PowerPointเรื่��องเครื่��องมื�อวัดปรื่ะจุ�ไฟฟ�า

เสนอค�ณครื่�วั�นย ปรื่ะชุ�มืแดง

จุดทำ�าโดยนางสาวัพิ�จุ�ตรื่า ค�ณธรื่รื่มื

ชุ#น มื. 6/1 เลขทำ&� 6โรื่งเรื่&ยนกี&ฬาจุงหวัดอ�บลรื่าชุธาน&

เครื่��องมื�อวัดปรื่ะจุ� ไฟฟ�า

มืลต�มื�เตอรื่+ ( Multimeter ) เป,นเครื่��องวัด ไฟฟ�าชุน�ดหน-�งทำ&�รื่วัมืเอาเครื่��องวัด 3 ชุน�ด มืาอย�.

ในตวัเด&ยวักีน ดงแสดงในรื่�ป

การเลื�อกใช้�เคร� องวั�ดช้นิ�ดใดสามารถทำ�าได�โดยการเลื�อกจากสวั�ตซ์�ควับค!ม ส�าหร�บม�ลืต�ม�เตอร�นิ�#นิประกอบด�วัยเคร� องวั�ด ด�งต&อไปนิ'#

1. แอมม�เตอร� ( Ammeter ) ใช้�ส�าหร�บวั�ดค&ากระแสไฟฟ*า2. โวัลืต�ม�เตอร� ( Voltmeter ) ใช้�ส�าหร�บวั�ดค&าแรงด�นิไฟฟ*า3. โอห�มม�เตอร� (Ohmmeter ) ใช้�ส�าหร�บวั�ดค&าควัามต�านิทำานิ

ในิช้&วังหลืายป+ทำ' ผ่&านิมาเคร� องวั�ดแบบแอนิะลื-อก ด�งแสดงในิร.ป (ก) เป/นิเคร� องวั�ดช้นิ�ดเด'ยวัทำ' สามารถหาได�ในิขณะนิ�#นิ แต&ในิป2จจ!บ�นิถ3งแม�เคร� องวั�ดช้นิ�ดนิ'#จะย�งคงม'ใช้�งานิอย.& แต&ก-เร� มได�ร�บการแทำนิทำ' จากเคร� องวั�ดแบบด�จ�ทำ�ลืมาตามลื�าด�บ ด�งแสดงในิร.ป (ข)

โครื่งสรื่0างของเครื่��องวัดอ!ปกรณ�ภายในิประกอบด�วัย D' Arsonval หร�อขดลืวัดเคลื� อนิทำ' ด�งแสดงในิร.ป โดยขดลืวัดนิ'#จะใช้�ส�าหร�บวั�ดค&ากระแสไฟฟ*า แรงด�นิไฟฟ*าหร�อควัามต�านิทำานิ ขดลืวัดทำองแดงทำ' พั�นิอย.&รอบแกนินิ'#รวัมเร'ยกวั&า อาร�มมาเจอร� (Armature) ซ์3 งสามารถเคลื� อนิทำ' ได�อย&างอ�สระระหวั&างข�#วัแม&เหลื-กถาวัร 2 ข�#วั ส&วันิสปร�งภายในิทำ' ย�ดต�ดก�บขดลืวัดเคลื� อนิทำ' ซ์3 งม'เข-มของเคร� องวั�ดต&อเข�าด�วัยนิ'# จะทำ�าหนิ�าทำ' ร � #งให�เข-มของเคร� องวั�ดช้'#ทำ' ต�าแหนิ&ง 0

      

กีารื่ทำ�างานของเครื่��องวัด ขดลืวัดเคลื� อนิทำ' ภายในิเคร� องวั�ดแบบแอนิะลื-อกนิ'#จะเป/นิต�วัผ่&านิของกระแสไฟฟ*า ไม&วั&าจะทำ�าการวั�ดกระแสไฟฟ*า แรงด�นิไฟฟ*า หร�อค&าควัามต�านิทำานิ โดยการวั�ดผ่&านิสายวั�ดทำ�#งสอง เม� อม'กระแสไฟฟ*าไหลืผ่&านิเข�าไปในิขดลืวัดจะเก�ดสนิามแม&เหลื-กข3#นิ โดยสนิามแม&เหลื-กนิ'#จะให�ก�าเนิ�ดข�#วัเหนิ�อทำางด�านิขวัา แลืะข�#วัใต�ทำางด�านิซ์�ายของขดลืวัดเคลื� อนิทำ' นิ'# ด�งแสดงในิร.ป (ก) ส&วันิร.ป (ข) แสดงการหาทำ�ศทำางของข�#วัเหนิ�อโดยใช้� กฎม�อซ์�าย (Left Hand Rule)

        แรงปฏิ�ก�ร�ยาระหวั&างสนิามแม&เหลื-กไฟฟ*าทำ' เก�ดจากการไหลืของกระแสไฟฟ*า ก�บสนิามแม&เหลื-กทำ' เก�ดจากแม&เหลื-กถาวัร ทำ�าให�เก�ดแรงผ่ผ่ลื�กช้!ดอาร�มาเจอร�ให�เคลื� อนิทำ' ไปในิทำ�ศทำางตามเข-มนิาฬิ�กาทำ�#งนิ'#เนิ� องจากข�#วัทำ' เหม�อนิก�นิจะเก�ดการผ่ลื�กก�นิ ด�งแสดงในิร.ป

