اصول مديريت اسلامي و الگوهاي آن

و اسالمي مديريت اصولآن الگوهاي

تهيه كننده اسالیدها: دكتر عباس خدابخش،

عضو هيأت علمي دانشگاه پیام نور

“ منبع: کتاب ”اصول مدیریت اسالمی و الگوهای آنمؤلف: حجت االسالم دکتر ولی الله نقی پور فر

مقدمه اول-نقش زمان و مكان در فهم و 1

ب : فهم سنت الف : فهم قرآنتحقق دينت : تحقق دينمعصوم)ع(

و- 2 فهم در فقيه واليت ديدگاه نقشدين الف- فهم سنت تحقق

معصوم)ع( حبشه- 1 به هجرت

مدینه -2 به ابوبصير -3هجرت خویشان -4پايگاه انذار

المبیب -5 از (6لیله فرار منعطاعون

بستن (7 حنا مجدد (8وجوب وضوی وجوبسنت قرآن ب-فهم

ت-تحقق کریمدین

هر موجRودي در عRالم طRبيعت موجRودي زمRاني • RاديRمR RهRوجR هRلعRاRراي مطRبR Rت. پسRسRاR انيRكRمR – RدهRپديR آن RانRمكR RوR RانRمRز RهRب هRرR RپدRيRده RبRايRد و RنRاRمRز بRه RهRجRتوR وRرR نRاي Rاز R،ودRنمR يتRاRنRعمRكRانR Rدر Rدرك RشRأنR قRرRآRن و سRنRتR معصRوم)Rع( اRزR RحيثR چRگRونگRي RصRدورR R R،R RويRژRگيRهRا وR چRگRونRگRي

.فهRم Rو RعملR بهR آنهاR بسRيار ضRرورRيR مي Rباشد

و -1 فهم در مكان و زمان نقشدين تحقق

الRف : فهم قرآن

و 1. قRرآن صRدور تRاريخ مطالعRه كيفيت و آمRRوزش و كتRRابت

جمع آوري و تدوين آن

توجRه بRه ويRژگي نظRارت قRرآن بRر 2.در پيRامبر)ص( اسRالمي نهضRت

عين ابدي بودن آن

تحقق -1 و فهم در مكان و زمان نقشدين

الRف : فهم قرآن

توجRه بRه امRر مكي و مRدني بRودن آيRات، مRا .3 RومتRحك اRز قبRل دوره ،Rدوره دRو بRه RاRر

اسRالمي و Rدوره بRعRد از حكRومت اسRالمي R.رداندRقف می گRوا

دوره اول : دوره كادرسRازي و تRربيت نيروهRاي مكتبي كارآمد

دوره دوم : دوره تشRكيل حكRومت و بكRارگيري Rه نظام اسالميRي ادارRروها و چگونگRني


الف : فهم قرآنتوجRه بRه تRرتيب نRزول آيRات و سRور ، شRأن نRزول و 4.

اجتمRاعي RايRفض RاتRآي دRر و RتطRبيRق رRي kRج RأنRش

نRزRول زRمRان جRو Rبين الRملRلي و RتRاRآيR RولRزRن RانRمRز

R رRام مكRنRون RبRسRياRري Rدر RيقRاRقRح بRا رRا آRيRات RمRا

الهي وحي و RاجRراي فهم رهRبRري Rو Rو مRدRيريت

آشنا خواهد نمود.


فهم : الفقرآن

مراحل 5. و نيروها معنوي و اعتقادي تربيت ويژگي به توجه

آيات از كثيري حجم تدريجي نزول و اول دوره در آن

آيات كنار در حكومتي و سياسي اجتماعي، عبادي، احكام

دوم، دوره در تربيتي، و اخالقي اعتقادي،

مرحله بندي نحوه و الهي كالن و خرد سياستگزاريهاي

الهي ارزشهاي اساس بر حركت مسير در اجتماعي روند

. مي نمايد آشكار ما براي را



آيات 6. صدور مكان و زمان به توجه

، خاص و عام ، متشابه و محكم

، بkيmن nم و مnجoمل ، مقيد و مطلق

... نحوه در را ما و منسوخ و ناسخ

توانا آن اجراي و قوانين تعيين

مي گرداند.



مستقيم 7. تجربه و مختلف اقشار با معاشرت

مختلف حوزه هاي در قرآني مسائل موضوعات

موضوعات خصوصيات با را ما اجتماعي و فردي

و قرآن از را آنها احكام صحيح فهم نموده، واقف

. ) ) مي نمايد ميسر برايمان ع معصوم سنت

و افراط به را دين عالم تجربه، و معاشرت اين فقدان

و ج kر kح عnسرو موجب كشانده احكام فهم در تفريط

. خواهدشد الاباليگري و مسئوليت زدا راحت طلبي يا


سنت : فهم ب) ع( معصوم

• ) ) سكوتهاي و عملكردها سخنان، مجموعه ع معصوم سنت

. است موسوم تقرير و فعل و قول به كه مي باشد معني دار

• ) ) نيز ع معصوم سنت در قرآن به عنايت مورد ويژگيهاي همه

. قرارگيرد مالحظه مورد بايد


سنت : فهم ب) ع( معصوم زير • نكات به سنت به عمل و فهم در

: نمود توجه بايد

سطح 1. و كيفيت در مخاطب فهم ميزان

. است توجه قابل بسيار سنت صدور

النwاس» nمwلk كnن xاالنبياء kر xعاشkم nحنkن

درxعnقولxهم« kلي قkع

عقلشان» ميزان به مردم با انبياء جماعت ما

». مي گوييم سخن



مخاطب 2. غرض و قصد

) بخصوص( ع معصوم

) ) در ع بيت اهل مخاطبين

حديث اعتبار عدم و اعتبار

در كه دارد دخالت بسيار

صدور جهت آن به اصطالح

. مي شود گفته حديث



و 3. رهبري و حكومت اداره ضرورت

فراميني اقتضاي گاه مردم، هدايت

دارد را نسخ آيات به شبيه مقطعي

ابدي سنت از را آنها بايد كه

. نمود تفكيك معصوم،



طبيعت. 4 علت به معنا به نقل پديده جواز

قولي سنت در انساني نسيان و خطا

) گوياترين( و مهم ترين كه ع معصوم

. ) ) مي باشد ع معصوم سنت از گزارش


ب : فهم سنت معصوم)ع(

دخالت 5. علت به احاديث صدور پراكندگي

) ، مخاطبين محدوديت مكان و زمان

انسجام ... ( و و اجتماعي خاص شرايط

xحكومت علت به قرآن ديني جامعيت و

ارتباط و مسائل بيان آن ابدي وجه

قرآني بيانات مند نظام و مفهومي

تنظيم و واحد پيكر يك اجزاء همچون

راستا، اين در قرآن سور و آيات الهي

محوريت و تمركز ضرورت ، همه و همه

سياستگزاريهاي در بخصوص را قرآن

و درازمدت برنامه ريزيهاي و كالن

، اجتماعي اداري، ساختار طراحي

مطرح حكومت، نظامي سياسي

مي نمايد.



.6 ، اعتقادي انديشه هاي به توجه

و سنت اهل فقهي و اخالقي

) ) ع بيت اهل مخالف گروههاي

) ) در را ما ع ائمه اطهار عصر در

و موضوعات خصوصيات فهم

سنت در آنها احكام خصوصيات

) مي گرداند( واقف ع .معصوم



منتسب .7 احاديث از منبعي هيچ

) ) از بي نياز ، ع بيت اهل به

مگر نيست، سندي ارزيابي

لفظي، تواتر در كه احاديثي

كه باشند اجمالي و معنوي

از را ما آنها تعيين آور تواتر

بي نياز اسنادشان تحقيق

مي گرداند.


تحقق : تدين

زير • عوامل به توجه با دين تحقق

: مي شود حاصل.1: زمان به معرفتهاي علم مجموعه به علم اين

و بين المللي و اجتماعي اوضاع به ضروري

دارد نظر ، زمانه و عصر در جاري فكري جريانات

و شبهات در فروغلطيدن از را زمانه به عالم كه

. نگه مي دارد امان در آن اثرات

احوال از عبرت و مطالعه از زمان به علم اين

اقشار با معاشرت ، شديد تقوي و ايمان ، گذشتگان

اكثريت با غمخواري و همراهي و مختلف اقوام و

بخصوص امورشان اصالح براي جدي تالش و جامعه

بر آگاهي و فرهنگي شان و اقتصادي فقر

گوناگون حوادث و دانشگاهي و حوزوي معرفتهاي

. مي شود حاصل


تحقق : تدين

.2 : جامعه به رواني ، فكري توان دادن

عمل سختي هاي و مشكالت تحمل جهت

زير اساسي عامل دو از كه خدا دين به

: مي شود حاصل

جامعه به قرآني ارزشهاي صحيح آموزش

اسوه هاي معرفي و نظري تبيين طريق از

اولياء و انبياء عملي

فرهنگ مناديان توسط ارزشها به عمل

جامعه در الهي


تحقق : تدين

دقيق. 3 ارزيابي ضرورت

به نسبت اسالمي جوامع

به آنها بnعد و قرب ميزان

تفكيك و اسالمي ارزشهاي

يكديگر از آنها


: تحقق تدين

احكام 4. اجراي در تدريج ضرورت

عسروحرج صورت در قرآن

در آن دفعي اجراي از حاصل

جامعه

بر 5. پافشاري و تاكيد ضرورت

اصالح و اقتصادي عدالت تحقق

آسيب پذير اقشار معيشتي امر

جهت مساعدي بسيار زمينه كه

ديني ارزشهاي تحقق

خواهدبود.


: تحقق تدين

كارگزاراني .6 نصب و گزينش

در آخرت گرا و كارآمد و امين

نيز اين كه امور، مصادر

تأليف در مهم بسيار عاملي

نفوذ موجب و عموم قلوب

زندگي در ديني ارزشهاي

اقشار اجتماعي و فردي

. خواهدبود مختلف


تحقق : تدين

تخلفات 7. برابر در قاطعيت

و ميانه و رده باال مسئولين

و گذشت و عفو سياست

جامعه، عموم با مدارا

به جامعه اعتماد موجب

از الگوپذيري و نظام

. خواهدبود اسالمي رهبران


تحقق : تدين

جدي .8 كنترل ضرورت

و ميانه و رده باال مسئوالن

به نسبت ديني، رهبران

و وابستگان دنياطلبي

فقدان كه خويش اقرباي

اعتقاد سستي موجب آن،

تمسخر مورد و مردم

نظام مسئوالن واقع شدن

ديني ارزشهاي و

خواهدبود.


تحقق : تدين

تربيت 9. ضرورت

عالم فرهنگي نيروهاي

هدايت جهت متدين،

اقشار و مختلف سطوح

توجه با جامعه مختلف

ويژگيهاي و نيازها به

آنان


تحقق : تدين

پايگاه هاي .10 ايجاد ضرورت

از كشور، از خارج در مردمي

اعزام و تربيت طريق

به عامل و آگاه نيروهاي

بعنوان قرآني فرهنگ

غيررسمي و رسمي سفيران

كردن فعال و نظام

سفارتخانه ها


و- 2 فهم در فقيه واليت ديدگاه نقشدين تحقق

رهبري • و حكومت يعني فقيه واليت

زمانه به عالم مدير، xدين شناس

و است آن تصديق با مساوي تصورش

بديهيات در شبهه آن، در شبهه

مي باشد.

از • دين به نگرش معني به ديدگاه اين

معني به باالتر بلكه است حكومتي نظر

و اسالمي حكومت تشكيل رسالت

عمل اساسي الزمه عنوان به آن اداره

. مي باشد اسالم دين اجتماعي احكام به

سنت- فهم الف ) ع( معصوم

حبشه- 1 به هجرت مرحله • دو طي مكه دوران در حبشه به هجرت

) ) ابي طالب جعفربن رهبري و ص پيامبر بدستور

. گرفت انجام

از • ماندن مصون جهت به �معموال را هجرت علت

. مي دانيم مشركان اذيت و آزار و تعرض

كاروان، • همراه به جعفرابن ابي طالب حضرت

، حبشه مملكت از گوشه اي به رفتن بجاي

او از رفته نجاشي حكومت مركز به �مستقيما

حضرت شأن در آياتي و ديدار مي نمايد تقاضاي

) ) ) با( و مي نمايد مطرح را ع عيسي و ع مريم

كلي مباحث طرح با غيرمستقيم ، خاصي زيركي

دين به ، كرده منقلب را او احكام و اعتقادات

. مي نمايد دعوت اسالم

در- 2 فقيه واليت ديدگاه نقشدين تحقق و فهم

عثمان بن • همچون افرادي جداشدن

پايگاه از عمير مصعب بن و مkظoعون

مدينه به مصعب اعزام و حبشه

به هجرت از قبل نيم و يكسال

گوياي خدا، دين مبلغ بعنوان مدينه

مرحله بندي شده و وسيع طرح هاي

پس يكي كه مي باشد الهي مديريت

. درمي آمد اجرا به دقت با ديگري از

در- 2 فقيه واليت ديدگاه نقشدين تحقق و سنت- فهم فهم الف

) ع( معصوممدینه- 2 به هجرت

براي مدينه در زمينه ايجاد مأمور مصعب

نشان اين و مي شود نهضت مركزيت

به حبشه پايگاه از مكه به او آمدن مي دهد،

) ) رهبري و ايجاد تا بوده ص پيامبر دستور

. گيرد عهده بر را مدينه پايگاه

كيفي • نيروهاي بسرعت او فعاليت اثر بر

هجرت براي را زمينه شده، مسلمان بسياري

. ) نمودند( فراهم مدينه به ص پيامبر


) ع( معصوممدینه- 2 به هجرت

چنين • حديبيه صلح از فقره اي

بدون: قريش از هركس بود

) ) بايد برود ص محمد نزد اذن،

مكه به را او مسلمانان

بازگردانند.

فهم- 2 در فقيه واليت ديدگاه نقشدين تحقق سنت- و فهم الف

) ع( معصومابوبصير - 3 پايگاه

فقره، • اين به مسلمانان اعتراض در پيامبر

كه: آيد ما نزد كسي مكيان از اگر فرمود

او براي خداوند بپذيرد، را او اسالم خدا

. خود سخن اين خواهدداد قرار فرجي

كه فقره اي اين كه گوياست اشاره اي

مي كند تلقي امتيازي خويش براي دشمن

اين و خواهدبود مسلمانان نفع به واقع در

به بلكه غيبي عنايات با �صرفا نه معني

) ) و ص پيامبر پنهاني و الهي تدبير همراه

. خواهدشد حاصل فرامين اجراي



پايگاه • كه بود مكه فراريان از ابوبصير

كار و ايجادنمود دشمن عليه بر نظامي

پيك فرستادن با قريش كه رسيد جايي به

) ) اين لغو خواستار ص پيامبر دادن قسم و

ابوبصير گروه احضار و معاهده از فقره

شدند . مدينه به

بلكه • نبوده، غيبي عنايات �صرفا كار اين

. شد پذيرفته آتي تدبيرات اساس بر



• : فرمان اجراي نحوه عشيرتك در انذر

مشاهده االقربين عجيبي معناي

به. خويشان دعوت بجاي پيامبر مي شود

جامعه ميان در كه كسي همچون اسالم

: مي فرمايد قراردارد از اسالمي كداميك

مي دهد، وزارت رسالت اين بر مرا شما

من جانشين و من وصي و برادرم تا

باشد.

وسيله • رهبري تدبير با عشيره انذار

پيامبر جانشيني و معاونت معرفي

گشته است.


) ع( معصومخویشان - 4 انذار

طريق • از پيشاپيش پيامبر

خويش ترور طرح از وحي،

سوره آيات از حتي بود آگاه

كرد احساس مي توان نمل

طريق از نيز مسلمانان كه

حضرت ترور طرح گزارش

) واقع( امر جريان در ع صالح

شده بودند.


) ع( معصومالمبیب - 5 لیلة

• ) ) بستر در ع علي خوابيدن خطرناك جريان

. ) به( توجه با شد طراحي ص پيامبر

) ) بر مبني ع علي به پيامبر سفارشات

و حضرت بدهيهاي و طلبها حساب تسويه

بني هاشم از مسلمانان و نواميس آوردن

. مي شود معلوم مدينه به

بازگرداندن • غيرعادي جريان اين شبيه

از برائت آيات خواندن از خالفت، رقيب

) ) ع علي به پيام سپردن و مكه راه نيمه

مي باشد مكيان به ابالغ .جهت


) ع( معصومالمبیب - 5 لیلة

• ) ) طاعون از فرار كه آمده است ص پيامبر سنت در

. مي باشد جنگ جبهه از فرار همچون

محيط • از فرار از نهي ظاهر به سنت اين

) ) � صرفا را سخن اين ص پيامبر اما دارد طاعون زده

اسالمي سرحدwات در كه فرمود افرادي مورد در

سنگرها در طاعون قرارداشتند، دشمن برابر در

كرده ترك را سنگرها رزمندگان و پيدا نمود شيوع

شرايط اين در پس فراركردند منطقه از

. ) نمود( صادر آنان مورد در را بيانيه اين ص پيامبر


سنت- فهم الف) ع( معصوم

از( 6 فرار منعطاعون

از • مقطعي فرماني سخن اين

اسالمي حكومت مقام جانب

مي باشد خاص شرايط به نسبت

. نيست تعميم قابل و

مقام • براي حكم اين صدور مالك

مي تواندمبناي فقيه، واليت

. گردد مشابه مورد در حكم


) ع( معصوماز( 6 فرار منع

طاعون

• ) ) پيري كه آمده است ص پيامبر سنت در

را خود و دهيد تغيير بستن حنا با را خويشتن

. نكنيد شبيه يهود به

فرمود • شرايطي در اسالم پيامبر را سخن اين

حنابستن با و بودند قلwت در دين ياوران كه

مشخص پيريشان يهوديان با مسلمان، پيران

به خيال.( جنگ حين در دشمن نمي شد

جرأت كهنسال عده اي با رويارويي

پيدانمي كرد.(

فهم- 2 در فقيه واليت ديدگاه نقشدين تحقق و


حنا ( 7 وجوببستن

جانب • از مقطعي فرماني سخن اين

به نسبت اسالمي حكومت مقام

قابل و مي باشد خاص شرايط

. نيست تعميم

مقام • براي حكم اين صدور مالك

در حكم مي تواندمبناي فقيه، واليت

. گردد مشابه مورد



حنا ( 7 وجوببستن

در • یاران از ای عده با پیامبر

، نمودند تناول شتر گوشت سفری،

را ظهر جماعت نماز قصد سپس و

ناخوش بوی جین، این در نمودند،

بالفاصله ، پیچید کسی از شکمی باد

” گوشت که هر فرمودند؛ پیامبر

وضو باید ، است خورده شتر

بگیرید!“



وضوی ( 8 وجوبمجدد

است • ممکن نکنیم، توجه سخن زمینه به اگر

شتر، گوشت خوردن که کند توهم کسی

! را سخن این ، که حالی در ، وضوست ناقض

) حفظ( جهت ، والیی امر عنوان به ص پیامبر

است، داشته پیچه دل که مسلمانی حرمت

. باشد نمی ابدی حکم و است، نموده صادر


) ع( معصوموضوی ( 8 وجوب

مجدد

• “ ” از بخشی فقیه والیت دیدگاه به توجه با

اسالمی حکومت مقام متوجه قرآن، فرامین

می بیان جامعه، قبال در را او وظیفه ، بوده

به فردی دستورالعمل ،�صرفا اینکه نه ، کند

آیه است، جمله این از باشد؛ مؤمنین تک تک

شکل ضرورت آیه مجردان، ازدواج امر اصالح

.... و منکر از نهی و بمعروف امر نهاد گیری

فهم- 2 در فقيه واليت ديدگاه نقشدين تحقق قرآن- و سنت فهم بکریم

میان • فقیه،هماهنگی والیت مقام وظایف از

مصلحت راستای در ، جامعه دینی مختلف رفتارهای

باب از است ممکن گاه رو، این از است؛ نظامی

جهت را دینی واجبات از واجبی مهم، بر اهم ترجیح

منع همچون کند تعطیل �موقتا نظام مصلحت حفظ

یا حج در مؤمنین کشتار جهت به حج، به رفتن موقتی

به حکم همچون نماید حرام �موقتا را مباح امر

کتاب . اهل نجاست

در- 2 فقيه واليت ديدگاه نقشدين تحقق و تحقق- فهم ت

دین

دخالت • حیطه دیگر، موارد از بسیاری و موارد، این

جهت به که باشد؛ می فقیه والیت مقام شرعی

اسالمی، نظام حفظ در فقیه والیت مقام محوریت

حج و روزه نماز، احکام کنار در اولیه احکام از حکمش

بقاء به مشروط ، حکم این بقاء که باشد می غیره و

موضوع ویژگیهای مجموعه بقاء و فقیه ولی شخص

شرایط به محدود و موقتی البته که باشد می حکم،

. باشد می جامعه خاص

در- 2 فقيه واليت ديدگاه نقشدين تحقق و تحقق- فهم ت

دین

مقدمه دومقRRرآن 1 دیRRدگاه از مRRدیریت -

ومعصوم)ع(

علم- 2 و اسالم دین

جامعه مديريتها مصلحان خاستگاه دانشگاه و وحدت حوزه عامل و مشترک زبان کریم قرآن

اصالح اساسي شرايط مديريت اصالح زمينه هاي

بخشي نه قرآن كل به تمسكآن دردها از کامل نسخه کریم قرآن

واحد پيكري كريم قرآن قرآن بودن اقتضايي ادعاي

: قرآن بودن اقتضايي ادعاي در مطرح حوزه هاي

هست ها ( (• تكوينيات حوزه

بايدها ( (• تشريعيات حوزه

مثالها • و مطالب گزينش حوزه ديني معرفت بسط و قبضبسط و قبض عوامل

بشری عرفان و تجربه و عقل بر وحی اثر

- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم1

و • تغيير در را اول نقش مديريت روايات، و قرآن ديدگاه از

: دارد عهده بر اجتماعي تحوالت

قيل» االمه، فسدت فسدا اذا و االمه صلحت صلحا اذا صنفان

» الرؤساء و العلماة قال رسول الله؟ يا هم من

صالح» فرمودند: امwت باشند، صالح هرگاه كه هستند صنف دو

». خواهندبود فاسد امwت شوند، فاسد هرگاه و خواهدبود

: : فرمودند هستند كساني چه اينها رسول الله يا شد » سئوال

» جامعه اميران و علماء

•. كرد سرمايه گذاري گروه، دو اين روي بايد تحولي و تغيير هر براي پس

مصلحان جامعه

خاستگاه دانشگاه و حوزهمديريتها

از • مشترك، بطور اجرايي و فرهنگي مديريتهاي عناصر

دانشگاه و را حوزه مركز دو اين بايد پس برمي خيزند

برقرار آنها ميان سالم پيوندي قرارداد، جدي توجه مورد

پيوند اين محور قرآن كرد، و بايد اسالم طبيعتا� و است

پديد گروه دو اين بين قرآن طريق از مشتركي زبان

آورد.

