การพยากรณ์�โรคไข้�เลื�อดออกในเข้ตตรวจราชการสาธารณ์ส�ข้ที่�� 4,5

โดย คณ์ะที่ างานข้"าวกรอง พยากรณ์�โรคแลืะภั%ยส�ข้ภัาพส าน%กงานป้'องก%นควบค�มโรคที่�� 4 จ%งหว%ดราชบ�ร�

ชลื+ต เข้,มมาลื%ยกลื�"มระบาดว+ที่ยาแลืะข้"าวกรอง

ส าน%กงานป้'องก%นควบค�มโรคที่�� 4 จ%งหว%ดราชบ�ร�

บที่น า

ป้ระเที่ศไที่ยเร+�มพบโรคไข้�เลื�อดออกป้ระป้รายต%.งแต"ป้/ พ.ศ.2492

พบการระบาดใหญ่"คร%.งแรกในป้ระเที่ศไที่ยต%.งแต"ป้/ พ.ศ. 2501

ในช"วง 50 ป้/ที่��ผ่"านมาม�การระบาดเพ+�มมากข้2.น

สถานการณ์�โรคไข้�เลื�อดออกป้ระเที่ศไที่ยน%บต%.งแต" ป้/ 2501-2545 ม�แนวโน�มที่��ส4งข้2.นมาโดยตลือด

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_1

ส าน%กงานป้'องก%นควบค�มโรคที่�� 4 จ%งหว%ดราชบ�ร�ม�พ�.นที่��ร%บผ่+ดชอบที่%.งหมด 2 เข้ตสาธารณ์ส�ข้

เข้ตตรวจราชการสาธารณ์ส�ข้ที่�� 4 ป้ระกอบด�วยจ%งหว%ดราชบ�ร� กาญ่จนบ�ร� ส�พรรณ์บ�ร� นครป้ฐม

เข้ตตรวจราชการสาธารณ์ส�ข้ที่�� 5 ป้ระกอบด�วย

จ%งหว%ดสม�ที่รสาคร สม�ที่รสงคราม เพชรบ�ร� ป้ระจวบค�ร�ข้%นธ�

ที่%.งสองเข้ตเป้6นพ�.นที่��ที่��ม�การระบาดข้องโรคไข้�เลื�อดออกอย"างต"อเน��อง

แลืะต+ดอย4"ใน 10 อ%นด%บแรกข้องโรคที่��ต�องเฝ้'าระว%ง

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_2

ว%ตถ�ป้ระสงค�

เพ��ออธ+บายลื%กษณ์ะที่างระบาดว+ที่ยาข้องโรคไข้�เลื�อดออกในพ�.นที่��สาธารณ์ส�ข้เข้ต 4 แลืะ 5

เพ��อคาดการณ์�แนวโน�มข้องโรคไข้�เลื�อดออกในป้/ พ.ศ. 2555

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_3

ว+ธ�การศ2กษา

ศ2กษาระบาดว+ที่ยาเช+งพรรณ์นา

โดยว+เคราะห�ข้�อม4ลืลื%กษณ์ะการเก+ดโรคในลื%กษณ์ะข้องบ�คคลื เวลืา สถานที่��

แลืะป้9จจ%ยด�านเช�.อไวร%ส

พยากรณ์�แนวโน�มข้องการเก+ดโรค

สถ+ต+ช%.นส4งแบบอน�กรมเวลืา (Time Series Analysis)

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_4

เคร��องม�อที่��ใช�ในการศ2กษา

ข้�อม4ลืผ่4�ป้:วยไข้�เลื�อดออกในเข้ตตรวจราชการสาธารณ์ส�ข้ที่�� 4,5

จากรายงาน506 ย�อนหลื%ง 10 ป้/

โป้รแกรมที่��ใช�ว+เคราะห�ข้�อม4ลืใช�ข้�อม4ลื

ส าเร,จร4ป้คอมพ+วเตอร�

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_5

ผ่ลืการศ2กษา

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_6

ลื%กษณ์ะการเก+ดโรคไข้�เลื�อดออก

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_7

ร4ป้ที่�� 1 อ%ตราป้:วยต"อป้ระชากรแสนคนโรคไข้�เลื�อดออกรายจ%งหว%ด เข้ตตรวจราชการสาธารณ์ส�ข้ที่�� 4,5 ป้/ พ.ศ. 2545 – 2554

