTo Cemo! amaze kretini ar iTqmis, raRac eniT
gamouTqmeli sibilwe, veragoba da sicruea degeneratis da
kretinis ubedurebaSi Sezelili, _ zizRiT Tqva klaram.
Salvam Wiqa aiRo da fexze adga: _ Cvens Zmobas da me-
gobrobas gaumarjos! sanam cocxali var, Cemo luka, Tqven-
ze avs aravis vaTqmevineb! _ Tqva da Wiqa Cveuli tempiT
gamocala. ufro grZeli da ZarRvian qaTinaurebiT Senele-
buli sityvis gagrZelebas apirebda, magram lukas Semoxed-
vam orpiris qaTinaurebis Jini gauqro.
dabla wripos manqanis sayviris xma gaisma, klaram ga-
daixeda.
_ lali movida! _ sazeimod gamoacxada.
male aqviTinebuli lali zauris mkerds cremlebiT al-
bobda.
luka fexze adga da dinjad daiwyo: _ Salvas cota
dros kidev wavarTmevT da Cven Cveni gziT wavalT. aman ki
kanonis maxvili Tavisi sindisis karnaxiT ise iqnios, rom
amieridan Cven SegveSvas, Tore simarTles rom emsaxuros
mSieri darCeba. Cvenma yovlisSemZle prokurorma ukve icis,
rom Wimiam da xiTavam gramitonas davalebiT TiTqmis momkles,
mxolod qitesa Zias wyalobiT gadavrCi, rac mas wamebiT
CamoxrCobad uqcies. maSin me da zaurma orives vapatieT,
gvegona, rom amiT sikeTis gzaze davayenebdiT. Cveni Secdoma
Tu humanuroba qitesa Zias sicocxlis fasad daujda. isini
am ukuRmarTTa mier gaupatiurebuli kanonis xelSi ar
CavagdeT, rameTu Salvasnairi meqoTne prokurorebi simar-
Tles Tixis WurWeliviT yidian. hoda, erTxel kidev vcadeT
maTTvis sikeTis gza gveCvenebina, magram axlac SegveSala,
im ubedurebis adamianebad qceva rom gvindoda, gramitona
kretinSi Cabudebuli morieli ver SevniSneT, an ar warmog-
421
vedgina amgvari ram; ris gamoc am araraobam, ufro swored,
sicocxleSi gardacvlilma tragediad aqcia Cveni kacad
gadakeTebis gakveTili. dae, prokurorma Salvam Segvindos
amgvari windauxedavoba. gramitonas ki, rogorc gonebrivad
Wleqian aramzadas TviTon SeurCios mkurnalobis meTodi.
zaurs xmas aRar gascemT! jagaras devnas SeeSvebiT! gasage-
bia?! _ lukam risxva Camdgari mzera miabjina Salvas.
_ egre iqneba, geficebi! _ Salva fexze wamodga. _ am
saqmeze laparaki aRar iqneba! _ sazeimod gamoacxada.
_ axla Cven wavalT. Seni partbileTi, tabeluri iara-
Ri da briliantebis nawili marinesTan moikiTxe. egac im
SemTxvevaSi, Tu piroba Seasrule. Tu arada iloce! Salva,
Cvens mimarT muxTlobas SeeSvi, Tore Cems moTminebasac aqvs
sazRvari! rac mag seifSi fulia jagaras da zauris moral-
uri zaralis kompensaciad CaTvale. ufals kidev madloba
uTxar yvelafrisaTvis. icode, muxTlobis SemTxvevaSi mesa-
meze ufro maRali sarTulidan gadmofrenis bedniereba Sens
saxelze Tvlems. ise moiqeci, rom am bednierebam samudamod
daiZinos. gramitonas Sen gitovebT, sikeTeSi mogaxmaros! _
lukam Salvas mxarze daartya xeli.
seifis SigTavsi CanTaSi Caawyes da gulTbilad
gamoeTxovnen gulciv borotebas.
_ gramitona sadRaa? _ ikiTxa wripom timoTes manqa-
naSi rom sxdebodnen.
_ gramitona da Salva Tao Cemos mRerian, _ lukam erTi
Sekvra fuli miawoda. _ es Sen gaweuli samsaxurisaTvis.
SalvasTan da gramitonasTan ar Tqva, Torem wagarTmeven, _
siciliT uTxra da timoTes manqanaSi Cajda. zauri saxlSi
miiyvanes, lukam Salvas fulidan blomad dautova. lalisac
aCuqa Salvas seifidan aRebuli briliantis beWdebi. _ es
moraluri zaralis sakonpensaciod, _ zaurs gadaexvia.
bodiSic mouxada, rom gvian gaigo misi dapatimrebis Sesaxeb
da timoTes manqaniT qalaqisken gaswies.
422
timoTem fuli arafriT ar gamoarTva, magram briliantis
beWdebze uari aRar gamouvida...
axla klaras binaze jagarasTan da minosasTan tkbilad
saburobdnen. klara samzareuloSi fusfusebda. jagara
sufTad Cacmuli, gaparsuli da gapewianebuli savarZelSi
gaWimuliyo. minosas gverdiT mSvenieri mandilosani ijda.
_ es is qalbatonia telefonze rom gipasuxa. Semawuxa,
luka gamacanio da wamoviyvane, _ gaacno minosam.
_ madona, _ qalma nazad Tqva da lukas xeli gauwoda.
_ Cveni rZalia? _ ikiTxa lukam.
_ amgvari rZlebi ar mogakldeba. jerjerobiT kargad
asrulebs Tavis movaleobas, sanam limiti gauTavdeba, _
auxsna minosam.
_ kargi, ra amiran, ra limiti, ris limiti, me Sen ar
momwyindebi, _ qalma wyeniT mokuma tuCebi.
_ Sen mogwindebi ki ara, sanam me momwyindebi-meTqi. ara
biWo, erT dedakacs Sevaberdebi amdeni Zuknas mayurebeli!
_ minosam SeubRkira.
_ asea Tu ise, dRes Cveni rZalia da Cemgan saCuqari
ekuTvnis, _ lukam briliantis sayureebi da beWedi gamoi-
tana meore oTaxidan da madonas miawoda.
_ vaimeee! ra Zvirfasi ramea! ra vqna amiran? _ minosa
miaCerda.
_ gaZleven gamoarTvi, gcemen gaiqeci, Se Cemanala! _
minosam am naTqvams erTi ZarRviani ginebac daayola. _ luka,
es Cemi droebiTi dedakaci Sen egre rom damisaCuqre, me ki
Seni namdvili colisTvis araferi miCuqnia, es namusia?!
_ Cemi ar iyo, prokuroris seifidanaa, _ siciliT upa-
suxa lukam.
_ Sen komkavSirSi rom ar yofiliyav, jarSi ar gem-
saxura da arc partiaSi iyo, kargi qurdi iqnebodi, _
ganumarta minosam.
423
_ arc komkavSireli vyofilvar, arc-jarSi, da arc
partiis wevri ara var. qurdic arasdros viqnebi. ubralod
meqrTame parazitebs varTmev naZarcvs, magram magaTi gamos-
woreba ar SeiZleba.
klaram sufra gaSala. karga xans iqeifes da imxiarules.
wasvlisas lukam minosas erTi Sekvra fuli Caudo jibeSi.
_ es raRaa, kaco?! _ minosas gaukvirda.
_ im prokurorma gamogigzavna, Cven rom viciT, codva
Semindoso, _ RimiliT uTxra lukam.
_ mokled, kvalifikaciis asamaRleblad Sen unda moge-
magro; aba me SenTan SedarebiT ra saxsenebli var?! _ mi-
nosa daRonda.
_ minos, Zmao, qurdoba kargi saqme ar aris. kanonis
ZaliT naqurdalis da gamoZaluli Tanxis konfiskacia ki
ar gvawyenda. axla jagara me damitove, saSiSi aRaraferia.
im prokurors aministia gamovacxadebineT, _ siciliT uTxra
da jagarasTan erTad minosa Tavisi satrfoTi quCamde
gaacila.
jagara erT kviramde saxlSi ar gauSva, sanam ar darw-
munda, rom Salva danapirebs asrulebda. bolos jagaras
fuli da meuRlisaTvis Zvirfaseuloba gaatana. Salvas
gauformebeli pistoletic misca, tyeSi meored rom gai-
Wrebi, iaraRi geqnebao.
Salva ki marinesTan yoveldRe rekavda, Cemi sabuTebi da
iaraRi xom ar moutaniaTo.
lukam Salvas sabuTebi, tabeluri iaraRi, da Zvirfa-
seuloba, romelsac gaCuqebuli beWdebi arc ki Setyobia,
CanTaSi Caalaga da klaras gadasca, marinesTan miitaneo.
_ iq mival, oRond alinas vTxov, rom gadasces, _ Tqva
klaram.
_ kargi gamaxsene, _ lukam beWedi, Zvirfasi yelsabami
kuloniT da samajuri SearCia, _ es alinas gadaeci; SenT-
424
visac airCie, rac mogewoneba. sxvebsac vaCuqeT, magram aq
imdenia, ra unda uyon?
_ rac ar unda bevri hqondeT, erTic rom dakargon,
guli gauskdeT iqneb; me ki mag binZurebis araferi minda,
dae, TavianT gaumaZRrobas gadahyvnen! _ klaram CanTa aiRo,
alinas telefonze daureka mand damxvdio.
saCuqrebi rom gadasca, alina sixarulisagan kinaRam
SeiSala. oRond marines ar uTxra, Torem SeiZleba Salvam
wagarTvaso, gaafrTxila da CanTa marinesTan gaatana.
brZola Tbili adgilisaTvis
Salva meore dResve gaCnda marinesTan. CanTa jer mkerd-
Si Caixuta, mere saswrafod gaxsna. pistoleti da sab-
uTebi rom naxa, cotaTi damSvidda. Zvirfaseulobis daTva-
lierebis Semdeg mwared amoigmina: _ zogierTi ram moup-
ariaT! _ kbilebis RrWeniT viRacas daemuqra.
_ fuli sadRaa, fuli?! _ marines ise Sexeda, vinme
ifiqrebda, am qals gadaumaliao.
_ sul es iyo! _ gaocebul marines wyena Seetyo.
_ vaime! ramdeni fuli wamarTves! _ Salvam xelebi Tavze
moiWira da skamze sasowarkveTili daeSva.
_ vin wagarTva, an ra moxda, Salva, ar metyvi? _ marines
cnobismoyvareoba moeZala.
_ im gaTaxsirebulma lukam gamZarcva! _ Salvam amoiR-
riala.
_ aba, dawynardi da yvelaferSi gamarkvie, _ marinem-
dauyvava, _ prokurori kaci rogor gagZarcva, roca mTeli
milicia gemorCileba.
_ xom ici, rogori Tavxedia, arafers ar erideba; me
kidev rogorc Tanaklasels vufrTxildebi.
_ ambob, gamZarcvao. iaraRi, sabuTebi, Zvirfaseuloba da
425
fuli wagarTva, Sen ki ufrTxildebi; es wredagasuli hu-
manurobaa Tu?! _ marinem xmas auwia.
_ mTlad egrec ar aris, Tavze moulodnelad damesxa
da Cemi iaraRi igdo xelSi.
_ ratom dagesxa Tavs, saSenod mouvlis xolme sigiJe?!
_ marto me raTa, gramitonas kinaRam guli gauxeTqa.
_ gramitonas guli rogor unda gauxeTqos, rac ara
aqvs?! mokled, Salva, gulaxdilad momiyevi, ratom moxda
yovelive es; Senc kargad gicnob da lukasac, _ marinem
Subli Seikra.
Salvam Soridan daiwyo: _ Turme lukas mokvla ucdiaT
xiTavas da Wimias, ise ki ambobdnen: waiqca da qvas daartyao
Tavi. mokvla ki gramitonas dauvalebia. qitesa rom ar Ses-
wrebodaT, luks arxSi Caagdebdnen da daisvenebda qveyana.
_ ra Tqvi? luka ar waqceula? qveyana daisvenebda? mag
borotebaSi Senc xom ar migiRia monawileoba? _ marine
fexze wamoxta.
_ ra gemarTeba, marine?! me imas giyvebi, rac CemTvis am
bolo dros gaxda cnobili. ufro zustad rom giTxra,
lukasgan gavige. me ki gramitonas dasmeniT davapatimre
zauri; jagara gagveqca da luka gaafrTxila, _ mere dawvr-
ilebiT mouyva, lukas saxlSi Sevardna, misi Zvirfaseulo-
bis motacebamde rac moxda. bolos Rrmad amoioxra da
daaskvna: _ yaCaRia aba ra!
marine Rrmad Cafiqrebuli usmenda.
_ ambob, pistoleti wamarTvao.
_ ho, egre iyo.
_ mesame sarTulidan gadagdebas mipirebdao.
_ maS?!
_ seifidan yvelaferi waiRoo. gramitonam sadRegrZelo
dalia, Cemi yvelaze sayvareli megobariao. Sen rogor dalie?
zauri gauSvi, jagaras aministia gamoucxade, lukas Zmoba
426
Sefice, ratom? adre xom amobobdi, yvels cixeSi amoval-
pobo!
_ axla sul sxva mtkicebulebebi gaCnda.
_ adre ra mtkicebulebebi gqonda, kretin gramitonas
dasmena? ambob, timoTes manqaniT wamovidneno, ratom gzaSive
r daapatimre?!
_ arc egrea saqme.
_ maS rogoraa?!
_ lukas daWera egre ioli rodia, Tan iaraRic hqonda;
mTeli raionis milicia verafers daaklebda.
_ amxela ZalauflebiT aRWurvils lukasi geSinia, ra
gamodis? luka Senze Zlieria?! sadRegrZelos TqmaSi uZ-
leveli xar, ise ki...
_ me magas sxvanairad movuvli.
_ rogor, gramitonas meTodiT mkvlelebs miugzavni?
_ gramitona utvinoa, ise davgegmav, wveTi ar gauva.
_ jer ki Sen gagdis wveTi, Tu meti ara! _ marinem
Salvas ise Sexeda, xmis amoRebis survili daukarga! _ aiRe
Seni amanaTi da wadi! frTxilad iare, gzaSi luka ar gad-
ageyaros! _ dacinviT uTxra.
_ es Cemgan saCuqrad, _ Salvam briliantis beWedi mia-
woda.
_ isedac gvarianad gazarales, codo xar, magrad Seinaxe!
_ marine fanjarasTan mivida saubris damTavrebis niSnad.
Salvam CanTa aiRo da uxmod gavida.
marine fanjridan xedavda, Salva rogor midioda iRli-
aSi CanTaamodebuli. _ Tfuh! _ miafurTxa da fanjaras mos-
cilda. skamze Camojda da Rrma fiqriT lukas da Salvas
irgvliv trialebda. ̀ Salva prokurorobis gareSe araraobaa,
fulsac da saxelsac kanonis maxvilis ukuRma qneviT ixveWs.
bunebas misTvis vaJkacobis magier mliqvnelobis, CaliCis,
TvalTmaqcobis da muxTlobis unari miucia, rac esoden fa-
427
sobs dRes. luka ki vaJkacoba, patiosneba, simarTle da kacT-
moyvareobaa, romelsac ase veragulad ebrZvian gramitonas da
Salvas msgavsi ukuRmarTebi, mxolod miparviT kbena rom
SeuZliaT, pirispir ki mucelze xoxaven, rogorc yvela qve-
warmavali. RmerTo Cemo! gana SeiZleba lukas msgavsi vaJkacis
SalvasTana araraobaze gadacvla?! _ marinem Tavze moiWira
xelebi. `laCari. saxlSi mTeli arsenali hqonda da erTma
lukam fexebis sawmend Cvrad aqcia, Tumca Cvaria prokuro-
ris mantiaSi SemZvrali~. marinem axla warsulis dReebs
gadaavlo mogonebis Tvali. jagarasTan lukas Cxubi da Sal-
vas simxdale gaixsena da zizRiT gaaJrJola. lukas muStis
SiSiT Zlierma da Tavxedma xuliganma rogor mouxada bodi-
Si. lukam rogor Caumwara gazuluqebul prokurorebTan
qeifi restoranSi. `Salva xom sufrasTan axlos mosvlasac
ver gabedavda. lukas Tanamdeboba rom hqondes~. marines gau-
Wirda imis warmodgena Salvasnairi gaCaliCebis pirobebSi ra
SeeZlo lukas. ̀ qveyana ireva, lukas SeuZlia hqondes lidero-
bis pretenzia. ramxela Secdoma davuSvi! axla vismino dedal-
maSo da qarafSuta Salvas trabaxi. gamoagdeben prokuroro-
bidan da darCeba niavwaRebuli bumbuli~, fiqrobda marine da
komunisturi partiis dakninebis mayurebeli axal gamZlavre-
bul partiaSi SesaZrom xvrels eZebda. xvrelebi ki, gagix-
aria, blomad iyo. jer ki swor prognozirebaSi ar unda
Semcdariyo, xom SeiZleba komunistur partias Zveleburad
gaebrZola da mumliviT gamravlebuli araformalebi daefer-
Txa. maSin ki yvelas moekiTxeboda partiidan partiaSi Tbili
adgilis Ziebis gawamawia. gamZlavrebuli ukmayofileba, rac
qveyanaSi medrove TavkacTa aRviraxsnilobam gamoiwvia, aryev-
da socializmis burjebs. gazuluqebuli privilegirebuli
fena komunistobis erTgulebas rom ibralebda, gasuqebuli
virTxebiviT soroSi imaleboda qariSxlis damTavrebis Semdeg
isev rom daeTriaT msuye naWeri.
428
marines fiqris Zafi gauwyvita kabinetSi Sesulma alinam.
_ cudadaa saqme, Cven aRarafrad gvagdeben. komkavSiris
da partiis wevrobis bileTebs yrian da axal partiebs et-
masnebian, _ moaxsena.
_ axali ra Tqvi? eg medroveTa xasiaTSia. miswrebaze
arian cximiani naWris dasaTrevad, oRond aCqareba SeiZleba
Tavis tkivilad eqceT. vin icis, ase umoqmedod risTvis
arian komunisti Tavkacebi; xom SeiZleba represiebis qarbuqi
daatrialon?
_ eg aRar moxdeba, magaT gayides is, rasac emsaxure-
bodnen. Tavtyirpiani gorbaCovi da misi xrova eduard Se-
vardaZis CaTvliT did naWrebs iTreven da xalxis ubedure-
biT danayrdebian, _ daaskvna alinam.
_ SeiZleba arc tyuode, saxalxo frontidan movidnen?
_ aq arian da Sengan daxmarebas elodebian.
_ gadaeci, rom maTTan var. yvelafers Sevasruleb, oRond
amjerad ar gamovCndebi, am etapze ase ajobebs.
alinam kmayofili RimiliT datova marines kabineti.
mdgomaoreoba ki TandaTan ufro umarTavi xdeboda. cxra
aprilis mitingis darbevis Semdeg komunistur partias dam-
bla ufrodaufro boWavda. erovnuli moZraoba mZlavr Zalad
gadaiqca. mas miawyda uamravi bedis maZiebeli medrove avan-
tiuristi.
marine axla ukve saxalxo frontis tribunidan ta-
laxSi svrida komunistebis saqmianobas da Tavs iwodebda
imiT, rom mudam im sistemis winaaRmdeg ibrZoda.
axladgamoCekili politikosebi ruseTis lanZRviT cdi-
lobdnen principuli mebrZolis saxeli moepovebinaT da ndo-
ba daemsaxurebinaT damfinansebel ucxoelebTan. am saqmeSi
gansakuTrebiT saxalxo fronti aqtiurobda. marine pirad
saubrebSi, Tu mitingis tribunidan energiulad atalaxebda
imas, rasac aqamde mTeli Tavisi SesaZleblobiT emsaxureboda
429
da TiTqmis TviTonac sjeroda, rom sabWoTa imperias mTeli
Tavisi sicocxlis ganmavlobaSi Tavdauzogavad ebrZoda.
amgvarad CasaZirad ganwiruli komunisturi xomaldis
virTxebi axali sakbilos ZiebaSi miZvrebodnen sxvadasxva
partiebSi sapatio adgilis mosanadireblad, ibadeboda mra-
vali avantiuristuli iniciativa, romelTa avtorebs Tavis
gamoCena undodaT am did areulobaSi, Sedegi ki an ar ain-
teresebdaT, an warmodgena ar hqondaT amas ra SeiZleba
mohyoloda. ruseTidan gamogzavnili uamravi tvirTi rac
sasicocxlod sWirdeboda saqarTvelos saxalxo meurneobas
daikarga; qveyanam mZime da gamousworebeli ekonomikuri
dartyma miiRo.
samxreT oseTSi mdgomareoba SeiaraRebul dapirispire-
bamde mivida; yvelaferi airia afxazeTSi ruseTis daumsax-
urebel lanZRvas ewireboda saqarTvelos teritoriuli
mTlianoba. afxazebsac da osebsac ruseTTan megobruli
urTierToba undodaT, rasac saqarTveloSi agorebuli an-
tirusuli isteria ar egueboda. eTnokonfliqtebi adami-
anTa sicocxles iTxovda. qarTveli xalxis mfarveli Rv-
Taeba satanasTan brZolas agebda. saqarTvelos megobari
qveyana mtrad inaTleboda namdvili mtrebis mier gonebaa-
reuli adamianebis mier, rac mTeli qarTveli xalxis sur-
vilis sawinaaRmdegod xdeboda, raTa megobris gareSe dar-
Cenili saqarTvelo iolad deamorCilebinaT da qarTveli
xalxi daebeCavebinaT, gaeZarcvaT da gaemaTxovrebinaT.
moSlili disciplinis da TviTnebobis fonze samxedro
nawilebidan iaraRis da teqnikis gayidva Cveulebriv mov-
lenad iqca. politikur gaerTianebebs da ubnebis mixedviT
Seqmnil saZmoebs TavianTi SeiaraRebuli jgufebi hyavdaT.
qveyanaSi Zaladoba da qaosi mZvinvarebda.
Tavtyirpiani bedovlaTis mier wamowyebuli `uskarenie~
da `perestroika~ iseve qarafSutuli iyo, rogorc TviTon
430
gorbaCovi. savalaloa iseTi didi qveynis saTaveSi, ro-
goric sabWoTa kavSiri iyo, uniWo kaci da Tanac Tu is
Tavisi naqarevi tvinis nayofs qveyanas reorganizaciad mi-
aCeCebs. maSin ki ubedureba gardauvalia. swored es ube-
dureba iRebda inercias sabWoTa kavSiris xalxebis erovnu-
li da nacionaluri qiSpobis gaRvivebiT msoflioSi didi
mtaceblebis ybaSi asafarTxaleblad, romelTac erovnulo-
bis lozungiT, sabWoTa kavSiris xalxebis erTmaneTze
dasaglejad dageSviT ruseTis daSla da daqucmaceba sWird-
ebodaT. ruseTi iyo sabWoTa kavSiris xalxebis SemakavSire-
beli Zala, romelsac xalxTa Soris megobroba aduRabebda;
megobrobis mtrobiT Secvla iyo is pandoras skivri sab-
WoTa kavSiris xalxebs arnaxul ubedurebas rom umzadebda.
ase nel-nela iZireboda ganukiTxaobis, Zaladobis, gaumaZR-
robis, garyvnilebis da yovelgvari ubedurebis WaobSi so-
cialuri keTildReobis, Tanasworobis, Zmobis da megobro-
bis kacobriobis yvelaze sanukvari ocneba.
gakomunistebuli parazitebisagan Sewuxebuli xalxi
didi enTuziazmiT midioda im mitingze, romelsac bolos
es parazitebi da maTi msgavsi vigindarebi unda mieyvana
xelisuflebis saTaveSi axali niRbebiT da veluri kapital-
izmis kaciWamia ideologiiT.
erTxel kidev gaibrZola Seryeuli sistemis Tavmoyva-
reobam da cxra aprils TbilisSi mitingis darbeva moawyo.
mitingis moTaveebi daapatimres. dafrTxa, daSinda da Crdils
Seefara erovnul moZraobas ayolil medroveTa xrova. ga-
damaluli partbileTebi moZebnes da mtvris fena moaciles.
Tu represiebi gagrZeldeboda, mzad iyvnen, partiis erT-
gulebis niRbiT dareodnen im ̀ moRalate~ elementebs, guSin
maT gverdiT dgomisaTvis nemsis yunwSi rom Zvrebodnen:
magram moskovidan dawyebuli sabWoTa kavSiris rRvevis
procesi Seuqcevadi iyo.
431
1956 wlis 9 marts gacilebiT didi sisastikiT daxvr-
ites momitingeebi xruSCovis brZanebiT da Semdeg isev mo-
mitingeebs adanaSaulebdnen. axla ki darbevis moTaveebi Tavs
imarTlebdnen, Cven arafer SuaSi varT, ar viciT, mitingis
darbevis brZaneba vin gascao.
ingreoda sabWoTa kavSiri, zanzarebda uzarmazari xalx-
Ta erTobis saxelmwifo. xelisuflebis da partiis medrove
qameleonebi TavSesafris Zebnis gawamawiaSi cdilobdnen nan-
grevebis qveS ar motanebuliyvnen, raTa gadarCenilebs
yvelaze didi naWeri daeTriaT.
mTels saqarTveloSi mitingebis grigali trialebda.
uzenaesi sabWos arCevnebi dainiSna da gaimarjva zviad gam-
saxurdias meTaurobiT blokma mrgvalma magidam. mTeli es
ambavi antirusuli gamZvinvarebis fonze mimdinareobda.
afxazebma da osebma ki rusuli orientacia arCies da saqa-
rTvelodan gamosayofad aiSalnen. azerbaijanidan somxebis
gamoyra daiwyes. yarabaRSi somxebsa da azerbaijanelebs
Soris dapirispireba sisxlis RvraSi gadaizarda. Sua azi-
aSi ferganidan adre saqarTvelodan gadasaxlebuli gaTurqe-
buli mesxebi Tu Turqebi gamoyares. moldaveTSi kompaqtu-
rad dasaxlebul dnestrispirelebsa da moldavelebs Soris
daiRvara sisxli. Seirya xalxTa Soris megobrobis da urT-
ierT pativiscemis rwmena, igi nacionalurma separatizmma
Secvala da daerivnen erTmaneTs, rameTu yvela sTvlida, rom
misi uflebebi izRudeboda viRac sxvis mier. im sxvaT saqa-
rTveloSi ruseTi miiCnies da daiwyes yovelives uaryofa
rac ruseTTan da rusulTan iyo dakavSirebuli. arada Tvi-
Ton ruseTic iwevda damoukideblobisaTvis, is viRas gaur-
boda?! nacionaluri gaucxoebis bacila met naklebad yvelas
Seyroda sabWoTa kavSiris mZlavri sxeulis dasarbevad.
airia monasteri. erovnuli moZraoba ebrZoda imperias,
radgan es imperia socialisturi iyo, yovelgvari social-
432
uri keTildReobis monapovari, imperiul ubedurebad iTv-
leboda. nacionalizacia privatizaciam Secvala. axla ukve
saerTo saxalxo qonebad wodebuli saxelmwifo aseve kol-
meurneobaTa da vaWrobis kooperaciuli qonebis ganukiTxa-
vi dataceba duRda.
iyo Jami medroveTa axleburi bumbuliT Semosvisa, rasac
moqnili qameleonebi warmatebiT axerxebdnen.
luka yovelive amas Soridan gulistkiviliT umzerda
da masSi araviTar monawileobas ar Rebulobda. qalaqis
gareubanSi miwis nakveTi aiRo da mis damuSavebaSi iklavda
SemoqmedebiTi Sromis wyurvils. xexilis baRi gaaSena, sx-
vadasxva jiSebi daamyno da iSviaTi Sedegebi miiRo. bost-
neul-baRCeulis gansacvifrebel mosavals iRebda. patara
sadgomic moawyo pirutyvisaTvis. Rorebi hyavda, axla cx-
vari, Txa da Zroxa undoda SeeZina. qoxic aaSena iseTi, rom
Sig mudmivad SeeZlo ecxovra. ase cdilobda luka cxovreb-
iseuli ukuRmarTobidan gamoTiSvas da nawilobriv axerxebda
kidec, magram sad gaeqceoda zRvaze moqanave kunZze Semom-
jdari beRura wuTisoflis ganukiTxaobis susxian sinamd-
viles. Tvalebis daxuWviT torola raobas araraobad ver
aqcevs. siraqlema mxolod sakuTar Tavs uqmnis qviSaSi Tavis
CamalviT usafrTxoebis iluzias. luka ki arc torola iyo
da arc siraqlema, is arc am cxovrebis ukuRmarTobas emale-
boda, mas adamianTa gonebis daCrdilva aSfoTebda da imis
Segneba, rom amis mkurnaloba xelT ar ewifeboda, brZolis
SemarTebas uqrobda. dRe da Rame SromiT ayuCebda ukuRmarT
cxovrebasTan paeqrobis survils. klara yovel dRe akiTxeb-
da da masTan yofniT sicocxlis wuTebs atkbobda.
quCebSi xalxi darbeuli skis futkariviT ireoda,
TiTqos saxlSi aRaravin darCao. politikuri vnebaTalelva
kanSi ver teuliyo, adamianTa uzarmazari mdinare bobo-
qrobda, viRacas Tu raRacas walekviT emuqreboda.
