توانایی انجام عمل به صورت مطلوبتعریف مهارت:

زن�دگی مجموع�ه از محرکه�ای دارای ابع�اد مختل�ف جس�می تع�رف زن�دگی : – عاطفی –

دنی�ای و گ�ذارد می اث�ر ف�رد ب�ر ک�ه اس�ت ش�ناختی و اخالقی – اجتم�اعی پدیداری فرد را

تعیین می کند.

ب�ه اص�ول هش�تگانه مهارته�ای زن�دگی از دی�دگاه س�ازمان بهداش�ت ب�ا توج�ه جهانی هشت

زمین�ه م�وثر در رش�د و ش�کوفائی زن�دگی ب�ه ش�رح ذی�ل م�ورد بررس�ی ق�رار خواهد گرفت.

- تعامل و ارتباط1- سازگاری و رضامندی 2- امیدواری و شادزیستن3- عشق و دوستی و همدلی4- انتخاب – تصمیم گیری 5- مسئولیت پذیری و متعهد 6- تعیین اهداف و برنامه ریزی7- کنترل استرس8

�اط��امل و ارتب��اطتع��امل و ارتب�تعیک پیام و چگونگی : کنش و واکنشی است که چگونگی ارسال تعریف ارتباط

دریافت پیام را

ژستها و اطوارها کند که بصورتهای مختلف کالمی – رفتاری – ذهنی ‌ معین میو ....اتفاق

افتد و مهمترین خصیصه آن دو سویه بودن است.‌ می

توانایی نظارت بر احساسات و هیجانی خود وهوش هیجانی عبارت است از:

دیگران، توانایی تشخیص و تفکیک احساسات خود دیگران.

IQشود.‌ شامل توانایی ما برای یادگیری ، تفکر منطقی ، انتزاعی می

EQشود.‌ شامل توانایی ما در جهت خود آگاهی هیجانی و اجتماعی می

سالووی هوش هیجانی را شامل پنج حیطه اصلی سالووی هوش هیجانی را شامل پنج حیطه اصلی داندداند‌‌میمی ::

شخص�ی:• عواط�ف ب�ه شناخت نس�بت ک�ه اف�رادی اس�ت هیج�انی ه�وش بن�ای س�نگ تو�انند زندگی �خویش� را هدایت کنند.‌اح�ساسا�ت خود ا�طمین�ان بیشتر�ی دارن�د بهتر م�ی

ق�درت تنظیم احساس�ات خ�ود، توان�ایی اس�ت ک�ه ب�ر حس ه�ا:‌به ک�اربردن درس�ت هیجان•باشد.‌خود آگاهی متکی می

ب�رای برانگیختن خ�ود:• ب�ر نفس خ�ود و ب�رانگیختن شخص�ی، تس�لط ب�رای عط�ف توج�ه، خ�الق ب�و�دن الزم �اس�ت س�ک�ان ره�بر�ی ه�یجانه�ا� را �در د�س�ت� بگ�یرد ت�ا �بتو�ا�ن�د� ب�ه �ه�دف خ�ود

دست یابد.

•: دیگ�ران عواط�ف عالیم شناخت ب�ه باش�ند برخ�وردار بیش�تری هم�دلی از ک�ه اف�رادی ی�ا خ�واس�ته نیا�زه�ا های� دیگ�ران اس�ت توج�ه� بیش�تری ‌اجتم�اعی ظ�ر�یفی ک�ه نش�ان� دهن�دة

دهند.‌نشان می

ارتباط• ارتباط‌ بخش عم�دهه�ا:‌حف�ظ از ه�نر برق�راری ه�ا، مه�ارت کن�ترل عواط�ف در ‌ای دیگ�ر�ان اس�ت. �اف�رادی� ک�ه د�ر این �مه�ارت ه�ا تو�ان�ایی� زی�ادی� دارن�د� در ه�ر آنچ�ه ک�ه ب�ه کنش

