<< >> Ջուր ևառողջություն Արձանագրության շրջանակում

ազգային թիրախների սահմանման բազային

վերլուծության նախնականարդյունքներըԷմմա Անախասյան

ՓորձագետԳյումրի, նոյեմբեր 18, 2013

Ելակետային իրավիճակիվերլուծություն

 Նախնական վերլուծությունը ներառում է հետևյալ տեղեկատվությունը.

 Ռազմավարություններ, իրավական / կարգավորիչ դաշտ և միջազգային պարտավորություններ

 Ինստիտուցիոնալ շրջանակները Ֆինանսական շրջանակներըՈլորտին վերաբերող հիմնական

խնդիրները

I - Մատակարարվող խմելու ջրի որակըՋրամատակարարման տևողությունը որոշ

տարածքներում շարունակում է մնալ ցածր մակարդակի վրա և բնութագրվում է տարածքային զգալի անհամաչափություններով:

Լուրջ հիմնախնդիր է գյուղական բնակավայրերում ջրամատակարարվող ջրի որակի և անվտանգության ապահովումը:

Խմելու ջրի հասանելիությունը անբավարար է նաև երեխաների համար նախատեսված որոշ կազմակերպություններում:

II - Ջրի հետ կապված բռնկումների և հիվանդությունների կրճատում

Հանրապետությունում ժամանակ առ ժամանակ առաջանում են բռնկումներ:

Հիմնականում արձանագրվում են աղիքային վարակների բռնկումներ` պայմանավորված ջրային (հիմնականում` ջրմուղ-կոյուղու ցանցում պարբերաբար առաջացող վթարներ) և սննդային գործոններով:

III – Ջրի մատչելիությունը Հայաստանը հարուստ է բարձրորակ ջրի

:ստորերկրյա աղբյուրներով250 քաղաքային և գյուղական համայնքներ

(200000 ) բնակիչ ջուր է ստանում :մակերևույթային ջրաղբյուրներից

Խմելու ջրի մաքրման կայանները գտնվում են ամխիթար վիճակում և ջրի որակը ցածր է:

Խաթարված են ջրի մաքրման տեխնոլոգիական գործընթացները և չի ապահովվում խմելու ջրի ստանդարտներին համապատասխան ջուր:

III – Ջրի մատչելիությունը 2012 . Երևանում թ Կ ատարված հարցումների

.արդյունքները23.7 % - ջրամատակարարման գրաֆիկի

, խախտումները12.8 % - խողովակներում եղած ցածր կամ բարձր

, ճնշումը8.2 % - , վթարային իրավիճակները2.3 % - , խողովակների անբարվոք վիճակը2 % - , ջրի անբավարար որակն ու համը60 %- :ջրի մատակարարման սակագինը

IV- Ջրահեռացման մատչելիությունԲոլոր քաղաքային համայնքները և որոշ խոշոր

գյուղական համայնքներ ունեն ջրահեռացման կենտրոնական համակարգեր:

Ազգաբնակչության 65-70% օգտվում է ջրահեռացման կենտրոնական համակարգերից:

Շուրջ 560 գյուղական համայնք չեն սպասարկվում մասնագիտական կազմակերպությունների կողմից:

Գյուղական համայնքների տնային տնտեսությունների 75%-ը չունի ջրահեռացման կենտրոնական համակարգ:

V- Ջրամատակարարման կոլեկտիվ և այլ համակարգերի

արդյունավետության մակարդակըԽոչընդոտները`.Ջրմուղի ցանցի, կառուցվածքների, հիմնական

միջոցների մաշվածությունՋրի հաշվառման համակարգի`ջրաչափերով լրիվ

ապպահովվածության բացակայությունՎարձավճարների հավաքագրման ցածր

մակարդակՋրի մեծ կորուստների առկայություն (74%-84%)Ծառայությունների իրացման ցածր սակագներԲազմաբնակարան շենքերի ներքին ցանցի ցածր

մակարդակով շահագործում

VI- Ջրահեռացման կոլեկտիվ և այլ նմանօրինակ համակարգերի

արտադրողականության մակարդակըԵրևանում գործում է <Աէրացիա>

կեղտաջրերի մաքրման կայանը, որը իրականացնում է մասնակի մեխանիկական մաքրում:

2013թ. ապրիլից գործում են կեղտաջրերի մաքրման կայաններ՝ Գավառում, Մարտունիում և Վարդենիսում (իրականացվում է մեխանիկական մաքրում):

