599
ประโยค๗ - สมนฺตปาสาทิกาย นาม วินยฏฐกถา อตฺถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาที1 สมนฺตปฺปาสาทิกาย นาม วินยฏกถาย อตฺถโยชนา -------------- มหาวิภงฺควณณนาย อตฺถโยชนา อารมฺภคาถา [] นตฺวา อาจริย เสฏ พุทฺธโฆโสติ วิสฺสุต ตรนฺต ทุตตราคาธ สพฺพ วินยสาคร ยา กตา พุทฺธโฆเสน วินยฏกถา สุภา นานานยสมากิณฺณา คมฺภีรตฺถวินิจฺฉยา อตฺถโยชนาเมติสฺสา วจนตฺถาทิลงฺกต โสตูน สุขโพธาย กริสฺส กิฺจิมตฺตก อารมฺภกถาย อตฺถโยชนา [] โย นาโถ กปฺปโกฏีหิป กปฺปโกฏิคณนายป อปฺปเมยฺย ปเมตุ อสกฺกุเณยฺย กาล ปฺจมหาปริจฺจาคาทีนิ อติทุกฺกรานิ กมฺมานิ กโรนฺโต โลกหิตาย สตฺตโลกสฺส หิตกรณตฺถาย เขท กายิกเขท คโต มหาการุณิกสฺส ตสฺส นาถสฺส นโม นาม นมกาโร อตฺถูติ สมฺพนฺโธ กปฺปยติ ปริจฺฉิชฺชิยตีติ กปฺโป โกฏิสทฺโท ปน ลกฺขสต- สหสฺเส วตฺตติ ปุพฺพา โกฏิ ายตีติอาทีสุ ปริยนฺเต

บาลี 57 80

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 1

สมนตปปาสาทกาย นาม วนยฏกถาย อตถโยชนา -------------- มหาวภงควณณนาย อตถโยชนา อารมภคาถา [๑] นตวา อาจรย เสฏ พทธโฆโสต วสสต ตรนต ทตตราคาธ สพพ วนยสาคร ยา กตา พทธโฆเสน วนยฏกถา สภา นานานยสมากณณา คมภรตถวนจฉยา อตถโยชนาเมตสสา วจนตถาทลงกต โสตน สขโพธาย กรสส กจมตตก ฯ อารมภกถาย อตถโยชนา [๒] โย นาโถ กปปโกฏหป กปปโกฏคณนายป อปปเมยย ปเมต อสกกเณยย กาล ปจมหาปรจจาคาทน อตทกกราน กมมาน กโรนโต โลกหตาย สตตโลกสส หตกรณตถาย เขท กายกเขท คโต มหาการณกสส ตสส นาถสส นโม นาม นมกาโร อตถต สมพนโธ ฯ กปปยต ปรจฉชชยตต กปโป ฯ โกฏสทโท ปน ลกขสต- สหสเส วตตต ปพพา โกฏ น ป ายตตอาทส จ ปรยนเต

Page 2: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 2

วตตต อธ ปน ลกขสตสหสเสเยว วตตต ฯ กปปาน โกฏ กปปโกฏ ฯ อปสทโท สมภาวนตโถ ฯ ปมยตต ปเมยโย มา มาเน ปปพโพ น ปเมยโย อปปเมยโย ฯ กลยนเต อายปปมาณาทโย สงขยายนเต เอเตนาต กาโล กล สงขยาเน ณปปจจโย ฯ อกรต กโรนโต อตตตเถ อนตปปจจโย ฯ ทกเขน กรยนตต ทกกราน อตสเยน ทกกราน อตทกกราน ฯ ชชชตต เขโท กมมสาธน ขท อสหเน ฯ อคมตถาต คโต ฯ โลกยนต ทสสนต เอตถ สตเต ป ปาปาน ตวปาโก จาต โลโก โลก ทสสเน ฯ โลกสส หต โลกหต สตตโลกหต- กรณนต อตโถ ฯ [๓] นาถต เวเนยยาน หตสข อาสสตต นาโถ โย ภควา เวเนยยาน หตสข นาถต อาสสต อต ตสมา โส ภควา นาโถ นาม นาถ ปฏนาย ฯ อถวา นาถต เวเนยยคเต กเลเส อปตาเปตต นาโถ โย ภควา เวเนยยคเต เวเนยยสนตาเน ปวตเต กเลเส นาถต อปตาเปต อต ตสมา โส ภควา นาโถ นาถ ปตาปเน ฯ นาถต วา สตตาน ต ต หตปปฏปตต ยาปตต นาโถ วา โย ภควา สตตาน ต ต หตปปฏปตต นาถต ยาปต อต ตสมา โส ภควา นาโถ นาถ ยาปเน ฯ นาถต วา สพพสตเต อสต อภภวตต นาโถ วา โย ภควา สพพสตเต นาถต อสต อภภวต อต ตสมา โส ภควา นาโถ นาถ อภภวเน ฯ [ส.๑]

Page 3: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 3

[๔] กรต ปรทกข วกขปตต กรณา ยา ธมมชาต ปรทกข กรต วกขปต อต ตสมา สา ธมมชาต กรณา นาม กร อปนยเน ฯ ทกขเตส วา กรยต ปสารยตต กรณา ยา ธมม- ชาต ทกขเตส ปรสตเตส กรยต ปสารยต อต ตสมา สา ธมม- ชาต กรณา นาม กร ปสารเณ ฯ อถวา กโรต ปรทกเข สต การณก หสตต กรณา ยา ธมมชาต ปรทกเข สต การณก หสตต กรณา ยา ธมมชาต กรณา นาม กร หสาย ฯ กโรต วา ปรทกข วนาเสตต กรณา กร วนาเส ฯ ปรรทกเข สต สาธน กมปน กโรตต วา กรณา กร กรเณ ฯ ปรกรตยาทโมคคลลานสตเตน กโณ ฯ อถวา ก สข รนธตต กรณา รธ อาวรเณ กปพโพ ฯ กรณาย นยตโต การณโก ณกปปจจโย มหนโต การณโก มหาการณโก ฯ อถวา กรณา กรณายน สล ปกต เอตสสาต การณโก เอตสส ภควโต สล ปกต สภาโว กรณา กรณายน อต ตสมา โส ภควา การณโก ทณฑาทโต อกอต สตเตน อโก มหนโต การณโก มหากรณโก ฯ อถวา มหต กรณา มหากรณา มหากรณาย นยตโต มหาการณโก ฯ อถวา มหต ปสฏา กรณา มหากรณา มหากรณา อสส อตถต มหาการณโก ฯ [๕] กปปโกฏหปต ปท อปปเมยยนต ปเท ตตยาวเสสน [ส.๑]

Page 4: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 4

โลกหตายาต ปท กโรนโตต ปเท ตทตเถ สมปทาน อถวา โลกหตายาต ปท คโตต ปเท สมปทาน นาถสสาต ปท อตถต ปเท สมปทาน ฯ [๖] ชวโลโก สตตโลโก พทธนเสวต ย ธมมวร อสมพธ อสมพชฌนโต ภวาภว ภวโต ภว อปปชชนวเสน คจฉต อถวา ภวาภว ขททกภวมหนตภว อปปชชนวเสน คจฉต อถวา ภวา- ภว วฑฒหาน คจฉต ปาปณาต อถวา ภวาภว สสสต- อจเฉททฏ คคหณวเสน คจฉต อวชชาทกกเลสชาล วทธสโน ตสส ธมมวรสส มม มโน อตถต สมพนโธ ฯ [๗] น สมพชฌตต อสมพชฌนโต ฯ พชฌตา สจจานต พทโธ โย ภควา สจจาน พชฌตา อต ตสมา โส ภควา พทโธ ฯ โพเธตา ปชายาต พทโธ โย ภควา สจจาน ปชาย โพเธตา อต ตสมา โส ภควา พทโธ ฯ อถวา พทธวาต พทโธ โย ภควา พทธวา อต ตสมา โส ภควา พทโธ ฯ นเสวยตต นเสวโต พทเธน นเสวโต พทธนเสวโต ฯ [๘] ภวาต เอตถ ภวสททโต สมาวภตต กตวา สมา สม น วาต สตเตน สมาสส อาอาเทส กตวา รปสทธ เวทตพพา ฯ ภวนต สตตา เอตถาต ภโว ตสมา ภวา ฯ อถวา มหนโต ภโว อภโว ภโว จ อภโว จ ภวาภโว ฯ อถวา ภวน วฑฒน ภโว วฑฒ วฑฒตโถ ภวสทโท ธมมกาโม ภว [ส.๑]

Page 5: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 5

โหตตอาทส วย ฯ น ภโว อภโว หาน ภโว จ อภโว จ ภวาภโว ฯ อถวา สสสโต โลโก ภวตต อากาเรน ปวตตา สสสตทฏ ภโว นาม โลโก อจฉชชตต อากาเรน ปวตตา อจเฉททฏ อภโว นาม ภวทฏ จ วภวทฏ จาต สตตน- ตกมาตกาย วย ฯ ภโว จ อภโว จ ภวาภโว ฯ ชวตต ชโว ชว ชวเน ชโว จ โส โลโก จาต ชวโลโก ฯ [๙] อวนทย วนทตต อวชชา ยา ธมมชาต กายทจจรตาท อวนทย อลทธพพ วนทต ลภต อต ตสมา สา ธมมชาต อวชชา ฯ วนทย น วนทตต วา อวชชา ยา ธมมชาต กายสจรตาท วนทย น วนทต อต ตสมา สา ธมมชาต อวชชา ฯ อวทต กโรตต วา อวชชา ยา ธมมชาต อวทต วา สจจาทอชานน กโรต อต ตสมา สา ธมมชาต อวชชา ฯ สสาเร สตเต ชวาเปตต วา อวชชา ยา ธมมชาต สสาเร สตเต ชวาเปต ปวตตาเปต อต ตสมา สา ธมมชาต อวชชา ฯ อวชชมาน- วชชมาเนส น ชวตต วา อวชชา ยา ธมมชาต อวชช...เนส น ชวต น ปวตตต อต ตสมา สา ธมมชาต อวชชา ฯ อวชชา อาท เยส องคณาน เต อวชชาทโย ฯ กลสสนต เอเตห องคเณห สตตาต กเลสา สตตา เอเตห องคเณห กลสสนต อต ตสมา เต องคณา กเลสา กลส กเลสเน ฯ อวชชาทโย เอว กเลสา อวชชาทกกเลสา ฯ ชลต ทปปตต [ส.๑]

Page 6: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 6

ชาล ชล ทตตย ฯ ชาล วยาต ชาลา อวชชาทกกเลสา เอว ชาลา อวชชาทกกเลสชาลา ต วทธเสต สเลนาต อวชชา- ทกกเลสชาลวทธส ฯ [๑๐] ยถานสฏ ปฏปชชมาเน จตส อปาเยส อปตมาเน ธาเรตต ธมโม สสารทกเข วา อปตมาเน กตวา ธาเรตต ธมโม ฯ ธมโม เอว วโร ธมมวโร ฯ [๑๑] อสมพธนต ปท คจฉตต ปเท เหต พทธนเสวตนต ปท ยนต ปทสส วเสสน ยนต ปท อสมพธนต ปเท กมม ภวาภวนต ปท คจฉตต ปเท กมม ชวโลโกต ปท คจฉตต ปเท กตตา อวชชา...วทธสโน ตสสาต ปททวย ธมมวรสสาต ปทสส วเสสน ธมมวรสสาต ปท อตถต ปเท สมปทาน ฯ [๑๒] โย อรยสงโฆ สลสมาธปป าวมตต าณปปภตห คเณห ยตโต กสลตถกาน ชนาน เขตต ต อรย สงฆ สรสา อห นมามต สมพนโธ ฯ คณยนต ปรจฉชชยนต เสยยตถเกหต คณา ฯ วมตต จ วมตต าณ จ วมตต าณ เอกเสโส ฯ สลจ สมาธ จ ป า จ วมตต าณจ สล...าณาน ตาน ปภตน เยส อภ าทน เต สล...ปภตโย ฯ ยชชต สมพชฌตต ยตโต ฯ ขตต พช ตายตต เขตต ขตตปพโพ ตา ปาลเน เขตต วยาต เขตต ฯ กเลสาทโย ชเนนตต ชนา ฯ กสเลน [ส.๑]

Page 7: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 7

อตโถ ปโยชน กสลตโถ โส เอเตส อตถต กสลตถกา ฯ [๑๓] กเลเสห อารกา อรยา ฯ อนเย อวฑฒย น อรยนต น ปวตตาเปนตต อรยา ฯ อเย วฑฒย อรยนต ปวตตาเปนตต อรยา ฯ อถวา สเทวเกน โลเกน สรณนต อรยนต อปคจฉยนตต อรยา อร อปคมเน ฯ อรยาน สงโฆ สมโห อรยสงโฆ ฯ อถวา ทฏ สลสาม เน สงคโตต สงโฆ อรโย จ โส สงโฆ จาต อรยสงโฆ ฯ สโนต พนธต เอตถาต สโร ฯ [๑๔] คเณหต ปท ยตโตต ปเท สหตถตตยา โยต ปท ลงคตโถ สล...หต ปท คเณหต ปทสส วเสสน ยตโตต ปท โยต ปทสส วเสสน เขตตนต ปท อรยสงฆนต ปทสส วเสสน ชนานนต ปท เขตตนต ปเท สาม กสลตถกานนต ปท ชนานนต ปทสส วเสสน ตนต ปท อรยสงฆนต ปทสส วเสสน สงฆนต ปท นมามต ปท กมม สรสาต ปท นมามต ปเท กรณ นมามต อาขยาตปท กตตวาจก ฯ [๑๕] อจเจว ยถาวตเตน นเยน อจจนตนมสสเนยย อจจนต เอกนเตน นมสสตพพ รตนตตย นมสสมาโน อห วปล ย ป าภสนท อลตถ ตสส ยถาวตตสส ป ปปวาหสส อานภาเวน พเลน หตนตราโย อหนต สมพนโธ ฯ นมสสตพพนต นมสสเนยย อจจนต นมสสเนยย อจจนต- นมสสเนยย ฯ นมน กโรตต นมสสมาโน นม นมเน น [ส.๑.๒]

Page 8: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 8

เหตวสสาต โมคคลลานสตเตน อสสปปจจโย มาโนต สตเตน มานปปจจโย ฯ รต ชเนตต รตน รตปพโพ ชน ชนเน ยทนตยาทสตเตน อสส อกาโร ชโลโป จ ฯ รตนาน ตย รตนตตย ฯ อภสนทต อวจเฉเทน ปวตตตต อภสนโท สนท ปวตตย ฯ ป เอว อภสนโท ป าภสนโท ฯ อน ปนปปน ตสมงคน ภาเวต วฑเฒตต อนภาโว อนภาโว เอว อานภาโว ฯ สตตสนตานสส อนตเร เวมชเฌ เอต อาคจฉตต อนตราโย อ คตย ฯ หโต อนตราโย อสสาต หตนตราโย ฯ [๑๖] อจเจวนต ปท นมสสมาโนต ปเท กรณ อจจนต- นมสสเนยยนต ปท รตนตตยนต ปทสส วเสสน นมสสมาโนต ปท อหนต ปทสส วเสสน อหนต ปท อลตถนต ปเท กตตา อลตถนต อาขยาตปท กตตวาจก ตสสาต ปท อานภาเวนาต วปลนต ปททวย ป าภสนทนต ปทสส วเสสน ปาภ- สนทนต ปท อลตถนต ปเท กมม อานภาเวนาต ปท หตาต ปเท กรณ หตนตราโยต ปท อหนต ปทสส วเสสน อหนต ปท วณณยสสนต ปเท กตตา ฯ [๑๗] กามสขลลกตตกลมถานโยคสงขาเต อนตทวเย อฏ ตสส สสณ ตสส มชฌมาย ปฏปทาย สฏ สมมา ตสส ภควโต สาสน ยสม วนยปฏเก ปาลโต จ อตถโต จ อนน หตวา [ส.๒]

Page 9: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 9

ลชชปคคเลส ปวตตนตเถน เตเยว ลชชปคคเลส ปวตตนตเถน ปตฏ ต โหต อห ปพพาจรยานภาว นสสาย ต วนย อมสส นกายนตรลทธห อสมมสส กตวา วณณยสสนต สมพนโธ ฯ สตเต สาสต เอเตนาต สาสน ฯ น โต อฏ โต ฯ สฏ สมมา โต สสณฐโต ฯ ปพเพ ภวา ปพพา อาทเรน จรตพพา อปฏาตพพาต อาจรยา ปพพา จ เต อาจรยา จาต ปพพาจรยา เตส อานภาโว ตถา ฯ [๑๘] ยสมนต ปท วนยปฏเกต ปทสส วเสสน วนยปฏเกต ปท เตต ปเท ลกขณวนต เตต ปท โหตต ปเท ลกขณ- กรยา สาสนนต ปท โหตต ปเท กตตา อฏ ตสส สสณ- ตสสาต ปททวย ภควโตต ปทสส วเสสน ภควโตต ปท สาสนนต ปเท สมพนโธ ปตฏ ตนต ปท สาสนนต ปทสส วเสสน โหตต อาขยาตปท กตตวาจก ตนต ปท วนยนต ปทสส วเสสน วนยนต ปท วณณยสสนต ปเท กมม อมส- สนต ปท วณณยสสนต ปเท กรยาวเสสน นสสายาต ปท วณณยสสนต ปเท ปพพกาลกรยา ปพพาจรยานภาวนต ปท นสสายาต ปเท กมม ฯ [๑๙] าณมพนทโธตมลาสเวห วสทธวชชาปฏสมภเทห สทธมมสวณณนโกวเทห [ส.๒]

Page 10: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 10

สลเลขเย โนสลภปเมห มหาวหารสส ธชปเมห ปพพาจรยาสเภห อย วนโย จตเตห นเยห สมพทธวรนวเยต กามจ เอกนเตน ยทจฉก วา สวณณโต ปน ตถาป เอสา สวณณนา สหลทปเกน วากเยน สงขตตตา สหลทปโต ทปนตเร อ าทเป ภกขชนสส ภกขสงขาตชนสส กจ อตถ ปโยชน ยสมา น อภสมภณาต น สาเธต ตสมา อม สวณณน ปาลนยานรป กตวา พทธสรวหยสส เถรสส อชเฌสน สมมา สมนสสรนโต อห อทาน สมารภสสนต สมพนโธ ฯ [๒๐] จสทโท วากยารมโภ ฯ ปพพา จ เต อาจรยา จาต ปพพาจรยา ปพพาจรยา เอว อาสภา ปพพาจรยาสภา ฯ ชานาตต าณ ฯ อมพต สทท กโรตต อมพ อมมพ สทเท ภมรตยาทสตเตน อ อมพ วยาต อมพ าณ เอว อมพ ณาณมพ ฯ นสเสสโต โธตาน นทโธตาน ฯ มลนต สงกลสสนต สตตา เอเตหต มลา ฯ อา๑ ภวคคโต สวนตต อาสวา ฯ มลา จ อาสวา จ มลาสวา ฯ าณมพนา นทโธตา มลาสวา เยห เต าณมพนทโธตมลาสวา ฯ ว อจจนเตน สทธา วสทธา ฯ วชานาตต วชชา ฯ ปฏ วส สมมา อตถาทส ภชชตต ปฏสมภทา ฯ วชชา จ ปฏสมภทา ๑. อวธยตโถ เจตถ อากาโร ฯ อวธ จ มรยาทาภวธวเสน ทวโธ ฯ อธ ปน อภวธย ทฏพโพต ฯ

[ส.๒]

Page 11: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 11

จ วชชาปฏสมภทา ฯ วสทธา วชชาปฏสมภทา เยส เต วสทธวชชาปฏสมภทา ฯ สต ธมโม สทธมโม สนโต วา ปสฏโ วา ธมโม สทธมโม ฯ สวณณยเต สวณณน สทธมมสส สวณณน สทธมมสวณณน ฯ ก วาจ วนทนตต โกวทา สทธมมสวณณเน โกวทา สทธมมสวณณนโกวทา ฯ ปรกขารพาหลล สลขต ตน กโรตต สลเลโข สปพโพ ลข ตนกรเณ ฯ สลเลขสส ภาโว สลเลขย ตสม ภาวกมเมส- ตยาทสตเตน ณโย ฯ สฏ ลภยตต สลภา อปมยต เอตายาต อปมา นตถ สลภา อปมา เอเตสนต โนสลภปมา ฯ วหรนต เอตถาต วหาโร มหนโต วหาโร มหาวหาโร ฯ มหาเมฆวนยยาเน ปตฏ โต มหาโพธวภสโต วหาโร มหาวหาโร นาม ฯ ธเชน อปมา สทสา ธชปมา ฯ สมมา สวณณยตต สวณณโต ฯ นยต ายต อตโถ เอเตหต นยา ฯ อนอยนต อนคจฉนตต อนวยา อนปพโพ อ คตย อสส อโย ฯ สมพทธวร อนวโย อนคโต สมพทธวรนวโย ฯ [๒๑] กามนต ปท สวณณโตต ปเท ตตยาวเสสน กรยา- วเสสน วา าณมพ...สเวห วส...เทห สทธมม...วเทห โนสลภปเมห ธชปเมหต ปจ ปทาน ปพพาจรยาสเภหต ปทสส [ส.๒]

Page 12: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 12

วเสสน ปพพาจรยาสเภหต ปท สวณณโตต ปเท กตตา สลเลขเยต ปท โนสลภปเมหต ปเท อาธาโร มหาวหารสสาต ปท ธชาต ปเท สมพนโธ อยนต ปท วนโยต ปทสส วเสสน วนโยต ปท สวณณโตต ปเท กมม นเยหต ปท สวณณโตต ปเท กรณ จตเตห สมพทธวรนวเยหต ปททวย นเยหต ปทสส วเสสน อถวา สมพทธวรนวเยหต ปท ปพพาจรยาสเภหต ปทสส วเสสน ฯ [๒๒] สวณณยต อตโถ เอตายาต สวณณนา อตโถ เอตาย อฏกถาย อาจรเยห สวณณยต อต ตสมา สา อฏกถา สวณณนา นาม ฯ สห ลาต คณหาตต สหโล สหพาหกมาโร ตสส วเส ชาตตตา ลงกาทเป ขตตยา สหลาต นาม ลภส เตส ขตตยาน นวาสภตตตา ลงกาทโปป สหโลต นาม ลภต ฯ อยเมตถ สงเขโป ฯ วตถารกถา ปน มหาวเส วตตนเยน เวทตพพา ฯ ชลมชเฌ ทปปตต ทโป สหโล เอว ทโป สหลทโป ตสม ภต สหลทปก กเณยยกณยยาต สตเตน กณ ฯ วจจตต วากย วจ พยตเต วจเน ฯ ฆยณอต สตเตน ฆยน ฯ กคา จชาน ณานพนเธต สตเตน จสส โก ฯ ปนสทโท อรจสจนตโถ ฯ สงขรยตถาต สงขตา สวณณนา สงขตาย ภาโว สงขตตตา ฯ ภกข เอว ชโน ภกขชโน ฯ ปกฏา [ส.๒]

Page 13: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 13

อาล ปาล อถวา อตถ ปาต รกขตต ปาล ปาโต ลต โมคคลลานสตเตน ลปปจจโย ฯ ปาลย อาคโต นโย ปาลนโย ปาลนยสส อนรปา ปาลนยานรปา ฯ พทธสรต อวหโย นาม ยสส โส พทธสรวหโย ฯ [๒๓] สวณณนาต ปท อภสมภณาตต ปเท กตตา สหลทปเก- นาต ปท วากเยนาต ปทสส วเสสน วากเยนาต ปท สงขตตตาต ปเท กรณ เอสาต ปท สวณณนาต ปทสส วเสสน สงขตตตาต ปท น อภสมภณาตต ปเท เหต นาต ปท ปฏเสโธ ๑กจต ปท อตถนต ปทสส วเสสน อตถนต ปท อภสมภณาตต ปเท กมม อภสมภณาตต ปท กตตวาจก ทปนตเรต ปท ภกขชนสสาต ปเท อาธาโร ภกขชนสสาต ปท อภสมภณาตต ปเท สมปทาน ยสมาต ปท อภสมภณาตต ปเท กรยาปรามสน ตสมาต ปท สมารภสสนต ปเท เหต อม ปาลนยานรปนต ปททวย สวณณนนต ปทสส วเสสน สวณณนนต ปท สมา- รภสสนต ปเท กมม อทานต ปท สมารภสสนต ปเท กาลสตตม อชเฌสนนต ปท สมนสสรนโตต ปเท กมม พทธสรวหยสสาต ปท เถรสสาต ปทสส วเสสน เถรสสาต ปท อชเฌสนนต ปเท สมพนโธ สมมาต ปท สมนสสรนโตต ปเท ตตยาวเสสน สมนสสรนโตต ปท อหนต ปทสส วเสสน อหนต ปท สมา- รภสสนต ปเท กตตา สมารภสสนต อาขยาตปท กตตวาจก ฯ ๑. สมนตปาสาทกายฏกถายเจว ปราณโปตถเก จ กจต ทสสต ฯ

[ส.๒]

Page 14: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 14

[๒๔] ตจ อทาน วจจมาน สวณณน สมารภนโต ตสสา อทาน วจจมานาย สวณณนาย มหาอฏกถ สรร กตวา มหา- ปจจรย โย วนจฉโย อาจรเยน วตโต ตเถว กรนทนามาทส วสสตาส อฏกถาส โย วนจฉโย อาจรเยน วตโต ตโตป วนจฉยโต ยตต อตถ อปรจจชนโต อห อนโตคธเถรวาท กตวา สวณณน สมมสมารภสสนต สมพนโธ ฯ มหต จ สา อฏกถา จาต มหาอฏกถา ฯ สรยตต สรร สร จนตาย ฯ กรนทอต นาม ยสสา สา กรนทนามา กรนทนามา อาท ยาส ตา กรนทนามาทโย ฯ ววเธน อากาเรน นจฉยตต วนจฉโย ฯ เถราน วาโท เถรวาโท อนโตคโธ จ โส เถรวาโท จาต อนโตคธเถรวาโท ฯ [๒๕] สวณณนนต ปท สมารภนโตต ปเท กมม ตนต ปท สวณณนนต ปทสส วเสสน จสทโท วากยารมโภ สมา- รภนโตต ปท อหนต ปทสส วเสสน ตสสาต ปท สรรนต ปเท สมพนโธ มหาอฏกถนต ปท กตวาต ปเท ปกตกมม สรรนต ปท กตวาต ปเท วกตกมม กตวาต ปท อปรจ- จชนโตต ปเท ปพพกาลกรยา มหาปจจรยนต ปท วตโตต ปเท อาธาโร ตเถวาต ปท นปาตปท กรนทนามาทส วสสตา- สต ปททวย อฏกถาสต ปทสส วเสสน วนจฉโยต ปท วตโตต ปเท กมม อฏกถาสต ปท วตโตต ปเท อาธาโร [ส.๓]

Page 15: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 15

วตโตต กตตปท กมมวาจก โยต ปท วนจฉโยต ปทสส วเสสน ยตตนต ปท อตถนต ปทสส วเสสน อตถนต ปท อปรจจชนโตต ปเท กมม อปรจจชนโตต ปท อหนต ปทสส วเสสน อหนต ปท สมารภสสนต ปเท กตตา ตโตต ปท ยตตนต ปเท อปาทาน ฯ อปสทโท น เกวล มหาอฏกถ อปรจจชนโตต าเปต ฯ อนโตคธเถรวาทนต ปท กตวาต ปเท กมม กตวาต ปท สมารภสสนต ปเท ปพพกาลกรยา สมมาต ปท สมารภสสนต ปเท ตตยาวเสสน สมารภสสนต อาขยาตปท กตตวาจก ฯ [๒๖] อทาน วจจมาน ต เม มม สวณณน ธมมปปทปสส ตถาคตสส ธมม สาสนธมม ปาลธมม วา สกกจจ ปฏมานยนตา เถรา จ นวมชฌมา จ ภกข ปสนนจตตา นสาเมนตต สมพนโธ ฯ ปสนน จตต เยส เต ปสนนจตตา ฯ ถเรห สลกขนธาทห สมนนาคตา เถรา ฯ ภย อกขนตต ภกข ฯ นวา จ มชฌมา จ นวมชฌมา ฯ ปกาเรน ทปตต ปทโป ปทโป วยาต ปทโป ธมโม เอว ปทโป อสสาต ธมมปปทโป ฯ ปฏมาเนนตต ปฏมานยนตา ฯ [๒๗] ตนต ปท สวณณนนต ปทสส วเสสน สวณณนนต ปท นสาเมนตต ปเท กมม เมต ปท สวณณนนต ปเท สมพนโธ ปสนนจตตา เถรา จ นวมชฌมา จ ปฏมานยนตาต จตปปทาน [ส.๓]

Page 16: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 16

ภกขต ปทสส วเสสน ภกขต ปท นสาเมนตต ปเท กตตา นสาเมนตต อาขยาตปท กตตวาจก ธมมปปทปสสาต ปท ตถาคตสสาต ปทสส วเสสน ตถาคตสสาต ปท ธมมนต ปเท สมพนโธ สกกจจาต ปท ปฏมานยนตาต ปเท ตตยาวเสสน ธมมนต ปท ปฏมานยนตาต ปเท กมม ฯ [๒๘] ยเถว พทเธน โย จ ธมโม วนโย จ วตโต โส ธมมวนโย ตสส พทธสส เยห พทธปตเตห ธมมเสนาปตอาทห ตเถว าโต เตส พทธปตตาน มต อจจชนตา สหลฏกถา- จรยา ยสมา ปเร อฏกถา อกสต สมพนโธ ฯ [๒๙] พทเธนาต ปท วตโตต ปเท กตตา ธมโม วนโยต ปททวย วตโตต ปเท กมม จสทโท สมจจยตโถ วตโตต กมมวาจก กตตปท โยต ปท ธมโม วนโยต ปททวยสส วเสสน ตสสาต ปท พทธปตเตหต ปเท สมพนโธ อจจชนตาต ปท สหลฏกถาจรยาต ปทสส วเสสน สห...จรยาต ปท อกสต ปเท กตตา ยสมาต ปท อกสต ปเท กรยาปรามสน ปเรต ปท อกสต ปเท กาลสตตม อฏกถาต ปท อกสต ปเท กมม อกสต ปท กตตวาจก ฯ [๓๐] ตสมา ห ตสมา เอว เตส พทธปตตาน อธปปาย อวโกเปตวา ปเร อฏกถาน กตตตา ย วจน อฏกถาส อาจรเยห วตต ปมาทเลข วชชยตวาน สพพมป ต วจน สกขาส สคารวาน [ส.๓]

Page 17: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 17

อธ อมสม สาสเน ปณฑตาน ยสมา ปมาณ ตโต อฏ- กถาโต สหลภาสาสงขาต ภาสนตรเมว หตวา อปเนตวา วตถาร- มคคจ วตถารปปพนธนวจน สมาสยตวา สงขปตวา ต ต อฏ- กถาส วตต สพพ วนจฉย อเสสยตวา อเสส กตวา กจ ตนตกกม ปาลกกม อโวกกมตวา อนตกกมตวา สตตนตกาน สตตนตปาลย อาคตาน วจนาน อตถ สตตานรป ปรทปยนต อย วณณนาป ยสมา เหสสต ภวสสต ตสมา อย วณณนา สกกจจ จตต กตวา ปณฑเตน อนสกขตพพาต สมพนโธ ฯ อถวา ตโต อฏกถาโต ภาสนตรเมว หตวา วตถาร- มคคจ สมาสยตวา สพพ วนจฉย อเสสยตวา กจ ตนตกกม อโวกกมตวา สตตนตกาน วจนาน อตถ สตตานรป ปรทปยนต อย วณณนาป ยสมา อเมหห เหสสต กรสสต ตสมา อย วณณนา สกกจจ ปณฑเตน อนสกขตพพาต สมพนโธ ฯ [๓๑] ตสมา หต ตสมา เอวาต อตโถ หสทโท เอวสททตเถ วตตต ตสมา ห ธรจ ป จ พหสสตจาต ปโยเค วย ฯ ฏกาย ปน หต นปาตมตตนต วตต ต วจาเรตพพ ฯ วมตวโนทนย ปน หต สทท ปมาณนต เอตถ โยเชตวา ปมาณ ห ปมาณ เอวาต วตต ฯ ต ทว เยย ฯ กสมา ฯ ปทนตเรน อนตรตตตา ฯ ลขยตต เลขา ปมาเทน เลขา ปมาทเลขา ฯ สพพมปต [ส. ๓-๔]

Page 18: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 18

ปสทโท อวยวาเปกโข ฯ สกขตพพาต สกขา ฯ ครนต ปสาท สจนตต ครโน คร เสจเน อปปจจโย ฯ ครน ภาโว คารว สห คารเวน วตตนตต สคารวา ฯ ปมยต ปรจฉชชยตต ปมาณ มา มาเน ฯ ปกาเรน เฑต ปวตตตต ปณฑา ปณฑาย อตา สมนนาคตา ปณฑตา ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ ภาสา เอว อนตโร ภาสนตโร ฯ เอวสทเทน อฏกถาสรร น ชหตนต าเปต ฯ สตต เอว สตตนต สตตนเต อาคตาน สตตนตกาน ฯ วจจต อตโถ เอเตหต วจนาน ฯ อรยต ายตต อตโถ ฯ สตตาน อนรป สตตานรป ฯ ปรทเปตต ปรทปยนต ฯ วณณนาปต อปสทโท น เกวล อฏกถาส วตตวจน ปมาณ อถโข สวณณนาป๑ ปมาณภตา วาต ญาเปต ฯ ตสมาต อฏ- กถาส วตตสส ปมาณภตตตา เจว อมสสาย วณณนาย ปมาณ- ภตตตา จาต อตโถ ฯ อน ปนปปน สกขยตต อนสกขตพพา ฯ [๓๒] ตสมา หต ปท ปมาณนต ปเท เหต ยนต ปท วจนนต ปทสส วเสสน อฏกถาสต ปท วตตนต ปเท อาธาโร วจนนต ปท วตตนต ปเท กมม วตตนต กตตปท กมมวาจก ต สพพมป ปมาณนต ปทตตย วจนนต ปทสส วเสสน วชชยตวานาต ปท สพพมปต ปเท วเสสน ปมาทเลขนต ปท วชชยตวานาต ปเท กมม สกขาสต ปท สคารวานนต ปเท ๑. อย วณณนาป ฯ

[ส.๓-๔]

Page 19: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 19

อาธาโร สคารวานนต ปท ปณฑตานนต ปทสส วเสสน ยสมาต ปท ปมาณนต ปเท เหต อธาต ปท ปณฑตานนต ปเท อาธาโร ปณฑตานนต ปท ปมาณนต ปเท สมปทาน วจนนต ปท ลงคตโถ ฯ ตโตต ปท หตวาต ปเท อปาทาน ภาสนตรเมวาต ปท หตวาต ปเท กมม หตวา สมาสยตวา อเสสยตวา อโวกกมตวาต จตปปทาน เหสสตต ปเท ปพพกาล- กรยา วตถารมคคนต ปท สมาสยตวาต ปเท กมม วนจ- ฉยนต ปท อเสสยตวาต ปเท กมม สพพนต ปท วนจฉยนต ปทสส วเสสน ตนตกกมนต ปท อโวกกมตวาต ปเท กมม กจต ปท ตนตกกมนต ปทสส วเสสน ฯ สตตนตกานนต ปท วจนานนต ปทสส วเสสน วจนานนต ปท อตถนต ปเท สมพนโธ อตถนต ปท ปรทปยนตต ปเท กมม สตตานรปนต ปท ปรทปยนตต ปเท กรยาวเสสน ปรทปยนต อยนต ปททวย วณณนาปต ปทสส วเสสน ยสมาต ปท เหสสตต ปเท กรยา- ปรามสน วณณนาปต ปท เหสสตต ปเท กตตา เหสสตต ปท กตตวาจก สกกจจาต ปท อนสกขตพพาต ปเท ตตยา- วเสสน ตสมาต ปท อนสกขตพพาต ปเท เหต วณณนาต ปท อนสกขตพพาต ปเท กมม อนสกขตพพาต กตตปท กมมวาจก ฯ ปจฉมตเถ ปน หตวา สมาสยตวา อเสสยตวา อโวก- [ส.๔]

Page 20: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 20

กมตวาต จตปปทาน เหสสตต ปเท ปพพกาลกรยา ปรทปยนตต ปท วณณนาปต ปทสส วเสสน วณณนาต ปท เหสสตต ปเท กมม อเมหหต ปท เหสสตต ปเท กตตา เหสสตต ปท กมมวาจก ฯ [๓๓] ตตถ ตาส คาถาส ต วณณยสส วนยนต๑ วจนสส มยา วตตตตา วนโย ตาว ปม ววฏเปตพโพ ฯ เตน ตสมา ววฏเปตพพตตา เอต วนโยตอาทก นยามกวจน มยา วจจต ฯ ตตถาต ปท วตตตตาต ปเท อาธาโร ฯ อธาต ปท อธปเปตนต ปเท อาธาโร ฯ [๓๔] อสส วนยสส สวณณนตถ ปน วตต เยน ฯ เป ฯ สตถวณณนนต อย มาตกา วจจตต สมพนโธ ฯ อสสาต ปท สวณณนตถนต ปเท กมม ฯ เอต เตน สมเยน ฯ เป ฯ วหรตตอาทนทานวจนปปฏ- มณฑต วนยปฏก เยน ปคคเลน ยทา ยสม กาเล วตต ยสมา การณา วตต เยน ปคคเลน อาภต เยส ปคคเลส ปตฏ ตจ เอต วธ วตวา ตโต ปจฉา เตนาตอาทปาสส อตถ นานป- ปการโต ทสสยนโต อห วนยสส อตถวณณน กรสสามต สมสพนโธ ฯ [๓๕] ตตถ เตส มาตกาปเทส วตต เยน ยทา ยสมาต อท วจน ตาว เตน สมเยน ฯ ป ฯ วหรตต เอวมาทวจน สนธาย ๑. ปจมารมภคาถาย ตตยปาโท ฯ

[ส.๔]

Page 21: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 21

อาจรเยห วตต ฯ ตตถาต ปท นทธารณ ฯ อท เตน สมเยน พทโธ ภควาตอาท วจน พทธสส ภควโต อตตปปจจกขวจน ห ยสมา น โหต ตสมา เตน สมเยนาตอาท อท วจน ฯ เป ฯ กสมา จ วตตนต เอต ปหากรณ ปณฑเตน วตตพพนต สมพนโธ ฯ อทนต ปท น โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ ภควโตต ปท อตตาต ปเท สมพนโธ ฯ อตตโน๑ ปจจกข อตตปปจจกข อตตปปจจกข เอว วจน อตตปปจจกขวจน ฯ อท เตน สมเยน พทโธ ภควาตอาท วจน อายสมตา อปาลตเถเรน วตต ฯ ตจ เตน สมเยน พทโธ ภควาตอาท วจน ปมมหาสงคตกาเล อปาลตเถเรน วตตนต สมพนโธ ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ โปตถเก ปนสทโท อตถ โส อวสาเน นคมเนน สเมต ฯ [๓๖] เอสา ปมมหาสงคต นาม จลลวคเค ปจสตก- สงคตกขนธเก ธมมสงคาหกตเถเรห กจาป วตตา ปน ตถาป เอสา ปมมหาสงคต นาม นทานโกสลลตถ อธาป อฏกถาย อมนา นเยน ปณฑเตน เวทตพพาต สมพนโธ ฯ สงคเหตวา คายน กถน สงคต เค สทเท สปพโพ ตปปจจโย ฯ มหต สงคต มหาสงคต ปมา มหาสงคต ๑. อตตนาตป อตถ ฯ

[ส.๔-๕]

Page 22: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 22

ปมมหาสงคต ฯ กจาปต อนคคหตเถ นปาโต ฯ กสลสส ภาโว โกสลล นทาเน โกสลล นทานโกสลล ฯ ปนสทโท อรจสจนตโถ ฯ อปสทโท น เกวล ปจสตกสงคตกขนธเก เวทตพพาต ญาเปต ฯ พาหรนทานวณณนา อตถโยชนา [๓๗] ธมมจกกปปวตตน หตอาท วตถาโร ฯ ธมมจกกสส ปวตตน ธมมจกกปปวตตน ฯ สภททปรพพาชกสส วนยน สภทท... วนยน ฯ กตตพพนต กจจ พทธสส กจจ พทธกจจ พทเธน วา กตตพพ กจจ พทธกจจ กต พทธกจจ เยน โส กตพทธ- กจโจ ฯ [๓๘] กโส หตเถ เอตสส อตถต กส ทณฑาทโต อกอต สตเตน อ ฯ กส จ โส นโร จาต กสนโร ฯ กสหตถ นร ปสสตวา มาปต นคร กสนร ฯ อเปจจ วตตนต คจฉนต เอเตน สาลวเนนาต อปวตตน ฯ ยมกา ยคลา สาลา ยมกสาลา ฯ [๓๙] ปณโณ จ โส มา๑ จาต ปณณมา ปณณจนโท ฯ วสาเขน ยตโต ปณณมา วสาขปณณมา วสาขปณณมา เอตสม ทวเส อตถต วสาขปณณม วสาขปณณม จ โส ทวโส จาต วสาขปณณมทวโส ฯ [๔๐] อปาทยเต กมมกกเลเสหต อปาท โย สภาโว ๑. มาสทโท จนทตโถ ฯ

[ส.๕]

Page 23: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 23

กมมกกเลเสห กตตภเตห อปาทยเต คหยเต อต ตสมา โส สภาโว อปาท นาม ฯ อปาท เอว เสโส อปาทเสโส นตถ อปาทเสโส เอตสสาต อนปาทเสสา ฯ นพพต นพพาน ภาว- สาธน ฯ นพพาน เอว ธาต นพพานธาต ฯ [๔๑] โลกสส นาโถ โลกนาโถ ฯ กสส สตตาน กสลพช ปาต รกขตต กสสโป มหนโต กสสโป มหากสสโป ฯ นฏ ต วสน เอเตสนต นพพสนาน ฯ สมาน ธารณ เอตสสาต สาธารโณ ฯ ปรภชน ปรโภโค ฯ สาธารโณ เอว ปรโภโค สาธารณปรโภโค ฯ อนปพเพน วหรตพพา สมาปชชตพพาต อนปพพวหารา นว จ เต อนปพพวหารา จาต นวานปพพวหารา ฯ ฉ อภ า ฉฬภ า ฯ นวานปพพวหารา จ ฉฬภ า จ นวาน... ฉฬภ า นวาน...ภ า เอว ปเภทา นวาน...ญาปเภทา ฯ [๔๒] ปยเต ปน ฯ สมสม อตวย สม กตวา ปน สมสมฏปน ฯ อนณสส ภาโว อานณย ฯ สสส อตตโน เอต สก ฯ กวจจ๑ อสสรยจ กวจอสสรย ฯ สก กวจอสสรย สก...รย ตสส อนปปทาน สก...นปปทาน ฯ กลสส วโส กลวโส กลวสสส ปตฏาปโก กลวสปปตฏาปโก ฯ สท- ธมมสส ปตฏาปโก ปวตตโก สทธมมปปตฏาปโก ฯ ๑. กวโจต เยภยเยน ทสสต ฯ

[ส. ๕-๖]

Page 24: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 24

[๔๓] ธมมจกกปปวตตนนต ปท กตวาต ปเท ปกตกมม หต ปท วตถารโชตโก อาทนต ปท กตวาต ปเท วกตกมม กตวาต ปท ยาวาต ปเท วเสสน ยาวาต ปท พทธกจเจต ปทสส วเสสน สภทท...วนยนาต ปท ยาวาต ปเท อปาทาน กตพทธกจเจ ภควตต ปททวย โลกนาเถต ปทสส วเสสน กสนารายนต ปท ปรนพพเตต ปเท เทสวเสน สาม าธาโร สมปาธาโร วา อปวตตเนต ปท สาลวเนต ปทสส วเสสน มลลานนต ปท สาลวเนต ปเท สมพนโธ สาลวเนต ปท ปรนพพเตต ปเท เทสวเสน วเสสาธาโร ยมกสาลานนต ปท อนตเรต ปเท สมพนโธ อนตเรต ปท ปรนพพเตต ปเท วเสสาธาโร วสาขปณณมทวเสต ปท ปรนพพเตต ปเท สาม - กาลสตตม ปจจสสมเยต ปท ปรนพพเตต ปเท วเสสกาล- สตตม อนปาทเสสายาต ปท นพพานธาตยาต ปทสส วเสสน นพพานธาตยาต ปท ปรนพพเตต ปเท อตถมภตลกขณ ปร- นพพเตต ปท สนนปตตานนต ปเท ลกขณกรยา โลกนาเถต ปท ปรนพพเตต ปเท ลกขณวนต ภควโตต ปท ปรนพพาเนต ปเท สมพนโธ ปรนพพาเนต ปท สนนปตตานนต ปเท อาธาโร เหต วา สนนปตตาน สตตนนนต ปททวย ภกข... สานนต ปทสส วเสสน ภกข...สานนต ปท สงฆตเถโรต ปเท สมพนโธ สงฆตเถโร อายสมาต ปททวย มหากสสโปต [ส.๕]

Page 25: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 25

ปทสส วเสสน มหากสสโปต ปท ชเนสต ปเท กตตา สตตาหปรนพพเตต ปท อนสสรนโตต ปเท ลกขณกรยา ภควตต ปท สตตาหปรนพพเตต ปเท ลกขณวนต สภทเทนาต ปท วฑฒ...เตนาต ปทสส วเสสน วฑฒ...เตนาต ปท วตตนต ปเท กตตา อลนต ปท ปฏเสโธ อาวโสต ปท อาลปน มาต ปท โสจตถาต ปเท ปฏเสโธ ตเมหต ปท โสจตถ ปรเทวตถาต ปททวเย กตตา โสจตถาต ปท อาขยาตวจน กตตวาจก มาต ปท ปรเทวตถาต ปเท ปฏเสโธ ปรเทวตถาต ปท อาขยาตปท สมตตาต ปท มยนต ปทสส วเสสน มยนต ปท ลงคตโถ เตนาต ปท มหาสมเณนาต ปทสส วเสสน มหาสมเณนาต ปท สมตตาต ปเท อปาทาน อปททตาต ปท มยนต ปทสส วเสสน มยนต ปท โหมาต ปเท กตตา โหมาต อาขขาตปท อทนต ปท กปปตต ปเท กตตา โวต ปท กปปตต ปเท สมปทาน อทนต ปท น กปปตต ปเท กตตา โวต ปท น กปปตต ปเท สมปทาน อตต ปท อปททตาต ปเท อากาโร อทานต ปท อจฉสสามาต ปเท กาลสตตม มยนต ปท อจฉสสามาต ปเท กตตา ยนต ปท น อจฉจสามาต ปเท กมม อตต ปท วตตอต ปเท อากาโร วตตวจนนต ปท อนสสรนโตต ปเท กมม อนสสรนโตต ปท มหากสสโปต ปทสส วเสสน ฯ [ส.๕]

Page 26: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 26

[๔๔] ปาปภกข อตตสตถก ปาวจน อต ม มานา ปกข อลชชปกข ลภตวา นจรสเสว สทธมม ย เยน การเณน อนตรธาเปยย เอต าน โข ปน การณ วชชต ยาว ยตตก กาล ธมมวนโย ลชชปคคเลส ตฏต ตาว ตตตก กาล ปาวจน อนตตสตถกเมว โหต ห สจจ โย โว ฯ เป ฯ สตถาต เอต วจน ภควตา วตต ยถา เยน ปกาเรน อท สาสน อทธนย จรฏ ตก อสส ภเวยย ยนนนาห ตถา เตน ปกาเรน ธมมจ วนยจ สงคาเยยย ภควตา ธาเรสสส ฯ เป ฯ นพพสนาน อต วตวา จวเร สาธารณปรโภเคน อตตนา สมสมฏปเนน จ ยจ อนคคหโต ตสส เม ตสส มยห ก ธมมวนยสงคายนโต อ อานณย ภวสสต วย ยถา ราชา อตตโน กลวสปปตฏาปก ปตต สกกวจอสสรยานปปทาเนน อนค- คเหส เอว ภควา เม สทธมมวสปปตฏาปโก อย กสสโป ภวสสต อต เอว มนตวา ชานตวา อสาธารเณน อมนา อนค- คเหน ม อนคคเหส อต จนตยนโต มหากสสโป ธมมวนย ฯ เป ฯ อสสาห ชเนสต สมพนโธ ฯ [๔๕] ยจาต ปท อนคคหโตต ปเท กรยาปรามสน ภควตาต ปท วตวา อนคคหโตต ปททวเย กตตา อตต ปท วตวาต ปเท อากาโร วตวาต ปท อนคคหโตต ปเท ปพพ- กาลกรยา จวเรต ปท สาธารณอต ปเท อาธาโร สาธารณ- [ส.๕-๖]

Page 27: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 27

ปรโภเคนาต ปท อนคคหโตต ปเท ตตยาวเสสน อห ฯ เป ฯ เอวมาทนาต ปท นเยนาต ปทสส วเสสน นเยนาต ปท ปเนนาต ปเท ตตยาวเสสน นวาน...าปเภเทต ปท อตตร... ธมเมต ปทสส วเสสน อตตร...ธมเมต ปท ปเนนาต ปเท อาธาโร อตตนาต ปท สมสมาต ปเท สหโยคตตยา สม... เนนาต ปท อนคคหโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ จสทโท สาธารณ- ปรโภเคน จ สมสมฏปเนน จาต โยเชตพโพ ฯ อนคคหโตต ปท อหนต ปทสส วเสสน อหนต ปท ลงคตโถ ตสสาต ปท เมต ปทสส วเสสน เมต ปท อานณยนต ปเท สมพนโธ ภวสสตต วา ปเท สมปทาน ก อ นต ปททวย อานณยนต ปทสส วเสสน อานณยนต ปท ภวสสตต ปเท กตตา นนต ปท อนคคเหสต ปเทน โยเชตพพ มนต ปท อนคคเหสต ปเท กมม ภควาต ปท มนตวา อนคคเหสต ปททวเย กตตา ราชาต ปท อนคคเหสต ปเท กตตา วยาต ปท อปมาโชตโก สก...เนนาต ปท อนคคเหสต ปเท ตตยาวเสสน อตตโนต ปท กลวสอต ปเท สมพนโธ กล...ปกนต ปท ปตตนต ปทสส วเสสน ปตตนต ปท อนคคเหสต ปเท กมม สทธมม- วสปปตฏาปโก อยนต ปททวย กสสโปต ปทสส วเสสน เมต ปท สทธมมวสอต ปเท สมพนโธ กสสโปต ปท ภวสสตต ปเท กตตา ภวสสตต อาขยาตปท กตตวาจก อตต [ส.๖]

Page 28: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 28

ปท มนตวาต ปเท อากาโร มนตวาต ปท อนคคเหสต ปเท ปพพกาลกรยา อมนา อสา...เณนาต ปททวย อนคคเหนาต ปทสส วเสสน อนคคเหนาต ปท อนคคเหสต ปเท กรณ ตตยาวเสสน วา อนคคเหสต อาขยาตปท กตตวาจก อตต- ปท จนตยนโตต ปเท อากาโร จนตยนโตต ปท มหากสสโปต ปทสส วเสสน มหากสสโปต ปท ชเนสต ปเท กตตา ธมม...นตถนต ปท ชเนสต ปเท สมปทาน ภกขนนต ปท อสสาหนต ปเท สมพนโธ อสสาหนต ปท ชเนสต ปเท กมม ชเนสต อาขยาตปท กตตวาจก ฯ [๔๖] ยถาหาต ธมมสงคาหโก มหากสสโป ยถา ก อาห อถโข ฯ เป ฯ สเตหต เอว อาห ฯ โหนตตอต เอตถ อตสทโท อาหาต ปเท อากาโร ฯ ปถชชนา จ โสตาปนนา จ สกทา- คามโน จ อนาคามโน จ สกขวปสสกขณาสวา จ ปถชชน... ขณาสวา ฯ ปถชชน...สวา จ เต ภกข จาต ปถ...ภกข ฯ [๔๗] เถโรต ปท วชเชตวา ปรคคเหสต ปททวเย กตตา สกล...ตธเร อเนกสเต อเนกสหสเสต ปทตตย ปถ...ภกขต ปทสส วเสสน ปถชช...ภกขต ปท วชเชตวาต ปเท กมม ฯ จสทโท อเนกสเต จ อเนกสหสเส จาต โยเชตพโพ ฯ วชเชตวาต ปท ปรคคเหสต ปเท ปพพกาลกรยา ตปฏ...ธเร ปฏสมภทป- ปตเต มหานภาเว เยภยเยน ฯ เป ฯ อาโรปเต เตวชชาทเภเท [ส.๖-๗]

Page 29: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 29

เอกนปจสเตต ฉ ปทาน ขณาสวภกขเยวาต ปทสส วเสสน เยภยเยนาต ปท อาโรปเตต ปเท ตตยาวเสสน ภควตาต ปท อาโรปเตต ปเท กตตา เอตทคคนต ปท อาโรปเตต ปเท กมม ขณา...เยวาต ปท ปรคคเหสต ปเท กมม ฯ [๔๘] เยต เย ภกข ฯ กสส ปน ฯ เป ฯ กาสต ปจฉา ฯ อายสมโต ฯ เป ฯ ณตถ เถโร เอเกนน อกาสต สมพนโธ ฯ เตน หาตอาท ทฬหกรณ ห สจจ เตน อานนเทน ฯ ธมม- สงคตต ปท น สกกาต ปเท กมม ฯ การณ าเปนโต อาห โส หาตอาท ฯ โส อานนโท หต ยสมา ฯ สห น สกกาต อานนเทน สห ธมมสงคต กาต น สกกา ฯ อสสาต ปท ปฏคคหตนต ปเท กตตา ฯ ยท ฯ เป ฯ นโตต ปจฉา ฯ ยท เอวนต อานนท วนา กาต อสกกณเน ยท สต ฯ อถาต อจจนตพพภาเว สต ฯ ปร ฯ เป ฯ วชชนโต ปเรส ภกขน ครหววชชนโต อานนโท เถเรน น อจจนโตต สมพนโธ ฯ เถโร หตอาท วตถาโร หต สจจ ฯ ตถาหตอาท ทฬหกรณ ตถาหต ต วจน ห สจจ ฯ นนต ปท โอวทตต๑ ปเท กมม ฯ ชาเตสต ปท โอวทตต ปเท ลกขณกรยา ฯ สกยกลปปสโตต สกยกเล ชาโต ฯ ตถาคตสสาต ปท ภาตาต ปเท สมพนโธ ฯ ภาตา จ โส จฬปตา จาต ภาตาจฬปตา ตสส ปตโต ๑. วทตต เอตตกเมว วณณนาวจน ฯ

Page 30: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 30

ภาตา...ปตโต๑ ฯ อถวา ภาตาจฬปตต ปท วาก สโลโป ฯ ตตร หต ห สจจ ตสม มหากสสปตเถเร ฯ ตตราต ปท ม มานาต ปเท อาธาโร ฯ ฏกาย ปน ตตราปต เอว สตต อตโถ วตโต โส วจาเรตวา คเหตพโพ ฯ ภกขต ปท อปวเทยยนต ปเท กตตา ฯ ปรวชเชนโต เถโรต ปท น อจจนต ปเท กตตา ฯ อานนท ฯ เป ฯ คเหสสามต อานนท วนา สงคต กาต น สกกา ภกขนเยว อนมตยา อานนท อห คเหสสาม อต มนสกตวา น อจจน ฯ อถาต อนนตร ฯ [๔๙] ยถาหาต ปราณาจรโย ยถา ก อาห ฯ อภพโพ ฯ เป ฯ อคต คนตนต ฉนทา โทสา โมหา ภยา อคต อคนตพพ คนต อภพโพ อนนรโป ฯ อเนนาต ปท ปรยตโตต ปเท กตตา ฯ เตนหต เตเนว การเณน ฯ อถโขต อนนตร ฯ อถาต อนนตร ฯ ตนต ตตทตยกมม ฯ [๕๐] ธาต...วเสสต ปท วตวตเตสต ปเท ลกขณวนต วตวตเตสต ปท อตกกนโตต ปเท ลกขณกรยา ฯ อต มนตวาต เอว ชานตวา ฯ อตต เอว วตวา ฯ อตสทโท มหาปรเทโวต ปทสส สรป ฯ อนปปตเต เถเรต เถเร อนปปตเต ฯ มลาตมาลา กจวร มลาตมาลากจวรนต จ เทว ปาา ฯ อถาต ตทา ฯ ๑. ...ตถาคตสส ภาตา จฬปตปตโตต เอตถ ภาคาจฬปตปตโตตอท สมาสปทนต โยชนากาโร ม ต เตเนว นพพจนมกาส ฯ

[ส.๗-๙]

Page 31: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 31

ปภตต ปท านนสชชาต ปเท กรยาวเสสน ฯ านจ นสชชา จ านนสชชา านนสชชา พหลา ยสส โส านนสชชาพหโล ตสส ภาโว านนสชชาพหลตต ฯ อสสนนา ธาต ยสม โส อสสนนธาตโก ฯ สนธายาต ปท อโวจาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ มาณเวนาต ปท ปหตนต ปเท กตตา ฯ อโวจาต อานนทตเถโร อโวจ ฯ อตสทโท เอตนต ปทสส สรป ฯ อถาต ตทา ฯ อปกฏายาต วสสปนายกาย อาสนนาย ฯ อปกฏายาต ปท คโตต ปเท ลกขณกรยา ฯ [๕๑] ฉฑฑตา จ ปตตา จ อกกลาปา ฉฑฑต...อกกลาปา ฯ อกลาจาตป๑ อตถ ฯ ปรนพพาเนต ปรนพพานฏาเน ฯ เตส ตตถยาน ฯ อต วตตนต อต วจน วตต โหต ฯ อาคตตถาต อาคตา อตถ ฯ หตถกมมนต หตเถน กตตพพกมม ฯ สาธ ภนเต อต วตวา ราชา ฯ เป ฯ อทาส ฯ หตถกมมการเกต หตเถน กตตพพกมมสส การเก ฯ อตสทโท อาโรเจสนต ปเท อากาโร ฯ สาธ ฯ เป ฯ กโรมต ราชา อาห ฯ สงคห ฯ เป ฯ มหาราชาต เถรา อาหส ฯ สนนสชชนฏานนต สนนปตตวา นสทนฏาน กโรถ ฯ สนนสนนฏานนตป ปาโ ฯ กตถ กโรม ภนเตต ราชา ปจฉ ฯ เวภาร ฯ เป ฯ มหาราชาต เถรา อาหส ฯ กาตนต สนนสนนฏานสส กรณ ภาเว ตปจจโย ฯ สาธ ภนเตต โข สาธ ภนเต อต วตวา ราชา อชาตสตต ๑. อกลาปาตป ฯ

[ส.๙-๑๐]

Page 32: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 32

การาเปตวา อาโรจาเปสต สมพนโธ ฯ [๕๒] สฏ วภตต สวภตต ภตต จ ถมโภ จ โสปาโน จ ภตต...โสปาน สวภตต ภตตตถมภโสปาน ยสส โส สวภตต- ภตตตถมภโสปาโน ฯ นานาวธา ปการา ยสส ต นานาวธ ฯ มาลากมมจ ลตากมมจ มาลากมมลตากมม นานาวธจ ต มาลากมมลตากมมจาต นานา...ลตากมม นานาวธมาลากมม- ลตากมเมห วจตโต นานา...วจตโต ฯ อภภวตต อภภวนโต ฯ ร โ ภวน ราชภวน ราชภวนสส วภต ราชภวนวภต ฯ อวหสตต อวหสนโต ฯ เทวาน วมาน เทววมาน เทววมานสส สร เทววมานสร ฯ นเกต วสต เอตถาต นเกต ฯ นปตนต เอต- ถาต นปาต ตรนต เอตถาต ตตถ นปาตจ ต ตตถจาต นปาตตตถ เอก นปาตตตถ เอกนปาตตตถ ฯ เทวา จ มนสสา จ เทวมนสสา เทวมนสสาน นยนาน เทวมนสสนยนาน วเห อากาเส คจฉนตต วหงคา เทวมนสสนยนาน เอว วหงคา เทว...วหงคา ฯ รมณยสส ภาโว รามเณยยก เณยยกป- ปจจโย โลเก รามเณยยก โลกรามเณยยก ฯ ปสสตพโพต ทฏพโพ มณฑน อลงกรณ มณโฑ ทฏพโพ สารภโต มณโฑ เอตสสาต ทฏพพสารมณโฑ ฯ [๕๓] กสมาน ทามาน กสมทามาน โอลมพนตต โอลมพกาน กสมทามาน จ ตาน โอลมพกาน จาต กสมทามโอลมพกาน [ส.๑๐]

Page 33: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 33

ววธาน จ ตาน กสมทามโอลมพกาน จาต ววธกสม...กาน วนจคคลต นกขาเมตต วนคคลนต จาร จ ต วตานจาต จารวตาน ววธกสมทามโอลมพกาน วนคคลนต อว จารวตาน เอตถาต ววธกสมทามโอลมพกวนคคลนตจารวตาโน ฯ รตเนห วจตต รตนวจตต มณน กฏ มณกฏ มณกเฏน นพพตต มณโกฏม มณโกฏม จ ต ตลจาต มณโกฏมตล รตน- วจตตจ ต มณโกฏมตลจาต รตนวจตตมณโกฏมตล ฯ อปหรณ ปชน อปหาโร นานาปปเผห อปหาโร นานา- ปปผปหาโร นานาปปผปหาเรน วจตโต นานา...วจตโต ฯ ภมย กตตพพ กมม ภมกมม สปรนฏ ต ภมกมม เอตสสาต สปร...กมโม มณฑโป ฯ [๕๔] สข ปฏจจ อตถรยนตต ปจจตถรณาน กปปยาน อนรปาน ปจจตถรณาน กปปยปปจจตถรณาน กปปยปปจจตถ- รณาน สตาน กปปย...สตาน ฯ ป าเปตวาต ปาเปตวา ฯ เอตถาต ธมมาสเน ฯ [๕๕] ราชาต ปท การาเปตวา ฯ เป ฯ อาโรจาเปสต ปเทส เหตกตตา อชาสตตต ปท ราชาต ปทสส วเสสน วสส- กมมนาต ปท นมมตอต ปเท กตตา นมมตสทส สว...ปาน นานา...จตต อภ...มว อว...มว นเกตมว เอก...มว จ โลก...มว ทฏพพ...มณฑนต นว ปทาน มณฑปนต ปทสส [ส.๑๐. ๑๑]

Page 34: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 34

วเสสน ราชาภวนวภตนต ปท อภภวนตนต ปเท กมม เทว- วมานสรนต ปท อวหสนตนต ปเท กมม สรยาต ปท นเกตนต ปเท สมพนโธ เทว...วหงคานนต ปท เอกนปาต- ตตถนต ปเท สมพนโธ ฯ จสทโท อภภวนตมว จ อวหสนตมว จ นเกตมว จ เอก...มว จาต โยเชตพโพ ฯ สมปณฑตนต ปท โลกรามเณยยกนต ปทสส วเสสน มณฑปนต ปท การา- เปตวาต ปเท กมม การาเปตวาต ปท อลงกรตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ววธ...วตาน รตน...ตลมว จ นานา...วจตต สปร...กมม พรหมวมานสทสนต ปจ ปทาน นนต ปทสส วเสสน ฯ จสทโท ววธ...วตาน จ รตน...มว จาต โยเช- ตพโพ ฯ นนต ปท อลงกรตวาต ปเท กมม อลงกรตวาต ปท ป าเปตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ตสมนต ปท มหา- มณฑเปต ปทสส วเสสน มหามณฑเปต ปท ป าเปตวาต ปเท อาธาโร ปจสตานนต ปท ภกขนนต ปทสส วเสสน ภกขนนต ปท ป าเปตวาต ปเท สมปทาน อนคฆานต ปท ปจ สตานต ปทสส วเสสน ปจ...สตานต ปท ป าเปตวาต ปเท กมม ป าเปตวาต ปท ป าเปตวาต ปเท ปพพกลากรยา ทกขณภาคนต ปท นสสายาต ปเท กมม นสสายาต ปท อภมขนต ปเท วเสสน อตตราภมขนต ปท เถราสนนต ปทสส วเสสน เถราสนนต ปท ป าเปตวาต [ส.๑๑]

Page 35: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 35

ปเท กมม มณฑปมชเฌต ปท ป าเปตวาต ปเท อาธาโร ปรตถาภมข อาสนารหนต ปททวย ธมมาสนนต ปทสส วเสสน พทธสสาต ปท ภควโตต ปทสส วเสสน ภควโตต ปท อาสนาต ปเท สมพนโธ ธมมาสนนต ปท ป าเปตวาต ปเท กมม ป าเปตวาต ปท เปตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ทนตขจตตวชนนต ปท เปตวาต ปเท กมม ฯ จสทเทน น เกวล ปจกปปยปปจจตถรณสตาน เถราสน ธมมาสนจ ปาเปสต ญาเปต ฯ เอตถาต ปท เปตวาต ปเท อาธาโร เปตวาต ปท อาโรจาเปสต ปเท ปพพกาลกรยา ภกข- สงฆสสาต ปท อาโรจาเปสต ปเท สมปทาน อตสทโท อาโรจาเปสต ปเท อากาโร ฯ [๕๖] เตนาต ตสมา ฯ เต น ยตต สนนปาต คนตนต สนนปาต คมน ตว น อนรป ฯ เม ตนต ต คมน มยห น ปฏรป ฯ อตต จนเตตวา ฯ รตตนต ปท วตนาเมตวาต ปเท อจจนตสโยโค ฯ กายคตายาต กาเย ปวตตาย ฯ อตต มนสกตวา ฯ อปปตตจ๑ สส พมโพหนนต สส พมโพหน อปปตต ฯ อย หตอาท ทฬหกรณ ฯ อตต มนสกตวา ฯ เตนาต ตสมา ฯ [๕๗] อถาต ตทา ฯ กต ภตตกจจ เอเตหต กตภตตกจจา ฯ ๑. อสมปตตจาต วณณนาย ทสสต ฯ

[ส.๑๑. ๑๒]

Page 36: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 36

ตตถาต ธมมสภาย เตส วา ภกขส นทธารณ ฯ อานนทสสาต อานนทสส เอต อาสน อต ภกข อาหส ฯ อานนโท ฯ เป ฯ คโตต ภกข ปจฉส ฯ ตสม สมเยต ตสม ปจฉนกาเล ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ เอเกต เอเก อาจรยา วทนต ฯ [๕๘] ตสมนต อานนเท ฯ ก ธร กตวาต มหากสสโป ปจฉ อายสมนต อปาล ธร กตวาต ภกข อาหสต สมพนโธ ฯ ก อานนโท นปปโหตต ปจฉา โน นปป ฯ เป ฯ สงคายามาต ภกข อาหส ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ ตตราต สมมนนเน ฯ เอกสนต เอกสม เทหภาเค ฯ ทนตขจตต วชน คเหตวา นสทต๑

สมพนโธ ฯ ตโตต ตทา ฯ เวสาลย ภนเตต อปาล วสชเชต ฯ ก อารพภาต ปจฉ ฯ สทนน ฯ เป ฯ รพภาต วสชเชต ฯ กสม วตถสมนต ปจฉ ฯ เมถนธมเมต อปาล วสชเชต ฯ ยถา จ ปบมสสาต ยถา จ ปบมสส ปาราชกสส วตถอาทน ปจฉ ฯ สงคายนเตหต สงคายนเตห อเมหห ฯ ทนตขจตต วชน คเหตวา นสทต๑ สมพนโธ ฯ อนตรา จ ฯ เป ฯ กายนต อานนโท วสชเชต ฯ ตตถาต เตส นกาเยส นทธารณ ฯ ตตถาต ขททก- ๑. อมสม าเน คเหตวาต อปรกาลกรยาปท ฯ โยชนากาโร ปนสมานกาลกรยาปทนต ส กโรต ม เ เตน ตถา สมพนโธ กโต ฯ

[ส.๑๒...๑๖]

Page 37: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 37

นกาเย ฯ รสวเสนาต ปท เอกวธนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [๕๙] ย หตอาท วตถาโร ฯ ห สจจ ย พทธวจน ภควตา วตตนต สมพนโธ ฯ ภควตาต ปท วตตนต ปเท กตตา ฯ อภสมพชฌตวาต ปท ปรนพพายตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปรพพายต ภควาต ปาเสโส ฯ เอโก รโส กจจ เอตสสาต เอกรส ฯ วมจจน วมตต วมตต รโส เอตสสาต วมตตรส ฯ ตตถาต ตสม ธมมวนเย นทธารณ ฯ เตเนวาต ตสมา เอว มหากสสโป อาห ฯ ตโย ปเภทา ยสส ต ตปปเภท ฯ ตตถาต ปฐมาทส พทธวจเนส ฯ เอสา ปน คาถา อปปนนา อทานคาถา อต ปณฑเตน เวทตพพา ฯ อตต ปท ยนต ปทสส สรป ฯ [๖๐] ตตถาต วนยสตตนตอภธมมปฏเกส ฯ ปมสงคตยนต ปท สงคตจาต ปเท อาธาโร ฯ อนสงคตจาต สงคตกขนธ- กาทก ทตยตตยสงคตส สงคต ฯ ฏกาย ปน อสงคตนต ปาโ ทสสต โส ปมสงคตยนต อาธารภต ปท อเปกขตวา วตโต ยชชต ฯ สงคตจ อนสงคตจาต ปททวย สพพมปต ปทสส วเสสน ฯ สพพมป พทธวจน สโมธาเนตวา อต อท พทธวจน วนยปฏก นาม อต เวทตพพ สโมธาเนตวา อต อท พทธวจน สตตนตปฏก นาม อต เวทตพพ สโมธาเนตวา อต อท พทธวจน อภธมมปฏก นาม อต เวทตพพนต สมพนโธ ฯ [ส.๑๖...๑๘]

Page 38: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 38

[๖๑] อฑเฒน ทตย ทยฑฒ ทยฑฒจ ต สตจาต ทยฑฒสต ทยฑฒสตจ เทว สตตาน จ ทยฑฒสตเทวสตตาน มลปรยายสตตาทน ทยฑฒสตเทวสตตาน สงคโห เอตสสาต มล- ปรยายสตตาททยฑฒสตเทวสตตสงคโห ฯ สตตสตตสหสสจ สตต- สตจ ทวาสฏ สตตาน จ สตตสตตสหสสสตตสตทวาสฏ - สตตาน โฮฆตรณสตตาทน สตตสตตสหสสสตตสตทวาสฏ - สตตาน สงคโห เอตสสาต โอฆตรณสตตาทสตตสตตสหสสสตตสต- ทวาสฏ สตตสงคโห ฯ นวสตตสหสสจ ปจสตจ สตต- ป าส สตตาน จ นว...สตตาน จตตปรยาทานสตตาทน นวสตต- สหสสปจสตสตตป าสสตตาน สงคโห เอตสสาต จตต... สงคโห ฯ ขททกปาโ จ ธมมปทจ อทานจ อตวตตกจ สตตานปาโต จ วมานวตถ จ เปตวตถ จ เถรคาถา จ เถรคาถา จ ชาตกจ นทเทโส จ ปฏสมภทา จ อปทานจ พทธวโส จ จรยาปฏกจ ขททกปา...ปฏกาน เตส วโส เภโท ขททก...ปฏกวโส ฯ ธมมา สงคยหนต เอตถาต ธมมสงคโห๑ ฯ [๖๒] อทาน วนยาทสททาน วจนตถโกสลลตถ ตตถาตอาท วตต ฯ ตตถาต เตส ตส ปฏเกส นทธารณ ฯ ววธวเสส- นยตตาต คาถา อรยคาถา นาม ฯ ววธวเสสนยตตา กายวาจาน วนยนโต เจว อย วนโย ๑. อท ปท วณณนาย น ทสสต ตตถ ธมมสงคณต ทสสต ฯ

[ส.๑๗.๑๘]

Page 39: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 39

วนโย อต วนยตถวทห ปณฑเตห อกขาโต กถโต ฯ ววธา จ วเสสา จ ววธวเสสา ววธวเสสา นยา เอตถาต ววธวเสสนโย ววธวเสสนยสส ภาโว ววธวเสสนยตต ฯ กาย- วาจานนต ปท วนยนโตต ปเท กมม ฯ [๖๓] ววธา ห เอตถาต สจจ เอตถ วนเย ปจวธ... เภทนยา ววธา ฯ ปจ วธา ปการา เอเตสนต ปจวธา ปจวธา จ เต ปาฏโมกขทเทสา จาต ปจวธปปาฏโมกขทเทสา ปจวธปปาฏโมกขทเทสา จ ปาราชกาทสตตอาปตตกขนธา จ มาตกา จ วภงคาทโย จ ปจวธ...วภงคาทโย ปจวธป- ปาฏ...วภงคาทโย ปเภทา เอเตสนต ปจวธ...วภงคาทป- ปเภทา ฯ ...ภตา จาต จสทโท ...นยา จ อนปป ตตนยา จาต โยเชตพโพ ฯ ทฬหกมมจ สถลกรณจ ทฬห...กรณ ทฬหกมมสถลกรณ ปโยชน เอเตสนต ทฬหกมม...ณปปโยชนา ฯ อนปป ตต เอว นยา อนปป ตตนยา ฯ กาเย ปวตโต กายโก วาจาย ปวตโต วาจสโก กายโก จ วาจสโก จ กายกวาจสโก กายกวาจสโก เอว อชฌาจาโร กายก... จาโร กายกวาจสกอชฌาจารสส นเสธน กายก...ธน ฯ จสทโท อฏานปปยตโต ฯ เอโสต วนโย ฯ วาจจาต จสทโท กายจ วาจจาต โยเชตพโพ ฯ ตสมาต ปเทน ววธนยตตาตอาท ปจจามสยต ฯ จสทโท ววธนยตตา จ [ส.๑๘]

Page 40: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 40

วเสสนยตตา จ วนยนโต จาต โยเชตพโพ ฯ [๖๔] ววธา นยา เอตถาต วนโย วเสสา นยา เอตถาต วนโย กายวาจาน วเนตต วนโย ฯ เอตนต ววธวเสส- นยตตา ฯ เป ฯ อกขาโตต เอต วจน ปณฑเตห วตต ฯ [๖๕] อตรนต ปท สตตสภาคโต จ สตตนต เอตถ สตตนต ปเทน สห สมพนธตพพ ฯ ปนสทโท ปกขนตโร ฯ อตถานนต ปท สจนโตต ปเท กมม ฯ สจนโตต ปกา- สนโท ฯ สวตตโตต สฏ ภควตา วตตโต ฯ สวนโตต อตถาน สวนโต สชานนโต ฯ อถสทโท จสททตโถ เตน สจนโต จ สวตตโต จ สวนโต จาต โยเชตพโพ ฯ สทนโตต อตถาน ปคฆราปนโต ฯ สตตาณาต สฏ อตเถ รกขนโต ฯ สตต- สภาคโตต สตตสทสโต ฯ จสทโท สทนโต จ สตตาณา จ สตตสภาคโต จาต โยเชตพโพ ฯ [๖๖] ต หต ห สจจ ต สตต สเจต ปกาเสต ฯ สวตตา เจตถ ฯ เป ฯ วตตตตาต หตสขาวหนากาเรน เวเนยยชฌาสยา- นโลเมน อตถาน ภควตา วตตตตา อตถา เอตถ สตเต ภควตา สวตตา ฯ สวต เจต อตเถต เอต สตต อตเถ สวต ชเนต ฯ สสสมว ผล ปสวตต๑ ผล สชาเนนต สสส อว เอต สตต อตเถ ปสวต อต วจน วตต โหต ฯ สทต จ เตต เอต สตต ๑. สวตต ปการรหต วณณนาวจน ฯ

[ส.๑๘. ๑๙]

Page 41: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 41

เต อตเถ สทต จ ปคฆราเปต ฯ สทต เจตนตป อตถ ฯ สทต จตเถตป อตถ ฯ เนต อตเถ ฯ สตตสภาคเจตนต ต สตต สตตสภาค จ กาลสตตปกตสตตสทส เอตมป สว น ปมาณ โหต ฯ เอเตนาต สตเตน สงคหตา ปรจฉนนา อตถา น วกรยนต ฯ เอตนต อตถาน สจนโต ฯ เป ฯ สตตนต อกขาตนต เอต วจน ปณฑเตห วตต ฯ [๖๗] อตโร ปน อภธมโม อกขาโตต ปเท กมม ฯ เอตถ อภธมเม วฑฒมนโต ธมมา สลกขณา ธมมา ปชตา ธมมา ปรจฉนนา ธมมา อธกา จ ธมมา ย ยสมา ภควตา วตตา เตน ตสมา อภธมโม อต อกขาโต ฯ ตถา เหสาต ตถา ต วจน ห สจจ เอส อภสทโท วฑฒย วาจกภาเวน อาคโต ฯ เอตถ จาต อภธมเม วตตาต ปเท อาธาโร ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ เอตนต ย เอตถ ฯ เป ฯ อกขาโตต เอต วจน วตต ฯ [๖๘] ย ปเนตถาต เอตถ วนยาทส ตส ย ปฏกวจน อวสฏ สมาน ฯ เอตถาต ปท อวสฏนต ปเท อาธาโร ฯ ตนต ปฏกสทท อาหต ปเท กมม ฯ ปฏก ปฏกตถวทต คาถา อรยา คาถา ฯ ปฏกตถวท ต ปฏกสทท ปรยตตภาชนตถโต ปฏก อต อาห กเถนต เตน ทวธตเถน ปฏกสทเทน สโมธาเนตวา วนยาทโย ตโย สททา เยยา ปณฑเตห ชานตพพา ฯ [ส.๑๙. ๒๐]

Page 42: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 42

หต สจจ ฯ ยงกจ ภาชนมป ปฏกนต วจจตต สม- พนโธ ฯ เตน สโมธาเนตวาตอาทวจนสส อตถ ววรนโต อทานต- อาทมาห ฯ อทาน ตทนนตร เตน สโมธาเนตวา ตโยป วนยาทโย เยยาต ปทสส๑ อตโถ เอว วจจมานนเยน เวท- ตพโพต สมพนโธ ฯ เอวนต วตตนเยน ฯ กตวาต ปท เยยาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปรยตตภาวโต ภาชนโตต ปททวย ปฏกนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ นเยนาต ปท ปฏกนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อตเอวนต ปท เยยาต ปเท นทสสน ฯ [๖๙] เอวนต วตตนเยน ฯ ตวาต ปท ปรทปเย วภาวเยต ปททวเย ปพพกาลกรยา ฯ นานปป...สลลตถนต ปท ปรทปเย วภาวเยต ปททวเย สมปทาน ฯ เทสนา ฯ เป ฯ ภาวเยต ปณฑโต เทสนา...เภท สกขา... ภาวจ เตส ตส ปฏเกส ยถารห ปรทปเย ฯ ย ปรยตตเภท สมปตต วปตตจาป ภกข ยห ยสม วนยาทเก ปฏเก ยถา ปาปณาต ปณฑโต ตมป สพพ ปรยตตเภทาทก วภาวเย ฯ [๗๐] ตตราต เตส ตส ปฏเกส อาธาโร ฯ ห สจจ เอตาน ปฏกาน วจจนตต ปเท กมม ฯ เอตถ หต ห สจจ เอตถ เอเตส ตส ปฏเกส นทธารณ ฯ วนยปฏก อาณาเทสนา วจจตต สมพนโธ ฯ ภควตาต ปท เทสตตตาต ปเท กตตา ฯ ๑. ปาทสสาต ภเวยย ฯ

[ส.๒๐.๒๑]

Page 43: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 43

[๗๑] ตถาต กม นต อตโถ ฯ เต สตตา เอตถ วนยปฏเก ภควตา สาสตา อต ตสมา ปม วนยปฏก ยถาปราธสาสน อต วจจต ฯ ทตย สตตนตปฏก ยถาน...สน อต วจจต ฯ เอตถ สตตนตปฏเก ฯ ตตย อภธมมปฏก ยถาธมมสาสน อต วจจต ฯ เอตถ อภธมมปฏเก ฯ [๗๒] ตถาต กม ฯ ปม วนยปฏก สว...กถา อต วจจต ฯ เอตถ วนยปฏเก ฯ ทตย สตตนตปฏก ทฏ ...กถา อต วจจต ฯ จตตาโร สสสตา วาทา เอกจจสสสตา ตถา อนตานนตกวาทา อ- มราวกเขปกาปจ เทววาธจจสมปปนนา ส วาทา จ โสฬส อฏ อส วาทา ตถา เนว- ส นาส วาทกา สตต อจเฉทา ตถา ทฏ- ธมมนพพานวาทกา ปจาต ทฏสจเจน วตตา ทวาสฏ ทฏ โย ฯ ตตย อภธมมปฏก นามรป...กถา อต วจจต ฯ [๗๓] เอเตส ปฏเกส อาธาโร ฯ ตถา หต ตถา ต วจน ห สจจ ฯ ปเม จ วนยปฏเก ตทงคปปหาน วตต ฯ อตเรส สตตนตาภธมเมส วกขมภ...หานาน วตตาน ฯ ปเม จ วนเย ทจจรตสงกเลสสส ปหาน วตต ฯ อตเรส สตตนตาภธมเมส ตณหา...สาน ปหาน วตต ฯ เอตถาต นทธารณ ฯ ตตถาต [ส.๒๑. ๒๒]

Page 44: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 44

ตสม ธมมตถเทสนาปฏเวธคมภรภาเว นทธารณ ฯ ธมโมต ธมโม นาม ปาล ฯ อตสทโท นามวาจโก ฯ ตสสาเยวาต ปาลยา ฯ ตสป จ เอเตส ปฏเกส เอเต ธมมตถเทสนาปฏเวธา มหาสมทโท สสาทห สตเตห ทกโขคาโฬห วย มนทพทธห ปคคเลห ทกโขคาฬหา อลพภเนยยปปตฏา จ ยสมา ตสมา คมภราต สมพนโธ ฯ เอวนต อมนา มยา วตตปปกาเรน ฯ เอกเมกสม เอตถาต เอตถ เอเตส ตส ปฏเกส เอกเมกสม ปฏเก ฯ เอตถาต นทธารณ ฯ เอกเมกสมนต อาธาโร ฯ [๗๔] วตต เหตนต ห สจจ เหตมห ฯ เป ฯ สมภทา อต เอต วจน ภควตา วตต ฯ อตโถต อตโถ นาม เหตผล เหตโน ผล ฯ ห สจจ เหตผเล ฯ เป ฯ สมภทาต เอต วจน ภควตา วตต ฯ เทสนาต เทสนา นาม ป ตต ฯ อตสทโท นามวาจโก ฯ เทสยต อตโถ เอเตนาต๑ เทสนา ฯ ปกาเรน าปยต อตโถ เอเตน สทเทนาต๒ ป ตต ฯ ยถาธมม ยสม ยสม ธมเม ธมมาภลาโป อวปรตาภลาโป อต อธปปาโย ฯ ยถาธมมนต ปท อภลาโปต ปเท อาธาโร ฯ โย โย ธมโม ยถาธมม อวภตตนมการนตา อพยยภาวาต สตเตน สมวจนสส อมาเทโส ฯ อถวา ยถาธมม ธมมานรป ธมมาภลาโป อวปรตาภลาโป ๑. เอตายาต ฯ ๒. เอตาย วาจายาต ยตตตร ป ตตสททสส อตถลงคกตตา ฯ

[ส.๒๒]

Page 45: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 45

อต อธปปาโย ฯ ยถาธมมนต ปท อภลาโปต ปเท กรยา- วเสสน ฯ ธมมาน อนรป ยถาธมม ฯ อภลปปตต อภลาโป โย สทโท ภควตา อภลปปต กถยต อต ตสมา โส สทโท อภลาโป ลป กถเน กมมสาธน ฯ ธมโม อวปรโต อภลาโป ธมมาภลาโป กมมธารโย ธมมสทโท อวปรตตถวาจโก ฯ อธปปยต อจฉยตต อธปปาโย ฯ ปฏเวโธต ปฏเวโธ นาม อภสมโย ฯ โส จ อภสมโย โลกยโลกตตโร อวโพโธต สมพนโธ ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ [๗๕] วสยโต อสมโมหโต จาต ปททวย อวโพโธต ปเท ตตยาวเสสน ฯ จสทโท ว...โต จ อ...โธ จาต โยเช- ตพโพ ฯ อตถานรปนต ปท อวโพโธต ปเท กรยาวเสสน ฯ ธมเมสต ปท อวโพโธต ปเท วสยาธาโร ฯ อทานต ปท เวทตพโพต ปเท กาลสตตม ยสมาต ปท ทกโขคาฬห อล... ตฏจาต ปททวเย กรยาปรามสน เอเตสต ปท ปฏเกสต ปทสส วเสสน ปฏเกสต ปท ธมมชาต อตถชาตนต ปททวเย อาธาโร ย ยนต ปท ธมมชาต อตถชาตนต ปททวยสส วเสสน ธมม ฯ เป ฯ ต วาต ปททวย ลงคตโถ ฯ วาสทโท สมจจโย ยา ๑จายนต ปท เทสนาต ปทสส วเสสน จสทโท ๑. โย จายนต วณณนาปาโ โส อตโถต ปทสส วเสสนปท กโต ปมาทลขตปาโ วา ภเวยย ฯ

[ส.๒๒]

Page 46: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 46

วตตพพนตรสมจจโย ยถา ยถาต ปททวย าเปตพโพต ปเท ตตยาวเสสน าเปตพโพต ปท อตโถต ปทสส วเสสน ฯ ภควตา าเปตพโพ ฯ อตโถต ปท โหตต ปเท ปกตกตตา โสตนนต ปท าณสสาต ปเท สมพนโธ าณสสาต ปท อภมโขต ปเท สมพนโธ อภมโขต ปท โหตต ปเท วกต- กตตา โหตต อาขยาตปท กตตวาจก ตถา ตถาต ปท โชตกาต ปเท ตตยาวเสสน ตทตถโชตกาต ปท เทสนาต ปทสส วเสสน ฯ โส อตโถ ตทตโถ ตทตถสส โชตกา ตทตถโชตกา ฯ เทสนาต ปท ลงคตโถ ฯ [๗๖] เอตถ เอเตส ธมมตถเทสนาปฏเวเธส ฯ อวป... สงขาโต จ โย ปฏเวโธ สพพมป เอต อตถาทก อน ฯ เป ฯ สสาทห สตเตห ทกโขคาโฬห อลพภเนยยปปตฏโ จ มหา- สมทโท วย ยสมา ทกโขคาฬห ...ตฏ จ ตสมา เอวมป วตตปปกาเรน เอตถ ตส ปฏเกส เอกเมกสม ปฏเก จต ฯ เป ฯ ภาโว ปณฑเตน เวทตพโพต สมพนโธ ฯ [๗๗] จสทโท วตตพพนตรสมจจโย ฯ เอตถาต ปท ปฏ- เวโธต ปเท อาธาโร เอตนต ปท ลงคตโถ อน...เรหต ปท ทปป เหต ปทสส วเสสน ทปป เหต ปท โอคาฬห อลพภเนยยาต ปททวเย กตตา สสาทหต ปท ทกโข ฯ เป ฯ ตฏโ จาต ปททวเย กตตา มหาสมทโทต ปท อปมา วยาต [ส.๒๒. ๒๓]

Page 47: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 47

ปท อปมาโชตโก ทกโข ฯ เป ฯ ตฏจาต ปททวย เอตนต ปทสส วเสสน ฯ เอตตาวตา จาต ปท วตตาต ปเท กรณ ตตยาวเสสน วา ฯ อตต เอว ฯ [๗๘] เอตถาต เอตสส คาถาย ทฏพโพต ปเท อาธาโร ฯ ปนสทโท ปกขนตโร ฯ ปฏเกสต ปท นทธารณ อถวา ปฏเกสต ปท ปรยตตต ปเท อาธาโร ฯ ตสโส หตอาท วตถาโร ฯ ตตถาต ตาส ตส ปรยตตส นทธารณ ฯ ทคคหตา ปรยตต ปคคเลน ทฏ คหตา ฯ อปา...เหตต ปท ปร...ตาต ปเท เหต ปร...ตาต ปท คหตาต ปทสส ววรณ ฯ ปร...ตา ปรยตต อลคททปมา นาม ฯ เสยยถาป ฯ เป ฯ ธมมานนต วจน ย ปรยตตทคคหณ สนธาย อลคททสตเต ภควตา วตต ฯ เต โมฆปรสา อปา...เจว อตวาท...สสา จ หตวา ธมม ปรยา- ปณนตต สมพนโธ ฯ อสสาต ปท อตถนต ปเท สมพนโธ ฯ ทคคหตา เต ธมมา เตส โมฆปรสาน ทฆ ฯ เป ฯ สวตตนต ฯ น อปารมภาทเหต ปรยาปตา ฯ เตส ฯ เป ฯ ธมมานนต วจน ย ปรยตตสคคหณ สนธาย อลคททสตเต ภควตา วตต ฯ [๗๙] ยนต ย ปรยตต ปรยาปณาตต ปเท กมม ฯ ปร- โต ปรจฉนทโต ขนโธ เยน โส ปร าตกขนโธ ฯ ปหนา กเลสา เยน โส ปหนกกเลโส ฯ ภาวโต มคโค เยน โส ภาวตมคโค ฯ น กปปตต อกปป อรหตตผล ปฏวทธ [ ส. ๒๓. ๒๔ ]

Page 48: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 48

อกปป เยน โส ปฏวทธากปโป ฯ สจฉกโต นโรโธ เยน โส สจฉกตนโรโธ ฯ ขณา อาสวา เอตสสาต ขณาสโว ฯ เกวลนต ปท ปาลนตถายาต ปเท กรยาวเสสน ฯ [๘๐] ตาสเยว จ ตสสนน วชชาน ตตถ วนเย ปเภทวจนโต ปเภทวเสน วจนโต ฯ ตาสนต ปท วจนโตต ปเท กมม เอว จาต นปาตสมทาโย ปเภทวจนโตต ปท ปาปณาตต ปเท าปกเหต ฯ ตาสเยว จาต ตาส ฉนน อภ าน ฯ เอว จาต นปาตสมทาโย ฯ ฏกาย ปน ตาสเยวาต จสททรหโต ปาโ ทสสต ฯ ตตถาต สตเต ฯ ตาสเยว จาต จตนน ปฏสมภทาน ฯ เอว จาต นปาตสมทาเยน เสสานป อตถ- ภาว ทเปต ฯ ตตเถวาต อภธมเม ฯ เอว วตตนเยน เอเตส ปฏเกส สปฏปนโน ปคคโล ปาปณาต ฯ ยถากกเมนาต ปท ปาปณาตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ วชชาตตยจ ฉฬภ า จ จตปปฏสมภทา จ วชชา...สมภทา วชชา...สมภทาห เภโท วชชา...เภโท ฯ [๘๑] วนเย ปน ทปปฏปนโน ปคคโล อนวชชส โหต ฯ ปนสทโท ปกขนตโร ฯ อน า...โตต ปท ส ต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สโข สมผสโส เอเตสนต สขสมผสสาน ฯ อตถร- ณจ ปาปรณจ อตถ...รณ อตถรณปปาปรณ อาท เยส ตาน อตถ...ณาทน สขสมผสสาน จ ตาน อตถรณปปาปร- [ส.๒๔]

Page 49: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 49

ณาทน จาต สข...ทน อน าตาน จ ตาน สขสมผสส- อตถรณปปาปรณาทน จาต อน...ทน อน าต...ทน ผสโส อน...ทผสโส อน...ณาทผสเสน สาม สมานภาโว อน- ญาต...สาม ฯ ปฏกขตเตสต ภควตา ปฏกขตเตส อปา... ทสต ปทสส วเสสน อปา...ทสต ปท ส ต ปเท อาธาโร ฯ อปาทนนกสส ผสโส อปาทนนกผสโส ฯ อนวชชอต ส า อน...ส า อนวชชส า เอตสส อตถต อนวชชส ฯ ห สจจ ตถาห ฯ เป ฯ รายายาต เอต วจน อรฏเน ภกขนา วตตมป ฯ อปสทโท อตตนา วตตวจน อเปกขต ฯ [๘๒] สตเต ทปปฏปนโน ปคคโล ทคคหต คณหาต ฯ จตตาโร ฯ เป ฯ อาทส ปาลส ฯ อตตนา ฯ เป ฯ ปสวตต วจน ฯ ย ทคคหตคคาห สนธาย ภควตา วตต ฯ ตโตต ทคคหตภาวโต ฯ มจฉาทฏ เอตสสาต มจฉาทฏ มจฉาทฏ โน ภาโว มจฉา- ทฏ ตา ต มจฉาทฏ ต ฯ ตโตต อจนเตยยาน จนตนโต ฯ ห สจจ จตตาร ฯ เป ฯ อสสาต เอต วจน ภควตา วตต ฯ เอว วตตนเยน เอเตส ปฏเกส ทปปฏปนโน ปคคโล ปาปณาต ฯ ทสสลภาโว จ มจฉาทฏ ตา จ จตตกเขโป จ ทสสล...เขโป ทสส...เขเปห เภโท ทสสล...เภโท ฯ เอตตาวตา จ วตตตถา โหต ฯ เอว วตตนเยน ตวา เตส ปฏกาน วเสน ตวธ พทธวจน ปณฑเตน าตพพ ฯ [ส.๒๔.๒๕]

Page 50: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 50

[๘๓] กถ เกน ปกาเรน พทธวจน นกายวเสน ปจวธ ฯ สพพเมวาตอาท วสชชน ฯ สพพเมว จ เอต พทธวจน ปจป- ปเภท โหต ฯ ตตถาต เตส ปจส นกาเยส นทธารณ ฯ กต ฯ เป ฯ กาโยต ปจฉา ฯ ตวคคสงคหาน ฯ เป ฯ สตตาน ทฆนกาโย นามาต สมพนโธ ฯ ตห วคเคห สงคโห เอเตสนต ตวคคงคหาน ฯ ยสส นกายสส สตตนตา จตตตเสว สงคโห ตวคโค เอส ปโม นกาโย ทฆนกาโยต ทฆนกาโย นาม อนโลมโก อตถสส อปจจนโกต สมพนโธ ฯ เอส นกาโย กสมา ทฆนกาโยต วจจต ฯ ทฆปปมาณาน สตตาน สม ฯ เป ฯ สโต จ เอส นกาโย ทฆนกาโยต วจจต ฯ หต สจจ ฯ ภกขเว ยถยท ตรจฉานคตา ปาณาต อเม ตรจฉาน- คตา ปาณา ยถา จตตา เอว จตต วจตต อ เอก- นกายมป อห น สมนปสสามต สมพนโธ ฯ เอวมาทน จ เอตถ นกายสททสส สมหนวาสาน วาจกภาเว สาส ฯ เป ฯ กโต จ สาธกาน ปมาณาน ฯ เอว มหา วตตนเยน เสสานป จตนน นกายาน วจนตโถ นกายภาเว ปณฑเตน เวทตพโพต สมพนโธ ฯ [๘๔] มชฌมปปมาณาน สมหโต นวาสโต จ มชฌม- นกาโย วจจตตอาทนา วจนตโถ เวทตพโพ ฯ มชฌม ฯ เป ฯ [ส.๒๕,๒๖]

Page 51: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 51

เทว จ สตตาน มชฌมนกาโย นาม ฯ ยตถ นกาเย ทยฑฒสตสตตนตา เทว จ สตตาน โหนต โส นกาโย มชฌโย นาม ปจ...ปรคคโห ฯ [๘๕] สตต สตตสหสสาน สตต สตตสตาน จ ทวาสฏ เจว สตตนตา เอโส สยตตสงคโห สยตตนกายสส สงคโห ฯ [๘๖] นว สตตสหสสาน ปจ สตตสตาน จ สตตป าส สตตาน อต องคตตเร อย สงขา อย สตตาน คณนา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๘๗] จตโรป เอเต ทฆอาทเก นกาเย เปตวา ตท พทธวจน อต นกาโย ขททโก ปณฑเตน มโต ฯ อตต เอว นกายวเสน พทธวจน ปจวธ ฯ [๘๘] สพพเมว ห ตนตป อตถ ฯ ห สจจ สพพเมว ต นวปปเภท โหต ฯ ตตถาต เตส นวส องเคส นทธารณ ฯ อภโตวภงคา จ นทเทโส จ ขนธโก จ ปรวาโร จ อภ... วารา ฯ สตตนปาเตต ปท มงค...ตตานต ปเท อาธาโร ฯ อปสทโท อเปกขตโถ ฯ จสทโท อภ...วารา จ มงค... สตตาน จ ตถาคตวจน จาต โยเชตพโพ ฯ ยจ อ มป พทธวจน ต พทธวจน...อต สนนฏาน ปณฑเตน เวทตพพ ฯ จตตาโร ฯ เป ฯ อานนเทต ภกขเว จตตาโร อเม อจฉรยา [ส.๒๖,๒๗]

Page 52: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 52

อพภตธมมา๑ อานนเท โหนต อตอาทนยปปวตตา สพเพป ฯ เป ฯ อต สนนฏาน ปณฑเตน เวทตพพ ฯ [๘๙] สพพเมว เจต พทธวจน จตราสตสหสสปปเภท โหต อห พทธโต ทวาสตสหสสาน คณห ภกขโต เทวสหสสาน คณห เย ธมมา เม มม หทเย ปวตตโน เต ธมมา จตราสตสหสสานต สมพนโธ ฯ อถวา เย อเม ธมมา พทธสส ภควโต ภกขน จ ปวตตโน เตส ทวาสตสหสสาน พทธโต อห คณห เทวสหสสาน ภกขโต อห คณห อต เอว จตราสตสหสสานต โยชนา ฯ ตตถาต จตราสตธมมกขนธสหสเสส นทธารณ ฯ ตตถาต ตสม สตเต ฯ ตตถาต วตถมาตกาทส ฯ [๙๐] เอว วตตนเยน เอต พทธวจน สงคตนต สมพนโธ ฯ เอวนต ปท ววฏเปตวาต ปเท ตตยาวเสสน เอต เอกวธ ทวธาทเภทนต ปทตตย พทธวจนนต ปทสส วเสสน อเภทโต รสวเสนาต ปททวย เอกวธนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ รสวเสนาต กจจปปฏพทเธน ฯ เภทโต ธมม...เสนาต ปททวย ทวธาท- เภทนต ปเท ตตยาวเสสน พทธวจนนต ปท สงคตนต ปเท กมม สงคา ฯ เป ฯ เขนาต ปททวย วสคเณนาต ปทสส วเสสน วสคเณนาต ปท สงคตนต ปเท กตตา ฯ [๙๑] น เกวลจ เอตตกเมว สงคตนต สมพนโธ ฯ อม- ๑. โปราณโปตถเก อพภตธมมาต ทสสต ฯ

[ส.๒๗...๒๙]

Page 53: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 53

เมวาตป ปาโ ฯ อ มป อทา...หาทมเนกวธ สนทสส- มานนต จตปปท สงคหปปเภทนต ปทสส วเสสน ฯ อทาน- สงคโห จ วคคสงคโห จ เปยยาลสงคโห จ เอกนปาตทกนปา- ตาทนปาตสงคโห จ สยตตสงคโห จ ปณณาสกสงคโห จ อทาน ...สกสงคหา อทาน...สกสงคหา อาทโย ยสส ปเภทสส โส อทา...สกสงคหาท ฯ ปฏเกสต ปท สนทสสมานนต ปเท อาธาโร สงคหปปเภทนต สงคายตพพปปเภท ววฏเปตวาต ปเท กมม ววฏเปตวาต ปท สงคตนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอว วตตนเยน สตตห มาเสห พทธวจน วสคเณน สงคตนต สมพนโธ ฯ [๙๒] สงคตปรโยสาเนต ปท ททมานาต ปเท กาลสตตม จสทโท วากยารมโภ อสสาต พทธวจนสส สงคตต ปเท สมพนโธ อทนต ปท สาสนนต ปทสส วเสสน มหา...เรนาต ปท กตนต ปเท กตตา ฯ วสสาน สหสสาน วสสสหสสาน ปจ จ ตาน วสสสหสสาน จาต ปจ...สาน ปจ...สหสสาน ปรมาณาน อสส กาลสสาต ปจ...มาโณ ต ฯ กาลนต ปท ปวตตนสมตถนต ปเท อจจนตสโยโค ฯ ปวตตเน สมตถ ปวตตนสมตถ ฯ ปว...มตถนต ปท สาสนนต ปทสส วเสสน อตต เอว ฯ สชาโต ปโมโท เอตสสาต สชาตปปโมทา ฯ สาธการ ททมานา วย อย มหาปว สงกมปต สมพนโธ ฯ [ส.๒๙]

Page 54: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 54

ททมานา วยาต ปท มหาปวต ปทสส วเสสน อเน...การนต ปท สงกมปตอาทปเทส กรยาวเสสน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๙๓] ยา ปมมหาสงคต ปจห มเตห ธมมสงคาหเกห กตา เตน ตสมา ปจสตา อต จ โลเก ปวจจต เถเรเหว กตตตา จ เถรกา อต ยา สงคต ปวจจต อย สงคต ปม- มหาสงคต นามาต สมพนโธ ฯ กตตตา จาต เอตถ จสทโท เถรกาต จาต โยเชตพโพ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๙๔] อมสสาต ปท ปฐม...ตยาต ปทสส วเสสน ปม... ตยาต ปท วตตมานายาต ปเท ลกขณวนต วตตมานายาต ปท ปจฉเตต ปเท ลกขณกรยา ฯ วตตมานายาต ปวตตยมานาย ฯ มหากสสเปนาต ปท ปจฉเตต ปเท กตตา ปม ฯ เป ฯ ปรโยสาเนต ปท เอตถาต ปทสส วเสสน ฯ ปม ฯ เป ฯ เอวมาทวจนสส ปรโยสาน ปม ฯ เป ฯ โยสาน ฯ อตสทโท นทสสน ฯ เอตถาต เอตสม วจเน วตเต นทาเน ฯ ปจฉเตต ปท วตตนต ปเท ลกขณกรยา ต นทานนต ปท วตถา- เรตวา วตตนต ปททวเย กมม ฯ อาทโต ปภตต อาทโต ปฏาย ฯ วตถาเรตวาต ปท วตตนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เยน จ ปคคเลน วนยปฏก ป ตต ยสมา จ ป ตต สพพ เอต ปคคลาท ฯ เอตนต ปท กเถตกาเมนาต ปเท กมม ฯ [๙๕] นทาน สรเปน าเปนโต เตน สมเยน ฯ เป ฯ สพพ [ส.๒๙]

Page 55: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 55

วตตพพนต อาห ฯ สพพ นทานวจน ปณฑเตน วตตพพ ฯ เอวมทนตอาท นคมน ฯ อทนต นทาน ฯ ตจาต ต นทาน วตต อต ปณฑเตน เวทตพพ ฯ เอตตาวตา จาต เอตตเกน วจนกกเมน ปกาสโต ฯ [๙๖] กสมา วตตนต เอตถ ปเท ปรหาโร มยา วจจเต ฯ อย อายสมา อปาล มหา... นทาน ยสมา ปฏโ ตสมา เตน อปาลตเถเรน ต นทาน ฯ เป ฯ วตต ฯ อตสทโท สมา- ปนโน ฯ เอวมทนตอาท นคมน ฯ อทนต นทาน ฯ วทน- เตนาปต อปสทโท น เกวล ทตยตตยสงคตกาเล อมนา การเณน วตตนต าเปต ฯ การเณนาต ปจฉนการเณน ฯ [๙๗] อทานต ปท วจจตต ปเท กาลสตตม ฯ อท วจจตต อท วจน ปณฑเตน วจจต ฯ ต ปเนต วนยปฏก เกน ปคคเลน ธารตนต สมพนโธ ฯ เตน ส ฯ เป ฯ ทวจเนน ปฏมณฑต เตน ฯ เป ฯ มณฑต ฯ เตน สมเยน ฯ เป ฯ ปฏมณฑต นทาน ยสม ต เตน สมเยน ฯ เป ฯ ปฏมณฑตนทาน ฯ กตถาต กสม ปคคเล ปตฏ ต อต ปจฉา ฯ ปรหาโร ปณฑเตน วจจเต ฯ อาทโต ตาว ปม อท วนยปฏก ธารต ฯ ตสส อปาลตเถรสส สมมขโต ตถาคเต อปรนพพเต จ๑ ฯ เป ฯ สหสเสห ธารต ตถาคเต ปรนพพเต มหา ฯ เป ฯ เรห ธาร- ๑. อปรนพพเตว ว อต วณณนาปาโ ฯ

[ส. ๒๙-๓๐]

Page 56: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 56

ตนต โยชนา ฯ ฉฬภ าทโย เภทา เอเตสนต ฉฬภ าท- เภทา ฯ เกนาภตนต อท อทธรตวา ปต ปท ฯ กตวาต ปท ปรมปรายาต ปทสส วเสสน ฯ อาจ...รายาต ปท อาภตนต ปเท กตตา ฯ [๙๘] อปาล ทาสโก เจว ฯ เป ฯ ปตโต จ อต ปจ เอเต วชตาวโน เถรา ชมพสรวหเย ทเป ปรมปราย วนย อจฉชชมาน กตวา ยาว ตตโย สงคโห อตถ ตาว อาเนสนต สมพนโธ ฯ [๙๙] อายสมา หตอาท วตถาโร ฯ วนยวส ฯ เป ฯ ปเวณนต ปทตตย ปรยายวจน ฯ ตสส หาตอาท ทฬหกรณ ฯ ปกต ปกต ชานาตต ปกต ปกต โน ภาโว ปกต ตา ฯ ปคคเลสต นทธารณ ฯ ตสเสวาต อปาลตเถรสส ฯ โส ทาสกต- เถโร ฯ ธรภาว คณหาตต ธรคคาโห ฯ อตมหา ภกขน สมทโย อต...ทโย ฯ อาจ...รายาต ปท อาภตนต ปเท กตตา ฯ [๑๐๐] ห สจจ ปจสตาป ขณาสวา ชตมนโต กสสปาทโย อนาลยา เต เถรา สทธมม สงคายตวาน สทธมม สพพธ าเน โชตยตวา จ ยาวชวตปรยนต ตวา ขณเสนหา ปทปา อว ยทา ยสม กาเล นพพายสต สมพนโธ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ขโณ เสนโห เอตสสาต๑ ขณเสนหา ฯ ๑. เอเตสนต ฯ

[ส.๓๐...๓๒]

Page 57: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 57

[๑๐๑] อถาต ปจฉา ตโต ปร รตตนทเวส อนกกเมน คจฉนเตส ภควต วสสสตปรนพพเต ทเปสนต สมพนโธ ฯ ภกขต ปท ทเปสนต ปเท กตตา เวสาลยนต ปท ทเปสนต ปเท อาธาโร ฯ เตส วชชปตตกาน ภกขน ปกโขต ปเท สมพนโธ ฯ สตวาต ปท จนเตนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ยวาห โย อห ทสพลสส ฯ เป ฯ ภเวยย เอต อปโปสสกกน ตสส เม น โข ปน ปฏรปนต โยชนา ฯ ตตร เวสาลยนต สมพนโธ ฯ สทนต นปาตมตต ฯ กฏาคารสาลายนต จตรสสสาลาย ฯ มชเฌ ภกขสงฆสสาต ภกขสงฆสส มชเฌ ฯ เอวนต เทถาวโส ฯ เป ฯ กรณย อต เอว ฯ อมาย ปน ฯ เป ฯ วจจตต ยาว วจน อตถ ตาว สพพ วจน ปรวาเร สตตสตกกขนธโต อาหรตวา ปณฑเตน วตตพพนต สมพนโธ ฯ [๑๐๒] ยเสนาต ปท สม...ตานต ปเท กตตา สม...ตานต ปท ทวาทส...สสานต ปทสส วเสสน ฯ เตสนต ทวาทสภกข- สตสหสสาน ฯ เรวเตนาต ปท ปฏเนาต ปเท กตตา สพพ- กามตเถเรนาต ปท วนจฉตาน วปสมตนต ปททวเย กตตา ฯ อถาต ปจฉา ฯ เถรา ปน ฯ เป ฯ ยสสามาต มนตยตวา อจ- จนตวา สงคายสต สมพนโธ ฯ ปตตา ปฏสมภทา เยห เต ปตตปปฏสมภทา ฯ มหากสสปตเถเรนาต ปท สงคายตาต ปเท กตตา สงคายตสทสเมวาต ปท สงคายสต ปเท กรยาวเสสน ฯ [ส.๓๒.๓๓]

Page 58: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 58

ปฏกวเสนาตอาทก จตปปท สงคายสต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [๑๐๓] โลเก ยา สงคต สตตห สเตห เถเรห กตา เตน ตสมา สตตสตา อต จ วจจต ยา สงคต ปพเพ กต สงคต อปาทาย ทตยา อต จ ปณฑเตน วจจต อย สงคต อฏห มาเสห นฏ ตาต สมพนโธ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๑๐๔] สา ปนาย สงคต เยห เถเรห สงคตา เตส๑ สงคต- การเกส เถเรส สพพ ฯ เป ฯ สมภโต อต วสสตา ตถาคต ทฏปพพา เอเต เถรา อานนทตเถรสส สทธวหารกา สมโน วาสภคาม จ อต เทว อเม เถรา ตถาคต ทฏปพพา อน- รทธสส สทธวหารกาต ปณฑเตน เยยา ฯ ทตโย ปน สงคโห เยห เถเรห สงคโต สพเพป เต เถรา ปนนภารา กตกจจา อนาสวาต สมพนโธ ฯ เถเรหต ปท สงคตาต ปท กตตา ฯ เตสต นทธารณ ฯ ทสสน ทฏ ทฏ ปพเพ เยห เต ทฏปพพา ฯ ตถาคตนต ปท ทฏาต ปเท กมม ฯ ปนนา ปตตา ภารา เอเตสนต ปนนภารา ฯ กต กจจ เยห เต กตกจจา ฯ นตถ อาสวา เอเตสนต อนาสวา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๑๐๕] สงคายตวา เถรา โอโลกยมานา อท อททสสต สมพนโธ ฯ ๑. สงคต เต สวสสตาต วณณนาย สอปสคควเสน ลขยต อธ ปน เตสต สวภตตวเสน โยชนา กตา วจาเรตวา คเหตพพ ฯ

[ส.๓๓.๓๔]

Page 59: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 59

อนาคเตปต อปสทโท ปจจปนนกาล อเปกขต ฯ อโต วสสโต ฯ อโตต ปท วสสสตสสาต ปเท อปาทาน ฯ ตโตต ตทา ฯ อป- ปชชสสตต๑ เอตถ อตสทโท อทนต ปทสส สรป ฯ อตสททวรหโต ปาโป อตถ ฯ อตสทโท อาหรตวา วตตพโพ ฯ อถ ตทา เนส เถราน เอต วตกกน ฯ อปปนเนต ปท ลกขณกรยา ฯ อถาต อนนตร ฯ ตทาต อพพทสส อปปชชนกาเล ฯ ญตวาต ปท โอโลเกนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตสทโท โอโลเกนโตต ปเท อากาโร ฯ น ๒กจ ทสวาต๒กจ ปคคล น ทสวา ฯ ปรตตายก อปร... ภาวตมคค มหาพรหมาน อททสสต สมพนโธ ฯ ตโต จาต ตทา ฯ มนเตหต ปท พทธมนเตห ปโลภโตต ปเท กรณ ฯ อตสทโท เอตนต ปทสส สรป ฯ เต เถรา ฯ ทหร- ภกขตอาท เทวปต ปทสส วเสสน ฯ เต เทว เถรา ฯ ตวาต ปท ปรนพพตาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ [๑๐๖] สพพกามปปภตโย มหทธกา เตป เถรา โลกมห อคคกขนธา ว ชลตวา ทตยสงคห กตวา สาสน วโสเธตวาน อนาคเตป สทธมมวฑฒยา เหต กตวาน ปรนพพตา ฯ ขณา- สวา วสปปตตา ปภนนปปฏสมภทา เตป นาม เถรา อนจจตาวส อปาคตา ฯ เอว ชมม ทรภสมภว อนจจต ตวา นจจ อมต ย ปท อตถ ธโร ต ปท ปตต วายเม วรย กเรยยาต ๑. อปปชชสสตต ฯ ๒. โปราณโปตถเก กจต ทสสต ฯ

[ส.๓๔...๓๖]

Page 60: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 60

สมพนโธ ฯ ทตยสงคตวณณนา นฏ ตา ฯ [๑๐๗] อาม พราหมณ อคมมหาต เถโร อาห ฯ อป กจ ลภตถาต พราหมโณ ปจฉ ฯ อาม ฯ เป ฯ มหาต เถโร อาห ฯ น กจ อทมหาต ชนา อาหส ฯ เอว อต อาห ฯ อถาต เอว ลภเน สต ฯ จสทโท กฏจฉภกขจ พยชน- จาต โยเชตพโพ ฯ โสต พราหมโณ ฯ ตทาสสาต ตทา อสส มาณวกสส ฯ น จ กาจต กาจ กถา น อปปชชต ฯ เปตวา ฯ เป ฯ ลงกนต มาณวกสส ปลลงก เปตวา ฯ วป ฯ เป ฯ ภาเวต มาณวกสส จณฑกภาเว วปสนเต ฯ มาณโวต ปท ปจฉต ปเท กตตา ฯ เวเทส ยาน คณ ฏานาน อตถ ฯ สน ฯ เป ฯ เมสต ปทตตย เวเทสต ปทสส วเสสน ฯ มาณโว เยส คณฐฏานาน นย เนว ปสสต ฯ อสสาต มาณวสส ฯ เตสต คณ ฏาเนส ฯ เตนสสาต ตสมา อสส เถรสส ฯ อต ตสมา ฯ ตตถาต กมมฏาเน ฯ ตโตต ตทา ฯ นนต สามเณร ฯ [๑๐๘] ตถาต อมนา อาณา ปวตตต อากฑฒยต ฯ ยโตต ปท อฏฆเฏต ปเท อปาทาน ฯ เยนาต ทนตกฏเน นปปชชตต ปเท กรณ ฯ ทนตโปณกจจนต ทนตาน โสธนกจจ ฯ อสสาต ร โ ฯ สวณณวณณจาต เอตถ จสทโท อคทา- มลกจ อคทหรตกจ อมพปกกจาต โยเชตพโพ ฯ นวาสนจ [ส.๓๖...๔๑]

Page 61: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 61

ปาปรณจ๑ นวาส...รณ ฯ ปจวณณาน ยสส ต ปจวณณ ปจวณณจ ต นวาสนปปาปรณจาต ปจ...รณ ฯ ปตโก วณโณ ยสส ปฎสส ต ปตกวณณ ฯ หตเถ ปฉต ฯ อเนนาต หตถปฉน หตถปฉน เอว ปฏก หตถ...ฏก ฯ ทพพจาต จสทโท ปจ...รณ จ หตถ...ฏกจ ปานกจาต โยเชตพโพ ฯ มหารหจาต จสทโท สสนหานคนธจ อน- เลปนคนธจ สมนปปผปฏจ อชนจาต โยเชตพโพ ฯ สาลโนต ปท นว...สสานต ปเท สมพนโธ ฯ สกาต สวา ฯ ถโส จ กโณ จ ถสกณ ถสกณโต รหตา นตถสกณา ฯ กฏนต รกขกฏ ฯ [๑๐๙] พทธานนต ปท รป อต ปเท สมพนโธ ฯ รปสส ทสสน รปทสสน อธคต รปทสสน เอเตนาต อธคตรปทสสโน ฯ กปป โต๒ อาย เอตสสาต กปปายโก ฯ นาฏกสหสเสหต๓ ปท ปรกขปตวาต ปเท กตตกมม ปรกขปตวาต ปท วตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เมต ปท อกขนนต ปเท สมพนโธ วตวาต ปท ปสสนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เตนาต ปท นมมตนต ปเท กตตา นมมตนต ปท พทธรปนต ปทสส วเสสน ฯ สกล ...สสสรกตายาต ปท อวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ๑. ปารปน ปาปรณ อต จ เทว ปาา ฯ ๒. ต ฯ๓. ...นาฏกตถสหสเสหต วณณนาปาโ ฯ

[ส.๔๑.๔๒]

Page 62: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 62

[๑๑๐] สกลสรเร วปปกณณาน สกลสรรวปปกณณาน ฯ ป าน ปภาโว ป ปปภาโว ป ปปภาเวน นพพตตาน ป ...นพพตตาน ป ปปภาวนพพตตาน อสต อนพยชนาน ป ...พยชนาน ฯ สกล...พยชเนห ปฏมณฑตาน สกล ...มณฑตาน ฯ มหาปรสสส ลกขณาน มหาปรสลกขณาน ทวตตส จ ตาน มหาปรสลกขณาน จาต ทวตตส...ลกขณาน ฯ สกล...มณฑตาน จ ตาน ทวตตสมหาปรสลกขณาน จาต สกลสรร...ลกขณาน ฯ สกลสรร...ปรสลกขณสงขาตาย สห สรยา วตตต สกล...สสสรก ฯ อถวา สสส อตตโน สร สสสร ฯ สกล...ลกขณสงขาตา สสสร เอตสส พทธรปสสาต สกล...สสสรก ฯ สกลสรร...สรกสส ภาโว สกล...สรกตา ฯ [๑๑๑] กมลจ อปปลจ ปณฑรกจ กมล...กาน วกสตาน กมลปปลปณฑรกาน วก...กาน วกสต...กาน ปฏมณฑต วกส...มณฑต ฯ สลลตล อวาต ปท พทธรปนต ปทสส วเสสน ฯ ตาราน คโณ ตาราคโณ ฯ รสมยา๑ ชาล รสมชาล รส- สมโห ฯ ตาราคณสส รสมชาล ตารา...ชาล ตารา... ชาลจ ต วสรจาต ตารา...วสร ตาราคณรสมชาลวสเรห ๑. รส อต สทธปาโ สกกฏภาสานโลมวเสน ปน รสมอตป วลชยต ฯ

[ส.๔๒]

Page 63: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 63

วปผรตา ตารา...รตา ตาราคณ...วปผรตา เอว โสภา ตารา ...โสภา ตาราคณ...โสภาย สมชชลต ตารา...ลต ฯ [๑๑๒] นลป...ตายาต ปท เอวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ นลจ ปตจ โลหตจ นลปตโลหตาน นล...หตาน อาท เยส วณณาน ตาน นล...ตาทน นล...ทห เภโท นล...เภโท นลปต...เภโท เอว วจโตร๑ นล...จโตร นลปต...วจโตร วณโณ เอตาส รสนนต นล...วณณนา นลปต...วณณา จ ตา รสโย จาต นล...รสโย นล...รสห วนทธา นลปต... นทธา ฯ พยาม ผรตา ปภา พยามปปภา ฯ นล...วนทธา จ สา พยามปปภา จาต นล...มปปภา นลปต...พยามปปภาย ปรกเขโป นล...ปรกเขโป นล...ปรกเขเปน วลาโส เอตสส พทธรปสสาต นล...วลาส นล...วลาสโน ภาโว นลปต ...สตา ฯ สชฌาย สชาตา ปภา สชฌาปภา๒ สชฌาปภาย อนราคา อนรตตา สชฌา...ราคา ฯ อนทธน จ วชชลตา จ อนท... ลตา ฯ สชฌาปภานราคา จ ตา อนทธนวชชลตา จาต สชฌา ...ลตา สชฌา...ลตาห ปรกขตต สชฌา...ปรกขตต ฯ ๑. วจตต อต สทธปาโฐ สกกฏภาสานโลมวเสน ปน วจตรอตป วลชยต ฯ ๒. สชฌปปภาต วฌณนาปาโ ฯ ฏกายมปนสชฌาปปภา...อต ทสสต ฯ

[ส.๔๒]

Page 64: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 64

[๑๑๓] นานา...โสภนต ปท พทธรปนต ปทสส วเสสน ฯ นานาวราคา รส เอตสสาต นานาวราคา ฯ วคต มล เอตสมาต๑

วมลา ฯ เกต วย มาลา รสน ปนต เกตมาลา ฯ วมลา เกตมาลา วมลเกตมาลา ฯ นานาวราคา จ สา วมลเกตมาลา จาต นานา ...มาลา ฯ นานาวราควมลเกตมาลาย สมชชลโต นานา... ลโต ฯ จาร จ โส มตถโก สโส จาต จารมตถโก ฯ นานาวรา...สมชชลโต จ โส จารมตถโก จาต นานา... มตถโก นานาวราค...มตถเกน โสภ๒ นานา...มตถกโสภ๒ ฯ นยเนส รสายน นยนรสายน ฯ พรหมเทว...คณาน นยน- รสายน อวาต สมพนโธ ฯ นยน...มวาต ปท พทธรปนต ปทสส วเสสน ฯ ทวสานต อจจนตสโยโค ฯ [๑๑๔] พราหม...สณฑานนต ปท ปณฑร...ทนนต ปทสส วเสสน ฯ จสทโท ปณฑ...ทนจาต โยเชตพโพ ฯ ปตราต ปท ปวตตตนต ปเท กตตา ฯ เตต พราหมเณ ฯ อป... เรนาต ปท อาจาเรนาต ปทสส วเสสน อาจาเรนาต ปท ภชมาเนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อตสทโท จนเตตต ปเท อากาโร ฯ อถาต ตทา ฯ ตนต ต นสทนกรย ฯ ...สามเณรนต ปท อททสาต ปเท กมม ฯ คจฉนต ฯ เป ฯ สมปนนนต ปจ ปทาน สามเณรนต ปทสส วเสสน ฯ ๑. เอตายาต ฯ ๒. ปมา วภตต กตตพพา ฯ

[ส.๔๒...๔๔]

Page 65: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 65

[๑๑๕] โก ปนาย นโครโธ นามาต ปจฉา ฯ โก ปนาย นโครโธต นามาตป อตถ ฯ ตตราต นโครโธต นามสส าปเน ฯ อนปพพกถา อนปพพกถาต เทว ปาา ฯ อ าตกเวเสนาต อปากฏเวเสน ฯ ตสสาต เทวตาย ฯ เอตถ สาลาย ตว วสาห อต วตวา อทาส ฯ สาต เทว ฯ ตสส ปตตสส ฯ นโคร... ตายาต ปท ปรคคหตตตาต ปเท กตตา ฯ ปร...ตตตาต ปาลตตตา ฯ ปภตต ปท ม มาโนต ปเท กรยาวเสสน ฯ ตนต เทว ม มาโนต ปเท กมม ฯ สามธตรนต สามโน ธตร ฯ ตตถาต ตสม าเน ฯ กาโลต น กมาร ปพพาเชต ยตตกาโล ฯ อตต อต มนสกตวา นกขม ฯ มาตนวาสฏานนต ปท โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ อสสาต นโครธสส มาตต ปเท สมพนโธ ฯ ปวสตวาต ปท คนตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ นกขมตวาต ปท คนตพพนต ปเท ปพพกาลกรยา คนตพพนต ปท โหตต ปเท วกตกตตา ฯ [๑๑๖] อสสาต ร โ ฯ เอตนต วตกกน ฯ อสสาต ทารกสส ฯ อถาต ทสสนานนตร ฯ สชาต เปม เอตสสาต สชาตปเปโม ฯ สมพหมาโนต สฏ พหคารโว ฯ อตต มนส- กตวา ฯ สตถาราต ปท ทนนนต ปเท กตตา ฯ ชานาม ฯ เป ฯ เสนาต สามเณโร อาห ฯ ตาต ฯ เป ฯ เถหต ราชา อาห ฯ นนต โอวาท ฯ สาธ ฯ เป ฯ อต วตวา ร โ ฯ เป ฯ อภาส [ส.๔๔...๔๖]

Page 66: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 66

สามเณโร ฯ โก อย ฯ เป ฯ นามาต ราชา อาห ฯ วชชา ฯ เป ฯ ราชาต สามเณโร อาห ฯ นโคร...เนวาต นโครธตเถเร ปวตเตเนว ฯ ปสาเทนาต ปท ปฏเปสต ปเท กรณ เหต วา ฯ จตรา...มณฑตานต ปท จต...สหสสานต ปทสส วเสสน ฯ ธมเมเนว การาเปส อธมเมน โน การาเปส ฯ องคโต ฯ เป ฯ สสานต สงโฆ อาห ฯ อตต อต วตวา ฯ อตสทโท อาณาเปสต ปเท อากาโร ฯ เอวมปต เอว อานภาเวน เถโร นฏาเปส ฯ อปสทโท ชเนห กรณวเสน น นฏาน๑

อเปกขต ฯ วหารกมมนต วหาเรส กตตพพกมม ฯ [๑๑๗] อโตต อโต ทวสโต ฯ อจจเยนาต อตกกเม(๒) ฯ วหารมโหต วหาเรส ปชา ฯ ตโตต วหารมหโต ฯ เสนายาต ปท ปรวโตต ปเท กตตา ฯ ชเนนาต ปท อลงกตาต ปเท กตตา ฯ ตตถาต เตส ภกขส นทธารณ ฯ สต...สงขาต สตสหสสนต คณตพพา ฯ เตสนต ขณาสวภกขน ฯ อธการนต อธกทาน ฯ ตโตต วตกกนานนตร ฯ อกส ขณาสวภกข ฯ วโรจมานานต ปท วหาร...สสานต ปทสส วเสสน ฯ โสต ราชา ฯ ปนสทโท วจนาลงกาโร ฯ อ สสปต อปสทโท อตตาน อเปกขต ฯ เอวรป อปปนนปพพ ปตปปาโมชช อตถต สมพนโธ ฯ เอว เทยยธมเมน สาสนสส ปคคหเณ สต อห ๑. ชนาน กรณวเสน อนฏาน ฯ ๒. อตกกเมนาต ภวตพพ ฯ

[ส.๔๖...๔๙]

Page 67: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 67

สา ฯ เป ฯ โท ก โหม น โหมต สมพนโธ ฯ ตโตต จนตนานนตร ฯ ตโตต ปจฉนานนตร ฯ เอตตาวตาต เอตตเกน ปจจยทาเนน ฯ สงขนต คณน ฯ โยป หตอาท ทฬหกรณ ฯ อปสทโท ครหตเถ ปวตตต ฯ โสปต อปสทโท อปปจจยทายก อเปกขต ฯ อถาต ตทนนตร ฯ กถ ฯ เป ฯ โหตต ราชา ปจฉ โย ห ฯ เป ฯ นสสาต เถโร อาห ฯ กตวาปต อปสทโท สมภาวน ฯ อวทเร ต มหนทกมาร อททสาต สมพนโธ ฯ อห กมาร กจาป เปตกาโม อถโข สจจโต ปพพชชา ว อตตมา อต เอต วตกกน อโหส ฯ ตโตต วตกกนานนตร ฯ ตสสาต สงฆมตตาย ฯ อปชฌาเยนาต อปชฌายเหตนา ฯ อปสมปาเทสต อปรภาว ภกขภาว สมปาเทส ฯ ตนต สงฆมตต ฯ อถาต ปจฉา ฯ อารฬห ฯ เป ฯ สพพนต จตปปท เถรวาทนต ปทสส วเสสน ฯ [๑๑๘] พยาธปปฏกมมตถนต พยาธโน ตกจฉตถ ภกขาต ปเท สมปทาน ฯ ภกขา...ตเตนาต ยาจนตถ จรณวตเตน ฯ สปปต๑ เอตถ นปสกลงคตตา อวภตตโลโป ฯ อาย เอว สงขาโร อายสงขาโร ปรกขโณ อายสงขาโร เอตสสาต ปร...ขาโร ฯ อตต อต วตวา ฯ เภสชชสส ปราเปตวา เภสชเชน ปเรตวาต จ เทว ปาา ฯ สภายนต นครมชเฌ วนจฉยสาลาย ฯ ตโตต ๑. สปปนต วณณนาปาโ.