433
zviad gamsaxurdias xelisuflebas ebrZoda yvela partia
Tu politikuri gaerTianeba, romlebic mrgval magidaSi ar
moxvdnen. xalxi iolad rom marTo, unda daabeCao, amitom
jer ase boboqrobda, radgan ar dabeCavebuliyo, amis meTods
ki eduard SevardnaZe iyo dauflebuli, moskovidan TeTri
melas cbierebiT rom misCereboda saqarTvelos da mzad iyo
iq SesaZromad rogorc mela saqaTmeSi. gamsaxurdias xe-
lisuflebam mcire droSi moaxerxa inteligenciis SeZule-
ba, amas mihyva umaRlesi saswavleblebi da masmedia, ruseT-
Tan garTulebul urTierTobas amerikasTanac daemata da
eTnokonfliqtebis cecxlmodebul saqarTvelos saSineli
ekonomikuri ubedureba daemuqra. arc ruseTSi iyo dalx-
inebuli cxovreba, sabWoTa kavSiris daSlis qaosi masac
RriRnida. amerikas ki sulac ar awyobda saqarTveloSi misi
uamarTavi xelisufleba da airia monasteri. visi faruli
xeli marTavda yovelive amas da ramden svlaSi iyo gaTv-
lili sasurvel finiSamde misvla amas dro da momdevno
marionet xelisuflebaTa kuntruSze SeiZleboda garkveva.
axla ki mTavrobis saxlis win xalxiT gaWedili mitingi
boboqrobda; televiziis SenobasTanac uamravi xalxi Sekre-
biliyo. mdgomareoba ukiduresad daiZaba. zviad gamsaxurdias
Tavisive gvardia gadaudga da Tbilisis zRvasTan dabanakda.
xelisuflebis mier misi damorCilebis mcdeloba sisxliani
SetakebiT damTavrda.
mTavrobis saxlis win Sexla-Semoxlas Tofis gasrola
mohyva da daiwyo SeiaraRebuli Setakeba, romelSic tankebi,
javSniani manqanebi da artileriac CarTes. prezident gam-
saxurdias momxreebi uzenaesi sabWos SenobaSi gamagrdnen.
gvardia, gasamxedroebuli kostavas sazogadoeba da cixidan
gamoSvebuli mxedrionelebi xelisuflebis winaaRmdeg brZo-
laSi Caebnen; Tbilisis centri cecxlSi gaexvia. kidev erTi
bazaleTis msgavsi ubedureba abolda. qarTvelTa mier erT-
434
maneTis sisxlis Rvris samarcxvino didi Setakebis samas
cxra SemTxveva daTvala levan sanikiZem. axla ki samas meaTe
sircxvilis cecxli gizgizebda; qarTvelebi daundoblad
Jletdnen erTmaneTs. ra mizeziT, risTvis daerivnen erTma-
neTs? gvardiac xelisuflebisa iyo da kostavas sazogadoe-
bac, iseTi ra uTanxmoeba daebadaT, rom sisxlis Rvris
gareSe ver moTokes. es iyo Segneba yalbi Zlierebisa, rac
iaraRma SesZinaT da Tanamdebobis xelSi Cagdebis ambiciebiT
iyo Senelebuli. rom gekiTxaT, risTvis xocavdnen erTmaneTs,
iseT mizezs moitandnen, mxolod maRali sicxis zegavleniT
Tu daRvris moZmis sisxls amis gamo adamiani.
zviad gamsaxurdias uamravi Secdomis garda aklda
diplomatiuri moqniloba; misTvis sicruec ucxo iyo, rac
sabWoTa kavSiris sagareo saqmeTa ministrobidan umuSevrad
darCenil, yovelgvari simuxTlis mkadrebel, Tavisi qveynis
da eris interesebiT meduqnesaviT movaWre eduard Sevard-
naxes Tavze sayrelad moepoveboda.
ra mizani hqonda am ajanyebas, revolucias Tu putCs?
Sen wadi, xelisuflebaSi Cven unda movideTo. riT iyo qveyni-
saTvis maTi mosvla ukeTesi mTeli dRe SeeZloT elaparakaT,
romlisganac realurs verafers daaskvnidi, garda qveynis
sasikeTo mimarTulebis ucodinar egoistTa ambiciuri in-
teresebisa. erTi ki cxadi iyo, mzaddeboda qarTveli xalx-
is yvelaze didi ubedurebis, dRemda arnaxuli moRalatis,
muxTlis da kacTmoZulis _ eduard SevardnaZis RvarZlis
meored da ufro energiulad daTxeva saqarTveloSi. zviad
gamsaxurdias rogori Secdomac ar unda daeSva qarTveli
eris siyvarulSi brals ver dasdebdiT; is amerikelTa mimarT
laqucs da laqiobas ar ikadrebda. hoda moZebnes qarTveli
eris Wiri da vaeba. samas meaTe qarTuli sircxvili axal-
axal sircxvilis da ubedurebas amzadebda.
435
mrude gonebis borgva
luka papunaseula binisken midioda. sololakis ubani
ukacrieli iyo. iqve centrSi brZolis gniasi idga. dro-
dadro SeiaraRebuli niRbosnebi quCaze gadarbodnen xolme.
aqa-iq avtomatis mokle jeris xma ismoda. vinc Tavisi moZ-
mis sisxls Rvrida, ver xvdeboda, rom misi ukuRma Se-
brunebuli tviniT mxolod satanas emsaxureboda, romelsac
saqarTvelo Tavis jojoxeTis grZneulTa sufraze gemriel
naWrad sWirdeboda. sigiJeSeyril SeiaraRebul adamiianTa
fusfuss luka gulistkiviliT akvirdeboda, sakuTari qvey-
nis ubedurebad rom irjebodnen da egonaT, raRac keTil
saqmes emsaxurebodnen. bevri ki im gamarjvebaze fiqrobda,
romlis miRwevis SemTxvevaSi ganukiTxavi Zarcva-rbeviT gai-
grilebdnen gaumaZRrobis sicxes.
luka Tavis sadarbazoSi Sevida. kibeze viRac qali Camo-
dioda, Setrialda, rom qali gaetarebina da ukacriel quCas
daakvirda. viRacam nagavi trotuarze dayara, maSinve miesia
ramdenime ZaRli da nagvis revizias Seudgnen; iqve eyara
adre dayrili da gadaqoTebuli nagavi.
qalma mxarze nazad daado xeli da Tavisken Seabruna:
_ gamarjoba, luka, ramdeni xania geZeb, Zneli sanaxavi
gaxdi, _ uTxra, moexvia da akoca, _ axlac SenTan viyavi,
bolos mainc gamimarTla da gnaxe.
_ raSi dagWirdi am gagania omSi, qalbatono qsenia? _
hkiTxa gakvirvebulma lukam.
_ nu geSinia, amjerad SenTan saarSiyod ar movsulvar,
ufro seriozul saqmeze unda mogelaparako? mere ki arc
arSiyi gvawyenda, _ qali vnebianad uRimoda. _ saxlSi xom
ar SevsuliyaviT, ar minda, rom Cveni Sexvedris Sesaxeb
vinmem gaigos.
_ saswrafo saqme maqvs, male unda wavide, am ukacriel
436
quCaSi vin unda dagvinaxos, _ luka frTxilobda, oTaxSi
marto darCenilma arSiyi ar momTxovoso.
_ kargi, swore giTxra, mec meCqareba, Tore SenTan Rla-
bucs ra sjobda. mokled, Cemma parazitma qmarma, raRac
magari kombinacia gaiTamaSa, Tu vinme gaZarcva, saxlSi didi-
Zali fuli moitana. me axlos ar makarebs; saerToa, ramden-
imem unda gaviyoTo. vici, matyuebs. WaRara koWli kacis
scena unda gaviTamaSoT. mere Tundac bikentis Tvalwin gam-
aupatiure, _ saTqmeli avxorcis RimiliT daasrula.
_ mag operaciis Catarebas rodis apireb? _ hkiTxa lu-
kam Sefaruli SeSfoTebiT.
_ is saxlSi unda iyos, Tore ise ar damijerebs da me
damabralebs, axla qalaqidan gasulia, albaT omis damTavre-
bas elodeba. dagirekav da zust dros gagagebineb, magram
Seni daWera rom ar xerxdeba, rogor moviqceT; sadac xSir-
ad xar, im binis telefoni momeci.
luka Cafiqrda, klaras binis telefonis nomris micema
ar undoda, magram am abezar dedakacs sxvanairad ver
moicilebda. _ am nomerze damireke, saxlSi Tu ar dagxvde,
ambavi damitove, _ daariga.
_ es visi binis telefonia?
_ Cemi meuRlis.
_ luka, Sen coli gyavs? _ qseniam Tvalebi daWyita
gakvirvebisagan.
_ diax.
qali Cafiqrda. mere TiTqos rubikoni gadalaxao, xeli
Caiqnia; _ ara uSavs, mec myavs qmari, magram amiT sasiyvar-
ulo gatacebas xeli ar eSleba. ufro xelsayreli gamodg-
es mgonia. CemTan imas daarekine xolme; axla ukve aRar
meSinia Seni dakargvis, _ gadaixarxara.
lukas misi Tavidan mocileba eCqareboda da yvelaferze
Tavs uqnevda; saxeze ki dagvianebuli kacis mouTmenloba
aRbeWdoda.
437
_ kargi, luka, mec Zalian meCqareba, male dagirekav da
dawvrilebiT maSin movilaparakoT, _ gaognebul lukas gamo-
emSvidoba, akoca da swrafad wavida.
luka binaSi Sevida, savarZelSi Cajda da tvirTmoxs-
niliviT amoixvneSa. es qali ra Wirad gadaekida. aSkaraa,
rom icno da axla Tavisi meqrTame qmris erTobliv gaZ-
arcvebs sTavazobs, Tanac es Ralati, ar yofnis, didi sur-
vili aqvs qmris Tvalwin gaupatiurebisa. neta pirveladac
aseTebi iyvnen, Tu moxveWis gaumaZRrobam gadaaqcia isini
maniakalur ubedurebaTa tyved? am qalis Zaladobas axla
ki daaRwia Tavi, magram ra Seakavebs vnebaaSlil Zuknas?! saa-
misod mas aRar gaekareba, oRond garTulebis gareSe unda
Camoicilos. etyoba mag ojaxisTvis gaupatiureba garToba
ufroa; fulis gulisTvis ki eg colqmari erTmaneTs cofiani
ZaRlebiviT daglejen. luka didxans fiqrobda. rac ar unda
momxdariyo, im ojaxSi mimsvleli aRar iyo, magram qsenias
umtkivneulod Camocileba ubralo saqme ar iqneboda.
binidan gamovida. mTavrobis saxlis mxridan Zlieri
srolis xma ismoda, romelsac dro da dro afeTqebac uerT-
deboda. misi binis axlos srola gaxSirda. SeiaraRebuli
kacebi quCaze gadarbodnen da isrodnen. gamsaxurdias
momxreebs putCistebi sololakSic dasdevdnen. luka klaras
saxlisken gaemarTa. rusTavelis prospeqti gadaketili iyo.
kostavas sazogadoebis SeiaraRebuli xalxi univermaRSi
gamagrebuliyvnen da zviadis momxreebs aqedan uketavdnen
gzas mTavrobis sasaxlisaken. gamsaxurdias momxreebi mainc
axerxebdnen alyidan gamoRwevas da maTze putCistebi nadi-
robdnen. axlac etyoba romeliRac jgufma iqidan gamoaRwia
da sololakSi aqcevdnen erTmaneTis sisxls. avad wiodnen
kedlidan asxletili tyviebi. gareT kacis Svili ar Canda,
zogjer avtomatis sroliT niRbiani gvardielebi Tu ga-
dairbendnen. tyviiT Camsxvreuli mina zrialiT askdeboda
438
asfalts. kudamoZuebuli ZaRlebi mainc bedavdnen mimofan-
tuli nagvis qeqvas. saburavebmoxsnili da gaZarculi manqa-
nebi eyara aqa-iq.
biWma gadairbina quCa da maRali Senobis ezoSi gauCi-
narda. male gamoCnda, Tan avtomats da CanTas moaTrevda.
lukam maxo gziriSvili icno, _ malxaz! _ dauZaxa.
biWi SekrTa. jer gaqceva daapira, magram luka icno da
misken mSvidad wavida.
_ iq mkvdari kaci gdia, kibis qveS imaleboda da mom-
kvdara, erTi kidev ager, im sadarbazoSi wevs daWrili,
siaruli ar SeuZlia, zviadistia, CvenTan mxedrionelebi
qeifoben, rom naxon, namdvilad moklaven.
_ mxedrionelebs TqvenTan ra undaT?
_ mamaCemi cixidan maTTan erTad gamovida. ambobs, eseni
mxedrions mitmasnebuli yaCaRebi arian da maTi saxeliT
sargebloben Tore magaT arc mxedrioni da arc gvardia ara
swamTo.
_ aba, wamodi, is daWrili vnaxoT, _ lukam biWs avto-
mati gamoarTva.
sadarbazoSi kaci ijda, zurgiT kedels miyrdnoboda,
saxe sisxliT hqonda dasvrili; amaT danaxvaze gverdiT
migdebuli avtomatisken gaiwia.
_ nu geSinia, Seni moxmareba gvinda mxolod, _ lukam
daamSvida.
_ luka, Sena xar?! _ daWrils gauxarda.
_ romeli xar? _ lukam TiTqos icno daWrili, magram
darwmunebuli ar iyo.
_ zaza maswavlebeli var, luka, fexebSi damWres, sia-
ruli ar SemiZlia, mgonis TavSic momxvda raRac.
_ nu geSinia, axlave wayigvan saavadmyofoSi, _ lukam
gaamxneva.
_ ar gamova, magaT xelSi Tu Cavvardi, momklaven.
439
luka Cafiqrda, ̀ SeiZleba saavadmyofoSi TavianTi xalxi
hyavT putCistebs~ _ gaifiqra.
_ kargi, CemTan wagiyvan, iq ver mogwvdebian, _ zaza
zurgze wamoikida, avtomatebi marcxena xeliT aiRo da
quCaSi gavida; CanTa wamokidebuli malxazi ukan mihyva.
zaza orvie fexSi iyo daWrili, tyvia mxarSi da TavSic
moxvedroda, magram saSiSi ar iyo. lukam Wrilobebi mobana,
zewriT Seuxvia.
_ eqimma unda gnaxos, _ daaskvna.
_ eqims sad naxav, egre viqnebi, Tu movkvdi, sulac ar
menaRvleba, _ zazam Cailaparaka.
_ Cvens sadarbazoSi qirurgi cxovrobs, baton Tengizs
eZaxian, _ iqneba is moviyvanoT.
lukam moferebiT Tavze xeli gadausva. malxazi gaxare-
buli iyo, rom eqimis aRmoCeniT lukas asiamovna...
malxazis binidan Rriancelis xma gamodioda.
_ yovel dRes sul es ambavia. maRaziebidan Tu sawyo-
bebidan produqtebi moaqvT, Tvrebian, mere kidev quCaSi
gadian da vai imas, visac gadaeyrebian. sadac Cxubia iq ar
midian, qalaqSi dawanwaleben da adamianebs awiokeben; deda
sul ambobs, eg naZiralebi saxlSi SemosaSvebi ar ariano.
mama ar ujerebs, isac Tvreba da pirs ar iparsavs, _ Ses-
Civla malxazma.
_ Sen seriozuli saqme gamogiCnda, zaza biZias mixmi-
areba unda; oRond ojaxSi ar Tqva, Tore im wverosnebma
SeiZleba moklan, _ lukam gaafrTxila.
_ egeni roca saxlSi arian, me aRaTi mezoblebTan gamy-
avs, an erTad varT xolme ezoSi. deda sul nerviulobs,
magaT RrialSi Tavi mtkivdebao; sul meore oTaxSi wevs.
_ roca egeni axmaurdebian, Sen da aRaTi CemTan
wamodiT.
_ ara saSiSia, Cems ZebnaSi eg daWrili kaci ar naxon.
440
_ kargi, jer batoni Tengizi vnaxoT, danarCenebze mere
movipalarakoT.
qirurgi saxlSi daxvdaT.
zaza gaSinja.
_ operaciaa saWiro, _ Cailaparaka, _ oRond instru-
mentebi da medikamentebi damWirdeba. dRes gvianaa, xval
vecdebi rac saWiroa yvelaferi wamoviRo, _ Wrilobebi
Seuxvia, malxazma da lukam saxlamde miaciles.
kibeze malxazis mama SexvdaT, nasvami iyo.
_ sad daeTrevi, biWo! _ uyvira.
_ es lukaa, mama, Cven rom gvexmareboda, _ malxazma
saswrafod auxsna.
_ luka? ho, maxsovs rogor ara.
_ Tqven iasoni xarT? _ lukam hkiTxa.
_ ho!
_ mgoni mec maxsovs. minosas Seni daxmareba vTxove,
roWos daavala.
_ rogor ara, es Sen sTxove? magrad mfarvelobda. axla
CemTan Zma biWebi arian, maTTan minosas saxeli ar wamogcdes,
minosam yvela araquSdad dasva; Semodi, davlioT, _ TavisTan
miipatiJa.
lukas uari ar gauvida, isaons binaSi Sehyva.
magidasTan xuTi wvermoSvebuli, samxedro formiani kaci
ijda. avtomatebi sakmebze mieyudebinaT, pistoleti qamarSi
gaerWoT, romelzec dana da xelyumbarebi daekidebinaT. ji-
bidan avtomatis saTadarigo mWidi mouCandaT. iatakze car-
ieli boTlebi eyara; kuTxeSi konservis qilebi da sxva
raRacis yuTebi ewyo. magida ise iyo gadatvirTuli da
areuli naWam da xeluxlebel xorags erTmaneTSi Znelad
gaarCevda kaci. koniakis, Rvinis da aryis boTlebi magidaze
rom ver daetia fexebTan ewyoT.
_ gaicaniT, Cemi ojaxis moamage, _ iasoni Rvinis smiT
gaelmebuli TvalebiT miaCerda.
441
_ luka, _ maxo miexmara.
_ luka, _ gaimeora iasonma.
_ vibriona, _ erTma gaqonili xeli gauwoda.
_ tyemala, CoCora, lokokina, slokina, _ yvela
gaecno.
_ Sen vis mxareze xar, jigaro? _ rixianad mimarTa
lokokinam.
_ me? saqarTvelos da qarTveli xalxis.
_ isini qarTvelebi arian, Cven sisxls rom vafurTxeb-
diT? Sen vis ebrZvi?! _ vibrionam gamomwvevad uTxra.
_ me aravis ar vebrZvi.
_ maSin Cveni mteri yofilxar. vinc CvenTan ar aris,
Cveni mteria.
_ romis imperiaSi vinc magnairad sjida, damarcxda. iu-
lius keisarma ki gaimarjva. ici ratom? vinc me ar mebrZvis,
yvela Cemi megobariao, _ ganumarta lukam.
_ maS, Cven davmarcxdebiT?! _ wamoiSalnen.
_ Zaladoba droebiT imarjvebs; bolo simarTlisaTvis
mebrZolisaa.
_ maS. Cven simarTlisaTvis ar vibrxviT?!
_ ma er miTqvams, eg Sen Tqvi!
_ axlave migacxrilav? _ vibrionam avtomatisken gaiwia.
luka avazasaviT daiZaba. iaraRis moxmarebis saSualebas
aravis miscemda patara oTaxSi. am SemTvral aramzadebTan
aSkara upiratesobas grZnobda. danarCenebic SeaTvaliera
iaraRisken rom waiRes xeli. erT wuTSi yvelas erTmaneTze
miawyobda, magram es ojaxi amgvar aliaqoTisTvis ar emete-
boda.
_ aravin gabedos Cemi megobris wyenineba, Torem Zalian
Zvirad davusvam! _ iasonma iRriala da naxtomisaTvis momza-
debul avazasaviT daiZaba.
malxazi vibrionas win daudga. _ luka Zias xels ver
442
axlebT, is Cemi megobaria; avtomatze nu midgeba, Torem!...
daimuqra.
vibriona skamze daeSva. sxvebic Semousxdnen magidas.
_ kargad iyaviT! _ Tqva lukami da karebi gamoaRo.
_ icode, SevxvdebiT! _ daemuqra vibriona.
_ ar dagaviwydes, rom iaraRiT uiaraRoze muqara vaJka-
coba ar aris, uiaraRod vibriona ki ara lokokinac ara xar;
ra kargad scnobixar, Tqvens naTlias! _ upasuxa lukam da
am naTqvamiT gakvirvebul parazitebs gareT gasulma karebi
miujaxuna, malxazi gamoekida.
_ nu geSinia, luka Zia, SenTan avtomati rom davtoveT
aviReb da amaT dedas vutireb! _ gaamxneva.
_ arakacebis deda isedac natirebia; mTavaria siZul-
vilma siyvaruli ar mogiwamlos; egeni ki ubedurebi arian
siZulvilis tyveobaSi, _ lukam malxazs mxarze daado xeli,
_ wamodi, CemTan iyav, sanam egeni wavlen.
rusTavelis prospeqtze srola ar wydeboda. iwvoda
sastumro `Tbilisi~, pirveli skola, sukis izolatori,
Sinagan saqmeTa saminisro, TviTon mTavrobis saxli. mZlavri
afeTqebebi azanzarebda midamos. srola iyo sololakSic.
danarCen raionebSi cxovreba SedarebiT normalurad grZel-
deboda. zogjer dakarguli tyvia Tu gaiwivlebda. poli-
ciis Tu miliciis xseneba arsad ar iyo. avtomobiliT gareT
gamosvlas veravin bedavda dayaCaRebis SiSiT. drodadro
daWrilebis gadamyvani manqanebi daqrodnen wivil-kiviliT.
maTe da malxazi quCaSi midiodnen. kantikunti srolis xma
ismoda. Sors, quCis bolos kaci gamoCnda. kedelze xelis
mibjeniT Zlivs midioda, meore xelze wamodebuoli RvediT
avtomats miaTrevda; Tavis natarze sisxlian kvals tovebda.
_ papuna! _ SesZaxa lukam da misken gaiqca. papunas Zala
gamoelia, fexis gadadgma veRar SeZlo da kedlis Ziras
Caikeca...
443
batoni Tengizi axla papunas Wrilobebs aTvalierebda.
marjvena mxarSi da gverdSi iyo daWrili, sisxli bevri
daekarga; operaciis dayovneba ar SeiZleboda.
_ manqana myavs, magram quCaSi gatanis meSinia, wamarTmeven;
arada operacia Tu dagvianda, daiRupeba, _ daaskvna qirurgma.
_ me gamogyvebi, TiTs veravin dagakarebs! _ lukam erTi
Sekvra fuli Caudo jibeSi.
_ ras Svrebi, kaco, fuli ra SuaSia! _ Tengizma Seicxada.
_ im SuaSia, rom yvela saWiro wamali unda wamoiRo,
benzinic xom ginda, viRac xom dagexmareba operaciis dros
da vin icis aTasi gauTvaliswinebeli ram! _ upasuxa lukam
da avtomati aiRo.
_ mec wamoval, luka Zia! _ malxazma erTi avtomati
daiTria.
_ Sen aq amaT uyaraule, oRond avtomatiT ar icelqo!
_ daavala lukam...
qirurgi saWesTan ijda. samgan ecadnen manqanis gaCerebas
balniani da niRbiani SeiaraRebuli jufebi.
_ gvardia! daWrilebisTvis wamlebze mivdivarT! _ Rri-
alebda luka da mimavali manqanidan haerSi isroda.
Tengizma misi yvelaze erTguli medda, dodo wamoiyvana,
saWiro medikamentebi da instrumentebi wamoiRo.
orives gaukeTes operacia, dodo ramdenime dRe darCe-
boda daWrilebTan, Tengizic yuradRebas ar moaklebda.
malxazic sul maTTan iyo, Tavs movaled Tvlida daWrile-
bi daecva; roca balniani avazakebi Rreobdnen, maSin malxa-
zis dac maTTan iyo.
zazas Tavis da gverdis Wrilobebi mZime ar iyo. fexeb-
Si Zvlebi gadaurCa, magram gatokeba ar SeeZlo. papuna ki
mZimed iyo da ugonod iwva.
zazam Tvalebi gaaxila. oTaxi daaTvaliera. _ vin aris
aq? _ ikiTxa.
444
_ rogora xar? _ dodo masTan mivida.
_ sada var?
_ lukas binaze. operciam kargad Caiara, male gamo-
janmrTeldebi, _ anugeSa.
zaza papunas sawols miaCerda. _ iq vinRa wevs? _
ikiTxa.
_ mZimed daWrili gvardielia.
_ gvardielTan me ra minda?! magaT daangries qveyana! _
zaza SeSfoTda.