ک�نند.‌گرد�د به خوب�ی عمل� می‌متقا�بل آرا�م با �دیگ�ران� باز می

�وش هیج�انی��ای ه��وش هیج�انیم�ولفه ه��ای ه�م�ولفه ه

عام�ل در آن م�ؤثر هس�تند 15 مولف�ه ب�ه ش�رح زی�ر دارد ک�ه 5این ه�وش بن�ا ب�ه نظ�ر »ب�ار- آن« هرچه

ها را در خود بیابند هوش هیجانی باالتری دارند.‌ افراد تعداد بیشتری از این مولفه

- مهارتهای درون فردی شامل1الف- خود آگاهی هیجانی : بازشناسی و فهم احساسات خود

ب- جرات: ابراز احساست ، عقاید ، تفکرات ، دفاع از حقوق شخصیپ�ذیرش خودش�کوفایی : تحق�ق بخش�یدن ب�ه اس�تعدادهای ب�القوه ‌ج- خ�ود تنظیمی : آگ�اهی ، فهم ،

خویشتنو احترام به خویشه�- استقالل

: خودفرم�انی و خودکن�ترلی در تفک�ر و عم�ل شخص�ی و ره�ایی از وابس�تگی هیجانید-

- مهارتهای میان فردی2الف- تعهد اجتماعی : عضو موثر و سازنده گروه اجتماعی خود بودن، نشان دادن

خود به عنوان یک شریک خوبب- همدلی : توان آگاهی از احساسات دیگران، درک احساسات و تحسین آنها

- سازگاری:3ال�ف- مس�اله گش�ایی: تش�خیص و تعری�ف مس�ائل ، همچ�نین ایج�اد راه کاره�ایی موثر

ب- آزم�ون واقعیت: ارزی�ابی مط�ابقت می�ان آنچ�ه ب�ه ط�ور ذه�نی و آنچ�ه ب�ه ط�ور عی�نی شود.‌تجربه می

ج- انعط�اف پ�ذیری : تنظیم هیج�ان ، تفک�ر و رفت�ار ب�ه هنگ�ام تغی�یر م�وقعیت و شرایط

- کنترل استرس4ال�ف- توان�ایی عق�ل اس�ترس: مق�اومت در براب�ر وق�ایع ن�امطلوب و موقعیته�ای اس�ترس

زاب- کنترل تکانه: ایستادگی در مقابل تکانه یا انکار تکانه

- خلق عمومی5الف- شادی : احساس رضایت از خویشتن ، شادکردن خود و دیگران

ب- خوش�بینی : نگ�اه ب�ه جنبه�ای روش�ن زن�دگی و حف�ظ نگ�رش مثبت ح�تی در مواج�ه ب�ا نامالیمات

�وش هیج�انی��ای ه��وش هیج�انیم�ولفه ه��ای ه�م�ولفه ه

کنت�رل و اف�زایش هوش هیج�انیکنت�رل و اف�زایش هوش هیج�انی

چگونه میتوان هیجانها را کنترل کرد؟افزایش عقل کافی و کنترل چشم•ای مناسب‌توانایی ابراز خشم به شیوه•کاهش احساس تنهایی و اضطراب اجتماعی•افزایش احساس مثبت نسبت به خود•بهتر کنار آمدن با فشار روانی•

توان خود آگاهی هیجانی را افزایش داد‌چگونه میپیشرفت در تشخیص هیجان های خود و نام گذاری آنها•توانایی درک بهتر منشاء احساسات•تشخیص تفاوتهای میان احساسات و اعمال•

اجزاء اصلی دورة درسی شناخت خوداجزاء اصلی دورة درسی شناخت خود

دوره درسی شناخت خود به عنوان الگوی برای آموزش هوش دوره درسی شناخت خود به عنوان الگوی برای آموزش هوش باشد. باشد. ‌‌هیجانی مطرح میهیجانی مطرح می

گانی برای ‌ )الف( مشاهده و شناخت احساسات خود )ب( یافتن واژه- خود آگاهی : 1بیان احساسات )ج( آگاه شدن از ارتباط میان افکار، احساسات ، واکنش