- مديريت از ديدگاه قرآن و 1معصوم

عامل و مشترک زبان کریم قرآنوحدت

کتاب، • این است، نظام اندرکاران دست همه کتاب قرآن، ازآنجاکه

باید باشد؛ می دانشگاه، و حوزه مشترک زبان و وحدت، عامل

کاستیهایی و کم و ؛ باشد قرآنی فرهننگ دانشگاه، و حوزه فرهنگ

. شود برطرف دارند، قرآن به نسبت کدام هر که

بخشد، • می تحکیم را اسالمی مدیریت معنوی و فکری های پایه آنچه

. است کریم قرآن


اساسي شرايطاصالح

نمود، • شروع مديريت از بايد جامعه اصالح براي

: مي فرمايد چنين اين كريم قرآن

«kجرkا nضيحnالن xنwا لوةkا kmالص اkقامnوا kو kتابxالكxب kونnك mسkمnي kذينmال kو

اعراف« ( / kحينxصلn170الم)

تا» مي گيرند دست در قوت تمام با و مستحكم را قرآن كه آنهايي

ضايع را مصلحان اجر هرگز ما بپاداشتند، را نماز و كنند عمل

.«نمي كنيم

مديران :• يعني مصلحان اصالح اساسي شرط پس

–. باشند قرآني فرهنگ به مسلح

–. باشند جامعه در فرهنگ اين پياده كردن به مصمwم


اصالح اساسي شرايط) تمسیک(

با • و بیشتر هرچه جدیت با یعنی تمسیک

. در گرفتن بدست را قرآن قاطع، عزم

است؛ نهفته هم تدبر تمسیک مفهوم

به اقدام بهمراه قرآن، عمیق درک یعنی؛

عمل.

استوار • باور این بر تمسیک تحقق زمینه

محوریت بر فقط جامعه، اصالح که است

. گیرد صورت تواند می قرآن،


اصالح اساسي شرايط) در •تمسیک( خللی مالمتگران، مالمت قرآن، به تمسیک راه در

آورد : نمی مصلحان،پدید راسخ عزم راه

ال» kو nهkون kخشkی ال kو nهkون kخشkی kو xالله xساالتxر kونkل�غkبnي اkلذين

/ ) ». احزاب �حkسیبا xاللهkب کkفی kو kالله mالxا � دا kحkأ kون kخشk39ی)

سایبانی،» همچون سرآنان، بر را کوه که را زمانی آورید ویاد

به کوه که کردند یقین اسرائیل بنی که حالی در برکشیدیم،

در ( نیست، گریزی راه را آنان و است شونده واقع ایشان

شد گرفته آنان از پیمان این هراس، و هول صحنه چنین یک

بدست( قوت با دادیم، شما به سهولت، به که را آنچه که

» کنید پیشه تقوا که شاید کنید، یاد را محتویاتش و گیرید


اصالح اساسي شرايط) تمسیک(

و • الهی معجزات ظهور که، آنجاست از خشونت، این

بر را حجت ساز، سرنوشت های صحنه در غیبی عنایات

ادامه جز راهی رو، این از است کرده تمام اسرائیل بنی

: شد خواهند مجازات سخت واال، ندارند؛ الهی رساالت

«xالله kة kعمxن یnبkدkmل وkمkن بkیmنkة� آیkة� مxن آتkینkاهnم کkم kاسرائیل بkنی ل kس

بقره « ( / xقابxالعxnدید kش kالله kmنxا kف nته kجاء مkا xعدkب (211مxن

آنان،» به روشنگر آیات از بسیار چه بپرس، اسرائیل، بنی از

! سوی به آمدنش پس از را خدا نعمت که هر و دادیم؟ بیدریغ،

» است شدید عقابش خداوند یقین، به پس کند، دگرگون او


مديريت اصالح زمينه هاي

از • قرآن ر wمكر مرور

توانمندي اساسي زمينه هاي

جهت اسالمي مديريت

كه مي باشد قرآن به تمسك

: به اول عميق مفهوم انس

قرآن به با دوم مفهوم و

قرآن و مرجعيwت حوزه در

. دارد اشاره عمل صحنه



نظريات • خلط عدم و وحي الهي چارچوب در حركت به تقيwد

مديريت توانمندي زمينه در ديگري نكته الهي حكم با افراد

مديريت شرايط بيان از قبل اعراف سوره در كه مي باشد

: آمده است اسالمي

«mق kالح wاال xالله عkلي ولوا nقkي ال آن xالكتاب ميثاق عkلkيهم ذ kوخnي kلkم ا

» kلون xعقkالتkفkا kون nقmتkی kنxذmلxل nیر kخ nة kر xاآلخ nارwالد kو xمافيه وا nس kرkود

/ (169اعراف(

) ) گرفته» آسماني كتاب غليظ پيمان اسرائيل بني برايشان مگر آيا

قرآن : محتويات و ندهند نسبت خدا بر را حقيقت و حق جز كه نشد

است برکت و خیر مایه آخرت، خانه و نماييد؛ مكرر رجوع و مرور را

.»! کنید؟ نمی تعقل چرا پس کنند، پیشه تقوا که کسانی برای


مديريت اصالح زمينه هايبویژه فرهنگی، مدیریت باید که است سنتی قرآن درس

سلک در که باشد آن سزاوار تا گردد متصف بدان

) در دیگران، و خویش جان کننده تربیت ربانی علمای

: گیرد ( قرار رب رضای جهت

بxxماكnنتnم» kو kتابxالك kونnمmلkعnت بxماكnنتnم kينmwيxانwرب كnونnوا ولكxن

/ عمران« ( آل kون nس nرoدk79ت)

خدا» كتاب كه آن بواسطه باشيد رباني وجودهايي ولكن

پيوسته آن بواسطه و مي دهيد آموزش پيوسته را

». داريد قرآن به دائمي رجوع و انس



می بر آیه، ابتدای به توجه با فقره این از

محوری، : خود از مانع شدن، ربانی که آید

اسالمی مدیریت استکبار و استبداد و

مدیریت اتصال فقدان واال، بود؛ خواهد

متعالی، صفت این به ، اجرایی و فرهنگی

بردگی موجب و خمودگی، رکود، موجوب

: شد خواهد انسانها، اسارت و


اصالح زمينه هايمديريت

«kکم nالح kو kالكتاب nالله nهkیkوتnی أkن ر� kشkبxل kکان ما

مxن لی �بxادا xع کnونnو xلناسxل kقولkی kmمnث kةmوnالن�ب kو

.... کnم kر nأمkی وkال kنxkmیxانwب kر کnونnو وkلکxن xالله xونnد

) » آل �اkربابا kینxبmان kو kكةxالئkالم ذnوا xخmتkت أن

(80-79عمران/

خداوند» اینکه به ندارد صالحیت بشری هیچ

سپس دهد؛ نبوت و حکومت و قانون او به

: قبل در من بردگان بگوید مردم به فرد این

! ربانی که بگویید باید لیکن و باشید خدا

را.... شما که ندارد حق همچنین و ؛ باشید

سرپرستان را انبیاء و مالئک تا دهد فرمان

»! قراردهید خدا، شریک و خویش،


اصالح زمينه هايمديريت

می ربwانیwون پیروان که رxبیون توصیف از

مدیریت از الهی انتظار سطح باشند،

: گردد می آشکار ، اسالمی

ما» kف کثیر� kی�ونmب xر nهkع kم kلkقات نkبxی� مxن کkأkیmن kو

ا kم kو xالله xبیل kس فی اkصابkهnم لxما نوا kهkو

) » آل kرینxاب wالص ب� xxxحnی nالله kو اkشتkکانnوا

(146عمران/

ربیwون» که پیامبرانی از بسیار چه و

) جنگیدند؛( معیتش در فراوانی خدائیان

به خدا راه در که بدانچه نشدند سست پس

و ندادند نشان ضعف و نمود؛ اصابت آنان

را صابران خداوند و نسپردند؛ ذلت به تن

» دارد دوست


اصالح زمينه هايانتخاب •مديريت داليل جمله از بقره سوره در

رهبري، و فرماندهي به طالوت

اجرايي و معرفتي توانايي به اتصاف

كه شده است عنوان معنوي تعالي و

عملي و علمي اتصاف ضرورت

ارزشهاي به را اسالمي مديريت

: مي نمايد تاكيد قرآني


«�بkسطkة nهkاد kز kو عkلkیکnم nفهkkصطkا kالله اxن� kلkقا

/ ) » ... بقره k. الجxسم kو xلمxالع (247فی

: و» صفا در را او خداوند یقین، به فرمود پیامبرشان

در وسعتی و بساطت و است برگزیده شما بر خلوص

است . داشته ارزانی او به جسم و «علم

نه قرآن كل به تمسكآن از بخشي

از • فراگير مجموعه اي كريم قرآن

حوزه در احكام و اخالق اعتقادات،

و همه كه مي باشد اجتماعي و فردي

. قرارگيرد التزام مورد بايد همه

عدم و قرآن از بخشي به التزام

عدم واقع در ديگر بخش به التزام

ذلت كه مي باشد قرآن كل به التزام

در را مجازات اشد و دنيا در خواري و

: خواهدداشت پي در آخرت

- دین اسالم و علم 2


بxبkعض�» kرون nکفkت kو xتابxالک xعضkبxxب kونnن xؤمnت kفkا

زی� xخ wالxا نکnم xم kکxذال nلkفعkی مkن nزاء kج ا kم kف

kد�ون kرnی xة kیم xالق kومxkی و الد�نیxا xیوة kالح فxی

ا mمkع بkغافkل� nالله kمkو xذابkالع mد kشkا الxی

/ بقره« ( kونnل kعمk85ت)

دارید» ایمان خدا کتاب از بعضی به آیا پس

پس ورزید؟ می کفر دیگر بعضی به و

کند، چنین که شما از کسی مجازات

زندگی در خواری و خفت جز چیست؟

شدیدترین به قیامت، روز و دنیا؛ پست

از خداوند و شد خواهد کشیده عذاب،

.»! نیست غافل کنید، می آنچه



خصوص • در كريم قرآن در

مجازات عذاب wاشد

غافر سوره در فرعونيان

آمده است:

» العkذاب» mد kشkا kونkرعxف ال nلو xدخkا

/ (46غافر(

شديدترين» در را فرعون آل

». كنيد داخل عذابها


نسخه کریم قرآندردها بشریت •کامل دردهای کامل نسخه كريم قرآن

کنار نسخه این از بخشی هر و است؛

را دیگر بخشهای تأثیر شود، گذاشته

هالکت و گمراهی نهایت در کرده؛ مختل

: خواهدکرد بدنبال را

ة�» kحم kر kو nفاء xش kو nه ا kم xرآن nلقkا kنxم nل wزnkنnن kو

/ اسراء....« ( kنین xومn82ل�لم)

می» فرو بتدریج، و پیوسته قرآن، از و

یکبارچه که را آنچه هر فرستیم،

برای واسعه رحمت و دردها، درمان

». است مؤمنان


پيكري كريم قرآنواحدپيكر • اجزاي همچون قرآن آيات

بعضي حذف كه هستند واحدي

عضوي قطع منزله به آيات از

به عضو آن نه است پيكر اين از

اين نه و دارد حيات تنهايي

را الزم كارآيي ناقص پيكر

. از باالتر بلكه داشت خواهد

را پيكر اين عضو قطع آثار اين،

تباهي به كرده عفوني

خواهدكشاند.


پيكري كريم قرآنواحدکریم، • قرآن که روست این از

تجزیه را قرآن بعض به مؤمنان

! ) آنان( و نامیده مقتسم طلب

تهدید سخت، عذابی به را

: است نموده


عkلkی» لنkا kنزkا ا kمkک ، nبین nالم nذيرmناالنkا xنwی ا قnل kو

» .kضینxع kرآن nلقkوااnلkع kج kذینwلk ا kنxی xسمkقتnالم

/ دهنده» (91-89حجر( هشدار الهی عذاب به �شدیدا من یقین، به بگو و

تجزیه بر را عذاب که همانگونه روشنگرم؛ ای

) عضو( عضو را قرآن که آنان فرستادیم؛ فرو قرآن طلبان

». نمودند پاره پاره و دادند قرار

اقتضايي ادعايقرآن بودن

فهم • مدعي روشنفكران از گروهي �اخيرا

از بخشي بودن اقتضايي ادعاي قرآن،

. اين بر اينان نموده اند مطرح را قرآن

مطرح قرآن در هرآنچه كه باورند

دين جوهر نيست، ديني �لزوما شده است،

تهذيب و تزكيه امر به كه است مطالبي

آن مي پردازد، اخروي امور اصالح و نفس

به كه ماست تدين موضوع قرآن از مقدار

از قرآن مابقي و است مربوط آخرت امر

ضرورتي هيچ و است خارج ما، ديانت حوزه

. نيست قرآني مباحث گونه اين به التزام در


ادعاي در مطرح حوزه هايقرآن بودن اقتضايي

تكوينيات – حوزه

هست ها( (

تشريعيات – حوزه

بايدها( (

و – مطالب گزينش حوزه

مثالها


حوزه- الفتكوينيات

بودن، • اقتضايي از مقصود حوزه اين در

علمي دستآوردهاي با قرآن همنوايي

كه مي باشد خويش زمان بشري تجربي

� بعضا ، دستآوردها آن زمان گذشت با

همچوم رسيده است اثبات به بطالنش

با كه بطلميوس نه گانه افالك نظريه

مطالب بطلميوسي هيئت بطالن

ديگر و شده است باطل قرآن نجومي

قرآن مطالب اينگونه به كه ندارد معني

. شويم ملتزم

- دین اسالم و علم 2ادعاي در مطرح حوزه هاي

قرآن بودن اقتضايي


توجيه • اينگونه را قرآن بودن اقتضايي اينان

به مي بايست �ضرورتا كريم قرآن كه مي كنند

مقتضاي جمله از خويش نزول زمانه مقتضاي

دروغ به بناچار و مي گويد سخن زمانه علوم

. حقايق بيان چراكه شود متوسل آميز مصلحت

ميان تعارض موجب ، نزول زمان مخالف علمي

راه چون و مي شد زمانه علوم و كريم قرآن

پس نبود كار در قرآن بيانات اثبات براي بشري

) ) مي آمد پديد ص پيامبر براي بيهوده اي مشغله

غرض از منحرف كننده و بي حاصل نزاعي و

بشر تهذيب و تزكيه و ارشاد و هدايت

درمي گرفت.




و • جنگ ريشه قطع براي رو اين از

جهت به بايد جاروجنجال و دعوا

را زمانه علوم كريم قرآن مصلحت

هيچ مسأله اين و كند تاييد

مطالب حقانيت به خدشه اي

. نمي كند وارد قرآن اخروي



تكوينيات - حوزه بررسي و نقد

نازل: • حق به �تماما را قرآن خداوند � wاوال

لoتkبxس nم �تماما و �صرفا نيز قرآن و كرده

: شده است طبيعت عالم در حق به

) » اسراء» kل kزkن mق kالحxب kو nاهkلن kأنز ق� kالحxب kو

/105)

با» و دارد مستقر ثابت امر به نظر حق،

قرین است.« صدق

- دین اسالم و علم 2اقتضايي ادعاي در مطرح حوزه هاي

قرآن بودن

تكوينيات - حوزه بررسي و نقدو: حق اساس بر �� تماما خداوند سخن �ثانيا

به را دروغ و است استوار صداقت و حقيقت

. نيست راهي قرآن

« » � قیال xالله مxن nقkصدkا مkن kو �قا kح xاللهkعدkو

/ (122نساء( از» سخن در که کیست و است؛ حق اش وعده یقین به خداوند

»! باشد؟ راستگوتر خداوند،

«nقkصدkا وkمkن xفیه kیب kر kال xة kیم xالق xومkی اxلی عkنmکnم kجمkیkل kو nه wالxا kاله kال nللهkا

/ ) » نساء �دیثا kح xالله kنx87م)

یقین،» جزاونیست،به معبودی هیچ که الله اوست

در کرده، منضم یکدیگر به قیامت، روز تا را شما

تحقق در شکی هیچ که آورد گردخواهد قیامت روز

از تازه، سخن در که کیست و نیست؛ روز آن

»! باشد؟ راستگوتر خداوند

اقتضايي - دین اسالم و علم 2 ادعاي در مطرح حوزه هايقرآن بودن

تكوينيات - حوزه بررسي و نقدهفت: • و آسمان هفت از سخن �ثالثا

نظريه به ربطي چه قرآن در زمين

آن كجاي در و دارد بطلميوس

. آمده است سخن اين نظريه

نnه گانه • افالك از سخن بطلميوس

سياره. هفت و قمر و شمس دارد

: زهره، ناهيد، تير، شمسي منظومه

آن تا كه مnشتري حل، nز مريخ، زمين،

. شده بود شناخته روز


قرآن بودن

تشريعيات- حوزه بعلوم • حوزه تنها نه مدعيان، نظر از

حوزه از خارج طبيعي تجربي

آن از قرآن ولو است ديني التزامات

علوم حوزه بلكه گفته باشد سخن

و حل xكار دست اندر كه نيز انساني

از است بشر دنيايي معضالت فصل

اين �صرفا و است بيرون دين دخالت

بر معضالت فصل و حل مسئوليت

. است تجربه و عقل عهده


قرآن بودن

تشريعيات- حوزه بدين • �سابقا مي بينيم اگر و

مسائل اين به پرداختن عهده دار

و. بلوغ عدم اقتضاي به شده است

اعصار و انساني علوم نارسايي

اين. اكنون ولي گذشته بوده است

سپري را بلوغ دوره علوم

دوش از مسئوليwت اين كرده اند

. است شده برداشته دين


قرآن بودن

حوزه- بتشريعيات

علم • ، مديريت علم از قبل

مديريت علم عهده دار فقه

ادعايشان خالصه و بود

: دين كه است اين

اخروي امور عهده دار

مي توان دين بدون و است

. كرد آباد را دنيا


قرآن بودن

حوزه - بررسي و نقدتشريعيات

سه: • است موجودي انسان � wاوال

: معنوي ، رواني ، مادي بعدي

واحد شخصيت كليت در كه

و دارند تعامل يكديگر با انساني

نمي توان و مؤثرند يكديگر بر

با رابطه اش از مجرد را بnعدي

مورد درستي به ديگر ابعاد

شناخت را آن و قرارداد مطالعه

. نمود آن با مناسب برخورد و


قرآن بودن


نشان: • انساني علوم تكامل سير �ثانيا

وجودي ويژگيهاي و ابعاد هنوز كه مي دهد

. نشده است شناخته درستي به انسان

• «nطیفmالل kو nه kو kقkل kخ مkن nمkعلkی kالkأ

/ ملک« ( nبیر k14الخ)معرفت» • مخلوقش به نمود، خلق که آن آیا

چیره! xخلقت ظرافت خالق او آنکه حال ، ندارد

.» باشد می دست،

•/ ) »! نور» kونnمkعلkت kال اkنتnم kو nمkعلkی nاللهk19و -

216بقره/ 232،)

شما» • و داند می چیز همه که خداست این و

»! دانید نمی هیچ


قرآن بودن


دارد؛: • کار دو هر ، آخرت و دنیا به دین، �ثالثا

و نشده آباد هرگز دنیا ، دین بدون و

:! شد نخواهد

• «،�ارا wفkغ kانkک nهmنx ا ب�کnم kر روا xغفkستkأ nلت nق kف

یnمدxدکnم kو �ارا kدرxم عkلkیکnم kءkما mالس xل xرسnی

- ) ».... نوح kنینkب kو (12-10بxاkموال�

• « : ) پروردگارتان( از گفتم پس گوید می ع نوح

آمرزنده بسیار او چراکه نمایید، آمرزش طلب

رحمت باران خداوند استغفار، نتیجه در که است

و اموال با و بارانید، خواهید شما بر ات wکر به را

.»! رساند خواهد مدد شما به فرزندانتان،


قرآن بودن


این • در بخوبی را آخرت و دنیا بین رابطه

: کنیم می مالحظه آیه،

• «xاللهkندxع kف الدwنیkا kوابkث nریدnی kانkک مkن

� میعا kس nالله kانkک kو xة kر xاالخkو الدwنیkا xnابkوkث

- نساء« ( �(134بkصیرا

نماید،پس» • طلب دنیا بهره هرکه

نزد �صرفا ، آخرت و دنیا ثمره و بهره

شنوایی! بسیار خداوند، و ؛ خداست

بیناست «. بسیار


قرآن بودن

حوزه - بررسي و نقدفصل: •تشريعيات و حل بيان ضمن در كريم قرآن �رابعا

، ارث همچون دنيوي امور از بسياري موارد

شما .. كه مي شود يادآور تاكيد، با و جنگ و طالق

را همه چيز كه خداست اين و نمي دانيد هيچ

مي داند!:

ارث:•

«،�نkفعا لkکnم kب kقرkا م nی�هk أ kن nدرkتkال kبنkاؤnکnم أ kو کnم nآباؤ

» � کیما kح �عkلیما kانkک kالله mنxا kالله kنxم �ة kفریض

- (11نساء(

بدرستی» • که شمایند فرزندان و پدران اینان

نزدیکترند، شما به نفع، در کدامیک که دانید نمی

جانب از االجرا الزم است واجبی ارث، حدود این

حکمت با بسیار xآگاه بسیار خداوند چراکه، خدا،

است.«.