_ vin daangria da vin aSenebs, iq gaarkvion, TavianT
xuSturebze qalaqs rom aoxreben, aq yvela erTia. mter-
moyvaris gasarkvevad erTmaneTs ki ar unda vxocavdeT, cota
Wkuas unda movuxmoT! _ dodo gamwarebuli iyo am vakx-
analiiT ise, rogorc yvela normaluri adamiani.
_ es magaT unda uTxra, cofiani ZaRlebiviT rom dag-
esivnen!
_ kargi, kargi! jer unda gamokeTde. vis aqvs Wkua qvey-
nis saubedurod Setrialebuli, mere gaarkvieT ager, Seni
avtomati kedelzea miyudebuli! _ dodo gauwyra.
zaza gaCumda, magram gadawyvita, rogorc ki siaruls
SeZlebda, aqedan wasuliyo, sadac misi saZulveli gvard-
ieli iwva...
papuna gamokeTda, laparakobda, Tuma adgoma jer ar See-
Zlo.
axla zaza da papuna xSirad daobdnen. orives Tavi mar-
Tali egona, maTi mowinaaRmdege ki moRalate iyo.
rusTavelis gamzirze brZola damTavrda. zviad gamsax-
urdiam Tavisi momxreebiT mTavrobis saxli datova da sa-
somxeTisken wavida. erTi avtobusi misi momxreebiT ki
gamoiWires da yvela dacxriles.
axla papunas upiratesoba hqonda, gamarjvebulTa war-
momadgnelei iyo, zazas ki yovel wuTs SeiZleboda gaswore-
445
bodnen. zaza amas ganicdida da Wrilobebic nela uxorcde-
boda. napoleonis mkurnal lareis, romelmac borodinos
brZolis dros dRe-RameSi 150 operacia gaakeTa, daskvna
marTldeboda. gamarjvebulebs damarcxebulebze adre rom
uxorcdebodaT Wriloba.
_ Tqven saqarTvelo mokaliT! _ edaveboda zaza papunas.
_ Cven saqarTvelo moZaladeebisagan da TviTdajerebuli
yeyeCebisagan vixseniT! _ umtkicebda papuna.
luka maT davas pirvelad Seeswro, meore oTaxSi iyo
da yvelaferi esmoda.
_ raze daobT? _ ikiTxa.
ise laparakobdnen, erTmaneTs ar acdidnen da Tavs ab-
soluturad imarTlebdnen.
_ megona, Cveni feodaluri xanis ubedureba istoriis
xavsmodebul Taroze SemovdeT, Turme rogor vcdebodi, _
Cailaparaka lukam da magidasTan dajda.
_ ra SuaSia feodaluri xanis ubedureba?! _ zaza Seed-
ava. _ saqarTvelo 975 wels gaerTianda sami didi eris
Svilis: tao-klarjeTis mmarTvelis _ daviT kurapalatis,
qarTlis mmarTvelis _ ioane maruSisZis da bagrat mesamis
ZalisxmeviT. 978 wels bagrat mesame mTeli dasavleT saqa-
rTvelos mmarTvelic gaxda. maSindeli qarTlis mmarTveli
_ ioane maruSisZe iseTive egoisti feodalis msgavsi rom
yofiliyo mxolod TavisTvis rom undaT es qveyana, aseTive
rom yofiliyo daviT kurapalati moxdeboda saqarTvelos
gaerTianeba? ara! erTianma saqarTvelom Rirseuli eris-
kacebis ZalisxmeviT didebis mwvervals miaRwia. veraviTari
mteri ver dagvamarcxebda, Tu iqneboda saqarTvelos er-
TianobisaTvis zrunva im egoist feodalebisa, mxolod Ta-
visi naWuWis Caketvaze iRwvodnen. giorgi brwyinvalem Se-
Zlo monRolebis uRlis damxoba da saqarTvelos gaer-
Tianeba, magram Temur-lengis laSqrobebma Zlier Searyia da
446
daasusta qarTuli saxelmwifo. am kritikul momentSi
qveyanas yvelaze ufro sWirdeboda erTianobisaTvis brZola;
gaerTianebuls ki veraviTari Zala ver Camoglejda samTav-
roebs. magram moxda sapirispiro, radgan centraluri xe-
lisufleba dasustda, yvela udReurma egoistma calke
gaiwia. qarTlis mefe-konstantine wlebis manxilze energi-
ulad, magram uSedegod, ibrZoda saqarTvelos gaerTianebi-
saTvis. bolos 1490 wels qarTlis samefo darbazma scno
saqarTvelos politikuri daSlis faqti. 1491-92 wlebSi
mefeebma da samcxe-javaxeTis mTavarma xeli moaweres sazavo
xelSekarulebaze da sazRvrebi daaweses. ase dasrulda
saqarTvelos feodaluri monarqiis daSlis procesi. Seiqm-
na: qarTlis, kaxeTis da imereTis samefoebi; _ samcxe-saa-
Tabagos samTavro. imereTis samefoSi samegrelos da guriis
mTavrebi calke iwevdnen. qarTlSi qsnis da aragvis saeri-
sTavoebi, saamilaxvro, saciciano da sabaraTiano damoukide-
blad arsebobisaTvis yovelgvar simuxTles kadrulobdnen.
naxeT ra iSviaTad ibadebodnen ioane maruSisZis msgavsi er-
iskacebi? romel gareSe mters SeeZlo saqarTvelos ase
ganadgureba, visi brali iyo Cveni aseTi daknineba?! imave
qarTvelebis, didi yanwiT rom svamdnen saqarTvelos sadRe-
grZelos, faqtiurad ki misi keTildReobis bacilad qceu-
liyvnen; amieridan saqarTvelos gaerTianeba SeuZlebeli
Seiqmna pirvel rigSi qarTveli feodalebis gapirutyvebis
gamo. aba, gareSe mters raSi awyobda Seni gaerTianeba da
gaZliereba. saqarTvelos erTianobis yvelaze didi mteri
isev da isev qarTvelTa egoisturi ambiciebi da muxTloba
iyo. mters CvenTvis imdeni sisxli ar daudenia, rac Cven
erTmaneTis sisxli vaTxieT. qarTveli qarTvels saqoneli-
viT yidda ucxoelebze, aqedan, aRebuli fliT qarTvelebis
da saqarTvelos sadRegrZelos svamda. amas ra vuwodoT
cinizmi, ugunuroba, egoizmi, Ralati, Tu yvelaferi erTad?
447
am saSineli seniT Tqvenca xarT daavadebuli; ram agaRebinaT
iaraRi qarTvelTa gasaJletad?
_ Cven damoukideblobisaTvis vibrZviT, eseni kidev im-
periis agentebi arian, _ gacxarda zaza.
_ agentebi Tqvena xarT, saqarTvelo ubedurebisaken
migyavT, _ ar dauTmo papunam.
_ Tqven imperiis agentebi, damoukideblobis mtrebi xarT!
_ ayvirda zaza.
_ damoukideblobisaTvis brZolis lozungiT spobT saqa-
rTvelos. qarTvelebi qarTvelebs xocavT, eg damoukidebloba
viRasTvis gindaT?! miqel-gabrieli isedac damoukidebelia.
TviTonac ar iciT, risTvis ibrZviT. mxolod iman icis
yvelaferi, vis xelSic yasbis dasanaxad qceulxarT; imas ki
samSoblo da xalxis keTildReoba fexebze hkidia da abnevs
sicruis ciur mananas. _ luka gaCumda. sityvis Tqmis sur-
vils aravin amJRavnebda; lukam gaagrZela Tavisi damoZRvra:
_ giorgi brwyinvales mier gaerTianebuli da gamZlavrebuli
saqarTvelo Temur-lengis rva laSqrobam welSi gatexa.
swored axla iyvnen saWiro ioane maruSisZis msgavsi mamuliS-
vilebi qveynis erTianoba, aRorZineba da gaZliereba salocav
siwminded rom eqnebodaT. amis magier mTavrebma da feodaleb-
ma qveynis daqucmaceba-dakninebas miuZRvnes TavianTi egois-
turi, uzneo, veragobiT damZimebuli amqveyniuri codviloba.
samcxis aTabagma-yvaryvare jayelma mefesTan brZolaSi iranis
mbrZanebeli uzun-hasani daixmara. mefe giorgi merve kaxeTSi
gadavida da TavisTvis calke samefo Seqmna. urCma erisTaveb-
ma TavianTi naWuWis gamoyofa daiwyes. saqarTvelo Sina omebiT
daZabunda. araviTar gareSe Zala qveynisTvis amdeni ubedurebis
miyeneba ar SeeZlo, rac ZalauflebisaTvis ltolvis egois-
turma muxTlobam SeZlo. 1490 wlis Semdeg daqucmacebul
saqarTvelos glejdnen, anadgurebdnen da itacebdnen Zlieri
mezoblebi. saqarTvelos xsnaze da gaerTianebaze ocnebac ki
448
SeuZlebeli iyo. tao-klarjeTi TurqeTma gadaylapa da
moinela kidec. rac davrCiT, gaverTiandiT da qarTuli sia-
maye aRvidgineT. Tu iciT, visi daxmarebiT moxda es? ruseT-
sac rom TurqeTis msgavsad gadaveylapeT da movespeT, dRes
sadaoc aRaraferi gveqneboda. visi genialuri gadawyvetilebis
wyalobiT varsebobT? erekle meore qarTvelebis da saqarT-
velos gadamrCenia, dRes esoden rom atalaxeben erovnuli
moZraobis qarafSutebi. ruseTs rom lanZRavT, Tan pirjvars
iwerT da sanTels anTebT, Tu RmerTi gwamT, ratom ar ge-
SiniaT imave RmerTis?! rogor fiqrobT, amgvar umadurobas
gapatiebT! ratom ver mimxvdarxarT, rom ruseTis lanZRva
dasicxuli tvinis bodvaa mxolod. Tu ara ruseTi saqarT-
velo istoriis xavsian Taroze Semodebul, gamqral qveynebis
gverdiT iqneboda da mis esoden daRupvaze cremlebs aravin
daRvrida. ase rom daerieT erTmaneTs, sakuTari xedva ara
gaqvT?! ruseTs emduriT da mtaceblebs exutebiT; es cofi
saidani SegeyaraT?! arada ruseTi ra SuaSia, roca, am xe-
lisuflebas Tavisi Seqmnili gvardia, kostavas sazogadoeba
gauwyra. erTmaneTs Suris da ambiciebis zemoqmedebiT dae-
rieT, Tanamdebobebi ver gainawileT da ruseTs abralebT sa-
kuTar TavSi gandidebis maniis duRils! es Wiri sWirda
saqarTvelos, megona ganvikurneT da swored axla, qveynis
yvelaze kritikul momentSi gamoiRviZa. jer sadaa, ubedurebis
jiriTs amis Semdeg movixilavT albaT. Tqven kargad dafiqr-
diT, gaigeT, rom mxolod iaraRi xarT qarTvelTa ubedurebad
SemarTul satanis xelSi. ise nu iqceviT, rogorc romeliRac
vaglaxi mTavris laSqarSi myofi yma glexi Tavisave Taname-
mamuleebis dasarbevad dabinduli gonebiT amxedrebuli.
saqarTvelo patara qveyanaa, yvela didi mtacebeli mis
gadasansvlas cdilobs. ase iyo Cvens welTaaRricxvamde da
asea dResac, mxolod SeWmis forma da meTodebi Seicvala.
Tu adre umad Wamdnen, civilizaciis gafurCqnis epoqaSi
449
valebiT SeboWils, gaRatakebuls da gamaTxovrebuls de-
mokratiis pilpilmoyrils miirTmeven. dRevandeli Cveni
ugnuri saqcieliT saqarTvelos dabeCavebas da demokratiis
pilpiliT Senelebas vuwyobT xels, raTa didi siamovnebiT
migvirTvan dana-CangliT xeldamSvenebulma, karze momdgarma
devebma.
dRevandeli axlad gamomcxvari erovnuli moZraobis
niRbiani karieristebi, saqarTvelos erTianobis bacila
mTavrebiviT sparseTis da TurqeTis wyalobaze rom agebdnen
TavianT borot miznebs, im devebis laqiebad qceulni gem-
riel lukmas umzadeben saqarTvelos saxiT.
zaza da papuna xmas ver iRebdnen, dodos Sprici Ser-
Cenoda xelSi da monusxuliviT gaqvavebuliyo.
_ saRamos moval da dodos Sevcvli, _ Tqva lukam da
ise wavida, xma aravis ar amouRia.
dodom orives gaukeTa nemsi, wamlebi daalevina, mere
savarZelSi CaeSva da fiqrebs Seeria.
karga xans iyvnen ase mdumared.
_ axla mainc mixvdebiT, rom es sisxlis Rvra fsiqiurad
SeSlili, egoizmiT gaJRenTili tvinis saR gansjaze gamar-
jvebis Sedegi romaa, rac xalxs da qveyanas ubedurebad eqca.
vin icis, SeiZleba iseTi ugunurobis dasawyisi iyos, rom-
lisgan miyenebul Wrilobis moSuSebas saukuneebi ar eyos;
RmerTma dagvifaros! _ dodom pirjvari gadaiwera. _ davas
da kinklaobas SeeSviT, Tu rame dagWirdeT, samzareuloSi
viqnebi, damiZaxeT. axla me var Tqveni generalic da prezi-
dentic. zedmeti xma ar gavigo, Torem nemss ise giCxvletavT,
enis tlikinis survili samudamod dagifrTxeT! nu dagavi-
wydebaT, rom orives qarTveli kacis sisxli codvad gawevT
da yvelaze sazizRari damnaSaveebi xarT! _ dodom kidev
erTxel gadaubriala Tvalebi da samzareuloSi gavida.
am ambis Semdeg zaza da papuna erTmaneTs RviZli Zmebi-
450
viT dauSaqrdnen. axla isini aRarc gvardielebi da aRarc
xelisuflebis damcvelebi aRar iyvnen. gaboroteba da Rvar-
Zli moiciles, romelmac esoden daubnelaT goneba da sam-
Soblos dacvis iluziiT masve miayenes ziani; axla isini
mxolod Cadenili codvebisgan ganwmendaze ocnebobdnen.
malxazi rusTavelis gamzirze mimofantul masrebs
agrovebda. damwvar SenobebSic SeZvra, magram viRac avtoma-
tianebma gamoagdes.
qalaqSi aqa-iq srolis xma ismoda. putCistebi mowinaaR-
mdegeze nadirobdnen damxobili xelisuflebis momxreTa
demonstraciebi ramdenime adgilas daarbies.
malxazi srolis xmisken garboda, gausrolav da gasro-
lil vaznebs agrovebda. erTxel mamamisis Zmakac wverosneb-
sac gadaeyara maRaziebs rom arbevdnen. isini mZarcvelebi
iyvnen mxedrionelTa niRabSi SemZvralni; adre Tu vinmes
javri sWirdaT, axla angariSs asworebdnen, amis gamo ia-
soni xSirad edavebodaT; lukasTan Sexvedris Semdeg ki
maTTan urTierToba sabolood gawyvita. axla waqeiWebis
Semdeg iasoni gaixsenes.
_ naxe, biWo, mag axvarma rogor gaisqela, _ vibriona ar
isvenebda.
_ vin Cemi fexebia, kacad CavagdeT, iaraRi vaSovnineT,
axla patiosneba moindoma da Wkuis swavlebas gvibedavs.
_ Wkuis swavlebas vaCveneb me. aba, wamodiT! _ vibrionam
kbilebi gaaRrWiala.
iasoni ezoSi SexvdaT.
_ biWo, gvRalatob da viRac maimun lukas uZvrebi?! _
misalmebis magier Seutia vibrionam.
_ Ralati ra SuaSia, me xalxis asawiokeblad ar
gamovdgebi, _ mkvaxed miaxala iasonma.
_ wadi, simon, avtomati Cagvabare, namdvil vaJkacs moux-
deba.
451
_ avtomati Cemia, im vaJkacma TviTon iSovnos.
_ xom ar ginda, cxvirpiri aginTo! _ vibrionam misken
moiwia.
_ Sens cxvirpirs moufrTxildi, axla Seayole da ara-
visSi SegeSalo!
_ Segayoleb me Sen! _ vibrionam avtomatis kondaxi
Casartymelad SemarTa.
iasonma daaswro, muSti daajaxa da miwaze gaagora.
_ rad gaCxubebT, avtomati Cagvabaros da morCa, _ ty-
emalam Semrigebluri toniT Tqva.
_ avtomati ara bus kvercxebi ar gindaT! _ iasoni fizi-
kurad Zlieri kaci iyo da kafandara aramzadebis iaraRiT
Tavxedobaze gaRizianda.
vibriona muxlebze wamodga da moulodnelad iasons
avtomatis jeri miuSva.
_ ux Tqveni! _ amis Tqma moaswro iasonma da mravali
tyviiT dacxriluli waiqca.
malxazi am dros ezoSi Semodioda.
_ mama! _ daiRriala da misken gaiqca.
_ Se ZaRlis lekvo! _ vibriona misken mitrialda da
avtomatis jeri miayola. moxerxebulad ver idga muxlebze,
kargad dasamizneblad gasworeba scada. amasobaSi malxazi
ukan gaiqca. quCaSi unda gavardniliyo, kidev ayefda avto-
mati da biWic kedels miefara. axla lukas binisken gar-
boda. kibeze rom adioda, sisuste igrZno. karebi lukam
gauRo.
_ ras gavxar, biWo, sad daiWeri?! _ lukam oTaxSi Sei-
yvana.
_ Cqara, avtomati momeci, is yaCaRebi unda davxoco,
mamaCemi mokles! _ biWi sustdeboda, sisxli Camosdioda.
lukam saswrafod gaxada xalaTi. marcxena mxari hqonda
tyviiT gakawruli; Wriloba Seuxvia.
452
_ axla waval, luka Zia, mamaCemi mokla im gaTaxsireb-
ulma vibrionam? avtomati gamata, deda unda vutiro! _
malxazi tiriliT ambobda.
_ wavideT, oRond avtomati ar gvinda, imaT umagisodac
movuvli, _ lukam biWs xeli mohkida da wavidnen.
iasoni Tavis binaSi daesvenebinaT. mkvlelebs avtomati
waeRoT da wasuliyvnen. nargiza mwuxarebisagan xmas veRar
iRebda, aRaTi ki Rrialebda. malxazis danaxvaze Zmas Caex-
uta da ufro xmamaRla aRrialda.
_ Senc gipirebdnen mokvlas, Svilo?! _ nargizam Zlivs
amoiRo xma.
_ me waval. xvalidan TqvenTan viqnebi. verafriT ganug-
eSebT, magram yuradRebas ar mogaklebT, _ lukam nargizas
win TanagrZnobis niSnad mZimed daxara Tavi; aRrialebul
aRaTis miefera da wasvla daapira.
_ luka Zia, frTxilad iyav, Sens mokvlasac ecdebian!
_ malxazma miaZaxa.
luka mobrunda, malxazi mkerdSi Caikra, moefera da
guldamduRruli gareT gavida.
mTeli kvira iasonis dakrZalvis organizacias moandoma.
zaza da papuna gamokeTdnen. lukas damoZRvris Semdeg ise
daZmobildnen, uerTmaneTod yofna ver warmoedginaT.
am xnis ganmavlobaSi iasonis yofili Zmakacebi aRar
gamoCenilan. droebiT qalaqidan gavidnen raionebSi sayaCa-
Rod. zaza da papuna lukas binaze iyvnen, axali sazrunavi
hqondaT, zazas gadarCena iyo saWiro gamarjvebulTa anga-
riSsworebisgan.
malxazs male mourCa tyviiT ganakawri. miuxedavad mZime
mwuxarebisa, nargizam im avazakTa Rreoba-ayalmayisgan daisve-
na, fizikuradac ukeT iyo; luka ise daexmara, rom karga
xans araferi gauWirdebodaT. malxazi ki ar isvenebda, mTe-
li dRe qalaqSi daexeteboda. sadac banjgvlian avtomatians
453
dainaxavda, aedevneboda, maT TavSeyris adgilas trialebda,
magram vibrionas bandis asaval-dasavals ver miagno. zazas
da papunas ar scildeboda, avtomatis xmarebas aswavlidnen.
lukas exveweboda, mokle sadesanto avtomati mkvdar kacs
rom avacale, me momecio. luka uars ar eubneboda, magram
afrTxilebda, quCaSi ar gaitanoo.
zviad gamsaxurdias momxreebis devnam Tbilisidan
raionebSi gadainacvla. xelisuflebis damxoba qveynis mar-
Tvaze ioli aRmoCnda. putCistebma, viRacis faruli xeliT
rom imarTebodnen moiwvies eduard SevardnaZe omiT da
areulobiT aoxrebul saqarTvelos miwasTan gasasworeblad.
samegrelos da afxazeTis qarTveloba arafTriT egueboda
am maradiuli iudas saqarTveloSi mobrunebas da manac sa-
Zulvel samegrelos wverosani damrbevebi Seusia. rac same-
greloSi xdeboda Temur-lengs gaakvirvebda, iRvreboda
qarTvelTa sisxli qarTvelTa mier. axla ukve meramdened
zeimobda qarTuli sircxvili.
samegrelo saqarTvelos xerxemaliao, ganacxada maradi-
ulma iudam da samegrelos ganadgurebiT cdilobda saqarT-
velos xerxemalSi gadamtvrevas.
samegrelodan naZarcviT datvirTuli avtokolonebi da-
iZra. yvela aramzada da avazaki samegrelos miawyda xuntis
damcvelTa saxeliT. kargi dRe saqarTvelos arc sxva re-
gionebs adgaT. aWaraSic moindomes SeWra SeiaraRebulma
bandebma, magram adgilobrivma xelisuflebam moaxerxa amis
aRkveTa; marto aWara gadaurCa sayovelTao darbevis gri-
gals.
saRamo iyo. luka savarZelSi ijda da gazeTs kiTxu-
lobda, klara samzareuloSi trialebda. tlevizia samegre-
los ambebs gadmoscemda. lukam gazeTi dado da televizors
miaCerda. `risTvis Rvrian qarTvelebi erTmaneTis sisxls?~
_ gaifiqra. `mxolod imitom rom xelisuflebaSi jdomis
454
sigiJe mosZalebiaT. yvelas Tavisi wili ambiciebi awuxebs
qveynis da eris saubedurod. is ki ar aSfoTebT, rom im
karieristuli cofiT mowamlul tvins qveynisTvis mxolod
ubedureba rom moaqvs. mere ra, mTavaria ufrosi iyos. es
iseTive paTologiaa, rogorc Salvas gundis kapitnobis
survili. roca adamiani amgvari daavadebis materebelia Ta-
vis SesaZleblobis doneze avrcelebs ubedurebis samsalas.
Salvas Segneba Tavidanve mowamluli iyo kalaTburTze,
purmarilze, sukSi dasmenaze Tu prokuraturaSi yvelgan am
principiT agebs Tavisi keTildReobis ubadruk naWuWs.
amgvari saSinelebiT aris Wkuadabinduli eduard maradiuli
iudas amqveynad codviloba, visTvisac wminda da spetaki
araferia, romelsac samSoblo da Tavisi eri arafrad uRirs,
visac araferi ara swams garda Tavisi binZuri, egoisturi
ambiciebisa; guSindel Seuval komunists ar scxvenia dRes
kapitalizmze qadagebis, xval ki, Tu dasWirda, dabadebidan
faSizmis erTgulebas daibralebs; vai am egoisti qameleonis
xelSi mravaltanjul saqarTvelos! sanam TviTon Zala Ses-
wevs qarTvelebs WirSi da varamSi moxarSavs kudiani jado-
qariviT, Tavis Semdeg ki imden ubedurebis vibrions datovebs
es soflis damaqcevari gziri, rom Zalian Zlieri xeli da
Wkviani mkurnali gaxdeba saWiro dasustebuli da ganwir-
uli organizmidan am saSineli parazitebis gamosayvanad da
qveynis asaRorZineblad~ _ luka am fiqrSi CaZiruli gu-
listkiviliT misCereboda televizors, saidanac mokrZa-
lebulad aCvenebdnen samegrelos darbevis suraTebs da mainc
sazareli iyo, yvela Rirseuli qarTvelisaTvis. ekranis
miRma ki ra jojoxeTis qvabi duRda da mxolod gadarCenil
TviTmxilvelTa gulgasaxeTq monayolidan xdeboda cnobili.
SevardnaZes saxidan ki misi maradiuli iudas Rimili ar
Sordeboda.
telefonis zari awkrialda. klaram upasuxa. _ qalba-
455
tono, me prokuror bikent antoniCis meuRle var, saCqaro
saqmea, aucileblad mWirdeba lukasTan dakavSireba.
_ bikent antoniCis meuRle? _ klaram luka Sexeda.
lukam aniSna, saxlSi ara varo.
_ saxlSi ar aris, qalbatono, ra gadavce?
_ piradad minda saubari, rodis mova? iseTi saCqaro
saqmea TqvenTan moval da davelodebi.
_ nu SewuxdebiT, qalbatono, saRamos darekeT. vecdebi,
movZebno da saxlSi dagaxvedroT. kargad brZandebodeT! _
Turme ise sWirdebi prokuroris meuRles, mand moval da
davelodebio, _ RimiliT Tqva klaram.
_ Tu kidev darka, velaparakebi, Tore iseTi abezaria
ar moisvenebs.
_ Tu sWirdebi, ra moasvenebs. etyoba im bikentis mag-
isTvis ver mouclia, _ klaram gaicina.
_ SeiZleba asecaa. roca ojaxSi siyvaruls pirutyvis
instiqtebi scvlis, maSin col-qmroba kata-ZaRlobas ems-
gavseba, _ ganmarta lukam.
_ me kidev Seni filtvebiT vsunTqav, uromlisodac da-
vixrCobi, uhaerod gavigudebi. erTi survili maqvs mxolod,
kargad iyo da zed wamlad dagadne; Sens gasaTbobad daviwva,
Cemo Zvirfaso! _ cremlmoreuli klara lukas moexvia da
aqviTinda.
_ ra gatirebs, gogo, erTad ara varT! _ lukam xelebi
moxvia da mkerdSi Caikra.
_ ra vici, luka, rame cudis gafiqrebac ki mzaravs,
Senze zrunvaSi minda daviferflo da es mtanjavs im saSine-
li gancdebiT, rasac vai Tu hqvia. arada Seni kargad yofniT
vmSviddebi da usazRvro bedniereba mamSvidebs. magram es vai
Tu mudam guls mixeTqavs. uSenod erTi wuTiTac ver vi-
cocxleb, radgan Seni sicocxliT vcocxlob, _ klara amas
cremlebis frqveviT ambobda.
456
_ dawynardi, klara, siyvarulis gareSe verc me warmo-
midgenia cxovreba. arc me var prokurori bikenti da arc
Sena xar qalbatoni qsenia, _ siciliT uTxra lukam.
telefonze daireka. lukam aiRo yurmili.
_ luka, amirani var devdariani. axla CemTan patara purs
vWamT. madonas iniciativiT gvinda SenTan movideT da ojaxi
dagilocoT, xom gcalia?
_ mobrZandiT, minos batono! erTad davlocoT ukuR-
marTi cxovrebis msxverpli dRevandeloba, _ lukam yur-
mili dado da klaras Sexeda.