بررسی اعمال خود و آگاهی بر پیامدهای آنهاگیری شخصی:‌- تصمیم2 استفاده از گفتگو با خود برای پیدا کردن پیامهای منفی- مدیریت احساسات:3 روشهای آرمیدگی- مقابله با فشار روانی:4 درک احساسات و عالیق دیگران- همدلی:5 صحبت کردن درباره احساساتها :‌- ارتباط6 ارزش دهی به روراست بودن و ایجاد حسن اعتماد به نفس- خودفاش سازی:7های هیجانی خود و ‌ شناسایی الگوهای موجود در زندگی و واکنش- بینش یابی :8

دیگران احساس غرورکردن و نگریستن به خود از زوایه مثبتپذیری:‌- خویشتن9

قبول مسوولیت تشخیص پیامدهای اعمال خود- مسئولیت های شخصی:10 ابراز عالیق و احساسات خود بون خشم یا انفعال- جسور بودن :11 آگاهی بر اینکه چه هنگام رهبری را بر عهده بگیرد و یا تبعیت کند.- پویایی گروه :12 نحوه مبارزة عادالنه با افراد دیگر، استفاده از الگوی پیروز- پیروز - حل تعارضان :13

در بحث و حل تعارضات.

�ازگاری�����ازگاریس����ستعریف سازگاری: قدرت انطباق و پذیرش محرکهای محیطی بر اساس شرایط موجود

ضرورت و اهمیت سازگاریالف- کامل نبودن – جلوگیری از احساس گناه و سرزنش شخصه

ب- اجماع و پذیرش نیازهای گوناگون کنار هم بر حسب شرایط سنی – فرهنگی و اعتقادی

عوامل مؤثر در قدرت سازگاریالف- خود آگاهی ب- سالمت شخصیت ج- هوش

ویژگیهای افراد خود شکوفا از دیدگاه مازلوداشتن درک درستی از واقعیت•توانایی پذیرش خود و دیگران•طبیعی بودن•مشکل محور بودن بعوض خود محور بودن•عالقمند به تنهایی و خلوت•مقاومت در برابر همشکل شدن با دیگران•همدلی نسبت به دیگران•

�اد ��دواری و ش��اد امی��دواری و ش�امیزیست�نزیست�ن

تعریف امید :وض�عیت مثبت انگیزش�ی ک�ه ب�ر احس�اس حس متقاب�ل حاص�ل ش�ده از ان�رژی

(Path-ways) و نقش�ه کش�ی ب�رای رس�یدن ب�ه اه�داف (agency)هدفمن�د ( 1991باشد )سیندر – ایرونیگ و اندرسون ‌می

ب�ه هدف�داری ب�ه مع�نی اعتق�اد بلک�ه انک�ار واقعیت نیس�ت ب�ه معن�ای امی�دواری هس�تی و داش�تن رویک�ردی اس�ت ب�رای مش�کالت و چ�یرگی ب�ر موان�ع یع�نی

پذیرفتن همه واقعیتها و سعی در تغییر عوامل نامطلوب

اصول رسیدن به امیدواری و زندگی شادمانهمهمترین اصول روانی موثر در امیدواری:

توجه کافی بر شادکامیهای زندگی در کنار ناکامیها )دنیا مثبت اندیشی :•خندد( ضرب المثل انگلیسی ‌مثل آئینه است اگر در آن بخندی به تو می

آورید ‌ تعادل برقرار کردن بین انتقاداتی که از خود بعمل میعزت نفس :•و یادآوری ارزشمندیهای شخصی

ای عمل کند که نظارت دقیق بر ‌ شخص به گونهکنترل پذیری شخصی:•رفتار خود داشته باشد و از وابستگی غیر واقع بینانه پرهیز شود.