قرآن بودن

حوزه - بررسي و نقدطالق:•تشريعيات

أkن» mنnوهnل nعضkتkال kف mن nهkل kجkأ kغنkلkب kف kاء kسmالن nمnقتmلkط أذ�ا و

kکxلkذ ، xف nعرkالمkب م nهkینkواب kراضkت إxذا mن nه kاجkزوkأ kن xنکحkی

،xر xاآلخ xومkلیkا kkو xاللهxب nنxم یnؤ نکnم xم kانkک مkن xهxب kظkوعnی

k ال اkنتnم و nمkعلkی nالله kو ، nر kطهkوا لkکnم اkزکی ذلxکnم

- بقره!« ( kونnمkعلk232ت)

آمد،» • سر به مهلتشان پس داده، طالق را زنان هرگاه

با که این از نشوید مانع سختی، ایجاد با را آنان پس

به خود، میان که گاه هر نمایند ازدواج شوهرانشان

به را حکم آن برسند؛ نیکو و رضایتمندانه توافقی

ایمان نهایی روز و خدا به که آن پذیرد می موعظه

و تزکیه و رشد به شما، برای پذیری پند آن باشد؛ داشته

می را هرچیزی خدا و چرکه، است؛ نزدیکتر طهارت،

.»! دانید نمی شما و داند



جنگ:•

عkسی» kو لkکnم کnره� kو nه kو kتال xالق nمnیکkلkع kبxتnک

أkن عkسی kو لkکnم kیر kخ kو nه kو �یئا kش هnو kکرkت أkن

اkنتnم و nمkعلkی nnالله kو لkکnم، wشر kوnهkو �یئا kش بwوا xت�ح

- ) »! بقره kونnمkعلkت k216ال)

ناگوار» • شما برای آنکه حال شد، واجب شما بر جنگ

آنکه حال دارید، ناخوش را چیزی که بسا وچه است؛

چیزی بسا چه و است؛ خوبی و خیر مایه شما برای

است، بدی مایه شما برای آنکه حال دارید، دوست را

دانید «. نمی هیچ شما و داند می را چیزی هر خدا و



•: فحشاء اشاعه و پراکنی شایعه

فxkی» nه kشxاح kالف kشیعkت أkن kب�ون xحnی kذینmأل mإن

الد�نیkا xفی ألیم� عkذاب� لkهnم نوا kآم kذینmال

»! kونnمkعلkت kال اkنتnم و nمkعلkی nnالله kو xة kر xاآلخkو

- (19نور(

نسبت» • دارند دوست که کسانی یقین، به

ایمان که کسانی میان در منکرات، و فحشاء

عذاب برایشان یکسره یابد، شیوع آوردند،

می مستقر آخرت، و دنیا در دردناکی بسیار

شما و داند می را چیزی هر باشد؛چراکه،وخدا

نمی دانید «.هیچ



نماز:•

کkما» nnاللهkو و nرnاذک kف نتnم xمkأ اxذا kف

» kمونkعلkت تkکnونnوا لkم ا kم کnم kمmلkع

- (239بقره(

خدا» • پس شدید، ایمن گاه هر پس

شما به که همانگونه کنید، یاد را

توان خود، که را آنچه آموخت،

.» . نداشتید را فراگیریش



•: خدا شناخت

«kالله mنxإ kالkمثkاأل kواللهnبxضرkت فkkkال

- نحل « ( kونnمkعلkت kال kنتnم ا kو nمkعلkی

74)

توصیفات» • و مثلها خدا، برای پس

خدا یقین، به چراکه، نیاورید؛ جا بی

هیچ شما و داند می را چیزی هر

.» دانید نمی


گزینش- حوزه تمثالها و مطالب

عالم • خداوند که، است این بر نظر را بعضی

یا و انبیاء سیره همچون مطالب، گزینش در

بهشت، توصیف یا شتر همچون نعمتها مثال

درختان پای در جاری نهرهای نwات�( همچون kج

) nهااألنهارxحتkت مxن و تkجری دنیوی های میوه و

انگور، انار، انجیر، همچون بهشتی

نزول منطقه مالحظه خرماوغیره،

) است؛( نموده را خاورومیانه یعنی خویش

نازل دیگر ای منطقه در قرآن اگر چراکه،

دیگر، انبیائی از سخن که نبود بعید شد، می

قرآن در دیگر، توصیفاتی و مثالها و نxعkم و

. شد می مطرح کریم،


قرآن بودن

- گزینش- حوزه بررسی و نقد تمثالها و مطالب

این • ادعا، صحت فرض بر اوال�؛

جهانی و بودن ابدی با سخن

ندارد؛ منافاتی قرآن، بودن

قبیل از موارد این چراکه،

حقایق برای الگوهایی و مثالها

و است؛ قرآنی الیتغیر و ثابت

. کند نمی دگرگون را حقایق


قرآن بودن


است؛ • مردود نیز، سخن این ثانیا�؛

سیره امر در کریم قرآن چراکه

ترین برجسته و مهمترین انبیاء،

: دهد می گزارش را موارد

ا» kمxب xصkص kالق kن kحسkأ kیکkلkع نkقnص� nحنkن

/ ) » یوسف kرآن nاالقkهذ kیکkلx إ ینkا kوحk3أ)

برتوزیباترین» سویت، به قرآن این وحی با ما

.» کنیم می جویی پی دقت، با را قصص


قرآن بودن


ا» kم xل nس الر� xنباءkأ مxن kیکkلkع نkقxص� � wالnکkو

»... kکkادkؤ nف بxه nتmبkثnن

پی» تو بر که رسوالن مهم اخبار از یک هر

آن با که است محتوایی کنیم، می جویی

.» بخشیم می ثبات را شما تفتیده دلو بشریت بام همچون خاورومیانه، اینکه؛ ودیگر

و شمال و غرب و شرق ارتباطی چهارراه

مثالهای به نسبت لذا باشد؛ می جنوب

از نبوده، بیگانه دیگر ملل شده، مطرح

. آید می حساب به بشری جهان مشترکات


قرآن بودن


پیامبران • خاستگاه اینکه؛ سوم و

که بوده خاورمیانه اولوالعزم،

را عالم مناطق همه برای رسالت

با نیز این که اند داشته برعهده

صرف xای منطقه گزینش ادعای

گزینشهای �خصوصا دارد؛ منافات

و عصر هیچ به مقید که قرآنی

. باشد تواند نمی ای منطقه و زمان


قرآن بودن

معرفت بسط و قبض ديني

است • اشياء هستي از سخن كه آنجا

از سخن كه آنجا و مي باشد ثابت معرفتها

معرفتها است، هستي كيفيت و چيستي

. گردد متفاوت مي تواند

با • ما معرفت هست، خدا كه اين در

) ) در ا wام ندارد تفاوتي ع علي معرفت

معرفت �قطعا خدا، هستي كيفيت وصف

. ) ) خواهدبود متفاوت ع علي معرفت با ما

درك • و احكام فلسفه درك در تفاوتها

تجربه و احكام تفصيلي خصوصيات

ميان كه است احكام حقيقت باطني

. مي آيد پديد تفاوت مؤمنان


بسط و قبضديني معرفت

اعتقادي، • ضروريات به معرفت از مجموعه اي

... افراد، در نه كه دارد وجود و فقهي و اخالقي

باور در نه و است متفاوت يكديگر به نسبت

و معرفتي بسط يا قبض طول در مومنان،

. مي يابد تفاوت آنان وجودي

را • دين به مؤمنان كه است ثابت مشترك باور اين

پديد را ديني جامعه و مي زند پيوند يكديگر به

مي آورد.

بسط • و قبض كه است ديني ضروريات غير در پس

آراء تضارب حوزه كه مي دهد خ nر ابطال حتي گاه و

بر كه مجتهديني مي باشد، مجتهدين و فقها

عقل حكم اساس بر كه استنباطي اصول اساس

ديني معرفت استنباط به نموده اند اثبات وحي و

. نمايند اقدام ديني منابع از


و قبض عوامل بسط

معرفتهاي • ابطال يا و بسط و قبض امر

: مي آيد پديد زير عوامل از سابق دينياول – : عامل يا و نفساني آلودگيهاي ميزان

: مي باشد دين به مؤمن نفس تهذيب ميزان

لnوب�» nق عkلي اkم kرآن nالق kرونmبkدkتkي ال kفkا

/) ) ص« ( محمد ا؟ kهnال kقفk24ا)

ژرف» xقرآن اين در چرا پس

آنان دلهاي بر، مگر نمي انديشند

». زده شده است قفل


و قبض عوامل بسط

–: دوم ديني، عامل سابق آگاهيهاي ميزان

احاطه ميزان و دين مختلف حوزه هاي در

بكارگيري نحوه و استنباط مباني بر نظري

ضيق و عxه xس و كيفيت در كه است آن

. دارد شدیدی دخالت استنباطات،

–: سوم انساني عامل معرفتهاي ميزان

نتايج نوع در كه مي باشد، دين بر سابق

و كلي تاثير اين ليكن موثرباشد مي تواند

. نيست دائمي

–: چهارم موضوعات عامل شناخت ميزان

چگونگي درك در كه مي باشد ديني احكام

. است مؤ ثر بسيار آنها احكام


همه بر است؛ یقینی معرفتی الهی، وحی آنجاکه از

و عرفان و فلسفه از اعم بشری دستاوردهای

نظارت برآنها داشته، سیطره نقلی و تجربی علوم

. دهد می فکری مدد آنها به و کند می

از ای حوزه هر در که است معنی بدین وحی، نظارت

و کریم قرآن در که بشری، پژوهش های حوزه

آن است، شده وارد بیانی ، دینی متقن منابع

برای هدایتگر، و راهنما اصل عنوان به تبیین،

به بود؛ خواهد اش پژوهشی حوزه در مسلمان

) برخالف برشرک توحید تقدم اصل مثال، عنوان

را توحید بر شرک تقدم که ادیان شناسی جامعه

) شناسی جامعه پژوهشهای بر کند می مطرح

. داشت خواهد نظارت ادیان

و - دین اسالم و علم 2 تجربه و عقل بر وحی اثربشری عرفان

علوم بر وحي تأثير راههايبشري

و 1. منتها و مبداء تبيين و هستي شناسي

جهان خلقت غرض

اهداف 2. و نيازها تبيين و شناسي انسان

انسان خلقت

تبيين 3. و پديده ها ارزش احكام تبيين

با انسانها خويش با انسان روابط احكام

و خلقت، عالم با انسانها يكديگر،

عالم با و هستي و مبداء با انسانها

آخرت

يا 4. جزيي احكام از بعضي حداقل، تبيين

قلبي و عقلي ، نقلي ، تجربي كلي

پسوند • مي دهد حق ما به كه است چهارم طريق

نماييم، اضافه بشري پژوهشهاي به را اسالمي

روانشناسي اسالمي، مديريت همچون عناويني

و .... اسالمي جامعه شناسي اسالمي،

و - دین اسالم و علم 2 تجربه و عقل بر وحی اثربشری عرفان

و تجربه و عقل بر وحی اثربشری عرفان

پسوند • دهد می حق ما به که است چهارم طریق

: و نماییم اضافه بشری پژوهشهای به را اسالمی

روانشناسی اسالمی، مدیریت همچون عناوینی

داشته غیره و اسالمی شناسی جامعه اسالمی،

» « دو هر ووحی عقل پژوهشها، این در که باشیم؛

» « بر وحی و دارند؛ دخالت پژوهش امر در

: » داشت» خواهد نظارت، و سیطره همیشه ، عقل

مkن» • xهxنورxل nالله یkهدی نnور� عkلی نnور�

/ نور« ( nاء k35ی�ش)

) ) فراز» بر ، نوروحی توصیف قابل غیر نوری

) ) صالحیت را که هر نورعقل دیگر نوری

». کرد خواهد رهنمون حق به باشد، داشته


و تجربه و عقل بر وحی اثربشری عرفان

• » « هنگام که، است علم در راسخان xروش این و

تسلیم سر الهی، وحی بیانات با معقوالت تعارض

عقالنی دستاوردهای آورده، فرود وحی برابر در

می مشکوک آن به و برند می سؤال زیر را خویش

نگرند:

• «xهxب نwا kآم kلونnقوxkی xلمxالع فxی kخون xاس wالرkو

nرmکmذkی وkما بmنkا mر xند xع مxن کnل�

عمران« ( / آل xابkلبkوااالnلn ا wالx7إ)

ایمان» قرآن به گویند می علم در راسخان و

پروردگارمان جانب از آیات همه آوردیم،

شوند، نمی متذکر را معنی این و باشد؛ می

بند از رهیده خالص عقل صاحبان مگر

.» هوسها و شهوات


مقدمه سوم- مبانی پژوهش در قرآن 1

اسالمی- 2 مدیریت در تحقیق منابع

تدبر راه از اعجاز دركتدبر مانع نگری سطحی

سطحي نگري عواملو 1. هوي از پيروي

هوسها

معاصي 2. ارتكاب

دنيايي 3. مشغله هاي

متدبر خصوصيات

باطن 1. به توجهامور

عاقبت 2. به توجهامور

تدبر توان عوامل

مباحث كلي سير

الف- قرآن

) ع- معصومین عملی و نظری سیره (ت

آیات- ذیل احادیث ب

معتبر- تفاسیر ث

احادیث- و قرآن احادیث های معجم ج

-مباني پژوهش در قرآن1

با • ارتباط اساسي مفاهيم از يكي

مفهوم مهمترين كه است تدبير قرآن،

و قرآن با اnنس مفاهيم ميان در

با را ما كه است عاملي اساسي ترين

. مي كند آشنا قرآن حقيقت

آيه • چهار در مجيد قرآن در تدبير امر

در را مفهوم دو و شده است مطرح

بردارد:

ژرف نگري – و ژرف انديشي

عاقبت نگري – و عاقبت انديشي

تدبر راه از اعجاز درك

مؤمن • براي خصلت دو اين داشتنزمينه زيرا است مهم بسيارتا مي كند فراهم را مساعدي ، سهولت به و روشني به ، انساندرك را قرآن بودن ملكوتي بتواند

كند.

به • ورود نقطه مسلماني، امر درايمان است قرآن به ايمان اسالمو خداست كتاب قرآن اين اينكه به

. شده است نازل ربوبيت مقام از


تدبر راه از اعجاز دركدر • قرآن، بودن آسماني درك اين

، تدبwر امر با آن بودن بشري مقابل: مي شود حاصل

• «xند xع مxن kانkوکkل kو kرآن nالق kن nرmبkدkتkی kال kفkأ » � کkثیرا �فا kالxاخت xفیه دnوا kجkوkل xاللهxیرkغ

(82نساء( /اگر» • و کنند؟ نمی تدبر قرآن، این در چرا پس

شک بی بود، می خدا غیر جانب از قرآن، اینمی فراوانی ناهماهنگی و تضاد آن، در

یافتند«.

قرآن، • در تضاد عدم و ناهماهنگي عدمكتاب اين بودن خدايي بر دليل و آيت

است.


تدبر مانع نگری سطحی• » « و نگری ژرف و اندیشی ژرف نکته دو

» امر» در که اندیشی عاقبت و نگری عاقبتمی تذکر ما به را ورود راه است، مطرح تدبراحساسی و نگر سطحی که انسانهایی دهد؛از ندارند، نظر امور باطن و عمق به و هستندقرآن زیرا، ناتوانند؛ قرآن بودن معجزه درکبا درکش، که است معقولی امر کریمخواهد پذیر امکان انسانی، عقل از استفاده

بود.

سؤالهای • طرح با افراد، این فکر گزیدنتمرین و مناسب، فرصتهای در اساسی،کمکهای بهمراه جدی، تفکر به آنها دادنامر تحقق در تواند می شده، حساب فکری

. شود واقع مؤثر تدبر،


سطحي نگري عوامل

و 1. هوي از پيرويهوسها

معاصي 2. ارتكاب

دنيايي 3. مشغله هاي


سطحي نگري عوامل

و 1. هوي از پيرويهوسها


و هوسها به توجه صرفدر را ما نفسانی امیالاجازه داده سیر دنیوی زندگیبه ما عقل و فکر دهد نمیبه بکند، توجه مسائل عمقو قشری مارا سخن، دیگر

. پرورانند می ظاهری

سطحي نگري عواملمعاصی. 2 ارتکاب


برابر در تدریجی انعطافشیطانی، امیال و معاصیشدن بسته و دلها قفل باعثدر تدبر مانع و حق نفوذ راهموجب نهایت، در و آیاتباطل سوی به حق از برگشتدر تدبر آیه در که باشد می

: ) ) است آمده ص محمد سوره

سطحي نگري عواملمعاصی . 2 ارتکاب


لnوب�» nق عkلی أkم kرآن nالق kون nرmبkدkتkیkال kفkأمxن أkدبkارxهxم عkلی ارتkدwوا kذینmال mنxإ ا، kهnال kقفkأ kلmو kس nیطان mالش دkی nاله nم nهkل kنmیkبkت ا kم xعدkب kذینmلxواالnال kق م nهmنkاxب kکxذل م، nهkل أkملی kو م nهkل xعضkب فی نnطیعnکnم kس ،nالله ل mزkان kم کkرxهوا ) ) ) » ص محمد هnم kسرارxإ nمkعلkی nالله kو xمرkاال

24-26) ! بر» آیا اندیشید؟ نمی ژرف قرآن این در چرا پسکه کسانی شک، بی است؟؛ شده زده آن قفل دلهایی،آنان، برای بخصوص آنکه، پس از برگشتند، قهقرا بررغبت ایشان بر شیطان آشکارشد، بوضوح هدایتبه ارتداد، آن است؛ نموده القاء و تزئین را شیطانیخدا تنزیل از که کسانی به آنان که، است دلیل این : از أمور، از بعضی در ما گفتند آید، می بدشان ) )xجریان به خداوند و کنیم؛ می اطاعت کفار شما

» Rاست آگاه آنان، پنهانگری

سطحي نگري عواملدنیایی. 3 های مشغله


دنیا حقیر زندگی به را ما نفسانی، امیالمی قرار آن شیفته و کنند، می مشغول

دهند:

» أkن�وابxها» kاطم kو الد�نیا xیوة kالحxب وا nض kرkو/ (7یونس(

پستی و حقیر زندگی یعنی الد�نیا xیوة kالحمنظور که ندارد، دلبستگی ارزش کهصفت دنیا بلکه نیست، جهانی این زندگیمعنی پس آن؛ الیه مضاف نه است، حیاة

: است چنین آیه

حقیر،» و پست بسیار زندگی این به اینها.» اند دلبسته بدان سخت و اند شده راضی

متدبر خصوصيات

باطن 1. به توجهامور

عاقبت 2. به توجهامور


متدبر خصوصياتباطن 1. به توجه

امور


عالوه شود، می عرضه برما که ای مسأله هرو کنیم توجه هم، آن باطن به امر، ظاهر بردارد؛ نسبتی چه باطنش با ظاهر این ببینیم،معکوس باطنش، با ظاهر رابطه گاهی “ از غیر است، آشکار ظاهر در چه آن است؛که است؛ جاری باطن، در که است آن

. هستند چنینی این معصیتها ،�معموال

امور که است گونه این پیوسته شیطان عمل ، انسان دهد،اگر می مطلوب تزئین را فاسدتوجه ظاهر به فقط باطن، به توجه بدونو خورد می را شیطان فریب سرعت به کند،

. شد خواهد گرفتار او دام در

متدبر خصوصياتعاقبت. 2 به توجه

امور


محصول آید، می دست به انسان عملکردهای از که نتایجی . است امور باطنی جریان

ماده، عالم خصوصیات و شیطانی تزئینات درطوالنی، گاه مدتی تا انسان، دید امور،در ظواهرکه است آن خاطر به این، و دارند فعالیت و جوالنپنهان انسان، دید امور،از عاقبت و باطن ،�معموالامور به توجه از امری، هر عاقبت درک ماند؛ میآن مشابه امور عاقبت به توجه از و امر آن پنهانینظر دقت وبا خویش، عصر در دیگران زندگی درملتی و قوم هر از گذشتگان، امور عاقبت دررؤیت زمان خداوند، که است این شود؛ می حاصلگویای سند را، امتی و فرد هر تالشهای حاصلوارزشهای خدا از بریده انسان تباهی و خسارت

: کند می مطرح معنوی «kو xحاتxال wواالصnل xمkع kو نnوا kآم kذینmال wالxإ خnسر� لkفی kاالنسان mنxإ xصرkالع kو

/ ) » عصر xبر mالصxواب kواصkت و mق kحkالxواب kواصk2-4ت)

تدبر توان عوامل

قرآن – با رفاقت و انس

نماز – اقامه

خnلق – حnسن و اتفاق

صالح – اعمال

ابتالئات–

عمل – پيامدهاي

قبور – اهل و مرگ ياد


تدبیر توان عواملرفاقت 1. و انس

قرآن با


حوزه در گذشتگان اعمال از هایی نمونه ارائه با بخصوص، قرآن،نجات ظواهر، به توجه ازانحصار را چشمها خواهد می مختلف، های

. کند ایجاد ما در را جدی تنبیه و بخشد

ازنتایج را ما و بخشد می عمق ما در را تدبر قدرت قرآنقرآن انسان شد، تر قوی که تدبر کند، می مند بهره تدبر،

: فهمد می بهتر را

طkیmبkة�» ة� kر kج kشkک kةkبmیkط �ة kمxلkک �ثkال kم nللهkأ kب kر kض kیفkک kرkت kلkم احین� کkل� اnکnلkها تnوتی xماء mألس فxی ا kهnرعkف kو ثابxت� ا kهnصلkا

/ ) » ابراهیم ا kهwب kر (25-26بxأkذن�

: «xپاک جان زند می مثل چگونه خدا ندیدی آیاپاک درخت همچون که، را خدای کالم xشنوایو وشاخ ثابت، اش ریشه که، است عطرآگینرا اش میوه که است گسترده آسمان در برگشدر براحتی، پروردگارش، اذن به زمانی، هر در