ร.ปแสดงปฏิ�ก�ร�ยาตอบสนิองทำ' เก�ดจากสนิามแม&เหลื-ก

          ข�#วัใดทำ' เก�ดจากสนิามแม&เหลื-กไฟฟ*าจะถ.กผ่ลื�กจากข�#วัใต�ของแม&เหลื-กถาวัร แลืะถ.กด3งด.ดจากข�#วัเหนิ�อของแม&เหลื-กถาวัร ในิขณะทำ' ข� #วัเหนิ�อทำ' เก�ดจากสนิามแม&เหลื-กไฟฟ*าก-จะถ.กผ่ลื�กจากข�#วัเหนิ�อของแม&เหลื-กถาวัร แลืะถ.กด3งด.ดจากข�#วัใต�ของแม&เหลื-กถาวัรเช้&นิก�นิ ผ่ลืของแรงปฏิ�ก�ร�ยารวัมทำ�#งหมดนิ'#จะเอาช้นิะแรงด3งทำ' เก�ดจากสปร�งทำ' คอยร�#งเข�มของเคร� องวั�ดไวั� ทำ�าให�เข-มช้'#เคลื� อนิทำ' ไปในิทำ�ศทำางตามเข-มนิาฬิ�กา ถ�ากระแสไฟฟ*าไหลืผ่&านิขดลืวัดเคลื� อนิทำ' มากข3#นิก-จะทำ�าให�เก�ดสนิามแม&เหลื-กไฟฟ*าเก�ดมากข3#นิแลืะทำ�าให�เก�ดการผ่ลื�กแลืะด3งด.ดก�นิมากข3#นิ ผ่ลืทำ�าให�การเบ' ยงเบนิของเข-มนิาฬิ�กามากย� งข3#นิ ด�งนิ�#นิจ3งสร!ปได�วั&า เม� อกระแสมม'ค&ามากข3#นิจะทำ�าให�การเบ' ยงเบนิของเข-มมากข3#นิ          ถ�ากระแสไฟฟ*าไหลืเข�าไปในิขดลืวัดเคลื� อนิทำ' ในิทำ�ศทำางตรงก�นิข�าม จะทำ�าให�ข� #วัเหนิ�อเก�ดข3#นิทำางด�านิซ์�าย แลืะข�#วัใต�เก�ดข3#นิทำางด�านิขวัาของอาร�มาเจอร� ส&งผ่ลืให�เข-มเคลื� อนิไปในิทำ�ศทำางทำวันิเข-มนิาฬิ�กา แลืะไปกระทำบก�บหลื�กหย!ดเข-ม ด�งแสดงในิร.ป ด�งนิ�#นิ ถ�ากระแสไฟฟ*าไหลืในิทำ�ศทำางตรงก�นิข�ามม'ปร�มาณมากเก�นิไป

ก-จะหาให�เคร� องวั�ดพั�งเส'ยหายได� ซ์3 งด�วัยเหต!นิ'#ทำ' สายวั�ดจ3งม'การบอกช้นิ�ดของข�#วั (+ แลืะ - ) โดยเม� อทำ�าการวั�ดควัามแตกต&างของแรงด�นิไฟฟ*า จะต�องให�สายวั�ดส'แดง (+) ต&อเข�าก�บจ!ดทำ' ม'ศ�กย�ไฟฟ*าส.งกวั&า แลืะต&อสายวั�ดส'ด�า (-) เข�าก�บจ!ดทำ' ม'ศ�กย�ไฟฟ*าต� ากวั&า ข�อควัรปฏิ�บ�ต�อ'กประการหนิ' งค�อเนิ� องจากแรงโนิ�มถ&วังโลืกม'ผ่ลืต&อการเคลื� อนิทำ' ของเข-มเคร� องวั�ด ด�งนิ�#นิ เพั� อให�ได�ผ่ลืของการวั�ดถ.กต�องจ3งควัรวัางเคร� องวั�ดให�อย.&ในิแนิวัราบหร�อแนิวัระด�บขณะทำ�าการวั�ด

ร.ปแสดงการเคลื� อนิทำ' ของเข-ม

ค.าควัามืไวัต.อกีารื่ตอบสนองของเครื่��องวัด

ขดลืวัดอาร�มาเจอร�ม'ค&าควัามต�านิทำานิค&าหนิ3 งเร'ยกวั&า ค&าควัามต�านิทำานิภายในิ ( Rm ) ซ์3 งค&าควัาม ต�านิทำานิภายในินิ'#จะม'ค&านิ�อยประมาณ 1 ถ3ง 500 โดยทำ� วัไปแลื�วัขดลืวัดนิ'#จะม'ขนิาดเลื-กมาก (ขนิาดเทำ&าเส�นิผ่ม) แลืะไม&สามารถนิ�ากระแสไฟฟ*าในิปร�มาณมาก ๆ ได� ปร�มาณกระแสไฟฟ*าจะอย.&ในิย&านิ 10 uA ถ3ง 10 mA ซ์3 งค&ากระแสไฟฟ*านิ'#จะเป/นิต�วัก�าหนิดค&ากระแส FSD (Full - Scale Deflection) ของเคร� องวั�ด ซ์3 งหมายถ3งปร�มาณกระแสไฟฟ*าทำ' ทำ�าให�เข-มของเคร� องวั�ดเคลื� อนิทำ' ได�เต-มหนิ�าป2ดทำางด�านิขวัาพัอด' ด�งนิ�#นิค&ากระแสไฟฟ*าส.งส!ดทำ' ทำ�าให�เข-มของเคร� องวั�ดเคลื� อนิทำ' ได�เต-มสเกลื ( I m ) นิ'# จ3งเป/นิต�วัแสดง ค&าควัามไวัต&อการตอบสนิองของเคร� องวั�ด ( Sensitivity) ต�วัอย&างเช้&นิเคร� องวั�ดทำ' ต�องการการกระแสไฟฟ*า