ای مثبت: در این حیطه بایستی به ای مثبت: در این حیطه بایستی به ‌‌سبک پاسخها محاورهسبک پاسخها محاورهای رفتار کرد تا دیگران موج مثبت خود را به سمت شما ای رفتار کرد تا دیگران موج مثبت خود را به سمت شما ‌‌گونهگونه

حرکت دهند برای این منظور در یک محاوره بایستی به نکات حرکت دهند برای این منظور در یک محاوره بایستی به نکات ::ذیل توجه داشتذیل توجه داشت

الف- سبک گفتار )آهسته و کند( ب- محتوای گفتار )پرهیز از جمالت منفی(ای )پرهیز از چهره بی تفاوت(‌ج- تماس چشمی )اجتناب از نگاه خیره( د- بیان چهره

ه�- حرکات بیانگر )شور و شوق در رفتار(باورها و اعتقادات : باورداشتن یک زندگی هدفمند که مبتنی بر اصول فراگیر و

دهد و روحیه توکلی به خالق ‌جهانشمول است، امیداوری را در زندگی افزایش میکند.‌یکتا، زندگی شادمانه را ایجاد می

مهمترین اصول زیستی مؤثر در امیدواری: جنبشهای عضالنی ، قدرت عکس العمل و استفاده مناسب از بازتابها را ورزش کردن :

عکس العملهای ‌دهد چون یکی از راههای رسیدن به امیدواری ،‌افزایش میکند دارای ‌مناسب و منطقی در برخورد با محرکهاست لذا شخصی که ورزش می

گیری عملی باالتری است و احساس رضایت شخصی افزایش ‌قدرت تصمیمیابد.‌می

خندیدن نیز نوعی ورزش صورت و حالتهای عضالنی چهره است که خندیدن )لبخندزدن(:در احساس مثبت امیدواری و رضایت از زندگی نقش مهدی دارد فرآیند زیستی

لبخند زدن تا احساس مثبت به شرح ذیل است.

عش�ق ، دوست�ی ، هم�دلیعش�ق ، دوست�ی ، هم�دلی

فرآین�دهای ، هم�دلی و دوس�تی عش�ق، ت�وان ‌کیفی در زن�دگی هس�تند ک�ه نمیتعریف� واحدی ا�ز آنه�ا ارائه ک�رد.

ای اس�ت ک�ه ‌تعری�ف عش�ق : عش�ق رابطهدارای سه عنصر است:

- تعهد 1•- صمیمیت2•�ترنبرگ 3•�)اس �هوت( �)ش �وس �ه -

1986)

استرنبرگ با توجه به نحوة کاربرد عناص�ر عش�ق، س�بکهای مختل�ف عش�ق

��توض�یح م�ی �ده�د� تئ�وری �مثلث� عش�ق ‌را: عناص�ر ‌اس�ترنبر�گ ک�اربر�د )ج�دول

عشق(

هوس صمیمیت تعهد نوع رابطه

* عالقه مندی

* دلباختگی

* عشق تهی

* * عشق رمانتیک

* * عشق ابلهانه

* * عشق رفاقتی

* * * عشق کامل

سبکهای همدلی و دلبستگیسبکهای همدلی و دلبستگی

دوستی ، از نظر معنایی نزدیک با واژه صمیمیت در تعریف عشق دارد.توان ‌همدلی ، از نظر معنایی نزدیکی با واژه تعهد در تعریف فوق از عشق دارد. پس می

گفت عشق فرایندی کلی در فضای زندگی است که دوستی و همدلی جزئی از آن است.

سبکهای دلبستگیسبک دلبسته ایمن: زن یا شوهر باور دارد که طرف مقابل او را دوست دارد.•سبک دلبستة نا ایمن اجتنابی: زن یا شوهر باور دارد که طرف مقابل او را دوست ندارد.•داند که طرف مقابل او را دوست دارد ‌سبک دلبستة نا ایمن دوسوگرا: زن یا شوهر می•

اما در اندازه و نحوة دوست داشتن مطمئن نیست.

