ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ

Β.Ι. ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥΚαθηγητής Ε.Μ.Π., Πρόεδρος Σ.Ε.Α.Β.

Διημερίδα Διαβούλευσης για την Υλοποίηση των Συγχρηματοδοτούμενων Δράσεων των Πανεπιστημίων στο Πλαίσιο του

Επιχειρησιακού Προγράμματος«ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ»

Καρδίτσα, 18-19 Σεπτεμβρίου 2008

ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ ΤΟ 1996

• Οι Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες σε μικρό ποσοστό αυτοματοποίησης

• Μικρή εμπειρία στις νέες τεχνολογίες• Έλλειψη διαλόγου μεταξύ των

βιβλιοθηκών, με εξαίρεση το ετήσιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών

• Έλλειψη αποδεκτών εθνικών προτύπων

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

• Όλες οι Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες έχουν βιβλιοθηκονομικά συστήματα αυτοματοποίησης

• Επαρκής έως μεγάλη εμπειρία στις νέες τεχνολογίες

• Διάλογος μεταξύ των βιβλιοθηκών, όχι μόνον μέσω του ετήσιου Συνεδρίου Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, αλλά κυρίως μέσω του Σ.Ε.Α.Β.

• Λειτουργία νέων κτιρίων Κεντρικών Βιβλιοθηκών σε πολλά Ιδρύματα

• Εξοπλισμός Βιβλιοθηκών

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ Σ.Ε.Α.Β. (1/6)

• Ως σημαντικότερο επίτευγμα θεωρείται η, μετά από αρκετές δυσκολίες, επίτευξη της συνεργασίας μεταξύ των Βιβλιοθηκών όλων των Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

• Σημαντικό, επίσης, επίτευγμα είναι η συμμετοχή άνω των μισών Ιδρυμάτων σε διάφορες ενέργειες που αποσκοπούσαν στη συνολική αναβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχουν οι Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ Σ.Ε.Α.Β. (2/6)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ Σ.Ε.Α.Β. (3/6)

• Λειτουργία του Συλλογικού Καταλόγου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Σ.Κ.Ε.Α.Β. (κεντρικού και κατανεμημένου)

1.973.925

233.241

633.234

201.670

64,89% 7,67% 20,82% 6,63%0

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

Πανεπιστήμια (18 βιβλιοθήκες)

ΤΕΙ (17 βιβλιοθήκες) Συνεργαζόμενες βιβλιοθήκες (6 βιβλιοθήκες)

Κυπριακές βιβλιοθήκες (4 βιβλιοθήκες)

Εγγραφές βιβλιοθηκών (3.042.070 εγγρ.)

Ο Σ.Κ.Ε.Α.Β. αποτελεί τη μεγαλύτερη βιβλιογραφική βάση της Ελλάδος. Ενοποιεί τις εγγραφές από 45 Ιδρύματα και Φορείς.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ Σ.Ε.Α.Β. (4/6)

• Συλλογική ηλεκτρονική πρόσβαση στο πλήρες κείμενο επιστημονικών περιοδικών και βιβλιογραφικών βάσεων δεδομένων.

12.716

2.711

7.193

9.280

13.631

1999 - 2001 2002 - 2003 2004 - 2005 2006 2007

Τίτλοι περιοδικών στους οποίους έχουν ηλεκτρονική πρόσβαση τα μέλη του Σ.Ε.Α.Β.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ Σ.Ε.Α.Β. (5/6)

• Λειτουργία της Μονάδας Ολικής Ποιότητας Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Μ.Ο.Π.Α.Β.).

• Κεντρική Μηχανή Μετα-Αναζήτησης (Metasearch) - Διασύνδεση όλων των πηγών του Σ.Ε.Α.Β. (Εκδότες, E-books, βάσεις δεδομένων, Βιβλιογραφικές Βάσεις, Σ.Κ.Ε.Α.Β., κτλ.)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ Σ.Ε.Α.Β. (6/6)

• Δίκτυο Διαδανεισμού Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών

– Ξεκίνησε η κανονική λειτουργία (στάδιο τελικών ελέγχων)

– Συμμετέχουν όλα τα Μέλη του Σ.Ε.Α.Β.– Στηρίζεται στο πιο διαδεδομένο λογισμικό VDX –

OCLC– Πλήρης Διασύνδεση με τον Σ.Κ.Ε.Α.Β., αλλά και

με τα συστήματα ανοικτού κώδικα των μελών μας (όπως το SMILLE του Παν. Μακεδονίας και του PLEAS του Πάντειου Πανεπιστημίου).

