«ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟ – ΑΠΟΠΤΩΤΙΚΟΥ ΓΟΝΙΔΙΟΥ bax ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΝΤΙ – ΑΠΟΠΤΩΤΙΚΟΥ bag-1 ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ»

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ Ν. ΓΡΗΓΟΡΙΑ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ : ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Λ. Χ. ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ

Απόπτωση

• Γενετικά, προκαθορισμένος, εσωτερικός,

αυτό-καταστροφικός, μηχανισμός κυτταρικού θανάτου

• Μορφογένεση ανάπτυξης

• Ανανέωση κυττάρων• Ανοσολογική ρύθμιση• Αποστέρηση ορμονών,

τροφικών παραγόντων• Περιβαλλοντικοί

κίνδυνοι• Καρκίνος

• Μείωση των θετικών σημάτων , απαραίτητων για την επιβίωση απόπτωση

• Πρόσληψη αρνητικών σημάτων απόπτωση

• Ισορροπία θετικών – αρνητικών σημάτων

ρυθμίζει την απόπτωση ή την επιβίωση

Μηχανισμοί απόπτωσης

• Γονίδια • Μόρια ενεργοποίησης κυτταρικού θανάτου μέσω

πρόσδεσης σε υποδοχείς στην κυτταρική επιφάνεια: - TNF-a - Λεμφοτοξίνες - Fas ligand• Παράγοντες επαγωγής απόπτωσης ανεξάρτητα από το

μονοπάτι των κασπασών (μέσω AIF)

Γονιδιακή ρύθμιση απόπτωσης

• Πρωτο-ογκογονίδια : αύξηση κ’ διαίρεση

Ογκογονίδια: -υπερβολική αύξηση

ενεργότητας τους, υπερπαραγωγή πρωτεϊνών που κωδικοποιούν

- επικρατή (100), μετασχηματισμός παρουσία φυσιολογικού αλληλόμορφου

• Ογκοκατασταλτικά : καταστολή λειτουργιών

- Αναστολή κυτταρικού πολ/σμού

• 15 οικογένειες γονιδίων

• Bcl-2 οικογένεια bcl-2,bcl-XL, Bcl-w, Mcl-1,

A1, bag-1

• Bax οικογένεια bax, bak, bok

• BH3 οικογένεια bad, bid, bik, blk, Hrk, BNIP3,

bimL

BAX

• Κωδικοποιεί προαποπτωτική πρωτείνη 21 Kd• Σχηματίζει Bax/Bax ομοδιμερή ή Bcl-2/Bax

ετεροδιμερή• Ομολογία με τη Bcl-2 σε δυο συντηρημένες

περιοχές τις BH1, BH2• Βρίσκεται στο κυτταρόπλασμα και σε

περιφερειακή σύνδεση με ενδοκυττάριες μεμβράνες, όπως η μεμβράνη του μιτοχονδρίου

Τρόπος δράσης

Μετακίνηση στο μιτοχόνδριο bax ομοδιμερή

απελευθέρωση κυτοχρώματος c Apaf-1

κασπάση-9

• Αποπτώσωμα• Κασπάση – 9 :πρωτεάση, οδηγεί σε καταρράκτη

κασπασών άρα πρωτεολυτικής δράσης• Smac/DIABLO αλληλεπιδρά με τους αναστολείς

των αποπτωτικών πρωτεασών• P53 επάγει τη δράση της Bax• Bcl-2/Bax ετεροδιμερή : καταστολή σήματος

θανάτου

Bag-1

• Κωδικοποιεί αντι-αποπτωτική πρωτείνη• 3 ισομορφές Bag-1L, Bag-1M, Bag-1S• BAG περιοχή• Αυτή αλληλεπιδρά με τη Bcl-2, προσδένεται σε

υποδοχείς ορμονών (AR, ER), στη RAF-1 κινάση, σε αυξητικούς παράγοντες

• Αλληλεπίδραση με HSC70/HSP70

Δράση Bag-1

Τι είναι ο προστάτης αδένας ;• Συναντάται μόνο στον άνδρα• Βρίσκεται στην ελάσσονα πύελο• Μέγεθος και σχήμα σαν κάστανο• Περιβάλλεται από ατελή κάψα• Προστατική μοίρα ουρήθρας, εκσπερματικούς πόρους ,

προστατικός κόλπος• Αποτελείται από ινομυώδες στρώμα και αδένες• Εκκρίνει λεπτόρρευστο, γαλακτώδες υγρό που συμβάλλει

στη κινητικότητα και τη γονιμότητα του σπέρματος.