.»! گذارد می اختیار

تدبیر توان عواملنماز. 2 اقامه


« » چشمه » و ، روح غذای و آب به نماز روایات، در « » وسیله به و ، آدمی جان کننده تطهیر xگرم آب « » به عروج نردبان به و ، خدا به تقرب اساسی » « » تشبیه ، دین ستون به باالخره و اعلی، ملکوتعمل این محوری اهمیت و جایگاه که، است شده

. دهد می نشان را عجیب و مبارک بسیار عبادی

) ) نمازهای مکمل نقش ، مستحبی نافله نمازهایباید نیاز احساس قدر به که کند می ایفا را واجب

. پرداخت بدان

قرآن، و قرآنی؛ سلوک سیر عیار تمام جلوه نماز. باشد می نماز تفسیر

»... «kلوة mألص xمxxق kأ kو xتابxالک kنxم kیکkلx إ kی xوجnأ ا kم nتلnا/ (45عنکبوت(

تدبیر توان عواملو. 4و3 انفاق

خلق حسن


نمی جمع مؤمنی وجود در هرگز بداخالقی، و بخلشود:

» ! : «xلق nالخ nوء nس kو nخلnلبkا اxثنان� مnؤمxن� فی nعxمkجتkی ال

و سختی در انفاق دنیا، مازاد از انفاقبه نسبت ایثار، حد در و محبوبها از و راحتی،از محرومین به مجاهد، و مؤمن فقرایمراتب مردم، از مستمندان به و خویشان،که کند می مطرح را مبارک عمل این مختلفو نفسانی ثبات موارد، همه مشترک نتیجهوباز سخت، اسارتهای از جان شدن آزادو تدبر و فهم جهت قلب، نفوذ مجاری شدن

. باشد می حقایق، پذیرش

تدبیر توان عواملصالح. 5 اعمال


در مؤمن، الهی وظایف و تکالیف از هریکبرعهده را ای ویژه نقش معنوی، رشد جهتسهم به تدبر، و تعقل قوت در همه که دارداحیاء الهی، رسالت چراکه مؤثرند، خویشارزشهای از آن کردن سرشار و جانها

: است متعالی

«kو nهkو أnنثی أ�و ذkکkر� مxن �الxحا kص kلxمkع مkن/ ) » نحل طkیmبkة �یوة kح nهmنkیxحیnنkل kف mنxؤمn97م )

و» دهد انجام صالحی عمل زن، یا مرد از که هرحیات را او �مسالما پس است مؤمن که حالی در

.» بخشید خواهیم متعالی و طیبه

تدبیر توان عواملبتالئات. 6 ا


! » ؛» خداست رحمت ویژه پیک بالء xصالح xاعمال و عبادیات دیگر آنجاکه،را مطلوبش کارایی فرد، از شده صادربالء حضور عرصه دهد، می دست از

! شود می گر جلوه

در خبری، بی و غفلت زدودن بالء نقشآشکارکردن ظلمانی، حجابهای بدننتیجه در و معبود، غنای و بندگان فقرو وایجاد عباد، قلب در حق ذکر استقرار xاعمال کارایی و اثربخشی افزایش

: باشد می بندگان، صالح

تدبیر توان عواملبتالئات. 6 ا


«kو xوع nالجkو xوفkالخ مxن ء� ی kشxب نmکnم kوnبلkنkل kو xراتkمmالث kو xسnنفkاالkو xموالkاال kنxم نkقص� nةkصیبnم ابkتهnم kاص اxذا kذینmلk ا kرینxاب mالص xر mشkب kفعkلkیهxم kکxولئnا ، kعون xاج kر xلیهxااwنx إ kو xهwلxالnنx إ الnوا nق nم nه kکxولئnا kو �ة kحم kرkو بmهxم mر مxن لkوات� kص

/ بقره« ( kونnدkهتn157-155الم )را» شما پیوسته، و �قطعا که حقیقت و حق به قسم وو اموال از ونقصان ، گرسنگی و ترس از چیزی بهبه بالیی کنیم؛ می مبتال زندگی، های میوه و نفوس : شک، بی و خداییم؛ xآن از ما گویند نماید، اصابت آنانو خاص عنایات آنان، کنندگانیم؛ رجوع خدا، بسوی مابرایشان پروردگارشان سوی از ای ویژه رحمت

») ) حقیقت کوی یافتگان راه آنانند و جاریست،

تدبیر توان عواملعمل. 7 پیامدهای


دارد خویش متناسب پیامدی حرکتی، هر خلقت، جهان درگرفته نیت و فکر از انسانی، فعالیت های عرصه همه که

: گیرد می ریزی برنامه در را عمل تحقق تا

/ اسراء» « ( xتهkلxشاک عkلی nلkعمkی کnل� ( 84قnل

از» حاصل شکل براساس افراد، تک تک هر بگو»! کند می عمل خویش، سابق xاعمال

کمتر بوده، محسوس نا اکثریت، برای درونی آمدهای پی xبیرونی آمدهای پی ،�اکثرا بلکه گیرد، می قرار توجه موردبه نیز، فرد xزندگی و رفتار و اخالق در شده گر جلوهبیرون در شده، گرفته نادیده خویش، اعمال جزای عنوانآمدها پی این بروز عوامل جستجوی در خویش، وجود از

آییم؛ برمی

تدبیر توان عواملعمل. 7 پیامدهای


وجود از بیرون عوامل ، است ممکن چه اگر آنکه، حالما خود باشند، داشته نقشی ، آنها آمدن پدید در ، خویش - رفتاری و اخالقی روحی مشکالت بروز اصلی مسبب

باشیم؛ می خویش

یها» « wسkد مkن kاب kخ د kقkو کwیها kز مkن kحkفلkا د kق/ ( 9-10شمس(

خویش» جان که رسید،هر رستگاری به یقین، بهمحروم و نومید شک، وبی داد؛ رشد و راپاالیش

» ! ساخت مدفون را جانش که آن شد،

رفتارهای و درونی، حاالت در آمدها، پی ظهور و بروزدیر که است الهی خفیه الطاف از دنیا، این در بیرونیو نواقص به پیامدها، این رؤیت با و آییم خود به نشده،عالج درپی برده، پی خویش انحراف و آلودگیها و کمبودها

. آییم در

تدبیر توان عواملاهل. 8 و مرگ یاد

قبور


و فهم در اساسی عامل و تکالیف، و مسؤولیتها یادآور مرگ، یادباشد : می قرآن پیام به تذکر

» وkعید» nاف kخkی مkن xرآن nالقxب ذkکر kف/ ( 45ق (

من» تهدید از که را کسی بده تذکر قرآن با پس» ترسد می

إxلی» nر kحشnی أkن kونnاف kخkی kذینmال xهxب أkنذxر kو/ انعام« ( م xهnkب k51ر )

بسوی» حشر از که را کسانی بده هشدار قرآن با و» دارند بیم پروردگارشان

» بxه» kنونxؤمnی xرة xاآلخxب kنnنو xؤمnی kذینmوال/ ( 92انعام(

من» تهدید از که را کسی بده تذکر قرآن با پس» ترسد می

مقدماتي مراحل و مباحث كلي سيرقرآن در پژوهش

دائم • بهره گيري و آن در پژوهش و قرآن با انسو فكري حوزه هاي همه در آن رهنمودهاي ازطي نيازمند اجتماعي و فردي زندگي اجرايي

: مي باشد ذيل مراحل.1 ) ) بشر بيان در هستي، در ع معصوم و قرآن شأن شناخت

آخرت عالم در و

بكاربستن 2. نحوه و قرآن به ورود مفاهيم شناختآن

و 3. مناسب حاالت و مكان و زمان شناختقرآن در پژوهش نامناسب

.4 - - علمي روحي شرايط و تخصصي علمي شرايط شناختقرآن در پژوهش

از 5. برداشت قواعد و اساسي اصول شناختقرآن

قرآن 6. از برداشت مراحل و شيوه ها شناخت

عملي 7. آموزش


قرآن- • الف

بحث موارد و قرآن قصص و عام، بطور کریم قرآندر عالم کارگزارن و الهی مدیریت اعمال ازقرآنی تحقیق های حوزه خاص بطور ، قرآن

. باشند می اسالمی مدیریت

و مدیریت های واژه کلید به توجه آن، بر عالوهقرآن،همچون در آن مشتقات

تدبیر،تدبر،ملک،أمر،والیت،حکم، صفات به توجه و تربیت؛ رشد،هدایت،رسالت، xراهنمای قرآن، در الهی مدیریتهای و خداخواهند قرآن مدیریتی خاص های حوزه شناخت

بود.

منابع تحقیق در مدیریت اسالمی

آیات- • ذیل احادیث ب

غنی منبع فوق آیات تفسیر در وارده احادیث . باشند می مدیریتی پژوهشهای در دیگری

روایی تفاسیر در تفسیری احادیث این » « هویزی؛: عبدعلی لین kقmورالثnن همچون :» محدwث» تفسیرالقرآن فی البnرهان » « فیض مالمحسن صافی بحرانی؛ : تفسیرالمیزان« روایی بحثهای ؛ کاشانی :» « ل جال نثور kالم nالد�ر طباطبایی؛ عالمه « تفسیر فی البیان جامع سیوطی؛ الدین

. است«: آمده طبری؛ القرآن


•) ) ع- معصومین عملی و نظری سیره ت

و نظری سیره حوزه در احادیث، از بخشی ) ) سیره و بخصوص ع معصوم چهارده عملیبطور الهی اوصیاء و انبیاء عملی و نظریتفاسیر در آن از قسمتی که باشد می عامبطور دیگر قسمتی و است آمده رواییهمچون حدیثی کتب در خاص، » کتب» مجلسی؛ عالمه ؛ بحاراالنوارعام بطور و قرآن؛ قصص حوزه در فراوانشیعه حدیثی های مجموعه » های» مجموعه از الشیعه وسائل همچون :» عالءالدین » کنزالعمال سنت؛ اهل حدیثی

. باشد می دیگر کتب و هندی، فاضل


معتبر- • تفاسیر ث

xغنی منبع قرآن، تحلیلی تفاسیر به رجوعمفسرین، دستاورد حاصل که است دیگریجمله از باشد؛ می تفسیر تاریخ طول در « : تفسیر فی المیزان ارزشمند تفاسیر « البیان«: مجمع طباطبایی؛ عالمه القرآن « :» تفسیر طبرسی؛ تفسیرالقرآن فیاز«: همکاران؛ و شیرازی مکارم نمونه :» « سید القرآن ظالل فی و شیعه؛ منابع « :» « روح محمدعبده؛ المنار قطب؛می«: دیگر تفاسیر و آلوسی؛ المعانی

باشد .


احادیث- • و قرآن احادیث های معجم ج

های حوزه یافتن در ها معجم از استفادهها معجم این باشد؛ می مفید بسیار بحث،و حدیث، و قرآن الفاظ اساس بر ،�معموالاند گشته تنظیم موضوعات، اساس بر یادر ها، معجم این از بسیاری �اخیرا که

: است شده فراهم کامپیوتری دیسکتهای

« kس kهر kفnالم nم kعجnلم�ا معروف، های معجم از « :» nم kعجnلم�أ فؤادعبدالباقی؛ رآن nالق xلفاظk xأل :» محمد البالغه نهج xلفاظk xأل nسxهر kفnالماصول- » الفاظ معجم محمدی؛ کاظم دشتیهای«: معجم و برازش؛ علیرضا الکافی

. باشند می دیگر،


رسول 1. و خدا بر تقدم عدم اصل

گرایی 2. آخرت اصل

هماهنگی 3. و وحدت اصل

اساس 4. بر مدیریت اعمال اصلنیروها اختیار

اساس. 5 بر مدیریت اعمال اصلنیروها بصیرت

اصول مدیریت اسالمی و الگوهای آن

مقد مه

بر معنا همین به آیات تدریجی نزول های فلسفه از یکیبشری، جامعه در الهی رهبری و مدیریت که گردد، می

: است قلبی و فکری هدایت و تربیت نیازمند

«nران nالق xیهkلkع kل mزnن kوالkل وا nر kفkک kذینmال kال kkق و kو kکkؤاد nف xهxب kتkkبkثnنxل kکxذلkک �دة xاحkو �ملkة nج

» � تkرتیال nاهkلنmت kر/ ( 32فرقان (جانب» از �واقعا فرد این اگر که گیرند می اشکال کفاراو بر باره یک قرآن چرا است، شده مبعوث نبوت به خدا

است؟ « آمده تکه تکه چرا نشد؟ نازل

. حوزه حال عین در دارد مدیریتی تذکر قرآن های حوزه تماماسالمی مدیریت روی ویژه به که قرآن مباحث از که خاصی

. است قرآن قصص ، دارد وافر عنایت

بxه» nتmبkثnن ا kم xل nس mالر xنباء�أ مxن kیکkلkع نmقnص� � wالnکkو/ هود ...« ( kکkؤاد n120ف )

پی» تو، برای دقت با را اشان سیره و قصه که انبیاء از یک هردر رسانیم، می شما به را نهضتشان مهم اخبار و کنیم می جویی

» شماست دل تثبیت مایه که است مطالبی اینها همه

اصول مدیریت اسالمی و الگوهای آن

: اول رسول اصل و خدا بر تقدم عدمخدا از پيامبر اطاعتخداوند و پيامبر از مؤمنان اطاعت

اطاعت و تبعيت كيفيتصبر و خداوند امر از پيامبران اطاعت بارز الگوهاي

و معصومين.1 ) ذبح) و ع ابراهيم

) ع) اسماعيل

.2 ) نمرود) آتش و ع ابراهيم

.3 ) بدون) خروج و ع يونسWذن ا

.4 ) خروج) فرمان و ع لوط

.5 ) فرمان) و ع موسيخروج

.6 ) سران) و ص پيامبرقريش

.7 ) پيشنهاد) و ع عليائتالف

.8) ( ع فاطمه صبر.9 ) ( زينب و ع حسين صبر

) س) كبري

.10 ) حديبيه) صلح و ع علي.11) ( ع علي و اشتر مالك.12) ( ع داوود قضاوت.13 ) همسر) و ع يوسف

.وزير

اول اصل اثراتو- یقینها بر ثبات الف

نفسانی استحکامدر- الهی ویژه عنایت ب

بستها بن

اول اصل اثراتدر- الهی ویژه عنایت ب

بستها بن

و- یقینها بر ثبات الفنفسانی اول استحکام اصل اثرات

در- الهی ویژه عنایت ببستها بن


نفسانی اول استحکام اصل اثراتو- یقینها بر ثبات الف

نفسانی اول استحکام اصل اثراتو- یقینها بر ثبات الف

نفسانی اول استحکام اصل اثراتدر- الهی ویژه عنایت ب

بستها بن


نفسانی استحکامدر- الهی ویژه عنایت ب

بستها بن

اول اصل اثراتدر- الهی ویژه عنایت ب

بستها بن

مقد مه

اصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

در هم و تئوریهاست، بیان حوزه در هم اصل، اینبه چه و جزئی صورت به چه ها، مشی خط ارائه

. است مطرح کلی صورت

در چه باشند، داده حکمی پیامبر و خدا جاکه هرتبعیت باید نظر، و علم حوزه در چه و عمل حوزه ، انسانی فعالیت های حوزه همه در یعنی؛ شود؛ « » بر» تقدم عدم سپس و خدا بر تقدم عدم اصل

: است« حاکم رسول

«xالله xیkدkی kینkب دmمnوا kقnالت نnوا kام kذینmهالkای یkا kوالله nقmات kو xهxول nس kرkلیم� « وkع میع� kس kالله mنxإ

/ ( 1حجرات(

) ها،» حوزه تمامی در حاکم اصل ، مؤمنین ای ) و خدا برابر در را چیزی شما که است این

» نکنید مقدم خدا، رسول

پيامبر اطاعتخدا از


،اصل اولين فراگير و شاخص اصل بعنوان . در است رسول و خدا بر تقدم عدم اصل

بلكه است مكلف هم پيامبر حتwي حوزه، اين: دارد تبعيت در اولويت

• «xب xاح kصkك التkكnن kو kكmب kر xحكمxل اصبxر kف/ قلم« ( xوتnحo48ال)

كه» • دستوري و حكم و ضابطه بر پيامبر ايرفيق مانند صبركني بايد داده است خداوند

». نباش ماهي

تذكر پيامبر زبان از فراواني آيات درداده است:

•/ ) » یونس» mيkلx ا يnوحي ما wالxإ nعxبmتx أ (15إxنتبعيت» • مي گويد، وحي كه آنچه جز چيزي از من

نمي كنم.«

پيامبر اطاعتخدا از


در است، الهي فرامين محض تابع پيامبرهمين نيز موسي حضرت به خداوند خطاب

: ديده مي شود معنا•/ ) » طه» يnوحي لxما oع xمkت oاسkم اخترتnك kنkا (13ا

من» • حرفهاي به خوب پس كردم انتخاب را تو من». كن گوش

طور به را خداوند سخنان بايد پيامبر ديگر تعبير به . � مستقيما آيات اين سازد جاري و كرده فهم كامل

. مي كنند معرفي تبعيت به مؤظف را پيامبر

• «nنه xم ذنkا kخkأل xاويل kاالق kعضkب عkلkينkا kلmو kقkت ولkونكnم xم ا kم kف kتينkالو nنه xم طkعنkا kقkل mمnnث xمينkاليxب

) » حاقه kزين xاج kح nنهkع د� xحkا (44-47مxناضافه» • قرآن به را سخني خود جانب از پيامبر اين اگر

ارزشهاي تمام بگويد نگفتيم او به ما كه را آنچه يعني نمايد». مي زنيم را گردنش و گرفته او از را پيامبر اين

و پيامبر از مؤمنان اطاعت خداوند


است برخوردار عصمت از كه پيامبري وقتيچارچوب در شرط و بي قيد اينطور بايدجاي غيرمعصوم كند، حركت الهي ضوابطو خدا كه به گونه اي مي بايست و دارد را خودحق و كند حركت و عمل داده اند نظر معصوم

: ندارد هم رأي «kو nي اللهkضkق اذا مومنkه� ال و لxمومن� وماكان

» رxهxم oمkا مxن nه kالخير م nهkل kكونkي oنkا � را oمkأ nهnول nس nر / (36احزاب(

و» • خدا كه وقتي ندارد حق مومنه اي زن و مرد هيچصادر را حكمي و كرده قضاوت را مهمي امر رسول

» داشته باشند چرا و چون و داده نظر ادب كردند زيراحوزه در خداوند فرمان از را محض تبعيت اقتضاء ايمان، . خوب مي تواند را موضوع اينجا در عقل دارد مربوطه

... كنند اجرا را حكمش و فهميده



• «mل kض oد kق kف nهkول nس kر kو kالله xيعص ومkن/ ) » احزاب �بينا nم �(36ضkالال

مقابل» • در كند سركشي و عصيان هركسآشكار بسيار گمراهي به رسول و خدا

». شده است دچار

يك عصمت مقام از مؤمنان اطاعت. است ديني ضرورت

در عقل و است عقل بر حاكم وحيمقام از مؤمنان اطاعت حوزه هاي

. است ديني ضرورت يك عصمت



• «kو ولxه nس kر kو xاللهxوابnن kام kذینmال kنونxومnاالم kمmنx إتkی kح بnوا kذهkی لkم ع� xجام أkمر� عkلی nهkع kم کkانnوا xذkا إ kذینmال kکxولئnا kکkونnنxأذkستkی kذینmال nkنxإ nوهnنxأذkستkی kوکnنkذ أkستkأ اxذkا kف ولxه nس kر kkو xااللهxب kونnن xؤمnیمxنهnم kئت xش لxمkن أذkن kف م xهxشأن xعضkبxل

/ نور « ( حیم� kر ور� nفkغ kالله م nهkل ر xغفkاستk162و)دارند،» • ایمان ، رسول و خدا به واقعی مؤمنان

قرار پیامبر همراه اجتماعی امر یک در وقتیاست، اجتماعی مشارکت بر بنای و گیرند میندارند، را اجتماعی مسئولیت آن کردن رها حقاز که کسانی بگیرند؛ اجازه رهبری از اینکه مگر � واقعا که هستند کسانی گیرند، می اجازه شمابعضی برای اگر دارند؛ ایمان رسول و خدا بهخواهی هرکه به خواستند، اجازه امورشان

»... بده اجازه

اطاعت و تبعيت كيفيتاصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

و خدا از تبعيت چگونگي مورد دردر مهمي و توجه قابل تذكرات رسول،

آيه نساء :65سوره آمده است فيما» • كmموك kحnي تwي kح kونnن xاليوم بmك kرkالوkف

� جا kر kح هxم xس nنفkا في دوا xجkالي mمnث بkينkهم kر kج kش» � تkسليما لwمnوا kسnي kو يت kضkق ا wم xم

دارند» • مسلمان مردم كه اعتقاداتي اين پسو خورد نمي درد به دارند كه تلقي هايي و باورهابه نمي خورد درد به راه قرآن كردن طي گونه اين – جان به خدا كه اين قسم تو پروردگار جان - است كم نظير قرآن در مي خورد قسم خودشحاكم بعنوان ترا كه زماني مگر ندارند ايمان اينها

». قراردهند زندگيشان مشكالت در قاضي و

اطاعت و تبعيت كيفيتاصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

فرد هر و باشد حاكم پيامبر بايد مشكالت حل درببيند بايد ، فردي يا اجتماعي حوزه هر در ايمانيصادر حكمي چه و دارند نظري چه رسول و خداعقالء يا و عقل به نبود حكمي اگر آن از بعد كرده اندمي توان چطور ببينند تا كنند مراجعه مشورت جهت

: . بنابراين كرد حل را مشكل

: است، پيامبر حكميت قبول اول وk قدم فkالجربkيoنkهnم kش فيما kموكmك nkحnي حتي اليومنون بmك kر

: دلتنگي بدون پيامبر حكم قبول دوم قدما است، wم xم �جا kر kح انفسهم في اليkجدوا mمnثيت kضkق