– Σχεδιασμός των μελλοντικών επεκτάσεων (πολλαπλοί λογαριασμοί, υποστήριξη παραρτημάτων, patron inititiated διαδανεισμός κτλ.)

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (1/4)

• Σημαντική αναβάθμιση στην πρόσβαση από την ερευνητική κοινότητα στις πηγές πληροφόρησης.

• Προσπάθεια ένταξης στη συμβατική εκπαιδευτική διαδικασία.

• Απαραίτητη προϋπόθεση για τη δια βίου μάθηση.

Χρονική εξέλιξη αριθμού άρθρων που οι χρήστες

κατέβασαν στον Η/Υ τους

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (2/4)

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

202.691

557.260

988.8491.182.601

2.322.743

3.430.121

3.999.750

4.544.537

Χρονική εξέλιξη αριθμού δημοσιεύσεων ερευνητών Ελληνικών Ιδρυμάτων

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (3/4)

Δεκαετία Scopus WoS

1981-1990 9.767 14.114

1991-2000 33.262 32.567

2001-2008 65.626 54.642

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (4/4)

• Ποια είναι τα επόμενα βήματα:– Αύξηση της χρήσης των παραδοσιακών και

ψηφιακών υπηρεσιών των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών από τους προπτυχιακούς φοιτητές

– Αυτό προϋποθέτει αλλαγή στον τρόπο διεξαγωγής των μαθημάτων

– Σταδιακή κατάργηση του ενός και μοναδικού συγγράμματος

– Εκμάθηση στους φοιτητές δεξιοτήτων μάθησης, με ταυτόχρονη απαλλαγή από την «αυθεντία» του ενός συγγράμματος, που οδηγεί στη συνέχιση της αποστήθισης

ΚΥΡΙΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΕΝΟΣ Α.Ε.Ι. (1/3)

• Για τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές:– έμφαση στη μάθηση και η ενθάρρυνση για

ενεργό συμμετοχή τους στη διαδικασία της– ενθάρρυνση για αναζήτηση πληροφοριών,

αξιολόγησή τους, επιλογή των κατάλληλων, σύνθεση και παρουσίασή τους

– στήριξή τους, ώστε να μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν και να αναπτύσσουν μια ισχυρή και δια βίου σχέση με τη μάθηση

ΚΥΡΙΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΕΝΟΣ Α.Ε.Ι. (2/3)

• Για το διδακτικό/ερευνητικό προσωπικό:– πρόσβαση σε μεγάλο αριθμό ηλεκτρονικών

επιστημονικών περιοδικών, βιβλιογραφικών βάσεων δεδομένων και εξειδικευμένων ηλεκτρονικών βιβλίων

– δημιουργία υποδομών για τη συγκέντρωση, διατήρηση και προβολή της ερευνητικής και συγγραφικής τους δραστηριότητας, μέσω των ακαδημαϊκών καταθετηρίων

– δημιουργία αρχείου ελλήνων ερευνητών– συντονισμός της δημιουργίας και η συνεχής

υποστήριξη ελληνικών επιστημονικών ηλεκτρονικών περιοδικών ανοιχτής πρόσβασης

ΚΥΡΙΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΕΝΟΣ Α.Ε.Ι. (3/3)

• Τα προηγουμένως αναφερθέντα:– βρίσκονται σε πλήρη αντιστοιχία με τη

διεθνή πραγματικότητα– απορρέουν από τις απαιτήσεις της Ε.Ε.

(διακήρυξη Μπολόνια, οδηγίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας, οδηγίες της EUA)

– αποτελούν κομβικά κριτήρια της διαδικασίας αξιολόγησης των ελληνικών Α.Ε.Ι.

ΤΙ ΔΕΝ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ• Ένταξη των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών στο ΕΣΠΑ

του ΥπΕΠΘ ως υποέργα σε άλλες ιδρυματικές ή τμηματικές δράσεις.

