قیام مختار

مختار كیست؟

مختار بن ابى عبیدة بن مسعود بن عمرو بن عمیر •بن عوف بن قسى بن هنبة بن بكر بن هوازن

از قبیله ثقیف، كنیه اش ابواسحاق، و لقـبش •كـیـسـان بود.

پـدر مـخـتـار ابـوعـبـیـده ثـقـفـى است كه در •اوایـل خـالفـت عـمـر از طـائف بـه مـدیـنـه آمـد و

در آنجـا سـاكن شد.

مـادر مـخـتـار دومـه است كه از زنـان بـا شخصیت •بـود و او را صـاحـب عقل و راى و بالغت و فصاحت

دانسته اند.

یارى رسانی به مسلم بن عقیل

بر اساس گواهی تـاریـخ و تـصـریـح شـیـخ مـفـیـد و طـبـرى، پـس از آن كـه مـسـلم بـن عـقیل وارد كوفه

شد، مستقیما به خانه مختار وارد شد، مختار او را گرامى داشت و رسما از او اعالم حمایت و پشتیبانى كرد.

مختار به ابن غرق گفت:• "هرگاه شنیدى كه من قیام كرده ام، بـه مردم بگو: مختار

به خونخواهى شهید مظلوم و مقتـول سرزمین كربال و فرزند پیامبر خدا - حسین بن على)علیهماالسالم( - قیام

كرده است. به خدا قسم، همه قاتالن حسین را از دم ."شمشیر خواهم گذراند

ابن اثیر نوشته است: هنگام دستگیرى

مسلم و هانى، مختار در كوفه نبود و او

براى جذب نیرو به اطراف شهر رفته بود

و وقتى خبر ناگوار دستگیرى مسلم را

شـنـیـد، بـا جمعى از افراد و یارانش به

كوفه آمد.

دستگیرى مختار توسط ابن زیاد :

یكى از دوستان مختار بـه نـام هانى بن \ه، نزد عمرو بن حریث، نماینده ابن جب

زیاد رفت و ماجراى مخفى شدن مختار را به عمرو اطالع داد.

مختار به حمایت عمرو نزد ابن زیاد رفت. 

وقـتـى چـشـم ابـن زیاد به مختار افتاد، فریاد زد:

"تو همانى كه به یارى پسر عقیل شتافتى؟ " مختار قسم یاد كرد كه من در شهر نبودم و شب را هم نزد عمرو

بن حریث به سر بردم.

آزادى مختار از زندان

مختار، زائدة بن قدامه را محرمانه نزد شوهر خواهرش، عبدالله فرزند عمر بن خّط\اب، به مدینه فرستاد و به او گفت: كه ماجرا را به عبدالله بگوید و او از یزید برایش تقاضاى

..عفو كندمختار، كه در یك قدمى مرگ بود، با

نامه یزید نجات یافت و ابن زیاد او را خواست و به او گـوشـزد كـرد: اگر

نامه امیرالمؤمنین)یزید(!! نبود، تو را مى كشتم.

64مختار در رمضان سال هجری وارد کوفه شد :

” مهدی، محمدبن علی مرا به سوی شما فرستاده که من

مورد اعتماد و وزیر و برگزیده و امیر او هستم و به من فرمان

داده با بی دینان بجنگم و به خونخواهی خاندان وی و دفاع

.از محرومان قیام کنم. ”

عبدالرحمن :” مختار از سوی شما ما را به کتاب خدا و سنت پیامبرش و خونخواهی خاندان وی دعوت

کرده و ما نیز با وی بیعت کردیم. اگر فرمان دهی، از او

پیروی کنیم. ” محمدبن حنیفه :

” به خدا دوست دارم خداوند به دست هر کدام از بندگانش که

صالح بداند، انتقام ما را از دشمنانمان

بگیرد. ”

حکومت مختار در روز چهارشنبه دوازدهم ربیع االول سال هجری آغاز شد. 66

کودتای اشراف کوفه علیه مختار :

حاکمیت مختار• نفوذ قدرت شیعیان• دفاع از محرومان و موالی• ترس از خونخواهی خاندان رسول الله )ص(•

مختار : سرهای شمر، عمربن سعد،خولی بن یزید

+ سی هزار دینار <<< محمدبن حنیفه

سپاه مختار متشکل از ایرانیان و اعراب و به فرماندهی ابراهیم بن مالک برای مقابله با

عبید الله بن زیاد بود.

شکست مختار :

- اقدامات مختار سبب فرار شماری از اشراف کوفه به نزد مصعب بن زبیر در

بصره شد و بدین ترتیب جبهه متحدی علیه مختار تشکیل گردید.

- سرانجام ائتالف بصره به سوی کوفه حرکت کرد.

- مصعب بن زبیر به همراه فراریان کوفی طی دو جنگ سپاهیان مختار را شکست داد.

نفر از همراهان مختار چند ماه در 6000- داخل قصر متحصن شدند.

علل شکست مختار :

پشت پا زدن به مالحظات دینی1.. برخوردهای عوامانه و ظاهر فریبانه2. خیانت اشراف قبایل کوفه به مختار هم چون : شبث بن 3

ربعی. باز ماندن از طرح یک برنامه اجتماعی و اصالحی4 . عدم توانایی الزم در امور نظامی5

پیامد جنبش مختار بر ایرانیان :

یکی از برنامه های اجتماعی او دفاع از محرومان و ایرانیان بود.

بیشتر سپاه ابراهیم بن مالک در برابر عبیدالله از ایرانیان مقیم کوفه بوند.

و از شش هزار نفری که با وی در قصر نفرشان ایرانی 5300کوفه منحصن بودند،

بودند.بزرگداشت ایرانیان از سوی وی سبب شد

آنان او را همراهی کنند و اموال فراوانی از عراق، ری، اصفهان و آذربایجان برای او

بفرستند.

ناگفته نماند روابط نزدیک موالی با خاندان رسالت، پیش از قیام مختار برقرار شده بود

و بسیاری از ایرانیان با علی )ع( مرتبط بودند.

نیکلسون، در مورد ایرانیان پس از حادثه عاشورا می

نویسد :

”حادثه کربال مایه پشیمانی و تاسف امویان شد.

زیرا این واقعه شیعیان را متحد کرد و برای انتقام حسین)ع( هم صدا شدند و صدای آنها در همه

جا و خصوصا به نزد ایرانیان که می خواستند از نفوذ

عرب آزاد شوند، رسید.“

فه مزار مختار در كوفه، از قدیم االیام جزو مشاهد مشر\محسوب مى شود. قبر مختار در صحن مسلم بـن عـقـیـل،

مـتصل به مسجد اعظم كوفه است.عالمه شیخ عبدالحسین طهرانى)ره( از شاگردان برجسته

صاحب جواهر و وصى مرحوم امیركبیر، وقـتـى بـراى تـشـرف بـه عتبات عالیات وارد عراق شده بود، نسبت به

. تعمیر و تجدید بناى مزار شریف مختار همت گماشتعـالمـه امـیـنـى بـه نـقـل از كـتـاب مـزار شـهـیـد،

زیـارتنـامـه اى جـالب بـراى مـخـتـار نـقـل مـى كـنـد و از ایـن زیـارتنـامـه، كـه شـهـیـد آن را نـقـل كـرده اسـت،

معلوم مى شود كه قبر مختار از دیرزمان، مورد عالقه شیعیان و آزادمردان بوده و ابن بّطوطه نیز در سفرنامه خود به آن اشاره

كرده است.

با تشکر از توجه شما

محجوبه جاهدی منصوری

منبع :

www.tebyan.net