_ nu swuxar, luka, iseT sufras gavSli, ar Sercxvebi.
ramdeni iqnebian?
_ TviTon minosa Tavisi madonaTi da SeiZleba Tavisi
ganuyreli sami Zmakacic axldes. etyoba sasmelma minosas
grZnobis simi gauRiziana. ra vuyoT, grZnobis gareSe arc
xom Cvena varT. _ luka wamodga, _ ra mogitano? _
ikiTxa.
_ araferi ar aris saWiro, yvelafers movagvareb, _
klara samzareuloSi gavida.
erT saaTSi minosa da madona movidnen.
_ vax, es ra sufra gagiwyviaT, me kidev biWebi gavagza-
vne ramerumis mosatanad, _ gaSlili sufris danaxviT gak-
virda minosa.
dasxdnen. minosa SezarxoSebuli iyo.WiqaSi Rvino
daisxa.
_ Rirseuli wyvili xarT, Tqveni SeuRlebis Rirseulad
aRniSvna mindoda, magram madonam ar moisvena da Cveni pati-
viscema rom gamogvexata, patara saCuqrebiT movediT. _ qa-
RaldSi Sexveuli raRac eWira, gaxsna da vercxlis qamar-
xanjali lukas sazeimod miawoda _ es Cemi fuliT viyide,
Zmobas geficebi! is fuli ra gziT viSovne ra sakiTxavia.
kargad ici, me `zavod-kravotis~ kaci ara var. es kidev qa-
457
lbaton klaras piradad Cemgan, _ minosam jibidan patara
pistoleti amoiRo, _ areuli cxovrebaa, luka yovelTvis
gverdiT xom ar geyoleba, muStiT rom dagicvas; hoda, es
iqneba Seni muSti. es ori oqros saaTi ki madonasgan miiReT
saCuqrad. yvelaferi siyvaruliT da keTili guliT aris
moZRvnili. gagimarjoT da bednierad SegaberoT! _ minosam
Wiqa bolomde gamocala.
axla madonam ar dazoga Tbili sityvebi Tavisi udidesi
simpaTiebi am mcire saCuqriT rom gamoxata. ramdenime sa-
dRegrZelo hqondaT daleuli minosas cnobili sami Zmakaci
mZime CanTiT rom moadgnen. sufra gaaxles. klara da madona
samzareuloSi datrialdnen. qeifi gaxurda. Sebindda. tele-
fonze daireka. lukam yurmili aiRo.
_ gismenT, qalbatono qsenia, _ mxiarulad CasZaxa yur-
milSi.
_ dro ara maqvs, Cemi binidan girekav. zeg saRamos cxra
saaTis Semdeg saxlSi marto me da bikenti viqnebiT, karebs
Rias davtoveb, fuls gaviyofT; Sen ki imis win Cven rom
viciT, kargad iyavi, _ ise uceb dado yurmili, lukam ve-
rafris Tqma ver moaswro. cota xans ase darCa, yurmili
daaxeTqa da sufrisken moRuSuli Setrialda.
_ vin qsenia iyo, biWo, ra tyemlis wveniT Seginela
xasiaTi? _ RimiliT hkiTxa minosam.
_ calke getyvi, _ uTxra lukam da saubris Temis mx-
iarul notaze gadayvana scada, magram tyemliT Senelebuli
xasiaTi veRar daSaqra.
cota xans kidev darCnen. wasvlis dros minosam calke
gaiyvana da kidev hkiTxa: _ vin iyo, iseTi ra giTxra, ase
rom mogSala?
_ eg qalbatoni prokuror bikentis meuRlea. zeg saRa-
mos cxra saaTis mere kars Rias davtoveb, dagvayaCaRe, fuli
Suaze gaviyoT; wasvlisas ki bikentis Tvalwin gamaupati-
458
ureo, _ lukam Rvinis zegavleniT Tqva yvelaferi, ris
gamxelac ki uWirda sakuTar TavTan. maSinve inana, magram
gafrenil sityvas ukan veRar moabrunebda.
_ rogori CaTlaxic bikentia, ojaxic iseTi hqonia, _
minosam amas ZarRviani ginebac daayola da lukas gamoemS-
vidoba...
meore dRes minosa Tavis ZmakacebTan erTad purs Wamda,
madona emsaxurebodaT.
_ kargi biWia luka, CvenTan kacuri damsaxureba aqvs,
magram is SobelZaRli vibriona rom ver gamoviWireT, _
sinanuliT Tqva minosam.
_ magaT, Cartymuli deda vatire, rogor agulavdnen!
_ marto egeni ki ara dRes yvela bozad namyofi gu-
liaobs.
_ magaTi deda... virTxebiviT moedvnen qveyanas.
_ am xelisuflebas eg virTxebi sWirdeba, sanam TviTon
magaT ar dauwyeben kbenas.
_ dauWamiaT erTmaneTi, Cven ki ar unda davekbeninoT, _
daaskvna minosam.
_ etyoba lukas magaTi eSinia, im viRac qseniam rom
daureka, xasiaTi daubalRama; vibrionam Tu daarekina.
_ biWo, Sen luka kidev kargad ver gagicvnia. asi vib-
riona warbs ver Seutokebs. is dedakaci prokuror bikentis
coli iyo.
_ vaaa!
_ ra mindao?
_ zeg saRamos cxra saaTis Semdeg saxlSi marto me da
bikenti viqnebiT, kars Rias davtoveb, Semodi, Cem qmars
fuli waarTvi da Suaze gaviyoT; mere Cemi qmris win gam-
aupatiureo.
_ vaaa!!! _ gakvirvebisgan Tvalebi daaWyites.
_ biWo, es ram afiqrebina!!!
459
_ es SeuZlia gaTaxsirebuli kacis CaTlax cols.
_ lukas raRaze gaufuWda xasiaTi, magas ra sjobia,
qali TviTon epatiJeba.
_ biWo, luka magis mkadrebelia?!
_ maS, ar wava?
_ ras wava, xom naxeT, Tavs Zlivs ikavebda; gadairia
kaci.
_ maSin Cven wavideT. Tu kars Rias datovebs, Tanac
marto colqmari iqnebian, magas ra sjobia.
_ ara, eg ar SeiZleba, lukasTan Tavs SevircxvenT!
_ kargi ra, minos, aseTi saqmis xelidan gaSveba SeiZle-
ba? an lukas ratom unda ewyinos.
_ is qali maSinve mixvdeba, rom es lukam mouwyo. amis
gakeTeba lukas CaSveba iqneba. `karoCe~, lukas nebarTvis
gareSe amaze arc ki ifiqroT! _ minosam Sublze naoWebi
dakeca...
madis aRmZvreli gamodga sameulisTvis es saqme. gareT
gasulebma calke moilaparakes: minosas nu vetyviT, ise ga-
vakeTebT, veravin gaigos. qveyana areulia, vis klaven da vis
Zarcvaven, momkiTxavi aravinaa; ZaRli patrons vera scnobs,
minosas ki bolos, karg xasiaTze rom iqneba, maSin vuTxraT
da wilic mivceT, gadawyvites...
saRamo moaxlovda. qsenias nerviuloba daetyo, ver is-
venebda. bikenti savarZelSi ijda da televizors uyurebda.
qseniam moaxerxa bikentis samalavidan fuli TviTon daemala
da mosalodneli ZarcvisaTvis am samalavSi cota datova;
lukas ki etyoboda, guSin sadRac waiRoo. darwmunebuli
iyo, Zarcvamde bikenti samalavs ar Seamowmebda, fulis
gaqroba ki mZarcvels dabraldeboda. axla bikentisTan er-
Tad televiwors uyurebda da nerviulobisgan xelebs is-
resavda.
niRbiani kacebi ise uceb Semocvivdnen, skamidan wamod-
460
goma ver moaswro. erTi mas daadga Tavze da pirze xeli
miafara. amasobaSi ori bikentis saimedod abamda Tavisave
savarZelze. raRacis amoRrialeba scada da pirSi imxela
Cvari CasCres, Zlivs sunTqavda.
_ fuli da Zvirfaseuloba gamoaCineT, Torem gagatyavebT!
_ erTma qsenias sisiniT uTxra da dana yelTan miutana.
`neta luka romelia? an es ori nagavi raSi dasWirda,
isedac xom yvelaferi garkveuli iyo~, _ fiqrobda. qsenia
da samives didi interesiT akvirdeboda. `ara, luka aq ar
aris, es kafandarebi lukas rogor Seedrebian~, daaskvna da
SiSi moeZala. `vai Tu sul sxvebi arian, an lukam gamogza-
vna boroti ganzraxviT!~.
_ amoiRe xma, me Zuknav? _ erTi yelSi swvda.
_ araferi ara gvaqvs, _ Zlivs amoixriala.
_ gavCxrekavT da Tu veraferi vipovneT, orives dag-
klavT!
_ ar gindaT, fuls me gaCvenebT, _ qseniam ori mZarcve-
li momzadebul samalavisken waiyvana.
fulis SovniT gaxarebulma Zvirfaseulobac moiTxoves
da qseniam yoveldRe rom xmarobda is samkaulebi saswrafod
Caabara. mZarcvelebi kmayofilebi iyvnen nadavliT. axla
oTaxebi moiares da rac moewonaT CanTaSi Caalages. bolos
savarZelze mibmuli bikentis oTaxSi Segrovdnen.
_ axla erT patara operacias CavatarebT da Cveni st-
umrobac damTavrdba, _ ganacxades. bikentis piridan Cvari
amoaZres da yelze dana miabjines.
_ didi codviani xar, bikenti batono, da ager, mogadga
miqel-gabrieli. wynarad gamogWriT yels da Senc cimcim
gafrindebi jojoxeTSi.
_ eg ar qnaT! rasac mTxovT SegisrulebT! _ bikenti
atirda.
_ radgan jojoxeTis egre geSinia, erTi ram gixsnis
461
mxolod am qalbatons daavale, rom samives dagviwves an
suli, an qalbatoni.
_ Tqven gaTaxsirebulo naZiralebo! _ qsenia awiwinda
da maSinve miafares pirze xeli.
_ daujere, qseni, daujere! ara uSavs, me ar gisayvedureb!
_ bikenti exveweboda.
qsenia ki gaafTrebiT iqnevda fexebs.
_ maSin nebas gvaZlev ZaliT vixmiaroT? _ SeekiTxnen.
_ ixmareT, ixmareT! nebas gaZlevT! _ saswrafod upasuxa
bikentim. ra meSveleba, rom gadaifiqrono.
qsenias tanisamosi Semoaxies. gacofebulma qalma erTs
iseTi Semohkra, Tvalebidan naperwklebi ayrevina. magrad
mibegves da rigi daawyes. bolos gondakarguli, namusax-
dili Seatoves bikentis da gauCinardnen.
aTi dRe gareT ar gamosula naJeJi da TvalebCalurje-
buli qsenia; bikentis sayvedurebiT iklebda. imas ki amis
javri sulac ar hqonda, dakargul fulze naRvlobda;
gamoZiebaze arc ufiqria. qalaqSi samegrelodan motacebuli
manqanebiT dagrialebdnen wveomoSvebuli moZaladeebi, magari
biWi iyav da gekiTxa, saidano.
marTalia qsenia ukiduresad Seuracxyves. mainc misi
dagegmili operaciis ZiriTadi mizani miRweuli iyo: bikentis
fuli miiTvisa, qmris Tvalwin gaupatierebac Seusrulda, ma-
gram luka rom ar iyo, Tan koleqtiuri Zaladoba acofebda.
lukasTan dakavSireba ramdenimejer scada; yovelTvis
zaza xvdeboda papuna ukve Tavis saxlSi gadavida, zaza ki
ver bedavda gamoCenas da lukas papunaseula binaSi rCeboda.
qsenia klaras binaSi ar rekavda, SiSobda, klaras momxdaris
Sesaxeb ar gaego. karga xnis mcdelobis Semdeg rogorc iyo
upasuxa.
_ Sen brZandebi, vaJbatono?! dedas gitireb! xom ar ggonia,
Cemi abuCad agdeba SegrCa?! _ qseniam SeteviT daiwyo.
462
_ ras memuqrebi, qalbatono qsenia, an vin gkadra ubaCad
agdeba?!
_ sami yaCaRi rom gamomigzavne da bikentis Tvalwin Cemi
gaupatiureba daavale, Sen kaci xar?! me gende, Sen kidev
ukanaskneli naZiralasaviT CamiSvi!
_ ras ambobT, qalbatono qsenia, gamagebineT, ra moxda!
_ is moxda, rom daTqmul saRamos Ria karebSi sami niR-
biani SemoiWra, fuli da yvelaferi waiRes; me kidev samivem
bikentis Tvalwin... _ qals tirili auvarda.
_ ras laparakob! vin iyvnen?
_ eg Sen unda gkiTxo.
_ geficebi, es saSineleba axla piovelad Sengan mesmis,
auuu! _ luka aRrialda.
_ ra gaRrialebs, sindisma Segawuxa?!
_ Tavs moviklav Tu mag saqmeSi brals damdeb! dedas
vutireb, vipovi vinc iyvnen da mwared vazRvevineb! auuu! _
luka isev aRrialda.
qseniam verafris Tqma veRar SeZlo, lukas gancda masac
gadedo da mis mimarT brazi sinanuliT Seecvala...
_ ax, minos, es rogor ikadre! _ yurmilis dadebisTanave
iyvira lukam da Tavze moiWira xelebi.
_ ra moxda, luka? _ hkiTxa SeSfoTebulma zazam.
_ is moxda, rom Worikana, arakacis ybedoba sircxvilad
meqca! _ luka gareT gavarda...
restoranSi, kuTxeSi midgmul magidasTan minosa Tavisi
sami ZmakaciT qeifobda.
_ ramdeni xania luka aRar gvinaxavs, neta rogor aris?
_ Tqva erTma.
_ maSindeli purmarilis Semdeg, arc me minaxavs, _ upa-
suxa minosam.
_ neta rogor xasiaTze iqneba?
_ rogor xasiaTze unda iyos, rame xom ar iciT?
463
ukve Sua qeifSi iyvnen. marTalia bevri ar dalies, magram
Rvinom mainc gauxuraT Subli.
_ `karoCe~ minos, es Seni wilia, _ erTma fulis Sekvra
win daudo, raki CaTvala, rom amis Tqmis dro dadga.
_ es ra fulia? _ minosas gaukvirda.
_ im prokurors avarTviT, misma colma rom daureka
lukas. fexebi magrad afxlakuna, magram samivem xoSianad
gavJimeT, aba ra egona, lukas colis gawbileba rom dag-
vavala.
_ Sen xom ar gaafrine?! _ minosa fexze wamovarda, _
lukasTan xom momeWra Tavi!
_ lukasTan Tavi ki ar mogveWra, vaJkacurad gamovediT;
samagiero damsaxurebulad mivuzReT.
_ biWo, ra bozurad moqceulxarT! _ minosam amis
mTqmels sayeloSi staca xeli da fexze wamoagdo.
_ minosas gaumarjos! _ mopirdapire kuTxeSi xuTi Sei-
araRebuli wverosani magidas ikavebda.
minosam iqiT gaixeda da Zmakacs xeli uSva. _ vibriona
Tavisi axvrebiT, _ Cailaparaka da dajda.
_ biWo, laparaks ar kadrulob? Zveli dro xom ar
ggonia, qurdad rom mogqonda Tavi; axla qurdebic Cvena
varT, yaCaRebic da mTavrobac, gaige?! _ vibrionas skamis
Tavze daedo marcxena xeli, marxjvenaTi ki avtomatis
kondaxs CasWideboda.
_ mTavrobaSi ki ara, CartymulebSi xar, cota Caweulad
ilaparake, aravisSi SegeSaloT! _ gaafrTxila minosas erT-
ma Zmakacma.
_ is sxva dro iyo, rom gulaobdiT, axla Cveni droa,
Caweulad Tqven ilaparakeT, Torem!...
_ Torem ra Se axvaro! mag avtomats iq SegTxri, sadac
SenisTana bozebs ekadrebaT! _ minosas Zmakacebi wamoiSal-
nen.
464
vibrionas wverosnebic wamodgnen da avtomatebi moimar-
jves.
_ Tqve dabadebidan bozebo! _ minosas Zmakaci maTken
muqariT wavida.
vibrionas wverosnebs nervebma umtyunaT da SeSineb-
ulebma cecxli gaxsnes. minosam moaswro, ̀ naganis~ gasrola,
vibrionac waiqca. danarCenebi SeuCereblad isrodnen. minosa
da misi Zmakacebi sisxlis gubeSi da WurWlis namsxvreveb-
Si eyarnen.
wverosnebi daWril vibrionas mxarSi Seudgnen da re-
stornidan gavidnen.
lukam madonasTan dareka da minosas sad iqneboda gaigo.
restornidan srolis xma rom moesma, fexs auCqara. vibrio-
nas bandelebi am dros gamocvivdnen gareT, daWrili manqa-
naSi Casves da gaiqcnen. lukam Soridan mohkra maT Tvali.
darbazSi rom Sevida, yvela iq myofi pirqve iyo garTxmuli
da gatokebas ver bedavdnen.
lukam minosas Tavi auwia. _ minos, cocxali xar? _
CasZaxa.
minosam Tvalebi gaaxila.
_ vin iyvnen, minos, gesmis Cemi! vin iyvnen?!
_ vibriona mobrunebula qalaqSi, _ Zlivs Tqva mi-
nosam.
_ saswrafo gamoiZaxeT! _ ukve afusfusebul xalxs
dauyvira lukam. _ nu geSinia, minos, yvelafers viRoneb,
rom mogarCino! _ CasZaxa.
minosam Zlivs gaaxila Tvalebi.
_ madona, madona naxe, iman icis am axvrebis bunagis
misamarTi, _ minosam Tvalebi daxuWa.
_ minos! minos! _ CasZaxoda luka, magram minosas aRa-
raferi esmoda, luka fexze adga da ase gaSterebuli didx-
ans darCa.
466
daxocilebs sakaciT ezidebodnen. televiziidanac mov-
idnen, yvelafris gadaReba da interviuebis aReba daiwyes.
erTi lukasTan mivida da raRac hkiTxa, lukam xelis kvriT
moiSora. irgvliv TeTrxalaTiani kacebi ireodnen. lukam
erTxel kidev moicila telekorespondenti da gaognebulma
iqauroba miatova...
qsenia televizorSi ukanasknel cnobebs usmenda. ga-
moacxades, rom oTxi qurdi restoranSi dacxriles. sisxl-
Si amosvrili gvamebi aCvenes. lukac gamoCnda. telekore-
spondenti xelis kvriT rom moicila Tavidan da xmis
amouReblad gascilda.
_ yoCaR, luka! marTali vaJkaci xar! daemuqre da Seas-
rule kidec; mag mZarcvelebs Cemi gawbileba ar apatie! _
wamoiZaxa.
_ ras ambobdi, ra mZarcvelebio, vin ar apatia? _ ikiTxa
meore oTaxidan Semosulma bikentim.
_ is mZarcvelebi, Cven rom dagvayaCaRes, viRaca magarma
vaJkacma sul amowyvita, _ gaxarebulma qseniam upasuxa.
_ vin iyo, vin amowyvita, icnob? _ bikentim gafarToe-
buli TvalebiT ikiTxa.
_ me saidan unda vicode, mag saqmes Sen emsaxurebi, Se
bedovlaTo, Tfuh! _ qseniam miafurTxa da oTaxidan gavida...
malxazi saRamoobiT xSirad iyo zazasTan. Zalian uyvar-
da luka da Tu gaigebda, unda movideso, maSin xom aRar
scildeboda iqaurobas. televizorSi yvelam naxa minosas
da misi Zmakacebis amowyveta. luka zazasTan saubrobda.
malxazma yuri mohkra, rom isini vibrionas bandam daxoca.
isac gaigo, daWrili vibriona romel ubanSi iSuSebda Wri-
lobas. lukas ki jer ar gadaewyvita, rogor gadaexada
samagiero; daxocva mis gegmaSi arasdros ar Sedioda.
malxazma vibrionas samyofelis dasaxusteblad im ubanSi
mouxSira siaruls. erTxel dainaxa is oTxi banditi, uC-
467
umra aedevna da vibrionas adgilsamyofeli daadgina. kerZo
binis pirvel sarTulze iwva, fanjridanac Seixeda da moq-
medebis gabeduli gegma im dResve moiazra. saxlSi marto
zaza rom iyo avtomati da saTadarigo mWidi ise moipara,
zazam veraferi gaigo. Tavisi mamis labada Caicva da mis
qveS amoifara. damaluli avtomatiT viRacis xis Robes amo-
farebuli didxans icdida, sanam vibrionas Zmakacebi manqaniT
ar mogrialdnen. raRac CanTebi gadmoalages da binaSi Se-
zides. mTeli saaTi kidev icdida. axla maTi binidan areuli
simRera da yayanis xma ismoda. malxazma avtomati fexze
Seayena da oTaxSi fanjridan Seixeda. vibriona sawolze
wamomjdariyo. magida masTan miecurebinaT. oTxive Semosx-
domoda saWmeliT da boTlebiT gadatvirTul magidas.
malxazma karebi rom SeaRo, maT yayanSi gaarCia: _ maS ra
egonaT, xom vafurTxebineT sisxli! _ trabaxobdnen.
_ sisxlis furTxebas axla gaCvenebT! _ daiRriala
malxazma. yvela misken Setrialda.
_ maxo, avtomati daagde, Torem gagaTavebT! _ iyvires
da xeli qamarSi garWobil iaraRisken waiRes.
malxazma sasxlets gamoswia. avtomati ise auTamaSda,
kainaRam xelidan gauvarda. tyviebi xan Wer, xan iataks da
xan kedels miaskdnen. biWi cdilobda xelSi magrad sWero-
da. ramdenime jerma magidas gardigardmo gadauara. CoCora,
tyemala da slokina iatakze uZravad eyarnen. vibriona ma-
gidis qveS SemZvraliyo da Tavze waefarebina xelebi, lo-
kokina daWrili iyo, magram ar tokdeboda.
malxazma mWidi mTlad dacala. mis axliT Secvlas cdi-
lobda. saSineli srolis Semdeg siCume uceb Camovarda. lo-
kokinam frTxilad aixeda. biWi avtomats Cahkirkitebda. pis-
toleti daumizna da esrola. malxazs avtomati xelidan
gauvarda, ukan uneblie nabiji gaakeTa da SemosasvlelSi
waiqca.
468
yvelaferi rom miwynarda, vibrionam gatokeba gabeda.
magidaSi gavlili tyvia fexSi moxvedroda. etkina, _ miSve-
leT! _ aRrialda.
marto lokokina Setokda.
male mezoblebic mogrovdnen. saswrafo manqanebic erT-
droulad mogrialdnen. eqimma SesasvlelSi sisxliT das-
vrili malxawi gasinja da xeli Caiqnia, moTavebuliao amis
saqme. vibriona sakaceze rom daawvines, iqaurobas RrialiT
iklebda, fexi mtkivao, msubuqad daWrili lokokinac
waiyvanes. tyemala, CoCora da slokina ki malxazTan erTad
morgSi waasvenes.
saavadmyofoSi axali xelisuflebis daWril damcvel
daWrilebTan moaTavses da damxobil xelisuflebis momxree-
bis mier daWril mxedrionelebad gaaformes. mxedrionelebi
ki iyvnen, magram saxels mxolod saZarcvavad iyenebdnen ro-
gorc am gasamxedroebuli organizacias mitmasnebuli mra-
vali avazaki.
ukuRmarTi cxovrebis msxverplni
qalaqis ganapiras kargad mowyobil karmidamoSi muSao-
biT daRlili luka mwvane balaxze gulaRma gadawolili
zecas miStereboda, tanSi sasiamovno moTenTilobas grZnob-
da. caze Rrublebs daacurebda niavi da meocnebe adamianis
Tvals figurebis ZerwviT arTobda. ager, sivrceSi acure-
buli Rrublis fTila orkuzian aqlebs daemsgavsa, mere
igive aqlemi rqian Winkad gadakeTda, romelic cixe-galava-
nis godolma Secvala, imave godols axla arwivis frTebi
gamoeba da sxva Rrublebs SeuerTda axal-axali figurebis
gamosaZerwad. Rrublebis iqiT ki usasrulo sivrce adamia-
nis gonebisaTvis jerac miuwvdomel uamrav saidumlos ma-
lavda. es galaqtika ki am usasrulobaSi iseTive mcire iyo,
469
rogorc koRo dedamiwaze. dedamiwa ki am galaqtikaSi mt-
vris nadilakic ver iqneboda, adamianebs ase usazRvrod didi
rom eCvenebodaT aswleulebis win da ase rom pataravde-
boda adamianis gonebis simZlavris matebis Sesabamisad.
`uamravi varskvlavi cocxlobs galaqtikaSi Caqroba da
planetad gadaqceva maTi sikvdilis tolfasi romaa. amgvarad
marto Cvens galaqtikaSi milionamde civilizaciis hipoTezaa
gaciebul sxeuls leSze daseuli matlebiviT rom Wamen.
yvelaferi Cndeba da garkveuli drois Semdeg kvdeba. am
uzarmazar sivrceSi milionobiT wlebi ki adamianis sicocx-
lis wamebze mcirea. sulTmobrZav dedamiwas imdeni saxis
sulieri dasevia, sakvirvelia yvela rogor daitia noes
kidobanma. datevas kidev ra uWirs, erTmaneTis SesaWmelad
arian Seqmnili da am saqmeSi yvelas adamiani sxobia, remaTu
misi SeuWmeli da SesaWmelad dawunebuli araferia. zogi
mxolod mcenares miirTmevs, zogi _ mxolod xorcs. adami-
ani ki yvelafers miirTmevs rac moZraobs da daRoRavs, aseve
_ yvela mcenareuls TviT wiwakis da pilpilis CaTvliT.
igi yvela cxovelze gaumaZRari, momxveWeli, egoisti, daun-
dobeli da veragia. es Tvisebebi ki mis adamianurobas pirve-
lyofil umecrebisken miaTrevs. droTa ganmavlobaSi adami-
anSi adamianuroba TandaTan Crdilavs pirvelyofil in-
stiqtebs, bolos siyvaruli da sikeTe izeimebs siZulvil-
sa da borotebaze, Tu manamde siZulvilis samsaxurSi
gaumaZRrobam dedamiwaze adamianis xsenebasTan erTad si-
cocxle mTlianad ar mospo~. _ fiqrobda luka da caze
mocurave Rrublebs ocnebis TvaliT xatavda.
qveyagaSi agorebul ubedurebis talRas, romelsac Ra-
latis da uvici kacebis ambiciuri sibecis gaumaZRroba
axlda, qalaqgareT ganmartoebiT Tavs aridebda, rameTu misi
savalalo svlis SeCreba ar SeeZlo.
moxda is, rasac davaraSvili ambobda: komunistma
470
Tavkacebma moxveWili qoneba, romelic farulad hqondaT,
daikanones maT mierve momspari socializmis nangrevebze
SeTiTxnil saxelmwifoSi, romlis socialur wyobas saba-
zro ekonomika, burJuebs-biznesmenebi, miwaTmflobelebs-
fermerebi uwodes da Seiqmna raRac dRemde ar arsebuli
Zaladobis da moxveWis saxelmwifos msgavsi, romelic ma-
namde arsebul arcerT formaciaSi ar Caeteoda. es iyo
Tanamedrove civilizaciis moxveWaze damynobili mcenare,
romelic sazarel, uzneo, daundoblobis nayofis mosxmaze
iyo gaTvlili.
qarTveli eri zneobrivma siwmindem, namusis da sindisis
sispetakem, winaparTa da ufrosi Taobis Tayvaniscemam, sam-
Soblos, enis da rwmenis usazRvro erTgulebam gadaarCina
istoriis golgoTis gzaze gaqrobas. axla ki yovelgvar
siwmindes, rac ers mtkiced aduRabebda, omi hqonda ga-
mocxadebuli da misi dasvra-dabinZurebiT saqarTvelo iq
mihyavdaT, sadac mravali eri ganisvenebda, amgvar daavadebas
Tavis droze rom ver umkurnales. qveyanas ki maradiuli
iuda daufleboda Tavisi muxTalTa xroviT da uamrav axal
iudas Cekavda momavalis ufro magrad dasabalRameblad.
adamianebis moxveWa-datacebis sikeTisaken mobruneba erTob
rTuli iqneboda. luka don kixotobas ar apirebda, rameTu
am ubedurebis Rvarcofis SeCereba dros da adamianTa dabu-
Jebuli gonebis gamofxizlebas SeeZlo mxolod; manamde ki,
vin icis, ras datovebda ubedurebis da borotebis ZalTa
TareSi.
xis RobeSi Catanebuli kutikari gaiRo, lukam iqiT
gaixeda klara didi kalaTiT Semodioda. luka muxlebze
dadga da gaxarebulma xelebi gaSala. klaram kalaTi iqve
dadga da misken gaiqca. luka wamoxta, mkerdSi Caikra da
alersiT gaabrua.