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_8

ตารางที่�� 1 10 อั�นดั�บอั�ตราปี�วยต�อัปีระชากรแสนคน จำ!าแนกตามเขตตรวจำราชการ ขอังปีระเที่ศไที่ย ปี� พ.ศ. 2550-2554

ลื าด%บ2550 2551 2552 2553 2554

เข้ต อ%ตรา/แสน

เข้ต อ%ตรา/แสน

เข้ต อ%ตรา/แสน

เข้ต อ%ตรา/แสน

เข้ต อ%ตรา/แสน

1 18 190.41

9 240.48

7 135.65

8 431.27

5 252.06

2 8 168.25

4 238.29

9 133.44

6 311.89

18 225.18

3 7 168.08

3 218.22

3 123.43

15 303.68

3 183.1

4 19 160.51

18 206.36

4 122.24

9 274.97

9 171.28

5 17 155.32

15 199.36

5 111.69

14 227.65

4 157.34

6 15 148.15

17 195.9 8 109.68

7 222.01

2 137.66

7 4 137.97

5 187.1 15 98.54 3 173.68

17 126.11

8 3 127.44

2 185.57

6 97.39 17 171.41

14 108.2

9 6 124.18

7 155.28

16 92.3 16 164.8 13 86.4

10 9 106.6 8 144.53

17 82.24 11 134.35

7 86.36

ร4ป้ที่�� 2 ร�อยลืะผ่4�ป้:วยโรคไข้�เลื�อดออกแยกกลื�"มอาย�เข้ตตรวจราชการสาธารณ์ส�ข้ที่�� 4,5 ป้/ พ.ศ. 2550 – พ.ศ. 2554

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_9

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_10

ร4ป้ที่�� 3 จ านวนผ่4�ป้:วยไข้�เลื�อดออกแยกอาช�พ พ�.นที่��สาธารณ์ส�ข้เข้ต 4,5 พ.ศ. 2550 – พ.ศ. 2554

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_11

ร%ปีที่�� 4 จำ!านวนผู้%'ปี�วยไข'เลื)อัดัอัอักรายเดั)อัน เปีร�ยบเที่�ยบ Median 5 ปี�พ)*นที่��สาธารณ์ส,ขเขต 4,5 (ม.ค.2550 – ก.ค. 2555)

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_12

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_13

การพยากรณ์�แนวโน�มการเก+ดโรคไข้�เลื�อดออกป้/ 2555 ( Time Series analysis )

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_14

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_15

ร4ป้ที่�� 7 การพยากรณ์�จ านวนผ่4�ป้:วยไข้�เลื�อดออกรายเด�อน เป้ร�ยบเที่�ยบ Median 5 ป้/พ�.นที่��สาธารณ์ส�ข้เข้ต 4,5 (ม.ค.2555 – ก.ค. 2555)

เด�อน ม.ค

ก.พ

ม�.ค เม.ย พ.ค ม+.ย ก.ค

จ านวนพยากรณ์�

413

423

466

573 870 1208

1248

จ านวนผ่4�ป้:วยจร+ง

436

375

386

404 404 630 740

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_16

ร4ป้ที่�� 8 การพยากรณ์�จ านวนผ่4�ป้:วยไข้�เลื�อดออกรายเด�อน เป้ร�ยบเที่�ยบ Median 5 ป้/จ%งหว%ดเพชรบ�ร� 4,5 (ม.ค.2555 – ก.ค. 2555)

เด�อน ม.ค ก.พ ม�.ค เม.ย พ.ค ม+.ย ก.คจ านวนพยากรณ์� 17 20 27 37 63 76 82

จ านวนผ่4�ป้:วยจร+ง 24 20 13 26 46 114 76

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_17

ร4ป้ที่�� 9 การพยากรณ์�จ านวนผ่4�ป้:วยไข้�เลื�อดออกรายเด�อน เป้ร�ยบเที่�ยบ Median 5 ป้/จ%งหว%ดสม�ที่รสาคร 4,5 (ม.ค.2555 – ก.ค. 2555)

เด�อน ม.ค ก.พ ม�.ค เม.ย พ.ค ม+.ย ก.คจ านวนพยากรณ์� 17 20 27 37 63 76 81จ านวนผ่4�ป้:วยจร+ง 97 61 76 62 78 29 106