[ส.๔๙...๕๒]

Page 68: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 68

ตทา ฯ ตนต สตสหสส ฯ จตส ฯ เป ฯ สตสหสส วสสชเชสต สมพนโธ ฯ ปรหโน ลาภสกกาโร เอเตสนต ปร...การา ฯ ฆาโส จ อจฉาทนจ ฆาสจฉาทน ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ อปปนนทานต อปปนน อทาน ฯ เอตนต อธกรณ ฯ อตต อต จนเตตวา ฯ อโหคงคนต อโหคงคนามก ฯ อโธคงคนตป อตถ ฯ เตป โข ตตถยา นคคยหมานาป สมฏาเปสนต สม- พนโธ ฯ ภกขสงเฆนาต ปท นคค...นาปต ปเท กตตา ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ ปฏปตตยาต ปท อสณหนตาต ปเท อาธาโร ฯ เตหต ตตถเยห ฯ [๑๑๙] น โย โสต โย วา โส วา น โหต สาม ชโน น โหตต อธปปาโย ฯ ตนต ตสสกมาร ฯ โส ตสสกมาโร ฯ วนจรนต วเนส จรณ ฯ จตตายาต ยถากามาย ฯ โส ตสส- กมาโร ฯ ตโต วนโต ฯ อฏา ฯ เป ฯ เรนาต กมาเรน อการเณ กกกจจายต ปท ภาววาจก ฯ อตต อต จนเตตวา ฯ ตโตต สตตทวสโต๑ ปจฉา ฯ ตนต ตว ฯ ตโตต ปจฉา ฯ นนต ตสสกมาร ฯ มร ฯ เป ฯ เทวาต กมาโร อาห ฯ อเร ฯ เป ฯ กฬสสนตต ราชา อาห ฯ ปรจฉนนมรณนต มยา ปรจฉนนมรณ ฯ อสสาสปปสสาสปนพทธนต อสสาสปปสสาเสห ๑. สตตมทวสโต ฯ

[ส.๕๒...๕๔]

Page 69: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 69

อปนพทธ ปฏพทธ ฯ มควนต ปท นกขมตวาต ปเท กมม ฯ ตโตต กาลโต ฯ อ ตเรน หตถนาเคน วชยมาน นสนน โยนก... เถร อททสาต สมพนโธ ฯ หตถนาเคนาต ปท วชยมานนต ปเท กตตา ฯ อตต อต จนเตตวา ฯ ต ตสสกมาร ฯ อถ โต ตทา อ โ ฯ ตสสาต อคคพรหมสส ฯ โสป อคคพรหมา สตวา ยาจต สมพนโธ ฯ ปพพชาต ตว ปพพช ฯ เอว อฬาร ฯ เป ฯ ชเนน อนปปพพชโต เถโร ร โ กนฏ- ภาตา ตสสตเถโร อต ปณฑเตน ว เยโยต สมพนโธ ฯ ขตต...เนนาต ปท อนปพพชโตต ปเท กตตา ฯ [๑๒๐] โส ตสสตเถโร ฯ เอตนต กมม ฯ อถาต ตทา ฯ ปาเปนาต ปท ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ นตถ ฯ เป ฯ โรตต ราชา อาห ฯ สเจ ฯ เป ฯ ปาปนต ภกข อาหส ฯ อตถ มหาราช ฯ เป ฯ สมตโถต ภกข อาหส ฯ อตต อต วตวา ฯ เตต ตว ฯ เตต ชนา ฯ สาสน ภนเต ฯ เป ฯ โหถาต เอว ปน วจเน ชเนน วตเต เถโร อาคจเฉยยาต สมพนโธ ฯ อถาต ตทา ฯ ตตเถวาต นาวาย ฯ เถโร สตวา อห มลโต ปฏาย อาทโต ปฏาย สาสน...สสาม อต มนสกาเรน ย โข ยสมา ปพพชโต อทาน อย เอโส กาโล เม อนปปตโต อต จนเตตวา จมม ฯ เป ฯ อฏหต สมพนโธ ฯ สตวาต ปท จนเตตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อถาต ตทา ฯ เถโร ฯ เป ฯ [ส.๕๔...๕๗]

Page 70: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 70

ณสสตต มนสกตวา ราชา รตตภาเค สปน อททสาต สมพนโธ ฯ สปนชฌายเกต สปนจนตเก สปนชานนเก ฯ เอโกต เอโก สปน- ชานนโก ฯ ตนต ตว ฯ อถาต ตทา ฯ อพภคคจฉนโตต อภอคคจฉนโต อตตรคจฉนโต ฯ กสมาต ปจฉา ฯ โย รา ฯ เป ฯ ตพพนต เอต กร ราชกเลส จารตต ปกตต โยชนา ฯ เถโร ฯ เป ฯ เหสต ปจฉา ฯ เถโร ร า ฯ เป ฯ ยสมา ปกโกสาปโต ตสมา อย ราชา เม อนเตวาสโกต มนสกตวา อคคเหสต สมพนโธ ฯ ปคคณหตนต จนเตตวา อาห ฯ กตร ฯ เป ฯ ราชาต เถโร อาห ฯ ปว ฯ เป ฯ ภนเตต ราชา อาห ฯ อโต ปเรสป อาหสทโท โยเชตพโพ ฯ เอตถาต ทวส ปว- กมปเนส นทธารณ ฯ อปฑฒปฑฒ สรรจ จลต สมพนโธ ฯ อปฑฒภาคคตเมวาต อปฑฒภาเค ปวตตเมว วชชมานเมว ฯ อปฑฒภาเค วาตป อตถ ฯ สกขตต สกขสสต ฯ สกขสสตตป อตถ ฯ อย ว ฯ เป ฯ เตตต เอว เต จตต ก ปน อตถ ฯ อถาต อนนตร ฯ เอตมตถนต เอต อธปปาย ฯ ปรทเปตนต ส าเปต ฯ [๑๒๑] ภนเต โน อมหาก าตโก นสนโน อต มนสกตวา พห ชโน อาคจฉต ลทโท ปฏจจ ม นสสาย กมม ปาณาต- ปาตกมม ผสต วนทต ตสม ม ปฏจจ กเต ปาเป เม มโน สงกตต สมพนโธ ฯ [ส.๕๗...๕๙]

Page 71: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 71

ตโตต อนนตร ฯ น ตตตร ฯ เจตยนตเมว หต ห สจจ เจตยนตเมว ปคคล ปาป ผสต อเจตยนต ปาป น ผสต ฯ ตว ปาปกรยาย มโน เจ นปปทสสต ลทเทน ต ปฏจจ กต กมม ปาปกมม ต น ผสต อปโปสสกกสส ภทรสส ตว ปาป น อปลมปตต สมพนโธ ฯ ตโตต ปจฉานนตร ฯ อถาต อนนตร ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ ตโตต ปจฉา ฯ ภกขสต นทธารณ ฯ ภกขนนต ปท สหสสนต ปเท สมพนโธ ฯ คเหตวาต ปท สงคายนโตต ปเท ปพพ- กาลกรยา ฯ อเนกปปการนต ปท อกมปตถาต ปเท กรยา- วเสสน ฯ [๑๒๒] ภกขสหสเสน ยา สงคต กตา ตสมา สา สงคต สหสสกา อต จ โลเก วจจต ปรมา เทว สงคตโย อปาทาย ตตยา อต จ ปณฑเตน วจจต อย สงคต นวห มาเสห นฏ ตาต สมพนโธ ฯ โลเกต ปท วจจตต ปเท อาธาโร ฯ อตสทโท สมา- ปนโน ฯ อย ตตยสงคตต อย สงคต ตตยสงคต นาม นคมน ฯ [๑๒๓] วสชชนตถนต ปท อโวจมหาต ปเท สมปทาน ฯ ยมโวจมหาต ชมพ ฯ เป ฯ สงคโหต ย วจน มย อโวจมหา ตสส วจนสส อตโถ เอตตาวตา จ วจเนน มยา ปกาสโต โหต ฯ ตตยสงคหโตต ปท อทธนต ปเท อปาทาน ฯ ปนสทโท [ส.๖๐...๖๒]

Page 72: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 72

ปกขนตโร ฯ อาภตนต เอต วนยปฏก อาภต ฯ กจ กาล กจ กาลนต จ เทว ปาฐา เอโกเยว อตโถ ฯ ตโตต อรกฐตเถราทห อาภตกาลโต ฯ เตสเยวาต อรฏตเถราทน ฯ อาจ...รายาต ปท อาภตนต ปเท กตตา ฯ เอต วนยปฏก อาภต อต ปณฑเตน เวทตพพ ฯ ยถาหต อาห ฯ โปราณาต สหลทเป อฏกถาจรยา โปตถกาโรหนกาเล ปรวาเร อาห ฯ [๑๒๔] ตโตต ตทา ฯ อธาต สหลทเป ฯ วนย เต ฯ เป ฯ ปกรเณต เต เถรา วนยปฏก ตมพปณณยา ทเป วาจยส เต เถรา นกาเย ปจ สตต เจว ปกรเณ ตมพปณณยา ทเป วาจยส ฯ ตโตต ปจฉา ปกาเสสนต สมพนโธ ฯ คโชวาต หตถ วย ฯ โรหเณต โรหณชนปเท ฯ ตสสาต ธมมปาลตต- เถรสส ฯ ทเปต ตมพปณณทเป อตโรจถ ฯ กวต กเถตต กว ก สทเท อปปจจโย มหนโต กว มหากว ฯ มหากถตป ปาโ ฯ ตสสาต ตสสตเถรสส ฯ วนย ฯ เป ฯ ปณณยาต วนยปฏก ตมพปณณยา ทเป ปกาเสส ฯ [๑๒๕] ตตราต ตสส อาจรยปรมปราย ฯ อนปพพกถาต อนปพเพน กถน ฯ เอวนต กตถ ฯ เป ฯ ภเวยยาต เอว ฯ อถสสาต อนนตร อสส โมคคลปตตตสสตเถรสส อปปรกขโต อปปรกขนตสส ปจจนต ฯ เป ฯ ภวสสตต เอต วตกกน อโหส ฯ [ส.๖๒.๖๓]

Page 73: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 73

โสต โมคคลปตตตสสตเถโร ฯ ตตถ ตตถาต ตสม รฏเ ฯ กสมรคนธารรฏนต กสมร นาม คนธารรฏ ฯ เอตถาต รฏเ ฯ ตเถวาต ตว เอต รฏ คนตวา เอตถ สาสน ปตฏ- ฐาเปหต วจเนน ฯ วนวาส เปเสส ฯ เป ฯ หมวนตปปเทสภาค หมวนตสส เอกเทสภาค เปเสส โสณตเถรจ๑ ฯ เป ฯ ภม เปเสตต สมพนโธ ฯ มหนทตเถร ตมพปณณทป เปเสส ฯ สพเพป เถรา อต เอว ม มานา อคมสต สมพนโธ ฯ อลนต อปสมปทกมมาย อปสมปทกมมกรณตถ๒ อนรโป ฯ [๑๒๖] อรวาโฬ อารวาโฬต จ เทว ปาา ฯ ภณฑต มณฑโก ฯ มหานาค สเทวโกป โลโก อาคนตวา ม เจ ตาสเยยย เม ภยเภรว ชเนต ปฏพโล สมตโถ น อสส น ภเวยย ฯ มหานาค ตว สสมทท สปพพต สพพ มห อกขปตวา มม อปร สเจป ขเปยยาส ตว เม ภยเภรว ชเนต เนว สกก- เณยยาส ฯ อรคาธป อ ทตถ ตเวว ตว เอว วฆาโต อสส ภเวยยาต สมพนโธ ฯ วหโต เถเรน วทธสโต อานภาโว เอตสสาต วหตานภาโว ฯ นปผโล วายาโม เอตสสาต นปผลวายาโม ฯ ตนต นาคราช ฯ ๑. โสณกตเถรจาต วณณนาปาโฐ ฯ ๒. อปสมปทากมมาย อปสมปทากมมกรณตถนต ภวตพพ ฯ

[ส.๖๓...๖๕]

Page 74: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 74

[๑๒๗] ปจโกปต ปจกนามโก ฯ มหาวเส ปณฑโก นาม ยกโขต วตต ฯ วหารตยาต๑ วหารตนามกาย ฯ อถาต อนนตร ฯ ยถา ตเมห อโต กาลโต ปเร ปรสส โกธ ชนยตถ ตเมห อทาน อโต ปฏาย อทธ โกธ มา ชนยตถ ห ยสมา ปาณโน สขกามา ตสมา ตเมห สสสฆาตจ มากตถ ตเมห สตเตส เมตต กโรถ มนชา สข วสนตต สมพนโธ ฯ นาคราชสสาต ปท ปชาต ปเท สมปทาน ฯ อถาต ตทา ฯ กาสาเวห ปชโชตา กาสาวปปชโชตา ฯ อสน วาโต อสวาโต ฯ ปร สมนตโต วาตา วชยมานา ปรวาตา๒ อสวาเตน ปรวาตา อสวาตปรวาตา ฯ ตทา มชฌนตโก อส กสมรคนธาร คนตวา ทฏนาค ปสาเทตวา พห สตเต พนธนา โมเจสต สมพนโธ ฯ [๑๒๘] อนมตคคปรยายกถายาต อนมตคคเทสนาย อนมตค- คสส ปกาสนาย ฯ มหทธโก รกขตตเถโร วนวาส คนตวาน อนตลกเข โต อนมตคคย ตตถ วนวาสย เทเสส ฯ อ าโต ชานตพโพต อ าโต อกาโร ตพภาวตโถ ฯ ๑. หารตยาต วสททรหโต วณณนาปาโ ฯ ๒. ปฏวาตาต วณณนาปาโ ฯ

[ส.๖๕...๖๗]

Page 75: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 75

นตถ อ าโต อคโค เอตสสาต อนมตคโค สสาโร อนม- ตคเคน สมปยตต ปฏพทธ วจน อนมตคคย ฯ [๑๒๙] อคค...กถายาต อคคกขนธปมสตตสส กถนาย ฯ โยนโก ธมมรกขโต อปรนต๑ วคคาหตวา ปวสตวา อคคก- ขนธปเมน เอตถ อปรนเต พห ชเน ปสาเทต๒ ฯ อต โส มหาธมมรกขโต มหารฏ คนตวา ชาตก กถยตวาน มหาชน ปสาเทต๒ ฯ มคคผลาลงการนต มคคผลสงขาต อลงการฯ ตทา โส มหารกขโต อส โยนกรฏ คนตวา กาฬการาม- สตเตน เต โยนเก ปสาเทต๒ ฯ มชฌมตเถโร หมวนต คนตวาน ธมมจกกปปวตตน ปกา- เสนโต ยกขเสน ปสาทน ฯ [๑๓๐] ตตถาต สวณณภมย ฯ รกขสสหายกาต รกขสาน สหายกา ฯ ต ขาทสสาม อต มนสกาเรน นกขม ฯ เต รกขเส ปลายตวาต ปเท กมม ฯ ปลายตวาต ปลาเปตวา ฯ เอตถาต สวณณภมย๓ ฯ กลธตาน ทยฑฒสหสส ปพพช ฯ อฑฒฑฒาน สหสสานต อฑเฒน จตตถาน อฑฒฑฒาน อตเรกปจสตาน ตณ สหสสานต วตต โหต ฯ ทยฑฒสหสสนต อฑเฒน ทตย ๑. อปรนตกนต วณณนาปาโ ฯ ๒. ปสาเทสต ยตตตร ฯ๓. สนนปาเตต ภวตพพ ฯ

[ส.๖๗...๖๙]

Page 76: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 76

ทยฑฒ อตเรกปจสตก สหสสนต อตโถ ฯ มหทธกา โสณตตรา สวณณภม คนตวาน ปสาเจ นท- ทมตวาน พรหมชาล อเทสย๑ ฯ [๑๓๑] อถสสาต ตทา วมสโต วมสนตสส อสส มหนทต- เถรสส น ตาว กาโล คนต ยตตกาโล อต วตกกน อโหส ฯ ก ปนสส ฯ เป ฯ อโหสต ปจฉา ฯ อสสาต มหนทตเถรสส ฯ มฏสวร โ มหลลกภาว ทสวา เอตทโหสต สมพนโธ ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ อย ฯ เป ฯ น วาต เอว เถโร จนเตส ฯ อถาต ตทา ฯ เวชสนคร เวทสนครนต เทว ปาา ฯ ตสสาต มหนท- กมารสส ฯ ตนต เทวานปยตสส ฯ ตตถาต มสสกปพพเต ฯ อถาต ปน ฯ ตตเถวาต เวทสครนามวหาเร๒ ฯ [๑๓๒] ตทา สงฆตเถโร นาเมน มหนโท นาม อห อฏฏโย เถโร อตตโย เถโร ภททสาโล จ เถโร สมพโล เถโร สมโน นาม ฉฬภ โ มหทธโก สามเณโร จ ภณฑโก นาม เตส เถราน สตตโม ทฏสจโจ อปาสโก ฯ อตต เอว ฯ เอเต มหานาคา รโหคตา มนตยส ฯ ทฏ สจจ เยน โส ทฏสจโจ ฯ หสทโท นปาตมตต ฯ อถวา อต เอเตต เฉโท หกาโร อาคโม ฯ ๑. อเทสสนต วณณนาปาโ ฯ ๒. เวทสครมหาวหาร อต วณณนาย ทสสต ฯ

[ส. ๖๙...๗๑]

Page 77: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 77

[๑๓๓] อตสทโท พยากตาต ปเท อากาโร ฯ ตสมาตหาต เอตถ ตกาโร อาคโม อหาต นปาตมตต ฯ โว ภนเต ฯ เป ฯ คมนายาต ภนเต โว ตมหาก ทปวร คมนาย กาโล ยตตกาโล ฯ อหมปต ปทสส สรป ฯ เอวนต สมมาสมพทเธน จ ตเมหตอาท วจน ฯ ตทาต ตสม มหนทสส คมนกาเล ฯ ตวปต อปสทโท น เกวล อหเมว พยากาสนต าเปต ฯ จสทโท น เกวล ภควา อาโรเจสต ญาเปต ฯ อตตา สตตโม เอตสสาต อตต- สตตโม ฯ ย ปเนตรหต๑ เอตรห ย ปพพต เจตยปพพโต อต ชนา สชานนต ฯ [๑๓๔] เถรา ราชคเห ราชคหสมเป เวทสครมห ตส รตตโย วสตวา ทปวรคมนสส กาโลว ยตตกาโล เอว มย อตตม ทป คจฉาม อต วตกเกตวา อมพเร อากาเส ปกขนทตา๒

หสราชาว หสราชา อว ชมพทปโต อากาส ปฬนา ปกขนทส ฯ เอว อปปตตา เถรา นคตตเม นปตส ปรเสฏสส ปรโต ปตฏ เต เมฆสนนเภท ปพพเต ปฬกฏมห ปตฏหส ฯ กมว ฯ นคมทธน ปตฏ ตา หสาว หสา อวาต โยชนา ฯ [๑๓๕] ตส รตตโยต ปท วสตวาต ปเท อจจนตสโยโค ฯ ๑. ย เอตรหต ปนสททวรหโต วณณนาปาโ ฯ ๒. ปกขนทโต ฯ

[ส.๗๑.๗๒]

Page 78: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 78

ปปพโพ๑ ล คตมห ยปปจจยสส อโน ฯ ชมพทปโตต ปท ปฬนาต ปเท อปาทาน ฯ ปพพเตต ปท ปตฏหสต ปเท สาม าธาโร ปฬกฏมหต ปท ปตฏหสต ปเท วเสสาธาโร ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ [๑๓๖] หสทโท ทฬหกรณ ฯ อถาต ตทา ฯ จตวสต๒

วสสานต อจจนตสโยโค ฯ อทยภโทร อทยภทโทต จ เทว ปาา ฯ โสฬส วสสาน รชช กาเรส อฏ วสสาน รชช กาเรส จตวสต๒ วสสน รชช กาเรส อฏารส วสสาน รชช กาเรสต โยชนา ฯ ตสเสวาต สสนาคสส ฯ อโสโกต กาฬาโสโก ฯ กาลาโสโกตป ปาโ ฯ อฏวสต๒ วสสาน รชช กาเรสต โยชนา ฯ อโสกสสาต กาฬาโสกสส ฯ เตสนต ทสภาตก- ราชาน๓ ฯ เทววสตเมว๔ วสสาน รชช กาเรสต โยชนา ฯ วสสาน รชช กาเรส อฏวสต๒ วสสาน รชช กาเรส จตวสต๒

ตสสาต พนทสารสส ฯ ตสส ปเร อภเสกา จตตารต ตสส อโสกสส อภเสกโต ปเร จตตาร วสสาน ฯ อภเสกาต ปท ปเรต ปเท อปาทาน ฯ อภเสกโต ฯ เป ฯ วสเสต อภเสกโต อฏารสเม วสเส สมปตเต อมสม ทเป มหนทตเถโร ปตฏ โต ฯ เอตนต สมมาสมพทธสส ฯ เป ฯ ปตฏหต เอต วจน ปณฑเตน ๑. อโต เหฏา ปฬนาต ปนยปท นฏ ฯ ๒. ...วสต ฯ ๓. ....ราชน ฯ ๔. ทวาวสตเมว ฯ

[ ส. ๗๒...๗๔ ]

Page 79: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 79

เวทตพพนต สมพนโธ ฯ [๑๓๗] จสทโท วตตพพนตราเปกโข ฯ เชฏจ มลจ เชฏมล๑ เชฏมล เอว นกขตต เชฏมลนกขตต ฯ ปรสาน สหสสาน ปรสสหสสาน จตตาฬส ปรสสหสสาน จตตาฬสปรส- สหสสาน จตตาฬสปรสสหสสาน ปรวาราน๒ เอตสสาต จตตาฬส- ปรสสหสสปรวาโร ฯ นกขมตวาต ปท ปายาสต ปเท ปพพ- กาลกรยา ฯ เยนาต ยสม าเน ฯ เตนาต ตสม าเน ฯ กฬตกาโมต ปท ราชาต ปทสส วเสสน ฯ อถาต ตทา ฯ อตต เอว จนเตตวา ฯ ตนต มค ฯ อตต อต จนเตตวา ฯ อมพตถลมคคนต อมพตถล นาม าน คมนมคค ฯ อมพรกเขน อปลกขต ถล อมพตถล ฯ อโตต านโต ฯ ภณฑต มณฑโก ฯ กาสาว วสต ปรทหตต๓ กาสาววสโน ฯ มหาราช มย สมณา นาม ธมมราชสส สาวกา ตเวว อนกมปาย ชมพทปา อธ ทเป อาคตา ฯ [๑๓๘] ตาสต ยฏ ส ฯ รชตวณณาต รชตสทสา ฯ ขายตต ทสสต ฯ วณฏจ ปตตจ กชกขจ วณฏปตตกชกขาน ๑. เชฏจ ต มลจาต เชฏมล ฯ นกขตต สนธาย นปสกลงคกมท มาส สนธาย ปงลงคโก กาตพโพ ฯ มลนต ตาราเยต อธวจน ฯ ๒. ปรวารา ฯ ๓. กาสาว วสน ยสส โสต ยตตตร ฯ

[ส.๗๔. ๗๕]

Page 80: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 80

สวภตตาน วณฏปตตกชกขาน เยส ตาน สวภตตวณฏปตต- กชกขาน ฯ กชกขานต เกสรา ฯ จสทโท สกณา จ จตป- ปทาน จาต โยเชตพโพ ฯ ตโย เวฬยฏ ฉาตปพพตปาทมห อห เสตา กาจน- สนนภา ลตา รชตยฏ จ รชตสทสลตา ยฏ มห ขายต ยาทส นลาท ปปผ อตถ ตาทส ปปผยฏ มห ขายต สกณา สกณ- ยฏ มห สรเปเนว สณ ตา ปตฏ ตาต โยชนา ฯ รชตยฏ จาต เอตถ สตตมยตเถ ปมา ฯ [๑๓๙] อสสาต เทวานปยตสสร โ อปปชชต ปเท สม- ปทาน ฯ ภการ ภกขารนต จ เทว ปาฐา อ ตถ ปน ภงคารนตป อตถ ฯ ก กนตป อตถ ขตตยกมารนต อตโถ อปปตเถ กปปจจโย ฯ โธวนสส อนรป โธวม น โธวม อโธวม ฯ ปฉยต เอเตนาต ปฉน หตถสส ปฉน หตถป- ปฉน ฯ หตถปปจนนตป อตถ ฯ หรจนทนนต รตตจนทน ฯ สงขวฏฏนต๑ ทกขณาวฏฏสงข ฯ หตโถ ปจยต เอตายาต หตถปปจน๒ ฯ กาจนต กาช ฯ กาจนต ปท อโนตตโตทกนต ปทสส วเสสน ฯ อ ตถ ปน กาชนตป อตถ ฯ อมโตสธนตป ๑. สงข วฏสกจาต วณณนาย ทสสต ฯ ๒. หตถปปฉนนต วณณนาปาโ ฯ หตถปปฉน อตป อตถ ฯ หตถปปฉนนต เยภยเยน วลชยต. ฯ

[ส.๗๕.๗๖]

Page 81: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 81

อตถ ฯ สวกาหฏนต สเวห อาหฏ ฯ ป กมมาภนพพต- ตนต ป กมเมน อภนพพตต ฯ อโสกวหโยต อโสกนามโก ราชา ฯ เอต...การ เปเสสต สมพนโธ ฯ อเปหสต๑ อปคจฉสสต ฯ ราชาต ปท โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ ต ทวสนต ตสม ทวเส โหตต ปเท อาธาโร ฯ หต สจจ ฯ อสสาต เทวานปยตสส- ร โ ฯ [๑๔๐] โส ราชา อนสสรมาโน ต วจน สตวา อต จนเตตวา นกขปตวา กถยมาโน นสทต โยชนา ฯ อปาวสต นสท ฯ ราชา นสชช นสทตวา พห อตถปสหต อตเถน อเปต วจน กถยมาโน สมโมทต โยชนา ฯ ตสมนต ร เ ฯ มยา สทธเยว มหาราชาต เถโร อาห ฯ อทาน ฯ เป ฯ สนตต ราชา ปจฉ ฯ สนต ฯ เป ฯ สาวกาต เถโร อาห ฯ เตวชชา อทธปปตตา จ เจโตปรยายโกวทา ขณาสวา พห พทธสส สาวกา อรหนโต ชมพทเป สนตต โยชนา ฯ ภนเต ฯ เป ฯ ตตถาต ราชา ปจฉ ฯ อาคตา อตถาต พทธสส สาวกา อรหนโต ชมพทเป สนตต โยชนา ฯ ภนเต ฯ เป ฯ ตตถาต ราชา ปจฉ ฯ อาคตา อตถาต เฉโท ฯ เนว ฯ เป ฯ เลนาต เถโร อาห ฯ วยตตสส ภาโว เวยยตตย ตสส ภาวกมเมสตอาทนา สตเตน นยปปจจโย ฯ ๑. อเปหต วณณนาปาโ ฯ

[ส.๗๖.๗๗]

Page 82: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 82

ป าย เวยยตตย ป าเวยยตตย ฯ ป าเวยยตตกนตป ปาโ โสเยว อตโถ ยการสส กการาเทโส ฯ อมพรกโข นาม ภนเตตอาทส อ าตโกตตปรโยสาเนส อาห ปจฉต จ กรยา- ทวย อาหรตวา อตโถ วตตพโพ ฯ อถาต อนนตร ฯ อต จนเตตวา ฯ จฬหตถปโทปมสตตนตนต มชฌมนกาเย มลปณ- ณาสเก ตตยวคเค วชชมาน จฬหตถปโทปมสตต ฯ ภชตนต ภชน ฯ ตจ ปน สททนต สมพนโธ ฯ กถยโตต กถยน- ตสส ฯ มหนทตเถรสสาป เทวตาสนนปาโต ชาโตต สมพนโธ ฯ สลกขนธนต สลคณ ฯ ตสเสว จนตยนตสเสวาต เอว จนตยนเต เอว ตสม ร เ ฯ ตโตต ตทา ฯ ปมตร ฯ เป ฯ ปารปนเต เถเร อททส สารถต สมพนโธ ฯ อาสนปป ตตนต อาสนป- ป าปน ฯ ธมมรตนวสสนต ธมมสงขาต รตนวสส ฯ เทว- ทตสตตนตนต มชฌมนกาเย อปรปณณาสเก ส ตวคเค เทว- ทตสตต ฯ ตโตต ตทา ฯ อต จนเตตวา ชนา ป าเปส ฯ ตตถาต นนทนวนยยาเน ฯ อาสวโสปมสตตนตนต มชฌมนกาเย อาสวโสปมสตต ฯ อฑเฒน ตตยาน อฑฒเตยยาน ฯ เถรสสาต เถเร ฯ สมโมทมานสเสวาต สมโมทมาเน เอว ฯ อปร- ปณณาสเก พาลปณฑตสตต กเถสต อธปปาโย ฯ [๑๔๑] เตน วตต มหาวเส มหากลนาปาคมม๑ อตถโย พหกา ตห ๑. มหาวเส ปน มหากลนา จาคมมาต ทสสต ฯ

[ส.๗๗...๘๒]

Page 83: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 83

วนทตวาน นสทส อยยาเน ปรสนตเก พาลปณฑตสตตนต ตาส เถโร อเทสยต ฯ อทาน มย มสสกปพพต คจฉาม อต วตวา อฏห ฯ อมจจา ฯ เป ฯ คจฉถาต ปจฉส ฯ อมหาก นวาสนฏาน คจฉาม อต เถโร อาห ฯ ตตถาต มสสกปพพเต ฯ อล อยตต มย คจฉาม อต เถโร อาห ฯ เอตถาต เมฆวนยยาเน ฯ [๑๔๒] มหาวเส ปน ร า๑ เถรสส อปสงกมนเจว ร โ วจนจ วตต ฯ ตตถ ห วตต อทกขย มนสสา เต เถเร นกขมม ตาวเท คนตวา นเวเทยย ร โ สฆ ราชา อปาคม อปาคมม พรว เถร วนทตวา ธรณปต ภนเต อทาน สายเณห ทโร จ ปพพโต อโต อเธว นนทนยยาเน นวาโส ผาสโก อตต ฯ เต ร โ สวทต กตวา ราชานมเตน อาหสตอาท มหาวเส วตตวจเนน น สเมต ฯ กจาป น สเมต มนสเสห วตตวจน ร า อปคนตวา วตตวจนนต วจจต๒ ฯ ยถา ห วฑฒกนา กโตป ปาสาโท ร า ร า กโตต วจจต เอวมธาป ทฏพพ ฯ [๑๔๓] อม สตตนต อม ปาล ฯ ตสสาต สาสนปปตฏานสส ๑. ร โ ฯ ๒. ปรมวากเย กจาปต อนคคหตถนปาโต อตถอมสม ปจฉม- วากเย อรจสจนตถนปาเตน ภวตพพ ฯ

[ส.๘๒]

Page 84: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 84

วหารฏานสส จ ฯ ปพพนมตตนต ปพพเหต ฯ ตสสาต เถรสส ฯ อนาปจฉา วาต อนาปจฉตวา ว ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ ตโตต ตทา ฯ นนต ราชาน ฯ ชานนตถ อาคโตต สมพนโธ ฯ นามยนต นาม อย อต เฉโท ฯ นามายนตป อตถ ฯ ตตราต ตสม วสสปนายกากาเล าตนต ปเท กาลสตตม ฯ สมเณนาต ปท าตนต ปเท กตตา ฯ จตปป าสายาต วตตพเพ โอนมธก วา คณนปค น โหตต กตวา ปจป าสายาต วตต ฯ อถวา อรฏามจเจน สห ปจป าสายาต อธปปาย มนส- กตวา ปจป าสายาต วตต ฯ สทธนต เอกโต ฯ เชฏโ จ กนฏโ จ เชฏกนฏา เชฏกนฏา เอว ภาตกา เชฏ- กนฏภาตกา ฯ กณกเจตยงคณนต๑ กณกวนต เจตยสส องคณ ฯ ทสภาตกสมากลนต ทสภาตเกห อากณณ ฯ [๑๔๔] อถาต ตทา ฯ โนต อเมหห ฯ อภวาทนจ ปจจปฏานจ อชบกมมจ สามจกมมจ อภ...กมมาน อภวาทน...กมมาน กรณ อภ...กรณ อภวาทน...กรณสส าน อภ...กรณฏาน ฯ เตนาต การเณน ฯ อถขวสสาต อถโข สจจโต อสส สมมาสมพทธสส ฯ อสสาต มงคลหตถโน ฯ ตตราต เจตยครมห ฯ ตนต ต ธาต ฯ ตโตต ตสมา ฯ อถวา ตโตต ตาส ทวส ธาตส นทธารณ ฯ อตสทโท วเทหต ๑. กณฏเกห เจตยงคณ ปรกขปตวา อต วณณนาวจน ฯ

[ส.๘๒...๘๕]

Page 85: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 85

ปเท อากาโร ฯ นนต สกก ฯ อตสทโท เอวสททสส สรป ฯ อพพฏเฏตวาต มฏเตวา ฯ ธาตนนต ธาตห ฯ ตนต ปตต ฯ ตนต ทกขณกขกธาต ฯ อถาต๑ ตทา ฯ อโสกธมมราเชนาต ปท ทนนาต ปเท กตตา ฯ อถาต ตทา ฯ อสสาต ร โ ฯ เอว๒ วตกกน ฯ สห ร โ จตตปปาเทนาต ร โ จตตสส อปปาเทน สห ฯ ปจจนเตปต อปสทเทน น เกวล มชฌเม ธาต ปตฏาตต ญาเปต ฯ อทธารนภาวสรยาต อทธยา อานภาวสงขาตสรยา ชนยนโตต ปเท กรณ ฯ ชนยนโตต ปท มหาวโรต ปทสส วเสสน ฯ มหาวโร ปณณมาย๓ จาตมมาสนยา เทวโลกมหา อธ ลงกาทเป อาคนตวา หตถกมเภ ปตฏ โต ฯ จตนน มาสาน ปรณ จาตมมาส จาตมมาส เอว จาตมมาสน ฯ อเนกตาลาวจเรน ปรวารโต อเนกตาลาวจรปรวารโต ฯ สกลนาคเรนาต๔ ปท กรยมานายาต ปเท กตตา ฯ นกขมตวาต ปท คนตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตตถาต มเหชวตถมห ฯ [๑๔๕] ราชาภโย นามาต ราชา ภโย นาม ฯ อภโยต เฉโท น กาตพโพ ฯ อภยปร นามาต ปรตถมทสาย กทมพนทยา ตเร นคร อภยปร นาม อโหส ฯ ถเปน อปลกขโต อาราโม ๑. อถโขต วณณนาปาโ ฯ ๒. เอต ฯ ๓. ปณณมาย อต วณณนาปาโ ฯ ๔. ...นาคเรหต วณณนาปาโ ฯ

[ส.๘๕...๘๗]

Page 86: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 86

ถปาราโม ฯ เทวกฏมห๑ ปตฏาสต กกกสนทภควโต๒ คมนโต ปเรตรเมว อากาเสน คนตวา เทวกฏมห อฏาส ฯ เจตยปพพเต ปตฏาสต สมพนโธ ฯ ตสสาต ภควโต ฯ ตนต ธมกรก ฯ มหาวเส ปน สมทธ นาม นาเมน ตตถ ราชา ตทา อหต วตต ฯ อธ ปน ราชา สมณฑ นามาต วตต ฯ มนสสาน โวหารนานตตวเสน นามทวย วตต ฯ วฑฒมาน นามาต ทกขณ- ทสาย กทมพนทยา ตเร นคร วฑฒมาน นาม อโหส ฯ มหาวเส ปน เจตยปพพโต สมนกโฏ นามาต วตต ฯ ตนต กายพนธน ฯ วสาล นามาต ปจฉมทสาย กทมพนทยา ตเร วสาล นาม นคร อโหส ฯ ตาน สา...ธาเนต สาสนนตรธาเน สต ตาน เจตยาน นสสนต ฯ ตาน สา...เนนาปต อตถ ฯ อต วจน วตต ฯ [๑๔๖] ตเทตนต ต เอต าน ตฏตต ปเท ปกตกตตา ฯ วนฏเสต ปท ตฏตต ปเท ลกขณกรยา ฯ เทว...เวนาต ปท ปรวตนต ปเท กรณ ฯ กณฏเกน สมากณณา กณฏก- สมากณณา กณฏกสมากณณา สาขา เยส เต กณฏกสมา- กณณสาขา ฯ นานาคจเฉหต ปท ปรวตนต ปเท กตตา ฯ ปรวตนต ปท ตฏตต ปเท วกตกตตา ฯ นนต าน ฯ อจฉฏโ ๑. เทวกเฏต วณณนาปาโ ฯ ๒. กกสนธ...อต อมหาก สนนฏาน ฯ

[ส.๘๗...๘๙]

Page 87: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 87

จ อสจ จ มลจ กวจโร จ อจฉฏาสจมลกวจราน ฯ กจวร กวจรนต จ เทว ปรยายา ฯ อตต เทวาน มนสกาเรน ฯ อถาต ตทา ฯ ตสสาต านสส ฯ โพธรกขฏาเนต ทกขณ- สาขามหาโพธโต อ สส ตรณโพธรกขสส าเน ฯ อถาต ตทา ฯ อสส หตถสส ฯ อารฬหา ธาต น วฏฏต๑ ฯ อภยวาปยาต ปจฉมทสาย วชชมานาย อภยวาปยา ฯ อภยราเชน กตา วาป อภยวาป ฯ ตโตต อภยวาปโต ฯ อถาต ปจฉา ฯ สนนปตเตต ปท ทสเสตต ปเท ลกขณกรยา ฯ ธาตปปเทเสหต ปท ปวตตนตต ปเท อปาทาน ฯ วณณนานนต ปท ...ธารา จาต ปเท สมพนโธ ฯ ตจาต ปาฏหารย ฯ เอว วตตนเยน พทธา อจนตยา๒ พทธธมมา พทธคณา อจนตยา๒ อจนตเย๒ พทเธ พทธคเณ จ ปสนนาน ปคคลาน วปาโก อจนตโย๒ โหต ฯ โหตจนตโยต โหต อจนตโยต ปทจเฉโท ฯ วาปโร อสสรปาต สตเตน อการสส โลโป ฯ โหต อจนตโยตป ปาโ ฯ [๑๔๗] ธรมานกาเลปต อปสทโท ปรนพพตกาล อเปกขต ฯ ๑. อารฬห มหาราช โอโรเปต น วฏฏตต วณณนาวจน ฯ ยท เอว อารฬห ธาต โอโรเปต น วฏฏตต โยเชตพพ ฯ ๒. อจนตเย อจนตยา อจนตโยต วณณนาปาโ อนกกเมน ทสสต เอโส ว ยตตตโร ฯ

[ส.๘๙.๙๐]

Page 88: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 88

ทเมตวาต ปท กโรนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตต อต มนสกตวา ฯ ถปารามเจตยฏาเนต ถปารามเจตยสส าเน ฯ มหาโพธปปตตฏาเนต มหาโพธรกขสส ปตฏานฏาเน ฯ มตงคณเจตยกาเนต มตงคณเจตยสส าเน ฯ มตงคณเจตยฏ- าเนตป อตถ ฯ อทมสส ฯ เป ฯ อาคมนนต อสส ภควโต อท ธาตสงขาตสรเรน อาคมน จตตถ ฯ ธาตสรเรนาต ปท อาคมนนต ปเท กตตา ฯ อสสาต ภควโต ธาตสรรโตต ปเท สมพนโธ ฯ นกขนต...เตหต ปท อผฏโต ปเท กตตา ฯ นาต น อโหส ฯ สห ธาตปปตฏาเนนาต ธาตปปตฏาเนน สห ฯ ภาตา อภโย นามาต กนฏโ มตตาภโย นาม ฯ เปตาวคามโตต๑

เปตาวนามคามโต ฯ เวตาวคามโตตป อตถ ฯ ตถาต ปพพชส ฯ อาทสทเทน วหรวรคามคลลคจตตคามาทน คหณ๒ ฯ ราชภตตกาต ร โ อมจจา ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ ปจเจก ปจเจกนต วส วส ฯ ปตฏ เต ธาตวเรต ธาตวเร เจตเย ปตฏ เต ฯ ยถา สงฆมตตา โพธ คเหตวา อาคจเฉยย ตถา ตสสา สงฆมตตตเถรยา สาสน ตว ปหเณยยสต สมพนโธ ฯ อมจเจห สทธ มนเตตวาต อตตโน เคเห เถเรน วตตวจน สรมาโน ๑. เวตาถคามโตต วณณนาปาโ ฯ ๒. โยชนากาโร ลงกาทเป วตถปพโพ อภวสส ตสมา วณณนาย อวตตานป คามนามาน ชานาต อ ตถ วา ปน วตตาน อปสสสส ฯ

[ส.๙๐...๙๒]

Page 89: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 89

อนโตวสเส เอกทวส เถรสนตเก นสนโน ราชา อมจเจห สทธ มนเตตวา ฯ นครสส ปสเสนาต นครสส เอกปสส ฯ นครสส เอกเทเสตป อตถ ฯ อยยาเยว สทธ มหาโพธนต อยยาย เอว สทธ มหาโพธ ปหณถ ฯ ตนต อนฬาเทว ฯ เตปต ปตตนตเต๑ ฯ [๑๔๘] กโต ร โ มหาโพธต๒ ปจฉา ฯ ราชา กราตอาท วสชชน ฯ อโตต๓ สงฆมตตตเถรยา คมนโต ฯ ปพเพ เอวาต ปท เปเสตกาโมต ปเท กาลสตตม ฯ ธาต...ยาต ปท อนาคเตต ปเท สมปทาน ฯ สมเน อนาคเต เปเสตกาโมต สมพนโธ ฯ โพธนา ลงกาทป คนตพพ น โข โน คนตพพนต สมพนโธ ฯ โพธนาต ปท คนตพพนต ปเท กตตา ฯ มหาราช มหาราชาต จ เทว ปาา ฯ อามนตนวจนเมต รสสทฆมตตเมว วเสโส ฯ ตตถาต สวณณกฏาเห ฯ อถาต ตทา ฯ สหสเสนาต ปท ปรวาราเปตวาต ปเท กมม ฯ อวเสสนต อวเสสฏาน ฯ ตโตต ตทา ฯ สวณณตลก คเหตวาต มโนสล สวณณตลกาย คเหตวาต อธปปาโย ฯ ตสสาต มหาโพธสส ฯ อถาต ตทา ฯ ตโตต เลขโต ฯ เลขนต ปท ปรจฉนทต ปเท กมม ฯ ตาหปต เลขาห ฯ จตรงคลมตตนต ปท นกขนตาต ปเท กรยา- วเสสน ฯ อตเรป นวต มลา นกขนตาต ปเท กตตา ฯ ๑. ...นตตาโร ฯ ๒. กโต ร า ลทโธ มหาโพธต วณณนาวจน ฯ ๓. ตโตต วณณนาปาโ ฯ

[ส.๙๒...๙๖]

Page 90: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 90

ควกขชาลสทสนต ปท อนสพพนตาต ปเท กรยาวเสสน อนสพ- พนตาต ปท อตเรปต ปทสส วเสสน ฯ ปาฏหารยนต ปท ทสวาต ปเท กมม ฯ ภมมฏกเทเวต ปท กตวาต ปเท กมม ฯ ร โต ร เ ฯ ปสสนตสสาต ปสสนเต ฯ ตสเสวาต เต เอว ฯ มหาโพธต ปท ปตฏาสต ปเท กตตา ฯ เทวททร- ภโยตป อตถ ฯ นจเจภต นจเจห ฯ นจเจภ สาธกาเรห ฯ เป ฯ สกสกปปฏภาเนหต นว ปทาน เอกนนนาทนต ปเท ตตยา- วเสสน ฯ [๑๔๙] ฏกาย ปน ตตถ ห ปม หมวลาหกคพภ ปวสตวา ปจฉา สตตเม ทวเส หมวลาหกคพภโต โอรยห ฉพพณณรสวสสชชน สวณณกฏาเห ปตฏหนจ วตต๑ ตสมา อฏกถาย ปพเพนาปร น สเมตต วตต ฯ ต น คเหตพพ ฯ เหฏา อฏกถาย ห ภควา กร มหาปรนพพานมเจ๒ นปนโน ฯ เป ฯ สวณณกฏาเห ปตฏาตต อธฏาสต อมนา วจเนน ปม สวณณกฏาเห ปตฏาน วตต ฯ ตตถ ปตฏานกาเล จ มหาโพธ หมวลาหกคพภ ปวสตวา ตฏตต อธฏาสต อมนา ทตย หมวลาหกคพภ ปวสตวา าน วตต ฯ สตตเม ทวเส หมวลาหกคพภโต โอรยห สวณณกฏาเห ปตฏหนโต ปตเตห จ ผเลห จ ฉพพณณรสโย มจตต อธฏาสต อมนา สตตเม ๑. วตวาต ยตตตร ฯ ๒. มหาสททรหโต วณณนาปาโ ฯ

[ส.๙๖]

Page 91: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 91

ทวเส หมวลาหกคพภโต โอรยห สวณณกฏาเห ปตฏหตวา รสวสสชชนเมว ตตย วตต น สวณณกฏาเห ปตฏาน ตตย วตต ฯ สวณณกฏาเห ปตฏหนโตต สวณณกฏาเห อจลวเสเนว ปตฏหนโต น ปมเนว สวณณกฏาเห ปตฏหนโตต อตโถ คเหตพโพ ฯ เอว อธปปาเย คหเต ปพพาปร สเมต ฯ ฏกายจ สวณณกฏาเห ปตฏหนโตต ปทสส ปจฉา สวณณกฏาเห ปตฏหนโตต อตโถ วตโต โส น คเหตพโพ ฯ วคเต๑ วปปสนเนต ปททวย ลกขณกรยา ฯ ขนโธ จ สาขา จ ปสาขา จ ขนธสาขาปสาขา ปรปณณา ขนธสาขาปสาขา ยสส โส ปรปณณกขนธสาขาปสาโข ฯ ปาฏหารเยหต ปท สชานตาต ปเท กตตา ฯ สชานต ปตปปาโมชช ยสส โส สชานตปปตปปาโมชโช ฯ ตโตต ปจฉา ฯ [๑๕๐] อฏ จ ตรจฉกลานต๒ เอตถ จสทโท เทวตากลาน จ อมจจกลาน จาตอาทส โยเชตพโพ ฯ วชฌา จ สา อฏว ๑. วคตหมวลาหเกต วณณนาย สมาสปทวเสน ทสสต ฯ สเจวณณนาปาโ ยชเชยย วคคหมวลาหเกต ปท จกกวาฬคพเภต ปทสส วเสสน ภเวยย ฯ โยชนาปาโ เจ ปน ยชเชยย วคเตต ปทหมวลาหเกต ปทสส ลกขณกรยา ฯ อโภป ยชชนตต เม มต ฯ วปปสนเน จกกวาฬคพเภต เอตถ ปน นตถ ปหา ฯ ๒. วณณนาย ปน อฏ จ กาลงคกลานต เอตถ จสทโท โหต ฯ

[ส.๙๖...๙๘]

Page 92: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 92

จาต วชฌาฏว อคคนา อทฑฒาฏวต อตโถ ฯ อสสาต มหาโพธสส ฯ ชมพทปรชชสมปทานนต ชมพทเป รชชสส ทาน ฯ อตต อต วจเน ฯ วนธตวาตป๑ อตถ ฯ มหาโพธนา สมารฬหา มหาโพธสมารฬหา ฯ นาวา ปกขนตาต สมพนโธ ฯ ปสสโต ปสสโต มหาชนสสาต ปสสนเต ปสสนเต มหาชเน ฯ ...ชลถล- รกขาทสนนสสตาหต ...ชลถลรกขาทส นสสตาห วสนตาห๒ ฯ เทวตาหต ปท ปวตตตาต ปเท กตตา ฯ อตรสตรป สภาโว เอเตสนต อตรสตรปา ฯ ต วภตนต ต สมปตต ฯ มหาโพธมหา วโยโค มหาโพธวโยโค มหาโพธวโยเคน ทกขโต มหาโพธ- วโยคทกขโต ฯ อตตรทวารสมเปต ปท วตถสมนต ปทสส วเสสน๓ ฯ วตถสมนต ปจฉา กาตพพฏาเน ฯ สพพตาลาวจเรห ปรวโต สพพตาลาวจรปรวโต ฯ อตต อต วตวา ฯ ชาตสม- ปนนกลานนต ปท วจาเรสต ปเท กมม ฯ อถาต ปจฉา ฯ นกขมตวา ปท ปฏเปสต๔ ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ทกขณ- ทวารโตต ปท ปจธนสตเกต ปเท อปาทาน ฯ ธนต อาจรยธน อธปเปต ฯ ตจ ปกตหตเถน นววทตถปปมาณ ชยาย ปน อาโรปตาย จตหตถปปมาณนต วทนต ฯ าเนต ปท ปฏเปสต๔

๑. โปราณโปตถเก วนทตวาต ทสสต ฯ กนทตวาต วณณนาปาโ ฯ ๒. วสนตห ฯ ๓. อาธาโรต ภเวยย ฯ ๔. ปตฏเปสต วณณนาปาโ ฯ

[ส.๙๘...๑๐๐]

Page 93: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 93

ปเท อาธาโร ฯ [๑๕๑] กมปน ต านนต อาห ยตถาตอาท ฯ ยตถาต ยสม าเน ฯ นโรธสมาปตตนต กายจตตทรถวปสมนผลสมาปตต น จตตเจตสกาน นโรธสมาปตต ฯ ตสมนต ตสม าเน ปฏ- เปสต๑ ปเท อาธาโร ฯ ตลกภเต กตภมปรกมเม ราช... าเนต ปทตตย ตสมนต ปทสส วเสสน ฯ วจเนนาต ปท กตาต ปเท กรณ๒ ฯ ปมเมวาต ปม เอว ฯ กต ภมย ปรกมม ยสม ต กตภมปรกมม ฯ วสต เอตถาต วตถ ร โ วตถ ราชวตถ ราชเคหนต อตโถ ฯ ราชวตถสส ทวารโกฏโก ราชวตถทวารโกฏโก ฯ ตฏต เอตถาต ฐาน ฯ ราชวตถทวารโกฏกสส ฐาน ราช... าน ฯ [๑๕๒] กถนต ก ปฏเปส๑ ฯ ตานต ปท ชาตสมปนนกลานต ปทสส วเสสน ฯ เตสนต กลาน ฯ มหาโพธปปาฏหารยนต มหา- โพธยา๓ ปาฏหารย ฯ สชาโต ปสาโท เยส ตาน สชาตป- ๑. ปตฏาเปสต วณณนาปาโ ฯ ๒. ตตยาวเสสน ฯ ๓. อท อตถลงคก กต ฯ อสสาต มหาโพธสส มหาโพธนา สมารฬหา มหาโพธมหา วโยโค อจจาทนา ปรมวจเนน น สเมต ฯ ภเวยย วา ปน ทวลงคกเมต ฯ ตถาป รกข- สททวเสสนฏาเน ปลงโค กตตพโพ ฯ

[ส.๑๐๐]

Page 94: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 94

ปสาทาน ฯ อตถมเตต อตถ อเต คเต ฯ อเตต ปท ปตฏ- าตต๑ ปเท ลกขณกรยา ฯ ตนต ต ผล อทาสต ปเท กมม ฯ อตต อต วตวา ฯ มธรปสต เอตถ อวภตตโลโป๒ ฯ มหาโพธอาสนนฏาเนต มหาโพธยา๓ สมปฏาเน ฯ เตน วตต มหาวเส โพธยา๓สนนฏานมหต ฯ ฏกายมปน มหาโพธ๓ยา อาสนนฏาเนต ปาโ ทสสต ฯ กจาป ปาโ อสทโส ตถาป มหาโพธยา๓ สมปฏาเนต อธปปาโย คเหตพโพ ฯ ตโตต ตรณโพธรกขโต เอกนต ปเท อปาทาน ฯ โพธรกขนต ปท โรปยสต ปเท กมม ฯ มหาโพธนาต๔ ปท ปตฏ ตาต ปเท กตตา ฯ เอก ควกกพราหมณสส คามทวาเร โรปยสต สมพนโธ ฯ เอก ถปาราเมต หตถนาโค กตปาห ทวา โพธรกขฏ- าเน หตถสาลย ตฏตต เหฏา๕ วตเต ถปารามสส าเน โรปยส ฯ อสสรนมมานวหาเรต อนราธปรสส ทกขณทสาภาเค ปตฏ เต กสสปครวหาเร ฯ กสสปพทธรเปน อปลกขโต คร กสสปคร ฯ ปมเจตยฏาเนต อนราธปรสส ปรตถเม กตเจต- ยสส าเน ฯ กาชรคาเมต อทาน ต คาม กตรคาโมต วทนต ฯ [๑๕๓] ปตฏ เต มหาโพธมหต มหาโพธมห๔ ปตฏ เต ฯ ๑. ปตฏหต วณณนาปาโ ฯ ๒. มธรปสนต วณณนาปาโ ฯ ๓. อทมป อตถลงคก ฯ ๔. อทมปน ปลงคก ฯ ๕. พาหรนทานวณณนาย ๘๙ องเก ฯ

[ส.๑๐๐.๑๐๑]

Page 95: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 95

ปตฏ เตต ปท ปพพชตวาต ปเท ลกขณกรยา ฯ อถาต ปจฉา ฯ ตตถสสาต ตสม อมพงคณฏาเน อสส ร โ ฯ ตตถสสาต มหาเจตยฏาเน อสส ร โ ฯ อสสาต สาสนสส ฯ เอตถาต เอตสม กมเม ฯ เมฆวณณาภยสสาต ปท อมจจสสาต ปเท สมพนโธ๑ ฯ ปรเวณฏาเนต ปท กาเรตวาต ปเท อาธาโร ฯ มหา...กาเลต ปท กตาต ปเท อาธาโร๒ ฯ อชา...เชนาต ปท กตาต ปเท กตตา ฯ สพพตาลาวจเรต ปท ปโยเชตวาต ปเท กมม ฯ อตต อต วตวา ฯ ธรคคาโหต วนยคคหเณ อสสาหสส คาโห ฯ อตต มนสกาเรน ฯ สราชกา จาต สทโท สราชกา จ สปรสา จาต๓ โยเชตพโพ ฯ [๑๕๔] อถาต ตทา ฯ ภาสเต ฯ เป ฯ ทาเนต อายสมตา อรฏตเถเรน วนยนทาเน ภาสเต ฯ ปาฏหารเยสต อจฉรเยส ฯ วตตมาเนสต ปท ปกาเสสต ปเท ลกขณกรยา ฯ อรฏตเถโรต ปท ปกาเสสต ปเท กตตา ฯ ขณา...เถเรห ภกขหต ปททวย ปรวโตต ปเท กตตา ฯ ตท เห จาต จสทโท ขณาสวมหา- เถเรห จ ภกขห จาต โยเชตพโพ ฯ ปม...ทวเสต ปท ๑. เมฆวณณาภยสสาต ปท อมจจสสาต ปทสส ส าวเสสนนตเอว ภวตพพ ฯ ๒. กาลสตตม ฯ ๓. สราชกา จ ปรสาต วณณนาวจนอทเมว ยตต ฯ เอวจ ปน สราชกา จาต จสทโท ภกข จ ปรสา จาต โยเชตพโพต ภวตพพ ฯ

[ส.๑๐๐...๑๐๔]

Page 96: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 96

ปกาเสตต ปเท อาธาโร๑ ฯ ...กรณาทคณปรทปกนต ปท วนยปฏกนต ปทสส วเสสน ฯ อนสฏ กรานนต อนสาสนกราน ชนาน วปผนทตาต ปเท สมพนโธ ฯ กายกมมจ วจกมมจ กายกมมวจกมม กายกมมวจกมเมน วปผนทโต กายกมมวจ- กมมวปผนทโต กายกมมวจกมมวปผนทตสส วนยน กาย... วนยน ฯ พหนนต ปท วาเจตวาต ปเท กมม ฯ [๑๕๕] มหามหนทปปมขา อฏสฏ เตป โข มหาเถรา ธรคคาหา ตสม สมาคเม สมาคตา ปจเจกคณโน สพเพ เถรา ธมมราชสส สาวกา ขณาสวา วสปปตตา เตวชชา อทธโกวทา อทธส เฉกา อตตมตถ อภ าย ตวา ราชโน เทวานปยตสส- ราชาน อนสาสส มเหสโย เถรา อาโลก ทสสยตวาน อม มห โอภาเสตวา อคคกขนธา ว ชลตวา ปรนพพส ฯ เตสนต มหาเถราน ปรนพพานโตต ปเท สมพนโธ ฯ อปรภาเคต ปท อาเนสนต ปเท กาลสตตม ฯ อ เปต อปสทโท วตตตเถเร อเปกขต ฯ อนเตวาสกาต อรฏาทโย อนเตวาสกา ฯ ตสสทตต...ทโยต ปท อนเตวาสกา จาต ปทสส วเสสน ฯ จสทโท เตส เถราน อนเตวาสกา จาต โยเชตพโพ ฯ มหาอรฏตเถรสสาต ปท อนเตวาสกานนต ปเท สมพนโธ ฯ อาจรยปรมปราต ปท อาเนสนต ปเท กตตา ฯ ๑. กาลสตตม ฯ

[ส.๑๐๔.๑๐๕] 999

Page 97: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 97

อาจรยปรมปราต เอตถ๑ ปเมกวจน วา ฯ อสกมปต อปสทโท สมภาวน ฯ สต จ คต จ ธต จ สตคต- ธตโย อธมตตา สตคตธตโย เอเตสนต อธมตตสคตคต- ธตมนโต ฯ [๑๕๖] ตสมาต ปท ปร...ตพโพต ปเท เหต วน...นตถนต ปท ปร...ตพโพต ปเท สมปทาน ฯ ตตราต ตสม นทาน- วณณนาธกาเร ฯ วนย...ยาต วนยสส อคคหณาย ฯ หสทโท วตถารโชตโก ฯ ตทายตตาต เตน วนยปรยตตกสเลน อายตตา อธนา ฯ เนสนต กลปตตาน ฯ อาจาโร จ โคจโร จ อาจาร- โคจรา อาจารโคจเรส กสลตา อาจารโคจรกสลตา ฯ ปพ- พชชา จ อปสมปทา จ วตตจ อนวตตจ ปฏปตต จ อจารโคจรกสลตา จ ปพพชชา...กสลตา๒ อสสาต อเนน ปคคเลน สคตโตต ปเท กตตา ฯ สลกขนโธต สลสงขาโต คโณ ฯ โวหรตต วทต ฯ สหธมเมนาต สห ป ตตสกขา- ปเทน๓ ฯ สนคคหตนต ปท กรยาวเสสน ฯ เตนาห ภควาต ตสมา ปจเก องคตตรนกาเย ภควา อาห ฯ ๑. เอตนต วา อทนต วา ภวตพพ ฯ ๒. วณณนาย ปพพชชา อปสมปทา วตตานวตตปปฏปตต อาจารโคจรกสลตาต เอวปาเฏกกปทวเสน มททยต ฯ ๓. กตถจ โปตถเก สห การเณน วจเนนาตป อตถ ฯ

[ส.๑๐๕.๑๐๖]

Page 98: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 98

[๑๕๗] สวโร มล เอเตสนต สวรมลกา ฯ ปคคโลเวสนต ปคคโล ว เอส กสลธมมาน ฯ ทาย กสลธมเมห ทาตพพ ผล อาทยต คณหาตต ทายาโท ฯ วตตมป เหตนต ห สจจ วนโย ฯ เป ฯ วโมกโขต เอต วจน ปรวาเร ภควตา วตต ฯ เอต อนปาทา- ปรนพพาน อตโถ ปโยชน เอตสสาต เอตทตถา ฯ มนตนาต วนยปปฏพทธสสนทนา ฯ โสตาวธานนต โสเตน อวธาน สนนฏ- านกรณ ฯ เอตตาวตาต เอตตเกน วจนกกเมน ปกาสโตต ปเท ตตยาวเสสน กรณ วา ฯ ตตถาต ตสส มาตกาย วตตนต ปเท อาธาโร ฯ อต วจน มยา วตต ฯ ยถาธปปายนต อาจรยาน อธปปายานรป สวณณตาต ปเท กรยาวเสสน ฯ อต พาหรนทานโยชนา สมตตา ฯ [ส.๑๐๖.๑๐๗]

Page 99: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 99

[๑๕๘] อทานต ปท กรสสามต ปเท กาลสตตม ฯ ตสสาต เตนาต ปทสส ปฏนทเทโสต ปเท สมพนโธ ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ อตถโตต อปปนนอตถโต ฯ วจเนนาต ปท เวท- ตพโพต ปเท กรณ ปฏนทเทโสต ปเท วา ตตยาวเสสน ฯ อปรภาเค หตอาท วตถาโร ฯ ป าปน ปน ป ตต วนยสส ป ตต วนยปป ตต วนยปป ตตยา ยาจน วนยปป ตตยาจน วนยปป ตตยาจนสส เหต หตวา ภโต วนย...ภโต ฯ ตสมาต ปท เวทตพโพต ปเท เหต ฯ เอตถาต เตน สมเยนาตอาทวจเน ฯ ห สจจ ยตถ ยตถ าเน เตนาต ปท วจจต ตตถ ตตถ าเน ปพเพ วา ปจฉา วา อตถโต อปปนนอตถโต สทเธน เยนาต อมนา วจเนน ปฏนทเทโส กาตพโพต ยทท ย อท วธาน อย วธ สพพสมป วนเย ยตตต โยชนา ฯ ตตราต ตสสา ยถาวตตยตตยา ทปเน ฯ อต เอว เตนาต วจนสส อตโถ มยา วตโตต สมพนโธ ฯ [๑๕๙] สมเยนาต เอตถ วจเน วชชมาโน สมยสทโท วากจ- ภาเวน ทสสตต สมพนโธ ฯ ปนสทโท ปกขนตโร ฯ สมยสทโทต ปท ทสสตต ปเท กตตา ฯ ตถา หตอาท วตถาโร ฯ ต [ปา. ๑ ฯ ส.๑๐๘.๑๐๙]

Page 100: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 100

วจน ห สจจ ฯ อสสาต ปท อตโถต ปเท สมพนโธ ฯ เอวมาทสต ปท อตโถต ปเท อาธาโร ฯ อธาต อมสม าเน ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ อสสาต สมยสททสส ฯ ตสมาต ปท ทฏพโพต ปเท เหต ฯ เอตถาต เตน สมเยนาต ปเท ฯ อถาต นน ปจฉาม ฯ ภมมวจเนน นทเทโส กโตต สมพนโธ ฯ ตถา อกตวา อธ วนเย กสมา กโตต สมพนดธ ฯ อตสทโท อาหาต ปเท อากาโร ฯ อตถสมภวโต นทเทโส กโตต สมพนโธ ฯ [๑๖๐] กถ ปน อจจนตสโยคตโถ สมภวตต อาห ย หตอาท ฯ สมยนต ปท เทเสสต ปเท อจจนตสโยโค ฯ วหรณ ปฏปชชน วหาโร กรณาวเสน ปวตโต วหาโร กรณาวหาโร ฯ โส อตโถ ตทตโถ ตทตถสส ทปน ตทตถทปน๑ ฯ ตตถาต สตตนเต ฯ อธกรยต อาธารยต เอตถาต อธกรณ อธกรณ เอว อตโถ อธกรณตโถ ฯ ภวน ภาโว ฯ ลกขยต อเนนาต ลกขณ ฯ ภาโว เอว ลกขณ ภาวลกขณ ภาวลกขณ เอว อตโถ ภาวลกขณตโถ ฯ ตตถาต อภธมเม ฯ สารปตตาทหต ปท ทว เยโยต ปเท กตตา ฯ ต ต อตถ อเวกขย อปโยเคน ภมเมน อ ตร สตตาภธมเมส ๑. ตทตถโชตน...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๐๙...๑๑๑]

Page 101: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 101

สมโย เถเรห วตโต กรเณเนว โส สมโย อธ วนเย วตโตต สมพนโธ ฯ อตต อต คาถา ฯ วาสทโท ต สมยนต วาต โยเชตพโพ ฯ ต สมยนต ฯ เป ฯ เยนาต วา เอสาต๑ เอโส เภโท อภ...เภโท วจนมตเตน วเสโส ฯ สพพตถาต สพพสม ปเท ฯ เตสนต โปราณาน ฯ เตน สมเยนาต วจเน วตเตป ฯ อปสทโท อรจสจนตโถ ฯ [๑๖๑] อตถจาต จสทโท พทโธ ภควา จาต โยเชตพโพ๒ ฯ เวรชา ฯ เป ฯ เอตถ ปน วจเน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ วหรตต เอต วจน ฯ อวเสเสนาต ปท ทปนนต๓ ปเท ตตยาวเสสน ฯ อร...หาเรสต นทธารณ ฯ สมาคมน สมงโค อ ตเรน สมงโค อ ตรสมงโค อ ตรสมงโค อสส อตถต อ ตร- สมงค๔ อ ตรสมงคสส อ ตรสมงคภาวสส ทปน๓ อ ...ทปน ภาวปปธาโน สมงคสทโท ฯ อธาต อมสส าเน ฯ อรยาปเถสต นทธารณ ฯ อ ตรอรยาปเถน สมาโยโค อ ...โยโค อ ตรอรยาปถสมาโยคสส ปรทปน อ ...ทปน ฯ เตน ตสมา เวทตพโพต ปเท เหต ฯ ๑. วณณนาย อย เอสทโท อมสม ปโยเค เนว ยตโต อโต ปรสมยตโต ฯ โยชนา ปน เม ขมต ฯ ๒. กมท ฯ วณณนาย จสทโท นตถ ฯ ๓. ปร- ทปน อต วณณนาปาโ ฯ ๔. อ ตรวหารสมงค...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา. ๑ ฯ ส.๑๑๑]

Page 102: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 102

[๑๖๒] นเฬร...มเลต เอตถ วจเน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ อธาต มเลต ปเท ฯ นเฬรยกเขนาต ปท อธคคหตสสาต ปเท กตตา ฯ อธ...ตสสาต รกขตสส ฯ เอตถาต นเฬรปจมนทมเลต ปเท ฯ อถาต๑ ตทา ฯ ยท ตาว ฯ เป ฯ วหรตนต เอว กสสจ โจทนา ตตถ เตส เวรชายนตอาทปเทส สยาต สมพนโธ ฯ ภควา ตาว ปม เวรชาย ยท วหรต นเฬรปจมนทมเลต วจน อปาลตเถเรน น วตตพพ ภควา ตตถ นเฬรปจมนทมเล อถ ยท วหรต เวร- ชายนต วจน น วตตพพ ห สจจ อภยฏาเน๒ เตเนว สมเยน ตสม สมเย อปพพ อจรม วหรต ภควตา น สกกาต โยชนา ฯ เวรชาย วหรต นเฬรปจมนทมเลต เอต วจน เอว ภวตา โจทตากาเรน๓ ปณฑเตน น โข ทฏพพ มย สมป ฯ เป ฯ จนนต วจน นน อโวจมหา ฯ ตสมาต ปท วจจตต ปเท เหต ฯ อธาปต อมสม ปเทเส ฯ ยทท ย อท นเฬร- ปจมนทมล ฯ ตตถ นเฬรปจมนทมเล วหรนโต ภควา เวร- ชาย ฯ เป ฯ มเลต วจจตต โยชนา ฯ [๑๖๓] ตตถาต เตส ทวส กตตเนส นทธารณ ฯ กาเม สข กามสข กามสข เอว กามสขลลก ยทนตอาทสตเตน ๑. อถโขต วณณนาปาโฐ ฯ ๒. อภยตถาต วณณนาปาโ ฯ ๓. โจทนากาเรนาต ยตตตร ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๑๑.๑๑๒]

Page 103: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 103

สกตเถ ลกปปจจโย ฯ กามสขลลกสส อนโยโค กามส...นโยโค กามสขลลกานโยคสส ววชชน กาม...วชชน กาม...วชชเน อปาโย กาม...นปาโย ฯ กามสข...ปายสส ทสสน กาม...ทสสน ฯ อถวา กามสเข อลลนา ปวตตตต กามสขลลกา ตณหา ฯ ธมมเทสนาภโยค ทสเสตต สมพนโธ ฯ อโต ปเรสป เอเสว นโย ฯ ภควา หต ทฬหกรณ ฯ เตนาต ตสมา ฯ อสส ภควโต ฯ เอตถาต เวรชาย นเฬรปปจมนทมเลต ปททวเย ฯ [๑๖๔] มหตา ฯ เป ฯ สทธนต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ตตถาต ตสม ภกขสงเฆ อาธาโร ฯ ตสมาต ปท ทฏพโพต ปเท เหต ฯ เอเตนาต ปท ทสสตนต ปเท กรณ ฯ เอเตนาต ปจมตเตห ภกขสเตหต เอเตน วจเนน ฯ มหตา ฯ เป ฯ สทธนต ย วจน เถเรน วตต เอตถ วจเน ทสสต โหตต สมพนโธ ฯ ปรโตต ปท อาวภวสสตต ปเท อาธาโร ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ อสสาต ภกขสงฆสส คณมหตตนต ปเท สมพนโธ ฯ คเณห มหตต คณมหตต ฯ [๑๖๕] ตตถาต ทวส อตเถส นทธารณ ฯ อวธารณตเถน อตโถ เวทตพโพ ฯ นาสสาต อสส พราหมณสส น อโหส ฯ ปทปรเณน...มตตเมว เวทตพพนต สมพนโธ ฯ ปทพยชนาน สลฏโ ปทพยชนสลฏโ ปทพยชนสลฏสส ภาโว ปท- พยชนสลฏตา ปทพยชนสลฏตา เอว มตต ปท...มตต ฯ [ปา.๑ ฯ ส.๑๑๒...๑๑๔]

Page 104: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 104

มตตสทโท วเสสนวตตอตโถ ฯ เอวสทโท สนนฏานตโถ ฯ ฏกาย ปน ปทปรเณน ปทพยชสลฏตามตตเมวาต ปาโ ทสสต ฯ เวรชาย ชาโต เวรชาย ภโว เวรชา อสส นวาโสต เวรโชตป ปาโ ฯ อสสาต พราหมณสส ฯ มาตา- ปตหต ปท กตาต ปเท กตตา ฯ กตนามวเสนาต ปท วจจตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ อยนต พราหมโณ ฯ อทเมว หต ห สจจ อทเมว พราหมโณต วจน ฯ ชาต... ณานนต ปท นรตตวจนนต ปเท กมม ฯ ชาตโต พราหมณา ชาตพราหมณา ฯ นรตตวจนนต วาจกวจน ฯ พาหรปาปตตาตป อตถ พาหเร กตปาปตตาต อตโถ ฯ พาหเร ปาปา กตา เอเตหต พาหรปาปา พาหรปาปาน ภาโว พาหรปาปตต ฯ [๑๖๖] วตต เหตนต ห สจจ เอต วจนทวย ธมมปเท ภควตา วตต ฯ เตนสสาต ตสมา อสส ภควโต ฯ ยถาภจจ- คณาธคตนต ยถาภตคเณน อธคต ฯ ยถาภตเมว ยถาภจจ สกตเถ ณยปปจจโย ฯ ยทท ย อท สมโณต นาม เอต นามนต สมพนโธ ฯ อนสสวน อนสสโว ส สวเน อนปพโพ ฯ อนสสโว เอว อตโถ อนสสวตโถ ฯ พราหมณาน ชาต เอเตสนต พราหมณชาตกา ฯ วตตมป เหตนต ห สจจ เอต วจน ธมมปเท วตตมป ฯ อปสทโท อตตนา วตตวจน อเปกขต ฯ ตสมาต ปท ทฏพโพต ปเท เหต ฯ เอตถาต ปท ทฏพโพต [ปา.๑ ฯ ส.๑๑๔-๑๑๕]

Page 105: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 105

ปเท อาธาโร ฯ สากยปตโตต๑ อท วจน ฯ อจจา จ ต กลจาต อจจากล อจจาสทโท เอโก สททวเสโส ฯ อจจา- กลสส ปรทปน อจจากลปรทปน ฯ สทธา...ทปนนต สทธา ปพพชตภาวสส ปกาสน ฯ ปรหาน๒ เอว ปารช สกตเถ ณยปปจจโย ฯ ปารช เนาต ปท อนภภโตต ปเท กตตา ฯ ตโตต สกยกลา ปพพชโตต วจนโต ปร เวรชาย วหรตต- อาท วจน ฯ วตโต อตโถ เอตสสาต วตตตถ ฯ ต โข ปนาต ปเท วชชมาน อปโยควจน อตถ...นตเถ วตตต ฯ วจจต อเนนาต วจน อปโยคสส กมมสส วจน อปโยควจน ฯ กลยาเณน สมนนาคโต กลยาโณ ตทธตวคคโห ฯ [๑๖๗] อตป ฯ เป ฯ ภควาตอาทสต ปท โยชนาต ปเท อาธาโร ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ อมนา จ อมนา จาต ปท อตต ปทสส ววรณ ฯ อทานต ปท กรสสามต ปเท กาลสตตม ฯ วนยธรานนต ปท โกสลลตถ จตต...นตถนต ปททวเย สมพนโธ ฯ วนย...รมเภต วนยสวณณนาย อาทมห ฯ วนย...รมเภต ปท สมปหสนตถนต ปเท อาธาโร ฯ กถายาต ปท สมปหสนาต ปเท กรณ ฯ ตสมา โส ภควา ฯ เป ฯ รหนตอาท ย วจน ปาลย วตต ตตถ ตสม วจเน วนจฉโย เวทตพโพต สมพนโธ ฯ ๑. อย สกกฏานโลมโก ฯ สกย...อต สทธปาโ ฯ ๒. ปรชาน ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๑๕]

Page 106: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 106

ตสมาต ปท เวทตพโพต ปเท เหต ฯ อารกาหตอาท วตถาโร ฯ อารกาต ปทสส ววรณ สวทรวทเร โตต ฯ วทธสตตตาต ปท โตต ปเท เหต ฯ อตสทโท อารกตตาต ปเท สมานตโถ ฯ เต จาเนนาต เต กเลสารโย อเนน ภควตา ฯ ยเจตนต ปท สสารจกกนต ปทสส วเสสน ฯ อวชชา...นาภ ป า... ราร ชรา...เนมต ปทตตย สสารจกกนต ปทสส วเสสน ฯ [๑๖๘] อวชชา จ ภวตณหา จ อวชชภวตณหา อวชชา- ภวตณหา เอว อวชชาภวตณหามย สกตเถ มยสทโท ฯ อวชชา...มย นาภ เอตสสาต อวชชา...นาภ ฯ ป าทอภ- สงขารา อารา เอตสสาต ป าท...ราร ฯ ชรามรณ เนม เอตสสาต ชรามรณเนม ฯ ตโย ภวา ตภว ตภโว๑ เอว รโถ ตภวรโถ ฯ นตถ อาท เอตสสาต อนาท อาทรหโตต อตโถ ฯ อนาท จ โส กาโล จาต อนาทกาโล อนาทกาล ปวตตตต อนาทกาลปปวตต ฯ ตสสาต สสารจกกสส อราต ปเท สมพนโธ ฯ อเนนาต ภควตา เตนาตป อตถ ปตฏาย คเหตวา หตาต ปทตตเย กตตา ฯ ตสสาต สสารวฏฏสส ฯ อวชชา นาภ ฯ กสมา ฯ มลตตา อวชชาย ฯ ตตถาต อวชชาทส นทธารณ ฯ อรปภเว ปฏสนธว าณนต สมพนโธ ฯ ตตเถวาต รปภเว ฯ อธาต ๑. ตภว ฯ

[ปา. ๑ ฯ ส.๑๑๕.๑๑๖]

Page 107: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 107

โลเก ฯ อตต อต มนสกตวา ฯ กาม...จจยาต ปท จรตต ปเท เหต ฯ ตตถสสาต ตตถ อปาเย อสส ปคคลสส ฯ กมมนพพตตาต กมมโต นพพตตา ฯ ตตถาต สคเค ฯ [๑๖๙] เอวนต อนนตเร วตตนเยน ปรคคเหต ปเท ตตยา- วเสสน ฯ สงขารา เหตสมปปนนาต เอตถ อตสทโท ทสสต โส น ยตโต ฯ อตต เอว วตตนเยน ฯ ปจจปปนเน ปวตต- าณ ทสเสตวา อทธทวเย๑ ปวตต าณ ทสเสต อตตมป อทธานนตอาท วตต ฯ อทธานนต ปท อวชชาตอาทปทสส วเสสน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ เอเตน นเยนาต อวชชาย วตตนเยน ฯ ตตถาต ปฏจจสมปปาทงเคส นทธารณ ฯ เอตถาต จตส สงเขเปส นทธารณ ฯ เอตถาต ปรมสงเขเป คหตาต ปเท อาธาโร ฯ อตต ตสมา ฯ เอตถาต สงขาราทส นทธารณ ฯ เอโกตต เอตถ อตสทโท สมาปนโน ฯ อต วตตปปกาเรน ภควา เอต ปฏจจมปปาท ชานาต ฯ ต ชานน าณ นาม ฯ เตสต อวชชาทธมเมส ฯ [๑๗๐] ปชาวเสเส จาต ปท อรหตต ปเท กมม ฯ เตเนวาต ตสมา ปชารหตตา ฯ ตถาคเต อปปนเน เย เกจ ฯ เป ฯ มนสสา สนต เต เทวมนสสา อ ตถ าเน ปช น กโรนตต สมพนโธ ฯ ตถา หตอาท ทฬหกรณ ฯ พมพ...ทโย ปเชสนต ๑. อทธาทวเย อทธานทวเยต วา ภวตพพ ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๑๖...๑๑๙]

Page 108: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 108

สมพนโธ ฯ อททสส วสสชเชตวาต ปททวย ปตฏาเปสต ปเท ปพพกาลกรยา๑ ฯ ปชาวเสสานนต ปท วาโทต ปเท กมม ฯ ปณฑตมานโนต ปณฑตส โน ฯ เอตถาท อมสม ปเทเส สงคหคาถา โหต ฯ [๑๗๑] สพพธมมานนต ปท พทธตตาต ปเท กมม ฯ เอเกกปททธาเรนาต ปท พทโธต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอเตเนว นเยน โยเชตพพานต สมพนโธ ฯ ตตราต ชรามรณาทส ฯ อตต อต วจน มยา วตต ฯ [๑๗๒] ตตถาต วชชาจรเณส นทธารณ ฯ ภยเภรวสตเตต มชฌมนกาเย มลปรยายวคเค ภยเภรวสตเต ฯ อฏ อมพฏ- สตเต วตตนเยน เวทตพพาต สมพนโธ ฯ อฏ อมพฏสตเตต ทฆนกาเย สลกขนธวคเค อมพฏสตเต ฯ ห สจจ อรยสาวโก เอเตห ธมเมห อมต ทส ยสมา จรต คจฉต ตสมา อเมเยว ปณณรส ธมมา จรณนต ภควตา วตตาต โยชนา ฯ วตถาโร เวทตพโพต สมพนโธ ฯ เตนาต ตสมา ฯ ตตถาต วชชาจรณ- สมปทาส นทธารณ ฯ วชชาสมปทาต ปท ตาต ปเท กตตา ฯ จรณ ฯ เป ฯ กต ปเรตวา ฐตาต สมพนโธ ฯ โสต โส ภควา นโยเชต ฯ เตนสสาต ตสมา อสส ภควโต ฯ วชชาจรณ- วปนนาน วชชาจรเณห อสมนนาคตาน ปคคลาน สาวกา อตตน- ๑. อททสสาต ปท กรยาวเสสน น ปพพกาลกรยา ฯ

[ปา. ๑ ฯ ส.๑๑๙...๑๒๑]

Page 109: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 109

ตปาทโย วย ยถา เอว อสส ภควโต สาวกา ทปปฏปนนา โน โหนตต โยชนา ฯ [๑๗๓] โสภน คมน อสสาต โสภนคมโน ตสส ภาโว โสภนคมนตต ฯ ตจา คมน ฯ ก ปน ตนต ปจฉา ฯ เตน เหต ห สจจ เอโส ภควา เตน คมเนน มคเคน ฯ เอสาต ภควา ฯ อมต นพพานนต ปททวย านนต ปทสส สรป ฯ สมตตส...ปรตายาต ปท สมมาปฏปตตยาต ปทสส วเสสน ฯ ตตราต ปท สาธกาต ปเท อาธาโร ฯ ตตราต ตสส วาจาย กาล ต ปเท อาธาโร ฯ วาจายาต ปท เวยยากรณายาต ปเท กมม ฯ เวยยากรณายาต กถนาย กาล ต ปเท สมปทาน ฯ คทน กถน คโท วจน สมมา คโท อสสาต สมมาคโท สมมาคทสส ภาโว สมมาคทตต ฯ [๑๗๔] วทโต โลโก อเนนาต วทตโลโก วทตโลกสส ภาโว วทตโลกตต ฯ โส หต วตถาโร ฯ ยตถาต ยสม โลกสสนเต ฯ นาห วทามต สมพนโธ ฯ ต โลกสสนต ฯ คมเนนาต กายคมเนน ฯ น จาห วทาม ฯ อปปตวา วาต โลกสสนต อปปตวา เอว ฯ อห ป าเปม ว าเปม ฯ กเฬวเรต๑ ปท ป าเปมต ปเท อาธาโร ฯ โลกสมทยจ ฯ เป ฯ ปฏปท ป าเปม ฯ ๑. กเลวร อต อทาน สนนฏาน ฯ กเลพร อตป อตถ ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๒๑...๑๒๓]

Page 110: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 110

โลกสส อนโต คมเนน กทาจน ปคคเลน น ปตตพโพ โลกสส อนต อปปตวา ทกขา ปโมจน น จ อตถ ตสมา โลกวท สเมโธ โลกนตค วสตพรหมจรโย สมตาว อ าตาว๑

โลกสส อนต ญตวา อม โลก ปรจ โลก นาสสตต โยชนา ฯ นาสสตต น ปฏเต ฯ [๑๗๕] ตตราต ตส โลเกส ฯ เอตถาต สหสสจกกวาเฬ ฯ เตต ตว ฯ วโสต อจฉา ฯ ตมปต ตวธมป โลก ฯ ตถา หต ต วจน ห สจจ ฯ อสสาต อเนน ภควตา วทโตต ปเท กตตา ฯ เอสาต เอโส ภควา ชานาต ฯ อสสาต อเนน ภควตา วทโต ฯ ยถา จ สตตโลโก ภควตา วทโต เอว โอกาสโลโกป ภควตา วทโตต สมพนโธ ฯ ตถา เหสาต วตถาโร ฯ ต วจน ห สจจ เอโส ภควา อนนเตน พทธ าเณน อเวทต สมพนโธ ฯ เอก จกกวาฬ อายาม ฯ เป ฯ ป าสจ โยชนาน โหตต สมพนโธ ฯ จกกวาฬนต ปท โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ อายามโต จ ...รโต จาต ปททวย ทวาทส...สสานตอาทส ตตยาวเสสน ฯ ทวาทส ฯ เป ฯ โยชนานต ปทาน โหตต ปเท วกตกตตา ฯ ปรกเขปโต ปมาณ วจจตต สมพนโธ ฯ [๑๗๖] จกกวาฬสส สพพ ปรมณฑล ฉตตส สตสหสสาน ทส เจว สหสสาน อฑฒฑฒาน สตาน จ โหตต โยชนา ฯ ๑. สมตา วญาตาต วณณนาวจน ฯ จตกกงคตตเร ปน สมตาว ญตวาต ทสสต ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๒๓.๑๒๔]

Page 111: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 111

ปรมณฑลนต ปท โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ สตสหสสาน สหสสาน สตานต ปทตตย โหตต ปเท วกตกตตา ฯ ตตถาต จกกวาเฬ ฯ ตตถาต ปท วสนธราต ปเท อาธาโร ฯ เทว๑ สตสหสสาน จตตาร นหตาน จ ยาน โยชนาน อตถ เอตตก ปมาณ พหลตเตน พหลภาเวน อย วสนธรา สงขาตา ปณฑเตห กถตาต โยชนา ฯ เอตตกนต ปท สงขาตาต ปเท กรยาวเสสน ฯ พหลตเตนาต ปท สงขาตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ จตตาร สตสหสสาน อฏเว นหตาน จ ยาน โยชนาน อตถ ตสสา เอว วสนธราย สนธารก ชล เอตตก ปมาณ หตวา พหลตเตน วาเต วาตสส อปร ปตฏ ตนต โยชนา ฯ ตสสาป ชลสส สนธารโก มาลโต นว สตสหสสาน สฏ - เจว สหสสาน นภ อคคโต โลกสส เอสา สณ ตต โยชนา ฯ นว สตสหสสาน สฏ เจว สหสสานต ปททวย อคคโตต ปเท อจจนตสโยโค ฯ [๑๗๗] เอตถาต จกกวาเฬ สเนร ปพพตตตโมต ปเท อาธาโร ฯ สเนร ปพพตตตโม โยชนาน จตราสตสหสสาน มหณณเว อชโฌคาโฬห สเนร ปพพตตตโม ตาวเทว อจจค- คโตต โยชนา ฯ โยชนานนต ปท จตราสตสหสสานต ปเท สมพนโธ ฯ ๑. ทเวต วณณนาปาโ ฯ ฉนทานรกขนวเสน โส ว ยตโต ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๒๔.๑๒๕]

Page 112: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 112

ตโตต ปท อปฑฒปฑเฒนาต ปเท อปาทาน อป... เฒนาต ปท ปมาเณนาต ปทสส วเสสน ปมาเณนาต ปท อชโฌ...คคตาต ปเท ตตยาวเสสน ยถากมนต ปท อชโฌ... คคตาต ปเท กรยาวเสสน ฯ อชโฌคาโฬห จ อคคตา จ อชโฌคาโฬหคคตา๑ ฯ อชโฌ...คคตา ทพพา นานา...ตตตาต ปทตตย มหาเสลาต ปทสส วเสสน ฯ ยคนธโร คร ฯ เป ฯ อสสกณโณ คร อต สตต พรหา เอเต มหาเสลา มหาราชาน อาวาสา เทวยกขนเสวตา ปรก- ขปนวเสน สเนรสส สมนตโต ตาต โยชนา ฯ หมวา ปพพโต โยชนาน ปจสตาน อจโจ หมวา ปพพโต อายตวตถโต โยชนาน ตณ สหสสาน หมวา ปพพโต จตรา- สตสหสเสห กเฏห ปฏมณฑโต โสภโตต โยชนา ฯ อายาม- วตถโตตป ปาโ ฯ [๑๗๘] ยสสา ชมพยา อานภาเวน ชมพทโป ปกาสโต ตปจ(๒) ...ปรกเขปา ปณณรสโยชนปปมาณปรณาหา นควหยา รกขา- ภธานา สา ชมพ ป า...ยามา สมนตโต สตโยชนวตถณณา ตาวเทว จ อคคตาต โยชนา ฯ ขนโธ จ สาขา จ ขนธสาขา ป าส โยชนาน ขนธสาขาน อายาโม เอตสสาต ป าส- ๑. อชโฌคาฬหคคตาต วณณนาปาโ ฯ ๒. ตห คณตา ปจ อต นพพจน ตสมา ววรต ปณณรส...อต ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๒๕.๑๒๖]

Page 113: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 113

โยชนกขนธสาขายามา ฯ จกกวาฬสลจจโย เทว อสตสหสสาน จ๑ มหณณเว อชโฌ- คาโฬห ตาวเทว อจจคคโต ต สพพ โลกธาต ปรกขปตวา อย จกกวาฬสลจจโย โตต โยชนา ฯ ตตถาต ตสส โลกธาตย จนทมณฑลนตอาทส อาธาโร ฯ เอกเมโกต เอกเอโก มกาโร อาคโม ฯ เอตถาต โลกธาตย มหาทโปต ปเท อาธาโร ฯ ปจสตปจสตาน๒ ปรตตทปา จ๓

ปรวารา เอตสสาต ปจ...ปรวาโร ฯ ตนต ปท เอกจกก- วาฬนต ปทสส วเสสน ฯ เอก จกกวาฬ เอกา โลกธาต นาม ฯ [๑๗๙] วตถาโร สตตสส วตถาโร เวทตพโพ ฯ จสทโท อคค...ทน จ คาถาโย จาต โยเชตพโพ ฯ ตตถาต ปรส- ทมมสารถต วจเน ฯ ภควตา ตรจฉานคตา ปรสาป๔ ฯ เป ฯ หตถต เอวมาทโย ทมตาต สมพนโธ ฯ นตถ วโส เอเตสนต นพพสา ฯ มนสสปรสาป สจจก...ทนตาทโย ภควตา ทมตา ฯ วนยนปาเยหต ปท ทมตาต ปเท กรณ ฯ เอตถาต วนตา วจเตรห วนยนปาเยหต เอตสม อตเถ วตถาเรตพพนต ปเท ๑. อย จสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ ๒. ...ปจสตาต ภวตพพ ปจสตา ภกขต วจเน วย ฯ ๓. อย จสทโท น อจฉตพโพ ฯ ๔. ตรจฉานปรสาปต วณณนาปาโ ฯ

[ปา. ๑ ฯ ส.๑๒๖.๑๒๗]

Page 114: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 114

อาธาโร ฯ ห สจจ ยถา เอกปลลงเกเนว นสนนา พทธา อฏ ฯ เป ฯ ธาวนต ตถา ภควา ปรสทมเม สาเรต ตสมา ภควา อนต... ...สารถต วจจตต โยชนา ฯ เอตถาต ปรสทมเน ฯ [๑๘๐] เขมนตภมนต เขมภม ฯ เอตถาต ปจฉมตเถ ฯ ภพพปคคล...วเสน จ วตต ฯ ภควา ปน สตถาเยว นาม ฯ เตปต ตรจฉานคตา ฯ อปสทโท อเปกเข ฯ เอตถาต ตรจฉานคตาน สตถภาเว ฯ ภควตตอาท วตถาโร ฯ ตตถาต ตาวตสภวเน ฯ นมตตคคาหาต ปท ป ตราต ปเท อปาทาน ฯ อตถสสาต ปท ว าปนตถนต ปเท กมม ว าปนต- ถนต ปท วตถาเรตพโพต ปเท สมปทาน ฯ ตตถาต จตส นาเมส ฯ น สกกสนต... เทวตาวเสเสห กต ฯ วตตมปเจตนต๑ ภควาต เนต ฯ เป ฯ ยทท ภควาต เอต วจน ธมมเสนาปตนา มหานทเทเส วตต ฯ ยคณ ฯ เป ฯ นามนต ภควาต เอต นาม เยห คณนมตตภเตห ชาต เตส คณาน ปกาสนตถ สงคตการา อม คาถ วทนต ฯ เย คณา ยคณา นคคหตาคโม ฯ ยคณาน จ ตาน นมตตาน จาต ยคณนมตตาน ยคณนมตเตห ชาต ยคณเนมตตก๒ ฯ าเยหต ปท สภาวตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สภาวโต อตตา อเนนาต ๑. วตเต เจตนต อปสททรหต วณณนาวจน ฯ ๒. ยคณเนมตตกนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๒๗...๑๓๐]

Page 115: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 115

สภาวตตโต ฯ เอตถาต คาถาย ปทานนต ปเท อาธาโร ฯ [๑๘๑] ตตถาต ตสส คาถาย วนจฉโย เวทตพโพ ฯ คเหตวาต ปท วจจตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ สททนเยน วาต สทท- สตเถส อาคตนเยน คเหตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ปกขปน ปกเขโป ปกเขโป เอว ลกขณ ปกเขปลกขณ ปโสทราทส ปกเขปลกขณ ปโสทราทปปกเขปลกขณ กรณ- ลกขณนต อตโถ ฯ คเหตวา วจจตต สมพนโธ ฯ ทาน...ปารปปตตนต ...มตถกปปตต ฯ ทานสลาทปารมปตตนตป อตถ ฯ อสสาต ภควโต ฯ อตต วจน ปณฑเตน าตพพ ฯ ยสมาต ปท อภชต ปเท กรยาปรามสน ฯ [๑๘๒] โลโภ จ โทโส จ โมโห จ วปรตมนสกาโร จ อหรกจ อโนตตปปจ โกโธ จ อปนาโห จ มกโข จ ปฬาโส จ อสสา จ มจจฉรยจ มายา จ สาเถยยจ ถมโภ จ สารมโภ จ มาโน จ อตมาโน จ มโท จ ปมาโท จ ตณหา จ อวชชา จ โลภโทส...ตณหาวชชา ฯ อกสลมลาน จ ทจจรตาน จ กเลสา จ มลาน จ วสมาน จ ส า จ วตกกา จ ปปจา จ อกสล...ปปจา ตวธา จ เต อก...ปปจา จาต ตวธา...ปปจา ฯ วปรเยสา จ อาสวา จ คณา จ โอฆา จ โยคา จ [ปา. ๑ ฯ ส.๑๓๐.๑๓๑]

Page 116: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 116

อคตโย จ ตณหา จ อปาทานา จ วปร...ปาทานา จตพพธา จ เต วปรเยส...ปาทานา จาต จตพพธ...ทานา ฯ เจโตขลา จ วนพนธา จ นวรณาน จ อภนนทนา จ เจโต...นนทนา ปจ จ เต เจโต...นนทนา จาต ปจเจโต...นนทนา ฯ ววาทมลา จ ตณหากายา จ ววาท...กายา ฉ จ เต ววาท...กายา จาต ฉว...กายา ฯ โลภโทสโมห...ตณหาวชชา จ ตวธากสล...ปปจา จ จตพพธ...ทานา จ ปจเจโต...นนทนา จ ฉววาท...กายา จ สตตานสยา จ อฏมจฉตตา จ นวตณหามลกา จ ทสากสลกมมปถา จ ทวาสฏ ทฏ คตาน จ อฏสตตณหาวปรตาน จ โลภโทส...วปรตาน ทวนโท ฯ โลภโทส...วปรตาน ปเภโท โลก...เภโท ฯ ทรถสงขาโต ปรฬาโห ทรถปรฬาโห สพเพส สตตาน ทรถปรฬาโห สพพทรถปรฬาโห ฯ กเลสาน สตสหสสาน กเลสสตสหสสาน ฯ สพพทรถปรฬาหกราน จ ตาน กเลสสตสหสสาน จาต สพพทรถปรฬาหกกเลสสสตสหสสาน ฯ โลภโทสโมห...วปรตปปเภทาน จ ตาน สพพทรถ... สหสสาน จาต โลภโทสโมห...สหสสาน ฯ กเลโส จ ขนโธ จ อภสงขาโร จ มจจ จ เทวปตโต [ปา.๑ ฯ ส.๑๓๑]

Page 117: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 117

จ กเลส...ปตตา กเลส...ปตตา จ เต มารา จาต กเลส...มารา ปจ จ เต กเลส...มารา จาต ปจก ...มารา ฯ ปรสสยานนต ปท ภคคตตา อต ปเท กมม ฯ เอตถาต เอตสม ปเทเส ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ [๑๘๓] อสสาต ภควโต ฯ ภคคโทสตาย...สมปตต ทปตา ฯ โลก...กานนต ปท พหมตาต ปเท สมพนโธ กตตา วา ฯ พหมตภาโว ทปโต ฯ พหมตภาโว พหมานตภาโว อาทรย- ภาโว ฯ คห...เตหต ปท อธคมนยตาต ปเท กตตา ฯ อธคมนยตา ทปตา ฯ ฏกาย ปน อภคมนยตาต ปท ทสสต ฯ จสทโท ปฏพลภาโว จาต โยเชตพโพ ฯ เตส คหฏ- ปพพชตาน กายจตตาต ปเท สมพนโธ ฯ กาย...ยเนต ปท ปฏพลาต ปเท อาธาโร ฯ ปฏพลภาโว ทปโต ฯ อาม...เนหต ปท อปการตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อปการตา ทปตา ฯ โลก...เขหต ปท ส โชนาต ปเท สหโยโค ฯ จสทโท อปการตา จ ส โ...สมตถตา จาต โยเชตพโพ ฯ [๑๘๔] ยสมาต ปท อตถต ปเท กรยาปรามสน ฯ จสทโท วตตพพนตรสมจจโย ฯ อสสรย จ ธมโม จ ยโส จ สร จ กาโม จ ปยตโต จ อสส...ปยตตา ฯ จสทโท วากยา- รมโภ อสส ภควโต ฯ อสสรย อตถ ฯ อณมา ฯ เป ฯ [ปา.๑ ส.๑๓๑]

Page 118: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 118

ปร อสสรย อตถ ฯ อณโน ภาโว อณมา ฯ ลงฆโน ภาโว ลงฆมา อณวา- ภมพโมต สตเตน ภาเว อเม ฯ โลกตตเย พยาปโก โลกตตยพยาปโก ฯ ยถาภตาน เอว ยถาภจจาน ยถาภจจาน คณาน ยถาภจจคณาน ยถาภจจ- คเณห อธคโต ยถา...คโต ฯ รปกายสส ทสสน รปกายทสสน รปกายทสสเน พยาวโฏ รป...วโฏ รปกายทสสนพยาวโฏ จ โส ชโน จาต รป...ชโน ฯ นยนจ มโน จ นยนมนาน ฯ รปกายทสสน- พยาวฏชนสส นยนมนาน รป...มนาน รปกาย...มนาน ปสาโท รป...ปสาโท รปกาย...ปสาทสส ชนน รป...นน รปกาย...ชนเน สมตถา รป...สมตถา ฯ สพพกาเรน ปรปรา สพพาการปรปรา ฯ องโค จ ปจจงโค จ องคปปจจงคา สพเพ องคปปจจงคา สพพงคป- ปจจงคา สพพงคปปจจงคาน สร สพพง...สร ฯ ย ย อตตหต ปรหตนต สมพนโธ ฯ เอเตน ภควตา อจฉต ปฏ ตนต ปเท กตตา ฯ ตสส อตตหตปรหตสส ฯ อภนปผนนตตาต ปท ส โตต ปเท เหต ฯ อจฉโต อตโถ อจฉตตโถ อจฉตตโถ นปผตต อจฉ... นปผตต อจฉตตถนปผตต อต ส า อจฉ...ส า [ปา.๑ ฯ ส.๑๓๑]

Page 119: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 119

อจฉ...ส า เอตสสาต อจฉต...ส ฯ สพโพ โลโก สพพโลโก สพพโลกสส คร สพพโลกคร สพพโลกครโน ภาโว สพพ...ภาโว สพพโลกครภาวสส ปตต สพพ...ปตต สพพโลกครภาวปปตตยา เหตภโต สพพ... ภโต๑ ฯ วาสทโท ...ธมโม วา ยโส วา ...สร วา กาโม วา ปยตโต วาต โยเชตพโพ ฯ ตสมาต ปท ยตตตตาต ปเท เหต ฯ ยตตตตาต ปท วจจตต ปเท เหต ฯ [๑๘๕] เภเทหต ปท วภตตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สพพ- ธมเมต ปท วภตตวาต ปเท กมม ฯ เสสเทสป เอเสว นโย ฯ ยสมา จ เอส ภควา ภชต สมพนโธ ฯ ทพพ...วหาเรต ปท ภชต ปเท กมม ฯ อ เ จาต จสทโท ...วหาเร จ ...วเวเก จ ...วโมกเข จ ...มนสสธมเม จาต โยเชตพโพ ฯ [๑๘๖] ตตถาต สเทวกวจนาทส นทธารณ ฯ เอตถาต ปจส ปเทส นทธารณ ฯ ทวห ปเทห คหโต ฯ ปชาวเสนาต ปท คหโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สสส...เณน จ มนสสโลโก คหโตต สมพนโธ ฯ จต...เสนาต ปท คหโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ วาสทโท มนสสโลโก วาต โยเชตพโพ ฯ อวเสส...โลโก วา คหโตต สมพนโธ ฯ เอตถาต สเทวกนต- ๑. ...ภาวปปตต...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑ ฯ ส.๑๓๑..๑๓๓]

Page 120: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 120

อาทวจเนส นทธารณ ฯ สเทว...เนนาต ปท ปรจเฉทโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อกก...ทโตต ปท สจฉกตภาวนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สาเวนโตต ปท กตตสทโทต ปทสส วเสสน ฯ ตโตต ตสมา สยาต ปเท เหต ฯ มาโร ฯ เป ฯ กโตต เอว เยส ปคคลาน วมต สยาต สมพนโธ ฯ โสป มาโร เอเตน ภควตา ฯ วธมนโต กตตสทโท อพภคคโต ฯ พรหมา ฯ เป ฯ กโตต เยส วมต สยา ฯ อถาต อนนตร ฯ อปาทายาต ปท ปรจเฉทาต ปเท วเสสน ฯ อกก...เสนาต ปท สจฉกตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอตถาต สเทวกนตอาทปเทส ฯ [๑๘๗] สย ฯ เป ฯ เทตต เอตถ ปน วจเน วนจฉโย ฯ ปเรห อเนยโย อปรเนยโย อยตตตถสมาโส ฯ เอเตนาต สจฉกตวาต ปเทน ฯ อนมานาทน ปฏกเขโป อน...กเขโป ฯ [๑๘๘] หตวาป ฯ เป ฯ สขนต อนตตร วเวกสข หตวาป ปสทโท อชหตวาต าเปต ฯ ตจาต ธมม ฯ เอกคาถาป หตอาท วตถาโร ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ หสทโท วตถาร- โชตโก ฯ สม...ธมมสสาต ธมมสส สพพภาเคห สนทรตตา ฯ นพพาเนนาปต อปสทโท น เกวล ยถาวตต ปรโยสานเมวาต าเปต ฯ สยยมาโน จ เอโส ธมโม อาวหต ฯ ปฏปชชยมาโน เอโส สาสนธมโม อาวหต ฯ ตถา ปฏปนโน เอโส สาสนธมโม อาวหต ฯ ปฏปตตผเลต ปฏปตตยา ผเล นฏ เตต ปเท [ปา.๑ ฯ ส.๑๓๓...๑๓๕]

Page 121: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 121

ลกขณวนต ฯ นฏ เตต ปท อาวหนโตต ปเท ลกขณกรยา ฯ [๑๘๙] สาตถ...นนต เอวมาทส ปน วจเนส วนจฉโย ฯ ปกาเสตต ปทสส ววรณ นานานเยห ทเปตต ฯ ตจาต สาสนมคคพรหมจรย สาตถ สพพยชนนต สมพนโธ ฯ ตจาต ปท ปกาเสตต ปเท กมม ฯ วเสเสน อตตน สโนต พนธต ญาณนต วสโย อารมมณ ฯ อตถปปฏภานปปฏสมภทาย วสโย อตถ...สโย ฯ ธมมนรตตป- ปฏสมภทาน วสโย ธมม...สโย ฯ ปณฑตเวทนยโต ปรกขก...ทก ต พรหมจรย อต ตสมา ต พรหมจรย สาตถนต สมพนโธ ฯ ปณฑเตห เวทนย ชานตพพ ปณฑต...นย ฯ สททหตพพนต สทเธยย ฯ อภาวโตต ปท ปรปณณาต ปเท เหต ฯ อภาวโตต ปท นทโทสาต ปเท เหต ฯ สกขา ฯ เป ฯ ตตตาต ปท จรตพพโตต ปเท เหต ฯ เสฏเหต ปท จรตพพโตต ปเท กตตา ฯ เตส เสฏาน ฯ จรยภาวโตต ปท พรหมจรยนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สนทาน สอปปตตกจ อม ธมม เทเสนโต ภควา เทเสตต สมพนโธ ฯ จสทโท อนรปโต จ อวปรตตาย จาต โยเชตพโพ ฯ อว...ตาย จ ...ยตตโต จาต ปททวย กลยาณนต [ปา.๑ ฯ ส.๑๓๕.๑๓๖]

Page 122: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 122

ปเท ตตยาวเสสน ฯ จสทโท สทธาปฏลาเภน จ นคมเนน จาต โยเชตพโพ ฯ ตจาต พรหมจรย ฯ จสทโท นร... สโต จ ปวตตโต จ โลกา...กขโต จาต โยเชตพโพ ฯ [๑๙๐] เอวรปาน ลทธสสทธานนต ปททวย อรหตนต ปทสส วเสสน ฯ ยถาภ...คเมนาต ปท ลทธาต ปเท ตตยาวเสสน เหต วา ฯ อตสทโท ลทธาต ปเท อากาโร ฯ สททหน สทธา ลทธา สทธา เยห เต ลทธสสทธา ฯ อตสทโท ปสาทาต ปเท อากาโร ฯ ปสาทโสมมานต ปสาเทน สนทราน ฯ อมมเลตวาต ปท ทสสนมตตมปต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปสทโท สมภาวน ฯ กตวาต ปท อปสงกมต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ [๑๙๑] อย ปน ปาลโยชนา เวรโช พราหมโณ สมโณ ขล โภ ฯ เป ฯ วหรต ฯ เป ฯ ภกขสเตห ต โข ปน ภวนต โคตม ตสส ภวนตสส โคตมสส อตป โส ภควา ฯ เป ฯ พทโธ ภควาต เอว กลยาโณ กตตสทโท อพภคคโต โส ภควา อม โลก ฯ เป ฯ พรหมจรย ปกาเสต เอว กลยาโณ กตตสทโท อพภคคโต อต อสโสส โข อสโสส เอว ฯ ตถารปาน อรหต ทสสน สาธ โข ปน โหต อต เอว อชฌาสย กตวา อถโข ปจฉา เวรโช พราหมโณ เยน ภควา เตนปสงกมต ฯ [๑๙๒] ภมม เอว อตโถ ภมมตโถ ฯ กรณ วจจต เอเตนาต กรณวจน ฯ ยตถาต ยสม าเน ภควา อตถ ฯ [ปา.๑.๒ ฯ ส.๑๓๖]

Page 123: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 123

ตสม าเน ฯ เอตถาต เยน เตนาต ปททวเย ฯ นานปปการ ฯ เป ฯ ทชคเณห อปสงกมตพโพ นจจผลตมหารกโข วย ภควา อปสงกมตพโพต โยชนา ฯ นาน...เยนาต นานปปการคณ- วเสสาน อธคเม อธปปาเยน อปสงกมตพโพต ปเท ตตยา- วเสสน ฯ ทชคเณหต ปท อปสงกมตพโพต ปเท กตตา ฯ อปสงกมต ปทสส คโตต อตถ๑ วตต โหต ฯ ตโตต ปท คนตวาต ปเท อปาทาน ฯ สมปสงขาตนต ปท านนต ปทสส วเสสน ฯ อตป วจน วตต โหต ฯ [๑๙๓] ยถา ภควา ขมนยาทน๒ ปจฉนโต เตน พราหมเณน สทธ ปม ปวตตโมโท อโหส เอว โสป พราหมโณ ภควตา สทธ สมปปวตตโมโท อโหสต สมพนโธ ฯ สโตทก วยาต สโตทก อโณหทเกน เอกภาวคต วย ฯ ยาย จ กถาย สมโมท พราหมโณ ฯ ต กถ สมโมทนยนต สมพนโธ ฯ ปต จ ปาโมชช จ ปตปปาโมชช ปตปปาโมชช อต สงขาโต ปตป...ขาโต ปตปปาโมชชสงขาโต สมโมโท ปตป...โมโท ปตปปาโมชชสงขาตสมโมทสส ชนน ปตป... ชนน ฯ อตถพยชเนห มธรา อตถ...มธรา กถา อตถ- พยชนมธรสส๓ ภาโว อตถ...ธรตา ฯ อตถ...ตายาต ปท ๑. ทวลงคโกย อตถสทโท ฯ ๒. คมนยาทนต วณณนาปาโ ฯ๓. ...มธรายาต ภวตพพ เหฏานปผนนปท อเปกขตตา ฯ

[ปา. ๒ ฯ ส.๑๓๖.๑๓๗]

Page 124: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 124

อรหรปโตต ปเท เหต ฯ สาเรตนตมสส ววรณ นรนตร ปวตเตตนต ฯ สยยมานสขโตต สขสยยมานโต ฯ [๑๙๔] ตนต ต อตถ ฯ ภวน ภาโว ภาวสส วเสสน นปสก ภาวนปสกสส ภาวนปสกสส นทเทโส ภาว...ทเทโส ฯ เอตถาต เอกมนต นสทต วจเน ฯ ครฏานยนต ครฏาเน เปตพพปคคล ฯ เตสนต ปรสาน นทธารณ ฯ กถ ฯ เป ฯ โหตต ปจฉา ฯ ฉ นสชชโทเส วชเชตวา นสนโน เอกมนต นสนโน โหตต สมพนโธ ฯ เสยยถทนต กตเม ฯ อต ฯ เป ฯ ปจฉา อต โทเส วชเชตวา นสนโน ฯ เหต ญาเปนโต อาห อตทเรตอาท ฯ [๑๙๕] ตตถาต๑ สมโณ โคตโมตอาทวจเน ฯ อนต...นาต อนตตานปทาน วณณนา ฯ ชาตพราหมเณต ชาตยา พราหมเณ ฯ ชชชรภเตต ชชชรภาว ปตเต ฯ ชราย ฯ เป ฯ ทเตต ววรณ ฯ ชรายาต ปท อาปาทเตต ปเท กตตา ฯ ขณฑตสส ภาโว ขณฑจจ ขณฑจจ อาท ยสส ปลต- เกสาทสส โส ขณฑจจาท ขณฑจจาทโน ภาโว ขณฑจจา- ทภาโว ฯ องคปปจจงคานนต ปท วฑฒต ปเท สมพนโธ ฯ วฑฒ... ปปตเตต วฑฒนสส มรยาทปปตเต ฯ จร...สเตต จรกาล ๑. ตตร อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒ ฯ ส.๑๓๗...๑๓๙]

Page 125: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 125

ชาเต ฯ ราชปรวฏเฏต ราชาน ปฏปาฏโย อตเตต ปเท กมม ฯ วโยต ปท อนปปตเตต ปเท กมม ฯ โปราเณต ปเร ชาเต ฯ จรกาล ปวตโต จรกาลปปวตโต ฯ กลสส อนวโย ปเวณ กลนวโย ฯ จรกาลปปวตโต กลนวโย ยสส โส จร... นวโย ฯ สลา ...ยตเตต สลาจาราทคณาน วฑฒยา ยตเต ฯ วภ... ตายาต วภเวน มหนตภาเวน ฯ มห... ...โภเคต ววรณ ฯ วตต...ยาทนต วตตสส จรยาทน มรยาท ฯ อวตกกมมาต อวตกกมตวา ฯ ชาตวฑฒภาวนต๑ ชาตยา วฑฒภาว ฯ เอตถาต ชณเณตอาทปเทส ฯ อภ...ทน ปทาน เวทตพพานต ปเท กมม ฯ เอตถาต เอตสม วจเน วตตาน ปเท อาธาโร ฯ เอวนต น วนทต ฯ เป ฯ นมนเตต อต เอว อตถโต ปณฑเตน เวทตพพาน ฯ นาป อปนมนเตตต สมพนโธ ฯ เอตถต หต ห สจจ เอตถ อภวาเทต วาตอาทปเท วชชมาโน วาสทโท วภาวเน นาม อตเถ วตตต รป ฯ เป ฯ ทส ปโยเคส วาสทโท วย ฯ วภาวเน นามาต โลกปปกตยา ปกาสนสงขาเต ฯ เอว วตวา ทสวา พราหมโณ อาห ฯ อถาต อนนตร อาหาต ปเท กาลสตตม ฯ อตสทโท อาหาต ปเท อากาโร ฯ ยนต วจน ๑. ชาตวฑฒภาว อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒ ฯ ส.๑๓๙]

Page 126: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 126

มยา สต ต วจน ตเถว โหต ฯ ต ตเถวาตมสส ววรณ ต สวนจ ฯ เป ฯ คจฉตต ฯ ตนต ปท สวนจ ทสสนจาต ปททวยสส วเสสน สวนจ ทสสนจาต ปททวย สสนทตต ปเท กตตา ฯ เมต ปท สวน ทสสนนต ปททวเย กตตา ฯ เอวนต ปท นคเมตวาต ปเท อากาโร ฯ อตตนาต ปท สตนต ปเท กตตา ฯ สตนต ปท นคเมตวาต ปเท กมม ฯ ทฏเนาต ปท นคเมตวาต ปเท สหโยคตตตยา นคเมตวาต ปท นนทนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตสทโท อาหาต ปเท อากาโร ฯ น สมปนนเมวาตมสส อตถ ญาเปนโต อยตตเมวาต๑ อาห ฯ [๑๙๖] อถาต อนนตร ฯ อสสาต พราหมณสส ฯ อสสาต ปท ทสเสตนต ปเท สมปทาน ฯ ภควา ทสเสตกาโม อาห ฯ อตต...โทสนต อตตกกสนปรวมภนสงขาต โทส ฯ อนปคมมาต น อปคนตวา ฯ กร...เยนาต กรณาย สตเลน หทเยน วธเมตวาต๒ ปเท กรณ ฯ ตตราต นาหนตนตอาทวจเน ฯ พราหมณ อห ย ปคคล อภวาเทยย วา ปจจฏเยย วา อาส- เนน วา นมนเตยย อห อปปฏหเตน สพพ ต าณจกขนา โอโลเกนโตป ต ปคคล สเทวกาทเภเท เอตสม โลเก น ปสสาม ยวาห โย อห เอวรป นปจจการารห ปคคล น ปสสาม เตน มยา เอต อทสสน อนจฉรย วา อนจฉรย เอวาต โยชนา ฯ ๑. ๒. น ยตตเมว ฯ วธมตวา อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒ ฯ ส.๑๓๙.๑๔๐]

Page 127: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 127

ยทาปาหนต ยทาป อห ฯ อห ย ปคคล อภวาเทยย วา ฯ เป ฯ มนเตยย วา ตทาป เอตสม ฯ เป ฯ ต ปคคล น ปสสามต โยชนา ฯ สตตปทวตหาเรน คนตวา ฯ เป ฯ โอโลเกสนต เอตถ ปมเมว สพพทสา โอโลเกตวา สตตปทวตหาเรน คนตวา ปน สกล ทสสหสสโลกธาต โอโลเกสนต อธปปาโย ฯ ตทาปต อปสทโท สพพ ตปปตตกาล อเปกขต ฯ อถโขต สจจโต ฯ มนต ปท ปฏมาเนสต ปเท กมม ฯ ขณา...พรหมาป อชล ปคคเหตวา ปฏมาเนสต สมพนโธ ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ ตยา อตตรตโร นตถ อต เอว ฯ สชาต โสมนสส ยสส โส สชาตโสมนสโส ฯ อตสทโท นจฉาเรสนต ปเท อากาโร ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ มยหนต ปท อภวาทนาทต ปเท สมพนโธ ฯ พราหมณ ตว มา ปฏยตถ ฯ ย หต ห สจจ ย ปคคล ฯ ตสส ปคคลสส มทธาป ควโต ปจฉชชตวา ฯ เป ฯ วปเตยย ฯ รตต...สาเนต ปท ปรปากาต ปเท กาลสตตม ฯ ปรปาเกน สถลพนธน เอตสส ตาลผลสสาต ปรปากสถลพนธน ฯ วณฑาต๑

ปท ปมตตนต ปเท อปาทาน ฯ สหเสวาต๒ สหสา เอว ฯ วปเตยยาต เอตถ อตสทโท ตมปมานตถตตา๓ นปปยตโต ฯ ๑. อทาน วณฏาต วลชยต ฯ ๒. สหสา วาต วณณนาปาโ ฯ ๓. คมยมานตถตตา ฯ

[ปา.๒ ฯ ส.๑๔๐.๑๔๑]

Page 128: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 128

[๑๙๗] เอวนต นาหนตนตอาทวจเน ภควตา วตเตป ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ อสสาต พราหมณสส ฯ ย อภ...จกมม สามคค- รโสต ชเนน วจจต ต อภ...จกมม ฯ นตถ รสสส สภาโว เอตสสาต อรสสภาโว ฯ อตสทโท อธปปาโยต ปทสส สรป ฯ อถาต อนนตร ฯ อสสาต พราหมณสส จตตาต ปเท สมพนโธ ฯ ภควา ปรหรนโต สนทสเสนโต อาห ฯ จตต... นตถนต ปท ปรหรนโตต ปเท สมปทาน ฯ อช...ภาวนต เอกนเตน ปฏปกขภาว ฯ อ ถาต พราหมเณน วตตอภวาทนาทรสโต อ เน ปกาเรน ฯ ตสส วจนสสาต อรสรโปต วจนสส ฯ [๑๙๘] ตตถาต ตสม ปรยาโยตอาทวจเน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ ปรยาโยต ปรยาโย นาม การณ ฯ กมปน ปรยาย- สทโท พหมตถ วทตต ปจฉ สนธาย อย หตอาทมาห ฯ ห สจจ อย ปรยายสทโท วาจกภาเวน วตตต ฯ เทสนาท- วาจกปรยายสทท ปโยเคน สาเธนโต มธตอาทมาห ฯ นนต สตต ฯ หต สจจ ฯ เอส ปรยายสทโท ฯ เอส วาเร วตตต ฯ ...อาทส ปโยเคส เอส การเณ วตตต ฯ เอตถาต ปรยาโยต ปเท ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ พราหมณ เยน การเณน ม อรสรโป ฯ เป ฯ อวตถวาทต สงขย คจเฉยย เอต การณ อตถ โข อตถ เอวาต สมพนโธ ฯ กตโม ปน โสต ปจฉา ฯ โสต ปรยาโย ฯ เย เต ฯ เป ฯ หนาต วสชชน ฯ [ปา. ๒ ฯ ส.๑๔๑.๑๔๒]

Page 129: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 129

ก วตต โหตต ก อตถ ภควตา วตต โหต ฯ เย เตต ปท รปรสา ฯ เป ฯ โผฏพพรสาต ปจปทาน วเสสน ฯ ชาตวเสน วา อปปตตวเสน วาต ปททวย เสฏาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ชาตวเสนาต ชาตปปฏพทเธน ฯ เสฏ- สมมตานมปต ปท ปถชชนานนต ปทสศ วเสสน ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ ปถชชนานนต ปท อปปชชนตต ปเท สมปทาน ฯ รปา...ทนต ปท อสสา ฯ เป ฯ รชชนตานนต ปทตตเย กมม ฯ อสสาเทนตาน ฯ เป ฯ นนต ปทตตย ปถชชนานนต ปทสส วเสสน ฯ กาม...ขาตาต ปท รป ฯ เป ฯ รสาต ปจปทาน วเสสน ฯ รป ฯ เป ฯ รสาต ปจปทาน อปปชชนตต ปเท กตตา ฯ สเขน สมปยตโต อสสาโท สขสสาโท กาเมส ปวตโต สขสสาโท กามสขสสาโท กามสขสสาโท อต สงขาตา กาม... สงขาตา ฯ รสนต อสสาเทนตต รสา โสมนสสเวทนา กตตสาธน ฯ รเป ปวตตา รสา รปรสา รปปรโภเคน วา อปปนนา รสา รปรสา ฯ สททรสาทสป เอเสว นโย ฯ เย รสา อม โลก สตตโลก ควาย ฯ เป ฯ สามคคยจ สต อป... ...รสาต เย รปรสาทโย ปณฑเตห วจจนต สพเพป เต รสา ตถาคตสส ตถาคเตน ปหนาต สมพนโธ ฯ [ปา.๒ ฯ ส.๑๔๒]

Page 130: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 130

อาวจนต อาวฉนตต จ เทว ปาา ฯ จสทโท อฏานป- ปยตโต ตสมา สามคครสาต จาต โยเชตพโพ ฯ เตน น เกวล รปรสา ฯ เป ฯ โผฏพพรสาต วจจนต อถโข สามคครสาต วจจนตต าเปต ฯ สตต ปท อปปนนตตาต ปเท ลกขณกรยา ฯ อปปนนตตาต รปรสาทน อปปนนภาวโต วจจนตต ปเท เหต ฯ มยห ปหนาต วจเน ภควตา วตตพเพป ฯ ปสทโท อรจสจโน ฯ มมงกาเรนาต มมาต วทเนน ฯ มม- กาเรนาต วตตพเพ นคคหตาคม กตวา มมงกาเรนาต วตต ฯ วา อปโร นโย เอส วลาโส ภควโต เทสนาวลาโส เทสนาย วลาโส ฯ [๑๙๙] ตตถาต ปหนาตอาทวจเนส นทธารณ ฯ อร... ตเถนาต อรยมคคสงขาเตน สตเถน ฯ ตณหาวชชามยนต ตณหาวชชา เอว ฯ เอเตสนต รปรสาทน ฯ กตนต ภควตา ตณหาวชชา เอว ฯ เอเตสนต รปรสาทน ฯ กตนต ภควตา กต ฯ ตสสาต ตาลรกขสส ฯ วตถมตเตต ปท ปเทเสต ปทสส วเสสน ฯ น ปน ป ายตต สมพนโธ ฯ เตสนต รปาทรสาน วตถต ปเท สมพนโธ ฯ อปปนน...เวนาต ปท วตถต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เตต รปาทรสา ฯ มตถกจฉนน- ตาโลต มตถเก ฉนนตาโล ฯ เอว วตตนเยน ตาลาวตถกตา รปาทรสา อนภาว กตา โหนต ฯ อนภาว กตาต ปทสส อธปปาย ววรนโต ยถา ฯ เป ฯ โหนตต อาห ฯ เนสนต [ปา.๒ ฯ ส.๑๔๒]

Page 131: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 131

รปาทรสาน ฯ เอตถาต อนภาว กตาต ปเท ฯ กตาต ภควตา กตา ฯ ตสสาต ปาสส ฯ ตตถาต อนภาว คตาต ปเท ฯ อตสทโท ปทจเฉโทต ปเท นทสสน ฯ ยถาต อน... ...รยาต ปโยเค ปทจเฉโท วย ฯ อายต อายตนต จ เทว ปาา ทสสนต ฯ เย หต ห สจจ เย รปาทรสา ฯ เต รปาทรสา ฯ พราหมณ เยน การเณน ม สมมาวทมาโน ปคคโล อรสรโป สมโณ โคตโมต วเทยย อท โข การณ โหตต สมพนโธ ฯ ยจาต ย วนทนาทสามคครสาภาวสงขาต การณ ฯ เอวนต โน จ โข ย ตว สนธาย วเทสต วจน ฯ นน โหตต สมพนโธ ฯ เอวนต โส ปรยาโย น โหตต วจเน ภควตา วตเต ฯ วตเตต ปท โหตต ปเท ลกขณกรยา ฯ โย สามคครโส ฯ พราหมเณนาต ปท วตโตต ปเท กตตา ฯ ตสส สามคครสสส ฯ อตต อต ปจฉา ฯ วจจเตต ปรหาโร มยา วจจเต ฯ น โหตต พราหมเณน วตโต สามคครโส น โหต ฯ โย หต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ โย ปคคโล ฯ ต สา ฯ เป ฯ ภพโพ หตวา อนรโป หตวา น กโรต ฯ โส ปคคโล ฯ ตทภาเวนาต ตสส สามคครสสส กรณสส อภาเวน ฯ ภควา ปน ต สามคครส กาต อภพโพ ว อนนรโปเอว เตน ตสมา อสส สามคครสสส กรเณ อภพพต อนนรปภาว ปกาเสนโต าเปนโต ภควา อาห โน จ ฯ เป ฯ เทสต ฯ อตต อต อตโถ ฯ [ปา.๒.๓ ฯ ส.๑๔๒.๑๔๓]

Page 132: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 132

[๒๐๐] อถาต อนนตร ฯ อปรนต ปท นพโภ ฯ เป ฯ อาทนต ปทสศ วเสสน ฯ สพพปรยาเยส เจตถาต เอตถ ปาลย สพพวาเรส ฯ สพพ...เยสต ปท โยชนาต ปเท อาธาโร ฯ วตต...เนวาต เหฏา วตตนเยเนว วทตวา ฯ อตถสทโท ปลงคนปสกลงเคส วตตต ตสมา อตถนต วตต ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ พราหมโณ ตเมว อภ...ท ม มาโน อาห ฯ วโยวฑฒานนต ปท อภวาทนาต ปเท สมปทาน ฯ อภ...มมาทนต ปท ม มาโนต ปเท กมม ฯ ตทภาเวนาต ตสส อภวาทนกมมาทกสส อภาเวน อาหาต ปเท ตตยา- วเสสน ฯ ภควา สมปสสมาโน อนชานาต ฯ ตทภาวนต ตสส ฉนทราเคน ปรโภคสส อภาว ฯ [๒๐๑] ย กล...กมม ฯ ตสส กลสมทาจารกมมสส ฯ กาย...ทนนต ปท อกรยนต ปเท กมม ฯ ตตถาต เตส กายทจจรตนตอาทปเทส นทธารณ ฯ เปตวาต ปท อวเสสาต ปเท วเสสน ฯ อมนต อม สมณ ฯ อาคมม นสสาย อจฉชชต ฯ ภควา ปน อจเฉท วทต ฯ โลภ...เทสต ปท ปจ...คสสาต ปเท อาธาโร ปจ...คสสาต ปท อจเฉทนต ปเท สมพนโธ ฯ [๒๐๒] ปน พราหมโณ ม มาโน อาห ฯ อท อภ... กมม ชคจฉต ม เ ฯ เตนาต ตสมา ฯ ต อภวาทนาท- [ปา.๓.๔ ฯ ส.๑๔๓.๑๔๔]

Page 133: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 133

กลสมทาจารกมม ฯ กาย...ทหต ปท ชคจฉตต ปเท อปาทาน ฯ ก ภควตา วตต โหต ฯ กนต ปท โหตต ปเท กตตา ฯ ยา จาต ปท สมาปตตต ปทสศ วเสสน ฯ ตาน ทจจรตาน เปตวา อวเสสาน ฯ ธมมานนต ปท สมาปตตต ปเท กมม ฯ ตนต ภควา สพพป ต กายทจจรตาท ชคจฉต ฯ มณฑ... ปรโส วย คถ ชคจฉต ฯ ต เชคจฉตนต ต ชคจฉภาว ฯ ตตถาต กายทจจรเตนาตอาทปเทส นทธารณ ฯ อย โคตโม ฯ ตตราต ปท ปทตโถต ปเท อาธาโร ฯ เอตถาต เวนยโกต ปเท ฯ สวายนต โส อย ภควา ฯ [๒๐๓] ปน พราหมโณ ม มาโน อาห ฯ เนสนต วโยวฑฒาน ฯ เอตาน๑ อภวาทนาทสามจกมมาน ฯ อย โคตโม ฯ ตตราต ปเม อตถวกปเป ฯ เอตนต ตโปต วจน ฯ อสส โคตมสส ฯ ภควา ปน สมปสสมาโน อนชานาต ฯ ตตราต ตปสสต ปเท ฯ วตตมป ฯ เป ฯ คาถายนต ห สจจ อกสลาน ธมมาน อธวจน ตโปต เอต วจน อธ ตปปต ฯ เป ฯ คาถาย ภควตา วตตมป ฯ อสสตมสส ววรณ นรสส ปหาส วทธเสสต ฯ โย ภควา เต ตเป อสส ฯ เป ฯ วทธเสส อต ตสมา โส ภควา ตปสส ฯ [๒๐๔] อภ...กมมนต ปท สวตตตต ปเท กตตา ฯ เทว... ๑. ตานต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔.๕ ฯ ส.๑๔๔...๑๔๖]

Page 134: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 134

ตตยาต เทวโลเก สมปชชนตถ ฯ เทว...ภายาต เทวโลเก ปฏสนธยา ปฏลาภตถ ฯ โกธวเสนาต โกธปปฏพทเธน ทส- เสนโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อปสทโท ปพพนเย วตต ม น อเปกขต ฯ เอวนต อปคพโภต เอว ฯ ตตราต อปคพโภต ปเท ฯ เทว...ปตต ปาปณต อภพโพ อนนรโป โคตโม อต อธปปาโย ฯ หโนต ลามโก ฯ อสสาต โคตมสส ฯ เทว...รตตาต เทวโลเก คพภโต ปรพาหรภาวโต ฯ หโน คพโภ หนคพโภ หนคพภสส ปฏลาโภ หนคพภป- ปฏลาโภ หนคพภปปฏลาภสส ภาโค หน...ภาโค หนคพภ... ภาโค อสส อตถต หน...ภาค ฯ อตต ตสมา ฯ อสส โคตมสส มาตกจฉสม คพภวาโส หโน อโหส ฯ ภควโตต ปท อปคตาต ปเท สมปทาน๑ ฯ สยน เสยยา คพเภ เสยยา คพภเสยยา ฯ โส ภควา ฯ ตตราต ตสม ยสส โขตอาทวจเน สมหาธาโร ฯ อถวา ตตราต เตส ยสส โขตอาทปเทส นทธารณ ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ จสทโท คพภเสยยา จ อภนพพตต จาต โยเชตพโพ ฯ วหต การณ เอตาส คพภเสยยาภนพพตตนนต วหตการณา วหตการณาน ภาโว วห...ณตต ฯ เอตถาต เอตสม อธกาเร ฯ อตรา ตสโสป โยนโย ๑. คพภเสยยาต ปเท สมพนโธต ยตตตร ฯ

[ปา.๕. ฯ ส.๑๔๖.๑๔๗]

Page 135: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 135

คหตาต โยชนา ฯ เอตถาต คพภเสยยา ปนพภวาภนพพตตต ปททวเย ฯ อธาปต อมสม าเน ฯ อธ จ าเน ฯ ปนพภโว ฯ เป ฯ นพพตตต วจน มยา วตต ฯ [๒๐๕] เอวนต ปาลย วตตนเยน ฯ ปฏายาต ปท อก- โกสนตมปต ปเท วเสสน ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ พราหมณนต ปท โอโลเกนโตต ปเท กมม ฯ อนกมปายาต ปท สตเลนาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ จกขนาต ปทโต ปรสม วชชมาน พราหมณนต ปท อตถ ต น ยชชต กสมา เหฏา พราหมณนต ปทสส วชชมานตตา ฯ สปปฏวทธตตาต ปท วธมนโตต ปเท เหต ฯ มหา...การนต๑

มหนต หทเย อนธการ ฯ อ ถาต อ เน ปกาเรน ฯ ทสเสตวาต ปท ปกาเสนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ กรณาย วปผาโร กรณาวปผาโร ฯ โลกธมเมหต ปท อกมปยาต ปเท อปาทาน เหต วา ฯ อกม...เวนาต ปฏลทธนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ปฏลทธนต ปท ตาทคณลกขณนต ปทสส วเสสน ฯ ตาทคโณ เอว ลกขณ ตาทคณลกขณ ฯ ปวยา สม จตต ยสส โส ปวสมจตโต ปวสมจตตสส ภาโว ป... ตตา ฯ อกปโป ธมโม ยสส โส อกปปธมโม อกปปธมมสส ๑. มหาสททรหโต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๕ ฯ ส.๑๔๗]

Page 136: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 136

ภาโว อกปปธมมตา ฯ จสทโท กรณาวปผารจ ตาทคณลกขณจ ป... ตตตจ อกปปธมมตจาต โยเชตพโพ ฯ ปกาเสนโต จนเตตวา ทสเสนโต ภควา วฑเฒส ฯ ปลต สร ยสส โส ปลตสโร ฯ ขณโฑ ทนโต ยสส โส ขณฑนโต ฯ วล ตจ ยสส โส วลตโจ ฯ ปลตสโร จ ขณฑทนโต จ วลตโจ จ ปลต...ลตโจ ปลต...วลตจสส ภาโว ปลต...จตา ปลต...จตา อาท เยส เต ปลต... ตาทโย ฯ อตตานนต ปท สชานาตต ปเท กมม ฯ ชาตยาต ปท อนคตนต ปเท กตตา ฯ ชราย พยาธนา มรเณนาต ตณ ปทาน กตตาเนว ฯ อนคต อนสฏ อภภต อพภาหต วฏฏขาณภต คมนยนต ฉ ปทาน อตตานนต ปทสศ วเสสน ฯ มรตวาต ปท คมนยนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตตานสยนทารกภาวคมนยนตป ปาโ ฯ อตตานสยน- ทารกภาโว คมนโย เยน อตตนา โส อตตา...คมนโย ฯ ตทสสาต อสส พราหมณสส ต อาคมน สาตถ สปปโยชน ฯ เทสยตต เทสนา ธมโม เอว เทสนา ธมมเทสนา ฯ [๒๐๖] ตตถาต เสยยถาปตอาทปเทส นทธารณ ฯ อภเยนาป ปเทน ฯ เอตถาต เอตสม วจเน วตตนต ปเท อาธาโร ฯ [ปา.๔ ฯ ส.๑๔๗.๑๔๘]

Page 137: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 137

เอวนต อฏ วา ทส วาต วจน ฯ ชเนตตยาต ปท อธสยตานต ปเท กตตา ฯ เตส อณฑาน ฯ กกกฏยาต ปท ปรปาลย- มานานต ปเท กตตา ฯ เนส อณฑาน ฯ โส อลลสเนโห ฯ ปรณามนต ปรปากภาว ฯ อถาต อาโลกสส ป ายมานกาเล ฯ สงกฏตา หตถปาทา เยส เต สงกฏตหตถปาทา ฯ โนต อมหาก ฯ อตต มนสกตวา ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ ตตถาต เตส ปเทส นทธารณ ฯ ตตราตป อตถ ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ กสมา อต ปจฉาย เจ สต ฯ โส ห ...เชฏโต พราหมโณ อาห ฯ เนสนต นทธารณ ฯ อถาต อนนตร ฯ อสส พราหมณสส ฯ ตตถาต อวชชาย ฯ คตาย ปวตตาย ฯ ปชายาต นทธารณ ฯ เอตถาต อวชชาคตาย ปชายาต วจเน ทฏพโพต ปเท อาธาโร ฯ สตเตสต นทธารณ ฯ ภตายาตมสส ววรณ ชาตาย สชาตายาต ฯ อว...เสนาต ปท โอนทธายาต ปเท กตตา ฯ ป...โธต จาต เอตถ จสทโท ป...พทโธต จ อนตรา ฯ เป ฯ คยนต จาต โยเชตพโพ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ รกโข โพธต โพธรกโข ฯ จตส ฯ เป ฯ มคโค โพธต วจจต ปตวาน ฯ เป ฯ นพพาน โพธต วจจตต สมพนโธ ฯ [ปา.๕.๖ ฯ ส.๑๔๘..๑๕๐]

Page 138: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 138

อธาต สมมาสมโพธนต ปเท ฯ อ เส ฯ เป ฯ น โหตต ปจฉา ฯ เตส หต ห สจจ เตส ปคคลาน นทธารณ ฯ พทธาน ปน อรหตตมคโค สพพ ฯ เป ฯ ภาว เทตต สมพนโธ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๒๐๗] ยเทตนต ปท โอปม...ปาทนนต ปทสส วเสสน ฯ ตนต โอปมมสมปฏปาทน ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ หสทโท วตถารโชตโก ฯ ตวธา จ สา กรยา จาต ตวธกรยา อธสยนาท จ สา ตวธกรยา จาต อธ...กรยา อธ...กรยาย กรณ อธสยนาท...กรยากรณ๑ ฯ อลลสเนหสส ปรยาทาน อลล... ทาน ฯ ภว...ทานนต ภวตตย อนคตสส นกนตสงขาตสส สเนหสส ขยน ฯ ถทธา จ เต ขรา จาต ถทธขรา ถทธขราน ภาโว ถทธขรภาโว ฯ ตกขจ ขรจ วปปสนนจ สรจ ตกข...สร ตกขขรวปปสนนสรสส ภาโว ตกข...ภาโว ฯ ตโตต ตสมา เวทตพโพต ปเท เหต ฯ โปตถเกส ปน ฉอภ าปกเขต ลขต ฯ กจาป โลกตตราภ า อวชชณฑโกสมปทาลตา ตถาป ปน ต โลกต- ตราภ คเหตวา ฉอภ าปกเขต วตตนต ปนรตตโทโส น โหต ฯ ๑. อธสยตาท...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖ ฯ ส. ๕๐..๑๕๒]

Page 139: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 139

กกกฏโปตกานนต นทธารณ ฯ ปชายาต นทธารณ ปทาเลตวาต ปท คโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เสฏโต สงขย คโต ภควาต สมพนโธ ฯ [๒๐๘] เอวนต ปาลย วตตนเยน ฯ ปกาเสตวาต ปท อาหาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตนต เชฏสเสฏภาว ฯ สตวาต ปท อปปนนนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอวนต กาย ฯ เป ฯ ปตโตต เอว จตต อปปนน ฯ อมนต เชฏสเสฏภาว ฯ ตสส พราหมณสส จตต อ าย ทสเสนโต ญาเปนโต ภควา อารทธนตอาท เอว วจน อาห ฯ ตตถาต อารทธนตอาทปเทส นทธารณ ฯ ตทธคมายาต ตสส เชฏสเสฏภาวสส อธคมตถ ฯ เมต ปท อารทธนต ปเท กตตา ฯ โพธ ฯ เป ฯ วตต โหตต อท ววรณ ฯ ตนต ต วรย ฯ น เกว...วรยเมว อโหส ฯ อาร...เวนาต ปท อปฏ ตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอว จาต นปาตสมทาโย ฯ ตตถาต ตสส ปาลย (นทธารณ)๑

วตตนต ปเท อาธาโร ฯ นปผนทนตต๒ นปผนท อตต เฉโท ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ปพพปปฏปทาต๓ ปพเพ ปวตตปปฏปทา ฯ [๒๐๙] ตตถาต เตส ปเทส นทธารณ ฯ ววจเจว ฯ ฯ เป ฯ หตอาทนนต ปท อตโถต ปเท สมพนโธ ฯ กจาปต ปท ๑. อตเรก วย ขายต ฯ ๒. ๓. นปผนทนนต ปพพภาคปปฏปทา อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๕๒.๑๕๓]

Page 140: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 140

วตโตต ปเท อรจสจนนปาตปท ฯ วตโตต อฏกถาจรเยน วตโต ฯ อฏกถาย วตตนย วนา อตโถ สฏ ปากโฏ น โหต ฯ นนต อตถ ฯ เอตถาต ววจเจวาต ปเท ฯ โส เอวกาโร ฯ นยโม อตโถ ยสส โส นยมตโถ ฯ ยสมา จ เอวกาโร นยมตโถ ตสมา ภควา ทเปต ญาเปต ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ จสทโท ปฏปกขภาว จ อธคม จาต โยเชตพโพ ฯ อสสาต ปมชฌานสส ฯ กถนต ปจฉา ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ นนมสส ฯ เป ฯ กโรตต อท วจน ป ายต ฯ นนมสสาต นน อมสส ฯ เยส กาเมส ฯ อท ฌาน ฯ ปทโป วย นปปวตตต ฯ เตส กามาน ฯ อสส ฌานสส ฯ อธคโม ปฏลภน ฯ ปารมตรสเสวาต ปารมตรสส อธคโม อว ฯ อตสทโท อทนต ปทสส สรป ฯ กสมา ฯ เป ฯ วหเรยยาต โจทนา ตตถ ตสม ววจเจว กาเมหต วจเน สยา ฯ เอส เอวกาโร ภควตา วตโต ฯ อววจจาปต เอตถ อปสทโท ววจจาต วจน อเปกขต ฯ เอตนต ววจเจวาต ปพพปเท เอต อวธารณ ฯ เอวนต ตยา วตตอตถชาต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เอส เอวกาโร ฯ อตตราปเทปต ปท วตตพโพต ปเท อาธาโร ฯ อปสทโท ปพพปท อเปกขต ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ เอวกาโร ปณฑเตน วตตพโพ ฯ น หตอาท ทฬหกรณ ฯ อโต กามจฉนทโต อ เหป ฯ เป ฯ [ปา.๖ ฯ ส.๑๕๓.๑๕๔]

Page 141: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 141

วหรต ห ยสมา ปคคเลน น สกกา ตสมา เอส นยโม ปณฑเตน ทฏพโพ ฯ อ เหปต อปสทโท กามจฉนท อเปกขต ฯ ปททวเยป จาต ปท สงคหนต ปเท อาธาโร ฯ กจาป คจฉนต ฯ สาธา...เนนาต ปท คจฉตต ปเท กรณ ฯ ปเทนาต ปท สงคหตาต ปเท กรณ ฯ เย จ วตถกามา นทเทเส สารปตตตเถเรน วตตา เย จ วตถกามา ตตเถว นทเทเส วภงเค จ ภควตา วตตา เต วตถกามกกเลสกามา ปณฑเตน ทฏพพา ฯ เตน กเลสกามวเวเกน นทธารณ ฯ วตถกาเมหต ปท วเวกาต ปเท อปาทาน ฯ วเว...เยวาต ปท วภาวโตต ปเท เหต ฯ กามสขปรจจาโค วภาวโตต สมพนโธ ฯ กามสขสส ปรจจาโค กามสขปรจจาโค ฯ เนกขม... รคคโหต เนกขมมสขสส คหณ ฯ ปเมน ปเทน สงก...หาน วภาวตนต สมพนโธ ฯ เอตถาต เอตสม ปเท วตโตต ปเท อาธาโร ฯ วตตกาเมสต นทธารณ ฯ วตถกามปกเขต ปท นโยต ปเท อาธาโร ฯ กเล...ปกเขต ปท อธปเปโตต ปเท อาธาโร ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ อเนโก เภโท ยสส โส อเนกเภโท ฯ โส จาต กามจฉนโท วตโตต ปเท กมม ฯ อปสทโท อรจสจนตโถ ฯ สมาโนต ปท โสต ปทสส วเสสน ฯ นเยนาต ปท วตโตต ปเท กรณ ฯ วภงเคต ปท วตโตต [ปา.๖ ฯ ส.๑๕๔.๑๕๕]

Page 142: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 142

ปเท อาธาโร ฯ โส จ อก ฯ เป ฯ ปเท วตโตต สมพนโธ ฯ อเนกเภทโตต ปท วตตนต ปเท เหต ฯ อสสาต กามจฉนทสส เภทโตต ปเท สมพนโธ ฯ อปสทโท นวรเณ อเปกขต ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ วชชมาเนต ปท ว ตตานต ปเท ลกขณกรยา ฯ นเยนาต ปท วตตานต ปเท กรณ ฯ วภงเคต ปท วตตานต ปเท อาธาโร ฯ อปร...งคานนต ปท ปฏปกขาต ปเท สมปทาน ฯ นวรณาเนวาต เอตถ เอวสทเทน อนวรเณ นวตเตต ฯ เตส นวรณาน ฯ ตถา หต ทฬหกรณ ฯ ตถา ต วจน ห สจจ ฯ เอวนต วตตนเยน ฯ เอตถาต เอเตส ทวส ปเทส นทธารณ ฯ อมนา ปเทน ฯ วกขม...เวโกต วกขมภนวเสน วเวโก ฯ ปจนนมป นวณาน อคคหตคคหเณน วกขมภนวเวโก วตโตต สมพนโธ ฯ ปจนนมป กามจฉนทนวรณาทน ฯ อค...เณนาต ปรมปเท อคคหตาน คหเณน วตโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ปเมน ปเทน กามจฉนทสศ วกขมภนวเวโก ทตเยน เสส- นวรณาน อคคหตคคหเณน วกขมภนวเวโก วตโตต สมพนโธ ฯ อกสลมเลสต นทธารณ ฯ ปจกามคณาน เภโท ปจ...เภโท ปจกามคณเภโท วสโย เอตสสาต ปจ...เภทวสโย ฯ โลภสส วกขมภนวเวโก วตโตต สมพนโธ ฯ อาฆาตวตถ- เภทาทโย วสยา เอเตสนต อาฆา...วสโย ฯ โทสโมหาน [ปา.๖ ฯ ส.๑๕๕.๑๕๖]

Page 143: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 143

วกขมภนวเวโก วตโต ฯ ธมเมสต นทธารณ ฯ กาโมฆ- โยชนาน วกขมภนวเวโก วตโต ทต...นาน วกขมภน- วเวโก วตโต ตณหาย...นจ วกขมภนวเวโก วตโต ทตเยน ฯ เป ฯ นจ วกขมภนวเวโก วตโต ปฐ ฯ เป ฯ ทาน วกขมภนวเวโก วตโต ฯ [๒๑๐] เอตตาวตา จาต เอตตเกน ววจเจว ฯ เป ฯ ธมเมหต วจเนน ฯ ปหานงคนต ปหานเมว องค อวยว ฯ สมปโยคงคนต สมปโยคเมว องค ฯ ตตถาต ตสม สวตกกนตอาทวากเย วนจฉโย ฯ สวาย วตกโก ฯ อารมมเณ จตตสสาต ปท อภนโรปนาต ปเท กมม ฯ อภนโรปน ลกขณ ยสส โส อภนโรปนลกขโณ ฯ อาหนนจ ปรยาหนนจ อาห...นน อาหนนปรยาหนน รโส ยสส โส อาห...รโส ฯ ตถา หต ทฬหกรณ ฯ ตถา ต วจน ห สจจ ฯ เตนาต วตกเกน กโรต วจจตต ปททวเย กรณ ฯ วตกกาหตนต วตกเกน อภมข๑ หรต ฯ จตตสสาต ปท อานยนาต ปเท กมม ฯ อานยเนน ปจจปฏาตต อาน...ฏาโน ฯ อารมมณสศ อนมชชน ลกขณ ยสส โส อารม...กขโณ ฯ ตตถาต อารมมเณ ฯ สหชาตาน อนโยชน รโส ยสส โส สห...รโส ฯ จตตสสาต ปท อนปปพนธนาต ปเท กมม ฯ อนปปพนธเนน ปจจปฏาตต อนป...ฏาโน ฯ ๑. โปราณโปตถเก อามขนต ทสสต.