• Στην περίπτωση αυτή θα προκύψουν προβλήματα, όπως:(α) απουσία συνολικής εικόνας των υποδομών και

υπηρεσιών που πρέπει να αναπτυχθούν(β) ανάπτυξη εκ νέου βασικών υποδομών και απόκτηση τεχνογνωσίας από όλες τις ομάδες/μονάδες που θα θέλουν να υλοποιήσουν αντίστοιχα έργα(γ) ανομοιογένεια παραγόμενων προϊόντων, με συνακόλουθες δυσκολίες στην εκπαίδευση των χρηστών(δ) αδυναμία συνένωσης προϊόντων σε εθνικές πλατφόρμες/δράσεις(ε) άγνοια προτύπων – δημιουργία προϊόντων με

αδυναμία αξιοποίησης στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο(στ) αδυναμία συνέχισης διάθεσης των προϊόντων μετά τη λήξη της χρηματοδότησης

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (1/3)• Ύπαρξη δύο ειδών δράσεις: μία ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ

για κάλυψη των αναγκών σε εθνικό επίπεδο, και ΚΑΘΕΤΕΣ που θα καλύπτουν τις ιδιαίτερες ανάγκες της Κεντρικής Βιβλιοθήκης κάθε Α.Ε.Ι.

• Η ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ δράση μπορεί να ενταχθεί στους άξονες:– 1, 2 και 3 «Αναβάθμιση της ποιότητας της

εκπαίδευσης και προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης».

• Οι ΚΑΘΕΤΕΣ δράσεις μπορούν να ενταχθούν στους άξονες:– 7, 8 και 9 «Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης

ενηλίκων», και– 10, 11 και 12 «Ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου

για την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας».

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (2/3)

• Η ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ δράση προτείνεται να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:(1) προμήθεια ηλεκτρονικών περιοδικών και βιβλίων (εφόσον δεν εντάχθηκαν στο πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων)(2) προμήθεια αρχείων (backfiles) ηλεκτρονικών

περιοδικών(3) αναβάθμιση των υπηρεσιών του Σ.Κ.Ε.Α.Β. με νέες καινοτόμες δράσεις και διάχυση της τεχνογνωσίας σε βιβλιοθήκες άλλων δημόσιων φορέων(4) ανάπτυξη υπηρεσίας δανεισμού άρθρων από

πηγές του Σ.Ε.Α.Β. προς άλλους δημόσιους φορείς(5) ανάπτυξη εθνικών προτύπων(6) δημιουργία αρχείου Ελλήνων ερευνητών(7) θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας(8) διασύνδεση ακαδημαϊκών καταθετηρίων των

Α.Ε.Ι.(9) ανάπτυξη εθνικών δεικτών ποιότητας για τις

ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (3/3)• Οι ΚΑΘΕΤΕΣ δράσεις προτείνεται να περιλαμβάνουν

όλα ή κάποια από τα ακόλουθα, μέσω ανταγωνιστικών προτάσεων:(1) ανάπτυξη ή δημιουργία Ακαδημαϊκών Καταθετηρίων

(εφόσον δεν έχουν ήδη αναπτυχθεί)(2) δημιουργία κατάλληλων υποδομών ηλεκτρονικής

εκδοτικής (e-publishing) στην ελληνική γλώσσα, με λογισμικό ανοικτής πρόσβασης

(3) προμήθεια, αλλά και ανάπτυξη, ψηφιακού περιεχομένου, ειδικά για εκπαίδευση από απόσταση(4) δημιουργία ηλεκτρονικού ευρετηρίου ελληνικών

περιοδικών(5) πιλοτική δημιουργία συγγραμμάτων σε ηλεκτρονική

μορφή, με στόχο την κατάργηση των έντυπων συγγραμμάτων

(6) βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών σε ΑμεΑ(7) ανάπτυξη προγραμμάτων πληροφοριακού γραμματισμού(8) ανάπτυξη συνεργασιών για χρήση λογισμικού ανοιχτής πρόσβασης στις βιβλιοθηκονομικές εφαρμογές(9) ανάπτυξη συνεργασιών για μείωση του φαινομένου της λογοκλοπής σε εργασίες φοιτητών

ΤΕΛΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

• Η βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στη χώρα μας.

• Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ερευνητών της χώρας μας.