سبکهای همدلی( 1987همدلی در فضای خانواده به سه سبک مشاهده می شود: )دیویس و اتاوت

درک دیدگاه فرد: تالش برای نگریستن از دید همسر•نگرانی و توجه همدالنه: توجه خالصانه و صادقانه به احساسات همسر•همدردی : خود را بجای همسر گذاشتن و تجربه کردن همان احساسات و هیجانات که او •

کند.‌تجربه می

انتخ�اب و تصمی�م گی�ریانتخ�اب و تصمی�م گی�ری

گیری اس�ت م�ورد تائی�د تم�امی ‌این مس�ئله ک�ه انس�ان دارای ق�درت انتخ�اب و تص�میمگی�ری ف�رد تحت� چ�ه ش�رای�طی ‌باش�د ام�ا �اینک�ه انتخ�اب و ت�ص�میم‌مت�خصص�ین می

افتد نظرات متعددی وجود دارد.‌اتفاق میدو دیدگاه مهم در این حیطه عبارتند از:

� تحت کن�ترل محی�ط اس�ت و ال�ف- دی�دگاه رفت�ار گ�رایی :• انتخ�اب و ارادة انس�ان ک�امالجبرگرائی محیطی

انتخ�اب و ارادة انس�ان ق�ادر ب�ه کن�ترل محی�ط است.ب- دی�دگاه ش�ناخت گ�رایی:•کنن�د ام�ا ه�ر دو در این خص�وص ‌هر دو دی�دگاه ف�وق هرچن�د حق�ایقی را مط�رح می

گر�فت�ار اف�راد د�ر ت�أثیر �پ�ذیری �هس�تند، �دی�دگاه �س�ومی ا�ز دو دی�دگاه �ف�وق مش�تق نامن�د. ب�ر طب�ق� این� دی�د�گاه هم اراده ‌ش�ود� ک�ه آن �را ر�فت�ارگرایی ش�ناختی می‌م�ی

�کن�د و �‌گ�یرد و �هم� ب�ر �آن ک�نش م�ی‌و ان�تخ�اب� ف�رد� تحت� ت�أثیرات� م�حیطی� ق�رار میگذارد.‌اثر می

گیری بدو صورت کلی قابل بررسی است.‌انتخاب و تصمیمب�االبردن س�طح آگ�اهی – کن�ترل وس�واس- • انتخ�اب و تص�میمات ف�ردی: ال�ف-

افزایش اعتماد به نفس ب- انتخاب و تصمیمات گروهی: مشارکت – انصاف – تعهد•

مسئ�ولیت پ�ذی�ری و تعه�دمسئ�ولیت پ�ذی�ری و تعه�د

مسئولیت پذیری یک فرآیند انتقالی است میان تعریف مسئولیت پذیری :رفتارهای فردی و رفتارهای جمع گرایانه ، مسئولیت پذیری و تعهد مکمل

یکدیگرند تعهد بعد انگیزشی برای به انجام رساندن مسئولیتها است.

دیدگاه بوم شناختیدر رابطه با عوامل فردی ، چون انسانها بصورتی ذاتی دارای عوامل فردی:

حالت خود دوست داری هستند، بایستی این حالت را در خود کنترل کرده تا نه کمبود، فرد را دچار حالتهای افسردگی سازد و نه افراط آن خود

شیفتگی بیمارگونه ایجاد کند مسئولیت پذیری در حیطة عوامل فردی به این کند.‌تعادل کمک می

عوامل ارتباطی شامل نحوة ارتباط با دیگران )میزان عوامل ارتباطی:•مناسب درون گرایی – برونگرایی(

شامل اثر مدرسه همساالن – سایر نهادها که تعهد و ای :‌عوامل جامعه•کند.‌مسئولیت پذیری آن شرایط خاص را ایجاد می

عوامل جهانی : شرایط و فضای زندگی انسانها نظر عدالت – آزادی – •برابری

�زی��زیتعیی�ن اه�داف و ب�رنامه ری�تعیی�ن اه�داف و ب�رنامه ری

در رابط�ه ب�ا اه�داف بایس�تی گفت، هم�ه انس�انها دارای ه�دف هس�تند ام�ا آنه�ایی در راه رس�یدن� ب�ه ا�ه�داف� موف�ق ا�ن�د ک�ه د�ارای ی�ک ب�رنام�ه ر�ی�زی �منظم و علمی ب�رای