[ปา.๖ ฯ ส.๑๕๖.๑๕๗]

Page 144: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 144

[๒๑๑] วตกกวจาราน ปน ปมชฌาเน สหปปตต ตสมา เนส วเสโส นตถต โกจ วเทยย ตสมา เนส วเสส ญาเปนโต สนเตป จาตอาทมาห ฯ เนส วตกกวจาราน กตถจ ปมชฌาเน อวโยเค สนเตป จ ปมาภนปาโต วตกโกต สมพนโธ ฯ อปสทโท อรจสจน จสทโท วากยารมโภ ฯ โอฬารกตเถนาต โอฬารกสภาเวน วยาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ฆณฑา... สทโทต ฆณฑสส อภฆาเตน อภหนเนน อปปนนสทโท ฯ เจตโสต ปท นปาโตต ปเท สมพนโธ ฯ ปม อภนปาโต ปมาภนปาโต ฯ ส ขมตเถนาต ปท วยาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อนรโวต อนคตสทโท ฯ วปผรณ วปผาโร วปผาโร อสส อตถต วปผารวา เวควาต อตโถ ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ เอตถาต วตกกวจาเรส นทธารณ ฯ จตตสสาต ปท ปรปผนทาต ปเท สมพนโธ ฯ กมวาต อาห อากาเส ฯ เป ฯ ภมรสสาต ฯ คนธา...ภมรสส ปทมาภมขปาโต วย จาต โยชนา ฯ คนเธน อนพนธ เจต ยสส โส คนธานพนธเจโต ฯ สนตา วตต อสสาต สนตวตต ฯ นาต...ภาโวต ปท สนตวตตต ปทสส อธปปาโย ฯ กมวาต อาห อากาเสตอาท ฯ ปทมาภมขปตตสส ฯ เป ฯ ภาเค ปรพภมน วย จาต โยชนา ฯ เตสนต วตกกวจาราน ฯ อตต เอว ฯ รกโข วย ปปเผน [ปา. ๖ ฯ ส. ๑๕๗]

Page 145: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 145

จ ผเลน จ สห วตตต ฯ อตต ตสมา ฯ ปคคโล อธฏาน เอตสสาต ปคคลาธฏานา ฯ ตตราปต วภงเค ฯ อปสทโท อม ฐาน อเปกขต ฯ เอวเมวาต อธ วตตนเยน ฯ [๒๑๒] วเวกชนต เอตถ ปเท วนจฉโย ฯ ปตสขนต เอตถ ปเท วนจฉโย ฯ ยา ธมมชาต ปนยต ตปเปต วฑเฒต วา อต ตสมา สา ธมมชาต ปต ฯ สา ปต ฯ สมปเยน วฑฒเนน อยน ปวตตน สมปยายน สมปยายน ลกขณ เอตสสาต สมปยายนลกขณา ฯ กายจตตาน ปนน กายจตตปปนน กายจตตปปนน รโส เอตสสาต กาย...รสา ฯ กาเย ผรณ รโส เอตสสาต กายผรณรสา๑ ฯ อทคคสส ภาโว โอทคย โอทคเยน ปจจปฏานา โอ...านา ฯ กายจตตาพาธ วนาสนวเสน ขาทต ขนต จ ฯ สาต อฏ ลกขณ สภาโว เอตสสาต สาตลกขณ ฯ ตสมปยตตานนต ปท พรหนาต ปเท กมม ฯ อปพรหน รโส เอตสสาต อปพรหนรส ฯ อนคคเหน ปจจปฏาน อนค...าน ฯ เนส ปตสขาน กตถจ จตตปปาเท อวปปโยเค สนเตป จ อฏา...ปฏลาภตฏ ปตต สมพนโธ ฯ อฏารมมณสศ ปฏลาโภ อฏ...ลาโภ อฏารมมณป- ๑. ทสสมานวณณนาปาโ กายสททรหโต ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๕๗.๑๕๘]

Page 146: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 146

ปฏลาเภน ตฏ อฏา...ตฏ ฯ ปฏลทโธ รโส ปฏลทธรโส ปฏลทธรสสส อนภวน ปฏ...วน ฯ ยตถาต ยสม จตตปปาเท ฯ นยมโต ปต น โหต ฯ สงขา...หตาต สงขารกขนธภาเวน ปรจฉนนา ฯ กนตารก- ขณสสาต๑ กนตาเร ขณสส ชนสส ปต สขนต ปททวเย สมพนโธ ฯ วนเมว วนนต อทกเมว อทกนต วนนตจ อทกนตจ วนนตทกนตาน ฯ ทสสนจ สวนจ ทสสนสวนาน ฯ วนนตทกนตาน ทสสนสสวนาน วนนต...วนาน ฯ วนสส ฉายา วนจฉายา วนจฉายาย ปเวโส วนจ... เวโส ฯ อทกสส ปรโภคโค อทกปรโภโค ฯ วนจฉายาปเวโส จ อทกปรโภโค จ วนจ...โภโค ฯ เอตนต อฏารมมณปปฏลาภตฏ ตอาท วจน อาจรเยห วตต ฯ อต สนนฏาน ปณฑเตน เวทตพพ ฯ อตต ตสมา ฯ เอวมปต เอตถ อปสทโท ปรมนย อเปกขต ฯ ฌาน วเวกช ฯ เอตถาต ฌาเน ฯ ตจ ปตสข อสส ฌานสส อตถ อต ตสมา อตป วจน วตต๒ ยชชต ฯ เอตนต ปตสข ฯ ตตราปต วภงเค ฯ [๒๑๓] คณนานปพพตาต เทสนาวเสน คณนาย อนปพพตาย ฯ ๑. กนตารขนนสสาต วณณนาปาโ อยเมว ยตตตโร ฯ ๒. วตตนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๕๘]

Page 147: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 147

วภตตโลโป ฯ คณานปพพ๑โตตป อตถ ฯ อตต ตสมา ฯ อมนา ฌาเนน ฯ ตเทต ฌาน ฯ ตตถาต ทวส ฌาเนส ฯ เอตถ หต ห สจจ เอตถ วปสสนามคคผเลส นทธารณ ฯ ย ฌาน สวตกก ฯ เป ฯ อต เอว อปเทส อปทสตพพภาว อรหต ต ฌาน นาม กตม ปน อต โจทโก เอตถ ฌานนต อธกาเร อาหาต โยชนา ฯ ปรหาโร ปณฑเตน วจจเต ฯ สธโน ...อาทส ปโยเคส ฯ อปเทสารโหต อปทสตพพภาว อรโห ฯ อ โ มคโค ฯ อธ อธกาเร ฯ เอเตส องคเส ฯ เอตาเนว องคาน วตตานต ปเท กมม ฯ อสส ฌานสส องคาต ปเท สมพนโธ ฯ อวตตตตาต ปท น โหตต ปเท เหต ฯ อวตตตตาต สจตเต- กคคตนต ฌานปาลย อวตตตตา ฯ อต โจทโก เจ วเทยย ฯ ตจ ตยา วตตวจน น กสมา จตเตกคคตาย ฌานปาลย วตตตตา เอว ฯ สาป หต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ สา จตเตกคคตา วภงเค วตตา เอว ฯ อปสทโท วตกกาทโย อเปกขต น ฯ สวตกก ...รนต วจน วตต ยถา เอว สจตเตกคคตนต วจเน อธ อธกาเร ภควตา อวตเตป เวทตพพา ฯ เตนาต อธปปาเยน ฯ [๒๑๔] ตสสาปต ตสส วจนสส ฯ อปสทโท น เกวล อธ อปสมปชชาต ปทสส อปคนตวาตอาทนา นเยน อตโถ เวทตพโพต าเปต ฯ ๑. คณนานปพพโตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๕๘...๑๖๐]

Page 148: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 148

โพธมณเฑต ปท นสสชชาต ปเท อาธาโร ฯ อร...เรนาต ปท อภ...สนต ปเท กรณ ฯ อตต เอว ฯ หตวาต ปท อภนปผาเทสนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตตภาวสสาต ปท อรยนนต ปเท กมม ฯ อรยนนตอาท เววจน ฯ ก ปน ฯ เป ฯ วหาสต ปจฉา ฯ กมมฏาน ภาเวตวา ภควา อม ฌาน อปสมปชช วหาสต สมพนโธ ฯ กตร กมมฏาน ภาเวตวา ฯ อานา...ฐาน ภาเวตวา ฯ อ เน ฯ เป ฯ ตพพนต ปจฉา ฯ อ เน ปคคเลน ตทตถเกน ต อานาปานสสตกมมฏาน อจฉนเตน ฯ อ เนปต อปสทโท ภควนต อเปกขต ฯ ป...ทนนต นทธารณ ฯ วาสทโท อ ตร วาต โยเชตพโพ ฯ เตสนต อานาปานสสต กมมฏานาทน ฯ อธ ปน อธกาเร ภาวนานเย มยา วจจมาเน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ปมชฌานกถา นฏ ตา ฯ [๒๑๕] ตตถาต เตส ปฐมทตยชฌาเนส นทธารณ ฯ ตตถาต วา ตสส ปาลย วตตนต ปเท อาธาโร ฯ ปมชฌานธมมาต ปมชฌาเน ผสสาทโย ธมมา ฯ ห สจจ ปมชฌาเน ผสสาทโย อ เเยว อธ ทตยชฌาเน ผสสาทโย อ เ ปน ตถาป โอฬารกสส โอฬารกสส องคสส สม ฯ เป ฯ โหตต อธปปายสส ทปนตถ ญาปนตถ วตกก ฯ เป ฯ เอว วจน ภควตา วตต อต ปณฑเตน เวทตพพนต โยชนา ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ [ปา.๖ ฯ ส.๑๖๐.๑๖๑]

Page 149: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 149

อชฌตตนต อชฌตต นาม อธ อธกาเร นยกชฌตต อต ปณฑเตน อธปเปต ฯ เอตถาต อชฌตตนต ปเท ฯ ยสมาต ปท สมปสาทยตต ปเท กรยาปรามสน ฯ ฌานนต ปท สมปสาทยตต ปเท กตตา วตตนต ปเท กมม ฯ สมป... ตตตาน ปท ว ปสมเนนาต ปเท เหต ฯ วตกก...เนนาต วตกกวจาเรห โขภโต จลนโต วปสมเนน ฯ เจโตต ปท สมปสาทยตต ปเท กมม ฯ เจตโสต ปท สมปสาทนนต ปเท กมม ฯ ตตราต เจตโส เอโกทภาวนต วจเน ฯ วตกก...เรหต ปท อนชฌารปฬหตตาต ปเท กตตา ฯ อตปต อตป อตโถ วฏฏต ฯ อตต เอว ฯ อต ตสมา ฯ โส ปนาย ฯ เป ฯ โสต เจตโส โส อย เอโกท ยสมา โหต ฯ เอตนต ทตยชฌาน ฯ [๒๑๖] นน ฯ เป ฯ วตตนต โจทนา ฯ อยจ สมาธ ฯ อถาต เอว สต ฯ อทเมว ทตยชฌาน สมป ฯ เป ฯ ภาวจาต กสมา วตต ฯ ปรหโร มยา วจจเต ฯ ห สจจ อท อม ปมชฌาน น สปปสนน โหต ฯ วตกก...เภนาต ปท น สปปสนนนต ปเท เหต ฯ วจ...กล ชล อว ฯ สทธาย สตยาป ปฐมชฌาน สมปสาทน อต น วตต ฯ น สปป...เยว จาต สทธาย น สปปสนนตตา เอว ฯ เอตถาต ปมชฌาเน ฯ ฌาเนต ปท อภาเวนาต ปเท อาธาโร ฯ วตกก...ภาเวนาต วตกกวจาร- [ปา.๖ ฯ ส.๑๖๑.๑๖๒]

Page 150: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 150

สงขาตสส ปลโพธสส อภาเวน พลวตต ปเท เหต ฯ อทเมว ทตยชฌาน สมปสาทน เจตโส เอโกทภาวจาต เอว ภควตา วตต อต ปณฑเตน เวทตพพ ฯ วภงเค ปน เอตตกเมว วจน ภควตา วตต ฯ อย อตถวณณนา เอว ตถา ปณฑเตน เวทตพพา ฯ [๒๑๗] เอตสม ทตยชฌาเน ฯ ทตยชฌาน อมนา ว นเยน อวจาร นาม ฯ อต อยจ ฯ เป ฯ อวจารนต วจน วภงเคป ภควตา วตต ฯ วตกก ฯ เป ฯ อมนาป ปเทน อยมตโถ นน จ สทโธ อถ เอว สต อวตกก อวจารนต วจน กสมา ปน ภควตา วตต อต เอตถ อธกาเร โจทโก อาหาต สมพนโธ ฯ อปสทโท อวตกก อวจารนต ปท อเปกขต ฯ อยมตโถต วตกกวจาราภาวสงขาโต อตโถ ฯ ปรหาโร มยา วจจเต ฯ เอวเมวนต เอวเมว๑ ฯ เอตนต วตกกวจาราน วปสมาต วจน ฯ ตทตถทปกนต ตสส วตกกวจาราภาวสงขาตสส อตถสส าปก ฯ โอฬา ฯ เป ฯ วตตนต วจน นน อโวจมหา มยนต สมพนโธ ฯ อปจาต อ วจน วตตพพ อตถ ฯ วปสมาต ปท สมปสาทนนต ปเท เหต ฯ อท ทตยชฌาน ฯ น กเลสกาลสสยสส กเลสสงขาตสส กลสสภาวสส๒ วปสมา อท ฌาน สมปสาทน ๑. เอวเมวาตเยว ทสสมานวณณนาปาโ ฯ ๒. กลส อตป ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๖๒.๑๖๓]

Page 151: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 151

วตกกวจาราน วปสมา อท เอโกทภาว น อปจารชฌานมว นวรณปปหานา อท เอโกทภาว น ปมชฌานมว องคปาตภาวา วตกกาทองคาน ปาตภาวโต อท เอโกทภาว อต เอว ฯ เป ฯ ทปก วตกกวจาราน วปสมาต อท วจน ฯ ตถา ฯ เป ฯ อท ทตยชฌาน อวตกกาวจาร น ตตย ฯ เป ฯ วย จ วตกกวจาราน อภาวา อท ทตยชฌาน อวตกกาวจาร อต เอว อภ...ภาวสส อวตกกอวจารนตมสส เหตปรทปกจ เหต าปก วตกกวจาราน วปสมาต อท วจน น วตกก...ทปก วตกกวจาราน อภาวมตตสส าปก วตกกวจาราน วปสมาต อท วจนนต สมพนโธ ฯ ทปกจาต เอตถ จสทโท น เกวล สมปสาทน- เอโกทภาวาน เหตปรทปก อท วจนนต าเปต ฯ เอวสทโท เหตทวยปรทปน นวตเตต ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ ปรมนต วตกกวจาราน วปสมาต ปรม วจน วตวาป อวตกก อวจารนต วจน ภควตา วตตพพเมว ฯ [๒๑๘] ตตถาต ตสส ปาลย วตตนต ปเท อาธาโร ฯ อยเมว สมาธ อต เอว วตตพพ เอต วจน อรหต๑ ฯ วตกก... เหนาต ปท อจลตตา สปปสนนตตา จาต ปททวเย วเสสนเหต ฯ อจลตตา สปปสนนตตา จาต ปททวย อรหตต ปเท เหต ฯ อมสสาต ทตยชฌานสส ฯ วณณภณนตถ คณสส ภณนตถ ๑. วตตพพต อรหตต วณณนาวจน ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๖๓]

Page 152: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 152

อทเมว ทตยชฌาน สมาธชนต ภควตา วตต ฯ ฌานนต เอตถ ปน วจเน เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ ยถาหาต ภควา ก อาห ฯ ฌานนต ฯ เป ฯ กคคตาต อาห ฯ ปรยาโยเยว เจโสต เอโส ปรยาโย เอว น นปปรยาโย ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ เปตวาต ปท ตวงคกนต ปเท วเสสน ฯ เอตนต ทตยชฌาน ฯ ทตยชฌานกถา นฏ ตา ฯ [๒๑๙] ปตยา จ วราคาต เอตถ วจเน วตตตถา เอว ปต ฯ วตโต อตโถ ยสสา สา วตตตถา ฯ ตสสาต ปตยา ชคจฉน วา สมตกกโม วาต ปททวเย กมม ฯ อภนน ปทาน ฯ โส จสทโท ฯ ตตถาต ตสม สมปณฑนทวเย นทธารณ ฯ กจ ภยโยต กจ วราคโต ภยโย พาหลเลน อตถ ฯ โยชนายาต ปท โหตต ปเท อาธาโร ฯ วราโคต วราคสทโท ฯ ชคจฉน อตโถ ยสส โส ชคจฉนตโถ ฯ กามจ วปสนตา ฯ มคคปรทปนตถนต อปาย าปนตถ ฯ เอตนต วตกกวจาราน วปสมาต วจน ฯ วตกก ฯ เป ฯ หตอาท วตถาโร ฯ วตกก- วจาราน วปสโม อมสส ฌานสส มคโค นน อธคมสส อปาโย นน อต อท วจน ป ายต ฯ ส โชนานต ปท ปหานนต ปเท กมม ฯ ปหานาต ปหานโต ฯ ตทธคมายาต ตสส ตตยอรยมคคสส อธคมตถ ฯ อสสาหชนนตถนต ปท ภณนนต [ปา.๖ ฯ ส.๑๖๓.๑๖๔]

Page 153: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 153

ปเท สมปทาน ฯ อสสกกาน ปคคลาน ฯ อธาต ตตยชฌาเน อวปสนตานมปต ปเท อาธาโร ฯ เตนาต การเณน ฯ อตสทโท นทสสน ฯ [๒๒๐] อเปกขโก จ วหาสนต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ สม ปสสตตมสส ววรณ อปกขปตตา ว หตวา ปสสตต ฯ ตาย อเปกขาย ฯ ตตยชฌานสมงค ปคคโล ฯ อเปกขาเภท ทสเสตวา อธาธปเปต อเปกข ทสเสต อเปกขา ปนาตอาท วตต ฯ อย ทสวธาปต ปททวย อเปกขาต ปทสส วเสสน ฯ อเปกขาต ปท เวทตพพาต ปเท กมม ฯ ตตถ ตตถาต ตสม ตสม าเน อาคตาต ปเท อาธาโร ฯ อาคต... ...เสน จาต ปททวย เวทตพพาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ จสทโท อาคตนยโต จ ภม...เสน จาต โยเชตพโพ ฯ ปปจ...นยาต ปท มชฌ...ถายาต ปทสส วเสสน ฯ มชฌ...ถายาต ปท วตตาต ปเท สาม าธาโร ฯ ภย... นายาต ปท วตตาต ปเท วเสสาธาโร ฯ อถวา มชฌ... ถายาต ปท ภย...นายาต ปเท สมหาธาโร ฯ ภย...นายาต ปท วตตาต ปเท อาธาโร ฯ อตถ...นยา วาต ปท ธมม... ถายาต ปทสส วเสสน ฯ วาสทโท ภยเภรวสตตวณณนาย วา ธมมสงคหฏกถาย วาต โยเชตพโพ ฯ ธมม...ถายาต [ปา. ๖ ฯ ส.๑๖๔.๑๖๕]

Page 154: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 154

ปท วตต อต ปเท อาธาโร ฯ วตต...นาต ปท เวทตพพาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อธ ปน อธกาเร มยา วจจมานา อเปกขา ฯ อต ตสมา ฯ ลกขณาทโต ปน อธ อธกาเร อธปเปตเปกขา มชฌตต ฯ เป ฯ ปทฏานา เอว๑ ปณฑเตน เวทตพพาต สมพนโธ [๒๒๑] เอตถาหาต เอตสม ตตยชฌานาธกาเร โจทโก อาห ฯ อยนต ฌานเปกขา ฯ สา จาต ตตรมชฌตตเปกขา ฯ ตตราปต ปมทตยชฌาเนสป ฯ อยนต ตตรมชฌตตเปกขา ฯ อตสทโท อาหาต ปเท อาธาโร ฯ อปรพยตตกจจโต อย น วตตาต สมพนโธ ฯ อปรพยตต หตอาท วตถาโร ฯ ตสสาต ตตรมชฌตตเปกขาย ฯ ตตถาต ปมทตยชฌาเนส ฯ วตกกา- ทหต ปท อภภตตตาต ปเท กตตา ฯ อภภตตตาต ปท อปรพยตตนต ปเท เหต ฯ อธาต ตตยชฌาเน ฯ อย ตตรมชฌตตเปกขา ฯ วตก...ปตหต ปท อน...ตตตาต ปเท กตตา ฯ อน...ตตตาต ปท วย ชาตาต ปททวเย เหต ฯ อกขตต สร ยาย สา อกขตตสรา ฯ ปรพยตต กจจ เอตสสาต ปรพยตตกจจา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ เอตสส ปทสส สพพโส อตถวณณนา นฏ ตา จ๒ ฯ [๒๒๒] อทาน สโต จ สมปชาโนต เอตถ วจเน วนจฉโย ๑. อต เอว ฯ ๒. วสทเทน ภวตพพ อตเรก วา ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๖๕]

Page 155: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 155

เวทตพโพต สมพนโธ ฯ โย ปคคโล สรต อต ตสมา โส ปคคโล สโต นาม ฯ ปคคเลนาต ปคคลาธฏาเนน วตตนต ปเท กรณ ฯ ตตถาต สตสมปช เส ฯ วตถารโตต ปท เวทตพพนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอตนต สตสมปช เวทตพพนต ปเท กมม ฯ ตตถาต ตตยชฌานธมเมส นทธารณ ฯ กจาป อตถ ฯ มฏา สต เอตสมา ปคคลโตต มฏสสต ฯ เตส ฌานาน ปมทตยชฌานาน โอฬารกตตา ปน ภมย ปวย ปรสสส สขา คต วย จตตสส คต สขา โหตต สมพนโธ ฯ โอฬารกตตาต ปท สขาต ปเท เหต ฯ ฌานานนต ปท โอฬารกตตาต ปเท สมพนโธ ฯ ตตถาต ปฐมทตยชฌาเนส ฯ สต...กจจนต สตสมปช สส กจจ อปรพยตต๑ ฯ โอฬา... เนนาต ปท สขมตตาต ปเท วเสสนเหต ฯ สขมตตาต ปท อจฉตพพาต ปเท เหต ฯ ฌานสสาต ปท สขมตตาต ปเท สมพนโธ ฯ ปรสสส ขรธาราย สตสมปช กจจปรคคหตา คต วยาต สมพนโธ ฯ สต...หตาเยวาต สตสมปช สส กจเจน ปรคคหตา อปตถมภตา เอว ฯ อตต ตสมา ฯ อเธว ตตยชฌาเน สตสมปช ภควตา วตต ฯ กจ ภยโยต กจ วจน ภยโย พหเลน วตตพพ อตถ ฯ ปตสมปยตตเมวาต ปท ปต อปคจเฉยยาต ปทสส อธปปาโย ฯ ตโตต ตตยชฌานสขโต ฯ ๑. อพยตตนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา. ๖ ฯ ส.๑๖๕.๑๖๖]

Page 156: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 156

สขาภาวาต ปท อตมธรนต ปเท เหต ฯ เอตถาต ตตยชฌาเน วชชมาเน สเข ฯ อ ถา อ เน การเณน อสารชชนา โน โหต ฯ อต เอว ฯ อมมป ...ส ทสเสต ญาเปต อท สโต สมปชาโนต ปททวย อเธว ตตยชฌาเน ภควตา วตต อต สนนฏาน ปณฑเตน เวทตพพ ฯ [๒๒๓] อทาน สขจ ฯ เป ฯ เทสนต เอตถ วจเน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ อสสาต๑ โยคโน ฯ รเปนาต ปท ผฏโต ปเท กตตา ฯ อทาน ยนต ฯ เป ฯ วหารต เอตถ วจเน วนจฉโย เวทตพโพ เอตถาต วา ปท อธปปาโยต ปเท อาธาโร ฯ กนตต ปท ปสสาการปจฉา ฯ สขวหารต เอตถ อตสทโท ปสสนตต ปเท อากาโร ฯ เอตถาต ยนต อรยาตอาทวจเน ฯ กสมา ฯ เป ฯ ปสสนตต ปจฉา ฯ ตนต ตตยชฌานสมงคปคคล ฯ ปสสารหโต เอว ปสสนต ฯ อย หต วตถาโร ฯ ห สจจ อย โยค ฯ อตมธร สข ยสม ฌาเน ต อตมธรสข ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ ตตถาต ตตยชฌาเน ฯ สขาภสงเคนาต ปท อากฑฒยตต ปเท กตตา ฯ อปฏ ตา สต เอตสสาต อปฏ ตสสต อปฏ ตสสตสส ภาโว อปฏ ตสสตตา ฯ ปสสารโห ตตยชฌานสมงคปคคโล ฯ อตต เอว ฯ ปสสารหโตต ปท ปสสนตต ปเท เหต ฯ นนต ตตยชฌานสมงคปคคล ปสสนตต ๑. ตสสาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๖๖.๑๖๗]

Page 157: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 157

ปเท กมม ฯ อรยาต ปท ปสสนตต ปเท กตตา ฯ เตต ปท คเณต ปทสส วเสสน ฯ ฌานนต เอตถ จ๑ วจเน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ เอตนต ตตยชฌาน ฯ ตตยชฌานกถา นฏ ตา ฯ [๒๒๔] ตจ โข ปพเพ วาต ต ปหาน ปพเพ ว โหต ฯ เนสนต สขทกขโสมนสสโทมนสสาน ฯ จตนน ฯ เป ฯ ขเณ ปหานนต สมพนโธ ฯ โสมนสส หตอาท วตถาโร ฯ ปม- ทตย... ...ขเณส ปหยนตต โยชนา ฯ เอวเมเตส ปหานกกเมน อวตตาน ปหาน เวทตพพนต สมพนโธ ฯ เอเตส สขทกข- โสมนสสโทมนสสาน ฯ อวตตานนต ปท เอเตสนต ปทสส วเสสน ฯ อนทรยวภงเคต ปท อทเทสาต ปเท อาธาโร ฯ อธาปต จตตถชฌานนทเทเส ฯ เอตานต สขทกขาทน ฯ อถ เอว สต กสมา ฌาเนเสวว วตโตต สมพนโธ ฯ กตถาต กสม เหตมห นรชฌตต ปเท เหต ฯ เอตถาต ปมชฌาเน นรชฌตต ปเท เหต ฯ ฌาเนเสวว นโรโธ วตโตต ปจฉา สยา ฯ ทกขาทน อตสยนโรธตตา ฌาเนเสวว นโรโธ ภควตา วตโต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ปมชฌานาทส เนส ทกขาทน นโรโธ อตสยนโรโธ ปม...ทส นโรโธเยว น ฯ นโรโธเยว ปน อปจารกขเณ อตสยนโรโธ น โหต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ๑. อย จสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๖๗.๑๖๘]

Page 158: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 158

[๒๒๕] ตถา หตอาท ทฬหกรณ ฯ ทกขนทรยสส อปปตต สยา น เตวว อนโตอปปนาย อปปตต ฯ เอตนต ทกขนทรย ฯ ปฏปกเขนาต ปท อวหตตตาต ปเท กตตา ฯ อวหตตตาต ปท น สฏ นรทธนต ปเท เหต ฯ [๑] สโขกกนโตต สข โอกกนโต ฯ สโขกกนโต กาโย ยสส โส สโขก...กาโย ฯ นาน อาวชชน เอตสสาต นานาวชชน ฯ เอวสทโท เอกาวชชน นเสเธต ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ ทต...จาเรต ปท ปหนสสาต ปเท อาธาโร ฯ โทมนสสนทรยสสาต ปท อปปตตต ปเท สมพนโธ ฯ ยสมา เอต โทมนสสนทรย อปปชชต ฯ วตกกวจารา ปจจยา เอตสสาต วตก...ปจจยา ฯ ยตถ ปน จตตปปาเท โทมนสสนทรย อปปชชต วตกกวจารภาเว วตกกวจารสพภาวเหต ตตถ จตตปปาเท โทมนสสนทรย อปปชชต ทต...เร วตกกวจารา อปปหนา เอว จ อต ตสมา ตตถ ทตยชฌานปจาเร อสส โทมนสสนทรยสส อปปตต สยา กสมา อปป...ยตตาต สมพนโธ ฯ วตกกวจารภาเวต ปท อปปชชตต ปเท เหต ฯ อปปหนา ปจจยา ยสม ต อปปหนปปจจย อปปหนปปจจยสส ภาโว อปป...ยตต ฯ น เตวว ทตยชฌาเน โทมนสสนทรยสส อปปตต ฯ ปหนา ปจจยา ยสม ฌาเน ต ปหนปปจจย ตสส ภาโว ปหนปปจจยตต ฯ ปหนสสาป สขนทรยสส อปปตต สยาต สมพนโธ ฯ ๑. โปราณโปตถเก "ทต ฯ เป ฯ จาเรต ปท ปหนสสาต ปเท อาธาโรต อตถ ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๖๘.๑๖๙]

Page 159: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 159

ปตโต สมฏาน ปตสมฏาน ปตสมฏานจ ต ปณตรปจาต ปต...รป ปต...รเปน ผฏโ กาโย เอตสส ปคคลสสาต ปต...กาโย ฯ ปต...กายสสาต ปท อปปตตต ปเท สมปทาน ฯ น เตวว ตตยชฌาเน สขนทรยสส อปปตต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ โสมนสสนทรยสส อปปตต สยา น เตวว จตตถชฌาเน อปปตตต สมพนโธ ฯ ปตอาสนนตตาต โสมนสสนทรยสส ปตยา อาสนนภาวโต ฯ อภาเวนาต ปท อนตกกนตาต ปเท วเสสนเหต ฯ จสทโท ปตอาสนนตตา จ อนตกกนตตตา จาต โยเชตพโพ ฯ เอวจาต นปาตสมทาโย ฯ อตต เอว ฯ ตตถ ตตถาต ตสม ตสม าเน ฯ [๒๒๖] เอตถาหาต จตตถชฌานาธกาเร โจทโก อาห ฯ อเถวนต เอว ยท ปหนาป ฯ เวทนาต ปท สมาหรต ปเท กมม ฯ อธาต จตตถชฌานาธกาเร ฯ สขคคหณตถ เอตา เวทนา อธ ภควา สมาหรต สมพนโธ ฯ ยา หตอาท วตถาโร ฯ ห สจจ ยา อย อทกขมสขา เวทนา ภควตา วตตา ฯ สา อทก...ทนา สขมา ... สเขน คเหต น สกกา ฯ ตสมาต ปท สมาหรตต ปเท เหต ฯ โคณสสาต ปท คหณตถนต ปเท กมม ฯ คหณตถนต ปท สมาหรตต ปเท สมปทาน ฯ อถาต ปจฉา ฯ อาคตนต ปท ตปต ปทสส [ปา.๖ ฯ ส.๑๖๙.๑๗๐]

Page 160: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 160

วเสสน ฯ นนต โคณ ฯ ตป โคณ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เอตา เวทนา ทสเสตวา เอสา เวทนา คาหยต๑ สกกา โหตต สมพนโธ ฯ ยนต ย ธมมชาต ฯ อตสทโท คาหยตนต ปเท อากาโร ฯ อปจาต นปาตสมทาเยน น เกวล สขคคหณตถ อธ เอตา สมาหฏาต าเปต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ตสสาต เจโตวมตตยา ฯ ยถาหาต สาธก ฯ อปร นย ญาเปนโต ยถา วาตอาทมาห ฯ อ ตถาต โสตาปตตมคคาทส ฯ ตตถาต ตตยมคเค ฯ เอตาต สขาทโย เวทนา ฯ อธาต จตตถชฌาเน ฯ อปสทโท ปพเพ วตตนย อเปกขต ฯ เอตถาต จตตถชฌาเน ฯ อปสทโท ปพเพ วตตาน เทว นยาน อเปกขต ฯ เอตาต สขาทโย เวทนา ฯ เอตาส สขาทส นทธารณ ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ สห ปจจเยห วตตนตต สปปจจยา ฯ อตต ตสมา ฯ ราคโทสา อตทเร โหนต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๒๒๗] เอตถาต อทกขมสขนต วจเน ฯ ทเปตต าเปต ฯ น ทกข...มตต ทเปต ฯ ตตย...นามาต ปท อทกขาสขาต ปทสส วเสสน ฯ อทกขาสขาต ปท วจจตต ปเท กมม ฯ ปสทโท น เกวล อทกขมสขาต วจจตต าเปต ฯ สขสส นโรโธ สขนโรโธ สขนโรโธ ปทฏาน เอตสสาต สขนโรธปทฏานา ฯ ๑. คหยตนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๗๐.๑๗๑]

Page 161: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 161

[๒๒๘] หสทโท ทฬหกรณ ฯ ฌาเนต ปท สตต ปเท อาธาโร ฯ ยา จ ปารสทธ สา ปรสทธ ฯ อเปกขายาต ปท กตาต ปเท กตตา ฯ เอตนต ฌาน ฯ อเปกขายาต ปท ปารสทธต ปเท เหต โหตต ปเท วา กรณ ฯ เอตถาต จตตถชฌาเน ฯ สา อเปกขา อตถโต สภาวโต ตตรมชฌตตตา อต ปณฑเตน เวทตพพา ฯ เอตถาต จตตถชฌาเน ฯ ตาย อเปกขาย ฯ สพเพป ...ธมมา ตาย ปรสทธา ฯ ตตถาต จตตถชฌานธมเมส นทธารณ ฯ สร...ภวา อลาภาต ปททวย อปรสทธาต ปเท เหต ฯ โสมภาเวนาต ปท อปการกาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ จสทโท สรย...ภวา จาต โยเชตพโพ ฯ อปการกตเตนาต ปท สภาคายาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ วาสทโท อลาภา วาต โยเชตพโพ ฯ รตตยาต ปท อลาภาต ปเท กมม ฯ ตตร...เลขาต ตตรมชฌตตเปกขาสงขาตา จนทเลขา ฯ จสทโท วตกกา...ภวา จ อลาภา จาต โยเชตพโพ ฯ อเปกขา...รตตยาต อเปกขาเวทนาสงขาตาย รตตยา อลาภาต ปเท กมม ฯ ตสสาต ตตรมชฌตตเปกขาย ฯ จสทโท วากยา- รมโภ ฯ อปรสทธายาต ปท อปรสทธาว โหนตต ปเท ลกขณกรยา ฯ เตสต ปฐมชฌานาทส นทธารณ ฯ เอกมป ฌาน ฯ อธาต จตตถชฌาเน ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ วตกกา... [ปา. ๖ ฯ ส.๑๗๑]

Page 162: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 162

ภาวาต วตกกาทปปจจนกา๑น เตเชน อภภวสส อภาวา ฯ จสทโท วตก...ภาวา จ ปฏลาภา จาต โยเชตพโพ ฯ ตสสาต ตตร- มชฌตตเปกขาย ปรสทธตตาต ปเท สมพนโธ ฯ ปรสทธตตาต ปท ปรสทธาต ปเท เหต ฯ อทเมวาต จตตถชฌาน ฯ คณนานปพพโตต คณนาย อนปพพตาย ฯ ฌานนต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ อท จตตถชฌาน ฯ เอต จตตถชฌาน ฯ อตต เอว ฯ จตตถชฌานกถา นฏ ตา ฯ [๒๒๙] เกสจ ปคคลาน ฯ จตเตกคค อตโถ ปโยชน เอเตสนต จตเตกคคตถาน ฯ วปสสนาย ปาทกาน วปส...กาน ฯ ภเวน๒ โอกกมน ภโวกกมน ภโวกกมน อตโถ เอเตสนต ภโวกกมนตถาน ฯ ตตถาต เตส ปคคเลส นทธารณ ฯ ขณาสวาน จตตาร ฌานาน ฯ เต หต ห สจจ เต ขณาสวา ฯ สมาปชชตวาต ปท วหรสสามาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอกคค จตต เอเตสนต เอกคคจตตา ฯ อจเจวาต เอวเมว มนสกตวา ฯ เอวสทโท น อ มนสกตวาต าเปต ฯ เสกขปถชชนาน นพพตเตนตาน ฌานาน วปส...กาน โหนตต สมพนโธ ฯ อตต เอว มนสกตวา ฯ เย ปน ปคคลา ฯ อตต เอว ฯ วตโต นโย เอตาส อภ านนต วตตนยา ฯ เตส ปคคลาน ฌานาน อภ...กาน ฯ เย ปน ปคคลา อฏ ฯ เป ฯ สสามาต มนสกตวา ๑. โปราณโปตถเก "...ปจ๗นกานนต ทสสต ฯ ๒. โปราณโปตถเก "ภเวต ทสสต ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๗๑..๑๗๓]

Page 163: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 163

นพพตเตนต เตส ปคคลาน ฌานาน ฯ เย ปน ปคคลา อฏ ฯ เป ฯ มาต มนสกตวา นพพตเตนต เตส ปคคลาน ฌานาน ฯ ต จตตถชฌาน ตสส ภควโต ฯ สห นโรธปาทเกน วตตตต สนโรธปาทก๑ ฯ คณานนต ปท ทายกนต ปเท กมม ฯ ทายก จตตถชฌาน ฯ เตส คณาน ฯ [๒๓๐] ตตถาต โส เอวนตอาทวจเน วนจฉโย ฯ เอต เอวนต ปท ฯ ต จตตถชฌาน อห ปฏลภตวา ฯ ปรสทเธต- อาทส ปน วจเนส วนจฉโย ฯ ปจจยานนต ปท ฆาเตนาต ปเท กมม ฯ ฆาเตนาต ปท วหตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ วหต ราคาทองคณ เยน จตเตน ต วหตราคาทองคณ ตสส ภาโว วหต...ณตต ฯ องคเณน หต ทฬหกรณ ฯ วเสตอาท ทฬหกรณ ฯ มท หต ทฬหกรณ ฯ ตทภยมปจ มทกมมนย- สงขาต อภย สภา... เอว โหต ฯ ยถา ภกขเว อท จตต ฯ ย ธมมชาต เอว ภาวต ฯ เป ฯ นยจ โหต ภกขเว อ เอกธมมป อห น สมนปสสาม ฯ สทธาทหต ปท ปรคคหตาต ปเท กตตา ฯ สทธาตอาท วตถาโร ฯ ปรคคหตนต รกขต ฯ อสทธเยนาต ปท น อชตต ปเท เหต ฯ โอภาสสหคต๒

จตต ฯ ธมมานนต ปท อภ...ยายาต ปเท กมม ฯ ๑. ทสสมานวณณนาปาโ สหสททรหโต ฯ ๒. โอภาสคตนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๗๓.๑๗๔]

Page 164: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 164

อภ...ยายาต ปท อภนหารกขมนต ปเท สมปทาน ฯ ฌาน...นนต ฌานสส ปฏลาภสส ปฏปกขาน๑ อจฉาย อวจรานนต ปทาน ววรณ อจฉาวเสน... ปวตตานนต ฯ กามราคปปจจยานนต กามราคสส ปจจยาน ฯ อภยปเจตนต อนงคณวคตปกกเลสสงขาต เอต อภย ฯ อนงคณจ วตถจ สตตทวย มชฌมนกาเย มลปรยายวคเค เวทตพพ๒ ฯ ภาวนา... รยาต ปท อปคมเนนาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอวปต อปสทโท ปพเพ วตตนย อเปกขต ฯ อภ...ยายาต ปท ปาทกนต ปเท สมพนโธ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๒๓๑] เอว ฯ เป ฯ จตเตต เอว สมาหเตตอาทนา ปาลย วตตนเยน อภ าปาทเก เอตสม จตเต ชาเต ฯ เอตสม จตเตต ปาลย วตตจตเต ฯ ชาเตต ปท อภนนนาเมสนต ปเท ลกขณกรยา ฯ ปพเพนวา...ตมหต ปท ญาณนต ปเท สม- ปโยควเสน อาธาโร ฯ ตตถาต ปพเพนวาสาสทปเทส๓ นทธารณ ฯ นวฏาตมสส ววรณ อชฌา ฯ เป ฯ นรทธาต ฯ นวฏธมมา ๑. ณานปฏลาภปจจยานนต วณณนาปาโ ฯ สเจ อท อจฉาวจรานนต ปทสส วเสสน โยชนาปาโ ว ยตตตโร ฯ ๒. เตส วตถสตต ตตถ น ทสสต วตถ- ปมสตตว ทสสต ฯ ๓. ปพเพนวาสาตอาทปเทส ฯ

[ปา. ๖ ฯ ส.๑๗๔.๑๗๕]

Page 165: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 165

วา นวฏาต สมพนโธ ฯ นวฏาต นวฏา นาม โคจร- นวาเสน อารมมณภาวสงขาเตน นวาเสน นวฏา ฯ นวฏาต ปทสส สรป าเปนโต อตตโน ฯ เป ฯ ป วาต อาห ฯ อตตโน ปรจฉนนา ธมมา นวฏา ปร...ป วา ปรสส วยาเณน วยาตาป วา ธมมา นวฏา ฯ อปสทโท อตตโน ว าเณน ว าตธมเม อเปกขต ฯ ฉนน...สสรณาทสต ปท ปรว าณวยาตาต ปเท อาธาโร ฯ ฉนน สงขารสงขาต วฏฏม เยห เต ฉนนวฏฏมกา ฉนน- วฏฏมกาน อนสสรณ ฉนน...รณ ฯ ปพเพนวาสานสสตป าณาย ฯ เป ฯ ปตตยาต ปท ปพพ- ปทสส ววรณ ฯ อาทนต ปท กตวาต ปเท วกตกมม กรยาวเสสน วา ฯ กตวาต ปท นวฏาต ปเท วเสสน ฯ ตตถ ตตถาต ตสม ตสม ภเว ฯ อนสสรามต ปเท ภควา ทสเสต ญาเปต ฯ อนเทวาตมสส๑ ววรณ อภนนนามตมตเต เอวาต ฯ เอวสทเทน ปรกมมสส ทนธภาว ปฏเสเธต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เตนาต ตสมา ฯ เต มหาปรสา ฯ ปนสทโท ปกขนตโร ฯ เตส กลปตตาน ฯ ต ปรกมม ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ อตถเกห ปน ต ปรกมม คเหตพพนต สมพนโธ ฯ กสมจ ปน โปตถเก ปปจสทนย มชฌมฏกถาย ภยเภรว- ๑. อนเอวาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖ ฯ ส.๑๗๕]

Page 166: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 166

สตตวณณนายนต ปาโ อตถ ฯ อธาต วนยนทาเน ฯ [๒๓๒] เตเนวาต ตสมา เอว ฯ ตตถาต เอกป ชาตนต- อาทวจเน วนจฉโย ฯ ปฏสนธ มล ยสส ต ปฏสนธมล ฯ อเน... ...กปเปตอาทส ปน ปเทส เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต เตส สวฏฏววฏเฏส นทธารณ ฯ ตมล- กตตาต ปท คหโหต ปเท เหต ฯ โส สวฏโฏ มล เอตสสาต ตมลโก ตสส ภาโว ตมลกตต ฯ ววฏฏฏาย คหโตต สมพนโธ ฯ เอว หตอาทนา ลทธคณ าเปต ฯ ห สจจ เอว คหเณ สต ฯ สตต ปท ปรคคหตานต ปเท ลกขณกรยา ฯ ยาน ตาน สวฏฏาทน ภควตา วตตาน ฯ ตาน สวฏฏาทน ฯ ตตถาต สวฏฏาทส นทธารณ ฯ วตถารโตต ปถกโต วนสสตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สทาปต เอตถ อปสทโท อวยวา- เปกโข ฯ ตตถาต ตส พทธกเขตเตส ฯ ยนต ย าน ฯ ยตถาต ยสม าเน ฯ ยนต ย วสยกเขตต สนธาย ยาวตา ฯ เป ฯ เขยยาต วจน ภควตา วตต ฯ ยตถาต ยสม วสยก- เขตเต ฯ ตสม ปน อาณกเขตเต ฯ ตสส เขตตสส ฯ ตโต วสทธมคคโต ฯ [๒๓๓] เอเตสต นทธารณ ฯ กถนต เกน นเยน ฯ อมตรา- สนตอาทนา นเยน สร ฯ ตตถาต เตส อมตราสนตอาทปเทส นทธารณ ฯ โชตปาโล วาต เอตถ อตสทโท นทสสน ฯ [ปา.๖.๗ ฯ ส.๑๗๕..๑๗๗]

Page 167: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 167

มเสน สสฏโฐ โอทโน มโสทโน สาลน มโสทโน สาลมโสทโน สาลมโสทโน อาหาโร เอตสสาต สาล...หาโร ฯ ปวตตาน สย ปตตาน ผลาน ปวตตผลาน ปวตตผลาน โภชน เอตสสาต ปวตตผลโภชโน ฯ วสสาน สต วสสสต วสสสต ปรมาณ เอตสสาต วสสสตปรมาโณ วสสตปรมาโณ เอว อาย วสส...อาย วสสสตปรมาณายโน ปรยนต เอตสส ภควโตต วสส...ปรยนโต ฯ อทปาทนต อปปพโพ๑ ปทธาต ฯ อถาต ปจฉา ฯ อท สรณ ฯ อาโรหนตสส ภควโต ฯ ตสมาต ปท เวทตพโพต ปเท เหต ฯ อนนตรนต ปท อาหาต ปเท กมม ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ก ปน ฯ เป ฯ สรนตต ปจฉา ฯ ปรหาโร มยา วจจเต ฯ น พทธาเยว อนสสรนต ปจเจก...ตตถยาป อนสสรนต ฯ โน จ อวเสเสน อนสสรนต๒ ฯ ตตถยา หตอาท วตถาโร ฯ เตส หต ห สจจ เตส ตตถยาน ฯ อจฉ...มนนต อจฉตป- ปเทเส โอกกมน ปวสน ฯ [๒๓๔] อย โข เม พราหมณาตอาทส วจเนส วนจฉโย ฯ เอตถาต เอเตส วชชา อธคตาตอาทปเทส นทธารณ ฯ ๑. อปพโพ ฯ ๒. โน จ โข วเสเสนาต วณณนาปาโ อยตโต ฯ

[ปา.๗ ฯ ส. ๑๗๗..๑๗๙]

Page 168: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 168

วชชา อธคตาต ปเท อย อตโถ อธปปาโย ฯ เสสนต อวชชา วหตาตอาท วจน ฯ ปสสาย วจน๑ ฯ เอตถาต วชชา อธคตา อวชชา วหตาต ปททวเย ฯ อธคตา วชชา เยน โส อธคต- วชโช ฯ อต อตโถ กสมา ยสมา วชชา อปปนนา ตสมา อวชชา วหตาต สมพนโธ ฯ ปททวเยต ตโม วหโต อาโลโก อปปนโนต ปททวเย ฯ ยถาตนต เอตถ วจเน ยถาต นปาโต อปมตเถ วตตต ฯ อนเปกขตายาต ปท อาตา- ปโนต ปเท เหต ฯ อท วจน ฯ เอตสส เมต เอเตน มยา ลทธนต ปเท กตตา ฯ ปธานานโยคสสาต ปท อนรปเมวาต ปเท สมปทาน ฯ อถวา เม มยา เอตสส ปธานานโยคสส อนรปเมว ผล ลทธนต สมพนโธ ฯ อตสทโท อทนต ปทสส สรป ฯ ปพเพ...ตณฑเกนาต ปพเพนวาสานสสต าณสงขา- เตน มขตณฑเกน ฯ นกขมน นกขนต ฯ กกกฏฉาปกสเสวาต กกกฏจฉาปกสส อว ฯ กกกฏจฉาปกสสาต ปท นกขนตต ปเท สมพนโธ ฯ ปพเพนวาสกถา นฏ ตา ฯ [๒๓๕] ตทตถนต ตสส าณสส อตถ ฯ โส ทพเพน ฯ เป ฯ ปสสามต เอตถ ปน วจเน วนจฉโย ฯ เต หต ห สจจ เต มหาสตตา ฯ อาทกมมกกลปตตา ปรกมม กตวา ๑. อโต ปร ปสสาวจนนต นปผนนปเทน ภวตพพ ฯ

[ปา.๗ ฯ ส.๑๗๙.๑๘๐]

Page 169: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 169

ทพเพน จกขนา สตเต ปสสนตต สมพนโธ ฯ เตสนต อาท- กมมกกลปตตาน ฯ ต ปรกมม ฯ อธ อธกาเร ฯ ทพเพนาต อาทส วจเนส วนจฉโย ฯ เทวตานนต ปท ปสาทจกขต ปเท สมพนโธ ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ สจรตกมมนพพตต อปล- พทธนต ปททวย ปสาทจกขต ปทสส วเสสน ฯ ปตตเสมห- รหราทหต๑ ปท อปลพทธนต ปเท กตตา ฯ อปก...ตายาต ปท สมตถนต ปเท เหต ฯ อทจาป าณจกขต สมพนโธ ฯ ตสทสเมวาต ปสาทจกขสทสเมว ฯ อตสทโท ทพพสทสตตาต ปเทน ตลยาธกรณ ฯ อตตนา จาต จสทโท ทพพสทสตตา จ ปฏลทธตตา จาต โยเชตพโพ ฯ อตตนาต ปท สนนส- สตตตาต ปเท กตตา ฯ ตนต ต อตถปจก ฯ ทสสนฏเนาต ทสสนสภาเวน ฯ จกขกจจกรเณนาต ปท อวาต ปเท ตตยา- วเสสน ฯ จสทโท วาสททตเถ วตตต ฯ ปสทโท น เกวล ทสสนเหตโต จกขต าเปต ฯ จตปปาตทสสเนนาต ปท เหตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ โย หตอาท วตถาโร ฯ ห สจจ โย ปคคโล ฯ นโว สตโต นวสตโต นวสตตสส ปาตภาโว นวสตต- ปาตภาโว นวสตตปาตภาโว อต ทฏ นวสตตปาตภาวทฏ ฯ ๑. เยภยเยน รธร อต วลชยต ฯ

[ปา.๗ ฯ ส.๑๘๐.๑๘๑]

Page 170: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 170

อสสาต ปคคลสส ทสสนนต ปเท สมพนโธ ฯ เตน ตสมา จตป ฯ เป ฯ วสทธนต เอต วจน มยา วตต ฯ อต อตต อต เอว ฯ รปานนต ปท อภนชฌายตตตนต ปเท กมม ฯ เอวมาท ภควา อาหาต สมพนโธ ฯ ตเทวนตอาท นคมน ฯ ต ญาณจกข เอว วตตนเยน ฯ เอกาท...รหโตต วาต เอตถ วาสทโท อตถ โส น วตตพโพ ฯ อตกกมตวาต ปท ทสสเนนาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ รปทสสเนนาต ปท อตกกนตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ วา อปโร นโย ฯ ต ทพพจกข มานสก มสจกข อตกกนตตตา อตก- กนตมานสก อต ปณฑเตน เวทตพพนต สมพนโธ ฯ มานส- กนต ปท มสจกขนต ปทสส วเสสน ฯ ตนต ปท เวทตพพนต ปทสส วเสสน ฯ มสจกขนต ปท อตกกนตตตาต ปเท กมม ฯ กสมจ โปตถเก ตนต ปท นตถ ฯ เตน ทพเพน ฯ เป ฯ มานสเกนาต อท ปาลยานรป วภตยนตปททสสน ฯ [๒๓๖] จว... ...มาเนต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ อาสนนา จต เยส เต อาสนนจตกา ฯ อตสทโท อาสนนาต ปเท อากาโร ฯ คหตา ปฏสนธ เยห เต คหตปปฏสนธกา ฯ โมหนสสนทยตตตตาต หนสตตาน โมหปนสสยกมเมน ปฏ- พทธตตา หฬเตต ปเท าปกเหต ฯ วเสนาต ปฏพทเธน [ปา.๗ ฯ ส.๑๘๑.๑๘๒]

Page 171: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 171

หฬเตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อภรปวรเปปต เอตถ สวณเณต อภรเป ทพพณเณต วรเปต อธปปาโย ฯ โสภน รป เยส เต อภรปา ฯ วภจฉ รป เยส เต วรปา ฯ ปสทโท ปพเพ วตตมตถ อเปกขต ฯ อปป อนนปาน เยส เต อปปนนปานา ฯ ตตถาต เตส จวมาเนตอาทปเทส นทธารณ ฯ อมนา ปน ปเทนาต ยถา- กมมปเคต อมนา ปเทน ฯ ยถากมมปค าณกจจ ยถา- กมมปค าณสส กจจ ภควตา วตต ฯ อนภวมาเนต ปท เนรยกสตเตต ปทสส วเสสน ฯ โสต โส ทพพจกข าณลาภ ฯ เอวนต กนน โข ฯ เป ฯ ภวนตต เอว มนสกโรต ฯ อถสสาต อถ อสส ปคคลสส ฯ อทนนาม กตวาต อท นาม กมม กตวา อเม สตตา เอว ทกข อนภวนต อต เอว ตกมมารมมณ ญาณ อปปชชต ฯ ยถา จมสสาตป อตถ ยถาปมสสาตป อตถ ฯ ยถาป อมสส ยถากมมปค าณสส วส ปรกมม นตถ เอว อนา...ป วส ปรกมม นตถ ฯ ทพพจกขปาทก เอเตสนต ทพพจกขปาทกาน ฯ [๒๓๗] กาย...เตนาตอาทส วจเนส วนจฉโย ฯ กเลโส ปต เอตสสาต กเลสปตก ตสส ภาโว กเลสปตกตต ฯ อรยาน คหโสตาปนนานปต ปททวย อปวาทกาต ปเท กมม ฯ อนตถกามา หตวา อปวาทกา ฯ อนตม... ...เนน [ปา.๗ ฯ ส.๑๘๒.๑๘๓]

Page 172: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 172

วาต ปททวย อปวาทกาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตตถาต เตส ทวส อปวทเนส ฯ อาม ฯ เป ฯ อหนต ทหรภกข อาห ฯ เตนหาวโส ฯ เป ฯ ทโตต เถโร อาห ฯ เตนสสาต ตสมา อสส ทหรภกขสส ฯ ต กมม ฯ โย ปคคโล อปวทต เตน ปคคเลน คนตวา ขมาเปตพโพต สมพนโธ ฯ อตตนาต ปท วฑฒตโรต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สเจ อตตนา วฑฒตโร โหต อกกฏก นสทตวา อห อายสมนต อทจทจ อวจ ต เม ขมาหต ขมาเปตพโพต วสทธมคคปาโ ฯ ตตถายมธปปาโย วฑเฒน ตเกน วา อวนทตวา อกกฏก นสทนเตน วา อห อายสมนต อท- จทจ อวจ ต เม ขมาหต ขมาเปตพโพต ฯ ปคคเหตวาต ปท ขมาเปตพโพต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เตส ภกขน สนตก คนตวา ตเกเนว ขมาเปตพพนต สมพนโธ ฯ ตเกเนวาต เอตถ เอวสทดท สนนฏานตโถ น อวธารณตโถ ฯ เตน เตน วฑเฒน ขมาปน ยตต อกกฏก นสทนเตน ขมาปน โน น ยตตนต าเปต ฯ เตน อตตนา วฑฒตโร โหต ตเกเนวาต เอตถาต อกกฏก นสทตวาต วสทธมคเค วตต ฯ อชล ปคคเหตวา อห ฯ เป ฯ อายสมาต ขมา- เปตพพนต สมพนโธ ฯ สมาทนน คหต นานาวธกมม เยห เต สมา...กมมา ฯ [ปา.๗ ฯ ส.๑๘๓...๑๘๕]

Page 173: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 173

เย จ ปคคลา อ เป ชเน สมาทเปนต คณหาเปนต เต ปคคลา มจฉาทฏ สมาทานา๑ นาม ฯ มจฉาทฏ มล เอเตสนต มจฉาทฏ มลกาน ฯ [๒๓๘] วจมโนทจจรตคคหเณน ปน อรยปวาทมจฉาทฏ ค- คหณ เอว สต ทวนน ปน วจน กมตถนต อาห ตตถ จาตอาท ฯ ตตถาต จตส๒ อรยปวาทมจฉาทฏ ส นทธารณ ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ อรยปวาเท คหเตปต สมพนโธ ฯ จสทโท อรยปวาเท จ มจฉาทฏ ยา จาต โยเชตพโพ ฯ ทวนนนต อรยปวาทมจฉาทฏ น วจนนต ปเท กมม ฯ มหาสาวชชภาวสส ทสสน มหา...ทสสน มหา...ทสสน อตโถ ปโยชน ยสส ต มหา...ทสสนตถ ฯ มหาสาวชโช หตอาท ทฬหกรณ ฯ เอว สมปทมทนต สารปตต เอว อท สมปท อห วทาม ฯ ปคคโล อปปหาย อปปฏนสสชชตวา ฯ เอว ปรยปวาเทน นรเย นกขตโตต สมพนโธ ฯ ยถยท ยถา อย มจฉาทฏ เอว มหาสาวชชตร อ เอกธมมป อห น สมนปสสามต สมพนโธ ฯ มจฉาทฏ ปรมา ปธานา เยส วชชาน ตาน มจฉาทฏ ปรมาน ฯ [๒๓๙] อปา...จาคาต อปาทนนกขนธาน ปรจจาคโต ฯ ตทนนตรนต ตสส ปรจจาคสส อนนตร ฯ ววสา ทกกฏการโน ๑. มจฉาทฏจกมมสมาทานาต ปาล ฯ ๒. เตส ฯ

[ปา.๗ ฯ ส.๑๘๕.๑๘๖]

Page 174: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 174

สตตา ตตถ นรเย นปตนต อต ตสมา นรโย วนปาโต ฯ สมภชมานาน องคปปจจงคาน เยส เต สมภยชมานองคป- ปจจงคา๑ ฯ อตสทโท สมาปนโน๒ ฯ อเปตตตาต ปท อปาโยต ปเท เหต ฯ น ทคคตต ตรจฉานโยน น ทคคต ฯ กสมา มหา ฯ เป ฯ สมภวโต ฯ โส หต ห สจจ โส ปตตวสโย ฯ อสรสทสนต ปท อวน- ปาตตตาต ปเท กรยาวเสสน ฯ โส หต โส อสรกาโย ฯ อตเถนาต ปท อปาโย เจว ทคคต จาต ปททวเย ตตยา- วเสสน ฯ สพพ...ห จาต เอตถ จสทโท วนปาโต จาต โยเชตพโพ ฯ ตตถาต นรเย ฯ [๒๔๐] เอตถาต เอตสม สกกปกเข ฯ เทวคตเยว สงคยหตต สมพนโธ ฯ ตตถาต ตสม สคต สคค โลกนต ปทตตเย วจนตโถต ปเท อาธาโร ฯ คนตพพา อปปชชตพพาต คต ฯ วสเยหต อารมมเณห ฯ ทพพจกข าณกถา นฏ ตา ฯ [๒๔๑] โก ปน วเสโส อตถต อาห อยเมวาตอาท ฯ ห สจจ ฯ เอตถาต ทพพจกข าณกถาย ฯ อธาต ทพพ- จกข าณกถาย ฯ ๑. สมภชชมานงค...อต วณณนาปาโ ฯ ๒. อย อตสทโท วณณนาย น ป ายต ฯ

[ปา.๗.๘ ฯ ส.๑๘๖.๑๘๗]

Page 175: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 175

[๒๔๒] โส เอว ... จตเตต อธ วจเน ฯ ตตร จ อรหตตมคเค เอต าณ อาสวาน ขโยต วจจต กสมา าณสส ตตถ มคเค ปรยาปนนตตา อนโตคธภาวโตต สมพนโธ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ โส อท ... เอวมาทส วจเนส อตโถ เวทตพโพต สมพนโธ ฯ อตสทโท ชานนากาโร ฯ สสส อตตโน รโส สภาโว สรโส สรโส เอว ลกขณ สรสลกขณ สรสลกขณสส ปฏเวโธ สรส...เวโธ ฯ ทกขสสาต ปท นพพตตกนต ปเท กมม ฯ ตณห อย ...ทโยต สรสลกขณปปฏเวเธน ยถาภต อพภ าสนต สมพนโธ ฯ ตทภยปต ทกขตณหาทวย ฯ ต ฐาน เตส ทกขตณหาน อปปวตต นพพาน อพภ าส ฯ [๒๔๓] กตมา ฯ เป ฯ าสต ปจฉา ฯ ปรหาโร มยา วจจเต ฯ อสสาต ภควโต ฯ น อนาคตา ชาต ขณา ฯ ยา ปน เอกจตปปจกขนธปปเภทา ชาต เอก...ภเวส อปปชเชยย สา ชาต ขณาต สมพนโธ ฯ ต โสต โส ภควา ต ชาต อพภ าส ฯ มคคภาวนายาต ปท ปหนาต ปเท กรณ ฯ ปจจเวกขตวาต ปท ชานนโตต ปเท ปพพกาล- กรยา ฯ กเลสาภาเวต ปท โหตต ปเท ลกขณกรยา ฯ อปสทโท อรจสจน ฯ นตถ ปฏสนธ เอตสส กมมสสาต [ปา.๘ ฯ ส.๑๘๗.๑๘๘]

Page 176: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 176

อปปฏสนธก ฯ ปจจ...หตนต ปจจเวกขณ าเณน ปรจฉนน ฯ ต ขย าณาธคม ขย าณสส อธคมน ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ [๒๔๔] อย โข ฯ เป ฯ อโหสต เอตถ วจเน อต อธปปาโย ฯ เอตตาวตา ฯ เป ฯ ทสเสตต ปจฉา ฯ เอตตาวตาต อย โข เม พราหมณ ตตยา อภนพพทา๑ อโหสต วจเนน ฯ อต เอว อท อธปปาย ภควา ทสเสต๒ าเปต ฯ เอว ทสเสนโต จ ภควา ปพเพ...อตตส าณ ปกาเสตวา ทพพ... ...ญาณ ปกาเสตวา อาส... ...คณ ปกาเสตวา อต เอว ตห ฯ เป ฯ ปกาเสตวา ทสเสตต๓ สมพนโธ ฯ ชาตยาต ปท เชฏสเสฏาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [๒๔๕] เอวนต ปาลย วตตนเยน ฯ ภควาตาต ปท วตเตต ปเท กตตา ฯ วนคหตพเพปต ปท เชฏส...ภาเวต ปทสส วเสสน เชฏส...ภาเวต ปท วตเตต ปเท ลกขณวนต ฯ ธมมเทสนายาต ปท วตเตต ปเท กรณ วตเตต ปท อโวจาต ปเท ลกขณกรยา ฯ ปตยา วปผาโร ปตวปผาโร ฯ คตตจ จตตจ คตต- จตต ฯ ปตวปผาเรน ปรปณณ คตตจตต ยสส โส ปต... จตโต ฯ ต เชฏสเสฏภาว ฯ วทตวาต ปท ครหตวาต ปเท ปพพ- ๑. อภนพพธาต ทสสมานปาล ฯ ๒.๓. ทสเสสต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘.๙ ฯ ส.๑๘๘...๑๙๐]

Page 177: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 177

กาลกรยา ฯ อหนต ปท อวจนต ปเท กตตา ฯ อทส นาม สพพ... ...คตนต ปทตตย สพพ นต ปทสศ วเสสน ฯ สพพ นต ปท วจนต ปเท กมม ฯ อ าณนต ปท ธต ปเท กมม ฯ ครหตวาต ปท คนตวาต ปเท ปพพกาล- กรยา ฯ ชาตยาต ปท ปเรชาตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ปเรชาตตเถนาต ปเรชาตสภาเวน ฯ อตสทโท เอตนต ปทสส สรป ฯ [๒๔๖] ตตถาต อภกกนตนตอาทวจเน วนจฉโย ฯ อธาป อธกาเร ฯ อย อภกกนตสทโท อพภ...เยว ทสสตต สมพนโธ ฯ ยสมา จ อย อภกกนตสทโท อพภนโมทเน ทสสต ตสมา วตต โหตต สมพนโธ ฯ ลกขเณนาต ปท เวทตพโพต ปเท กรณ ฯ อธ อธกาเร ฯ ปสาท... ...วเสน วาต๑ ปททวย วตโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อย อภกกนตสทโท ฯ ตตถาต เตส ทวส อภกกนตสทเทส นทธารณ ฯ ปสาท โถเมต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เอตถาต โถมนาย อย อธปปาโย ฯ ยทท ยา อย ธมมเทสนา ต วจน อภกกนต ยทท โย อย ปสาโท ต ปสาทน อภกกนตนต โยชนา ฯ อาคมมาต ปท ปสาโทต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปสาโทต ปท ลงคตโถ ฯ ปาวจนนต ๑. วณณนาย จสทโท โหต ฯ

[ปา.๙ ฯ ส.๑๙๐.๑๙๑]

Page 178: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 178

ปท โถเมตต ปเท กมม ฯ ตถาสทโท อภกกนตนต ปท อากฑฒต ฯ เอวมาทห เหตห ปาวจน โยเชตพพ ฯ [๒๔๗] ตตถาต เตส ปเทส นทธารณ ฯ ทสามฬหสสาต ทสาส มฬหสส ฯ สทธมมวมข อสทธมมปตตนต ปททวย มนต ปทสส วเสสน ฯ สทธมมโต วมตต มข ยสส โส สทธมมวมโข สทธมม สมข อกโตต อธปปาโย ฯ อสท- ธมมปตตนต อสทธมเม ปตต ฯ วฏาเปนเตนาต ปท โคตเมนาต ปทสส วเสสน ฯ สาส...ธานาต ปท ปภตต ปเท อปาทาน ฯ ปภตต ปท ปฏจฉนนนต ปเท กรยาวเสสน ฯ มจฉา...ปฏจฉนนนต มจฉาทฏ สงขาตคหเนน ปฏจฉนน ฯ ววรนเตน โคตเมน ฯ กมมคโค จ มจฉามคโค จ กม... มคคา กมมคคมจฉามคเคส ปฏปนโน กมมคค...ปนโน ฯ โมห...นมคคสส อปสสโตต ปททวย เมต ปทสส วเสสน ฯ เมต ปท ธารเณน อต ปเท สมปทาน ฯ พทธา...ปานต พทธาทรตนตตยสงขาตาน รปาน ฯ เตส พทธาทรตนตตยรปาน ปฏจฉาทโก ตปปฏจฉาทโก ฯ โมโห เอว อนธกาโร โมหนธกาโร ฯ ตปปฏจฉาทโฏ จ โส โมหนธกาโร จาต ตป...สโก ฯ เทสนา เอว ปชโชโต เทสนาปชโชโต ฯ ตปปฏจฉาทกโมหนธการวทธสโก จ โส [ปา.๙ ฯ ส.๑๙๑.๑๙๒]

Page 179: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 179

เทสนาปชโชโต จาต ตป...ปชโชโต ฯ ธารยเต ธารณ ภาวสาธน ฯ ตปปฏจ...ปชโชตสส ธารณ ตป...ธารณ ฯ ตปปฏจ...ธารเณนาต ปท ปกาสตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อถวา ตปปฏจฉา...ปชโชต ธาเรตต ตปปฏจฉา... ธารโณ ฯ ตปปฏจ...ธารเณนาต ปท โคตเมนาต ปทสส วเสสน๑

[๒๔๘] ตตถาต เตส เอสาหนตอาทปเทส ฯ ภวนต โคตม สรณนต คจฉามตมสส ววรณ ภว เม ฯ เป ฯ พชฌามต ฯ เมต ปท สรณนต ปเท สมปทาน ฯ สรณนตมสส ววรณ ปรายนนต ฯ อฆสสาต ปท ตาตาต ปเท อปาทาน ฯ ตาตาต ปาลโก ตาธาต ปาลเน ตปปจจโย ฯ ธาตาตป ปาโ ฯ หตสสาต ปท วธาตาต ปเท กมม ฯ จสทโท ตาตา จ วธาตา จาต โยเชตพโพ ฯ วธาตาต วปพโพ ธา ธารเณ ตปปจจโย ฯ อธปปาเยนาต ปท คจฉามต ปเท กรณ ตตยาวเสสน วา ฯ เอวนต อมนา อธปปาเยน ฯ ชานามตมสส อตถวจน พชฌามต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ห สจจ เยส ธาตน คต อตโถ ฯ อปสทโท อเปกขตโถ ฯ ๑. ตปปฏจฉาทก...ปชโชต ธาเรนเตนาต วณณนาวจน ฯ

[ปา.๙ ฯ ส.๑๙๒]

Page 180: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 180

[๒๔๙] ธมมจ...ฆจาต เอตถ ปน วจเน วนจฉโย ฯ อธคโต มคโค เยห เต อธคตมคคา ฯ สจฉกโต นโรโธ เยห เต สจฉกตนโรธา ฯ อนสฏสส อนรป ยถานสฏ ฯ ปฏปชชนตต ปฏปชชมานา ฯ จสทโท อธคตมคเค จ สจฉ...โรเธ จ ปฏปชชมาเน จาต โยเชตพโพ ฯ อตถโตต สภาวโต ฯ อตสทโท เอตนต ปทสส สรป ฯ วตถาโรต วตถาโร วตตพโพ ฯ น เกวลจ๑ ฯ เป ฯ นพพานจ ธมโม อปจ โข ฯ เป ฯ ธมโมป ธมโม นาม ฯ เอตถาต คาถาปเทส นทธารณ ฯ อปปฏกล ฯ เป ฯ วภตตนต ปเทน ปฎกต... วภตตสพพธมมกขนธา กถตา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ทฏ ...ฆาเตนาต ปท สหโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ทฏ จ สลาน จ ทฏ สลาน ทฏ สลาน สงฆาโต ทฏ สลสงฆาโต ฯ [๒๕๐] โกสลลตถนต ปท เวทตพโพต ปเท สมปทาน ฯ วธต เภโท ฯ อตถเกหต ปท คเหตพโพต ปเท กตตา ฯ ปปจสทนย วา ฯ เป ฯ ณณนาโต คเหตพโพ สมงคลวลาสนย ทฆนกายฏกถาย สรณวณณนาโต คเหตพโพ ปรมตถโชตกาย วา ฯ เป ฯ คเหตพโพต๒ โยชนา ฯ อปา...สลลตถนต ปท เวทตพพนต ปเท สมปทาน ฯ ๑. อย จสทโท วณณนาย นตถ ฯ ๒. วณณนายนต ปปจสทนปรมตถโชตกา สมงคลวลาสน อจเจว ปกรณนามกกโม ลขโต ฯ

[ปา.๙ ฯ ส.๑๙๒...๑๙๔]

Page 181: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 181

เอตถาต เอตสม อธกาเร เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ ตนต ปกณณก ฯ อธ นทานาธกาเร ฯ นคคณ นนต ปท นคคณานนต ปทสส วเสสน ฯ อธ ปน อธกาเร ฯ อย อคคสทโท ฯ เอตถาต อชชตคเคต เอตถ ปเท ฯ ปทสนธกโรต ปทสนธวเสน กโร วตโต ฯ อชช อคคนต อม ทวส อาท กตวา ฯ อชชาต ปท กตวาต ปเท กมม ฯ นตถ อ โ สตถา เอตสสาต อน สตถโก ฯ เนว พทธ วเทยยนต สมพนโธ ฯ เอตถ จ อธกาเร ฯ อต อธปปาโย ปณฑเตน เวทตพโพต สมพนโธ ฯ [๒๕๑] อตตสนนยยาทนนต อตตโน นยยาทน ฯ อตต- สนนยยาตนนตป อตถ ฯ อตสทโท อาหาต ปเท อากาโร ฯ ก วจน พราหมเณน วตต โหต ฯ เมต ปท อธวาเสตต ปเท สมปทาน ฯ วสสาวาสนต ปท อธวาเสตต ปเท กมม ฯ มาเสต อจจนตสโยโค ฯ เวรช ฯ เป ฯ ปฏจฉตต อท ปรมวจนสส อธปปาโย ฯ อต วจน วตต โหตต สมพนโธ ฯ อโจเปตวาต อจาเลตวา ฯ พราหมโณ วทตวาต สมพนโธ ฯ ชาต...ณานนต ชาตยา มหลลกาน พราหมณาน น กโรตต ปเท สมปทาน ฯ สมโณ น กโรต ฯ วครหตวาปต อปสทโท อรจสจน ฯ ว าตา พทธคณา เยน โส ว าตพทธคโณ ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ ปตฏาเปตวาต ปท อปกกมตวาต ปเท ปพพ-

Page 182: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 182

กาลกรยา ฯ ยาว ทสสนวสโยต ทสสนวสโย ยาว ยตตก อตถ ฯ [๒๕๒] ทกเขน ลภา ภกขา เอตสสนต ทลลภภกขา ฯ ทลลภภกขตาต ปท โหตต ปเท กตตา ฯ ยตถาต ยสม าเน ฯ ตตถาต ตสม าเน ฯ ตถาต อสสทธภาเวน ฯ สา ทลลภภกขตา น อโหส ฯ ตตถาต ทวหตกาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ อหตกาต อหนา ฯ อหกาตป อตถ ฯ ทวธา ปวตตา จตตอรยาต ทวธา ปวตตา จตตสส อรยา ฯ เอตถ าเน มย กจ ภกขมานา ยาจมานา ลจฉาม น โข น ลจฉาม อต เอว ทวธา ปวตตจตตอรยาต สมพนโธ ฯ อตสทโท ทวธาต ปเท สรป ฯ เอตถาต ทวห- ตกาต ปเท ฯ อาทนปต๑ อปสทโท น เกวล อหาต ปทาน เอกตถานต ญาเปต ฯ เอตถาต เวรชาย ฯ อลทธาต อลภตวา มตานนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตสสาต ปาสส ฯ พยาธ เอว โรโค พยาธโรโค ฯ ตตถ จาต เวรชาย นกขมตต ปเท อาธาโร ฯ คพภ...กาเลต ปท อปหตเมวาต ปเท กาลสตตม ฯ เสตกโรเคนาต ปท อปหตเมวาต ปเท กตตา ฯ อป ฯ เป ฯ ปณฑรนต จตปปทาน สาล... ...ส วาต ปททวยสส วเสสน ฯ ปจฉนน ขร เอตสสาต ปจฉนนกขร ฯ อคคหต ตณฑล เยน ต อคคหตตณฑล ฯ ๑. ...อาทน หต วณณนาปาโ อยเมว ยตตตโร ฯ

[ปา.๑๐ ฯ ส.๑๙๖.๑๙๗]

Page 183: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 183

เสตฏ กาต เวรชา วจจต ฯ อภ...รตวาปต ปท วตตาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อปสทโท ฯ อรจสจน ฯ วตตสสสนต ปท สมปชชตต ปเท ปกตกตตา ฯ ตตถาต เวรชาย สมปชชตต ปเท อาธาโร ฯ สลากา เอวาต สลากามตต เอว สมปชชตต ปเท วกตกตตา ฯ เอวสทเทน ผล น ชนยตต าเปต ฯ ตตถาต เวรชาย คเตสต ปเท อาธาโร ฯ คเตสต ปท คจฉนตต ปเท ลกขณกรยา ฯ อตต อต วตวา ฯ วณณชฌกขนต กหาปณวจารณ ฯ โส วณณชฌกโข ฯ เต ธ ตถกา ฯ ต สลาก ฯ ย อฉ ฯ ตตถาต เวรชาย ฯ [๒๕๓] อาคตตตาต ปท ลทธาต ปเท เหต ฯ เอวนต อตตราปถกาต เอว ฯ ลทธ โวหาร นาม เยห เต ลทธโวหารา ฯ อสสวาณชา คจฉนตา อปคตา โหนตต สมพนโธ ฯ เตห วกกา... ...มตเตหต ปทตตย อสสสเตหต ปทสส วเสสน ฯ อตตโนต ปท ภณฑาต ปเท สมพนโธ ฯ อสสสเตหต อสส- สเตห สทธ อปคตาต ปเท สหตถตตตยา ฯ เวรชายนต ปท อปคตาต ปเท อาธาโร ฯ อถวา เวรชายนต ปท อปาต ปเท กมมปปวจนยยตตตตา กมม ฯ วสสาวาสนต วสสกาเล วาส อปคตาต ปเท กมม ฯ อปคตาต อปนสสาย คตา ฯ มาเสต อจจนตสโยโค ฯ อปคจฉนตา จ พาณชา การาเปตวา ปรกขปส ฯ อทเกนาต ปท อนช...ณเยต ปเท [ปา.๑๐ ฯ ส.๑๙๗.๑๙๘]

Page 184: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 184

กตตา ฯ อตตโน จาต อตตโน อาวาสาคราน๑ จ ฯ อสสาน จาต อสสาน มนทรจ ฯ เตสนต วาณชาน ฯ ปลกนต ยวตณฑล ฯ ปตโถ นาม นาฬมตต เอกสส ปรสสส ยาปนาย อล ยตต โหตต สมพนโธ ฯ ห สจจ ปตโถ ฯ เป ฯ ทวนน อต เอต วจน ทวาทสนปาตชาตเก ภควตา วตตมป ฯ อย ปตโถทโน ทวนน ชนาน ยาปนาย นาล น ยตต ฯ นตถสนต ถสรหต ฯ อสเสเทตวาต รนธตวา คหตาต ปเท ปพพกาล- กรยา ฯ ห สจจ ยวตณฑลาลสถสา ยท โหนต ฯ ตตเถ- ตนต๒ ตตถ าเน เอต ยวตณฑล ฯ อตต มนสกาเรน อาทายาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ กสมา ฯ เป ฯ ญตตนต ปจฉา ฯ เตห วาณเชห ต ยวตณฑล ป ตต ปต ฯ ปรหาโร มยา วจจเต ฯ เต อตตราปถมนสสา ฯ พทธ มมายนต ปยายนตต พทธมามกา ฯ ทวเสต อจจนตสโยโค ฯ ภกขต ปท อททสสต ปเท กมม ฯ สนวตเถ สปปารเต อร...ปนเน อลภมาเนต จตปปท ภกขต ปทสส วเสสน ฯ เอวนต เอว ทาเน สต ฯ อตสทโท เอตนต ปทสส สรป ฯ เต วาณชา ฯ [๒๕๔] อทาน ภกข ฯ เป ฯ นวาเสตวาตอาทส วจเนส วนจฉโย เวทตพโพ ฯ อทานต ปท เวทตพโพต ปเท กาล- ๑. ๒. วาสาคาราน ตตเถว ตนต วณณนาปาโ ฯ ๑. โปราณโปตถเก อาวาสา- คารานตป อตถ ฯ

[ปา.๑๐ ฯ ส.๑๙๘.๑๙๙]

Page 185: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 185

สตตม ฯ วหาร...วเสนาต วหาเร นวาสนสส ปรวตตนวเสน ฯ เอตนต นวาเสตวาต ปท ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ ตโตต ปณฑาจรณกาลโต๑ ฯ ยถา ฯ เป ฯ มตต สมาทาเยว ปกกมตต ปโยเค วย ฯ จรตวาต ปท อลภมานาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตฏต ปณโฑต ปณโฑ ตฏต ฯ โย กปปยการโก ฯ เตส เถราน ฯ ต ปตถปตถปล ฯ น จ วฏฏต สาม ปจจน ฯ เอว โน ฯ เป ฯ โมจนจาต มนเตตวา อฏฏ เต ชนา วา ภกข ทสทส ชนา วาต สมพนโธ ฯ เตต ปท ชนาต ปทสส วเสสน ฯ เอว โนต เอว โกฏเฎตวา ภชมาเนน โน อมหาก ฯ สปปมธสกขร เทนต ฯ ตนต ปตถปล ฯ ปณฑต- ปรเสนาต ปท กตนต ปเท กตตา ฯ กต กมม ฯ อถาต ตทา ฯ เอตถาต ปตถปเล ฯ ตนต ปตถปล ฯ อตนาเมต วตนาเมต ฯ ตโต กาลโต ฯ [๒๕๕] ก ฯ เป ฯ โหตต ปจฉา ฯ น โหตต อานนทตเถโร ภควโต อปฏาโก น โหต ฯ อานนทตเถโร อปฏากฏาน โน จ โข ลทโธ ฯ อลทธภาว าเปนโต ภควโต หต- อาทมาห ฯ อจฉนตต ปกกมต อจฉนต ฯ ภควาปต ปท อธวาเสสต ปเท กตตา ฯ าต จ โส เสฏโ จาต าตส- ๑. ปณฑ... ฯ

[ปา.๑๐ ฯ ส.๒๐๐.๒๐๑]

Page 186: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 186

เสฏโ ฯ อถโข สจจโต เอวรเปส เอวมามสทลลภสภาเวส าเนส อยเมว อานนโท ปฏรโป กาต ยตโต อต มนสกตวา อธวาเสส ต ปตถปล สมปฏจฉ ฯ [๒๕๖] นน จ ฯ เป ฯ น ชานาตต ปจฉา ฯ ปรหาโร มยา วจจเต ฯ มาราวฏฏนาย มนสสา ภตต น อทส พราหมโณ น ชานาตต สมพนโธ ฯ เวรช หตอาท ปากฏตร ฯ พราหมณ นครนต ปททวย อาวฏเฏตวาต ปเท กมม ฯ จสทโท นครจาต โยเชตพโพ ฯ สมนตา จ โยชนมตต ต สพพ อาวฏเฏตวาต สมพนโธ ฯ จสทโท ตจาต โยเชตพโพ ฯ ยตถาต ยสม าเน ฯ ต าน ฯ อาวฏเฏตวา- ตมสส ววรณ โมเหตวาต ฯ สพเพส มนสสาน ฯ [๒๕๗] ก ปน ฯ เป ฯ คโตต ปจฉา ฯ ตตถ เวรชาย โน อชานตวา วสส อปคโตต สมพนโธ ฯ อถ ฯ เป ฯ คโตต ปจฉา ฯ อถาต เอว ชานเน สต ฯ จมปา...ทนนต นท- ธารณ ฯ ตมปต อตตรกร วา ตทสป วา ฯ โสต มาโร ฯ ต สวจฉรนต ตสม สวจฉเร ฯ อตวย อาฆาเตนาต ปท ปรยฏ ตาต ปเท กตตา ฯ ปรยฏ ต จตต ยสส โส ปรยฏ- ตจตโต ฯ อธาต เวรชาย ฯ อตสทโท อมนต ปทสส สรป ฯ [๒๕๘] ก ปน ฯ เป ฯ น สกโกตต ปจฉา ฯ เตต วาณชา ฯ [ปา.๑๐ ฯ ส.๒๐๑.๒๐๒]

Page 187: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 187

ปนสทโท วเสสตโถ ฯ ปฏ ฯ เป ฯ วฏเฏสต ปจฉา ฯ อวสยห- ตาย มาโร นาวฏเฏสต สมพนโธ ฯ น หตอาท ปากฏตร ฯ อภหฏ ฯ เป ฯ วฏฏสสาต๑ ปทตตย อนตรายนต ปเท สมปทาน ฯ จตนน หตอาท ทฬหกรณ ฯ ตถาคตสสาต ปท ทานสส ปรจจตตานนต ปททวเย สมปทาน ฯ อภ...สงเขเปนาต ปท นพทธทานสสาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ นพทธทานสส ปจจยานนต ปททวย อนตราโยต ปเท สมปทาน ฯ อปป...เขเปนาต ปท ปรจจตตานนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เกนจ ปคคเลน อนตราโย กาต น สกกา ฯ ห สจจ จนทม...นป ปภา โหนต ฯ วหโต อานภาโว เอตาส ปภานนต วหตานภาวา ฯ มาเรนาต ปท อกตาต ปเท กตตา ฯ อกโต อนตราโย ยสสา ภกขาย สา อกตนตรายา ฯ ตทาต เวรชาย วสนกาเล ฯ [๒๕๙] เอว ปรภชนโต จ ภควา เอกทวส อทกขลสทท อสโสส โขต สมพนโธ ฯ ภควาตอาท อสโสส โข ฯ เป ฯ สททนต ปทสส วตถาโร ฯ มสลสงฆฏฏชนตนต มสลสส สหนเนน ชนต ฯ ตโต อสโสส ฯ เป ฯ สททนต วจนโตปร ชานนตาป ...ตาตเอวมาท วจน ธมมสงคาหเกห วตต ฯ ปรโต ก น ฯ เป ฯ สทโทต ย วจน ภควา ปจฉ ตสส วจนสส ฯ ตตราต ชานนตาปตอาทวจเน ฯ สเจ น โหตต ๑. ...วตตสสาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๐ ฯ ส.๒๐๒.๒๐๓]

Page 188: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 188

สเจ ตสสา ปจฉาย โส กาโล น โหต ฯ ยนต ย วจน ฯ ตเทว วจน ฯ โน อนต...หต วจน ปจฉนต กสมา ยสมา อนตถสหเต วจเน วสยภเต น อตถสหตสส วจนสส กมม- ภตสส วา เสตฆาโต มคเคน สมจเฉโท ตถาคตาน ตถาคเตห ตสมา อตถสหต๑ ตถาคตา ปจฉนตต สมพนโธ ฯ อนตถ- สหเตต ปท เสตฆาโตต ปเท อาธาโร กมม วา ฯ หนน ฆาโต เสตนา ฆาโต เสตฆาโต ฯ ตถาคตานนต ปท ฆาโตต ปเท กตตา ฯ มคเคเนวาต ปท ฆาโตต ปเท กรณ ฯ ตาทสสาต๒

อนตถสหตสส ฯ วจนสสาต ปท ฆาโตต ปเท กมม ฯ อทานต ปท ทสเสนโตต ปเท กาลสตตม ฯ อตถสห- ตนต เอตถ ปเท ทสเสนโตต ปเท อากาโร ฯ ตนต วจน ฯ ตตถาต อากาเรหตอาทปเทส นทธารณ ฯ อตสทโท สมา- ปนโน ฯ เอตถาต เอตสม วจเน ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ จสทโท ปตถ...ลาภจ สลล...ตตตจ สาม...จนจาต โยเชตพโพ ฯ อาโรเจนโต อานนโท วจจตต ปเท กมม ฯ [๒๖๐] อท ปน วจน อาหาต ปเท กมม ฯ อากาเรสต นทธารณ ฯ ตตราต ตเมหหตอาทวจเน ฯ ตเมหหต ปท วชตนต ปเท กตตา ฯ เอว ทพภกเข เทเส วชตนต ปเท อาธาโร ฯ ๑. โน อนตถสหตนต ภเวยย ฯ ๒. ตาทสสสาต อตป ฯ

[ปา.๑๐ ฯ ส.๒๐๓.๒๐๔]

Page 189: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 189

จสทโท สลล...ตาย จ สลเลเขน จาต โยเชตพโพ ฯ ก วชตนต ปจฉา ฯ ผล เอว ภาร ผลภาร ฯ ผลภาเรน นมต ผลภารนมต ผลภารนมต สสส เอตสสนต ผล...สสสา ฯ สฏ ภกขา เอตสสนต สภกขา ฯ สลโภ ปณโฑ เอตสสนต สลภปณฑา ฯ อภภต ฯ เป ฯ วตตตนต อท วชตนต ปทสส อธปปาโย ฯ ตตถาต คามนคเมส ฯ เอกภกขนาปต ปท น กโตต ปเท กตตา ฯ มาเสต อจจนตสโยโค ฯ กสมจต กสมจ คเณ น ม นตต ปเท นมตต ฯ ลภตวาปต ปท อตม สสตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อท โอทน ฯ อมนา โอทเนน ฯ ตนต ปท สกการนต ปทสศ วเสสน ฯ นสสายาต ปท อปปนนนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ สกการนต ปท อนภวมานาต ปเท กมม ฯ ตปปจจย ... กรสสตต อท อตม สสตต ปทสส ววรณ ฯ ต สกการานภวน ปจจโย ยสส โส ตปปจจโย ฯ กถนต อาการปจฉา ฯ กสมา เอตตก ภตต ปกก ตเมห ยตถ ภาชเนส อตตโน สนตก ปกขปตวา เปยยาถ ตมหาก ตาน ภาชนาน ก นตถ อต มาน กรสสตต สมพนโธ ฯ อตสทโท กรสสตต ปเท อากาโร ฯ [๒๖๑] อถโข ฯ เป ฯ ลลาโนตอาทส ปเทส วนจฉโย ฯ อายสมาต เอต ปท ปยวจน อายสมาต เอต ปท คร... [ปา.๑๐.๑๑ ฯ ส.๒๐๔.๒๐๕]

Page 190: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 190

วจน ครคารวสปปตสสสส นาม ฯ วจจต อเนนาต วจน ปรสส ปเยน วจน ปยวจน ฯ ครคณยตโต คารโว ครคารโว ฯ สห ปตสเสน นสสยเนนาต สปปตสโส สนสสโย สธาต นสสเยน ฯ ครคารโว ฯ โส สปปตสโส จาต คร...สปปตสโส ครคารวสปปตสสสส อธวจน นาม คร...วจน ครคารวสปปตสสวาจกนต อตโถ ฯ คณ ...นาต ปท มหา จาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อทานต ปท วตตพพนต ปเท กาลสตตม ฯ เอตรห ฯ เป ฯ วจนนต ปท เอตนต ปทสส สรป ฯ อโวจาตมสส ววรณ ทสเสตต ฯ กสมา อโวจาต ปจฉา ฯ ปวนตป อตถ ฯ อตสทโท จนเตสต ปเท อากาโร ฯ อถาต ตทา ฯ น เมตนต เอต การณ เม ปฏรป น อสส น ภเวยย ฯ [๒๖๒] ปโวโชต ปวยา โอโช ฯ ต ปวมณฑ สนธาย เหฏ มตล สมปนนนต วจน เถโร วทต ฯ ตตถาต เหฏ - มาทปเทส นทธารณ ฯ ห สจจ ยเถว ตตร ฯ เป ฯ เอตถ ปโยเค มธรผโล อต อตโถ เอว อธาป อธกาเร สมปนนนต ปทสส มธรสนต อตถ ปณฑเตน เวทตพพนต สมพนโธ ฯ ตตรสสาต ตสม าเน ภเวยย ฯ สาธรสนตป อตถ ฯ อท ปน วจน อสส ปวยา เหฏ มตลสส มธรตาย โอปมม- นทสสนตถ อปมาภาว าปนตถ เถเรน วตต ฯ อสสาต ปท [ป.๑๑ ฯ ส.๒๐๕.๒๐๖]

Page 191: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 191

มธรตายาต ปเท สมพนโธ มธรตายาต ปท โอปมมาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ขทเทห กต มธ ขททมธ ฯ เอตถ จาต สาธาหนต ปเท วชชมาน สาธต เอต วา๑ ปท ฯ ปวปรวตตนนตป อตถ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เอวนต สาธาห ภนเตต เอว วจน ฯ อตต ตสมา อกกชเชยยนต สมพนโธ ฯ [๒๖๓] อถาต ยาจนานนตร ฯ อตต ปท ปจฉต ปเท อากาโร ฯ ปวนสสตาตป ปาโ ฯ เตต เต ปาเณ กรสสสต ปเท กมม ฯ ปวยาต ปท ปร...มานายาต ปเท ลกขณวนต ปร...นายาต ปท กรสสสต ปเท ลกขณกรยา ฯ ตยา ปรวตตยมานาย ฯ อสกโกนเตต ปท เตต ปทสส วเสสน ฯ กตถ าเน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ อถาต ปจฉานนตร ฯ ตสสาต เอกาห ภนเตตอาทวจนสส ฯ มหาปวตป อตถ ฯ อตต ปท อตโถต ปทสส สรป ฯ อถาต อนนตร ฯ อสส เถรสส ฯ ตตถาต อลนตอาทปเทส นทธารณ ฯ น อยนต น อย ปฐว ฯ อ เส ปคคลาน ฯ อต เอว สตตา วปลลาสป สมปาปเณยยนต สมพนโธ ฯ เอว นคม...ทส นโย ฯ [๒๖๔] น วาต วา อปโร นโย เอส วปลลาโส น โหต ฯ กสมา น โหตต อาห อจนเตยโย หตอาท ฯ กถ ปน ๑. อนจฉตพพมท ฯ

[ปา.๑๑ ฯ ส.๒๐๖.๒๐๗]

Page 192: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 192

วปลลาส ปฏลเภยยนต อาห เอวนตอาท ฯ เอวสทโท วจจมานาเปกโข ฯ ปนสทโท ปกขนตโร ฯ ตตราต เตส ภกขส ภวสสตต ปเท อาธาโร ฯ เอวนต เอว วตกกน ฯ อมหากนต ปท น ทเทยยนต ปเท สมปทาน ฯ อตต ปท เอวนต ปทสส สรป ฯ เอวนต เอว วตกกเนน ปฏลเภยยนต ปเท วเสสน- เหต ฯ เตต เต มนสสา ปฏลเภยยนต ปเท กตตา ฯ สนเตสเยวาต ปท อรยปคคเลสต ปทสส วเสสน อรย- ปคคเลสต ปท วปลลาสนต ปเท อาธาโร ฯ อปายปคาต อปาย อปคตา ฯ ปรวตเตตนต ปรวตตน ฯ [๒๖๕] อถาต อนนตร ฯ ตมป ยาจน ฯ อสส เถรสส ฯ ตตถาต ตสม อล โมคคลลานาตอาทวจเน ฯ วปล ฯ เป ฯ ปฏลเภยยนต วจน ภควตา กจาป น วตต อถโข สจจโต วปล ฯ เป ฯ เภยยนต วจน ปณฑเตน คเหตพพ ฯ อสสาต วปลลาสมป สตตา ปฏลเภยยนต วจนสส ฯ ยท ฯ เป ฯ กเรยยาต ปจฉา ฯ มหาสมททนต ปท อธฏหตวาต ปเท กมม ฯ ปท ...เรนาต ปท อตก...ตพพนต ปเท กรณ ฯ มาต ฯ เป ฯ มตตนต ปททวย มหาสมททนต ปทสส วเสสน๑ ฯ นเฬร...นทโตต ปท นหรตวาต ปเท อปาทาน ฯ อตตร- กรนต ปท อภมขนต ปเท กมม ฯ กตวาต ฐเปตวา ฯ ๑. อธ โยชนา วรทธา ม เ วจาเรตวา คเหตพพ ฯ

[ปา.๑๑ ฯ ส.๒๐๗.๒๐๘]

Page 193: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 193

ยถา ภกข โคจรคาม วย อตตรกร ยถาสข ฯ เป ฯ นกขเมยย เอว กตวา ทสเสยย เถโรต สมพนโธ ฯ นฏ ตา มหาโมคคลลานสส สหนาทกถา ฯ [๒๖๖] อายสมา อปาล ทสเสนโต อาห ฯ ทสเสตนต ปท ทสเสนโตต ปเท สมปทาน ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ พทเธสต นทธารณ ฯ อสสาต พรหมจรยสส ฯ เอตถาต อถโข อายสมโตตอาทวจเน ฯ ปทสส อตโถ ปทตโถ อตตาโน ปากโฏ ปทตโถ ยสส วจนสส ต อตตานปทตถ ฯ ก ปน ฯ เป ฯ สกโกตต ปจฉา ฯ อตตปรวตกกนต อตตโน ปรวตกก ฯ ห สจจ อย สารปตตตเถโร ฯ สกโกต วนจฉนตนต วนจฉนต สกโกต ฯ เอต น สกโกตต เอต การณ วนจฉนต น สกโกต ฯ เอตมป การณ น ภารยนต สมพนดธ ฯ อปสทโท อเมส นาม ฯ เป ฯ เอตตกนต วจน อเปกขต ฯ อคค- สาวกสสาต ปท น ภารยนต ปเท สมปทาน ฯ วสนตสส อตตโน กรณนต สมพนโธ ฯ วนจฉยกรณนต วนจฉยสส กรณ โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ ฉฑเฑตวาต ปท ตลน อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตต ตสมา ฯ อถ อนนตร ฯ อสส เถรสส ฯ ตตถาต โก น โขต- อาทปเทส นทธารณ ฯ ตสสาต โก น โข ภนเตต ปทสส ฯ [ปา.๑๑.๑๒ ฯ ส.๒๐๘.๒๐๙]

Page 194: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 194

การณาธวจนนต การณสส วาจก ฯ การณนต ปท วจจตต ปเท กมม ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เตน เหตนา๑ หโนตต ปเท กรณ ฯ ตสส เหตโน๒ ฯ เอกมปต ปท อภยปต ปทสส วเสสน ฯ โวหาร... ...ฏตาย จาต ปททวย วจจตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตตร ตตร าเน ฯ เอต อภยป ปท เถเรน วจจต ฯ เอตถาต โก น โขตอาทวจเน ฯ [๒๖๗] ตตถาต วปสสตอาทปเทส ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ อลสสส ภาโว อาลสย ฯ โอสกกวรยตาตป อตถ ฯ โอสกก วรย เยส เต โอ- สกกวรยา โอสกกวรยาน ภาโว โอสกกวรยตา ฯ ปตตต คจฉต ฯ อตต มนสการเหตนา ปตต ฯ โน ธมมครกาต อมหาก ธมเม ครกรณ ฯ เต พทธา ฯ เตส พทธาน ฯ ตตถาต อปปกจาตอาทวจเน วตตาน สตตาทน ฯ ปม...วณณนายนต ปมสงคตย อฏกถาย มยา วตตเมว ฯ นทโทสตายาต ปท อปป ตตนต ปเท เหต ฯ โทสา... ยาต ปท ป าเปตพพนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ป า- เปตพพนต ปเท อาณาสกขาปทนต ปทสส วเสสน ฯ สตตา... วเสนาต ปท อาณาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อาณาปยต ปยตต อาณา อาณา เอว สกขาปท ๑.๒. การเณน การณสส อต ภวตพพ ฯ

[ปา.๑๒ ฯ ส.๒๐๙.๒๑๐]

Page 195: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 195

อาณาสกขาปท ฯ [๒๖๘] อนททฏนต น อททฏ ฯ เต พทธา ฯ ตมปจ โอวาท- ปาฏโมกข โน อนวฑฒมาส อททสส ฯ ตจ โอวาทปาฏ- โมกข สามเยว อททส ฯ อสสาต วปสสสส ภควโต ฯ ตจ โข อโปสถ สงฆโปสถเมว สงฆโปสถภตเมว อกาส ฯ คณโปสถ น อกาส ฯ ฉฏ วสสนต ปท ลงคตโถ ฯ คนตพพนต ตเมหห คนตพพ ฯ อตต ปท อาโรเจนตต ปเท อากาโร ฯ ตโตต ตทา ฯ อตเร อนทธมนโต เทวตานภาเวน คจฉนต ฯ กถนต กถ เทวตานภาเวน อตเร คจฉนต ฯ สห จตตปปาทาต จตตสส อปปาเทน สห ฯ อตต ปท อมนต ปทสส สรป ฯ อมา คาถา ฯ โอวาท...คาถาต๑ โอวาทปาฏโมกขทเทสสส ปกาสกคาถา ฯ ตาต คาถา ฯ อปปา ฯ เป ฯ โพธยเยว ตา คาถา อทเทส อาคจฉนตต สมพนโธ ฯ อาณา...เมวาต วา ปท อททสยตต ปเท กมม ฯ ตจ โข อาณาปาฏโมกข ฯ วสต...เมวาต อจจนตสโยโค ฯ อถาต ตทา ฯ อตต ปท อามนเตสต ปเท อากาโร ฯ อท ยถาวตต อาณาปาฏโมกข เตส ภกขน วปสสอาทห ตห พทเธห อนททฏ อโหสต สมพนโธ ฯ [๒๖๙] เย สมมขสสาวกา ฯ เตสจ สาวกาน ฯ จสทโท พทเธ อเปกขต ฯ เย สาวกา ฯ ...อาทโคตตวเสนาต ปท ๑. ...คาถาโยต ทสสมานวณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒.๑๓ ฯ ส.๒๑๐.๒๑๓]

Page 196: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 196

ววธาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ววธ นาม เอเตสนต ววธนามา ฯ นานาชจจ เอเตสนต นานาชจจา ฯ เต ปจฉมา สาวกา อนตรธาเปสนต สมพนโธ ฯ เต สาวกา เอกนามา ฯ เป ฯ อต มนสกตวา อตตโน ฯ เป ฯ ปรหรนต รกขนต ฯ อเม จาต อเม ปจฉมสสาวกา ฯ อนตรธาเปสนตมสส ววรณ สงคห ... น รกขสต ฯ อตถสสาต อนตร- ธานสงขาตสส อตถสส ฯ ย ย ปรยตตธมมสงขาต พรหมจรย ฯ วนาเสสนตมสส ววรณ อทสสน นยสต ฯ อทสสนนต ปท กมม ฯ เจโตต ปท ปรจจาต ปเท กมม ฯ สาวกาน เจโตต- อาทน อธปปายวเสน ววรณ ปรจตต ฯ เป ฯ อททสสต ฯ ตวา อททสส ฯ อนสาสนนต๑ ปท อททสสต ปเท กมม ฯ น ภารยโต น ปปจโตต ปททวย อททสสต ปเท ตตยา- วเสสน ฯ เตส พทธาน ฯ อคคเหตวาต ปท อนปาทายาต ปทสส ววรณ ฯ เตส หต ห สจจ เตส สาวกาน ฯ นาต ปท คเหตวาต ปเท ปฏเสโธ ฯ อนปปาทนโรเธน ปน อนปปาท- สงขาตนโรธวเสน นรชฌมาเน๒ อาสเว อคคเหตวา ว จตตาน วมจจสต สมพนโธ ฯ วกสต จตต เอเตสนต วกสตจตตา ฯ [๒๗๐] ปรมวจนสส อเปกขน ปรมวจนาเปกขน ฯ ปทสส ๑.๒. อนสาสน นรชฌมานาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๓ ฯ ส.๒๑๓.๒๑๔]

Page 197: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 197

ปรณมตต ปทปรณมตต ฯ มตตสทโท วเสสตถนวตตนตโถ ฯ เอตถาต ตตร สทนตอาทวจเน ฯ อ ฯ เป ฯ สณเฑต ย วจน ภควตา วตต ตตร วจเน ภสนโก อต โย โส วนสณโฑ ภควตา วตโตต สมพนโธ ฯ กรณ กต ฯ ภาวกมเมส โตต สตเตน ภาเว โต ฯ ภสนสส กต ภสนกต ฯ ภส...ตสมนต ปท โหตต ปเท อาธาโร ฯ กนต ปท โหตต ปเท กตตา ฯ อท โหตต โย โกจ ฯ เป ฯ หสนตต อท วจน โหต ฯ อทนต ปเท ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ ภสนก- ตาย อต วา อตถลงเค วตตพเพ นปสกลงคสงขาโต ลงค- วปลลาโส กโต ฯ เอตถาต ภสนกตสมนต ปเท ฯ ภสนกภาว- นมตต ฯ เป ฯ ปจจยาต อท ปรมสส เววจน ฯ อท สต โย โกจ ฯ เป ฯ หสนต อท โหต ฯ พหตรานตอาท เยภยเยนาต ปทสส อตถทสสน ฯ อทาน วตต อย ฯ เป ฯ อาท วจน ฯ ยเจตถ อนตรนตรา น วตตนต เอตถ ปาลย อนตรา วชชมาน ย วจน วณณนาวเสน มยา น วตต ต วจน ฯ [๒๗๑] น จรฏ...อโหสต ย ปน วจน ภควตา วตต ต วจน ปรส... ภควตา วตต อต ปณฑเตน เวทตพพ ฯ ยวาสสาต อสส ภควโต โย สาวโก ฯ เตน สาวเกน ฯ สตสหสส วสสสหสสานต ปททวย อฏาสต ปเท อจจนตสโยโค ฯ [ปา.๑๓.๑๔ ฯ ส.๒๑๔.๒๑๖]

Page 198: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 198

ปร...เสนาต ปท อาคนตวา อฏาสต ปททวเย ตตยาวเสสน ฯ ปรสยคานต ปท อฏาสต ปเท อจจนตสโยโค ฯ เตสมป สขเวสสภน ฯ ปรสยคาน อฏาส พรหมจรยนต สมพนโธ ฯ อสสาต สารปตตสส ฯ ตนต ต พยากรณวจน ฯ จรฏ ตกภาเวป เจตถาต เอตถ พยากรณวจเน จรฏ ตกภาเวป จ เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ พทธานนต ปท อายต ปเท สมพนโธ ฯ อาย... ...ยคโตปต ปททวย อภยถาต ปทสส สรป ฯ หสทโท วตถาโร ฯ อมหาก ปน ภควตา๑ อปปชชตพพ สยาต สมพนโธ ฯ ปท สยาต ปเท กตตา ภาววาจโก ตพพปปจจโย ฯ ตนต ทสวสสสหสสายก กาล ฯ อสสาต ภควโต ฯ พทธตตการเกต พทธตตภาวการเก๒ ฯ เตนสสาต ตสมา อสส ภควโต ฯ จรฏ- ตกมปต อปสทโท สมภาวน ฯ เอวนต ปาลย วตตนเยน ฯ [๒๗๒] จรฏ ต เอว จรฏ ตก จรฏ ตกสส การณ จรฏ...รณ ฯ เอตนต อถโข ฯ เป ฯ ฏ ตกนต เอว วจน ฯ ตตถาต เตส ปเทส นทธารณ ฯ อถาต อนนตร อสสาต สารปตตสส ปกาเสนโตต ปเท สมปทาน ฯ ตตถาต อาคเมหต- อาทปเทส ฯ เอเตนาต อาคเมหตอาทวจเนน ฯ เอตถ จาต ตถาคโต วาตอาทวจเน ฯ ตตถ อต ภมมวจน ฯ ตตราต ๑. ภควโตต วณณนาปาโ ฯ ๒. พทธภาวการเก ฯ

[ปา.๑๔.๑๕ ฯ ส.๒๑๖...๒๑๘]

Page 199: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 199

ตถาคโต วาตอาทวจเน ฯ ย วตต ตยา ฯ เป ฯ เปยยาต สกขาปท ป าเปยย อต ย สกขาปทปป าปน ตยา วตต ยาจต ฯ ตตถาต ปทสส ววรณ ตสสา ...ตตยาต ฯ สกขา...ตตยาต ปท ชานสสตต ปเท อาธาโร ฯ จสทโท เอวสททตถวาจโก ฯ อตสทโท โยชนาต ปทสส สรป ฯ [๒๗๓] เอวนต อาคเมหตอาทวจน ฯ ตตถาต น ตาว สารปตตาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ เอเตส ธมเมส ฯ อาสเวหต ปท าตพพาต ปเท กตตา ฯ เยส วตกกมธมเมส ตฏนตเยวาต ปเท อาธาโร นมตต วา ฯ ทฏ ฯ เป ฯ กเลสาสวา จ ปร ฯ เป ฯ ภตา จาต ปจ ปทาน อาสวาต ปทสส วเสสนาน ฯ ปเรส อปวาโท ปรปวาโท ปรปวาโท จ วปปฏสาโร จ วโธ จ พนธนจ ปรป...พนธนาน ตาน อาท๑ เยส เต ปรป...นาทโย ฯ อปาเยส ทกขวเสสภตา อปาย...ภตา ฯ ยสมา เนส เต การณนต เต วตกกมธมมา เนส ทฏ- ธมมกาทอาสวาน การณ ยสมา โหนต ตสมา เต วตกกมธมมา อาสวา นามาต อตโถ ฯ เตต ปท โหนตต ปเท ปกตกตตา การณนต ปท โหนตต ปเท วกตกตตา ฯ เยวาตป อตถ ฯ เย จ เต วตกกมธมมา เนส ทฏธมมกาทอาสวาน การณ ยสมา โหนต ตสมา เต อาสวาต สมพนโธ ฯ เอตถาต ๑. อาทน ฯ

[ปา.๑๕ ฯ ส.๒๑๘]

Page 200: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 200

ตาวาตอาทวจเน๑ ฯ [๒๗๔] กถนต ปจฉา ฯ ห สจจ ป าเปนเตน ภควตา ป าเปตพพนต ปเท กตตา ฯ สพพ สกขาปท ฯ ปเร ชนา วตกกมโทส อทสวา จ อม ป ตต ญตวา ปวตเตยยนต สมพนโธ ฯ อต เอตตาวตา จาต๒ เอว เอตตกมตเตเนว ปลเวเฐสสตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เตสต นทธารณ ฯ ปาราชเก ภควตา อปป ตเตป กต นนต สมพนโธ ฯ อตต ปท ปวตเตยยนต ปเท อากาโร ฯ วตตเมวตถ อปมาย สาเธนโต เสยยถาปตอาทมาห ฯ นนต คณฑ ฯ สจฉวนตป ปาโ ฯ โส ปรโส ต เวชช อป- วเทยย เจว ฯ เป ฯ ครเหยย วาต สมพนโธ ฯ น วาสสาต น วา อสส เวชชสส ฯ วาสทโท จสททตโถ ฯ น ตาว ฯ เป ฯ วนตต วจน ภควตา วตต ฯ [๒๗๕] ตตถาต เตส ปเทส นทธารณ ฯ โตปจจโย กาลตเถ วตตตต อาห ยโตต ยทาต ฯ เสสนต เสส ปท ฯ วมตวโนทนย ปน เสสนต เสสปทโยชนาทสสนนต วตต ฯ เหฏา ปน เสส วตตานสาเรเนว เวทตพพนต วตตตตา อปร นย าเปนโต อย วาตอาทมาห ฯ วาต อปโร นโย ฯ เอตถาต ยโตตอาทวจเน ฯ ปฏฆาตายาต ปท ป าเปต ๑. น ตาวาต... ฯ ๒. อย จสทโท วณณนาย นตถ ฯ

[ปา.๑๕ ฯ ส.๒๑๘...๒๒๐]

Page 201: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 201

อททสตต ปททวเย สมปทาน ฯ เอว ป าเปนโต ภควา น จ อปวาทาทรโห โหต ฯ เป ฯ ปาปณาณต สมพนโธ ฯ ตกจฉาเปนโตต ตกจฉนโต ฯ วทดต อานภาโว เอตสสาต วทตานภาโว ฯ อสสาต ภควโต ฯ อนปปตตนต ปท วตวาต ปเท กมม ฯ สกขา...อกาล อต วตวาต สมพนโธ ฯ [๒๗๖] ตตถาต น ตาวาตอาทวจเน ฯ พหตาตป ปาโ ฯ จรปปพพชเตหต ปท มหนตภาวนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตตราต รตต มหตตาทส นทธารณ ฯ สงเฆ รตต มหตต ปตเต ป ตต อต ปณฑเตน เวทตพพ ฯ โส หาตอาท ทฬหกรณ ฯ ห สจจ โส อปเสโน ฯ โอนทสวสสภกขตป อตถ ฯ สทธวหารยนต สทธวหารก กการสส ยาเทโส ฯ อถาต ตทา ฯ อตต ปท สกขาปทนต ปทสส สรป ฯ เอว ป ตเตต เอว สกขาปเท ป ตเต อปสมปาเทนต ฯ อตต อต มนสกตวา ฯ ห สจจ สงโฆ ยาว ปตโต น โหตต โยชนา ฯ วเสนาต ปท เวปลล อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เตต อาสวฏานยา ธมมา ฯ ตตถาต เวปลลมหตตาทส นทธารณ ฯ ปตเตต ปท ป ตต อต ปเท ลกขณกรยา ฯ ป ตต...ปทานต ปท เวทตพพานต ปเท กมม ฯ โย มหนตภาโว ต ลาภคคมหตต ฯ ลาเภน อคคมหตตป ปตโตต สมพนโธ ฯ ลภน ลาโภ ฯ อคคจ [ปา.๑๕.๑๖ ฯ ส.๒๒๐.๒๒๑]

Page 202: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 202

มหตตจ อคคมหตต ฯ อปสทโท ปรมนย อเปกขต ฯ ลาเภนาต- อาท ววรณ ฯ อท หต ห สจจ อท สกขาปท ฯ ปตเตต ปท ทเปนตต ปเท ลกขณกรยา ฯ ปคคลาต ปท ทเปนตต ปเท กตตา ฯ อถาต ตทา ฯ สตถาต ปท ป าเปตต ปเท กตตา ฯ [๒๗๗] เตสนต อาสวฏานยธมมาน ฯ ตตถาต นรพพโทต- อาทปเทส ฯ อมสม อตเถต อมสม สงฆาธกาเร ฯ เต หต ห สจจ เต ทสสลา ฯ สมณา อต ปฏ า เยส เต สมณป- ปฏ า สมณปปฏ าณ ภาโว สมณปปฏ ตา ฯ เต หต ห สจจ เต ทสสลา ฯ เตส กาฬกธมมาน ฯ อปหตา วคตา กาฬกา เอตสมา สงฆมหาต อปหตกาฬโก ฯ วตวาต ปท ทสเสนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อสสาต สงฆสส ฯ ตตราต อเมส หตอาทวจเน ฯ ยานมาน ปจ- ภกขสตาน ฯ อเมสนต นทธารณ ฯ โสตาปนโนต เตน สมนนาคตสสาต โสตาปนโนต วจน เตน มคเคน สมนนา- คตสส ปคคลสส อธวจน ฯ หทนต ห อทนต เฉโท หกาโร อาคโม ฯ โสยมายสมาต โส อย อายสมา ฯ อธาต โสตา- ปนโนต ปเท ฯ มคเคนาต ปท ทนนนต ปเท กตตา ฯ โย ธมโม วนปาเตต อต ตสมา โส ธมโม วนปาโต ฯ อสสาต โสตาปนนสส ฯ อตตานนต ปท วนปาตาต ปเท กมม ฯ เตส อปายคมนยาน ปรกขยา โหตต สมพนโธ ฯ สมโพธต อปร- [ปา.๑๖ ฯ ส.๒๒๑...๒๒๔]

Page 203: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 203

มคคตตย ฯ ปร อยนนตมสส ววรณ ปรา คตต ฯ อยตพพ ปาปณตพพนต อยน อ คตย ฯ สมโพธ เอว ปร อยน อสสาต สมโพธปรายโน ฯ คนตพพาต คต ฯ ปฏลทโธ ปมมคโค เยน โส ปฏลทธปปมมคโค ปฏลทธปปม- มคคสส ภาโว ปฏ...มคคตต ฯ ปฏ...มคคตตาต ปท สมปาปโกต ปเท เหต ฯ อตต ปท เอวนต ปเทน สมานตถ ฯ [๒๗๘] อถโขต ปวารณานนตร ฯ กนตต ปจฉา ฯ อท พทธาจณณ ตาว เยห ฯ เป ฯ ปกกมนต อต เอกนต โยชนา ฯ จรนโตตป อตถ โยวจนสส โอ ฯ มณฑลานนต นทธารณ ฯ ตตถาต ตส มณฑเลส ฯ ภกขสงโฆ ปรวาโร เอเตสนต ภกขสงฆปรวารา ฯ อสสาต มหาชนสส ฯ เนสนต พทธาน เวเนยยสตตาต ปเท สมพนโธ ฯ เตสนต เวเนยยสตตาน ฯ เตส จาต เตส มณฑเลส ฯ เวเนยยวเสเนวาต ปท วจรนตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตโตต ปจฉา ฯ สโมโลกนนต สโอโลกน ฯ ...คหณตถ ฯ เป ฯ ณตถจาต ปทตตย สนนปาโตต ปเท สมปทาน ฯ อธาต อมสม อธกาเร ฯ [๒๗๙] ปฏ...นนตปต ปฏวจนทาน อตป วจน วฏฏต ฯ อธาต อมสม วจเน ฯ กต ภตตกจจ เยน โส กตภตต- กจโจ ฯ อสสาต พราหมณสส ฆรทวาเรต ปเท สมพนโธ ฯ [ปา.๑๖ ฯ ส.๒๒๔...๒๒๖]

Page 204: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 204

สเวโค ชาโต อสสาต สเวคชาโต ฯ ภควนตนต ปท ปจจคคมมาต ปเท กมม กมมปปวจนยยตเตต สตเตน ทตยา ฯ ตปปเทสโตต ปท อปสงกมต ปเท อปาทาน ฯ อโตต เหฏา วตตวจนโต ปร วจน ฯ อปจ ฯ เป ฯ น ทนโนต ย วจน อาห ตตร วจเน ฯ ยาคขชชก ทาตพพ มชฌน ฯ เป ฯ นย ทาตพพ สายเณห อเนกวธ- ปานวกต๑ ทาตพพาต โยชนา ฯ เอตถาต ตจ โข โน อสนตนต วจเน อตโถ ฯ ยถา ปหต... มจฉรน อทาตกามตา เอว อทาตกามตาป โน อมหาก นตถต สมพนโธ ฯ ตตราต ต กเตตถ ฯ เป ฯ วาสาต วจเน ฯ เอตถาต ปท ลพภาต ปเท อาธาโร ฯ จสทโท เทยยธมเม จ ทาตกามตาย จาต สมพนโธ ฯ ย เยน การเณน กจเจน วา มย ตมหาก เทยยธมม ทเทยยาม ต การณ กจจ วา กโต กตรเหตโต อเมหห ลพภาต สมพนโธ ฯ เอตถาต ต กเตตถ ลพภาต วจเน ฯ [๒๘๐] ตตถาต เตส ปเทส ฯ เม มยา ตเมหส สกกาเร กเต ย ป เจว ปตปปาโมชชจ เสว ภวสสต ตทตถาย ตสส ป ปปตปปาโมชชสส อตถาย ภว โคตโม อธวาเสตต สมพนโธ ฯ อถาต ยาจนานนตร ฯ ตถาคโต ภควา อต มนสกตวา ๑. วณณนายนต ...วกตคนธปปผาทห อจเจว สมาสปทวเสน มททยต ฯ

[ปา.๑๖.๑๗ ฯ ส.๒๒๖...๒๒๘]

Page 205: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 205

อธวาเสสต สมพนโธ ฯ ตถาคโตต ปท ภควาต ปทสส วเสสน ฯ อย สมโณ ฯ เตมาสนต อจจนตสโยโค ฯ อลทธาต อลภตวา ฯ อมสม สมเณ ฯ ตนต อป สส ปสวน ฯ เตส ชนาน ฯ อถโขต อนนตร ฯ อล ฆราวาสปลโพธจนตายาต ฆรา- วาเสน ปลโพธสส จนตนาย อยตต ฯ ตายาต ปท อสสาห- ชาตายาต๑ ปทสส วเสสน ฯ อสสาหชาตาย วชช...หต ปททวย สมปหเสตวาต ปเท กรณ ฯ อสสาโห ชาโต อสสาหชาโต ฯ จสทโท อสสาหชาตาย จ วชช...ห จาต โยเชตพโพ ฯ วชชมานคเณหต ตสม พราหมเณ วชชมานคเณห ฯ [๒๘๑] ยถา เตมาสโกป ฯ เป ฯ โหต ตถา ตเมห ทาน ปฏยาเทถาต สมพนโธ ฯ ตโตต อามนตนานนตร ฯ คนโธ จ ธปจ วาโส จ กสมจ คนธ...มาน เตห วจตร คนธ...วจตร ฯ ภกขสงเฆน ปรวโต ภกขสงฆปรวโต ฯ ตตถาต นเวสเน ฯ อถโข ฯ เป ฯ ภกขสงฆนต อท ปททธาร ฯ ตจวเรน อจฉาเทสต อท ปน วจน โวหารวจนมตต โวหาเรน กถนมตต โหต ฯ ตจวเรต นทธารณ ฯ อตตม กาสยวตถ- สทสนต ปททวย ต จวรนต ปทสส วเสสน ฯ ตตราต เตส ทสเสส ฯ เภสชชเตลานนต เภสชชเตเลห ฯ จตส ปจจเยส พหนา ก วตตพพนต สมพนโธ ฯ ๑. สอสสาหตายาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๗.๑๘ ฯ ส.๒๒๗...๒๒๙]

Page 206: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 206

[๒๘๒] มหายาคนตป อตถ ฯ นสนนนต ปท พราหมณนต ปทสส วเสสน ฯ มาราวฏฏเนนาต ปท ปรหนนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ธมมสส สวน ธมมสวน ฯ อมตสส โส อมตรโส ฯ อมตรสสส โภโค อมต...โภโค ฯ ธมมสสวน เอว อมตรสโภโค ธมมส...โภโค ธมมส...โภคโต ปรหน ธมมส...หน ฯ ธมมามตวสสนต ธมมสงขาตอมตวสส ฯ ปรปณโณ สงกปโป เอตสสาต ปร...กปโป ฯ มหา...กาเลต มหามณฑเล จารกาย จรณกาเล ฯ พทธ- วถนต พทเธห คนตพพมคค ฯ ตตถาต ปยาคตฏาเน๑ ฯ เตนาต ทสาภาเคน พาราณส อวสร อนปปตโต ฯ ตตราปต พาราณสย ฯ เตน ตสมา อน ฯ เป ฯ สาลายนต วจน ธมมสงคาหเกห วตต ฯ [๒๘๓] สมนตปปาสาทกาย วนยสวณณนายาต ตตร ตสม วจเน สมนตปปาสาทกาต ยา สา สวณณนา มยา วตตา ตสสา สมนตปปาสาทกาย สมนตปปาสาทกตสม อท วกข- มานวจน วตต โหต อาจรย ฯ เป ฯ เภททสสนโต อปปาสาทก กจ วจน เอตถ สมนตปปาสาทกาย สมปสสต ว น ยโต ยสมา น ทสสต ตสมา เวเนยยทมนกสเลน โลก อนกมป- มาเนน โลกนาเถน วตตสส วนยสส สมนตปปาสาทกาเตวว อย สวณณนา ปวตตาต โยชนา ฯ ๑. ปยาคปตฏานนต สวณณนา ปาล ฯ

[ปา.๑๘ ฯ ส.๒๒๙.๒๓๐]