Θεωρία Gil Vernet

• Γνωρίζουμε ότι: κεφαλικό τμήμα οιστρογόνα ουραίο τμήμα ανδρογόνα

«Οι υπερπλασίες έχουν σαν αφετηρία το κεφαλικό τμήμα ενώ αντίθετα τα καρκινώματα το ουραίο»

• Διαταραχή στην ισορροπία ανδρογόνων – οιστρογόνων επηρεάζει τον πολ/σμό των

κυττάρων του αδενικού επιθηλίου

GLEASON SCORE• Συνηθέστερη νεοπλασία:

αδενοκαρκίνωμα• Μέθοδος βαθμολόγησης της

διαφοροποίησης του αδενοκαρκινώματος.

• 5 μορφές με κλίμακα από 1 – 5• 2 χαρακτηριστικότερες,

βαθμολογούνται και προστίθενται

• Κυμαίνεται μεταξύ 5 - 10

Σταδιοποίηση

ΣΚΟΠΟΣ

Η μελέτη παραγόντων που ελέγχουν την απόπτωση όπως τα γονίδια bax και bag-1 ώστε να κατανοηθούν οι μηχανισμοί που τα καρκινικά κύτταρα γίνονται ανθεκτικά στα φαρμακευτικά

σχήματα

ΥΛΙΚΑ – ΜΕΘΟΔΟΙ

50 με υπερπλασία προστάτη

100 ΑΣΘΕΝΕΙΣ

50 με καρκίνο προστάτη

• ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ m-RNA

• M – PCR

• ΑΝΟΣΟΙΣΤΟΧΗΜΕΙΑ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Bag-1 Ca

Bag -1 hyper

Bax hyper

Bax Ca

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ

72%

28%22%

78%

20%

80%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Yes No Yes No Yes No

Υπερπλασία

Yes

No

Yes

No

Yes

NoBAX BAG-1 BCL-2

ΑΔΕΝΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑ - BAX

Ca

0% 20% 40% 60% 80% 100%

0

1

2

3

4

5

Ca

ΑΔΕΝΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑ – BAG-1

Ca

50%10%

8%

2%0%

30%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

0

1

2

3

4

5

Ca

ΑΔΕΝOΚΑΡΚΙΝΩΜΑ – BCL-2

90%

4% 0% 4% 0% 2%0%

20%

40%

60%

80%

100%

0 1 2 3 4 5

Grade

Bcl-2 Ca

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΓΟΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΑΔΕΝΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑ

50%

10% 8% 0% 2%

30%

78%

12% 6% 0% 2% 2%0%

50%

100%

0 1 2 3 4 5Bax

Bcl-2

Grade

Ca

BaxBag-1Bcl-2

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ - ΑΔΕΝΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑ

72%22%

22%

50%

20%

10%

0% 20% 40% 60% 80%

bax

bag-1

bcl-2

σύγκριση έκφρασης γονιδίων

Ca

Υπερπλασία

0,28

0,45

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

Ratio

Υπερπλασία Ca

Bcl-2 / Bax Ratio

1,80

0,19

0,00

0,200,400,600,801,001,201,401,601,80

Ratio

Υπερπλασία Ca

Bcl-2 / Bag-1 Ratio

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ• Μείωση της έκφρασης του bax στον καρκίνο του

προστάτη• Υπερέκφραση του bax στην υπερπλασία του

προστάτη• Υπερέκφραση του bag-1 στο καρκίνο του

προστάτη• Μείωση της έκφρασης του bag-1 στην

υπερπλασία