رسیدن �به هدف�های خ�ود � هستند �که این� توان�ائی نوعی م�هارت �در زند�گی است. برنام�ه ری�زی: کن�ترل – انس�جام – س�ازماندهی و س�رعت بخش�یدن ب�ه کاره�ا در

ریزی ممکن است.‌قالب برنامه

در یک برنامه ریزی به عوامل ذیل توجه داشت:•: پای�ه ی�ک زمین�ة معین خط ک�ه ف�رد در ح�ال ح�اظر در یع�نی مق�دار مه�ارتی

داراست. برنام�ه بایس�تی بص�ورتی منظم و ت�دریجی اف�زایش یاب�د ت�ا ف�رد رش�د ت�دریجی:•

در روند رشد و رسش ، دچار ناتوانی و شکست نگردد.برنام�ه:• ش�ود، انعط�اف ری�زی برنام�ه نس�بی بص�ورتی بایس�تی برنام�ه ه�ر

اند.‌ه�ای مطل�ق گرایان�ه چ�ون فاق�د انعط�اف هس�تند، محک�وم ب�ه شکست‌برنامهتوانن�د در زن�دگی خ�ود ‌ اف�راد میخود –نظ�ارتی )تنبی�ه و تق�ویت شخص�ی( :•

ب�ه نح�وة ا�نج�ام ک�اره�ای خ�ود ن�ظ�ارت �کنن�د و �آنه�ا را� بص�ورتی� مناس�ب اص�الح کنن�د، �موف�ق و ت�ن�بی�ه �شخ�ص�ی ‌در� این� مس�یر م�ی ��شخص�ی جهت� ک�اره�ای �ت�وان ا�ز� تق�ویت

جهت کارهای ناموفق خود استفاده کرد.

�رس��رل است��رسکنت��رل است�کنت

آور از ‌ اس�ترس فرآین�دی منحص�ر ب�ه ف�رد اس�ت ک�ه بص�ورت مح�رکی رنجتعری�ف اس�ترس:شود )نسلیه(‌بیرون بر فرد وارد می

- کنترل درونی2 - کنترل بیرونی 1کنترل استرس بدوصورت وجود دارد. ها هم�ه چ�یز را ‌در این ح�الت ف�رد در زم�ان برخ�ورد ب�ا اس�ترس- کن�ترل ب�یرونی: 1

��می ��مق�ابل�ه ب�ا� اس�تر�س�ها به�ره �‌م�توج�ه ب�یرون �د�ان�د اف�راد�ی ک�ه� از �ای�ن ن�ح�وه کن�تر�ل در�ایج�اد ش�ده� ‌بر�ن�د مس�ئولیت‌می �ت �پذی�ری �ک�می دار�ن�د و دن�ی�ا را �م�س�ئول� تم�ام مش�کالگردد ‌دانند . مشکالت این افراد کمتر حل می‌می

این اف�راد هم�واره در جس�تجوی س�هم خ�ود در تش�کیل اس�ترس هس�تند - کن�ترل درونی:2باشند.‌ای�ن افرا�د مسئولیت �پذیر ب�وده و ا�لگوی �خوبی برای� سای�ر افر�اد اج�تماع می

: عوامل موثر در کنترل استرس عوامل محیطی و اکتسابی - عوامل ارثی )سیستم اعصاب(

شوند.‌ تقسیم میB و Aافراد از نظر کنترل استرس به دو تیپ شخصیتی توانن�د رفت�اری آرام و ب�دور از تنش را در ‌افرادیک�ه تحت ت�أثیر عوام�ل محیطی وارثی می

هس�تن�د در حال�یک�ه افرادیک�ه� عج�ول ب�ود�ه و ب�ه Bکنن�د� تیپ شخص�ی�تی ‌خ�ود ایج�اد م�ی�ب�ا تک�ا�ن�ش و �س�ر�عت �ب�اال می � هس�تند . تی�پ Aپرد�ازن�د �دارای ت�یپ شخص�یتی� ‌ک�ا�ره�ا

تغی�یر ر�فتار دهد.B بای�ستی جهت کنترل �استرسها ب�ه تیپ شخص�یتی Aشخی�صتی