Page 207: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 207

ตตราต ปท วตตาต ปเท อาธาโร ฯ อทนต ปท โหตต ปเท กตตา ฯ สมนตป...กายาต ปท สมนตป...กตสมนต ปเท สมพนโธ สมน...ตสมนต ปท โหตต ปเท อาธาโร ฯ อาจรยปรมปรโต ฯ เป ฯ วภงคนยเภททสสนโตต นว ปทาน อปปาสาทกนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สมปสสตนต ปท ว- นนต ปทสส วเสสน ฯ กจ อปปาาทกนต ปททวย วจนนต ปทสส วเสสน วจนนต ปท น ทสสตต ปเท กตตา ฯ ยโตต ปท น ทสสตต ปเท กรยาปรามสน ฯ เอตถาต ปท น ทสสตต ปเท อาธาโร ฯ ว นนต ปท น ทสสตต ปเท สมปทาน ฯ อยนต ปท สวณณนาต ปทสส วเสสน ฯ ตสมาต ปท ปวตตาต ปเท เหต ฯ สมน...เตววาต ปท ปวตตาต ปเท อากาโร ฯ สวณณนาต ปท ปวตตาต ปเท กตตา ฯ ปวตตาต กตตปท กตตวาจก ฯ วนยสสาต ปท สวณณนาต ปเท สมพนโธ ฯ เวเนยย...เลนาต ปท โลกนาเถนาต ปทสส วเสสน ฯ วตตสสาต ปท วนยสสาต ปทสส วเสสน ฯ โลก- นาเถนาต ปท วตตาต ปเท กตตา ฯ โลกนต ปท อน...เนนาต ปเท กมม อน...เนนาต ปท โลกนาเถนาต ปทสส วเสสน ฯ อตต ปท อทนต ปทสส สรป ฯ อต เวรชกณฑวณณนาย อตถโยชนา สมตตา ฯ

Page 208: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 208

[๒๘๔] อโตต เวรชกณฑโต ฯ ปรนต ปท อาทต ปทสส วเสสน ฯ ยตถ ยตถาต ยสม ยสม ปเท ฯ ต ตเทว ปท ฯ เตสนต กลนทกาน ฯ วเสนาต ปฏพทเธน ลทธาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ลทธ นาม เยน โส ลทธนาโม ฯ สหายนตต อตตนา สห อายนต ฯ ภณฑปปโยชนจ อทธาโร จ สารณจ ภณฑป...สารณาน ฯ กตตก...กจเจนาต กตตกมาเส นกขต- ตสส กฬาสงขาตกจเจน ฯ ภควา หตอาท ปากฏกรณ ฯ เอตถาต เวสาลย ฯ ตทตถนต ตสส กตตกนกขตตสส กฬนตถ ฯ โสต สทนโน ทสวา ปจฉ ฯ นครโตต ปท นกขมนตนต ปเท อปาทาน ฯ อสตพพ ภชตพพนต อส ปาโต อส ปาตราส ภตต ปาตราส เยน โส ภตตปาตราโส ฯ อตตรสม เทหภาเค อาสชยต ปยตต อตตราสงโค สทโธ อตตราสงโค ยสส โสว สทธตตราสงโค ฯ วเลปตพพนต วเลปน ฯ มาลา จ คนโธ จ วเลปนจ มาลาคนธวเลปนาน มาลา...ปนาน หตเถส ยสส โส มาลา... ปนหตโถ ฯ กหนต กตรสม าเน ฯ พทธ...นตถ วา๑ คจฉาม อต ๑. วณณนาย จสทโท โหต ฯ

[ปา.๑๙ ฯ ส.๒๓๑] ตตราต ปท วตตาต ปเท อาธาโร ฯ อทนต ปท โหตต ปเท กตตา ฯ สมนตป...กายาต ปท สมนตป...กตสมนต ปเท สมพนโธ สมน...ตสมนต ปท โหตต ปเท อาธาโร ฯ อาจรยปรมปรโต ฯ เป ฯ วภงคนยเภททสสนโตต นว ปทาน อปปาสาทกนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สมปสสตนต ปท ว-

Page 209: บาลี 57 80

นนต ปทสส วเสสน ฯ กจ อปปาาทกนต ปททวย วจนนต ปทสส วเสสน วจนนต ปท น ทสสตต ปเท กตตา ฯ ยโตต ปท น ทสสตต ปเท กรยาปรามสน ฯ เอตถาต ปท น ทสสตต ปเท อาธาโร ฯ ว นนต ปท น ทสสตต ปเท สมปทาน ฯ อยนต ปท สวณณนาต ปทสส วเสสน ฯ ตสมาต ปท ปวตตาต ปเท เหต ฯ สมน...เตววาต ปท ปวตตาต ปเท อากาโร ฯ สวณณนาต ปท ปวตตาต ปเท กตตา ฯ ปวตตาต กตตปท กตตวาจก ฯ วนยสสาต ปท สวณณนาต ปเท สมพนโธ ฯ เวเนยย...เลนาต ปท โลกนาเถนาต ปทสส วเสสน ฯ วตตสสาต ปท วนยสสาต ปทสส วเสสน ฯ โลก- นาเถนาต ปท วตตาต ปเท กตตา ฯ โลกนต ปท อน...เนนาต ปเท กมม อน...เนนาต ปท โลกนาเถนาต ปทสส วเสสน ฯ อตต ปท อทนต ปทสส สรป ฯ อต เวรชกณฑวณณนาย อตถโยชนา สมตตา ฯ [ส.๒๓๐]

Page 210: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 209

มหาชโน อาห ฯ เตนห ยท อหมป คจฉาม อต วตวา คนตวา ฯ อททสาต สมพนโธ ฯ ปรสายาต ปท ปรวตตนต ปเท กตตา ฯ กตปพเพ...ตายาต ปท โจท...นสสาต ปเท กตตา ฯ ยนน ฯ เป ฯ เณยยนต วตกกน อโหสต สมพนโธ ฯ ตตถาต ปเทส ฯ อสส สทนนสส ฯ อตต ปท เอวนต ปทสส สรป ฯ อธาต อมสม วจเน ฯ อต โจกโก เจ วเทยย ฯ ตตร ปรสาย ปจฉา อาคเตน อมนา สทนเนน ภควนต อปสงกมตวา นสทต น สกกาต สมพนโธ ฯ ตตราต ปท นสทตนต ปเท อาธาโร ฯ ปรสายาต ปท ปเทเสต ปเท สมพนโธ ฯ ปเทเส นสทต สกกา อต ตสมา โส สทนโน ฯ อถโขต สจจโต ฯ สตวา เอต วตกกน อโหส ฯ เตนาต ตสมา ฯ [๒๘๕] ก อโหสต ปจฉา ฯ ตตราต ยถาตอาทวจเน ฯ เอวนต วตกกน ฯ ยเทตนต ปท สกขา...ยนต ปทสส วเสสน ฯ สกขา...จรย เอกนตปรปณณนต สมพนโธ ฯ เอก...ปต อปสทโท สมภาวน ฯ กตวาต ปท ปาเปตพพตายาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอตถ จาต อนคารยนต ปเท วจจตต ปเท อาธาโร ฯ ตนต กสวณชชาทกมม ฯ ปฏปชเชยยนต อปคจเฉยย ฯ ตตราต ปรสาย ฯ อสส สทนนสส ฯ เต าตอาทโย อต วตวา อากฑเฒยย ฯ ตยาต ปท น [ปา.๑๙ ฯ ส.๒๓๑...๒๓๓]

Page 211: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 210

ลพภาต ปเท กตตา ฯ พาหายปต อปสทโท สมภาวน ฯ ตโตต ตสม กาเล ฯ อตต อต มนสกตวา ฯ นนต๑ สทนน ฯ อตต ปท ปจฉตต๒ ปเท อากาโร ฯ คนตวา อตโถ ปณฑเตน เวทตพโพต สมพนโธ ฯ อโตต อน าโตส ฯ เป ฯ ปพพชชายาต วจนโต ปรนต ปเท อปาทาน ฯ ปรนต ปท คนตวาต ปทสส กรยาวเสสน ฯ ปาา...เรเนวาต ปาลยา อนคมเนน คนตวาต ปเท ตตยาวเสสน คนตวาต ปท เวทตพโพต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอตถาต ปเท ฯ เอว วจจมานนเยน ฯ น หตอาท ทฬหกรณ ฯ ตพพจฉนทสส สทนนสส จตต นมต ฯ [๒๘๖] อมม ตาตาต เอตถ ปน ปเท วนจฉโย ฯ อตต ปท อาลปตต ปเท อากาโร ฯ ปตร อาลปตต สมพนโธ ฯ เอตถ จาต เอกปตตโกต ปเท วตตพเพต ปเท อาธาโร ฯ สเขธโตต สเขน เอธโต วฑฒโต เอธธาต วฑฒย วตตต ฯ สเขถโตตป ปาโ เอถ พทฒย ฯ ธาตหต ปท ธารยมาโนต ปเท กตตา ฯ อสสโก จ รถโก จ อสสกรถกา ฯ พาลกฬนเกหต พาลกาเล กฬนภณเฑห ฯ กลภาคนต กลโกฏาส ฯ ทกขสสาต ปท กลภาคนต ปเท สมพนโธ ฯ อนภวนตเถ ปวตตา ชานนา ฯ ตนต ๑-๒. ต ปจฉตต วณณนาวจน ฯ

[ปา.๒๐.๒๑ ส.๒๓๓.๒๓๔]

Page 212: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 211

ยถาวตตวจน ฯ ตวาต ปท มรณนต ปเท สมพนโธ ฯ เตต ตว ฯ มรเณนปต ปท อกามกาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ นาต ปท วนา ภวสสามาต ปเท ปฏเสโธ ฯ อตตโนต อมหาก อตตโน ฯ รจยาต ปท วนา ภวสสามาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เยน การเณน มย ฯ เป ฯ นสสาม ต การณ ก นามาต สมพนโธ ฯ เอตถาต ก ปน มยนตนต ปเท ฯ ตตถาต คนธพพาทส จาเรหต ปเท อาธาโร ฯ สโสธกานต สฏ โสธกาน ฯ [๒๘๗] อถาต ตทา ฯ อสส สทนนสส ฯ โวต ตมหาก ฯ นนต สทนน ฯ เตป สหายกา ฯ ต สทนน ฯ เตสปต สหายกาน ตณหต ปเท สมปทาน ฯ อถาต ตทา ฯ โส สทนโน ต พรหมจรย กาต๑ อสกโกนโตต สมพนโธ ฯ อตต ปท เอตนต ปทสส สรป ฯ อพภนนต กายจตต เอตสสาต อพภนนต...จตโต ฯ เอตถ ปนาต ปพพชช อลตถ อปสมปทนต เอตสม อธกาเร ฯ สพพอฏกถาสต ปท ฐตวาต ปเท อาธาโร ฯ ตวาต ปท กถตาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ น เกวลจ ตนต น เกวล ขนธเก ต ปพพชชปสมปท กถยสสาม อ ป ย วจน กเถตพพ อฏกถาจรเยห วภงเค ปทภาชนเย กถต ๑. จรตนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒๑...๒๕ ฯ ส.๒๓๔...๒๓๖]

Page 213: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 212

ต วจน สพพ ตตถ ตตเถว าเน มย กถยสสาม ฯ เอว หต ห สจจ วจเน เอว มยา กถยมาเน ฯ ตโตต ตสมา ฯ อตถกานนต ปท ภวสสตต ปเท สมปทาน ฯ ปาล...เนวาต ปท โอโลเกตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อตสทโท ปรสมาปนโน ฯ [๒๘๘] อปสมปนโนต ภกขภาวสงขาต อปรภาว สมปตโต ฯ เอวชาตเกต เอวสภาเว ฯ เอว ชาต เอเตสนต เอวชาตกา ฯ อร เ วาโส สลมสสาต อร โก ฯ ธตจ ต องคจาต อร วาสโก ฯ ปณฑาย ปตต จรต วตตเมตสสาต ปณฑปาตโก ฯ ปสกลธารณ สลมสสาต ปสกลโก ฯ ทยเต อวขณฑยเต ทาน ภาวสธาน ทา อวขณฑเน นนทาทห ยต สตเตน ภาเว ย ฯ อเปต ทานโต อปทาน อนวขณฑน ฯ สห อปทาเนน จรต สลมสสาต สปทานจาร สปทานจาร เอว สปทานจารโก ฯ [๒๘๙] อฑฒา มหทธนาตอาทส วจเนส วนจฉโย ฯ เย หต ห สจจ เตส ญาตน เย อปโภคา ฯ นนต เสนาสน ฯ คณ...ทโตต คณเนน ปรจเฉทโต ฯ ๑. อาร ก...อตป ฯ

[ปา.๒๕.๒๖ ฯ ส.๒๓๖...๒๓๘]

Page 214: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 213

ปจจนต เอตถาต ปากา ถาลโย เอว ปากา ถาลปากา ภตตปจนอกขล ฯ เอตถาต สฏ ถาลปาเกส ฯ ตนต ต ภตต ฯ เอตสส กมปมาณนต ปจฉา ฯ เอตสสาต ภตตสส ฯ ถาลปาเกต ปท ภตตาภหารนต ปทสส ภนนวเสสน ฯ ห สจจ อย สทนโน อต มนสกตวา เอตทตถเมว ลาภลภนปณฑกากลมนตถเมว อาคโต ฯ [๒๙๐] ตตราต อภโทสกนต ปเท ฯ ปตภาวโทเสน อภภโตต อภโทโส อภโทโส เอว อาภโทสโก สกตเถ ณโก ฯ อภโทสโฏ อาภโทสโกต จ เทว ปาา กสมา ทฆสส อนจจตตา ฯ วา อปโร นโย ยทน ยา อย อภโทสโกต ส า อตถ เอสา อภโทสโกต ส า เอกรตตาตกกนตสส กมมาสสส นามส า นามสงขาตส าต สมพนโธ ฯ ยวกมมาสนต ยวภตเตน กตกมมาส ฯ โครปานปต โคณาน ฯ ตนต กมมาส ฯ อรยโวหาเรนาต อรยาน วจเนน ฯ ก ปน ฯ เป ฯ น โหตต ปจฉา ฯ ย หต ห สจจ ย วตถ ฯ ยตถาต ยสม วตถสม ฯ รฏปาโลปต อปสทโท สทนน อเปกขต ฯ ยนต ย วตถ ฯ อ วา ฯ เป ฯ สชชาท ฯ ต วตถ ฯ ภกขนา ปรภชตพพ ฯ [๒๙๑] อปนามยโต สทนนสส ฯ นวาสนนตโตต นวาสนสส [ปา.๒๖ ฯ ส.๒๓๘.๒๓๙]

Page 215: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 214

ปรโยสานโต ฯ ภควโตต ปท วสเสต ปเท สมพนโธ ฯ หตวาต ปท ปวฏโต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เตนาต ตสมา ฯ ตนต๑

สทนน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ สทธนต ปท วตตนต ปเท กรยาวเสสน ฯ สเจ เช สจจนต เอตถ ปเท วชชมาโน เช อต นปาโต อาลปเน วตตต ฯ เอว หต ห สจจ เชต เอว ฯ เอตถาต สเจ เช สจจนต วจเน ฯ เอตถาต สาลาย ฯ ตตถาต สาลาย นสทตวาต ปเท อาธาโร ฯ อจฉนตต สนตก คณหต อจฉนต ฯ ทานปตนปต อปสทโท น เกวล ภตตทายกาน ภตต คณหนตต าเปต ฯ ตปต ต าน เวทตพพนต ปเท กมม ฯ อปสทโท น เกวล อ าน กฑฑมล นามาต าเปต ฯ กลสสาต ปท สาลายาต ปเท สมพนโธ ฯ สาลายาต ปท กฑฑมลนต ปเท อาธาโร ฯ กฑฑมลนต ปมภตต ฯ ห สจจ ปพพชตา น ภชนต ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๒๙๒] อตถ นาม ตาตาต เอตถ ปเท วชชมาโน อตถ อต นปาโต วชชมานตเถ วตตต นาม อต นปาโต ปจฉนตเถ ม นตเถ จ วตตตต สมพนโธ ฯ อท หต วตถาโร ฯ ห สจจ อท วจน วตต โหต ฯ ตาต สทนน อมหาก ธน อตถ เยส โน เยส อมหาก ๑. นนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒๖.๒๗ ฯ ส.๒๓๙.๒๔๐]

Page 216: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 215

ปตโต ตว อทเส ฯ เป ฯ ภชสสส เต มย นทธนา อต วตตพพาต สมพนโธ ฯ ตาต สทนน ตว สโภชนรสสวฑฒโตป สโภชนรเสน สฏ วฑฒโตป อม ฯ เป ฯ กมมาส อมต อว นพพกาโร ย ปรภชสสส ตสมา ปรภชนโต ตว อพภนตเร จตเต สาสน ฯ เป ฯ สมณคโณ สมเณห ลภตพพคโณ อตถ อต ม เ ม าม อหนต สมพนโธ ฯ นตถ วกาโร เอตสส สทนนสสาต นพพกาโร ฯ อตต ปท อทนต ปทสส สรป ฯ [๒๙๓] เอตถาต อตถ นาม ตาตาตอาทวจเน ฯ อปปเท สมเป อจจารตปทภเต อตถสทเท สต อโน...วเสน ปรภชสสส อต เอต อนาคตวจน อนาคตตถวาจกวจน กต ปณฑเตห กถตนต สมพนโธ ฯ อโน...เสนาต ปท กตนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อโนกปปนจ อมรสนจ อโน...สน อโน...รสน เอว อตโถ อโน...นตโถ อโน...ตถสส วโส สมพชฌน อโน...วโส ฯ ตสสาต อนาควจนสส ฯ อทนต อท ปรภชน น สทท... ...สยามต ปททวเย กมม ฯ อปสทโท สมภาวน อปปจจกเข ก วตตพพนต อธปปาโย ฯ อตต ปท อตโถต ปทสส สรป ฯ [ปา.๒๗ ฯ ส.๒๔๐]

Page 217: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 216

[๒๙๔] ตตายนต ตโต อยนต เฉโท ฯ สเร สรา โลปนต สตเตน ปพพสรโลโป ฯ ตโตยนต ตโต อยนต เฉโท ฯ วาปโร อสสรปาต สตเตน ปรสรโลโป ฯ ตนต ตทายนต วจน ฯ สฏ วโจ เอตสมนต สพพโจ๑ ฯ เนส าตน ฯ อตต มนสกตวา ฯ [๒๙๕] ตโรกรณยนต เอตถ ฆปโตสม ย วาต สตเตน สมวจนสส ยมาเทโส ฯ ชนา ตโร พาหรปสเส เอเตน สาณวตถนา กโรนต ปรกขปนต อต ตสมา ต วตถ ตโรกรณย ฯ เอตถาต เอตสม ปเท ฯ ปทปรณมตเถต๒ ปทปรณตเถ มกาโร อาคโม ฯ วา เตนาต อยป สทโท อยโยชนตเถ วตตมาโน นปาโตเยว ฯ ปสทโท หต ปท อเปกขต ฯ เอวสทโท เตนาต ปทสส สพพนามภาว นวตเตต ฯ ปพพณหสมยนต เอตถ ปเท น วตต อถโข สจจโต กาเล อาโรจเตเยว เถโร อคมาส อต อธปปาโย ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ อทนเตต เต ตว มาต อท ธน ฯ มาตามหยาต๓

ปท ทนนนต ปเท กตตา ฯ หเฬนโตต อตถธน ชคจฉนโต ครหนโตต อตโถ ฯ อตถ...นามาต ปท ลทธนต ปเท กตตา ฯ อตถ...นเยวาต ปท นหาน...ทนนต ปทสส วเสสน ฯ ๑. สวโจต ยตตตร ฯ ๒.๓. ...มตเต มาตามหตยาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒๗.๒๘ ฯ ส.๒๔๑]

Page 218: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 217

ตสสาปต อตถธนสส ฯ อปสทโท มตตก ธน อเปกขต ฯ ตจ ธน ฯ ต ปเนต ธน ฯ อปจ โข ต ธน อตถกาย ลทธพพ อตถธน ฯ ยนตอาท ววรณ ฯ ย อตถธนนต สมพนโธ ฯ อตถกายาต ปท ลทธพพนต ปเท กตตา ฯ เอตถาต อตถกา อตถธนนต ปเท ฯ เอตถ จ เปตตก ปตามหนต ทวส ปเทส ปตามหนต ปท ปณฑเตน เวทตพพ ฯ เปตามหนต เอตถ อสส เอ ฯ ลพภา ฯ เป ฯ วตตตวา อตสททรหต ปททธารณ ฯ ลพภาตมสส ววรณ ลพภนตต ฯ ปลพทโธ หตวา น ปพพชโต ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๒๙๖] ตาต น อสสหามต เอตถ วจเน ฯ เคหสตปเปเมนาต เคเห นสสตปเปเมน ฯ สมณเตเชนาต สมณพเลน ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ เสฏ ต ปท อาหาต ปเท กตตา ฯ ม เ กตตกาโมต กตตกาโม วย ฯ อตต มนสกาเรน ฯ วภตตปปฏรปโกต นาวถตตสทโส ฯ ตเหตกนต อท ปรมสส เววจน ฯ อตต เอว ฯ ปจจตตวจนสสาต ยทนต สตเตน ตสททสส โตอาเทโส ฯ กนต หเรยย ฯ เมต ปท โภเคเนวาต๑ ปเท สมพนโธ ฯ โภเคเนวาต ปท นเรยยนต ปเท เหต ฯ ราชาทภยนต ราชาทห ๑. โภเค เนวาต วณณนาย นสทโท ปฏเสธตโถ ทสสต ฯ

[ปา.๒๘.๒๙ ฯ ส.๒๔๑...๒๔๓]

Page 219: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 218

อปปนนภย ฯ ราชห วา โจเรห วาต ปททวย การ...นสสาต ปเท กตตา ฯ อตต วตวา ฯ กมมกรณนต กตตพพกมม ฯ เสฏ สทนนสส ธน ทสเสตวา อสกโกนโต ม ตวา เตนห วธต อามนเตสต สมพนโธ ฯ อทานต นปาตมตต ฯ ตสสาต สทนนสส ฯ เคห...สหยกนต เคหสตสขสส วชชมานสขสส๑

อปโภเค สหายก ฯ ตนต สทนน ฯ เอวนต กทสาตอาทวจน ฯ ทสวา อชานนตา ชนา กสมา ฯ เป ฯ ชนตต กถ สมฏาเปนต ฯ อถาต ตทา ฯ การณา เอเต ปพพชนตต สมพนโธ ฯ ตนต ต กถ ฯ อย ทตยกา ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ ตนต กถ ฯ นนต สทนน ฯ ทสวาต ปท มจฉตาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ มยาต ปท อนตถโกต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อตต มนสกาเรน ฯ สมปปนโน พลวโสโก เอตสสาต สมปปนนพลวโสกา ฯ โนต ปทสส ววรณ อเมหต ฯ ห สจจ เอสา วาจา ปพพชตาน วเหสา ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๒๙๗] เอตถ วจเน วชชมาเนน เตนหต ปเทน ฯ จราต ตว จร ฯ ลจฉวโย ลจฉวโยต จ เทว ปาา ฯ ปจฉเม อการสส อกาโร ฯ หต กสมา๒ ฯ เตต ลจฉาวราชาโน ฯ เตต ตว ฯ ตนเตต เต ราชาโน ต ธน ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ เอเตส มาตาทน ฯ เตป มาตาทโย ฯ เตน ตสมา ฯ อห ๑. เคเห วชชมานสขสสาต ภเวยย ฯ ๒. ยสมา ฯ

[ปา.๒๙.๓๐ ฯ ส.๒๔๓.๒๔๔]

Page 220: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 219

อปโปสสกโก สมณธมม กาต น ลจฉาม ฯ ตโตต ตทา๑

อตต ปท จนเตสต ปเท อากาโร ฯ นยนต อปาย ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ ตโตต ภนนปฬกโต ฯ ตสเสต นาม ปปผนต เอต ปปผนต วจน ตสส โลหตสส นาม ฯ ตนต โลหต ฯ โทเสเนว ฯ เป ฯ รตต อท น ตฏตต ปทสส อธปปาโย ฯ ปคฆรเตต ปท ปตฏาตต ปเท ลกณกรยา ฯ วตถมหต ปท ปตฏาตต ปเท อาธาโร ฯ ทนนาต ปตรา ทนนา ฯ ปโร วา สโรต สตเตน อการโลโป ฯ พยชโน จ วสโยโคต สตเตน สโลโป๒ ฯ ปรา...กาย ยา พาหา อตถ ตตร พาหาย น ปราณ- ทตยก ฯ อาราธ ฯ เป ฯ จตตนต อท สตต ภควา อาห ฯ ภกขเว เอก สมย ภกข วต เอกเสน เม จตต อาราธยส ฯ อถาต ตทา ปฐมโพธยนต อตโถ ฯ อยนต สทนโน ฯ เอตถาต เมถนธมมเสวเน ฯ ปรา...ภมมวจน น สามวจนนต อธปปาโย ฯ ปวตตนาปต อปสทโท น เกวล ว ตต ว าปนาต วจจตต ญาเปต ฯ เอโสต สทนโน ฯ น อ ถาปต๓ กายสสคคาทนา อ เน ปกาเรน คพภ น คณห ฯ [๒๙๘] ก ปน ฯ เป ฯ โหตต ปจฉา ฯ โหตต อ ถาป ๑. โปราณโปตถเก ตสมาต ทสสต ฯ ๒. ปปผสาต ปทสส สนธวธวาจกมท สตตทวย ฯ ๓. เอตถ วณณนาปาโ ปสททรหโต ฯ

[ปา.๓๐...๓๒ ฯ ส.๒๔๔...๒๔๖]

Page 221: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 220

คพภคคหณ โหต ฯ กถนต ปจฉา ฯ คนเธน คพภคคหณ ฯ ฉนทราครตตาต ฉนทราเคน รตตา ฯ เอเตนาต เมถนธมเมน ฯ กถ ทสสเนน คพภคคหณ โหตต สมพนโธ ฯ อธ โลเก ฯ ตาต พลากา ฯ ตถาต สทท สตวา คพภ คณหนต ฯ [๒๙๙] ปาปกมม ปกพพโต ชนสส รโห นาม โลเก ยสมา นตถ ฯ หสสาต ห สจจ อสส ปาปกมม กโรนตสส ชนสส ฯ ตโต ปจฉา ฯ อารกขเทวตา ชานนต อถ ปจฉา อ าป ฯ เป ฯ วตา ชานนต ฯ อสสาต สทนนสส ฯ กนตต ปจฉา ฯ ตสสาต นรพพโท วตาตอาทวจนสส ฯ ภมมาน ฯ เป ฯ ราชกาต เอตถ วจเน เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ อตหาต นปาตสมทาโย ฯ น อ นาม กาตมทส สหายกาต สมพนโธ ฯ ปตามหยาต ปท วตต อต ปเท กตตา ฯ อสสาต พชกสส มาตาปตนปต ปเท สมพนโธ ฯ [๓๐๐] ตตถาต อหเทวาตอาทปเทส ฯ อชฌาจาโร เหต อสสาต อชฌาจารเหตโก ฯ ตสเสวาต ปจฉานตาปสส ฯ ห สจจ โส ปจฉานตาโป กกกจจ อต วจตต สมพนโธ ฯ ว หต ปท อกตตพพาต ปเท กตตา ฯ อกต...ตายาต ปท กจฉต อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ กตนต ปท อชฌาจารนต ปทสส วเสสน ฯ อสมตถตายาต ปท สรณ อต ปเท ตตยาวเสสน เหต วา ฯ ตนต อชฌาจาร ฯ ปฏจจาต ปท สรณ [ปา.๓๒.๓๓ ฯ ส.๒๔๖...๒๔๘]

Page 222: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 221

อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เย อลาภา นาม เต อลาภา มยห อลาภา น อ สส อลาภา ฯ เมต ปท ปฏลทธาต ปเท กตตา ฯ เต คณา มยห เนว ลาภา กสมา อชฌาจารมลนตตาต สมพนโธ ฯ อท สาสน กลปตตาน สลทธนต สมพนโธ ฯ ตนโกตมสส ววรณ อปปมสโลหโตต ฯ อปป มสโลหต อสสาต อปป...หโต ฯ สชาโต อปปณฑปปณฑกภาโว อสสาต สชา...ภาโว ฯ ธมนนา สณต คตต สรร อสสาต ธมนสณตคตโต ฯ ต จตต อสสาต ตจตโต ฯ วตตนวเสนาต ปท อนโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สพโพป อนโตมโนเยวาต๑ สพโพ โลโก อนโตมโนเยว ฯ นกขตต ธร อเนนาต นกขตตธโร ฯ โทเสนาต ปท ทฏ อต ปเท ตตยา- วเสสน ฯ ทฏ มโน อสสาต ทฏมโน ฯ วรป มโน อสสาต วรปมโน ฯ โทม...ตายาต ปท วรป อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ต สทนน ฯ ยสสาต เย อสส สทนนสส ภกข ฯ เต ภกข ฯ น สทนน ฯ ธมมานนต ปท ภาวนายาต ปเท กมม ฯ วหรนตต๒ วหร อต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ อตถต ปทสส ววรณ อปลพภต ฯ เป ฯ ตฏตต ฯ อถาต อนนตร ฯ ๑. วณณนาปาโ พหวจนโก กโต ฯ ๒. อท ปท วณณนาย น ทสสต อภรโต วาหนต ปทเมว เอตถนตเร ทสสต ฯ

[ปา.๓๓ ฯ ส.๒๔๘...๒๕๐]

Page 223: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 222

น ปาปกมม ฯ กกกจจายาต ปท สมตถนต ปเท สมปทาน ฯ สมตถ ...จจายาต ปทสส ววรณ ปฏพล ฯ เป ฯ โหตต ฯ ย ตวนตอาทมห วจเน เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ อถาต อนนตร ฯ น สทนน ฯ [๓๐๑] ตตถาต นนตอาทปเทส ฯ ห สจจ ภควตา อต มนสกตวา เทสโต ฯ อเม๑ สตตา ฯ เอตทตถายาต เอตสส วรชชนสส อตถาย ฯ นโยต ภควตา หตอาท นโย ฯ สพพปเทสต วสโยคายาตอาทปเทส ฯ อทนต วส...กเลเสหต- อาทวจจมานาเปกข ฯ เอตถาต วสโยคายาตอาทปเทส ฯ ปร...มตตนต อถวา ลทธสงขาตสส สททสส อตถกถนมตต กถนมตต อถวา ลทธสงขาตสส สททสส อตถกถนมตต น อธปปายกถน ฯ ตสมนต ธมเม เอว วราคาย เทสเต สต ฯ เอตทตถนต เมถนธมมตถ ฯ สพพตถาต สโยคายาตอาทปเทส ฯ ปน นว ปทาน ภควตา วตตาน ฯ ราคว ฯ เป ฯ ทนายาต วา ปเท ภควตา วตเตป อตโถ ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ นพพาน หตอาท ทฬหกรณ ฯ ห สจจ นพพาน วจจตต สมพนโธ ฯ อาคมมาต ปทสส ววรณ อารพภ สนธาย ปฏจจาต ฯ กามปปาสาต ปท ยาตต ปเท กตตา ฯ วนยนต ปทสส ววรณ อพภตถนต ฯ ยสมา ปน เอต นพพาน ๑. เมสทโท ว วณณนาย ป ายต ฯ

[ปา.๓๓.๓๔ ฯ ส.๒๕๐.๒๕๑]

Page 224: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 223

นกขนตนต สมพนโธ ฯ โยนโย ฯ เป ฯ สตตาวาเสต จตปปทาน วนนโตต ปเท กมมาน ฯ อปรา...วายาต ปท วนนโตต ปเทา สมปทาน ฯ วนนโตต ปทสส ววรณ อาพนธนโต สสพพนโตต ฯ ลทโธ โวหาโร ยาย สา ลทธโวหารา ฯ ปาตพยตานนต ปาต อจฉาน ฯ อถเขวตนต ปรมปาโ ฯ อถโข เอตนต เฉท กตวา ฯ วโมททนตานนต สตเตน โอการสส วการ กตวา ปรนยน กตวา รปสทธ เวทตพพา ฯ อถเขตนต ปจฉมปาโ ฯ อถโข เอตนต เฉท กตวา ฯ สรา สเร โลปนต สตเตน โอการโลป ปรนยนจ กตวา อถเขตนต รปสทธ เวทตพพา ฯ เยต เย ชนา ฯ อนาคตา สทธา เอเตสนต อนาคตสสทธา ฯ ยตเถว ธมมวนเย ทปปฏปนนา ภกข อทเส นาม ... มย ปสนนา อต เตส ชนาน วปปฏสาร กโรต ตว กมมนต สมพนโธ ฯ วาเตห อจโล สเนร วน เตส ชนาน ปสาโท อทเสห วตถห อโต วา วตถโต ทารณตเรห วตถห อจโลต สมพนโธ ฯ เนว ปยกมยตาย อาโรเจสนต สมพนโธ ฯ กลสาสนนต โกธวเสน วจจมาน ครหโทส ฯ นนต สทนน ฯ [๓๐๒] เอตสม ฯ เป ฯ รเณต เอตถ วจเน เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ อชฌา...กกโมต ปท วตโต เวทตพโพต [ปา.๓๔ ฯ ส.๒๕๑.๒๕๒]

Page 225: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 224

ปททวเย กมม ฯ ห สจจ การณ นเทต อปเปต ฯ ปกโรต จาต ปทสส ววรณ กตตมาภตต ฯ นนต ผล ฯ วคตหต ปทสส ววรณ นนทต ฯ ยถาตนต เอตถ ตนต นปาตมตต ฯ ยถา วณณา ฯ เป ฯ ณณจ ภณนโต อคคปคคโล ตถา ภควา นนทต สมพนโธ ฯ น หตอาท ทฬหกรณ ฯ ห สจจ ภควโต จตต น อปปชชต ฯ ทสวาต ปท อปปชชตต ปเท เหต ฯ ตนต สทนน ฯ จตเตนาต ปท วครหต ปเท กรณ ฯ วจเนหต ปท วครหต ปเท กรณ ฯ ตตถาต อนจฉวยนตอาทวจเน ฯ ยทท ย อท มนสสกมม๑

มนสเสห กตตพพกมม ตยา กต ต กมม น อนจฉวก ฯ น อนจฉวกนต ปทสส ววรณ เตส ฯ เป ฯ ธมเมหต ฯ เตสนต ธมมาน ฯ ย หต ห สจจ ย กมม สมณกมม สมเณห กตตพพกมม น โหต ต กมม เตส สมณาน น กปปต ฯ น ห สมณานนตอาท ทฬหกรณ ฯ ห สจจ สมณาน ย กมม น กปปต สมณา ต กมม น กโรนต ฯ ตสมาต ปท อนนจฉวกนอาทปเทส เหต ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ ตนต นนตอาท วจน ฯ [๓๐๓] ต ปาปกมม วปจจมาน ททมาน ฯ ทกโข วปาโก ๑. วณณนาย ตจฉมนสสาต ปท อาลปน โมฆปรสาต ปทสสณ ววร น มนสสสทโท กมมสทเทน ยตโต ฯ

[ปา.๓๔.๓๕ ส.๒๕๒...๒๕๔] ปทสส ววรณ

Page 226: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 225

เอตสสาต ทกขวปาก ฯ อสสาต สทนนสส ฯ ทสเสตนต ปท ปรภาสนโตต ปเท สมปทาน ฯ มาตาปตโร วยาต สมพนโธ ฯ ทยา เอตสส จตตสส อตถต ทยาลก ฯ ตตถาต วรนเตต- อาทวจเน วนจฉโย ฯ เอตสสาต สปปสส ฯ ตสส ฯ เป ฯ สสสาต วภตยนต ฯ วรนต ปท สยาต ปเท กตตา ฯ สนทรนตอาท ววรณ ฯ น สนทรเมว ฯ เป ฯ เมวาต ววรณ ฯ สาธเมวาต สาธ เอว ยวมทาทนา มาคโม ฯ สพพตถาต วรนเต โมฆปรส กณหสปปสสาตอาทปเทส ฯ อคคสส วณณาภา อคควณณาภา คหตา อคควณณาภา ยาย สา คหตอคค- วณณาภา ฯ เอกปปภายาต ปท สมทย อต ปเท สมพนโธ ฯ ย วรนต วจน มยา วตต ต วจน ฯ อต ปจฉโก เจ ปจฉต ฯ ตตถาต สปปมขาทส ฯ ย อท องคชาตปปเวสน๑

ตสส องคชาตปปเวสนสส ฯ ทสเสนโต ภควา ต สทนน ครห ฯ ตสส สทนนสส ทกขาคม อจฉมาโน ภควา น ครห ฯ เอตถ วจเน ฯ ตวนต ปท เววจน ทวหป ปเทห วตต ฯ เตห นจชเนห ฯ ทฏจาตมสส๒ ววรณ กเลส- สนทสตนต กเลเสน ทสต ฯ ถลลจาตมสส ววรณ อสขม อนปณนต ฯ อสสาต เมถนธมมสส ฯ รโห ภว รหสส ฯ ๑-๒ ... ปกขปน ทฏ จ อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๓๕.๓๖ ฯ ส.๒๕๔.๒๕๕]

Page 227: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 226

ปฏจฉนเน ฯ เป ฯ ชนกนต ววรณ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อาวกาต น สกกา ฯ อาวกาตนต ปทสส ววรณ ทสสนวสเย กาตนต ฯ ทวยนต เอตถ นคคหตาคโม ฯ ย ย สมาปตตนต๑

วจน เกจ ปนต ฯ ต ย ย สมาปตตนต วจน ฯ เอตนต ปท โยเชตพพนต ปเท กมม ฯ อตต ปท โยเชตพพนต ปเท อากาโร ฯ กรณโตต ปท อาทกตตาต ปเท เหต ฯ ปฏปนนตตาต ปท ปพพงคโมต ปเท เหต ฯ ปพพงคโมตมสส ววรณ ทวารทโท...ทสสโกต ฯ หต ปท ทฬหกรณ ฯ เลส ลงคนต๒

ปททวย เววจน ฯ ลทธาต ลภตวา ฯ เอตถาต พหนน โขตอาทวจเน ฯ [๓๐๔] ยสมา หตอาท ทฬหกรณ ฯ ปคคลสสาต ปท อตตาต ปเท สมพนโธ ฯ มหจฉตนต ปท อาปชชตต ปเท กมม ฯ คณ... ...กาย จาต ปททวย สวตตตต ปเท สมปทาน ฯ โกสชชานคโตต อตตา กสตภาเวน อนคโต สมนนาคโต ฯ โกสชชานคโตต อตตา กสตภาเวน อนคโต สมนนาคโต ฯ ยสมา หตอาท ทฬหกรณ ฯ กเลสาน สลเลขตาย เจวาต กเลสาน ตนกรณตาย ฯ อตตาต ปท สวตตตต ปเท กตตา ฯ กายวาจานนต ปท อปปาสาทกนต ปเท สมปทาน ฯ ๑. ทยทยสมาปตตนต วณณนาปาโ ฯ ๒. ลงคนต ปท วณณนาย น อาคต ฯ

[ปา.๓๖ ฯ ส.๒๕๕..๒๕๗]

Page 228: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 227

อปปาสาทกนต ปทสส ววรณ อปสาทนย...สารปปนต ฯ อปปาสาทก ฯ เป ฯ อสารปปนต ปทาน กาย...จจรตนต ปทสส วเสสนาน ฯ อสนตนต อปปสฏ ฯ กาย...จจรตนต ปท อนปคมมาต ปเท กมม ฯ จตตสสาต ปท อปปาสาทกนต ปเท สมปทาน ฯ อปปา ฯ เป ฯ สารปปนต ปทาน อกส...ตตยนต ปทสส วเสสนาน ฯ อก...ตตยนต ปท อนปคมมาต ปเท กมม ฯ อนปคมมาต ปท สวตตตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตพพปรตสสาต ตโต กายทจจรตาทโต อ สส ฯ กาย... ...ตตยสเสว จาต ปททวย ปารปรยาต ปเท สมพนโธ ฯ ปาสา ฯ เป ฯ รปปสสาต จตปปทาน กายวจ... ...เสว จาต ปททวยสส วเสสนาน ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๓๐๕] ตตถาต ตสม าเน ฯ ภกขนนต ปท ป าเปสสตต ปเท สมปทาน ฯ โอกกนตน โอตรณ โอกกนต โอกกนเต นยตตา โอกกนตกา ฯ เทเสตพพาต เทสนา ธมโม เยว เทสนา ธมมเทสนา โอกกนตกา จ สา ธมมเทสนา จาต โอกกน...สนา ฯ ภควาต ปท กโรตต ปเท กตตา ฯ าเนสต ปท กโรตต ปเท อาธาโร ฯ กโรนโต วย สชเชนโต วยาต ปททวย ภควาต ปทสส วเสสน ฯ เย ปคคลา ฯ สกขาปทสส ปฏกขปเน อธปปาโย เยส เต ปฏกขปนา- [ปา.๓๖ ฯ ส.๒๕๗]

Page 229: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 228

ธปปายา ฯ อสวเร อภรตา อสวราภรตา ฯ อนาคา...ผเลสต ปท ปตฏเปนโตต ปเท อาธาโร ฯ อป...หเตปต อปสทโท สมภาวน ฯ ตนต ธมมเทสน ฯ ภกข ฯ เป ฯ กตวาต เอต วจน วตต ฯ [๓๐๖] สกขาปทนต เอตถ ปเท วนจฉโย ฯ อมนา ธมมชาเตน ฯ สกขายาต ปท อธคมาต ปเท กมม ฯ อธคมน ลภน อธคโม อธคมสส อปาโย อธคมปาโย ฯ ปชชเตต เอตถ ปชชนกรย สนธาย อธคโมต วตต ฯ อมนาต ปท สนธาย อปาโยต วตต ฯ อปนสสยวเสเนว สกขาย ปทภาว ทสเสตวา อทาน สมปโยควเสนป ทสเสต อถวาตอาท วตต ฯ มลต ปตฏาต เอตถาต มล ฯ นสสยต เอตถาต นสสโย ฯ ปตฏหต เอตถาต ปตฏา ฯ เมถนวรตยาต ปท สวร อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เมถนสวรสสาต เมถนสนา สวรสส ฯ เอต สกขาปทนต วจน ฯ เมถนสวโร เหสาตอาท๑ ทฬหกรณ ฯ ห สจจ เอส เมถนนสวโร เวทตพโพ๒ ฯ สล...ธมมานนต ปท ปท อต ปเท สมพนโธ ฯ วตตตถเวเสนาต ปท ปท อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ๑. เมถนสวโร หต วณณนาปาโ เอสสททรหโต ฯ ๒. อธปเปโตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๓๖ ฯ ส.๒๕๗.๒๕๘]

Page 230: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 229

โส อตโถ ตทตโถ ตทตถสส ทปก ตทตถทปก ฯ ตตถาต เตส นามกายาทส นทธารณ ฯ อนภชฌา ...ปทนต วจเน วตเต อต อตโถ โหตต สมพนโธ ฯ สกขา... เหตต ปท อธคมนเยต ปเท เหต ฯ สกขาปทสส ป ตต สกขาปทปป ตต สกขาปทปป ตตยา เหต สกขา... เหต ฯ อธคมนเยต ปท หตวเสเสต ปทสส วเสสน ฯ การณวเสตมสส ววรณ หตวเสเสต ฯ ปฏจจาตมสส ววรณ อารพภาต ฯ [๓๐๗] ตตถาต สงฆสฏ ตายาตอาทปเทส ฯ สฏ ภาโวตมสส อตถ ววรนโต สฏ ฯ เป ฯ ภาโวต อาห ฯ อธปปาย ญาเปนโต โย จาตอาทมาห ฯ โย จาต โย ภกข ฯ ตนต วจนสมปฏจฉน ฯ ตสมาต ปท ป าเปสสามต ปเท เหต ฯ สงฆสสาต ปท สมปฏจฉนตถนต ปเท กมม ฯ ทสเสตวาต ปท ป าเปสสามต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ น พลกาเรน อภภวตวา ป าเปสสามต สมพนโธ ฯ สหชวตายาต สหปปวตตนตถาย ฯ เย ภกข ภกขห อาปาทยมานาป ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ น ลชชนต วาต เอตถ วาสทโท อาปชชนต วา น ลชชนต วาต โยเชตพโพ ฯ เต หตอาท ทฬหกรณ ฯ ห สจจ เต ภกข วเหเสสนต ฯ อสตต ปท วเหเฐสสนตต ปเท ลกขณกรยา ฯ เต ภกข นคคเหสสตต ปเท กมม ฯ [ปา.๓๖ ฯ ส.๒๕๘.๒๕๙]

Page 231: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 230

ฆฏมานาต วายมมานา ฯ เตนาต ตสมา ฯ เนส ภกขน ฯ ตโตต ตทา ฯ เอตถ ปเท ฯ เตนาต ปท ปตตพพาต ปเท กตตา ฯ ปาณปปหาโร จ ทณฑปปหาโร จ หตถจเฉโท จ ปาทจเฉโท จ อกตต จ อยโส จ วปปฏสาโร จ ปาณป...สารา ฯ อตต เอว ฯ ฐเตนาต ปท ปตตพพาต ปเท กตตา ฯ กต ปาปกมม มล เอเตสนต กตปาปกมมมลกา ฯ หต ห สจจ ฯ สตต ปท อาปชชนตต ปเท ลกขณกรยา ฯ ญตวา วา ทสวา วาต ปททวย อาปชชนตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เยป ปณฑตมนสสา ฯ เต ปณฑตมนสสา อาปชชนตต ปเท กตตา ฯ ยาน รชชน...านาน ฯ เตห รชชนทสสนมยหนฏ- ฐาเนห ฯ อตต เอว วนยปฏเก โปตถก ทสวา มจฉา... ...โร วย ปสาท อาปชชนต ปณฑตมนสสาต สมพนโธ ฯ ทสวาต ปท ปสทนตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เย อยยา ยาว ฯ เป ฯ ปาเลนต เต อยยา ทกกรการโนต สมพนโธ ฯ เอกภตต พรหมจรยนต ปททวย วนยสวรนต ปทสส วเสสน ฯ ตตถาต ตส สทธมเมส ฯ ปฎกตตยสงคหตนต ปฎกตตย อต ปรจฉนน ฯ สตต ปท ปรยาปณนต อธคจฉนตต ปททวเย ลกขณกรยา ฯ ตสสาต สกขาปทสส ฯ วภงคจาต อภโตวภงค ปรยา- ปณนตต ปเท กมม ฯ ตทตถโยชตนตถนต เตส สกขาปทวภงคาน [ปา.๓๗ ฯ ส.๒๕๙..๒๖๑]

Page 232: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 231

อตถโชตนตถ ฯ อ จาต จสทโท พทธวจนจาต โยเชตพโพ ฯ สกขา...ตตยาต ปท ฐตต ปเท กรณ ฯ จร ต เอตสส สทธมมสสาต จรฏ ตโก ฯ สตต ปท โหตต ปเท ลกขณกรยา ฯ [๓๐๘] ตตราต เตส ปฐมทตยาทปเทส นทธารณ ฯ อตต ปท สรปนทสสสน ฯ อปเจตถาต เอตถ สงฆสฏ ตายาตอาทปเทส อปจ อปโร นโย เวทตพโพ ฯ อถวา เอตถาต ปท เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ สงขลกนยนต ปท กตวาต ปเท กมม ฯ เอว จาต จสทโท สงข...นยจ โยชนจาต โยเชตพโพ ฯ กตวาต ปท วตตนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตถ ฯ เป ฯ กรเณต ย วจน ปรวาเร ภควตา วตต ต วจน ฯ ต ปเนต วจน ฯ อตต ปท เอวนต ปทสศ อตโถ ฯ [๓๐๙] อตเรกสส อตถสส อานยน อตเรกานยน ต อตโถ เอตสสาต อต...นตโถ ฯ เอตถาต เอวจ ปนาต วจเน ฯ เตนาต ตสมา ฯ มลจเฉชชวเสนาต ปท กตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ กตวาต ปท ป ตเตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ป ตเตต ปท อทปาทต ปเท ลกขณกรยา ฯ ตสสาต มกกฏวตถสส ทปนตถ าปนตถ เอวจท ฯ เป ฯ โหตต เอต วจน ธมมสงคาหกต- เถเรห วตต ฯ ตสสาต วจนสส ฯ อทจาต จสทโท [ปา.๓๗ ฯ ส.๒๑๖.๒๖๒]

Page 233: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 232

อทปาท จาต โยเชตพโพ ฯ ปมปป ตตกถา นฏ ตา ฯ [๓๑๐] ตตราต เตน โข ปนาตอาทวจเน ฯ นตถ อาสงกจตต เอเตสนต นราสงกจตตา ฯ ปธานาคารฏาเนสต ปธานฆรนามปรเวเณส ฯ ตตถาต เตส ตรจฉาเนส นทธารณ ฯ อตต เอว วตวา ฯ วสสาสกภกขสเสวาต วสสาสกภกขสส อว ฯ เตสมป ภกขน ฯ โจทตตตาต ปท อสกโกนโตต ปเท เหต ฯ ยถา มนสสตถยา เมถน เสวนตสส ต สกขาปท โหต ตรจฉานคตตถยาป เมถน เสวนตสส ต สกขาปท ตเถว มลจเฉทวเสน นน โหตต สมพนโธ ฯ มนสสตถยาป หตอาท ทฬหกรณ ฯ มนสสตถยาต ปท กมม ฯ อปสทโท อเปกโข ฯ เอตถาต มนสสตรจฉานคตตถส ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๓๑๑] โลเกน สมมต วชช โลกวชช ฯ ปณณตตยา วชช ปณณตตวชช ฯ ตตถาต โลกวชชปปณณตตวชเชส ฯ ยสส สกขาปทสส สจตตกปกเขต ปเท สมพนโธ ฯ ตตถาต โลกวชชปปณณตตวชเชส ฯ โลกวชเชต ปท อนปป ตตต ปเท อาธาโร ฯ ทฬหตรนตป อตถ ฯ อปปช ฯ เป ฯ กโรนตต ปจ ปทาน อนปป ตตต ปทสส วเสสนาน ฯ อ ตร ...มานา อท อย ปน อนปป ตต ภควตา วตตา ฯ ปณณตตวชเช อนปป ตตต สมพนโธ ฯ อกเตต ปท [ปา.๓๗..๔๐ ฯ ส.๒๖๒..๒๖๔]

Page 234: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 233

อปปชชมานาต ปเท ลกขณกรยา ฯ คณ...ทส อนปป ตต๑

วย อปปชชตต สมพนโธ ฯ เอวรปา อนปป ตต ป ตตคตการ ปมปป ตตสทสาว โหต ฯ มกกฏวตถกถา นฏ ตา ฯ [๓๑๒] ตตราปต เตน โขตอาทวจเน ฯ อปททโว อาทนโว อพพทนต เววจน ฯ สพพนต อพพท วชชปตตเก นสสาย อปปชชต สมพนโธ ฯ ตถา หต ทฬหกรณ ฯ อทธมมนต ธมมโต อปคต ฯ อพพนยนต ปเทป เอเสว นโย ฯ อเมป ภกข เอกจจา ภชส ฯ เป ฯ ปฏเสวสต สมพนโธ ฯ เตสเยวาต ภกขน นทธารณ ฯ ป ตเตต ปท ภชสตอาทปเทส ลกขณกรยา ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ าต...ปต เอตถ ปเท วนจฉโย ฯ เอตนต พยสนนตอาท วจน ฯ เอกตถ สมานตถ ฯ ราชทณโฑ จ พยาธ จ มรณจ วปปวาโส จ ราช... วาสา ราช...วาสา นมตต เอตสสาต ราช...นมตโต ฯ อธปนนา...สมนนาคตาต อเม จ สททา ปรยายา ฯ เย ธมมา เตส ธมมาน ฯ นตถ อ กจจ เอเตสนต อน กจจา ฯ การณ หต ห สจจ การณ วจจตต ปเท ๑. วณณนาปาโจ พหวจนโก ทสสต ฯ

[ปา.๔๐ ฯ ส.๒๖๕.๒๖๖]

Page 235: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 234

กมม ฯ ตตถาต ตสม การเณ ตฏตต ปเท อาธาโร ฯ ตทายตตภาเวนาต เตน การเณน ปฏพทธภาเวน ฯ อสส ผลสส ต การณ ฯ ตทา...เวนาต ปท โอกาโสต ปเท ตตยาวเสสน ฯ จสทโท านนต จ อวกาโส๑ จาต โยเชตพโพ ฯ ตฏต ผล เอตถาต าน ฯ อวกสต ปตฏาต เอตถาต อวกาโส ฯ ตนต การณ ฯ ห สจจ ภควา เอเตส วชชปตตกาน ยท ทเทยย ฯ เอว ทาเน สนเต ฯ อว...ตายาต ปท สคารโวต ปเท เหต ฯ อวปนน สล ยสส โส อวปนนสโล ตสส ภาโว อว...ลตา ฯ สต อปนสสเยต อปนสสเย สต ฯ อาคเตสต อาธาโร ฯ อน...ตพพ จาต ปท กรยาวาจก ฯ [๓๑๓] อสสาต๒ สกขาปทสส ฯ สกเล จาต จสทโท วนยวนจฉเย จาต โยเชตพโพ ฯ ห สจจ มหทธกา ธมมสงคาหกา มหาเถรา จตพพธ วนย ปรวารปาลโต นหรตวา ปรา ปพเพ ปกาเสส ฯ อตต ปท จตพพธนต ปทสส สรป ฯ ย วนย สนธาย อาหจจ ฯ เป ฯ ปปาโยต วจน นาคเสนตเถเรน มลนทปเห วตต ต จตพพธ วนย นหรตวา ปกาเสสนต สมพนโธ ฯ เอตถ หต วตถาโร ฯ ห สจจ เอตถ อาหจจปเทนาตอาทส ๑. อวกาโสต จาต ภวตพพ ฯ ๒. ตสสาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๑ ฯ ส.๒๖๖.๒๖๗]

Page 236: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 235

นทธารณ ฯ ตตถาต สตตาทส ฯ ย ภกขเว ฯ เป ฯ กปปตต เอว เย มหาปเทสา ภควตา วตตา เต จตตาโร มหาปเทสา สตตานโลม นามาต สมพนโธ ฯ โอกกนตกวนจฉยปปวตตาต โอกปเปตวา วนจฉเยน ปวตตา ฯ มจตวาต ปท กถนนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อนมาเนนาต สตตาทน อนคตชานเนน ฯ อนพทธยาต ปท ปรมสส ววรณ ฯ อนพทธยาต ปท กถนนต ปเท กรณ ฯ อป...ถนนต อปฏ ตากาเรน กถน ฯ กเถนเตนาต ปท โวหรตพพนต ปเท กตตา ฯ ทฬหคคาหนต ปท กรยาวเสสน ฯ ตตถาต อาจรยวาเท ฯ หต ปท ทฬหกรณ ฯ ตตถาต สตตานโลเม ฯ ตตถาต สตเต ฯ ปรวาท สตตานโลม คเหตวา กเถตต สมพนโธ ฯ เตหต ปท โอตาเรตพพนต ปเท กตตา ฯ โน เจ โอตรต โน เจ สเมต น คเหตพพ ฯ อถาต ยท ฯ พลยนต พลภาว ฯ อถาต ยท ฯ ปนสทโท ปกขนตโร ฯ ปโร อกปปยนต คเหตวา กเถต ฯ อถายนต อย สกวาทฯ ตสส ปรวาทโน อถ ยท ทสเสต ฯ อเนนาต สกวาทนา น ฐาตพพนต ปเท กตตา ฯ นามมตเตเยว หต ทฬหกรณ ฯ เอตถาต อนาปตตอาปตตวาทาทส ฯ โยชน น วตถารต ฯ อปปนเนต ปท ลภตต ปเท ลกขณกรยา ฯ โย ปคคโล ลภต ฯ สตตสตตาน...มตสต ปท ลภตต ปเท อาธาโร ฯ [ปา.๔๑ ฯ ส.๒๖๗..๒๗๒]

Page 237: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 236

[๓๑๔] ตวาปต อปสทโท อรจสจโน ฯ ปคคเลนาต ปท ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ อสสาต วนยธรสส ฯ ตตถาต สตตจาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ ตทสสาต ต สตต อสส วนยธรสส ฯ ยมหต ปท ตฏตต ปเท อาธาโร ฯ โส ปคคโล อสหโร ฯ อาจรยสทธยาต ปท วตตาต ปเท กมม ฯ วตตาต ปคคโล มยห ฯ เป ฯ อสกสส อต วตตา โหต ฯ วจธาต ตปปจจโย ฯ ตโตปต อปาลตเถรโต ฯ เถรตรนต เอตถ ตรสทโท ปฏวาจโก ฯ เถรตรงคนตป อตถ ฯ อคคหตา หต ห สจจ ฯ นเยนาต ปท ญาตนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [๓๑๕] วนยธเรนาต ปท โอโลเกตพพานต ปเท กตตา ฯ สนนปตเต โอตณเณ วตเตต ปทตตย อวนจฉนตวาต ปเท ลกขณกรยา ฯ โจท... ...เกน จาต ปททวย วตเตต ปเท กตตา ฯ วตตพเพต ปท วตเตต ปเท ลกขณวนต ฯ วตถอาทน โอโลกเน เหต ญาเปนโต วตถ โอโลเกนโตป หตอาทมาห ฯ ห สจจ โอโลเกนโต ปคคโล ปสสต ฯ อปสทโท อ ม าเปกโข ฯ อาปตตนนต นทธารณ ฯ ตโตต ตกปรจเฉทปาลโต ฯ [๓๑๖] ต ภกข อปสงกมตวา เจ ปจเฉยย ฯ วตกกมน [ปา.๔๐ ฯ ส.๒๗๒..๒๗๕]

Page 238: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 237

วตกกโม สกขาปทสส วตกกโม สกขา...กกโม กโต สกขาปทวตกกโม เยน โส กต...ตกกโม ฯ เตนาต วนจฉย- กสเลน ภกขนา วตตพพนต ปเท กตตา ฯ สา เทสนาคามน เจต สา อาปตต เทสนาคามน เจ โหต ฯ อถสสาต ยท อสส วนจฉยกสลสส ภกขสส ฯ จตตลหกาต ปท อทนนา... ตกกมาต ปทสส วเสสน ฯ เตต วตกกเม อาปชชตต ปเท กมม ฯ สขเมเนวาต ปท อาปชชตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตวตถนตป อตถ ฯ เต วตกกมา วตถ เอตสสาต ตวตถ ฯ สจสสาต สเจ อสส วนจฉยกสลสส ฯ ตโตต ปจฉา ฯ เตนาต วนจฉยกสเลน ภกขนา ฯ ตโตต ตทา ฯ เตนาปต สหอคคหตตเถเรน ฯ เตนาต อนเตวาสเกน วนจฉเตต ปเท กตตา ฯ ตโตต พทธปปาทโต ฯ จตตวสทธตถายาต๑ จตตสส วสทธตถาย โหต ฯ วปปฏสารคคนาต วปปฏสารสงขาเตน อคคนา ฯ เตต ตว ฯ อาโรจตายาต ปท วตตพโพต ปเท ลกขณกรยา ฯ หต ทฬหกรณ ฯ จสทโท ... วนยกถา จ ลกขณาทกถา จาต โยเชตพโพ ฯ นฏ ตา จตพพธวนยกถา วนยธรสส จ ลกขณาทกถา ฯ [๓๑๗] โย ฯ เป ฯ โสตอาท ย วจน ภควตา วตต เอตถ ๑. จตตวสทธตถาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๑ ฯ ส.๒๗๕..๒๗๗]

Page 239: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 238

วจเน วนจฉโย ฯ วภชยตต วภชตพพ วภชตพพจ ต ปทจาต วภชตพพปท ฯ ตสสาต โย ปนาต ปทสส ฯ วภชยต เอเตหต วภชนาน ฯ เอตถาต โย ปนาต ทวส ปเทส นทธารณ ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ มตตสทโท อตถวเสส- นวตตนตโถ ฯ อตถปทนต อตถวาจกปท ฯ ตจาต โยต ปท ฯ ตสสาต โยต ปทสส ฯ โย โส โย โกจ นาม เอโส ปคคโล ยสมา ป ายต ฯ ลงค... วเยสต นทธารณ ฯ ต ปคคล ฯ ตถา เตน การเณน ฯ ตตถาต ยาทโสตอาทวจเน วนจฉโย ฯ โย วย ทสสตต ยาทโส ฯ โส วย ทสสตต ตาทโส ฯ เยน ยตโต ยถายตโต ฯ ย๑ ชาต อสสาต ยชาต ปคคโล ยชาต เอว ยชจโจ สกตเถ ยปปจจโย ฯ สา ชาต อสสาต ตชาต ตชาต เอว ตชจโจ ฯ ย นาม อสสาต ยถานาโม ฯ ย โคตต อสสาต ยถาโคตโต ฯ โคตตวเสน เยน วา เตน วา โคตเตน ยถาโคตโต ตถาโคตโต วา โหตต สมพนโธ ฯ ย สล ปกต อสสาต ยถาสโล ฯ สเลสต นทธารณ ฯ โย วหาโร ยถาวหาโร ยถาวหาโร อสส อตถต ยถาวหาร ฯ โย โคจโร อสสาต ยถาโคจโร ฯ เถโร วาตอาทส วนจฉโย ฯ วโยวฑฒาทสต นทธารณ ฯ อถโข ก วตต ฯ อมสม อตเถ อมสม ปาราชกวสเย ฯ สพโพว เอโส ปคคโล โย ปนาต วจจต ฯ ๑. ยา ฯ

[ปา.๔๑ ฯ ส.๒๗๗..๒๗๙]

Page 240: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 239

[๓๑๘] ภกขนทเทเส วนจฉโย ฯ พทธาทหต ปท อชฌปคตนต ปเท กตตา ฯ โย หต ทฬหกรณ ฯ กส...ทหต ปท กปปนนต ปเท กรณ ฯ ชวตกปปนนต ชวตสส ปวตตน ฯ หตวาต ปท สมปฏจฉเนนาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปรป... กตตาต ปท อชฌปคโตต ปเท เหต ฯ ปเรน ปฏพทธา ปรปปฏพทธา ปรปปฏพทธา ชวกา อสสาต ปรป...ชวโก ตสส ภาโว ปรป...ชวกตต ฯ ปณฑ...ชนนต ปณฑภตาโลปโภชน ฯ นสสายาต ปท ชาต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปพพชชายาต ปท ชาต อต ปเท อาธาโร ฯ อสสาโห ชาโต อสสาต อสสาหชาโต ตสส ภาโว อสสาหชาตตต ฯ อคโฆ จ ผสโส จ วณโณ จ อคฆผสสวณณา เตส เภโท วนาโส อคฆ...เภโท ฯ ตตถาต อคฆเภทาทส นทธารณ ฯ ภนโน อคโฆ เอตสสาต ภนนคโฆ ฯ ภนนคโฆต ปทสส อธปปาย ญาเปนโต ปร ฯ เป ฯ น อคฆตต อาห ฯ จสทโท ฯ คห...คานนต คหน วตเถน อสทสาน ฯ สม าย เอว หต ทฬหกรณ ฯ ตถา หต ต วจน ห สจจ ฯ นมนตนาทมหต นมนตนฏ- านาหมห คณยมาเนสต ปเท อาธาโร ฯ คณยมาเนสต ปท [ปา.๔๑ ฯ ส.๒๗๙.๒๘๐]

Page 241: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 240

คเหตวาต ปเท ลกขณกรยา ฯ อปสทโท ภกข อเปกขต ฯ มนสสา คเหตวา สต ฯ เป ฯ วทนต ฯ ตสสาต ภกขต ปฏชานนสส สมภโวต ปเท สมพนโธ ฯ โก เอตถ าเน อต ปจฉ ฯ อยนต ปฏ า ฯ ทสสลาป ปฏปถมาคจฉนตา วทนต ฯ [๓๑๙] ภกขภาวนต ปทสส ววรณ เอหภกขอปสมปทนต ฯ ตสส ภควโต วจเนน สเหว ฯ วามสกเฏต วามอสสส กเฏ อาลคค อต ปเท อาธาโร ฯ นลปปลสส วย วณโณ เอตสสาต นลปปลวณโณ ฯ มตตกา เอว ปตโต มตตกาปตโต นลปปลวณโณ จ โส มตตกาปตโต จาต นลป...ปตโต ฯ อาสคโค ลคคโต จ โส นลปปลวณณมตตกาปตโต จาต อาสคค...ปตโต ฯ ปรสสาวเนน สห อฏ เอเต เต๑ ปรกขารา ฯ ยตโต โยโค เยน โส ยตตโยโค ฯ สรเร ปฏมกเกหเยว อปลกขโตต เสโส ฯ เอวนต เอหภกขอปสมปทาย ฯ สหสสปรต สหสเสน อธกาน๒ ฯ ตสสาต ยสสส ฯ สทธ ทวห อค...เกหต ทวห อคคสาวเกห สทธ ฯ ปนาปเรต ปน อปเร ชนา ฯ น เกวลจ ๑. อย อตเรโก ขายต ฯ ๒. สหสสโต ปรนต ภเวยย ฯ

[ปา.๔๑ ฯ ส.๒๘๐.๒๘๑]

Page 242: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 241

เอเต ชนา เอหภกขกา อ เป ชนา ฯ เสยยถทนต กตเม ฯ ตตถาต วนยปฏกปาลย ฯ สตตวส ฯ เป ฯ ภกขกาต วจน อฏกถาย วตตนต สมพนโธ ฯ สพเพ เอเต ชนา สพเพ เต เอหภกขกาต สงขาตา กถตา ฯ หสทโท๑ ปทปรณ ฯ [๓๒๐] คจฉนต เอเตห จตตปปปาเทหต คมนาน สรณ อต คมนาน รณาคมนาน มชเฌ ทโฆ ฯ ตตถาต อฏวธาส อปสมปทาส ฯ โอวาทปปฏคคหณ- อปสมปทา นาม อน าต...อปสมปทาต สมพนโธ ฯ โสปาก- สามเณรนต ปท ปจฉตต ปเท กมม ฯ เต ปเห ฯ ตสส โสปากสส ฯ สตต...ภควาต โสปาโก อาห ฯ อตต วตวา ฯ อารทธ โสปาเกน อาราธต จตต เอตสสาต อารทธจตโต ฯ [๓๒๑] กลยาณ...ทโยต ปท คจฉนตต ปเท กตตา ฯ สมนนาคตตตาต ปท เวทตพโพต ปเท เหต ฯ นล...คเมนาต ปท นล๒ อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ กเลโส เอว เผคค กเลสเผคค วคโต กเลสเผคค เอตสมาต วคตกกเลสเผคค ตสส ภาโว วคตก...ภาโว ฯ เตสต อฏส ปคคเลส ฯ จสทโท อาคตตตา จ อาหฏตตา ๑. วณณนาย ปสทโท โหต ฯ ๒. อย สมาสปทวเสน ลขโต วณณนาย ปน นโล ปโฏต อนปท กตวา มททโต ฯ

[ปา.๔๑.๔๒ ฯ ส.๒๘๑...๒๘๓]

Page 243: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 242

จ อปปฏกโกสนโต จาต โยเชตพโพ ฯ ตเจต เอโส ปคคโล ต ภกขภาว ฯ [๓๒๒] เอตถ จาต เอตสม อธกาเร ฯ ตนต ต วจน ฯ ตาน จ สงฆกมมาน เปตวา กถตานต ปททวเย กมม ฯ จสทโท ขนธกโต จ กมมวภงคโต จาต โยเชตพโพ ฯ ตาน กมมาน ฯ เอวนต เอว วณณเน ฯ ปาลยาต ปท วณณนาต ปเท กมม ฯ อส านต วณณนาโต อส าน ฯ อตเร ปน ภกข กมตถ วตตาต อาห อตเร ปนาตอาท ฯ เตส จาต ภกขโกตอาทส นทธารณ ฯ เอหภกข อต อย วตโต๑ ฯ พทเธน อปชฌาเยนาต อปชฌายภเตน พทเธน เหตนา ปฏลทธ อต ปเท เหต ฯ อนปปนนาย กมมวาจายาต กมมวาจาย อนปปนนาย ฯ อนปปนนายาต ปท อปสมปนนา อต ปเท ลกขณกรยา ฯ [๓๒๓] ตนต สกขาสาชว ฯ ตตถาต ตสม สกขาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ เอตถาต เอตสม อธกาเร อาธาโร ฯ อตต อต ปจฉา ฯ ปรหาโร ปณฑเตน วจจเต ฯ ต หต ทฬหกรณ ฯ ต สล ฯ จกกวตต จาต จสทโท สม...ณา จ มหาราชา จาต โยเชตพโพ ฯ เต ชนา ฯ ต หต ห สจจ ต ปาฏโมกข- ๑. วตตา อต วณณนาปาโ อยตโต ฯ

[ปา.๔๒ ฯ ส.๒๘๓...๒๘๕]

Page 244: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 243

สวรสล ฯ ปชโชตาน อธโก สรโย วย ฯ น วนาตอาทนา วตตมตถ ทฬหกโรนโต๑ อาห น หตอาท ฯ ตป ตตนต ปาฏโมกขสวรสลสส ป าปน ฯ กาย...โสตนต กายวจทวาเรส ปวตตสส อชฌาจารสส โสต ฯ ปาฏ...โตปต ปท อธสลนต ปเท อปาทาน ฯ อปสทโท ปจทสสลาน อเปกขต ฯ ต ปน มคคผลสมปยตต สล ฯ อธ อธกาเร ฯ ตสมาปนโนต เตน มคคผลสมปยตตสเลน สมาปนโน ภกข ฯ อสสาต จตตสส ฯ ต อฏสมาปตตจตต ฯ ตโตป จาต อฏสมาปตตจตตโต ฯ ตสมาปนโนต เตน มคคผลจตเตน สมาปนโน ฯ สา หต สา ป า ฯ ตสสา ป ายาต ปท สมาทเปนตต ปเท กมม ฯ ตลก...ทกนต ตลกขณสงขาตสส อาการสส ปรจเฉทก ฯ สลจตตาน อธกาน อธสลอธจตตาน วย ฯ ตโตป จาต วปสสนาาณโต ฯ สา มคคผลปป า ฯ ตสมาปนโนต ตาย มคคผลปป าย สมาปนโน ฯ ปาฏโมกขสวรสลนต สงขาตา ปาฏโมกขสวรสลสงขาตา๒ ฯ [๓๒๔] เอตถาต สกขาปเท ชวนตต ปเท อาธาโร ฯ นานา...ภนนาต นานาเทสชาตโคตตาทน เภเทน ภนนา ฯ สหชวนตต เอกทเทสาทวเสน สหปปวตตนต ฯ เอก สมาน ๑. ทฬห กโรนโต อตป ฯ ๒. วณณนาปาโ สวรสททรทโต ฯ

[ปา.๔๒ ฯ ส.๒๘๕...๒๘๗]

Page 245: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 244

ชวก ปวตตน เอเตสนต เอกชวกา ฯ สภาค... ...วตตโนต อท ปรมสส ววรณ ฯ สกขาปทนต ปท กตวาต ปเท กมม ฯ จตตสสาต ปท อธกรณนต ปเท สมพนโธ ฯ อธกรณนต ปตฏาภต ฯ อธกรยต จตต ปตฏาต เอตถ สกขาปเทต อธกรณ กตวาต ปเท วกตกมม ฯ กตวาต ปท โอโลเกนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ยถาสกขาปทนต สกขาปทสส อนรป สกขามต ปเท กรยาวเสสน ฯ อห สกขาม น โข น สกขาม อต เอว จตเตน โอโลเกนโต ภกข สกขต ฯ น เกวลจ อย ภกข สาชวสงขาเต เอตสม สกขาปเทเยว สกขต สกขายป สกขต เอว ฯ ปน ตถาป ฯ ตสม สกขตต อมสส ปทสส อนนตรสส สาชว นาม อต ปทสส วเสน ปฏพทเธน ตสม สกขตต ปท ภควตา วตตนต สมพนโธ ฯ อตต ปท ปทสสาต ปทสส สรป ฯ ตนต ตสม สกขตต ปท ฯ เอวนต อนนตรปทวเสน ฯ เอตถาต ตสม สกขตต ปเท ฯ สกขายาต ปท สกขตต ปเท อาธาโร ฯ อตต ปท เอวนต ปทสส สรป ฯ เตน ฯ เป ฯ ปนโนต อทป ปท ภควตา วตต ฯ อปสทโท ตสม สกขตต ปท อเปกขต ฯ โส ภกข ฯ สกขปต อปสทโท สาชว อเปกขต ฯ อตป อตถโต อธปปายโต โส ภกข ปณฑเตน เวทตพโพต สมพนโธ ฯ เอว หต ห สจจ เอว ยถาวตเต อธปปาเย สต ฯ [ปา.๔๒ ฯ ส.๒๘๗.๒๘๘]

Page 246: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 245

[๓๒๕] อาวกเตปต อปสทโท สมภาวน ฯ ปเทนาต ปท ลพภตต ปเท กรณ ฯ น อต ปท ลพภตต ปเท ปฏเสโธ ฯ วตตมตถ อปมาย สาเธนโต ยถา จ ปนาตอาทมาห ฯ โลก ฯ เป ฯ รฬหตายาต ปทตตย วตตนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอตนต ทรตตนต วจน ฯ อทมปต พทพลย อนาวกตวาต วจน ฯ อมนาต อมนา ปเทน ฯ อตถปทนต ปท น โสภตต ปเท กตตา ฯ ปร... ...เมนาต ปททวย สหายปเทนาต ปทสส วเสสน ฯ ตนต อตถปท ฯ ตนต อตถภต เอกจจ ทพพลยาวกมม ฯ สนธายาต ปท ววรนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตตถ ตสม สกข อปปจจกขาย ทพพลย อนาวกตวาต วจเน ยสมา ฯ เป ฯ วตตพพนต โจทน สยาต สมพนโธ ฯ ตสสาต ทพพลย อนาวกตวาต ปทสส ฯ ตจ นาต ต วจน น วตตพพ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ วตตตตาต ปท วจจมเนต ปเท เหต ฯ อต วจเน วจจมาเน ฯ น อ ถาต วตตปปการโต อ สม ปกาเร วจจมาเน อนกกเมน วตโต อตโถ น โหต ฯ อทเมวาต สกข อปปจจกขายาต วจน ฯ อทาน ทพพลย อนาวกตวาต อมสส ปรมปทสเสว ววรณภาว วนา วสอตถสมภว ทสเสต อปจาตอาท วตต ฯ อน...ยาปต สกข อปปจจกขาย ทพพลย อนาวกตวาต ยถา ตาน ทวนน ปทาน ปฏปาฏยา ฯ อปสทโท น เกวล [ปา.๔๒ ฯ ส.๒๘๘.๒๘๙]

Page 247: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 246

ทพพลย อนาวกตวาต ปทสส สกข อปปจจกขายาต ปทสส ววรณภาวสงขาเตน ปรมนเยน อยมตโถ เวทตพโพต ญาเปต ฯ เอตถาต สกข อปปจจกขาย ทพพลย อนาวกตวาต ปททวเย ฯ กถนต ปจฉา ฯ สกขา...ปนโนต เอตถ ปเท วตต ย สกข ฯ อตต เอว อตโถ เวทตพโพ ฯ [๓๒๖] จสทโท วเสสาวเสสจ สกขา...ลกขณจาต โยเชตพโพ ฯ ตตถาต อตถ ภกขเวตอาทวจเน ฯ ตตราต กถจาตอาทวจเน ฯ นตถ เอกคค ยสส โส อเนกคโค ฯ กรณ เอว อตโถ กรณตโถ ฯ วจจต อเนนาต วจน อปโยคสส กมมสส วจน อปโยควจน ฯ กณเต ปท อาลคเคนาต ปเท อาธาโร อาลคเคนาต ปเวสเตน รชชนา อฏฏเยยยาต ปเท กรณ ฯ ยถาลกขณนต กรณสงขาต อนรป ลกขณ ฯ ตนต ภกขภาว ฯ เอตถาต เอตสม ปเท ฯ อทนต วจน ฯ อมมตถนต พทธปปจจกขาน สาธ วตาต อม อตถ ฯ เอเตห วาต พทธ ปจจกเขยยนต- อาทห พยชเนห ฯ อ เห วาต พทธาทเววจนภเตห ฯ ยสสาต ปคคลสส วทตต ปเท สมปทาน ฯ อปรสมปณฑน อตโถ ยสส โส อปรสมปณฑนตโถ๑ ฯ เอวป ฯ เป ฯ อ ถาปต ๑. อปร อตถ สมปณฑนตโถต วณณนาย ทสสต ฯ

[ปา.๔๒ ฯ ส.๒๘๙.๒๙๐]

Page 248: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 247

วจน สมปณฑนาการ าปน ฯ [๓๒๗] อ ถาป ทพพลยาวกมมเจว โหต สกขา จ อปปจจกขาตาต สมพนโธ ฯ สกขาย จาต จสทโท ทพพลยาว- กมมจ อปปจจกขานจาต โยเชตพโพ ฯ ตนต อถวา ปนาตอาท วจน ฯ ปทโต ปน วนจฉโย เวทตพโพต สมพนโธ ฯ เอตถาต ทพพลยาวกมมวาเร วตตานต ปเท อาธาโร ฯ ปฏายาต ปท จททสาต ปทสส วเสสน ฯ คห อสสนตอาทนนต ปท ปทานต ปเท สมพนโธ ฯ ภาววกปปากาเรนาต อตตโน อธปปายสส วกผปนากาเรน ฯ ยถา จ เอตาน ปทาน ยนนนาหนต อมนา ปฏสยตตาน ทวาวสต ฯ โหต เมต พทธ ปจจกเขยยนต มม จตต โหต อปปชชต ฯ อเมสต นทธารณ ฯ ตโตต โหต เมตอาทปทโต ฯ สร...ทสสเนนาต ปท นเยนาต ปทสส วเสสน๑

นเยนาต ปท ปวตตานต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สรตพพวตถทสสน- นยปปวตตานตป ปาโ ฯ ตตถาต เขตตวตถอาทส นทธารณ ฯ ตณจ ปณณจ สากจ ผลจ๒ ตณ...ผลาน ฯ สมฏหนต เอตถาต สมฏาน เตส สมฏาน ตณ...สมฏาน ตณ...สมฏาน เอว าน ตณ...าน ฯ ตโตต สตตรสปทโต ฯ สห กจเนน วตตตต สกจโน ฯ สห ปลโพเธน วตตตต สปลโพโธ ฯ สกจโน จ โส ๑. วณณนาปาโ สมาสปท ฯ ๒. ผลาผล อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๒...๔๕ ฯ ส.๒๙๐.๒๙๑]

Page 249: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 248

สปลโพโธ จาต สกจนสปลโพโธ ตสส ภาโว สก... ภาโว สก...ภาวสส ทสสน สก...ทสสน สก.... ทสสนสส วโส ปฏพทธ สกจ...ทสสนวโส ฯ ตโตต นวปทโต ฯ นสสยนตต นสสยา มาตาทโย ฯ สห นสสเยห วตตตต สนสสโย สนสสโย จ โส สปปตฏ โต๑

จาต สนสสยสปปตฏ โต ตสส ภาโว สนสส...ภาโว ตสส ทสสน สนสส...ทสสน ฯ ตโตต โสฬสปทโต ฯ เอก...รยานนต ปท ทกกรภาว อต ปเท สมพนโธ ฯ เอกภตตจ เอกเสยยจ พรหมจรยจ เอก...จรยาน ฯ ตตถาต ทกกรนตอาทปเทส นทธารณ ฯ ทกกรนต ปเทน ทสเสต ฯ เอกภตตาทนนต ปท กรเณต ปเท กมม ฯ เอว ทจจร น สจรนต เอตถ วจเน นโย เวทตพโพต สมพนโธ ฯ น อสสหามต ปเทน ทสเสต าเปต ฯ อสกกเณยยตนต ฯ เอวนต ปาลย วตตนเยน เวทตพพานต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [๓๒๘] ปทโต ปน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ เอตถาปต สกขาปจจกขานวาเร วตตานต ปเท อาธาโร ฯ สพพปเทส จาต ปท วจนสสาต ปเท อาธาโร ฯ อยสทโท วจจมานาเปกโข ฯ ๑. สปปตฏ อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๕...๔๘ ฯ ส.๒๙๑]

Page 250: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 249

ต ปคคล ฯ เตเนว วจเภเทน ว าเปต ฯ อต...เนหต อตตานาคตปรกปปาน วจเนห ฯ สส เอตต นฏานสงขาต สส ฯ สกขา...กขานนต ปท เอตต ปเท กตตา ฯ มนสสสส ชาตต มนสสชาต มนสสชาต เอตสส อตถต มนสสชาตโย กการสส ยาเทโส ฯ มนสสชาตโย จ โส สตโต จาต มนส...สตโต ฯ ว าเปนโตปจ ภกข อาโรเจต ฯ ตจาต ต อธปปาย ฯ อถ ยท วทต ฯ ทวนนนต ปท ตฏาเนต ปเท สมพนโธ ฯ ทวนนปต ปท นยเมตวาต ปเท กมม ฯ เตส ทวส ชเนส ฯ เอว สมพหเลส สกขาปจจกขาน ปณฑเตน เวทตพพนต สมพนโธ ฯ อนภรตยาต ปท ปฬโตต ปเท กตตา ฯ ตขณ ฯ เป ฯ ทชชานนต อมนา เอกกขเณ สกขาปจจกขาน น โหตต าเปต ฯ เยน ปกาเรน ปจจกขาน โหต ต าเปนโต อาห สเจตอาท ฯ ยถา ปกตยา ฯ เป ฯ ชานนต ตถา สเจ อาวชชสมเยน ชานาตต สมพนโธ ฯ กงขตาต กงขนเตน ชเนน อตเถ ญาเต ฯ อวทตาปต ปท อาวกตเมวาต ปเท กตตา ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ เอวป ฯ เป ฯ ปจจกขาตาต วจน ภควตา วตต ฯ ตโต จททสปทโต ปร ฯ คหต ม ธาเรหต เอตถ ปเท วนจฉโย ฯ [ปา.๔๘ ฯ ส.๒๙๑...๒๙๓]

Page 251: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 250

หสทโท๑ วตถารโชตโก ฯ อรยเกนาต มาคธโวหาเรน ฯ อโตต อฏปทโต ฯ ตตถาต เตส จตส ปเทส ฯ เอตถาต ฉปป าสปเทส เสส วจน ฯ [๓๒๙] เตสนต เขตตปทาน ฯ ววธ เอกสมเยว อตเถ วจน ววจน ววจนเมว เววจน ฯ ตตถาต ยาน วา ปนาตอาทปเทส ฯ อสกยปตตยสส วาต อสกยปตตยสส วา ปรยายนามาน อต อตโถ ฯ ตตถาต พทธเววจนาทส นทธารณ ฯ สพพตถาต สพเพส สงฆเววนาทส ฯ เอตถาต พทธเววจนาทส ฯ พทธ ปจจกขาม เววจเนน ปจจกขาน ยถารตเมว ปาลย วตตเมว น โหตต๒ สมพนโธ ฯ จตรา...สเสสต นทธารณ ฯ เอกปทธมมกขนธสสาป๓ นาม ธมมเววจนเมว ธมมสส ปรยายนามเมว โหตต สมพนโธ ฯ ทตย วา ตตย วาต๔ ทตย วา ปาราชก ตตย วา ปาราชก ฯ มยห มล การณภาโว เอตสสาต มยหมลกา ฯ โส มล เอตสสาต ตมลกา ฯ อปหรตการโกต หรตตณาทน อภาเว การโก ฉฑฑนโก ฯ ๑. อย หสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ ๒. อย โภชนา อยตตา พทธ ปจจกขามต วจเนน ปจจกขาน น เววจเนน ปจจกขาน ยถารตเมว ปจจกขาน โหตต เอว โยเชตพพ ฯ ๓. เอกธมมกขนธสสาปต วณณนาปาโ ฯ ๔. วณณนาปาโ วาสททรหโต ฯ

[ปา.๔๘.๔๙ ฯ ส.๒๙๓...๒๙๘]

Page 252: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 251

ห สจจ เววจนาน อาการา อต วจจนต ฯ พทธาทน สณาน- ทปนตตา ลงคาน อต วจจนตต สมพนโธ ฯ สกขา...เอว วาต สกขาปจจกขานสส อนรปตตา ฯ สกขาปจจกขานสสาต ปท สชานน อต ปเท กมม ฯ สชา...ตโตต ปท วจจนตต ปเท ตตยาวเสสน เหต วา ฯ อโตต วตตการณโต ฯ ปรนต อธกสส สพพาสมาวโสตอาทนา สตเตน ปรสททโต ฉฏ วภตตโลโป ฯ เอตถาต เอว โขต วจเน ฯ [๓๓๐] อสมโมหตถนต ปท ทสสนตถนต ปเท สมปทาน ฯ เอว จาต นปาตสมทาโย สนนฏานตโถ ฯ สกขา...ณสสาต ปท วปตตต ปเท สมพนโธ ฯ ปคคลาทวเสนาต ปท ทสส- นตถนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ วปตตทสสนตถนต อสมปชชนสส าปนตถ ฯ ตตถาต อปปจจกขาตาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ วปรตา ส า เอตสสาต วปรตส โ ฯ ปรมปเทน๑ อมมตตก- สาม เน ยกขมมตตโก วา ปตตมมตตโก วาต วจน วตตนต สมพนโธ ฯ อภนนปต อมมตตกาน ฯ ตสสาต ยกขมมตตกสส ฯ ปจจกขาตาป สกขา อปปจจกขาตา โหต ฯ ตมหต ยกขมมตตเก ฯ เตนาต เวทนาปฬเตน ภกขนา ปจจกขาตาปต ปเท กตตา ฯ ภมมเทวตนต ปท กตวาต ปเท กมม อาทนต ปท กตวาต ปเท วกตกมม กตวาต ๑. ปรมปเท ปนาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๙.๕๐ ฯ ส.๒๙๘...๓๐๐]

Page 253: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 252

ปท ยาวาต ปทสส วเสสน ฯ อปสทโท๑ สมภาวน ฯ กนนร... ทนนต นทธารณ ฯ [๓๓๑] อมมตตกาทน สนตเก อปปจจกขานสส เหต าเปนโต ตตราตอาทมาห ฯ ตตราต อมมตตกาทส นทธารณ ฯ อมมตต- กาทนนต เอตถาทสทเทน ขตตจตตเวทนฏฏตรจฉานคตาน คหณ ฯ อตขปป ชานนภาเวน อปปจจกขาตา โหต สกขาต สมพนโธ ฯ มหต ป า เอตาสนต มหาป า ฯ ตโย เหต เอตสสาต ตเหตกา ตเหตกา ปฏสนธ เอตาสนต ตเหตกป- ปฏสนธกา ฯ จตตจาต สกขาปจจกขาตกสส จตต ฯ ลห ปรวตต เอตสส จตตสสาต ลหปรวตต๒ ฯ จตต ลห ยสส โส จตตลหโก ฯ ปคคลสสาต สกขาปจจกขาตกปคคลสส ฯ เอวสทโท เทวตาย สกขาปจจกขานโต ปมตร ชานนกขเณ ภกขภาวสส วนาโส น โหตต าเปต ฯ วนาโสต ภกขภาวสส วนาโส ฯ อตต ภควา อต มนสกตวา ปฏกขป ฯ [๓๓๒] ทสเสนโตต าเปนโต ฯ ตตถาต อรยเกนาต- อาทวจเน วนจฉโย ฯ อรยโวหาโรต อรยาน โวหาโร วจน ฯ มคเธ ปวตตา ภาสา มคธภาสา ฯ ภาสนตเรต ปท อนภ า- ๑. อย อปสทโท วณณนาย เอตถนตเร นตถ ฯ ๒. ลหปรวตต อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๕๐ ฯ ส.๓๐๐]

Page 254: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 253

ตายาต๑ ปเท อาธาโร ฯ อนภ าตายาต สลลกขณตตาภาวโต น ปฏ...นาตต ปเท เหต ฯ ปรเมน ภณเนน สทธ อมสส ภณนสส โก วเสโสต ปจฉโก เจ ปจฉต ฯ ปรมนต ปท ภณนนต ปทสส วเสสน ฯ ปณฑตสสาปต ปท ภณนนต ปเท สมพนโธ ฯ อปสทโท มนทปคคล อเปกขต ฯ สหสาวเสนาต ปท ภณนนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อ นต ปท ภณนต ปเท กมม ฯ อทนต ปท ภณนนต ปทสส วเสสน ฯ ปกขลนตสสาต ปท ภณนนต ปเท สมพนโธ ฯ โปตถ...สสาต ปท มหลลกสสาต ปทสส วเสสน ฯ คร เมธา เอตสสาต ครเมโธ ฯ อโกวทสสาต ปท ครเมธสสาต ปทสส วเสสน ฯ พทธ...ทสต นทธารณ ฯ ตโตต ปรยายโต เอกมปต ปเท อปาทาน ฯ เอกมป ปรยาย กตวาต ปเท กมม ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ เอตถาต เอว โขต วจเน ฯ [๓๓๓] อตถทสสนตถนต อตถสส าปนตถ ฯ ตตถาต เมถนธมโมตอาทวจเน วนจฉโย ฯ เสวนธมโมต เสวตพพ- อชฌาจาโร ฯ กเลสวสสนโตต กเลสาน ปคฆรณโต ฯ กเลเสหต ปท ทฏตตาต ปเท กตตา ทฏตตาต ปท ทฏจาต ปเทสต ปท โยเชตพพนต ปเท อาธาโร ฯ อท ปท ฯ อตต ปท กตวาต ปเท อากาโร ฯ อตต ปท โยเชตพพนต ปเท ๑. อนภ ตายาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๕๐.๕๑ ฯ ส.๓๐๐...๓๐๒]

Page 255: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 254

อากาโร ฯ เอตถ จาต เอเตส ตส ปเทส เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ กมมสสาต ปท ปรวาร อต ปเท สมพนโธ ฯ ตตถาต ทวยทวยสมาปตตต ปเท ฯ อธาต อธกาเร ฯ ตนต อสทธมมาทก ฯ กการณา อสทธมโม เมถนธมโม อต วจจต อต ปจฉา ฯ ตการณาต ตสมา การณา ฯ [๓๓๔] ปฏ...นามาต อท ปท มาตกาปทนต สมพนโธ ฯ เอตถาต ปท วจจตต ปเท อาธาโร ฯ อาการสสาต ปเท สมปทาน ฯ ปเท กมม ฯ ทสสนตถนต ปท มาตกาต ปเท สมปทาน ฯ โย น ฯ เป ฯ ทส วจเนส วนจฉโย ฯ เอตถ จาต อตถปรสนมตเตส นทธารณ ฯ ปรสนมตตนต ปท ปเวเสนโตต ปเท กมม ฯ เหฏาภาเคนาต ปท ฉปนตนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ฉปนตนต ปท ปเวสนโตต ปเท กรยาวเสสน ฯ ตตถาต อตถปรสนมตเตส นทธารณ ฯ ตลาทณฑสทสนต ปท กรยาวเสสน ฯ อนฏโ กายปปสาโท ยสส ต อนฏกายปปสาท ฯ อสพภกถาต อสปปรสาน กถา ฯ กเถนเตน ภกขนา กเถตพพ ฯ โส หต ทฬหกรณ ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ อโหต อจฉรย ฯ กรณาคโณต กรณาย คโณ ฯ อตต ปท ชาเนยยาต ปเท อากาโร ฯ ทนตวตสกต๑ ปท หสมาเนนาต ปเท กรยาวเสสน ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ [๓๓๕] อนป...วาเร วนจฉโย ฯ สพพนตเมนาต สพพาส ๑. ทนตวทสกนต วณณนาปาโ ยตตตโรว ฯ

[ปา.๕๑ ฯ ส.๓๐๒...๓๐๔]

Page 256: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 255

อตถน อนตเมน ฯ ปเควาต ปทสส ววรณ ปมตรนต ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ เอตถาต ปฐมปาราชเก ฯ ตตราต ตรจฉานคตายาต วจเน ฯ อปทานนต นทธารณ ฯ อมา ตรจฉานคตตถ ปาราชกสส วตถ ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ ตตถาต อหอาทส นทธารณ ฯ ทฆชาตสต นทธารณ ฯ ทฆาน สตตาน ชาต เอตาสนต ทฆชาตโย ฯ ยตถาต ยสส ทหชาตย ปเวเสตนต ปเท อาธาโร ฯ มคคานนต นทธารณ ฯ ตณณ ฯ เป ฯ เสต ภกขนา สกกา สา ทฆชาต ปาราชกวตถ ฯ ชนน ชาต อทเก ชาต เอตาสนต อทกชาต ฯ ตตราปต อทกชาตย เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต มขสณาเน ฯ วณสงเขปนต วเณ สงคห ฯ ต มขสณาน ฯ ตตราป ปกขชาตย ฯ [๓๓๖] ปราชโต ปราชยนต อมนา อท าเปต ปารา- ชกสทโท ตการสส กาเทส กตวา อปสคคสส จ วทธ กตวา ปาราชโกต ฯ สกขาปทาปตตปคคลธมเมสตป ปาโ สกขาปทาปตต- ปคคเลสตป ปาโ โส๑ ปาราช ฯ เป ฯ วทนตต วจเนน สเมต ฯ ตตถาต สกขาปทาปตตปคคเลส นทธารณ ฯ วตตมาโน ๑. ปรมปาโ ฯ

[ปา.๕๑ ฯ ส.๓๐๔...๓๐๕]

Page 257: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 256

ปาราชกสทโท เวทตพโพ ฯ อาปตตยา วตตมาโน ปาราชกสทโท เวทตพโพต สมพนโธ ฯ [๓๓๗] ปาราช ฯ เป ฯ ทส ปน ปโยเคส ปาราชกสทโท ธมเม วตตต อต วจน อาจรยา วทนต ฯ ธมมสส วส อวตตพพ- การณ าเปนโต ยสมา ปนาตอาทมาห ฯ ตตถาต อาปตต- สกขาปเทส ธมโม อต กตถจ ปโยเค อาปตต อธปเปตา ธมโม อต กตถจ ปโยเค สกขาปทเมว อธปเปต ยสมา ตสมา โส ธมโม ปารา ฯ เป ฯ ธมเม วตตตต เอว อาปตตสกขาปเทห วส อาจรเยห น วตตพโพต สมพนโธ ฯ [๓๓๘] ตตถาต นทธารณ ฯ อตสทโท อากาโร ฯ ตตราต๑

สกขาปทาปตตปคคเลส นทธารณ ฯ สกขาปทนต ปท ปราเชตต ปเท กตตา วจจตต ปเท กมม ฯ โย ปคคโล ฯ ต สกขาปท ฯ ตนต ปคคล ฯ อาปตต ปราเชต ฯ โย ปคคโล ฯ ต อาปตต ฯ ต ปคคล ฯ โย ต อชฌาปชชต ต ปราเชตต วตตมตถ ปาลยา สาเธนโต เอวเมว๒ หตอาทมาห ฯ ห สจจ เอวเมว โย ต อชฌาปชชต ต ปราเชตต อตถ สนธาย ปรวาเรป อต วจน วตต ฯ อปสทโท น เกวล ปาราชกกณเฑ อยมตโถ วตโตต าเปต ฯ ๑. อย ตตรสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ ๒. เอตเมวาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๕๑ ฯ ส.๓๐๕...๓๐๖]

Page 258: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 257

ย อาปตตรป ปาราชก อต มยา วตต ตเมห ต อาปตต ยถากถ เอกนเตน สณาถ ปาราชก อาปชชนโต ปคคโล สทธมมา จโตปรทโธ ภฏโ จ นรงกโต โหต อนหเฏ ตห ตสม ปคคเล สวาโสป นตถ ห ยสมา เตน ตสมา เอต อาปตตรป ปาราชก อต ปณฑเตน ปวจจตต สมพนโธ ฯ เหตถาต หสทโท ปากฏกรณ เอตถ ปรวารคาถาย ฯ อต เอว สพพ วจน ปณฑเตน โยเชตพพ ฯ กนตต ปท วจจตต ปเท ปจฉากาโร ฯ อตต ปท วจจตต ปเท อากาโร ฯ [๓๓๙] ภกข เอตถ เอกกมมาทเก สห วสนต สห ปวตตนต อต ตสมา เอกกมมาทโก สวาโส ฯ ต สวาส ฯ ตตร เอกกมมนตอาทวจเน ฯ โยชนาย สทธ อย สวณณนา ฯ ภกขหต ปท กตตพพ อต ปเท กตตา ฯ เอตถาต ปาลย อาหาต ปเท อาธาโร ฯ เอโกปต อปสทโท สมภาวน ฯ ตโตต เอกกมมาทโต ฯ ตาน เอกกมมาทน ฯ ปคคเลนาต ปท สทธนต ปเท สหตถตตตยา ฯ [๓๔๐] เอวนต ปาลย วตตนเยน ฯ วภชตวาต ปท เปตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อทานต ปท วตตนต ปเท กาลสตตม ฯ ยนตนต ปท วจนนต ปทสส วเสสน ฯ นมต ฯ เป ฯ ชาตนต ย ต วจน ภควตา วจจ ตตถ วจเน [ปา.๕๑ ฯ ส.๓๐๖.๓๐๗]

Page 259: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 258

วนจฉโยต สมพนโธ ฯ เอตถาต ปท วจจตต ปเท อาธาโร ฯ ทสสนตถนต ปท เปตวาต ปเท สมปทาน ฯ น จ มนสสตถยา เอว นมตต ปาราชกวตถ โหตต สมพนโธ ฯ ย ย นมตต วตถ ปาราชกาย การณ ฯ ทสเสตนต ปท วตวาต ปเท สมปทาน ฯ นเยนาต ปท วตวาต ปเท กรณ ฯ เยส สตตาน ฯ วตถนต ปาราชกาย การณาน ฯ เตส สตตาน ตาน นมตตาน๑ ฯ ตณต วจจปปสสาวมคคมขวเสน ตณ ฯ ตตถาต ตสม ตสโส อตถโยตอาทวจเน โหนตต ปเท อาธาโร ฯ อตต ปท ทวาทสาต ปทสส สรป ฯ นมตตานนต ปท นสสายาต๒ ปเท กมม ฯ เตสต ทวาทสส สตเตส ฯ เอตถาต เอตสม ปเท ฯ สพพตถาต ตโย มคเค เทว มคเคตอาทปเทส ฯ สพเพป เอวเมเต๓ มคคา สมตตสมคคา โหนตต สมพนโธ ฯ กตวาต ปท ฉาต ปเท เหต ฯ ตถาต ฉ ฯ เอเตส มคเคส นทธารณ ฯ นมตต อต ส าตา นมตตส าตา ฯ ตลพชมตตปต๔ กรยาวเสสน ฯ ปสทโท สมภาวน ฯ เตนาต ปฏเสวนจตเตน ฯ ตตถาต ภกขสสาต- ๑. วณณนาย เอตถนตเร เต สตเตต เอว ทสสต ฯ ๒. นสสยาต วณณนา -ปาโ อยเมว ยตโต ยท เอว นมตตานนตปท นสสยาต ปเท สมพนโธต โยเชตพพ ฯ ๓. วณณนาย สพเพ เอว เจเตต อาคต ฯ ๔. ตลผล...อต สวณณนา ปาล ฯ

[ปา.๕๑ ฯ ส.๓๐๗]

Page 260: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 259

อาทปเทส นทธารณ ฯ [๓๔๑] ตตราป จาต ปรปกกเมน ปเวสเน สาทยนต๑ อต ปเท อาธาโร ฯ เสวนจตตสมงคสส๒ อาปตต ฯ ตตถาต ปจจตถกาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ สคคหต นปปรผนทนต ปท๓ กรยาวเสสน ฯ อตถยาต ปท วจจมค- เคนาต ปเท สมพนโธ วจจมคเคนาต ปท อภนสเทนตต ปเท สหตถตตตยา ฯ ภกขโนต ปท องคชาตนต ปเท สมพนโธ องคชาตนต ปท อภ...เทนตต ปเท กมม ฯ โส เจตอาทส วจเนส วนจฉโย ฯ อาสวสมข ปวฏ วย จ องคารกาส ปวฏ วย จ องคชาต ม มาโน ภกขต สมพนโธ ฯ หต ห สจจ ฯ อม เอวรป อารทธวปสสก อนาเปกข ปสสนตนต ปจ ปทาน ปคคลนต ปทสส วเสสนาน ฯ สมปชชลตานวาต สมปชชลตาน อว ฯ วยสทโท วธเก วยาต โยเชตพโพ ฯ จสทโท สพพายตนาน จ ปจกามคเณ จาต โยเชตพโพ ฯ อสสาต ปท ปจจตถกานนต ปเท สมพนโธ ฯ จสทโท รกขนโต จ กโรนโต จาต โยเชตพโพ ฯ อม จตกก ฯ [๓๔๒] อถโข ปสสาวมคเคนป มเขนป อภนสเทนตต สมพนโธ ฯ อตถ อาเนนตาป จ เกจ ภกขปปจจตถกา ชาครนต ๑. ๒. สาทยนตสเสว ปฏเสเวน...อต วณณนาปาโ ฯ ๓. ปททวย ฯ [ปา.๕๑..๕๔ ฯ ส.๓๐๘..๓๑๐]

Page 261: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 260

อตถ อาเนนต ฯ ยสสาต อตถยา นมตเต ฯ เป ฯ โหต สา มตอตถ เยภย... ยตา นามาต สมพนโธ ฯ นมตเตต ปท วจจมคเคตอาทปทสส วเสสน ฯ ยสสาต อตถยา ฯ สา อตถ เยภยเยน ขายตา นาม ฯ อถโข ฯ เป ฯ คตตถป อาเนนต ฯ น เก ฯ เป ฯ อตถเมว อาเนนตต สมพนโธ ฯ เตสนต ปเวสนป- ปวฏฏ ตอทธรณสงขาตาน จตนน ปทาน เตสนต วา ตณณ มคคาน ฯ วเสนาต ปท ทสเสนโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตตถาต ชาครนตนตอาทวจเน เวทตพพานต ปเท อาธาโร ฯ ปาลยาต ปท อสมโมหตถนต ปเท อาธาโร ฯ อสมโมหตถนต ปท เวทตพพานต ปเท สมปทาน ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ สงขยาโตต คณนโต ฯ วเสนาต ปท สตตวสตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อตต เอว ฯ ตถา อมนสสตถยาต ตณณ มคคาน วเสน สตตวสต จตกกาน ฯ ตถา ตรจ... ตถยาต ตณณ มคคาน วเสน สตตวสต จตกกาน อตถวาเร เอกาสต จตกกาน ฯ เอว อภ...วาเร เอกาสต จตกกานต สมพนโธ ฯ วเสนาต ปท จตปป าสาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [๓๔๓] สพพวาเรสต ปท เอตสม าเนต ปเท อาธาโร ฯ เอตถาต เอเตส ชาครนตนตอาทฏาเนส นทธารณ ฯ สมาโน อาจรโ เอเตสนต สมานาจรยกา สมานาจรยกา จ เต เถรา จาต สมานาจรยกตเถรา ฯ [ปา.๕๔.๕๕ ฯ ส.๓๑๐.๓๑๑]

Page 262: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 261

มหาภเยต พรหมณตสสมหา อปปนนภเย ฯ ตจ ภย มหาวเส มหานามาจรเยน [๑] เวทตพพ ฯ เตสต ทวส เถเรส ฯ อปรคงคนต ลงกาทเป คงคาย อปรตร ฯ ตโตต ตทา ฯ อตสทโท อาหาต ปเท อากาโร ฯ เอวนต วจจมานนเยน ครก อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ วนโย คร เยส เต วนยครกา ฯ กาเลต ปท วณณนโตต ปเท กาลสตตม ฯ เกนาต ปท ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ ป าเปยย สมมาสมพทเธนาตป ปาโ ฯ สมมาสมพทเธน วา ปาราชก ป าเปยย ฯ ป าเปยยาต ปท กมมวาจก ปปพโพ าปธาต ปเน ฯ อตตโนปทาน ปรสสปทตตนต สตเตน เอถวภตตยา เอยยาเทโส ฯ เอตถาต อปฑฒกขายเต๒ ฯ เปสต ปาราชก เปส ฯ ตโตต เยภยเยน อกขายตโต ฯ ทสเสตนต าเปต ฯ ถลลจจย เปส ฯ ตโตต เยภยเยน ขายตโต ฯ [๓๔๔] ชวมาเน หต ทฬหกรณ ฯ ชวมาเนต ปท โหตต ปเท อาธาโร ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ อนวเสเสตวาต ปท ฉนทตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ นมตเตต ปท อปปาฏเตต ปเท ลกขณวนต อปปาฏเตต ปท โหตต ปเท ลกขณกรยา ฯ วณสงเขปวเสนาต วณสงคหปปฏพทเธน โหตต อาหรตพพปเท ๑. เอตถนตเร วตตนเยนาต ปท โปราณโปตถเก อตถ ฯ ๒. วณณนายนต สพพตเถว ... ขยเตต วลชต ฯ

[ปา.๕๔ ฯ ส.๓๑๑.๓๑๒]

Page 263: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 262

ตตยาวเสสน ฯ ยทป อกขายตนต มตสรเร สพพ สรร สตเตห จ๑ อกขายต ยทป โหต ฯ อกข จ นาสา จ กณณจฉททจ วตถ จ โกโส จ อกข...โกสา ฯ วตถต วตถปฏ ฯ โกโสต ปรสาน องคชาต- โกโส ฯ เมถนราเคนาต เมถนสม รชชนวเสน ฯ อวเสสสรเรต ปท อปกจฉกาทสต ปเท อาธาโร ฯ วณมเขหต ปท ปคคลต๒ อต ปเท อปาทาน ฯ ปคคลโต ปพโพ ยสม ต ปคคลตปพพ๓ ปคคลตปพโพ จ โส กณโป จาต ปคค...ณโป ตสส ภาโว ปคค...ภาโว ฯ อปคนตปต อปสทโท ปเคว อามสนาทสต าเปต ฯ อสกกเณยยนต ปท สรรนต ปทสส วเสสน ฯ ปพเพต ยทา ปน สรร อทธมาตกนตอาทเก ปพเพ วจเน ฯ จมมกขนธเกต ปท วตตนต ปเท อาธาโร ฯ อตต ปท อมสสาต ปทสส สรป ฯ อตถปปตตยาต การณปปตตยา อวเสเสนาต ปเท สมพนโธ ฯ น จ ฯ เป ฯ ถลลจจยสสาต วจน ภควตา วตต ฯ ต สพพนต มหาอฏกถาจมมกขนธวเสน สพพ ต วจน ฯ [๓๔๕] เมถน ฯ เป ฯ ฉปตต ย วจน มหาอฏกถาย ตาว ๑. อย จสทโท นรตถโท วย ขายต ฯ ๒. ปคลต อต วณณนาปาโ ฯ ๓. โส ปคคลตปพโพ ฯ

[ปา.๕๔ ฯ ส.๓๑๒..๓๑๔]

Page 264: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 263

อาจรเยน วตต ตตร วจเน นมตตมข องคชาตสงขาต มข อต กร อธปเปต เมถนราเคนาต จ วจนสส วตตตตาป นมตตมข มขนต อยเมว อตโถ ตตถ มหาอฏกถาย อธปปาโย อต ปณฑเตน เวทตพโพต สมพนโธ ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ อปสทโท น เกวล มเขนาต วตตนต ญาเปต ฯ น หตอาท ทฬหกรณ ฯ เมถนอปกกโมต เมถนสม อปกกโม ฯ อตรถา หต ห สจจ ปกตมเขน ฉปนสงขาเต อตเร อตเถ สต ฯ ขนธเกปต ปท วตตนต ปเท อาธาโร ฯ มเขเนว ฉปนนต ปกตมเขเนว ผสน ฯ เอวสทเทน องคชาต ปฏเสเธต ฯ สนธายาต ปท วตตนต ปเท ปพพกาลกรยา โอฬารกตตาต ปท วตตนต ปเท เหต กมมสสาต ปท โอฬารกตตาต ปเท สมพนโธ ฯ อฏกถายป เมถน ฯ เป ฯ ถลลจจยนต วจน วตตนต สมพนโธ ฯ ขนธเกป อฏกถายปต เทว อปสททา อ ม าเปกขา ฯ ตนต โอฬารกกมม สนธายาต ปเท กมม สนธายาต ปท ภาสตนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ภาสตนต น จ ภกขเว รตตจตเตนาตอาทก ภาสต สตต คเหตวาต ปเท กมม คเหตวาต ปท วตตนต อาหรตปเท อาธาโร๑ ฯ [๓๔๖] ภควาต ปท นหรตวา ทสวา ภนทตวา อาหาต ๑. อย ปมาทลขตปาโ ม เ ฯ

[ปา.๕๔.๕๕ ฯ ส.๓๑๔]

Page 265: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 264

จตส ปเทส กตตาฯ เย ปาปภกข สจจจ โอเฑสสนตต ปททวเย กตตา ฯ อนาคเตต ปท ปาปภกขต ปเท อาธาโร ฯ สนถต วตถาทนา ปฏจฉนน อม องคชาต กโรนโต ภกข กจ อปาทนนก อปาทนนเกน น ผสตต สมพนโธ ฯ อปา- ทนนกนต ปท ผสตต ปเท กมม อปาทนนเกนาต ปท ผสตต ปเท สหตถตตตยา ฯ เอตถาต อปาทนนกสส อปาทนนเกน อผสเน ฯ ตตถาต ภกขปปจจตถกาตอาทวจเนส นทธารณ ฯ สนถ... ...ตสสาตอาทมห๑ วจเน เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต สนถตาสนถเตส นทธารณ ฯ ยสสา อตถยา มคโค ปฏจฉนโน สา อตถ สนถตา นามาต สมพนโธ ฯ มคเคส นทธารณ ฯ มคโค ปฏจฉนโน ฯ ปลเวเตวา ปเวเสตวาต ปททวย ปฏจฉนโนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ยสสาต ปรสสส ฯ วตถาทนนต นทธารณ ฯ ตตถาต เตส ตส มคเคส ฆฏฏยตต ปเท อาธาโร ฯ สเจต ปท ปวสตต ปเท ปรกปปน ฯ ยตตเก ปเทเส องคชาเตน ปวฏเ ปาราชก โหตต วจน อาจรเยห วตต ฯ อตถนมตต สนถต ฯ ตสสาต ปกขตตวตถสส ฯ อปรภาค เจป ผสนโต ปเวสต ฯ ยถา จ อตถนมตเต ขาณ กตวา ฆฏฏนาทก วตต เอว สพพตถ ๑. อาทสต วณณนาปาโฐ ฯ

[ปา.๕๕.๕๖ ฯ ส.๓๑๔..๓๑๖]

Page 266: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 265

วจจมคคาทส ลกขณ ปณฑเตน เวทตพพ ฯ ตาสนต มนสสตถอาทน ฯ เตส จตกเกส ฯ [๓๔๗] ตตถาต ราชปปจจตถกาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ เตต ราชาโน ฯ นคเร วสนตต นาครกา ฯ กราช วจน กโรนตต กราชยา กราชยา จ เต ปรสา จาต กราชยปรสา นาครกา จ เต กราชยปรสา จาต นาค...รสา๑ ฯ เตต อปปลคนธปปจจตถกา ฯ คเหตวาต ปท ม มานาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตสส ภกขสส ฯ ต วา ภกข ฯ ตตถ มนสสตถอาทส ฯ เอตถาต ราชปปจจตถกาตอาทวจเน ฯ วาเรสต ปท จตกกานต ปเท อาธาโร ฯ ปาลย ฯ เป ฯ จตกกาน วตตาน ฯ สพพากาเรนาต ปท นกฐตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [๓๔๘] อทานต ปท อาหาต ปเท กาลสตตม ฯ มนส ฯ เป ฯ นตสสาตอาท ยนต วจน วตต เอตถ วจเน ฯ ตตถาต มคเคน มคคนตอาทปเทส นทธารณ ฯ ตสสาต มคคสส ฯ สตตสสาต มคเคน มคคนตอาทกสส สตตสส ฯ [๓๔๙] อนา ฯ เป ฯ นตสสาต ย วจน วกขต ตตถ วจเน ฯ ตตถาต๒ ภกขตอาทวจเน ฯ อตต เอว วตวา ฯ เอตถาต ๑. ๒. นาครยเกราชย ตตร อต วณณนาปาโ ฯ เกราฏก...อตป ทสสต ฯ

[ปา.๖๐.๖๑ ฯ ส.๓๑๖..๓๑๘]

Page 267: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 266

ปเท ฯ ตตถาต๑ เตส ทสกทสเตส ฯ [๓๕๐] ตตถ ตตถ วาเร ฯ ตตถาต อชานนตสสาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ ปเรนาต ปท กตนต ปเท กตตา ฯ สพพ องค สพพงค สพพงคสม คต ปวตต สพพงคคต ฯ ตมหต อพทธปตเต ฯ วปลลตถา ส า เยส เต วปลลตถส า ฯ วสสฏ จตต เยน โส วสสฏจตโต ฯ ยกเขน ทสเสตวา ยกขมมตตโก ฯ เภรวาน วาต เอตถ วาสทโท ทสเสตวา วา ปเวเสตวา วาต โยเชตพโพ ฯ อธาต สกขาปเท ฯ [๓๕๑] สมฏหนต อาปตตโย เอเตนาต สมฏาน ฯ กรณ กรยา ฯ สชานน ส า ฯ สห จตเตน วตตตต สจตตก ฯ โลเกน สมมต วชช โลกวชช ฯ กรยเต ตนต กมม ฯ เวทนาย๒ จ สห กสล ฯ [๓๕๒] ตตถาต สมฏานาทส ฯ สพพ...วเสนาต ปท ฉาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตาน ฉ สมฏานาน ฯ สมาสโตต ปท วทตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ก น สมฏาน เอตสส สกขาปทสสาต ก นสมฏาน ฯ เอฬกโลมสมฏานนตอาทสป เอเสว นโย ฯ ตตถาป๓ สกขาปเทส กจ สกขาปท ฯ สยาต กทาจสททตเถ นปาโต ฯ ตตถาต ส าวโมกข- ๑. ตตร อต วณณนาปาโฐ ฯ ๒. เจตนายาต วณณนาปาโ อสทโธ ม เ ฯ ๓. ตตราป อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖๑ ฯ ส.๓๑๘..๓๒๐]

Page 268: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 267

โนส าวโมกเขส ฯ เตส โลกวชชปปณณตตวชชาน ฯ กมม... วเสนาป จ สกขาปท เวทตพพนต สมพนโธ ฯ เอตถาต สกขาปเทส ฯ ตตถาต กายวจกมเมส ฯ เตส จตเตส ฯ ตตถาต ตเวทนาทส ฯ สมาคมน สมงโค อ ตรเวทนาย สมงโค อ ตร... สมงโค อ ตรเวทนาสมงโค เอตสส อตถต อ ...สมงค ฯ [๓๕๓] เอวนต วตตนเยน วทตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ วทตวาต ปท เวทตพพนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ สมฏ- านาทสต นทธารณ ฯ อม๑ สกขาปท สมฏานโต เอกสมฏ- านนต เวทตพพนต สมพนโธ ฯ สมฏานโตต ปท เวทตพ- พนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อม สกขาปท องควเสน ทกสมฏาน ทเกน องเคน สมฏานนต เวทตพพ ฯ ทกสมฏานนต วตต- มตถ ญาเปต กายจตตโต สมฏาตต วตต ฯ กรยาสมฏ- านจาต อม สกขาปท กรยาสมฏาน กรเณน สมฏาน ฯ จสทโท น เกวล เอกสมฏาน ทกสมฏานนต ญาเปต ฯ กโรนโตเยว หต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ ปฏปาทนสมปทาน ฯ กโรนโตเยว เอว กรเณน อาปตต อาปชชต ฯ กสมจ ปน โปตถเก กโรนโตเยว ห เอต อาปชชตต ปาโ ทสสต โสป ยตโต ฯ ๑. อท อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖๑ ฯ ส.๓๒๐.๓๒๑]

Page 269: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 268

จตต ปเนตถ องคมตตนต เอตถ สกขาปเท จตต องคมตต อาปตตยา การณเมว โหต ฯ ตสส จตตสส วเสน กมมภาโว อมสส สกขาปทสส มโนกมมภาโว น ลพภต ฯ วมตวโนทนย ปน เอตถ สกขาปเท จตต กายสงขาตาย ว ตตยา การณมตต ตสส จตตสส วเสน กมมภาโว กายกมมภาโว น ลพภตต วตต ฯ เอตนต สมฏานาทก ฯ เทสนาต ปกาสนา ฯ เอว สมฏานโต เอกสมฏานนตอาทนา นเยน อม สกขาปท มยา วตต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๓๕๔] อท กนต ปจฉา ฯ อต เอว อท วจน ก ฯ อมาตอาท วสชชน ฯ อมา คาถา อททานคาถา นาม ฯ วนตวตถนนต ปท อททาน อต ปเท สมพนโธ ฯ วนตวตถนนต ปทสส ววรณ วนจฉตาน เตส เตส วตถนนต ฯ ภควตาต ปท วนจฉตานนต ปเท กตตา ฯ สยนต ปท วนจฉตานนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ต ต วตถ อทธรตวา ทาต ทสเสตต อททาน อททาน เอว คาถา อททานคาถา ฯ วนยธรา ตาน วตถน สข อคคณหสสนต อต มนสกตวา ธมม...เถเรห อมา คาถา ปตาต สมพนโธ ฯ ภควต ธรมาเนเยว อมนา ฯ เป ฯ วนจฉสสนต อต มนสกตวา [ปา.๖๑ ฯ ส.๓๒๑.๓๒๒]

Page 270: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 269

อปาลตเถเรน วตถคาถา ปตาต สมพนโธ ฯ วนตวตถน หต ทฬหกรณ ฯ หต สจจ ฯ วนตวตถนต ปท โหนตต ปเท ปกตกตตา ฯ สปป ชานนตต สปปกา จตตกมมาทโย๑ ฯ ปฏจฉนนกรปานต ปฏมารปาน ฯ ปฏจฉนนกวตถนต ปฏมา- รปสทสวตถน ฯ [๓๕๕] ตตถาต วตถส นทธารณ ฯ ตตเย วตถมห วนจฉโย ฯ ตโตต จตตถวตถโต ฯ เกเสหต ปท วายตวาต ปเท สหตถตตตยา ฯ ตสสาต เถรยา ฯ ทวาตอาท ปากฏ- กรณ ฯ หต สจจ ฯ ตสสา เถรยาต ปท ทสสน อต ปเท สมพนโธ ฯ วชหนตสเสว ปรสสส อทาสต ปเท สมปทาน ฯ ตเมวตถ ปากฏ กาต ปน อปชฌา ฯ เป ฯ อตโถต วตต ฯ ภกขนห จสสาต ภกขนห สทธ อสสา ภกขนยา ฯ จสทโท น เกวล อปชฌาน๒ อนชานามต าเปต ฯ อถวา จสทโท เอวสททตโถ ภกขนห เอวาต อตโถ ฯ ทานสสาต อทาน อสสา ฯ วสตนต วสน อปปฏรป ฯ ตา อาปตตโย วฏาตนต ปเท กมม ฯ ภกขนหต ปท กาตพพนต ปเท กตตา ฯ เอตถาต จททสมวตถมห ฯ [๓๕๖] ตตถาต อตถปรสลงเคส ฯ ภกขนนต นทธารณ ฯ เตนาต อตเรน ภกขนา ฯ อตสทโท ทนนนต ปเท อากาโร ฯ ๑. จตตกมมกา...อต ภวตพพ ฯ ๒. อปชฌาทนตป อตถ ฯ

[ปา.๖๑..๖๓ ฯ ส.๓๒๒...๓๒๕]

Page 271: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 270

ตเมหห ฯ เป ฯ ภกขนโยต เอว วจน วตตพพ ฯ ตเมหหต ปท คนตนต ปเท กตตา ฯ สจสสาต สเจ อสส สนทฏ กา๑

ภกขนโย โหนต ฯ ตาทสา...อตถ๒ อต วตวา โส ภกข วตตพโพต สมพนโธ ฯ อตต วตวา คนตพพ ฯ น สงคาห กาโยต อสงคาหกาโย ภกขนโย ปรจจชตวา อ ตถ คนต ลพภต ฯ คนตวาต ปท คเหตพโพต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ภกขภาเวป ภกขกาเล นสสยปปฏปนโน นสสย คณหนโต สเจ โหต ฯ ปรสา อวจรต เอตถาต ปรสาวจโร ฯ อสสาต ภกขสส ฯ สงกจจกา จ อทกสาฏกา จ ภกขนยา คเหตพพา ฯ [๓๕๗] ภกข เตล มธผาณตจาป สปป สาม คเหตวา ปฏคคเหตวา นกขเปยย สตตาเห อวตวตเต ปจจเย การเณ สต ปรภชนตสส ปคคลสส อาปตต เอสา ปหา กสเลห จนตตาต เอต วจน ภควตา วตตป จาต สมพนโธ ฯ [๓๕๘] หนายาวตตเนนาต ปาราชก อาปนนสส คหภาวป- คมเนนาต อตโถ ยตโต ฯ ปาราชก อาปนโน ห โวหาร- ภกขภาเว โต ปคคโล ยาว ปาราชกาปนนภาว น ปฏชานาต ตาว ตสส โวหารภกขภาโวเยว โหต น กมมวาจาย ลทธ- ภกขภาโว น โส อนปสมปนนสงขย คจฉต ตถา ห โส ๑. สนทฏาต วณณนาปาโ อยเมว ยตตตโร ฯ ๒. นตถต ยตตตร ฯ

[ปา.๖๓ ฯ ส.๓๒๕..๓๒๗]

Page 272: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 271

สวาส สาทยนโตป เถยยสวาสโก น โหต สหเสยยาทอาปตต น ชเนต อตตาน โอมสนตสส ปาจตตยจ ชเนต วตต ห อสทโธ โหต ปคคโล อ ตร ปาราชก ธมม อชฌา- ปนโน ตเจ สทธทฏ สมาโน โอกาส การาเปตวา อกโกสา- ธปปาโย วทต อาปตต โอมสวาทสสาต ฯ ปาราชก อาปนเนน จ ภกขภาเว เตน ปคคเลน สทธ อปสมปทาท กมม น กาตพพ สเจ กต อปสมปทาท กมม กปปต เตน วตต กงขาวตรณย ภกขน สกขมานา สามเณโร สามเณร สกขา- ปจจกขาตโก อนตมวตถ อชฌาปนนโก ฯ เป ฯ เต หตถปาสโต พหกรณวเสน วชเชตพพาต จ อสวาโสต ปกตตตา ภกข สห วสนต เอตถาต เอกกมมาทโก วธ สวาโส นาม โส เตน สทธ นตถต อสวาโส สงฆกมเมส ห เอส คณปรโกป น โหตต จ วตต๑ ฯ เหฏา๒ อฏกถายจ โส วตตป- ปกาโร สวาโส เตน ปคคเลน สทธ นตถ เตน การเณน ปาราชโก ปคคโล อสวาโสต วจจตต วตต ตสมา เตน สทธ สงฆกมม น กาตพพเมว ฯ [๓๕๙] ยงกจสสาต ยงกจ อสส๓ ปคคลสส ฯ สา ว ภกขน ฯ ตสส๔ ปคคลสส ฯ ย เสนาสน วา ฯ วาสทโท ๑. อตเรกมท ฯ ๒. ๓๐.๓๐๗ องเก ฯ ๓.๔ วณณนาปาโ อตถลงคโก กโต ฯ

[ปา.๖๓ ฯ ส.๓๒๗]

Page 273: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 272

อปโรปกา วาต โยเชตพโพ ฯ เต ยสสจฉตต สา ภกขน เต เสนาสนอปโรปเก ยสส ปคคลสส ทาต อจฉต ฯ อาปตตยาต ปท ปรวสตสสาต ปเท เหต ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๓๖๐] ลงค...วตถมหต ปท เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ อธ วตถมห ฯ เตนาต ปกขมานตเตน ฯ ตายาต ปท สปปฏป- ปสสทธาต ปเท สมปทาน ฯ ปพเพต ภกขภาเว ฯ น วปปฏป- ปสสทธา อวปสมา อวปปฏปปสสทธา ฯ ปฏปปสสทธาตป อตถ ฯ [๓๖๑] อโตต ลงคปรวตตนวตถโต ฯ ตสส ภกขสส ฯ อโตต ลมพวตถโต ฯ ทาร เอว ธตา ทารธตา ทารธตา เอว ทารธตลกา ฯ ยทนปปนนาทสตเตน ลกปปจจโย ฯ ยถา จ อเมส ทวส จตตกมมรปกฏรเปส อปกกมนตสส ทกกฏนต สมพนโธ ฯ สมปปนโน ฉนทราโค ยสสา สา สมปปนนจฉนทราคา ฯ อ เส ปถชชนาน ฯ เอโสต อสาทยน- สงขาโต สภาโว ฯ อโตต สนทรวตถโต ฯ วตถสต ปท เต ภกขต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต พห โอฏมเสน ปฏจฉนนมเข อลโลกาสนต ปเท อาธาโร ฯ วเตนาต ปท อสมผฏนต ปเท กตตา ฯ อลโลกาสนต ปท ปเวสนตสสาต ปเท กมม ฯ ตล...ตมปต กรยาวเสสน ฯ ตตถาต ทนเต ฯ อปรควายาต ควาย อปร ปเวเสตวาต ปเท อาธาโร ฯ ฉนนสสสสปต [ปา.๖๓..๖๗ ฯ ส.๓๒๗..๓๓๐]

Page 274: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 273

ปท อโธภาเคนาต ปเท สมพนโธ ฯ ฉนน สส ฉนนสส ฯ อปสทโท อจฉนนสส อเปกขต ฯ อโธภาเคนาต ปท ปเวเสตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อฏ กวตถมห วนจฉโย ฯ กนนรอาทนนต นทธารณ ฯ วาสทโท อ ตรา วาต โยเชตพโพ ฯ สพพตถ นาคมาณวกาทส ฯ ยาส วมานปเปตน อกสลนต ปเท สมพนโธ ฯ วปจจตต เทต ฯ เปตยา วา ยกขยา วาต ปททวย ทสสน...นานต ปเท สมพนโธ ฯ อามสน...ฏฏเนหต ปท กตวาต ปเท กรณ ฯ อยนต อย อปกกโม ฯ เอตถาต อามสนผสนฆฏฏเนห วส กตวา มโนรถ ปเรตวา คมเน ฯ อปหต อนทรย ยสส โส อปหตนทรโย ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ อตต มนสกตวา ฯ หตถคคาหาทโยต ปท จฏนตต ปเท กตตา ฯ สสนต ปท น ปาปณาตต ปเท กตตา ฯ สเสต มคเคน ปฏปาทเน ฯ ถลลจจย สามนต ฯ ต วน ฯ ตตถ วเน ฯ อโตต ภททยวตถโต ฯ อสา...วตถส วนจฉโย ฯ อาสวเสนาต ปท ทฏโต ปเท กตตา ฯ อคคนาต ปท ทฑโฒต ปเท กตตา ฯ ปถ...เกหต๑ ปท รกขตพพนต ปเท กตตา ฯ เตส ปถชชนกลยาณกาน นทธารณ ฯ [๓๖๒] ทวาร ฯ เป ฯ วตถมห วนจฉโย ฯ เอตถาต ทวาร ๑. ...กลยาณเกต อต วณณนาปาโ อสทโธ ฯ

[ปา.๖๗..๗๑ ฯ ส.๓๓๐.๓๓๑]

Page 275: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 274

ววรตวา นปนนวตถมห น วตตาต ปเท วเสสาธาโร ฯ นปนนโทเสนาต ปท อปปนเนต ปเท กรณ เหต วา ฯ อปปนเนต ปท วตตตตาต ปเท ลกขณกรยา ฯ อมนา เจตนต อสวรตวา ปฏสลลยนตสส ทกกฏนต เอต วจน อมนา วตตวจเนน สทธ ฯ รกข...ปณณาทนนต นทธารณ ฯ เวฬปทร เวณปทร อต เทว ปาา ฯ กตวาต ปท ปเวเสตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เหฏาต ปท ปเวเสตวาต ปเท อาธาโร ฯ อทกขเลต ปท ปเวเสตวาต ปท กมม ฯ จสทโท อทกขเล จ อตตรปาสเก จาต โยเชตพโพ ฯ อ เอวรป ทวารนต สมพนโธ ฯ โครปานนต โคณาน วเชสต๑ ปเท สมพนโธ ฯ วเชสต ปท รกข...ทวารนต ปเท อาธาโร ฯ รกขสจทวารจ กณกทวารจ๒ รกข...ทวาร ฯ คาเม ถกนก คามตถกนก ฯ ลาตพพ คเหตพพนต ลก จกกเมว ลก จกกลก จกกลเกน ยตต ทวาร จกกลกยตตทวาร ฯ ผลเกส วา กฏกาส วาต ปททวย โยเชตวาต ปเท อาธาโร ฯ กฏกาสต เวฬเปสห กรณกสาขาห๓ จ กตตถกนเกส ฯ เวณ- สลากาต ปท โคเปตวาต ปเท กมม ฯ ปตตหตถสสาต ปท ปณามเนต ปเท สมพนโธ ฯ ปตโต หตเถ ยสส โส ปตตหตโถ ฯ ๑. วชเชส อต วณณนาปาโ อสทโธ ฯ ๒. ๓. อทาน กรฏก อต วลชยต ฯ

[ปา.๗๑ ฯ ส.๓๓๑.๓๓๒]

Page 276: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 275

กวาฏปปณามเนต ปท อนาปตตกรนต ปเท อาธาโร ฯ ปรวตตก ฯ เป ฯ โหตต ปจฉา ฯ สจ จ ฆฏกา จ สจฆฏกา ฯ ทนนาสต ปกขตตาส ฯ ทวารกวาฏนต ทวารพาหกวาฏ ฯ ทวารพาห ผเสตวาตป อตถ ฯ สสนต ปท น ปวสตต ปเท กตตา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ อปาสกป อาปจฉตวา เอส อปาสโก ชคคสสต อต อาโภค กตวา น นปชชต วฏฏตต สมพนโธ ฯ สงฆตเถเรนาต ปท นปชชตพพนต ปเท กตตา ฯ ทวารปาลสสาต ปท วตวาต ปเท สมปทาน ฯ สงฆนวเกนาต ปท กาตพพนต ปเท กตตา ฯ อสวต ทวาร ยสส อนโตคพภสส โส อสวต- ทวาโร ฯ นปชชนกาเลปต ปท กตวาต ปเท กาลสตตม ฯ มหาทวาเรต ปท ทวารปาลสสาต ปเท อาธาโร ฯ เอตถาต ทวาร ววรตวา นปนนวตถมห ฯ [๓๖๓] มหาโพธองคณจ โลหปปาสาโท จ มหา...ปาสาทา มหา...ปาสาเทห สทส มหา...สทส ๑ ฯ ยตถาต ยสม าเน ฯ ยถาปรจเฉทเมว จ๒ น อฏาตต เอตถ นสทโท น ยชชต ฯ รตตนต อจจนตสโยโค ฯ ชคคตวาต คลานาทเก รกขตวา ฯ อทธานนต ทฆมคค ฯ กลนต รป สภาโว เอตสสาต กลนตรโป ฯ โอกกนตา นททา ๑. ...โลหปปาสาทองคณสทส อต วณณนาปาโ ฯ ๒. อย จสทโท วณณนาย นตถ ฯ