เพั'ยง 10 uA เพั� อให�เข-มเบ' ยงเบนิไป FSD จะม'ควัามไวัมากกวั&าเคร� องวั�ดทำ' ต�องการกระแสไฟฟ*าถ3ง 10 mA แผ่&นิภาพัรายลืะเอ'ยดของ Rm แลืะ Im ด�งแสดงในิร.ป

ร.ปแผ่&นิภาพัแสดงเคร� องวั�ดช้นิ�ดแอนิะลื-อก

แอมืมื�เตอรื่+         ร.ปแสดงเคร� องวั�ดทำ' ม'ค&ากระแสไฟฟ*าไหลืส.งส!ด (Im )

เทำ&าก�บ 1 mA โดยเคร� องวั�ดนิ'#จะทำ�างานิได�ถ.กต�องเม� อม'กระแสไฟฟ*าค&าใด ๆ ไหลืผ่&านิในิย&านิต�#งแต& 0 ถ3ง 1 mA แต&ถ�ากระแสไฟฟ*าทำ�าการวั�ดม'ค&าเก�นิกวั&า 1 mA ซ์3 งเก�นิกวั&าอ�ตราทำนิกระแสของฟ<วัส�จะทำ�าให�ฟ<วัส�ขาด ซ์3 งเป/นิการป*องก�นิควัามเส'ยหายทำ' จะเก�ดข3#นิก�บเคร� องวั�ดได� อย&างไรก-ตามการทำ' จะวั�ดค&ากระแสไฟฟ*าทำ' เก�นิกวั&ากระแส FSD (Im ) สามารถทำ�าได�โดยข�#นิแรกจะต�องทำราบถ3งค&าควัามต�านิทำานิภายในิของเคร� องวั�ด แลืะกระแส FSD ด�งแสดงในิร.ป ใช้�เคร� องวั�ดทำ' ม'ค&าควัามต�านิทำาภายในิ 50

แลืะกระแส FSD เทำ&าก�บ 1 mA

ร.ปแสดงแอมม�เตอร�ขนิาด 1 mA

ย.านกีารื่วัดของแอมืมื�เตอรื่+         ค&ากระแสไฟฟ*าส.งส!ดทำ' เคร� องวั�ดสามารถวั�ดได� ด�งแสดงในิร.ป ม'ค&าเทำ&าก�บ 1 mA อย&างไรก-ตามถ�าต�องการวั�ดกระแสไฟฟ*าในิย&านิต�#งแต& 0 ถ3ง 1 mA จ�าเป/นิทำ' จะต�องม'เส�นิทำางให�กระแสไฟฟ*า 9 mA ไหลืผ่&านิ เพั� อให�กระแสไฟฟ*าเพั'ยงแค& 1 mA เทำ&านิ�#นิทำ' จะไหลืผ่&านิเข�าไปย�งขดลืวัดอาร�มาเจอร� ต�วัต�านิทำานิขนิานิ หร�อต�วัต�านิทำานิช้�นิทำ� ( Shunt Resistor , Rsh ) ทำ' จะนิ�ามาต&อก�บต�วัต�านิทำานิภายในิ เพั� อทำ' จะเป/นิทำางผ่&านิของกระแสไฟฟ*าทำ' จะทำ�าควัามเส'ยหายให�ก�บเคร� องวั�ดด�งแสดงในิร.ป โดยค&าของต�วัต�านิทำานิช้�นิทำ�นิ'#สามารถค�านิวัณได�จากการหาค&าแรงด�นิไฟฟ*าทำ' ตกคร&อม Rsh ก&อนิ

ร.ปแสดงแอมม�เตอร�ขนิาด 10 mA

เพั� อทำ' จะทำ�าให�แอมม�เตอร�สามารถวั�ดกระแสไฟฟ*าได�หลืาย ๆ ย&านิ จ3งได�ออกแบบให�สามารถเลื�อกต�วัต�านิทำานิช้�นิทำ�ค&าต&าง ๆ ทำ' จะมาต&อขนิานิก�บต�วัต�านิทำานิภายในิ ด�งแสดงในิร.ป (ก)         ถ�าสวั�ตซ์�เลื� อนิไปทำ' ต�าแหนิ&ง A (ย&านิ 0 ถ3ง 1 mA ) ไม&จ�าเป/นิต�องต&อต�วัต�านิทำานิช้�นิทำ�เนิ� องจากกระแส FSD ทำ' ไหบผ่&านิขดลืวัดเคลื� อนิทำ' ม'ค&าเทำ&าก�บ 1 mA อย.&แลื�วั         ถ�าสวั�ตซ์�เลื� อนิไปทำ' ต�าแหนิ&ง B (ย&านิ 0 ถ3ง 10 mA ) เทำ&าก�บวั&าได�เลื�อกต�วัต�านิทำานิช้�นิทำ'ค&า 5.6