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_18

ร4ป้ที่�� 10 การพยากรณ์�จ านวนผ่4�ป้:วยไข้�เลื�อดออกรายเด�อน เป้ร�ยบเที่�ยบ Median 5 ป้/จ%งหว%ดสม�ที่รสงคราม 4,5 (ม.ค.2555 – ก.ค. 2555)

เด�อน ม.ค ก.พ ม�.ค เม.ย พ.ค ม+.ย ก.คจ านวนพยากรณ์� 8 9 13 13 16 24 27จ านวนผ่4�ป้:วยจร+ง 15 18 8 8 13 20 25

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_19

ร4ป้ที่�� 11 การพยากรณ์�จ านวนผ่4�ป้:วยไข้�เลื�อดออกรายเด�อน เป้ร�ยบเที่�ยบ Median 5 ป้/จ%งหว%ดราชบ�ร� 4,5 (ม.ค.2555 – ก.ค. 2555)

เด�อน ม.ค ก.พ ม�.ค เม.ย พ.ค ม+.ย ก.คจ านวนพยากรณ์� 82 87 78 82 100 204 225จ านวนผ่4�ป้:วยจร+ง 104 95 94 119 100 167 207

อภั+ป้รายผ่ลื

ร4ป้แบบ (Pattern) ข้องการเก+ดโรคในรอบ 10 ป้/ต%.งแต"ป้/ 2545 – 2554 ร4ป้แบบการระบาด 2 ป้/เว�น 1 ป้/ ในช"วงป้/ พ.ศ.2550-2554 พบว"าร4ป้แบบเป้6นแบบ 2 ป้/เว�น 2 ป้/

ป้9จจ%ยอ��น ๆ มาเก��ยวข้�อง เช"น สภัาพภั4ม+อากาศ ภั4ม+ป้ระเที่ศที่��เป้ลื��ยนแป้ลืงไป้ หร�อนโยบายที่��เก��ยวข้�องก%บพ�.นที่�� ธรรมชาต+ข้องเช�.อโรค

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_20

อภั+ป้รายผ่ลื(ต"อ)

ร4ป้แบบการเก+ดโรคในป้/ 2555 – 2556 อาจม�ความแตกต"างไป้จากเด+ม ด%งน%.นการพยากรณ์�โรคไข้�เลื�อดออกโดยว+ธ�การว+เคราะห�ที่างสถ+ต+โดยใช�อน�กรมเวลืา ( Time Series ) อาจม�ความคลืาดเคลื��อนไป้จากความเป้6นจร+งได�

เข้ตตรวจราชการสาธารณ์ส�ข้ที่�� 4 แลืะ 5 ม�อ%ตราป้:วยต"อป้ระชากรแสนคนอย4"ใน 10 อ%นด%บข้องป้ระเที่ศเก�อบที่�กป้/ แลืะในป้/ 2554 แลืะ 2555 ส"วนใหญ่"จะพบการระบาดข้องเช�.อไวร%สที่%.งซี�โรไที่ป้= 1, 2

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_21

อภั+ป้รายผ่ลื(ต"อ)

ผ่ลืจากการว+เคราะห�ที่างสถ+ต+พบว"าจ านวนผ่4�ป้:วยจากการพยากรณ์�ก%บผ่4�ป้:วยจร+งจะแตกต"างก%นมากหร�อน�อยผ่+ดป้กต+จะที่ าให�การพยากรณ์�โรคไม"ได�ผ่ลืเน��องจาก

ข้าดความครบถ�วนข้องการรายงานผ่4�ป้:วย

รายงานไม"ที่%นเวลืา

เม��อพ�นระยะการเฝ้'าระว%งโรคแลื�วการระบาดย%งคงม�อย"างต"อเน��อง

การพยากรณ์�โรคเป้6นรายเด�อนจ านวนพยากรณ์�จะใกลื�เค�ยงก%บผ่4�ป้:วยจร+ง

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_22

ข้�อจ าก%ด

เร��องการพยากรณ์�โรคเป้6นเร��องใหม"ส าหร%บเจ�าหน�าที่��ระบาดว+ที่ยาแลืะเป้6นเร��องที่��เข้�าใจได�ยาก เจ�าหน�าที่��ม�พ�.นฐานความร4�ด�านสถ+ต+อาจย%งไม"เพ�ยงพอ