[ปา.๗๑ ฯ ส.๓๓๒..๓๓๔]

Page 277: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 276

ยสส โส โอกกนตนทโท ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ อปสสายาต อปสสตวา ฯ อตต มนสกตวา ฯ โก มจจต ฯ เป ฯ ตต ปจฉา ฯ มหาปจจรยนต ปท วตตนต ปเท อาธาโร ฯ มจจตต อต เอตถ อตสทโท สมาปนโน ฯ มหาอฏกถาย ปนาต ปท วตตนต ปเท อาธาโร ฯ โย จงก ฯ เป ฯ อาปตตเยวาต วจน มหาปทมตเถเรน วตต ฯ วสน สมตถน วโส นตถ วโส เอตสสาต อวโส อวสสส ภาโว อวสตต ฯ เอวนต๑ อาปตต น ทสสตต เอว ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ อาปตตเยวาต จงกมตวา มจฉตวา ปตตสส ตตเถว สปนตสส อาปตต ฯ อตต ปท เทวต ปทสส สรป ฯ [๓๖๔] เอวนต อนาปตต ฯ ภควตาต ปท อวนจฉต อต ปเท กตตา ฯ อปสทโท วนจฉตปพพวตถ อเปกขต ฯ อปาลนา วจน สกถต ฯ อปเท ปทนต ปทรหเต อากาเส ปทวลช ฯ กโรนโต วยาต ปท อปาลต ปทสส วเสสน ฯ อากาเส ปท ทสเสนโต วยาต อท ปรมสส เววจน ฯ เอตทคเคต เอตสม อคคภาเว ฯ ภกขนนต นทธารณ ฯ อโต ภารกจฉวตถโต ฯ ภกขน...ทส วนจฉโย ฯ วนาโสต อวฑฒ ฯ เอวนต กรเณน ฯ อนกมปายาต ปท อคมาสต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ๑. อย วณณนาย น อาคโต ฯ

[ปา.๗๑..๗๔ ฯ ส.๓๓๔.๓๓๕]

Page 278: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 277

ตนต ทตยก ฯ อตต มนสกตวา ฯ อถาต ตทา ฯ อสสาต ภกขสส สวณเณสต ปเท สมปทาน ฯ นนต ภกข ฯ อตต อต วตวา ฯ ตโตต ตทา ฯ สมจฉนโน กามราโค เอเตนาต สมจ...ราโค ฯ [ปา.๗๔ ฯ ส.๓๓๕.๓๓๖]

Page 279: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 278

ทตยปาราชกวณณนาย อตถโยชนา [๓๖๕] อทาน ทตยปาราชกวณณนาการ าเปตกาโม ทตยนตอาทมาห ฯ อทตเยน อสทเสน ชเนน ทตย ย ปาราชก ปกาสต อทาน ตสส ปาราชกสส สวณณนากโม ยสมา ปตโต ตสมา ปตตตตา ย วจน สว เยย ปพเพ มยา ปกาสต ต วจน สพพ วชชยตวา อสส ทตยสส อย สวณณนา โหตต โยชนา ฯ ปพเพ จาต จสทโท สว เยยจ ปพเพ ปกาสตจาต โยเชตพโพ ฯ วชชยตวานาตป อตถ ฯ [๓๖๖] เตน สมเยน ฯ เป ฯ ปพพเตต อท อทธรตวา ปตปท ฯ เอว นาม ยสส ต เอวนามก ฯ กสมา ปน ต นคร ราชคหนต วจจตต อาห ต หตอาท ฯ ห สจจ ต นคร ฯ มนธาต...ทหต ปท ปรค...ตตตาต ปเท กตตา ฯ ม สร ธาเรตต มนธาตา อลตตสมาโส ฯ คาโว วนทตต โควนโท ฯ อถวา คจฉต ชานาตต โค ป า ฯ ป า- รสสงขาต ค วนทตต โควนโท รสวาจโก โคสทโท ฯ โคสทโท สคครสส วชราชนวารสต ห วตต ฯ มหนโต จ โส โควนโท จาต มหาโควนโท ฯ มนธาตา จ มหาโควนโท จ มนธาต ... วนทา ฯ มหาโควนโท [ปา.๗๕ ฯ ส.๓๓๗]

Page 280: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 279

จ ทฆนกาเย มหาวคเค โควนทสตเต วตตนเยน เวทตพโพ ฯ ปรคคหตตตาต คหตตตา ฯ อาจรยา เอตถ ราชคหนต วจเน อ เป ปกาเร วณณยนต กเถนต เตห ปกาเรห ก ปโยชน ราชคหนต เอต วจน ตสส นครสส นามนต โยชนา ฯ ปสทโท มนธาต ฯ เป ฯ วจจตต วตตปปการ อเปกขต ฯ ต ปเนต นคร ฯ ส นต มนสเสห ส ฯ ต นคร ยกขปรคคหต ยกเขห รกขต เตส ยกขาน วสนวน หตวา ตฏตต โยชนา ฯ วสนต เอตถาต วสน วสนจ ต วนจาต วสนวน ฯ วสสนตวนนตป ปาโ วสสนตกาเล กฬาวน วสสนตวน ฯ โส จ ปพพโต ชเนน วจจต อต ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ ตสส๑ ปพพตสส ฯ [๓๖๗] ตตถ ตตถ าเน ฯ ห สจจ ฯ เต มตตา ฯ สงคมม ปสสยนตต สนทฏา ฯ เต หต ห สจจ เต มตตา ฯ ตโตต ตสมา ฯ คลต๒ คล อตต เฉโท ฯ อตต ปท อาหสต ปเท อากาโร ฯ ตทปาทายาต ต วจน นสสาย ฯ ตสส ปพพตสส ฯ ทวารสส พนธ ทวารพนธ สห ทวารพนเธน วตตนตต สทวารพนธา ฯ กฏโย กตวา วสสปคมเน เหต าเปนโต ๑. ๒. อสส คลตต อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๗๕ ฯ ส.๓๓๗.๓๓๘]

Page 281: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 280

วสส อปคจฉนเตน หตอาทมาห ฯ อปคจฉนเตนาต ปท อปคตพพนต ปเท กตตา ฯ หตวาต ปท ภนทตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตณกฏโย ภนทตวาต ปทสส อตโถ ฯ น อต ปท กตวาต ปเท สมพนโธ ฯ ภนทเน เหต าเปนโต เยน หตอาทมาห ฯ ห สจจ เยน ภกขนา ฯ เตน ภกขนา อาปจฉตพพาต ปเท กตตา ฯ เตน ภกขนา คนตพพนต ปเท กตตา ฯ อต มนสกตวา ฯ ปฏสาเมตวาตมสส ววรณ สงโคเปตวาต๑ อตโถต ฯ ปต ตณกฏ ฯ อปจกาหต ปท ขชชตต ปเท กตตา ฯ อตต เอว ฯ [๓๖๘] อน อน อวโยต๒ ปทสส ววรณ ย ย ฯ เป ฯ อตโถต ฯ อนสทโท คณวจฉาย วตตต ฯ วยน วโย หาน วปพโพ อ คตย ฯ นตถ อนวโย เอตสสาต อนอวโย ฯ อนต ปท อวโยต ปทสส วเสสน ฯ อนวโย อนโนต จ เทว ปาา ฯ เอเตนาต กมภการกมเมต ปเทน ฯ ปฏ สงฆาโฏ จ กวาโฏ จ สจ จ ฆฏกา จ วาตปานกวาโฏ จ ปฏ ...วาฏา ฯ ปาณกายาต ปาณนา ฯ ปเรตวาต ปท ปจต ปเท ปพพกาล- กรยา ฯ กฏกายาต ปท สทโทต ปเท สมพนโธ ฯ วาเตนาต ๑. สงโคปตวา อต วณณนาปาโ ฯ ๒. วณณนาย อนสทโท เอโกเยว ฯ

[ปา.๗๕.๗๖ ฯ ส.๓๓๘..๓๔๐]

Page 282: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 281

ปท สมาหตายาต ปเท กตตา ฯ เอเตนาต กกณกสทโทต ปเทน ฯ อสสา กฏยา ฯ วาตาหตายาต วาเตน ฆฏตาย ฯ [๓๖๙] ก เอต ภกขเวต เอตถ วจเน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ วจจเต อเนนาต วจน อนาคตสส วจน อนาคตวจน ฯ ตสสาต อตตตเถ อนาคตวจนสส ฯ นามสททโยเค อนาคตวจนสส อจฉตตตา วตต ตสส ลกขณ สททสตถโต ปรเยสตพพนต เตน โมคคลลานวตตย นาเม ครหาวมหเยส นามสทเท นปาเต สต ครหาย วมหเย จ ตมยมาเนสสตยาทโย โหนต กถ ห นาม โส ภกขเว โมฆปรโส สพพมตตกามย กฏก กรสสตต วตต ฯ น ห ฯ เป ฯ ภวสสสตต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ เอเตน อนททยาต ปเทน ฯ เอเตหต อนกมปา อวเหสาต ปททว- เยห ฯ ปวขนนจ จกขลลมททนจ อคคทานจ ป... ทานาน ฯ พทธกาเลปต ปสทโท นพพตกาล อเปกขต ฯ เอวนต เอว กมม ฯ าเนสต ปท ปาเณสต ปเท วสยาธาโร ฯ ปาเณสต ปท กโรนตานนต ปเท อาธาโร ฯ ม ตวาต ปท อาปชชมานาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อมสสาต เถรสส ฯ มาต ปท ม ตต ปเท ปฏเสโธ ฯ ปาเณสต ปท ปาตพเพต ปเท อาธาโร ฯ ปาตพเพตมสส ววรณ ฆสตพเพต ฯ ฆสตพเพต [ปา.๗๖.๗๗ ฯ ส.๓๔๐.๓๔๑]

Page 283: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 282

ปท ม ตต ปเท อาธาโร ฯ ฆสยเต ฆสตพพ ภาวสาธน ฯ [๓๗๐] ครหตวาต ปท ปฏกขปต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตต วจเน ฯ ปฏกขปตวาต ปท เปสต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ สพพ... กรเณต สพพมตตกามยาย กฏกาย กรเณ ฯ โย ปต ปสทโท ธนยตเถร อเปกขต ฯ ตตถ ตตถาต ตสม ตสม ปวขนนาทเก วตถสม ฯ กต กฏท ฯ ตตถาต กฏกาย ฯ สาปต สทธมตตกามยา ฯ อฏกาหต ปท กตาต ปเท กรณ ฯ อาคนตวา วสนต เอตถาต อาวสโถ วส นวาเส ถปปจจโย ฯ ตชเกห กโต อาวสโถ ตชกาวสโถ ตชกา- วสเถน สงเขโป สทสากาโร ตช...สงเขโป๑ ฯ อตต ปท สมาปนน๒ ฯ ...อาทมห วจเน ฯ โนต อเมห เภทาเปตต ปเท กมม ฯ อมนา เถเรน กตนต ปเท กตตา ฯ เอตสเสตถาต เอตสส เถรสส เอตถ กฏย ฯ อต ปจฉา สยา ฯ ตนต กฏก ฯ อตต มนสกตวา ฯ เอตถาต กฏภนทนาธกาเร ฯ [๓๗๑] ตตราต ทตยปาราชกาธเร ฯ ตนต ฉตต ฯ เอกวณเณน ปน นเลน วา ปตเกน วา เยน เกนจต จตปปทาน สตเตนาต ปทสส วเสสนาน ฯ สตเตนาต ปท สพพต วนทธตนต ๑. คชกา...อต วณณนาปาโ ฯ ๒. อย อตสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๗๗ ฯ ส.๓๔๑..๓๔๓]

Page 284: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 283

ปททวเย กรณ ฯ สพพตนต สพพน กาต ภาเว ต ฯ ฉตต... ณกนต ปท สลากปชรนต ปทสส วเสสน ฯ ตจ โข สพพนวนทธน ถรกรณตถ วฏฏต น วณณมฏตถาย วฏฏตต สมพนโธ ฯ ฉนทตนต ฉนทน ฯ อตต๑ ปท สมาปนน ฯ สพพตถาต สพพสม ฉตตทณเฑ ฯ สาป เลขา ฯ เวเตพโพ เวเธตพโพต จ เทว ปาโ ฯ วาตปปหาเรนาต ปท อจลนตถนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ รชชเกหต ปท คาเหตวาต ปเท กมม สา เลขา ฯ [๓๗๒] จวรมณฑนตถายาต ปท สพพนตา กโรนตต ปททวเย สมปทาน ฯ นานาสตตเกห วาต วาสทโท๒ เอกวณณสตตเกนาต อมมตถ สมจจโนต ฯ เวณ วา สงขลก วาต ปททวย กโรนตต ปเท กมม ฯ สพพ วธาน ฯ คณ กปฏกนต คณ กสส ปตฏานฏ- าเน เปตพพ วตถ ฯ ปาสกปฏกนต ปาสกสส ปตฏานฏาเน เปตพพ วตถ ฯ ตตถาต คณฐกปฏปาสกปเฏส ฯ จวเร รตเต สตต โยชนา ฯ กชกจ ปฏจ ขล จ กชกปฏขล ฯ กจกปฏขลตป อตถ ฯ เยน เกนจต มคครมสลาทนา ฯ ตมปต ปหรณ ฯ ย สตต ภควตา อน าต ต สตต ฯ รชนกาเล จวรรชนกาเล จวรรชชย ลคคนตถาย พนธนตถาย พนธตพพนต สมพนโธ ฯ ลคคนตถายาต ปท พนธตพพนต ปเท สมปทาน ฯ ๑. ๒. อย ทสสมานวณณนาย น ป ายต ฯ

[ปา.๗๗ ฯ ส.๓๔๓.๓๔๔]

Page 285: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 284

[๓๗๓] อนโต วา พห วา เลข กโรนต ฯ อตต อต มนสกาเรน ปจนต ฯ เตลวณโณ ปน ปตโต ฯ ภตตกมมนต ปรสาทรปกมม ฯ อสสาต ฉตตสส ฯ มจฉกณฑก มจฉกณกนต จ เทว ปาา๑ ฯ ตนต พหรชชกาย พนธน ฯ อยป ฆฏกา ฯ ฆสตวา วา ฉนทตวา วา วลเชตพพาต สมพนโธ ฯ อสสาต อชนยา ฯ เอตถาต สปาฏกาย อารกณเกป๒ เอกวณณสตเตน เยน เกนจ ยงกจ สพพต วฏฏตต สมพนโธ ฯ ตนต วลกรณ ฯ ตตถาต มณฑเล ฯ เยนาต เยน สณฑาเสน ฑสาเปตวาต ปเท กมม ฯ สจนต ปท กมม ฯ ตตถาต สณฑาเส ฯ ตนต มขมตต ฯ อชกเมวาต ปท พนธตนต ปเท กรยาวเสสน ฯ อโภส วาต เอตถ วาสทโท เอกปสเสต อตถ สมจจโนต ฯ จสทโท วฏฏเลขา จ อหจ... มตตจาต โยเชตพโพ ฯ เตลภาชเนสต นทธารณ ฯ เอเตส มจปาทส ฯ [๓๗๔] อ ตราต วรทธเสนาสน เปตวา ฯ อ เสนต สมาสามกาน ฯ ราชวลลเภหต อลชชห เจว ภนนลทธเกห จ ภกขห กต อต ปเท กตตา ฯ เตส ลชชปรสาต เตส สมาสามกาน อนพล ทาต สมตถา ลชชปรสา ฯ อวเสสนต ปท ๑. อทาน ปเท กณฏก อต วลชยต ฯ ๒. วณณนาย อท ปท ปรปปโยค โหต ฯ

[ปา.๗๗ ฯ ส.๓๔๔...๓๔๗]

Page 286: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 285

ภนทตพพานต ปเท กรยาวเสสน ฯ อวเสสเสนาสนานตป อตถ ฯ โน จ โข อปรโภค ภนทตพพานต สมพนโธ ฯ กโรนเตหต ปท เปเสตพพนต ปเท กตตา ฯ โน เจ หรนต ฯ อถาต ยท ฯ หมวสสาตปาทหต ปท ปตภเตสต ปเท กรณ ฯ โจเรหต ปท หเฏสต ปเท กตตา ฯ อคคนาต ปท ทฑเฒสต ปเท กตตา ฯ อตต ปท โจเทตนต ปเท อากาโร ฯ ยนต ย อลชชน เสนาสนเภทนาท ฯ [๓๗๕] ภนนาย ปน กฏกายาต กฏกาย ภนนาย ฯ ภนนายาต ปท ปรวตกก อสสาหนต ปททวเย ลกขณกรยา ฯ ตตถาต อายสมโตตอาทวจเน วนจฉโย ฯ ทารน คโห ทารคโห ฯ ทารน คเณตต ทารคณโก๑ ฯ ทารน โคเปตต ทารโคปโก ฯ คเหตพพานต คหณาน เทเวน คหณาน เทวคคหณาน เทวคคหณาน จ ตาน ทารน จาต เทว...ทารน ฯ ราชปรคคหภตานต ร โ สนตกภตาน ฯ อคคทาเหน วา ฯ เป ฯ ปรทธนาทนา๒ วาต ปทตตย วปตตต ปเท กรณ ตตยาวเสสน วา ฯ โคปรจ อททาลโก๓ จ ราชนเตปรจ หตถสาลา จ โคปร...สาลาโย ฯ ๑. ทารคเหคณโกต สวณณนา ปาล ฯ ๒. ...รนธนทนาต วรณนาปาโ ฯ ๓. อทาน อฏฏาลโกต วลชยต ฯ

[ปา.๗๗ ฯ ส.๓๔๗.๓๔๘]

Page 287: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 286

[๓๗๖] อสสรยมตตายาต ปมาณภตอสสรเยน ฯ อสสรานนต ปท อาลปนนต ปเท สมพนโธ ฯ นจ...ปนนต นจฏาเน ตปรสสส อาลปน ฯ อปสทโท อปปกต อเปกขต ฯ ตสมนต ทารโคปกปรเส ฯ อสสาปกโตว อสสาย อภภโต เอว ฯ โส พราหมโณ สตวา อต มนสกตวา อาณาเปส ฯ ร โต ปท วจนนต ปเท สมพนโธ ฯ สตวาต ปท อาณาเปสต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปกโกสาหต วจน ร า ยสมา น วตต ฯ นนต ทารโคปก พนธนต ปเท กมม ฯ อตต มนสกตวา ฯ พนธ อาณาเปส กาเรส ฯ [๓๗๗] อททสา ฯ เป ฯ นโยต อท อทธรตวา ปตปท ฯ โส ธนโย ตวา อต จนเตตวา ตทา น ทารโคปก อหเมว โมเจสสาม อต มนสกตวา นจจกาล ตสส ทารโคปกสส ปวตต สณนโตเยว วจรต อต๑ ตสมา ฯ เป ฯ อททส ฯ อหนต ปท ห ามต ปเท กมม ฯ ชเนน ห าม ฯ องฆ ฯ เป ฯ เอตถ วจเน องฆาต นปาโต โจทนตเถ วตตต ฯ วตตมตถ ปากฏ กาต อภสตโต ฯ เป ฯ น สรสต วตต โหตต วตต ฯ ย วาจ ฯ ปาลย ปน ภาสตา ภาสตวาต จ ปาา ทสสนต ฯ ภาสตาต ปท ตวนต ปทสส วเสสน ฯ ภาสตวาต ปท สรตต ๑. อย วณณนาปาโ น ทสสต ฯ

[ปา.๗๗...๘๐ ฯ ส.๓๔๘.๓๔๙]

Page 288: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 287

ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ภาสตนตป อตถ โส น ยชชต ฯ ธมมเภรนต ปราณสภาวสงขาตธมมเภร ฯ ต วจน สนธาย เอส เถโร วทต ฯ ย ตณกฏโทก ฯ อปรคคหต อรกขต ฯ ทเปต าเปต ฯ [๓๗๘] โลเมน ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ มตโตสต มตโต อส ฯ อรหนตทธโช อรหนตาน ธช ธารโก ปคคโล สพภ สปปรเสห อวชฌรโป อวชฌสภาโว ฯ เอฬโก วย ว ปรส อาคมม มตโต ตว อมนา ปพพชชาลงคโลเมน มตโต อสต โยชนา ฯ [๓๗๙] ปรสตต ปรสาย ฯ วจน สตวา ฯ อวสททสส ววรณ อวชานนตาต ฯ ต เถร ฯ ฌายนตต ปทสส ววรณ โอโลเกนตต ฯ อวสทโท อวชานนวาจโก ฌา โอโลกเน ฯ ลามกโต วา จนเตนตต วจเนน อวสทโท ลามกวาจโก ฌา จนตายนต าเปต ฯ ตสส เถรสส ฯ สพพตถ าเน ฯ เอตถาต อชฌายนตตอาทวจเน ฯ ปทานนต ปท โยชนาต ปเท สมพนโธ ฯ อโต านโต ฯ ปรปต ปท อาคต อต ปเท อาธาโร ฯ ตตถ ตตถ าเน ฯ ตตถาต ปเทส ฯ ร โ ...อาทมห วจเน วนจฉโย ฯ อทนน อาทยสสต อต อย อตโถ อชฌายนตโถ ภกขโน เถยยกมมนนทนตโถ น ทารวเสสนตโถ ฯ อทนนนต ปท อาทยสสตต ปทสส กรยาวเสสน ฯ อตต เอว ฯ [ปา.๘๐.๘๑ ฯ ส.๓๔๙.๓๕๐]

Page 289: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 288

อสมมยหนเตหต ปท เวทตพโพต ปเท กตตา ฯ [๓๘๐] อตต ปท ชานาตต ปเท อากาโร ฯ เอวนต ชานเน ฯ เตนาต ตสมา ฯ อสส ภควโต สมปทาน ฯ วตตาโร ชนา วจ ภาสเน ฯ เอกภกขสสาป สลสวโร นาม ฯ ต นาม สล ฯ ตโตต ตทา ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ สกขาปเท สสนทตวา๑ ป ตเต ฯ ปรสนตก ตณสลากมตตมป ปพพชเตน เยน ยสมา น คเหตพพ ตสมา ภควา ปพพชต กสมา น นาเสสสต อต เอว วตตาโร ชนา โหนตต สมพนโธ ฯ ตตถาต มาคโธตอาทปเทส ฯ เอตถาต กตตเถน น โขตอาทวจเน ฯ โส จ โข ปาโท โปรา ฯ เป ฯ วเสน เวทตพโพ น อตเรส...ทน กหาปณสส วเสน เวทตพโพต สมพนโธ ฯ กสมา ปน โส ยถาวตตปาโท คหโตต อาห เตนาตอาท ฯ สพพพทธาน หต ทพหกรณ ฯ อน โอนนตป จ เทว ปาา ฯ อตรตตนต อธก ฯ อปสทโท อ พทเธ อเปกขต ฯ [๓๘๑] อตตรวนจฉยฏกาย ปน มสสกกหาปโณเยว นลกหาปโณ ฯ ตตเถว ห โปราณสตถวหตลกขณ ทสสต ฯ ปจมาสา สวณณสส ตถา รชตสส ทสมาสา ตมพสสาต เอเต วสตมาเส มสเสตวา พนธตถาย วหมตต โลห ปกขปตวา อกขราน๒ จ หตถปาทานนม ตรจ รป ทสเสตวา กโต ๑. สสนเทตวาต เยภยเยน วลชยต ฯ ๒. อกขรานตป ทสสต ฯ

[ปา.๘๑.๘๒ ฯ ส.๓๕๐...๓๕๒]

Page 290: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 289

นทโทสตตา นลกหาปโณ นาม โหต ฯ โหนต เจตถ เหมรชตตมเพห สตเถ นททฏลกขณ อหาเปตวา กโต วส- มาโส นลกหาปโณ ฯ เหมปาท สชฌปาท ตมพปาททวย ห โส มสเสตวา รปมปเปตวา กาต สตเถ สทสสโต เอโลต วจจเต โทโส นทโทสตตา ตถารโต๑

ตสส ปาโท สวณณสส วสวหคฆนามโก ฯ ยสม ปน ปเทเส โส น วตตต กหาปโณ วสโสวณณวหคฆ ตปปาทคฆนต เวทย วสโสวณณวหคฆ เถเนนตา ภกขโว ตโต จวนต สาม คณา อจจาห วนย โนต วาจสสรนามกาจรเยน วตต ฯ [๓๘๒] มลจเฉทวเสนาต๒ ปท กตวาต ปเท ตตยาวเสสน กตวาต ปท ป ตเตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อปรป รช... วตถ ฯ ตสส วตถสส อปปตตทปนตถ อปปตต าปนตถ เอวจท ฯ เป ฯ โหตต เอต วจน ธมมสงคาหกตเถเรห วตต ฯ ตสส วจนสส ฯ ยถา จ อธ สกขาปเท ตสส อตโถ จ อนปป ตตสมพนโธ จ ฯ เป ฯ เวทตพโพ เอว อโต ๑. ตเถรโตตป ทสสต ฯ ๒. มลจเฉชช...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๒ ฯ ส.๓๕๒]

Page 291: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 290

สกขาปทโต ปเรส๑ ...ปเทส ตสส อตโถ จ ฯ เป ฯ เวทตพโพต สมพนโธ ฯ ย ย หตอาท ทฬหกรณ ฯ ย ย วจน ฯ ปพเพ วตตวจนสส วชชนเหต าเปนโต อาห ยท หตอาท ฯ วตโต นโย ยสส ต วตตนย ฯ อนตนต ปรโยสาน ฯ ต หต ห สจจ ต ตตถ วจจตต ปเท กมม ฯ ตตถ ตตเถ ฯ ตโต ภณฑกโต ฯ เตส อปสสนตานนต เตส รชเกส อปสสนเตส ฯ [๓๘๓] คาโม ฯ เป ฯ มาท วจน ภควตา วตต ฯ ตตถาต เอกกฏกคามาทส นทธารณ ฯ ตตถาต วา เอกกฏโกป คาโมตอาทวจเน วนจฉโย ฯ เอกา เอว กฏ เอก เคห นาม ฯ เสยยถาป มลยชนปเทต มลยชนปเท วย ฯ ยถา ลงกาทเป มลยชนปเท เอกา เอว กฏ เอก เคห นาม เอว เอกา เอว กฏ เอก เคหนต อธปปาโย ฯ อย คาโม ฯ ปเรต(๒) ทวกฏกาทโย อ เ คามา ฯ อภาเวนาต ปท ปรคคหภโตต ปเท เหต ฯ ยโต วา คามโต อปปกกนตาต ปเท อปาทาน ฯ โส คาโม อมนสโส นามาต สมพนโธ ฯ นสาทน ปตฏาปน ปเวสน นสาโท คนน วย นสาโท เอตสสาต โคนสาท ฯ นเวสยตต นวฏโ ฯ โคนสาท จ โส นวฏโ จาต โคนสาทนวฏโ ฯ ๑. ๒. ปร อปเร อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๒...๘๔ ฯ ส.๓๕๒.๓๕๓]

Page 292: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 291

อนวสตวาต ปท กตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ชงฆ... ตถาทสต นทธารณ ฯ โย โกจ สตโถ ฯ [๓๘๔] อน...สเสวาต อนราธปรสส อว ฯ อภ...เยนาต อภธมเม อาคตนเยน ฯ อร สงเขปนต อร นต คณน ฯ ยสส ปน คามสส เอโก อนทขโล ฯ ตสส วา คามสส ฯ วาสทโท เวมชฌา วาต โยเชตพโพ ฯ วาสทโท อนทขเลต อเปกขต ฯ ยตร หต คาเม ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ตตราต คาเม ฯ พาห พาห เลฑฑ เลณฑ๑ สปปปาโต สปปปาโตต จ เทว ปาา ฯ อปรกขตตสส ฯ เป ฯ เลฑฑปาตาต เอตถ ปน วจเน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ มหาปจจรยป วตตวจน ตาทสเมว ฯ [๓๘๕] มหาอฏกถายนต ปท เปตวา วตตนต ปททวเย อาธาโร ฯ มาตคาเมเนวาต ปท ขตตสสาต ปเท กตตา ฯ เปตวาต ปท กต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตโตต เลฑฑปาตพ- ภนตรโต ฯ อท มหาอฏกถาย วตตวจน เอตถ อปรกขตตสส ฯ เป ฯ เลฑฑปาโตต เอตถ๒ วจเน ปมาณ ฯ เอตถ าเน ฯ สพพตถ าเน ทฏพโพต ปเท อาธาโร ฯ [๓๘๖] ปาลย หตอาท วรทธาการทสสนตถ ฯ อต ปจฉา ฯ ปรหาโร ปณฑเตน วจจเต ฯ เอตถาต ปาลย ฯ โส จ ๑. อทาน เลฑฑ อต สนนฏาน ตสมา สพพตถ ตถา ปรวตตสสาม ฯ ๒. อตเรกมท ฯ

[ปา.๘๔ ฯ ส.๓๕๓..๓๕๕]

Page 293: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 292

อธปปาโย ฯ อฏกถาจรยานเมวาต ปท วทโตต ปเท สมปทาน ฯ ฆรปจาเร ตสสาต อมนา ฆรปจาโร นาม ตสม ฆรปจาเร ตสส มชฌมสส ฯ เป ฯ คามปจาโร นามาต เหฏา วตตวจน ทสเสต ฯ อตต เอว ฯ เสสมป๑ คามปจารลกขณ ปณฑเตน คเหตพพ ฯ อธ สกขาปเท ฯ ตตราต๒ ตสม ทวเธ คาเม นทธารณ ฯ อวตวาต ปท วตตนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปพเพต ปรกขตตคาเม ฯ อตต ตสมา ฯ ตตถาต ฆรปจาเร ฯ โย ปน อาจรโย วทต ฯ ตสสาต ปท เลฑฑปาตเยวาต ปเท สมพนโธ ฯ ตสส อาจรยสส อาปชชตต ปเท สมปทาน ฯ ตโตต ตสมา ฯ เอตถาต ฆรปจารคามปจาเร วนจฉโยต ปเท อาธาโร ฯ คามปปเวสนาทสต ปท เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ วตตนเยเนวาต ตสม ฆรปจาเร ตสสาตอาทนา วตตนเยน ฯ เอตถาต อทนนา- ทานสกขาปเท ฯ อสสาต คามสส ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๓๘๗] อภธมเมต สตปปฏานวภงเค ฯ นกขมตวา พห- อนทขลาต อนทขลโต พห นกขมตวา ต ย าน สพพ เอต าน อร นต วจน ภควตา วตต ฯ ตนต เสนาสน ฯ ปฏายาต ปท ปจธนสต อต ปทสส วเสสน ฯ อาจรยธนนาต ปท ปจธนสตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอวนต ปาลย วตตนเยน ฯ ภควตาต ปท ทสสตาต ปเท กตตา ฯ อตต ปท ปจาต ปทสส ๑. ๒. สนเตป ตตถาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๔ ฯ ส.๓๕๕.๓๕๖]

Page 294: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 293

สรป ฯ อวหรนตสสาต คณหนตสส ฯ [๓๘๘] อตถทสสนตถนต อตถสส าปนตถ ฯ ตตถาต อทนนนตอาทวจเน วนจฉโย ฯ อธ ปน สกขาปเท ยงกจ ฯ เป ฯ ภณฑ อทนนนต วจจตต สมพนโธ ฯ ตเทต ภณฑ ทนนนต ปเท กมม ฯ สามเกหต ปท น ทนนนต ปเท กตตา ฯ ต ภณฑ ฯ อนเปกขตายาต ปท อปรจจตตนต ปเท ตตยา- วเสสน ฯ ตณหามมตเตนาต ตณหาวเสน มม ธน อต ภาเวน ฯ มมายตตตาต มม ธนนต คหตภาวโต ฯ [๓๘๙] เถยยสงขาตนต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ เถเนตต เถโน ฯ ภวนต พทธสททา เอเตนาต ภาโว ฯ อวหรต คณหาต เอเตนาต อวหรณ อวหรณ จ ต จตตจาต อว...จตต ฯ เอตนต เถยยนต วจน ฯ สงขาสททสเสว ตกาเรน วฑเฒตวา วตตตตา สงขา สงขาตนต อตถโต เอกนต วตต ฯ อตถโต เอกนต ปทตถโต เอก ฯ ภาวโต สงขายต อปฏายตต สงขา สงขา เอว สงขาต ฯ ส า นทาน การณ เอเตสนต ส านทานา ฯ สตตาน สสาเร ปปเจนต จรายนตต ปปจา ตณหามานทฏ โย ปปจา เอว สงขา ปปจสงขา ฯ เถยยจตตสงขาโตต เถยยจตโตต กถโต ฯ เถยยสงขาเตน [ปา.๘๔ ฯ ส.๓๕๖.๓๕๗]

Page 295: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 294

เถยยภตจตตโกฏาเสน อต อตถโต ปณฑเตน ทฏพพ ฯ ทฏพพนต ปท ภาววาจก ฯ ยท เอว อตโถ โหต อถ กสมา เอตสส วภงเค เถยยจตโต อวหรณจตโตต วตตนต อาห โย จาตอาท ฯ พยชน อนาทยตวาต พยชเน อาทร อกตวา สททตถมนเปกขตวาต อธปปาโย ฯ อนาทยตวาตป อตถ ฯ อตถเมวาต อธปปายเมว ฯ อสสาต เถยยสงขาตนต ปทสส ฯ [๓๙๐] เอตถ ปน วจเน วชชมาน ปมปท ฯ ทตยปท ฯ เป ฯ วเสน วตต ฯ เอตถ อาทเยยยาตอาทวจเน โยชนา ฯ เอกภณฑวเสน จ โยชนา สว...เนว ลพภต นานาภณฑ- วเสน โยชนา สว...เกน ลพภตต สมพนโธ ฯ ตตถาต เอกภณฑนานาภณฑวเสน โยชนาส นทธารณ ฯ นานาภณฑ- วเสน โยชนา ตาว ปฐม เอว วจจมานนเยน ปณฑเตน เวทตพพา ฯ อาทเยยยาต ปน ฯ อารามนต ปปผารามผลาราม ฯ อภยชตต ปรสนตก มม สนตโก อยนต มสา ภณตวา อภยชต โจเทต อฏฏ กโรตต อตโถ ฯ สมปชานมสาวาเทป อทนนาทานสส ปพพปปโยคตตา ทกกฏนต๑ อาปตต ทกกฏสสาต ทกกฏสงขาตา อาปตต ภเวยยาต อตโถ อถวา ทกกฏส- ๑. อโต ปร อาหาต วา วตตนต วา ภวตพพ ฯ

[ปา.๘๔ ฯ ส.๓๕๘.๓๕๙]

Page 296: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 295

ตสส วตกกมสส อาปชชนนต อตโถ ฯ เอส นโย อาปตต ถลลจจยสสาตอาทสป ฯ สามกสส วมต อปปาเทตต อารามส- สามกสส สสย ชเนต ฯ ธร นกขปตต อสสาห เปต ฯ อ สส ภณฑ หรนโตต เวตตเนน วา มตตภาเวน วา อ สส ภณฑ หรนโต ฯ สเส ภารนต สเส ต ภาร อามสตต ปเท กมม ฯ อปนกขตต ภณฑนต สงโคปนตถาย อตตโน หตเถ ปเรห ปต ภณฑ นาห คณหามต สมพนโธ ฯ อตตตเถ เจต วตตมานวจน น คเหสนต อตโถ ฯ สหภรฑหารก เนสสามต สหภณฑหารก ภณฑ เนสสามต จนเตตวา ฯ สงกาเมตต อตกกาเมต ฯ ถลฏนต ถเล นกขตต ฯ านาต ตฏานโต ฯ เอตถาต อาทเยยยาตอาทวจเน ฯ เอกภณฑวเสน ปน โยชนาต สมพนโธ ฯ [๓๙๑] วณณยนเตน ปณฑเตน ทสเสตพพาต ปเท กตตา ฯ เอว วณณน ปน ก ปโยชนนต อาห เอวนตอาท ฯ ห สจจ ฯ วณณยนเตนาต๑ ปท สวณณตนต ปเท กตตา ฯ สพพอฏกถาน อากลาทภาว าเปต อมสมจาตอาท วตต ฯ าเนต ปท สพพ...กถาต ปเท อาธาโร ฯ ทว เยโย วนจฉโย เอตาสต ทว เยยวนจฉโย ฯ ตถา หตอาท ทฬหกรณ ฯ สพพ...ถาสต นทธารณ ฯ ยาน ตาน อวหารงคาน ภควตา วตตานต สมพนโธ ฯ ๑. วณณยตาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๔ ฯ ส.๓๕๘.๓๕๙]

Page 297: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 296

ปาลยนต ปท วตตานต ปเท อาธาโร ฯ นเยนาต ปรโต วจจมานนเยน ฯ ตานป อวหารงคาน คเหตวาต ปเท กมม ฯ ปสทโท น เกวล มขยปจก คเหตวา ปจกนต ทสสตนต าเปต ฯ อาคเตหต ปรโต ปาลย อาคเตห อวหารงเคต ฯ เทว ปจกานต ปรปรคคหตจ โหต ปรปรคคหตส จ ครโก จ โหต ปรกขาโร ปจมาสโก วา อตเรกปจ- มาสโก วา เถยยจตตจ ปจจปฏ ต โหต อามสต อาปตต ทกกฏสส ผนทาเปต อาปตต ถลลจจยสส านา จาเวต อาปตต ปาราชกสสาต เอก ฉห อากาเรห อาทยนตสส๑

อาปตต ปาราชกสส น จ สส น จ วสสาสคคาห น จ ตาวกาลก ครโก จ โหต ปรกขาโร ปจมาสโก วา อตเรกปจมาสโก วา เถยยจตตจ ปจจปฏ ต โหต อามสต อาปตต ทกกฏสส ผนทาเปต อาปตต ถลลจจยสส าเน จาเวต อาปตต ปาราชกสสาต เอว วตเตส ฉปปเทส เอก อปเนตวา อวเสสาน ปจปทาน เอก ปจกนต เอกนต เทว ฯ เอตาน เทว ปจกาน มขยปจกาน นาม น โหนตต าเปต อาห เอตานตอาท ฯ เอตาน เทว ปจกาน ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ ยตถ หต ทฬหกรณ ฯ ยตถาต ยสม ฉหากาเรห อทนน อาทยนตสสาต ปาล ฯ

[ ปา. ๘๔ ฯ ส. ๓๕๙ ]

Page 298: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 297

ปจเก ฯ ปจหากาเรหตอาทส ปน เอเกเกน ปเทน อวหาโร น สชฌตต าเปนโต อาห เอตถ ปนาตอาท ฯ เอโกเยว อวหาโร สชฌต ฯ ตตถาต อาทเยยยาตอาทส ฉปปเทส ฯ เตสป น สพเพสนต สพเพส เตสป ปจกาน อตโถ อาจรเยห น ปกาสโต ฯ [๓๙๒] ปจปจกาน สรป าเปนโต อาห ปจาต- อาท ฯ สว าณกาว าณกวเสน นานาวโธ ภณโฑ เอตสส ปจกสสาต นานาภณฑ ฯ ปจนน อวหาราน สมโห ปจก ปจปรมาณมสสาต วา ปจก ฯ นานาภณฑเมว ปจก นานาภณฑปจก ฯ สว าณกวเสน เอโก ภณโฑ เอตสสาต เอกภณฑ เอกภณฑเมว ปจก เอกภณฑปจก ฯ สาหตถโก เอว ปจก สาหตถกปจก ฯ ปพเพ ปวตโต ปโยโค ปพพปปโยโค ปพพปปโยโค เอว ปจก ปพพป...ปจก ฯ เถยยาย อวหรณ เถยยาวหาโร เถยยาวหาโร เอว ปจก เถยยา...จก ฯ ตตถาต ปจส ปจเกส ฯ ตาน เทว ปจกาน ฯ ย ปเนต ปท ต ปท สาธารณ ฯ ต ปท โยเชตพพ ฯ วตตนตอาท นคมน ฯ นานา... ...ปจกจ มยา วตต ฯ อทาน พยชเน อาทร อกตวา เตส อตถมตตเมว าเปนโต [ปา.๘๔ ฯ ส.๓๕๙.๓๖๐]

Page 299: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 298

ตตถ สาหตถโก นามาตอาทมาห ฯ ตตถาต สาหตถกาทส ฯ นสสคคโย นามาต ปท ลภตต ปเท กตตา ฯ อนโตสงก ฯ เป ฯ อต ปรโต วตเตน อมนา วจเนน สทธ สงเกต ...เมยยาต อท ปทโยชน ลภต ฯ จสทโท๑ น เกวล สงเกต วต- นาเมยยาต ปเทน โยชน ลภตต าเปต ฯ ตตถาต อาณาปก- อวหารเกส นทธารณ ฯ ต ภณฑ ฯ ตตถาต ปพพปปโยคาทส ฯ เถยยาวหาราทโย ปจป เต อวหาเร มย วณณยสสาม ฯ [๓๙๓] ปจเกสต ปท กสเลนาต ปเท อาธาโร ฯ ยาน านาน ฯ วจกขโณ วตถ ฯ เป ฯ ปจม อต ปจ านาน ตลยตวา อาปตตอาทก อตถ ธาเรยย เปยย ฯ อตต ปท อาหต ปเท อาธาโร ฯ [๓๙๔] ตตถาต วตถอาทส ฯ วตถอปปรกขณาการ าเปนโต อาห อวหารเกน หตอาท ฯ อวหารเกนาต ปท วตเตปต ปเท กตตา ฯ อต วจเน วตเตป ฯ สสสามเก ภณเฑ อปปรก- ขตพโพต ปเท อาธาโร ฯ เตส สามกาน ฯ กณฑสสามเกสต ลกขณวนต ฯ เอตถาต ภณฑทาเน ฯ ทปนตถนต ญาปนตถ ฯ ภาตโก จ โส ราชา จาต ภาตยราชา กการสส โย ฯ ภาตยราชสส กาโล ภาต...กาโล ฯ เตน มหาวเส มหา- ๑. อย วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๘๔ ฯ ส.๓๖๐.๓๖๑]

Page 300: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 299

นามาจรเยน วตต โส ราชา มหาทา กราชสส ภาตกตตา ทเป ภาตกราชาต ปากโฏ อโหสต ฯ มหาเจตยปชายาต ทฏคามณอภยร า กตสส มหา- เจตยสส ปชนตถ ปาวสต ปเท สมปทาน ฯ ทกขณทสโตต ปท ปาวสต ปเท อปาทาน ฯ ปณฑกาสาวนต ปตกาสาว ฯ กรตวาต เปตวา ฯ ตโตต ตทา ฯ อสสารณายาต มหาชนสส อปคมนาย ฯ วตตมานายาต ปท อโหสต ปเท ลกขณกรยา ฯ มหาชน...ฬโตต มหาชนสงโขเภน ปฬโต ฯ ต กาสาว ฯ อถาต ตทา ฯ วน...โมกโขต วนยวาจนาจรโย ฯ เตน ภกขนา คหต อต ปเท กตตา ฯ เอตโถกาโสต๑ เอตสม จวรคคหเณ โอกาโส การณ ฯ ตว ปตฏา กาต มยา สกกา ภเวยย ฯ กถา ฯ เป ฯ สสามต ภกข อาห ฯ ตห ฯ เป ฯ เกหต เถโร อาห ฯ ปจปต มหาวหารถปารามอภยครมรจ- วตตวหารเจตยครสงขาเต ปจ ฯ ตโตต ตทา ฯ น ภกข ฯ ทกข ฯ เป ฯ ภนเตต ภกข อาห ฯ เตนห ฯ เป ฯ อาเนหต เถโร อาห ฯ อาม ภนเตต ภกข อาห ฯ กหนเต ปาตตนต เถโร ปจฉ ฯ อสสาต ภเวยย ฯ ปรมสสาสนต ปรมสสาท ฯ [๓๙๕] ตสส ภณฑสส ฯ อปสทโท ปรมตถ อเปกขต ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ อนตรสมทเทต อนตร- ๑. วณณนาย เอตถ โอกาโสต อนปทวเสน ลขต ฯ

[ปา.๘๔ ฯ ส.๓๖๑...๓๖๓]

Page 301: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 300

สมททนามเทเส ฯ ตตเถวาต อนตรสมทเท ฯ อถาต ตทา ฯ ตตถาต เจตยครมห ฯ อนตร ฯ เป ฯ นตนต ภกข อาห ฯ โส เนต ฯ เป ฯ คหตนต ภกข อาห๑ ฯ เอต อท ถาลก น สนตก ฯ ตตเถว๒ เจตยครมห ฯ ตตถ มหาวหาเร น ตตร อนตรสมทเท อท ถาลก ฯ เอตถาต ถาลเก ฯ มาสก วา ...ก วา อต ภกข อาหส ฯ อตถ ฯ เป ฯ ป ตตนต เถโร ปจฉ ฯ เอว วจเน เถเรน วตเต ฯ อาณ จ คณฑกา จ อาณคณฑกา ฯ ปตน ปาโต ฯ อาณคณฑกาน ปาโต อาณคณฑกปาโต๓ ฯ [๓๙๖] ตตราต สสสามกอสสามเกส ฯ ตยา ฯ เป ฯ กตาต วนยธเรน ปจฉตพโพ ฯ ปาเทน กตา ภนเต อต สามโก อาห ฯ ก ปน ฯ เป ฯ วลเชสต วนยธโร ปจฉ ฯ สเจ วาสสามโก วทต ฯ อถาต ตทา ฯ อสสาต วาสภณฑสส ฯ ยถา จ วาสยา อคโฆ ภสสต เอว ฯ เป ฯ กจกาย วา อคโฆ ภสสต ฯ อช ฯ เป ฯ ย วาต ปทตตย อคโฆต ปเท สมพนโธ ฯ ปลา ฯ เป ฯ ณเณน วาต ปทตตย ฆสตวาต ปเท กรณ ฯ ตป ฯ เป ฯ มตเตนาป อคโฆ ภสสต ฯ อทก ฯ เป ฯ ปนมตเตนาป อคโฆ ภสสต ฯ ตณฑ ฯ เป ฯ ฉฑฑต- ๑. วตวา ฯ ๒. วณณนาปาโ เอวสททรหโต ฯ ๓. ...หโตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๔ ฯ ส.๓๖๓..๓๖๕]

Page 302: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 301

มตเตนาป อคโฆ ภสสต ฯ ตโตต ตณฑลาทโต ฯ สปป ฯ เป ฯ มตเตนาป อคโฆ ภสสต ฯ ตโตต สปปเตลาทโต ฯ วตตนเยนาต ปท ปรโภเคนาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สามเกหต ปท โอนกตนต๑ ปเท กตตา ฯ ปรโภเคนาต ปท โอน อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตนต ภณฑ ฯ อาทเยยย ฯ เป ฯ สงเกต วตนาเมยยาต ปจปทาน โยชนา สมตตา ฯ [๓๙๗] ตตถาต ยถารปนตอาทวจเน วนจฉโย ฯ ยา ยา ชาต ปกต ยสส ต ยถาชาตก ฯ ตนต ต ยถาชาตกภณฑ ฯ ตตถาต ปาทาทส ฯ ปาทารเหน ฯ เป ฯ ภณฑ ทสเสต อตเรก... อภยมป ทสเสต ฯ เย อมจจา เย๒ ราชกมารา วา ฯ กตาปราธาต ปท อมจจา ราชกมาราต ปททวยสส วเสสน ฯ กโต อปราโธ เยห เต กตาปราธา ฯ เต อมจจ- ราชกมารา ร โ อาโรเจนต อกขทสสา ฯ [๓๙๘] วภชตวาต ปท ทสเสตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ยนตนต ปท ภณฑนต ปทสส วเสสน ฯ สงเขปโต เอว น วตถารโต ฯ เอวนตป อตถ อต เอวนต โยเชตพพ ฯ ต ภณฑ ฯ ยตถ ยตถ าเน ฯ ยถา ยถา เยน เยน อากาเรน ฯ อนาคเตต ปท ปาปภกขนนต ปเท อาธาโร ฯ กสมจ โปตถเก วาสทโท อตถ โส น ยตโต ฯ เลโสกานนรนธนตถนต ๑. อน กตนต วณณนายมาคต ฯ ๒. วาสทเทน ภวตพพ ฯ

[ปา.๘๔.๘๕ ฯ ส.๓๖๕..๓๖๗]

Page 303: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 302

เลโสกาสสส ปทหนตถ ทสเสตนต ปเท สมปทาน ฯ ตถา ตถา เตน เตน อากาเรน ฯ ตสสาต นยสส ฯ [๓๙๙] ตตราต นกขตตนตอาทวจเน ฯ ต ภณฑ อาหรส- สามต สมพนโธ ฯ กถนต ปจฉา ฯ โส หต วตถาโร ฯ ห สจจ โส ภกข ตสส ภณฑสส ฯ มหนต นธาน เอเกน นหรต น สกกา ฯ นธานนต นทหนวตถ ฯ อตต จนเตตวา ฯ ทวารปทหเนต ปท อนาปตตต ปเท นมตต ฯ อ สม วา กายวจกมเม นมตต ฯ กมภาน คมนสส ฯ คมนสสาต ปท อนปกาเรต ปเท สมปทาน ฯ อนปกาเรต ปท ทวาร...เน อ สม วาต ปททวยสส วเสสน ฯ สมาคเมต สมาคเต๑ ฯ ต นธ ฯ ลทโธ สหาโย เยน โส ลทธสหาโย ฯ อสสาต ภกขสส ฯ อาหรสสามต วตวา ฯ สพพตถาต ปท หตถ...เรสต๒

ปทสส วเสสน ฯ มสาปต อปสทโท อมสาต วจน อเปกขต ฯ ต วจน ฯ น หตอาท ปมาทลขนาการ าปน ฯ ปพพปปโยเคต ปท ปาจตตยฏาเนต ปทสส วเสสน ฯ ทณฑ กรสสามต วตวา ฯ ตทตถายาต ตสส ทณฑสส อตถาย ฯ ตโตต อลลรกขจฉนทนโต ฯ ปรเยสนตานมปต อปสทโท น๓ คจฉน- ตาน ทกกฏนต าเปต ฯ เนส ภกขน เอว วตกกน ฯ วาส... ๑. อยเมว วณณนาปาโ ฯ ๒. วณณนาปาโ เอกาวจนโก โหต ฯ ๓. น เกวลนต ภวตพพ ฯ

[ปา.๘๕.๘๖ ฯ ส.๓๖๗..๓๖๙]

Page 304: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 303

ททาเลต ปท ยาจนตาต ปเท กมม ฯ ตโตต ปจฉา ฯ อากรนต โลหปปตฏานฏาน ฯ ยถา อธ ปเทเส ทกกเฏห สทธ ปาจตตยาน โหนต เอว สพพตถ ปเทเส ฯ อต เอว สพพ วจน ฯ สหาโย จ กททาโล จ ปฏกจ สหา...กาน ปรเยฏ- ตาน ปรเยสตาน สหายกททาลปฏกาน เยน โส ปร...ปฏโก ฯ ยถา อธ นธฏานคมเน อตเถยยจตตสส อนาปตต เอว สพพตถ าเน ฯ จรนหตายาต จร ปตาย ฯ [๔๐๐] อตต ปท อฏวธนต ปทสส สรป ฯ ตตถาต ตสม อฏวเธ ทกกเฏ นทธารณ ฯ อต เอว วตต อท ทกกฏ ฯ เอตถ หต ห สจจ เถยยจตโต ฯ เป ฯ ทกกฏสสาต วจเน ฯ เอตถ ปนาต๑ ตตถ ชาตก ฯ เป ฯ ฏฏสสาต วจเน ฯ ย ปน ทกกฏ ภควตา วตต ฯ ตตถาต าเน ฯ ตตถาต ปตเต ฯ ย ทกกฏ อต วตต ฯ อสสาต อเนน ภกขนา ฉนเนปต ปเท กตตา อสสาต วา ภกขสส อชชธมโมต ปเท สมพนโธ ฯ อถ ยท ขนต ขน... ปตฏาต ภกข ฯ นน จ อกปปยปว ขนนตสส ปาจตตเยน ภวตพพนต โจทน สนธายาห อกปปยาตอาท ฯ อธาต ปสขนนาธกาเร ฯ อสส ภกขสส ฯ ปตตสสาปต อปสทโท ๑. อย ปนสทโท วณณนาย นตถ ฯ

[ปา.๘๖ ฯ ส.๓๖๙..๓๗๑]

Page 305: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 304

ฉนเนปต วจน อเปกขต ฯ กตวาป อามสตวาป จาต อปสททา อ ม าเปกขา ฯ [๔๐๑] ตตราต ปาลย วตตาน ฯ ปมนตาเวตถาต เอเตส ทกกฏถลลจจเยส ปม ทกกฏ ตาว เวทตพพนต สมพนโธ ฯ ทฏกตนตมสส๑ ววรณ สตถารา ฯ เป ฯ กตนต ฯ สตถาราต ปท วตต อต ปเท กตตา ฯ กรณ กต ฯ ทฏ กตนตมสส๒

ววรณ วรปา สา กรยาต ฯ อต เอวป การเณน ฯ ย ทกกฏ อต มยา วตต ตว ต ทกกฏ ยถากถ เอกนเตน สโณห ยจ ทกกฏ อปรทธ วรทธจ ขลต ยถา มนสโส อาว วา ยท วา รโห ย ปาป กเร ปณฑตา ต ปาป ทกกฏนต ปเวทนต เอวมทมป ลามกภาเวน ปาป เตน ตสมา เอต ทกกฏนต ปณฑเตน วจจตต โยชนา ฯ [๔๐๒] ตนต กมม ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ เอตถาต ถลลจจยนต ปเท ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อจจเยสต นทธารณ ฯ เตน ถลลจจเยน ฯ เอกสส ภกขโน มเล สนตเก ต อจจย ภกข เทเสต โย ภกข ต อจจย ปฏคคณหต เตน อจจเยน สโม อจจโย นตถ เตน ตสมา เอต อจจย ถลลจจย อต ปณฑเตน วจจต ฯ ๑. เอตถ ฐาเน ทฏ กตนต วณณนาปาโ ฯ ๒. เอตถ ปน ทฏ กตนต ฯ

[ปา.๘๖ ฯ ส.๓๗๒.๓๗๓]

Page 306: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 305

[๔๐๓] เอตถาต ผนทาปเน ฯ โอกกนเตนาต ปท อาปนนาต ปเท กตตา ฯ สหปปโยเคห ปท ทกกฏานต ปเท อาธาโร ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ ตตถ ชา...จเฉทเนต นมตต ฯ ขนเน พหกานป ทกกฏาน วยหน ปตวา ปฏปปสมภนตตอาท โยเชตพพ ฯ ปสขนนาทสต ปท อปปนเนต ปเท อาธาโร ฯ เอสา ปรมาปตตปปฏปปสสทธ จ นาม อาคตาต สมพนโธ ฯ เอสา ปรมาปตตปปฏปปสทสธ ปณฑเตน คเหตพพา ฯ [๔๐๔] เอตถาต านา จาเวตต วจเน ฯ อนเตนาต ปท ผฏ อต ปเท กตตา ฯ ผฏโกาสนต ปท อตกกาเมตต ปเท กมม ฯ ปรนเตนาต๑ ปท อตกกาเมตต ปเท การต- กมม ฯ ตเถวาต มขวฏฏยเมว ฯ กมภมขวฏฏย ตตเถวาตป ปาโ ตตเถว กมภมข- วฏฏยนต โยเชตพพ ฯ โส ปาโ น ยตตตโร ฯ มขวฏฏยาต การตกมม ฯ กมภยาต ปท จาวนนต ปเท สมพนโธ ฯ ยท ปน เปนต ฯ พทธาต กมภมขวฏฏพทธา ฯ ตตถาต เอกขาณเก พทธกมภอาทส นทธารณ ฯ พทธกมภยาต ปท ขาณกนต ปเท สมพนโธ ฯ ตโตต ปจฉา ฯ กมภ๒

๑. ปารมนเตนาต วณณนาปาโ ฯ ๒. กมภสทโท อตถลงคโกปเวสตนต ปเทน น สเมต ฯ

[ปา.๘๖ ฯ ส.๓๗๓..๓๗๕]

Page 307: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 306

ปเวสต โหต ฯ เอตถาต มเล ปเวสตกมภยาธกาเร ฯ เสส วจน วตตนเยเนว เวทตพพนต สมพนโธ ฯ วตตนยเมวาตป อตถ ฯ เกจ ชนา ฯ อตต อต จนเตตวา ฯ ฉนทโต วาต ฉนทนตสส เอว ภกขสส ฯ กมภ คตา ฯ ฉนทโต วาตป อตถ โสเยว อตโถ ฯ ลถตวาต ปท คตาต ปเท ปพพกาล- กรยา ฯ โส จ ภกข อต มนสกตวา ฉนทต ฯ ตนต กมภ ฯ ชาตกนต ชาตกรกขาท ฯ ตนต สมเป ชาตรกขาท ฯ [๔๐๕] เอตถาต ปาลย ฯ ผนทาเปตต เอตถ วจเน วจจต ฯ อวพยหนโต อปพย...หนโตตป เทว ปาา ฯ อปสทโท ยาว เอกาพทธนตอาทนา วตตปคคล อเปกขต ฯ เอว กตวาต เอกาพทธภาวจฉนท กตวา ฯ ภาชเน อนหเฏป ฯ มฏ วา ฉนทตต เอตถ วจเน ฉนทต นามาต ปเท อาธาโร ฯ [๔๐๖] เอตนต สตตารฬหนต วจน ฯ ปามงคาทนต กฏป- ปสาธนาทน ฯ เอตเถวาต ปามงคาทส ฯ เอเตส สตตารฬห- ภณฑาทส นทธารณ ฯ ฆสนโต...เอตถ ปน วจเน วนจฉโย ฯ กมภยาต ปท อปรต ปเท สมพนโธ ฯ อปรต ปท ปตนต ปเท อาธาโร ฯ ปต วา ภณฑ นหรนตสสาต๑

ปเท กมม ฯ โกฏนต ปท กตวาต ปเท กมม ฯ พนเธต ปท กตวาต ปเท อาธาโร ฯ ย ปน ภณฑ ปต ตสส ๑. ฆสนตสส นหรโตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๖ ฯ ส.๓๗๕..๓๗๗]

Page 308: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 307

ภณฑสส านนต ปเท สมพนโธ ฯ อตตนาต ภณฑสงขาเตน อตตนา ผฏ อต ปเท กตตา ฯ ผฏโกาโส วาต ผฏโกาโส เอว ฯ ตนต ภณฑ ฯ เกสคคมตเตต ปท มตเตต ปเท ลกขณวนต มตเตต ลกขณกรยา ฯ กมภยาต ปท เหฏ ม- โกกยาต ปเท สมพนโธ ฯ กมภยาต วา อทธรนตสสาต ปเท กมม ฯ ปรปณณาย วา อนาย วาต ปททวย กภยาต ปทสส วเสสน ฯ อทธรนตสส ปาราชก ฯ เหฏ มโกฏยาต ปท มตต อต ปเท สมพนโธ ฯ ปตฏ ...มตตมตเต สต ฯ ปามงคาทน จาต จสทโท จาเลนตสส จ นหรนตสส จาต โยเชตพโพ ฯ ตสสาต ภณฑสส ฯ ตนต มหาอฏกถาวตตวจน ฯ อตรนต สงเขปฏกถาทส วตตวจน วตตนต ปเท กมม ฯ อากาสคตนต อากาสเมว ฯ อกโรนตสสาต ปท เวกนเยนาต ปเท สมพนโธ ฯ ต สง- เขปฏกถาทส วตตวจน ฯ เหต าเปต วนยวนจฉเย หต- อาทนา ฯ วจนโต จาต ปท เวทตพพนต ปเท าปกเหต ฯ จสทโท...วนจฉเย หตอาทเหต อเปกขต ฯ วจนโตเปตนตป อตถ ฯ ยถา เยน ปกาเรน สพพา กมภ อนโตกมภย ตสส ภณฑสส าน น โหต เอต สงเขปฏกถาทวจน ตถา ปณฑเตน เวทตพพนต สมพนโธ ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๔๐๗] สปปอาทสต นทธารณ ฯ อปปลทณโฑ จ เวฬนาฬ [ปา.๘๖.๘๗ ฯ ส.๓๗๗.๓๗๘]

Page 309: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 308

จ นโฬ๑ จ อปปล...นฬา ฯ พนเธต ปท ปทหตมตเตต ปเท อาธาโร ฯ อตต ปท อย วภาโคต ปทสส สรป ฯ สพพมป ต วจน ภชต ตสมา มหาปจจรยาทส สทสสตเมว ฯ เอกาพทเธ เอส นโย ฯ ตมห ปโยเค ฯ สปปอาท มหคฆ อถ โหต ฯ สปปกายปต ปท คเหตนต ปเท กรณ ฯ อปสทโท หตถาท อเปกขต ฯ อจฉ ...เมวาต ปสนน เตลสทส มธ วา ผาณต วาต๒ ปททวยสส วเสสน ฯ สปป วา ฯ เป ฯ ผาณต วาต จตปปท ปเวเสตต ปเท กมม ฯ เตส สปปอาทน อจฉตาย ปสนนตาย ฯ อตต ตสมา ฯ กกกจเจ อปปนเน มธผาณต เอกาพทธเมว หตวา อตตโน ภาชนโต ปฏนหรต สกโกต อาหรต๓ เอต มธผาณต มขวฏฏยา นกขมตวา ภาชเน ปวฏป รกขต กสมา พาหเรน มธผาณเตน สทธ เอกา- พทธตตา ภาชเน ปวฏมธผาณตสสาต สมพนโธ ฯ [๔๐๘] กมภยาต ปท ปกขปตต ปเท อาธาโร ฯ สปป วา เตล วาต ปททวย ปวนกนต ปเท กมม ฯ อากรสสนตต ปก- ขปสสนต ฯ ต ภณฑ เจ ปวต ฯ ตตถาต กมภย ฯ ต ปน วจน วรชฌต ฯ ตตเถวาต มหาอฏกถาย วนจฉเยนาต ปเท อาธาโร ฯ สกขตฬาเกต ปท สกขมาตกายาต ปเท อาธาโร ฯ ๑. นฬนาฬต วณณนาปาโ ฯ ๒. วณณนาย สมาสปทวเสน อาคต ฯ ๓. ปมาท- ลขตมท อตเรก วา ฯ

[ปา.๘๗ ฯ ส.๓๗๘.๓๗๙]

Page 310: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 309

สกขมาตกายาต ปท อชกรณ อต ปเท กมม ฯ เอตถาต ยงกจภณฑสส ปกขปเน ฯ ตสสาต ปจมาสกคฆนกเตล ปตภณฑสส อทธาเรต ปเท กมม ฯ อทธรณ อทธาโร ฯ รตตกมภยาต ปท เปตวาต ปเท อาธาโร ฯ เปตวาต ปท ภโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตตถาต รตตกมภย ฯ อากณเณต ปท ภโตต ปเท ลกขณกรยา ฯ อต มนสกาเรน ฯ เตลปตนต เตลปวนก ฯ ทาตพพนต เทยย ภณฑจ ต เทยยจาต ภณฑเทยย ฯ อสส ภกขสส ฯ ตตร จาต๑ กมภย ฯ อย ภกข ฯ อากรตต อ โ ปกขปต ฯ อต วตวา ฯ อากรสตป อตถ ฯ [๔๐๙] เตล คเลตกาโม ว๒ ภกข อาวชต ฯ ปาทคฆนเก เตเล ฯ เตล สวตวา คมสสต อต มนสกาเรน ชชชร กโรต ฯ เถยย ฯ เป ฯ เวมฏ วา สวตวา คมสสตต ปาทคฆนเก สวตวา คเต ปาราชกนต สมพนโธ ฯ อท ปน วจน สม- โมหฏาน สมโมหสส การณ ฯ เอตถาต โอมฏนตอาทวจเน ฯ ตตถาต โอมฏาทส ฯ โอมฏสสาต ปท อพภนตรนตโตต ปเท สมพนโธ ฯ ตโต อพภนตรนตโต คลตมตตเมว เตล ฯ ต หต ห สจจ ต เตล ฯ ต ปน อฏกถาส วตตวจน ฯ อนโต จ ฯ เป ฯ กตจฉทเท สต ฯ ปฏายาต ปท กเตต ปเท วเสสน ฯ อนโต ๑. วณณนาย ปสทโท โหต ฯ ๒. อย วณณนาย นตถ ฯ

[ปา.๘๗ ฯ ส.๓๗๙..๓๘๑]

Page 311: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 310

ปฏาย กเต ปน ฉทเท สต พาหรนเตน กาเรตพโพ พห ปฏาย กเต ฉทเท สต อพภน... ...ตพโพต สมพนโธ ฯ เอตถาต เวมชฌจฉทเท ฯ อต มนสกตวา ฯ อาธารณนตป อตถ ฯ กมภยา วฏฏตวา๑

คตาย ฯ อฏกถาสต นทธารณ ฯ กตถจ อฏกถาย ฯ อปสทโท น เกวล ภณฑเทยย โหตต ลขตนต าเปต ฯ ตโตต กมภโต ฯ อต มนสกตวา ฯ ทพพทธนต ทฏ พทธ ฯ ทฏปตนต ทฏ ปต ฯ ปตนกนต ปท กโรนตสสาต ปเท กมม ฯ ตถาต ทพพนธกรณาทนา ฯ กฏ วา ปาสาณ วา กโรต ฯ ต กฏปาสาณ ฯ อทก วฏเฏตวา อาคมสสต๒ ฯ อตต มนสกาเรน กโรตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ สกขมาตกายาต ปท อาคเตต ปเท อาธาโร ฯ อชกตายาต ปท สกขมาตกายาต ปทสส วเสสน อถวา อชกตายาต ลกขณกรยา ฯ ตสสาต านา จาวนปปโยคสส ฯ [๔๑๐] ตตเถว...อาทสต ปท วตตนต ปเท อาธาโร ฯ ภนทต ฯ เป ฯ ภณฑเทยย อต วจน อฏกถาย ตาว วตต ฯ ตตถาต จตส เภทนจฉฑฑนชฌาปนอปรโภคกรเณส นทธารณ ฯ ห สจจ ต ปรมทวย ฯ เอตถาต เอตสม มหาอฏกถาย ๑. วฏเฏตวาต วณณนาปาโ ฯ ๒. วณณนาปาโ อาอปสคครหโต ฯ

[ปา.๘๗ ฯ ส.๓๘๑.๓๘๒]

Page 312: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 311

วตเต อตเถ ฯ อฏกถาย านา ฯ เป ฯ ทกกฏนต อท วจน วตต ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ ปาลย ทกกฏนต วจนสส วตตตตา ปรมทวเย ปาราชกนต อท อยตต อต มต เจ ยท ตมหาก สยา ฯ ปรมทวเย ปาราชกนต อท อยตต น ห สจจ ปาลย เถยยจตตปกเข ภนทต วาต ปทสส อทเกน สภนทต อต อตโถ ฉฑเฑต วาต ปทสส ตตถ ฯ เป ฯ อต อตโถ คเหตพโพ เอว วตตนเยน เอเก อาจรยา วทนตต สมพนโธ ฯ เอตถาต ภนทต วา ฉฑเฑต วาต ปททวเย ฯ อจจาเวต- กาโม จาต๑ เถยยจตเตน อจจาเวตกาโม ฯ จสทโท านา จาเวตกาม อเปกขต ฯ ย วา ปน วตถ เอตถ กมภย ภกขนา ปกขตต๒ ต วตถ ฯ ตตถาต กมภย ฯ เตล สามเกน ฉฑฑยต ฯ เอว หต ห สจจ เอว อตเถ ปณฑเตน กถยมาเน ฯ ภมมฏกถา สมตตา ฯ [๔๑๑] ถลฏเ วนจฉโย ฯ ตนต ภณฑ ฯ อนโตกมภยนต ปท กรณ. เฉทนาต ปเท อาธาโร ฯ ภาชนคตกรณจ มฏ จเฉทนจ ภาชน...ทน ภาชน... มฏ จเฉทเน วตโต วนจฉโย ภาชน...วนจฉโย ฯ สเลส- ๑. วณณนาย วสทโท โหต ฯ ๒. ปตถนนนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๗ ฯ ส.๓๘๒.๓๘๓]

Page 313: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 312

นยยาสาทปกกมธผาณเต วตโต วนจฉโย สเลส...นจฉโย๑ ฯ สเจ ถลฏ ภณฑ ครก โหต ภารพทธ ฯ เป ฯ ฆฏาท วา สเจ โหตต สมพนโธ ฯ ภารพทธนต ปท โลห ฯ เป ฯ ฏาทต ปทสส วเสสน ฯ โลหปณโฑ จ คฬปณฑ จ เตล จ มธ จ ฆฏจ โลห...ฆฏา๒ ฯ กมภยาต ปท จาวนาต ปเท กมม ฯ ปาวาโร จ อตถรโก จ สาฏโก จ ปาวา...ฏกา ฯ อากาสคตนต อากาเส ต ฯ เสส วจน วตตนเยเนว๓ เวทตพพนต สมพนโธ ฯ ถลฏกถา สมตตา ฯ [๔๑๒] อากาสฏเ ภณเฑ วนจฉโย ฯ อตต ปท ฉหต ปทสส สรป ฯ อตต จนเตตวา ฯ ตสสาต โมรสส๔ ฯ ตนต โมร ฯ มขตณฑเกนาต ปท ผฏ อต ปเท กตตา ฯ ผฏโ- กาสนต ปท อตกกาเมตต ปเท การตกมม ฯ กลาปคเคน วาต วาสทโท กลาปคค วา มขตณฑก วาต โยเชตพโพ ฯ สสาทสต นทธารณ ฯ ต องค ฯ วสนต เอตถาต ฯ วตถ ๑. วณณนาย สเลสนยยาสาทต ปท ปธานปท ทสสต ฯ ๒. วณณนายมปน โลห

ปณฑ คฬปณฑ เตลมธฆฏาทต อนปท กตวา มททต ฯ ๓. วตตนยเมวาต วณณนาปาโ ฯ ๔. ทสสมานวณณนาย ตสสาต ปท ภกขโนต ปทสส วเสสน ฯ [ปา.๘๗ ฯ ส.๒๘๓..๓๘๕]

Page 314: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 313

วตถสส อนโต อนโตวตถ ฯ ตสส โมรสส ฯ จสทโท๑

อปปตตมตเต จ ทตยปทวาเร จาต โยเชตพโพ ฯ วาตเวเคนาต ปท อกขตตนต ปเท กตตา๒ ฯ ขลตถทธนต กชเกน ถทธ ฯ อภมขาคตนต อภมเข อาคต ฯ ตสส สาฏกสส าน อวโกเปนโตเยว ทกกฏ อาปชชตต สมพนโธ ฯ อสส สาฏกสส านปรจเฉโท จ เวทตพโพ ฯ ปปตตวาต ปตตวา ฯ ตนต สาฏก ฯ มนสสานนต ปท ปลนธนนต ปเท สมพนโธ ฯ อลง- กโรนตานนต ปท มนสสานนต ปทสส วเสสน ฯ คเวยยกาท- ปลนธว วา ปตต ฯ จวเร ปตต ตเวยยาทปลนธนาทก ฯ อากาสฏกถา สมตตา ฯ [๔๑๓] เอตถ เวหาสฏเ มจปาทส๓ ปตภณเฑ จ วนจฉโย ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ เตสนต มจปาทาน ฯ อตก- กามตมตเต สต ตตถาต ตสม อตกกามนนมตเต ปาราชก โหต ตตถาต วา ตสม สาฏเก อตกกามตมตเต สต ปาราชก โหต ฯ [๔๑๔] ตตถาต จวรวเส ฯ ปตฏ โตกาเสนาต ปท ผฏ อต ปเท กตตา ฯ ตนต จวร ฯ พนธตวาต ปท ปต อต ปเท ๑. วณณนาย วาสทโท โหต ฯ ๒. วาตเวคกขตตนต วณณนาปาโ ฯ ๓. วณณนา- ปาโ อาทสททรหโต ฯ

[ปา.๘๗ ฯ ส.๓๘๕..๓๘๗]

Page 315: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 314

ปพพกาลกรยา ฯ ห สจจ มตตมตตเมว ต จวร านา มตต อต สงขย คณน คจฉต ฯ นเวเธนตสส นพเพเนตสสาต จ เทว ปาา ฯ ตถาต ฉนทนโมจนนหรเณน ฯ ตตถาต จวรวเส ฯ สรณ ธมโม สภาโว เอตสสาต สรณธมม สรณธมมสส ภาโว สรณธมมตา๑ ฯ นนต จวรณ ฯ ปสาเรตวาต ปท ปตสสาต ปเท ปพพ- กาลกรยา ฯ ปตสส จวรสส ฯ ปตฏ โตกาเสนาต ปท ผฏ อต ปเท กตตา ฯ ตตถาต ปสาเรตวา ปตจวเร วนจฉโยต ปเท อาธาโร ฯ ยนต จวร ฯ ตสส จวรสส านาน ฯ ตตถาต จวรวเส จ ภมย จ ปตฏ ตจวเร นท- ธารณ ฯ ปตฏ เต จวเร วนจฉโยต ปเท อาธาโร ฯ จวรรชชยาปต ปท วนจฉโยต ปเท อาธาโร ฯ อปสทโท จวรวส อเปกขต ฯ [๔๑๕] ปตภณฑ ปนาต ปท ตนต ปเท กตตา ฯ เภสชชฆโฏ วา...ถวกา วา ปตาต สมพนโธ ฯ สเจต ปท ตนต ปเทน สมพนธตพพ ฯ ปตภณฑนต ปท อเปกขตวา ตนต วตต ฯ ลคคนก ฆสนตสส นหรโต ภกขสส ปาราชก ฯ พนเธนาต ปท อกขปตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ภตตนสสต ภณฑ ฯ ๑. สสณ...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๗ ฯ ส.๓๘๗.๓๘๘]

Page 316: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 315

ตตถาต ภม ผสตวา ตภณเฑ ฯ เอตถาต สกกาย ฯ าน- เภโทปต อปสทโท ย ปนาตอาทนา วตตมตถ อเปกขต ฯ ตตถาต าเน ฯ เตส ภตตขลนาคทนเตส ฯ ทวส ตส ขลนาค- ทนเตส ปตนต ปเท อาธาโร ฯ เตสต ปท ทวส ตสต ปทสส วเสสน ฯ เตสนต กนตภณฑวาลาน ฯ อคเคน ผฏโกาส พนธ อตกกาเมนตสส ฯ ลคคเตตป อตถ ฯ ลคคตนต ปน ยชชต กสมา รกเข วา ลคคตนต ฐปตปเทน สมานโต ฯ ตาลรกขาทส ลคคตภณเฑ องกสกาทส วตตนเยเนว๑

วนจฉโย เวทตพโพต สมพนโธ ฯ อาโรเปตวา ปตา ปณฑ ลภตต ปเท กตตา ฯ านานต ปท ลภตต ปเท กมม ฯ ปตฏ... ...านจาต ปททวย เทวต ปทสส สรป ฯ ตตถาต ปตฏานวณฏฏาเนส ฯ โย ปน ภกข ฉนทต ฉนนมตเต ตสส ปาราชก ฯ ฉนนมตตา ปณฑ ฯ อตตนาต ปท กต อต ปเท กตตา ฯ [๔๑๖] ปตตาธารเกปต เอตถ วจเน คจฉตต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต ปตตธารเก ฯ ปตปตตสสาต ปท านนต ปเท สมพนโธ ฯ ปตเตนาต ปท ผฏ อต ปเท กตตา ฯ ตสสาต ปตตสส รกขาธารเกต ปเท สมพนโธ ฯ ตตถาต รกขาธารเก ฯ ๑. วณณนาปาโ เอวสททรหโต ฯ

[ปา.๘๗ ฯ ส.๓๘๘..๓๙๐]

Page 317: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 316

สพพสส๑ ภณฑสส ฯ ภกขนา กาเรตพพ ฯ เวหาสฏกถา สมตตา ฯ [๔๑๗] อทกฏเ วนจฉโย ฯ ภเตห ชเนห กตวา นกขตตนต ปททวเย กตตา ฯ อทเกนาต ปท อวนสสาต ปเท กรณ ฯ อวนสสโน๒ ธมโม สภาโว เยส ตาน อวนสสนธมมาน ฯ โปกขรณอาทสต ปท อทเกต ปเท อาธาโร ฯ หตถปาเทห วา ปโยค๓ กโรนตสสาต สมพนโธ ฯ หตเถห วา ปาเทห วา หตถปาเทห วา ปโยค กโรนตสสาต ปาเน ภวตพพ ฯ สเจ ปน ปลายต ฯ อามสนาทสต ปท วนจฉโยต ปเท อาธาโร ฯ กมภยาต ปท วตต อต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต ภมมฏกถาย ฯ อธ อทกฏกถาย ฯ [๔๑๘] อปปลาทสต นทธารณ ฯ อปปลชาตกานนต ปท วาโกต ปเท สมพนโธ ฯ เอตถาต อปปลชาตกาทส นทธารณ ฯ อปปลาทนต ปท เปนต วา พนธนต วาต ปททวเย กมม ฯ ปปเผส วา นาเฬส วาต ปททวย กตวาต ปเท อาธาโร ฯ เตส อปปลาทน านาต ปเท สมพนโธ ฯ านาต ตฏ- านโต ฯ ทฆโตต ปท ปปผคเคน จ นาฬนเตน จาต ปททวเย ๑. สพพตถาต วณณนาปาโ ฯ ๒. อวนสสนนต ภวตพพ ฯ ๓. ปโยเคต วณณนา- ปาโ ฯ

[ปา.๘๗.๘๘ ฯ ส.๓๙๐.๓๙๑]

Page 318: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 317

อปาทาน ฯ โยป ภกข ตสส ปาราชก ฯ เอตถ าเน คต ปปผกลาป อห คเหสสาม อต เอว ภกข อถ ปน สเจ ปรกปเปต ตาว รกขต ฯ คตฏาเนต ปปผกลาปสส คตฏาเน ฯ ตนต ปปผ ฯ นาฬนเนต ปท อตกกนเตต ปเท ลกขณวนต ฯ อตกกนเตต ปท ลกขณกรยา ฯ เกสคคมตตนต ปท อตกกนเตต ปเท กรยาวเสสน ฯ ปสสโตต ปท อปนาเมตวาต ปเท อปาทาน ฯ เอตถาต พนธเตส ปปเผส ฯ คณหตกามสส ภกขสส าน อต ปเท สมพนโธ ฯ ปปผนาเฬห ปตตนาเฬห จาต ปททวย ผฏ อต ปเท กตตา ฯ ผฏ...เสนาต ปท ปรจเฉโทต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ต ปนสสาต ต ปน ปทมน อสส ภกขสส ถลลจจย ฯ อจาเลตวา- ปตป อตถ ฯ ปทมนยาต ปท ปปผนต ปเท อาธาโร ฯ พห ปเตตป ปาโ ฯ ปเตสต ปน ยชชต ฯ พหตเถ วา เอกวจน ฯ ราสกตาน จ กลาปพทธาน จ ภารพทธาน จ ราส... พทธาน ราสกต...พทธาน จ ตาน ปปผาน จาต ราส... ปปผาน ฯ ภส๑ วา มฬาล วา อตถ ฯ เอตถาต ภสมฬาส ฯ ตาน ภสมฬาลาน ฯ มลปต อปสทโท สมภาวเน ฯ ตมปต ๑. อทาน ภสนตป วลชยต ฯ

[ปา.๘๘ ฯ ส.๓๙๑..๓๙๓]

Page 319: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 318

ปตตปปผ ฯ อปสทโท มล อเปกขต ฯ กมวาต อาห โยพ- พนปปตตาน มขปฬกา วยาต ฯ [๔๑๙] ตสส ภกขสส ปาราชก ฯ ตสม มจเฉ ฯ ตโตต มหามาตกาโต๑ ฯ อวาเฏ อาวาเฏต เทว ปรยายา ฯ เตสนต มนสสาน ฯ ตโตต นทธมนตมพโต ฯ ตตถาต มหาตฬากอทกวาหกาทส นทธารณ ฯ ตฬาเกต มหาตฬาเก ฯ ขททกมาตกาสต ปท มาตกาสต ปทสส วเสสน ฯ ขททกา- สตป อตถ ฯ จสทโท มาตกาส จ อทกอาวาเฏส จาต โยเชตพโพ ฯ ตตถาต ตฬากาทส นทธารณ ฯ คหตสส มจฉสส ฯ ตโตต ขททกมาตกาอาวาเฏห อปาทาน ฯ ตนต มจฉ ฯ ปรคคหฏาเนต รกขนฏาเน ฯ ตสเสว จมฉสส เต มนสสา สามกา ฯ หต ทฬหกรณ ฯ ตตถาต เตส ชนปเทส ฯ ตตถาต ขททกมาตกาย ฯ น มจฉ ฯ ตโตต อทกวาหกโต ฯ จสทโท อทกวาหก จ ตฬาก จาต โยเชตพโพ ฯ ตโตต มาตกาโต ฯ เกจ ปน๒ มนสสา ฯ ปจฉนเนต ภาวลกขณ ฯ ตตถาต อทเก ฯ ตาน มทนผลาวสาทน ฯ ตตถาต าเน ฯ อต มนสกตวา ฯ ปกขปตวาต ปท คต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ คตา จ เต มนสสา จาต คตมนสสา ฯ เตต มจฉา ฯ ๑. มหาตฬากสสาต ปรมปท สนธาย มหาตฬากโตต ภวตพพ ฯ ๒. อย ปน สทโท วณณนาย น อาคโต ฯ

[ป.๘๘ ฯ ส.๓๙๓..๓๙๕]

Page 320: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 319

สสสามกมจฉา วาต สามกสหตมจฉา เอว ฯ อทกฏกถา สมตตา ฯ [๔๒๐] นาวฏเ วนจฉโย ฯ อธ นาวฏาธกาเร ฯ รชน- โทณกาต ปท อเปกขตวา เวทตพพาต วตต ฯ เวทตพโพตป อตถ ฯ สมาสมมนนเนต ปท วฏฏตต ปเท อาธาโร ฯ ธวนาวา วฏฏต ฯ อนโตขนตาต ปท ธวนาวาต ปทสส วเสสน ฯ ขนตวาตป อตถ เอว สต กตาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ พนธตวา วาต เอตถ วาสทโท กตา วาต โยเชตพโพ ฯ ตณณนต ปท วหนกาต ปเท กมม ฯ อธาต นาวกาธกาเร ฯ ตสส นาวาย นกขตตภณฑสส ฯ นาว ...ทมห วจเน วนจฉโย ฯ พนธน...เอตถ ปน วจเน วนจฉโย ฯ ยา นาวา ฯ ตสสา นาวาย ฯ ตนต ต วจน ฯ [๔๒๑] เอตถาต นาวฏาธกาเร ฯ ตสม พนธเน ฯ ตตถาต ตสม พนธเน ฯ วปปนฏา จ สา นาวา จาต วปปนฏานาวา๑ ฯ สวสสาต โส อทกปปเทโส อสสา นาวาย ฯ ต นาว ฯ ทสาสต ปท ผฏโกาสนต ปเท อาธาโร ฯ ผฏโกาสนต ปท อตกกาเมนตสสาต ปเท กมม ฯ อตกกาเมนตสส ภกขสส ฯ อโธนาวาตเลนาต ปท ผฏ อต ปเท กตตา ฯ ญตวาต ปท เวทตพพนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ยโต กโตจ านโต ๑. วณณนาย อนปท ลขยต ฯ

[ปา.๘๘ ฯ ส.๓๙๕.๓๙๖]

Page 321: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 320

อตกกนตมตเตต ปเท อปาทาน ฯ อทธนต ปท อตกกนตมตเตต ปเท อาธาโร ฯ จสทโท ผฏโกาส จ อทธ จาต โยเชตพโพ ฯ อสสาเทตวาต อกขปตวา ฯ ทารฆฏกานนต ทารขณฑาน ฯ ตตถาต ทารฆฏกาน อปร ปตนาวาย วนจฉโยต ปเท อาธาโร ฯ จสทโท ปตฏ ตตถทธสาฏเก จ ปตภณฑวาเล จาต โยเชตพโพ ฯ กตวาต ปท ปตายาต ปเท ปพพกาลกรยา ผฏโกาสมตตเมว าน น โหต อถโข สจจโต โยตตโกฏโต ฯ เป ฯ ปจฉมนโต ตาว ถเล ปตาย นาวาย านนต สมพนโธ ฯ ทฆโต ตรยนต ปททวย ปตฏ ต อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ปตฏ โต ปรยนโต ปตฏ ตปรยนโต ปตฏตปรยนโต ปมาณ ยสส านสส ต ปตฏ ตปรยนตปปมาณ ฯ าน อต ปณฑเตน เวทตพพ ฯ เวทตพโพตป อตถ โอกาโส ปณฑเตน เวทตพโพต อตโถ ฯ ตนต นาว ฯ ผฏโกาสนต ปท อตกกนต อต ปเท กมม ฯ อปเรนาต ปท ปตฏ ตนเตนาต ปทสส วเสสน ฯ ปตฏ ตนเตนาต ปท อตกกนต อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อทธ เกสคคมตเต๑ าเน โยตเตน สห ปวโต ภกขนา โมจเต ปาราชก โหต ฯ [๔๒๒] ผเยนาต ขททกมเลน วตถารคเคน รสสปาชนทณเฑน ฯ สเจ ปน ฉตต ปณาเมตวา วาต คณหาเปตต สมพนโธ ฯ ๑. ...มตตนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๘ ฯ ส.๓๙๖.๓๙๗]

Page 322: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 321

จวรนต ปท อกกมตวา อกขปตวาต ปททวเย กมม ฯ ปาเทหต ปท อกกมตวาต ปเท กรณ ฯ ลงการสทสนต กปเก พทธ- วตถสทส ฯ วาตนต ปท คณหาเปตต ปเท กมม ฯ วาเตน วาต ปท หฏาต ปเท กตตา ฯ สา นาวา ฯ ปคคลสส นตถ อวหาโรต อวหาโร ปคคลสส นตถ ฯ สมปตต นาว ฯ เนวตถต อวหาโร เนว อตถ ฯ นาวฏกถา สมตตา ฯ [๔๒๒] ยานฏเ วนจฉโย ฯ ตตถาต วยหนตอาทวจเน วนจฉโย ฯ อปร มณฑปสทส ปทรจฉนน ยาน วยห นาม สพพปรคณ ม วา ฉาเทตวา กต ยาน วยหนต สมพนโธ ฯ อปรต ปท ฉนนนต ปเท อาธาโร ฯ สพพปรคณ มนต ปท ฉาเทตวาต ปเท กรยาวเสสน ฯ ทตวาต ปกขปตวา ฯ ครทธ- ปกขนเยนาต ครทธปกขสทเสน๑ ฯ เตสต วยหาทส นทธารณ ฯ จสทโท นาวฏเ จ ถลฏเ จาต โยเชตพโพ ฯ ปฏเกต ปท คณหโตต ปเท อาธาโร ฯ ปฏเกนาตป อตถ ฯ ปฏเกต ปท อนกขตเตต ปเท ลกขณวนต ฯ ปหรตวาต ปท วโกปเตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ยาน...ทมห วจเน วตตาน ทตย...ทน ฯ ๑. อทาน ครฬ อต มาคธปาโ ครฑ อต สกกฏปาโ อจเจว ยตตสนนฏาน ตสมา อโต ปร ตถา ปรวตตสสาม ฯ

[ปา.๘๘.๘๙ ฯ ส.๓๙๗.๓๙๘]

Page 323: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 322

[๔๒๔] านา จาเวตต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ยานสสาต ปท านาตต ปเท สมพนโธ ฯ เกสคคมตเตต ปท อตกกนเตต ปเท ลกขณวนต ฯ ย ปน ยาน ปต ฯ ธเรนาต ปท ปตสสาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ภมยา ปตสส ยานสส านาน ฯ จสทโท ธเรน จ อกขททห จาต โยเชตพโพ ปตฏ ต อต ปเท กรณ ฯ อกขททหต อกขทารนา สมปฏจฉกา เหฏ มภาเค กปปกตา เทว ทารขณฑา อกขททโย นาม ฯ ตาส กปปกตาน ทวนน กปปสสาน จตตาร อธ อกขททโยต วจจนตต วมตวโนทนย วตต ฯ อกขทธห อฏ นนตป อตถ ฯ ปตฏ ตฏานสสาต ปท อตกกเมต ปเท กมม ฯ สกฏสส เกสคคมตเต ปวโต อตกกเม ฯ อททโย เอว ขาณกา อททขาณกา ฯ อถาต ยท ฯ ต ยาน าต ตฏต ฯ ตฏตตป อตถ ฯ ตตถาต ยาเน เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ ทสาส อทธจาต ปททวย ผฏ อต ปเท อาธาโร ฯ ตสส จกกสส ฯ อฏ ตภาคนต อฏ ตโกฏาส อกกมตวาต ปเท กมม ฯ อตตนาต ปท กต อต ปเท กตตา ฯ ตสม อฏ ตภาเค เตป อฏ ตภาคโต อวเสสฏาเน อตกกนตมตเต ปาราชก ฯ ตตถาต ทวส าเนส นทธารณ ฯ อถ ยท อตกกเมต ฯ ยาเนต ปท ยานสสามโกต ปเท อาธาโร ฯ อต มนสกตวา [ปา.๘๙ ฯ ส.๓๙๘...๔๐๐]

Page 324: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 323

อถ ยท อาโรหต ฯ ตสส ภกขสส ฯ ยานฏกถา สมตตา ฯ [๔๒๕] อโตต ยานฏโต ฯ ตโตตป อตถ ฯ ปรนต ปท ภารฏนต ปทสส วเสสน ฯ โส ภาโร ฯ ตตถาต ภารฏเ เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต สสาทส ฯ สสสส ปรจเฉโท ตาว เวทตพโพต สมพนโธ ฯ สสนตป อตถ สส ตาว เวทตพพนต สมพนโธ ฯ ปรมคเลต คลสส ปรมภาเค คลวาฏโกต ปเท อาธาโร ฯ คลวาฏโกต ควาย อปรมคลวาฏโก โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ เกสจ ชนาน ฯ เย กณณสกขลกา กณณจฬกา อต ชเนห วจจนต เตส กณณจฬกาน อโธภาโค จ อต เอว อย สสสส เหฏ มปรจเฉโท ฯ จสทโท อาวตต- คลวาฏก อเปกขต ฯ ตโตต เหฏ มปรจเฉทโต ฯ กณณจฬกาหต ปท ปฏายาต ปเท อปาทาน ปฏายาต ปท เหฏาต ปทสส วเสสน ฯ เหฏา อปรต ปททวย ขนโธต ปเท อาธาโร ฯ [๔๒๖] โย ภกข อนาณตโต อต วทต ฯ อท ภณฑ ฯ เอตถ าเน ฯ สามเกหต ปท อนาณตโตต ปเท กตตา ฯ เตห สามเกห ฯ อโนโรเปตวาปต อปสทโท อเปกโข ฯ ยมโก ภาโร ยสส ชนสส โส ยมกภาโร ฯ ปฏ ย ปตฏาส๑ ฯ ตตถาต ยมกภาเร ฯ อย ปน เทสนา ฯ เอตถ ปน วจเน ๑. ปตฏตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๘๙ ฯ ส.๔๐๐...๔๐๒]

Page 325: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 324

วตโต ฯ สทธจตเตน สสาทห วา คหโต โหต ฯ ต ภาร นกขปนตสส ฯ ภมโต คณหาตต เอตถ ปน วจเน วนจฉโย ฯ ภารานนต ปท นกขปตวาต ปเท กมม๑ ฯ ภารฏกถา สมตตา ฯ [๔๒๗] อารามฏเป วนจฉโย ฯ เตส ปปผารามาทส ฯ ปปผนต เอตถ เทเสต ปปผนโก ฯ ตตถ ชาตเก ปน วนจฉโย ฯ ต อปปาเฏตวา วา คณหโต อปปาฏต วา มล คณหโต ปาราชก ฯ เอตถาต เอตสม กนเท ฯ อปโยคคมนกนต อปยชตพพสส คมนก ฯ อปสทโท อปปลปทมาน อเปกขต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เกสจ ปปผาน ฯ สา สจกา ฯ คณหนตสสาต ปท วนจฉโย ปเท สมพนโธ ฯ ปต ผล ฯ [๔๒๘] ต หต ห สจจ ต อภยชก ฯ ตถา กสลาทภาเวน ฯ อตต ปท จนเตสต ปเท อากาโร ฯ ตสส สามกสส ฯ เตน อภยชเกน อปปาทตาต ปเท กตตา ฯ อลนต อยตต ฯ อต มนสกาเรน ฯ อกโต ธรนกเขโป เอเตนาต อกตธรนกเขโป๒ ฯ อถ ปน ยท สอสสาโหว ฯ สามเกนาต ปท นกขตเตปต ปเท กตตา ฯ อภยชโก สอสสาโห ว ฯ กาลนต วนจฉยกาล ฯ อต ๑. ภารานนต ปท นทธารณ ยงกจต ปท นกขปตวาต ปเท กมมนต ยตตตร ฯ ๒. กต...อต วณณนาปาโ อยเมว ยตตตโร ฯ

[ปา.๘๙.๙๐ ฯ ส.๔๐๒...๔๐๔]

Page 326: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 325

มนสกาเรน อาคเมต ฯ นนต อาราม ฯ โสป อภยชโก น ทสสาม อต มนสกาเรน ธร นกขปต ฯ สามโกป น ลจฉามต มนสกาเรน ธร นกขปต ฯ ตโตต อารามโต ฯ อกโกป อกโกจนต เทว ปรยายา ฯ น เกวล ตสเสว อนยชกสส ปาราชก ฯ สจจจ ตสส อภยชกสส อตถสาธเน ปวตตาน กฏ ฯ เป ฯ ปาราชกนต สมพนโธ ฯ สจจจาต ปท ปวตตานนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตสสาต ปท สาธเนต ปเท สมปทาน ฯ สพเพสนต ปท กฏวนจ... ...สกขนปต ปททวยสส วเสสน ฯ เอตถ จาต ธมมจรนโตต ปเท ฯ ห สจจ อนกขตตธโร สามโก อ เน อปราชโต ว โหต ฯ สามกานนต ปท ปฬา อต ปเท สมปทาน กมม วา ฯ อารามฏกถา สมตตา ฯ [๔๒๙] วหารฏเป วนจฉโย ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ จตหต ภมมฏ ถลฏ อากาสฏ เวหาสฏนต จตห ฯ เอตถ วหารฏเ อภโยเคป จ วนจฉโย ฯ เอตถาต สงฆสนตเก วหาราทเก ฯ เตต คณเอกปคคเล ฯ ตตถาต คณเอกปคคลาน สนตเก ฯ วหารฏกถา สมตตา ฯ [๔๓๐] เขตตฏเป วนจฉโย ฯ ตตถาต ปพพณณนตอาทส นทธารณ ฯ เอตเถวาต อปรณณนต ปเท ฯ อธาป เขตตฏเ ฯ [ปา.๙๐.๙๑ ฯ ส.๔๐๔.๔๐๕]

Page 327: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 326

ตตถ ชาตเก ปน วนจฉโย ฯ นรปปตวาต อจฉนทตวา รปปธาต อจเฉทเน ฯ อสเตนาต ทาเตน๑ ฯ วาโก ตกโกต จ เทว ปรยายา ฯ มฏ คเตสต ปท ฉนเนสปต ปเท ลกขณวนต ฉนเนสปต ปท รกขนตต ปเท ลกขณกรยา ฯ มททนป- ปปโปฏเนสต๒ ปท นตถต ปเท อาธาโร ฯ เอตถาต เขตตฏเ ฯ [๔๓๑] ขลสงกมนาทส วนจฉโย ฯ สามกาน ปสสนตาน วา อปสสนตาน วาต สามเกส ปสสนเตส วา อปสสนเตส วา ฯ เย จสสาต อสส ขลสงกมนสส เอกจฉนทา เย ภกข ฯ คเหตพพ าน ฯ เอวนต ปเม ทกกฏนตอาทนา นเยน ฯ พหเกสป ขเลส เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ อวสาเนต ปท ทวนนนต ปเท อาธาโร ฯ ทวนนนต นทธารณ ฯ ตจ โข ปาราชก สามกาน ธรนกเขเปน โหต ฯ เอว สพพตถ รชชสงกมนาทส นโย ฯ อตต มนสกโรนตสส ภกขสส ฯ เตสนต ทวนน ปโยคาน นทธารณ ฯ เอกสม ปโยเค ฯ เยน เกนจ วตถนา ฯ ตตถ ตตถ วตถส เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ [๔๓๒] วตถฏเป วนจฉโย วตถฏเปต วา ทสเสนโตต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต อารามวตถาทส ฯ อปโรปเก วาต ๑. ทาตเตนาต เยภยเยน วลญชยต ฯ ๒. ปปโปเน อตป อตถ อทาน ปน ปปโผฏน อต สนนฏาน ฯ

[ปา.๙๑ ฯ ส.๔๐๕..๔๐๗]

Page 328: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 327

โรปตพเพ รกขาทเก ฯ อโรเปตวาต๑ อาโรเปตวา ฯ นเยนาต ปท ปต๒ อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอตถาต อารามวตถ- วหารวตถส ฯ [๔๓๓] ตตถาต อร นต วจเน วนจฉโย ฯ อธ อธกาเร ฯ ยโต อร โต ฯ น วนา มเลนาต มล วนา น ลพภนต ฯ ทสเสตต าเปต ฯ อตต ปท อมนต ปทสส สรป ฯ ตตถาต อร เ ฯ ตตถ ชาตเกส ปเนตถาต เอตถ อร เ ตตถ ชาตเกส นทธารณ ฯ เอตถ จาต เอตสม ปเท ลตา เอวาต ปเท อาธาโร ฯ เวตโตปจ ลตาปจาตป อตถ ฯ อปจาต นปาตสมทาโย ฯ ตตถาต เวตตลตาส นทธารณ ฯ สา ลตา อคเค ฉนนาป อวหาร น ชเนตต สมพนโธ ฯ สเจ ลตา เวเตวา ตา น โหต ตทา อวหาร ชเนตต สมพนโธ ฯ ตณ วาต เอตถ ปเท สงคหต ฯ ต ตณ ฉนน วา คณหนโต ฯ น เกวลจ ตณปณณเมว คณหนโต ภณฑคเฆน กาเรตพโพ อ มป...วากจฉลลอาท คณหนโต ภณฑคเฆน กาเรตพโพต สมพนโธ ฯ ยตถาต ยสม วากาทวตถมห ฯ โย ปน รกโข ฯ อสส รกขสส ฯ ฉลลโยตป อตถ ฯ ลกขณจฉนนสสาปต ส าณจฉนนสส รกขสส ฯ ฉลลยาต ปท ปรโยนทธนต ปเท กตตา ฯ ตาน เคหาทน ฯ กตาน จาต จสทโท กตาน จ ๑. ๒. อปโรเปตวา ปโตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๙๑.๙๒ ฯ ส.๔๐๗...๔๐๙]

Page 329: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 328

อชฌาวฏาน จาต โยเชตพโพ ฯ อตต มนสกตวา ฯ เอเตส ทารน ฯ เยห ชเนห ฉนนานต ปเท กตตา ฯ เตห ชเนห ฯ ตาน ทารน ฯ นราลยา ตตถ ชาตาต ตสม อร เ ชาตา ทารอาทโย นราลยา อต ตสมา คเหต วฏฏตต สมพนโธ ฯ ตสสาต ภกขสส วฏฏตต ปเท สมปทาน ฯ เตส อร - ปาลาน ฯ คนตนต คมน ฯ อตต มนสกตวา ฯ ทาตพพนต เทยยธมม ฯ เทหต วจเน อร ปาเลห วตเต ทสสามต อาโภคสภาวโต ภกขนา ทาตพพเมว ฯ ทตวาต ปท วทตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ลทธกปปเมวาต ภกขนา ลทธ อนรป- เมว ฯ คนตนต คมน ฯ อสสรชาตโกต อสสรปปกตโก อทตวา ว วาเรต ฯ ตาปสานจ ภาค ฯ โย ปน ภกข อาคนตวา ปกโกสตวาป อทสวา คจฉต ฯ ยสสาปต ยสส ภกขสส ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ปรหรนโตต ปรวชเชนโต ฯ อทนต อร อารกขฏาน ฯ ปรหรนตสส ปรวชเชนตสส ฯ เอตถาต อร อารกขฏาเน ฯ [๔๓๔] ตนต อทก ฯ ต ภาชน อาวชฌตวา วา ฉทท วา กตวา คณหนตสส ตตถ เตส ภาชเนส โปกขรณตฬาเกส จ วชชมาน อทก อตตโน ภาชน ปเวเสตวา วา คณหนตสส วนจฉโย ปณฑเตน เวทตพโพต สมพนโธ ฯ จสทโท ตตถ จ โปกขรณตฬาเกส จาต โยเชตพโพ ฯ [ปา.๙๒.๙๓ ฯ ส.๔๐๙.๔๑๐]

Page 330: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 329

[๔๓๕] มรยาทจเฉทเน ปน วนจฉโย ฯ ตจาต ทกกฏ ฯ อนโตต มรยาทสส อนโต ตวา พหมโข ภกข ฯ มชเฌต มรยาทสส มชเฌ ตวา ฯ ตนต มรยาท ฯ คามทารเกห วา คาโว ปกโกสาเปต ฯ คามทารเกหต ปท ปกโกสาเปตต ปเท กมม ฯ เตต คาโว ฯ เตเนว ฉนนาต มรยาทา เตเนว ภกขนา ฉนนา ฯ เตหต คาเวห อฏาปต อต ปเท กตตา ฯ เตหต คามทารเกห ฯ อ เนาต ปท ฉนทาเปตต ปเท กมม ฯ เตนป รกเขน อฏาปต อต ปเท กตตา ฯ อปสทโท คาวคาม- ทารเก อเปกขต ฯ กตวาต ปท ปทหตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตฬากรกขนตถายาต ปท นพพาหน๑. นทธมน อต ปททวเย สมปทาน ฯ ตฬากโตต ปท นพพาหน. นทธมน อต ปททวเย อปาทาน ฯ อ โต านโต คจฉนตนต ปเท อปาทาน ฯ อทกนต ปท ปวสตต ปเท กตตา ฯ เอตถาต ตฬาเก ฯ ตสสาต ปรสนตกสส ตฬากสส ฯ สพพตถาต สพเพส าเนส ฯ เตน ภกขนา กตายาต ปเท กตตา ฯ กตายาต ภาวลกขณ ฯ อตตโน ธมมตาย อาคนตวา วา คาวโย ขเรห มรยาท ฉนทนตต สมพนโธ ฯ ธมมตายาต ปกตยา ปเวสตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ คามทารเกหต ปท ปเวสตาต ปเท กตตา ฯ ๑. นพพหน อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๙๓ ฯ ส.๔๑๐...๔๑๒]

Page 331: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 330

ปเวสตา คาวโย ฯ อ เห ชเนห ฉชชมาโนต ปเท กตตา ฯ อทก...านนต ปท ปทหตต ปเท กมม ฯ ตลสส ยตตโก ปรจเฉโท ยาวตล ฯ ตปปจจยาต อทกปปจจยา ฯ ตโตต สสสโต ฯ อสสาต ตฬากสส ฯ สาป มหามาตกา ฯ ตโตต มหามาตกาโต ฯ ขททกมาตกาต ปท นหรตวาต ปเท กมม ฯ ตนต ขททกมาตกาย อทก ฯ ตตถาต ขททกมาตกาเกทาเรส นทธารณ ฯ วาเหตต อทก วาเหต ฯ อนคคเต อสมปตเต วาต ปททวย พนธตต ปเท ลกขณกรยา ฯ สกขมาตกเยวาต ปท พนธตต ปเท กมม ฯ อนกขนเต พทธา สพทธาต ตฬากโต อทเก อนกขนเต ปาล ภกขนา พทธา สฏ พทธา ตฬากโต อทเก นกขนเต ปาล ภกขนา เจ พทธา ภณฑเทยย ฯ [๔๓๖] วนจฉตพพนตป อตถ ฯ เอตถาต ทนตกฏเ ฯ เวตตนภโฏต เวตตเนน โปสโก๑ ฯ ปกขมาสวาเรนาต ปกขสส เจว มาสสส จ วาเรน ฯ ตสเสวาต อาหรณกสส ฯ สงเฆนาต ปท รกขตโคปตนต ปเท กตตา ฯ เอเสว นโย ชาเต ภณเฑต สมพนโธ ฯ อปสทโท สงฆสนตก อเปกขต ฯ เตสนต คณปคคลคหมนสสาน ฯ เตต สามเณรา ฯ อตต มนสกาเรน นกขปนต ฯ โอสรตต โอตรต ฯ เตน ภกขนา ฯ ปธานฆเรต วรยกรณฏานฆเร ฯ ขยตต ทนตกฏ ขยต ฯ ตโตต ตทา ฯ ๑. โปสโต ฯ

[ปา.๙๓ ฯ ส.๔๑๒...๔๑๔]

Page 332: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 331

เกจ เถรา วเทยย ฯ เยห ภกขห ทนตกฏาน คหตาน ฯ เกจ เถรา ขาทนต ฯ เป ฯ อต วเทยย ฯ คจฉนเตนปต ปท คนตพพนต ปเท กตตา ฯ [๔๓๗] วนปปต วนสสตต จ เทว ปาา ฯ สททนตยมป วนสสตต วตต ฯ เอต วนปปตต วจน ฯ อธ ปน อธกาเร ฯ สนถรตตตาตป อตถ สมพนธตตาต อตโถ ฯ ตตถาต รกเข ฯ อ เน วาต ปท จาลาเปตต ปเท กมม ฯ ตา วคคลโย ฯ เตน ภกขนา กเตต ปเท กตตา ฯ ต รกข ฯ สย วา สเจต ภกข สย วาตมข สเจ โสเธต ฯ สย วา เอสาตป ปาโ ฯ อาคนตวานาต อาคนตวา ฯ อาคนตวาตป ปาโ ฯ วาตมขโสธน ปเนตถาต เอตถ อธกาเร วาเต อสมปตเต วาตมขโสธน สเมต ฯ สกขมาตกายาต ปท อช อต ปเท สมพนโธ ฯ โน อ ถา สเมต ฯ [๔๓๘] หรณเก วนจฉโย ฯ ปรนต ปท ทสวาต ปเท กมม ฯ อต มนสกตวา ฯ เอตตาวตาสสาต เอตตเกน อามสเนน อสส ภกขสส ฯ เตนสสาต เตน ผนทาปเนน อสส ภกขสส ฯ เตนสสาต เตน โมจนการเณน อสส ฯ รกข ฯ เป ฯ มว วลยาท ปาราชก น ชเนต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ตโต หตถโต ฯ ตตเถว หตเถ ฯ องคลย ปเวสตา มททกา องคลมททกา ฯ ปาท อปคจฉตต [ปา.๙๓.๙๔ ฯ ส.๔๑๔...๔๑๖]

Page 333: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 332

ปาทปก คการสส โก ฯ กฏ อปคจฉตต กฏปก ฯ ปาทปก จ กฏปกจ ปาท...ปกาน ปาท...ปกาน จ ตาน ปลนธนาน จาต ปาท...ปลนธนาน ฯ องคลมททกา จ ปาท...ปลนธนาน จ องค...ปลนธนาน ฯ สลชชตายาต๑ สหลชชเหต ฯ สหภณฑหารกนต ปตปท ฯ โจเรนาต ปท อธปเปต อต ปเท กตตา ฯ โจรสส ภกขสส ฯ [๔๓๙] โย หตอาท วตถาโร ฯ ตนต ภณฑ มจโตต ปเท กมม ฯ ปรปาตยมานสสาต ภณฑหารเกน ปาตยมานสส ฯ อปสทโท ปเคว อมจเนต าเปต ฯ เตนาต ปาเตหต วจนเหตนา ฯ ภณเฑ ภณฑหารกสส หตถโต มตตมตเต ฯ ต โจร ฯ อต จนเตตวา ฯ อต มนสกาเรน ฯ อสส โจรสส มยา ฯ เป ฯ กตนต เอว วตกกน ฯ มยาต ปท กตนต ปเท กตตา ฯ ปาตาเปนเตนาต ปท มยาต ปทสส วเสสน ฯ อท ภณฑ ฯ ตโตต วตกกานนตร ฯ น ภณฑ ฯ ธรนกเขเป สต ฯ โส ภณฑสสามโก ฯ อนชฌาวฏกทานต อนชฌาวฏก อทานต เฉโท ฯ อทานตป อตถ ฯ อท ภณฑ ฯ อตต เอว ฯ อถ ปน ยท ปลายต ฯ ต ภณฑ ฯ ตสส ภกขสส ฯ [๔๔๐] อปนธมห วนจฉโย ฯ น ตมหาก อนรป ฯ ตตถาต โจรภณฑสสามเกส นทธารณ ฯ นนต ภณฑ ฯ ยท ปน ๑. สลชชตายาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๙๔ ฯ ส.๔๑๖...๔๑๘]

Page 334: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 333

นรสสาโห โจโร ฯ เอวป สนเต ฯ ปาเปตวาตป อตถ ฯ ตเถวาต เอเสว นโย ฯ [๔๔๑] เอตถาต อปนธมห ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ อสสาต ปตตสส ฯ ตสเสว ปตตสส สนตเก สมเป ฯ วาจา- เปตวาต ปท อาหาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ โก เอโสต เถโร อาห ฯ อห ฯ เป ฯ ลเภยยนต ภกข อาห ฯ กาลสเสว อมหต เฉโท ฯ เมต ปท ปโตต ปเท กตตา ฯ ต ปตต คณหตตป อตถ ฯ อาคนตวาต ปท ปลายตต ปเท ปพพ- กาลกรยา ฯ อต วจเน เถเรน วตเต ฯ อต มนสกตวา ฯ ตตถาปต ปตเต ฯ อ ตาทสเมว ปตต เถเร คณหนเต อย นโย ยชชต มนสสวคคเห มนสสวคคหสกขาปเท อาณตต- สทสวตถ๑ วย ฯ ตนต ต กรนทวจน ยชชต ฯ ต ปตต ฯ อธาปต โจรปตตคคหณาธกาเร ฯ อต มนสกตวา ฯ อต อาห ฯ อต มนสกตวา ฯ ส ายาต สชานตวา ฯ เวรสส อย ปตโต ฯ โจรสเสวาต เอโก กร ภกขตอาทวตตโจรสส ฯ เทตต อปโรตอาทนา วตตโจรสส เทต ฯ อถสสาต อสส โจรสส อถ ยท เทต ฯ [๔๔๒] อมก นามาต อสก นาม ฯ อสก นามาตป อตถ มการสส โส ฯ ตตถ จ าเน เอโส ทหรภกข ฯ ๑. อาณตต...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๙๔ ฯ ส.๔๑๘...๔๒๑]

Page 335: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 334

เถเรน วตโต สาธ อต วตวา ฯ ตตเถว วหาเร ฯ อสส ภกขสส ต จวร ฯ ตโตต วหารโต ฯ อต วตวา ฯ ตตถาต คาเม ฯ โจรา วาสส ต หรนต ยถา วา ตถา นสสโตปตป ปาโ โส น ยตโต ฯ นนต ภกข ฯ นสสฏโ ทโต นสสฏทโต ฯ วสฏทโตตป อตถ ฯ เถยยจตเต อปปนเน วตตสทโส วนจฉโยต สมพนโธ ฯ สพพฏาเนสต ปท วนจฉโยต ปท อาธาโร ฯ เอตถ วจเน วตต อต ปเท อาธาโร ฯ ตตร จ าเน ฯ อต วตวา ฯ [๔๔๓] เถเรนาต ปท ปตนต ปท กตตา ฯ อถสสาต อสส เถรสส ยท หรตกาโม ฯ ตตถาต กเล ฯ เถเรนาต ปท เปสต๑ อต ปเท กตตา ฯ สททหตวาต ปท เทตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อปาสเกนาต ปท ปตนต ปเท กตตา ฯ ปต วตถ นหรตวา เทต ฯ อปาสกาย วา ปตนต สมพนโธ ฯ อปฏาเกหต ปท ปตนต ปเท กตตา ฯ อต วตวา ฯ ตตถ กเล ฯ ตเมห ทาตกามา อตถ ฯ ต๒ วตถ ฯ เต จ อปฏากา ฯ อสส อนเตวาสกสส ฯ อต มนสกตวา ฯ อต วตวา เทนต ฯ [๔๔๔] สาธต วตวา ฯ เตน ภกขนา ทนนนต ปเท กตตา ฯ เปตวาต ปท วทตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เตน ๑. ๒. เปสโต น อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๙๔ ฯ ส.๔๒๑...๔๒๓]

Page 336: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 335

ภกขนา วตโตต ปเท กตตา ฯ อถาป วทต ฯ จสทโท อตตโน นามจ ตสสา นามจาต โยเชตพโพ ฯ ตตราป สาฏเก ฯ อตตนา จ เตน จาต ปททวย ลทธ อต ปเท กตตา ฯ ต ภกข ฯ ตตราต อาคนตกาวาสเกส นทธารณ ฯ เอเตส๑ อาวาสกาน ฯ น ปตตจวร ฯ อจเจต โคปน กสล สนทร ฯ โน เจ สงโคเปนต ฯ เต อาวาสกา อาคนตเกน วตตา ฯ เตนาต อาคนตเกน ยาจตา วา...ตา วาต ปททวเย กตตา ฯ [๔๔๕] ภกขหต ปท วตโตต ปเท กตตา ฯ ตเมห สมาคตา อตถ ฯ พนธตวาต ปท วตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตตราต ภกขส นทธารณ ฯ ต ขณนต ตสม ขเณ ฯ ตสส ปสสนตสเสวาต ตสม ภณฑาคารเก ปสสนเต เอว ฯ ตตเถวาต ภณฑาคาเร ฯ อจจา...ตสสาปต อจจารปปสสาเวน ปฬตสส ฯ อต วตวา ฯ สงฆสส จาต จสทโท เสนาสเน จาต โยเช- ตพโพ ฯ อธาป อธกาเร ฯ สงเฆนาต ปท ทนนาต ปเท กตตา ฯ โยเชตวาต ปท นปนนนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอต ภณฑาคารก วทนตต ปเท กมม ฯ ตตถาต ตสม โจราน วจเน ฯ ภณฑาคารก นปนน ฯ ตตถ ภณฑาคาเร ยงกจ๒ ภณฑ โจเรห อวหรยต ฯ เถเรหต ปท ภวตพพนต ๑. วณณนาย เอเต สงโคปสสนตต สอปสคควเสน ลขยต ฯ ๒. วณณนาปาโ ยสททรหโต ฯ

[ปา.๙๔ ฯ ส.๔๒๓...๔๒๗]

Page 337: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 336

ปเท กตตา ฯ ตตถาต ภณฑาคาเร ฯ เตสจาต เตส ภกขน นทธารณ ฯ น จ ภณฑาคาเร วสตพพ ฯ อตสทโท สมา- ปนโน ฯ อตตโน อตตโนต ปท วสนคพเภสต ปเท สมพนโธ ฯ สภาคภกขนนต ปท ปรกขารนต ปเท สมพนโธ ฯ [๔๔๖] ปวสนเตหต ปท ปต อต ปเท กตตา ฯ วหาร- วารกสสาปตป อตถ ฯ วหารรกขนตถ๑ วาสกสส วาต ปเท สมพนโธ ฯ ลภมานสเสว คจฉโตต ปททวย วหารวาสกสสาต ปทสส วเสสน ฯ ย ภณฑ ฯ ตตถ ภณฑาคาเร ฯ น เกวลจ เอตเมว ภณฑ ควา ฯ ภณฑาคารกสส ปมาทปปจจยา ย ภณฑ นสสต ต ภณฑาคารกสส ควา วย ย ภณฑ ตสส วหารวาสกสส ปมาทปปจจยา นสสต จ ต สพพ ภณฑ ตสส ควาต สมพนโธ ฯ คจฉนตสสาต คจฉนเตน ฯ หรนตต โจรา หรนต ฯ วหารจารกา๒ วาต วหารรกขนตถ จรณกา ฯ วาสทโท เอก วหารจารก อเปกขต ฯ รกขตเยวาต รกขนตาน ฯ วหารจารกเกต ปท พนธตวาต ปเท กมม ฯ พนธตวาต ปท หรต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ โจเรห พนธตวา หรตภณฑป น ควาต สมพนโธ ฯ วหารจารเกส ภกขส คเตส ฯ คเตสต ปท หรตา อต ปเท ลกขณกรยา ฯ ๑. ...รกขณตถายาต วณณนาปาโ ฯ ๒. ...วารกาต วณณนาปาโ เอว สพพตถ เวทตพพ ฯ

[ปา.๙๔ ฯ ส.๔๒๗.๔๒๘]

Page 338: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 337

ตสปต วหารจารกาน ฯ อปสทโท ภณฑาคารก อเปกขต ฯ เตห ภกขห ปตตพพ อต ปเท กตตา ฯ ปตตพพลาภโตต ปท อตเรกาต ปเท อปาทาน ฯ เตส วหารจารกาน ฯ จสทโท ยาคสลากา จ ...ภตตสลากา จาต โยเชตพโพ ฯ อท ปททวย เปตนต ปเท กมม ฯ เตส วหารจารกาน ฯ อจเจต อาหรตวา ทาน ฯ ภกขห วาร คาหาเปตวา นหราเปตพพาน ฯ วหารวารนต วหารรกขนวาร ฯ ภกขหต ปท น ปาเปตพโพต ปเท กตตา ฯ อตตา ทตโย เอตสส อปปจฉสสาต อตตทตโย ฯ ยมป ภาค ฯ ต ภาค ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ วทนตต อาจรยา วทนต ฯ ทสวสคฆนกนต ปท กปปยภณฑนต ปทสส วสสน ฯ จสทโท ยาคภตตจ ตณฑลนาฬ จ ตจวรจ กปปยภณฑจาต โยเชตพโพ ฯ ตนต ยาคภตตาท ฯ ตตถาต อโปสถาคาร- ปฏมาฆเรส ฯ กจ ภณฑ ฯ น ควา ตสสาต ตสส ภกขสส ควา อณ น โหต ฯ ตตถาตป อตถ เตส อโปสถาคาร- ปฏมาฆเรส ฯ สนตเกนาต สนตเกน สทธ ฯ อต ตสมา ฯ เอว รกขน ฯ [๔๔๗] ตโตต านโต ฯ หนนตต ชนา วนาเสนต ฯ ต หต ปากฏกรณ ฯ ห สจจ ต าน สงกฆาฏนต วตต ฯ [ปา.๙๔ ฯ ส.๔๒๘...๔๓๐]

Page 339: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 338

ตโตต านโต ฯ สงกมารหนต สงการห ฯ ราชรห ราชารหนต จ เทว ปาา ฯ ยโต ภณฑโต ฯ อโตต ภณฑโต ฯ อรนา โอรนาต จ เทว ปาา ฯ ตเจต ต ภณฑ เจ อวสส ปตนก ฯ ตเจต ต ภณฑ เจ ปฏหต ฯ พลววาตเวค อต ปท อกขตตนต ปเท กตตา ฯ ภณฑ วฏฏตวา คมสสตต วา อ โ ชโน ต ภณฑ วฏเฏสสตต วา มนสกาเรน ภกขนา อนโต ปต ภณฑ ปจฉา สย วา วฏเฏต๑ ฯ ปตนต ปท วฏเฏตต ปเท กตตา ฯ สยนต ภณฑสงขาเตน อตตนา ฯ อ เนาต ปท วฏฏตนต ปเท กตตา ฯ ปเต ปน ภณเฑ ฯ ตถาต สย วา อ เน วฏฏเนน วา ฯ พหปฏเก วชชมาน ภณฑ สงก ปาท กจาป อคฆต ฯ สงก ปาทนต ปท กมม ฯ เตน พหปฏเกน ฯ อพภนตรมนต ปท ปรวตเตตวาต ปเท กมม ฯ อต มนสกาเรน เปต ฯ ภณเฑ นหเฏ ฯ อทจ ภณฑ ฯ เตน ภกขนา นตนต ปเท กตตา ฯ ปเตต ภณเฑ เนวตถต ปเท อาธาโร ฯ ตสส ภกขสส ปโยค วนา เตส ยานาทส คเตส ฯ เอห เรต อามนตน ฯ อ ชน เอฬกโลม หราเปต อต เอว อมสม าเน อนาปตตต สมพนโธ ฯ ยาเน วา ๑. วฏฏมานนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๙๔ ฯ ส.๔๓๐...๔๓๒]

Page 340: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 339

ภณเฑ วาต ปททวย ปกขปตวาต ปเท อาธาโร ฯ อชานนตสสาต ปท อ สสาต ปทสส วเสสน ฯ อตต ตสมา ฯ อต เอว อาโภค ฯ สงเก นยตโต สงกโก ฯ ตเมห น สงก คณหถ๑ ภกขนา คนตพพ ฯ ภกขต ปท น วฏฏตต ปเท กตตา ฯ นนต๒ ปท ภณฑนต ปทสส วเสสน ฯ อตต ตสมา วตเตปต ปเท๓ เหต ฯ อต วจเนน ภกขนา วตเตป ฯ ภกขสส สงก คณหนเตต อเมหห ปตตจวร คเหตพพ นน ภวสสต เตน ปตตจวเรน ก ปโยชน ภกข คจฉต อต วจเน สงกเกน วตเตป ลทธกปปเมว ฯ คณหถ อปาสกาต วตเต ปนาตป อตถ ฯ โจร...ทหต ปท สมนพทโธต ปเท กตตา ฯ สงก...เอตถ วจเน วตตนต ปเท อาธาโร ฯ ปรหรตต วชเชต ฯ ปรหรนต วชเชนต ฯ อต เอว ฯ ทสเสตวาต ปสสตวา ตวา ฯ ปรหรโตต สงกฆาฏปรจเฉทโต วชเชนตสส ฯ [๔๔๘] อโตต สงกฆาฏโต ฯ ตมป มนสสปปาณ ฯ โยป ภชสโส อตตนา วา ฯ เป ฯ อคคเหสต สมพนโธ ฯ ตเมว หต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ ตเมว อนโตชาตกาททาส สนธาย ๑. อทาน ทฆ กตวา คณหาถาต เยภยเยน วลชยต ฯ ๒. อย โภชนา คณหาถ น สงกนต ปรมวจนานโลมวเสน กตาวณณนาย ปน ภกขนนต ลขต ฯ ๓. คณหาถาต ปเทต ม าม ฯ

[ปา.๙๔.๙๕ ฯ ส.๔๓๒.๔๓๓]

Page 341: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 340

ปาโณ ฯ เป ฯ วจจตต อท วจน ภควตา วตต ฯ เอตถ จาต อนโตชาตกาทส นทธารณ ฯ อต มนสกตวา ฯ ปทสา เนสสาม อต จนเตตวา ฯ เตน ภกขนา วตตนต ปเท กตตา ฯ วตตนต ปท ทสาภาคนต ปทสส วเสสน ฯ โย ปน ภกข อต ภณต ฯ ปลายนตเยวาต ปท ภณตต ปเท กมม ฯ ยาว เต ต สามกา น คณหนต ตาว ตว ปลาย ฯ ปลายตวาต ปท คตนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตโตปต คามโต ฯ ปลายนตสสาต ปลาเปนตสส ฯ โย หต ปากฏกรณ ฯ ห สจจ โย ภกข ฯ ตว อธ ฯ เป ฯ น วฏฏตต วา เอว วเทต ฯ โย ภกข ทาสโย๑ ฯ เป ฯ ชวนตต วทตต สมพนโธ ฯ ปลาห ปลายาต จ เทว ปาา ฯ น วทนตต อาจรยา น วทนต ฯ [๔๔๙] อปเทสต นทธารณ ฯ อหตณฑกาทหต ปท คหต อต ปเท กตตา ฯ กลาเปนตา กลนตาต จ เทว ปาา๒ ฯ มจนตาป สปปสสามกา ฯ ตตร จาต าเน ฯ กรณฑตลโตต น ปกโกสต ฯ อต จนเตตวา ฯ อธ อธกาเร ฯ เอตถาต เอตสม มจเฉ ฯ ๑. ทาสาทาสโยต วณณนาปาโ ฯ ๒. กฬาปนตาต วณณนาปาโ อยเมว สนทรตโร ฯ ๓. มตเตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๙๕ ฯ ส.๔๓๓.๔๓๕]

Page 342: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 341

[๔๕๐] ทวปเทสต นทธารณ ฯ เย สตตา ฯ ตตถาต โลมปกขาทส ฯ เอตถาต ทวปเท ฯ [๔๕๑] จตปปเทส วนจฉโย ฯ ปสกา อต เวทตพพา ฯ ตตถาต หตถอาทส นทธารณ ฯ มหาพโล โย ปน ภกข อจจาเรตวา อกขปตวา คณหนโต โมเจตต สมพนโธ ฯ พลมเทนาต ปท อจจาเรตวาต ปเท เหต ฯ โกจ หตถ ราชงคเณ ตฏต ฯ ตตถาต หตถส นทธารณป ฯ ปตสส หตถสส ฯ ควาย พนธน ควาพนธน ฯ ควาย พนธนนตป อตถ ฯ อยสงขลกาย พนโธ อย...พนโธ ฯ อยสงขลกาย พนธสสาต อตถ ฯ เตส านาน ฯ ตโต หตถสาลาโต ฯ ตสสาต หตถสส ฯ ตตถาต โคเณส นทธารณ ฯ ตนต โคณ ฯ ปทสา วาต วาสทโท ปทสา วา ลงฆตวา๑ วาต โยเชตพโพ ฯ ปทสา วา ลงฆตวา วาตป อตถ ฯ พหปเทสต นทธารณ อถวา พหปเทส วนจฉโย ฯ [๔๕๒] โย ปน ภกข กโรตต สมพนโธ ฯ อสวหตารกขนต ปท ภณฑนต ปทสส วเสสน ฯ อสวหโต อารกโข ยสส ต อส...รกข ฯ ทวาร ชเนน อสวต ฯ โย ปคคโล คนตวา ต ภณฑ หเรยย โกจ ปรสการปชว นาม นตถต สมพนโธ ฯ อ โ ภกข ฯ อต จนเตตวา ฯ ๑. ลงเฆตวาต วณณนาปาโ ฯ [ปา.๙๕.๙๖ ฯ ส.๔๓๕..๔๓๙]

Page 343: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 342

[๔๕๓] โย ภกข ฯ ปเรนาต ปท วตโตต ปเท กตตา ฯ ตตถาต ปเทส ฯ เอก ภณฑ ฯ เอวนตป อตถ ฯ อต จนเตตวา ฯ [๔๕๔] สวธายาต สวทหตวา ฯ ส ตตยาต ปท กต อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอโก ฉนโท เยส เต เอกจฉนทา เอกจฉนทาน ภาโว เอกจฉนทตา ฯ ตตราต สวธาวหาเร ฯ เตส ภกขส ฯ ตสส ภณฑสส ฯ ตสสาต วจนสส ฯ ตตถาต จตส ชเนส ฯ อนเตวาสเกสต นทธารณ ฯ ตตถ ตส ชเนส ฯ เตน เอกมาสเกน ฯ เตห ปจมาสเกห ฯ เตหสสาต เตห มาสเกห อสส อาจรยสส ฯ สวธาวหาเรต ปท สลลกเขตพพนต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต จตกเกส ฯ คจเฉตนต คจฉ เอต ภณฑ ฯ [๔๕๕] กาลปรจเฉทวเสนาต กาลสส ปรจเฉทปปฏพทเธน ฯ เอตถ จาต ปเรภตตาทส นทธารณ ฯ อต วจเน ภกขนา วตเต ฯ วตโตตป อตถ ฯ หรนโตป ภกข เวทตพโพ ฯ เอตถาต สงเกตกมเม ฯ อต มนสกาเรน ฯ เอตถ อวหาเร กถ ก อต ปจฉา ฯ เอโส ปโยโค ฯ [๔๕๖] กสสจ ปคคลสส ฯ ต นมตตกมม ตธา ภควตา วตต ฯ เอตถาต นมตตกมเม ฯ หตถลงฆนจ ปาณปปหาโร จ องคลโปถนจ ควปนามนจ ขปตจ อกกาสนจ หตถ... [ปา.๙๖.๙๗ ฯ ส.๔๓๙..๔๔๒]

Page 344: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 343

สนาน ฯ เอตถาต นมตตกมเม ฯ [๔๕๗] ตตถาต ปเทส ฯ อาณาปเกนาต ปท วตตนต ปเท กตตา ฯ ต ภณฑ ม มาโนต ปเท กมม ฯ อตถนนาม๑ ปาวทาตอาทส วจเนส วนจฉโย ฯ ตตถาต ปเทส ฯ ตสส ภณฑสส ฯ อตถนนาม ภณฑ อวหรต อต เอว อาณตเตนาต ปเท อากาโร ฯ ตยาต ปท อาณตเตนาต ปเท กตตา ฯ อาณตเตนาต ปท ธมมรกขเตนาต ปเท๒ วเสสน ฯ ธมมรกขเตนาต ปท อาณตโตต ปเท กตตา ฯ ห สจจ อเมหส โส สงฆรกขโต วรชาตโก อมสม กมเม ปฏพโลต เอว ธมมรกขโตป สงฆรกขตสส ปาวทตต สมพนโธ ฯ ตเมว๓

ถลลจจย ฯ อถาต ยท ฯ ย ปาราชก ฯ ตโตต วตตตตา ฯ อตต เอว ฯ สพพตถาต เหฏา วตเตส อปร วจจมาเนส จ สพพตถ ฯ สงฆรกขเตนาต ปท ปฏคคหต อต ปเท กตตา ฯ ห สจจ เตน อาจรเยน นโยชโตต ปเท กตตา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ น เกวลจ จตนน ปาราชก ฯ [๔๕๘] อโตต ทตยวารโต ฯ อาณตตวาเรสต นทธารณ ฯ อชเชว ตยา ธน หฏ หฏ ก โหต ฯ ตนต ภณฑ ฯ มคคานนตรยสสาตป อตถ ฯ ทตยวาเร วนจฉโย ฯ ต วจน ๑. อตถนนามสสาต สวณณนา ปาล ฯ ๒. ปทสส อต ยตตตร ฯ ๓. ตเทวาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๙๗.๙๘ ฯ ส.๔๔๒..๔๔๕]

Page 345: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 344

สณก ภณนโต มลฏโ น สาเวต ฯ อตเรน จ อาณตเตน น สาเวตต ปเท กมม ฯ ตสส มลฏสส พธรตาย น สาเวต ฯ ธน ตยา มา อวหรยต๑ ฯ เตน จาต มลฏเน ฯ อตเรน จาต ปท โอรมต อต ปเท กตตา ฯ [๔๕๙] ตตถ ตตถาต ภมมฏถลฏาทส วตตสสาต ปเท อาธาโร ฯ วตถเภเทน จาต จสทโท อาปตตเภทจาต โยเชตพโพ ฯ องคเภเทน จ วตถเภเทน จาตป ปาโ ฯ ตตถาต ปเทส นทธารณ ฯ ตตราต ปจหากาเรหตอาทวจเน ฯ ตโตต ปจาการโต ฯ ตตราต ปจหากาเรตต วจเน ฯ อโตต ปจาการโต ฯ ทวห วาเรห ทสสต ฯ ปรกขาเรต ปท ทสสตนต ปเท อาธาโร ฯ วตตวารตตเยปต ปท เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ วตถเภเทนาต ปท วตตานต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอตถาปต วารตตเย นทธารณ ฯ ปมวาเร ปาราชก วตต ฯ ตโตต วารตตยโต ฯ ตตร ตส วาเรส ยเทต วตถ ฯ เอตถาต อสสามก อตตโน สนตกนต อภยภณเฑ ฯ คหตนต อภยภณฑ ภกขนา คหต ฯ [๔๖๐] ตตถาต ปทเส นทธารณ ฯ ตตถาต สนทฏโต- อาทปเทส ฯ ทฏมตตกมตโตต ทฏมตตเกน มตโต ฯ อาปจฉตวาต ปจฉตวา คหณ๒ อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ๑. ๒. อวหร คหเณ อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๙๙..๑๐๑ ฯ ส.๔๔๕..๔๔๗]