_ auh! _ klaram suli moiTqva da isev mTeli ZaliT
471
miekra. es ubednieresi wuTebi saukuneebad rom qceuliyvnen,
mainc ar eyofodaT; arada ra moklea bednierebis biliki am
usasrulod qceul ubdurebis udabnoSi. erTmaneTs mofere-
biT ise tkbeobdnen, TiTqos am dilas daSorebulebi ki ara
wlobiT unaxavebi aq Sexvedrodnen erTmaneTs.
axla mwvane molze isxdnen da tkbilad saubrobdnen.
_ amxela kalaTi raze aTrie, saRamos saxlSi ar movi-
dodi, _ Tbilad da mzrunvelad usayvedura lukam.
_ Cveni warmoeba gaCerda, yvelafers yidian, me ki saxl-
Si Seni suraTis yurebas, Seni xilviT tkboba varCie; uSenod
amxela dro raze unda gameflanga, _ klara moexvia da saxe
sixarulis cremlebiT daulbo.
siyvaruliT gaJRenTil bednierebis burans didxans
SemorCnen. maT irgvlis amuris frTebSesxmuli feradi oc-
nebis Crdilebi daqrodnen.
axla qoxis win Ria cis qveS mowyobil magidaze klaras
mier ganwyobil purmarils Semosxdomodnen. kutikarTan av-
tomobili gaCerda. papuna ezoSi mxiarulad Semovida.
_ kargia, rom gaxsovar! _ luka miegeba.
_ xval afxazeTSi mivdivarT me da zaza; gamogiare ga-
mosamSvidobeblad, _ RimiliT Tqva papunam. lukas damoZ-
Rvris Semdeg ZmebiviT SeuyvardaT erTmaneTi.
_ ucxos egoneba, ZmaTamkvlel omSi ki ara, pantis sakre-
fad midiodeT, _ luka gauwyra.
magidasTan dasxdnen.
_ aba, ra vqnaT, luka, gagraSi qarTvlebis TavebiT ibur-
Taves da moviTmineT, axla soxumi SeiZleba daeces.
_ rogor daecema, Sevardnaxem xom Tqva, es rom moxdes
gadavdgebio, _ saubarSi klara Caeria.
_ kaci saRamoTi diliT naTqvamis sapirispiros ambobs;
Tanac Tavisive gamofurTxuls ise lokavs, ar alokvis
472
Sepireba aviwydeba; magis sityvas kaci endoba?!
_ aba, ra vqnaT, luka, cudadaa saqme qveyana iRupeba.
_ SevardnaZis xelSi sxva ris imedi gqondaT?! xalxi
ratom ver xvdeba, rom eg qarTvelTa ubedurebis demonia.
herostrate magasTan ubralo gonebaSezRuduli saxelisma-
Ziebeli egoisti iyo. aman mTeli saqarTvelo daayena ube-
durebis gzaze, imaze aRarafers vambob, mTeli sabWoTa ka-
vSiris xalxTa ubedurebaSi ra wvlili miuZRvis, Tavisi
magiis Zalas sadamdec awvdens sikeTes, siyvaruls, sixaruls
da bednirebas spobs, maT adgilas naris ekaliviT amravlebs
borotebas da Tqven gindaT am maradiuli iudas Canafiqri
sasikeTod SemoabrunoT?!
_ Cven afxazeTis gadarCena gvinda.
_ romelic SevardnaZem ukve gayida da zed aTasobiT
gulubryvilo, qveynis siamaye axalgazrdebis sicocxle mi-
ayola. visTan midioda afxazeTSi saomrad, roca iq umrav-
lesoba qarTvelebi iyvnen. saimisod ar eyo tvini, rom
yvelaferi mSvidobianad moegvarebina?! magas iq mcxovrebi
qarTvelebis javri awvalebs da Tavisi meTodiT uswordeba
kidec. ra saWiro iyo afxazeTSi omobanas TamaSi. ratom ver
xvdebiT, rom magisTvis samSoblo da eri arafers niSnavs?!
eg kaci adamianTa modgmis ubedurebadaa movlenili; magas
ufro didi funqcia aqvs miniWebuli. qarTvelTa ubedurebad
iseTi axali Taobis gamoCeka, romlis herostratoba Sevard-
naZis borotebas daCrdilavs da akvnesebul xalxs maradiul
iudas moanatrebs!
_ iq TiTqmis saSiSi aRaraferia. dazavdnen. SevardnaZes
mZime teqnika gamoaqvs, Tanac ganacxada, vinc soxumiSi ar
dabrundeba, moRalated CaiTvlebao, _ papuna poziciebs ar
Tmobda.
_ Tqven rogorc gwamT, vici ise moiqceviT. me ki mjera,
rom im iudas muxTlobis arsenali amouwaravia da qarT-
473
velTa ubedurebad dasaTxevi RvarZlis parkuWi ramdenic ar
unda daaTxios, mainc ar daecleba.
_ morCiT davas, Rvino ar dagiZmardeT, _ klaram Wiqe-
bi RviniT Seavso.
afxazeTSi daRupulTa SesandobariT daiwyes. qeifi gau-
grZeldaT. bolos lukam gza dauloca da sifrTxilisken
mouwoda. meore dRes papuna da zaza afxazeTSi gafrindnen.
ramdenime dReSi mZime teqnikis gareSe darCenil qarTvelebs
separatistebma Semouties da daiwyo qarTvelebze satanis
wyevlis asruleba.
SevardnaZe ki Cveuli RimiliT tovebda afxazeTs; misi
gegmebi warmatebiT sruldeboda, ubedurebis dolabebze qa-
rTvelTa sicocxle SeuCereblad ifqveboda.
lukam malxazis sikvdili mZimed ganicada. dakrZalvamde
mis ojaxs ar moscilebia; rac saWiro iyo, yvelaferi Sea-
srula, magram amiT mwuxareba ar gaunelda; sicocxliT
savse, gulTbili da mamaci biWi gaukuRmarTebulma cxovreb-
ma Seiwira. axla Tavis meurneobaSi wasasvlelad emzade-
boda. telefonze daireka. yurmili klaram aiRo.
_ ras ambob, nargiza, Sen da aRaTi axlave CvenTan
wamodiT! _ SeSfoTebulma uceb amis Tqma moaswro.
_ ra gauWirda nargizas? _ lukam yurmili gamoarTva.
_ luka, vibriona da lokokina mogvivardnen, me da aRa-
Tis mokvliT dagvemuqrnen. wasvlisas dagvibares, zustad
sami dRis Semdeg movalT, Tbilisidan gadaikargeT, Tore
sadac dagiWerT iq... _ qals tirili auvarda, _ mere agku-
wavTo, _ qali mosTqvamda. _ ra gveSveleba, luka?!
_ axlave movdivar. gareT fexi ar gamodgaT! _ ise ga-
varda, klaram sityvis Tqma ver moaswro...
_ gaupatiurebas gvipirebdnen, mezoblebma xmauri atex-
es, Tore sadRac migvaTrevdnen. bolos dagvemuqrnen: zustad
sam dReSi movalT, bina Cven gvWirdeba, Tqven ki ise gadai-
474
kargeT, arsad gadagveyaroT, Torem... _ da isev is sazareli
muqara, _ tiriliT mouyva nargiza.
_ axla orive CemTan wamodiT, klarasTan iqnebiT. binis
gasaRebi me meqneba. Tu sam dReSi movlen, xuTSabaTs unda
gamoCndnen. xuTSabaTis Semdeg ki Tqvens Sewuxebas veravin
gabedavs, _ lukam orive klaras Caabara da Tavis meurneo-
baSi wavida.
am ambis Semdeg nargiza da aRaTi klarasTan iyvnen, luka
ki yovel Rame maT binaSi rCeboda. xuTSabaTs mTeli dRe iq
darCa. daRamda. momxdurebi ar Candnen. luka savarZelSi
ijda da wigns kiTxulobda. SuaRame gadavida. CaeZina. kare-
bze braxuni atyda. luka wamodga, saTvalTvaleSi gaixeda,
vibriona da lokokina iyvnen. lokokinas avtomati mxarze
gadaekidebina, vibriona ki karebs kondaxs uRerebda. ise uceb
gaaRo karebi, vibriona moqneuli xelis inerciiT oTaxSi
Sebarbacda. mucelSi Zlieri muStis dartymam iatakze das-
ca, avtomati xmauriT dauvarda. moulodnelobisagan gaog-
nebuli lokokinas staca xeli, kisrulze wamoiRo da ise
daaxeTqa, rom suli gasafrenad aufarTxalda.
lukam orive oTaxSi SeaTria da karebi Caketa. loko-
kina ugonod egdo, vibriona ki iklakneboda da adgomas
cdilobda.
orives SeiaraReba: avtomatebi, xelyumbarebi, pisto-
letebi, danebi magidaze daawyo.
vibrona vai-vaglaxiT iatakze wamodga.
lukam erTi dana qarqaSidan amoiRo da xelis gulze
fxa Seumowma.
lokokina Setokda, daikvnesa, adgoma scada da tkivilis-
gan saxe daeRmanWa.
_ egde manda! _ lukam ubrZana da isac dajda iatakze.
_ malxazi romelma mokla?! _ risxvaCamdgari xmiT
ikiTxa.
475
_ aman, _ vibrionam saswrafod upasuxa, Cemze ara
Tqvaso.
_ me ki ara! _ SeSinebulma lokokinam instiqturad
wamoiZaxa.
_ maS vin?!
unda eTqva, me ki ara, amano, gadaifiqra, _ tyemalam. _
daufiqreblad wamoiZaxa.
_ mkvdarma esrola?
_ sanam mokvdeboda, gasrola moaswro.
_ egre iyo? _ luka vibrionas moubrunda.
_ ho, _ Zlivs Tqva.
_ maS weRan rad matyuebdi?!
TavCaRunuli vibriona xmas ar iRebda.
_ nargizas da aRaTis gaupatiurebas raT upirebdiT?! _
lukas TvalebSi isev akiafda risxvis naperwkali.
_ me ara, aman. piriqiT, veubnebodi, eg ar qna-meTqi, _
lokokinam sxapasxupiT upasuxa.
vibrionas unda eTqva, Sen kidev maxo rom mokalio, ma-
gram uceb gadaifiqra.
_ maSin ai dana, kvercxebi gamoaWer da ager, tafaze
Sewvi, Tu ayvirdeba, umis Wama mouwevs, _ daaskvna lukam.
lokokinas am rolma gadaafiqrebina vibrionas weRandeli
ganzraxva.
_ me raTa?! _ abRavlda vibriona.
_ imaTa, Se parazito! _ lukas moTminebam umtyuna da
wixli amohkra; vibrionas guli SeuRonda.
axla lokokinas miubrunda:
_ me ara, me ara! _ lokokina Seexvewa.
_ Sarvali gaxade da daaWer rac giTxari! _ ubrZana.
_ axlave, axlave! _ lokokinam vibrionas wvalebiT Cau-
wia Sarvali da jibidan jayva amoRio.
_ ar qnaT! _ aRrialda gonze mosuli vibriona.
476
telefonze darekes. klara iyo. _ ra xdeba, luka, ar
movidnen? _ ikiTxa.
_ movidnen da erTmaneTs kaklebs aWrian.
_ ras Svrebi, ar gagiJde.
_ yurmili qalbaton nargizas gadaeci, _ lukam ki yur-
mili vibrionas miawoda, _ sTxove, gapatios, Tu arada mo-
giwevs Seni binZuri kaklebis ReWva.
_ mapatie, qalbatono nargiza! _ yoveldRe Senze vilo-
ceb. rac ginda mTxove, mTxove ki ara damavale, Seni mona
viqnebi! _ nargiza iqidan ubrazdeboda. _ mapatie, qalba-
tono nargiza! _ vibriona aqviTinda.
luka karga xans Cafiqrebuli idga, ̀ ra uyos am axvrebs?
xom ar daxocavs. arada xval isev is aramzadebi iqnebian.
mglis Tavze saxarebis kiTxva rodis sWrida~.
_ adeqiT! _ gadawyvetileba miiRo.
gaxarebulma vibrionam suleluri RimiliT aiwia Sar-
vali.
magidaze daxrovili iaraRi tomaraSi Caawyobina da lo-
kokinas wamohkida, radgan vbbriona fexze Zlivs idga.
ezoSi Cavidnen. saWesTan lokokina dasva, vibriona gver-
diT mousva. orive mxarze ukana savarZelze mjdari lukas
xels grZnobdnen damokles maxviliviT.
manqana baraTaSvilis xidze gaCerda, orive Zirs Camoi-
yvana da Tavisi xeliT Caayrevina wyalSi tomris SigTavsi.
_ curva ici? _ hkiTxa lokokinas.
_ vici, aba ra! _ SekiTxva iukadrisa.
_ Sen? _ axla vibrionas hkiTxa.
_ curva ar mecodineba?
_ Zalian kargi. axla CaxtiT da Tqveni iaraRi
amoiReT.
_ ras ambob, kaco, magas akvalangistebic ver amoiRe-
ben.
477
_ maSin aba ra vqnaT? Zalian dabinZurebulebi xarT Ca-
denili codvebisgan, gadaxtiT, gairecxebiT da iqneb borote-
bac gamogebertyoT Tavidan!
mtkvari dagubebuli iyo da dineba Zlivs etyoboda.
tanisamosis gaxdas ar apirebdnen. lukam vibrionas xeli
daavlo. _ gaixade, Torem egre gadagagdeb, tanisamosi da-
gamZimebs! daemuqra.
_ vixdi, vixdi! _ saCqarod upasuxes.
axla orive trusebSi idgnen da gadaxtomas ver bedavdnen.
lukam orive erTmaneTis miyolebiT isrola wyalSi da
xidis moajiridan daakvirda maT farTxals. mere manqana
marcxena napirTan miayena, sadac mdinaridan amosvla SeiZle-
boda.
lokokina vai-vaglaxiT micurda napirTan da gamoSveril
rkinas CaeWida, vibriona rkinas ver miswvda da lokokinas
fexSi xelis wavleba moaswro, rkinaze CabRauWebuli lo-
kokina fexze moWidebul vibrionas mocilebas cdilobda.
_ gamiSvi xeli, gamiSvi! _ uyviroda da Tan meore fexs
urtyamda.
vibrionas xmis amoRebis Tavi ar hqonda, Zalagamoleuli
marto imas grZnobda, rom xels Tu gauSvebda, wyali waiReb-
da da gadarCenis am imeds sasowarkveTili ebRauWeboda.
yoveli wixlis Semdeg ki sul ufro da ufro uWirda mo-
Wideba. morigi dawixvlisas xeli gauSva da wyalma waiRo.
luka napiridan uyurebda. daixrCoba! SeSfoTda. amaTi
daxocva ar undoda, mxolod Wkuis swavleba da maTi norm-
aluri cxovrebisaken mobruneba surda. wyalSi gauxdelad
gadaeSva da vibriona napirze gamoiyvana daRlilobis da
gancdebisgan moCvaruli. axla lokokina amoaTria, rkinaze
xeli rom gaeSva da wyals mihqonda. orive erTmaneTis gver-
diT qaSayebiviT daawyo da iqaurobas moscilda. eseni ki
Zlivs mogondnen, xvelebiT da wylis rwyeviT wamodgnen,
478
manqana iqave idga, tanisamosi Caicves da umZraxebiviT Casx-
dnen Sig. amis Semdeg maT ZmobaSi bzari gaCnda, Tumca kidev
erTad dadiodnen. nargizas Sewuxeba ki ara, im ambis gax-
senebac SiSis zars gvridaT. ZmobaSi gaCeili bzari ki Tan-
daTan pirs aRebda maTi Zmobis gadasaylapad. Zarcva-daya-
CaRebis survili gauqraT, qeifsac eridebodnen, Rvinis
zegavleniT Sekavebuli undoblobis Zmari ar gadmoenTxiaT.
mainc mouwiaT qalaqgareT gzasTan mowyobil sasadiloSi
erTad puris Wama. TiTo boTli Rvinoc daidges.
_ gagvimarjos! _ Tqva vibrionam da Wiqa gamocala.
_ amin! _ daayola lokokinam.
_ Zmobas da megobrobas gaumarjos! _ vibrionam meore
Wiqac gamocala.
_ gaumarjos! _ lokokinamac dalia.
_ amiT kidev CamSvebs ar gaumarjos! _ mesamed iTqva
sadRegrZelo.
_ ar gaumarjos! _ lokokinamac daudastura.
_ ra, biWo, CamSvebebze araferi gaqvs saTqmeli? ar
gaumarjos! _ gamoajavra.
_ ar gaumarjos cotaa? Sen Tu gaqvs saTqmeli, Tqvi,
Senaxulma javrma gulis friali icis.
_ maS, rato ar gifrialebs guli?
_ me javrs ar vakonserveb.
_ maSin rato ar gamomaWri Sesawvavad, xom SeiZleba
gulis frialma gadagiyolos!
_ sanam lukas etyodi, balRi aman moklao, rato ar
agifrialda da guli?!
_ wamomcda, im SobelZaRlma iseTi damartya, megona suli
gamifrindeboda.
_ me kidev meored rom davexeTqebine, gavTavdebodi.
marto imas vcdilobdi, ar gacofebuliyo; ra gamoga-
Wridi?!
479
_ is Tu ar gadaifiqrebda, ras izamdi, Tu ici?!
_ rom daejerebina, maxos me rom vesrole, maSin ra
moxdeboda?!
_ gaupatiurebaze raRas ityvi, es upirebda, me kidev
winaaRmdegi viyavio, angelozoba rom moindome.
_ ra, tyuili vTqvi? xom geubnebodi, eg ar qna-meTqi!
_ biWo, Cven erTmaneTs ras veubnebiT, visi ra saqmea!
_ rato iq ara Tqvi, ras kTxulob, ra Seni saqmeao?!
vibrionam pasuxi aRar gasca; WiqaSi Rvino daisxa da
erTi akvriT gamocala.
_ araferi aRar minda, wavideT! _ fexze adga.
_ egre var mec, _ lokokinac adga.
vibrionas manqana mdumared mihyavda. uceb daamuxruWa. _
biWo, Sen kaci gendoba?! _ lokokinas miubrunda.
_ eg me unda meTqva.
_ vixrCobodi, xeli mogWide, miSvelidi megona, Sen kidev
wixli mirtyi; axla luka mteria, Sen kidev Zmakaci?!
_ me ar vixrCobodi? xeli meSveboda; bolos mainc xom
gameSva. ici, amerikelebs rogori wesi aqvT? erTma proku-
rorma momiyva, raRac testebian gamocdaSi werebula; ori
kaci naviT rom iRupeba, erT-erTi Tu gadavardeba, navi aRar
CaiZireba. hoda, erTi Tu meores gadaagdebs danaSaulad ar
eTvleba, radgan orives magier erTi daixrCo, gaige?!
_ luka ro ar yofiliyo, orive karga xania mingeCaurs
gacilebuli viqnebodiT. eg amerikuli maTematika kidev deda
Sens miakar binZur sajdomze Tavis kuroebs ro waakiTxos.
_ dedaSenis sajdoms moufrTxildi SenisTana CaTlaxe-
bi ro ar dayaros!
_ Camodi Zirs! _ vibrionam pistoleti amoiRo da
safeTqelze miado.
_ axla xo darwmundi bozi, CaTlaxi da Ralatis Tesli
ro xar! _ lokokinam xelis akvra scada da vibrionam sasx-
480
lets gamohkra TiTi; TavgaxeTqili lokokina karebis minas
miaskda.
lokokina xramSi gadaagdo da axla ukve damSvidebulma,
rom gulis friali aRar Seawuxebda, saWes miujda.
sicocxleSive gardacvlilTa RvarZli
mowmendil caze civma niavma gainavarda. mercxlebma
dabla daiwyes frena. niakma ki Zala SeiZina, axla Zalumad
daetaka xeTa kenweroebs da rasac moeria maRla aitaca.
dasavleTidan wamosuli RrubelTa qaravani Weqa-quxiliT
amcnobda midamos Tavis ganzraxvas. mTlad daikaves sivrce
da mzis sxivebs kalTa SeaWres. civi qaris da yuris barab-
nebis risxva quxilis TanxlebiT dabla daeSvnen damZimebu-
li SigTavsis dasaTxevad. ramdenimejer mWaxed iquxa da ise
Camobnelda qaTmebma saqaTmes miaSures. qarma wvimis wveTebis
eskortiT Zalumad daubera da rasac moeria Tavis giJur
ferxulSi CaiTria. ezoSi Semosasvleli kutikari miajax-
moajaxa. luka nakveTidan gamodioda, karebTan qaris celqo-
ba SeniSna da gadasarazad wavida, gareT mowyobil Zelskamze
viRac mokuntuli ijda.
_ Semodi, qoxSi Seefare, Tore egre gasawuri gaxdebi,
_ ucnobi TavisTan SeipatiJa.
Rrublebsac moswindaT mosamzadebeli rokva da uceb
kokispiruli Tavsxma daatexes miwispirs.
_ gavicnoT erTmaneTi, _ lukam ucnobs xeli gauwoda.
_ boris vinogradovi, CarxmSenebel qarxanaSi xaratad
vmuSaobdi. cxovrebas ar vemdurodi, magram qarxana aRar
muSaobs, Carxebi gaaniaves. gayides, zogi jarTad Caabares;
saukeTeso specialistebi, kvalificiuri muSebi quCaSi gam-
oyares, _ gulistkiviliT Tqva.
_ axla ras akeTeb?
481
_ arafers. arc CaliCi SemiZlia da var egre. bina mqon-
da daqiravebuli, dRes isic damatovebines, aqeT uazrod
gamoviare, ar vici, ra vqna, ruseTSi waval albaT.
_ sanam rames gadawyvetde, CemTan darCi. es qoxi da
karmidamo saerTo gveqneba, im daqiravebul binaSi rac gaqvs,
CemTan gamoita. iseT binaSi gacxovreb, ver daiwuneb, arc
qiris gadaxda mogiwevs.
saCexSi mdgar magidaze gaSales purmarili. klaras
wyalobiT kargad maragdeboda Tu rame akldda maSinve savse
kalaTiT Seavsebda xolme.
kokispiruli Tavsxmis magier axla JuJuna wvima gauTave-
blad butbutebda svel bunebasTan.
SezarxoSdnen. borisi arc ise Canda uTqmeli kaci, axla
mTlad enad gaikrifa.
_ gorkidan wamomiyvanes. axali modifikaciis Zvirfasi
avtomatiuri Carxis dasamontaJeblad da samuSaod. miv-
linebiT viyavi Camosuli da ise momewona aqauroba, colS-
vilic Camoviyvane. ra siyvaruli da siTbo iRvreboda yvel-
gan, ver warmoidgen, ra bednieri viyavi; kargi xalxia qa-
rTvelebi, megobroba da siyvaruli ar akliaT. yoCaRi xalxi
xarT da sabWoTa kavSiris sikeTes kargad iyenebdiT; mTels
ruseTSi yvelas uyvardiT da yvelaze axloblad gTvlidnen.
axla ram gadaria es xalxi?! saidan CaudgaT antirusuli
RvarZli? gana SeiZleba Seni mokeTe da yvelaze axlobeli
adamiani SeiZulo, Sens damaqcevars kidev Caexuto Seni
Wiris da lxinis moziaris jinaze?! me moskovSi davamTavre
manqanaTmSeneblobis fakulteti. radgan Carxis kargi spe-
cialisti viyav da Tanac anazRaureba ufro meti mqonda,
xaratad vmuSaobdi. amas imitom vambob, rom uwignuri kaci
ara var da saqarTvelo-ruseTis urTierToba kargad Se-
viswavle. roca ruseTi saqarTvelosTan megobrobs rasak-
virvelia mas aqvs Tavisi interesebi. ra unda usayveduron
482
ruseTs iseTi, rom is uzarmazari sikeTe gadawonos rac man
qarTvel ers moutana. Zma Zmas rogorc ar unda gaebutos,
gana SeiZleba misi gacvla cxvris tyavSi gaxveul mtaceble-
bze?!
_ ra giTxra, boris, es iseTi daavadebaa saxelad umad-
uroba rom hqvia da droze Tu ar mogondeba amiT mowam-
luli, mere mkurnaloba Zalian gaZneldeba.
`kbils rom dagadgams mwevari,
iqneb gerCivno Zmazeda,
magram veRaras giSveli,
xidic rom gado zRvazeda~.
es strofi qarTveli poetis leqsidanaa. savalaloa rom
dRevandel xelisuflebaSi gamZvrali qarTvelebi qveyanis
yvelaze boroti damaqcevaris ocnebas realobad aqceven.
xalxi ki am ubedurebas ver xvdeba da ase boColebiviT
miabijeben daRupvis bilikze. imdenad Rrmad aris gamjdari
ubedurebis Wiri da umadurobis bacila qveynis organizmSi,
rom ramdenic ginda iyviro, mainc ver gamoafxizleb xalxs,
sanam raRac uflismieri sikeTis da sifxizlis naTeli ar
dageufleba. es ki rodis iqneba, vin icis. guli mtkiva, rom
Cem ususurobas vgrZnob da ar SemiZlia amis Svela, amitom
vzivar ganmartovebiT am nakeTSi da ar vici, veRirsebi ki
Cemi xalxis gamofxizlebas? erTi ki Rrmad mwams, qarTveli
xalxi gamofxizldeba, WeSmaritebis gzas daadgeba da mkbe-
nariviT daseul moRalate parazitTa xrovas binZur nagav-
sayrelSi daamiwebs. rus-qarTvelTa megobroba ki iseve
gauxunaria, rogorc sikeTe, siyvaruli, erTguleba da mud-
mivi ltolva bednieri momavlisaken.