: و چون بدون حكم، اجراي سوم قدمتسليما چراست، يnسلwمو kو

( 1الگوها: ذبح- ( و ع ابراهیم) ع ( اسماعیل


ذبح داستان مسأله، این گویای و بارز نمونه : ) است( ع اسماعیل

لی» – هkب mب kر xینxهدkی kس بwی kر الxی xبxاهkذ إxن�ی kال kkوق - kغkلkب ا wمkل kف لیم� kح م� kالnغxب nشرناه wشkب kف kحینxال mالص kنxمأkنwی xامkن kالم فی اkری إxن�ی mنیnب یkا kال kق kعی wالس nهkع kمتnؤمkر ا kم �افعkل kتkبkااkی kال kق اذkاتkری، kرمnانظ kف kکnحkذبkأ kو ا kمkسلkأ ا wمkل kف kرینxاب mالصkن xم nاءالله kش إxن دnنی xجkت kس

» xبین kلجxل nهm106-99صافات ( /تل) ) فرزند ( با دارد، ذبح حکم خداوند از ع ابراهیم اینکه با

: که کند می حال» مطرح در که دیدم خواب در فرزندمو کن فکر و کرده دقت مورد این در هستم، شما ذبح

»! بگو را صورتی نظرت چه به باید اطاعت ، دراینجامحض: تعبد صورت به اسماعیل، اطاعت باشد؟

« است: بده» انجام مأموری، که را چه هر پدر یعنی( ایهم را آن ، نگفتی من به که هست هم دیگری چیز اگر

)! بده انجام

( 2الگوها: نمرود- ( آتش و ع ابراهیماصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

حضرت انداختن آتش به جریان در ) منجنیق( با را ایشان وقتی ، ع ابراهیم ) در کنند، می پرتاب آتش طرف به ) آسمان، و زمین بین که داریم روایت ) )، آمده ایشان سراغ به ع جبرئیلمن کمک به آیا که کردند عرض « : به ا wام فرماید می داری؟، احتیاجی

.»! نیستم محتاج شما به من نه، تو ،باشد پذیرفته را خدا حکم دل، در اگر انسان

رسد؛ می عجیبی توکل یک به کردن، عمل در . کند می پیدا خدا به عجیبی اتکال یک

( 3الگوها: ) إxذن- بدون خروج و ع یونساصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

) به ( نزدیک نینوی در ع یونس را 30حضرت خود قوم سال . تصمیم رو این از نرفتند بار زیر مردم ولی کرد تبلیغ . ، را خروج همین برود موعظه برای دیگر جای به تا گرفت

:! است داده قرار حضرت، جرم خداوند

• «xیهkلkع kرxقدkن لkن أ�ن mنkطkف �با xاضkغ nم kبkذهxإ xذاالن�ونkو kکkان kبح nس kنتkا wالxإ kهkلx إ kال أkن xاتkمnلnالظ فxی نkادی kف kو nهkالkین mجkن kو nهkالkبن kحkاست kف kمینxالwالظ kنxم nنتnک xنwی إ ) » انبیاء kنینxومnالم نnنجxی kکxذالkک kو mمkالغkن xم nاهkین mجkن

/88-87)

منطقه» • و رود می دارد را ماهی رفیق کنید نگاه ! ، است تلخ اوقاتش هم بسیار کند، می ترک راچون کنیم نمی اقدامی او علیه ما که کرده خیالآمد ! فریاد به ماهی شکم در پس ، خداست پیامبر

که ...!« عجیبی قاطعیت و خشونت یک خدا، برخورد این در

شود؛ می دیده

( 4الگوها: خروج- ( فرمان و ع لوطاصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

،هستند غرق تباهی و فساد در لوط قومجرأت لوط، حضرت اما اند، آمده عذاب مالئکهحکم هنوز چون ندارد، را شهر از خروج ! شبانگاه مالئکه است نشده صادر ، خروج

: دهند می فرمان

«عxxبmات kو xلیلmالkن xم طع� xقxب kکxهلkأxب xاسر kفد� kحkأ نکnم xم ت xفkلتkالیkو هnم kارkدبkأ

/ حجر « ( kن nرkومnت nیث kواح nامضk65و)

شد،» • داده دستور تو به که آنطور ! چه از بروی، کجا از کن حرکتباید شوی، خارج ای منطقه

گفتیم !« تو به ما که باشد همانطوری

( 5الگوها: خروج- ( فرمان و ع موسیاصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

• ) ) ، ع موسی نبوت دوران و فرعونی نظام دریاران به غریبی و عجیب و سخت فشارهای

: آید می وارد حضرت

• «mنxإ وا nرxاصبkو استkعینnوابxالله xه xوم kقxل مnوسی kال kق nةkب xkاقkالع kو xهxادkب xع مxن nاء kشkی مkن ا kهnثxورnی xهwلxل kرضkاال xعدkب مxن kو تxیkنkا تkأ أkن xبل kق أnوذینkامxن الnوا kق kقینmت nلمxلکnم mوnدkع kکxهلnی أkن ب�کnم kر عkسی kال kق ئتkنkا xج ا kم » kونnل kعمkت kیفkک kرnنظkی kف xرضkاال فxی وkیkستkخلxفکnم

اعراف( / (129-128سوره• » «، کنید توکل او به و باشید متکی خدا به مردم ما ای

با وضعیت، این در و حوزه این در که داریم وظیفه �فعالکنیم؛ولی عمل خود رسالت به و باشیم درگیر فرعون

: گویند می و است عصبانی او به» قوم ما و آمدی تو ! حاال شدیم، می اذیت ، نبودی ،وقتی انداختی دردسر ! وقت چه پس ؛ شویم می اذیت زهم با ، آمدی که هم

.» کنیم؟ می پیدا نجات

( 5الگوها: خروج- ( فرمان و ع موسیاصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

خدا، حکم از تخطی کوچکترین که داند می حضرت ولیفرا موعود روز باالخره دارد؛ همراه به را سختی برخورد : از و بردار را اسرائیل بنی که آید می دستور و رسد میاز بود،حضرت نیامده خروج دستور تا شو؛ خارج شهر

نخورد؛ تکان سرجایشxنwا» • إ مnوسی nاب kصحkأ kال kق xانkمع kالج kاء kرkت ا wمkل kف

ینkا kوحkفأ xهدینkی kس بwی kر kیxع kم mنxإ wالkک kال kق kونnک kدرnمkل kقkل kانف kف kحرkالب kاک kصkعxب nب kاضر xن

kأ مnوسی إxلی mمnاثkفنkزلkا kو xظیمkالع xالط�ودkک فxرق� کnل� kانkک kف mمnثkین kجمkأ nهkع kم وkمkن مnوسی ینkا kنجkأ kو kرین kاالخ

/ ) ». شعرا سوره kرین kاالخ قنkا kغرk66-61ا)• ) و دریا، طرف یک شدند روبرو صحنه آن با مردم وقتی

فراری جای دیگر، اینکه و فرعونیان، دیگر طرف: گغتند!( ،» ! نیست شدیم نابود و است تمام ما کار دیگر

» : فرماید می » حضرت به اینها دست که ندارد امکان »! برسد عجیب ما اعتماد و توکل بیانگر قاطعیت، این

. ) خداست ( به ع موسی

( 6الگوها: و- ( ص پیامبرقریش سران


به • نابینایی، فرد که است آمده روایت دربا بار چند و جمع بین در آمده، پیامبر خدمترا آنچه تا خواهد می ایشان از بلند، صدایاو به و بخواند او بر فرموده، نازل خداوند ) ) به اشتغال جهت به ص پیامبر دهد؛ تعلیممی اعتنایی بی او به قریش، xسران تبلیغمی ترش رو او، موقع بی حضور از و کند

کند.

• »... عمی» kاأل nه kاء kج أkن لwی kوkت kو kسkبkع(1-2عبس( /

انعکاس • این خواهد می تند، بیان این با خداوندکردن کار که بدهد درس دیگران به و کند نفی راسران برای تبلیغ از تر ارزش با کور، این روی

! ؛ است قبائل

(7الگوها: ع- ( و علیائتالف پیشنهاد


) ) می پیشنهاد ع علی به ابوسفیان « از: را مدینه خواهی، می اگر دهدرا ابوبکر تا کنم پر پیاده و سواره .»! برسی حکومت به و بزنی کناراینها چراکه کند، نمی قبول حضرتکیفیت و نیستند تقوایی با افرادبه حضرت وقتی ندارند؛ الهیاینها، به بایست می رسد، حکومت

! دهد سهم

صبر- 8الگوها: ) ع ( فاطمه


) ) ، س فاطمه حضرت سیره درافراد از که شود می دیده اطاعتهایی

. نیست صدورش امکان عادی، می قرار اهانت مورد بازار و کوچه در

! که! شخصیتی ؛ خورد می سیلی ؛ گیردوالیت زمان زمین بر و است معصومرا! مهاجمش زمین او، اشاره با آنکه ؛ دارد ! بنا کند؛ نمی چنین او اما ؛ بلعید خواهدو حل مسایل ، عادی غیر راه از نیستامکان نکند، صبر و نایستد اگر شود، فصلاهل وجود از آینده، بشریت مندی بهره

. ) رفت ( خواهد دست از ، ع بیت

( 9الگوها: زینب- ( و ع حسین صبر) س ( کبری


) ) شهادت راحتی، به ، ع حسین امامآزمون اما راپذیرفتند؛ فرزندان و یارانو آزمون هر از که است پیش در دیگریآن و است؛ سختتر دیگری، امتحان ) ) قبول و ، ع بیت اهل اسارت قبولنوامیس سر از روسریها، xشدن برداشته ! ) دست( کربال در ، است ص پیامبرهای نواده صورت و سر به نامحرم ! کبری، زینب و الشهدا سید خورد پیامبرنهضت، این تا بپذیرند باید را ابتالء اینتا صالیش و شود عیار تمام تأثیر، در

. گردد انداز طنین قیامت،

( 10الگوها: ) حدیبیه- صلح و ع علیاصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

علیه علی امام اطاعت دیگر، مورداز یکی است؛ حدیبیه صلح در السالم، « : اگر که بود این نامه صلح این مفادکرد، فرار مکه به مدینه از مسلمانیندارند؛ را گرداندنش بر حق مسلمانان،فرار مدینه به مکه از مؤمنی اگر امارا استردادش حق مشرکین، کرد،

؛!« دارند ،رسید می طرفه یک نظر، به قرارداد این

آمد گران سخت بعضی بر سبب، همین به ) که، ( بینیم می صحنه در را ع علی امام اماعبد یک دهد؛ نمی نشان العملی عکس �ابدا

است؛ مطیع

( 11الگوها: ع- ( علی و اشتر مالکاصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

) ) عجیب هم، ع علی امام از اشتر مالک اطاعتو است نیزه بر قرآنها که ای صحنه در است؛پیش معاویه خیمه پشت تا مالک شد، ایجاد ولوله ، که است نمانده پیروزی به چیزی و رفتهمالک بازگشت به را امام کوردل، مسلمانان،مالک که فرستد می پیام امام کنند؛ می مجبوربرای دهد؛ می تذکر را پیروزی برگردد؛مالک،قربخواهی می اگر که، فرستد می پیام امام دوم، بار

. ! گردد می بر فوری او و برگرد ببینی زنده را من

وصف فرمانده، یک برای ، پیروزی لذت ) ) ! ، ع امام xامر مقابل در اما است نشدنیمی بر دردمندی با و است محض تسلیم

گردد.

- : الف اول اصل و اثرات یقینها بر ثباتنفسانی استحکام


است آن نیازمند بحرانها، دل در الهی مدیریتباشد؛ مستقر و مستحکم ، روحی حیث از که،را الزم تصمیمات مسلط، اعصابی با بتواند تامبانی اساس بر و کند اتخاذ ، مدیریت حوزه در

. نماید عمل خدا دین ضوابط و بر ثبات ، که است این اول، اصل اثر نخستین

به دهد، می فزونی را افراد ایمان و یقین. آید می پدید نفسانی استحکام آن، دنبال

چه هر و خداست؛ از اطاعات ثمره یقین،انسان پذیرد، عمق و گیرد وسعت یقینصالبت بحرانها، در و شود می مستحکمتر

. دهد می نشان خود از را بیشتری

( 12الگوها: ع- ( داوود قضاوتاصل اول: عدم تقدم بر خدا و رسول

از • دید، ناگهان که بود مشغول حق ذکر و مناجات به سخت حضرتپایین به را دعوی،خود و جنگ و سروصدا، با نفر دو محراب، باالیبیرون عرفانی، جذبه حالت از دفعه یک را حضرت و انداختند

! طلبند. می قضاوت به را حضرت وضعیت، این در ، سپس کشیدند

• : و است من برادر شخص، این گوید می آنها از میش 99یکیبه خواهد می هم را یکی این دارم، یکی تنها من و دارد

: کند ضمیمه گوسفندانش

• «� کkثیرا mنxإ kو xه xاجkعxن الی kکxت kنعج xسؤالxب kکkمkلkظ د kقkل kال kقامkنوا kذینmال wالxإ بkعض� عkلی هnم nعضkب لkیkبغی xطاءkل nالخkن xم nه تmنwا kف ا kمmنk أ nد nاوkد mنkظ kو هnم مkا �لیل kق و xحاتxال wالص لnوا xمkعkو

/ ) » ص .. k. nهmب kر kر kغفkاست k24ف)

شود، • جویا را مطلب مقابل طرف از اینکه بدون حضرت «: کرده ظلم تو به �قطعا کند می شتاب حکم، صدور در

»! کند می درخواستی چنین که است

• ) ) گرفته قرار امتحان، مورد که برد می پی ع داوود . آورد می روی توبه و استغفار به رو، این از و است

- : بن در الهی ویژه عنایات ب اول اصل اثراتبستها

( 13الگوی ) وزیر- همسر و ع یوسف


می الهام مؤمن مخلص فرد به بستها، بن دل درخود و کند فصل و حل را امورش بتواند تا شود،

. دهد نجات را

) ) این است؛ وزیر یک همسر ،غالم ع یوسف حضرتبسته، را درها خانم کند، می طمع حضرت به خانمروان و روح در بتواند تا آراسته، هم را خودش و

. ! است فحشاء زن مطلوب و کند نفوذ حضرت

: مرتکب ندارد امکان فرماید می اول بار حضرتمی باعث حضرت، قاطعیت شوم، عملی چنین

. گردد خشونت به متوسل ذلیخا که شود

: ) ) کند؛ فرار که شود می الهام ع یوسف به ناگهانو شود می پاره پشت از پیراهنش فرار، حینوسیله �بعدا پشت، از پیراهن شدن پاره همین

. شود می گناهیش بی اثبات

دوم گرایی : اصل آخرتالگوهاي

آخرت گراييقارون- 1 با خداوند برخورد

ثروتش و2 ) ) با- ع موسي برخورد

سامري گوساله3 ) ) دنيا- زينت و ص پيامبر4 ) ) مشرکان- و ص پیامبر5 ) ) اسیر- گرفتن و ص پیامبربدر- 6 جنگ و مسلمانانحدود- 7 اجرای و پیامبر

عدم سوء آثارگرايي آخرت

پذیری -1 توجیهحق -2 از تنفر

3 حق- 4و انکار و استکبار

نظام شاخصهايمسير در اسالمي

آخرت گرايي

5 سقوط- 6و و خدا راه از خروج

او -7 از تبعیت و شیطان سلطه

عیار -8 تمام آلودگی

گرفتاری -9 و گمراهی و عذاب شدید

وزهد- 1 زیستی سادهمدیریت

انفاق- 2 فرهنگ بودن جاریجامعه در

ازدواج- 3 مشکل حلخانمها- 4 طهارت و سالمت

جامعه دراشتغال- 5 مشکل حلثروت- 6 عادالنه توزیعامنیت- 7 و انسانها حرمت

جامعه روانیبیان- 8 آزادی

مقدمه اصل دوم : آخرت گرایی

امكانات بلكه نيست نفي دنيا آخرت گراييقرار اخروي اهداف راستاي در را دنيوي

. است دادنمxن» • نkصيبك kنسkالت و ه kر xاالخ kارwالد nالله آتيك فيما xغkتoاب kو

/ قصص« ( (77الدنيا

رغبت» • و ميل با داده است تو به خدا كه آنچه در وفراموش دنيا از را بهره ات و بجوي را آخرت دار

نكن« راه در را انسان متعالي، ارزشهاي به ايمان

) مي دهد، ( مدد ماوراء عالم آخرت به رسيدن: نيست قرارگاه و است گذرگاه دنيا چراكه

حکمت» ( • نهج ر»� kقkم nدار ال مwر� kم دار� (133الدنيا

و قرآني ارزشهاي به تلبس معني به آخرت گرايياز و برد پيش به الهي مسير در را ما كه است الهي

. بخشد نجات هوسها و هوي جهنم به سقوط

و- 1الگوها: قارون با خداوند، برخوردثروتش

اصل دوم: آخرت گرایی

كه • آورده بود بدست عظيمي ثروت قارون : مي فرمايد او درباره قرآن

بkغي» • kkف مnوسي xومkق مxن kكان kقارون mنxا عkلkيهxم«

لماkنیش» • kمس حد از كه بود موسي قوم از قارون». كرده بود تجاوز

• «nه kحxفاتkم mنxا ما الكنوز kنxم اتkينا kو » xه mو nالق اولي xهkصبnعoبال لkتkنوأ

/ (76قصص(كه» • داده ايم او به قدري به گنجينه ها،ما و

xپهلوان چند بر گنجينه هايش كليد محل». مي نمود سنگين قوت صاحب



دارايي از شايد كه قارون ثروت مورد درقرآن بود، فزونتر هم اآلن ثروتمنداننحوه: يعني آتيناه داديم او به ما مي فرمايدراه از و بود شرعي ثروتش آوردن بدستو تدبير با بلكه بود نياورده بدست حرامحاصل داشت، كه اقتصادي صحيح مديريتاو به خداوند بود حالل راه از چون و شده بود

كه : مي دهد تذكر

•« » ة kر xاآلخ kارwالد nالله kتيكkا فيما xغkتoاب kو/ (77قصص(

را» • آخرت دار داده، شما به خدا كه آنچه در». كن طلب

wمد را آخرت امكانات مصرف در يعنياز. مصرفي هر ديگر بيان به نظرداشته باش

. دهد نتيجه را اnخروي ارزش يك ثروت اين



• «oن xحسkا kو الدxnنيا kنxم نصيبك وkالتنس/ ) » قصص اxليك الله kن kحسkا (77كما

و» • نكن فراموش دنيا از را سهمت وتو به خداوند همانطوريكه كن احسان

». كرد احسان امكاناتت با تو و هستند عيال الله مردم

. چون كني رعايت هم را عيال الله بايدبراي فقط داديم تو به كه امكاناتي

. نيست تو شخص

( 2الگوها: ) گوساله- با ع موسی برخوردسامری


فرعونیان از مردم که جواهراتی و طال با سامریعبادت جهت ، زرینی گوساله یک بودند، کرده جمع

.! بود ساخته مردم، ) ) می گوساله این با ع موسی حضرت که برخوردی

را گوساله این قالب و شکل که نیست این کند،رایج های سکه عنوان به را آنها و دهد، تغییریا اقتصادی بهبود جهت به طال شمش یا مملکت . می را گوساله بلکه، کاربگیرد به ارزی پشتوانه

.! سپارد می آب به را ذراتش و سوزاند ،که است ای بگونه مردم روحی و فکری انحراف

دور حق مسیر از را آنها ثروت، این حضور و وجودرا معنوی سقوط معنوی، رشد جای به و کند می . باید هم، ثروت این اصل پس دارد همراه به برایشان

. شود نابود

( 2الگوها: ) گوساله- با ع موسی برخوردسامری


معیشتی امور از منفک تواند نمی فرهنگی مسایل هرگزمی ، آن نتایج و اقتصادی، حرکتهای بستر ولیکن باشد،در اخروی ارزشهای تحقق جهت در فرهنگی حرکت بایستی

: باشد جامعه

ال» • kذینmلxل نجعkلnها nة kر xاالخ nارwالد تلكو �الفkسادا kو في االرض �ا wوnلnع يnريدون

/ ) » قصص لxلمتقين nهkب x83العاق)است» • كساني سهم آخرت متعالي دار آن

اختالل و فساد و علو سركشي، طالب كه». نباشند دنيوي زندگي در

پا و دست و جاه طلبند و علو طالب كه كسانيايشان برسند دنيوي مقامهاي به كه مي زننددنيوي مقامات بكه ندارند، آخرت از سهميبراي الهي تكليف يك و ضرورت يك بعنوان مي تواند

. باشد مطرح مؤمن

انسان نیازهای و طلبی دنیااصل دوم: آخرت گرایی

توجه نكته اين به بايد مؤمن انسانرا: او ثروت كساني چه داشته باشدكهبه كه دنيايي اهل آيا مي كنند؟ مصرفيا مي شوند پروارتر ثروت، آن واسطهو مي كند استفاده ثروت اين از كه مومني

مي كند؟ حركت الهي مسير در قوي تر كه خودمان داشته باشيم توجه بايد ما حتي

اثري چه مي كنيم استفاده خويش ثروت از! مي گذارد ما جان و فكر بر

بازي به و مي كند خياالتي را انسان آياتا مي دهد انسان به ای انرژي نه يا و مي گيرد

. بپردازد – الهي اش انساني وظايف به


( 3الگوها: ) دنيا- زينت و ص پيامبر ) ) همسرانش از يكي خانه وارد ص پيامبر

كرده بود آويزان رنگي پرده او مي شود : جلوي از را پرده اين مي فرمايد پيامبردنيا ياد به مرا كن، دور من چشمان

مي اندازد. يك است، حساس شدت به كه وجودي اين

و است دار مساله برايش رنگي پردهكه سطحي آن در و آخرت به را توجه اش

! نمي كند حاصل خواهد مي كه است اين معنويت نكردن فراموش نشانه

داري كه مصرفي نحوه و ثروت اين با آيانه؟ يا مي خواني؟ حال با قرآن حال، با نماز

نه؟ يا ؟ داري گريان چشم داري، منقلب قلب


( 4الگوها: ) مشرکان- و ص پيامبر

الهي حرم از كفار حضور منع

تسلط از بعد كه دستوراتي از يكي ) ايشان( به العرب جزيرة به ص پيامبرمعظم مكه در مشركان حضور منع داده شديك. و داشت اقتصادي تبعات دستور اين بودوارد مسلمانان تجارت بر زيان و ضرر سريمنعكس را معنا اين خود قرآن مي كردكهاز مشركان ممنوعيت حكم كه كرده است