(ได�ค�านิวันิไปก&อนิแลื�วั ) เพั� อทำ' จะแบ&งกระแสไฟฟ*าค&า 9 mA ให�ไหลืผ่&านิแลืะยอมให�กระแสค&า 1 mA เทำ&านิ�#นิทำ' ไหลืผ่&านิ Rm 

       ในิต�าแหนิ&ง C (ย&านิ 0 ถ3ง 100 (ย&านิ 0 ถ3ง 100 mA ) เลื� อนิสวั�ตซ์�ไปต�าแหนิ&งต�วัต�านิทำานิช้�นิทำ�ทำ' จะแบ&งปร�มาณกระแสไฟฟ*า 99 mA ออกจากขดลืวัดเคลื� อนิทำ' เม� อทำ�าการวั�ดกระแสไฟฟ*าค&า 100 mA ค&าควัามต�านิทำานิช้�นิทำ�นิ'#ค�านิวันิได�จาก

ร.ปแสดงแอมม�เตอร�ทำ' ม'ย&านิการวั�ดหลืายย&านิ

ส!ดทำ�ายถ�าสวั�ตซ์�เลื� อนิไป ต�าแหนิ&ง D (ย&านิ 0 ถ3ง 1000 mA ) เทำ&าก�บวั&าได�เลื�อก Rsh3ขนิานิก�บ Rm เพั� อทำ' จะแบ&งกระแสไฟฟ*า 999 mA ออกจากขดลืวัดเคลื� อนิทำ' ค&าควัามต�านิทำานิ Rsh3 ค�านิวันิได�จาก

ร.ป (ข) แสดงร.ปลื�กษณะภายนิอกของสวั�ตซ์�หม!นิแอมม�เตอร�ทำ' ใช้�ส�าหร�บเลื�อกย&านิการวั�ดกระแสไฟฟ*าทำ' ต�องการส&วันิการต&อแอมม�เตอร�เพั� อวั�ดกระแสไฟฟ*าในิวังจร ด�งแสดงในิร.ป (ค)

กีารื่วัดกีรื่ะแสไฟฟ�า        ข�อควัรปฏิ�บ�ต�เม� อใช้�แอมม�เตอร�วั�ดปร�มาณกระแสไฟฟ*าในิวังจร ด�งนิ'#

1. เลื�อกย&านิการวั�ดให�ม'ค&าส.งส!ดก&อนิเสมอ จากนิ�#นิค&อยลืดย&านิการวั�ดลืงตามค&ากระแสไฟฟ*าทำ' ทำ�าการวั�ดได� ทำ�#งนิ'#เพั� อป*องก�นิควัามเส'ยหายไม&ให�เก�ดข3#นิก�บแอมม�เตอร�2. ต&อสายส'แดง ( + ) ของแอมม�เตอร�เข�าก�บด�านิทำ' ม'ศ�กย�ไฟฟ*าเป/นิบวัก แลืะสายส'ด�า ( - )เข�าก�บด�านิทำ' ม'ศ�กย�ไฟฟ*าเป/นิลืบของวังจร3. การต&อแอมม�เตอร�จะต�องต&อในิเส�นิทำางทำ' ม'กระแสไฟฟ*าไหลื นิ� นิค�อ จะต�องทำ�าาการเป<ดวังจรก&อนิ จากนิ�#นิจ3งนิ�าแอมม�เตอร�ไปต&ออ�นิด�บเข�าก�บวังจร4. ค&าควัามคลืาดเคลื� อนิของเคร� องวั�ดแบบแอนิะลื-อก ส&วันิใหญ่&จะประมาณ ของค&าทำ' อ&านิได�เต-มสเกลื ด�งนิ�#นิ การอ&านิค&ากระแสไฟฟ*าควัรทำ' จะอ&านิค&าให�ใกลื�เค'ยงก�บเต-มสเกลืให�มากทำ' ส!ด ต�วัอย&างเช้&นิ ถ�ากระแสไฟฟ*าค&า 7 mA วั�ดจากสเกลื 10 mA ค&าควัามคลืาดเคลื� อนิส.งส!ดเทำ&าก�บ +- 0.3 mA ด�งนิ�#นิค&าทำ' วั�ดได�จะม'ค&าต�#งแต& 6.7 - 7.3 mA5. โดยปกต�แลื�วัเคร� องวั�ดแบบแอนิะลื-อกจะม'กระจกต�ดต�#งอย.&ทำ' สเกลืบร�เวัณด�านิหลื�งเข-มทำของเคร� องวั�ด ซ์3 งจะช้&วัยสะทำ�อนิเงาของเข-มให�ปรากฏิบนิกระจก ด�งนิ�#นิ ขณะทำ�าการอ&านิค&าจะต�องมองในิลื�กษณะต�#งตรง เพั� อให�เข-มของเคร� องวั�ดแลืะเงาในิกระจกทำ�บก�นิพัอด'จ3งจะได�ค&าของการวั�ดทำ' ถ.กต�อง