_ vTqvaT carizmis dros viRacas Cagravdnen, maSin xom
rus mSromelebsac ar indobdnen. ras warmoadgenda saqarT-
velo mecxramete saukunemde? ruseTSi ganaTlebamiRebulma
niWierma adamianebma margalitebiT gaavses qarTuli mwer-
483
loba. TurqeTSic moxvda saqarTvelos didi nawili, erTi
novela, an erTi strofi leqsi dawerila iq? sumTlad
gaaqres qarTuli sulis feTqva. sabWoTa kavSiri da social-
istur respublikaTa erToba iyo sadac yvela eri ifurC-
qneboda da aRmavlobis gzaze idga. axla am egreT wodebul
damoukideblobaSi ki yvelaferi rac ers da qveyanas saa-
mayod eTvleba nadgurdeba. evropulma kapitalisturma qvey-
nebmac Seqmnes evro kavSiri, sakuTari valuta da samxedro
blokic aqvT. socialisturi saxelmwifoTa kavSiri ki im-
periad monaTles, amas komunistebis gaxrwnili zeda fenis
Ralati daerTo da sabWoTa kavSiris xalxebs rusebis CaT-
vliT saSineli ubedureba daatyda Tavze, _ ganmarta bo-
risma.
am dros ezoSi labadawamosxmuli, zontikiT xelSi
klara Semovida.
_ gogo, am TavsxmaSi ram wamogiyvana?! _ luka klarasken
gaiqca.
_ vifiqre, wvimam gzaSi xom ar moatana-meTqi, labada
wamoviRe. ra kargia, rom ar dasvelebulxar!
_ Sen rom dasveldi, es mogwons?
_ momwons ki ara, bednieri var, rom mSrals mo-
giswari.
_ axla me rom ganvicdi Sens ase Sewuxebas! kargi, amaze
mere vilaparakoT. gaicani Cveni axali, ra vTqva, boris? _
hkiTxa.
_ stamuri, _ borisi fexze adga.
_ dRes stumaria, xval vnaxoT. es qalbaton Cemi meuRlea,
_ klara gaacno.
_ rogor civa! _ klaram zontiki miayuda da moikunta.
lukam oTaxidan tyapuWi gamoitana, wamoasxa, _ cotaTi
SeTbi da wavideT, _ uTxra, _ boris, ginda CvenTan wamodi,
ginda aq darCi, _ SesTavaza.
484
_ aq davrCebi.
_ maSin aqauroba Caibare; kargad mowyobili oTaxi, saW-
mel-sasmeli; qaTmebi ukve Sebudebulan. xval dilidan aqa
var. Tu is ara xar, rogoric mgonixar, rac mogewoneba aiReb
da waxval. RmerTma Segargos! oRond Cemi saxiT Zmakacobis
kandidats dakargav, Tanac ar minda, rom cocxlad gardacv-
lilebSi aRmoCnde.
_ ex, luka! luka! es ratom mkadre! axla davrCebi, magram
xvalidan aq gamCerebuli aRara var! _ borisma iwyina.
_ mapatie, boris, Cemi es uneblie kadniereba! xvalidan
ki me aRar gagiSveb, rom sabolood Segirigo, _ lukam me-
gobrulad mouTaTuna xeli mxarze da klarasTan erTad
ezodan gavida...
dro Tavis jarze dauRalavad arTavda. guSindels safuZ-
vlianad axunebda da mtvris fenas adebda. arc dRevandels
dazogavda wuTisoflis msaxveli xeliT miyrili mtveri,
axla yvelafers rom iCemebda da Tavi gauxunari egona; mainc
morCilad misdevda drois Carxis brunvas Tavisi cocxlad
gardacvlili TanamgzavrebiT, gaumaZRrobaSeyrilebs
yvelaferi Tavisi rom egonaT.
daSlil sabWoTa kavSirSi ki datacebis, mospoba-miT-
visebis qariSxali boboqrobda. burJuebi, miwaTmflobelebi,
CarCebi, mevaxSeebi, avazakebi; siRatake, SimSili, umuSev-
roba, ltolviloba, daundobloba, maTxovroba da uamravi
ubedureba iCekeboda gardacvlil socializmis sxeulze.
ingreoda da nadgurdeboda mSromelTa imedad mdgari,
xalxTa megobrobis, Zmobis da Tanasworobis ideaze Seqm-
nili kavSiri, romelsac imave komunistebma mouRes bolo
TavianTi gaumaZRari kuWis amosayorad, maTma winamorbedebma
rwmeniT da brZoliT momavlis imedad rom Seqmnes.
ngreva-rbeva yvela respublikas mosdeboda, magram saqa-
rTveloSi sul gansxvavebuli ubedurebis grigali daR-
485
muoda. mTlianad mospes da miwasTan gaaswores samrewvelo
sawarmoebi, daawiokes muSaTa klasi. soflad miwaSi Cadeb-
uli sarwyavi da sasmeli milebic ki amoTxares da gayides;
advili warmosadgenia miwis zeviT ra xdeboda. SevardnaZis
gaumaZRrobaSeyril xrovas es ar eyo da axali TaRliToba
moigones: fuli rac gaqvT SemoitaT da erT weliwadSi ga-
giormagdebaTo; erT weliwadSi ki ise gakuponda kvercxs
milionad ver iyididi.
mZlavri industriul-agraruli saqarTvelo bananis re-
spublikaTa donemde daCaCanakda. umuSevrad darCenili xalxi
SimSilis klanWebidan Tavis dasaxsnelad sazRvargareT gar-
boda; qarTveli eri saSineli demografiuli katastrofis
win dadga. eduard-maradiuli iuda imas akeTebda, rac ver
SeZlo istoriis eklian gzaze uamravi mtaceblis cofma.
afxazeTi ukve karga xania ganisvenebda SevardnaZis mux-
Tal Canafiqris msxverplTa yulabaSi. gadadgoma ki ara, ise
amayad eWira Tavi mliqvnel, korumpirebul, mis maqebar uz-
neoTa mier did politikosad monaTlul jadoqars, TiTqos
samarcxvinod gamoqceuli ki ara, brwyinvale gamarjvebebis
Saravandediani mxedarTmTavari yofiliyo. gamarjvebuli ki
namdvilad iyo: afxazeTis qarTveloba saxlkargadabugul,
miusafar ltolvilebad aqcia; samegrelo sisxlian ubedure-
baSi abanava; danarCen qarTvelobas gaWirvebis da damcirebis
nadiri asdevneboda. sicocxleSive gardacvlilTa yeinobis
dro mosuliyo da isinic vampiris gaumaZRrobiT daswrafe-
bodnen qarTveli eris macocxlebel ZarRvs.
Salvas lukasgan miRebuli susxiani gakveTilis SiSis
feTeba didxans ar ganelebia. frTxilobda, misi gaRizianeba
ar daemsaxurebina. icoda, rom lukas qalaqis ganapiras pa-
tara meurneoba hqonda da mudam iq trialebda, ukuRmarT
cxovrebas garidebuli moxveWis WapanwyvetaSi gablandul
gaumaZRrobas aRar afrTxobda, aRar cdilobda garRveuli
486
jebiridan daZruli Rvarcofis Sekavebas amis SeuZleblo-
baSi darwmunebuli. magram luka SalvasTvis is CaZinebuli
vulkani iyo, romelsac SeiZleba moulodnelad gamoeRviZa
da, sadac miswvdeboda, SeeZlo Salvas da misi msgavsebisaT-
vis gaumaZRrobis avxorcoba gulis frialad eqcia.
datacebis gawamawiaSi Cabmul Salvas TandaTan ufro
emateboda mada, magram lukas arseboba miZinebul SiSis
feTebas ar asvenebda. raionis prokurorobidan rasac miswv-
da, mokortna, axla dedaqalaqSi gadasvla gaaCaliCa da
sadac SeZlo yvelafris wilSi SeaRwia, parlamentarebi,
mTavrobis Cinovnikebi, gamgeblebi maT mierve saTavisod
SeTiTxnili kanonebis JRaruniT datacebis ferxulSi roka-
vdnen. SevardnaZis es nakomunistari, axla antikomunistebad
gadanaTluli cocxlad gardacvlilebi biznesmenis da fer-
meris bumbuliT mosavdnen TavianT burJuis da miwaTmflo-
belis gaumaZRrobas. `moqalaqeTa kavSirSi~ gadabargebuli
TaRliTebi SemorCenil sindisis nervis narCensac moxveWis
gaumaZRrobas swiravdnen, maTi egoizmiT gaJRenTili fus-
fusi Wiris dRed hqceoda qarTvel ers. sindisTan, moral-
Tan, zneobasTan da qveynis winaSe moqalaqeobriv pasuxismge-
blobasTan gabutulebi TviTdajerebuli yeyeCis RimiliT
amayad miabijebdnen araraobad qceulTa sanagvisaken.
`moqalaqeTa kavSir~-is siiT gaparlamentarebuli marine
axla eris da qveynis erTguli, uangaro adamianebis lanZR-
viT da xelisuflebis muxTlobis qebiT aRzevebis xarks
uxdida qveynis damaqcevarT. erTxans Salvaze guli aucru-
vda, lukasgan esoden CvariviT naTrevi rom naxa, magram
axla, rac dedaqalaqSi gadabargebuli warmatebuli miwaT-
mflobelis, biznesmenis, maRali Tanamdebobis karieristis
navardi ixila, misken isev moubrunda kerpis Ziebis alRo.
Salvac qeifebiT, saCuqrebiT, qebiT da xotbis SesxmiT sa-
guldagulod poxavda mis ambiciur sulis Wrials. marinec
487
kmayofili iyo, radgan Salva sruliad ukmayofilebda kari-
eristul kaprizebs.
uCveulo xmauriani qorwili gadaixades, yvelaferi hqon-
daT: Tanamdeboba, uzarmazari qoneba da uzrunveli cxovre-
ba; ufro moWarbebulad gaaCndaT medrovis ampartavnoba,
RvarZli, Suri da siZulvili, rac moxveWis, avxorcobis,
karieristis erTguli Tanamgzavria. samudamod gahqrobodaT
sikeTis Saravandediani RimiliT damSvenebuli kacTmoyva-
reba, romelic mxolod patiosan, siyvarulis mexotbe, uan-
garo mSromel adamians gaaCnia.
qveyanaSi ganukiTxavi kacTakvla mZvinvarebda. dausjelo-
bis grZnobiT frTaSesxmuli didi qonebis damtacebeli ma-
fiozebi Tanamdebobriv da momxveWelur ZiZgilSi erTmaneTs
ar indobdnen.
TavianTi aRzevebiT kmayofil Salvas da marines lukas
da klaras gaWorviT, RvarZlis daTxeviT da dacinviT ego-
isti sulis mofxanis mcdeloba bolos mainc uwmarebdaT
msuye cxovrebis tablas. yvelaferi hqondaT, magram lukas
arsebobiT mainc SfoTavdnen, misi mokrZalebuli, ganmar-
tovebuli, uSfoTveli, aravis rom ar awuxebda, yofa gon-
ebas ubnelebdaT. SurdaT is, rac msuqan egoizmSi gacvales
da rasac verasodes ver eziarebodnen.
rogorc yvela mis msgavsebs, Salvasac hyavda ramdenime
bneli reputaciis adamiani, saWiroebis SemTxvevaSi boroti
Canafiqris gansaxorcieleblad da wvrilfexa metoqeTa
dasaSineblad. vibriona maTgan gaicno, romelsac lukas gax-
seneba SalvasaviT umwarebda ganvlili dReebiT trabaxis
siamovnebas.
Salva Tavis mamulebis dasaTvaliereblad drodadro
gaiseirnebda xolme dacvad wodebuli ramdenime avazakiT da
ZaRliT. romelsac kaligulas cxeniviT anebivrebda. axla
Siraqis mamulSi mogrialda. damcvelTa Soris vibrionac
488
axlda. savele binasTan muSebi, meurneobis meTvalyureebi da
meveleebi Sekrebiliyvnen. Salva manqanidan gadmovida, ka-
tasaviT gaizmora da SublSekrulma mrisxaned gadaxeda
iqaurobas; maSinve miarTves skami da magida, danarCenebi mis
ukan ganlagdnen.
_ rogor aris saqme, daTav?! _ fiqriT damZimebuli ka-
cis gamokuTxuli SubliT ikiTxa.
_ kargad, Salva batono! _ saswrafod miiRo pirmoTne
pasuxi.
_ xom aravi gawuxebT?
_ Tqveni SiSiT iqiT kankaleben, _ daTam icoda, ra
siamovnebda.
_ vinc uRirsia, imasac dakargavs, raca aqvs; egre, ar
aris?! _ Salvam amalas gadaxeda.
_ egre mouwevT, egre! _ daudastures.
mxarze joxgadebuli kaci gamoCnda, maTken modioda.
_ vin aris, daTav, Cveniania? _ ikiTxa Salvam.
_ gzas iqiT magisi Zroxebi Zovdnen, me kidev wamoviyvane
da bakSi Cavyare; iqneba aqeT gadmovidodnen, yanebs xom ar
gavaZovebinebdi.
_ yoCaR, kargad giqnia! eg saZovari da garSemo rac aris
sul Cemi iqneba? fexi aravis daadgmevino.
amasobaSi joxiani kaci maTTan mivida.
_ daTav, Cemi saqoneli gamouSvi, imaT araferi wauxde-
niaT. Tu arada miTxari, ramdenia wanaxedi rom zarali
gizRo, _ joxze dayrdnobilma Tqva Tavisi saTqmeli.
_ ramdeni sulia? _ ikiTxa Salvam.
_ erTi Zroxa, erTi dekeuli da erTi mozveri.
_ mozveri dakaliT, dekeulis da Zroxis fuli gadaixa-
dos da gaata! _ brZana Salvam.
_ visi mozveri unda daklaT, an saZovars ratom mikrZa-
lavT, lilxnobaa?!
489
_ lilxnobas gaCveneb me! _ daemuqra Salva da Sokoladi
ZaRlTan erTad sxvebsac miugdo; ZaRlma piriT, imaT kidev
haerSive staces xeli.
_ nu memuqrebi. verc mozvers daklav da verc saZovars
amikrZalavT! daTav, es saqoneli gamoreke, Torem!... _ saTqme-
lis daumTavreblad daimuqra da wasvla daapira.
Salvam Sokoladi gadaugdo. man damcinavad gaayola
Tvali miwaze davardnils.
_ Seni wilia, rakiRa haerSi daWeras ver axerxeb, dab-
la dagdebuli aiRe, _ urCia Salvam.
_ me ZaRlebis saWmels ara vWam! daTav, droze gamouS-
vi! _ miaZaxa da ukan gabrunda.
_ Cvena vWamT ZaRlebis saWmels?! _ iwyina vibrionam.
_ me rom ar giTxra, Sen ver unda mixvde!
_ axlave migacxrilav! _ vibrionam iaraRze gaivlo
xeli.
_ egre qeni, sanam Sen TviTon ar migacxrilaven! _ Zroxis
patronma ukan mouxedavad miaZaxa.
_ dedas gitireb! _ vibrionam pistoleti iZro.
_ gaCerdi erTi! magari xar, roca gZinavs! cxvirwin aris
luka, rac iman dReSi Cagagdo, ratom ar micxrilav! _ Sal-
vam dauwuna aqtiuroba.
_ luka? _ dabneulad ikiTxa vibrionam.
_ ho, luka, ra ar imsaxurebs?!
_ ravi, aRarafers aSavebs da...
_ ra jer, araferi dauSavebia? roca daaSavebs, maSin
raRa eSveleba!
_ egac aris gana. oRond mofiqrebaa saWiro. ioli saqme
araa; ubeduri janis patronia, marto me gamiWirdeba.
_ kargi, movifiqroT. kacsac mogcem da Sen wona ful-
sac, _ Salva uceb SekrTa, iq myofT SeSinebuli miaCerda.
mkvlelobis gaxmaurebis ki ara, vaiTu lukam gaigoso, SeeSi-
490
nda. uceb gaixsena Tavisi saxlis aivnidan gadaxtomis Ses-
aZleblobis saSinelma gancdam. _ ara, kaco, ubralod vix-
umre, Tore luka Cemi megobaria, _ Tavi imarTla.
_ mec kinaRam davijere, _ SvebiT amoisunTqa vibrionam
da naZaladevma Rimilma saxe dauRmanWa.
Salva mixvda, rom vibrionas masze aranakleb aSfoTebda
lukas xseneba da gadatanili usiamovnebis gavleniT misgan
Sors yofnas arCevda. mkvlelad ki swored aseTi adamiani
iyo saWiro laCari, mSiSara da daundobeli.
_ kargi, kargi! _ Tqva gamwarebulma Salvam. _ is moz-
veri ki mainc dakaliT, Zroxac ar daubrunoT. vnaxoT, ra
fexebs mogvWams. ayvirdeba da dedas vutireb! _ daadgina da
fexze wamodga. `netav es meZroxe lukas axloebeli xom ar
aris?~ _ uceb gaifiqra da sxvisi daCagvra-damcirebiT gar-
Tobis siamovneba daubalRamda. sanam luka cocxali iyo, mis
ganebivrebul parpaSs simSvide ar ewera...
mindvridan daubrkoleblad monaberi niavi xis totebSi
gaxlarTuliyo da am mwvane oazisidan gamosvlis mcdelo-
baSi gzis gasagrZeleblad Zala aRar rCeboda. iyo foTlebis
Sriali da daRlili niavis butbuti. gabedulad frTis
moqneva rom uWirda, mindors sicxis almuri asdioda, aq ki
sasiamovno sigrile sufevda. Rrma xramSi Cakarguli wyaro,
lukam didi garjiT aq rom amoiyvana, axla dauRalavad
Cxrialebda da gvalvis maxvils ablagvebda, ase dauzogavad
rom gadaetrusa mindori, wyaro ki aq cxviris Semoyofis
uflebas ar aZlevda.
qoxis win, TuTis xis CrdilSi magida daedgaT. zauri,
jagara da tomoTe mosuliyvnen lukas sanaxavad da, radgan
misi meurneobis ambavic icodnen, ori Zroxa, oci Txa da
cxvaric Camouyvanes. lukas sadgomebi momzadebuli hqonda.
klara qoxSi fusfusebda, luka bostanis mosavals krefda.
borisi saqonelTan trialebda; ramdenjerme daapira ru-
491
seTSi wasvla, magram lukas rCeviT jerjerobiT ga-
daifiqra.
_ darCi, boris, rus-qarTvelTa Zmoba uryevia. Cvens si-
yvarulSi bzaris gaCenis mcdeloba kraxiT damTavrdeba.
gamofxizlebuli qarTveli xalxi saTanado adgils miuCens
yvela parazits, esoden veragulad rom cdiloben Cveni me-
gobrobis SebRalvas. saqarTveloSi kvlav aRorZindeba mrewv-
eloba da wasvlac aRar dagWirdeba, _ urCevda luka da
borisic. SemorCa miZinebuli megobrobis gamoRviZebis sur-
vils, sololakis bina mis gankargulebaSi iyo, bargic iq
gadaitana, ZiriTadad ki am meurneobaSi trialebda.
lukam baRCidan kitri da pomidori gamoitana da axla
samwvaded cecxlis danTeba daiwyo. jagaram ar daaneba, eg
saqme me kargad mexerxebao.
sufra gaSales. xmauriT Semousxdnen magidas.
_ lukas ojaxi davulocoT, bedniereba vusurvoT! _
timoTem iTava pirveli sadRegrZelos Tqma. Wiqebi bolomde
gamocales.
siCume Camovarda. baxusi ar Cqarobda sifxizlis TavSe-
kavebis nervis RviniT dalbobas.
ramdenime sadRegrZelo kidev iTqva, laparakis saRerRe-
lic aeSalaT.
_ Zroxebis cota gamegeba, ai cxvrebis movla ki ar vici:
salafas xo Wamen, _ sakiTxi wamoWra borisma.
_ Tu miaCvev, SeiZleba katletic mogTxovon, _ si-
ciliT Tqva zaurma.
_ ex, boris, SenisTana oqros xelebis patroni cxvrebis
movlaze unda cdebodes, am qveyanas gza-kvali rom ar hqondes
areuli?! _ sinanuliT Tqva timoTem.
_ biWo, me erTi saSualod ganaTlebuli kaci var, an
Zroxa unda vmwyemso, an wiwakis Tu kombostos kvlebSi
vibRunao, mets ver aqaCavs Cemi codna. jani kidev unda icode
492
sad da rogrr gamoiyeno, Torem akaraki dekeuliviT koRoe-
bis gamosaZRobad RiWianSi CaiCixebi, _ jagaram mravalmniS-
vnelovnad Tqva.
_ raSi dagWirda mag filosofiis gamocxoba? _ hkiTxa
zaurma.
_ filosofiaa Tu kaklis bertyva me is vici, rom visac
ra Seuxlia, is unda akeTos, traqtoriT CiTilis saglejad
aravin dadis; lukam kidev axla meZroxeoba moindoma.
_ ra, meZroxeobas ver SeZlebs?
_ meZroxeoba yvelas SeuZlia, magram lukas am saqmeze
mocdena ise ar SeiZleba, rogorc mZlavri traqtoriT
CiTilis gleja.
_ iseTi ra SeuZlia lukas? _ zaurma ise gamomwvevad
hkiTxa, TiTqos aqezebda saTqmeli bolomde eTqva.
_ axla kargad momismineT: Sen rom guguliviT moga-
yuCes, megona, gaTavebuli iyo saqme, verafriT ver war-
momedgina, Tu rame Zalas SeeZlo Seni xsna: vin giSvela?
CemTan rom movidnen, muSti davatriale da gaviqeci. eg iyo
da eg, ar vicodiT, mere ra mekeTebina. bevri, bevri romelime
milicieli gamegorebina, me kidev cofiani mgeliviT sadme
momayuCebdnen. bolos lukam Semifara, Tore male momigrex-
dnen kisers da ici ratom? imitom, rom saamiso mofiqreba
ara mqonda, Tore Salvas mec davayenebdi hip-stopze. magram
lukasaviT ver gavagrZelebdi, SeiZleba Salva gamegorebina
da amiT yvelaferi gamefuWebina. luka ki grosmaisteria. mis
gakeTebul svlebs rom vuyureb, mgonia imas mec gavakeTebdi,
magram damoukideblad rom gamiSvan, sadRac CixSi Sevyof
cxvirs. axla lukaze vTqvaT: fizikurad susti rom yo-
filiyo, amCemfexeba brigadiri gatyepamda, es kidev Tavmj-
domaresTan iCivlebda, romelic dascinebda da gamoapanRu-
rebda, amiT damTavrdeboda misi sasikeTo mcdeloba. iqneb
vinme sxvasac hqonda ukuRmarTobasTan brZolis survili.
493
magram Tavisi sisustis Segnebam daamunja. lukas restoranSi
Rvinos wruwunasaviT Caasxamdnen, gamoaTrobdnen, gaa-
glaxakebdnen, dascinebdnen, daamcirebdnen da gamoapanRu-
rebdnen, nebisyofa fizikuri Zliereba da naTeli goneba rom
ar hyoloda gverdiT. Tu ara es Tvisebebi amas aqamde cixe-
Si gamoamwyvdevdnen. vin icis, ramdeni eyolebaT gadayla-
puli, visac romelime am ekalTagani aklda.
_ Cven ra vqnaT? _ zauri drodadro waqezebis sawvavs
umatebda, azris gamoTqmis survili rom ar ganeleboda.
_ lukas gareSe verafersac ver vizamT. Cvens erTi muWa
nakveTebSi TxunelebiviT vibRunavebT, sanam romelime didi
mtacebeli gadaylapvas ar dagvipirebs. SeiZleba yelSi
gaveCxiroT, magram sxvam ratom unda dagvipiros es, roca
Cven ufro Zlieri SeiZleba viyoT. biWo, gramioonas msgavs
SobelZaRlebs unda SerCeT amodena mitacebuli qoneba adre
xalxisa rom erqva?! _ jagaram bolos Tqva rac undoda.
_ ra aris, jagar, iseTi lukas gareSe rom ar gamova?
_ axla timoTe dainteresda.
_ me ra vici, lukam unda Tqvas. amdeni nakomunistari
SobelZaRlebi adre sxva hangze rom galobdnen da uCumra
xvetavdnen, axla aSkarad da usircxvilod yvelafers ita-
ceben, yidian da anadgureben, xalxi kidev fexebze hkidiaT,
egre gulxeldakrefilebi unda visxdeT?
_ is fexebze dakidebuli xalxi xmas ratom ar iRebs?
_ axla luka SeekiTxa.
_ ra vici, kaco, ram daabeCava?
_ jagar, mivxvdi, Sen rac ginda. Cemganac ras moiTxov.
dRes visac ra SeuZlia, ise cdilobs qoneba daagrovos.
zogi saerTo saxalxo qonebas itacebs da amas datacebad
ara Tvlis; zogi adamianebs Zarcvavs iaraRiT da fizikuri
Zalis gamoyenebiT; zogi qurdobs. yvelas ise gaujda ZarRveb-
Si es saSineli seni, rom ZaRli patrons veRara scnobs.
494
rom daakvirde adamianTa saxeebs, yvela raRac didi safiqral-
iT aris damZimebuli. ici ra awuxebT? rasac SeZleben
daitacon. amas ki yvelaze kargad axerxebs is, visac raRac
posti ukavia. rac ufro maRal skamze zixar ufro didis
da bevris motaceba SegiZlia. uamravi partia gamoiCeka, ada-
mianebi ki masSi Tbili adgilis mosapoveblad miZvrebian.