Page 346: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 345

อต เอว ภกขนา วตโต ฯ ชานนเตนาต ปท คเหตนต ปเท กตตา ฯ คเหตนต คหณ ฯ อถวา ชานนเตนาต ปท วฏฏตต ปเท กตตา ฯ วฏฏตต ปท ภาววาจก ฯ อตตโนปทาน ปรสสปทตตนต สตเตน เตวภตตยา ตอาเทโส ฯ อเส...วเสนาต๑ อเสสสส ปรยาทานวเสน ฯ ททมาเนน จาต ปท ทาตพพนต ปเท กตตา ฯ มตกธนนต ปท ทาตพพนต ปเท กมม ฯ เย วสสาต อสส ภกขสส เย คหฏา วา ปพพชตา วา ฯ เย ตสสาตป อตถ ฯ ปมเยวาต๒ ปท อนโมทตวาต ปเท กรยาวเสสน ฯ ตยาต ปท กตนต ปเท กตตา ฯ มยา ฯ เป ฯ ภตต วา อต วจเน วจเน ภกขนา วตเต ฯ โย ภกข วทต ฯ มยาต ปท ปตนต ปเท กตตา ฯ ต ภณฑ ปต๓ ตยา ปากตก กาต วฏฏต ฯ [๔๖๑] เปต...เอตถ ปน ปท คตาต ปเท อาธาโร ฯ ตนต สกก ฯ ตสสาต ตสม สกเก ฯ วรวนตสสาปต วรวนเตป ฯ กโรนเตหต ปท ลคคต อต ปเท กตตา ฯ [๔๖๒] สวณณมาณวโกต สปณณมาณวโก ฯ สวณณ ๑. ๒. อวเสส... ปมเมว อต วณณนาปาโ ฯ ๓. ปต ภณฑนต ภวตพพ ฯ

[ปา.๑๐๑ ฯ ส.๔๔๗.๔๔๘]

Page 347: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 346

กนเก วตต สวณโณ ครเฬ ตถาต อภธานปปทปกา ฯ สปณณมาณวโกตป อตถ ฯ ตโต จสสาต ตโต อาปณโต อสส นาคราชสส วา สวณณมาณวกสส ฯ ชฆจฉาย ปฬโต ชฆจฉาปฬโต ฯ กสมา น วาเรตพโพต อาห อนตถมป ห กเรยยาต ฯ โถเก ขายเตต โถเก มคาทเก สหาทห ขายเต ฯ [๔๖๓] เอวส สสาปต ปท คหเณต ปน สมพนโธ ฯ เอว ส า อสส อตถต เอวส ฯ ตนต ภณฑ ฯ อธ สกขาปเท ฯ [๔๖๔] ปกณณเกต ปท เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ สพพ วจน ฯ [๔๖๕] ทตยวตถมห วนจฉโย ฯ จตตวสเกน ปนาต จตตวเส นยตเตน น ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ ตโต านาจาวนวตถโต ปราน จ วตถน เถยย ฯ เป ฯ นาน อตตานตถานต สมพนโธ ฯ จสทโท น เกวล อามสน- ผนทาปนฏานาจาวนวตถน อตตานตถานต าเปต ฯ [๔๖๖] นรตตปถวตถสม วนจฉโย ฯ คณหตมสส ววรณ ปรามสต ฯ ยท หต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ อตเรน อต วจน วตต ยท อภวสส ฯ อทธา เอกนเตน อยมป ภกข วเทยย ฯ อตเรนาต ปท วตตนต ปเท กตตา ฯ กตนต ชาต ฯ [ปา.๑๐๑..๑๐๕ ฯ ส.๔๔๘..๔๕๐]

Page 348: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 347

โวหารวจนมตเตต วตตพพวจนมตเต ฯ ตโตต นรตตปถวตถโต ฯ [๔๖๗] อภนนสรรวตถสม วนจฉโย ฯ สาฏกตณหายาต สาฏเก ปวตตตณหาย ฯ สรร กาก ฯ เป ฯ ผาลตมตเตนาป ภนน โหตต สมพนโธ ฯ ยสส ปน ปตโตต ยสส สรรสส ปตนตสส ฯ ยสสาต ปท ฉวต ปเท สมพนโธ ฯ ตโตตป อตถ ตโตต สรรโตต อตโถ ฯ ฆสเนน เอวาต ปท ฉนทนต ปเท กรณ๑ ฯ ยสสาป สรรสส ฯ อปคตป สรร ฯ สรเร อภนเนป ฯ สสานโคปเกห วา อ เห วา มนสเสหต ปททวย คาหาเปตนต ปเท กมม ฯ [๔๖๘] ตทนนตเร วตถสม วนจฉโย ฯ กส ฯ เป ฯ อคคเหสต ปทสส อต อตโถ ฯ ถยยาว...หาเรสต นทธารณ ฯ ตสเสว ตนต ตสเสว ภกขสส ต ภณฑ ฯ ปสยหาตมสส ววรณ อภภยยาต ฯ กโรนนาต ปท ทามรกโจรา อต ปทสส วเสสน ฯ ...พลโต จาต จสทโท กโรนตา จ คณหนตา จาต โยเชตพโพ ฯ อท ปททวย ราช...ทโยต ปทสส วเสสน ฯ [๔๖๙] ตตราต ภณฑปรกปปโอกาสปรกปเปส ฯ อธ สาสเน ฯ ย ภณฑ มยา ลทธ ต คเหตพพ ฯ อต จนเตตวา คจฉต ฯ สามเกหต ปท ปรยฏ โตต ปเท กตตา ฯ ปเท กตตา ฯ ปเคเวตนต ปมเมว เอต ภณฑ ฯ มหาปจจรยาทสต มหาปจจรอาทส ๑. ฆสเนน...ฉนน อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๐๖.๑๐๗ ฯ ส.๔๕๐..๔๕๒]

Page 349: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 348

ยกาโร อาคโม ฯ สา...ปต อปสทโท สมภาวโน ฯ มหาปจจรอาทส วตตสส อยตตภาว าเปนโต เอตถ ปนาตอาทมาห ฯ เอตถาต มหาปจจรอาทส ทสสต น ทสสตต ปททวเย อาธาโร ฯ ทสวา หฏตตาต ทสวา ปจฉา เถยยจตเตน หฏตตา ฯ มหาอฏกถาย วตตสส ยตตภาว ญาเปนโต มหาอฏกถายนตอาทมาห ฯ ย ภณฑ ภกขนา ปรกปปต ต ภณฑ อทฏ ฯ ตตถาต มหาอฏกถาย ฯ สเมตต มหาอฏกถาย วตตอวหาโร สเมต ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ ตตถาต ทวส ปรกปเปส นทธารณ ฯ ยวาย ปรกปโป ฯ [๔๗๐] กมมนตสาล วาต กมมกรณฏานสาล ฯ ตตถาต ปรเวณาทเก ฯ ทวารจ ปมขจ เหฏาปาสาโท จ ปรเวณจ ทวารโกฏโก จ รกขมลจ ทวาร...มลาน ฯ ปรจเฉทนต มรยาท ฯ ตทภมโข วาต ต อปจารสม อภมโข เอว ฯ อถาต ยท อฏหต ฯ อสส ภกขสส ฯ เอตถาต ต าน ปตตสส โจโร วาตอาทวจเน ฯ มเล วาต อาทมห เอว ฯ ตตถาต๑ ทวส ปรกปเปส ฯ ตนต หตถอสส ฯ [๔๗๑] ชานตวา วเหเธยย ชานตวา วเหเยยนต จ เทว ปาา ฯ อต มนสกาเรน ปฏจฉาเทต ฯ อตต ตสมา ฯ คตา ทาน เตต อทาน เต มนสสา คตา ฯ ตสส ภกขสส ๑. วณณนายเมตถนตเร ตาวสทโท เอว ทสสต ฯ

[ปา.๑๐๗ ฯ ส.๔๕๒..๔๕๕]

Page 350: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 349

ปโยเคน เตห มนสเสห ภณฑ น ทฏ ยสมา ตสมา ภณฑเทยยเมว ฯ [๔๗๒] โย ภกข หรตกาโม ปาเตตกาโม อทธรต ฯ ปาเตตวาต ปท ภาชยมาเนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ภาชยมาเนต ภกขห ภาชยมาเน ฯ ต สมค ฯ เป ฯ สมสม วาต จตปปท โกฏาสนต ปทสส วเสสน ฯ อคเฆนาต อตตโน โกฏาสสส อคเฆน สมคฆตร ... สมสมนต ปเท สหตถต- ตตยา ฯ ตสม กสทณฑเก ฯ ภกข ปาราชโก โหต ฯ ปาราชกนตป อตถ ฯ ปตตกสทณฑโกต ปท คเมตต ปเท กตตา ฯ ตโตต ปจฉา ตโตต วา เตห ทวห ภกขห อปาทาน ฯ อตโร ฯ เป ฯ ป ายตต อาห ฯ มยหมป ฯ เป ฯ ยตต วฑโฒ อาห ฯ ตสม นวเก ฯ ต ภาค ฯ ตสส นวกสส ฯ เตนาต นวเกน ภกขนา วตเตปต ปเท กตตา ฯ อย ภาโค มม ภาโค น อต ชานนโตป วฑโฒ ภกข ตสเสว นวกสส ภาค คณหาต ฯ จนเตตวาต ปท วทตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ภาโค ปตโต ฯ เอตถาต คหเณ ฯ ตโตต ปจฉา ฯ [๔๗๓] อมสม ฯ เป ฯ ทสเสตพพนต วจน อฏกถาส ปน อาจรเยห วตต ฯ อมสม าเนตอาทก เอวจ วจน วตวา ฯ กตวา อาคตา อปปนนจวรกถา ฯ วตวาต ปท กถตาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ จวรกขนธเกต ปท อาคตาต ปเท อาธาโร ฯ [ปา.๑๐๗ ฯ ส.๔๕๕.๔๕๖]

Page 351: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 350

ชวกวตถนต ปท กตวาต ปเท ปกตกมม ฯ อาทนต ปท กตวาต ปเท วกตกมม ฯ เสนาสนก ฯ เป ฯ กตวา อาคตา ปณฑปาตกถา กถตา ฯ ตทวสาเนต ตสสา เสนาสนกถาย อวสาเน ฯ จสทโท อปปนนจวรกถา จ ปณฑปาตกถา จ เสนาสนกถา จ สปป...กถา จาต โยเชตพโพ ฯ ตนต ต กถ ฯ เอว กถเตต เอว กถเต วจเน ฯ [๔๗๔] อโตต กสสงกมนวตถโต ฯ ปจส ...วตถส วนจฉโย ฯ ฉฑฑาเปตวา คณหต ยท สกโกต ฯ เอตมป วฆาส ฯ [๔๗๕] โอทน...วตถส วนจฉโย ฯ สามเกหต ปท ทนนนต ปเท กตตา ฯ เตน ตสมา ฯ อสส ภกขสส ฯ โย เตนาต โย สมปชานมสาวาโท เตน ภกขนา วตโต ตสม สมปชาน- มสาวาเท นมตตภเต ปาจตตย ภควา อาห ฯ กมวาต อาห ปรโต เตกฏลยาควตถมห วยาต ฯ สงฆสส สนตก ทยมาน โอทนาทก ฯ สมมเตน วา อารามกาทหต ปททวย ทยมานนต ปเท กตตา ฯ อาณตเตหต ปท อารามกาทหต ปทสส วเสสน ฯ วาสทโท อารามกาทห วาต โยเชตพโพ ฯ คหนจาต จสทโท ทยมานจาต โยเชตพโพ ฯ สามเกน วา อาณตเตน วาต ปททวย ทยมานนต ปเท กตตา ทยมานนต ปท คณหโตต ปเท กมม ฯ อ เนาต ปท ทยมานนต ปเท [ปา.๑๐๗.๑๐๘ ฯ ส.๔๕๖..๔๕๘]

Page 352: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 351

กตตา ฯ โอทนาทเก ทยมาเน ฯ ตสสาต ภาคสส ฯ เอตถาต โอทนาทวตถาธกาเร ฯ โอทน...วตถส วนจฉโย ฯ เอตถาต โอทนยาทวตถส ฯ ปรกขารวตถส จ๑ เสส วจน ปากฏเมว ฯ [๔๗๖] ปวตถสม วนจฉโย ฯ ปรกปเปตวา สงกาเมต ฯ านนต ปท สมปตตนต ปเท กมม ฯ สมปตต ถวก ฯ อต มนสกาเรน ฯ เตน ตสมา ฯ ตสส ภกขสส ฯ อถ ปเกป เถยยจตต อตถ ฯ ปวฏสสาต ปท ปฏวโสต ปเท สมพนโธ ฯ ตสเสวาต ปท วฏฏตต ปเท สมปทาน ฯ พหอปจารฏานมปต ปท วทนตต ปเท สมปทาน ฯ ภกข อาคนตวา ปรภชสสนต ฯ เอว วจเน ฯ คเหต คหณ ฯ เอตถาต ตส วตถส ฯ [๔๗๗] สตตส...วตถส วนจฉโย ฯ ตตราต อมพโจรกาทส วตถส ฯ สงฆสส อมพาทส ปน วนจฉโย ฯ ชาต วา อมพาทพล ฯ โจรปททเวนาต โจรสงขาเตน อปททเวน วฏหนเตสต ปเท เหต ฯ ฉฑเฑตวา สอสสาหา เอว ฯ นยมตนต นยมต อมพปกกาท ฯ อสสรวตาย ททโต ถลลจจย ฯ อต มนสกาเรน ผล ขาทต ฯ [๔๗๘] วตตวาทกวตถตตเย วนจฉโย ฯ กตวาต ปท ๑. อย วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๑๐๘..๑๑๓ ฯ ส.๔๕๙..๔๖๑]

Page 353: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 352

วฏฏตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อทนนามาต ปท คณหสสามต ปเท กมม ฯ เอตตาวตา หต ห สจจ เอตตเกน ปรจเฉท กตวา วจเนน ฯ มณวตถตตยสสาต ปท มชฌเมต สมพนโธ ฯ [๔๗๙] สกรวตถทวเยป๑ วนจฉโย ฯ กจาป อนาปตต ฯ ตาวาต ปท ทาตพโพต ปเท กรยาวเสสน๒ ฯ ตทคฆนก วา ตสส สกรสส อคฆนก ภณฑ ทาตพพ ฯ กหจป าเน ภกข น ปสสต ฯ สาฏก วา ฯ เป ฯ ลก วาต ปทตตย เปตวาต ปเท กมม ฯ เต สกรสสามกา ฯ เอตถ จาต สกเรส นทธารณ ฯ กฑฒตวาต ปท โตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ านา จาวนธมโม สภาโว ยสส ต านาจาวนธมม ฯ ยเต าน านกรยา ฯ จณฑโสตพทธนาวาต จณฑโสเต พทธนาวา ฯ ธมมตายาต ปกตยา ฯ ยสส ปาสสส อนเต พทโธ โย ปาโส นวาเรต โส ปาโส กฏปาโส นาม ฯ ตตราต สกเรส นทธารณ ฯ โส หต ห สจจ โส สกโร ฯ ต สกร ฯ ตโต ตโต านโต ฯ กมวาต อาห ตตถ ฯ เป ฯ วยาต ฯ ตณณนต ปาส กฑฒตวา ๑. ปสททรหโต วณณนาปาโ ฯ ๒. วณณนายนต ตาวสทโท มหนตสทเทน

สมาสวเสน ยตโต อยเมว สนทรตโร ฯ [ปา.๑๑๓..๑๑๕ ฯ ส.๔๖๑.๔๖๒]

Page 354: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 353

ตสส อตตโน ธมมตาย ตสส นปนนสส จาต ตณณ สกราน ผนทาปนฏานาจาวนานต ปเท กมม ฯ เถยยจตเตน วสสชชาเปนตสส ปาราชกนต สมพนโธ ฯ ปาสฏาน ปน สนขสมป วาต ปททวย อสมปตตนต ปเท กมม ฯ ตตราต๑

าเน ฯ อต มนสกาเรน อกกฏ กโรต ฯ ปลายนตสสาปต ปลาเปนตสส ฯ อต มนสกาเรน ทตวา คจฉต ฯ อต มนสกาเรน เปต ฯ ตนต ปาส ฯ เถยยจตเตน อกขปโต ฯ โอปาเตต อาวาเฏ ฯ ตนต าน ฯ เอตนตป อตถ ฯ อต วจเนน กโรนต ฯ ตตถาต ปาสอททหเลส ฯ ปจฉาปฏกนต๒ กมนสส กจฉย ปรตตณาท ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ [๔๘๐] ปเ ถวกายาต ปเ ปตถวกาย ฯ มสเปสวตถมห วนจฉโย ฯ ตนต าน ฯ เอตถ มสเปสวตถมห ทาร... วตถส จ เสส วจน วนจฉตพพ๓ ฯ เอวเมวาต น กรสสามต มนสกาเรน ฯ ธรนกเขปนต คหณสสาหสส นกขปน ฯ ตนต สปปเตลาท ฯ ปรภชสสาม อต มนสกาเรน ฯ ต สปปเตลาท ฯ โถก โถก ปรภชโต ปาราชก โหตต สมพนโธ ฯ สวธาวหาเร ๑. อท วณณนาย น ทสสต ฯ ๒. ปจฉา ปฏกนต วณณนาย อาคต ฯ ๓. วนจฉนตพพนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๑๕..๑๑๗ ฯ ส.๔๖๒..๔๖๕]

Page 355: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 354

วตตวนจฉยนเยน เวทตพพาน มฏ ... ...วตถส วตตวนจ- ฉยนเยน เวทตพพานต โยชนา ฯ เทว ตณวตถนต เตน โข ปน สมเยน อ ตโร ภกข ตณกเขตต คนตวาทอาทน ฯ [๔๘๑] อมพ...ส วนจฉโย ฯ ตตถาต คามกาวาเส วสนตา ฯ เตสต อาคนตเกส ฯ เต ภกขต อาคนตกภกข ฯ อต วตวา ฯ เตนาต ตสมา ฯ เตส อาคนตกาน อาหาต ปเท สมปทาน ฯ ตตถาต รกเขส ฯ เย ปน ตถา อนยมตา อาวาสกา จ เนว รกขตวา น โคปตวา โจรกาย ปรภชนตต ปาโ ยตโต๑ ฯ เตส รกเขส ฯ าตพพนต อาคนตเกห น าตพพ ฯ เตต๒

รกเข ฯ ปจจยานนต ปท นยเมตวาต ปเท สมปทาน ฯ ทนน ภณฑ ฯ เอตถ ผเลส ย ปน ผล เสนาสนตถาย ทายเกห นยมต ฯ เอตถาต นทธารณ ฯ ภณฑเทยยจาต วจน มหาปจจรย ปน วตตนต สมพนโธ ฯ ตทตถายปต เตส เสนาสนคลานปปจจยาน อตถาย ฯ ตทตถเมวาต ตสส เสนาสนสส อตถาย ฯ เอตถาต อาราเม รฏเ วา ปลชชนต ตาล...ทเกต ปททวเย อาธาโร ฯ ราช...ทห ราชภยโรคภยโจรภยาทห อ ตถ าเน คจฉนตาน มนสสาน วหารา ฯ คจฉนตานนต ปท วหาราต ปเท สมพนโธ ฯ ๑. อย วณณนาปาโ น สเมต วจาเรตวา คเหตพพ ฯ ๒. เนต วณณนาปาโ ฯ [ปา.๑๑๗..๑๑๙ ฯ ส.๔๖๕..๔๖๗]

Page 356: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 355

วนาเสนตต อ เ ชนา วนาเสนต ฯ ลามกโกฏยา ลามก อาท กตวา อตราน เสนาสนาน วสสชเชต วฏฏต ฯ [๔๘๒] ชคคาเปตนต อ ชน รกขาเปต ฯ เย ปน ชนา ฯ เต ชนา จ เทนต ฯ ย ผล ฯ เตส มนสสาน ฯ สงเฆนาต ปท อน าตนต ปเท กตตา ฯ ทวเส ฯ เป ฯ ขาทถาต วจเนน อน าต ฯ ตเทว ผล ทาต เต รกขนตชนา ลภนต ฯ ตโต อน าตผลโต อตตร เทนตานป๑ เตส ชนาน ผล คเหต ภกขน น วฏฏตต สมพนโธ ฯ เกนยาต กเยน ฯ อยมป จ๒ ชโน พหก ผล ทาต วฏฏต ฯ ลภตตป อตถ ฯ เจตยสสาต ปท ทนโนต ปเท สมปทาน ฯ เอตถาต เจตยสส ทนนาราเม ฯ เอตมป อารามนต เอต เจตยสส ทนน อาราม รกขนตาน คเหตวาต ปททวเย กมม ฯ อปสทโท จตปปจจยตถาย ทนน อาราม อเปกขต ฯ เอเตสนตป อตถ ต น ยชชต ฯ เวตตเนนาต ปท รกขนตานนต ปทสส ตตยาวเสสน ฯ ตตเถวาต เจตยสส ทนนาราเม ฯ รกขนตานจ กปป... นจาต ปททวย ทานนต ปเท สมพนโธ ฯ วตตนเยเนวาต ย เตส สงเฆน อน าตนตอาทนา วตตนเยน ฯ [๔๘๓] อมพ...วตถส วชชมาเน อนาปตต ฯ เป ฯ เอตถ ๑. ททนตานมปต วณณนาปาโ ฯ ๒. อปจสทโท อธ น อจฉตพโพ ฯ

[ปา.๑๑๙ ฯ ส.๔๖๗.๔๖๘]

Page 357: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 356

วจเน วนจฉโย ฯ โคปกสสาต ปท ทาเนต๑ ปเท สมพนโธ ฯ ย ผล ฯ โคปกสสาต ปท ทนนนต ปเท สมพนโธ ฯ เอตตก ผล ฯ เป ฯ ตว คณห อต วจเนน ทนน โหต ฯ ก อตถ ฯ เอเตส โคปกาน ฯ วสฏกสส ผลสส ฯ เอเต โคปกา ฯ ย ผล ฯ เต โคปกา ฯ อปสทโท สมภาวน ฯ มนสสานนต ปท ทารกาต ปเท สมพนโธ ฯ อาราม วา อ วา ผลานนตป ปาโ อ นต ผลาน อ อปปชชนฏาน ฯ อ วา ผลาผลนตป อตถ ฯ อ วา ผลานนต ปท ยชชต ฯ เตห ทารเกห ฯ ภกขนา ทารเก อาหราเปตวา ฯ สงฆเก ฯ เป ฯ อาราเม ฯ รกขนตสเสวาต ปท ทานนต ปเท สมพนโธ ฯ รกขนตสสาต ปท อตตโนต ปเท สมพนโธ ฯ ย ผล เทนต ฯ อปฑฒาราม วา เกจเทว รกเข วาต ปททวย รกขตต ปเท กมม ฯ ภตนต ปท ลภตวาต ปเท กมม ฯ ตสสาปต ชนสส ทาตนต สมพนโธ ผลสส ทาน ฯ รกขนตสส ปน สพพป วฏฏตต รกขนตสส สพพป ผล ทาต วฏฏต ฯ เอต ปน สพพนต สพพ เอต วจน ฯ [๔๘๔] ทารวตถมห วนจฉโย ฯ ตาวกาลโก ฯ เป ฯ ภควาต วจน วตต ฯ วตตกาเมนาต ปท วตตนต ปเท กตตา ฯ ๑. ทานนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๑๙ ฯ ส.๔๖๘]

Page 358: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 357

เอว จตต ยสส โส เอวจตโต ฯ เอตถาต ทารวตถมห ฯ สกกต สกขตต จ เทว ปาา ฯ ต สพพมป ทพพสมภาร ฯ อาวาสนต ปท กาตนต ปเท กมม ฯ อ เน วาต วาสทโท ทพพสมภาเรน วาต โยเชตพโพ ฯ กต เสนาสน ฯ ภกขนา วตตพพ ฯ [๔๘๕] อาหรยตต อทก ภกขห อาหรยต ฯ ปรคคหตอทเกต รกขตอทเก ฯ ยโตป อทกโต สมปาเทนต ฯ อาหรยโตต๑

อาหฏโต ฯ อาหรยโต วา ตโต วาต ปททวย ยโตต ปทสส วเสสน ฯ ปานยปรโภคนต ปานยภาเวน ปรโภค ฯ น มหาปรโภค กโรนต ฯ ยโต ปน อทกโต คเหตวาต ปเท อปาทาน ฯ ตตถ อทเก ฯ กตกาวเสเนวาต กตกาปฏพทเธเนว ฯ วาสทโท คณหนโต วา ปกขปนโต วาต โยเชตพโพ ฯ อ เส อปสสนตานนต อ เส ภกขส อปสสนเตส ฯ ตนต๒ โธวนรชน ฯ เตส อาวาสกาน ฯ ยตตก ภณฑ ฯ เต อาวาสกา ฯ เอตถ โปกขรณโสณฑส ฯ อโต โปกขรณโสณฑโต ฯ อธ โปกขณโสณฑส ฯ ยตถ โปกขรณอาทส ฯ [๔๘๖] มตตกาวตถสม วนจฉโย ฯ ยตถ าเน ฯ ตตถ าเน โถกาป มตตกา ฯ ตสส ปาราชกนต ปาลย วตตสส ตสส ภกขสส ปาราชก ฯ ตสมา ปาราชกนตป อตถ ตสมา ๑. อาหรมโตต วณณนาปาโ ฯ ๒. อท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๑๑๙.๑๒๐ ฯ ส.๔๖๘..๔๗๐]

Page 359: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 358

ปาลย วตตภกขสส ปาราชก โหตต อตโถ ฯ ตาวกาลก วาต วาสทโท อาปจฉตวา วา ตาว...วาต โยเชตพโพ ฯ อาปจฉตวา ตาวกาลก วาตป อตถ ฯ [๔๘๗] อถาต ตทา ฯ เอต ตณ ฯ ภกข วฑเฒตเยว ตว คจฉ ฯ เป ฯ อต สงเฆน ภกข วตตพโพ ฯ ตเณ นฏเ อตโถ ปโยชน นตถ ฯ ตสม เจต ตสม ภกขสม ฯ เจสทโท ปโหตต ปเท โยเชตพโพ ฯ ตสมเยวาตป อตถ ฯ [๔๘๘] อ วา กจ ภณฑ ฯ สงฆกนนามาต ปท อชฌาวสนตต ปเท กมม ฯ อาวาสเตส จาต ภกขห วหาเรส อาวาสเตส ฯ ภกขต ปท อาหราเปนตต ปเท กตตา ฯ ต วาต อาหฏภณฑ ฯ ตทคฆนก วา เสนาสน ฯ เต คณปคคลา ฯ ปฏกมเมนาต ปน ทาเนน ฯ [๔๘๙] อน ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ มาเสต อจจนต- สโยโค ฯ ตสส ภกขสส ควา อณ น โหต ฯ ตสมนต มจปเ ฯ อ เน อวหเฏป ฯ คจฉนเตนาต อ ตถ คจฉนเตน ฯ ตสส ควาต ตสม นฏเป ชณเณป เถยยาย อวหเฏป ตสส ควา ฯ อาวาสนต ปท หรตวาต ปเท กมม ฯ ปรภชนเตนาต ปท วตตพพนต ปเท กตตา อถวา ปรภชนเตนาต ปท วฏา- เปตต ปเท การตกมม ฯ ตตถ อาวาเส ฯ อท มจป ฯ ต มจป ฯ ปรภชนเตน วตตพพ ฯ โส ภกขต วฑฒตโร ภกข ฯ [ปา.๑๒๐.๑๒๑ ฯ ส.๔๗๐..๔๗๒]

Page 360: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 359

[๔๙๐] ตล ฯ เป ฯ ตเถห วาต ปทตตย ตหต ปทสส สรป ฯ เอต เตกฏลยาค๑ อเมห ตห ชนา กร กโรนต ฯ เอตถ วตถทวเยปต จมปาวตถราชคหวตถทวเย เสส วจน ฯ เอตถาต อชชกวตถมห ฯ [๔๙๑] ทสวาต ปท อธฏาสต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ กลสสาต ปท อนกมปายาต ปเท สมปทาน ปสาทาต ปเท สมพนโธ อนคคเหนาต ปเท สมปทาน ฯ อนกมปาย...นตถายาต ปททวย อธฏาสต ปเท สมปทาน ฯ ธมมานคคเหนาต ธมมสส อนคคเหน อธฏาสต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อทธยาต ปท อธฏาสต ปเท กรณ ฯ ตโตต คทนนตร ฯ วตตนต อทธยา อาเนตวา ปาสาเท เปสต วจน ธมมสงคาหเกห วตต ฯ [๔๙๒] ตตราต ทตยปาราชกสกขาปเท ฯ อนสาสนต อาจรยา เอตาย คาถายาต อนสาสน ฯ อทตเยน ปราชตกกเลเสน ชเนน ทตย ย อท ปาราชก ปกาสต อธ สาสเน เตน ทตยปาราชกสกขาปเทน สม อ อเนกนยโวกณณ คมภรตถวนจฉย กจ สกขาปท น วชชต ตสมา วตถมห สงฆมชเฌ อทนนาทานวตถมห โอตณเณ วนย นา วนยานคคเหน เอตถ โอตณณวตถมห วนจฉย กโรนเตน ภกขนา สาธปปาย ปาล อฏกถเจว อเสสโต ๑. เตกฏลล...อต ทสสมานปาล ฯ

[ปา.๑๒๑...๑๒๔ ฯ ส.๔๗๒.๔๗๓]

Page 361: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 360

โอคยห อวคคาหตวา อปปมตเตน วนจฉโย กรณโย อาปตต- ทสสนสสาโห กทาจน ภกขนา น กตตพโพ อห อนาปตต ปสสสสาม อต เอว มานส ภกข กยราถ กเรยย ภกข อาปตต ปสสตวาป อาปตต ปนปปน อวตวา จ๑ วมสตวา ว ห สสนทตวา จ ต อาปตต วเท วเทยย กปปเยป จ วตถสม ลหวตตโน จตตสส วเสน อธ สาสเน ปถชชนา สาม คณา จวนต ตสมา อาสวส อรค อว อคค วย จ ปรปรกขาร สมปสส สมปสสนโต วจกขโณ อามเสยยาต โยชนา ฯ [๔๙๓] อตโถ จ วนจฉโย จ อตถวนจฉยา คมภรา อตถวนจฉยา ยสม ต คมภรตถวนจฉย ฯ ภกขนาต ปท กรณโยต ปเท กตตา ฯ วนยานคคเหนาต ปท กโรนเตนาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอตถาต ปท วนจฉยนต ปเท อาธาโร ฯ อปสทโท อกปปยวตถ อเปกขต ฯ สมณาน ภาโว สาม สาม เอว คโณ สาม คโณ ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ ทตยปาราชกวณณนา นฏ ตา ฯ ๑. วณณนาย วสทโท โหต ฯ

[ส.๔๗๓]

Page 362: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 361

[๔๙๔] อทาน ตตยปาราชกสส อนปปตต สวณณนากมเจว สวณณนาปการ จ าเปต ตตยนตอาทมาห ฯ ตห กายวจมโนทวาเรห สทเธน พทเธน ย ตตยปาราชก วภาวต อทาน ตสส ตตยปาราชกสส สวณณนากโม ปตโต ยสมา ตสมา ย วจน สว เยย ปพเพ จ ย วจน มยา ปกาสต ต วจน วชชยตวา อสสาป ตตยปาราชกสส อย สวณณนา โหตต โยชนา ฯ ตหต ปท สทเธนาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ จสทโท สว- เยย จ ปพเพ ปกาสต จาต โยเชตพโพ ฯ อปสทโท ปมทตยปาราชกาน อเปกขต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๔๙๕] ปวตโต โวหาโร ยสส ต ปวตตโวหาร ฯ ต ห นครนต ห สจจ ต นคร วจจต ฯ ปากา...เนนาต ปท วสาลภต อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอตถาต ตตยปาราชเก ฯ อสส เวสาลต ปทสส วตถาโร ปน คเหตพโพต สมพนโธ ฯ อจฉนเตหต ปท คเหตพโพต ปเท กตตา ฯ ปรมตถโชตกายาต ปท ขทท...ถายาต ปทสส วเสสน ขทท...ถายาต ปท รตน...นาโตต ปเท อาธาโร ฯ สมมาสมพทเธ สพพ- [ปา.๑๒๕ ฯ ส.๔๗๔]

Page 363: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 362

ต าณปปตเตเยว๑ อทป จ นคร สพพากา...ปตต อต ปณฑเตน เวทตพพนต สมพนโธ ฯ ปสทโท ราชคหสาวตถโย อเปกขต ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ ตตถาต มหาวนกฏาคารสาลาส นทธารณ ฯ อโรปมนต อโรปต ฯ กปลวตถสามนตาต ปท มหาวนนต ปทสส วเสสน ฯ อท วน ฯ หสาน วฏฏโก ปรมณฑโล หสวฏฏโก หสวฏฏเกน สทส ฉทน หสวฏฏกจฉทน ฯ [๔๙๖] สพพโส ทสสน สนทสสน อสภาการสส สนทสสน อสภาการสนทสสน อสภาการสนทสสนวเสน ปวตต อสภา... ปวตต ฯ วคโต ฉนโท วจฉนโท กาเย วจฉนโท กายวจฉนโท กายวจฉนท อปปาเทตต กาย...นยา กายวจฉนทนยา จ สา กถา จาต กาย...กถา ฯ กายนพพนทนยกถนตป อตถ กาเย นพพนทนปปาทนกถนต อตโถ ฯ เสยยถทนต กตม ฯ อตต ปท กถนต ปทสส สรป ฯ สพพาทเรนปต อปสทโท น เกวล เอกเทเสน อาทเรนาต าเปต ฯ น โกจต วจนนโต โกจ ปคคโล น ปสสต ฯ เวฑรย เวฬรยนต จ เทว ปาา ฯ วาสจณณาทน วาต ๑. วณณนาปาโ าณสททรหโต ฯ

[ปา.๑๒๕ ฯ ส.๔๗๔.๔๗๕]

Page 364: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 363

ปท สจภาวนต ปเท สมพนโธ ฯ วาสทโท สจภาว วาต โยเชตพโพ ฯ วาสจณณาท วาตป ปาโ โส สจภาวนต ปเทน น สมพชฌต ฯ ปรมทคคนธนต อตวย ทคคนธ ฯ นตถ สร เอตสสาต อสสรก อสสรก ทสสน เอตสสา อสจยาต อสสรกทสสนา ฯ เอตถ กาเย ฯ หสทโท วตถารโชตโก ฯ อตตมงค- สรสมนตป อตถ ฯ เนส เกสาน ฯ โส จ อส...ภาโว ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ เอว โลมาทน อสภาสจปปฏกลภาโว เวทตพโพ ฯ เอตถาต ตตยปาราชกาธกาเร ฯ อตต เอว ฯ ตนต อสภมาตก ฯ ยา อย ภาวนา ฯ ตวธ กลยาณ เอตสส ปมชฌานสสาต ตวธกลยาณ ฯ ทสลกขเณห สมปนน ทสลกขณสมปนน ฯ ตวธกลยาณ จ ทสลกขณสมปนน จาต ตวธ...สมปนน ฯ ตวธกลยาณนตป อตถ ฯ จสทโทวตตสมจจโย ฯ อต สทโท สมาปนโน ฯ [๔๙๗] ตตราต ตวธกลยาณทสลกขเณส นทธารณ ฯ ปารปณ กโตต๑ นวรณโต ฯ จตตสส วสทธ จตตวสทธ ฯ สมาธนมตตสสาต ปท ปฏปตตต ปเท กมม ฯ สมาธ เอว นมตต สมาธนมตต ฯ ปฏปชชน ปฏลภน ปฏปตต ฯ ตตถาต อปปนาโคจเร ฯ จตตปปกขนทนนต จตตสส อปฏาน ฯ ๑. อทาน ปารปนถก อต วลชยต ฯ

[ปา.๑๒๕ ฯ ส.๔๗๕.๔๗๖]

Page 365: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 364

วสทธสสาต นวรณโต วสทธสส จตตสส อชฌเปกขณนต ปเท กมม ฯ สมถปปฏปนนสสาต สมถภาวปคมเนน สมถปปฏปนนสส จตตสส ฯ เอกคคปฏานสสาต จตตสส เอกคเคน อปฏานสส ฯ ตตถาต ฌานจตเต ฯ ธมมานนต สมาธปป าน ฯ อนตวตต- นฏเนาต อนตวตตนสภาเวน ฯ สมปหสนาต วโสธนา ปรโยทปนา จ ฯ อนทรยาน เอกรสฏเนาต สทธนทรยาทน กเลเสห วมตตกจเจน เอกกจจสภาเวน ฯ ตทนรปควรยวาหนฏเนาต เตส อนตวตตนเอกรสภาวาน อนจฉวกสส วรยสส ปวตตน- สภาเวน ฯ ตทนรปก...นฏเนาตป อตถ คการสส โก ฯ อาเสวนฏเนาต ยถาวตตาน สมาธปป าทธมมาน ปนปปน ปวตตนสภาเวน ฯ ตตราย ปาลต ตสม ทสลกขณวภาวนวสเย อย ปาล ฯ ตสสาต จตตสส ฯ ปฏปชชตต ปฏลภต ฯ ตตถาต อปปนาโคจเร ฯ ปกขนทตต อปตฏต ฯ ...ป าสมปนนจาต เอตถ อตต ปท อย ปาลต ปทสส สรป ฯ [๔๙๘] เอว อจฉามหนตอาทมาห๑ อต ปจฉา ฯ เต มคลทธกา๒ ฯ ตตถ นรเย ฯ เตส มคลทธกาน ฯ ตโตต ปท มลากสลกมมโตต ปทสส วเสสน ฯ อวปกโก วปาโก ยสส โส ๑. อจฉามหนต ปาล ฯ ๒. ลทท อตป ฯ ลทโท ลทโธต ทเวป นามาน เนสาทวา- จกาต อภธานปปทปกาสจ ฯ

[ปา.๑๒๕ ฯ ส.๔๗๖..๔๗๘]

Page 366: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 365

อวปกกวปาโก๑ ฯ ตนต ชวตจเฉท ฯ กสมา ปน ภควา ต ชวตจเฉท น นวาเรตต อาห กมมวปาโก ฯ เป ฯ พาหตนต ฯ เตส ปน ภกขน กมตถาย อสภกถ กเถสต อาห เตส จาตอาท ฯ ภกขส นทธารณ ฯ ปถชชนาปต อปสทโท น เกวล โสตาปนนาทโย สนตต าเปต ฯ ตตถาต ภกขส ฯ ขณาสวาปต อปสทโท อตเร อรยสาวเก อเปกขต ฯ นตถ ปฏสนธคคหณ เอเตสนต อปปฏสนธกา ฯ นยตา คต เอเตสนต นยตคตกา ฯ สคต ปร อยน เอเตสนต สคตปรายนา ฯ อถาต ตทา ฯ ตนต อสภกถ ฯ ตโตต ตสมา ฯ กมมฏานสเสน กเถส น ...เยน กเถส ฯ อสสาต ภควโต ฯ เมต ปท กนต ปเท สมปทาน ฯ สเตนาต ปท อนต... ...เนนาต ปทสส๒ วเสสน ฯ เอวนต อจฉามหนตอาทวจน ฯ อย ภควา ฯ สทธมมวรจกก วตเตตต สทธมมวรจกกวตต๓ ฯ โกจ ชโน อสส ภควโต อาโรจตาป๔ นตถ ฯ อท อปเร๕

กราตอาทวจน ฯ ปมเมเวตถาต ปม เอว วจน เอตถ อจฉามหนตอาทวจเน การณ ฯ ๑. วณณนาย อท ปท อปราปรเจตนาต ปทสส วเสสน ทสสต ตสมา ยสสา สา อวปกกวปากา อจเจว ภวตพพ ฯ ๒. ปททวยสส ฯ ๓. ๔. ๕. สทธมมป- ปวร...อาโรจยตาป ปเร อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๕ ฯ ส.๔๗๘..๔๘๐]

Page 367: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 366

นาสสธาต เอตถ วจเน อสสธ อต นปาโต วตตเต๑ ฯ อตต ปท อวธารณตเถต ปทสส สรป ฯ [๔๔๙] อสสาต อสภภาวนานโยคสส ฯ เอตถาต วจนทวเย นทธารณ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ สงกลฏ สรร เอตสสาต สงกลฏสรโร ฯ โส ยวา ฯ อหกณปาทนนต๒ กมม ฯ โส ยวา ตสม ขเณ อฏฏเยยย ฯ ปจจตถเกนาต ปท พทเธนาต ปเท กตตา ฯ อาลคเคนาตมสส ววรณ พทเธน ปฏมกเกนาต ฯ โส วย ปรโส ต กณปนต ต กณป ปรจจชตกาโม โส ปรโส วย ฯ วคตจ...คตายาต ปท ปรจจชตกามาต ปเท เหต ฯ อห ตนต อห ต ชวตา โวโรเปม ฯ เอตถ จาต เอเตส ภกขส นทธารณ ฯ สมน- าเปสนต อนชานาเปส ฯ [๕๐๐] โสป มคลณฑโก ฯ ปสทโท อ เ ชเน อเปกขต ฯ ตตถ นทย ฯ ภกขสต นทธารณ ฯ เกนจ ภกขนา น กโตต ปเท กตตา ฯ สพเพ ภกข สตา สตสมปนนา ฯ ตนต กายวจวการากรณ ฯ ตสส มคลณฑกสส ฯ อตต ปท กกกจจนต ปทสส สรป ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ เอตถาต น วต เม ลาภาต วจเน ฯ โกจ ชโน ฯ เตต ตว ฯ ต วจน ฯ เอตถาต น วต เม สลทธนต วจเน ฯ กสมา อต ชโน ๑. (?) ฯ ๒. อหกณปาทนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๕.๑๒๖ ฯ ส.๔๘๐..๔๘๒]

Page 368: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 367

เจ ปจเฉยย ฯ ยวาห ฯ เป ฯ โวโรเปสนต วเทยยนต โยชนา ฯ ตสส ยวาห ฯ เป ฯ เปสนต วจนสส ฯ มารสสาต ปท อนวตตกาต ปเท กมม ฯ อย มคลณฑโก ฯ เอวจาต นปาตสมทาโย ฯ เอตถาต ปาลย ฯ เย ปคคลา น มตา ฯ อตต ปท ลทธต ปทสส สรป ฯ ต มคลณฑก ฯ ตตถาต ชวตา โวโรปเน ฯ เอวนต สาธต วจน ฯ อปปนโน วปปฏสาโร อสสาต อปปนนวปปฏสาโร ฯ อตเถนาต ปท ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ ปรกตตยนโตต ปท มคลณฑโกต วจนสส วเสสน ฯ เตส ขณาสวาน ฯ สพพมเปตนต สพพป เอต ภยาทก ฯ [๕๐๑] อถาต อามนตนานนตร ฯ อสภ...ปจจยา ปน ชวตกขย สลลกเขนโต ฯ ตสส สาธ ภนเตตอาทวจนสส ฯ โอโรหนตตถาน วยาตป อตถ ฯ อถาต อนนตร ฯ ตตถาต ปเทส ฯ [๕๐๒] อทาน ตเมห ยสส กตตพพสส กาล ชานาถ ภกขน กตตพพ ธมมกถ กาต กตตพพ อนสาสน ทาต เทสนากาโลต๑

โยชนา ฯ กาต ทาตนต ปททวย เทสนากาโลต๒ ปเท สมปทาน ฯ ยสสาต ปท กาลนต ปเท สมพนโธ ฯ กตตพพนต ปเท ธมมกถ อนสาสนนต ปททวยสส วเสสน ฯ [๕๐๓] อตต ปท อามนเตสต ปเท อากาโร ฯ เอตถาต ๑. ๒. เอส กาโลต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๖..๑๒๘ ฯ ส.๔๘๒..๔๘๕]

Page 369: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 368

อยมป โชตอาทปาลย ฯ ตตราต เตส ปเทส ฯ เอตถาต อานาปานสสตตอาทวจเน ฯ เอตถาต อานาปานสสตสมาธต ปเท ฯ อภยตถ ปเทส ฯ ห สจจ อานาปานสสตสมาธ อสนโต วา อปปณโต วาต โยเชตพโพ ฯ โอฬารกา... ...รมมณตตา จาต ปททวย เนวาต ปเท เหต ฯ ปฏเวธสงขาตาย องคสนต- ตายป สนโต วปสนโต นพพโตต สมพนโธ ฯ อต วจน วตต โหตต สมพนโธ ฯ อเสจ ฯ เป ฯ เอตถ ปน วจเน วนจฉโย ฯ อสสาต อานาปานสสตสมาธสส ฯ เอตถาต อานาปานสสต- สมาธย สนตตา นตถ จ ฯ เกจต อภยครวหารวาสโน ฯ เอว วตตตเถน อย อานาปานสสตสมาธ อเสจนโก จ ฯ อปปตป- ปตกขเณต สมาปชชนสมาปชชนกขเณ ปฏลาภายาต ปเท อาธาโร กาลสตตม วา ฯ สวตตนโตต ปท สโข จ วหาโรต ปเท เหต ฯ วหรนต ปณฑตา เอตถาต วหาโร ฯ ปวยาต อปาทาน ฯ ห สจจ โส เมโฆ วสสกาเล อสมปตเต ฯ ตโตต เอวเมว โขต วจนโต ปร วจน ฯ [๕๐๔] อทาน ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ เอตถาต กถ ภาวโต จาตอาทวจเน ฯ เกน ปกาเรน เกนา- กาเรน เกน วธนาต อเม ปรยายา ฯ ตตถาต อธาตอาทปเทส ฯ ห สจจ เอตถ อธ ภกขเวต ปเท อย อธสทโท ฯ สมเณภต ปท ส าต ปเท อปาทาน ฯ อสส ภกขโน ฯ อานาปา... [ปา.๑๒๘.๑๒๙ ฯ ส.๔๘๕..๔๘๗]

Page 370: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 369

ปรคคหปรทปนนต อานาปานสสตสมาธภาวนานรเปน เสนาสเนน ปฏพทธสส ปรทปน ฯ อนวสธนตป อตถ ฯ จตตนต ปท น อจฉตต ปเท กตตา ฯ อานา...รมมณนต ปท อภรหตนต ปเท กมม ฯ โคโปต โคปาโล ฯ ปวตวาต ปท วฑฒต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตตถ ถมเภ ฯ อถาต ตทา ฯ อปสทโท โคป อเปกขต ฯ ภกขนาต ปท พนธตพพนต ปเท กตตา ฯ รปารมมณาทอารมมณรสปานวฑฒตนต รปารมมณาท- อารมมณาน รสสส อารมมณกรณวเสน ปวเนน วฑฒต ฯ ยถา ทม ทมนโต นโร วจฉ ถมเภ นพนเธยย เอว อธ สาสเน ภกข สก จตต สตยา อารมมเณ ทฬห พนเธยยาต โยชนา ฯ [๕๐๕] อท อานาปานสสตสมาธกมมฏาน สมปาเทต น สกรนต สมพนโธ ฯ กมมฏานปปเภเทต ปท มทธภตนต ปเท อาธาโร ฯ มทธภตนต สสสทสภต ฯ วเสสาธคโม จ ทฏธมมสขวหาโร จ วเสสา...หารา วเสสา...ราน ปทฏาน วเสสา...ปทฏาน ฯ อตถ...มากลนต อตถปรสหตถ- อสสาทน สทเทน อากณณ ฯ คามนตนต คาม ฯ ตเทว จาต๑

อานาปานจตตถชฌาน ฯ สมปาปณต อคามเก ปน อร เ ๑. อย จสทโท วณณนาย นตถ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๔๘๗..๔๘๙]

Page 371: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 370

สกรนต สมพนโธ ฯ อสส ภกขโน ฯ เอตถาต ภมย ฯ เอตถาต เสนาสเน ฯ ตโตต ตสมา ฯ ตตถ อนรเป เสนาสเน ฯ มหโส จ โคกณโณ จ สกโร จ มหส...สกรา วเน มหสโคกณณสกรา วน...กรา ฯ ยถาป ทปโก นาม นลยตวา มเค คณหต ตเถว ยตตโยโค วปสสโก อย พทธปตโต อร ปวสตวาน อตตม ผล คณหต ฯ ยตโต โยโค เอเตนาต ยตตโยโค ฯ เตนสสาต ตสมา อสส ภกขโน ฯ [๕๐๖] ตตถาต อร คโตตอาทปเทส นทธารณ ฯ เอตถ จ อธกาเร วตตนต ปเท อาธาโร ฯ ธาต จ จรยาน จ ธาตจรยาน ธาตจรยาน อนกล ธาต...กล ฯ อถาต ปจฉา ฯ จสทโท ทฬหภาว๑ จ ปวตตนสขจ๒ อารม...ปายจาต โยเชตพโพ ฯ ตตถาต ปลลงกนตอาทปเทส ฯ อถ ตทา อสส ภกขสส เตส จมมมสนหารน ปณมนปปจจยา เอว ปณมนการณา เอว ขเณ ขเณ ยา เวทนา อปปชเชยย ตา ว๓ เวทนา น อปปชชนต ฯ ตาส เวทนาส ฯ เอก อคค อารมมณ อสสาต เอกคค ฯ ปรคคหฏโต คหณสภาโว ฯ นยยานฏโต สมโมสโต นคคมนสภาโว ฯ ตตราต ปรมข สตนต ปเท ฯ ๑. ๒. ทฬหภาว...สขต อต วณณนาปาโ ฯ ๓. วสทโท วณณนาย นตถ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๔๘๙..๔๙๑]

Page 372: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 371

ปร สพพถา คหต สมโมสโต นยยาน ยาย สตยา สา ปรคคหตนยยานา ต ปรคคหตนยยาน ฯ [๕๐๗] วภงเคต ปท วตตนต ปเท อาธาโร ฯ ทฆ อสสาสวเสนาต ปท เอกคคตนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เอกคคสส ภาโว เอกคคตา ฯ เอกคคตนต ปท ปชานโตต ปเท กมม ฯ อวกเขปนต ปรมสส เววจน ฯ ชปานโตต ปชานนสส ภกขโน ฯ อตต ปท เอตนต ปทสส สรป ฯ ตตถาต ทฆ วาตอาทปเทส นทธารณ ฯ อสสาโสต ฯ เป ฯ ปวสนวาโต อต วจน วนยกถาย๑

อาจรเยห วตต ฯ ตตถาต เตส ทวส วาเตส นทธารณ ฯ วาลกา วาลกาต จ เทว ปรยายา ฯ หตถสรเร จ อหสรเร จ อสสาสปปสสาสา ปเรตวา นกขมนตต สมพนโธ ฯ เตสนต หตถอหน ฯ อทธานนต ปท ปเรตวาต ปเท กมม ฯ มนสเสสต นทธารณ ฯ เกจ มนสสา ฯ ตตราต ตสม อสสาสปปสสาเส ปชานาตต ปเท อาธาโร ฯ ปชานาตต มนสกโรต ฯ อสสาต ภกขโน ฯ กถ ทฆ อสสสนโต ฯ เป ฯ ปสสามต ปชานาตต ปจฉา ฯ ทฆ อสสาสนตอาท วสชชน ฯ ฉนทวเสนาต ปท สขมตรนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตโตต ปรมภาคโต ฯ อต เตนาต ตสมา ฯ เอตถาต เอตสม ปาลนเย ฯ ตสส วเสนาต รสสปทสส วเสน อาคตสส ปาลนยสส ปฏพทเธน ฯ วเสนาต ปท ๑. วนยฏกถายนต วณณนาปาโ ฯ

[ป.๑๒๙ ฯ ส.๔๙๑..๔๙๓]

Page 373: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 372

โยเชตพพนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ยาว เตน ฯ เป ฯ ภาวนา อต วจน อตถ ตาว ปณฑเตน โยเชตพพ ฯ เอว วตตนเยน เวทตพโพต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อย ภกข เวทตพโพต ปเท กมม ฯ อตตรวเสนาต ปรตตกาลวเสน ปชานนโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ปชานนโตต ปท ภกขต ปทสส วเสสน ฯ เอว วตตนเยน ปชานโต จ อสส ภกขโน ทโฆ รสโส จ อสสาโส ตาทโส ปสสาโสปจ อต จตตาโร วณณา อาการา นาสกคเคว นาสกาย อคเคว วตตนตต สมพนโธ ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๕๐๘] อาทมชฌปรโยสานนต ปท กโรนโตต ปเท กมม ฯ ปากฏ กโรนโตต อท ปรมสส เววจน ฯ ตาทเสนาต ปท ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ ตตถาต เตส ปเทส นทธารณ ฯ วาต อปโร นโย ฯ เอตถาต อานาปานสสตภาวนาธกาเร ฯ สกขาโยต ปท สกขตต ปเท กมม ฯ ตสม อารมมเณต ตสม อานาปานสงขาเตน อารมมเณ ปวตตาย ตาย สตยา เตน มนสกาเรน สทธ สกขต ภกข ฯ เอตถาต สกขตต ปเท ฯ ตตถาต ปรมปจฉมนเยส นทธารณ ฯ ปรมนเยต๑ ทฆ วา อสสสนโต ทฆ อสสามต ปชานาต ฯ เป ฯ รสส ปสสสามต ปชานาตต เอว ปรมภาวนานเย ฯ ปรมนเยต ปท อสสสตพพนต ๑. ...นเยนาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๔๙๓..๔๙๕]

Page 374: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 373

ปเท อาธาโร ฯ ภกขนา เกวล อสสสตพพ ปสสสตพพ เอว จ สพพกาย ปากฏ กรสสามตอาท ปพพภาคสงขาต อ กจ ภกขนา น กาตพพ ฯ อโตต อสสาสปปสสาสาน ปชานนกาลโต ฯ ตตถาต ปรมภาวนานเย ฯ อโต กาลโต ฯ ทสสนตถ ญาปนตถ ฯ [๕๐๙] ตตราต ปท เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ เอว วจจมานนเยน อสสาสปปสสาสาน โอฬา ฯ เป ฯ ปสสทธ ปณฑเตน เวทตพพา ฯ อมสส ห วตถาโร ฯ อปรคคหตกาเลต กมมฏานสส อคคหณกาเล ฯ อสสาต ภกขโน ฯ เตส กายจตเตส ฯ โอโรหตวา ตสส อถสสาต ตทา อสส ปรสสส ฯ ตถา หสสาต ต วจน ห สจจ อสส ภกขโน นตถต ปเท สมปทาน ฯ เตนสสาต ตสมา อสส ภกขโน ฯ สารทเธ สทรเถ กายจตเต สต กายสงขาโร อธมตต ปวตตต กายมห อสารทธมห กายสงขาโร สขม สมปวตตต ฯ อธมตต สขมนต ปททวย กรยาวเสสน ฯ ปรคคเหปต อสสาสปปสสาสาน ชานนจตตปปาเท ปวตโต อสสาสปปสสาโส โอฬารโก ฯ สมเถต ปท นโยต ปเท อาธาโร ฯ วปสสนาย ปน นโย เวทตพโพ ฯ อปรคคเหต อสสาสป- ปสสาสาน อคคหณจตเต ฯ ตตถาต วปสสนานเย เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ ปรมสส ปรมสส อสสาสปปสสาสสส ฯ [ปา.๑๒๙ ฯ ส.๔๙๕..๔๙๗]

Page 375: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 374

เอวเมตถาตอาท ตตเรวนตอาทนา วตตตถสส นคมน ฯ เอตถาต โอฬารก กายสงขาร ปสสมภยนโตต วจเน ฯ [๕๑๐] ปฏสมภทาย วตตนย าเปนโต ปฏสมภทายนต- อาทมาห ฯ อสสาต ปท อตโถต ปเท สมพนโธ ฯ ปสสมภย ฯ เป ฯ สกขตต ย ปสสมภน วตต ต กถ เกน ปกาเรน กายสงขารสส ปสสมภน โยคโน จ สกขน โหตต อตโถ ฯ อถวา กายสงขาร ปสสมภย ปสสมภนโต อห อสสสสสาม ฯ เป ฯ ปสสสสสาม อต เอว กถ สกขต ภกขต โยชนา ฯ กายสงขาเรหต ปท อานมนาตอาทปเทส กรณ เหต วา ฯ อานมนา ฯ เป ฯ กมปนาต อฏ ปทาน ลงคตโถ ฯ ปสสมภย กายสงขารนต ตถารป กายสงขาร ปสสมภย ปฏปปสสมเภนโต อสสสสสาม อต ภกข สกขต นาม ฯ อต กราต อต เอว วตตปปกาเรน ปสสมภย ฯ เป ฯ สสสาม อต กร เจ สกขต นาม ฯ เอว สนเตต เอว ตยา วตตปปกาเร สนเต วาตปลทธยา จ อสสาสปปสสาสวาตสส อปลทธยา ปภาวนา ปวตตนา น โหต ฯ จสทโท อสสาสาทวาตารมมณ จตต สมจเจต ฯ อสสาสปปสสาสานจาต สขมาน อสสาสปปสสาสาน ฯ อถาต อนนตร ฯ สขมสททนมตตารมมณตาปต สขมสททนมตตารมมณตายป ตตยตเถ ปมา ฯ สขมสทโท เอว นมตต สขมสททนมตต [ปา.๑๒๙ ฯ ส.๔๙๗.๔๙๘]

Page 376: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 375

สขมสททนมตต อารมมณ เอตสส จตตสสาต สขม...รมมณ ตสส ภาโว สขม...รมมณตา ฯ อปสทโท อสสาสปปสสาส- นมตตารมมณจตต อเปกขต ฯ ปสสมภย กายสงขาร อต เอตถ วจเน วตตา อสสาสปปสสาสา กาโย นามาต สมพนโธ ฯ อต เตนาต ตสมา ฯ อตต ปท เอวนต ปทสส สรป ฯ อย อนปพพปทวณณนา อนกกเมน ปทาน วณณนา ฯ เอตถาต ปสสมภย กายสงขารนต ปเท ฯ [๕๑๑] อมสเสว จตกกสส กถเน เหต าเปนโต ยสมาต- อาทมาห ฯ เอตถาต เอตสม อธกาเร ฯ อาทกมเม นยตโต อาทกมมโก ฯ เอตถาต ปมจตกเก ปตต อต ปเท อาธาโร ฯ ปตต ลทธ ฌาน เยน โส ปตตชฌาโน ฯ ปตตชฌานสสาต ปท อนปสสนาต ปเท สมพนโธ ฯ ภาเวตวาต ปท ปาปณต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อานาปาเน ปวตต จตตถชฌาน อานา...ฌาน อานา- ปานจตตถชฌาน ปทฏาน เอตสสาต อานา...ปทฏานา ฯ วปสสนายาต ปท ปาปณต อต ปเท กรณ ฯ พทธปตเตนาต ปท กาตพพนต ปเท กตตา ฯ ย สลวโสธนาท วธาน ต สพพ ปณฑเตน เวทตพพ ฯ อเธวาต อานาปานสสตกมมฏา- นาธกาเร เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ ตาวาต ปท เวทตพพนต ปเท กรยาวเสสน ฯ วเสนาต ปท เวทตพพนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [ปา.๑๒๙ ฯ ส.๔๙๘.๔๙๙]

Page 377: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 376

เอวนต วจจมานนเยน ฯ [๕๑๒] ตตถาต ตสม สเล ฯ กเลเสห จาต ปท อปปฏปฬนนต ปเท กรณ ฯ อปปฏปฬนนต สลสส อพาธน ฯ สลวโสธน กปโยชนนต อาห เอวนตอาท ฯ วสทธ สล เอตสสาต วสทธสโล ฯ ห สจจ ฯ ยททนต๑ ปท อภ...สลนต ปทสส วเสสน ฯ อเมส วตตาน ฯ วเสนาต ปท วจจตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตมป อภสมาจารกสล ฯ โยป๒ กลปตโต วเทยย ฯ อภสมาจารเกน๓ กมม กรณ กปโยชน ฯ อเนน กลปตเตน ปรปเรตพพนต ปเท กตตา ฯ ตโตต ตโต ปร อปจฉนทตพโพต สมพนโธ ฯ อปจฉนโน ปลโพโธ เยน โส อปจฉนนปลโพโธ ฯ [๕๑๓] ตตถาต ทวส กมมฏาเนส ฯ ภกขสงฆาทส ภาเวตพพา เมตตา มรณสสต จ สพพตถกกมมฏาน นาม ฯ อสภส า สพพตถกกมมฏาน นาม อตป เอเก อาจรยา วทนตต สมพนโธ ฯ สพพตถกกมมฏาน วตถารโต ทสเสนโต กมมฏานเกน หตอาทมาห ฯ ภกขนาต ปท ภาเวตพพาต ปเท กตตา ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ สมฏกเทวตาส เมตตา ภาเวตพพา ตโต ฯ เป ฯ ชเน เมตตา ภาเวตพพา ตโต ตตถ โคจรคาเม มนสเส อปาทาย อาท กตวา สพพสตเตส เมตตา ภาเวตพพาต โยชนา ฯ ๑. ๒. ๓. ยมท โย ห อาภ...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๔๙๙.๕๐๐]

Page 378: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 377

[๕๑๔] ภกขสงฆาทส เมตตา ภาเวตพพา วฑฒนา กปโยชนาต อาห โส หตอาท ฯ ห สจจ โส กลปตโต ชเนต ฯ ภกขสงเฆต ปท เมตตายาต ปเท อาธาโร ฯ เมตตายาต ปท ชเนตต ปเท กรณ ฯ สหวาสนนต ปท มทจตตตนต ปเท สมพนโธ ฯ มท จตต เอเตสนต มทจตตา มทจตตาน ภาโว มทจตตตา ฯ อถ ตทา ฯ อสส กลปตตสส ฯ สโข สวาโส เอตสสาต สขสวาโส สขสวาสสส ภาโว สขสวาสตา ฯ เมตตายาต ปท มทกต อต ปเท เหต ฯ มทกต จตต เอตาห เทวตาหต มทกตจตตา ฯ เทวตาหต ปท สสวหต อต ปเท กตตา ฯ เมตตายาต ปท มทกต อต ปเท เหต ฯ มทกโต จตตสนตาโน เอเตหต มทกตจตตสนตานา ฯ อสสเรหต ปท สรกขต อต ปเท กตตา ฯ สรกขโต ปรกขาโร เอตสสาต สรกขตปรกขาโร ฯ ตตถ โคจรคาเม ฯ เมตตายาต ปท ปสาทต อต ปเท กรณ เหต วา ฯ ปสาทตจตเตหต ปท อปรภโตต ปเท กตตา ฯ ปสาทต จตต เอเตส มนสสานนต ปสาทตจตตา ฯ อปรภโตต น อวนานโต ฯ เมตตายาต ปท อปปฏหต อต ปเท เหต ฯ สพพตถ าเน ฯ อปปฏหโต จาโร เอตสสาต อปปฏหตจาโร ฯ [๕๑๕] มรณสสตยาต ปท จตเตนโต โหตต ปททวเย [ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๐๐.๕๐๑]

Page 379: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 378

กรณ ฯ วฑฒมาโน สเวโค อสสาต วฑฒมานสเวโค ฯ อโนลนา วตต อสสาต อโนลนวตตโก ฯ เตนสเสต ตยนต ตสมา อสส กลปตตสส เมตตา มรณสสต อสภส าต เอต ตย วจจตต ปเท กมม ฯ เอวนต วตตนเยน ฯ พหการตตาต๑ ปท อจฉตพพนต ปเท เหต ฯ กตวาต ปท วจจตต ปเท เหต ฯ จสทโท กตวา จ ปทฏานตตา จาต โยเชตพโพ ฯ โยคสส อนโยโค อนยชน โยคานโยโค ฯ กรยตต กมม ฯ โยคานโยโค เอว กมม โยคา...กมม ฯ [๕๑๖] อฏตตสารมมเณสต นทธารณ ฯ ย กมมฏาน ยสส กลปตตสส ต กมมฏาน ตสส กลปตตสส ฯ ปรห... พพตายาต ปท วจจตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อธาต ตตยปาราชเก ฯ เอตถาต อานาปานกมมฏานาธกาเร ฯ วตถาโร ปน วสทธมคเค๒ คเหตพโพ ฯ [๕๑๗] เอว วสทธสเลน ปน ฯ เป ฯ อคคณหนเตน กลปตเตน อคคเหตพพนต สมพนโธ ฯ กมมฏาเนนาต ปท นพพตเตตวาต ปเท กรณ ฯ ต ขณาสว อลภนเตน อนาคามสส สนตเก อคคเหตพพนต โยเชตพพ ฯ อย วนจฉยาจรโย ฯ คหนปปเทเสต ๑. พหปการตตาต วณณนาปาโ ฯ ๒. วสทธมคคโตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๐๑.๕๐๒]

Page 380: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 379

ตณคมพาทห คหนปปเทเส ปถนต ปเท อาธาโร ฯ สพพตถา- รมมเณต สพพสม อารมมเณ สปปายาสปปายนต ปเท อาธาโร ฯ อสมฬห อตป อตถ ต น ยชชต ฯ [๕๑๘] ตตราต กมมฏานานคคหณาธกาเร ฯ ภกขนาต ปท อคคเหตพพนต ปเท กตตา ฯ อาราธต โตสต จตต อสสาต อาราธตจตโต ฯ ตตราต ตสม ปจสนธกนต วจเน ฯ ตตถาต อคคหาทส ฯ ตตถาต อาวาเส ฯ สปปาย เสนาสนาท ฯ อปจฉนโน ขททกปลโพโธ เอเตนาต อปจ...โพโธ ฯ กต ภตตกจจ เอเตนาต กตภตตกจโจ ฯ ภตตสมมตนตป อตถ ทการสส โต ฯ เอตถาต ตตยปาราชกวสเย ฯ กถามคคนต กถาปพนธน ฯ [๕๑๙] อม อานา... ...กาตพพนต ย วจน มยา วตต ฯ ตตราต วจเน ฯ เตสจ ววฏฏนาปารสทธน ปฏปสสนาต ปเท กมม ฯ ปฏ ปพโพ ทส เปกขเณ ยปปจจโย ทสสส ปสสาเทโส ฯ ตตถาต คณนาทส นทธารณ ฯ ปจนนนต ปจนน คณนาน ฯ ทสนน คณนาน ฯ ตสส กลปตตสส เอว คณยโต คเณนตสส ฯ อถาเนนาต ตทา อเนน กลปตเตน ฯ รชชทณฑ หตเถส ยสส โส รชชทณฑหตโถ ฯ ทกข วตโถ ทกขวตโถ ทกขวตโถ จ โส โคคโณ จาต ทกขวตถโคคโณ ฯ อมสสาปต [ปา๑๒๙ ฯ ส๕๐๒..๕๐๔]

Page 381: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 380

กลปตตสส ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ เตน กลปตเตน ตวา อต คเณตพพเมว ฯ เอก อคค อมสสาต เอกคค ฯ เอกคคตนตป อตถ เอกคค เอว เอกคคต อถวา เอกคคภาวคต คการสส ทวภาโว ฯ วสทธมคเคป เอกคคนต ปาโ ทสสต ฯ ตสเสวนตป อตถ ตสส กลปตตสส เอว วตตนเยน ฯ อถาต ตทา ฯ กวจร...คเณตพพนต ปจฉา ฯ พหวสฏ- วตกกวจเฉทนต พห วสฏสส วตกกสส วจเฉท ฯ [๕๒๐] ตจ โข อนคมนอาท...วเสน น โหต ฯ ตจสสาต ต อสสาสปปสสาสาน อาทมชฌปรโยสาน อสส กลปตตสส ฯ อนคจฉโตต อนคจฉนตสส ฯ น อาทมชฌ... ...กาตพพนต อาทมชฌ...วเสน น มนสกาตพพ ฯ หสทโท ววรณ ฯ อปปนาวเสน จาต จสทโท อนพนธนโต จ เปนโต จาต โยเชตพโพ ฯ สวายมตโถ ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ อฏกถายนต ปท วตต อต ปเท อาธาโร ฯ จสทโท วตตปงค...มาห จ วตตกกโจปมาย จาต โยเชตพโพ ฯ [๕๒๑] ตตราต ตาส ตส อปมาส นทธารณ ฯ มาตา- ปตตานนต ปท โทลนต ปท สมพนโธ ฯ สตวเสนาต ปท ตวาต๑ ปเท ตตยาวเสสน ฯ ผฏฏาเนต ปท อสสาสป- ๑. เปตวา อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๐๔..๕๐๖]

Page 382: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 381

ปสสาสานนต ปท อาธาโร ฯ ตตถ จาต จสทโท อนคจฉนโต จ เปนโต จาต โยเชตพโพ ฯ เตสนต อาทมชฌปรโยสานาน ฯ ปรเสต ปท น วมสตต ปเท กมม ฯ ห สจจ เต นครสส อนโต พห คตา มนสสา ตสส โทวารกสส น ภารา ฯ [๕๒๒] นมตต อสสาสปปสสาสา เอกจตตสส อนารมมณ โหนต ตโย ธมเม อชานโต จ อชานนตสส ปคคลสส ภาวนา นปลพภต น สชฌต ฯ ตเมนนต รกข ฯ รกเขต ปท ผฏ อต ปเท อาธาโร ฯ พยนต๑ โหนตต เอตถ อการาคโม ฯ อานาปานสสต ยถา พทเธน เทสตา ตเถว ยสส เยน ภกขนา ทฆรสสปปชานนาทวธนา อนปพพมปรจตา สภาวตา ปรปณณา โส ภกข อม โลก ปภาเสต อพภา มตโต จนทมา อวาต โยชนา ฯ อธาต อมสม าน ปโยชนนต ปท อาธาโร ฯ อสสาต อปมาภตสส กกจสส ปโยชนนต ปเท สมพนโธ ฯ อาคตคตวเสนาต๒ ปท อมนสการ อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ปโยชนนต อานยเน ปโยชน ฯ ๑. พยนต อต วณณนาปาโ ฯ ๒. อาคตาคต... อต วณณนาปาโ น อาคเต วา คเต วา กกจทนเต มนสกโรตต เหฏาวจเนน น สเมต ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๐๖..๕๐๘]

Page 383: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 382

[๕๒๓] กสสจ ปน คณนาวเสเนว มนสการกาลโต ปภต อนก- กมโต โอฬารกอสสาสปปสสาสนโรธวเสน กายทรเถ วปสนเต กาโยป จตตป ลหก โหต สรร อากาเส ลงฆนาการปปตต วย โหตต สมพนโธ ฯ กสสจ ภกขโน มนสการ อต ปเท สมพนโธ กาโยป จตตป สรรนต ปทตตเย สมพนโธ ฯ กสสจ ปน คณนาวเสเนว มนสการกาลโต ปภตต เอตถ อนกกมโต ฯ เป ฯ ปตต วย โหตต เอตตโก คณโ กจาป วตตพโพ อปร ปน วกขมาน ต คณ โอโลเกตวา อาหรตวา สมพนธตพโพ โส คณโ สว เยโยต มนสกตวา กสสจ ปน ฯ เป ฯ ปภตต วจนสสานนตร โส คณโ น วตโต ฯ อถวา กสสจ ปน ภกขสส คณนาวเสเนว มนสการกาลโต ปภต อาท โหตต สมพนโธ ฯ กสสจต ปท โหตต ปเท สมปทาน ฯ ปภตต ปท โหตต ปเท กตตา ฯ ปภตสทโท อาทยตถวาจโก ฯ ปภตสททโต ปรา สพพวภตตโย โหนต วมตต าณปปภตต ยตโต๑ ยตรตถ โน วธยนเต- ตยาทปปภตโย จ เตตอาทส วย ฯ ตสมา อธ ปภตสทโต สวภตต กตวา เสสโต โลป คสปต สตเตน สโลป กตวา รปสทธ เวทตพพา ฯ วสทธมคเคป กสสจ คณนาวสเนว ๑. อารมภคาถาย ปน ฉนทานรกขนวเสน วมตตณาณปปภตห ยตโตต อาคต ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๐๘]

Page 384: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 383

มนสการกาลโต ปภตต เอตตโกเยว ปาโ ทสสต ฯ [๕๒๔] คณนา ฯ เป ฯ ปภตต สงเขเปน วตตมตถ อปมาย สทธ วตถาเรนโต ยถา สารทธกายสสาตอาทมาห ฯ สารทโธ สทรโถ กาโย ยสส โส สารทธกาโย ฯ ปภตต ปท นโรธ อต ปเท กรยาวเสสน ฯ อนกกมโตต ปท นโรธ อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ โอฬารก...โรธวเสนาต ปท วปสนเตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตสส ภกขโน จตตนต ปเท สมพนโธ ฯ สขมสสาสปปสสาโส เอว นมตต สขมส...นมตต สข- มสสาสปปสสาสนมตต อารมมณ เอตสส จตตสสาต สขมส... รมมณ ฯ ตสมปต สขมสสาสปปสสาสนมตตารมมเณ ฯ ตโตต สขมสสาสปปสสาสนมตตารมมณโต ฯ นมตต เอว อารมมณ นมตตารมมณ ฯ กถนต ปจฉา ฯ อถาต อนนตร ฯ ตสม สขมสททนมตตารมมเณ ฯ ตเถว๑ เอต อสสาสปปสสาสนมต- ตารมมณ ปวตตต อต ปณฑเตน เวทตพพนต๒ ฯ วตถาโร เวทตพโพต สมพนโธ ฯ อานาปานสสตกมมฏานสส ปน สขมภาว สาเธนโต ยถา หตอาทมาห ฯ อท อานาปานสสตกมมฏาน ฯ ตสม ๑ เอวนต วณณนาปาโ ฯ ๒. อโต ปร สมพนโธต ปเทน ภวตพพ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๐๘๕๐๙]

Page 385: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 384

กมมฏาเน ฯ เตน ภกขนา น คนตพพ ฯ ก มยา กาตพพ ฯ วฏาเน โทส ญาเปนโต อรยาปถนตอาทมาห ฯ [๕๒๕] ตตราต อานาปานสสตกมมฏานาธกาเร ฯ เตน หตอาท วตถาโร ฯ อตต ปท นตถต เอตถ อตสทเทน ตลยาธกรณ ฯ อตต เอวนต อตโถ ฯ อถ ปจฉา เอว ปฏสจกขโต ปจจเวกขนตสส ภกขโน อตตาต ปเท สมพนโธ ฯ อเม อสสาสปปสสาสา ฯ เอวนต ปท น สกโกสต เอตถ อตสทเทน โยเชตพพ อต เอวนต อตโถ ฯ เตต ตว ฯ อถาเนนาต อถ ปจฉา อเนน ภกขนา ปวตเตตพโพต ปเท กตตา ฯ อเม หต ทฬหกรณ ฯ อตตโรฏ ฆฏเฏนตา ปวตตนตต สมพนโธ ฯ อเนน ภกขนา เปตพพนต ปเท กตตา ฯ อตต เอว ฯ อนปฏหนตสส อารมมณสส อปฏ- าปนวธสงขาต วตตมตถ ภควตา วตตวจเนน สาเธต อมเมว หตอาทมาห ฯ อมเมว อตถวสนต อม เอว อนปฏหนตสส กายสงขารสส อปฏาปนวธสงขาต การณ ฯ นน จ สพพ กมมฏาน สตสมปนนสส สมปชานสเสว สมปชชต กสมา นาห ฯ เป ฯ วทามต วตตนต อาห กจาป หตอาท ฯ สตสสาต๑

สตสมปนนสส ฯ สต เอตสส อตถต สต ฯ อ ปน กมมฏาน ฯ ครก ครกภาวน มน...ภตนต ปทตตย อานา- ๑. สตสสาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๐๙.๕๑๐]

Page 386: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 385

ปานสสตกมมฏานนต ปทสส วเสสน ฯ พทธ..ปตตานนต ปท มหาปรสานเยวาต ปทสส วเสสน มหา...เยวาต ปท มนสการ อต ปเท สมพนโธ ฯ มน...ภตนต มนสการสส ภมภต ฯ น เจว อตรนต๑ อตร กมมฏาน มหาปรสานเยว มนสการภมภต น โหต เอว ฯ น อตรสตตสมาเสวตนต๒ อท อานาปานสสตกมมฏาน มหาปรเสห อตรสตเตห สฏ อาเสวต น โหต ฯ อท อานาปานสสตกมมฏาน ยถา ยถา มนสกรยต มหาปรเสห ฯ เอตถาต อานาปานสสตกมมฏาเน ฯ มฏสาฏกสสาต ปท ตนน อต ปเท กมม ฯ ตโตต สจโต สขมตร อจฉตพพ ฯ กมมฏานสสาต ปท ภาวนาต ปเท กมม ฯ ตสมปยตตา ป าปต ตาย สตยา สมปยตตปป า ฯ [๕๒๖] น อต ปท ปรเยสตพพาต ปเท ปฏเสโธ ฯ อ ตร ...กาสาต ปกตผฏโกาส เปตวา ฯ กถ ปน ปรเยสตพพนต อาห ยถาตอาท ฯ กส อต ปเท นปสกตตา อวภตตโลโป ฯ โคจราภมเขต โคจรฏาน อภมเข พลพทท กตวา ฯ โคจรามเขตป อตถ โคจรฏาน อามเข อภมเขต อตโถ ฯ อถ ตทา ฯ อสส กสกสส ฯ นปตนต โอตรนต เอตถาต นปาโต นปาโต เอว ตตถ ๑. ๒. อตตร อตตรสตต... อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๑๐.๕๑๑]

Page 387: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 386

นปาตตตถ ฯ วสทธมคค ปน นปานตตถนตป ปาโ ทสสต๑ ฯ นปวนต เอตถาต นปาน ปา ปาเน นสทโท ธาตวานวตตโก ฯ อถาต ตทา ฯ เต โคเณ เต ทสวา กสโกต สมพนโธ ฯ นปานตตถนต๒ อทกปานตตถ ฯ อสส ภกขสส ฯ เต อสสาสปปสสาสา อนปฏหนต นปาตตตเถ โคณา วย ฯ ตโต ตทนนตร ฯ เตน ภกขนา อนยชตพพนต ปเท กตตา ฯ ต ปเนต นมตต ฯ [๕๒๗] ตจ ปเนต เอกเมว กมมฏานนต สมพนโธ ฯ ภกขส นทธารณ ฯ ภกขนาต ปท วตเตต ปเท กตตา ฯ อปโร ฯ เป ฯ ราช วย หตวา อปฏาตต อาห ฯ อ โ ฯ เป ฯ วย อปฏาตต อาห ฯ ส าช หต ห สจจ ภาวนาส าโต ชาต เอต กมมฏาน ฯ ส า นทาน การณ เอตสส กมมฏานสสาต ส านทาน ฯ เอก กมมฏาน นานา อปฏาต ฯ เอตถาต อสสาสปปสสาสนมตเตส นทธารณ ฯ กสมา ปน ตทภย น วตตพพนต อาห นมตตนต หตอาท ฯ ทฆภาณกา อาหต สมพนโธ ฯ [๕๒๘] อถ ปจฉา ฯ อเนน ภกขนา ฯ เอว วตตปปกาเรน ปฏภาคนมตเตเยว ภาวนาจตตสส ปเน สต อสส ภกขโน ๑. วสทธมคเค ปน นปาตนตตถนต ทสสต ฯ ๒. อทปานตฏนต ทสสมานวณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๑๑..๕๑๓]

Page 388: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 387

อย ภาวนา โหต ฯ ธโร โยค อสสาสปปสสาเส นานาการ วภาวย นมตเต จตต ปย สก จตต นพนธต นามาต โยชนา ฯ ตสส โยคโน ฯ เอว วตตนเยน ฯ ห สจจ อท จตต ฯ นวรณปปหาเนน องคปาตภาเวนาต ปททวย ทวหต ปทสส สรป ฯ ตตถาต อปจารภมปปฏลาภภมส ฯ ภวต เอตถาต ภม สมาธ ฯ อปจารสส ภม อปจารภม ฯ อปจาเร ปวตโต สมาธ อปจารสมาธ ฯ ปฏลภยตต ปฏลาโภ ปฏลาโภ จ สา ภม จาต ปฏลาภภม อธคตภมต อตโถ ฯ อปปนาย ปวตโต สมาธ อปปนาสมาธ ฯ เตส ทวนน สมาธน ฯ ทวสภาเค อปเปตวา นสนนสส ปคคลสส อปปนาสมาธ ชวต ฯ ทวสภาคมปต อจจนตสโยโค ฯ [๕๒๙] อถาเนนาต อถ ปจฉา อเนน ภกขนา ฯ ขตตย- มเหสยา จกกวตตคพโภ วย จกกวตตปตโต วย รกขตพโพ ฯ ห สจจ รกขต นมตต อสส ปคคลสส ผลท ผลทายก โหต ฯ นมตต รกขโต รกขนตสส ลทธปรหาน๑ ลทธอปจารช- ฌานโต ปรหาน น วชชต นมตตสส อารกขมห อสนตมห ลทธ ลทธ ฌาน วนสสต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ๑. ลทธ ปรหานต วณณนาปาโ ฯ โยชนาปาโ สนทรตโตต ม าม ฯ

[ปา๑๒๙ ฯ ส.๕๑๓.๕๑๔]

Page 389: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 388

[๕๓๐] ตตราต อานาปานสสตกมมฏานาธกาเร ฯ ภกขนาต ปท กาตพพนต ปเท กตตา ฯ วชเชตวา เสวนเตนาต ปททวย ภกขนาต ปทสส วเสสน ฯ คมยตวาต ปาเปตวา กรณโยต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อวชหนเตน ภกขนา กรณโยต ปเท กตตา ฯ เอว วตตนเยน ฯ อนยชนตสส วหรโต วหรนตสส ตสส ภกขโน มโนทวาราวชชนนต ปเท สมพนโธ ฯ อทาน ฯ เป ฯ อต วตตพพกขเณ วจฉนทตวาต ปเท อาธาโร ฯ เยส ชวนาน ปม ชวน ฯ เป ฯ อปปนาจตตนต วจจต ตาน จตตาร ปจ วา ชวนาน ชวนตต สมพนโธ ฯ เยสนต นทธารณ ฯ จตตถเมว หต ทฬหกรณ ฯ อปเปตต ปวตตต ฯ อาสนนภวงคปาตตตาต อปปนาย อาสนนภวงคสส ปตตภาวโต ฯ ตตถาต เตส จตเตส ฯ อเนน ภกขนา อธคตนต ปเท กตตา ฯ เอตถาต เอตสม อธกาเร ฯ [๕๓๑] ปตต จตตถชฌาน เยน โส ปตตจตตถชฌาโน ฯ เอตถาต กายานปสสนาย ฯ ฌานนต ปท กตวาต ปเท กมม ฯ เตส ฌานงคาน ฯ ตนนสสยานต ตสส หทยวตถสส นสสยาน ฯ จสทโท หทยวตถ จ ภตาน จาต โยเชตพโพ ฯ จตตาร ภตานตป อตถ ฯ เตสจาต ภตาน ฯ จสทโท กรชกาย จาต โยเชตพโพ ฯ เก สรเร ปวตโต รโช กรโช สกกโสณตสงขาเตน [ปา.๑๒๙ ฯ ส.๕๑๔.๕๑๕]

Page 390: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 389

กรเชน สมภโต กาโย กรชกาโย ฯ ตโตต ทสสนานนตร ฯ อยาปรคคหต รป อารมมณ เอตสส ว าณสสาต ยถาปรคคหตรปารมมณ ฯ อสสาสป- ปสสาสา สจรนตต สมพนโธ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ อสสาสปปสสาส จ กายจ รป อต ววฏเปต ฯ ตนต อวชชาตณหาทปปจจย ฯ วตณณา กงขา เอเตนาต วตณณกงโข ฯ กตวาต ปท ปรโยสานาต ปเท วเสสน ฯ วปสสนา ปรโยสาน เอตสสาต วปสสนาปรโยสานา๑ ฯ [๕๓๒] ตตถาต ปตสขาทส นทธารณ ฯ ตสสาต เตน โยคนา ปฏสวทตาต ปเท กตตา ฯ เอตถาต สขปปฏสเวท จตต- สงขารปปฏสเวทต ปเทส ฯ สขปปฏสวทปเทต ปท ทสสนตถนต ปเท อาธาโร ฯ เอตถาต สขปปฏสเวท จตตสงขารปปฏสเวทต ปเทส นทธารณ ฯ วปสสนาภมทสสนตถนต ปท วตตนต ปเท สมปทาน ฯ สขนต ฯ เป ฯ สกจ อต วจน ปฏสมภทาย สารปตตตเถเรน วตต ฯ โสต จตตสงขารสส นโรโธ ฯ วตตนเยนาต อมสส ห ภกขโน อปรคคหตกาเลตอาทนา กายสงขาเรส วตตนเยน ฯ เอตถาต ปตปทสขปทจตตสงขาร- ปเทส นทธารณ ฯ ทวส จตตสงขารปเทส ส าสมปยตตา เวทนา วตตาต สมพนโธ ฯ ๑. ปฏปสสนา... ฯ

[ปา.๑๒๙.๑๓๐ ฯ ส.๕๑๕..๕๑๘]

Page 391: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 390

ตตถาต อภปปโมทย จตตนต ปเท ฯ [๕๓๓] ตตถาต อนจจาทส จตส ฯ อปปาทวย ถตต- ภาวาต อปปาทวยสงขาเตน อ ถตเตน สภาวโต๑ ฯ เตสเยวาต ปจกขนธาน ฯ ตตถาต ทวส วราเคส ฯ เอตนต ปฏนสสคคา- นปสสนาต วจน ฯ สทธ ขนธาภสงขาเรหต ขนธาภสงขาเรห สทธ ฯ ตพพปรเตต ตโต สงขารโต วปรเต ฯ ตนนนนตายาต ตสม นพพาเน นนนตาย ฯ [๕๓๔] อถาต อนนตร ฯ ยนต ชวตา โวโรปน ฯ นทานเจว ปกรณจ อปปนนนต ปทตตย โวโรปนนต ปทสส วเสสน ฯ อปปนนนตป อตถ ฯ นทาเนต ปท นมตต ฯ ตตถาต ชวตา โวโรปเน นทธารณ ฯ อตตนาต ปท โวโรปนนต ปเท กตตา ฯ มคลณฑเกนาต ปท โวโรปาปนนต ปเท กตตา๒ ฯ จสทโท โวโรปนจ โวโรปาปนจาต โยเชตพโพ ฯ ตนต โวโรปนทวย ฯ เอตถาต ปาลย ฯ ๑ อยมตโถ อยตโตต ม าม อปปาโท วโย อ ถตต อจจมาน ห ตณ ปทาน ตกคตตเร สงขตลกขณสตเต อปปาโทป ายต วโย ป ายต ตสส อ ถตต ป ายตต เอว ปจจตตปทวเสน อาคตาน เอว สนเต อปปาทสส เจว วยสส จ อ ถตตสส จ ภาวโตต เอตสสตโถ วตตพโพ ฯ ๒. การตกมม ฯ

[ปา.๑๓๐.๑๓๑ ฯ ส.๕๑๘..๕๒๑]

Page 392: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 391

[๕๓๕] มลจฉชชวสนาต ภกขภาวสงขาตสส มลสส ฉชชนวเสน ฯ กตวาต ปท ป ตเตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ กลยาณ สจกมม ตยา กต อต ตสมา ตว โข กตกลยาโณ อสต สมพนโธ ฯ ยา ภรตา ตโต ภรตโต ฯ อท กตกลยาโณตอาท วจน อเมหห วจจต ฯ เตนาต ตสมา ฯ ตตถาต เทวโลเก ฯ ยาน โภชนาน ฯ [๕๓๖] สจจจ อต อย อทธาโร ฯ อตสทโท อทธาโรต ปทสส อากาโร ฯ สจจจปทสสาต กมม ฯ ตตถ สจจจาต ปททวย ส อต อปสคโค สหตถ วตตต เอว ต สจจจาต วจน เตน สอปสคเคน สทธ อสสกกวจน ปพพกาลกรยาจนนต สมพนโธ ฯ ตตถาต นทธารณ ฯ สทธนต ปท วจนนต ปเท กรยาวเสสน ฯ ตสสาต สจจจาต ปทสส ฯ อสส ภกขสส ฯ ตจ โวโรปน โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ เจจจ อภวตรตวาต ปท วตกกโมต ปเท ปพพกาลกรยา วตกกโมต ปท โหตต ปเท วกตกตตา ฯ อสสาต สจจจาต ปทสส ฯ ตตถาต ชานนโตตอาทปเทส ฯ วตกกโมต ปเทน อต วจน วตต โหต ฯ เอว ปวตตสส เอว ปาโณต ชานนาทนา ยถาวตตวธนา ปวตตสส จตตสส ปคคลสส วา ฯ อย วตกกโม ฯ [๕๓๗] ตตถาต เตส ปเทส ฯ ตสเสวาต ปมจตต อปปนนนต ปทสส ฯ เอตถาต มาตกจฉสมนตอาทวจเนส [ปา.๑๓๑..๑๓๔ ฯ ส.๕๒๑..๕๒๓]

Page 393: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 392

นทธารณ ฯ เตนาต ปมจตเตน ฯ จสททตตย อฏานปปยตต ฯ ตตถาต ปมจตตสส อรปกขนธกลลรเปส นทธารณ ฯ ตตถาต อตถปรสนปสกาน กลลรป นทธารณ ฯ กตวาต ปท ปตโตต ปเท วเสสน ฯ ปกตยาต ปท วสวส... ยกสสาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ วสวสสสต อาย เอตสสาต วสวสสสตายโก ฯ สตตสสาต ปท อตตภาโวต ปเท สมพนโธ ฯ ยาวาต ปท วฑฒปปตโตต ปเท วเสสน ฯ [๕๓๘] ตาปนจ มททนจ ตาปนมททนาน ฯ เภสชชานนต คพภปตนเภสชชาน สมปาทเนนาต๑ ปเท กมม ฯ ตโต วา กลลกาลโต อทธป อพพทเปสกาลาทสป ฯ ตโต วาต วาสทโท อปกกเมน วาต โยเชตพโพ ฯ อปสทโท กลลกาล อเปกขต ฯ ตทนรเปนาต เตส อพพทาทน อนรเปน ฯ เอตสสาต ชวตา โวโรเปยยาต ปทสส ฯ ตตถาต ชวตนทรย อปจฉนทตตอาท- ปเทส นทธารณ ฯ ตตถาต ชวตนทรยสสาต ปเท ฯ เตสต ทวส ชวตนทรเยส ฯ ตนต อรปชวตนทรย ฯ รป...เย ปน อปกกโม อตถ ฯ ต รปชวตนทรย ฯ ห สจจ เตเนว รปชวตนทรเยน สทธ ต อรปชวตนทรย ฯ ตทายตตวตตโตต เตน รปชวตนทรเยน อายตตวตตโต ฯ ๑. ทสสมานวณณนาปาโ ปน เภสชชสมปาทเนนาต สมาสโก โหต ฯ

[ปา.๑๓๔ ฯ ส.๕๒๓.๕๒๔]

Page 394: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 393

[๕๓๙] ต ปน ฯ เป ฯ ปจจปปนนนต ปจฉา ฯ เนว ฯ เป ฯ คต โวโรเปต ฯ ห สจจ เตส อตตานาคเตส ฯ อต ตสมา ฯ อตเต ฯ เป ฯ ชวสสต อต เอต วจน วตตป ฯ อตต ตสมา ฯ ตตถาต เตส ตส ปจจปปนเนส ฯ ตสมนต สนตตอทธาปจจป- ปนนทวเย ฯ ตโตต ตโต ปร ฯ ตเทวาต ปจจปปนนนทวย ฯ [๕๔๐] อมสส ปนตถสสาต สจจจ มนสสวคคห ชวตา โวโรเปยยาต อมสส อตถสส ฯ อาวภาวตถนต ปกาสนตถ ฯ ตตถาต ปาโณตอาทส ฯ ปาณมตปาเตตต ปกาสนตถ ฯ อปจฉนทต ฯ ตนต ชวตนทรย ฯ สโก หตโถ สหตโถ สหตเถน นพพตโต ปโยโค สาหตถโก ฯ อาณาปน อาณตต อาณตต เอว อาณตตโก ฯ นสสชชน นสสคโค นสสคโค เอว นสสคคโย ฯ อทาน ยถาวตเตเยว ฉปปโยเค วภชตวา ทสเสต ตตถาตอาท วตต ฯ ตตถาต ฉส ปโยเคส ฯ โอปตนต เอตถาต โอปาโต อาวาโฏ ฯ อปสสยตต อปสเสน ส สเย ฯ สมเป นกขปน อปนกขปน ฯ โอปาโต จ อปสเสนจ อปนกขปนจ โอปา...นกขปน ฯ [๕๔๑] เต วชชามยอทธมยา ฯ สงเขปโตต ปท ปโยโคต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อฏกถาส ปน วตตาน ฯ กนเตหต [ปา.๑๓๔ ฯ ส.๕๒๔..๕๒๖]

Page 395: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 394

เตห วตถห ก ปโยชน ฯ เอตถาต วชชามยปปโยเค ฯ อตต ปท อทนต ปทสส สรป ฯ ตตถาต นาคทธอาทส ฯ ทฏทฏผฏกขเณ ปวตต วส เอเตสนต ทฏทฏผฏวสา ฯ ทสวา ฯ เป ฯ ตวา จาต๑ ปทตตย กรเณต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปร...รเณต ปเรส อปหนนสส กรเณ ฯ เตหต ยกเขห ปหฏ อต ปเท กตตา ฯ ตตราต ปหฏสตตาน มรเณ ฯ เตส ยกขาน ฯ นยนาวเธนาต นยนสงขาเตน อาวเธน ฯ อ เสจาต จสทโท มรเณ จ อทธานภาเว จาต โยเชตพโพ ฯ ปตร โต ขลลาตนาคร โ ปตตสส ปตราชสส นาม ฯ เตน วตต มหาวเส โส ราชา ขลลาตร โ ปตต อตตโน ปตตฏาเน เปส ตสส กมารสส มาตร อนฬาเทว อคคมเหสจ อกาส ตสส กมารสส ปตาเน ต ราชาน ปตราชาต อพรวนต ฯ จสทโท อากาสคมนาทส จ อาณปปวตตาทส๒ จ จฬ... มรเณ๓ จาต โยเชตพโพ ฯ สหเล นราน อนโท สหลนรนโท ฯ ทาฒาน โกฏฏน ทาฒาโกฏฏน ฯ อ สสา อตถยา ฯ คพภนต ปตต ฯ วตยนตป อตถ วต อยนต เฉโท ฯ อปฆาโตต ๑. วณณนาย จสทโท นตถ ฯ ๒. ๓. ...ปวตตนาทส...มารเณ อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๓๔ ฯ ส.๕๒๖.๕๒๗]

Page 396: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 395

อปหนน ฯ เตสนต อาจรยาน ฯ [๕๔๒] สตถ ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ปาลย วาสทโท วกปปตโถ ฯ เอเตนาต สตถหารก วาสส ปรเยเสยยาต วจเนน ฯ เอตนต ปรยฏมตเตเนว ปาราชโกต วจน ฯ ยท เอว อถ กสมา สตถหารก วาสส ปรเยเสยยาต อส วา ฯ เป ฯ รชช วาต วตตนต อาห ปาลยนตอาท ฯ เอตถาต สตถหารกนต ปเท ฯ อส วา ฯ เป ฯ รชช วาต วจน ฯ ตตถาต อสอาทส ฯ มรณวณณ วาต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ชวเต อาทนว ทสเสนโตป มรณเมว วณเณตต๑ สมพนโธ ฯ อตต ปท ทวธาต ปทสส สรป ฯ มรณตถายาต มรณสงขาตาย อตถาย ฯ สตต วา อาหราต- อาทส วจเนส วชชมาน โสพเภ ฯ เป ฯ อาท ยป วจน ภควตา เหฏา น วตต สพพ ต วจน วตต ฯ เป ฯ เมว อต ปณฑเตน เวทตพพ ฯ อตสทโท นทสสนตโถ ฯ [๕๔๓] จตต อสส อตถต จตโต มโน อสส อตถต มโน สทธาทโต ณ อต สตเตน โณ ฯ จตโต มโนต วตตพพ โอโลป กตวา อการาคม กตวา จตตมโนต วตต ฯ มตนเต ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วตต อต ปเท อาธาโร ฯ ๑. มรณวณณเมว สวณเณตต วณณนาวจน ฯ

[ปา.๑๓๔.๑๓๕ ฯ ส.๕๒๗..๕๒๙]

Page 397: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 396

วตต มรณจตต อสสาต วตตมรณจตโต ฯ มรณมโน อสสาต มรณมโน ฯ นน มโนต อทป อตถโต จตตเมว อถ กสมา วตตนต อาห ยสมาตอาท ฯ เอตถาต จตตมโนต ปเท ฯ อท หต ห สจจ อท จตตสกปโปต ปท ฯ เอตถาต จตตสกปโปต ปเท ฯ สวทหนมตตสสาต ส าเจตนาวตกก- สงขาตสส สพพสส สวทหนสส ฯ สาม ตโถ เหตถ มตตสทโท พราหณมตต โภชยตตอาทส วย เตนาห ตจ สวทหนนตอาท อมนา สวทหน นาเมตถ น วธานนต ทสเสต ฯ สคหนต คหณ ปรจฉนทน ฯ อสสาต ภกขโน ฯ ตถา หต ห สจจ ต วจน ฯ เอตถ จาต เอตสม อธกาเร ฯ [๕๔๔] ตตถาต มรณวณณสวณณนสมาทปเนส นทธารณ ฯ มรณวณณสสวณณเน อจจาวจาการตา ตาว ปณฑเตน เวทตพพาต สมพนโธ ฯ สมาทปเน ปน อจจาวจาการตา เวทตพพา ฯ โสพเภ ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ฉนน ตฏ ยสส โส ฉนนตโฏ ฯ อวาโฏ อาวาโฏต เทว ปรยายา ฯ ยตถาต ยสม าเน ฯ [๕๔๕] วภชตวาต ปท เปตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตตราต สย มาเรตตอาทวจเน๑ ฯ เอตถาต กาเยน ๑. สย หนตต ปาล ฯ

[ปา.๑๓๕.๑๓๖ ฯ ส.๕๒๙..๕๓๑]

Page 398: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 397

กายปปฏพทเธน นสสคคเยนาต ปทตตเยน ฯ ตตถาต สาหตถกนสสคคเกส๑ เอกเมโก ปโยโค ฯ อททสสานททสสเภทโตต อททสตวา อนททสตวา ปวตตเภเทน ฯ ตตถาต อททสกานททสกปปโยเค๒ นทธารณ ฯ อททสเก ปโยเค วนจฉโย ฯ อททสน อทเทโส โส เอตสส อตถต อททสโก ปโยโค ฯ อนทเทสเกต๓ ปท ปหาร อต ปเท อาธาโร ฯ ปหารปปจจยาต ปท มรเณนาต ปเท เหต ฯ มรเณนาต ปท พชฌตต ปเท กรณ ฯ กมมนาต ปท พชฌตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อภยถาป จาต๔ อททสเก อนททสเก จาต ทวส ฯ ปจฉา วา เตเนว โรเคน มรตต โยชนา ฯ เตนาต ปหาเรน ฯ ตทา เอวาต ปมปปหารกาเลเยว ฯ อภเยห ปหาเรห ฯ พหหปต ปท ทนเนต ปเท กตตา ฯ ตตราป หต วตถาโร ฯ ห สจจ ตตราป พหห ทนนปปหาเรส นทธารณ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๕๔๖] เอตถาต ตตยปาราชกาธกาเร ฯ เอฬกจตกกมปต ๑. นสสคคย อต วณณนาปาโ ฯ ๒. พหวจน กาตพพ ฯ ๓. อนททสเกต วณณนาปาโ ฯ ๔. ทสสมานวณณนาปาโ จสททรหโต ฯ

[ปา.๑๓๖ ฯ ส.๕๓๑]

Page 399: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 398

อปสทโท ปลาสปชาทวตถ อเปกขต ฯ หสทโท วตถาโร ฯ อต มนสกาเรน อปธาเรต ฯ อต มนนกตวา มาตร วา ฯ เป ฯ มาเรต ฯ มาตาปตอรหนตานนต นทธารณ ฯ อต มนสกตวา ฯ เตสเยว มาตาปตอรหนตาน ฯ เวทตพพนต ปาราชกถลลจจยปาจตตยสงขาต อาปตตชาต เวทตพพ ฯ อธาต อาคนตกาทสตตสส มรณวสเย ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ เอตถาต ตตยปาราชกวสเย ฯ อต มนสกตวาฯ ตตถ ปลาสปเช๑ ฯ สรรสมผสสนต สตตสส สรรผสน ฯ อต จนเตตวา ฯ ตสส ภกขสส ฯ ตตถาต ปลาสปเช๑ ฯ ปรเสนายาต ปท ทสวาต ปเท อาธาโร ฯ อส เอต โยธ วชฌตวา ฯ เป ฯ วชฌสสต อต มนสกาเรน อส ขปต ฯ อสมห ยถาธปปาย อจฉตานรป คเต โส ภกข ปตฆาฏโก นาม โหต ฯ ยถาธปปายนต ปท คเตต ปเท กรยาวเสสน ฯ อตต มนสกตวา ฯ [๕๔๗] ตตถาต อททสสานททสสอาณาปเนส นทธารณ ฯ อนททสเสวาต อปรจฉนทตวา เอว ฯ อต เอว ภกขนา ภกขสม อาณตเต ฯ ตตถาต อาณาปกอาณตเตส ฯ อททสตวา ปน อต ภกขนา ภกขสม อาณตเต โส อาณตโต ตเมว ปคคล สเจ ฆาเฏต ฯ อนนตรยวตถมห๒ จ อนนตรยสส การเณ ๑. ปลาล อตป. ๒. อานนตรย...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๓๖ ฯ ส.๕๓๑..๕๓๓]

Page 400: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 399

มาตาทเก อนนตรย ผสตต โยชนา ฯ [๕๔๘] อทาน อมสม อาณตตกปปโยเค อธปปายชานนตถ ปจ านาน ทสเสนโต ตตถ วตถ กาล จาตอาทมาห ฯ ตตถาต อาณตตกปปโยเค ธาเรยยาต ปเท อาธาโร ฯ วจกขโณ วตถ ฯ เป ฯ อต ปจ านาน ตลยตวา อตถ อธปปาย ธาเรยย ฯ อาณตตนยามกาต อาณตตป- ปโยคสาธกา ฯ [๕๔๙] ตตถาต วตถอาทส ฯ วสต เอตถ วธกเจตนา ตทายตตวเสนาต วตถ ฯ ยท หตอาท วตถาโร ฯ วสวาเทตวาต วรชฌตวา มาเรตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ย ปคคล มาเรหต ภกขนา อาณตโต ภกข ตโต ปคคลโต อ ปคคล มาเรต ฯ อตต เอว ฯ กาเล ปน วนจฉโย ฯ โอกาเสป วนจฉโย ฯ ลงควเสนาต สณานวเสน อนยมตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ ตตถ จาต โอกาเส ฯ เอตถาต เอตสม นเย ฯ อนาทรย อนาทรต๑ ปณฑเตน กาตพพ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ อธฏายาต มาตกาวเสนาต ปท กถาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [๕๕๐] เย วารา ภควตา วตตา เตส วาเรส วนจฉโย ฯ โย ภกข อาณาปเกน ภกขนา อตถนนาโมต อกขาโต โส ๑. อนาทรตต ฯ

[ปา.๑๓๖ ฯ ส.๕๓๓..๕๓๖]

Page 401: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 400

ภกข ภกขนา อาณตโตต โยชนา ฯ อตรเมวาต ปท ม มาโนต ปเท กมม ฯ ปรวตตตวาต ปท ตนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ นทเทสวาเร วชชมาเนส อตถนนามสส ...อาทส วจเนส วนจฉโย ฯ ตตถาต อาจรยอนเตวาสเกส นทธารณ ฯ ตยาต ปท อาณตเตนาต ปเท กตตา ฯ ธมมรกขเตนาต ปท อาณตโตต ปเท กตตา ฯ ห สจจ อเมหส โส สงฆรกขโต วรชาตโก วรปปกตโก อมสม กมเม ปฏพโล ฯ เตนาต อาจรเยน ฯ น เกวลจ จตนน ปาราชก ฯ เตเนเวตถาต ตสมา เอตถ วสกกยทตปทนทเทเส มลฏสสาต วจน ภควตา น วตต ฯ ปรมนเยป จ ปฏคคณหนตสส เอต ทกกฏ ปณฑเตน เวทตพพเมว ฯ โอกาสาภาเวน ปน เอต ทกกฏ ปาลย ภควตา น วตต ฯ ตปปจจยาต ปฏคคหณปปจจยา ฯ สสวหตา อารกขา เอตสสาต สสวหตารกโข ตสส ภาโว สส...รกขตต ฯ มคคา...ผลสส สทโสต มคคานนตร ผเลน สทโส ฯ มคคานนตรผลสทสาตป อตถ ฯ ทกข มล การณ เอตสสาต ทกขมลโก ฯ เตส ตส วาเรส ปมวาเร ตาว วนจฉโย ฯ โอรตสส ภาโว โอรตตต๑ ฯ [๕๕๑] อรโห...ทส วนจฉโย ฯ ตตถาต อรโห รโหส ๑. โอรมตตตาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๓๖...๑๓๘ ฯ ส.๕๓๖..๖๔๐]

Page 402: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 401

รโห อรโหส ต ทวส ชเนส นทธารณ ฯ อนธการโทเสนาต อนธการสงขาเตน โทเสน ฯ ตสส เวรภกขสส ฯ อสสาต ภเวยย ฯ ตนต ภกข ฯ อรหตตป อตถ ฯ [๕๕๒] วตเตส ฯ ป ฯ นทเทเสส วนจฉโย ฯ สตถ วา ฯ เป ฯ วตโต อต เอว ยถา โส ชานาต ตถา หตถมทธาทห ภกข ทสเสต ฯ เอเตน ปคคเลน วตโตต ปเท กตตา ฯ สพพตถ วาเรส ฯ อตต จนเตตวา ฯ [๕๕๓] ทเตน สวณณนาย วนจฉโย ฯ ทโต ปหโต ฯ เลขาสวณณนาย วนจฉโย ฯ โย ฯ เป ฯ ลภตต วา ฯ เป ฯ โหตต วา อกขราน ลขต ฯ เอตถาปต อโนทสสสาสเน ฯ [๕๕๔] พห ตตถ ฯ เป ฯ โหตต ปจฉา ฯ ตตถาต อาวาฏ- ขนเน ฯ อต มนสกาเรน ฯ ตตถ อาวาเฏ ฯ อต มนสกตวา ขนต ฯ อธ จาต เย เกจ มาเรตกามา เต อธ ปาเตตวา มาเรสสนตต ปจฉมนเย ฯ เตสนต อรหนตาน ฯ โย จ ภกข มร ฯ เป ฯ มรสสนต อต เอว สพพถาป สพพปปกาเรน อโนทสเสว อนททสตวา เอว ขนต ฯ จสทโท ปนสททตเถ วตตต ฯ โย ปนาตป อตถ ฯ สพพถาปต สพพปปกาเรน ตตยตเถ สตตม ฯ เตนาต ปจจปปนนโรเคน๑ ฯ อโภห ๑. วณณนาปาโ ปฏสททรหโต ฯ

[ปา.๑๓๘.๑๓๙ ฯ ส.๔๔๐...๕๔๖]

Page 403: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 402

โรเคห ฯ เตส ยกขาทน ฯ สเขน อทธรยนตต สอทธรา ฯ อต มนสกตวา ฯ พห สตตา มรนต อต มนสกาเรน ฯ ตตถ กททเม ลคคตวา สตเต มเตป มลฏโ น มจจตต สมพนโธ ฯ รกโข วา ปตนโต ปส หรต ฯ ตตถาต ปสมห ฯ ตตถ อาวาเฏ ฯ [๕๕๕] ปาสาทสป วนจฉโย ฯ เอตถ ปาเส ฯ อต มนสกาเรน โอเฑต ฯ ลทธาต ลภตวา ฯ สพพสชชนต สพพสชชน ฯ ปาสาเณต ปท เปตวาต ปเท กมม ฯ เปตวา มจจต ฯ อททหลปาเท จาต๑ ปท เปตวาต ปเท กมม ฯ วตตนเยนาต ปท เปตวาต๒ ปเท ตตยาวเสสน ฯ มรสสนต อต มนสกาเรน กโรต ฯ ตนต สล ฯ [๕๕๖] อปสเสเน ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ อปสสยนต ปคคล ฯ ตถา กตวา เปต ฯ วาสผรส...อาทนนต นทธารณ ฯ อม สตถ ฯ โสป เวร ภกข ฯ ตตถาต สตเถ ภวสสตต ปเท อาธาโร ฯ อต มนสกตวา ฯ ตทตถเมวาต สตเถ มรณตถเมว กตวา เปต ฯ วสมกขเน วนจฉโย ฯ ปทเลห วทเลหต เทว ปาา ฯ เยห ปทเลห วา รชชเกห ๑. วณณนาย อทหล...อต ลขต ฯ ๒. ทสสมานวณณนายนต อท ปททวย ปพพาวสาเน ทสสต ตสมา วณณนานสาเรเนต ปพพาวสาเน ว โยเชตพพ ฯ

[ปา.๑๔๐ ฯ ส.๔๖๕...๕๕๑]

Page 404: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 403

วา วต มจป โหต ฯ เต ปทลรชชเก ฉนทตวา ฯ วาสทโท ฉนทตวา วา เต ฉนทตวา วาต โยเชตพโพ ฯ เอตถ อาวเธ ฯ อต มนสกาเรน นกขปต ฯ อปส...ทนมปต ปท ปรภาคนต ปเท สมพนโธ ฯ จงกเมต ปท อาลมพนรกขผลกา อต ปเท อาธาโร ฯ ปรภาคนตป อตถ ต น ยตต ฯ ตตถาต มจปอปสเสนผลเกส ฯ ต เสต ฯ ตเฏต ตเร ฯ อต มนสกาเรน เปต ฯ อ เนาต ปท ปาตาเปตต ปเท การตกมม ฯ อวตโตต ปเรน อวตโต ฯ สพพตถาต สพพสม มรเณต ปทสส วเสสน ฯ มรเณต นมตต ฯ โสพภาทตเฏต โสพภาทน ตเร ฯ [๕๕๗] ตตถาต อปนกขปเน วนจฉโย ฯ อมนา อสนา ฯ อภยถาป อภเยน ปหาเรน ฯ อสสสามกาน อส ทตวา ฯ เยส ชนาน ฯ การโต อส ฯ การต อส ฯ กโต อส ฯ [๕๕๘] เภสชเช วนจฉโย ฯ ปชชรเกต ปกาเรน ปวตตชชเร ฯ อสปปายานต ปท เทตต ปเท กมม ฯ อต วตวา เทต ฯ มรเณ อธปปาโย เอตสสาต มรณาธปปาโย ฯ อ วา กจ กนทมลผล เทตต สมพนโธ ฯ ตสส ภกขสส ทกกฏ ฯ [๕๕๙] รปปหาเร วนจฉโย ฯ ปร วาต ปท เปตต ปเท กมม ฯ อมนาปรปนต ปท ปรนต ปทสส วเสสน ฯ ตตถาต มนาปยรเป นทธารณ ฯ ตนต รป ฯ อต มนสกตวา ฯ [ปา.๑๔๐.๑๔๑ ฯ ส.๕๕๑...๕๕๔]

Page 405: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 404

เกวล เหตถาต ห สจจ เอตถ สททาทส เกวล วเสโส ฯ อตถสทโท จ มธรคนธพพสทโท จ อตถ...สททา ฯ จนปฏจ หสปปผจ ตลกา จ จน...ลกา เตส ผสโส จน...ลกผสโส ฯ ธมมารมมณเมว ธมโมต เวทตพพนต สมพนโธ ฯ ปจ- วธพนธนาน จ กมมกรณาน จ ปจ...กรณาน ฯ ตนต นรยกถ ฯ อตต มนสกตวา ฯ สคคาวมตโตตป อตถ สคคโต อวมตโต สคเค ปฏพทโธต อตโถ ฯ สตถาหารกจ วสขาทนจ อาหารปจเฉทนจ อสสาสปปสสาสนรทธนจ สตถา ...นรทธนาน๑ ฯ อาจกขนาย วนจฉโย ฯ อนสาสนย วนจฉโย ฯ [๕๖๐] ตตถาต อสจจจาตอาทปเทส นทธารณ ฯ วส... วตถสมนต ปท วกขตต ปเท อาธาโร ฯ อธ ปน สกขาปเท ฯ [๕๖๑] ทกขเวทนนต วตตมตถ สมตเถนโต อาห สเจป หตอาท ฯ อนปปพนธนาภาวาต โทมนสสวถย อนปปพนธนสส อภาวโต ฯ เอต โทมนสสจตต ปถชชเนห ทชชาน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๕๖๒] วนตวตถกถาส๒ วชชมาเน ปมวตถสม วนจฉโย ฯ ๑. ๒. สตถาหรณ...ปสสาสสนนรนธน... คาถาส อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๔๑...๑๔๔ ฯ ส.๕๕๓...๕๕๕]

Page 406: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 405

เตสนต ภกขน ฯ อทานปต อปสทโท ปพพกาล อเปกขต ฯ อนสาสน อนสฏ ฯ อาสตตนต ลคคน ฯ อตต ปท อนสฏ ต ปทสส สรป ฯ มรณวณเณ จ มรณคเณ สวณณเตป ปกาสเต ฯ ตปปจจยา มรณเหต ฯ [๕๖๓] ทตย ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ อปปจจต- ถรณกนต ปท เอวสททสส ผล ฯ นตถ ปจจตถรณ เอตสมนต อปปจจตถรณก ฯ ตาน ภกขน ฯ ปสสตเยวาต ปสสนตาน ฯ อต วตวา ฯ ตสมมป อาสเน นสทต ฯ ปฏเวกขณกจจนตป อตถ ฯ ยมป อาสน ตนเกน วตเถน ปฏจฉนน โหตต สมพนโธ ฯ ปฏเวกขณกจจนต ปฏอกขณกจจ วกาโร อาคโม ฯ [๕๖๔] นตถ วธกเจตนา เอตสสาต อวธกเจตโน ฯ ห สจจ โส ภกข วรทธปปโยโค๑ ฯ วรทโธ ปโยโค เอตสสาต วรทธปปโยโค ฯ [๕๖๕] อคคคคนตมสส ววรณ ปณตปปณตนต ฯ ปมนเย อคคสทโท ปมตถวาจโก ทตเย ปณตตถวาจโก ฯ สาต อคคกรยา ฯ โสต ภกข ฯ ปรภตโต ปณฑปาโต เยห เต ปรภตตปณฑปาตา ฯ มจฉาทฏ เอเตสนต มจฉาทฏ กาน ฯ ตโตต มจฉาทฏ กกลโต ฯ สปปวจฉกาทหต ปท อธสยตนต ๑. วรทธ อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๔๔...๑๔๗ ฯ ส.๕๕๖...๕๕๘]

Page 407: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 406

ปเท กตตา ฯ ฉฑฑนโย ธมโม สภาโว ยสส ต ฉฑฑนยธมม ฯ วมสนวตถสม วนจฉโย ฯ วมสมาโน ภกข วสปคคล- สงขาเต เทว วมสต ฯ อต วส ปคคล วา วมสต ฯ อภยถาปต ปท วมสาธปปาเยนาต ปทสส วเสสน ฯ วเส ทนเน ฯ [๕๖๖] เสต...อตถาย ย อฏฏก ชนา กโรนต๑ โส อฏฏโก เวหาสมโจ อต ชเนน วจจตต สมพนโธ ฯ ตตถาต อฏฏกวตถมห อาหาต ปเท อาธาโร ฯ อาวโส ฯ เป ฯ พนธาหต วจน มรณาธปปาโย ภกข อาห ฯ เอตถ จาต เอเตส าเนส นทธารณ ฯ โกจ ภกข ฯ ตตราต เตส นยมตฏาเนส นทธารณ ฯ [๕๖๗] ตโตต ปจฉา ฯ อถาต ตทา ฯ เอตนต อตตานนต ปท ฯ เอตถ จาต น จ ภกขเว อตตาน ปาเตตพพนต อธกาเร ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ กลมนต อต มนสกตวา ฯ วฏฏตต อาหารปจฉนทน วฏฏต ฯ อต มนสกตวา ฯ กมมสมโย กมมกรณสมโย อต ตสมา วฏฏนาทก วฏฏต ฯ เอตถ จาต เสทนาตวตถวสเย ฯ อต มนสกาเรน ฯ หตกามตายาต ปท กาตพพนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ [๕๖๘] วปปมตตปตกาตป อตถ ฯ อ เนาต ปท มททา- เปตวาต ปเท กมม ฯ คพโภ นาม ชเนน มททโต ปาเตต๒

๑. ๒. พนธนต ปตต อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๔๗...๑๕๔ ฯ ส.๕๕๘...๕๖๑]

Page 408: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 407

อต วจเน ภกขนา วตเต ฯ คพโภต ปตโต ฯ ยสสา ปน อตถยา คหโตปต ปเท กตตา ฯ เต สตตา ฯ คหตา ปฏสนธกา เยห เต คหตปปฏสนธกา ฯ อกสลวปาเกนาต ปท อภภตาต ปเท กตตา ฯ ปณกา๑ ขาทตวา อนตรธาเปนตต สมพนโธ ฯ [๕๖๙] สมา สลสสทธาป า เอเตสนต สมสลสสทธา- ป า ฯ เตส สหธมมกาน สนตก สเจ อตถ ฯ เตสต มาตาทส ปจส นทธารณ ฯ สพเพส มาตาทน อตถาย ปรเยสตพพ ฯ ปณฑปลาเสปต อาธาโร ฯ เตส ปน เชฏภาตอาทน กโรนเตน ภกขนา ฯ เตสเยว สนตก สเจ ปน นปปโหต ฯ เทถ โน ฯ เป ฯ ทสสามาต เต เชฏภาตอาทโย ชนา ยาจนต ฯ เต เชฏภาตอาทโย สเจ ปฏเทนต ฯ อ เสนต อสาโลห- ตาน ฯ เอเตส เชฏภาตอาทน ทสนน ญาตกาน อาหราเปน- ตสส ภกขสส อกตว ตต วา น โหต ฯ อต วจเนน กาตพพ๒ ฯ สพพปเทสต จฬมาตยาตอาทส สพพตถ ปเทส ฯ เตสนต ภาตชายาทน ฯ สามเณเรหต ปท อาหราเปนเตนาต ปเท กมม ฯ อาหราเปนเตน ภกขนา อาหราเปตพพนต ปเท กตตา ฯ าตสามเณเรหต ปท กมม ฯ เตหป อ าต- สามเณเรห อาหรตพพนต ปเท กตตา ฯ อปชฌาเยนปต ปท ปฏปชชตพพนต ปเท กตตา ฯ าตเกหต ปท ปรจจตโตต ๑. โปราณโปตถเก ปาณกาต ทสสต ฯ ๒. ทาตพพ อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๕๔...๑๕๖ ฯ ส.๕๖๑...๕๖๔]

Page 409: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 408

ปเท กตตา ฯ สทธ กล จตห ฯ เป ฯ ปตฏาน๑ โหตต โยชนา ฯ ตตราต กเล ฯ ตสส คลานสส อตถาย ชนา วทนต ฯ อตถายาต ปท วทนตต ปเท สมปทาน ฯ วสสาเสนาต ปท กตวาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ กปปยนต ยตตภาว ฯ วตตนต วจน ฯ อทจทจ ภนเตต ภกข อาหส ฯ วสภร โต ลงกาทเป วสภร โ ฯ เตน มหาวเส สภราชสส เสนาปตสส ภาคเนยโย วสโภ นาม สภราช หนตวา จตจจตตาลสวสสาน รชช กาเรสต วตต ฯ อตถยาต ปท ปจฉโตต ปเท กตตา ฯ [๕๗๐] ปรตเต ปน วนจฉโย ฯ อต เอว ชเนน วตเตน ภกขนา น กาตพพ ฯ สเจป อสส ภกขโน อต วตกกน โหต ฯ เตสเยว มนสสาน อทกนต ปเท สมพนโธ ฯ คนตนต คมน ฯ [๕๗๑] ปณฑปาเต ปน วนจฉโย ฯ อนามฏปณฑปาโตต อคคหตปณฑปาโต อปรภตโต ฯ ตตถาต มาตาปตอปฏา- กาทส ฯ ห สจจ เต ทามรกโจรอสสรา ปณฑปาเต ภกขนา อทยมาเนป น เทนตต กชฌนตต สมพนโธ ฯ เอตถาต อธกาเร ฯ [๕๗๒] ตตราต วตถส ฯ กมภนทนตป อตถ ฯ ๑. ...านย อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๕๖ ฯ ส.๕๖๔...๕๖๗]

Page 410: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 409

อนราธปรโต ยาว เจตยครมคโค ตคาวตนต โลกทปกสาเร วตต ฯ ขยนกถาต ครหกถา ฯ ปกตวตตนต๑ ปกตทานวตต ฯ อถาต ตทา ฯ เนส โจราน ฯ เอว กรเณ ฯ อต มนสกาเรน ฯ ต ภณฑ ฯ อตต ปท อาหาต ปเท อากาโร ฯ ตโตต สงฆกภณฑโต ทนนกนต ปเท อปาทาน ฯ เถเรน ทนนก สพพมป ภณฑ นคฆ น อคฆ ฯ เถเรนาต ปท ทนนกนต ปเท กตตา ฯ ตโตต ปจฉา ฯ [๕๗๓] องคลปโตทวตถสม วนจฉโย ฯ อาปตตยาต ปท ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ ขททเกสต ขททกสกขาปเทส ฯ อธ สกขาปเท ฯ โส ฉพพคคโย ภกข ฯ เตห สตตรสวคคเยห ฯ อททหล- ปาสาณา วย มคนต มค มาเรนตา อททหลอาโรปตปาสาณา วย ฯ [๕๗๔] น เกวลจ ยกขเมว มาเรนตสส ถลลจจยนต สมพนโธ ฯ ห สจจ เอตถ วาฬกนตาราทวตถส เกวล เอกนต ปทตถ- มตตเมว นาน ฯ ตสส เจต ตสส ภกขสส วจน๒ เจ มาเรต ฯ [๕๗๕] ต ม ...ทส วจเนส วนจฉโย ฯ ทวา อม ๑. ...วฏฏ อต วณณนาปาโ ฯ ๒. อโต ปร สตวาต ปท วณณนาย ทสสต อธาป ต ปกขปตพพ ฯ

[ปา.๑๕๖...๑๕๘ ฯ ส.๕๖๗...๕๗๐]

Page 411: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 410

มาเรนตสส เม โสตถนา คนต น สกร ภเวยยาต สมพนโธ ฯ อปโร ฯ เป ฯ อ ชวตา โวโรเปส อปโร ฯ เป ฯ โวโรเปสต สมพนโธ ฯ [๕๗๖] อมนสส...วตถส วนจฉโย ฯ อต มนสกตวา ฯ อตโร อทาน อย วรชฌต๑ น สมตโถ น มาเรสสาม อต มนสกตวา ปหาร อทาสต สมพนโธ ฯ เอตถ จ ปเม อมนสสคคหตวตถสม นมรณาธปปายสส ภกขสส อนาปตต ภควตา วตตา อต ตสมา เอตตเกเนว อนาปตตต วจเนน อมนสสคคหตสส ปหาโร ภกขนา น ทาตพโพต สมพนโธ ฯ เอตถาต สคคกถาทส [๕๗๗] รกเขนาต ปท โอตถโตปต ปเท กตตา ฯ เอเกน ปสเสน ฯ เป ฯ นกขมต สกกา จ โหต ภกขนา ฯ อสสาต ภกขสส ฯ เตน ภกขนา อป ชวต ปรจจชตพพ ฯ อปสทโท สมภาวโน ฯ น จ สล โหต๒ อต ปรคเณตวา เอว รกขจ- ฉนทนปฐวขนน ภกขนา น กาตพพ ฯ ภกขโนต ปท วฏฏตต ปเท สมปทาน ฯ ต ภกข ฯ นหรตนต นหรณ ฯ มหาสมนตเถโรตป ปาโ น ยชชต ฯ มหาสมตเถโรต ปน ยชชต ฯ ๑. วรชฌตนต วณณนาปาโ ฯ ๒. อป ชวต ปรจจชตพพนต อม ปรโต วจน อปาทาย น จ สล ปรจจชตพพนต ภวตพพ ฯ

[ปา.๑๕๘...๑๕๙ ฯ ส.๕๗๐.๕๗๑]

Page 412: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 411

อ เส ภกขน วฏฏตต ปเท สมปทาน ฯ กตวาต นสเสณ กตวา อทธรต อทธรณ ฯ [๕๗๘] เอตถาต ทายาลมปนวตถส เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ โอทสสา...วเสนาต อททสตวา อนททสตวา จ ปวตตวเสน เวทตพโพต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อต มนสกาเรน ฯ ขฑฑาธปปาเยนป อาลมเปนตสส ทกกฏนต สมพนโธ ฯ นวกมมเกหต ปท ทนนนต ปเท กตตา ฯ อต มนสกตวา ฯ ยถา เยน ปรตตาเณน อาคโต อคค อปาทาน อนธน อลภตวา นพพาย๑ ตณ ฯ เป ฯ ภมตจฉน ปรกขาขนน วา ปรตตมป กาต วฏฏตต สมพนโธ ฯ ภมตจฉน ปรกขาขนนนต ปททวย ปรตตปต ปทสส สรป ฯ เอตจาต ปฏคคทานาทก ฯ [๕๗๙] เอกปปหารวจเน ปาราชก โหต ฯ เอกปปหาร- วจเนนาตป อตถ ฯ อตต เอว ฯ ยถา จ ปหาเรส วตตนโย โหต เอว ปรเสสป อต วจน ปณฑเตน เวทตพพ ฯ อตถทปเนต เอเกน ปรเสน ปโยเคน มารตสงขาตสส อตถสส าปเน ฯ [๕๘๐] อเนกาน จาต สทโท อฏานปปยตโต โส หรต...กสาเว จ สพพธ าน จ สพพอปรณณาน จ โอทน จ สพพผลาน จ สพพกลเร จ มจฉมสขณฑาน จ เภสชชาน ๑. นพพาตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๕๙...๑๖๑ ฯ ส.๕๗๑...๕๗๓]

Page 413: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 412

จาต โยเชตพโพ ฯ สวจฉรานต อจจนตสโยโค ฯ ต โลณ- โสจรก ปรปจตวา ปรปาก ปตวา ชมพรสวณณ วาต...ทน สนทธโภชน โสธนโภชนย ภตตานจ อตตรปาน โภชนโต ปจฉาปาน โหตต สมพนโธ ฯ วาต...ทนนต ปท สนทธ อต ปเท สมพนโธ ฯ จสทโท สนทธโภชน จ อตตรปาน จาต โยเชตพโพ ฯ ต โลณโสจรก ฯ อทกสมภนน ปาน...โภเคน วฏฏตต สมพนโธ ฯ ตตยปาราชกวณณนา ฯ [ปา.๑๖๑ ฯ ส.๕๗๓]

Page 414: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 413

[๕๘๑] จตสสจจวท สตถา จตตถ ย ปาราชก ปกาสย ตสส ปาราชกสส สวณณนากโม ยสมา ปตโต ตสมา ย วจน สว เยย ย วจน ปพเพ จ มยา ปกาสต ต วจน วชชยตวา อสสาป จตตถปาราชกสส อย สวณณนา โหตต โยชนา ฯ [๕๘๒] พรหมตตนต เสฏภาว ฯ ฌายนเจว อรยานจาต ปททวย เสฏปรสานนต ปทสส วเสสน ฯ อสโก ภกขต- อาทส วจเนส วนจฉโย ฯ เอวนต อสโกตอาทวจน ฯ ภาสนตา ภกข ภาสส อต เวทตพพา ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ พหสปตตนต พหปปจจตถก ฯ โย วณโณ อมหาก อเมหห ภาสโต เอโส เอว ปาส ฯ เป ฯ ตโรต สมพนโธ ฯ อมหากนต ปท ภาสโตต ปเท กตตา ฯ คหนนต ปท ภาสโตต ปเท สมปทาน ฯ อ ม สสาต ปท อตตรมนสสธมมสสาต ปเท สมพนโธ ฯ นสนน ...มนต วาต ปททวย ปจฉนตาน วา...นตาน วาต ปททวเย กมม ฯ คหนนต ปท ภาสโตต ปเท สมปทาน ฯ เอเตห ภกขห โส วณโณ ตสม ขเณ น ภาสโต ว ตสมา ภาสโต ภวสสตต ปาเสส อกตวา วตตตโถ น ยชชต ตสมา อนาคตสมพนธ กตวา ปณฑเตน เวทตพโพต สมพนโธ ฯ [ปา.๑๖๒.๑๖๓ ฯ ส.๕๗๔.๕๗๕]

Page 415: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 414

เอตถาต ภาสโตต ปเท ฯ ปจปปสาเทหต๑ ปท อภนวฏ อต ปเท กตตา ฯ กณณการปปผาทสทเสเนว๒ เยน วณเณน วณณวนโต ตาทโส วณโณ อ เสป มนสสาน นตถ๓

ยถา ปน อ เส๔ ตาทโส วณโณ เอว เตส ตาทโส วณโณ น เตส ภกขน ฉววณโณ วปปสนโน เตน ตสมา วปปสนนจฉววณณาต วจน ธมมสงคาหเกห วตตนต สมพนโธ ฯ อตต เอว หาต นปาโต ฯ เต ภกข เนว อทเทส อนยชนตา อม สรรโสภ ปาปณสต สมพนโธ ฯ ยถา กนต ฯ [๕๘๓] วครหตวาต ปท อามนเตสต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เตห ภกขห กต อต ปเท กตตา ฯ ตตถาต ปเทส ฯ ปจจนตมคามวโลปนต ปจจนตมคามสส วลมปน ฯ อตต เอว ฯ เตน พาหรกโจเรน ฯ ตตถาต ปเท ฯ ตสสาต ปาปภกขสส ฯ กทาสส๕ ฯ เป ฯ ปรกขารานนต เอว วตกกน ปพพภาเค โหต ฯ ตตถาต ปเทส ฯ จตป...ปชายาต จตปปจจยาน อภหรณวเสน ปชาย ฯ ตตถาต เตส ปคคเลส นทธารณ ฯ สกกรตวาตมสส ววรณ สฏ อภ ฯ เป ฯ ปณเต กตวาต ฯ เอวนต ๑. วณณนาปาโ ฯ อนปท กโต ฯ ๒.๓.๔. ...ปปผสทเสน อตถ อเมส อต วณณนาปาโ ฯ ปานานตตา ปน อตถนานตถ โหต ตสมา วจาเรตวา คเหตพพ ฯ ๕. อทาน กทาส อต สนนฏาน ฯ

[ปา.๑๖๓...๑๖๖ ฯ ส.๕๗๕...๕๗๗]