. پي داشت در را اقتصادي صدمه مكهداشته باشد • آخرت گرايي نگاه مديريت، وقتي

. مي كند حكم اين گونه


( 4الگوها: ) مشرکان- و ص پيامبررشدي سلمان با امام حضرت برخورد

رشدي سلمان مورد در امام حضرت كه حكمي ، دشمنان و آورد پديد اقتصادي محدوديت دادند،

. ديدند تدارك نظام عليه را اقتصادي محاصره اين �واقعا كند نگاه اقتصادي نظر از مسئولي اگر

! مشكل تراش و است مساله حكم دادن گونه سخت كشور، اقتصادي xنظام براي فتواها اينگونه

. آخرت گرايي نگاه آن ولي خواهدبود مشكل آفريننكته اين به توجه و داشتند امام كه خدا بر اتكال و

كه : قرآنيتكيه • خدا به مي ترسيد، اقتصادي مساله از اگر

را مشكالت تحمل مي كند، بي نيازتان كه كنيد. گشود خدا عنايت به را بن بستها كرده، آسان



مسلماني حرمت حفظ ) ) پاكسازي ص پيامبر وظايف از يكي

از بعضي بود، مشركان از جزيره العربضkعف موضع در مسلمان شدن از قبل قبائلمي جنگيدند مسلمانان با اگر قرارداشتندغنيمت به اموالشان و مي شدند كشتهفرزندانشان و زن و درمي آمد مسلمانان

. مي شدند اسير هم با مسلمانان جنگ از قبل قبايل اين گاه

از بعضي مي شدند مسلمان آنان،شده گرفته غنيمت اموال از كه مسلمانان

. مي رسيدند قوتي به مشركان از



اسالم گسترش عدم علل از ؛ اسالم مطلوب گسترش عدم علل از یکی

و اموی خلفاء در گرایی آخرت نگاه نداشتن . بود عباسی

داخل در یهودیت و مسیحیت وجود استمرارنفع اسالم، مدعی حکومتهای برای اسالمشدند می مسلمان اینها اگر و داشت اقتصادیایجاد » انگیزه خلفا که بود این پرداختند نمی جزیهتا نداشتند، کتاب اهل شدن مسلمان برای زمینهمنفعت این و گرفتن جزیه برای بهانه همیشه »! حفظ طور همین باشد داشته وجود اقتصادی،برای تالش از مانع ، طلبی دنیا و شخصی قدرتمگر بود، مسلمانان حوزه از خارج در اسالم تبلیغسلطه بسط و گشایی کشور راستای در اینکه

. باشد آنان

( 5الگوها: ) اسیر- گرفتن و ص پیامبراصل دوم: آخرت گرایی

تwی» • kح اkسری nهkل kونnکkی اkن لxنkبxی� kکان ماالد�نیا kض kرkع kونnریدnت xرضkاال فxی kن xثخnی » کیم� kح عkزیز� nوالله kة kر xاالخ nریدnی nاللهkو

(67انفال( /

! اینگه» تا بگیرد اسیر ندارد حق پیامبیر هیچشود؛ غالب و کند خونریزی شدت به جنگدر هستید؟ دنیا فانی کاالی دنبال به آیاخداوند، و است طلب آخرت خدا که حالی

» ؛ است حکمت با و عزیر که بسیار ایندنبا مسایل در ریشه ، گیرید می اسیر

! دارد شما طلبی

بدر- 6الگوها: جنگ و مسلماناناصل دوم: آخرت گرایی

با که بود کرده وعده خداوند ، بدر جنگ درروبرو نظامی لشگر با یا و تجاری کاروان

. شد خواهید روبرو کاروان با داشتند دوست مسلمانان اکثر

اقتصادیشان وضعیت آورده، بدست ثروتی تا شوند،و دارد نظر آخرت به خداوند که حالی در یابد، بهبود

است کفار ریشه قطع غرض،

« kد�ونkوkت kو kنmهالkکnم ا kینkت kفxائwالط اxحدی nالله nمnکnعدkاذیkو

mق xحnی اkن nاللهnریدnی kو لkکnم nونnکkت xةkوک mالش xذات kیرkغ mنkا kرینxالکاف kرxداب kعkقطkی و xهxماتkلkکx7انفال« ( /ب)

• ) کاروان» گروه دو از یکی شما، به خداوند که را زمانی یادآورید و ) شما سهم یقین به که، داد وعده را نظامی نیروهای یا تجاریقدرت و شکوه دارای که موردی داشتید تمایل شما و خواهدبود؛ ) ! متعالی هدف یک خداوند که حالی در گردد شما سهم نیست،و ( کند تثبیت کلماتش با را حق خواهد می که است این آن و دارد

.» سازد کن ریشه را آن و ببرد را کفر دنباله


( 7الگوها: ) حدود- اجرای و ص پيامبر مدیریت در قاطعیتی گرایی، آخرت اصل

انعطاف نوع هر که آورد می پدید اسالمی . کند می منتفی را جا بی

) ) دزدی ص پیامبر زمان در اشراف، از زنیحکم پیامبر شد، ثابت جرم وقتی بود، کردهاnسامه او متنفذ وابستگان دادند؛ را ید قطع . فرستادند پیامبر نزد شفاعت جهت را

: فرمودند اnسامه به پیامبر ! الهی» حدود از حدی در آمدی اnسامه

) ) ! ع فاطمه اگر قسم خدا به کنی شفاعتمی قطع را دستش بود، کرده را کار این

کردم«.

الگوها از مندی بهره و گرایی آخرتاصل دوم: آخرت گرایی

ة�» • kسوnا xالله ول nس kر xفی لkکnم kکان د kقkل kو kر xاآلخkومkالی kو kواالله nرجkی kکان لxمkن نkة� kس kح

» � کkثیرا kالله kرkکkذ / (21احزاب( بسیار» • الگوهای خدا، رسول حضرت شخصیت در

و خدا به امید که کسانی برای دارد؛ وجود ارزشمندی». کنند می یاد بسیار را خدا دارندو آخرت به ایمان

• «kذینmوال xبراهیمxا xفی �نkة kس kح nهkسوnا لkکnم کانkت د kقممتحنه« ( / nهkع k4م)

حضرت» • شخصیت در ارزشنمدی الگوهایوجود هستند او با که کسانی و ابراهیم

: دارد« ! بلکه هرکس برای نه اما• «kومkوالی kوالله nرجkی kکان لxمkن nةkن kس kح nةkسوnا م xیهxف kکان د kقkل

ممتحنه« ( / kر x6اآلخ)

از» • تواند می دارد آخرت به توجه و خدا به امید که کسی » بگیرد الگو یارانش و ابراهیم شخصیت

آخرت گرايي عدم سوء آثار

توجيه گري1.


• «xة kر xاالخxب kونnن xؤمnی kال kذینmال mنxاهnم kف أkعمالkهnم م nهkالmنmی kز

» kون nهkعمkی / (4نمل( اعمال» • ندارند، آخرت به عشق که آنهایی

دهیم می زینت برایشان را یعنی( بدشانرا زشتشان اعمال شوند، می گر توجیهاصالح را خودشان نتیجه در بینند، می زیبا

) کنند حیرت، نمی و ظلمت فضای در پس». کنند می حرکت


حق- 2 از تنفر


،ندارد آخرت به عشق که کسیاز بلکه پذیرد، نمی را حق تنها نه

است . متنفر حق

« nهkحد kو nالله kرxکnذ xذkا ا kوال kذینmال nلوب nق ت mأز kاشم

... xة kر xاالخxب kونnن xؤمnی/ (45زمر« (


حق- 4و3 انكار و استكبار


لnوبnهnم» • nق xة kر xاالخxب kونnن xؤمnی kال kذینmال kفنحل « ( / kرونxکبkستnم وkهnم kة kرxنک n22م)

منکری» دل ندارد، آخرت به عشق که کسیحالت و رود نمی حق بار زیر و دارد

کند « می پیدا هم استکباری

را استکباری روحیه بینش، اینگونه سوء اثردر بخصوص استکبار این و آورد، می پدید

می وارد فراوانی صدمات ، مدیریت حوزهکند.


سقوط- 6و 5 و خدا راه از خروج


صراط از خروج حق، انکار و استکبار نتیجه و : است سقوط و مستقیم

• «xنkع xة kر xاالخxب kونnن xؤمnالی kذینmال mنxا kو kونnبxاکkنkل xراط mالص/ (74مؤمنون« (

آخرت» • به عشق که آنهاییاز �قطعا و الجرم ندارند،به و شوند می خارج حق صراط

». افتند می کناری

آخرت گرايي عدم سوء آثاراو- 7• از تبعيت و شيطان سلطه


• «wالxا لطان� nس مxن عkلkیهxم nهkل kانkک وkما kو nه مxمmن xة kر xاالخxب nنxؤمnی مkن kمkعلkنxل

ساء « ( / ک� kش فxی (21مxنها

نیست» • ای سلطه برآنان را وابلیسآخرت به عاشق اینکه، جهت به مگرتردید و شک در آن در که کسی از را،

.» . نماییم جدا علم به برد، می بسر• «xة kر xاالخxب kونnن xؤمnی ال kذینmال nةkدxفئkا xیهkلx إ لxتkصغی kو

انعام ...« ( / (113و

به» • و شود متمایل شیطان به اینکه برای وکه کسانی دلهای دهد فرا گوش او سخن

» . ندارند آخرت به عشق


عیار- 8• تمام آلودگی


• «xوء wالس nلkث kم xة kر xاالخxب kونnن xؤمnالی kذینmلxل kو nه kو االعلی nلkث kالم xهwلnل kو

/ نحل « ( nالحکیم nزیزk60الع)

آن» • از زشت، خصلتهای و الگوهاآخرت به عشق که است کسانی

سر( ندارند آخرت، به ایمان عدم ! یعنی وء؛ wالس مثل ، گناهان منشاء

) الودگی ارزشمند الگوی والگوهایراه پیروان و خدا آن متعالی،ازو عزت با خدای یگانه او و خداست

» است حکمت

آخرت گرايي عدم سوء آثارگرفتاری- 9• و گمراهی و عذاب

شدید


• «xذابkالع فی xة kر xباالخ kونnن xؤمnالی kذینmال xلnب» xعیدkالب / وkالضmالل� (8سبا(

در» • ندارند، آخرت به عشق که آنهاییمی بسر شدیدی بسیار ضاللت و عذاب

»، همین برند از آخرت، از قبل عذاب این و: شود می شروع دنیا

• » «kافرینkالکxب nةkحیطnمkل kمmن kه kج mنxا kو(54عنکبوت( /

احاطه» • کافر وجود بر اآلن همین از جهنم دارد.«

مطففین» « ( • جین� xس xفیkل xار wج nالف kتابxک mنxإ/ 7)

زندان» • در اآلن همین کافرxفاجر، xعمل نامه .» است عذاب و

مسیر در اسالمی نظام شاخصهایآخرت گرايي

مدیریت- 1• زهد و زیستی سادهدنیا • زینت و پیامبر همسران


الگودهی از آن، نزدیک وابستگان حتی و مدیریت،رو، این از است؛ برخوردار نیروها برای شدیدی : مدیریت و رهبری همسران کند می مطرح قرآنکه طوری هر و آزاد توانند نمی اسالمی، نظام

:! کنند مصرف خواهد می دلشان

• «kیوة kالح kدنxرnت کnنتnن� اxن kک xزواج k xأل قnل الن�بxxی� kی�هk یkاارحکnن� kسnا kو mنnعکmت kمnا kینkالkعkت kف ا kهkتkین kز kو الد�نیkا

/ احزاب « ( �میال kج �احا kر k28س)

و» : • دنیا طالب اگر بگو همسرانت به پیامبر ایای بهره را شما تا بیایید پس هستند، آن زینت

»! سازم زیبایی،رهایتان به و دهم،

مسیر در اسالمی نظام شاخصهایمدیریت- 1•آخرت گرايي زهد و زیستی ساده

•) ع ( علی کارگزارن


) ) که بینیم می هم ع امیر حضرت زمان درای خانه ، مؤمنان امیر القضاة قاضی شریح،مؤاخذه با که، است خریده دینار، هشتاد به را

. شد روبرو حضرت شدید سر بر که حنیف، ابن عثمان قضیه همچنین

امیر سخت که بود، نشسته اشراف سفره .! است کرده برآشفته را مؤمنان

) ) بهانه ، ع امیر حضرت مورد در بعضی، اگرمورد در دیگر بودند؛ معصوم ایشان که کنندمجموعه زیر مدیریتهای که، کارگزارانش

. ) بیاورند( بهانه توانند نمی بودند ع معصوم


جامعه -2• در انفاق فرهنگ بودن جاري


به رو انفاق، فرهنگ ای، جامعه در اگرکه است این دهنده نشان بود، گسترشگرایی آخرت مسیر در نظام، مدیریتاین جریان عدم وگرنه، رود؛ می پیشجامعه بودن دار مسأله جامعه، در فرهنگکه است خطری اعالم و رساند؛ می راجهت آورده، خود به را ما باید،سخت

. شویم وادار تکاپو به عالج، جاری جامعه در انفاق فرهنگ وقتی

جاری خواری رشوه و ربا فرهنگ نبود، .! شد خواهد

مسیر در اسالمی نظام شاخصهایازدواج- 3•آخرت گرايي مشکل حل


در و است مطرح دوم و اول شاخصه تبع به شاخصه این : های شاخصه کند می مشخص که است نمادی واقع،

. نه یا است جاری جامعه در قبلی بحران نشانگر ، جامعه در ازدواج صحیح امکان عدم

از خروج در جامعه اینکه و باشد می جامعه در ارزشها .! بهانه را اقتصادی معضل بسیاری، است گرایی آخرتو مشکالت اینکه و کنند؛ می تلقی ازدواج امکان عدم ، بخصوص که نیست امری ، ازدواج xپس از انتظاراتباال ازدواج سن باید نتیجه، در برآیند؛ آن xپس از جواناندولت و شود مشغول جوان تا بچینیم، هایی برنامه و برود

.! کند تازه نفسی مشکل نیست؛ مقبول قرآنی منطق در نگاه، نحوه این

ازدواج مانع که نیست مشکلی اهمیتش، وجود با ازدواج ) اقتصادی،. ( فشار مشکل وجود با ، ص پیامبر چراکه شود

. نمود حل خود جامعه در را ازدواج مشکل



3 -ازدواج مشکل حل ازدواج بسیج

و طهارت تا رسید جامعه داد به باید ازدواج بسیج با . شود حفظ بشدت قداستش

کردن کم و توکل عنصر به تذکر کنار در نور، سوره آیهتحقق به دستور ازدواج، امر گرفتن سهل و توقعات

: » دهد » می ازدواج بسیج و عمومی فراخوان

بkادxکnم» • xع مxن kین xالح mالصkو نکnم xم اkنکxحوااالkیkامی kو xهxصلkف مxن nالله nم xهxغنnی kراء kkق nف یkکnونnوا اxن ائxکnم kمxإ kو

/ نور « ( wلیمkع ع� xواس nاللهk32و)

• ) و» ( غالمان از صالحان حتی و خود از مجردان و ! باشند، فقیر اگر ، دهید ازدواج را خود کنیزانمی مند بهره خویش ازفضل را آنان خداوندبسیار ای دهنده وسعت خداوند چراکه گرداند،

است .« آگاه



3 -ازدواج مشکل حل ازدواج امر اصالح بودجه در مردمی، و ملی منابع از ، بودجه تخصیص میزان در

: ) ) است آمده مطلبی ، ص خدا رسول بیان

«الله xقmتkلی kف xهxدین kصفxن kز kخرkا د kق kف kجmو kزkت مkن » الباقی xصفmالن پس» فی کند، ازدواج که هر

پس است، داشته نگه مصون را دینش نصف بواقع،

.». دهد بخرج الهی تقوای دینش دیگر نصف در : باید میزان شود می استفاده شریف حدیث این از ، جامعه در ازدواج امر اصالح برای امکانت تخصیص- فرهنگی نهادهای برای امکانات تخصیص میزان به

.! باشد می جامعه در دینی



3 -ازدواج مشکل حل ازدواج نهاد اصالح برای نهادی ریزی پی و طراحی

مراکز در بخصوص، ازدواج، امرو دانشگاهی، و حوزوی آموزشیطریق از آن، اداره کردن مردمیبرای صالح، متأهل افراد شناساییمعرفی زمینه در آن، ادارهو ازدواج فرهنگ مورد،آموزشقبل، xمسائل xجهت دهی مشورتتالشهای جمله از ازدواج، xبعد و هنگامامر این اصالح جهت در مبارک،

. بود خواهد مقدmس،



4 -جامعه در خانمها طهارت و سالمت هر اخالقی سالمت ، قرآن نظر از واقع، در

زنان وضعیت گرو در اول، درجه در ای جامعه :! جامعه مردان نه است، جامعه آن

) » آل» کkاالnنثی nرkکmالذ kیسkل(36عمران/

«،معنویت و تربیت و اخالق حوزه در مرد

.»! نیست زن همچون

و روحی فکری، وضعیت یک در اگرخانمهابه رو جامعه بودند، صحیحی اخالقیشدت، به جامعه وگرنه، است سالمت

دارد؛ مسأله



4 -جامعه در خانمها طهارت و سالمت: اینکه دهد می تذکر قرآن که نکاتی از «مnکxذل جاب� xح xاء kر kو مxن mنnلوهkاسئ kف

» mن xهxوبnل nقkو لnوبxکnم nقxل nر kطهkا(53احزاب( /

«درخواست را چیزی پیامبر خانمهای از اگررو کنید، برخورد حجاب پس از کنید، میو شما دلهای برای آن، چراکه نشوید، دررو

»! است نزدیکتر طهارت به آنان، دلهای

نحوی به ما سازمانی روابط حالیکه دررودرروی خانمها کثرت، به که است

. میگیرند قرار آقایان



4 -جامعه در خانمها طهارت و سالمت ازدواج بحران و بانوان مساوی طور به همسر پس مردهاست، از بیشتر خانمها تعداد

مشکالتشان چگونه یابند، نمی همسر که بخشی آن ندارد؛ وجود) ؟ ( ... و همسری چند موقت، ازدواج با کنند؟ حل را

به سخت و بود هشیار روانی فکری های فتنه از باید: نشست جویی چاره

«مnنک xم ظkلkمnوا nmنkصیبnالت تنkة� xف وا nقmات kو xقابxالعnدید kش kالله mنkأ وkاعلkمnوا خاص¬

(25انفال« ( / «ستمگران فقط نه شود بلند فتنه موج اگر

»! سوزاند خواهد را جامعه در تروخشک بلکه



5 -اشتغال مشکل حل

و ضروری است معیشتی،امری نیازهای تأمینو حیات مایه مردم، عموم برای چرا، و چون بیبطالت، و بیکاری است؛ انسانی عزت کسبرا تباهی و فساد داده، هرز به را استعدادهاهویت،و کسب مایه مفید، کار زند؛ می دامنمی معنوی کماالت به شدن آراسته جدی مقدمه

. است الله سبیل فی جهاد همچون بلکه، باشد؛ است اسالمی نظام مدیریت بر پس

راستای در کالنش و خرد ،سیاستگزاریهای کهمختلف اقشار برای مفید و مناسب شغل تأمین

شود؛ طراحی جامعه،



6 -ثروت عادالنه توزیعبر خداوند و است استوار عدالت، بر عالم نظام

و قسط به و راند می فرمان عدل و قسط : دهد می فرمان عدل

•» «xسطxالقxب ب�ی kر kر kمkأ / قnل (29اعراف(

•/ ) » نحل» xحسانkاالkو xدلkالعxب nر nأمkی kالله (90إxن

• » اشتراکات» بر که است حقوق در تساوی قسطحیات، حق همچون است، استوار دینی و انسانی

آنها مانند و مسکن حق ازدواج، حق• » که،بر» است ای ویژه حقوق قسط، بر مبتنی عدل

: پدر است استوار شرعی و عرفی قبول قابل ویژگیهای ) ) حقوق قسط یکسان حقوق بر عالوه کدام هر فرزند وو زن است همچنین دارند؛ یکدیگر مقابل در ای ویژه

... و مأمور و مرد،آمر



7 -امنیت و انسانها حرمتجامعه خدشه روانی با برخورد و انسانها، حرمت از پاسداری

نظام و اسالم رسالت حریم، این کنندگان دار . است اسالمی

دامن را اعتمادی بی کرده، زایل را جامعه روانی حرمتها،امنیت هتکو تعارضات و گرایی گروه و تفرق و دورویی و نفاق زده،شیرازه شدن پاشیده هم از نهایت، در شده، سبب را تزاحماتداشت خواهد پی در را اسالمی نظام و ارزشها سقوط و نظام،

:» • «xاسwالن عkلی اکتkالnوا xذkا إ kذینmال kفین mفkطnلمxل وkیل�

» kرون xخسnی نnوهnم kز kو أkو xذkاکkالnوهnم ا kو kونnوفkستkی

(1-3مطففین( /

• ! به» گاه هر که آنان ارزشگزاران کم بر وایبرمی پر پذیرند،پیمانه می کیل مردم ضررجزئی یا کلی طور به را مردم دارند،وهرگاه، »! آورند می ببار خسارت کنند، می ارزشگزاری



8 -بیان آزادیبقاء و سالمت ضرورت و جمعی حیات گیری شکلخطاپذیری و غفلت و نسیان زمینه در آن،و نظرات xابراز xضرورت انسان، عملکرد و اندیشه

. کند می مطرح را، نقدها و شبهات بیان

و نظرات ابراز و فکری تعامل فضای فقدان ، روانی های عقده گیری شکل موجب شبهات،خواهد ، اجتماعی تعارضات و دستگی دو وسپس

. کرد خواهد ساقط را نظام نهایت، در که شد

خالقیت و رشد توقف آزادی، فقدان دیگر اثر . بود خواهد ، استعدادها شدن ضایع و انسانها،

خواهد ( آزادی نفی واال نبوده آزادی،مطلق این البتهتعیین( شرع و عقل را آن ثغور و حدود شد