โวัลทำ+มื�เตอรื่+            การเพั� มของแรงด�นิไฟฟ*าทำ�าให�ปร�มาณของกระแสไฟฟ*าเพั� มมากข3#นิด�วัย จากควัามส�มพั�นิธ์�ระหวั&างแรงด�นิไฟฟ*า แลืะกระแสไฟฟ*าในิลื�กษณะนิ'# จ3งสามารถนิ�าเอาหลื�กการทำ�างานิของเคร� องวั�ดช้นิ�ดขดลืวัดเคลื� อนิทำ' มาใช้�วั�ดแรงด�นิไฟฟ*าได� ด�งแสดงในิร.ป (ก)จากร.ป Im = 1 mA แลืะ Rm = 10

ถ�าต&อแหลื&งจ&ายแรงด�นิไฟฟ*าขนิาด 10 mV เข�าก�บขดลืวัดทำ' ม'ค&าควัามต�านิทำานิภายในิ 10 จะทำ�าให�ม'กระแสไฟฟ*าไหลื 1 mA

กระแสไฟฟ*า 1 mA นิ'#จะทำ�าให�เข-มของเคร� องวั�ดเบ' ยงเบนิเต-มสเกลื (FSD) แลืะสามารถทำ�าการวั�ดแรงด�นิไฟฟ*าใด ๆ ทำ' อย.&ในิย&านิระหวั&าง 0 ถ3ง 10 mV ได�

ย.านกีารื่วัดของโวัลต+มื�เตอรื่+           เพั� อทำ' จะวั�ดแรงด�นิไฟฟ*าทำ' ม'ขนิาดมากกวั&า 10 mV จะต�องใช้�ต�วัต�านิทำานิทำ' เร'ยกวั&า ต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณ (Multiplier Resistor ) ต&อเพั� มเข�าไปเพั� อทำ' จะแบ&งแรงด�นิไฟฟ*าทำ' เพั� มเข�ามานิ'# ต�วัอย&างเช้&นิ ถ�าต�องการวั�ดแรงด�นิไฟฟ*าย&านิต�#งแต& 0 ถ3ง 100 mV ก&อนิอ� นิจะต�องตระหนิ�กวั&าแรงด�นิไฟฟ*าขนิาด 10 mV ทำ' ตกคร&อมค&าควัามต�านิทำานิของขดลืวัดเคลื� อนิทำ' ( Rm = 10 

)

ทำ�าให�เก�ดกระแสไฟฟ*าไหลื 1 mA ( Im = 10 mV/10

= 1 mA ) แลืะเข-มของเคร� องวั�ดจะช้'#เต-มสเกลืพัอด' ด�งนิ'# เม� อต�องการวั�ดแรงด�นิไฟฟ*าขนิาด 100 mV จะต�องนิ�าต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณมาต&ออ�นิด�บก�บ Rm เพั� อทำ' จะแบ&งแรงด�นิไฟฟ*าทำ' เพั� มเข�ามาขนิาด 90 mV นิ'# โดยค&าควัามต�านิทำานิของต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณนิ'#สามารถค�านิวัณได�จาก กฎของโอห�ม ด�งนิ'#

         ถ�าต�ดต�#งสวั�ตซ์�เลื�อกต�าแหนิ&งเข�าก�บวังจรภายในิ ด�งแสดงในิร.ป (ข) ทำ�าให�สามารถเลื�อกได�ทำ�#งต�าแหนิ&ง A นิ�#นิค�อ ต�ดต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณออกไปเพั� อให�วั�ดค&าแรงด�นิไฟฟ*าขนิาด 10 mV ได� หร�อเลื�อกทำ' ต�าแหนิ&ง B เพั� อให�ต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณต&ออ�นิด�บเข�าก�บ Rm แลืะสามารถวั�ดแรงด�นิไฟฟ*าในิย&านิ 100 mV ได�          ร.ป (ก) แสดงโวัลืต�ม�เตอร�ทำ' ม'ย&านิวั�ดหลืายย&านิ ซ์3 งวังจรภายในิประกอบด�วัยต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณ 4 ต�วั เพั� อใช้�ส�าหร�บเลื�อกย&านิการวั�ดในิแต&ลืะย&านิ ต�าแหนิ&ง A ถ�าเลื�อกย&านิการวั�ดทำ' 10 mV จ3งไม&จ�าเป/นิทำ' จะต�องต&อต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณเข�าก�บวังจร เนิ� องจากวั&าถ�าต&อแรงด�นิไฟฟ*าขนิาด 5 mV คร&อมข�#วับวักแลืะข�#วัลืบของเคร� องวั�ดจะทำ�าให�เข-มของเคร� องวั�ดช้'#แสดงคร3 งหนิ3 งของ FSD แต&ถ�าต&อแรงด�นิไฟฟ*าขนิาด 10 mV จะทำ�าให�เข-มเบ' ยงเบนิไปเต-ม FSD ต�าแหนิ&ง B ถ�าเลื�อกย&านิการวั�ดทำ' 10 mV แรงด�นิไฟฟ*าทำ' เพั� มเข�ามาซ์3 งม'ค&าเทำ&าก�บ 90 mA ( 100 mA - 10 mV ) จะต�องไปตกคร&อมทำ' ต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณต�วัแรก ( Rmlt1 ) ซ์3 งม'ค&าควัามต�านิทำานิเทำ&าก�บ