Page 416: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 415

วตกกน ฯ จนเตตวา อนกกเมน สงคณหตวาต สมพนโธ ฯ สกขาเปตวาต ปท หตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตพพ ฯ เป ฯ ครเกต เอกาทส ปทาน ปาปภกขต ปทสส วเสสน ฯ อาจร... ชฌาเยหต ปท ปรจจตตเกต ปเท กตตา ฯ อตต เอว ฯ โลเกน สมมต โลกสมมต โลกสมมตจ ต เสนา- สนจาต โลก...สน โลกสมมตเสนาสนสส สวณณนา โลก...วณณนา ฯ อปาเยหต ปท สวณณยมาน อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ กโต ปรจโย เยห เต กตปรจยา ฯ ปาปภกขหต ปท สวณณยมาน อต ปเท กตตา ฯ สวณณยมาโน คโณ ยสส โส สวณณยมานคโณ ฯ หตวา จรตต สมพนโธ ฯ น เอก กล น เทว กลาน วเจตวาต สมพนโธ ฯ [๕๘๔] กเถตวาต ปท อนททสตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อจฉรยพภต ชาต ยสส โส อจฉรยพภตชาโต ฯ ว ชเนนาต ปท ปจฉโตต ปเท กตตา ฯ อตตนา ปฏวทธนตมสส ววรณ สยมภ...คตนต ฯ ตถาคเตนาต ปท ปฏวทธ อต ปเท กตตา ฯ อสงเขยยานต อจจนตสโยโค ฯ ปเรตวาต ปท ปฏวทธ อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อวปปฏสาราท วตถ การณ ยสส ต อวป...ตถก ฯ วชช...มกขต วชชมานคณสส วนาสโก ฯ [ปา.๑๖๖.๑๖๗ ฯ ส.๕๗๗...๕๗๙]

Page 417: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 416

ตานต อารามาทน ฯ [๕๘๕] โย ภกข ปจนทรยคคหณาตต จกขอาทห ปจน- ทรเยห คหณ อตต อต ฯ เป ฯ ธมม เถเนต อย ภกข โจราน เชฏกโจโร อมนา โจเรน สทโส โจโร นาม นตถต สมพนโธ ฯ ก ปน ฯ เป ฯ คเหตนต ปจฉา ฯ น สกกาต โลกตตรธมโม วเจตวา เถเนตวา คเหต น สกกา ฯ อย หต ทฬหกรณ ห สจจ อย ภกข ฯ อสนตนต ปท ธมมนต ปทสส วเสสน ธมมนต ปท อลลปตต ปเท กมม ฯ เกวลนต เอกนต อลลปตต ปเท กรยาวเสสน ฯ อถ ฯ เป ฯ วตโตต ปจฉา ฯ อถาต เอว เถเนต อสกกเณยยภาเว สต ฯ ตนต อตตรมนสสธมม ฯ อสนตสมภาวนายาต อสนตธมมสส ปกา- สนาย ฯ เอวนต อสนตธมมอลลปเนน ฯ เอตถาต ต กสส เหตตอาทวจเน ฯ อย อคโค ฯ เป ฯ อลลปตต ย วจน มย อโวจมหา เอต วจน ฯ อต โจทโก วเทยย ฯ เตน ภกขนา ฯ ห สจจ เอตถ เถยยาย โวต วจเน โวกาโร ปทปรณมตเต ปวตโตต นปาโต ฯ อสสาต โวการสส ฯ [๕๘๖] ตตถาต ปเทส ฯ อ ถาต ปท สนตนต ปเท ตตยา- วเสสน ฯ ปเวเทยยาตมสส ววรณ ปรมปร ฯ เป ฯ ชานาเปย- ยาต ฯ ปเวเทตวา จ ปน ภชต ฯ วเจตวาตมสส ววรณ อ- ถา สนต อ ถา ทสเสตวาต ฯ อคมพาคจฉ ฯ เป ฯ ทสเสตวาต [ปา.๑๗๖. ฯ ส.๕๗๘...๕๘๑]

Page 418: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 417

ปน วรณ ฯ อคมพาคจฉภตเมวาต ปท อตตานนต ปทสส วเสสน ฯ สาขา...ทเนนาต สาขาปลาสปลลวาทห ฉาทเนน ทสเสตวาต ปเท กรณ ฯ เกราฏกสสาต สสส ฯ อนรหนตสเสว สโต ฯ เป ฯ ภชโต ตสสาป ภกขสส ยนต ภตต ภตต ต ภตต เถยเยน ภตต นาม โหตต สมพนโธ ฯ ตสสาปต ปท ย ภตตนต ปเท สมพนโธ ฯ อปสทโท สากณก อเปกขต ฯ [๕๘๗] เวฏ โต กณโ เยส เต เวฏ ตกณา ฯ เยส ปคคลาน สาม อ อรหตต นตถ เตส เอตตกเมว อรยทธชธารณมตต อต วจน วตต โหตต โยชนา ฯ เอตนต กาสาวกณาต วจน ฯ นตถ อสสาโท เอตถาต นรสสาโท ฯ [๕๘๘] ตสมา อโยคโฬต คาถา ภควตา วตตาต สมพนโธ ฯ ตสสาตโถต ตสสา คาถาย อตโถ ฯ สจายนต อย ปคคโล สเจ ภเชย ฯ ตสส ปคคลสส เสยโยต ปเท สมปทาน ฯ อถวา ตสสาต เตน ปคคเลน ภตโตต ปเท กตตา ฯ ยเจต อโยคฬ ภเชยย ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ อปสทโท สมภาวโน ฯ ทกเขน ชานตพโพ ทชชาโน ทชชาโน ปรจเฉโท ยสส ต ทชชานปรจเฉท ฯ [๕๘๙] ตตถาต อทฏเตอาทปเทส ฯ ม น มาโน อธคตา มย อต อปปนโน มาโน อธมาโน ฯ ทตยนเย อธโก [ปา.๑๖๗.๑๖๘ ฯ ส.๕๘๑..๕๘๓]

Page 419: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 418

มาโน อธมาโน ฯ เตส ปคคลาน จตต นมต ฯ อปปหนา กเลสา เยส เต อปปหนกกเลสา เตส ภาโว อปป...สตต ฯ นมตต ปเท เหต ฯ วกขมภตา กเลสา เยห เต วกขมภตก- กเลสา ฯ อปเรน สมเยน อตมสส ววรณ ตถา...โยเคต ฯ อปสทโท น เกวล โทสโมหตาย จตต นมตต ญาเปต ฯ เตส ภกขน ฯ อ สส อรหตตสส พยากรณ อาโรจน อ พยากรณ ฯ เหต ทสเสนโต โส หตอาทมาห ฯ มคโค จ ผลจ นพพานจ ปหนกกเลสา จ อวสฏกกเลสา จ มคค...เลสา เตส ปจจเวกขณ มคค...กขณ ฯ สชาต โสมนสส เอตสสาต สชาตโสมนสโส ฯ อรยคณสส ปฏเวโธ อรยคณปปฏเวโธ ฯ นตถ กงขา เอตสสาต นกกงโข ฯ นตถ อาสา เอตสสาต นราโส ฯ ปรจจตต กมมฏาน เอเตนาต ปรจจตตกมมฏาโน ฯ ตลกขณ อาโรเปตวาต กลาปสมมสนวเสน อนจจาทลกขณ อาโรเปตวา ฯ สมมสนตสสาต วปสสนตสส ฯ อารทธวปสส- กสสาต อทยพพยานปสสนาย อารทธวปสสกสส ฯ อปปนโน จ อธมาโน เปตต ปเท กตตา ฯ สทธส ฯ เป ฯ ลาภ วาต ปททวย เปตต ปเท กมม ฯ โส หต ทฬหกรณ โส ปคคโล ฯ ขณาสวสส อว จตตาจาโร จตตปปวตตน ฯ [๕๙๐] อย ปคคโล สมทาจรต อาโรเจต ฯ โส [ปา.๑๖๘.๑๖๙ ฯ ส.๕๘๓.๕๘๔]

Page 420: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 419

ฌานาทธมโม ฯ อสส ปคคลสส ฯ อต๑ ตสมา ฯ เตน ตสมา อสส อนภชานนต ปทสส ฯ อตตร จ เต มนสสา จาต อตตรมนสสา ฯ ฌายนจาต อท อตตรมนสสานนต ปทสส สรป ฯ ฌาน เอเตส อตถต ฌายโน ฯ ตนต ธมม ฯ ตตถ ธมเม ฯ ตตถาต อตตน อปเนต อตตาน วา เตส อปเนตต วจนทวเย เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ สมทาจรนโต ภกข อตตน อปเนต อต เวทตพโพต สมพนโธ ฯ อลมรย... เอตถ วจเน ปทตถสมพนโธ เวทตพโพ ฯ อลนตมสส ววรณ ปรยตต ...สมตถนต ฯ อตตร...ธมเมต ปท เอตถาต ปทสส วเสสน ฯ อสสาต อตตรมนสสธมมสส ฯ าณจ ต ทสสนจาต าณทสสน อรย าณทสสน อร...สสน อล อรย าณทสสน เอตถาต อลมรย าณ- ทสสโน สตตมพหพพห ฯ อล วา อรย าณทสสน อสสาต อลมรย าณทสสโน ฉฏ พหพพห จ ฯ ตตถาต ปทภาชเน วตตนต ปเท อาธาโร ฯ โสต อตตรมนสสธมโม ฯ อต เอว ฯ วชชาสเสน วชชาปธาเนน ฯ ก ปน วตตนต อาห มหคคตาตอาท ฯ เอตถาต าณนต ปเท ฯ อสส อต ชานาม อต ปสสามต ปทสส ปทภาชเน ชานาม ฯ เป ฯ อท วจน ปวตตทปน ฯ ๑. อย อตสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๑๖๙.๑๗๐ ฯ ส.๕๘๔.๕๘๕]

Page 421: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 420

[๕๙๑] ตตถาต สมนคคาหนาสมนคคาหเนส นทธารณ ฯ สมนคคาหนาย ตาว วนจฉโย ฯ ตตถ สมคคาหนตสสาตป ปาโ ฯ ตตถ สมนค... วาต วจเน วนจฉโย ฯ สมคคาหนตสส ปจฉนตสส กนเต ฯ เป ฯ ปจฉา ตาว ฯ ฌาน ฯ เป ฯ อธคต อต วตต โหต ฯ เอตถาต กนต เต อธคตนต วจเน ฯ ทกขา... อ ตร ธร กตวา อธคต ก วา ฯ เป ฯ สตวา อธคต อทาห ...เสน อภนวสตวา อธคต ตถา ฯ เป ฯ ตวา อธคต อทาห อรเป ...ตวา อธคต ก วา อชฌตต ...ตวา อธคต อทาห พหทธา อภนวสตวา อธคตนต สมพนโธ ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ [๕๙๒] เจป พยากเรยย เอตตาวตา พยากรเณน น สกกาเรตพโพ๑ ฯ ก ฌาน เต อธคต ฯ อตปท วตตพโพต ปเท อากาโร ฯ โย หต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ โย ธมโม เยน ปคคเลน ฯ ตโต ตทนนตร ฯ อนจจ ฯ เป ฯ สตวา เต อธคตนต ปจฉตพโพ ฯ กนตตมสส ววรณ อนจจ ฯ เป ฯ อภนวสตวาต ตสมา อตสทโท สมาปนโน ฯ กทาตมสส ววรณ ก ปพพเณห ฯ เป ฯ กาเลต ฯ อาคจฉต มคโค เอตาเยต อาคมน อาคมน เอว ปฏปทา ๑. สกกาตพโพต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๗๐ ฯ ส.๕๘๖..๕๘๘]

Page 422: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 421

อาค...ปทา ฯ อต วตวา ฯ สมปนน เวยยากรณ อาโรจน เอตสสาต สมปนนเวยยากรโณ ฯ [๕๙๓] อสสาต วสทธาเปกโขต ปทสส ฯ ยถาต เยน อากาเรน ฯ วจนตถวรหโตต ปมชฌาน สมาปชชนตอาทวจนสส อตถภเตน ฌานาทนา วชชตตตา ฯ อสสาต ตจฉ มสา วลปนต ปทสส ฯ [๕๙๔] ตตถาต ปมชฌานนตอาทวจเน วนจฉโย ฯ ราคโทสโมหา เอว นมตต ราค...มตต ฯ นตถ นมตต เอตสสาต อนมตโต ฯ ปณทหนต ราคาทโย กโรนต อปรปร อปปชชต การณภาเวนาต ปณธโน ปพพภาคราคาทโย ฯ [๕๙๕] เอตถาต เตส ตเกส ฯ สมาปตตตตเกน ผลสมาปตต วตตา ฯ เตส ปเทส นทธารณ ฯ ตตถาต ตาส ตส วชชาส ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ตตถาต โกฏาเสส เอเกกธมม อต ปเท อาธาโร ฯ ตป มหาปจจรอาทส วตตวจน สเมต กสมา มคคกขณปปนเนเยว สตปปฏาเน สนธาย อาจรเยน วตตตตา ฯ ผลสจฉกรยายปต ปท เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ ตนต กเลสปปหาน ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ยา จ ปจ วชชา น อาคตาต สมพนโธ ฯ ญาณนต อมสส ปทสส ฯ ปทภาชเนต ปท น อาคตาต ปเท อาธาโร ฯ วชชาสต นทธารณ ฯ ตาสต ปจส วชชาส ฯ จสทโท เอวสททตเถ วตตต ฯ เสสา [ปา.๑๗๐..๑๗๒ ฯ ส.๕๘๘..๕๙๒]

Page 423: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 422

จตสโส วชชา ปาราชกวตถ โหนต ฯ ต วจน ตสส ปสสเทวตเถรสส ฯ เอตถาต จตตถปาราชเก ฯ สจจปปฏเวโธต วจน ฯ เอเตส เจวาต อฏส ญาณสมปยตตจตตปปาเทส ฯ เอตตาวตาต ปฏสมภทาปตโตมหต อวเสสวจเนน ปาราชก นตถ ฯ เอตตาวตา น ปาราชกนตป อตถ ฯ เอตตาวตา ปาราชกนต ปน ยชชต ฯ อ นต มหาอฏกถาโต อ สงเขปฏกถากรนทส วตตวจน ฯ อห ตสสา สมาปตตยา ลาภ วา ฯ อสส ปคคลสส เอว วตกกน ฯ เตส อนาคามกขณาสวาน ฯ พยากโรตต อาโรเจต ฯ โส ปคคโล ฯ น ปคคล ฯ ตถาต อนาคามก- ขณาสวภาเวน ฯ อธ ปน ภเว อฏสมาปตตลาภมหต วทโต ปาราชก อตถต สมพนโธ ฯ ตมป สงเขปฏกถาย วตตวจน ฯ ตตเถว สงเขปฏกถาย อต เอว ปฏกขตตนต สมพนโธ ฯ [๕๙๖] ตสสาต สมปชานมสาวาทสส ฯ ตสเสวาต ปท วตถารสสาต ปทสส วเสสน ฯ ตตถาต ตหากาเรหตอาทวจเน ฯ เตส ตส วาเรส ฯ กตวาต ปท ยาวาต ปทสส วเสสน ฯ ปเทสต นทธารณ ฯ เอกเมก ปท โยเชตวา ฯ ตโตต สทธกนยโต ฯ ตนต จกก ฯ ปน อาเนตวา ปมชฌานาทห น โยชตนต เอตถ ปมชฌานาทหต ปาโ ยชชต กสมา ทตยจ ฌาน ตตยจ [ปา.๑๗๒.. ฯ ส.๖๐๖..๖๐๘]

Page 424: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 423

ฌานนต เอว ทตยชฌาเนน สทธ เอกเมก ปท ฆเฏนเตน สพพปทาน ฆเฏตวา เตเนว วตถาเรน ขณฑจกกสส วตตพพตตาต อมหาก ขนต ฯ ตโตต ขณฑจกกโต ฯ ตโตต พทธจกกโต ฯ ยถา ทตยชฌาเนน สทธ เอกเมก ปท ฆเฏตวา ปน อาเนตวา ปมชฌาเนน สทธ สมพนธตวา เตเนว วตถาเรน จกก นาม วตตนต สมพนโธ ฯ คนตวาตป อตถ ฯ ยถา จ เอกมลโก นโย วตโต เอว ทมลกาทโยป นยา วตตา สพพ...สานา นยา วตตา ฯ เตสนต นยาน ฯ ตนต ส าคารปท ฯ [๕๙๗] มสา ภณสสนต เอว วตกกน โหต ฯ ภณยตวาต ภณต กมมสาธน ฯ ย วจน วตตพพ ตสม วจเน ปคคเลน วตเต มสา มยา ภณตนต เอว โหต ฯ วตต เอตสส อตถต วตตวา วนตปปจจโย ฯ ตสเสว ปทสส ววรณ นฏ ตวจนสสาต ฯ นฏ ต วจน เอตสสาต นฏ ตวจโน ฯ มสา มยา ภณตนต ปจฉาป ปชานาต ฯ โส ปคคโล ฯ เอตถาต ปพเพ วสส โหตตอาทวจเน ฯ [๕๙๘] มสา ฯ เป ฯ น โหตต ปจฉา ตาว โหต ฯ สาต ปจฉา ฯ ชานโตต ชานนตสส ฯ มสา มยา ภณตนต ชานน น ภวต น สกกา ฯ มสา มยา ภณตนต ชานน สเจป น โหต ปาราชกเมว โหต ฯ หต สจจ ฯ ยสสาป ปคคลสส ฯ [ปา.๑๗๒.. ฯ ส.๖๐๙..๖๑๑]

Page 425: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 424

ตสม ปพพภาเค อสต ทวาภณต สหสาภณน โหต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๕๙๙] เอตถ จาต มสา ภณสสนตอาทวจเน ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ ยถา ก ฯ เตเนว อสนา โส อส ฉนทต ปคคเลน น สกกา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ยถา๑ อปปตตยาต เยนากาเรน อปปตตยา ฯ เตน ตสมา ปมาณ ปพพภาโค ว อต เอต วจน ปณฑเตน วจจต ตสม ปพพภาเค สต เสสปททวย น เหสสาต อต เอต วจน นตถ อต ตสมา วาจา ตวงคกา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ห สจจ ปเม จตเต อนรทธมห ปจฉม อท จตต นาม น อปปชชต นรนตรปปชชนโต เอก วย ปกาสต จตตนต สมพนโธ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๖๐๐] อโต ปร ปน จตหากาเรหตอาท วตตนต สมพนโธ ฯ อโตต ตหากาเรหตอาทวจนโต ฯ ยวาย ปคคโล ฯ โส ปคคโล ฯ เอว ทฏ อสสาต เอวทฏ โก ฯ ห สจจ ตสส ปคคลสส อย ลทธ อตเถว อตถ เอว ตถา นตถ ฯ เป ฯ ฌานนต เอว ลทธ อสส ปคคลสส ขมต เจว รจจต จ นตถ เม ปม ฌานนต เอวสภาวเมว จ อสส ปคคลสส จตต โหตต ๑. ตถาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๗๒.. ฯ ส.๖๑๒.๖๑๓]

Page 426: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 425

โยชนา ฯ เอว สภาโว เอตสส จตตสสาต เอวสภาว ฯ ต ทฏ วา วนธาย นกขปตวา ทฏ ยา สห ขนต วา วนธาย ทฏ กขนตห สทธ รจ วา วนธาย ฯ เป ฯ ภณต ฯ เตสมปต ทฏ อาทน ฯ ตตถาต ปรวาเร ฯ อธ อธกาเร ฯ เอตถ จาต วนธาย ทฏ นตอาทปเทส ฯ วนธาย ทฏ นต เอต ปท พลวธมมวนธานวเสน พลวคคาหสส วนธานวเสน วตต ฯ ตโตต พลวธมมโต ฯ ทพพลทพพลานนต ทพพลทพพลาน คาหาน วนธานวเสน วตตาน ฯ วนธาย ส นต อท ปท เอตถ าเน สพพทพพล...ตตมป นาม สพพทพพลคคาหสส วนธาน- วเสน ปวตตส ามตตมป นาม ฯ มตตสทโท พลวคคาหวนธาน นวตเตต ฯ อปสทโท น เกวล อารมมณสชานเนน ส าว โหตต ญาเปต ฯ อวนธาย ฯ เป ฯ วชชตต อท ทฬหกรณ ฯ [๖๐๑] อโตต สมาปชชนตอาทวจนโต ฯ น เหตถาต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ กเลสป ฯ เป ฯ อตถ เปตวา ย วจน อมนา วนจฉเยน ว าต น สกกา ภเวยย ต วจน เอตถ สทธกมหาวาเร น อตถ ฯ สวาย อตโถ ปณฑเตน วจจต ฯ ห สจจ เอตถ จตโตตอาทปเทส ฯ จตโตต ปท ภควตา วตต ฯ อณสหคตสสาป ราคสส ฯ [๖๐๒] จสทโท อตโถ จ วาร...เภโท จาต โยเชตพโพ ฯ [ปา.๑๗๒..๑๘๘ ฯ ส.๖๑๔.๖๑๕]

Page 427: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 426

อธาต สทธกวาเร ฯ วตโต วตตกามวาโรต สมพนโธ ฯ ตโต วตตกามปทโต ฯ เอตถาต อภตาโรจเน ฯ โสป ปคคโล เตน ปคคเลน วจเน วตเต ชานาต ฯ โสต โส สพโพ วเสโส เวทตพโพ ฯ [๖๐๓] เอตถาต ปจจยปปฏสยตตวาเร ฯ เตส วาราน วเสน เวทตพโพ ฯ อธาต ปจจยปปฏสยตตวาเร ฯ สพพปเทสต ปท วารเปยยาลเภโทต ปเท อาธาโร ฯ อธาต ปจจยปปฏสยตต- วาเร ฯ เอตถาต ปฏวชานนตสส อาปตต ถลลจจยสส ฯ เป ฯ ทกกฏสสาต วจเน ฯ [๖๐๔] ตตถาต ปเทส ฯ อ พยากโรนตสสาต เสฏคณ อาโรเจนตสส ฯ อธ ปน สกขาปเท ฯ [๖๐๕] ตโตต ตสม กาเล โลกสส โลเกน ฯ เป ฯ ปชโต ฯ อต ปณธาย อร เ วหรตต สมพนโธ ฯ เอวนต ปฏนากรเณน ฯ เตน ภกขนา วสตพพนต ปเท กตตา ฯ [๖๐๖] ตตยวตถสม วนจฉโย ฯ สณเปตวาต ปท จรสสามต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อต มนสกาเรน นวาสนปปารปน อต ปเท ตตยาวเสสน ฯ นวาสนปปารปน เอว กจจ นวา... กจจ ฯ อนปวชโช ว นนต ว ห อครหโก๑ ฯ [๖๐๗] จตตถ...วตถสต ปท อวตต อต ปเท อาธาโร ฯ ๑. อครหโต ฯ

[ปา.๑๘๘..๑๘๙ ฯ ส.๖๑๖..๖๑๘]

Page 428: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 427

โย เต... วสต เอตถ วจเน วตต อต ปเท อาธาโร ฯ วตตนเยเนวาต ปท นตถต ปเท ตตยาวเสสน ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เอตถาต รโหวตถส ฯ อรย ฯ เป ฯ สาวกาต อย ลทธ ฯ เตนาต ตสมา ฯ ตโตต วปปฏสารวตถโต ฯ [๖๐๘] ย ย ปน อสส พราหมณสส วจน สพพ วจน อสส พราหมณสส ต ปน วจน ปสาทภ ปสาเทน ภณน สมสสาหตสส พราหมณสส วจน ฯ สทธาจรตตตาต ปท สมสสาหต อต ปเท เหต ฯ สทธา จรต ปกต เอตสส พราหมณสสาต สทธาจรโต ตสส ภาโว สทธาจรตตต ฯ สทธาพเลนาต ปท สมสสาหต อต ปเท กตตา ฯ น อลลปนาธปปาเยน อาห ฯ เอตถาต อาวฏา เมต วจเน ฯ อต มนสกาเรน ฯ [๖๐๙] ตตถาต วสตฏาเน ฯ อจฉาจาโรต อจฉาย ปวตต ฯ อตต อากาโร ฯ ต านนต อาวาสนตอาทนา ปพเพ ปรจ- ฉนนฏาน ฯ ตมป าน คจฉนโตต ปเท กมม ฯ เยห ภกขห ปรจฉนทตวา โย เอตถ นส ฯ เป ฯ ชานสสาม อตอาทนา นเยน กตกา กตา ปปผาน จ๑ เปตวา กตกา กตาต สมพนโธ ฯ ตตราปต ตสมป กตกาวตเต ฯ อต วจเนน กโต ๑. วณณนาย วาสทโท โหต ฯ

[ปา.๑๙๙..๒๐๕ ฯ ส.๖๑๙..๖๒๑]

Page 429: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 428

โหต ปตาน โหนต ฯ ตตราปต อปาสเกน กตกตกาวตเต ฯ อ วา เอวรป เอวมาท อธมมกวตต นามาต สมพนโธ ฯ ตตถาต ภกขส ฯ [๖๑๐] ลกขณสยตเตต ปท วตโตต ปเท อาธาโร ฯ ยวาย๑

ลกขณตเถโร ฯ ก ปน ฯ เป ฯ ปาตวากาสต ปจฉา ฯ อปร ปาลย ฯ เป ฯ เถโร สต ปาตวากาสต สมพนโธ ฯ ตจ โข ทพเพน จกขนา ทสสน น ปสาทจกขนา ทสสน ฯ เอวรป ฯ เป ฯ ปาตวากาสต ปจฉา ฯ อตตโน จ ฯ เป ฯ สรณโต สต ปาตวากาสต สมพนโธ ฯ ต หต วตถาโร ฯ ห สจจ ต เปต ทสวา เถโร อนสสรตวา สต ปาตวากาสต สมพนโธ ฯ อตตโน จาต จสทโท สมปตตจาต โยเชตพโพ ฯ โย ภควา กมมวปาโก ฯ เป ฯ ตพโพต เทเสส พทธสส ภควโต ญาณสมปตต อโห อจฉรย ฯ ทสสทธาปยาต ทกเขน สททหตพพา๒ ฯ ตโตต ปจฉา ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ ปจเจตพพาต ญาตพพา อ คตย ฯ ปสาทา อสสทา เยส อตตภาวาน เต ปสาทสสทา ฯ เยส ภกขน เต ภกข ฯ ตตถาต ปเทส ฯ ตตราต จกขภตาตอาทวจเน ฯ ตตรา หต ห สจจ ตาส เจตนาส ฯ ตสส เปตสส ฯ มสเปสวตถสม วนจฉโย ฯ อกขตโต อส ยสส โส ๑. ยวาหนต วณณนาปาโ อสทโธ ฯ ๒. เหตกมมวาจก กาตพพ ฯ

[ปา.๒๐๕..๒๐๘ ฯ ส.๖๒๒..๖๒๘]

Page 430: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 429

อกขตตาสโก อกขตตาสกสส ภาโว อก...ภาโว ฯ ตตถาต เปตโลเก ฯ อสสาต เปตตถยา ฯ สปตนต จฬภรย ฯ ตโตต ปจฉา ฯ กโต ... สนทตต ปจฉา ฯ มณมเยน ฯ เป ฯ สมนนาคต นาคภวน ฯ ตตถ นาคภวเน ฯ ตโตต อทกทหโต ฯ ตตถาต มหาเปตโลเก ฯ [๖๑๑] อตรถาต นานาวชชเนน อนสสรามต ภณต อนสสรณ อนจฉรย อต ตสมา ฯ สา จ โข ชาต เอว อนนตรา โสภเตน อนสสรตา อปปฏ... น อนสสรตาต สมพนโธ ฯ กถ ฯ เป ฯ อนสสรต ปจฉา ฯ อย โสภโต เอต ชาต ฯ ตตถาต อส ภเว ฯ ตโตต อตตภาวโต ฯ อถาต อนนตร ฯ อภนน ปฏสนธจตน ฯ เตนาต เตน โสภเตน ฯ โกฏ ปฏวทธสทสา ฯ ทสสตนต ทสสตสทส ฯ [๖๑๒] เตสต เอกาทสส อภพพปคคเลส ฯ เตป ปณฑกาทโย ปคคลา ฯ ห สจจ ปณฑกาทโย อภพพา น อนรปา ฯ ปาราชกา จาต จสทโท น เกวล เถยยสวาสกาทนาม ลภนตต าเปต ฯ สาต ภกขน ฯ จตตถปาราชกโยชนา สมตตา ฯ [ปา.๒๐๙..๒๑๖ ฯ ส.๖๒๙.๖๓๐]

Page 431: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 430

[๖๑๓] เอว จตโร ปาราชเก วณเณตวา อทาน เตรสกสวณณนาการ าเปต ยนตอาท วตต ฯ ปาราชกกณฑสส สมนนตร ย เตรสก ธมมสงคาหกตเถเรห สงคต ตสส เตรสกสส อย อปพพปทวณณนา ฯ [๖๑๔] จรตต เอตถ อตสทเท วชชมาเน อลลงคนโย อตสทเท อวชชมาเน วตตนโย ฯ วกขตต จตต ยสส โส วกขตตจตโต ฯ กาม...เหนาต กามราคสงขาตปรฬาเหน ฯ อททสา โข ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ภนต...ภาโคต ภนตมคสทโส ฯ อนยตตานนต นทธารณ ฯ ยาวทตถ ภชาตอาทส วจเนส วนจฉโย ฯ อตสทโท อทนต ปทสส สรป ฯ เอว ห เตต ห สจจ เอว กรณ เต ตว ฯ อตต เอว ฯ ตนต เสยยสก ฯ ยถา พาโล พาล อนสาส มโค มค อนสาส เอว อนสาสต สมพนโธ ฯ ตนต นปาตมตต ฯ มคสทโท พาลปรยาโย ฯ มโค มคนตป ปาโ ฯ ตตถาต ตสม สปนกาเล ฯ ตตถาต วา ตสม เตส มฏสสตนนตอาทวจเน วนจฉโย ฯ สปนเตน ภกขนา สปตพพนต ปเท กตตา ฯ [ปา.๒๑๗..๒๒๐ ฯ ส.๑.๒]

Page 432: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 431

[๖๑๕] ตตถาต ตสม สกขาปเท วนจฉโย ฯ อสสาต สกกวสฏ ยา ฯ สา จสสาต อสส ภกขสส สา สกกวสฏ ฯ อสสาต สเจตนกาต ปทสส ฯ ตตถาต ชานนโตตอาทปเทส ฯ [๖๑๖] เอตถาต เอตสม วจเน ทสเสตนต ปเท อาธาโร ฯ ตนต สกก ฯ ตตถาต ทส สกกานตอาทวจเน เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ ตตถาต วสฏ ตอาทวจเน ฯ เตส อาจรเยส ฯ จสทโท อพทธปตตาน สมภวสส จาต โยเชตพโพ ฯ ราคปรยฏาเนนาต ราคสส ปวตตยา อภภตานนต ปเท กตตา ฯ มหาเสนราชาต ลงกาทเป เชฏตสสสส ราชสส กนฏโ มหาเสโน นาม เตน วตต มหาวเส เชฏตสสสส อจจเย ตสส กนฏโ มหาเสโน นาม ราชา สตตวสต วสสาน รชช กาเรสต ฯ เอตถาต เอเตส ตส วาเทส ฯ ทกโสโต โรหณเจตถาต เอตถ ตส วาเทส ทกโสโตโรหณ วตต ฯ ฐานา จต หต ยสมา านา จต สกก ฯ เอตถาต สกขาปเท ฯ สา จ โข อาปตต นมตเต ...สเสว โหต ฯ [๖๑๗] อ ตร...เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ตตถาต จตส การเณส นทธารณ ฯ ขภตา จลตา ธาต ยสส โส ขภต- ธาตโก ฯ วาฬมค...ราทหต ปท อนพทโธต ปเท กตตา ฯ [ปา.๒๒๐ ฯ ส.๓..๕]

Page 433: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 432

ปตต...นมตต สปน ปสสต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ตตถาต จตส สปเนส ฯ ย สปน ต สปน ฯ มลการณานนต มลภตการณาน ฯ อปปหนา วปลลาสา เยห เต อปปหนวปลลาสา เตส ภาโว อปปหนวปลลาสตต ฯ ก ปเนต ฯ เป ฯ ปฏพทโธต ปจฉา ฯ โทสเมตถ วตตกาโม โจทโก ปจฉตต ญตวา อาจรโย อาห กเจตถาต เอตถ สปนทสสเน กจ ตยา วตตพพ อสมตตา เต โจทนา อวสฏ ตาว พรหต วตต โหต ฯ ยาต ยา นททา ฯ ยสสา นททาย ฯ เตนาต ตสมา ฯ ตตถาต กสลากสลาพยากเตส ฯ สวายนต สปโน ฯ [๖๑๘] เอตถาต สงฆาทเสโสต ปเท ฯ อาท จ เสโส จ อาทเสสา ฯ สงโฆ อาทเสเสส อจฉตพโพ อสส อาปตตนกายสสาต สงฆาทเสโส พหพพห ฯ อาปตตวฏานนต อาปตตโต วฏาน นกขปน ฯ ตสสาต อาปตตวฏานสส ฯ เอตถาต ปรวาสกมมาทส นทธารณ ฯ อสสาต สงฆาทเสโสต ปทสส ฯ ปทภาชน ฯ วตตนต สมพนโธ ฯ ย อาปตตชาต สงฆาทเสโส อต มยา วตต ตว ยถากถ เอกนเตน ต อาปตต สโณห สงโฆ ว ปรวาส เทต มลาย ปฏกสสาต มานตต เทต อพเภต เตน ตสมา เอต อาปตตชาต สงฆาทเสโส อต ปณฑเตน วจจต ฯ [ปา.๒๒๐ ฯ ส. ๖..๘]

Page 434: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 433

จสทโท ปทภาชนจ วจนการณจาต โยเชตพโพ ฯ ตตถาต สงหาทเสเส นมตตภเต ทานาทนต ปเท นมตต ฯ ตตเรวาต๑ สมจจยกขนธเก ฯ เนสนต ปรวาสาทน ฯ ตตถาต ตสส ปาลย วตโตต ปเท อาธาโร ฯ [๖๑๙] เอตถาต อชฌตตรปาทปเทส ฯ หสทโท วตถารโชตโก ฯ ห วาต หสทโท ทฬหกรณ ฯ พหทธารเปห วาต ปาโ กสมจ โปตถเก ทสสต โส น ยตโต ฯ พหทธารเป วาต ปน ยชชต ฯ อภยตถ วาต อชฌตตพหทธารเป ฯ กฏ กมเปนโต โมเจยยาต สมพนโธ ฯ อโต ปรนต อโต วตตอปายโต ปร อธโก เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ รเปนาต รเปน สห ฯ โมเจตจเจวาต โมเจต จ เอว อต เวทตพโพ ฯ หต สจจ ฯ น รป อลภตวา โมเจตต สมพนโธ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ราเคน องคชาตสส อปตถมโภ ถทธภาโว ราคปตถมโภ ราคปตถมโภ อาท เยส เต ราคปตถมภาทโย ราคปตถมภาทน กาโล ราค...กาโล ฯ ยสสาต องคชาตสส ฯ อโตต กาลโต ฯ เตหต เตห นลาทห วมสน น วนมตต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ๑. ตตเถวาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒๒๐.๒๒๑ ฯ ส.๘.๙]

Page 435: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 434

[๖๒๐] ตตถาต อชฌตตนตอาทปเทส นทธารณ ฯ เอตนต สกกโมจน ภควตา วตต ฯ ลพภตต สกกโมจน ลพภต ฯ ตตถาต ปาลย วตตนต ปเท อาธาโร ฯ มตตปปจจยา จาต อตต สนธาย วตต ฯ จสทโท มจจนปปตตยา จ มตตปปจจยา จาต โยเชตพโพ ฯ นล ภวสสตตอาทส วจเนส อตโถ ทฏพโพ ฯ [๖๒๑] ตตถาต ตสม อชฌตตรเป โมเจตตอาทวจเน ทสเสนโตต ปเท อาธาโร ฯ เตสจาต จสทโท อาปตตเภโท จาต โยเชตพโพ ฯ ตตถาต เจเตตตอาทปเทส ฯ เอตถ ปนาต เอตสม จตปปจเก ฯ ปจาต ปจ สตาน ฯ [๖๒๒] ปเทสต ปท คเหตวาต ปเท อาธาโร ฯ คณหนตสสาต คณหนตสส ภกขสส เจตนปกกมโมจเนต ปเท สมพนโธ ฯ เจต...จเนต เจตนาย อปกกเมน สกกโมจเน ฯ ทสเสตนต าเปต ฯ ตตถาต ปาลย โหนตต ปเท อาธาโร ฯ ตานต จกกาน ฯ เอตถาต เอกมลกจกเกส ฯ ยถา จ อา ฯ เป ฯ ทสส จกกาน วตตาน ฯ ตานป จกกาน ฯ เอตถาปต นลจ เจเตตตอาทนา นเยน วตตจกเกส ฯ คมน ปวตตน คต ทสธา คต ยสส ต ทสคตก ฯ ตตถาต นเยส นทธารณ ฯ ทตยนเยน ถลลจจยาปตต วตตาต สมพนโธ ฯ อนาปตต วตตา ฯ [๖๒๓] ปจฉเตนาต อ เน ปจฉเตน ภกขนา ฯ ตตราต [ปา.๒๒๑..๒๓๗ ฯ ส.๙..๑๓]

Page 436: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 435

อาปตตานาปตตเภทาธกาเร ฯ สลลกขณา๑ ฯ กกกจเจนาต ปท อาคโตต ปเท เหต ฯ อถาต อนนตร ฯ ตตถาต ทสส๓

ปเทส วนจฉโย ฯ เอตถ จาต ทสส๔ ปเทส นทธารณ ฯ สรเปเนว ราโค วตโตต สมพนโธ ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ [๖๒๔] โมจนสสาเท ปโยคา สมเวกขตพพาต สมพนโธ ฯ อสสาต ภกขสส ฯ ราค...านนต ปท วปสเมตวาต ปเท กมม ฯ มจจนสสาเท วนจฉโย ฯ อชฌตตเก วนจฉโย อโนกาสนต โยน ฯ วนภงเค วนจฉโย ฯ ตมโพลจ๕ คนโธ จ ปปผจ วาโส จ ตมโพลคนธปปผวาสา ฯ [๖๒๕] เจเตต น อปกกมตตอาทส วนจฉโย ฯ อท อาคตเมวาต สเจ ปนสส วตกกยโตป น มจจตต อท วจน โปราณกฏกถาย อาคตเมว โหต๖ ฯ สปนนเตว การเณนาต สปเน ปวตตอปกกมเหตนา ฯ สจสสาวสโยต๗ สเจ อสส ภกขสส อวสโย ฯ [๖๒๖] วนตวตถสต นทธารณ ฯ ตตถาต วตกกวตถสม ฯ ๑. สลลกขณายาต ภวตพพ ฯ ๒. อโต ปร สลลกขณวธต นปผนนปท นฏ ภเวยย ฯ ๓.๔. เอกาทสส ฯ ๕. ตมพล อต วณณนาปาโ ฯ ๖. อย โยชนา วณณนาย น สเมต วย ฯ ๗. ทสสมานวณณนายนต สจสส วสโยต อาคต ฯ

[ปา.๒๓๗.๒๓๘ ฯ ส.๑๓..๑๘]

Page 437: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 436

วตกกคตเกนาต วตกกอนคเตน ภกขนา ฯ เตนสสาต ตสมา อสส ภกขสส ฯ ปรฬาเห อปปนเน มคค คจฉนเตน น คนตพพนต สมพนธตพพ ฯ เอตถ จาต อทชลวตถส ฯ อโตต อทชล- วตถโต ฯ ปปผาวลลยวตถสต๑ ปท วเสโสต ปเท อาธาโร ฯ [๖๒๗] ตตราต กายสสคคสกขาปเท ฯ อสสาต คพภสส ฯ ยถา อนโตเยว อาวชฌนเตห วจรต สกกา โหต โส คพโภ มชเฌ ฯ เป ฯ กโตต สมพนโธ ฯ โสต อทาย ฯ พราหม- เณนาต ปท วตเตต ปเท กตตา ฯ ตสสาต พราหมณสส ฯ สทธาวฆาตาเปกขาต สทธาย หนเน อจฉนต ฯ ตตถาต อฬา- รตตตาต ปเท วคคโห ฯ กลตถหตอาทส วจเนส วนจฉโย ฯ [๖๒๘] ยกขาทห วยาต ยกขาทห โอตณณา สตตา วย ฯ ราเคนาต ปท โอตณโณต ปเท กตตา ฯ กปาทห วยาต กปาทห โอตณณา สตตา วย ฯ อสสาต โอตณโณต ปทสส ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ ปรณเตนาต ปรวตเตน ฯ ตนต จตต ฯ อสสาต วปรณตนต ปทสส ฯ อนเตต ปท อาหาต ปเท อาธาโร ฯ เอตนต กายสสคค ฯ อสสาต กายสสคค สมาปชเชยยาต ปทสส ฯ หตถค ฯ เป ฯ เภทนต ปท ทสสตนต๒ ปเท กมม ฯ อสสาต กายสสคค สมาปชเชยยาต ๑. ปปผาวฬย อต ปาล ...วลย อต วณณนาปาโ ฯ ๒. ทสสน อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒๓๘...๒๕๐ ฯ ส.๑๘..๒๒]

Page 438: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 437

ปทสส ฯ เอตถาต สกขาปเท ฯ ตตถาต ปทภาชเน อาหาต ปเท อาธาโร ฯ เอตถาต เวณคคาหนต ปเท ฯ [๖๒๙] ตนต หตถคคาหาทก ฯ ตสสาต หตถคคาหาทปทสส ฯ ตตถาต อามสนาตอาทปเทส ฯ อามสนา นาม อามฏมตตาต ย ปท ภควตา วตต ฉปน นาม ผฏมตตนต ยจ ปท ภควตา วตต อเมส ทวนน ปทาน อย วเสโสต สมพนโธ ฯ ตตเถวาต ผฏโกาเส ฯ อย หต อย สงฆฏฏนา ฯ ยมป เอกเมว ปท วตต ฯ ตตราปต ปเท อย วเสโสต สมพนโธ ฯ ทตย ปท อตถยา ฯ เป ฯ วเสน วตตนต โยชนา ฯ [๖๓๐] ตตถาต ภกข จ นนตอาทวจเน วนจฉโย ฯ นนต ปทสส ววรณ เอตนต ฯ เอต กายนต สมพนโธ ฯ เอเตส เจวาต อามสนาทส นทธารณ ฯ ตตถาต อามสนาทส นทธารณ ฯ อมมสนายป วนจฉโย ฯ [๖๓๑] สมพหลาต สมพหลา สงฆาทเสสา ฯ โย หตอาท วตถาโร ฯ โส ภกข อาปชชตต สมพนโธ ฯ มชฌคตาน อตถน คณนาย ถลลจจเย อาปชชต ฯ ตา ห เตนาต ห สจจ ตา อตถโย เตน ภกขนา ฯ อผฏาส อตถส ฯ ตตถาต เตส ปรมนยมหาปจจรวตตนเยส นทธารณ ฯ เอตถาต เอตสม อธกาเร ฯ คเหตวาต ปท ฐตาสต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตถสต นทธารณ ฯ สมสาราโค สมตาคโตต จ เทว [ปา.๒๕๐..๒๕๓... ฯ ส.๒๒..๒๗]

Page 439: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 438

ปาา ฯ ปรม... ถลลจจเย อาปชชตต สมพนโธ ฯ ตตราต อตถส นทธารณ ฯ เจ โสต โส ภกข คณหาต เจ ฯ เตนาต ภกขนา อามฏนต ปเท กตตา ฯ วรฬวตถนวตถนต อฆนวตถปรทหต ฯ ตตราต ภกขส๑

นทธารณ ฯ เจต ปท ผสนตต ปเทน สมพนธตพพ ฯ ตตถาต ตสม อธกาเร วตตนต ปเท อาธาโร ฯ น โกฏาสวเสน อย อาปตต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๖๓๒] เอตถ อธกาเร ฯ โย ปน กาย ฯ เป ฯ อาปชชตต โจทโก อาห ฯ อตต มนสกตวา กาย คณหาต ฯ ยถาวตถกเมว วตถอนรปกเมว ยชชตต สมพนโธ ฯ อสสาต มหาสมตเถรสส ฯ เตน ตสมา ฯ ยถานททฏนทเทเส วตต ครก ภกขโน ปณฑโต การเย ปกาเสยยาต โยชนา ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ เถรสส ลทธ ปากฏ กาต เอตถาตอาท วตต ฯ เอตถาต คาถาย ฯ วตถต วตถ นาม อตถ ฯ กายสสคคราเคน ปวตโตป ฯ อตโรป ภกข ถลลจจย อาปชชต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ส าย อตถส าย วราคตมห วรทธาย คหเณ จ กายปฏพทธคคหเณ จ วราคเต วรทเธ ยถานททฏนทเทเส วตต ครก ตตถ ตสม กายปปฏพทธ คณหสสามตอาทวตตคคหเณ ๑. อโภส ชเนสต ภวตพพ ฯ

[ปา.๒๕๓.. ฯ ส.๒๗..๒๙]

Page 440: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 439

น ทสสต ฯ อสสาปต มหาปทมตเถรสส ฯ หสทโท วตถาโร ฯ อมนา จาต ภกขนา วราคตาต ปเท กตตา ฯ อปปาทตาต อมนา ภกขนา อปปาทตา ฯ ตนต กายปปฏพทธ ฯ อมนา จ ภกขนา ฯ ต กายปปฏพทธ อคคเหตวา อตถ อมนา ภกขนา คหตา ฯ เอตถาต เอตสม ยถาวตตคคหเณ น ทสสตต ปเท อาธาโร ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เอตถ ทวส เถรวาเทส มหาสมตเถรวาโทเยว สเมตต สมพนโธ ฯ จสทโท อมาย ปาลยา จ อฏกถาวนจฉเยห จาต โยเชตพโพ ฯ ยท หต ทฬหกรณ ฯ อาทนา จาต จสทโท อปสททตเถ ปวตตต ฯ อาทนาปตป อตถ ฯ โสต วเสโส ฯ อตต ตสมา ฯ ถลลจจยนต เอตถ อตสทโท คมยมานตถตตา น วตโต ฯ [๖๓๓] โย จาย วตถมสสกนโย ฯ ตสมป วตถมสสกนเย ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ ตายาต อตถยา อามฏโ ฉปโตต ปททวเย กตตา ฯ เอเตน อปาเยน นสสคคเยน ฯ เป ฯ ทกกฏสสาต วจน ยาว อตถ ตาว เวทตพโพ ฯ เอตถ จาต นสสคคเยนาตอาทปเทส นทธารณ ฯ อย ภกข กาเยน ฯ เป ฯ ปฏวชานาต อต วจจต ฯ [๖๓๔] ตตถาต ปรมนยาทส นทธารณ ฯ อตถยาต ปท [ปา.๒๕๓..๒๖๔ ฯ ส.๒๙..๓๑]

Page 441: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 440

ผฏโต ปเท กตตา ฯ โย หต ทฬหกรณ ฯ เสวเน อธปปาโย ยสส โส เสวนาธปปาโย ฯ เอตถ ปนาต เอตสม โมกขาธปปาโย กาเยน วายมต ผสส ปฏวชานาตตอาทเก าเน เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ ตโต อตถโต ฯ เอสา อนตถโก อย มยาต เอสา อตถ อย ภกข มยา อนตถโก อต ตวา สยเมว ปกกมสสต ฯ ตโตต านโต ฯ นนต อตถ ฯ อตต มนสกตวา ฯ เอว หต ทฬหกรณ ฯ [๖๓๕] ตตถาต ปาลย วตตนต ปเท อาธาโร ฯ อตถ นาม มาตา วา โหต ธตา วา สพพา อตถโย ฯ ตสมนต นาวาทเก ฯ เอตถาต กาสาเว ฯ ตตราปต กททมกเปส ฯ หต วตถาโร ฯ ตจ โขต นวาสนาทก ฯ อาภรณภณเฑสต นทธารณ ฯ [๖๓๖] โธตา จ สา วทธา จาต โธตวทธา น โธตวทธา อโธตวทธา ฯ ยถาชาโต ปนาต ชาตานรโป ฯ อากรมตโตต อปปตตฏานมตโต ฯ เอตถ จาต สลา โธตวทธา รตน- สยตตาต วจเน ฯ เอตานปต สวณณปทมปพพฬกาทน๑ ฯ เตสนต ๑. อทาน พพพฬก อต วลชยต ฯ

[ปา.๒๖๔.๒๖๕ ฯ ส.๓๑..๓๖]

Page 442: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 441

เจตยรกขนกาน ฯ ตมปต๑ มหาอฏกถาย วตตวจน ฯ สพพนต๒

สพพ วจน ฯ เสนาสนปรโภโคต เสนาสเน ปรกขารสงขาต- ปรโภโค ฯ เสนาสนปรโภเคตป อตถ ฯ ธมมวนยวณณนฏ- าเนต ธมมวนยาน กถนฏานภเต ฯ ผลกตถมเภ๓ รตนทามป- ปฏมณฑเต รตนมณฑเป กโรนตต สมพนโธ ฯ รตนทามป- ปฏมณฑเตต รตนาวลปฏมณฑเต ฯ ตตถาต รตนมณฑเป สพพปกรณานต ปเท อาธาโร ฯ สพพ...ณานต ปท ปฏชคคตนต ปเท กมม ฯ ปฏชคคตนต ปฏชคคน ฯ อตเรต อโธตวทธา โลหตงคมสารคลลา๔ ฯ จสทโท น เกวลเมว อามาสา ภณฑมลตถาย สมปฏจฉต วฏฏตต าเปต ฯ อตเร วตตาต สมพนโธ ฯ [๖๓๗] อตรานปต สตตโตมราน ฯ วโยเชตวาต โมเจตวา ฯ วสชเชตวาตป อตถ ฯ อต มนสกาเรน ฯ สราน ปรตตายนต รกขนต เอตถาต สรปรตตาณาน ฯ ลพภมาเนสต นทธารณ ฯ เว สสาม อต มนสกาเรน ฯ เวธสสามตป อตถ ฯ ปเรส อปโรโธ ปรปโรโธ ปรปโรธสส นวารณ ปรปโรธนวารณ ฯ เอตนต สรปรตตาณ ฯ อตสทโท ๑. วณณนาปาโ อปสททรหโต ฯ ๒.๓.๔. สพพอฏกถาส ผฬก... โลหตก... อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒๖๕ ฯ ส.๓๖.๓๗]

Page 443: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 442

สมาปนโน ฯ จมม สตถกโกสก กรสสามต สมพนโธ ฯ [๖๓๘] ตโตต ปาราชกปปโหนกกาลโต ฯ น เกวล ทารนา เอว สสคเค ทกกฏเมวาต สมพนโธ ฯ ตตถาต รชชมห ฯ อธาต ทณฑวตถมห ฯ ทตยสงฆาทเสสโยชนา นฏ ตา ฯ [๖๓๙] อตสทโท นทสสน อาทยตโถ วา ฯ ตตถาต ทฏ ลลวาจาสกขาปเท๑ วนจฉโย ฯ อจจ กรยต เอตาย กถายาต อจจกรณ ฯ นานา วธา ปการา เอตสสาต นานาวธา ฯ ปโลเภต เอตายาต ปโลภนา ฯ ปโลภนา จ สา กถา จาต ปโลภนกถา ฯ นานาวธา จ สา ปโลภนกถา จาต นานาวธป- ปโลภนกถา ฯ อจจกรณ จ นานาวธปปโลภนกถา จาต อจจกรณนานาวธปปโลภนกถา ฯ อจจกรณนานาวธนตป อตถ ฯ อจจกรณ จ สา นานาวธา จาต อจจกรณนานาวธา ฯ [๖๔๐] อธาต สกขาปเท ฯ ตตถาต มาตคาโมตอาทส นทธารณ ฯ จสทโท สาตถกนรตถกกถ จ อสทธมม...กถ จาต โยเชตพโพ ฯ อธาต สกขาปเท ฯ เอวนต อสทธมมวจน ฯ โอภาสนตสสาต ปท โอภาโสต ปเท สมพนโธ ฯ อชฌาจาโร- ๑. อทาน ทฏ ลลวาจ...อต วลชยต ฯ

[ปา.๒๖๕..๓๗๑ ฯ ส.๓๗..๔๐]

Page 444: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 443

ตมสส ววรณ ราควเสน ฯ เป ฯ อาจาโรต ฯ ส มเวล อภภวตวา อาจาโร ปวตตนนต อตโถ ฯ [๖๔๑] เทว มคเค อาทสสาตอาท วจน ภควตา วตต ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ นทเทเส วาต๑ นทเทเส เอว น อทเทเส ฯ นทเทเส ปน วนจฉโย ฯ น ตาว สส เอตต สงฆาทเสโส ตาว มตถก น คจฉต ฯ วาจาปโตเทนาต วาจาสงขาต- ปโตเทน๒ ฯ อฆฏเตต อวณณภณเน อฆฏเต ฯ เตสต เอกาทสส ปเทส นทธารณ ฯ อเมห ปเทห อวณณภณเน ฆฏเตเยว ฯ เทห เมต ยาจนายปต ปท น เอตต ปเท อาธาโร ฯ เอตตเกเนวาต เทห เมต ยาจเนเนว ฯ อายาจนวจเนสปต อาธาโร ฯ อาจกขนาย วชชมานสส ปฏโ อาจกขตต๓ ปทสส อตโถ ฯ เอตถ จาต อาจกขนาย อาธาโร ฯ สกข โสต ยสสา สา สกขโสตา ฯ นจจ โลหเตน กลนน นจจโลหตกลนน นจจโลหตกลนน โสต ยสสา สา นจจโลหตกลนนโสตา ฯ นจจ ปกขตต อาณโจล ยสสา สา นจจปปกขตตาณโจลา ฯ ๑. วณณนาย อทเทเส ตาว อต อาคต ฯ โยชนาปาโ ยตตตโร ม าม ฯ ๒. ...ปโฏเทนาต วณณนาปาโ ฯ ๓. ภณตต ปาล ฯ

[ปา.๒๗๑.๒๗๒ ฯ ส.๔๐.๔๑]

Page 445: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 444

ปเทสต นทธารณ ฯ อตต เอว ฯ เสสาน อนมตตาสต- อาทน อาปตตกราน โหนตต สมพนโธ ฯ อนมตเตต ปท ฆฏตาเนวาต ปเท อาธาโร ฯ [๖๔๒] อทานต ปท อาหาต ปเท กาลสตตม ฯ ยวายนต โย อย ภกข ฯ ตสสาต ภกขโน ภณนาต ปเท สมพนโธ ฯ อาทสสาต ปท ภณนาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ วเสนาต ปท ทสเสนโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ เตสนต อตถ จ โหตตอาทปทาน ฯ อธาต สกขาปเท ฯ [๖๔๓] สพพนต กกกสโลมนตอาทก สพพ วจน ฯ น๑

วาปต โข เตต วช ตยา น วาปต ฯ ปฏกขตตนตป อตถ ฯ อทเกน อาสตต สมกต ปฏวตต นามาต สมพนโธ ฯ อทกวปเปต ปท อาสตตนต ปเท อาธาโร ฯ วเชหต ปท อปปตฏ ต อต ปเท กตตา ฯ อปปตฏ โตกาเสต ปท ปตฏาเปตวาต ปเท อาธาโร ฯ ปาณเกหต ปท วนาสต อต ปเท กตตา ฯ วนาสตวเช วาต ปท โอกาเสต ปทสส วเสสน ฯ วนาสต วช ยสม โส วนาสตวโช ฯ วาสทโท อปปตฏ โตกาเส วา โอกาเส วาต โยเชตพโพ ฯ โอกาเสต ปท ปตฏาเปตวาต ปเท อาธาโร ฯ ปตฏาเปตวาต ปท อาสตตนต ปเท ๑. อย นสทโท ปาลยมป วณณนายมป น อาคโต ฯ

[ปา.๒๗๒..๒๗๙ ฯ ส.๔๒..๔๔]

Page 446: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 445

ปพพกาลกรยา ฯ อาสตตนต ปท ส ฯ ถลวปเปต ปท สมกตนต ปเท อาธาโร ฯ เตสต อาสตตสมกเตส วเชส นทธารณ ฯ [๖๔๔] ตตถาต อตตกามสกขาปเท วนจฉโย ฯ คลานป- ปจจยเภสชชปรกขารนต จ เอตถ ปเท วนจฉโย ฯ เอตนต ปจจโยต วจน ฯ เตนาต ภสเกน๑ อน าต อต ปเท กตตา ฯ ยงกจ ฯ เป ฯ ผาณตาท อต วจน วตต โหต ฯ ปรกขาโร อต ปน ปรวาโร วจจต ปณฑเตนาต สมพนโธ ฯ อธ ปนาต คลานปปจจยเภสชชปรกขารนต ปเท ฯ รกขนโตต ปท ปรวาโรปต ปเท เหต ฯ ยถา ชวต จร ปวตตต เอว ยสส ชวตสส การณภาวโต ต คลานปปจจยเภสชชปรกขาร๒

สมภาโร โหตต สมพนโธ ฯ อตถยาต ปท ปรหายามต ปเท อปาทาน ฯ [๖๔๕] ตตราต อตถวกปปทวเยส ฯ เสสนต อธปปายนต ปท พยชนมตต ฯ เสสนต กามเหตนต ปททวย ฯ เอตตาวตาต เอตตเกน วตตวจเนน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ตนต เอตทคคนตอาท วจน ฯ เอตถาต เอตทคคนตอาทวจเน ฯ เอตทคคนต เอสา อคคา ฯ ปารจรยานนต นทธารณ ฯ ภาสโต ๑. วณณนาย ภสกก อต วลชยต ฯ ๒. เอตถ ปรกขารสทโท อตเรโก คลานปปจจยเภสชชนต เอตตกเมว ยชชต ฯ

[ปา.๒๗๙..๒๘๔ ฯ ส.๔๔..๔๖]

Page 447: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 446

จ๑ ตสส สงฆาทเสโสต สมพนโธ ฯ ภาสโต จาต ภาสนตสสาป ฯ จสทโท อปสททตเถ วตตต ฯ [๖๔๖] ตตถาต สจรตเต ฯ รนธาปนจ ปจาปนจ ปรเวสนจ รนธาปนปจาปนปรเวสน๒ ฯ เตต อาชวกสสาวกา ฯ เตนาตป ปาโ อยตโต วย ทสสต ฯ เตน รนธาปน... สนาทนาต ปาเน ภวตพพ ฯ ตนต๓ อตถ ฯ เขตตกมมจ กจวรจฉฑฑนจ อทกาหรณาท จ เขตต...รณาท ฯ น อปหนนตป อตถ น ทนนนต อตโถ ฯ ตนต อทาย ฯ ปณตกนต ปณธาน ฯ ปราชเตนาต ปท ทาตพพนต ปเท กตตา ฯ เอตถาต เอตสม วจเน ฯ [๖๔๗] ตนต สจรตต ฯ สมาปชชนเตนาต ปท คนตพพนต ปเท กตตา ฯ เกนจต ปท เปสเตนาต ปเท กตตา ฯ อสสาต สจรตต สมาปชเชยยาต ปทสส ฯ เตน จาต๔ ตสมา ฯ อสสาต อตถยา วา ปรสมต ปรสสส วา อตถมตนต ปทสส ฯ เตสนต อตถปรสาน ฯ ตตถาต ชายตตเน ชารตตเนต ทวส ปเทส ฯ เอตนต ชายชารภาว ฯ อาโรเจนเตนาต ปท วตตพพนต ปเท กตตา ฯ อสสาต ชายตตเนว วา ชารตตเน วาต ปทสส ฯ เอเตเนว อปาเยนาต ปท เวทตพโพต ปเท ๑. ภาเสนโตต วณณนาปาโ จสททรหโต จ ฯ ๒.๓.๔. ...ปรเวสาปน น เตเนว อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒๘๕..๒๙๘ ฯ ส.๔๖..๔๙]

Page 448: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 447

ตตยาวเสสน ฯ ตสสาปต ปรสสส วา๑ ฯ [๖๔๘] เอตถาต ตสม ปเท ฯ ตาส อตถส ฯ ตตถาต มาตรกขตาตอาทปเทส นทธารณ ฯ เตนสสาต ตสมา อสส มาตรกขตาต ปทสส ฯ ตตถาต รกขตตอาทปเทส ฯ อสสาต อตถยา ฯ ตสสาต อตถยา ฯ โคตต อสส อตถต โคตต ฯ ธมโม อสส อตถต ธมโม ฯ สโคตเตห สหธมมเกหต ปททวย รกขตาต ปเท กตตา ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ จสทโท สโคตเตห จ สห...ห จาต โยเชตพโพ ฯ สมาน โคตต เยส ชนาน เต สโคตตา ฯ สหจรตพโพ ธมโม สหธมโม สหธมโม เอเตส อตถต สหธมมกา ฯ อถวา สห สมาเน กเล ธมโม สหธมโม สหธมโม เอเตส อตถต สหธมมกา ฯ อททสสาต ปท ปพพชเตหต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปพพชเตห เอก สตถาร ฯ เป ฯ ปนเนหต ปททวย สหธมมเกหต ปทสส วเสสน ฯ เตน วตต สารตถทปนย สหธมมเกหต เอกสส สตถ สาสเน ฯ เป ฯ เตเนวาห เอก สตถารนต- อาทนต ฯ กสมจ โปตถเก เอกคณปรยาปนเนห จาต จสทโท ทสสต เอว สต วเสสนทวย สมจเจต จสททสส ๑. อย อตเรโก ฯ

[ปา.๒๙๘.๒๙๙ ฯ ส.๔๙.๕๐]

Page 449: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 448

ปน อภาโว ยตตตโร ฯ [๖๔๙] ธนกกตาทสต นทธารณ ฯ อสสาต ธนกกตาต ปทสส ฯ ปรเสน ปน สมปฏจฉตตตา ภรยา โหตต สมพนโธ ฯ อสสาต ฉนทวาสนต ปทสส ฯ เอตนต โภควาสนต ปท ฯ เอตนต ปฏวาสนต ปท ฯ อภนนนต ปท หตเถต ปเท สมพนโธ ฯ อทกปาตยาต ปท โอตาเรตวาต ปเท อาธาโร ฯ โอตาเรตวาต ปท วตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ วตวาต ปท ปรคคห- ตายาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปรค...ยาต คเหตาย อตถยา ฯ โวหารนามนต กถนวเสน นาม ฯ เอตนต โอทปตตกนต ปท ฯ อสส โอทปตตกนต ปทสส นทเทเสป อตโถ เวทตพโพต สมพนโธ ฯ ตาย อตถยา ฯ อทกปตต อทกปาต ฯ ต ปรส ฯ กฏหารกาทนนต นทธารณ ฯ ยสสาต อตถยา ฯ อสสโต ธโช ยสสา สา อสสตทธชา ฯ [๖๕๐] อทาน ปรโส ฯ เป ฯ อาทส ปเทส วนจฉโย เวทตพโพต สมพนโธ ฯ เตนาต เตน ภกขนา สาสเน อาโรจเต ฯ มหาสมตเถโร ปนาหาต สมพนโธ ฯ ตสส วตเตปต สาสเน ภกขนา ตสส ปคคลสส วตเตป ฯ วมสนตถเมว๑ วมสนสงขาต ปโยชนเมว โหต ฯ อต ตสมา ฯ อสสาต ภเวยย ฯ อาปนโน วสส ปาราชกนต ปาราชก อาปนโน ว ภเวยย ฯ อาปนโน ๑. วมฏเเมว อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๒๙๙.๓๐๐ ฯ ส.๕๐..๕๒]

Page 450: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 449

จสส ปาราชโกตป ปาโจ อาปตต อาปนโน จ ปาราชโก ปราชย อาปนโน อสส ภเวยยาต อตโถ ฯ สมปทมทนต อท อปมาสมปท ฯ ต ปเนตนต มหาสมตเถรวจน สเมต ฯ คนตวาต ปท วทโตปต๑ ปเท ปพพกาลกรยา ฯ โหห กร ฯ เป ฯ ธนกกตาต วจเน ภกขนา วตตพเพ วทนตสสาป วสงเกโต นตถต สมพนโธ ฯ วตตพเพต ปท วทนตสสาต ปเท ลกขณ- กรยา ฯ วจเนสต นทธารณ ฯ อ ...น วาต ปท วทนตสสาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ อวตเตสป วจเนส ฯ ภตตรนธกาต๒ ภตตปาจกา ฯ อตต๓ ตสมา ฯ คนตวาต ปท วทนตสสาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอตถาต ปตรกขต พรหตอาทส วเสโส ฯ สาสนปเปสเน มลภตา หตวา ตฏนตต มลฏา ฯ จสทโท เอก...ทวเสน จ มลฏาน วเสน จาต โยเชตพโพ ฯ โส หต ห สจจ โส เปยยาลเภโท ฯ ปพเพต ปมสงฆาทเสเส ฯ นาสสาต อสส เปยาลเภทสส วภาค ฯ เป ฯ น กรมหา มย ฯ [๖๕๑] จตกเกสต นทธารณ ฯ ตตถาต ปฏคคณหาตตอาทปเทส นทธารณ ฯ เอตโต ว านโต ฯ ปรเสนาต ปท วจจมาโนต ปเท กตตา ฯ ตสส ปรสสส ฯ ต สาสน ฯ อถ นนต สเจ ๑. วณณนาปาโ อปสททรหโต ฯ ๒. ...รนธกาต วณณนาปาโ ฯ๓. อย อตสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา. ๓๐๐...๓๒๑ ฯ ส.๕๒...๕๔]

Page 451: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 450

น ภกข ฯ น วาต น ภวสสามต วา วทต ฯ เตนาต ปรเสน อปปหโตปต ปเท กตตา ฯ ตาย อตถยา สมฏาปตนต ปเท กตตา ฯ [๖๕๒] สมพหลาป เอกวตถสม อาปชชนตต สมพหลาป ภกข เอกวตถสม นมตตภเต อาปชชนต ฯ เอกสส ภกขสส อาปตตโยต ปเท สมพนโธ ฯ อปสทโท สมพหเล อเปกขต ฯ ตตถาต ปาสาเท ฯ หต สจจ ฯ ปทวตหารมตเตน ปทสส นกเขปเนเนว วาจาย ภณเตน จ สพพาน ครกาน สปปฏกมมาน จตสสฏ อาปตตโย เอกโต อาปชเชยย ภกข เอสา ปหา กสเลห จนตตา อต เอต วจน ปรวาเรป ภควตา วตต ฯ วาจายาต ปท ภณเตนาต ปเท กมม ฯ จสทโท ปท...น จ ภณเตน จาต โยเชตพโพ ฯ อตถวสนต อธปปายวเสส ฯ เอตถาต คาถาย ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ เอเกน ปรเสน เปสตสสาต ปเท กตตา ฯ เอกสส ภกขโน อาปตตโยต สมพนโธ ฯ อตถสต นมตต ฯ เอตถ จาต สจรตตสกขาปเท ฯ สจรตตกมมนต สจรตตสงขาตกมม ฯ ตสสาต จตกกสส ฯ [๖๕๓] อนาปตต ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ กจ วา กมม ฯ วปปกตนต อนฏ ต ฯ ตตถาต อโปสถาคาราทกมเม การกานนต ปเท อาธาโร ฯ การกานนตป อตถ ฯ ปหเณยยาต [ปา.๓๒๑...๓๒๓ ฯ ส.๕๔...๕๗]

Page 452: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 451

ปเท วา เหต ฯ การกานนต ปท ภตต...ตถายาต ปเท สมพนโธ ฯ ภตตจ เวตตนจ ภตตเวตตน ภตตเวตตนเมว อตโถ ปโยชน ภตตเวตตนตโถ ฯ อปาสกา วา อปาสกสส สนตก ภกข ปหเณยยาต สมพนโธ ฯ เภสชชตายปต ปท ปหตสสาต ปเท เหต ฯ เภสชช เอว เภสชชตา ฯ เภสชชตถายาตป อตถ ฯ อปาสเกน วาต ปท ปหตสสาต ปเท กตตา ฯ [๖๕๔] นสนนสสาต ปท วตเตต ปเท สมปทาน ฯ อา- คมสสตต ตว สนตเก อาคมสสต ฯ อต วจเน เกนจ ปรเสน วตเต สาธต สมปฏจฉ๑ ภกข ฯ ตนต อตถ ตสสา อตถยา ฯ ตโต านโต ฯ ขณาสวสสาปต เอตถ อปสทเทน เสกข- ปถชชนาน วตตพพเมว นตถต ทเปต ฯ อสสาต ขณาสวสส ฯ วจจยเต วจนย ฯ อล วตต อรห วจนย เอเตส อตถ- ปรเสสต อลวจนยา ฯ นนต มาตร ฯ ตนต มาตร ฯ ตสสา มาตยา ฯ ปณณตต ปน ชานตวาต สกขาปท ชานตวา สมาปชชโต อาปตต ฯ ปณณตตชานเน สต อลวจนยภาวสส อชานน นาม นตถ ตสมา ปณณตตต เอตตกเมว วตต ฯ ฏกาย ปน ปณณตต ๑. สมปฏจฉตวาต วณณนาปาโ ฯ [ปา.๓๒๓ ฯ ส.๕๗.๕๘]

Page 453: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 452

ชานตวาต อลวจนยภาว วาต วตตพพนต วตต ฯ ย ปน กงขาวตรณฏกาย ย ปน ปณณตต ชานตวา เอเตเหว ตห นเยห สจรตต สมาปชชโต กายจตตโต วาจาจตตโต กายวาจาจตตโต จ สมฏาต อมาน ตณ ปณณตตชานนจตเตน สจตตกสมฏานานต วตต ต อยตต น ห ปณณตต ชานตวาป นาลวจนยาต ม มานสส สจตตเกห สมฏาเนห อาปตต สมฏาตต วตต ยชชต วตกกมเจตนาย อสมภวโตต วตต ต น ยชชต กสมา ปณณตตชานเน อลวจนยภาวสส ชานนสส สมภวโต ฯ เอตถาต สกขาปเท ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๖๕๕] วนตวตถสต นทธารณ ฯ ตนต อตถ ฯ ยา หต ห สจจ ยา อตถ ฯ ภรยาภาวนต ภรยภาว ฯ เอตถาต กลหวตถสม ฯ เตเนวาตป อตถ ฯ ทฏ ลลาทสปต อปสทโท น เกวล กายสสคคสกขาปเท ถลลจจย วตตนต ญาเปต ฯ อฏกถาสต โปราณฏกถาส ฯ เอตนต ตสมาตอาทก เอต วจน ฯ [๖๕๖] ตตถาต กฏการสกขาปเท ฯ นตถ อสสโร เอตาสนต อนสสรา ฯ เอเตส ยาจนาเยว พหลา อ กมม มนท อปป อต ตสมา เต ภกข ยาจนพหลา ฯ เอตถาต ยาจนพหลา ว ตตพหลาต ปททวเย ฯ เอต ปททวย ฯ ตตถาต ปรส [ปา.๓๒๓...๓๒๕ ฯ ส.๕๘.๕๙]

Page 454: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 453

ปรสหตถกรนต๑ ทวส ปเทส นทธารณ ฯ มลจเฉชชายาต มลสส ฉนทนตถาย ฯ ยาจตนต ยาจน ฯ [๖๕๗] มคลทธกมจฉพนธกาทน กมม เปตวา อวเสส สพพ ต หตถกมม กปปยนต สมพนโธ ฯ ภนเต ตเมห ก อาคตา อตถ เกน กตตพพ กมม อตถ อต มคลทธกาทห ปจฉเต วา อปจฉเต วา ยาจต วฏฏต ภกข ฯ ตตถาต วหาเร ฯ นตถ กมม เอตสสาต นกกมโม ฯ นกกมโม วาต เอตถ วาสทโท น ยตโต ฯ เอห ฯ เป ฯ อต วตวา ฯ เป ฯ วฏฏต ฯ ยทจฉตนต กรยาวเสสน ฯ ยทจฉกนตป อตถ ฯ ปาสาณโกฏฏกานนต ปาสาณจฉนทกาน ชนาน ฯ ก กาตพพ ภนเตต ปจฉเต ปาสาณต ฯ เป ฯ ทาตพพาต วตตพพ ฯ เตต ปาสาณโกฏฏกา ฯ อถาปต สเจป ฯ ขโณต โอกาโส ฯ อทธราเปตวาต ปท วฏฏตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปาสาณต- ...ถมเภต ปท อทธฏ อต ปเท กมม ฯ เอเตเนว อปาเยน ฯ เป ฯ วฑฒกน สนตก คนตวา หตถกมม ยาจต วฏฏต อฏกตถาย อฏกวฑฒกน สนตก ฉาทนตถาย เคหจฉาทกาน สนตก จตตกมมตถาย จตตการกาน สนตก คนตวา หตถกมม ยาจต วฏฏตต สมพนโธ ฯ อปาเยนาต ปท คนตวาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ อตต เอว ฯ หตถ...วเสน จาต ปท ๑. ปรสตถกรนต สวณณนา ปาล ฯ

[ปา.๓๒๕ ฯ ส.๕๙.๖๐]

Page 455: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 454

ลทธปต ปเท วเสสนตตตยา ฯ สพพนต สพพ ปาสาณาทก ฯ อนชฌาวตถกนต อปรคคหต ปเรส สนตก น โหตต อธปปาโย ฯ น เกวลจ ฯ เป ฯ กาเมน อาหราเปตพพ มจ ฯ เป ฯ กาเมนาป อาหราเปตพพ๑ ฯ ปตตสสาต ปท ปฉน อต ปเท กมม ฯ ปวฏเน ภกขนา ปทหตพโพต ปเท กตตา ฯ อต สลลกเขตวา ชเนน อานเต ฯ สา อปาสกา ภนเต ปตต เทห อต วตวา ปตต ฯ เป ฯ สเจ เทต ฯ ปเควาต ปาโต ว ฯ ตตราต อาสนสาลาย ฯ คจฉนเตหต ปท คนตพพนต ปเท กตตา ฯ ภกขหต ปท วตเตหต ปเท กตตา ฯ วตเตห อปาสเกห อาหฏานต ปเท กตตา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ มจฉกาต มกขากา ฯ มกขกาตป อตถ ฯ น อาหฏ ปรภชต๒ วฏฏต ฯ กโรนเตห ภกขห ปรภชตนต ปเท กตตา ฯ ปตต วา ผล วาต ปททวย อาหราเปตวาต ปเท กมม ฯ กโรนต อาหราเปต หตถกมมวเสน อาหราเปตวาต ปาโ ทสสต ฯ กโรนต หตถกมมวเสน อาหราเปตวาต ปาโ ปน ยตโต ฯ ภกขห วา สามเณเรห วาต ปททวย กาเรตพพนต ปเท ๑. วณณนาลขตานลาเรน ปน กาเรตกาเมนาต ปท ยาจตพพนต ปเท อนภ- หตกตตา ฯ ๒. ปรภชตพพนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๓๒๕ ฯ ส.๖๐...๖๒]

Page 456: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 455

กมม ฯ ปรสตถกเรต ปรเสน กาตพพหตถกมเม ฯ ปรปร- คหเตสต ปเรส สนตเกส ฯ เยวปต นปาตสมทาโย ฯ ตโต ครภณพปปโหนกโต โอร ว ตต น โหต ฯ ตตถาต ปรกโถภาสนมตตกมเมส ฯ อปา ฯ เป ฯ วสถ อต ภกข ปจฉ ฯ ปาสาเท วสาม ภนเต อต มนสเสห วตเต ภกขน ฯ เป ฯ น วฏฏตต ภกข อาห ฯ [๖๕๘] อตต เอว ฯ อมนาป๑ นเยน ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ อสสาต นาคราชสส ฯ พหตนตป อตถ ฯ ตตถาต สกขราย ฯ อสสาต ปรสสส ฯ มนสสภตาน อมนาปา สา ยาจนา อต วจน กเมว เอตถ ยาจนาย วตตพพ ฯ สทเทนาต ปท ปฬโตต ปเท กตตา ฯ กโต ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ วตตมานสมเป ปนาต วตตมาน- กาลสส สมเป อตตกาเล ฯ เอวนต อาคจฉสต เอว ฯ วตตนต วจน ฯ ยาจนต ยาจตนต ยาจต วตถ ยาจ อต วจจต ฯ [๖๕๙] เอตถาต เอตสม วจเน วจจตต ปเท อาธาโร ฯ ส าจกาย๒ อต ปทสส อตตโน ยาจนาย อต อตถรป วตต โหต ฯ อสสาต ส าจกายาต ปทสส ฯ ปทภาชเนต ปท วตตพพ วตตนต ปททวเย อาธาโร ฯ เอว หต ห สจจ ๑. อท ปท วณณนาย น ทสสต ฯ ๒. สยาจกาย อตป ฯ

[ปา.๓๒๕...๓๓๔ ฯ ส.๖๒...๖๖]

Page 457: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 456

อว วจเน สต ฯ การาเปนเตนาปต ปท ปฏปชชตพพนต ปเท กตตา ฯ อปสทโท อตตนา กโรนต ภกข อเปกขต ฯ อธาต สกขาปเท ฯ อโภเปเต ภกข สงคหตา ฯ วโลมตนต วรทธ ฯ วโลมกนตป อตถ ฯ เอตถาต ปทภาชเน อตถมตตเมว ภควตา ทสสต อต ปณฑเตน เวทตพพ ฯ อททสตพโพต อทเทโส ฯ อสสาต กฏยา ฯ อตถปรยายนต อตถสส ปรยาย ฯ [๖๖๐] พาหเร ภโว พาหรโม ฯ พหกฑฑมาเนนาต กฑฑสส พห มาเนน ฯ ถเสน มสสโก ปณโฑ ถสปณโฑ ตสส ปรยนโต ถสปณฑปรยนโต เตน ฯ ถสามสสมตตกปณฑ- ปรยนเตนาต วตต โหต ฯ ผสปณฑปรยนเตนาตป อตถ ฯ อนตราต อมสส ปน อย นทเทโส อพภนตรเมน มาเนนาต อนตราต อมสส ปทสส อพภนตรเมน มาเนน อต อย นทเทโส ฯ อตสทโท คมยมานตถตตา นปปยตโต ฯ อพภนตรเมน มาเนนาต ปทสส อธปปายววรณ กฑฑสส ฯ เป ฯ วตต โหตต ฯ อพภนตเร ภโว อพภนตรโม ฯ โย ปน ภกข ยถา... กรสสามต เลส โอเฑนโต ปวตเตนโต กเรยยาต สมพนโธ ฯ หต ทฬหกรณ ฯ ยถาวตต ปมาณ เอตสสาต ยถาวตตปปมาณา ฯ ยา ปนาต ยา กฏ ฯ ยตถาต ยสส กฏย ฯ ปมาณยตโตต ปกตวทตถยา นววทตถปปมาโณ ฯ ตโตต จตหตถวตถารกฏโต ฯ ตตถาต ปมาณาตกกนตกฏกรณาธกาเร [ปา.๓๓๔ ฯ ส.๖๖...๖๘]

Page 458: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 457

เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ เปตวา ฯ เป ฯ เลเปต อเม เทว เลเป เปตวา ฯ ถมโภ จ ตลา จ ปฏ สงฆาโฏ จ วาตปานจ ธมจฉททจ ถมภ...ธมจฉททา ฯ [๖๖๑] เตน ...อาท ปน ภควตา วตต ฯ ตสสาต วธโน ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ กฏวตถ โสเธตวาต ปเทน ทสเสต ภควา ฯ กฏการเกน ภกขนา ภกข คเหตวา วสม อร น คนตพพนต สมพนโธ ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ ปรโต ปนาต ปท วตตนต ปเท อาธาโร ฯ อทจาต อท โอโลกนกมม ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ วตถนต ปท โอโลกนตถายาต ปเท กมม ฯ โอโลกนตถายาต ปท สมมตต ปเท สมปทาน ฯ สมมต...เยนาต ปท กาตนต ปเท วเสสนตตตยา ฯ สมมตกมมสส สาวเน วตเตน นเยนาต อตโถ ฯ อปสทโท สมมตกมม สาเวตวา กรณ อเปกขต ฯ ปรโต ปน วตถเทสนากมมนต สมมตกมมโต ปรโต วตถเทสนาย วตต กมม ฯ [๖๖๒] ตตถ อปเนตวาต ตสม โอกาเส รกขาทโย อปเนตวา ฯ ฉาต กปลลกาน วา ฯ เป ฯ สตปทน วา อาสโยต ฉ ฯ อามสคคหณตถาย จรณ จาโร ฯ ภวต เอตถาต ภม จารสส ภม จารภม ฯ [ปา.๓๓๔...๓๓๗ ฯ ส.๖๘...๗๐]

Page 459: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 458

เสสานต ปพพณณนสสตาทน ฯ ตตถาต ปพพณณนสสตนต- อาทปเทส ฯ วร ฯ เป ฯ ตนต วรหณฏานสส สมเป ต ฯ เอตถ ปนาต อปรณณนสสตนตอาทปเทส ฯ กโรนตต กรณา กรณาน ฆร การณฆร อการสส ทโฆ ฯ อภนวชฌคมนโยต๑ อภนวชฌตวา คนตพโพ [๖๖๓] จตห ยตเตน วาต เอตถ วาสทโท ทวห ยตเตนาต วจน อเปกขต ฯ กสมจ ปน โปตถเก วาสทโท นตถ ฯ สมนตา นสเสณยา อาวชฌต น สกกา โหต ฯ ตนต อนารมภ สปรกกมนนต ปททวย ฯ [๖๖๔] ปน สยาจกา นามาต เอวมาท วตตนต สมพนโธ ฯ เอวนต ปาลย วตตนเยน ฯ อต จนเตตวา ฯ ตตถาต อร เ ฯ สกกาน ตณาน ฯ สกขานตป อตถ ฯ ตโตต ปาจรพนธนโต ฯ ตตถาต ตสม สหปปโยเค วนจฉโย ฯ ถมเภห กฏ กาตพพา๒ ฯ ยตถ๓ กฏย ถมภ อสสาเปต ตสส กฏย ทกกฏ ฯ ตจฉนตสส๔

หตถวาเร หตถวาเร ทกกฏนต สมพนโธ ฯ สภตตจฉทน ปณณสาลมป ลมปสสาม อต จนเตตวา ลมปนตสสาต สมพนโธ ฯ กฏ นฏาน คมสสต อต วตตพพกขเณ ฯ เตส ทวส ปณเฑส นทธารณ ฯ ปณฑทาเนต ปณฑสส ปเน นมตตภเต ฯ ๑. วณณนาย อภนพพชฌ...อต ลขต ฯ ๒.๓.๔. กาตพพาย ตตถ ตจเฉน- ตสส อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๓๓๗.๓๓๘ ฯ ส.๗๐.๗๑]

Page 460: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 459

อวสาเนปต ปท ปณเฑต ปทสส วเสสน ฯ อาคเตตมสส ววรณ ทนเน ปเตต ฯ ปาสาณกฑฑ ปาสาณกททนต เทว ปาา ฯ ตนต ภตต ฯ ลทธาต ลภตวา ฯ เอตถ าเน ฯ อต มนสกตวา ฯ ตนต อลมปต เอกปณฑ ฯ อต มนสกตวา ฯ [๖๖๕] ตตถาต ฉตตสจตกเกส เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ เอเตส ทกกฏสงฆาทเสสาน ฯ อาปตต ฯ เป ฯ อาทส วจเนส ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ อฏกจตาย กฏยา กฑฑาต ปเท สมพนโธ ฯ จตรงคลมตเตป กฑเฑ เต กฏ อภนนา ว น เหตถาต ห สจจ เอตถ สพพจตกเกส อ กจ วจน น อตถ ฯ ย วจน ฯ [๖๖๖] อตตนา...อาทส ปน วนจฉโย ฯ ยาย กฏยา กต...ภาวนต ปเท สมพนโธ ฯ กตา จ สา ปรโยสตา จาต กตปรโยสตา กตปรโยสตาย ภาโว กต...ภาโว ฯ ตาย กฏยา เทนโตต ปเท อาธาโร ฯ เทนโตต ปกขปนโต ฯ ปเรหต ปท ปร...เปตต ปเท กมม ฯ ปเรห วา อภเยห วา วปปกตาต สมพนโธ ฯ ต วปปกตกฏ ฯ เอตถาต โส เจ วปปกเต อาคจฉตตอาทส วจเนส ฯ วสสสาม อต วตวา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๖๖๗] อนาปตต เลเณตอาทส วนจฉโย ฯ เอตถาต เลเณ ฯ [ปา.๓๓๘...๓๕๒ ฯ ส.๗๑...๗๔]

Page 461: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 460

อฏกถาส ปน กกกฏจฉกเคห อต วตตาต สมพนโธ ฯ ฉทนนต ปท กตวาต ปเท กมม ฯ ฉาทตา จ สา กฏกา จาต ฉาทตกฏกา ฯ ตตถาต วตโต อต ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ เอตถาต ตณกฏกาย ฯ อภโต ฯ เป ฯ รสส วาต จตปปทาน ยนต ปทสส วเสสน ฯ ย เคห กต โหต ตสส เคหสส ฯ ... เลเปนาต ปท ฆฏเตต ปเท วเสสนตตตยา ฯ ฆฏเตต ภาวลกขณ ฯ ก ปเนตถ ฯ เป ฯ ปต ปจฉา ฯ เอตถาต ตณกฏกาย ฯ สารมภ... ปต เอตถ อปสทโท อเปกขตโถ ฯ สพพตถาปต อเทสตวตถกปปมาณาตกกนตาทตกฏส ฯ สพพถา- ปตป อตถ สพพปปกาเรนาต อตโถ ฯ ตถา หตอาท ทฬหกรณ เตเนว การเณนาต อตโถ ฯ ตาทสนต อเทสตวตถกาทสภาว ฯ ภกข สาจกาย อเทสตวตถก ปมาณาตกกนต สารมภ อปรกกมน กฏ กโรต อนาปตต เอสา ปหา กสเลห จนตตา อต วจน ตาทส กฏ สนธาย ปรวาเร ภควตา วตต ฯ ย ปน วจจน ต วจน ฯ ยถาสมาธฏายาต สมาธฏ- านรปาย ฯ อต มนสกาเรน ฯ สพพตถ อโปสถาราทส ฯ สเจป อสส ภกขสส อโป ฯ เป ฯ มต วตกน โหต ฯ อโปสถาคาราทเก ภกขนา การเตป อาปตตเยว ฯ อท หต ห สจจ อท สกขาปท ฯ [ ปา. ๓๕๒ ฯ ส. ๗๔.๗๕ ]

Page 462: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 461

[๖๖๗] ตตถาต วหารการสกขาปเท วนจฉโย ฯ โส อาราโม ฯ เอตถ จาต วหารวตถนต วจเน ฯ วหาโรต วหาโร นาม ฯ เจตรกขนต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ คามสสาต ปท ปชตนต ปเท กตตา ฯ เอตถ ชนปทรฏเส ฯ อปจ อ วจน วตตพพ อตถ น เกวล สสสามกภาวเนว มหลลโกต อาห ยสมา วาตอาท ฯ ปมาณาตกกเมนาปต ปมาเณน มหนตตาย ฯ อปสทโท สสสามกาภาว อเปกขต ฯ ยท เอว อถ กสมา มหลลโก นาม วหาโร สสสามโก วจจตต เอตตกเมว ปทภาชเน วตตนต อาห ยสมา ปนาตอาท ฯ อสส วหารสส ต ปมาณมหนตต สสสามกตตา เอว ลพภต ฯ กร... ... ภาโวต กรยโต สมฏานสส อภาโว ฯ ปมา... ภาวา จาต ปท ปรานต ปเท เหต ฯ [๖๖๙] ตตถาต ทฏโทสสกขาปเท วนจฉโย ฯ ต อยยาน ฯ อฏา... น จาต จสทโท ปากาเรน จ ปรกขตต ๑ ฯ โคปรจ อททาลโก จ โคปรททาลโก ฯ โคปรทาลกยตต โคปรททาลก- ยตตนต เทว ปาา๒ ฯ เตนาต ตสมา ฯ เอตถาต อยยาน ฯ เตน ตสมา ฯ อสส รโ ฯ อต วตวา ฯ ปปผาลาทหต ๑. อทเส าเน อต โยเชตพโพต ปกขตตปพพ นฏเมต มเ ฯ ๒. อทาน อฏฏาลก อต วลชยต ฯ

[ ปา. ๓๕๓...๓๖๓ ฯ ส. ๗๖.๗๗ ]

Page 463: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 462

ปท ปโลภยมาโนต ปเท กตตา ฯ อถาต ตทา ฯ ต กณหสปป ฯ อต มนสกาเรน ฯ กาฬกเวเสนาต กาฬกรเปน ฯ กณณมเลต กณณสมเป ฯ ตตถ อยยาเน ฯ [๖๗๐] ปฏโธวนนต ปน โธวน ฯ ปฏสสาต ปสตสส ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ตโต ตโต อารมมณโต ฯ ตจาต อนตมสรร ฯ ตโรรฏเส ฯ เป ฯ อททสต ปโหม อต เอว อต ปฏสจกขตต สมพนโธ ฯ ตโรรฏเสต ปท กลปตตาต ปเท อาธาโร ฯ อตต จนเตตวา ฯ ทรโตปต อปสทโท อาสนน อเปกขต ฯ ตตราต เตส ภกขส นทธารณ ฯ อห ฯ เป ฯ ทาต ปโหม โข ปนาต สมพนโธ ฯ อานภาเวนาต ปท นมมนตวาต ปเท กรณ ฯ กลปตตานนต ปท อจฉาต ปเท สมพนโธ ฯ ทาตนต ปท สมปทาน ฯ สมจปกตถรณานต ปท เสนาสนานต ปทสส วเสสน ฯ เอตถาต เตส ภกขส นทธารณ ฯ อต... ...รปาต อตวย กลนตสภาวา ฯ อถโข ตทา อต เอว ปฏสจกขนตสส อายสมโต มลลปตตสส ทพพสส ยนน ฯ เป ฯ เสยยนต เอต วตกกน อโหสต โยชนา ฯ [๖๗๑] นน ฯ เป ฯ ภสต ปจฉา ฯ นปปปจ อารม รต เอตสสาต นปปปจาราโม ฯ ปพพ... โจทตตตา อมาน านาน ปฏภส ฯ ปพพ...นายาต ปท โจทต อต ปเท กตตา ฯ สพพพทธานนตอาท วตถาโร ฯ ปจฉาชาโตต ชาโต ฯ ตโตต [ปา.๓๖๓ ฯ ส.๗๗...๗๙]

Page 464: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 463

กาลโต ฯ ภควตาต ปท พยากต อต ปเท กตตา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๖๗๒] อนสสโร อตตนต อตตน อนสสโร ฯ สมปหสตวาต ปท อาหาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอวรโป ฯ เป ฯ วจาเรต ยสมา อรหต ตสมา อาห ฯ ครหโมจนตถ ยาจาเปต ฯ ปสสตตอาท วตถาโร ฯ ห สจจ ภควา อนาคเต ฯ เป ฯ อปปชชสสตต สมพนโธ ฯ ตตราต เตส ภกขส ฯ อย ทพโพ ฯ อตต ปท ครหสสนตต ปเท อากาโร ฯ ตโตต ตทา ฯ เอเตเหว ภกขห ปโตต ปเท กตตา ฯ อตต ปท วกขนตต ปเท อากาโร ฯ ยาจาเปตวาปต ปท อาหาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปนาต ปท อาหาต ปเท กรยาวเสสน ฯ ขยยธมโม ครหสภาโว ฯ อตต ปท ขยยธมโมต ปทสส สรป ฯ สมมเต ปน ภกขสม กเถนเต วตตาโร ภวนต ฯ อพภาจกขนตสส อกโกสนตสส ฯ อถาต ตทา ฯ ครกภาเวนาต ปท ทปปธสยตโรต ปเท เหต ฯ เวรเกหปต ปท ทปป...ตโรต ปเท กตตา ฯ ก ปน ฯ เป ฯ วฏฏนตต ปจฉา ฯ น เกวล เทว สมมตโย วฏฏนต ภกข สเจ ปโหต กาต สกโกต เตรสาป สมมตโย ทาต วฏฏนต ฯ ทาต วฏฏตตป อตถ สงโฆ ทาต วฏฏตต อตโถ ฯ เอกาป สมมต อปปโหนตาน ปน ทวนน วา ตณณ วา ภกขน ทาต น วฏฏต ฯ [ปา.๓๖๓.๓๖๔ ฯ ส.๗๙...๘๑]

Page 465: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 464

[๖๗๓] เย เต ฯ เป ฯ อาทนต ปท อาหาต ปเท อากาโร ฯ เอว เสสาน วนยธราทน เสนาสน ป าเปต ฯ ทฬหภาวสส กรณ ทฬหภาวกรณ ทฬหภาวกรณ พหล เอเตสนต ทฬหภาวกรณพหลา ฯ กายสส โปสน กายโปสน กายโปสน พหล เอเตสนต กายโปสนพหลา ฯ สคคมคคสส ตรจฉานภตายาต สคคคมนมคคสส พาหรภตาย อเหตภตาย ฯ เตโช...ยาต ปท ชนเตนาต ปเท กตตา ฯ ตนต อานภาว ฯ อมนา นเยน อปทสสนตต สมพนโธ ฯ ห สจจ เอกสม ฯ เป ฯ ภวนต เตต อย นมมตาน ธมมตา ปกตต โยชนา ฯ เต สพเพ นมมตา ฯ [๖๗๔] เสนา ฯ เป ฯ ปณนตต เอต วจน ฯ ภตตานต ปท ป เปนตต ปเท กมม ฯ ตานป ภตตาน ฯ เนส เมตตยภมมชกาน ฯ ยมหต๑ ห สจจ ย เอกวารกภตต ฯ เอเต วา เมตตยภมมชเก ฯ เทนตต มนสสา เทนต ฯ [๖๗๕] โอทนา หตเถส เอเตสนต โอทนหตถา ฯ เมตตย ฯ เป ฯ อท วจน อาห ฯ ห สจจ ย เยน มนทป ตาสงขาต- การเณน สต...นป อสมนนาหาโร อาโภคากรณ โหต เอว เตส เมตตยภมมชกาน มนทป ตา พลวตต โยชนา ฯ มนท ป เอเตสนต มนทป า เตส ภาโว มนทป ตา ฯ ๑. ยมป อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๓๖๕...๓๖๘ ฯ ส.๘๑...๘๓]

Page 466: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 465

อปสทโท สมภาวโน ฯ เอตถ วจเน ฯ [๖๗๖] สรส ตว ฯ เป ฯ อาหาต ทพพ ภกขน ยถา ยาทส ย วจน อาห ตว เอวรป วจน สรส ภกขน ยถา ยาทส กมม อาห ตว เอวรป กมม กตตา วา ก อสต อตโถ ฯ ตว สรส ตนตป อตถ ฯ กตตา วาปตป ปาโ ตว ก กตตา วาปต อตโถ ฯ วาปต อเปกขตโถ นปาตสมทาโย ฯ เอตถาต สรส ตว ทพพ เอวรป กตตาต วจเน ฯ เย ปน อาจรยา เตส อาจรยาน ปาโ อชกเมว ปากโฏ เอว ฯ ทพพ ตว เอวรป กมม กตวา สรสต อตโถ ฯ [๖๗๗] ยถา ฯ เป ฯ ชานาตต วจเนน ทสเสต๑ ตตราต วตถปปฏเสวเน ฯ อต อธปปาย ทสเสต ฯ น โข ฯ เป ฯ เอตถ วจเน อตโถ ปณฑเตน ทฏพโพ ฯ ปรปปจจเยนาต ปรสส สททหเนน ฯ นพเพเถส นพเพเธสต จ เทว ปาา๒ ฯ ยเทว กมม ฯ น หต ห ยสมา กาต น สกกา ฯ อต อธปปาย สเจ ตยา กตนต อมนา วจเนน ทสเสต ฯ [๖๗๘] กสมา ฯ เป ฯ นาโวจ อต ปจฉา ฯ ปรานททยตาย น อโวจ ฯ สเจ หต ปากฏกรณ ฯ อ เนาต ปท ปฏเนาต ๑. ทสเสส อต วณณนาปาโ ฯ ๒. อทาน ปน นพเพเสต วลชยต ฯ

[ปา.๓๗๑ ฯ ส.๘๓..๘๕]

Page 467: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 466

ปเท กตตา ฯ ปฏเน ภควตา วตตพพนต ปเท กตตา ฯ อต วจน ฯ ตโต ตทา ฯ โส ปคคโล อาฆาต พนธตวา อปายปโค ภเวยยาต สมพนโธ ฯ อย ภควา ฯ ยตร าเน สตถาป สาวเกส ฉนทาคต คจฉต อทาน ตตถ าเน ตสส สตถโน อห ก วกขามต สมพนโธ ฯ อตต ปท เอวนต ปทสส สรป ฯ ม มานาต ปท ปาปภกขต ปทสส วเสสน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ อนาคเตป ภกข กรสสนต ฯ อตต ตสมา ฯ เปนโต ภควา อวตวา อาห ฯ [๖๗๙] ชคคนโต วาต๑ วาสทโท อเปกขตโถ ฯ เตนห ฯ เป ฯ นาเสถาต วจเนน วตต โหต ฯ ตตถาต เมตตย ภกขน นาเสถาต วจเน ฯ ตาส นาสนาส ฯ อธ ปน วสเย ฯ อมนา วจเนน อม อธปปาย ฯ อทธา เอกนเตน ฯ อ เหต ปท อยโยชตาต ปเท กตตา ฯ ก ปน ฯ เป ฯ นาสตาต ปจฉา ฯ กเจตถาต เอตถ โจทนาย กจ วจน อวสฏ ตว ต พรห ฯ ภาตยราชกาเลปต มหาทาธกราชสส ภาตกตตา ทเป ภาตกราชาต ปากโฏ อโหส ฯ อปสทโท ปพพกาล อเปกขต ฯ ๑. อท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๓๗๑ ฯ ส.๘๕.๘๖]

Page 468: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 467

อภยครมห วสนต สเลนาต อภยครวาสโน ฯ กสมา ปน โส วหาโร อภยครต ฯ วฏฏคามณราชา ห ปณพกาภยราเชน เจว ครนา นาม นคคณเน จ วาสเต อาราเม วหาร กาเรส ตสมา โส วหาโร อภยครเตวว วสสโต อโหส ฯ ตโตต อนนตร ฯ กมปเนตถาต เอตถ ทวส สตเตส ก สตต ยตต ฯ ย ปจฉา วตตนต ย สตต ปจฉา วตต ต ยตต ห สจจ เอต ปจฉมสตตสส ยตตตตา อฏกถาจรเยห วจารต ฯ [๖๘๐] ตตราต ปรมปจฉมนเยส ฯ ปรมนเยต ปท ยชชตต ปเท อาธาโร ฯ อนทธสเน อธปปาโย เอตสส ภกขสสาต อนทธสนาธปปาโย เอตสส ภาโว อนท...ยตต ฯ อสทธนต ปท วทนตสสาต ปเท กมม ฯ สทโธ อต ทฏ เอตสสาต สทธทฏ ฯ อกโกเส อธปปาโย อกโกสาธปปาโย ฯ น สมป...เทน ปาจตตย ฯ อธาป อธกาเร ฯ สมป...วาเทต ปท ปาจตตยนต ปเท เหต ฯ มสาวาโท เอตสส อตถต มสาวาโท มสาวาทสส ภาโว มสาวาทตต ฯ อกโกสาธปปายสส จ โอมสวาเท ปาจตตยนต สมพนโธ ฯ โอมสวาโทตป อตถ ฯ ตตร ปนาต ปาจตตยเมว ยชชตต วตตวาเท อปปรกขตพพนต ปเท อาธาโร ฯ ตสม ปาจตตเย ฯ เกนาต ปท ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ อต ปจฉา ฯ ตตราต ปาจตตยสงฆาทเสเสส นทธารณ ฯ อนทธสเนต นมตต ฯ อนาปตตยา ภวต น จ [ปา.๓๗๑ ฯ ส.๘๖..๘๘]

Page 469: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 468

สกกา ฯ อต ตสมา ฯ เอตถ ทวส นเยส ปรมนโย ว ปรสทธตโร ขายต ปากโฏ โหต ฯ อนาปตตยาต ปท น จ สกกาต ปเท กตตา ฯ ตตราต สงฆาทเสสทกกเฏส ฯ เอเตห สงฆาทเสสทกกเฏห ภกขนยา นาสนา นตถ ฯ น ภกขน ฯ ปวฏเ ภควตต ภควต ปวฏเ อาวกรส ฯ ภกขหต ปท นาสยมานนต ปเท กตตา ฯ อมสสา ภกขนยา ฯ ภกขต ปท โมเจต อต ปเท กตตกมม ฯ ต ภกขน ฯ [๖๘๑] ทสโต เจว ทสโก จาต อมนา สงเขเปน วตตมตถ วตถาเรนโต อปปนเน หตอาทมาห ฯ โทเสนาต ปท ทสโต ชหาปโตต ปททวเย กตตา ฯ อตต เอว ฯ เอตนต ทฏโ โทโสต วจน ฯ ตตถาต ทฏโ โทโสต ปททวเย ฯ สททลกขณนต ทเสตต ทฏโ กมมสาธน ทสยต ปร วนาเสตต โทโส กตตสาธน ฯ โส ปฏฆสมงค ปคคโล ฯ เตน ตสมา อสส ทฏโ โทโสต ปททวยสส ฯ ตตถาต กปโตตอาทปเทส ฯ น ต อฏ ต อฏ ต จตต เอตสสาต อฏ ตจตโต ฯ ปต จตต เอตสสาต ปตจตโต๑ ฯ ปฏเฆนาต ปท อาหฏนต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อาหฏนต ลกขต ฯ ๑. นปต...อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๓๗๑.๓๗๒ ฯ ส.๘๘.๘๙]

Page 470: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 469

จตตสส ถทธภาโว จตตตถทธภาโว ฯ จตตสส กจวโร จตตกจวโร ฯ จตตตถทธภาโว จ จตตกจวโร จาต จตต.... กจวรา จตตตถทธภาวจตตกจวรา อต สงขาต จตต จตต... สงขาต ฯ ปฏโฆ เอว ขล ปฏฆขล ฯ ตตถาต เตน จาตอาทปเทส ฯ [๖๘๒] อมล ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ อสส ปาราชกสส ฯ เตน อทฏนตอาทปทภาชเนน ฯ อม อธปปาย ฯ ย ปาราชก เนว ทฏ อท ปาราชก อมลก นาม ฯ ต ปน ปาราชก ฯ ตตถาต อทฏนตอาทปเทส นทธารณ ฯ ปรสงกต นาม อตตนา วา ปเรน วา ปรสงกต ฯ ตตถาต ทฏาทส ฯ ทฏวเสน ปรสงกต ทฏปรสงกต ฯ เอเสว นโย ทวสป ฯ ตโตต คมพโต ฯ ตตร จาต เตส ภกขส ฯ ภกขนาต ปท อามฏานต ปเท กตตา ฯ ปเควาต ปาโต ว ฯ เกนจ ภกขนา กตา เกนจ ภกขนา ปต ฯ อถาต ตทา ฯ ตตถาต ทฏาทส ฯ สห มเลน วตตตต สมลก ส าวเสน สมลก ส าสมลก ฯ ตตถาต สมลกนตอาทส ฯ เอตถ จาต สกขาปเท ฯ ตตถาต โจเทต วา โจทาเปต วา โจทาเปต วาต ทวส ปเทส วเสสตโถ ฯ เอตถาต สกขาปทาธกาเร ฯ ตตถาต เอกวตถเอกโจทกาทจตกเก [ปา.๓๗๒.๓๗๓ ฯ ส.๘๙..๙๒]

Page 471: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 470

นทธารณ ฯ ทพพลโจทกสส วจน ทพพลโจทกวจน ฯ เปเสตวาปต อปสทโท ปเคว อปเปสเนต าเปต ฯ สกขาปจจกขานเมว หต ทฬหกรณ ฯ เอวสทเทน อนทธสนาภตาโรจน นวตเตต ฯ [๖๘๔] ตตถาต สลวปตตโจทนาทส จตส โจทนาส ฯ อวเส ฯ เป ฯ อาจารวปตตโจทนา เวทตพพา ฯ ตตถาต วตถสนทส- สนาทส ฯ เอตตาวตาต สวาสปปฏกเขปมตเตน ฯ ฆฏเตเยวาต ภาวลกขณ ฯ ตนต สามจอกรณ ฯ เอตตาวตา จาต สามจ- อกรเณน ฯ อปราปต ปท โจทนาต ปทสส วเสสน ฯ ปาฏ...เกต จลลวคเค ปาฏโมกขฏปนกขนธเก ฯ ปาฏ...ขนธเกต ปท วตตาต ปเท อาธาโร ฯ ตานต กาเยน โจเทนตสส ตาน ตสาธกาน ตณ สตาน ฯ อตต เอว ฯ ตคณกตานต ตคเณน กตาน ฯ ตคณาน กตานตป อตถ ฯ ตาน นวตาธกาน นว สตาน ฯ วสตยา โอนาน วสตโอนาน๑ ฯ [๖๘๕] ตวาต ปท อาหรตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อฏกถายาต ปท กถตนต ปเท อาธาโร ฯ ตนต อตตาทาน- ลกขณาท ฯ ปกกนตา ปรสา เอเตหต ปกกนตปรสา ฯ ปจฉนโน ปกโข เอเตสนต ปจฉนนปกขา ฯ อปจฉนฯปกขาตป อตถ ฯ นตถ มโท มาโน เอเตสนต นมมทา ฯ เตส จทต- โจทกาน ฯ อลชช อสสนนา พหกา เอตสสนต อลชชสสนนา ฯ ๑. อทาน อน อต เยภยเยน วลชยต ฯ

[ปา.๓๗๓ ฯ ส.๙๒..๙๖]

Page 472: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 471

ตตถ จาต ธมมวนยสตถสาสเนส ฯ ธมโมต ธมโม นาม ฯ อตสทโท นามวาจโก ฯ เอต วตถ สนต โน สนต ฯ ตตราต จทตโจทเกส นทธารณ ฯ นนต ภกข ฯ ภนเต อท กมห น นาม ก อต อทธา วกขต ฯ กมห นปต กมห นนต วจนป ตว น ชานาส ฯ อปสทโท สมภาวโน ฯ ตยา สล ฯ เป ฯ เอกสสา วปตตยา โจเทม อห อต ลชช อาห ฯ กสมา ปน อมสเสว ลชชสส เอว นโย ทาตพโพ อตรสส อลชชสส นโย น ทาตพโพ อต ปจฉา ฯ นนตอาท ปจฉกสส อาโภค- ทสสน ฯ อคตคมน วนยธราน นน น ยตต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ อคตคมน น ยตตเมว ฯ อทนต นยทาน ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ตตราต ลชช- อลชชส ฯ เอหตต ลชช อชโฌตถรต คมสสต ปาปณสสต ฯ อธาต คตย สสตวภตต กตวา อสส เอการ กตวา เอตสมาสตเตน สสสส หอาเทส กตวา เอหตต รปสทธ เวทตพพา ฯ ตสส ลชชสส ฯ [๖๘๖] ตทตถทปนตถจาต อลชชสส โทสอปคมปปฏ าย เอว กาตพพตาสงขาตสส อตถสส ทปนตถ ญาปนตถ ฯ จสทโท วเสสตโถ ฯ อถาต ตทา ฯ เถรสสาต ปท ลทธนต ปเท สมพนโธ ฯ ตสม ปคคเลต ปท อสทธ อต ปเท อาธาโร ฯ [ปา.๓๗๓ ฯ ส.๙๖..๙๘]

Page 473: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 472

โอสฏานต อทาหฏาน ฯ เอต กมม ฯ อตต เอว ฯ อสทโธ อต ลทธ อสทธลทธ ฯ ตโตต ตทา ฯ อ เนาต ปท วนจฉนาเปหต ปเท กมม ฯ กสมา ภนเต อต ภกข ปจฉ ฯ ตโตต ตทา ฯ วนยธเรน นามาต ปท วฏฏตต ปเท กตตา ฯ อตตโนปทาน ปรสสปทตตนต สตเตน เตวภตตยา ตอาเทโส ฯ กลมตตถาต ตเมห มยา กลมตา อตถ อต วตวา ปกกาม ฯ [๖๘๗] ลชชนาต ปท โจทยมาโนต ปเท กตตา ฯ อลชชเยว น เทต ฯ โส อลชช ฯ อสสาต อลชชสส ฯ ตถาต เตน ตาทเสน วตถนา ฯ ชวถ อต วตวา ฯ เตส ทวนน อลชชน วนจฉโย น กาตพโพ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ เนส ทวนน ลชชน ววาโท จ กสมจเทว การเณ อปปมตตโก โหต ฯ อต วตวา ฯ อถาต ยท ฯ เอตถาต โจทกจทตเกส นทธารณ ฯ จทตเกนาต ปท วรทธนต ปเท กตตา ฯ วรทธ วจน ฯ จทตโก อลชช นาม นตถ ฯ โส จ จทตโก ฯ โส จทตโก ฯ เตส พหน ฯ [๖๘๘] ยสส กสสจ๑ ปคคลสส ฯ ญตวา วนจฉโย เวทตพโพ ฯ โจทนาย โอกาสกมม อาทต สมพนโธ ฯ เมตเตน สหคต เมตต เมตต จตต ยสส โส เมตต- ๑. วณณนาย ยสสา กสสาจต อาคต โจทนายาต ปทสส วเสสน ฯ

[ปา.๓๗๓ ฯ ส.๙๘.๙๙]

Page 474: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 473

จตโต ฯ โทส อนตร จตต ยสส โส โทสนตโร ฯ อตต ปท ปจาต ปทสส สรป ฯ โจทนายาต ปท โจทเกนาต ปเท อาธาโร ฯ ปคคเลนาต ปท ปตฏาตพพนต ปเท กตตา ฯ [๖๘๙] ปทภาชเน ปน ภควตา วตต ฯ โจทเกนาต ปท วตต อต ปเท กตตา ฯ อนวชชเกนาต ปท อนวชชยมาโนต ปเท กตตา ฯ อสมนค...นทเทเส วตตสส น เกนจ อวจจมาโนต ปทสส อตโถ ฯ วตถสต นทธารณ ฯ เกนจ วตถนา ฯ อท หตอาท อธปปายปปากฏกรณ ฯ อทจาต ภกข จ โทส ปตฏาต สงฆาทเสโสต วจน ฯ [๖๙๐] อทานต ปท อาหาต ปเท กาลสตตม ฯ อมลก ฯ เป ฯ เอตถ วจเน ทสเสตนต ปเท อาธาโร ฯ อมลกสส ลกขณ อมลกลกขณ ฯ ต อมลกลกขณ ฯ ตตถาต ตสม อธกรณ นามาต วจเน วตต ต อธกรณ ฯ อธกรณฏเนาต ปท เอกปต ปเท วเสสนตตตยา ฯ อปสทโท อรจสนจโน ฯ เตน ตสมา อสส อธกรณสส ฯ เอต อธกรณ เยน อธกรณฏเน เอก โหต โส อธกรณฏโ โก ปน อต ปจฉาต โยชนา ฯ สมเถห อธกรณยตา กาตพพตา อธกรณฏโต สมพนโธ ฯ ย อธกรณ ฯ ยท คาโห ฯ เป ฯ ตสมา ปณณตต อธกรณนต [ปา.๓๗๓ ฯ ส.๙๙..๑๐๑]

Page 475: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 474

เอว วจน อฏกถาส ปน วจารตนต สมพนโธ ฯ ตตถาต โจทนาย ฯ ตสส ภกขสส ฯ ตพภาคยนต วจเนน วรชฌต ฯ น หต อาท ทฬหกรณ ฯ ยเจต ปาราชก ตสเสว ปาราชกสส อมลกเจว ต อธกรณ โหตต อย ปฏนทเทโส ปณณตตยา ปฏนทเทโส น ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ อ นต อมลก ฯ ปน อ นต ปณณตต ฯ [๖๙๑] อทาน วจจมานปรยาเยน ปณณตตยา อธกรณภาเว คหเต สต เหฏา อฏกถาส วตตาย ปณณตตยา อธกรณภาโว ยตโตต าเปนโต ยสมาตอาทมาห ฯ ป ตตยาต ปท ป ตโตต ปเท กรณ ฯ โจทเกนาต ปท ป ตโตต ปเท กตตา ฯ สาปต อปสทโท ปาราชก อเปกขต ฯ ปวตตตตาต วาจกภาเวน ปวตตตตา ฯ จสทโท อธกรณจาต โยเชตพโพ ฯ ตจ โขต ต ยถาวตตปรยาเยน ปณณตตยา อธกรณตต ฯ อเธว สกขาปเท ฯ สพพตถ สกขาปเท ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ ววาทาทนนต ปท อธกรณฏโต ปเท สมพนโธ ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ เตส ววาทาทน ฯ อธกรณฏโ อธกรณยตา อธกาตพพตา ฯ [๖๙๒] ตตถาต ววาทาธกรณาทส จตส อธกรเณส ฯ เสสาน ววาทาธกรณาทน ฯ อตถทธารวเสนาต อธกรณสททสส อตถสส อทธารวเสน ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เตส อตเถส ฯ อธ [ปา.๓๗๓ ฯ ส.๑๐๑..๑๐๓]

Page 476: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 475

อธกาเร ฯ ตนต ปาราชก ฯ ตาวสสาต ตาว อสส สกขา- ปทสส ฯ ตาเวสาตป อตถ ฯ ตาว เอโส อตโถ ฯ [๖๙๓] ตตถาต อทฏสส โหตตอาทปเทส ฯ ทฏมลเก ปน เวทตพพ ฯ โจทกวาเรต ปท โหตต ปเท อาธาโร ฯ อาคเตส วจเนส ฯ วจเนสต นทธารณ ฯ ทสสโลส ฯ เป ฯ เอวนต ปท ฆฏตาเนวาต ปทสส อากาโร ฯ ปเทส จาต นทธารณ ฯ ฆฏตาเนวาต นตถ ตยา สทธ ฯ เป ฯ สงฆกมม วาต อมาน ปทาน เยน เกนจ ปเทน ฆฏตาเนว ฯ มหา...โรเยว จาต ปท วทตต ปเท กตตา ฯ ทฏเ...อาทสต ปท วทตต ปเท อาธาโร ฯ เวมตโก โน กปเปต น สรต ปมฏโ โหตต จตส เอเกก ทสสนปคคลวเสน ทวธา ภนทตวา ภาเชตวา ทฏเ เวมตกาทน จตนนป ฯ ทฏเ เวมตโกต อย นโย ตาว ทฏพโพ ฯ ตตถาต ตสม ทสสนปคคเลส เวมตเก นทธารณ ฯ เอตถ จาต เวมตโกตอาทส จตส ปเทส ฯ น ภกข สาเรนตต ปเท กมม ฯ อปสทโท สมภาวโน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ตตถาต โจทาปกวาเร ฯ [๖๙๔] ตโตต โจทาปกวารโต ฯ ต จตกก ฯ เอตถาต โจทนาย ฯ ห สจจ อย อธปปาโย นาม อเนกวโธ ฯ จาวเน อธปปาโย จาวนาธปปาโย ฯ ตตถาต เตส อฏส อธปปาเยส ฯ อธปปาเยสต ปท ทกกฏนต ปเท อาธาโร ฯ [ป.๓๗๓..๓๗๙ ฯ ส.๑๐๓..๑๐๕]

Page 477: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 476

วฏา...นาต ปท วทนตสสาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ สพพตถ จ ปนาตป อตถ ฯ สพพาส อฏกถาส นตถต ปเท อาธาโร ฯ หสทโท วตถารโชตโก ฯ ตโตต เรการโต ปร ยกาเร ปตเต เปต น ลพภต ฯ อนวชชกสสาป วทนตสสาต สมพนโธ ฯ โอสเฏ วตถสมนต วตถสม อานเต ฯ โอสเฏต ปท วทนตสสาต ปเท ลกขณกรยา ฯ อตเถตนต ตว เอต กมม อตถ ฯ นสทตวา อนททสส ฯ อททสส นยเมตวา กเถต ฯ ตตถ ตตถ ปาลย ฯ อโนกาสกาเรตวาต ย ปน วจน วตต ตสส วจนสส อตโถ ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ กสมา เอว อตโถ เวทตพโพต อาห น หตอาท ฯ ห สจจ ย โอกาส กาเรตวา อาปตต อาปชชต โกจ อโนกาโส นาม น นตถ ฯ โอกาส อกาเรตวา อโนกาส- กาเรตวาต อยตตตถสมาโส ฯ [๖๙๕] ตตถาต ทตยทฏโทสสกขาปเท วนจฉโย ฯ เต เมตตยภมมชกา ฯ ลทโธ นคคโห เอเตตต ลทธนคคหา ฯ วฆาฏ หสน ปตตา วฆาฏปปตตา ฯ อต วตวา ฯ อถาต ปจฉา ฯ หนท ฯ เป ฯ กโรมาต เอว วจน ฯ อาวโส ฯ เป ฯ ทฏโต เอว อนยชส ฯ คชฌ...ปาเท อเมหห ทฏโ ฯ กาย เวลาย ตเมหห ทฏโ ฯ ภกขา...ย ทฏโ อต ภกข๑

อาหส ฯ อาวโส ฯ เป ฯ กห อต ภกข ปจฉส ฯ เวฬ ฯ เป ฯ ๑. เมตตยภมมชกา ภกข ฯ

[ปา.๓๗๙..๓๘๓ ฯ ส.๑๐๖.๑๐๗]

Page 478: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 477

สามต ทพโพ อาห ฯ ตว ฯ เป ฯ ชานาตต ภกข ปจฉส ฯ ภกขสงโฆ ชานาต ภนเต อต ทพโพ อาห ฯ เถโร ฯ เป ฯ วเนเยว อตถ อต สงโฆ อาห ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ [๖๙๖] ก ปน ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ อ ภาคสส อท อ ภาคยนต ตทธตวคคโห ณกป- ปจจโย กสส โย ฯ อ ภาโค วา ฯ เป ฯ คยนต อสสตถ- ตทธตวคคโห อกปปจจโย ฯ อธกรยนต เอตถาต อธกรณ ฯ อาธารยนต เอตสมนต อาธาโร ฯ หต ยสมา วตถารโชตโก วา ฯ โย โส ฉกลโก วตโต ฯ ฉกลโกต เสตจฉาโก ฯ ฉาลโกตป อตถ ฯ โส ฉกลโก โหตต ปเท กตตา ฯ มนสสชาต เจว ภกขภาโว จ อต สงขาโต ยวาย ภาโค โกฏาโส ปกโข ตโต มนสสชาตโต ภกขภาวโต จ ตรจฉานชาตยา เจว ฉกลกภาวสส จ อต สงขาตสส อ ภาคสส โกฏาสสส ปกขสส โหตต สมพนโธ ฯ อตถต อปลพภต ฯ อต ตสมา ฉกลโก อ ...ขย ลภต ฯ [๖๙๗] จสทโท วากยารมโภ ฯ กงขาวตรณฏกาย ปน จสทโท สมจจยตโถ โส ปน อธกรณสททโต ปร ทฏพโพ อธกรณนต จ เวทตพโพต วตต ฯ เตสนต ปท นามกรณ อต ปเท สมพนโธ ฯ โส ฉกลโก ยสมา อาธาโร วตถ [ปา.๓๘๓ ฯ ส.๑๐๗.๑๐๘]

Page 479: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 478

อธฏาน ตสมา โส ฉกลโก อธกรณ อต ปณฑเตน เวทตพโพ ฯ อทาน กถเมต ว ายต อธกรณนต อาธาโร เวทตพโพ น ววาทาธกรณาทส อ ตรนต อนโยค สนธายาห ต สนธายาตอาท ฯ ววาทาธกรณาทส อ ตร สนธาย น วตตนต สมพนโธ ฯ การณ ปจฉต กสมาต ฯ การณมาห อสม- ภวโตต ฯ ตเมว อสมภว ปากฏ กตวา ทสเสนโต น หตอาทมาห ฯ น ห อปาทยสต๑ สมพนโธ ฯ อปาทยสต คณหส ฯ เต เมตตยภมมชกา ฯ อธกรณานนต นทธารณ ฯ ก จตนน อธกรณานป เลโส อตถต อาห น จ จตนน อธกรณานนตอาท ฯ ตเทว ทฬหกรณ กโรนโต ชาตเลสาทโย หตอาทมาห ฯ ชาต เอว เลโส ชาตเลโส ฯ อาทสทเทน นามเลสาทน คหณ ฯ โหต เจตถ คาถาพนธน เลสา ชาตนามโคตต- ลงคาปตตวสาปจ ปตตจวรปชฌายา- จรยาวาสวสา ทส ฯ น ววาทาธกรณาทน เลสา ฯ อทจ ทพโพ มลลปตโตต นามนต เมตตยภมมชเกห ฉกลกสส กต อท ทพโพ มลลปตโตต นาม ฯ อทจ นามนต ปท โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ โกจ เทโส เถร ฯ เป ฯ เลสมตโต โหต ฯ ๑. อปปาทยสต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๓๘๓ ฯ ส.๑๐๘]

Page 480: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 479

[๖๙๘] เอว อสมภว ทสเสตวา อทาน อมนา ปสงเคน เทสเลสสททาน อตถ สวณเณนโต เอตถ จาตอาทมาห ฯ เอตถาต เอเตส เทสเลเสส ฯ โย โกฏาโส อสส อ - โกฏาสสส สมพนธ อย ฉกลโก อต ทสสต อปทสสต โวหรยต อต ตสมา โส โกฏาโส เทโส กมมสาธน ฯ เอตนต เทโสต วจน ฯ อ ป วตถนต ยสม ฉกลกวตถสม ปตฏ ต ชาตอาท ต มจตวา อ ป วตถ ฯ กถ สลสสตต อาห โวหารมตเตเนวาตอาท ฯ โวหารมตเตเนว น ต อตถโตต อธปปาโย ฯ กตตสาธน ลส อปปภาเว ฯ กจาป เทสเลสาน วตตนเยน พยชนโต นานากรณ อตถ อตถโต ปน นตถต อาห ชาตอาทน อ ตรโกฏาสสเสต อธ- วจนนต ฯ ตโตต เทส เลสนต วจนทวยโต ปร อ นทาเน วชชมาน วจน ฯ สกขาปทปป ตตยปต สกขาปทสงขาตป- ป ตตย ฯ อปสทโท น เกวล นทาเน อยเมว อตโถต าเปต ฯ อยเมวาต เหฏา วตโต อ ภาคสส อทนต- อาทโก อย อตโถ ฯ [๖๙๙] ยท นามกรณส าย อาธารภต ฉกลก สนธาย อ ภาคยสส อธกรณสสาต วตต อถ กสมา ปทภาชเน ต อวภชตนต อาห ปทภาชเน ปนาตอาท ฯ ตนต อาธาร- สงขาต อธกรณ ฯ [ปา.๓๘๓.๓๘๔ ฯ ส.๑๐๘.๑๐๙]

Page 481: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 480

อตถสส อปปตต อตถปปตต สกขาปทสส นทาน ฯ อตถปปตตยา วโส สมพชฌน อตถปปตตวโส ฯ อาวภต ปากฏ ฯ อตถทธารวเสนาต อธกรณสทเทน วตตพพอตถาน อทธารณวเสน ฯ อ ภาคยตา จ...อปปากฏา วนยธเรห ยสมา ชานตพพา ตสมาต สมพนโธ ฯ อ ภาคยตาต อ ปกขยตา ฯ ตพภาคยตาต ตปปกขยตา ฯ อปปากฏา ปทภาชนโต อ ตร ทสสตฏานาภาวโต ฯ วจนสาม โตต สาม วจเน ฯ ตนต อ ภาคยตพภาคยต ฯ ยา จ สา โจทนา ตป โจทน ฯ อปสทโท อธกรณ อเปกขต ฯ อย ตพภาคย...ตา ฯ ตตถ จาต ตสม อทเทเส อททฏตตาต ปเท อาธาโร ฯ อททฏตตาต ปท อารพภตพเพต ปเท เหต ฯ อารพภตพเพต ปท อารทโธต ปเท ภาวลกขณ ฯ เอวนต กถจ อาปตต ฯ เป ฯ โหตต เอว ฯ นทเทโส ภควตา อารทโธ อต ปณฑเตน เวทตพโพ ฯซ [๗๐๐] ตตถาต เตส อ ภาคยวารตพภาคยวาเรส นท- ธารณ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ตพภาคยวาเร ปน วนจฉโย ฯ ตสม โกฏาเส ปวตต ตโกฏาสย ฯ ตถาสทโท อนกฑฒน ฯ กถนต ปจฉา ฯ พทธกาลโตต วสชชน ฯ ตตถาต ตพภาคย- อ ภาคเยส นทธารณ ฯ อธาปต อาปตตาธกรณนทเทเส ฯ ตตถาต ตสม อาปตตาธกรณนทเทเส ฯ ปรโตต ปรสม วตต [ปา.๓๘๔..๓๘๖ ฯ ส.๑๐๙.๑๑๐]

Page 482: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 481

ตพภาคยตต ฯ จสทโท อ ภาคยตตจ ตพภาคยตตจาต โยเชตพโพ ฯ กจจาธ ฯ เป ฯ เอตถ ปน วนจฉโย ฯ ก ปน ฯ เป ฯ สงฆกมมานเมเวต อธกรณนต ปจฉา ฯ อปปนน อธกรณ เอต อธกรณ นามาต อตโถ ฯ สงฆกมมานเมเวต อธวจนนตป อตถ ฯ เอวนต อปปนนาธกรณสส สงบฆกมมาน อธวจนภาเว ฯ สนเตปต ปท วตตนต ปเท ลกขณกรยา ฯ อทจทจ สงฆกมม นาม เอว กตตพพ อต เอว ภควตา วตต อต กตตพพ ย กมมลกขณ กมมสส ลกขณ มนสกโรต ภกข ต กมมลกขณ ฯ ทตโย อตสทโท กตตพพตถนทสสโน ฯ อปปชชนโตต ปท นสสาย อปปนนนต ปเท เหต ฯ [๗๐๑] กจ ฯ เป ฯ เอตถ ปน วจเน วชชมาน เทโสต วา เลสมตโตต วา ปททวย นาน ฯ ตตถาต ชาตเลสาทส นทธารณ ฯ ทสเสตนต ปท ทสเสนโตต ปเท สมปทาน ฯ ยถา เยน ปกาเรน ต เลส ฯ เลโส วสต เอตถาต วตถ ปคคโล ฯ สห วตถนา วตตตต สวตถโก เลโส ฯ ตตถาต ขตตโย มยา ทฏโตอาทวจเน วนจฉโย ตตถาต วา เตส ขตตโยตอาทปเทส นทธารณ ฯ ขตตยสส ชาต ขตตยชาต ขตตยชาต เอตสสาต ขตตย- [ปา.๓๘๖ ฯ ส.๑๑๐.๑๑๑]

Page 483: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 482

ชาตโย กสส โย ฯ อถาต ปจฉา ฯ ขตตยชาตเลสนต ขตตยสส ชาตสงขาต เลส ฯ ขตตโย ปาราชก ธมม อชฌาปนโน มยา ทฏโ ฯ อตต ปท เอวนต ปทสส สรป ฯ เอตถ จาต ขตตโย มยา ทฏโตอาทปเทส เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ ขตวตยานนต ปท อ ...ยตา อธกรณตาต ปททวเย สมพนโธ ฯ อ ... สสส ตสส ตสสาต ปทตตย ทฆาทโน ทฏาทโนต ปททวยสส วเสสน ฯ วเสนาต ปท อ ภาคยตาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ อ ภาคยตาต อ ภาคย นาม ฯ ขตตย...ตยาต ขตตย- ชาตสงขาตาย ป ตตยา ฯ จสทโท อ ...ยตา จ อธ...ตา จาต โยเชตพโพ ฯ สพพปเทสต พราหมโณ มยา ทฏโตอาทส ปเทส ฯ มตตกปตโตต เอตถ อาการสส รสโส ฯ [๗๐๒] อาปตตเลสสสาต ปท นทเทโสต ปเท สมพนโธ ฯ เอกปเทเนวาต อาปตตเลโส นาม ลหก อาปตตนตอาทนา ฯ อปสทโท สงเขป อเปกขต ฯ ต อาปตตเลส ฯ อสส อาปตต- เสสสส ฯ ตตเถว อาปตตเลสาธกาเร นทเทส อวตา อธ สงฆาทวเสโสต ปทสส นทเทเส อาปตตเลสนทเทโส วส ภควตา กสมา ปน วตโต อต ปจฉา ฯ อสภาคตตา อาปตตเลส- นทเทโส วส วตโตต สมพนโธ ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ [ปา.๓๘๖...๓๙๐ ฯ ส.๑๑๑.๑๑๒]

Page 484: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 483

ทสวาต ปท โจทนาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อ สสาต ปท โจทนาต ปเท กมม ฯ อย อาปตตเลสนทเทโส วตโต ฯ เอกเมว ภกข ทสวาต ปเท กมม ฯ อาปตตยาต ปท โจทนาต ปเท กรณ ฯ เอวนต เอกเมว อญญซ อาปตต อาปชชนต ทสวา อ าย อาปตตยา โจทนาวเสน อาปตต- เลสนทเทโส วตโตต เอว อตโถ ยท สยา ฯ กถนต เกน ฯ อต ปจฉา ฯ อาปตตยา อ ภาคย อธกรณนต สมพนโธ ฯ เตเนว๑ ตสมา เอว เอวมป ฯ เป ฯ ทนโนต วจน ภควตา วตต ฯ ย ห โสต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ โส ภกข ย สงฆาทเสส ฯ ยจ โสตป ปาโ ฯ จสทโท ทฬหโชตโก กสมา อเนกตถตตา นปาตาน ฯ ตนต สงฆาทเสสสงขาต อธกรณ ฯ โย โส อาปตตภาโว โส ตสส ปน ฯ เป ฯ อธกรณสส เลโส นามาต สมพนโธ ฯ [๗๐๓] ตตถาต สงฆเภทสกขาปเท วนจฉโย ฯ อถ โข ...อาทส วจเนส วนจฉโย ฯ เตน๒ จ การเณน อาห ฯ ต วจน ฯ ตตเถวาต สงฆเภทกขนธเก ฯ อธาป สงฆเภท- สกขาปเท ฯ ย วจน เอตถ วตถยาจนาย ฯซ อาร กธตงคนต อร วสนสงขาต ธตงค ฯ คามนตนต คามเมว ฯ นนต ภกข ฯ ชานาเปสสาม อต อตโถ ฯ อตสทโท วา สมาปนโน ฯ ๑. ๒. เตเนต เยน อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๓๙๐..๓๙๕ ฯ ส.๑๑๒.๑๑๓]