TviTon partiaTa xelmZRvanelobasac qveynis saTaveSi mos-
vla abodebT, is ar awuxebT, rom saamiso arc codna hyof-
niT da warmodgenac ara aqvT qveynis saWesTan sikeTe da
bedniereba xalxs rogor moupovon. antisocialistur fsiqozs
ayolebuli slcialuri keTildReobis yvela monapovars lan-
ZRaven da sazogadoebas batonymobis sircxvilisaken miaTreven.
dRes rom daiwyo Zaxili, xalxo, ras SvrebiT, ubedurebis
gzaze ratom dgaxarT, socialur keTildReobas raT ispobTo,
Cagaqvaveben, imperiis agentiao. xalxis gonze moyvanas ki dro
da cxovrebis mware gakveTilebi sWirdeba. roca gadareul
brbos Wkuis mokrefisaken mouwodebs vinme, im Wkvians giJad
monaTlaven da galiaSi gamoamwyvdeven. axla amgvarad Cemi ga-
wamawia ugnureba iqneboda mxolod, roca ver gigeben, unda
gaCumde da gverdze midge, Tore Seni mcdeloba sulelis ta-
kimasxrobad moinaTleba.
me ki bednierad CavTvlidi Tavs, roca Cems irgvliv
yvela kmayofilad icxovrebs. araviTari maRali Tanamdeboba
ar mizidavs. Sroma ki iseTi warmomidgenia, roca karieraze,
kombinaciebze, gamoZalvaze, qrTamze da aTas oxrobaze fiqri
SemoqmedebiTi SromiT datvirTul gonebas ar sWirdeba. is-
eTi Sromis anazRaureba meqneba, rac Cem ojaxs normalurad
acxovrebs yovelgvari zedmetobis gareSe. adamiani ki bedn-
ieri maSin aris, roca misi samSoblo da xalxi gamarTulia.
momxveWel avazakTa bedniereba moCvenebiTia. sxvis ubedure-
baze, Tanac sakuTari qveynis ZarcviT da dakninebiT mopove-
buli gancxroma adamianTa modgmis yvelaze bilwi naZiralis
495
xvedria. avazakis bednierebac avazakuria da gamZRari mta-
ceblis gancxromas hgavs.
adre mjeroda, rom erTeuli xelmrude adamianebi uSlid-
nen xels cxovrebis normalur ganviTarebas da gamosworebas
vcdilobdi. es maSin iqneboda SesaZlebeli, roca umravle-
soba erTad ibrZolebda umciresobaSi myof ukuRmarTTa
mosaTviniereblad da xelisuflebaSi Tu postebis sxvadasx-
va donis mflobelnic saamisod ganewyobodnen. Cemi mcdelo-
ba daemsgavsa binZur gubeSi, sadac uamravi paraziti budobs,
Cavardnili WianWvelis farTxals. savalalo ki is iyo, rom
im cxovrebis garyvna TviTon garyvnili komunistebisgan
xdeboda, xalxis bednierebisTvis zrunva TavianT karieris-
tuli kuWis gaumaZRrobas rom anacvales. Tu xalxis Tavka-
cobis pretenzia gaqvs, im cxovrebiT unda icxovro, ro-
goriTac is cxovrobs da Seni yoveli amosunTqva xalxis
da qveynis bednierebaze zrunvas unda eZRvnebodes. aseTebi
ki iSviaTad ibadebian, radgan adamianis Segnebidan egoisti,
paraziti da Roris gaumaZRroba ioli amosaSanTi ar aris.
xom gaxsovT, rogori wewva-gleja hqondaT partiis cekas
raikomis mdivnebad da maRali Tanamdebobis mosapoveblad.
partiis da xalxis usazRvro erTgulad Tavis gamo-
debiT. axla gadaxedeT, romeli maTgani SemorCa komunisto-
bas? im partiis wevroba mxolod maT sulSi Cabudebuli
egoistis ambiciur gaumaZRrobas apurebda. am uzneo karier-
ist, momxveWel naZiralTa muxTlobas Seewira xalxis
keTildReoba.
safrangeTis revoluciam monarqia daamxo da respublika
gamoacxada. napoleon bonaparti moxvda xelisuflebis saT-
aveSi, adre jibegaxvretil oficers gaxunebuli mundiri
rom ver gamoecvala, axla aman moindoma monarqoba da da-
pyrobil qveynebSic Tavisi Zmebi gaamefa. yvela adamianSi
budobs gandidebis maniis satanuri suli, Tu asparezi naxa
496
da misi xusturebi TviTon adamianSi arsebulma saRma, na-
Telma keTilSobilebam ar Seakava, yvelafris STanTqmas
ecdeba da gombeSosaviT gaibereba. safrangeTSic scades
monarqiis restavracia, magram feodalizmi yvela kalapot-
Si veRarafriT ver daabrunes, radgan progresis SeCereba,
an ukan daxeva mxolod droebiT SeiZleba.
yvela saliers hyavs mteri, Tagvs-kata; mwyers-mimino;
buzs-oboba; futkars-kvirioni, magram adamianisaTvis adami-
anze didi mteri ar arsebobs. erTmaneTis mospobas, ga-
nadgurebas, damonebas, Zarcvas, daCagvras emsaxureba is en-
ergia, romelsac amqveyniuri cxovreba SeeZlo samoTxed
eqcia. kacobrioba nabij-nabij midis sikeTis da siyvarulis
borotebaze da siZulvilze gamarjvebisaken. magram arc
boroteba da siZulvili isvenebs da xSirad axerxebs wins-
vlis SeCerebas, an ukan daTrevas. am saqmes emsaxureba
yoveli reaqciuli Zalebis amboxi da dagmobili Zvelis
restavracia. zogjer amas iseTi gaafTrebiT axdenen bnele-
Tis Zalebi, rom adre rac iyo, imaze ukan miaTreven prog-
ress; swored es xdeba dRes CvenTan. xalxi ki ise aris
gaognebuli mis gamofxizlebas gausaZlisi cxovrebis damZime-
bul dros SeuZlia mxolod. winsvlis SeCereba ki iseTive
ugnurebaa, rogorc mdinaris ukan Sebrunebis mcdeloba.
amqveynad adamianis yofna patara gaelvebfa, magram sanam
cocxalia sikeTis, siyvarulis adamianebisTvis bednierebis
motanas unda moaxmaros.
qveynebis dabyrobiT ganebivrebuli kirosi masagitebma
sisxliT savse gudaSi Cades, axla mainc gaZexio; miTridat
pontoels Tavisma Svilma uRalata da misi mokveTili Tavi
romaelebs miarTva; napoleoni wm. elenes kunZulze qeciani
sxeulis fxaniT mokvda; sisxliani tirani _ qerqse sicil-
iT gaiguda; troaze gamarjvebuli agamemnoni Tavisma meuRlem
gamoasalma; ruseTis mefe-pavle pirveli misma Svilma _
497
aleqsandre pirvelma moaxrCobina; kaxeTis mefe-aleqsandre
pirveli misma Svilma _ giorgim mokla, Zmas Tvalebi dasTx-
ara da TviTon sul qarTlis aoxrebaze idga, xalxma av-
giorgi Searqva; daviT aRmaSeneblis Svilma _ demetrem Zmas
_ cvatas Tvalebi dasTxara taxtis gulisaTvis; giorgi
mesamem Tavisi Zmis Svili _ demna daasaWurisa da Tvalebi
dasTxara isev taxtisaTvis; kaxeTis mefes _ aleqsandre
meores misma Svilma _ daviTma taxti waarTva. daviTis gar-
dacvalebis Semdeg isev gamefebuli aleqsandre misma Svil-
ma _ konstantinem mokla da Tavisi Zma-giorgic zed miayola;
dimitri Tavdadebulis Svili-daviT merve mamasaviT eris-
kaci ver gamodga, monRolebTan ar gamocxadda, Tavi dazoga
da xuTi wlis ganmavlobaSi monRolebma qarTli miwasTan
gaaswores. ra mosTvlis im uamrav borotebas, rac Zalau-
flebisaken ltolvas, sxvisi damorCilebis survils, uamra-
vi qonebis moxveWas axlavs Tan. dasasruli ki naxeT ro-
gori savalaloa. miwaSi maTxovars maTze meti privilegia
aqvs, radgan mis saflavs ar Txrian Catanebuli ganZis gamo
da Zvlebs ar uSfoTeben. arada am mokle wuTisofelSi ada-
mianTa borotebis samsaxurSi gacofeba sinanulis Rimils
iwvevs mxolod. xSirad gamigonia adamianebi didxans sicocx-
les rom usurveben erTmaneTs, imas ki aRar amboben, ro-
gori sicocxdiT yofnas sTavazoben.
axali zelandiis Tolias budeSi mobinadre xvliki _
turatara oTxi saukune cocxlobs; zogierTi saxis qari-
ylapia da niangi _ samas wels; lurji veSapi _ asobiT
wels; Sevardeni _ as wels; siraqlema _ 40 wels; kunZul
tenerofze baobabi xuTi aTasi wlisaa; ganTqmuli getsama-
niis baRis leRvi _ sami aTasi wlis; sakvoia or aTas wels
sZlebs. adamiianis sicocxlis xangrZlivoba sikeTis, bed-
nierebis, siyvarulis da progresis samsaxuriT izomeba;
borotebiT da cxoveluri gaumaZRrobiT Sebyrobili adami-
498
ani ki sococxleSive mkvdaria, _ luka cota xniT gaCumda,
mere Rrmad Cafiqrebulma wynarad daiwyo: _
wava, wava, yvela wava,
mosvla wasvlis daria,
zogis wasvla darCenaa,
zogi isec mkvdaria.
or Rors erT gobSi orives samyofi salafavi rom dausxa,
erTmaneTis gagdebis mcdelobaSi SeiZleba salafavi sul
daRvaron, magram gamRZrebs darCenili salafavis javri aRar
aqvT. adamiani ki, Tav-pirze sayreli rom hqondes, ufro
bevris da bevris moxveWas cdilobs, radgan kuWi Tundac
rom amoiyoros gaumaZRrobis cofi Tu Seeyara, mTeli dedami-
wis gadaylapvas ecdeba da ver xvdeba, rom amgvar ybofaSi
iseTive araraobaa, rogorc koRo sisxliT gaberils afrenac
rom uWirs.
Cemi SesaZleblobis farglebSi vecade sasikeTod garja,
magram Zalian Rrmad gagvjdomia satkivari. gramitonas, Sal-
vas, erT qalaqel prokurors armad naSovni wavarTvi, amiT
araferi Seicvala. isini ufro gamgelebiT gadaajdnen mox-
veWis qimeras. samagierod im wumpeSi mobinadreebTan ZiZg-
ilSi Cems Tavs maTnairi gaxdomis perspeqtiva Sevatye;
warTmeuli fulidan rac ki mrCeboda, TandaTan muqTaxoro-
bisaken mimaTrevda. axla im binZur gubeSi motivtive nafo-
tze Semomjdar WianWvelas vgevar, romelsac iqaurobisaTvis
Tavi ver dauRwevia, magram arc dasvrila. gramitona, Sal-
va, prokurorebi, mTavrobis moxeleebi, nakomunistari bRen-
Zebi da yvela, visac gaumaZRrobis boroteba Sehyria, cocx-
lad gardacvlilebi arian, rameTu gaburJuebul-gafeodale-
bulebs yovelive adamianuri cxovelurze gadaucvliaT da
ukan Suasaukuneebis brma ganukiTxaobaSi gadabargebulan.
499
erTi-ori maTi msgavsis dawiokeba mxolod aaqoTebs am myral
gubes da SeiZleba cocxlad gardacvlilTa daavadeba Cvenc
gadagvedos, radgan am gubis amoSroba ar ZalgviZs; amas
sazogadoebrivi azris momwifeba da xalxis erTiani ZaliT
gabrZoleba sWirdeba. magaT ki ubedureba Tavsayrelad aqvT;
fuqsavati, uzrunveli cxovreba uamrav Wirs badebs: nar-
komanias, garyvnilebas, mruSobas, Ralats, daundoblobas,
kacTa kvlas, egoiszms, siZulvils, sixarbes, mokled,
yvelafers rac ki satanas mougonia. amitom sazogadoebis
gankurneba patiosani SromiT daRvrili oflis nayofiT tk-
bobaSia. sifrTxilea saWiro, rom am satanuri satyuaris
ankesze ar wamovegoT da sicocxleSive ar movkvdeT, _ lu-
kam savse Wiqa aiRo, _ modi im adamianebs gaumarjos, am
qveynad yofnas cocxlebi rom amTavreben! sicocxleSive ar
movkvdeT! sisxlismsmeli, boroti, veragi tirani ver eR-
irseba im siyvaruls, rasac patiosani mSromeli adamiani
tovebs xsovnaSi! _ lukam Wiqa yvelas daurtya.
amasobaSi timoTem mwvadi moitana.
_ am cxel mwvadze erTs kidev vityvi, _ luka fexze
adga. _ ori patiosani vaJkaci ver davarwmune, rom afxaze-
Tis omi ugnureba iyo. qarTuli gamuxTlebuli Teslis mier
qarTvel xalxze Tavsmoxveuli ubedureba. karga xani maT
Sesaxeb veraferi gavige. guSin Sevitye, rom aeroportSi
daRupulan. papunas da zaza maswavleblis Seandobari iyos!
_ yvela adga fexze.
_ zaza maswavlebeli da papuna daiRupnen? _ zaurma
gakvirvebisagan Tvalebi daaWyita.
_ icnobdi? _ hkiTxa jagaram.
_ zazas Senc icnobdi, cota xans fizkulturas gvas-
wavlida, _ zaurma auxsna.
_ is magari biWi? _ jagaram gaixsena.
_ bevri magari biWi Seiwira da kidev Seiwiravs saqarT-
500
veloSi axali tipis gaumjobesebuli herostrates parpaSi,
_ ganmarta lukam.
_ maS, saSveli aRar ari? _ timoTem moiCivla.
_ albaT amasve ambobdnen Cveni winaprebi yvelaze gamou-
val situaciaSi; xsna ki yovelTvis gamoCndeboda xolme.
_ axla Tu gamoCndeba xsna?
_ Cveni gadarCenis gza ruseTTan megobrobaze gadis.
dRes ruseTsac uWirs. uamravi mtacebeli ocnebobs misi
daWra-daqucmacebiT msuqani naWris daTrevaze, uamrav xrikebs
da maxinaciebs igoneben, magram aviwydebaT, vin moamtvria
msoflios batonobisTvis galesili kbilebi napoleonsac da
gitlersac; vin daicva evropa monRolTa Zaladobisgan. ev-
ropam Tavis mamidas mouaros, nu daaviwydebaT, rom yvela
samxedro bloki maTi nato-s CaTvliT agresiis relsebze
dgas? mgels ki niRabi batknis danaxvisTanave aviwydeba,
xalxebs verafers daumalaven. Tu romelime ucxoeTis sam-
saxurSi mdgari saqarTvelos xelisuflebaSi moyvanili
politikosTa jgufi ruseTs lanZRavs, sulac ar niSnavs,
rom qarTveli xalxi umadurobam daabrmava; dauviwyaria
ruseTis Rvawli saqarTvelos aRorZinebaSi. madlieri qa-
rTveli xalxi amas arasdros ar daiviwyebs. ucxoeTis
fulebze daxarbebuli, gayidul politikosTa es samarcx-
vino gawamawia sinanulis RimiliT SemorCeba sanagveSi ga-
dayril muxTlebis gaxsenebas. gaumarjos qarTveli da rusi
xalxis urRvev megobrobas! _ yvelam SvebiT amoisunTqa...
sicocxle uRimRamod miizlazneboda. saqarTvelo da-
ubrko leblad iyideboda. xalxi SeZlebisamebr gaurboda
amqveyniur jojoxeTad gadaqceul samSoblos. parlamentSi
da mTavrobaSi didi gawamawia hqondaT; vinc politikosobiT
Zalian bevri miiTvisa, bizness ubrundeboda; cotas mqoneni
maT adgils ikavebdnen bevris mosaxveWad. maTxovroba,
gaWirveba da uimedoba safuZvlianad dabinavda patiosani
501
qarTvelis ojaxSi. xelisufleba ki gaWirvebis matebis Se-
sabamisad karg cxovrebaze trabaxs umatebda. ukeTes moma-
valze xelCaqneuli qarTveli kaci, mTavrobis mier sikeTed
monaTlul morig borotebaze aRar reagirebda. muxTlobis
sicruesTan rokvas bednieri momavlis sxivi Caeqro.
luka meurneobis saqmianobaSi mTeli arsebiT Caeflo,
raTa irgvliv rac xdeboda, misgan ganze mdgariyo. televi-
zoridan politikosTa dava, urTierTbraldebis da cilisw-
amebis fonze sakuTari Tavis qeba ismoda. vinc yvelaze
marjved cruobda, mogebulic is iyo. matyuaraTa gamar-
jveba simarTlis damunjebaa. munji simarTlis qveyanaSi ki
TaRliTebis yeinobaa. swored am yeinobis mosmenas da masSi
uneblie monawileobas gaurboda luka.
borisma mcenareTa movla iswavla. ise SeeTvisa iqauro-
bas, sxvagan arseboba veRar warmoedgina. luka RviZli Zma-
saviT Seuyvarda. lukas Tu sadme Seagviandeboda, borisi
veRar isvenebda, dadioda da butbutebda: _ netav amdeni
xani sar aris, kaco! _ misi gamoCenisas ki bavSviviT gaix-
arebda xolme.
klara usazRvrod bednieri iyo, luka gverdiTa yavda
da SeeZlo, masze zrunviT damtkbariyo. lukasac klaras
siyvaruli unTebda momavlis imedis sxivs.
bolo dros maTi meurneobisken daSvebul ferdobze vi-
Rac ori kaci xuTiode Zroxas aZovebda. Tumca gvalvas
balaxi sul gaeqro, isini mainc daatarebdnen Zroxas, magrad
rom dacxeboda, kentad mdgar nekerCxalis CrdilSi grovde-
bodnen, iq ramdenime saaTis gaCerebis Semdeg midiodnen, raTa
meore dRes isev mosuliyvnen...
Salvam lukas gaxsenebis Semdeg vabriona calke daibara
da saqmiani saubari gauba:
_ biWo, lukasi marTla geSinia?
_ rom meSinodes ra gasakviria. iaraRis moxmarebas ver
502
moaswreb, elvasaviTaa; magasTan bolo Sexvedra koSmarad
maxsendeba. Tumca magrad mJeJa, mainc damindo da bolos
aSkara, daxrCobas gadamarCina.
_ axla ar miTxra, Cemi megobariao.
_ megobari ki ara, erTi wuTiTac ar vacocxlebdi, ma-
gram Cem mters magisi gabrazeba. kacs Tu xeli staca, ve-
Raraferi uSvelis; marto mag saqmeze ver waval.
_ Sen xelsac nu gaatokeb. qeSelam icis Tavisi saqme,
ara erTi da ori magnairi gaugorebia.
_ me jer magnairi aravin Samxvedria, Tore qeSela kacis
gasaRebaSi vera mjobnia.
_ mokled, fuls bevrs mogcemT, oRond Cemi saxelis
xseneba ar gabedo, ra vici, lukasgan yvelaferia mosalod-
neli.
_ xedav? Senc gSinebia...
Zroxebis patroni axali wasuli iyo. Salva isev ijda
skamze _ ZaRls da Tavis mxleblebs Sokolads uyrida, ma-
gram lukas gaxsenebiT gabRenZili batonkacoba moewamla.
karga xans iyvnen ase, Salva laparakis survils ar am-
JRavnebda. mindvris gzaze mtveri avarda, Zvirfasi jipi
mTeli siCqariT maTken miqroda. moSorebiT gaCerda da man-
qanidan gramiooni gadmobobRda. misi danaxviT gaxarebuli
Salva fexze wamoiWra. _ gramitonas gaumarjos! daiZaxa da
xelebgaSlili wavida. erTmaneTs gamarjvebuli mxedarTm-
TavrebiviT gadaexvivnen.
_ is mozveri dakaliT! magrad unda viqeifoT! _ brZana
Salvam.
_ vicodi, rom dRes gnaxavdi, me araferi meSleba! _
daitrabaxa gramitonam.
qeifi gaugrZeldaT. SeTvrnen. magidas Salva, gramitona,
vibriona da Salvas bneli davalebaTa Semsrulebeli qeSela
SemorCnen.
503
_ xom var magari biWi, gramiton! _ Salvam morigi Wiqa
gamocala da amayad mimoixeda.
_ magrebi varT, magrebi, _ enis borZikiT daudastura
gramitonma.
_ vin ra unda gamibedos, naxe, gverdiT rogori mglebi
myavs, _ Salvam vibriona da qeSelaze miuTiTa.
_ lukasTan rogor movlen? _ saqmianad ikiTxa grami-
tonma.
_ amaT veravin gauZlebs. lukaze swored axla gvqonda
laparaki; uceb gaagoreben.
_ vax, Sen genacvale, marTla? _ gramitonma gaixara.
_ fuli undaT, Zmao, aseTi saqme ufulod ar keTdeba.
_ ramdenia saWiro?
Salva cota xans Cafiqrda, _ naxevars me davdeb, _
Tqva.
_ meore naxevari Cemze iyos _ gramitonma xeli gau-
woda.
_ ramdenia?
Salvam TiTqos es SekiTxva ver gaigoo, orives miubrunda:
_ gaigeT?
_ uars rodi vambob, magram mag lukas ar vicnob, _
qeSela adga, _ cota xans gavivli, _ Tqva.
_ mec gavivli, _ vibrionac mihyva.
dabali, sifaTmongreuli, didTava, viwromxrebiani,
amokvantili, moklefexeba qeSela koWlobiT midioda. arc
vibriona hgavda yaramans, magram qeSelasTan, romelic nika-
pamde Zlivs swvdeboda, kacad CaiTvleboda.
_ magaT unda... _ gramitonma Tqma ver gabeda, _ luka?
_ ho, aba ra gegona. mkvleli virTxas, Txunelas, tara-
kanas wunkal, moparviT kbenia ZaRls unda hgavdes.
_ Zalian kargi. ramdens iTxoven? _ gramitonma xmas
dauwia.
505
_ TiTo asi aTass iTxovs.
_ ux! _ gramitonma amoiqSina.
_ aba, lukas mocileba rom gvinda?
_ minda. me Tanaxma var. ro moklaven, zustad Cagaba-
reb.
_ winaswar Tu ar miveciT, saqmes xels ar mohkideben.
_ ro ar moklan?
_ varianti ar ari. pirvelad xom ar vagzavni amgvar
saqmeze.
_ marTla?
_ mokled, fuls rac ufro adre mivcemT, saqme daCqa-
rdeba.
_ fuls dResve Cagabareb, _ gramitoni aCqarda.
_ axla wadi, saxlSi gamogivli da iq damaxvedre.
SeTanxmdnen...
gramitonma Salvas ocdaxuTi aTasi misca, uceb metis
mogroveba ver movaxerxeo. _ kargi, jani gavardes, danar-
Ceni davalebis Sesrulebis Semdeg moita; amaT ki Sens wil-
sac me mivcem, _ ivaldebula Salvam.
_ oci aTasi misca mkvlelebs. meore naxevars Sesrulebis
Semdeg mogcemT, oRond rac unda moxdes, Cemi saxeli ar
axsenoT, Torem is naxevari dagekargebaT. yvela Tvis bolo
kviras, xom iciT, dRes rom viyaviT iqa var, fulsac iq
miiRebT, Sepirda. _ gulSi ki gaifiqra, swored iq mogiRebT
bolos, aba, am ambis Semdeg cocxals xom ar gatarebTo...
sami kviraa vibriona da qeSela lukas meurneobas zver-
avdnen. ferdobze mdgari gadrekili nekerCxali karga man-
Zilze iyo daSorebuli, vibrionas ver icnobdnen; TviTon ki
durbindiT yvela kuTxe-kunWuls Cxrekavdnen.
lukas meurneobis gverdiT Rele Caudioda, imas iqiT ki
iwyeboda mzisgan gadarujuli mindori da is ferdobi, sadac
gadrekili nekerCxali idga. Relis piras lukas lamazi,
506
aivniani, patara qoxi moewyo. iqve mdgari TuTis xidan Releze
ficris gadasasvleli gaedo da meore boloTi TxrilSi
Cagdebul boZze gamoeba.
ramdenime dRis win borisma am adgilebSi ori mgeli
SeniSna. eWvi hqonda, rom dRisiT swored aq gazrdil buC-
qnarSi imalebodnen. qoxSi uCumra Seipareboda xolme da
Casafrebuli eloda, iqneb mglebi gamoCndneno. luka ramden-
imejer SeniSnes am adgilas, magram meore mxares arcerTxel
ar gadasula. aman siTamame SesZina orives da ficris gadasas-
vlelidan mocilebiT Txrilis miwayrilTan gadainacvles.
saqme gaWianurda. gramitons TandaTan SiSi eufleboda,
vaiTu lukam Cveni Canafiqri gaigoso. Salvas miakiTxa, ro-
melic masze aranakleb iyo gulgaxeTqili. qeSela TviTon
moinaxula da gaafrTxila, etyoba, araferi gamogdiT da
fuli damibruneTo. fulis dabrunebis SiSma, romelic TiTq-
mis SemoexarjaT, saboloo gadawyvetilebisaken ubiZgaT.
luka Relis piras midioda. mglebis lodiniT RamenaTev
boriss, qoxSi CasZineboda. irgvliv adamianis xseneba gamqrali-
yo. Citebis saamo JRurtuli ismoda am patara oazisidan.
kargi momenti iyo, TavianT ganzraxvas ise Seasrulebdnen da
gaqrebodnen, rom maTze eWvsac veravin aiRebda. vibriona da
qeSela miwayrils gaekrnen. luka ficris gadasasvlelTan
mivida da mzisgan gadabugul midamos gaxeda. vibriona lamis
miwaSi CaZvra. luka ukan gamobrunda. axla qeSelas avtomatis
samizne mis zurgs misdevda, sasjlets TiTi gamosdo da
grZeli jeri gaisma. luka Seqanda, wabarbacda da aivnis svets
mieyuda, qeSela wamoxta, _ sakontrolo unda davaxalo! _
daiZaxa da ficris gadasasvlelisaken gaiqca. luka nel-nela
motrialda qeSelasken, mas ki egona, wiqcevao da Tamamad
mirboda. lukas pirispir SexedviT waxda da ficris gadasas-
vlelze Semdgari SeCerda.
srolis xmaze borisi wamoxta, Tofs daavlo xeli da
507
gareT gamovarda. luka Tavs Zlivs ikavebda, rom ar waqceu-
liyo; Tvalebze bindi ekvroda. qeSelam gambedaoba moikriba
da avtomati sasrolad aswia.
_ Ñòîé äÿâîë! _ iRriala borisma da SeuCereblad es-
rola. mkerdgaglejili qeSela miwas daaskda.
_ ß çäåñü, Ëóêà! _ borisi RrialiT gaeqana lukasken.
vibriona qeSelas ukan misdevda, luka maTken rom Se-
trialda, SeSinebuli ukan-ukan wavida; qeSelas waqcevis
Semdeg ki mTeli ZaliT mokurcxla.
_ Íå óèäåøü ïàðàçèò! _ borisi yviriliT gamoekida,
ficarze dagdebul qeSelas gadaaxta. aRmarTze rom arboda
vibrionas mglisTvis gamzadebuli Jakani mejebSi moxvda,
avtomati xelidan gauvarda da ferdobze dagorda.
borisma amaT Tavi daaneba da lukasken gaiqca, romelic
nel-nela muxlebze eSveboda.
_ luka, gamagrdi, kaco! _ borisi araadamianuri Rri-
aliT miiWra masTan, xelebi moxvia da balaxze daawvina. luka
TandaTan sustdeboda.
_ luka! luka! _ borisi CasZaxoda. bolos sasowarkveTi-
li aRrialda: _ Ïîìîãèòå!klara srolis xmaze binidan gamovida. uceb siCume Cam-
ovarda, ver gaerkva, ra moxda. borisi lukas rom eZaxda da
bolos aRrialda, elda eca, _ vaime, luka! _ wamoiZaxa da
TmebSi itaca xeli.
borisi SeuCereblad Rrialebda.