        ต�าแหนิ&ง C ถ�าเลื�อกย&านิการวั�ดทำ' 1 V ( 1,000 mV ) แรงด�นิไฟฟ*าทำ' เพั� มข3#นิซ์3 งเทำ&าก�บ 990 mV (1,000 mV - 10 mV ) จะต�องไปตกคร&อมทำ' ต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณทำ' สอง ( Rmlt2 ) ซ์3 งม'ค&าควัามต�านิทำานิเทำ&าก�บ

             ต�าแหนิ&ง D เลื�อกย&านิการวั�ด 10 V หร�อ 10,000 mV ซ์3 งส&วันิต&างของแรงด�นิไฟฟ*าเทำ&าก�บ 10,000 mV - 10 mV = 9,990 mV 

           ต�าแหนิ&ง E เลื�อกย&านิการวั�ด 100 V หร�อ 100,000 mV ม'ส&วันิต&างของแรงด�นิไฟฟ*าเทำ&าก�บ 100,000 mV - 10 = 99,990 mV

ร.ปแสดงโวัลืต�ม�เตอร�ทำ' ม'ย&านิการวั�ดหลืายย&านิ

ร.ป (ข) แสดงร.ปลื�กษณะภายนิอกของสวั�ตซ์�เลื�อกต�าแหนิ&ง ซ์3 งจะใช้�ส�าหร�บเลื�อกย&านิแรงด�นิไฟฟ*าทำ' ต�องการวั�ด ส&วันิร.ป (ค) แสดงการใช้�โวัลืต�ม�เตอร�วั�ดแรงด�นิไฟฟ*าในิวังจร

การวั�ดแรงด�นิไฟฟ*าข�อควัรปฏิ�บ�ต�เม� อใช้�โวัลืต�วั�ดแรงด�นิไฟฟ*าในิวังจร ม'ด�งนิ'#

1. ต�องต�#งย&านิการวั�ดให�อย.&ในิย&านิส.งส!ดก&อนิเสมอ (100 V) จากนิ�#นิจ3งค&อยลืดลืงตามขนิาดของแรงด�นิไฟฟ*าทำ' ทำ�าการวั�ดได�2. ต&อสายส'แดง ( + ) เข�าก�บด�านิทำ' ม'ศ�กย�ไฟฟ*าเป/นิบวัก แลืะต&อสายส'ด�า ( - ) เข�าก�บด�านิทำ' ม'ศ�กย�ไฟฟ*าเป/นิลืบ3. การต&อโวัลืต�ม�เตอร�จะต�องต&อขนิานิก�บต�วัอ!ปกรณ�ทำ' ต�องการวั�ด4. ค&าควัามคลืาดเคลื� อนิของแรงด�นิไฟฟ*าทำ' วั�ดได�จากเคร� องวั�ดแบบแอนิะลื-อก จะม'ค&าประมาณ 3% ด�งนิ�#นิ ถ�าวั�ดแรงด�นิไฟฟ*าขนิาด 7 V ค&าทำ' อ&านิได�จะประมาณ 6.7-7.3 V5. การอ&านิค&าแรงด�นิไฟฟ*าจากเคร� องวั�ดจะต�องอ&านิในิลื�กษณะต�#งตรงก�บเข-มของเคร� องวั�ดทำ�#งนิ'#เพั� อให�เข-มของเคร� องวั�ดแลืะเงาของเข-มในิกระจกทำ�บก�นิพัอด'จ3งจะได�ค&าทำ' ถ.กต�อง

โอห+มืมื�เตอรื่+        ค&าควัามต�านิทำานิสามารถวั�ดโดยใช้�เคร� องวั�ดทำ' อาศ�ยหลื�กการทำ�างานิของขดลืวัดเคลื� อนิทำ' เช้&นิเด'ยวัก�นิ จากร.ป (ก) แสดงโครงสร�างภายในิของโอห�มม�เตอร� ส� งทำ' แตกต&างของเคร� องวั�ดช้นิ�ดนิ'# ค�อ แบตเตอร' ขนิาด 1.5 V ทำ' ใช้�เป/นิแหลื&งจ&ายกระแสไฟฟ*าเม� อใช้�วั�ดค&าควัามต�านิทำานิเม� อนิ�าสายวั�ดมาแตะก�นิเข-มของเคร� องวั�ดจะช้'#เต-มสเกลื (0  ) โดยสามารถปร�บค&าควัามต�านิทำานิจนิเข-มช้'# FSD ( 1 mA ) ค&าควัามต�านิทำานิรวัมทำ' ทำ�าให�เข-มของเคร� องวั�ดช้'#เต-มสเกลืนิ'#ม'ค&าเทำ&าก�บ

               เนิ� องจากค&าควัามต�านิทำานิของขดลืวัดเคลื� อนิทำ' (Rm) ม'ค&าเทำ&าก�บ 10

ด�งนิ�#นิ ต�วัต�านิทำานิช้นิ�ดปร�บค&าได�ภายในิจ3งต�องปร�บให�ม'ค&าเทำ&าก�บ 1,490

(1,500 - 10 = 1,490

 )