. نمود خواهد

هماهنگي سوم: اصل و وحدتاساسي محور الهي امامت

وحدتوحدت حوزه هاي

آن اجزاء و قانون در وحدترهبري در وحدتتعامل در وحدتروش در وحدت

هدف و جهت در اصل وحدت الگوهايو وحدت

هماهنگي

) ) ع علي اميرمومنان سيره

خلفا حكومت دوران

عثمان ( ( ، عمر ، ابوبكر خويش حكومت دوران

) غيبت( در ع هارون) ع( موسي

مقدمهاصل سوم: وحدت و هماهنگی

از است؛ هستی خالق و قهار واحد وجود خداوندتوحید، محور بر خلقت، عالم رو،نظام اینعالم، در امر، یک و فرمان یک و است استوار

: است جاری

•«nهkل kالkأ» kالمینkالع mب kر nالله kک kارkبkت nمرkاال kو nلق kالخ )

(54اعراف / • «xآن از خلقت، بر xفرمان و خلقت که باشید بهوش

است برکت خیرو الیزال منبع چراکه، خداست؛

.» است هستی عوالم همه پروردگار که خداونداست، جاری الهی فرامین و توحید محور بر واحد، نظام اینای مسأله اجتماعی، نظام در وحدت مسأله رو، این ازاستوار اسالم دین بر نظری، حیث از که است اساسیرأس در واحدی مدیریت باید هم عملی، حیث از و استفرمان یک و امر یک تا باشد، ها مجموعه و نظامکه فرمانی باشد؛ جاری ها مجموعه و برسیستم

. دارد قرار آن طول در و خداست، والیت از شرعیتش

وحدت اساسي محور الهي امامترا • انبياء سلسله وقتي انبياء سوره در

را وحدت اين به تذكر مي كند، مطرح: قرارمي دهد اساس

ب�كnم» – kانار kو �واحدة �ة mمnا اkمتكم هذه mنxا/ انبیاء« ( xونnدnاعب n92ف)

خداي» – هم من باشد واحده امت بايد امت اين». بپرستيد مرا واحد امت ، پس قهارم واحد

كه • است اين فوق آيه در اساسي نكتهفردي ديني احكام در عمل و تkلkب�سمطلوب الهي، امامت محوريت بدون . كه كسي زيرا نمي آيد حساب به خدادر بايد ديانتش دارد را خدا بندگي عزمامت و يابد تحقق واحده امت ضمنمعصوم واحد امام بدون هم واحده

. ندارد تحقق امكان

اصل سوم: وحدت و هماهنگی

وحدت اساسي محور الهي امامت

• ) ) ع معصوم امام از تبعيت و شناخت . به باشد مي ديانت اساسي شرطضرورت واحده امت آيه اين از هرحالمديريت در وحدت و تدين در وحدت

. مي شود استفاده جامعه شرعيتنظيم • كه حجرات سوره در همچنين

تذكر را سازماندهي و اجتماعي روابط . از. است مطرح مهم اصل چند مي دهديكديگر مابين موظف اند مومنان جملهندهند اجازه يعني كنند، اصالح راو بخورد هم به مومنان جامعه انسجام

بيايد پديد .ناهماهنگي


وحدت اساسي محور الهي امامت

مسئول • مومنان سازمان از عضوي هرخود مجموعه هماهنگي و وحدت حفظ : اگر مي فرمايد جهت همين به هستندپيش مومنان از گروه دو بين تعارضيمطرح اصالح وظيفه بالفاصله آيدرا اصل اين هم نهج البالغه در و است ) بيان( شديدي تاكيد با ع اميرمومنان

مي كنند.– «kن xم mاذ wالش mنxا kف xة kرق nالفkو xيwاكnم ا

kن xم mاذ wالش mنxا كkما xيطان mلشxل xاسwالن / ) » خ نهج xنبmلذxل xمkنk127الغ)

كه • مي كند بيان را عجيبي نكته حضرتما به را وحدت اصل اساسي اهميت

. مي دهد تذكر


وحدت اساسي محور الهي امامت– «nوهnلnاقت kف xعار mالش هذkا اxلي دkعا مkن اkال

» xهxهذ عkمامkتي kحتkت kكان لkو kو/ خ( (127نهج

دعوت» – تفرقه به هركس باشيد بهوشزير كس آن اگرچه بكشيد را او كرد

». باشد من عمامهانسجام • بخواهم منهم اگر حتي يعني

. بكnشيد مرا بشكنم را مومنان بينالجماعه • مع يدالله تعبير در اهميت اين

خطبه در تاكيد 127كه مورد شده مطرح ) و. است جماعت با خدا دست مي باشد )! متوجه رباني عنايت نيست فرد باواحده. امت جمعيت هم آن جمعيتهاستدر الهي واحد رهبري تحت مومنان

. خدا قرب جهت


وحدت حوزه هاياصل سوم: وحدت و هماهنگی

آن اجزاء و قانون در وحدتاست، رهبري در وحدت ، امت رهبري در وحدتدر وحدت عمل، در وحدت ، تعامل در وحدت روش،در هدف و جهت در وحدتوحدت امر مختلف حوزه هايكليت هريك فقدان كه استخدشه دار را وحدت امر

. نمود خواهد

آن اجزاي و قانون در وحدت

اجزاء • دروني هماهنگييكديگر با توصيفي

اجزاء • دروني هماهنگييكديگر با تقنيني

با • توصيفي اجزاء هماهنگيابتناي و تقنيني اجزاء

عقالني واقعيتها • با قانون هماهنگي

و طبيعي ضرورتهاي وانساني


رهبري در وحدت

در • وحدت كريم قرآن نظر ازوحدت مديريت و فرماندهياست، فرماندهي در شخصيكه جمعی كلي وحدت نهشامل هم را رهبري شورايتك تك. هر كه شورايي شودداشته باشد راي حق آن اعضاءاكثريت معيار اساس بر

. شود تصميم گيري


رهبري در وحدت• «oلmكkوkت kف kغرمت اذا kف xر oاالم في oمnه oرxشاوkو

) » آل المتوكلين يnحxب� kالله mنxا xالله علي(159عمران /

بپرداز» • بمشورت به آنان با فرماندهي حوزه دربر پس گرفتي تصميم بشخصه خود هرگاه پسرا توكل اهل خداوند كه چرا كن توكل خدا

». دارد دوست

مديريت • و رهبري جدي التزام ضرورتو ديني تعهد اهل با مشورت امر به شرعيمشورتي شوراي تشكيل شغلي تخصصي : ،و بkينkهnم شوري هnم nمرkا kو مي كند تاكيد رامشورت به رهبري شان و فرماندهي امر . آيه به توجه با آيه اين مي باشد ميانشان درمشورتي شوراي به نظر عمران آل سوره

گيري تصميم شوراي نه دارد


- در وحدت عمل در وحدتتعامل

• : التزام مقصود عمل در وحدتانجام به سازماني آحاد جديمختص و مشترك مقرر وظايف

مي باشد.انسجام : • مقصود تعامل در وحدت

و مديريت شأن شدن هماهنگ وآن از مقصود كه است رهبري _ انساني امكانات مجموعه بسيجدر آن بكارگيري و موجود ماديمقبول مدون قوانين چهارچوبتحت سازماني نيروهاي كليتو واحد فرماندهي و واحد نظامي

. مي باشد واحد هدفي



قابليتهاي • اساس بر كار تقسيممقدمات از انساني و شغلي الزم . توجه مي باشد هماهنگي امر جديو سازمان بودن انساني به ) و( فيزيكي و مكانيكي نه جامعهفعال و منطقي ارتباط به توجهو سازمان بروني و دروني ) مديريت( سيستمي ارتباط جامعهمجموعه هماهنگي شأن در راخواهد مدد بسيار سازماندهي

رساند.



رهبري • مديريت دروني وحدتو عمل و ايمان و اعتقاد دروجودي حوزه هاي هماهنگيدر اساسي شرط اوو سازمان حقيقي هماهنگي

. مي باشد جامعهجانب • از رهبري مقبوليت

ديگر ركن سازماني مجموعههماهنگي و وحدت تحقق در

مي باشد.


روش در وحدت

و • عملي رويه هاي يكساني مقصودبر قانون اجراي تطبيق روشدر �عمدتا كه مي باشد واقعيتهادر نه است مطرح اجتماعي تعاملرا هركس كه شخصي فردي حوزهقوانين و ضوابط چهارچوب دربا كه است سليقه اي و ذوقيمنافاتي اجتماعي رويwه در وحدتمحترم بايد بلكه و ندارد

شناخته شود.


هدف و جهت در وحدت

و • حركت سوي و سمتبايد حركت مقصداصل در كه باشد واحدخدا : بر تقدم عدم اولاصل و رسول ومورد آخرت گرايي. گرفته است قرار بحث


مؤمنان- 1الگوها: امیر سیره) ع( علی

حضرت • که اساسی عوامل از یکی ) خلفاء( با مدارا و سکوت به را ع علی

. بود اسالمی جامعه حفظ کرد، وادار «xینkالع فی و nرتkب kص xلق kالح وkفی قkدی

خ « ( / نهج جی k3ش)به» – لحظه گویا، که کردم صبر وضعیتی در

و کردند می فرو چشم در خاشاک لحظه» بود کرده گیر من گلوی در استخوان

اهمیت • روشنی به امیرمؤمنان، برخورد نحوه ایناصل چقدر که دهد؛ می نشان را اساسی اصل اینکه است مهم نظام مدیریت در ، هماهنگی و وحدتاش اجتماعی گاه و حکومتی حقوق همه حضرتدر شهروند، یک همچون و کرد؛ اصل این فدای ، را

! داد نشان هماهنگی حکوت با دین، چهارچوبه


) : ابوبکر،- خلفاء حکومت دوران الف) عثمان عمر،

مؤمنان- 1الگوها: امیر سیره) ع( علی

پیش • معاویه لشکر با که برخوردی درمی مطرح حکمیت مسأله و آید، میمی نادان،مطرح xخوارج عده یک شود، : بپذیریم؛ را قرآن حکمیت که کنندمی تذکر فریاد با اینکه علیرغم حضرت، » این:» ؛با هستم ناطق قرآن من دهند

. پذیرند نمی مردم وصف،نیروهای • اینکه بخاطر حضرت، پس

به نپاشد، هم از اسالمی نظام مجموعهآن و دهند؛ می در تن حکمیت به ناچار،

. کشند می سر زهری کاسه مثل را


خویش- حکومت دوران ب

( 2الگوها: ) غیبت- در ع هارون ) ع( ( • موسی ) ، ع موسی حضرت اسالمی، حکومت دوران در

) ) را ع هارون و رفت؛ طور کوه به الله لقاء جهت . داد قرار خویش جانشین ، قومش میان

• » « ده از کمتر در سامری برگشت، و رفت حضرت تاپرست گوساله آنان و کرد گمراه را مردم روز،

شدند! را • مردم که کرد تالش و سعی چه هر هارون حضرت

توحید به و برگرداند مسیر این از موعظه این با : نشد موفق آورند، روی

«nع xرجkی ت�ی kح kفینxاکkع xیهkلkع kح kبرkن الوالkن kقطه« ( / xلkینامnوسی (91إ

داریم» – نمی بر پرستی بت این از دست گفتندروشن را ما تکلیف و بیاید موسی اینکه تا

کند! «حضرت • اما رسید، شرک به جامعه اینکه با

) نظام( در درگیری و تفرقه اینکه بخاطر ، ع هارون ) ) ! ع موسی تا کردند پیشه تحمل، و ،صبر نیاید پیش

برگردد.


مردم و فقیه والیت مقام

اعتقادی • و فکری مشکالت وجود بااز عصمت مقام تبعیت ثالث، خلفایو موارد، بعضی در آنها فرامینجهت دیگر، موارد در آنان با هماهنگیبسیار رفتاری الگوی نظام، مصلحتما برای را توجیهی قابل غیر و روشن

. نماید می مطرح نداریم، عصمت که

به • موظف را خود عصمت مقام که آنجاکلی مشی خط از تبعیت و هماهنگیتکلیف دیگر داند می ثالث، خلفای xنظام

است . روشن بسیار ما


مقام و ، مراجع و فقهاءفقیه والیت

احکام • استنباط حهت از تقلید، مرجع و فقهاو اجتماعی نظر از چه و فردی نظر از چه شرعی،

. دارند شرعی جواز حکومتی،

مسائل • العاده فوق پیچیدگی و گستردگی به توجه بامحوری جایگاه به توجه با و حکومتی، و اجتماعی

: که دارد ضرورت ، فقیه والیت مقام

ویژه • تخصصی های رشته به اجتهاد و فقاهت اوال�؛حوزه یک در اولی xطراز فقیه هر تا شود، تقسیمشناخت جهت از و بپردازد استنباط به خاص، ایخدمت به نیز، را ورزیده کارشناسانی موضوعات،

گیرد.

مراجع • و فقها ویژه تخصصی استنباطات این ثانیا�؛افتای xشورای چهارچوب در باید ، اول طرازنهایت، در و شود، گذاشته شورا در بحث به رهبری،

. درآید اجرا به والیت، مقام تصویب با


: اصل چهارم

سازماني • رفتار الگوي قسم سه: است مطرح

با( معصوم سازماني رفتار الفمعصوم

با( معصوم سازماني رفتار بغيرمعصوم

با( غيرمعصوم سازماني رفتار جغيرمعصوم

الگوها

اساس بر مديريت اعمالنيروها اختيار

.1) ( ) ( ع موسي حضرت با ع خضر حضرت

.2) ( ) ( ع اسماعيل حضرت با ع ابراهيم حضرت

.1 ) ) اسرائيل بني با ع موسي حضرت

.2 ) فرمان( تحت نيروهاي با ص پيامبر

.3 ) احد( جنگ و ص پيامبر

.4 ) فرمان( تحت نيروهاي با ع اميرمومنان

.5 ) ) باوفا ياران با ع حسين امام

شوق • بر الهي مديريت خلقت نظام درسوره در است استوار پديده ها رغبت و

آیه بعنوان 11فصلت يا تمثيل بعنوان ،كه شده است مطرح تكويني جريان يكچنين زمين و آسمان به خداوند

� مي فرمايد: ها oرkك oوkا � طkوعا تمام رائتيابه يا رغبت و ميل با كه موظفند هستيانجام الهي فرمان تحت در كراهت

. كنند وظيفهچنين • خداوند به پاسخ در مخلوقات

: مي دهند نشان kتkيoنا عكس العمل أ قالتااعالم طائعين يكصدا مخلوقات همه

اطاعت مي كنند: تحت در رغبت و ميل با مامطلوب. شماييم عاشقانه اطاعت اين

. است انساني عالم از الهي،

اصل چهارم : اعمال مديريت بر اساس اختيار نيروها

ا» – wمxا و �شاكxرا اxمwا السبيل هديناه xنwا ا/ انسان« ( �(3كفورا

حال» – كرديم هدايت رشد سبيل به را انسان ما» كافر يا باشد شاكر مي خواهد

عمل – اختيار و نمي شود تحميل انسان بهبر انسان كه است الهي سنت اين و داردكند اراده اعمال و رأي اعمال اختيار اساسبر شر، جهت در چه باشد خير جهت در چهقرآن در ديگري بيانات اساس همين : برمي گردد معنا همين به كه آمده ست

« nشد الر� kنmیkبkت د kق الدين في الاxكراه/ بقره« ( mیkالغkن x256م)

و» – تحميل حقايق، و دين اعتقاد پذيرش دربه تباهي از رشد چراكه نيست اجباري

». جداشده است نمي توان روشني را كسي. كرد یی معنا پذيرش به وادار زور به


– » «� ا wر nح الله قدجعلك و غيرك kدoبkع تكن ال / نامه( (31نهج

و» – wحر را تو خداوند چون نباش كسي ومقلد بنده». آفريده است آزاده

بودن • محض فرمان به گوش با آزادگي . بعنوان نيز اسالم پيامبر دارد منافاتاست مؤظف الهي احكام مجري و مبلغبه را دين انسانها رغبت و ميل به توجه باو الزام و اجبار حق و كند عرضه آنها

. ندارد را مردم بر دين تحميل

عليهم» – kتoنk ا ما kو عليهم حفيظ اللهشوری« ( / (6بوكيل

خاليق» – بر مسلط و مراقب كه خداست اين» نداري مردم جان بر وكالت شما و از است تا

. باشيد آنان امور كارگزاري مردم جانب


– «kت oسkل ذkkكwر� nم kنتkا xنwما ا ذkkكwر kف / ) » غاشیه يطxر� kصnمxب م xيهkلk22-21ع)

تذكر» – �صرفا تو كه بده تذكر پس» نداري سيطره مردم بر و دهنده اي

• ) ) قومش ميان در كه سال همه ،آن ع نوح حضرتو مقطع هيچ در كرد تبليغ و داشت حضوررا دين كسي بر تا نشد حاضر زمان از برهه ايبه تحميل اين كه توجيه اين با حتي كند تحميل

. مي گيرد صورت خودشان مصلحت خاطر

او – از را انسان xانسانيت تحميلحق جهت در ولو مي كند سلببه انسان انسانيت زيرا باشد

. دارد بستگي اراده اش اعمال


فراواني • آيات و آيات به توجه بامعلوم هست، زمينه اين در كهبه نسبت انسان كه مي شودمي شود صادر او از كه اعماليمسئوليت اين و دارد مسئوليتدر انسان كه دارد اقتضاءعمل آزادي عملكردش

داشته باشد.چون • نيك عمل بر اجبار طرفي از

روحي xرشد مايه است جبريجهت به بلكه نخواهدشد انسانانساني، خلقت خاص ساختارو خير اعمال از گريز موجبو گناه ورطه در فروغلطيدن

. خواهدبود نيز آلودگي


• ) ) خدمت در که داشت مأموریت ع موسی حضرت. ) کند( شاگردی را او گرفته، قرار ع خضر

•: ) زیر ( موارد در ، ع موسی حضرتدریا- • پهنه در xکشتی کردن سوراخ الفنابالغ- • کودک قتل بسقوط- • حال در دیوار دستمزد بدون مرمت ت• ) ) همراهی نه و کند می اطاعت ع خضر از نه

! خضر حضرت اینکه، نه و دارد مساعدتی و . توبیخی ازطرفی، دهد می فرمانی او بهحضرت به خداوند،نسبت جانب از هم ) ) این که وجودی با بینیم؛ نمی ، ع موسیشده معرفی خدا جانب از بزرگوار، معلممدیریت و حکمت به موسی، حضرت و است

. ) ندارد( شک ع خضر


الگوها: الف- رفتار سازمانی معصوم با معصوم

1) ) ) ) ع- موسی با ع خضر

) ) که بیند می خواب در ع ابراهیم حضرتبار چند رویا، این و کند؛ می ذبح را فرزندکه کند می یقین حضرت، شود؛ می تکرار،انجام بایست می که است، الهی فرمانرا موضوع مشورت، به وجود، این با شود؛

: گذارد می میان در فرزند، با

«k أ kنwی أ xامkن kالم فی اkری xن�ی إ wنیnب یkا kال kقا kم افعkل kتkب k یkاا kال kق اذkاتkری، kرمnانظ kف kکnحkذب kرینxاب mالصkن xم nاءالله kش إxن دnنی xجkت kس تnؤمkر،

» xبین kلجxل nهmتل kو ا kمkسلkأ ا wمkل k102صافات ( /-ف-103)

) ) بپذیرد؛ اختیار با بایست می ع اسماعیلنیست کار در اجباری


الگوها: الف- رفتار سازمانی معصوم با معصوم

2) ) ) ع- ( اسماعیل با ع ابراهیم

مشرک • که، کردند می حکومت جباری قوم فلسطین دربنی همراهی به تا است مأمور حضرت بودند؛

یابد؛ ،استیال آنجا بر و برد یورش فلسطین به اسرائیل،

الmتی» kة kسxkد kقnالم kرضkاال لnوا nادخ xومkق یkاأkدبارxکnم عkلی تkرتkد�وا وkال لkکnم nالله kبkتkک mنxإ مnوسی یا الوا kق kرین xاس kخ لxبوا kنقkت kفت�ی kح لkها nدخkن لkن xنwا ا kو kبارین kج �قkوما ا kفیه

/ ) » مائده kنnلو xداخ xنwا إ kkف جوامxنها nخرk22ی-21)

– : شما،» برای خدا که فرماید می پیروان به حضرتخدا امر از مبادا است؛ کرده مقرر را مقدس ارضدچار تباهی و زیان به که شوید کرده،مرتد سرپیچی

» ساقط ، هستی از و شده،تحمیلی • و انذار، و است تذکر حد در ، حضرت سخن

. نیست کار در


الگوها: ب- رفتار سازمانی معصوم با غیرمعصوم

1 ) اسرائیل- ( بنی با ع موسی

– «kو kک kفسkن wالxإ nفmلkکnالت اللxه xبیل kس فی قاتxل kف kأسkب mفnکkی أkن nالله ی kسkع kنینxؤمnالم xض mر kح

/ ) » نساء �تkنکیال د� kشkأ nالله kو روا kفkک kذینnm84ال)

– : ) ) دهد می دستور ص پیامبر به راه» خداوند در ) ) که چرا باش متذکر اما بپرداز؛ جنگ به خداالزام کسی بر شود نمی خودت، جزنمی( و باشی می خود اعمال تومسئول شود

») ، کنی دیگران،تحمیل بر در توانی پسباید نقشی چه پیامبر ، مؤمنان با ارتباط

: باشد؟ ( داشته راه» در جهاد بر را مؤمنان وبه( ، رغبت به تا ، کن موعظه و تشویق خدا

. » درآیند دشمنان با جنگ



2 ) ) فرمان- تحت نیروهای با ص پیامبر

فی» – یkدعnوکnم nول nس mالرkو د� kحkأ عkلی kوونnلkالتkو kدونxعnت� إxذا kم وkال افاتkکnم kم عkلی نnوا kحزkت لxکkیال بxغkم� � ا wمkغ أkثابkکnم kف أnخریکnم

/ ) » عمران آل kلونkعمkت بxما بیر� kخ nاللهkو (153اkصابkکnم

کردید؛» – چه ، اnحد جنگ در که بیاید یادتان ) کردید( فرار خود و گذاشتید، تنها را ص پیامبرکرد! می صدا را شما او سر، پشت از حتی ؛

!)... ، نکردید اعتنایی ولیبرخورد – اما است؛ بزرگی جرم یک جبهه از فرار

است؟ چگونه ، بود» پیامبر خدا رحمت واسطه بهخشونت اگر و کردی؛ برخورد نرمی به آنها با که،از کردی، می خویی تند و دادی، می نشانفراریان، این جرم از شدند؛ می پراکنده پیرامونتطلب برایشان و کن، عفوشان و بپوش چشم

. »! ! بده قرار مشورت، طرف را آنها و ، نما مغفرت



3 ) ) اnحد- جنگ و ص پیامبر

• ) ) و جبهه برای آمادگی جهت به ع علی اماممکرر کند؛ می نیروها بسیج به اقدام جنگ،بابت از نمایند؛ می تشویق کنند؛ می موعظهمی هشدار والیت، مقام از اطاعت عدممی امام مردم، جویی بهانه برابر ودر دهند،

فرمایند:

وkدkکnم» kأ nقیمnمایxب kو کnم nحxصلnی بxما لkعالxم� xنwی إ

نkفسی xإفسادxxب کnم kصالحxإ أkری ال وkلکxنwی(69خطبه« ( /

از» – را شما چگونه که دانم می بخوبی منشما کجروی چگونه و آورم، بیرون چموشی ! این که، اینجاست مسأله اما ؛ کنم اصالح را

! ؛ شوم فاسد خود، که شود می باعث کارهامی بیرون ، مدیریت اعمال سالمت از مرا

. » کند می تباه و آورد



تحت- 4 نیروهای با مؤمنان امیرفرمان

• ) ) ع حسین امام کربال، قضیه دراختیار با افراد، که دارد سعیبه بگذارند؛ صحنه به قدم خویش،مطرح عاشورا شب سبب، همین : شهادت مسأله فردا که کند میکشته همه شک، بال و استنمی که کس هر شد؛ خواهندشب تاریکی از تواند می خواهد،خانواده، با همراه و کرده استفادهکار در جبری و کند، ترک را صحنه

نیست .