ข้าดการน าข้�อม4ลืผ่4�ป้:วยที่างด�านอาย� เพศ อาช�พ มาที่ าการพยากรณ์�โรค

ข้าดการน าข้�อม4ลืจากรายงานการสอบสวนโรคในบางป้ระเด,น เช"น ป้ระว%ต+การเด+นที่าง ก+จกรรมการส ารวจด%ชน�ลื4กน .าย�งลืาย เป้6นต�น

จ%งหว%ดไม"ม�ส"วนร"วมในการที่ าพยากรณ์�โรค

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_23

ข้�อเสนอแนะควรม�การต+ดตามป้ระเม+นผ่ลืการพยากรณ์�โรคไข้�เลื�อดออกว"าม�ความแม"นย าถ4กต�องหร�อไม" แลืะควรหาว+ธ�การพยากรณ์�โรคมาใช�ให�มากข้2.น

ควรม�การจ%ดอบรมให�ก%บเจ�าหน�าที่��ผ่4�ร%บผ่+ดชอบงานอย"างต"อเน��อง

ควรม�การน าข้�อม4ลืด�าน อาย� เพศ อาช�พ ป้ระว%ต+การเด+นที่าง ก+จกรรมการส ารวจด%ชน�ลื4กน .าย�งลืาย จะที่ าการพยากรณ์�โรคม�ป้ระส+ที่ธ+ภัาพมากข้2.น

ควรให�จ%งหว%ดม�ส"วนร"วมในการที่ าพยากรณ์�โรคอาจจะที่ าให�ได�ข้�อม4ลืที่��ครบถ�วน ถ4กต�อง ที่%นเวลืา มากข้2.น

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_24

มาตรการการป้'องก%นการระบาดข้องโรคเจ�าหน�าที่��สาธารณ์ส�ข้ในพ�.นที่��ควรม�การว+เคราะห�ความเส��ยงการเก+ดโรคข้องพ�.นที่�� โดยใช�ข้�อม4ลืโรค แลืะป้9จจ%ยเส��ยงข้องการเก+ดโรคไข้�เลื�อดออก เพ��อน ามาใช�ในการวางแผ่นป้'องก%นโรคก"อนถ2งฤด4กาลืระบาด

ผ่4�บร+หารหน"วยงานสาธารณ์ส�ข้ต+ดตามระบบเฝ้'าระว%งแลืะเร"งร%ดให�ม�การข้ยายเคร�อข้"ายการเฝ้'าระว%งโดยช�มชนเพ��อให�ม�การแจ�งข้"าวแลืะร%บที่ราบข้"าวได�รวดเร,วเพ��อน าไป้ส4"การควบค�มโรค

เจ�าหน�าที่��สาธารณ์ส�ข้ในพ�.นที่��สร�างความร"วมม�อก%บหน"วยงานต"าง ๆ ที่��ม�บที่บาที่หน�าที่��ในด�านการป้'องก%นควบค�มโรค

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_25

มาตรการการป้'องก%นการระบาดข้องโรค(ต"อ)

ให�ความร4�แลืะส��อสารความเส��ยง เช"น อาการไข้�ส4งควรร�บมาร%บการร%กษาสถานบร+การข้องร%ฐ เป้6นต�นให�ป้ระชาชนได�ร%บที่ราบอย"างสม �าเสมอ เพ��อให�ป้ระชาชนได�ตระหน%ก แลืะให�ความร"วมม�อในการป้'องก%นโรค

เจ�าหน�าที่��ระบาดว+ที่ยาควรน ารายงานการสอบสวนโรคมาว+เคราะห�จะที่ าให�ที่ราบถ2งลื%กษณ์ะการระบาดข้องโรคเป้6นอย"างไร กลื�"มเส��ยง ความครอบคลื�มข้องก+จกรรมการควบค�มป้'องก%นโรค เป้6นต�น

พ�.นที่��ควรน ารายงานสถานการณ์�โรคไข้�เลื�อดออกน าเสนอในที่��ป้ระช�มระด%บจ%งหว%ด อ าเภัอ อป้ที่.

พยากรณ์�โรคเขต 4 ปี� 55_26

สว%สด