เพั� อทำ' จะทำ�าให�ค&าควัามต�านิทำานิรวัมของวังจรเทำ&าก�บ 1,500 แลืะทำ�าให�เก�ดกระแสไฟฟ*าส.งส!ด ( Im ) ทำ' ทำ�าให�เข-มช้'#เต-มสเกลื (FSD) ซ์3 งม'ค&าเทำ&าก�บ 1 mA การปร�บค&าควัามต�านิทำานิให�เคร� องวั�ดช้'#ทำ' ต�าแหนิ&ง 0นิ'#เร'ยกวั&า การปร�บค&าศ.นิย�โอห�ม (Zero -Ohms Adjust) โดยเม� อนิ�าสายวั�ดมาแตะก�นิเข-มของเคร� องวั�ดช้'#เต-มสเกลื (ด�านิขวัาส!ด) ซ์3 งแสดงวั&าไม&ม'ค&าควัามต�านิทำานิระหวั&างสายวั�ดทำ�#งสอง (0 

) แต&เม� อม'ค&าควัามต�านิทำานิใด ๆ อย.&ระหวั&างสายวั�ดทำ�#งสองค&าควัามต�านิทำานินิ'#จะทำ�าให�ระยะการเบ' ยงเบนิของเข-มช้'#เปลื' ยนิแปลืงไป โดยถ�าค&าควัามต�านิทำานิส.งจะทำ�าให�กระแสไฟฟ*าไหลืผ่&านิวังจรได�นิ�อย ส&งผ่ลืให�การเบ' ยงเบนิของเข-มช้'#เก�ดข3#นินิ�อยตามไปด�วัย ด�งในิร.ป ( ข )

เหต!ทำ' ต�องปร�บค&าศ.นิย�โอห�มให�ก�บเคร� องวั�ดเนิ� องจากการคายประจ!ของแบตเตอร' 1.5 V ภายในิของเคร� องวั�ดเม� อเวัลืาผ่&านิไปนิ� นิเอง การลืดค&าควัามต�านิทำานิของต�วัต�านิทำานิปร�บค&าได�จะทำ�าให�ค&ากระแสส.งส!ด (Im) ย�งคงทำ�าให�เข-มช้'#เต-มสเกลื (FSD) อย.&เช้&นิเด�ม นิ� นิค�อ ม'กระแสไฟฟ*าปร�มาณ 1 mA ไหลื เม� อนิ�าสายวั�ดทำ�#งสองมาแตะก�นิ ต�วัอย&างเช้&นิ เม� อแบตเตอร' ภายในิคายประจ!จนิเหลื�อแรงด�นิไฟฟ*า 1 V จะต�องทำ�าการปร�บค&าควัามต�านิทำานิให�เทำ&าก�บ 990  ด�งนิ�#นิ ค&าควัามต�านิทำานิของวังจรในิเคร� องวั�ดจ3งม'ค&าเทำ&าก�บ

      ซ์3 งขณะนิ'#ถ�อวั&าเคร� องวั�ดได�ทำ�าการปร�บศ.นิย�โอห�มแลื�วั เนิ� องจากม'กระแสไฟฟ*าไหลืเข�าไปในิขดลืวัดเคลื� อนิทำ' ม'ค&าเทำ&าก�บ 1 mA แลืะทำ�าให�เข-มช้'#เต-มสเกลื FSD       ร.ปทำ' 14 - 13 (ก) แสดงต�วัอย&างของโอห�มม�เตอร�ทำ' ม'กระแสไฟฟ*าไหลืภายในิ 1 mA แลืะม'ค&าควัามต�านิทำานิของขดลืวัด 10  โดยนิ�าโอห�มม�เตอร�นิ'#มาวั�ดต�วัต�านิทำานิ 3 ค&า เพั� อแสดงให�เห-นิถ3งการตอบสนิองของโอห�มม�เตอร�ต&อการวั�ดค&าควัามต�านิทำานิ

ร.ปแสดงการตอบสนิองของโอห�มม�เตอร�ต&อต�วัต�านิทำานิค&าต&างๆ

1. ถ�านิ�าสายวั�ดทำ�#งสองมาแตะก�นิ ค&าควัามต�านิทำานิรวัมของวังจรจะม'ค&าเทำ&าก�บ

แลืะทำ�าให�เข-มช้'#เบ' ยงเบนิไปเต-มสเกลื ด�งแสดงในิร.ป (ข)

2. ถ�าวั�ดต�วัต�านิทำานิค&า 1,500 ค&าควัามต�านิทำานิรวัมของวังจรจะม'ค&าเทำ&าก�บ

เนิ� องจากกระแสไฟฟ*า 1 mA ทำ�าให�เข-มช้'#เต-มสเกลื ด�งนิ�#นิกระแสไฟฟ*า 0.5 mA จ3งทำ�าให�เข-มเบ' ยงเบนิไปคร3 งหนิ3 งของสเกลื ด�งแสดงในิร.ป (ค)

3. ถ�าวั�ดต�วัต�านิทำานิค&า 4,500 ค&าควัามต�านิทำานิรวัมของวังจรจะม'ค&าเทำ&าก�บ

ด�งนิ�#นิ กระแสไฟฟ*า 0.25 mA จ3งทำ�าให�เข-มของเคร� องวั�ดเบ' ยงเบนิไป 1 ในิ 4 ของสเกลื ด�งแสดงในิร.ปทำ' 14 - 13 (ง)