Նախատեսվում է կառուցել Դիլիջանում և Ջերմուկում կեղտաջրերի մաքրման կայաններ:

Առկա է շուրջ 620 կմ երկարությամբ գլխավոր կոլեկտորներ և 3200 կմ ջրահեռացման ցանցեր:

VII- Ջրամատակարարման կառավարման ոլորտում ճանաչված լավագույն փորձի

կիրառումՀրատապ լուծումներ պահանջող խնդիրներ.`Խմելու նպատակով օգտագործվող ջրային

ռեսուրսների վերականգնում, պահպանում և արդյունավետ օգտագործում

Հոսակորուստների մակարդակի նվազեցումՀամալիր միջոցառումների իրականացում

կենտրոնացված ջրամատակարարում չունեցող համայնքներում

Ջրամատակարարման տևողության և շուրջօրյա ջրամատակարարում ունեցող բնակավայրերի թվի ավելացում

VIII- Ջրահեռացման կառավարման ոլորտում ճանաչված լավագույն փորձի

կիրառումՍևանա լճի բնապահպանական ծրագրի

շրջանակներում կառուցվել է կեղտաջրերի մաքրման կայաններ Գավառ, Մարտունի և Վարդենիս քաղաքներում և,

Գավառ, Մարտունի, Վարդենիս, Սևան և Ջերմուկ քաղաքներում կառուցվել և վերանորոգվել են 52 կմ երկարությամբ կոյուղագծեր:

IX- Չմաքրված կեղտաջրերի արտահոսքի դեպքեր

Քաղաքային և արտադրական կեղտաջրերի գրեթե բոլոր արտանետումները իրականացվում են մաքրման կոլեկտիվ կայաններից:

Գյուղական համայնքները մեծ մասամբ միացված չեն մաքրման համակարգերին և չունեն կոյուղու ցանց:

Վթարային վիճակում են գտնվում շուրջ 40 տարի առաջ կառուցված ցանցերի և կոլեկտորների ավելի քան 60%: Ցանցի մեկ կիլոմետր երկարության վրա տարեկան բաժին է ընկնում 2.5 վթար:

Առաջացած հոսքաջրերի ընդհանուր ծավալի միայն 45-50%-ն է ենթարկվում մասնակի մեխանիկական մաքրման:

X - Կեղտաջրերի կոլեկտիվ կայաններից առանց մաքրման հեղեղաջրերի

արտահոսքի դեպքերՀեղեղատարերի հեռացման համակարգեր առկա են

բոլոր քաղաքներում և գրեթե բացակայում են գյուղական համայնքներում :

Հեղեղների հոսքաջրերը առանց մաքրման թափվում են բաց ջրավազան:

Երբեմն դրանցում աղտոտման մակարդակը մի քանի անգամ գերազանցում է հոսքաջրերի արտահոսքի ԹՍԱ:

Հեղեղատար կոլեկտորների և ենթակառուցվածքների վիճակի և կոմունալ-կենցաղային համակարգեր թափանցող հեղեղային հոսքերի մոտավոր ծավալների մասին տեղեկատվությունը բացակայում է:

Չի իրականացվում հեղեղատար համակարգերի և հեղեղայի հոսքերի մոնիտորինգ և հսկողություն:

XI - Կեղտաջրերի մաքրման կայաններից արտահոսած կեղտաջրերի որակը

Ջրեր արտանետվող կեղտաջրերի մոտ 44% համարվում են աղտոտված

56% համարվել են մաքուր և հեռացվել են

առանց մաքրման

Ստանդարտներին համապատասխան կեղտաջրերի մաքրում չի իրականացվել:

XII - Ջրահեռացման կոլեկտիվ համակարգերից կեղտաջրերի

նստվածքի հեռացում կամ կրկնակիօգտագործումը

Ներկայումս չեն գործում ոչ մեթանտենկերը, ոչ նստվածքների մեխանիկական ջրազրկման արտադրամասերը, ոչ էլ տիղմի հրապարակները:

Երևանի Աէրացիայի մաքրման կայանի նստվածքները վերջին 20 տարվա ընթացքում չեն հեռացվել և կուտակվել են կայանում:

XIII - Ոռոգման նպատակով օգտագործվող կեղտաջրերի որակ

Հայաստանի տարածքում չմաքրված կեղտաջրերը ոռոգման նպատակով հիմնականում չեն օգտագործվում:

Սակայն շատ հաճախ ոռոգման նպատակով ջրառը իրականացվում է այնպիսի ջրային ռեսուրսներից, որտեղ ջրառի կետից հոսանքն ի վեր թափվում են մաքրման կայաններից հեռացված կեղտաջրեր:

XIV - Խմելու ջրի աղբյուր հանդիսացող ջրերի որակը

Չեն ապահովվում ջրամատակարարման կառույցների սանիտարական պահպանման գոտիները:

Անբավարար է խմելու ջրի մաքրման և վարակազերծման սարքավորումների տեխնոլոգիական մակարդակը:

Խմելու ջրի զգալի մասը դեռևս չի ենթարկվում շարունակական վարակազերծման, իսկ բաց ջրամբարների ջրի մաքրման կառույցները արդիականացման կարիք ունեն:

Ջրամատակարարման աղբյուրների II և III գոտիների սահմանագծերը որոշված չեն:

XV- Լողանալու համար օգտագործվող ջրերի որակը

 Բաց ջրավազանների ափամերձ տարածքներում առկա են կենցաղային և վտանգավոր թափոններ:

Բաց ջրավազանները աղտոտվում են հանքարդյունաբերության պոչամբարների վթարային արտահոսքերից:

Անկատար է գործող օրենսդրական բազան, բացակայում են մի շարք նորմատիվ  ակտեր:

Բացակայում է միջճյուղային համակարգումը՝ բաց ջրավազանների պահպանության հարցերում:

XVI Ձկնաբուծության համար օգտագործվող ջրի որակ

Ներկայումս գոյություն ունեն շուրջ 250 ձկնաբուծական տնտեսություններ:

Վերջին տարիներին ձկների արտադրության ծավալներն ավելացել են շուրջ 40% և 2012թ հասել են 8850 տոննայի:

Ձկնաբուծության և խեցգետնակերպերի բուծման համար օգտագործվող ջրի որակի մոնիտորինգ իրականացվում է միայն Սևանա լճի ավազանում:

XVIII - Հատկապես աղտոտված տարածքների հայտնաբերում և դրության

/շտկում մաքրում

Լեռնահանքարդյունաբերության գործունեության հետևանքով մակերևութային ջրերը աղտոտվում են:

Սևանա լիճ թափվող գետերում ծանր մետաղների և աղտոտող նյութերի մեծ խտություններ են առկա:

Նուբարաշենի թունաքիմիկատների գերեզմանոցը գտնվում է սողանքային տարածքում:

Գետային նստվածքներում ծանր մետաղների վերաբերյալ հետազոտությունները բացակայում են:

XIX - , Ջրային ռեսուրսների կառավարման, զարգացման պահպանման և

օգտագործման համակարգերիարդյունավետությունը

Մարմարիկի, Մեղրիգետի, Դեբեդի, Աղստևի գետավազանների համար մշակվել են գետավազանային կառավարման պլաններ:

Արփա Որոտան, Ախուրյան և Մեծամոր գետավազանների կառավարման պլանների մշակումը կավարտվի 2013-2015թթ.:

Կա տվյալների և տեղեկատվության բացեր:

XIX - , Ջրային ռեսուրսների կառավարման, զարգացման պահպանման և

օգտագործման համակարգերիարդյունավետությունը

Գետավազանային կառավարման նոր պլանների մշակման, հների լրամշակման և դրանց իրականացման համար Ջրավազանային կառավարման մարմինների ունակությունների հմտությունների, ինչպես նաև մարդկային տեխնիկական և ֆինանսական ռեսուրսների բացակայություն:

Ջրային ռեսուրսների կառավարման ոլորտում համապարփակ որոշումներ կայացնելու համար ջրի որակի գնահատման համակարգի բացակայություն:

XX- Մատակարարվող խմելու ջրի և այլ ջրերի որակի վերաբերյալ տեղեկատվության

հրապարակման հաճախականությունըՄատակարարվող խմելու ջրի և այլ ջրերի

որակի վերաբերյալ տեղեկատվությունը քիչ հասանելի է կամ բացակայում է:

Հրապարակվում են հիմնականում տարեկան, և/կամ եռամսյակային և/կամ ամսեկան հաշվետվություններ

560 համայնքների խմելու ջրի վերաբերյալ տեղեկատվությունը հասանելի չէ:

Մանկական հիմնարկներում խմելու ջրի վերաբերյալ տեղեկատվությունը բացակայում է:

Շնորհակալություն