_ vaime lukaaa!!! _ Tmagawewili klara RrialiT miiWra
maTTan.
sisxlSi mosvrili luka rom dainaxa, zecisken aRapyro
xelebi da aranormaluri xmiT SeRaRada: _ ra davaSave,
ufalo, amas rom momaswar?!
lukam Tvalebi Zlivs gaaxila. klara gonze movida.
_ cocxali xar, luka? nu geSinia, Cems suls Cagberav,
508
guls gadaginergav, wamlad dagadnebi, Zvirfaso! _ klara
axla CurCulebda da kabis naxeviT sisxls wmendda.
borisi uceb wamoxta da vibrionasken gaiqca. ficarze
usulod dagdebul qeSelas gadaaxta, afarTxalebul vib-
rionas sayeloSi swvda da wamoswia.
_ Êòî òû ïàðàçèò! _ uyvira;_ me ara, me ar misvria, Tu ginda avtomati naxe, qeSelam
esrola.
_ Sen vina xar, an vin dagavalaT lukas mokvla?! Tqvi,
Torem aqave migaxrCob! _ borisi yviroda.
_ me vibriona var. Salvam da gramitonam daavales qeSe-
las, me marto gamovyevi.
borisma mxrebSi moavlo xeli, TuTis qveS TreviT mi-
iyvana da miagdo gulwasuli.
klara lukas sisxls swmendda da ganuwyvetliv raRacas
butbutebda.
lukam Tvalebi gaaxila da boriss Sexeda.
_ es vibrionaa, Salvam da gramitonam keSelas daavale-
so lukas mokvla, _ me ar misvriao, _ uTxra borisma.
_ raaa!!! _ klara Zu vefxviviT wamoiWra.
_ Salvam da gramitonam daavales keSelaso, am vibrionam
tkva, _ borisma ugonod dagdebul vibrionaze miuTiTa.
_ aaaxxx!!! ra SeSurdaT Cveni?! _ klaram zecas SeR-
riala. mere cota xans iyuCa. _ dedas vutireb, orives Cemi
xeliT gamovRadri yels! _ iwivla da TiTqmis gasaqcevad
moemzadao.
_ moica, klara! _ lukas susti xma moesma.
_ aqa var, Cemo sicocxlev, Tavs rogor daganebeb! _
klara muxlebze davarda da lukas moefera.
_ egeni sicocxleSive mkvdrebi arian, TavianTi ubedure-
bac eyofaT, SeeSvi, Cemo klara, _ lukam Zlivs aswia xeli
da klaras xelze mouWira.
509
_ klara rata, me gamovgadri kels im `gadiukebs~! _
cremlebis ylapviT iZaxda borisi.
_ Cemo boris, rogor ver moveswar Cveni megobrobis
zeims, _ luka CurCuliT laparakobda da TandaTan Zala
eleoda.
klara SeSfoTda. _ luka! luka! _ CasZaxoda. is ki aRar
iZvroda. saSinelma winaTgrZnobam klaras ZarRvebSi sisxli
gauyina. _ lukaaa!!! _ mwuxarebisgan gadareulma iRriala da
zed daemxo...
zauri, timoTe da jagara meore dResve maTTani gaCndnen.
luka qoxSi daesvenebinaT. mwuxarebisagan SeSlili klara
mis gverdiT ijda, efereboda da wuTis ar scildeboda.
_ ver gadagarCine, Cemo luka, verc Cemi sicocxle
Cagidgi da verc Cemi guli. es sicocxle SenTvis minda,
magram rom ver momixerxebia Sen rogor Cagidga, _ CurCu-
lebdda. mere maRla aixedlavda da moTqmiT aRrialdeboda:
_ ufalo! maswavle, Cemi suli lukas rogor gadavunergo!
Tu arada am sicocxles me TviTon movaxrCob! _ yelSi
waiWerda xels da iyo amgvar tanjvaSi. bolos zaurma Zlivs
SeaCera: _ ase nu iqcevi, axla lukas patroni Sena xar,
gvacale wesrigianad mivabaroT miwas; ormoci dRis ganmav-
lobaSi misi suli aq trialebs, yvelaferi esmis.
_ marTla, zaur, misi suli ormoci dRe aq iqneba? _
moTqmiT hkiTxa klaram.
_ ho, egrea, imas yvela Seni sityva esmis! _ tiriliT
uTxra zaurma da gareT gavarda.
amis Semdeg klara dawynarda. cxedars eCurCuleboda,
efereboda, ealerseboda; xandaxan eCveneboda, rom lukas
suli iqve iyo da haerSi moferebiT afaTurebda xelebs...
qeSela maSinve mokvda. vibriona ki cocxali iyo da axla
reanimaciaSi hyavdaT.
jagaram ver moisvena, meore dResve gaigo vibriona sad
510
iwva da mis sanaxavad wavida. palatis karebTan policieli
idga. _ mZimedaa. gamomZiebelma damavala, aravin ar SeuSvaT.
_ es damiWi, simon, me ufleba maqvs! _ jagaram muWaSi
fuli Caudo da kars moacila.
_ ra vTqva, vin iyo-meTqi? _ policielma saswrafod
hkiTxa.
_ vinc dainteresdes, uTxari, rostoma iyo-Tqo xan-
jaliaSvili. gamgebi gaigebs?! _ jagaram pirvelad axsena
Tavisi naTlobis saxeli da gvaric miayola.
vibriona TvalebdaxuWuli iwva da mZimed sunTqavda.
_ vibrion! _ jagara daixara da yurSi CasZaxa.
man quTuToebi Seatoka. _ vibrion, Tvalebi gaaxile, me
var-luka, SekiTxva maqvs.
vibrionas uceb Seetyo gamococxleba. tuCebi aacmacuna.
jagaram yuri axlos miutana.
_ luka, xom ici, me ar gesrole.
_ maS vin iyo?
_ qeSelam gesrola.
_ raTa, ra davuSave?
_ qeSelas araferi, Salvam daavala, iman da gramitonam
misces fuli.
_ ramdeni misces?
_ oci aTasi. mokvlis Semdeg meore ocs miscemdnen.
_ sad miscemen?
vibriona xmas aRar iRebda, etyoda daiRala.
_ sad unda miecaT? _ jagaram yurSi CasZaxa.
_ Siraqis binaze.
_ rodis?
_ yoveli Tvis bolo kviras iq aris Tavisi amaliT.
_ hooo! _ jagara welSi gaimarTa.
vibrionam rogorc iyo Tvalebi gaaxila.
_ Sen luka ara xar! _ raRac Svebanarevi toniT
uTxra.
511
_ luka ara, miqel-gabrieli var! _ upasuxa jagaram da
gareT gavida.
_ rogoraa? _ hkiTxa policielma.
_ mkurnali eqimi maCvene, _ pasuxis nacvlad daavala.
_ ager, modis.
jagaram jibeSi fuli Caudo. _ eqimo, eg ar unda mokvdes,
_ uTxra.
mere policiels miubrunda: _ magan iseTi rameebi icis,
frTxilad iyav, ar moklan, _ uTxra da saswrafod wavida...
klaras surviliT luka nakveTis bolos, Relis piras
dakrZales. klara aRar tiroda. gaqvarkinebuli axla safla-
vs efereboda. _ ormoci dRe momicade, luka, suli da
xorci mewvis uSenod, magram im naZiralebs vali xom unda
gadavaxdevino, _ saflavze Caxutebuli jagaram wamoayena. _
momismine, klara, Sen lukas wesisamebr daadevne lazaTi, is
Cemi salocavi xati iyo, hoda, javris amoyrac macale, _
jagaram mkerdze dairtya muSti. mere zauri da timoTe
gaafrTxila, klaras gverdidan ar moscildeT, Tavs araferi
autexoso, _ magari ormoci gadauxadeT! _ daavala da adg-
ils moswyda.
_ Sen sadRa midixar, kaco?! _ timoTem miaZaxa.
jagara mobrunda: _ ho, xval am Tvis bolo kviraa ara?
_ hkiTxa.
_ egrea, mere ra?
_ mere is, rom, ambavs ormocamde gaigebT! _ gzaze ga-
sulma upasuxa.
taqsSi Cajda da sofelSi wavida. gzaSi ise amoiRri-
alebda xolme, mZRoli adgilze xtoda.
kaWreTis bolos restoranTan gaaCera, _ Camodi, TiTo
Wiqa davlioT, jigari mewveba, iqneb gamigrildes, _ mZRolic
waiyvana restoranSi.
kuTxeSi dasxdnen.
512
_ Rvino, mwvadi da Tu rame gaqvs, moita, ar dazogo! _
momtans daavala.
_ mwvadi gviania, mzareulebi wasvlas apireben, _ mim-
tanma moaxsena.
_ mwvadi da Rvino, sanam Tqven TviTon mwvadad ar Sami-
wvixarT, jagara Tavs veRar ikavebda. _ danarCeni rac gaqvT
moita!
SeSinebuli mimtani samzareuloSi Sevarda: _ biWo, vi-
Raca gadareulia, Tanac muxis kunZiviT magari Cans, droze
SewviT mwvadi, restorani ar daangrevinoT! _ Seexvewa.
mopirdapire kuTxeSi oTxi kaci dol-garmoniT qeifobda.
etyoba karga xani iyvnen iq, didi Rrianceli hqondaT.
jagaras sufra swrafad gauSales, male mwvadic moitanes.
jagaram RviniT Seavso Wiqebi da fexze adga.
_ am WiqiT Cemi Zvirfasi megobris, sikeTiT da WkuiT
Semkuli, xativiT Zlieri da spetaki vaJkacis Sesandobari
minda davlio, _ am dros moqeifeTa magidasTan medolem
simRera wamoiwyo: _ yvavilebis qveyana, CoqviT Semoviare. _
jagaram Wiqa ise daartya magidaze Rvino naxevari daiRvara,
_ CoqviT Samaiare ara? me Sen gamogatareb CoqviT! _ iR-
riala da iqiTken wavida.
_ ra moxda, Zmao, ra gewyina?! _ moqeifeni wamoiSalnen,
medoles xelebi gauCerda.
_ iciT, vis Sesandobars vsvamdi? amqveynad egeTi pa-
tiosani, namusiani, Zlieri, Seupovari, marTali da samSoblos
moyvaruli vaJkaci jer ar dabadebula, RalatiT mokles! _
jagara Rrialebda. _ es kidev yvavilebis qveyanao! sad aris
is dawyevlili yvavilebis qveyana, sad!!!
_ gvapatie, Zmao! im vaJkacis Sesandobari iyos, yvelam
gamocala sasmisi.
_ egre ara, yvelani CemTan wamodiT, is marto me ki ara,
mTel saqarTvelos, sikeTes, siyvaruls, namuss da patios-
513
nebas moukles! _ jagaram amdens ki veRar gauZlo da
aqviTinda.
yvela jagaras magidasTan gadabargda, musikosebTan er-
Tad. lukas Sesandobari ukve mexuTed dalies, jagaram
Rvino daisxa; _ amiT kidev im keTil angelozs gaumarjos,
romelic lukas mkvlelebis javrs ar SemaWmevs! _ sadRe-
grZelo yvelam Tavisi mWvrmetyvelebiT Seanela.
_ am sadRegrZelos es simRera, Tu samgloviaro moTqma
mouxdeboda, _ medolem yeli moiRera, dols wkipurtebi
daartya, garmonic ahyva:
es cxovreba wamebulTa
uflisadmi RaRadia,
sicocxlec xom saTuTi da
Txeli rogorc qaRaldia,
rac ar unda moufrxilde,
sikvdils dRe saxadi aqvs.
adamis Zis naterfalic
sul omebiT naRadria.
damarcxebuls mze ar aTbobs,
gasaTelad dabla gdia,
gamarjvebulTa rigebi
aRlumebze laRad dian.
es cxovreba zogisaTvis
moTelili nabadia,
zogisaTvis ekal-bardi
gvelis gesliT nabardnia.
simarTles rom gibrmaveben,
RvarZlic yelze maRlamdia,
mtrisTvis dedis atireba
erTi sulis baRdadia.
514
_ Sen genacvale! egrea, egre! _ jagaram medoles SabaSis
micema daupira.
_ ara, Zmao! es simRera qarTveli kacis kvnesa iyo; mec
SensaviT ganvicade im vaJkacis egre veragulad mokvla, _
gulistkiviliT Tqva medolem da sxvebic ahyvnen...
SuaRame gadasuli iyo, jagara Tavis saxls rom miadga.
pistoleqti da vaznebi aiRo. _ ex luka, rogor vifiqreb-
di, rom Seni naCuqari iaraRis amgvarad gamoyeneba damWird-
eboda; magram ras vizamT, mtrisTvis dedis atireba erTi
sulis baRdadia, _ Cailaparaka.
taqsi gramitonis orRobesTan gaaCera.
_ axla wadi, Zmao, male gaTendeba, sikeTiT gevlos;
oRond arsad ar Tqva, rom me wamogiyvane, _ gaafrTxila.
gramitonis ezoSi gadaxta. viRac axmaxi gamovarda. iqve
mowyobil sayaraulo jixuridan. jagaram daaswro da pis-
toleti daado mkerdze. _ vax, ra magari dacva hyolia mag
fsutian gramitonas, _ Cailaparaka, _ gamiZex win! _ ubrZa-
na da binisken ubiZga. am dros meore gamovarda jixuridan.
_ ra xdeba?! _ iyvira.
_ viRac oxeria, _ meoris danaxvaze gulmocemulma
pirvelma upasuxa da jagaras moubrunda. jagaram tyvia
daaxala. meores iaraRis amoReba aRar daacada, isac pirvels
miayola.
karebis sakets zedized esrola da wixlis kvriT Seam-
tvria. SeSinebuli gramitoni loginidan wamoagdo, ezoSi
wixlis cemiT gamoaTria. misi Zvirfasi jipi gamoitana,
gverdiT moisva da alayafis karebi manqaniT gareT gaitana.
gramitoni raRacis Tqmas apirebda, jagaram iseTi Cascxo
TavSi, kinaRam Tvalebi gadmoayrevina, erTxans ase iares.
_ rodemdis unda egdos es Roris tili Cems gverdiT,
_ zizRiT Tqva. manqana kldis piras gaaCera, gadmovida da
gramitoni gadmoaTria.
515
_ jagar, ramdenic ginda mTxove, momcemi var, oRond
Tavi gamanebe, _ Seexvewa gramitoni.
_ Sen daanebe Tavi lukas?! me ra unda gTxovo, Se Tvi-
Ton maTxovaro! _ manqanis karebze ise miartymevina saxe,
rom zed sisxliani kvali Seatova.
_ lukam ra dagiSava?!
_ me ara, jagar, Salvam moawyo yvelaferi; me marto
fuli miveci.
_ Salvas raRa dauSava?
_ xo ici, rogori borotia.
_ Sen keTili xar?
_ me lukasTvis sul sikeTe minda.
_ sad aris axla luka?
_ ravi, amboben mokleso.
_ axla imas rom Sexvdebi, ar geSinia?
_ aba, sad ari? me ra, xom ici, luka rogor miyvars, _
SeSinebulma gramitonma luka sad iqnebao, Tvalebis ceceba
daiwyo.
_ Se gvelkuo! lukas mokvla siyvarulma gikarnaxa?! _
magari Semohkra da Zirs dacemuls wixli urtya. grami-
tona ugonod egdo. _ morieliviT unda gaisriso! _ jagaram
saxeze daadga wixli. gramitona aRar sunTqavda. _ gveli-
viT gzaze unda egdos, magram simyraliT aqac Seawuxebs
xalxs! _ fexiT gadaagora da xevSi gadaagdo...
Salvas imave dRes moaxsenes, vibrionas sanaxavad viRac
rostom xanjaliaSvili iyo, etyoba misi axlobelia, eqims
fuli dautova, kargad mouare, ar unda mokvdeso.
_ vibriona xom ar dalaparakebia? _ Salva SeSfoTda.
_ rogor daelaparakeboda, rac moiyvanes, gonze ar mo-
sula.
Salva cotaTi damSvidda. maSinve gamomZiebeli naxa.
_ xom ici, eg sasicocxlo ar aris, Cemi Tanaklaseli
516
mokla. mokled, es aiRe, danarCeni pativiscema Cemze iyos,
_ gramitonis darCenili xuTi aTasi misca.
_ nu RelavT, batono Salva, eg im palatidan cocxali
ver gamova; sanam rames ityvis, manamde mokvdeba, _ gamomZie-
belma agrZnobina, rom Salvas swored misi enis amodgmisa
eSinoda.
vibriona imave dRes moinaxula. TvalebdaxuWuls yurSi
CasZaxa: _ vibrion, SenTan sanaxavad vin iyo?
man Tvalebi uceb gaaxila.
_ luka iyo, luka da mere miqel-gabrielad gadaiqca.
ra mindao, risTvis movida?
_ luka rad mokalio.
_ mere?
_ me vuTxari, rom lukas qeSelam esrola Salvas da
gramitonas davalebiT.
_ vaime! _ gamomZiebelma xeli Semoikra TavSi... viRacam
ukve icis yvelaferi. Salvas mainc arafers dauSaveben, me
ki fuls davkargam.
vibriona TvalebdaxuWuli iwva. gamomZieblis TavSi az-
rebi jarasaviT brunavdnen.
_ is miqel-gabrieli kidev mova? _ vibrionam uceb
hkiTxa.
_ nu geSinia, mSvidad iyav, is aRarasodes mova, _ uTxra
gamomZiebelma da cxvir-pirze xeli daafara.
cota xnis Semdeg gareT gamovida da dacva gaafrTxila:
_ aravin SeuSva, sZinavs. eg cocxali mWirdeba! _ mere mkur-
nali eqimic moinaxula da sTxova, vibriona gadamirCineo.
amis Semdeg kmayofili wavida, rom Salvas moaxsenebda vib-
rionas daRupvis Sesaxeb...
gaxarebuli Salva Siraqis binisken miqroda Tavisi
amaliT. luka ise gaaqro, masze eWvs ver aiReben. orive
mkvlelic mkvdaria. Tumca Tu gadarCebodnen, maTi likvida-
517
cia dagegmili hqonda. axla ki yvelaferma ise Caiara, ukeT-
ess ver inatrebda.
mze kavkasionis qeds Subis tarze amocilebuli iyo,
Salva Siraqis binaze rom mivida. maSinve miarTves skami da
magida, dacvis sami vaJbatonic gverdiT daudga. Salvam jer
doinjSemoyrilma gaiar-gamoiara. gaxarebuli iyo, mal-male
umizezod icinoda. mere dajda da Sokoladis Tavisi wesiT
darigeba daiwyo. mis win Cacucqebuli Zafli am saqmeSi yve-
las sjobda. Salva xarxariT iklebda iqaurobas, Cemi ZaRli
yvelaze kargad iWerso Sokolads.
gzaze manqana gamoCnda, maTken didi siCqariT modioda
gramitona, gaigebda rac moxda da gaixarebda; albaT fulic
miaqvs _ Salvam gaifiqra da siamovnebis RimiliT saxe
gaebadra.
manqana maT win damuxruWda da mtveri inerciiT iqauro-
bas moedo. uceb gadmoxta jagara xelSi pistoletiT. sanam
dacvis biWebi iaraRs amoiRebdnen, samives daaswro da grami-
tonas gzas gauyena; ZaRli RreniT gauqanda da SublSi tyvia
daimsaxura.
SiSisgan dambladacemuli Salva skamidan adgomas ver
axerxebda; danarCenebi gaqceva apirebdnen.
_ adgilidan fexi aravin moicvalos! _ uyvira jagaram
da Salva skamidan wamoagdo.
_ ra ginda, jagar? _ SiSisgan Zlivs amoiknavla.
_ jagara ki ara, rostoma var xanjaliaSvili. Se ax-
varo, jer ar mogaxsenes, rom vibrionam yvelaferi Cami-
kakla?!
_ vaime! _ Salvas kinaRam guli SeuRonda.
_ lukam ra dagiSava?! _ jagaram uyvira.
_ aaaraferi!
jagaras gaaxsenda, klara rogor itanjeboda da sikvdils
natrobda; jigara daemduRra.
518
_ Se arakaco, is Seni ConCoriki coli erT cremlsac
ar gaRirsebs, ro CagaZaRleb; TqvenTvis siyvaruli codvaa!
_ jagaras Salvas xmis gagoneba ar undoda, pirSi pisto-
leqts lula CasCara. Salva axrialda, raRacis Tqmas apir-
ebda, aRar dascalda, tyviam Tavis qala axada.
_ vaime, vaime! xom veubnebodi, mozveri ar dakla-meTqi!
_ mosTqvamda daTa.
_ visi mozveri dakaliT?! _ jagara mas miubrunda.
_ me marto bakSi Sevyare, Salvam kide, mozveri daka-
liTo.
_ Sen vina xar?
_ aqaurobas vuvli.
_ yma xar, Seni deda! _ jagaram pistoletis tari Cas-
cxo TavSi, daTa miwaze gaiSxlarTa.
_ Cven ubralo muSebi varT, araferi dagviSavebia! _
danarCenebi Seexvewnen.
_ wadi Tqveni beCavi deda! _ jagaram Seigina, manqanaSi
Cajda da iqaurobas moscilda.
vrceli mindori gaiara da TavdaRmarTze daeSva. fer-
dobze mwyemsi ijda, iqve fara Zovda.
`yvelaferi morCa, aqamde vicodi, rogor movqceuliyav,
axla ra gavakeTo? ex, luka, rogor mWirdebi! Sen grosmais-
teri iyavi, me ki ori svlis iqiT verafers vxedav. ege,
gaviWede kidec CixSi~. manqanidan gadmovida. cota xans idga,
`es aRar mWirdeba~, gaifiqra. Tavqve dagorebuli manqana
mindorze gadavida, siCqares moumata, qvebze da goraxebze
xtunviT xrams miadga da Sig Caeyuda.
jagara ferdobze avida. mTeli Ramis uZilos da gancdeb-
iT damZimebuls daRla moeZala. tinis qvis ZirSi Camojda
da pistoleti gadatena.
mwyemsi Congurs ukravda; mere simRerac aayola:
520
oxeri am qveynad yofna
sul sikvdilis lodinia,
zogis jeri adre dgeba,
zogis kidev modis gvian.
gangebidan movlenili
didi riyis lodic kia,
maTxovarsac mouZebni
gandidebul lordis Wias.
sakuTari sikeTisTvis
yvelas sWirs igi vneba,
ZiZgilia saTaviso
viRac mitom ikbineba.
bolos suli gafrindeba,
xorci mtverSi ganibneva,
xsovnis narCens SeuCndeba
mojiriTe Jami rbevad.
jagaras simRera iavnanasaviT Caesma, amdeni ramis gadata-
niT daRlils da Rrmad CaeZina. policiis manqanebis sirenebis
xmam gamoaRviZa.
_ dagvnebdi! _ viRaca iZaxoda.
_ wadi Tqveni! _ daiyvira jagaram da pistolets dasta-
ca xeli.
srolis xma karga xans ismoda. bolos yvelaferi miwy-
narda. maRla caSi aWrili torola laRad galobda. Wri-
Winebic Cveulebrivad xerxavdnen smenis simebs...
ormoci dRe gavida lukas gardacvalebidan. zauri da
timoTe am xnis ganmavlobaSi iqaurobas ar moscilebian.
borisi sul oxvriT dadioda da roca marto rCeboda,
521
moTqmiT guls iTuTqavda; _ ra adamiani mokles, kaco! _
iZaxda da mkerdSi muSts irtyamda.
klara aCrdils daemsgavsa. lukas eCurCuleboda, efere-
boda, Sendobas sTxovda, rom Tavisi sicocxlis masze ga-
dasvla ver moaxerxa. _ ra vqna, luka, jagaram samagieros
gadaxdis saSualeba ar momca; axla albaT isac SenTan aris.
me ubeduri ki am jojoxeTis cecxlSive vixrakebi. male
gnaxav, luka, male! _ uceb wamoxteboda da mis saflavisken
garboda. lali da zauri oxvriT da godebiT Zlivs moa-
brunebdnen xolme. marTalia uSlidnen, magram lukas safla-
vis gverdiT axali gaaTxrevina, luka farTed unda iyoso,
imizezebda.
oormocze yvela lukas saflavTan Segrovda. kacebma
Sesandobaris Wiqebi gadauqcies. ukan gamobrunebas apirebdnen.
saflavze damxobili klara uceb fexze wamoiWra, TiTqos
pepelas iWerso, xelebi aasavsava. _ midixar luka?! _ sa-
sowarkveTilma daiZaxa. _ mec movdivar, damicade! _ kabis
jibeSi Camaluli minosas naCuqari pistoleti amoiRo da
safeTqelze miido.
_ ras Svrebi?! _ zauri misken RrialiT gaqanda.
_ movdivar, luka! _ klaras Zaxili pistoletis xmas
SeuerTda.
522
S i n a a r s i
muxTlobis rokva ...................................................................................................... 5
moswavle da maswavlebeli erosis tyveobaSi ................................. 19
nebieri maswavleblis waforxileba .......................................................... 33
erosisgan Secdenili maswavleblis dasja .......................................... 38
jagara- maswavlebelTa risxva .....................................................................40
dimitri davaraSvilis bolo gakveTili ...............................................48
TamaSi ar ici, namusi sad dakarge ............................................................69
dasmena ............................................................................................................................ 81
cTunebis Widili nebisyofasTan .................................................................. 101
Zlieri mamakacia gramitona .........................................................................107
meqaTmeebis mususi ................................................................................................. 115
Tavis tkivilad qceuli masxroba ............................................................ 119
Seryeuli kbili .....................................................................................................127
siyvarulis mwveli gancda ............................................................................ 131
papunas natkeni xeli ..........................................................................................139
uimedo siyvarulis msxverpli .....................................................................142
soflad Sromaze gadacvlili karieristuli ambiciebi ..........145
sasuqis gadamyrelebi ......................................................................................... 151
giJic aseTi unda ...................................................................................................164
gramitonis oinbazoba ........................................................................................170
saSiSi daavadebis niSnebi ................................................................................172
siyvaruliT gzaabneuli ...................................................................................201
dinebis sawinaaRmdego mocurave ............................................................... 208
SiSis karnaxiT Cadenili danaSauli ...................................................... 225
es vaglaxi ucxoeTis agentia ...................................................................... 257
naxevari Wiqa Rvinis da SeuWmeli lukmis fasi ............................ 282
erTi kaci idga wnoris qveS ........................................................................ 294
Tu ginda warmatebas miaRwio, yvelafris
kadreba SeiZeli ...........................................................................................314
523
muxTalTa borotebaze damyarebuli momxveWeloba ....................363
areuli monasteri ................................................................................................398
brZola Tbili adgilisaTvis ...................................................................... 424
mrude gonebis borgva ........................................................................................435
ukuRmarTi cxovrebis msxverplni ............................................................. 468
sicocxleSive gardacvlilTa RvarZli .............................................. 480