4 ) وفا- ( با یاران و ع حسین امام

) ) ع معصوم رابطه به توجه بانحوه و ديگر معصوم با ) ) با ع معصوم ارتباطمقام رفتار غيرمعصوم،به مردم با فقيه واليتاساس بر اولي طريقبصيرت اصل و اختيار اصل

خواهدبود.


الگوها: ث- رفتار سازمانی غیرمعصوم با غیرمعصوم) والیت فقیه با مردم (

: پنجم اصلمقدمه

بصيرت اصل مستندات

اساس بر مديريت اعمال الگوهاينيروها بصيرت

اساس بر مديريت اعمالنيروها بصيرت

خداوند 1. بصيرت

طبيعت 2. بصيرت

آسماني 3. كتب بصيرت

انسان 4. بصيرت

بر 5. مبتني دين اساستفكر

بصيرت 6. اساس بر انبياء دعوت

هالكت 7. از قبل حقايق تبييناقوام

تقليد 8. نفيورطه ( به سقوط عوامل از تقليد

(حيوانيت

كفار. 9 مجازات1- ) ) ) ع( خضر و ع ( -2موسي ) ع اسماعيل با -3ابراهيم

) بدر( جنگ و ص ( -4پيامبر ) شب در ع حسين امامخوارج -5عاشورا با اميرمومنان -6برخورد

) دموکراسی بر نقدی جادوگران و فرعونغربی (

اجبار تواند می نه الهی، مدیراساس بر تواند می نه و کند،را مردم تحریک، و تقلید و جهلبکشاند؛بلکه، اطاعت بهتحت افراد که است مسوولآگاهی با ، فرمانشو جهل با نه کنند، واختیار،عملهم اختیاری آن چراکه، غفلت؛ارزش باشد، جهل روی از که

ندارد.

اعمال مديريت بر اساس اصل پنجم : بصيرت نيروها

مقدمه

به • نسبت و است علم عين الهي مقدس ذات: دارد بصيرت خاليق

–/ ) » مجادله» بصير� سميع� الله mنx1ا)

مخلوقاتش» – است بصير خداوند كه همانگونهاين با را آنها خداوند و هستند بصير همو علم اساس بر آنها و كرده است خلق ويژگي

». مي كنند اطاعت را خداوند بينايي

–/ ) » نور» nه kسبيحkت kو nهkت kصلو kمxلkقدع (41كnل�

•: آمده است نيز ، قرآن مورد جائkكnم در قkدب�كnم kر oنxم بkصائير�

مردم • به تا آمده است و است بصيرت قرآن محتواياين دهد، نجات كوري و جهل از را آنان و بدهد بصيرت

. است الهي كتب تمام محتواي اساس نكته


مستندات اصل بصيرت

• «kر kصoبk أ oنkم kkف oمnكmب mر مxن nرxصائkب جاءkكnم oد kkقعkلkيكnم kنkا أ ما kو عkلkيoها kف kيxمkع وkمkن xه xس oفkنxل kف

) » فيظ� kحxآيه ب انعام (104سوره

• «، بگیرد را قرآنی بصیرت و باشد بصیر کس هرکس، هر و است؛ کرده کار خویش نفع به پسخویش ضرر به نپذیپرد، را خدا کالم و شود کورکنترلی و سلطه هیچ من و است؛ نموده اقدام ) را شما توانم نمی زور به یعنی ندارم شما بر

بکشانم (.« راست راه به



تذكر مورد مطلب دو آيه اين دراست:

دين 1. پذيرش حوزه در بصيرت

خدا 2. احكام به عمل حوزه در بصيرت

• «xعدkب oنxم kابkتxكoال مnوسي اتkيoنا okد kقkل kو kرxصائkب nولي oاال kون nر nقoال لkكoنkا oهkأ ا kم oم nهmعلmل kه kم oح kر kو دkي nهkو xاسwنxل

آيه«( قصص سوره kنnروmكkذkتk43ي) اnمم» • از طوايفي كه آن از پس ما وهمانا

به كرديم هالك كفر كيفر به را گذشتههدايت و رحمت و بصيرت براي موسيكه باشد كرديم عطا را تورات كتاب خلق،را خداپرستي راه و شوند متذكر مردم

». گيرند پيش



•: ) فرمود( فرعون به ع موسی

ب�» • kر wالxإ xالءnهؤ kل kنزkأ ا kم kمتxلkع د kقkل )» سوره kرxائ kصkب xرضkاالkو xموات mالس

آيه (102اسراءداري ! فرعون»• يقين چيز دو به يكي : تو

دوم و خداست جانب از كتاب اين اينكهمردم به بينايي و بصيرت محتوايش اينكه

را «.مي دهد مردم مي خواهي تو وليهمين به و بكشاني خود دنبال به كوركورانه

. شده اي راه wسد و مانع كه است خاطر



خداوند- 1• بصیرت

فعلی • صفات از بصیرت: است خداوند

• )» سوره» kصیر�kب میع� kس kالله mنxإآيه (1مجادله


حاصل سخن اینکه:

طبیعت- 2• بصیرتبصیرت • اساس بر نیز، خلقت عالم

: دارد می بر گام

•« )» سوره nه kسبیحkت و nهkلوت kص kمxلkع د kق کnل�

آيه (41نور



آسمانی- 3• کتب بصیرتدارای • آسمانی کتب و قرآن

آور بصیرت که است محتواییاست :

•« )» آيه انعام سوره بkصائxر� ائکnم kج د nkق

104)



انسان- 4• بصیرتبا • بایست می و است بصیر نیز انسان

: کند طریق طی بصیرت

نnطفة�» • مxن kاإلنسانkقنkل kخ xنwا إ � میعا kس nلناهkع kج kف xلیهkبتkن اج� kمشkأ

� آيه«( بkصیرا انسان (2سوره



« برای کردیم، خلق ای آمیخته نطفه از را انسان مااین جهت به و بیازمائیم؛ و کنیم امتحان را او اینکهبا تا دادیم، قرار بصیر و سمیع را ،او آزمایش و امتحانو سمیع دهد؛ پس امتحان و کند نگاه باز xگوش و چشماین غیر در است؛ انسان امتحان وسیله بودنش، بصیر

» . نداشت معنا امتحان صورت،

تفکر- 5• بر مبتنی دین اساسمطرح • را عقل انداختن بکار و تفکر ارزش بسیار، آیاتی

: بر مبتنی دین، اساس که است آن بیانگر که کند می . است استوار عقل، و تفکر و شعور

• ) ) متفکر را مردم خواستند، می که بود این نیز پیامبران اصلی کار: فرماید می خداوند آورند، بار

أkن» • دkة� xواحxب اkعxظnکnم xنmما إ قnل mمnث رادی nفkو مkثنی xواللهnوم nقkت

وا... nرmک kفkتkآيه«( ت سبا (46سوره



«من رسالت فقط، و فقط که، کن اعالم مردم بهموعظه ، اساسی امر یک به را شما که، است این : داشته لله قیام بتنهایی، و دو به دو که کنم ) به( ،سپس کنید حرکت قربت قصد به و باشید

.» بنشینید تفکر

اساس- 6• بر انبیاء دعوت

بصیرت• ، اسالمی مدیریت عملکرد شیوه معانی، این به توجه با

: بود خواهد ، دشواری و سنگین امر بسیار

• «kکkع kم kابkت وkمkن kرتxمnاأ kمkک م xفkاست kف/ (112هود«(



که است همین : برای ) کرد؛( پیر مرا آیه این فرمود ص پیامبر

بسیار رهبری، و مدیریت رسالت که است صورت این در چونمدیریت شیوه در مهم شاخصه یک این و شود؛ می سنگین

است . الهی

«که گونه آن کن استقامت پس : نه« باشد اختیار با چگونه؟ مأموری . تقلید و جهالت نه باشد بصیرت با اجبار،

از- 7• قبل ، حقایث تبیین

اقوام هالکت• «kعدkب �وما kق ل� xفضnیxل nالله kانkک ا kمkو

kون nقmتkی ا kم م nهkل kنmیxkبnی تwی kح م nدیهkذهxإ/ (115توبه«(



«از بعد اینکه مگر کند، نمی گمراه را قومی هرگز خداوند،می که اموری اینکه، تا کند؛ عرضه آنها بر را هدایت اینکه

» کند روشن برایشان ، کنند پرهیز آنها از بایست «kو � شاکxرا إxمwا kبیل mالس nیناهkد kه xنwا إ

� ورا nفkاک nمxإ/ (3دهر«( «خود حال کردیم؛ هدایت حق، راه در را او ماباطل راه یا کند، انتخاب را حق راه داند، می

را«

تقلید- 8• نفی



: حيوانيت ورطه به سقوط عوامل از تقليد «ماxب nقxنعkي الwذي xلkث kمkك روا kفkك kذينwال nلkث kم kو

oم nه k�ف nnيoمnع nمoكnب م� nص �نxداء kو �دnعاء wالxإ nع kم oسkاليآيه« ( بقره سوره kلون xقoعk171الي)

«و انبياء سخن شنيدن در كافران مثل وكه است حيواني چون آن معناي نكردن دركو نكرده درك معنايي آواز آن از كنند آوازشو شنيدن از هم كفار نشنود، صدايي جززيرا كورند و گنگ و كر حق ديدن و گفتن ) در تعمق و فكر نمي بندند كار را خود عقل

») نمي كنند حق آيات

تقلید- 8• نفی



رايج سنت را تقليد روش قرآنمعرفي بشري جوامع در دنياطلبان

مي كند:«قkالk كnئت xوجkل kأوn م بxاkهدي دoتnمx oم kجkو ا wم

بx xعkلkيه xنwا ا قالnوا ا kمxآباءkكم ب nا لoتnم xرسx هx (24آيه زخرفسوره« ( kرونxكاف

«که آنچه از بهتر چیز من چه اگرآورده مستقرند، آن بر پدرانتان : محتویات! به ما گویند می ؛ باشم؟

.» کافریم شما، رساالت

کفار- 9• مجازات



به را، فهم آیات،فقدان از ای دستهکند می مطرح کفار عذاب :» عنوان

نکرده اطاعت خداوند از که کسانیمهر قلبشان بر و شده کر و کور اند،

:» خورد می «لیkع و معxهxم kس وkعkلی م xهxوبnل nق عkلی الله kمkت kخ

» ة� kشاوxغ (7بقره/ (أkبصارxهxم

«عمیkأ kو م nهmم kصkا kف nالله nم nهkنkعkل kذینmال kکxاولئهnم« kار kبصkأ) /) ص( (23محمد

خدا» ، که است این منافقان مجازاتو کر رو، این از است، کرده لعنتشان

.» بود خواهند کور


- موسی)ع( و خضر)ع( 1الگوها: و اساسی ای مسأله بصیرت، نکته تبعیت، درحضرت وقتی رو، این از است؛ توجه قابل ) عبد( خدمت در خواند می اصرار به ، ع موسیمی تذکر و پذیرد نمی او بگیرد، قرار الهی صالح

که» دهد: آنچه بر من، همراه به توانید نمی شما :» باشی داشته تحمل و صبر دهد، می رخ

» «� برا kص kیxعkم kطیعnستkت لkن kکmنx کهف / (إ67)

بصیرت عدم ، را صبر عدم علت ، الهی معلم : نماید می معرفی

» «� برا nخ بxه تnحxط مالkم عkلی nرxxصبkت kیفkکkکهف / (و68)

احاطه» که ، کنی صبر مواردی بر توانی می چطور

.» ای؟ نکرده تجربه و نداری آنها بر آگاهی و

) فرزند ( ذبح مأمور ع ابراهیم حضرت ذبح، قضیه در : ما اینکه صرف به گوید نمی وجود، این با است؛ ) ) از نیست م الز پس ، انالله هستیم خدا مxلک در ، بکنیم باید چکار که بخواهیم نظر و رأی فرزند ! این از و خواهد نمی خواهی نظر که خدا حکممی فرزند به مالیمت، زبان با بلکه سخنان، قبیل

گوید:

«kک nحkذب kأ kنwی أ xامkن kالم فی اkری xن�ی إ wنیnب یkا kال kقاذkاتkری « kرمnانظ k102صافات ( /-ف)

هستم،» : شما ذبح حال در که دیدم خواب در فرزندم»! بگو را نظرت و کن فکر و کرده دقت مورد این در


- ابراهیم)ع( با اسماعیل )ع( 2الگوها:


- پیامبر و جنک بدر3الگوها: باطل و حق به بصیرت زمینه در جنگ بدر، جنگ

«حییkی kو بkیmنkة� عkن kکkل kه مkن kکxهلkیxلبkیmنkة� « عkن mیkح (42انفال / (مkن

روی» از شود، کشته کس هر جنگ، این در ه، بkیmنkتا ) ) زنده کس وهر ؛ است جهنمی و شود می کشته

روی از «.بkیmنkبماند، یابد حیات ه،

از بعد کفار، با پیامبر جنگ از 13یعنی تبیین سالچون دهد؛و می رخ ، مردم برای خدا دینکرده بیان مدت، این طول در را حقایق پیامبر،قیام حق علیه بر بصیرت، روی از کفار است،

. اند کرده


- امام حسین )ع( و شب عاشورا 4الگوها:

) ) زمینه عاشورا، شب در ، ع حسین امامهر یا دارد شبهه کس هر که، کند می ایجاددر شد؛ خواهد چه فردا داند، نمی کسمی اعالم کند؛ ترک را صحنه تمایل، صورتآنان: و است؛ شهادت آخرش جنگ، این کندحتی تا سازد، می آگاه خود سرنوشت از را

. نشود جنگ وارد شبهه با هم، نفر یک ،را بدر جنگ در xاصل همان حسین، امام

) ) که، است موظف ع امام کند؛ می مطرحبا کنند؛ عمل بصیرت با پرچمش زیر یارانمی آزاد که، است این بجنگند؛ بصیرتآمده دیگری انگیزه با کس هر که، گذارد

. نماند جنگ، برای و برود است،


- برخورد امیر مؤمنان با خوارج 5الگوها: : حق طالب خوارج مثل کسانی گوید امامیاران و اند؛ افتاده خطا به ولی هستند،به و بودند، باطل طالب اول، از معاویه، . با ، خاطر همین به اند رسیده باطلشان xبرخورد بعد، کرد؛ شبهه رفع ، اول ، اینها

: نمود مسلحانه، xقاطع روبروی جنگ، آماده xدولشکر که، است تاریخ در

سرگرم حضرت، و بودند؛ معطmل روز یکدیگر،چند . هفته، سه یا دو مدت، این از بعد بود اینها با بحث

: از شد نمودار بحثها این نفر، 12آثار هزار 8هزار . با حضرت و کردند پیدا بصیرت هزار 4نفر

خونینی جنگ بودند، نیافته بصیرت که باقیمانده . کرد پا به

كه • نيروهايي را انقالب از دفاع پرچمراداشته باشند زير ويژگي هاي

برمي دارند:

.1. داشته باشند بصيرت مسائل به

و 2. بصيرت اين كه عوارضي برابر دررسالت به را انسان مي آوردو آگاهيداشته تحمل و صبر مي كشاند الهي

باشد.

بر 3. بلكه بدانند را معيارها بايد تنها نهبايد هم مصاديقش بر معيارها تطبيق

. داشته باشند علم


معیار پاسداری از نظام

نيروهايش • بايد اسالمي مديريت

رشد از حد اين به را

و بصيرت با كه رسانده باشد

تحت خودشان اراده با و آگاهي

. چنين يك با دربيايند فرمان

ارزشهاي از مي شود نيروهايي

. كرد پاسداري انقالب


معیار پاسداری از نظام


- فرعون و جادوگران) نقدی بر 6الگوها: دموکراسی غربی(

آنها و فرستاد؛ شهرها به را مأمورانش فرعون،امید به را جادوگران دادند، صورت که تبلیغاتی با

: کشاندند دربار به مقام، و جاه و عk» ثروت xم nج kفأkنتnم هkل xاسwلنxل kقیل kو مkعلوم� یkوم� xالمیقات kة kر kح mالس

» kعونxمkحتn39شعرا / (م)

که،» کردند تبلیغات و آوردند؛ و کردند جمع را جادوگرانشوند؛ «. جمع مردم

و است کرده تبلیغی فرعون غربی، دموکراسی نظر ازاراده به و پذیرفته، را تبلیغات این جادوگران، . شرکت موسی علیه مبارزه در و آمدند خودشانبه و شوند؛ می متنبه جادوگران، وقتی اما جستند؛تهدید فرعون وقتی آورند؛ می ایمان موسی حضرت : تو هرگز گویند می کنم؛ می اعدامتان من که کند میاست، آمده ما سراغ به روشنگریها از که آنچه بر را

. دهیم نمی ترجیح

خاتمه- تعریف اصول 1 » « و قانونها اصول از مقصود گذشته، های بحث در

که دارد نظر عملکردها حوزه به که است ضوابطیدینی مبانی از واسطه با یا و واسطه، بی خود،

. گیرد می نشأت « » آخرت» اصل و رسول و خدا بر تقدم عدم اصل

»، عرصه گرایی تمامی در که است اصولی ترین کلی - سازمانی، و فردی،اجتماعی عملکرد هایجریان پیچیده و گسترده ساده، انسانی وسیستمهای

دارد. ،مذکور اصل دو از «بعد هماهنگی» و وحدت اصل

» توحید » یعنی اسالم اعتقادی رکن در ریشه که استدارد.

اصل که گذشته مباحث در پنجم و چهارم اصل«» نیروها بصیرت و اختیار اساس بر مدیریت اعمال

کرامت و حریت اصل و شناسی انسان در ریشه ست، . دارد اسالم، نظر از انسانی

خاتمه- تعامل اصول 2 » «پیدا صحیح معنای وقتی اسالمی مدیریت

xجایگاه در آن اصول مجموعه که کند میبکار دیگر، xاصول با تعامل در و خویشو اصل یک به توجه وگرنه شود؛ گرفته xناقض واقع در دیگری، اصل گرفتن نادیدهاسالمی ارزشهای مبنای بر مدیریت xاعمالخواهد ، اسالمی مدیریت اصول مبنای بر واصل همان از واقع در نکته این که بودمفاهیم» ناپذیری تجزیه و تبعیض، عدم

» بیانگر قرآنی و است گرفته سرچشمهقرآن مفاهیم سیستمی و ارگانیک ارتباط

است . یکدیگر با

خاتمه- تزاحم اصول 3 در مدیریت اعمال و عملکردها عرصه در گاه

یک تحقق رسد می نظر به خاص، وضعیتاصول از دیگر اصل تحقق با مزاحم اصل، . » اصل» تزاحم مانند است اسالمی مدیریت

» گرایی» «.با آخرت هماهنگی» و وحدت اصل

اصل تزاحم وضعیتها، از بعضی و» در وحدتاصل هماهنگی« اساس» با بر مدیریت اعمال

.» نیروها بصیرت و موارد اختیار اینگونه دراصل بر را اصل یک تقدم تزاحم، رفع مالکهایامری حال، هر به که کند می بیان دیگر . در که داشت یاد به همواره باید است مقطعیکنار در اصول تحقق شرایط باید مدت درازدر شود نمی هرگز و نمود فراهم یکدیگراصل فدای را اصل یک مدت بلند ریزی برنامه

. کرد دیگری

خاتمه- تزاحم اصول 3

تزاحم رفع اساسی معیارهایاصلی بر اصل یک وتقدم اصول،

مالک یکی «دیگر، و اهمیت» استمالک جانشینی» دیگری و بدلیت

» داشتن را موقت اهم اصل باید کهاصل بر را بدیل بی واصل ، مهم برکه نمود مقدم موقتی، بدیل دارایموقتی تقدم، این حال هر بهتزاحم بقای شرط به و بود خواهد

. شود می مطرح اصول جدی

kينxل kرسnی المkلkع �الم mالسkوkينxمkالعال mب kر xهwلxلnمد kوالح

xلهwلkمد kن الحkعوانا أkد �ر xآخ kوkينxمkالعال mب kر

Documents

اصول مديريت اسلامي و الگوهاي آن