ย.านกีารื่วัดของโอห+มืมื�เตอรื่+         ร.ป (ก) แสดงร.ปลื�กษณะภายนิอกของโอห�มม�เตอร� ซ์3 งม'ย&านิการวั�ดหลืายย&านิส&วันิร.ป (ข) แสดงค&าควัามต�านิทำานิทำ' ต&อแบบอ�นิด�บ แลืะค&าควัามต�านิทำานิช้�นิทำ�ทำ' ต&ออย.&ภายในิเพั� อใช้�ส�าหร�บเลื�อกย&านิการวั�ดค&าควัามต�านิทำานิทำ' แตกต&างก�นิ ส�าหร�บย&านิการวั�ดของโอห�มม�เตอร�นิ'#จะแปลืควัามหมายแตกต&างไปจากของแอมม�เตอร� แลืะโวัลืต�ม�เตอร� ด�งแสดงในิร.ป (ก) ย&านิการวั�ด R x 1, R x 10 แลืะ R x 100 จะใช้�เป/นิค&าต�วัค.ณก�บค&าทำ' อ&านิได� ต�วัอย&างเช้&นิ ถ�าเข-มช้'#ทำ' ต�าแหนิ&ง 500 แลืะต�#งย&านิการวั�ดทำ' R x 10 ด�งนิ�#นิ ค&าควัามต�านิทำานิทำ' วั�ดได�จร�งจะม'ค&าเทำ&าก�บ

ภายในิโอห�มม�เตอร�จะม'แบตเตอร'ขนิาดเลื-ก 1.5 V ซ์3 งจะใช้�ส�าหร�บย&านิการวั�ด R x 1, R x 10 แลืะ R x 100 แลืะใช้�แบตเตอร'ขนิาด 9 หร�อ 15 V ส�าหร�บย&านิการวั�ด R x 1000 หร�อส.งกวั&าร.ป ( ข ) แสดงวังจรภายในิของโอห�มม�เตอร� เม� อเลื�อกย&านิการวั�ด R x 1 ซ์3 งจะไม&ม'ต�วัต�านิทำานิแบบต�วัค.ณมาต&ออ�นิด�บ หร�อต�วัต�านิทำานิช้�นิทำ�มาต&อช้ขนิานิก�บต�วัต�านิทำานิภายในิ ด�งนิ�#นิเม� อนิ�าสายวั�ดทำ�#งสองมาแตะก�นิจ3งทำ�าให�เข-มของเคร� องวั�ดช้'#ไปด�านิขวัาส!ดของสเกลื (0

 )

ร.ปแสดงโอห�มม�เตอร�ทำ' ม'ย&านิการวั�ดหลืายย&านิ

กีารื่วัดค.าควัามืต0านทำานด0วัยโอห+มืมื�เตอรื่+ข�อควัรปฏิ�บ�ต�เม� อใช้�โอห�มม�เตอร�วั�ดค&าควัามต�านิทำานิในิวังจร ม'ด�งนิ'#

1. นิ�าปลืายสายวั�ดทำ�#งสองมาแตะก�นิ จากนิ�#นิให�ปร�บทำ' ป!@ม Zero - Ohms Adjust เพั� อให�เข-มของเคร� องวั�ดช้'#ทำ' ต�าแหนิ&ง 0 

การทำ�าเช้&นินิ'#เพั� อตรวัจสอบวั&าเคร� องวั�ดย�งทำ�างานิได�ถ.กต�อง2. ต�องแนิ&ใจวั&าไม&ม&แหลื&งจ&ายแรงด�นิไฟฟ*าต&อเข�าก�บอ!ปกรณ�ทำ' ต�องการวั�ด ทำ�#งนิ'#เนิ� องจากแรงด�นิไฟฟ*าทำ' ม'อย.&ในิวังจรเม� อรวัมก�บแรงด�นิไฟฟ*าของแบตเตอร' ภายในิจะทำ�าให�ม'กระแสไฟฟ*าไหลืในิวังจรมากเก�นิไป ซ์3 งจะทำ�าควัามเส'ยหายให�ก�บเคร� องวั�ดได�3. ต&อสายวั�ดคร&อมก�บอ!ปกรณ�ทำ' ต�องการวั�ด อ&านิค&าทำ' วั�ดได�จากสเกลื จากนิ�#นินิ�าค&าทำ' อ&านิได�ค.ณเข�าก�บย&านิาการวั�ดทำ' ต� #งไวั� ได�แก& x1 , x10 , x100 , x1,000 หร�อมากกวั&า4. เม� อทำ�าการวั�ดค&าควัามต�านิทำานิของอ!ปกรณ�ใด ๆ ขณะทำ' อ!ปกรณ�นิ�#นิย�งต&ออย.&ในิวังจรจะทำ�าให�ค&าทำ' วั�ดได�ผ่�ดพัลืาด ทำ�#งนิ'#เนิ� องจากผ่ลืของต�วัต�านิทำานิอ� นิทำ' อาจต&อขนิานิก�บอ!ปกรณ�ทำ' ต�องการวั�ดนิ'# การแก�ไขทำ�าได�โดยให�ปลืดปลื&อยด�านิหนิ3 งของอ!ปกรณ�ทำ' ต�องการวั�ดออก จากนิ�#นิจ3งทำ�าการวั�ด