Page 485: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 484

อตต ปท อ าสต ปทสส อากาโร ฯ ตาน ปจวตถน สวตตนต ฯ [๗๐๔] เอตถาต โย อจฉตตอาทวจเน ฯ กลปตเตนาต ปท เวทตพพนต ปเท กตตา ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ เอตถ โย อจฉตตอาทวจเน ฯ มหนโต อชฌาสโย เอตสสาต มหชฌาสโย ฯ มหนโต อสสาโห เอตสสาต มหสสาโห ฯ คามนตเสนาสนนต คาเม วชชมานเสนาสน ฯ อนตนต วนาสน กาต สกโกต ฯ นตถ พล เอตสสาต ทพพโล ฯ อร เ ทกขสสนต กาต น สกโกต ฯ สม ปวตตา ธาต เอตสสาต สมปปตตธาตโก ฯ อธวาสน เอว ขนต อธวาสนกขนต อธวาสนกขนตยา สมปนโน อธ... สมปนโน ฯ สม จตต เอตสสาต สมจตโต ฯ ตตราต ภกขส ฯ อท อร เ วจน อสส ภกขสส ฯ คามนเตเยว ทกขสสนต กาต สกโกต อร เ กาต น สกโกตต สมพนโธ ฯ กสมาต อาห อย หสสาตอาท ฯ ห สจจ อสส ภกขสส อย ธตงค... ...ภาวนา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ อ เสป ปคคลาน ฯ สมป...กาเลต สมปปนนสส ธาตน จลนสส กาเล ฯ เตส ปคคลาน ฯ อสพพ นาม อสส ภเวยย ฯ [๗๐๕] ตตถาต อทฏาสตอปรสงกเตส ฯ คยหมานนต [ปา.๓๙๕.๓๙๖ ฯ ส.๑๑๓..๑๑๕]

Page 486: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 485

มนสเสห คยหมาน ฯ ภกขนา อทฏ มส อทฏ นาม ฯ คหต มส ฯ อปรสงกตนต ปท ชานตพพนต ปเท กมม ฯ อธ สาสเน ฯ ภกข ชาล ฯ เป ฯ วจรนเต มนสเส ปสสนต ฯ เต ภกข เตน ทฏเน ภกขน น โข อตถาย มส มนสเสห กต อต ปรสงกนต ฯ อท มส ทฏเน ปรสงกต ทฏปร- สงกต ฯ เอต มส ฯ สตวา วทนต ฯ อท มส อเมหห น กต ฯ ราชายตตาทนนต ราชมจจาทน ฯ อตต ปท สณนตต ปเท อาธาโร ฯ ตมตถ สตวา วทนต ฯ นยท กต ฯ กตตพพนต กจจ เปตาน กจจ เปตกจจ เปตกจจสส อตโถ เปตกจจตโถ ฯ กเตป มเส ฯ ห สจจ ย ย มส ยตถ มเส ต มส ฯ อททสส กตนต อททสตา กต มส ฯ เต จ ภกข ฯ เตส ชานนตาน ภกขน ฯ อตเรส อชานนตาน ภกขน ฯ ชานเยวาต ชานนโต เอว ฯ ตสส สทธายาต ตสส ภกขสส วจน สททหเนน ฯ กสส อาปตตต ปจฉา ฯ กสมาต อาห ย หตอาท ฯ ย มส ฯ ตสส มสสส๑ ฯ อตรสส ...ตาย อนาปตตต สมพนโธ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ภตเตน ภกขนา เทเสตพพาต ปเท กตตา ฯ ตวา ปต ปสทโท น เกวล ปมเมว ตวา เทเสตพพาต าเปต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ๑. ภกขสส ฯ

[ปา.๓๙๖ ฯ ส.๑๑๕..๑๑๘]

Page 487: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 486

ภชโต จาต ภชนตสสาป ฯ อต มนสกาเรน ฯ ทว เยยตตา มสสส ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ วตต๑ ยตต อต อาจรยา วทนต ฯ [๗๐๖] อนนตาน กายจตตาน เอตสสาต อนนตกายจตโต ฯ โส เทวทตโต ฯ อต จนเตตวา ทสเสตวา ปฏสเวทนย ทกข อชานนโตต สมพนโธ ฯ ขาทตวาต ปท มรต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อพพนธตวาต อทธ พนธตวา ฯ วสาทสต นทธารณ ฯ ตปปจจยาต วสขาทนาทการณา มรณ อต ปเท เหต ฯ อปสทโท สมภาวโน ก วตตพพ ทกขชานเนต อธปปาโย ฯ มรณทกขนต มรณเมว ทกข ฯ สงฆ...จจยาต ปท ปฏ...ทกขนต ปเท เหต ฯ นพพตตตวาต ปท ปฏ...นย อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อต มนสกาเรน ฯ เต มย ฯ เป ฯ เอตถ ปน วจเน วตตพเพปต ปเท อาธาโร ฯ อภณห... ปเมวาต ปท อาหาต ปเท กรยาวเสสน ฯ ตนต นปาตมตต ฯ ยถา ...จตโตต วกขตตจตโต วย ฯ ยถา วกขตตจตโต ชโน วจน อาห เอว เต มย ฯ เป ฯ วตถหต วจน อาหาต อธปปาโย ฯ ธนาตต ธตา ตาย สมนนาคตตตา ธตา ฯ สลเลขต ตนกโรต เอตายาต สลเลขา สลเลขา เอเตส วตตต สลเลข- วตตโน ฯ ๑. โปราณโปตถเก ปตตนต ทสสต ฯ

[ปา.๓๙๖.๓๙๗ ฯ ส.๑๑๘.๑๑๙]

Page 488: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 487

อสส โคตมสส ฯ วตตนเยนาต ปท กตวาต ปเท วเสวสวนวตตตยา ฯ กปปฏ ย นรเย กปปฏานการเณ กพพส ปาป ปสวต ลภต ฯ ตทนจฉวกนต ตสม ขเณ อนจฉวก ฯ ตทนดลมกนต อท ปรมสส เววจน ฯ [๗๐๗] สหตสสาต เอกภตสส สหปพโพ อธาต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อตโถต สมคคสสาต ปทสส อตโถ ฯ สมา...ต หตอาท ทฬหกรณ ฯ ห สจจ สมานสวาสโกต วจน วทตา ภควตา ฯ สรเรน อวโยโค ทสสโตต สมพนโธ ฯ กถนต ปจฉา ฯ สมาโน เอกโปสถาทเภโท สวาโส เอตสสาต สมานสวาสโก ฯ หสทโท วตถารโชตโก ฯ ลทธ...สเกนาต ลทธยา นานา- สวาสเกน ฯ กมม...เกนาต อกขตตกมเมน นานาสวาสเกน ฯ กายสามคคทานโตต กาเยน กายสส วา สามคคยา สหตภาวสส ทานโต เตส เตส สงฆกมเมส หตถปาสปคมนโตต วตต โหต ฯ อตตโน ผล กโรตต กรณ ยงกจ กรณ ฯ อธก กรณ อธกรณ วเสสกรณ ฯ ตจ อธกรณ ฯ ตาน เภทกรวตถน อาคตาน ฯ ผล เอตถ ตทายตตวตตตาย วสตต วตถน ฯ ตเตรว ขนธเก เนส เภทกรวตวถนว ฯ โยป จาย สงฆเภโท ฯ นสสายาต ปท เภโทต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อปเรหป การเณห ฯ ตมป สงฆเภท ฯ สงเขปโตต ปท เวทตพโพต ปเท วเสสนตตตยา ฯ เอตถ วจเน เวทตพโพ ฯ [ปา.๓๙๗ ฯ ส.๑๑๙.๑๒๐]

Page 489: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 488

[๗๐๘] ปทภาชเน จสสาต อสส ภกขหต ปทสส ปทภาชเน วนจฉโย ฯ เอก ลทธคคหณ อสสาต เอกลทธโก ฯ ตตถาต สมโมทมาโนตอาทปเทส ฯ อ ม สมปตตยาต อ ม สส สลาทคณลาภาทกาย สมปตตยา ฯ อททสน อทเทโส ปาฏโมกขสส อทเทโส ปาฏโมกขทเทโส เอกโต ปวตโต ปาฏโมกขทเทโส เยน โส เอกโตปวตตปปาฏ- โมกขทเทโส ฯ น วส ปวตตปปาฏโมกขทเทโสต สมพนโธ ฯ วตตสสาต ภกขห วตตสส ภกขสส ฯ ปโหนเตน ภกขนา คนตพพนต ปเท กตตา ฯ [๗๐๙] ตตถาต โส ภกขตอาทปเทส นทธารณ ฯ อสสาต ยาวตตย สมนภาสตพโพต ปทสส ฯ ตตถาต สมนภาสตพโพต- อาทปเทส ฯ เย จ ถลลจจเย อาปนโนต สมพนโธ ฯ อาปตตโยต ปท ปฏปปสสมภนตต ปเท กตตา ฯ อต ปจฉา ฯ ลงค ฯ ป ฯ วยาต ลงคสส ปรวตตนกาเล ปฏปปสสมภนตา อสาธารณา- ปตตโย วย ฯ อนา ฯ เป ฯ สทธยาต อนาปนนาน อาปตตน ปฏปปสสทธยา ก ปโยชน ฯ สพพตถ ธมมกมเม เวมตโกตอาทปเทส ฯ อธ ธมม- กมมส ต ปเท วตตา ส า ฯ [๗๑๐] ทตยาย วา ตตยาย วา อนสสาวนาย ฯ เอตถาต [ปา.๓๙๘...๔๐๐ ฯ ส.๑๒๐..๑๒๒]

Page 490: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 489

เอตสม สกขาปเท อาทกมมโกต ปเท อาธาโร ฯ โส จ โข เทวทตโต สงฆ... ...มนตสเสว๑ อาทกมมโก น อป...ชนตสส๒ อาทกมมโก ฯ น หตอาท ทฬหกรณ ฯ ตสส เทวทตตสส ฯ กถ เกน อท วตตวจน ชานตพพ อต ปจฉโก เจ ปจฉต ฯ สตตโต ปาลโต ชานตพพ ฯ สตต าเปนโต อาห ยถา หตอาท ฯ น เทวทตตสส กมม กตนต สมพนโธ ฯ อสส เทวทตตสส สงเฆน กเตน กมเมน ภวตพพ อต โกจ ปคคโล อตตโน รจมตเตเนว อถาป ยท วเทยยาต โยชนา ฯ กมเมนาต ปท ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ อ ตร ฯ เป ฯ าตโตต อททสส อน าตโต อ สม สกขาปเท ฯ อนา ฯ เป ฯ กสสาต ยป วจน ฯ อรฏสกขาปทสสาต อรฏสกขาปทสส ปทภาชเน ฯ ปมาท...ภาโวต ปท เวทตพโพต ปเท กมม ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ อสสาต อนาปตตย อาทกมมสสาต วจนสส ปมาท...ภาโวต ปเท สมพนโะ ฯ อตต เอว ฯ ตนต เทวทตต ฯ อต เอว ฯ สา ปเนสา อนาปตต สทธา ฯ โส ภกข อสมนภาสนโต นาม วจจต อาทกมมโก น วจจตต สมพนโธ ฯ อยจ เทวทตโต ฯ ๑.๒. ปรกกมนสเสว อปปฏนสสชชนสส อต วณณนาปาโ อยเมว ยตโต ฯ

[ปา.๔๐๐ ฯ ส.๑๒๒.๑๒๓]

Page 491: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 490

อรฏสกขาปท เปตวา ฯ [๗๑๑] ตตถาต ทตยสงฆเภทสกขาปเท วนจฉโย ฯ ตสส สงฆเภทาย ปรกกมนตสส ฯ วณณตถายาต๑ คณตถาย ฯ เอวนต๒

ตสส วณณาย๓ ปกขาย ตา โหนตต วจน ฯ เอตนต กมม ฯ เอตถ สกขาปเท เสส วจน ฯ [๗๑๒] ตตถาต ทพพจสกขาปเท วนจฉโย ฯ กาย...กมนต กายวจทวาเรส ปวตตวตกกม ฯ เอต กนน โข นามาต วจน วมภนวจน ฯ อห โข นามาต วจน อกกสวจน ฯ ตเมห วเทยยนต วจเนน ทสเสต ฯ กสมา ตเมห วเทยยนต ปจฉโก เจ ปจฉต ฯ ยสมา ปพพชโต ตสมา ตเมห วเทยยนต สมพนโธ ฯ อตถนต อธปปาย สนธาย ตเมห วเทยยนต วจน ฉนโน อาห ฯ นตถ สารณ สาโร เอตสสาต นสสารณก ฯ นสสารณกนต ปท ตณจาต ปทสส วเสสน ฯ นสสารณนตป อตถ๔ ฯ สา นท สฆโสต เอตสสาต สฆโสตา ฯ ตเมว นท ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ทฆ มล เอตสสาต ทฆมลโก ฯ อทกปปปฏโก จ ตลพชโก จ อ...ชกา ฯ เอกโต...ทตาต ๑.๒. วณณนตถาย เอต อต วณณนาปาโ ฯ ๓. อย ปาลยา สเมต วณณนา- ยมปน วณณนายาต ลขต ฯ ๔. นสสารกนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๐๑..๔๐๖ ฯ ส.๑๒๓..๑๒๕]

Page 492: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 491

วจเนน ทสเสต าเปต ฯ เกนาปต ปท สมปณฑตาต ปเท กตตา ฯ [๗๑๓] ทกเขน วโจ วตตพโพ ชาต สภาโว เอตสสาต ทพพจจชาตโก จการสส เทวภาโว ฯ ทพพจชาตโกตป๑ อตถ ฯ ทกเขน วโจ สภาโว อสสาต ทพพจสภาโว๒ ฯ อสสาต ทพพจ- ชาตโกต ปทสส ฯ ทพพจภาว กโรนตต ทพพจภาวกรณยา ฯ หต๓ สจจ ฯ ทกข วโจ อสมนต ทพพโจ ฯ เต ปน ธมมา เอกนวสต ธมมา อต เวทตพพา ปณฑเตนาต สมพนโธ ฯ นเยนาต ปท อาคตาต ปเท ตตยาวเสสน ฯ อนมานสตเตต มชฌมนกาเย มลปณณาสเก อาคเต อนมานสตเต ฯ อาคตาต ปท เอก...ธมมาต ปทสส วเสสน ฯ [๗๑๔] ปาปา อจฉา เอตสสาต ปาปจโฉ ปาปจฉสส ภาโว ปาปจฉตา ฯ โกธเหตต ปท อปนาหตาต ปเท เหต ฯ โกธสส สามนตา โกธสามนตา โกธสามนตา จ สา วาจา จาต โกธสามนตวาวจวา ววโกธซสาวมนตวาจ นจฉาเรตต โกธ...รโณ ตสส ภาโว โกธ...รณตา ฯ อสสต น สหตต อสสา อสสา เอตสส อตถต อสสก อกปจจโย ฯ สนทฏ ปรามาส จ ๑. อยเมว อทาน วลชยต ตสมา อโต ปร ตถา ปรวตตสสาม ฯ ๒. วณณนาย ทพพจภาโวต อาคต ฯ ๓. อย หสทโท วณณนาย น ป ายต ฯ

[ปา.๔๐๖..๔๐๘ ฯ ส.๑๒๕.๑๒๖]

Page 493: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 492

อาทานคคาห จ ทปปฏนสสคค จ สนทฏ ...นสสคคโน เตส ภาโว สนทฏ ...นสสคคตา ฯ [๗๑๕] ยถานสฏนต ปท อป...นโตต๑ ปทสส กรยาวเสสน อป...นโตต ปท น คณหตต ปเท เหต ฯ อปปทกขณคคาห- อนสาสนต กตนตตปปรโส ฯ ฏกาการมเตน ปน อนสาสนต ปท วส เอก ปท วย ทสสต ฯ อททสยตต อทเทโส ปาฏโมกโข ฯ อทเทเส ปรยาปนนา อทเทสปรยาปนนา ฯ อนโตปาฏโมกขสสาต ปาฏโมกขสส อนโต ฯ พทธป- ป ตเตนาต พทเธน ปเตน วหเตน ฯ สหธมเมนาต สการเณน ฯ ปาสา...สมปตตเกนาต ปาสาทกภาวสมปนเนน ฯ ปาสาว...สวตตนเกนาตป อตถ ปาสาทกภาวสส ชนเกนาต อตโถ ฯ เตนาต ยททนต วจเนน ทสสตนต ปเท กรณ ฯ [๗๑๖] ตตถาต กลทสเก วนจฉโย ฯ อาวาสกา ...เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ อาวสนต เอตถาต อาวาโส ฯ วหรนต เอตถาต วหาโร ฯ โส วหาโร เยส ภกขน อายตโต ปฏพทโธ ฯ เยสนต ปท อายตโตต ปเท สมพนโธ ฯ นว...ตายาต ปท อายตโตต ปเท ตตยาวเสสน ฯ นวกมมสส กรณ นวกมมกรณ ฯ ปราณสส ปฏสงขรณ ๑. อปฏปชชนโตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๐๘..๔๑๑ ฯ ส.๑๒๖.๑๒๗]

Page 494: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 493

ปราณปปฏสงขรณ ฯ นวกมมกรณจ ปราณปปฏสงขรณจ นว...รณ ต อาท ยสส โส นว...รณาท นว...รณาท เอว ภาโร นว...ทภาโร นว...ทภาร หรนต กโรนตต นว...ทภารหารา นว...ทภารหาราน ภาโว นว...หารตา ฯ [๗๑๗] นตถ ลชชา เอเตสนต นลลชชา ฯ สมมา สฏ ฯ ปพพชนเตห ชเนห วฏฏตต ปเท กตตา ฯ อปปนเนต ปท วฏฏตต ปเท ภาวลกขณ ฯ นตถรณกฏาเนต อปปนนกจจสส นปผาทนฏาเน ฯ วฏฏตต ภาววาจก ปท ฯ ปจ วสสาน เอเตสนต ปจวสสา ฯ อต มนตยส ฯ ตโตต ปจฉา ฯ กล...เสหต ปท อชฌาวตถาต ปเท กตตา ฯ ตตร๑ สาวตถย ฯ ตตร๒ ราชคเห ฯ เมเฆหต ปท อนคคหโตต ปเท กตตา ฯ อนคคหโตต อปตถมภโต วสสโตต อธปปาโย ฯ อนคคหโตต ปท กฏาคร นามาต ปทสส วเสสน ฯ ปสวตต นปผาเทต ฯ ตตราต๓ กฏาครสม ฯ เต ปณฑกโลหตกาทโย ฯ เตส ฉส๔

ปกเขส ฯ ตตร๕ ภกขสส ฯ [๗๑๘] ตรณ ปปผ เอเตสนต ตรณปปผา ตรณปปผา จ เต รกขา จาต ตรณปปผรกขา ฯ อ เนาปต๖ ปท กมม ฯ เอตถาต เอตสม อธกาเร ฯ ตตถาต อกปปยโวหาราทส ๑.๒.๓.๕. ตตถ อต วณณนาปาโ ฯ ๔. ตส ฯ ๖. วณณนาปาโ พหวจนโก ฯ

[ปา.๔๑๑ ฯ ส.๑๒๗..๑๒๙]

Page 495: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 494

ปจส ฯ อลลหรตานนต กมม ฯ อาลยาต ปาลยา ฯ หตถมขปาท- โธวนจ นหาโนทกจ หตถ...ทก ตสส อาสจน หตถ... กาสจน ฯ อตต เอว ฯ สกกมาตกายาตป อตถ ฯ จสทโท วจนจ อชกรณจาต โยเชตพโพ ฯ คเหตวา าน โอภาโส นามาต สมพนโธ ฯ ห สจจ เอว กททาลาทคคหเณน ต เถร ฯ อต ญตวา ฯ กททา...นานนต ปท ปนนต ปเท กมม ฯ ผลปรโภคตถาย กปปยโวหาโรป วฏฏตต สมพนโธ ฯ อปสทโท อตรตตย อเปกขต ฯ น เกวลจ เสส วฏฏต ฯ กาต สจต นหายต ฉฑเฑตนต จตปปเทส ภาเว ต กรณ สจน นหายน ฉฑฑนนต อตโถ ฯ หตถ...น จาต จสทโท กาตจ สจต จ นหายต จาต โยเชตพโพ ฯ ตตถาต ตสม รกขโรปนฏ- าเน ฯ อ ถาต ปท กโรนตสสาต ปเท สมปทาน ฯ อนาจารตตาต คณนาทน อกตตพพตตา ฯ อนาจารตตา วตต...รตตา จาต ปททวย ทกกฏเมวาต ปเท เหต ฯ จสทโท อนาจารตตา จ...รตตา จาต โยเชตพโพ ฯ [๗๑๙] อารามาทอตถาย รกขโรปเน อนาปตต วย วตถ- ปชนตถาย คณนาทส อนาปตต กสมา น โหต อต โจทโก โจเทตต สมพนโธ ฯ วตถปชนาย วตถปชนวตถายาวต จ เทว ปาา ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ ตตถ รกขโรปเน กปปยปวย สย โรเปตป นน จ [ปา.๔๑๑ ฯ ส.๑๒๙.๑๓๐]

Page 496: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 495

วฏฏต อต โจทโก โจเทตต สมพนโธ ฯ วตตนตอาท ปรหาโร ฯ กปปยปวย สย โรเปตป วฏฏตต วจน มหาปจจรกรนทส อาจรเยห วตต กปปย ฯ เป ฯ วฏฏตต วจน มหาอฏกถาย น ปน วตตนต สมพนโธ ฯ โภ โจทก อตราส มหาปจจรกรนทส วตตมป วจน ปมาณ มหา ฯ เป ฯ เสจน อาจรเยห วตต ต อารามาทอตถาย สย โรปน กปปยอทกาสจนจ กถ อต เอว ตว อถาป ยทป ม เยยาส ตมป อารามาทอตถาย สย โรปน กปปย- อทกาสจนจ น วรชฌตต สมพนโธ ฯ วตตปต อปสทโท น เกวล มหาอฏกถาย วตตวจน ปมาณนต าเปต ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ กปปยอทกเสจน กปปยอทกาเสจนนต จ เทว ปาา ฯ ตมปต อปสทโท น เกวล เหฏา วตต อารามาทอตถาย รกขโรปนาทก น วรชฌตต าเปต ฯ ตตราต โรปนสจนวสเย วทนโตต ปเท อาธาโร ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ อวเสเสนาต ปท วตตพเพต ปเท วเสสนตตตยา ฯ รกข ฯ เป ฯ เปนตปต วจเน วตตพเพน มาลาวจฉนต วจน วทนโตว อาจรโย กล ฯ เป ฯ อตถ อตต อธปปาย าเปตต สมพนโธ ฯ กลสงคหตถายาต ปท อปคเมวาต ปเท สมปทาน ฯ ปปผผลาทน สมปทานวเสน อปคจฉตต [ปา.๔๑๑ ฯ ส.๑๓๐.๑๓๑]

Page 497: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 496

ปปผผลปค มาลาวจฉ ฯ เอต มาลาวจฉ โรเปนตป โรปา- เปนตป สจนตป สจาเปนตปต วจน วตต ฯ อ ตร ปน อารามาทอตถาย มาลาวจฉาทโรปเน สยงกรณการาปน- สงขาโต ปรยาโย อตถ อปลพภต ฯ อตต ปท าเปตต ปเท อากาโร ฯ ตสมาต ปท เวทตพพนต ปเท เหต ฯ ตตถ มาลาวจฉ โรเปนตตอาทส วจเนส ฯ อธ คณเนตตอาทส ฯ จสทโท๑

ปรยาย จาต โยเชตพโพ ฯ ตวาต ปท เวทตพพนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ย วจน ต วจน สวตตเมว ปณฑเตน เวทตพพนต สมพนโธ ฯ พทเธน ฯ เป ฯ ปณฑตานนต เอต วจน อฏกถาจรเยห วตต ฯ อต ตสมา โรปนาท คณาปนาท จ สพพ อฏกถาส วตตนเยน ปณฑเตน เวทตพพ ฯ ตตถ คณนาทวสเย ยท ฯ เป ฯ อนาปตต อต โจทนา สยาต โยชนา ฯ กลต ฯ เป ฯ หรณโต วตถปชนตถาย หรณาทส อนาปตตต สมพนโธ ฯ หรณโตต ปท อนาปตตต ปเท าปกเหต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ [๗๒๐] ตตถาต เอกโตวณฏกนตอาทปเทส ฯ ปสเสหต ปท กตวาต ปเท อปาทาน ฯ มช...ทส ปน วนจฉโย ฯ ปปผวกตต ปปผวเสโส ฯ สนทวาร สนทวารนต จ เทว ปาา ปรยายา ฯ เอตถาต เอกโตวณฏกนตอาทปาลย ฯ ๑.อย จสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๔๑๑ ฯ ส.๑๓๑.๑๓๒]

Page 498: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 497

[๗๒๑] ตถาสทเทน ปาจตตยเจว ทกกฏจาต ปททวย อากฑฒต ฯ พหนป มาลาวจฉาน ฯ สจน...เน ปน อาปตตวนจฉโย ฯ อกปปยอทเกน สจนสจาปเนต สมพนโธ ฯ กลทสก...ตถายาต กลทสนปรโภคตถาย อกปปยอทเกน สจน- สจาปเน ฯ กลทสน อตป อตถ ฯ กปปเยน สจนสจาปเน ฯ เอตถาต กลทสนปรโภเคส นทธารณ ฯ อาปตตฏาเนต ปท เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ ธาโร...เสนาต ปท เวทตพพาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ ปโย...ตายาต ปท พหลาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ อาปต...หลตาต อาปตตยา พหตา ฯ อ ตถาต วตถปชาทส ฯ [๗๒๒] อตต ปท ฉาต ปทสส สรป ฯ ตตถาต คณ มาทส ปปผวกตส ฯ คณ ม นามาต ปท ทฏพพนต ปเท กมม ฯ กตเมว ปปผ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ คณ ม น วฏฏต ฯ ตมปตป ปาโ ฯ อปสทโท อนนจฉวกโรปนาทก อเปกขต ฯ โคปผม นาม โคปปนนต๑ สมพนโธ ฯ คปน โคปผ คปา โผต สตเตน ผปปจจโย ฯ โคปเผน ตรยโต สพพน โคปผม สมนปปผาทสพพน วย ฯ สตเตน ฯ เป ฯ ห วาต ๑. โคปปม โคปปน อต วณณนาปาโ เอว สพพตถ เวทตพพ ฯ

[ปา.๔๑๑ ฯ ส.๑๓๒.๑๓๓]

Page 499: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 498

ปททวย โคปปนนต ปเท กรณ ฯ วสส...ทนนต ปท โคปปนนต ปเท กมม ฯ ตตถาต วาเก วา รชชย วา ฯ วณฏกาทน๑

จาต จสทโท ปเวเสตวา จาต โยเชตพโพ ฯ เอตป ปปผ ฯ [๗๒๓] สห วชชมาน วณฏ เอเตสนต สวณฏกาน วชช- มานตวถวาจโก สหสทโท ฯ วสส...น พกล...นต ปททวย วนวชฌตวาต ปเท กมม ฯ วณเฏ ฉทเทต๒ ปททวย วนวชฌตวาต ปเท อาธาโร ฯ วาสทโท วสสกปปผาทน วา พก...น วาต โยเชตพโพ ฯ เกจ ปน ชนา ฯ กทล กททลต เทว ปรยายา ฯ กณกา กณฑกาต เทว ปรยายา๓ ฯ ตตถาต กณฏกาทส ฯ เกจ กณฏกสาขาส ปปผาน วชฌตวา เปนต เกจ ปปผจ ฯ เป ฯ เกส ปปผาน วชฌตวา เปนต เกจ ธมมา ฯ เป ฯ ส ปปผาน วชฌตวา เปนตต สมพนโธ ฯ ปปผจ...ณตถนต ปท ปต อต ปเท สมปทาน ฯ ปเวเสตวาต ปท ปต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตนต ต เอวรป กตปปผ ฯ ชาลวตานจ เวทกา จ นาคทนตกจ ปปผป- ปฏจฉกจ ตาลปณณคฬกจ ชาล...คฬกาน ฯ ฉทเทสต ปท ปเวเสตนต ปเท อาธาโร ฯ วาสทโท อนตเรส วาต ๑. อวณฏกาทน อต วณณนาปาโ ฯ ๒. วณณนาปาโ พหวจนโก ฯ ๓. อทาน ปน กณฏกาต สนนฏาน ตสมา สพพตถ ตถา ปรวตตยมหา ฯ

[ปา.๔๑๑ ฯ ส.๑๓๓.๑๓๔]

Page 500: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 499

โยเชตพโพ ฯ ปเวเสต ปเวสน โทโส น โหต ฯ เอต ปปผ ฯ [๗๒๔] เกจ ชานา ฯ หสทโท วตถารโชตโก ฯ ทณฑเกสต อปปลทณฑเกส ฯ อปปลหตถเกต อปปลกลาเป ฯ ต ปปผกรณ ฯ สามเณเรหต ปท ปต อต ปเท กตตา ฯ อปปาเฏตวาต ลจตวา ฯ ตสม คณ ย ฯ เอต อสภณฑก ฯ ทณฑเกหต ปทมทณฑเกห ฯ ปทม เอตสม คจเฉ อตถต ปทมน ปทมนยา ปณณ ปทมนปณณ ฯ ตตราปต อปปลาทปณเณน เวเตวา คหณวสเย ฯ อปสทโท สามเณเรห อปปาเฏตวา ปนวสย อเปกขต ฯ เหฏาต ปปผาน เหฏา ฯ ทณฑโกต ปทมทณฑโก ฯ [๗๒๕] โย หต วตถาโร ฯ โย ชโน ฯ เอตตาวตาป ปรกขปเนน ตสส ปปผ ปรม นาม โหต ฯ ปรกขปนตสสาต ปท วาโทต ปเท สมปทาน ฯ มาลาคเฬห มาลาคเณหต จ เทว ปาา ฯ ตตราป ปปผปฏวสเย ฯ มาลาคณนต มาลาคฬ ฯ คฬปรยาโย คณสทโท ฯ เตนาต ภกขนา วฏฏตต ปเท กตตา ฯ [๗๒๖] เจตเย หตอาท๑ วตถาโร ฯ ภตต จ ฉตตจ โพธ จ ถมโภ จาต ทวนโท ฯ ปเรหต ปท ปรตมปต ปเท ๑. เจตเยป อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๑๑ ฯ ส.๑๓๔.๑๓๕]

Page 501: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 500

กตตา ฯ ปรต ปสารต ปปผปฏ ฯ วายตนต ตรยโต หรต ฯ อปสทโท อปรต ปปผปฏ อเปกขต ฯ โคปผมปปเผเหวาต ตรยโต สพพตปปเผห ฯ ตานป หตถอสสาทรปกาน ฯ อปสทโท น เกวล ปปผชาลปปผปฏ วายม นามาต ญาเปต ฯ วาย... ตฏนตต วายมนาม ลภนตต อธปปาโย ฯ อ เหต ปท กต อต ปเท กตตา ฯ กต...เทนาต๑ กตหตถรปกาทปรจ- เฉเทน ฯ อปสทโท อ รปก อเปกขต ฯ [๗๒๗] ตตถาต กลมพกอฑฒจนทเกส ฯ อฑฒ...นตเรต อฑฒจนทากาเรน มาลาคณปรกเขปสส อนตเร ฯ ฆฏกากาเรน ยตโต ฆฏโก ฆฏโก จ โส ทาโม จาต ฆฏกทาโม ฆฏกทาโม เอว โอลมพโก ฆฏกทามโอลมพโก วเสสนสส ปรนปาโต ฯ อฑฒจนทากาเรนาต อฑฒจนทสทเสน ฯ มาลา...กเขโปต มาลาคณสส ปรกขปน ฯ กลมพกอฑฒจนทสงขาต ตทภยป ฯ กตวาต ปท กรณนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตมปต ปปผ- ทามกรณ ฯ อธาต อมสส มหาอฏกถาย ฯ น เกวลจ ปปผคฬทามเมว กรนทย วตตนต สมพนโธ ฯ ปปผคฬทามนต ปปผคฬสงขาต ทาม ฯ ปฏมยทามนต ปฏเน กตทาม ฯ เคณฑปปผทามนต เคณฑสทส กตปปผทาม ฯ คณฆตป อตถ ฯ ๑. ปรจเฉเท ปน อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๑๑ ฯ ส.๑๓๕.๑๓๖]

Page 502: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 501

ขรปตตทามนต สนขทนตสทส กตปปผทาม ฯ เวฬาทห กตปปผ- ทามนตป เกจ ฯ วตถน ปชา นมตต เอตสสาต ปชานมตต ฯ สพพตถาต คณ มาทส สพพตถ วตตนต ปเท อาธาโร ฯ [๗๒๘] ตวฏฏนตต ตวฏฏธาต นปชชาย วตตตว ฯ ปตยาต ปท เหต ฯ นาเฏนตตมสส ววรณ เรวก เทนตต ฯ เตป อสสชปนพพสกา ฯ สพพตถาต นจจนตยาป วาเทนตตอาทส สพพตถ ปเทส ฯ ตตถาต ตสม มณฑเล ฯ ตตถาต สาร- ปาสาณสกขเรส ฯ กาจ สาร วา ปาสาณสกขรา วา ฯ ตายาต ทณฑกกฬาย ฯ ปฏโทเกต๑ ภตตกชยอทเก ฯ ปฏอทเกตป อตถ ฯ ก โหต อต วตวา ฯ ตนต สลากหตถ ฯ ต ปณณนาฬก ฯ ปงคลธาต ปรพภมเน วตตต ฯ เตน ปรพ- ภมนจกเกน ฯ ตาย ปณณนาฬยา ฯ ตาย อกขรชานนกฬาย ฯ กาณ...ทนนต ปท วชชนต ปเท สมพนโธ ฯ ทสสนกฬา ยถาวชช อต วจจต ฯ อสสชปนพพสกา ตาย กฬนต ฯ กมวาต อาห เวลมพกา วยาต เวลมพกา ชนา ยถาวชเชน กฬนต เอว กฬนตต อธปปาโย ฯ หตถ นมตต การณ เอตสสาต หตถนมตต ฯ [๗๒๙] เตสเยว ปพพาน ฯ สพพตถ ปาสาทเกนาตอาทปเทส ฯ สตสมปช เหต ปท อภสงขตตตาต ปเท กรณ ฯ เหฏา ๑. ปฏโทเกน อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๑๑..๔๑๓ ฯ ส.๑๓๖..๑๓๘]

Page 503: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 502

ขตต จกข เอเตนาต เหฏาขตตจกข ฯ อรยาปโถ สมปนโน เอตสสาต อรยาปถสมปนโน ฯ [๗๓๐] อพโล๑ กร โพนโท อต ชเนห วจจต ฯ อตสยตเถ จ อท อาเมฑต วตตตต โยชนา ฯ อนทธฏตายาต ปท ทสเสนตต ปเท เหต ฯ เอวนต ปท ทสเสนตต ปเท อากาโร ฯ โอกขต...ตายาต ปท ม มานาต ปเท เหต ฯ น ยถา ฯ เป ฯ วยาต ยถา อย ภกข เอว อภกกมนาทนา อพลพโล วย น ตถา อมหาก อยยา ฯ เยส หต ทฬหกรณ ห สจจ เยส ชนาน ฯ สขสมภาสาต สข สมมา ภาสตพพา ฯ ส สฏ โมทนต เอตายาต สมโมทนยา สมโมทนยา จ สา กถา จาต สมโม...กถา ฯ เอตถาต สขลา สขสมภาสาต วจเน ฯ สข สมมา ภาสน วทน เอเตสนต สขสมภาสา ฯ ยถา อย ภกข เอว มนทมนโท วย น ตถา อมหาก อยยา ฯ มนทมนท วยาตป อตถ มนทมนโท วยาต อตโถ ฯ เอเตส ภกขน วจนสสาต ปเท สมพนโธ ฯ วจนสสาต ปท ปพพงคมนต ปเท สมพนโธ ฯ สวาคตนต สอาคต ฯ ยถา ฯ เป ฯ ภากฏโก วย น ตถา อมหาก อยยา ฯ มหต ปพพงคม กตวา วทนต สเลนาต มหตปพพงคมวาท ๑. อพโฬต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๑๓ ฯ ส.๑๓๘.๑๓๙]

Page 504: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 503

มหต...วาทน ภาโว มหต...วาทตา ฯ มหตปพพงคมาท- ตายาตป อตถ มหตปพพงคมาทคณเหตนาต อตโถ ฯ นตถ ภากฏโก เอเตสนต อภากฏกา อภากฏกาน ภาโว อภากฏก- ภาโว ฯ เอตนต อภากฏกาตอาทปทตตย ฯ เอตถาต อภากฏกาต- อาทส ตส ปเทส ฯ มนทมนทาการสส อภาโว ทสสโตต สมพนโธ ฯ เย ห ภกข ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ อาภา... ตายาต อภมข หตวา ภาสเน กสลตาย ฯ อาภาสนตต อภมข กเถนต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๗๓๑] อปาสโกต ปท วตวา อาหาต ปททวเย กตตา ฯ น โข ฯ เป ฯ ลพภตต วจเน ภกขนา วตเต ฯ วตเตต ปท วตวาต ปเท ภาวลกขณ ฯ ตมหากนต ปท กตนต ปเท สมปทาน ฯ เอตนต ปณฑปาตสส อลภน ฯ น ลจฉถาต น ลภสสถ ฯ ก ปนา ฯ เป ฯ น โหตต ปจฉา ฯ อย วาจา ปยตตวาจา ว ตตวาจา ฯ อย ปจฉตปโห๑ นาม ภกขนา กเถต วฏฏต ฯ ตสมาต ปท อาจกขตวา วตวาต ปททวเย เหต ฯ อทาน โกจ ชโน กสมา ภนเต จรถ อต เจป ปจเฉยยาต สมพนโธ ฯ ต อตถ ฯ อาจกขตวาต ปท วตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตเมหห ลทธ ฯ เป ฯ อต วจเน ชเนน ๑. ...ปหาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๑๓ ฯ ส.๑๓๙.๑๔๐]

Page 505: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 504

วตเต ต วตถ ภกขนา สเจ น ลทธ น ลทธนต วตวา โส ชโน ย วตถ เทต ต วตถ คเหต วฏฏตต สมพนโธ ฯ ปสาทาทนนต ปท วนาเสนาต ปเท กมม ฯ ทานาน เอว ปานปถาน ฯ ปรมนเย ปถสททสส วสอตโถ นตถ ฯ ปถสททสส วสอตถวนตภาว ทสเสนโต อถวาตอาทมาห ฯ ทานนพทธานต วหตทานาน ฯ ทายเกห ปจฉนนาน น ภกขหต อธปปาโย ฯ เต ทายกา ตาน ทานาน น เทนต ฯ ตสมาต ปท น กาตพพนต ปเท เหต ฯ อตต ปท อทเสสต ปทสส สรป ฯ เอตาน สาสนาน กปป...สนาน คหน ...ยตตาน น ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๗๓๒] อตถโต สภาวโต ฯ โส ภกข อาคโต โหต ฯ เอวนต อาคโตต อตเถ ฯ วตตมานสมเปต วตตมานกาลสมเป อตตตเถ ฯ วตตตต วตตมาโน กาโล ฯ วจจต เอเตนาต วจน วตตมานสส วจน วตตมานวจน ฯ ปรโยสาเนต ปท วจเนต ปเท อาธาโร ฯ [๗๓๓] เอวปต เอว ปฏชานเน โรเปตพพาต ปเท ภาวลกขณ ฯ อปสทโท ปพเพ วตตปปฏชานน อเปกขต ฯ อมสม วตถสม อาปตตต ปเท เหต ฯ เอว๑ วตตนเยน ฯ ยท เนว ปฏชานนต ฯ เอตถาต ปม อสสชปนพพสกา ๑. อย วณณนาย นตถ ฯ

[ปา.๔๑๓..๔๑๘ ฯ ส.๑๔๐.๑๔๑]

Page 506: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 505

ภกข โจเทตพพาตอาทวจเน ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ ต พยตเตน ภกขนาตอาทวจน ฯ ภกขนาต ปท กตนต ปเท กตตา ฯ อปตสสตเถโรต ปท อาหาต ปเท กตตา ฯ อนเตวาสเกหต ปท วตโตต ปเท กตตา ฯ วตโตต ปท อปตสสตเถโรต ปทสส วเสสน ฯ ตโตต ปจฉา ฯ อนเตวาสเกห วตโต อปตสสตเถโร ยสสา วถยา กลทสกกมม กต ตตเรว๑

วารตนต อาหาต สมพนโธ ฯ อนเตวาสเกห วตโต อปตสสตเถโร อาห ฯ ตนต ต วจน ฯ มโนรถมตตเมวาต มนสม อจฉามตตเมว น สพเพส อจฉา ฯ สพเพส มต ญาเปนโต สเจ หต๒

อาทมาห ฯ ตโยชน ปรม ปมาณ ยสส โส ต...รโม ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๗๓๔] เต สงเฆน...กตาต ปน ฯ กถ ฯ เป ฯ กาสต ปจฉา ฯ สงโฆ คนตวา ว คนตวา เอว อชโฌตถรตวา น อกาส ฯ อถโข สจจโต ฯ กเลหต ปท กยรมาเนสต ปเท กตตา ฯ กยรมาเนสต ปท กเถตวาต ปเท ภาวลกขณ ฯ าเนต ปท กเถตวาต ปเท อาธาโร ฯ สมณปปฏปทนต สมณาน ปฏปตต ฯ กเถตวา ส าเปตวา อกส ฯ อตต ๑. ๒. ตโต สเจป อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๑๘..๔๒๐ ฯ ส.๑๔๑.๑๔๒]

Page 507: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 506

ปท สมาปนน ฯ ปพพาชนยกมม สงเฆน กต เอตสสาต ปพพา...กโต ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ ปฏปปสสทธ กมม เอตสสาต ปฏป- ปสสทธกมโม ฯ เตน ภกขนา กต น คเหตพพาต ปททวเย กตตา ฯ ตโต กลโต ฯ ...ปตเตนาป ภกขนา น คเหตพพาต ปเท กตตา ฯ อปสทโท สมภาวโน อาสวกขย อปปตเต ก วตตพพนต อธปปาโย ฯ ปจจยา อกปปยา ฯ ปจฉเตน ภกขนา วตเตต ปเท กตตา ฯ ปพเพ ฯ เป ฯ ตตา มย น คณหาม อต วจเน วตเต ฯ น มย ฯ เป ฯ เทม อต สเจ วทนต ฯ การเณนาต กลทสนสงขาเตน การเณน ฯ ปจจยา คเหตพพา ฯ ปกตยาต ปท ทาน อต ปเท วเสสนตตตยา ฯ ตโต ทานโต ฯ ปกตทานเมวาต ปกตยา สทธาย ทนนทาน ฯ เอวสทเทน นวตตต ทาน ญาเปนโต ย วฑเฒตวา ฯ เป ฯ วฏฏตต อาห มนสสา กตกลทสนการเณน ย ทาน วฑเฒตวา เทนต ต ทาน คเหต น วฏฏตต อธปปาโย ฯ ภกขนนต ปท ขมาปนนต ปเท กมม ฯ เตส อสสช- ปนพพสกาน๑ ฯ กถ ฯ เป ฯ เอตถ วจเน สพเพป ภกข วตตา ฯ [๗๓๕] อสสาต คาม วาต ปทสส ฯ ตตถาต คามาทส ฯ ๑. เตส ภกขน ฯ

[ปา.๔๒๐..๔๒๒ ฯ ส.๑๔๒.๑๔๓]

Page 508: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 507

นตถ ปากาเรน ปรกเขโป ยสม โส อปปาการปรกเขโป ฯ สห อาปเณน วตตตต สอาปโน ฯ อสสาต กลทสโกต ปทสส ฯ [๗๓๖] ตตถาต ปปผทาเนน๑ วาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ หรตวา วา ฯ เป ฯ เปตวา เทต ฯ สย วา อปคตาน มนสสาน เทตต ปเท สมปทาน ฯ สงฆเกป ปปเผ ฯ นยามต ปปผ ฯ เสส ฯ เป ฯ เปตวา ว ทาน วฏฏตต สมพนโธ ฯ ตจ โข ปปผทาน วตถปชนตถาย วฏฏตต สมพนโธ ฯ สวลงคนามกา เทวตา สวลงคนามาต วทนต ฯ อาทสทเทน วณหวมาทน คหณ ฯ หราเปนเตนาต ปท หราเปตพพนต ปเท กตตา ฯ าต...เหวาต ปท หราเปตพพนต ปเท กมม ฯ อตเร ปน อ าตกา สามเณรา หรต อจฉนต ฯ ปปผภาชเกนาต ปท วฏฏตต ปเท กตตา ฯ กรนทย ฯ เป ฯ อปฑฒภาค ทาต วฏฏตต วตตนต สมพนโธ ฯ เถรา ปาโต ว เทนต ฯ คจฉนตาป ปเชนตาป๒ ภกข เทนต ฯ ตตถ ตตถ าเน ฯ เอตป ทาน ฯ อกก...ปเชนเต อปาสเกต โยชนา ฯ ทสวาต ปท วฏฏตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ฯ อปาสกาต อามนตน ฯ ตาน กณณการปปผาทน ฯ ภกขต ปท ปจฉนตต ปเท กมม ฯ กตวาต ปท ปวฏเต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปวฏเต ปท ๑. ปปเผน อต ปาล ฯ ๒. ปช กโรนตาป อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๔๒๒ ฯ ส.๑๔๓.๑๔๔]

Page 509: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 508

ภกขต ปทสส วเสสน ฯ ปวฏตถาต ตเมห ปวฏา อตถ ฯ พหต ปหตนต จ เทว ปรยายา ปการสส โพ ฯ สามเณเรห จาต ปท ปตานต ปเท กตตา ฯ เต มนสสา ฯ สาม ฯ เป ฯ ปเชสสตต ภกข วทนตต สมพนโธ ฯ วฏฏตต เอว วจน วฏฏต ฯ มหา ฯ ป ฯ ยจ อต วจน วตต ฯ สามเณเรหต ปท ทาเปตนต ปเท กมม ฯ สามเณรา เตส มนสสาน เทนต ฯ เถเรหต ปท วตตพพนต ปเท กตตา ฯ ยาจตวาต ปท อาทายาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อโนจเตสต ปปเผส อโนจเตส วทนตต ปเท ภาวลกขณ ฯ อาคนตวา วทนต ฯ สามเณเรตต ปท โอจนตวาต ปเท กมม ฯ าตก...เยวาต ปท โอจนตวาต ปเท กมม ฯ อ าตเก สามเณเร ฯ น ปลายตพพนต เถเรน สามเณเร โอโรหตวา น ปลายตพพ ฯ เถโร สามเณร โอจนตวา ทาต วฏฏต ฯ สเจ วทต ฯ เอต ยาคภตตาทก ตสเสว ธมมกถกสส น กปเปต ฯ เอต ยาคภตตาทก ฯ [๗๓๗] เทนตสส ภกขสส ทกกฏาทนต ปเท สมพนโธ ฯ วตตนเยเนวาต ปท เวทตพพานต ปเท วเสสนตตตยา ฯ สนตเก ฯ เป ฯ นยามเต จ ผเล เวทตพพานต ปเท อาธาโร ฯ ขณ ปรพพย ปาเถยย เอเตสนต ขณปรพพยา ฯ ผลภาชเกนปต ปท วฏฏตต ปเท กตตา ฯ ตโตต ปรจฉนนผลโต ...รกขโต [ปา.๔๒๒ ฯ ส.๑๔๔..๑๔๖]

Page 510: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 509

วา ฯ อโต รกขโต คเหต คหณ ตยา ลพภต อต ทสเสตพพา ฯ รกโข วา ทสเสตพโพตป ปาโ ฯ [๗๓๘] จณเณนาต เอตถ ปเท วนจฉโย ฯ อธ จณณวสเย ฯ สงฆสสาต ปท รกขจฉลลต ปเท สมพนโธ ฯ มตต...สปต ปท ญตวาต ปเท อาธาโร ฯ คร..ปคนต ครภาวอปคต๑ ฯ เอตถ ปาลย ฯ ตป ปณณทาน ฯ อาจรโย ปน ตตถ สพพ วตถาเรน วณณยสสตต อาห ปรโต หตอาท ฯ ปรโตต จลลวคคฏกถาย ฯ เอตถ วจเน ฯ [๗๓๙] สาสนสส หรณ สาสนหรณ ทเตยยจ ต สาสน- หรณจาต ทเตยย...หรณ ทเตยยสาสนหรณ เอว กมม ทเตยย...กมม ฯ อกาตพพาการ าเปนโต คหน หตอาท- มาห ฯ โส คาโม อย ฯ อต มนสกาเรน ฯ อาคเตน ภกขนา วฏฏตต ปเท กตตา ฯ กปปยสาสน หรต วฏฏตต สมพนโธ ฯ อฏหต ปปผทานาทห อฏห ฯ [๗๔๐] ปาปาต ลามกา ฯ เต ปน มาลา...ทโย ปาป- สมาจารา ฯ อธ สมาจาโรต ปเท ฯ อสสาต ปาปสมาจาโรต ปทสส ฯ กลา ฯ เป ฯ เอตถ ปน วจเน โหนตต ปเท อาธาโร ฯ กลาน อต เอต วจน ฯ อตถโตต สภาวโต ฯ เตน ภกขนา ฯ อสสาต กลาน จ เตน ทฏานต ปทสส ฯ ๑. ครภณฑภาว...อต ภวตพพ ฯ

[ปา.๔๒๒ ฯ ส.๑๔๖.๑๔๗]

Page 511: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 510

สมน ฯ เป ฯ เอตถ วจเน ทฏพโพต ปเท อาธาโร ฯ โส ภกข ฉนท...อาท วจน อาห ฯ ตสส ฉนทคามโนตอาท- วจนสส ฯ สม...กมมนต ปท กต อต ปเท กมม ฯ กาตพพนตป อตถ กาตพพาต อตโถ ฯ [๗๔๑] อททฏา ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ เอเตสนต ธมมาน อาปตตต ปเท กมม ฯ วตก...เยวาต วตถวตกก- มกขเณเยว ฯ เอวสทเทน สมนภาสนกมมกขณ ปฏกขปต ฯ อตเร ยาวตตยกา โหนตต ปเท กตตา ฯ ยถา ฯ เป ฯ ทวเส ชโร โหต อต ตสมา ชโร ตต ฯ เป ฯ วจจต ฯ อต ตสมา อตเร ธมมา ยาวตตยกา อต ปณฑเตน เวทตพพา ฯ อหสส ยาวต ยตตโก ปรจเฉโท ยาวตห ฯ ยาวตสทโท นปาโต ฯ อหานต ทวสาน อจจนตสโยโค ฯ อหสส ตาวต ตาวตห ฯ น กาเมนาต กาเมน อจฉาย ปรวาส อาทาย วตตพพ น ฯ กมน กาโม ฯ น วเสนาต อตตโน สตตยา น ฯ วสน สมตถน วโส ฯ ฉนน รตตน สมาหาโร ฉรตต ฉรตต เอว ฉารตต ฯ วสตสงโขต วสต อต คณตพโพ ฯ ยตถาต ยสส สมานสวาสกสมาย ฯ อกต อพภานกมม เอตสสาต อกตพภาน- กมโม ฯ อนธมมตาต อนคตปปกตกา ฯ อนธมมตาต ปท [ปา.๔๒๒..๔๒๖ ฯ ส.๑๔๗.๑๔๘]

Page 512: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 511

ววรต โลกตตราตอาท วตต ฯ อนคตาต ปท อนสาสนต ปทสส วเสสน ฯ อนสาสนต ปท สามจธมมตาต ปทสส สรปวเสสน ฯ โอวาโท เอว อนสาสน โอ...สน ฯ สามจ เอว ธมมตา ปกต สามจธมมตา สามจกมมนต อธปปาโย ฯ เอตถาต อททฏา โขตอาทวจเน ฯ เตรสกณฑปทโยชนา นฏ ตา ฯ [ปา.๔๒๖ ฯ ส.๑๔๘]

Page 513: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 512

[๗๔๒] ตตถาต อนยตสกขาปเท วนจฉโย เวทตพโพ ฯ สลลกเขตวาต ปท กเถนโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ น คจฉต ฯ ตทนรปนต ตสส กาลสส อนรป ฯ อสสาต วสาขาย ฯ ตสสา วสาขาย ฯ ยเถว ห ตสสา วสต ปตตธตโร อเหสนต สมพนโธ ฯ อสสาต วสาขาย ปตตธตานปต ปเท สมพนโธ ฯ อตต เอว ฯ วสตตรจตสสตปตตนตตา ปรวารา เอตสสาต วสต...วารา ฯ ทานจ ปทานจ ทานปปทานาน ฯ อนตเร ปวตตตา อสสวา อนตรสสวา ฯ มหเต ปวตตตา อสสวา มหสสวา๑ ฯ อเมปต อปสทโท วสาข อเปกขต ฯ สมาโน๒ อาย อเมสนต สมานายกา ฯ นตถ โรโค อเมสนต นโรคา ฯ เยป ชนา ฯ อปสทโท อสสทเธ ชเน อเปกขต ฯ ตเยว วสาข ฯ ตสสา วสาขาย ฯ [๗๔๓] กมมกขมนตมสส ววรณ กมมโยคคนต ตทธต- วคคโห ฯ อาสน กมมนยภาวาย กมมนยสส ปวตตนาย อลซ ปรยตต สมตถ อต ตสมา อาสน อลงกมมนย ฯ กาตนต ปท ตาทเสต ปเท สมปทาน ฯ อสสาต อลงกมมนเยต ปทสส ฯ ๑. มหนโต อสสโว มหสสโวต เม มต ฯ ๒. สมาน ฯ

[ปา.๔๒๗..๔๒๙ ฯ ส.๑๔๘..๑๕๐]

Page 514: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 513

ยตถ อาสเน ฯ กสมา ปทภาชเน นปชชน วตตนต อาห ยสมาตอาท ฯ อสสาต นสชช กปเปยยาต ปทสส ฯ อภยนต นสทนนปชชน ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ สเจตอาท วตถาโร ฯ ปหต กวาฏ เอตสส คพภสสาต ปหตกวาโฏ ฯ อปหตกวาฏสส คพภสส ฯ [๗๔๔] สททหตพพาต สทเธยยา ฯ วจตพพาต วจสา วจ ภาสเน ยทนตอาทสตเตน อสปปจจโย อตถยมโต อาปจจโยต สตเตน อา ฯ กลาเป ปน อสปปจจโย อตถ ฯ อถวา อตถยมโต อาปจจโยต สตเตน วจสททโต อาปจจโย สสสเร วาคโมต สาคโม ฯ สทเธยย วจสา เอตสสาต สทเธยยวจสา ฯ ปทภาชเน อาคตผลาตอาทวจเน การณ าเปนโต อาห สา ปนาตอาท ฯ อสสาต สทเธยยวจสาต ปทสส ฯ ตตถาต อาคตผลาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ ปฏลทธ โสตาปตตผล เอตายาต ปฏลทธโสตาปตตผลา ฯ อภ สมมา อตา คตาต อภสเมตาวน ฯ อภสปพโพ อธาต คตย ตาวปจจโย ฯ ปฏวทธ จตสสจจ เอตายาต ปฏวทธจตสสจจา ฯ สกขต...สนนต สกขตตย- สงขาต สาสน ฯ นสชชาทสต นทธารณ ฯ เอวรปายปต อปสทโท อรจสจโน ฯ [๗๔๕] ตทตถโชตนตถนต ทฏสส อนยตภาวสงขาตสส [ปา.๔๒๙.๔๓๐ ฯ ส.๑๕๐.๑๕๑]

Page 515: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 514

อตถสส ปกาสนตถ ฯ มลลา...หาเรต ลงกาทเป มลลารามวหาเร ฯ อถาต ตทา ฯ อสทโธ อต ลทธ เอตสสาต อสทธลทธโก ฯ อต มนสกตวา ฯ ตเมห ฯ เป ฯ วทาเปถาต มาทเสห ตเมห มาตคาเมน สทธ เอกาสเน ตมหาก นสนนภาว วทาเปถ กถยตถ ฯ มาทเสต๑ ปท วทาเปถาต ปเท กมม ฯ อนตรฆรสเสเวโสต เอโส นสนนภาวสส วทาปนภาโว อนตรฆรสเสว โทโส น มยห โทโส ฯ ตนต ปท สทธาเปตนต ปเท กมม ฯ ตมมมห จาต สตเตน ตมหสททสส ตอาเทโส ฯ สทธาเปตนต มยห วจน สททหาเปต ฯ เอวนต เอว ปาฏหรย ฯ อโตต สา สทเธยยวจสา ฯ เป ฯ กาตพโพต วจนโต ฯ สพพ วจน ฯ การณาการทสสนตถนต กาตพพาการสส ทสสนตถ ฯ ตตถาต สา เจตอาทปเทส นทธารณ ฯ [๗๔๖] คมน...อาทสต นทธารณ ฯ นสชชสสาทตถนต นสชชาย อสสาทตถ ฯ เอตถ สกขาปเท ฯ ทตยจตกเก ปน วนจฉโย ฯ เอตถาต ทตยจตกเก ฯ สพพตถาต สพเพส จตกเกส ฯ คจฉโต ปทวาเร ทกกฏนต สมพนโธ ฯ ยนต ย อตถ ฯ อนยเมตวา อต มนสกตวา คนตวา นสนนสสาป อาปตตโย เวทตพพาต สมพนโธ ฯ จสทโท วเสน จ นสช...น จาต โยเชตพโพ ฯ นสนนสส ภกขสส ๑. มาทเสหต ฯ

[ปา.๔๓๐ ฯ ส.๑๕๑..๑๕๓]

Page 516: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 515

รหสสาโทต ปเท สมพนโธ ฯ อตถยาต อตถยา สทธ ฯ [๗๔๗] ตตถาต ทตยานยตสกขาปเท วนจฉโย ฯ ภควตา ...อาทมห วจเน เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ เอโก ภกข ย กปเปยย ฯ ยนต กรยาปรามสน ฯ ต นสชช กปเปตนต ต นสชชกปปน ภควตา ปฏกขตต ฯ วตตเมวตถ สาเธนโต อาห อตรถา หตอาท ฯ ห สจจ ตโต สมพนธโต อตรสม อตเถ คยหมาเน ฯ ทตยนเย เอโกต เอกสส กปเปตนต ปเท สมพนโธ ฯ กปเปตนต กปปน ภาเว ต ฯ น เหว ฯ เป ฯ เอตถ วจเน เวทตพพ ฯ ป...เนวาต ปมสกขาปเท วตต- นเยเนว ฯ โก ปน ทตยสกขาปทสส วเสโสต อาห เกวล หตอาท ฯ อนยตโยชนา นฏ ตา ฯ [ปา.๔๓๓..๔๓๙ ฯ ส.๑๕๓.๑๕๔]

Page 517: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 516

[๗๔๘] อทาน นสสคคยาน วณณนาย ปตฏเปนโต อาห ตสาตอาท ฯ ตส นสสคคยา เย ธมมา สมตาวนา สมมาสมพทเธน วตตา อทาน เตส ธมมาน อปพพปทวณณน กรสสาม อหนต โยชนา ฯ ปาปาน สเมส วปสเมสต สมตาว สม อปสเม ตาวปจจโย ฯ [๗๔๙] ททมาน อตเรกจวร ฯ โน นปผตตวเสน อปปนน โหต อตเรกจวร ฯ อตต เอว ฯ คณพหมาเนนาต คณสส พหมาเนน ฯ มนายตต ปยายต ฯ อต มนสกตวา ฯ อต เอว ฯ สพพ วจน ฯ นวม ฯ เป ฯ เอตถ ปน วจเน ฯ กถ เกน การเณน เถโร ชานาต อต กสสจ กงขา สเจ ภเวยยาต สมพนโธ ฯ สารปตตตเถโรตอาท วตถาโร ฯ อตต ปท อาปจฉตวา วาต ปเท อากาโร ฯ มม ฯ เป ฯ วเทถ อต เอว ปหณต ฯ เอวนต นวม วาตอาทวจเน อานนเทน วตเต ฯ อานนเทนาต ปท วตต อต ปเท กตตา ฯ ต ปรจเฉท กโรนโต อถโข ตทนนตร ภควา ฯ เป ฯ ธาเรต อต วจน อาหาต สมพนโธ ฯ กโรนโตต ปท ภควาต ปทสส วเสสน ฯ อเนน เถเรน ฯ อถ ยท อภวสส ฯ อเนนาต ปท อททฏโต ปเท กตตา ฯ [ปา.๑.๒ ฯ ส.๑๕๕..๑๕๗]

Page 518: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 517

[๗๕๐] นาสนาทหป นฏ ต ฯ อสส นฏ ตจวรสมนต ปทสส ฯ ตตถาต กตนตอาทปเทส กตตพพ กมม กตวาต ปเท กมม ฯ ฏกาย ปน ปาสวฏฏ ฯ เป ฯ สาน ยงกจ กตตพพ ต กตวาต วตต ฯ ปาสวฏฏคณฐกวฏฏปรโยสาน เอตสส กมมสสาต ปาส...สาน ฯ สจยาต ปท ปฏสามนนต ปเท กมม ฯ โจราทหต ปท หฏนต ปเท กตตา ฯ เอตปต อปสทโท อเปกโข ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ กร...ธสเสวาต กรเณ ปลโพธสส ฯ อคคนาต ปท ทฑฒนต ปเท กตตา ฯ [๗๕๑] ก เน จาต จสทโท จวรสมนต อเปกขต ฯ เอเตน อพภตสม ก เน อต วจเนน ฯ ต ปน ก น อทธรยต ฯ มาตกาสต นทธารณ ฯ อสสาต อพภตสม ก เนต ปทสส ฯ ตตถาต มาตกาอนตรพภาเรส นทธารณ ฯ อนตรพภาโรป อาคโต ฯ ตตถาต มาตกาอนตรพภาเรส ฯ ย วจน ฯ อธ ปน าเน ฯ วตตตายาต ปท น จ สว เยโยต ปเท เหต ฯ [๗๕๒] อสสาต กาลสส ฯ กาลนต อจจนตสโยโค ฯ ทสาหปรมนต เอตถ ปเท ยา ทสา...มตา วตตา ฯ อตต ปท อทนต ปทสส สรป ฯ อตเรกนต อธก ฯ อสส อตเรก- จวรนต ปทสส ฯ จวรานนต ปท นทธารณ ฯ เอเตน ฉนน จวราน อ ตรนต วจเนน ฯ ตสส จวรสส ฯ ตตราต [ปา.๒.๓ ฯ ส.๑๕๗..๑๕๙]

Page 519: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 518

ตสม จวรปปมาเณ ฯ [๗๕๓] ตนต ปท กาลนต ปทสส วเสสน ฯ ชาต จ ปมาณจ ชาตปปมาณ ยถาวตต ชาตปปมาณ เอตสส จวรสสาต ยถาวตตชาตปปมาณ ฯ จวรนต ปท อตกกามยโตต ปเท กมม ฯ อตกกามยโต นสสคคยนต สมพนโธ ฯ เอตถนตเรต ปท น โหตต ปเท อาธาโร ฯ อสสาต ภกขสส ฯ เอตนต นสสคคยนต วจน ฯ นสสคคย อสส ธมมชาตสส อตถ อต ตสมา ต ธมมชาต นสสคคยมจเจว นสสคคย อต เอว นาม ฯ เอวสทเทน นามเภท ปฏกขปต ฯ กนตนต ต นสสคคย ก ฯ ตนต กาล ฯ นสสคคยสงขาต วนยกมม อสสาต นสสคคย- วนยกมม ฯ เอตถาต ต อตกกามยโต นสสคคย ปาจตตยนต วจเน ฯ ตตถาต เอกาทเสตอาทปเทส นทธารณ ฯ เอกา ฯ เป ฯ เอตถ วจเน เวทตพพนต ปเท กมม ฯ เวเธตวา เวเตวาต จ เทว ปรยายา ฯ [๗๕๔] กถ เทเสตพพาต ปจฉา ฯ ยถา ขนธเก วตตนต เยน ปกาเรน ขนธเก วจน ภควตา วตต ตถา อาปตต เทเสตพพา ฯ กถจ ก วจน ตตถ ขนธเก วตต ฯ เตน ฯ เป ฯ เทเสมต เอว วจน ขนธเก วตต ฯ อธ ปนาต อธกาเร วตตพพนต ปเท อาธาโร ฯ สเจ เทว จวราน โหนต ฯ สเจ [ปา. ๓ ฯ ส.๑๕๙.๑๖๐]

Page 520: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 519

พหน จวราน โหนต ฯ นสสชชเนปต ปท วตตพพนต ปเท อาธาโร ฯ สเจ เอก จวร โหต ฯ ยถาปาลเมวาต ปาลยา อนรปเมว กรยาวเสสน ฯ เอวหต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ พยตเตน ฯ เป ฯ สวเรยยาสต เอว วจน ภควตา ตตถ ขนธเก วตต ฯ เตน อาปตต ปฏคคณหนเตน เทสโก ปสสส อต วตตพโพ ฯ เทสเกน อาม ปสสาม อต วจน วตตพพ ฯ ปฏคคณหนเตน อายต ฯ เป ฯ ยยาสต วจน วตตพพ ฯ เอตถาต อธกาเร ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ ตตถาต อาปตตเทสนาปฏคคหณวสเย เวทตพโพต ปเท อาธาโร ฯ [๗๕๕] ยถา ฯ เป ฯ สชชเนป ปาล เวทตพพา ฯ ทวนน นสสชชเน วเสโส ภเวยยาต กสสจ อาสงกา สยา ตนวตต- นตถ ยท หตอาท วตต ฯ วเสโสต คณสส นสสชชนโต ทวนน นสสชชนสส วเสโส ฯ วตวาต ปท วตโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อธาปต ทวนน นสสชชเน ฯ ยสมา ปน นตถต ยสมา ปน วเสโส นตถ ตสมา ภควา ปาล อวตวา คโต อต ตสมา ฯ คณสส ฯ เป ฯ ปาลต เอตถ ทวนน นสสชชเน ปาล คณสส วตตา ปาล เอว ฯ เทสยมานายาต ปท เปตต ปเท ภาวลกขณ ฯ อ ตเรนาต ปท ปฏค- คเหตพพาต ปเท กตตา ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ยท หต [ปา.๓.๔ ฯ ส.๑๖๐..๑๖๒]

Page 521: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 520

ทฬหกรณ ฯ ห สจจ ญตตฏปนา ยท สยา ฯ นสสฏ... ทาเนปต ปท วตตนต ปเท อาธาโร ฯ อปสทโท อาปตตป- ปฏคคหณ อเปกขต ฯ ญตตทตยกมมานปต ปท อตถต ปเท กตตา ฯ วตตานต ปท ตต...มมานปต ปทสส วเสสน ฯ เตส เอตนต เอต นสสคคยวนยกมม เตส ญตตทตยกมมาน อนโลม อนรป ฯ เอตนต นสสฏจวรทาน ฯ ต จวร เตน ภกขนา ทนนเมว น โหต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๗๕๖] อตกกนเตต ปท จวเรต ปทสส วเสสน ฯ จวเรต ปท ส ต ปเท อาธาโร ฯ อท จวร ฯ เอว ส า อสส อตถต เอวส ฯ ทสาเหต ปท อตกกนเตต ปเท ลกขณวนต ฯ อตกกนเตต ปท ส ต ปเท ภาวลกขณ ฯ อธาต อตกกนตส ต ปเท วตตา ส า ฯ สพพตถาต ทสาหาตกกนเต เวมตโก นสสคคย ปาจตตยนตอาทส ฯ ตเตรโสต เตส ภกขส เอโส ภกข ฯ อนฏเต ภาวลกขณ ฯ อวลตเตต เอตถ ปน ปเท อต สนนฏาน เวทตพพ ฯ ภนทตวาต ปท ปสยหา๑ อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปสยหา...เสนาต อภภวตวา อวหารวเสน ฯ ทวสปต อจจนตสโยโค อปสทโท สมภาวโน ฯ ตนต อนสสชชตจวร ฯ เอตถาต อนาปตตภาเว ฯ [๗๕๗] อนาปตต ฯ เป ฯ เอตถ ปน วจเน เวทตพพ ฯ ๑. ปสยห ฯ

[ปา.๔.๕ ฯ ส.๑๖๒..๑๖๔]

Page 522: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 521

ตตราต อธฏานปควกปปนปเค จวเร ฯ อต วาต ปท อน าตานต ปเท อากาโร ฯ น วกปเปตนต เอตถ อตสทโท อยนต ปทสส สรป ฯ [๗๕๘] ตตถาต เตส จวราทส ฯ ตสส จวรสส ปมาณ โอนก๑ อกกฏ...เทนาต ปท โอนกนต ปเท วเสสนตตตยา ฯ ลาม...เทนาต ปท ปมาณนต ปเท วเสสตตตยา ฯ สงฆาฏยา ...สงคสส จาต ปททวย ปมาณนต ปเท สมพนโธ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ทวหตโถปต อปสทโท อฑฒเตยย อเปกขต ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ ตตถาต ตสม จวราธฏานวสเย วตตนต ปเท อาธาโร ฯ เทว จว ฯ เป ฯ อต วจน อาจรเยห อฏกถาย ยสมา วตต ตสมา อธฏาตพพาต สมพนโธ ฯ อท กาเยน อธฏาน น วฏฏตต สมพนโธ๒ ฯ ตนต จวร อผสนตสสาต ปเท กมม ฯ วาจาย อธฏาเน ปนาต ปท อธฏาตพพาต ปเท วสยาธาโร ฯ อถวา วาจาย...าเน ปน วนจฉโย ฯ ตตราต วาจาย อธฏาเน ฯ หตถปาเสต หตถสส สมเป ฯ วาจา ภนทตพพาต วจน นจฉาเรตพพ ฯ อถ ยท สงฆาฏ โหต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ สพพาน ๑. อนกนต วณณนาปาโ ฯ ๒. อย โยชนา วณณนาย น สเมต ฯ

[ปา.๕ ฯ ส.๑๖๔..๑๖๕]

Page 523: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 522

จวราน อธฏาตพพาน ฯ อธฏหตวาต ปท ปต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ รชเน จ กปเป จ นฏ เต อธฏาตพพาน ฯ สทธนต ปท สสพพนเตนาต ปเท กรยาวเสสน ฯ [๗๕๙] ตจวร ฯ เป ฯ น วฏฏตต ปจฉา ฯ สเจ ฯ เป ฯ ลเภยยาต ตจวร ปรกขารโจลนต อธฏาน สเจ ลเภยย ฯ อทโท ... ...หาโรต อทโทสตสกขาปเท วตตปรหาโร ฯ ตจวรสส วจเน เถเรน วตเต ภกข อวเสสา ปรก ฯ เป ฯ วฏฏตต กร อาหส ฯ อปสทโท ตจวร อเปกขต ฯ วฏฏตต ตจวร ปรกขารโจล กตวา อธฏาต วฏฏต ฯ มหาปจจรย วตตวจน ทสเสนโต มหาตอาทมาห ฯ อปสทโท ภกขห วตตวจน อเปกขต ฯ เอต ปรกขารโจล นาม ปาเฏกก วส นธานมข อนสสคคยภาวาย จวรสส นทหนการณ ฯ นธยเต ปยเต นธาน ภาวสาธน นปพโพ ธา ธารเณ ฯ นธานสส มข การณ นธานมข ฯ ตจวร...อธฏหตวาต เอตถ ปพเพ อธฏ ต ตจวร ปม ปจจทธรตวา ปจฉา ปรกขารโจลนต อธฏหตวาต อธปปาโย ฯ เตเนว ขททกสกขาย ปราณฏกาย เอตเทว วตต ฯ อทโทสตสกขาปเท ภควตา วตตาธปปาย าเปนโต [ปา.๕ ฯ ส.๑๖๕]

Page 524: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 523

อทโทตอาทมาห ฯ ตจวร ตจวรเมว อธฏหตวา ปรหรนตสส ภกขสส ปรหาโร ภควตา วตโต น ปรกขารโจลนาเมน อธฏ ตตตจวรสส ภกขสสาต อธปปาโย ฯ ปรหรนตสสาต ปท วตโตต ปเท สมปทาน ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ ปณณวาลก... ...โรปต ลงกาทเป ปณณวาลกวหารวาส มหาตสสตเถโร ฯ อปสทโท ปพเพ วตตภกข อเปกขต ฯ มหาเถราน วจน อสสมหา ฯ ปธาน ปทหนตถายาต วรย- กรณตถาย ฯ คตาน จ เนสนต เตส ภกขส คเตส ฯ จสทโท ปทหนตถาย คเต ภกข อเปกขต ฯ สขปรโภคตถนต วปปวาส- โทสาภาวโต ยตถ กตถจ ธมมสสวนาทนา กจเจน อ ตถ อรณ อฏาเปตวา อาคนตวา นสสชชน วนา ปรภชต สกก- เณยยตตา สขปรโภคตถ ฯ มหาปจจรยปต อปสทโท มหา- ตสสตเถเรน วตตวจน อเปกขต ฯ [๗๖๐] วสสโยคา๑ วสสกา วสสกา เอว สาฏกา วสสก- สาฏกา ฯ มาเสต อจจนตสโยโค ฯ วณณสส เภโท วนาโส วณณเภโท วณณเภทสส มตต ปมาณ วณณเภทมตต วณณเภทมตเตน รตตา วณณ...รตตา ฯ อปสทโท อตรตต- วสสกสาฏท อเปกขต ฯ นสทนต เอตถาต นสทน ฯ ตจาต นสทน ฯ สยนสขาท ปฏจจ อตถรยตต ปจจตถรณ ฯ ตนต ๑. วสเส โยคาต ภวตพพ ฯ

[ปา.๕ ฯ ส.๑๖๕.๑๖๖]

Page 525: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 524

ปจจตถรณ ฯ อต เอว ฯ สพโพ ปกาโร เอตสสาต สพพปปการ ฯ กณฑ ปฏจฉาเทตต กณฑปปฏจฉาท ฯ กณฑปปฏจฉาท อธฏาตพพา ฯ กาเล๑ อาพาเธ วปสนเต ฯ ปฉต อเนนาต ปฉน มขสส ปฉน มขปปฉน มขปปฉน เอว โจล มขปปฉนโจล ฯ อ มขปปฉนโจล ฯ อต ตสมา เทวป มขปปฉนโจลาน ฯ เอต มขปปฉนโจลาธฏาน นธานมข นทหนการณ ฯ วกปป...มาณนต ปท ถว... ...วนนต ปททวยสส วเสสน ฯ วกปปนปคปจฉมจวรสส ปมาณ ยสส ต วกป...มาณ ฯ [๗๖๑] อธฏ ฯ เป ฯ หตต ปจฉา ฯ ตตถาต นวส การเณส ฯ ฉททภาเวน ปนาต ปท วชหนนต ปเท วเสสนต- ตตยา ฯ ตจ อธฏานวชหน ฉทเทน วตต ฯ นขสส ปฏ นขปฏ นขปฏ ยา ปมาณ เอตสสาต นขปฏ ป- ปมาณ ฯ ตตถาต นขปฏ ปปมาณจฉทเทส นทธารณ ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ วนวทธเมวาต วนวชฌตวา คต ฉทท ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ตตถาต สงฆาฏอตตราสงคอนตรวาสเกส ฯ ทฆนตโตต ปท วทตถปปมาณสสาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ วทตถปปมาณสส ปเทสส ฯ ปเทสสสาต ปท โอรโตต ปเท สมพนโธ ฯ โอรโตต อพภนตรโต ฯ ปรโต ฉทท อธฏาน ๑. อท ปท วณณนาย นตถ ฯ

[ปา.๕ ฯ ส.๑๖๖.๑๖๗]

Page 526: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 525

น ภนทตต สมพนโธ ฯ มหนตสส จวรสส อนโต ชาต ฉทท ฯ กรวยตสสตเถโรต กสส โย ฯ โอรภาเค ฉทท อธฏาน ภนทต ฯ กโรนเตนาต ปท สงฆรต อต ปเท กตตา ฯ ตโต สงฆรตฏานโต ฯ โอร ฉทท อธฏาน ภนทต ฯ ตจวเรต ปท ปมาณนต ปเท อาธาโร ฯ มหา...วาทนต ปท กตวาต ปเท ปกตกมม ฯ อตตรปต มหาสมตเถรวาทโต อธก ฯ อตตรนต ปท อทนต ปทสส วเสสน ฯ อปสทโท น เกวล มหาสมตเถรวาโท วตโตต าเปต ฯ ปจฉมปปมาณ อธฏาน รกขต อต วตวา ปรกขารโจเล ฯ เป ฯ จวเรสต อท วจน อนธกฏกถาย อาจรเยน วตตนต สมพนโธ กสมา ปรโต ย ตาว อนธ ฯ เป ฯ จวเรสต วตตนต ทสสนโต ฯ ปจฉมปปมาณนต จวรสส ปจฉมปปมาณ ฯ ปรกขารโจเลต ปท ฉททนต ปเท อาธาโร ฯ อฏงคเล จตรงคเลต ปททวย ปรกขารโจเลต ปทสส วเสสน ฯ สคตงคเลนาต ปท อฏงคเล จตรงคเลต ปททวยสส วเสสน๑ ฯ โจเลต ปท ฉททนต ปเท อาธาโร ฯ ตโต ปเรนาต ตโต อฏงคลจตรงคลโต อปรสม ปเทเส ฯ [๗๖๒] อทาน เหฏา วตเตส อฏกถาวาโท มหาสมต- เถรวาโท กรวยตสสตเถรวาโท อนธกฏกถาวาโทต จตส วาเทส ๑. ตตยาวเสสน ฯ

[ปา.๕ ฯ ส.๑๖๗.๑๖๘]

Page 527: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 526

สพพปปโม อฏกถาวาโท ปมาณเมวาต าเปนโต ตตถาต- อาทมาห ฯ ตตถาต เตส จตส วาเทส นทธารณ อนธ- กฏกถาย กร...วาเท มหา...วาเทต นทธารณย ฯ ยสมา นตถ ตสมา ต น สเมตต สมพนโธ ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ ย ปมาณ ฯ ตโตต อกกฏปปมาณโต ฯ อตตรนต อธกสส ปมาณสส ฯ ปฏสทธตตาต ปท อกกฏนต ปเท าปกเหต ฯ ต อกกฏปปมาณ ปจฉม น กสมา ตโต อกกฏปปมาณโต เหฏา ปมาณสศ อปปฏสทธตตาต สมพนโธ ฯ อปสทโท นสทนาท อเปกขต ฯ ปจฉม ปน ปมาณ ฯ สตเตต ปาลย ฯ วกป...เมน ปน ปมาเณน ฯ ตสมาต ปท น สเมตต ปเท เหต ฯ เอส นโย ฯ เป ฯ จวเรสต ต วจน วตต ต วจน น สเมตต สมพนโธ ฯ ตาวาต ปท วตวาต ปทสส กรยา- วเสสน ฯ อนธ...ถายนต ปท วตวา ทสเสตวา วตตนต ปทตตเย อาธาโร ฯ ตตถาต เตส ตจวรปรกขารโจลาทส นทธารณ ฯ ปรก...สเสวาต ปท ปจฉมปปมาณนต ปเท สมพนโธ ฯ เอวสทเทน มขปฉนาทจวเร นวตเตต ฯ อฏง...ปจฉมปปมาณ อต ทสเสตวาต สมพนโธ ฯ ทสเสตวาต ปท วตตนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ต อนธกฏกถาย วตตวจน สตเตน น สเมต ฯ ต จ สเมต ต สเมตต จ เทว ปาา น ยตตา [ปา.๕ ฯ ส.๑๖๘.๑๖๙]

Page 528: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 527

ต น สเมตต ปน ปาโ ว ยชชต ฯ ตรยนตโต ฉทท ฯ โส กรวยตสสตเถรวาโท ฯ นตถ ปรจฉนน เอตสม วาเทต อปรจฉนโน ปรจเฉทรหโตต อตโถ ฯ ปมาณจวรสสาต ปมาณยตตจวรสส ฯ อท ปน ฯ เป ฯ จวรนต อท นาม จวร ปมาณจวร ปมาณยตตจวร อโต ปมาณจวรโต อตตร มหนตจวร อต อท ปน วจน น วตต ฯ มหาสมต- เถรวาเท โทส โรเปต กจ วตตพพาการ ทสเสนโต อป- เจตถาตอาทมาห ฯ อปจ อ กจ วจน วตตพพ อตถ ตจวรา ฯ เป ฯ ปมาณ อต วจน เอตถ ตจวราทวสเย อาจรเยห อธปเปต ฯ ตตถาต ตสม มหนตจวเร ฉททนต ปเท อาธาโร ฯ อกกฏปตตสสาปต อปสทโท วาสททตโถ ฯ น จ น ภนทตต โอมกปปมาณโต พห ฉทท อธฏาน น ภนทต น ฯ อปสทโท กรวยตสสตเถรวาท อเปกขต ฯ เอตถาต ตจวราทวนจฉยาธกาเร ฯ ปรจ...วโตต ปรจเฉทสส วชชมานโต ฯ ปรจเฉทสพภาวโตต วจน ทฬห กโรนโต ตจวรสส หตอาทมาห ฯ ฉททปปเทสป- ปมาณนต ฉททสส อปปตตฏานสส ปมาณ ฯ เสวว วาโท ปมาณนต วจน ทฬห กโรนโต อทธา หตอาทมาห ฯ โส อฏกถาวาโท ฯ อตเรส ปน ตส วาเทส ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ รชเกหต ปท โธวาเปตวาต ปเท กมม ฯ การาเปนตสสาปต ปท อธฏานนต ปเท สมพนโธ ฯ [ปา.๕ ฯ ส.๑๖๙.๑๗๐]

Page 529: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 528

[๗๖๓] วกปปเน ปน วนจฉโย ฯ ตวาต ปท วตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอตตาวตา วกปปเนน นเธต นธาน วฏฏต ฯ ปรภชต ปรภชน วสสชเชต วสสชชน อธฏาต อธฏาน ฯ เอว ปน วจเน เตน ภกขนา วตเต ฯ ตโต ปจจทธารโต ฯ อปสทโท น เกวล นธาน วฏฏตตว าเปต ฯ ตวา วตวา คเหตวา วตตพพ ฯ อตตนาต ปท อภรจตสสาต ปเท กตตา ฯ เตน ปน ภกขนาต ตสเสว ภกขโนต วตเตน เตน ภกขนา วตเตต ปเท กตตา ฯ โก เต ฯ เป ฯ โต วาต อต เอว เตน ภกขนา โส ภกข วตตพโพ ฯ ตโตต ตทนนตร ฯ อตเรน ภกขนา วตตพพนต ปเท กตตา ฯ ปน เตน ภกขนา วตตพพ ฯ เตน ปน ภกขนา อต วจเน วตเต ฯ สย ว ฯ เป ฯ ราเปต อท สมมขา วกปปนาย นานากรณ ปเรน ฯ เป ฯ ราเปต อท ปรมมขา วกปปนาย นานากรณนต สมพนโธ ฯ ปเรนาต ปท ปจจทธราเปตต ปเท กมม ฯ เอตถาต ทวส วกปปนาส ฯ ปจจทธรต น ชานาต ฯ [๗๖๔] อาทวจนโต จาต จสทโท วากยารมโภ ฯ วรทธ วจน ฯ เอว วจจมานนเยน ฯ อสสาต อนชานาม ภกขเว ตจวรนตอาทวจนสส ฯ เอวจ อตเถ สต โอกาโส ทนโน โหตต สมพนโธ ฯ ตจวเรต นทธารณ ฯ วปป...ขตถนต วปปวาเส สขตถ ฯ อนาปตตต เอตถ อต เอว ฯ อนาปตตหตป [ปา.๕ ฯ ส.๑๗๐.๑๗๒]

Page 530: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 529

อตถ โส น ยตโต ฯ สพพตถาต สพเพส ตจวราทส ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๗๖๕] น อตโร คเหต ชานาต ฯ คณหาม อต วตวา คณหาต ฯ ตโตต ปจฉา ฯ มยา ทนน อต มนสกาเรน ฯ ปจฉ ฯ เป ฯ กขตตนต ทสาห อตกกาเมต ฯ เตน ภกขนา ฯ อาโรเจตวาต ปท วตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอว สนเต จวร เม กปปย โหต ฯ นน จ ตสส ภกขโน มสาวาโท โหตต อาห น หตอาท ฯ เอวนต สเจ อนธฏ ตนตอาทวจน ฯ ชานาเปตวาต ปท กโรนตสสาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ภกขนาต ปท ทนนนต ปเท กตตา ฯ อยชชนการณ าเปนโต น หตอาทมาห ฯ ตสส เวมตกภกขโน ฯ ต วตถ โหตต ปเท ปกตกตตา ฯ เอตตเกน คเหตวา ปน ทนนมตเตน ฯ วตถต ปท โหตต ปเท วกตกตตา ฯ โย น ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ [๗๖๖] ตตถาต อทโทสตสกขาปเท วนจฉโย ฯ กาฬจ เสตจ กาฬเสตาน กาฬเสตาน มณฑลาน กาฬ...ลาน สชาตาน กาฬเสตมณฑลาน เยส ตาน สชาต...มณฑลาน ฯ เอตถาต อวปปวาสสมมตย ฯ กตตก กาล วปปวสตต สมพนโธ ฯ ยโต กาลโต ฯ กโรนเตน ภกขนา ปจจทธรตพพนต [ปา.๕..๘ ฯ ส.๑๗๒..๑๗๕]

Page 531: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 530

ปเท กตตา ฯ สสาต อต อาห ฯ สเจ ฯ เป ฯ ตพพนต ปจฉา ฯ ปฏกปปตต ปน กปปต ฯ อถาต ยท ฯ [๗๖๗] นฏ ฯ ป ฯ อธ ปน ปเท อคคเหตวา เวทตพโพ ฯ ปนสทโท ปกขนตโร ฯ อคคเหตวา เวทตพโพ ฯ สามวเสนาต สามปฏพทเธน ฯ อถ กสมา กรณวเสเนว กรณวจนสส อตถ อคคเหตวา สามวเสน อตโถ เวทตพโพต อาห กรณวเสน หตอาท ฯ หต กรณตเถ๑ นปาโต ฯ กรณวเสน ภกขนา อท นาม กาตพพ อต อตโถ ห ยสมา นตถ สามวเสน ปน ฯ เป ฯ อตโถ ยสมา ยชชต ตสมา สามวเสน กรณวจนสส อตโถ เวทตพโพต สมพนโธ ฯ กรณวเสนาต ปท นตถต ปเท วเสสนตตตยา ฯ ภกขนาต ปท กาตพพนต ปเท กตตา ฯ สามวเสน ปนาต ปท ยชชตต ปเท วเสสนตตตยา ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ จสทโท นฏ เต จ อพภเต จาต โยเชตพโพ ฯ ฉนโน ปลโพโธ เอตสสาต ฉนนปลโพโธ ฯ เอกา เอว รตต เอกรตต อสส อ ฯ อปสทโท สมภาวโน ฯ ตตถาต เตส ปเทส ฯ เอเกนป วปปวาเส สต ภกข ตจวเรน วปปวฏโต น วตตพโพต โจทน สนธายาห เอเกนาตอาท ฯ ปฏสทธ- ปรยาปนเนนาต วปปวสต ปฏสทเธส ตจวเรส อนโตคเธน เอเกน จวเรน ฯ อสสาต ตจวเรนาต ปทสส ฯ วปปวฏโต ๑. การณตเก ?

[ปา.๘..๑๐ ฯ ส.๑๗๕]

Page 532: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 531

วปปวฏโ หตวา วเสยย ฯ [๗๖๘] ตโตต คาโม เอกปจาโรตอาทวจนโต ฯ ตตถาต คาโม เอกปจาโร นามาตอาทวจเน วนจฉโย ฯ วาต ปทสส ววรณ อถวาต ฯ ต ฆรนต ปท น วชหตพพนต ปเท กมม ฯ หตถปาสาต ปท น ว...ตพพนต ปเท อปาทาน ฯ วฏ นต วสต ฯ เอตถ จ เอตสม เอกกลสส คาโมต วสเย วชชมาเน ยสม ฆเรต ปเท ฆรปรจเฉโท เวทตพโพต สมพนโธ ฯ ลงคพยตตเยนาต ลงคสส วปรเตน ฯ ตตถาต ฆเร ฯ ตตราป สภายนครทวารมเลส ฯ น วชหตพพนต จวร ภกขนา น วชหตพพ ฯ อต มนสกาเรน ฯ ปสาเรตวาต ปท นกขปตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ หนทาต ตว คณห ฯ นกเขปมเขต นกขปนสส การณภเต ฯ หตถปาเสตมสส ววรณ หตถปาสคเตต หตถสมเป คเต สมปตเต ฯ เอวนต ปท นกเขป อต ปเท อากาโร ฯ นกเขปมเข ฯ เป ฯ กสมจต ปทตตย อาปเณต ปทสส วเสสน ฯ กสมจตป อตถ ฯ ตตราต สภาเย วา ทวารมเล วาต วสเย ฯ ย สภาย จ ทวาร จ ฯ ตสสาต วถยา ฯ เอว หต ห สจจ เอว วชชมาเน ฯ อต อาห ฯ เตสเยวาต สภายนครทวารมลาน ฯ [๗๖๙] สพพตถาต คามาทส ปณณรสส ฯ ปาลย ปน จททสปทาน อทธรตวาน วตถารตาน อนเต ต เอกเมว ปท [ปา.๑๐.๑๑ ฯ ส.๑๗๕..๑๗๘]

Page 533: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 532

อทธรตวา วตถารตนต าเปนโต อาห ปาลยนตอาท ฯ ปาลยนต ปท วตถารตนต ปเท อาธาโร ฯ คาโม ฯ เป ฯ อาทมห วจเน วชชมาน อชโฌ ฯ เป ฯ เอว อนเต ต เอกเมว มาตกาปท๑ ฯ อาทมหต ปท วชชมานนต ปเท อาธาโร ฯ ปทสสาต ปท อนสาเรนาต ปเท กมม ฯ อนสาเรนาต อนคมเนน เวทตพพาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ สพพตถ คามาทส ปณณรสส เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ ปรก... ...วเสนาต ปททวย เอกป...ตา จาต ปททวเย วเสสนตตตยา ฯ [๗๗๐] นเวสนาทส วนจฉโย ฯ โอวรกาต เอต วจน ฯ อโตต อทโทสตโต ฯ ปฏ...นตถนต สตตราชาทน ปฏพาหนตถ ฯ พหลา ภตต เอตสสาต พหลภตตโก ฯ จตปปจ ภมโย เอตสสาต จตปปจภมโก ฯ ปฏสสยนต นวสนต เอตถาต ปฏสสโย ส สเย ฯ ปฏสสโย จ โส วเสโส จาต ปฏสสยวเสโส ฯ เอก...หโตต เอกกเฏน ปรจฉนโน ฯ สตตพ... เอตถ ปเท วตต เอก๒ อพภนตร ฯ สตถปรหาโร วาต สตโถ อต โวหาโร เอว ฯ สตโถ ปรยาปนโน อถ ยท โหต อนโต ปวฏโ สตโถ ฯ สเจ สตโถ คจฉนโต ฉชชต ฯ ยสม ๑. อธ โยชนา วณณนาย น สเมต วย ฯ ๒. เอตนต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๑..๑๓ ฯ ส.๑๗๘.๑๗๙]

Page 534: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 533

ฯ เป ฯ จวร โหต ฯ จวรสส หตถปาโสเยวาต ปท หตถปาโส นามาต ปเท สมพนโธ ฯ อปรกขตเต เขตเต หตถปาโส นาม จวรสเสว หตถปาโสต สมพนโธ ฯ ทวสป ธ กรณอาราเมส วนจฉโย ฯ ฉายายาต ปท ผฏ อต ปเท กตตา ฯ วรฬา สาขา เอตสสาต วรฬสาโข ฯ อาตเปนาต ปท ผฏ อต ปเท กตตา ฯ อปรต ปท อ สสาต ปเท อาธาโร ฯ อ สส รกขสส สาขาต ปเท สมพนโธ ฯ ฉายายาต ปท ผฏ อต ปเท กตตา ฯ อธาปต รกขมลาธกาเร ฯ อปสทโท เขตต อเปกขต ฯ [๗๗๑] อนสสช ฯ เป ฯ เอตถ วจเน สเจ ฯ เป ฯ อาปชชตต เกจ อาจรยา วทนตต สมพนโธ ฯ ปธาเน นยตโต ปธานโก ฯ อต มนสกตวา ฯ อสสาต ภกขสส ฯ เอวป นคคคมเนน ฯ โส หต ปากฏกรณ ฯ นฏ จวร เอตสสาต นฏจวโร ฯ เทว จวเรว ฯ ชเนน อากณณา ชนากณณา ฯ กาตพพนต ปาโ กาตนต ปน ยชชต ฯ วนยสงคเห ปน น สกกา ฯ เป ฯ กมม กาตนต ปาโ โหต ฯ ทหเรส อสมปตเตส คจฉนตานเยว เถราน อรโณ สเจ อคคจฉตต สมพนโธ ฯ คจฉนตานเยวาต ปท อคคจฉตต ปเท สมปทาน ฯ นสสโยต ทหราน นสสโย ฯ เถเรส อสมปตเตส ปรโต คจฉนตาน ทหรานป อรโณ สเจ อคคจฉต นโย เอโส เอวาต สมพนโธ ฯ นวตตสสาม อต วตวา ฯ เธน... [ปา.๑๓..๑๕ ฯ ส.๑๗๙..๑๘๒]

Page 535: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 534

..เยน วาต ปททวย ตวว วา นสทตวา วาต ปททวเย เหต ฯ อต วตวา ฯ ทหรสสาปต อปสทโท อตตาน อเปกขต ฯ สตยาปต อปสทโท ชานน อเปกขต ฯ อธ สกขาปเท ฯ สพพตถ าเนส เสส วจน ฯ อทโทสตสกขาปท ฯ [๗๗๒] ตตถาต ตตยก นสกขาปเท วนจฉโย ฯ ต จวร ฯ ปม ปมาณ เอตสสาต ปมวปปมาณ ฯ โส ภกข ฯ ต ภกข ทสวา ฯ ตตถ าเน ฯ สตตนต ชานนตต สตตนตกา สตตนตกาน คโณ สตตนตกคโณ ฯ ตโตต ปท คณโตต ปทสส วเสสน ฯ ปจจาสา ฯ เป ฯ อาทส วนจฉโย ฯ เต อาคตา จวเรต๑ เต ชนา จวเร อาคตา ฯ เต อาคเตตป อตถ ฯ ปส ฯ เป ฯ เอตถ ปน ปเท โยเชตพพ ฯ อวตวาต ปท วตตนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ปจจาสาจวเร อนตรา อปปชชมาเน กโรตต ปเท ภาวลกขณ ฯ ปจจาสา จวรนต ปท กโรตต ปเท กตตา ฯ มลจวรนต ปท กโรตต ปเท กมม ฯ คตกนต ทสาหปรมสงขาต ปกต ฯ ตโตต วสตมทวสโต ฯ อทธนต ปท กโรตต ปเท อาธาโร ฯ มลจวรนต ปท กโรตต ปเท กตตา ฯ ตนต ตทหปปนเนตอาทวจน ฯ สณหนต สขม ฯ อ ฯ เป ฯ กาตพพนต อ มลจวรสทส ปจจาสาจวร ๑. เด อาคตา จวร ทสสนตต วณณนาวจน ฯ

[ปา.๑๕..๒๑ ฯ ส.๑๘๒..๑๘๕]

Page 536: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 535

ลภตวาเยว มาสพภนตเร๑ กาตพพ ฯ ปจจาสาจวรป ปรกขาร- โจลมธฏาตพพนต ปมตร อปปนน ถลปปจจาสาจวร สนธาย วตต ฯ อปสทเทน น เกวล มลจวรเมวาต ทสเสต ฯ ต ปนาต ต มลจวร กตวา ปต ปจจาสาจวร ฯ มาสปรหารนต มาสรกขน ฯ อ ม ปจจาสาจวร กตวาต ปเท ปกตกมม ฯ [๗๗๓] ตตถาต ปราณจวรสกขาปเท วนจฉโย ฯ ปต ปตา ปตามโหต ปตโน ปตา ปตามโห นาม ปตามหสส ยค ปตามหยคนต ฉฏ ตปปรโส ฯ อภลาปมตตเมว เจตนต เอต ยคคคหณ กถนมตตเมว ฯ ตโตต ปตามหยคโต ฯ ยา ภกขน ฯ เอตนต ปตามหคคหณ ฯ มาตโต วา ปตโต วาต วจนโต ปน ปตามหยคป๒ มาตามหยคป ปตามหยค นามาต สมพนโธ๓ ฯ วจนโตต ปท ปตามหยค นามาต ปเท เหต ฯ เตสนตอาท ทฬหกรณ ฯ เตส ปตามหยคาทน ฯ ห๔ สจจ ฯ เต ชนา ฯ อธ ปตามหยคาต วจเน ฯ ตตราต ปตามหยค ปตามหยค มาตามหยค มาตามหยคนต จตส ยเคส ฯ สตตมา ยคาต ฉ ปทาน เนว สมพทธาต ปเท อปาทาน ฯ ภกขน เนว สมพทธา ฯ อย ภกขน ฯ อฏวาจยกมเมนาต กสส โย ฯ ๑. กาลพภนตเรต วณณนาปาโ ฯ ๒. อธ เปยยาโล ภเวยย ฯ ๓. อย โยชนา วณณนาย น สเมต วย ฯ ๔. วณณนาย อปสทโท โหต ฯ

[ปา.๒๑..๒๕ ฯ ส.๑๘๕.๑๘๖]

Page 537: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 536

ปรโภคสเสนาต กาเย ผสตวา ปรโภคสเสน ฯ มตถเกต สสมตถเก ฯ โธต นสสคคยนต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ เอวนต โธวาต เอว ฯ นนต จวร ฯ ยาว นฏาน น คจฉต จวร ฯ รชนโทณย หตอาท วตถาโร ฯ ตโตต ตโต รชนากรณาทโต ฯ [๗๗๔] อนโต ทวาทสหตเถ โอกาเส ตวา อปร วา ขปต หตเถ เปเสต อปจาเร วา ขปตต สมพนโธ ฯ จวร ภกขนา โธวาปตเยว นาม โหต ฯ ทนเนป จวเร นโยต ปเท อาธาโร ฯ โธวา... ...ทส วจเนส วนจฉโย ฯ เอตถาต ปาลย ฯ สพพตถาต ปท วตตาธกรเณต ปทสส วเสสน ฯ วตตาธกรเณต ภกขนา วตตโต อธกรเณ เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ โธวสสาม อต วตวา ฯ ยาป ภกขน ภกขโน วจน สตวา อต วตวา คณหตต๑ สมพนโธ ฯ ตาวกาลก วา คเหตวาต อตตโน กตปาห ปารปนาทอตถาย ตาวกาลกจวร ยาจตวา ฯ อปาหนตถวโก จ ปตตตถวโก จ อสพนธโก จ กายพนธนจ มจปภส จ ตฏกา จ อปาหนตถ...ตฏกาโย ฯ อปาหนตถวยปตตตถวยอสวทธกา อตป อตถ ฯ เอตถาต สกขาปเท ฯ [๗๗๕] ตตถาต จวรปปฏคคหณสกขาปเท วนจฉโย ฯ โจรสส ภาโว โจรก โจรก เอว กมม โจรกกมม กต โจรกกมม ๑. อท ปท วณณนาย น อาคต ฯ

[ปา.๒๕..๒๘ ฯ ส.๑๘๖..๑๘๙]

Page 538: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 537

เยห เต กตโจรกกมมา๑ ฯ ทสวาต เถร ทสวา ฯ อต วตวา ฯ เอวนต โย ปสสต สมโณ วาตอาทวจน ฯ ต สตวา จ อต จนเตตวา ฯ เอตถ าเน ฯ สณห ฯ เป ฯ โลเภน ฯ เป ฯ ทเทยยาสต อาห ฯ ตสส อทายสส ฯ เตน ตสมา อสสา เถรยา ฯ อนตมนต ปทสส อตถ ววรนโต อนตมนต ปจฉมนต อาห ฯ ปจฉมนต ปทสส อธปปาย ทสเสนโต อ นตอาทมาห ฯ อ นต ปท จวรนต ปทสส วเสสน ฯ อปสทโท สมภาวโน ฯ อตต ตสมา ฯ เอวนต อทจ เม อนตม ปจม จวรนต เอว วจน อาหาต ปเท กมม ฯ ยถา...ตานนต ภควตา อน าตานรปาน ฯ จวรานนต ปท ธารณ อต ปเท กมม ฯ น โลเภน อทจ เม อนตม ปจม จวรนต วจน อาหาต สมพนโธ ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ [๗๗๖] ภกขนโย อชฌายนต ฯ เป ฯ ปารวฏฏกจวร นาม น ปฏคคเหสวสนตต๒ เอว ปาลย วตตสส อชฌายนสส การณ ญาเปนโต กสมาตอาทมาห ฯ ภกขนโย ปารวฏฏกจวร อปปฏค- คณหนเต ภกข กสมา อชฌายส ฯ สเจ ฯ เป ฯ ตนนตตา อชฌายส ภกขนโยต สมพนโธ ฯ อปปฏคคณหนเตต ปท ๑. ...โจรกมมาต วณณนาปาโ ฯ ๒. นปปฏคคณหสสนตต ทสสมานปาล ฯ

[ปา.๒๘..๓๐ ฯ ส.๑๘๙.๑๙๐]

Page 539: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 538

อชฌายสต ปเท กมม ฯ เอตตโกปต ปารวฏฏกจวร ปฏคคหณ- มตเตน เอตตโก ฯ อปสทโท สมภาวโน ฯ อตต เอว สมภตนนตตาต ปเท อากาโร ฯ วหตถตายาต ปท สมภตนนตตาต ปเท กตตา ฯ วคโต ปจจยสงขาโต หตโถ เอตาส ภกขนนนต วหตถา ฯว อถวา วหโต ปฏสสรณสงขาโต อตโถ เอตาสนต วหตถา วหตถาน ภาโว วหตถตา ฯ [๗๗๗] ตตถ จาต ตสม ปฏคคหเณ วนจฉโย เวทตพโพ ฯ ตนต จวร ฯ กเถนตสส ภกขสส ปาทมเลต ปเท สมพนโธ ฯ ตตถาต เตส จวเรส นทธารณ ฯ ตนต มหาปจจรกรนทส วตตวจน ฯ ภกข ปสกล คณหสสนต อต มนสกาเรน ภกขน สเจ เปต ฯ มหคฆนต ปท ตจวรนต ปทสส วเสสน ฯ หรตกขณเฑนาป จวร ปฏคคณหต อนาปตตต สมพนโธ ฯ [๗๗๘] ตตถาต อ าตกว ตตสกขาปเท วนจฉโย ฯ มธรสส ภาโว มาธรย กณสส มาธรย กณมาธรย ฯ เนส ภกขน ฯ ชานาเปตวาต ปท อาโรเจสนต ปเท ปพพกาล- กรยา ฯ โย อตโถ วตโต ฯ [๗๗๙] อ า ฯ เป ฯ อาทสต ปท เวทตพพาต ปเท อาธาโร ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ เนว ว าเปตพพ ฯ ทหเรห อาคนตวา น ทาตพพาน ฯ กสมาต อาห น หตอาท ฯ ห [ปา.๓๐..๓๖ ฯ ส.๑๙..๑๙๓]

Page 540: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 539

สจจ น ลภนต ฯ โจเรห อนจฉนน จวร เอเตส ทหรานนต อนจฉนนจวรา ทหรา ฯ เถเรหต ปท ทาตพพนต ปเท กตตา ฯ ทหเรห วา เถราน ฯ เป ฯ คณ ตวา ทาตพพานต สมพนโธ ฯ เตส เถราน ฯ เตส ธารเณต เตส ตตถยทธชาน ธารเณ นมตต ฯ ยาน จ วตถาน เทนต ฯ เตส ทหราน ฯ เต วา ว ตตมนสสา อ เ วา มนสสา เทนต ฯ สาขาปลาส นวสนตต สาขาปลาสนวาสนา ฯ หต สจจ ฯ อกปปกต รชนาย นาป รตต วตถ เตน วตเถน นวตโถ ภกข เยน กาม ยถากาม วเชยย คจเฉยย อาปตต อสส ภกขสส น จ โหต โส จ ธมโม สคเตน เทสโต เอสา ปหา กสเลห จนตตา อต เอต วจน ปรวาเร วตตป ฯ [๗๘๐] อทานต ปท เวทตพพนต ปเท กาลสตตม ฯ ย อาวาส ฯ เป ฯ อาทส วจเนส เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ กาเรตวา อต วจเนน สชเชตวา ฯ วหา...ทสต นทธารณ ฯ คเหตวาต ปท นวา... ...ปตนต ปททวเย ปพพกาลกรยา ฯ นวาเสต วา ปารปต วาต นวาสน วา ปารปน วา ลพภตต ปเท กมม ฯ อต สนนฏาน ปณฑเตน เวทตพพ ฯ ตจ โข นวาสน วา ปารปน วา ลภตวา ฯ เป ฯ สสาม อต อธปปาเยน ลพภต มลจเฉชชาย น ลพภตต สมพนโธ ฯ ตจาต ปท ลพภตต ปเท กมม ฯ โอทหสสามตมสส ววรณ ปน เปสสามต ฯ [ปา.๓๖..๓๗ ฯ ส.๑๙๓.๑๙๔]

Page 541: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 540

ลภตวา จ ปน กาตพพ ฯ าตโต... อ โตต ปทตตย ลภตวาต ปเท อปาทาน ฯ กโตจต ปท อ โตต ปทสส วเสสน ฯ สจสสาต สเจ อสส ภกขสส ฯ ต จวร ฯ วตตป... ทนนต๑ นทธารณ ฯ วตโต ปกาโร เอเตสนต วตตปปการาน ฯ คหน วตถ คหวตถ คหวตถ อาท เยส ตาน คหวตถาทน วตตปปการาน จ ตาน คหวตถาทน จาต วตตป...วตถาทน ฯ เตน ภกขนา อาคนตพพนต ปเท กตตา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๗๘๑] เกหจ วา อจฉนนนต เอตถ วจเน สงคหนต ปเท อาธาโร ฯ ย จวร ยาจตวา คณหนต ฯ อ เต ปท ยาจตวาต ปเท กมม ฯ อต วจน วตต วฏฏต๒ ฯ เอตถ วจเน ฯ อาจรย...ทนนต ปท ทนน อต ปเท สมปทาน ฯ ปฏจฉาเทตวาต ปท ทนน อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอว หต ห สจจ เอว วตตพเพ อตเถ สต ฯ เตน ตสมา เตส ภกขน ฯ ว ตตยจ ...โภเค จาต ปททวย นมตต ฯ อนาปตตต ปท ภวสสตต ปเท ปกตกตตา ฯ อนรปาต ปท ภวสสตต ปเท วกตวกตตา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๗๘๒] ปาลย าตกาน ปวารตานนต าตเก ปวารเต จ ยาจนตสส อนาปตต ฯ าต ฯ เป ฯ เอตถ วจเน ทฏพโพ ฯ ๑. วณณนาปาโ อนปท ทสสต ฯ ๒. ยชชตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๓๗..๓๙ ฯ ส.๑๙๔.๑๙๕]

Page 542: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 541

เอเตส ภกขน เทถาต ปเท สมปทาน๑ ฯ สนตกนต ตมหาก สนตก๒ ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ าตกาน ปวารตานนต าตเกห ปวารตาน ภกขน๓ ฯ เอตถาป วจเน ทฏพโพต ปเท อาธาโร ฯ กปปยภณเฑนาต ปท ว าเปนตสสาต ปเท กรณ ฯ กปปยโวหาเรเนวาต ปท วาเปนตสสาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ ปวารตานนต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ปวารเตส ปจจเยส ปมาณเมวาต ปเท อาธาโร ฯ ปมาณเมว วฏฏตต ปมาณเมว ยาจต วฏฏต ฯ ปคค...ณายาต ปท ปวาเรตต ปเท วเสสนต- ตตยา ฯ สลลกเขตวาต ปท เทตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ กาลานกาล จวราน วเทต ทวเสว ทวเส ยาคภตตาทน เทต อต เอว ต ต เทตต สมพนโธ ฯ ตสส ชนสส ว าปน อต ปเท กมม ฯ ตตถาต เคเห ฯ อ สสตถายาต เอตถ ปเท อตโถต ปเท อาธาโร ฯ าตกปปวารเตต าตเกห ปวารเต ๑. ๒. เอเตส ญาตกปปวารตาน สนตกนต ปเท สมพนโธ สนตกนต ปท ว า- เปนตสสาต ปเท กมมนต เม มต ฯ ๓. อย โยชนา อยตตา ต ปททวย ห ภกขสททสส น วเสสน วนยฏาเน จ ต น เอกตถ ตถา ห าตกา อปปวารตาป ว าเปตพพยตตกา โหนต ปวารตา จ อ าตกาป ตเถว ฯ สจาย โยชนา ยชเชยย าตกาน ปวารเตห นาน น ภเวยย ฯ

[ปา.๓๙ ฯ ส.๑๙๕..๑๙๖]

Page 543: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 542

ปจจเย๑ อนาปตตต ปเท อาธาโร ฯ น เกวล อตตโน อตถาย ว าเปนตสส อนาปตตต สมพนโธ ฯ เย อ สส ญาตกป- ปวารตาต อ สส ญาตเกห ปวารตา เย ปจจยา๒ ฯ เต ปจจเย๓ ว าเปนตสสาต ปเท กมม ฯ ตสเสวาต ปท พทธ ฯ เป ฯ ตสสาต ปททวยสส วเสสน ฯ ลทโธ โวหาโร นาม เยน โส ลทธโวหาโร ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ [๗๘๓] ตตถาต ตทตตรสกขาปเท วนจฉโย ฯ อจฉ รจ อปปาเทยยาต ปจจเย อจฉ รจ อปปาเทยย ฯ ตตถาต อภหรตวาต วจเน วตโต อภหาโร ฯ หสทโท ปากฏกรณ ฯ สอนตร ... ปรมนต ตคคณสวซญซาณพหพพห ฯ นยโตต น อโต เอตตกจวรโต ฯ ตณ จวราน เอตสสาต ตจวรโก ฯ ภกขนาต ปท ปฏปชชตพพนต ปเท กตตา ฯ อ เน ภกขนา อ ถาป ปฏปชชตพพ ฯ ตสสาต ตโต จวร สาทตพพนต ปทสส ฯ ตตราต สเจ ตณ นฏานตอาทวจเน ฯ เตน ภกขนา สาทตพพานต ปเท กตตา ฯ ปจสป นฏเสต ตจวร อทกสาฏกา สงกจจกาต ปจส นฏเส ฯ ทวส วา เอกสม วา นฏเ โก ปน วาโทต สมพนโธ ฯ หสทโท ๑.๒.๓. อยมป วตตนเยน เวทตพพา ฯ ต ปททวย ห ว าเปตพพยตตกาน คหน อธวจน เนว ภกขนว นว ปจจยาน ฯ

[ปา.๓๙..๔๒ ฯ ส.๑๙๖.๑๙๗]

Page 544: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 543

ทฬหกรณ ฯ ตโต สนตรตตรปรมโต ฯ เอตถาต สเจ ตณ นฏานตอาทวจเน ฯ [๗๘๔] าตกานนตอาทส วจเนส อตโถ ฯ เทนตาน าตกาน จวราน สาทยนตสส อนาปตตต สมพนโธ ฯ พหป จวร ยาจต วฏฏต โจราทห อจฉนนการณา ปมาณเมว ยาจต วฏฏตต สมพนโธ ฯ ตนต ต วจน ฯ อ สสตถายาต ปทสส อวจเน การณ ญาเปนโต ยสมาตอาทมาห ฯ ว า... สมเยวาต นมตต ฯ [๗๘๕] ตตถาต อปกขฏสกขาปเท วนจฉโย ฯ ตว ย ปรส ภณส โส ปรโส เอวรโป มม อปฏาโก อตถต สมพนโธ ฯ เอตถาต อตถาวโส ม โส อปฏาโกต วจเน ฯ มยยาต เม อยย อต เฉโท สรา สเร โลปนต สตเตน อกาเร ปเร เอการสส โลโป ฯ เอวนต วตกกน ฯ เมยยาต เอตถ วาปโร อสสรปาต สตเตน ปรสส อการสส โลโป ฯ [๗๘๖] ภกข ฯ เป ฯ เอตถ วจเน อตโถ ฯ ภกข ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วชชมานสส อาทสสาต๑ ปทสส อปทสส อารพภ อต อตโถ ฯ อททสสาต วตตพเพป อาทสสสททสส อททสส- สททปรยายตตา อาทสสาต วตต ฯ ย ภกข อททสส วจววรเจตาปน วอปกขฏ ต จวรเปตาปน ตสส ภกขสส ฯ อสสาต ภกข ๑. อทาน อททสสาต ปนต ฯ

[ปา.๔๒..๔๖ ฯ ส.๑๙๗.๑๙๘]

Page 545: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 544

ปเนว อททสสาต ปทสส ฯ ย หต ทฬหกรณ ฯ ย จวรเจตาปน ต จวรเจตาปน ฯ อารมมณสททสส ปจจยวาจกภาว สาเธนโต อาห ปจจโยป หตอาท ฯ อปสทโท น เกวล อารมมณ อารมมณนต อาคตนต าเปต ฯ อทานต ตทนนตร ฯ อททสสาต เอตถ ปเท กตตาต ปเท อาธาโร ฯ ตสส กตตโน ฯ เตน คหปตนา ฯ ต ภกข ฯ น อ เน การเณน อปกขฏ ฯ อตต ตสมา ฯ กรณตเถต กรณสงขาเต อตเถ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ จวรสส มล จวรมล ฯ ตนต จวรมล ฯ หร นต กหาปโณ ฯ สชชตนตมสส ววรณ สหรตวา ปตนต ฯ สหรตวา ปตนต ราส กตวา ปต ฯ อสสาต จวรมลสส ฯ อปกขฏ จวรมล ฯ อสสาต อมนาต ปทสส ฯ ย หต ห สจจ ย จวรมล ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ โวหารวจนนต โวหาเรน วจน ฯ เอตถาต อจฉาเทสสามต ปเท ฯ อสสาต อจฉาเทสสามต ปทสส ฯ เอตถาต ตตร เจโส ภกขต วจเน ฯ ตตถาต อปสงกมตวาตอาทปเทส นทธารณ ฯ อมสส ปทสส อตเถต ปเท สมพนโธ ฯ ปจร...เสนาต เยภยเยน โวหารวเสน ฯ เอตถาต คนตวาต ปเท ฯ วกปปนต เอตถ วสทโท วสฏตโถ ฯ อายาจเนต ปฏนาย ฯ วตาต ปรวตกเก นปาโต วตตต ฯ สาธ วต ม อายสมาต สพพ อท พยชน- มตตเมว ฯ อสสาต สาธตอาทปทสส ฯ ตสสาต อปาทายาต [ปา.๔๖..๔๗ ฯ ส.๑๙๘..๒๐๐]

Page 546: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 545

ปทสส ฯ สาธตถโกต สาธนา อตถโก ฯ อสสาต กลยาณกมยต อปาทายาต ปทสส ฯ ตเทวาต สาธตถโก มหคฆตถโกต วจน ฯ ยสมา ปน น เอต ฯ อมสสาต จวเร กปปสส อาปชชนาต ปเท กมม ฯ [๗๘๗] คหปตสสาต ปท วทโตต ปเท สมปทาน ฯ เจตา- เปตกามสสาต ปท คหปตสสาต ปทสส วเสสน ฯ เอเตน วสตอคฆนเกน จวเรน มยห อล อยตต ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ สมเกป จวเร ฯ ตจ โข จวร อคฆวเสเนว สม น ปมาเณน สม ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ [๗๘๘] กสมา อมนา นเยน อตโถ เวทตพโพต อาห ต หตอาท ฯ ต ปมสกขาปท ฯ หต การณตเถ นปาโต ฯ อมสส ทตยสกขาปทสส ฯ น โกจ วเสโสต อาห เกวลนตอาท ฯ เอกสสาต ปท ปฬาต ปเท สมปทาน ฯ ทวนน ปฬน ฯ เอตถาต ปมสกขาปเท๑ ฯ ยถา จ ทวนน ปฬน กตวา คณหโตป อาปตตต สมพนโธ ฯ [๗๘๙] ตตถาต ราชสกขาปเท ฯ พนโธต ปทสส ววรณ ทณโฑต ฯ ชโตสต ชโต อส ฯ ราชโต โภคคนต ราชโต ลทธโภคค ฯ โภโคต ร า ทนน อสสรย ฯ อสสาต ๑. ทรย... ฯ

[ปา.๔๗..๕๗ ฯ ส.๒๐๐.๒๐๑] 999

Page 547: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 546

ปหเณยยาต ปทสส ฯ ยถา จ เอตส ปหเณยยาต ปทสส ปทภาชน น วตต ฯ ยถาต เยน ปกาเรน ทสสต ฯ โจทนา- ลกขณนทสสนนต วาจาย โจทนาย ลกขณสส นทสสน ปกาสน ฯ ห สจจ อตโถ เม อาวโส จวเรนาต อท วจน ฯ อสส วา อตโถ เม อาวโส จวเรนาต วจนสส อตโถ ยาย กายจ ภาสาย วตตพโพต สมพนโธ ฯ อทนต อท ลกขณ โจทนาลกขณ นาม ฯ ห สจจ เอตาน วจนาน น วตตพพาน ฯ อทเมว วจน วตตพโพต ปเท กมม ฯ เอวนต ปาลย วตตนเยน ทสเสตวาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ เอตถ ปเท อททสส๑ อต ปเท อาธาโร ฯ ทสเสตวา ทสเสนโต ภควา อาห ฯ นปผาเทต สกโกต ฯ อจเจตนต อต เอต ยาวตตย โจทเนน๒ จวรสส นปผาทน ฯ จตก ฯ เป ฯ ตพพนต เอต วจน ฯ ห สจจ เอเตน ภกขนา จวร อททสส ตณหภเตน ฉกขตตปรม าตพพ าน กาตพพนต สมพนโธ ฯ ฉกขตต ปรโม ปรจเฉโท อสสาต ฉกขตตปรม ฯ อท ลกขณ านลกขณ นาม ฯ ตตถาต ตณหภเตนาต ปเท วตโต โย ตณหภาโว ต ตณหภาว ฯ ตตถาต น อาสเนตอาทปเทส นทธารณ ฯ ๑. อททฏ อต วณณนาปาโ ฯ ๒. โจทนาย ฯ

[ปา.๕๗.๕๘ ฯ ส.๒๐๑..๒๐๓]

Page 548: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 547

เวยยาวจจกเรน วตเตนป ภกขนา น นสทตพพนต ปเท กตตา ฯ อปสทโท น เกวล อวตเตน น นสทตพพนต าเปต ฯ ปจฉยมาโนต ปเท วชชมาน อท ปจจตตวจน กรณตเถ วตตต ฯ อปสทโท ปรมตถ อเปกขต ฯ เอตถาต ปจฉยมาโนต ปเท ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ าน ภชต ต วนาเสต ฯ อาคตการณตถนนาม๑ านเมว ฯ ตตถาต ตส โจทนาส ฉส าเนส จ ฯ เอตถาต ปาลย ฯ เอกโจทนาวฑฒยาต เอกาย โจทนาย วฑฒเนน ฯ โจทนาทวคณนต โจทนาโต ทวคณต ฯ อตต เอว ฯ ตตถาต โจทนาาเนส นทธารณ ฯ กโรนตสส ภกขสส โจทนาานาน ภชเน วาโท โก ปนาต สมพนโธ ฯ เอตถาต ทวส๒ โจทนาาเนส ฯ ยตสสาต ยโต อสส ฯ ปจมยตเถ โตปจจโยต อาจรยา กเถนต ฯ ตตถาต กถ อยมตโถ ลพภตต อาห สมปตเถ ห อท ภมมวจนนต ฯ ปาลย ปนสสาตป ปาโ ปปพโพ นส นาสเน ฯ [๗๙๑] ก ปน ฯ เป ฯ ตพพนต ปจฉา ฯ ตตถาต นททฏานททฏเส ฯ มขสส ววโฏ มขววโฏ มขววรณ ฯ มขววเฏ นยตโต มขเววฏโก ฯ อถวา มเขน เววฏภาว เวยยาวจจการตต ๑. อาคตการณนต วณณนาปาโ ฯ ๒. อโภส ฯ

[ปา.๕๘..๖๐ ฯ ส.๒๐๓..๒๐๕]

Page 549: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 548

ปตโต มขเววฏโก มขเววฏโก จ โสว กปปยการโก จาต มขเววฏกกปปยการโก ฯ เตสต ภกขนา นททฏาทส ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ กถนตอาท วตถาโร ฯ นนต อกปปยวตถ ฯ อปาสเกหต ปท อาณตตาต ปเท กตตา ฯ เตส เวยยาวจจกราน นทธารณ ฯ อต วตวา คจฉต ฯ อต วตวา อาคนตวา ฯ อตต ปท ปหณตต๑ ปเท อากาโร ฯ เอเตส จตส เวยยาวจจกเรส ฯ อปโร ภกข วทต ฯ ทเตนาต ปท ปจฉโตต ปเท กตตา ฯ ทเตนาต ปท นททฏ อต ปเท กตตา ฯ ห สจจ สนต ฯ เป ฯ วทามต เอต วจน ภควตา วตต ฯ เอตถวาต ทเตน นทวทซฏจตเวยยาวจจกราธกาเร ฯ อสาทยนเตนาต ปท วฏฏตต ปเท กตตา ฯ สหสสกขตตปต ปท โจทนาย วา าเนนาต ปททวเย กรยาวเสสน ฯ อปสทโท เอกกขตตอาทมเปกขต ฯ อ โ กปปยการโก อาหรต สเจ อจฉต ฯ ภกขนา กเถตพพ ฯ หนทาต คณห ฯ อต วตวาว เอโต ว านโต ปกกมต ฯ โน เจ อาเนตวา ททนตต สมพนโธ ฯ ทเตน ฯ เป ฯ เณยยาต เอต วจน เทสนามตตเมว ฯ [๗๙๒] โภช...ทนนต นทธารณ ฯ อ ตร กโรถ ฯ อทป ชาตรปรชต ฯ สเจ ปน ปกกมตต สมพนโธ ฯ นยท ๑. วณณนาย ปหณาตต วลชยต ฯ

[ปา.๖๐ ฯ ส.๒๐๕..๒๐๘]

Page 550: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 549

ฯ เป ฯ วฏฏตต เอว อปาสเก ภกขนา ปฏกขตเต วตวาว ปกกมต ฯ ภวสสตต อท ชาตรปรชต ภวสสต ฯ เตส วฑฒกกมมกราน ฯ อถาป ยทป วทต ฯ เอวป วทเนน ฯ คเหตนต คหณ ฯ ต หร สวณณ ฯ ตตราต เตส ภกขส นทธารณ ฯ อต วตวา ฯ โส ภกข อต เกนจ ภกขนา กจ น วตตพโพต สมพนโธ ฯ ตยาต ปท กโตต ปเท กตตา ฯ อวตตพพการณ าเปนโต อาห โย หตอาท ฯ ห สจจ โย ภกข ต ภกข โจเทต เสวว ภกข สาปตตโก ฯ เตน ปน ภกขนา กตาต ปเท กตตา ฯ เอเกนาต ปท เตนาต ปทสส วเสสน ฯ พห ภกข ฯ นตถ อาปตต เอเตสนต อนาปตตกา ฯ ทนนนต ปท อปเนตพพนต ปเท กมม ฯ เสนา...ชคคนตถนต ปท ปรภชตพพนต ปเท สมปทาน ฯ [๗๙๓] น เกวลจ...เมว น สมปฏจฉตพพนต สมพนโธ ฯ สเจ หตอาท วตถาโร ฯ ตนต มหาตฬาก ฯ ภกขหต ปท ปฏกขตโตต ปเท กตตา ฯ ตนต ตฬาก ฯ กถ ฯ เป ฯ โหตต ปจฉต ฯ จตตาโร ฯ เป ฯ ทนนนต ภกขห วตตพพ ฯ อถาป วทตต สมพนโธ ฯ ปจฉตวาต ปท วทตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อท ตฬาก ฯ ปรภชน วฏฏต ฯ ภกขหต ปท การตนต ปเท กตตา ฯ ต ตฬาก ฯ มนสสา เอวาต เอวสทเทน ภกข นวตเตต ฯ ตนต ตฬาก ฯ นสสายาต ปท นปผนน อต [ปา.๖๐ ฯ ส.๒๐๘..๒๑๐]

Page 551: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 550

ปเท ปพพกาลกรยา ฯ เอตป กปปยภณฑ ฯ อถ ยท ปกกมนต ฯ ราชพลนาต ปท อปททตาต ปเท กตตา ฯ อ เ มนสสา สสส ปฏปชชนต กโรนต ฯ ตจ โข อทกวารณ กสกมมกาเลเยว ลพภต น...เล ลพภต ฯ อมนต ตฬาก ฯ ตโตต ตทา ฯ โกจ ภกข ฯ ต ตฬาก ฯ ภกขหต ปท ปรจจตต อต ปเท กตตา ฯ ตสสาต ตฬากสสามกสส ฯ ตฬาก วฏฏต ฯ จตต... พพเตต ปท ภกขนาต ปเท อาธาโร ฯ ภกขนาต ปท นหฏ อต ปเท กตตา ฯ นหฎ ฯ เป ฯ วยาต นหฏ ปรจจตต อทกมาตก อจฉนทตวา ปน เทต อทธนาคราชสส มเหส วย ฯ อทกวเสนาต ปท ปฏคคหต อต ปเท วเสสนตตตยา ฯ ปฏคคหตตฬาเกต ปท กาตนต ปเท อาธาโร ฯ จสทโท๑ น เกวล ปฏคคหณ วฏฏตต าเปต ฯ กาตนต กรณ ฯ กโรนตต มตตกทธรณาทน กโรนต ฯ ลชชภกขนาต ปท การาปเตสต ปเท กตตา ฯ การาปเตสต มตตกทธรณาทส การาปเตส ฯ การาปเตสต ปท โหตต ปเท ภาวลกขณ ฯ ตฬาก กจาป ปจจยวเสน ปฏคคหเณ กปปย ฯ ปโยค ฯ เป ฯ กตตาต ปโยคเหต อปปนเนน ภณเฑน กปปยภณฑสส มสสกภาวโต ฯ มสสกตตาต ปท ทปปรโภคนต ปเท เหต ฯ วสคตปณฑปาโตต วเสน สสฏปณฑปาโต ฯ ทปปรโภคนต กปปยภณฑ ๑. อย จสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๖๐ ฯ ส.๒๑๐.๒๑๑]

Page 552: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 551

อปรโภค ฯ ปาลต ปท คณหาตต ปเท กตตา ฯ ถราต ปท ปาลต ปทสส วเสสน ฯ ยถาต เยน ปกาเรน ฯ ชนา อทธเน อคคกรณฏาเน อคค นปาเตนต ฯ อทกกมมนต อทเกน กรณ ฯ นวสสเส วาต ปท อฏาเปตต ปเท อาธาโร ฯ อปรจฉนนภาเคต ปท นวสสเสต ปทสส วเสสน ฯ อตต เอว ฯ ตสเสว ภกขโน ฯ ตนต ภมปปตฏาปนาทก ฯ ตนต มณฑล ฯ อาโกฏฏตาย สนนปตเตต ปททวย อาหาต ปเท ภาวลกขณสตตม ฯ อเมหหต ปท สตปพพนต ปเท กตตา ฯ อโต กาลโต ฯ เอวรป วจน ฯ ตตรปปาทนต ตสม อาราเม อปปนนปว ฯ ตสมาต ปท น กตตพพาต ปเท เหต ฯ กปปเยป อามสตถาย โลลตา น กาตพพาต สมพนโธ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ อทกวาหกา จ สา มาตกา จาต อทกวาหกมาตกา ฯ [๗๙๔] ปพพณณา...ทนนต ปท วรหณ อต ปเท สมพนโธ ฯ วรหณฏานนต ปท เขตต วา วตถ วาต ปททวยสส วเสสน ฯ ตตถาต ตสม วเน ฯ ฐาเนนาต ปท คตาต ปเท กรณ ฯ เตต อารามกา ฯ อต วตวา เทนต ฯ เจต...ทนต ปท ทสสนตต ปเท กตตา ฯ ตเมห เนถ อต วตวา เตสเยว มนสสาน ฯ ยถาชาตเมวาต อนรปชาตเมว ฯ วลลผลาวาฏนต วลลผลาน อาวาฏ วรหณฏาน ฯ เอตนต อจฉกเขตต อปรณณ- วตถ วลลผลาวาฏ ทมมต วจน ฯ อมา คาโว กโต านโต [ปา.๖๐ ฯ ส.๒๑๑..๒๑๕]

Page 553: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 552

ตเมหห ลทธา อต วจเน มนสเสห ปจฉเต ฯ ปณฑเตห มนสเสห...คตถาย อมา คาโว ทนนา อต มนสสา ภกขนา วตตพพาต สมพนโธ ฯ ปมวคเค ปทโยชนา สมตตา ฯ [๗๙๕] ตตถาต โกสยสกขาปเท วนจฉโย ฯ [๗๙๖] ตตถาต สทธกาฬกสกขาปเท ฯ [๗๙๗] ตตถาต เทวภาคสกขาปเท วนจฉโย ฯ อตถโตต ปท ทสสตนต ปเท วเสสนตตตยา ฯ [๗๙๘] ลทธา สมมต เยน โส ลทธสมมตโก ฯ อ โ วา โรโค ปฏกปปต ฯ สกนต ปท ลทธนต ปเท กรยาวเสสน ฯ คลาโน อต นาม ภกขนา ลทธ ลทธเมว ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ [๗๙๙] ตตถาต นสทนสนถตสกขาปเท วนจฉโย ฯ ต อนโตเตมาสนต ปท น อททสาต ปเท อจจนตสโยโค ฯ เอวนต อจฉามห ภกขเวต วจน ฯ เอวนต อทสสเน ฯ อสส ภควโต ฯ มย ฯ เป ฯ เปสสามต เอต วตกกน อโหสต สมพนโธ ฯ ตนต อธมมกกตกาวตต ฯ ตโตต ปจฉา ฯ เตห ภกขห อชฌต อต ปเท กตตา ฯ เอตถาต ปฏสลลยเน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๘๐๐] เถโร ครห ลภตวา ฯ อต จนเตตวา สหทโย กลปตโต อปสงกมนโตต๑ สมพนโธ ฯ ขนธกสกขาปเทต ปท ๑. อปสงกนโตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๖๐..๗๖ ฯ ส.๒๑๕..๒๑๙]

Page 554: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 553

ลภตวาต ปเท อาธาโร ฯ ภควนตนต ปท นจฉาราเปตวาต ปเท กมม ฯ ปณณ...รเกนาต ปณณจนทสทเสน ฯ สนทร หทย เอตสสาต สหทโย ฯ ภกขสเตหต ปท ปรวโตต ปเท กตตา ฯ น หต ทฬหกรณ ฯ อ ตร วตตสมปตตยาต วตตสมปตต เปตวา ฯ สโห ฯ เป ฯ คหายนต กาจนปพพตสส อวทเร นสนโน สโห วย ฯ มตถกตาลเนนาต สเส ตาลเนน ฯ อห อปชฌาเยน คาหโต อมห ฯ ตตถาต สกาย กตกาย ฯ ห สจจ ยทท ย อท อปป ตตสกขาปทปป าปน ป ต... ทน วา ฯ เอโส ป าปนสมจฉนทนสภาโว พทธวสโย ฯ ตสสาต อปเสนสส อทาสต ปเท สมปทาน ฯ อารทธ อาราธต จตต เอตสส ภควโตต อารทธจตโต ฯ [๘๐๑] สนถเตต ปท ส ตายาต ปเท อาธาโร ฯ จตตถ...ตายาต ปท สนถตานต ปเท วเสสนตตยา ฯ จตตถจวร อต ส า จตตถจวรส า สา เอตสส สนถตสส อตถต จตต...ส ตสส ภาโว จตต...ส ตา ฯ ทสวา อต จนเตตวา อามนเตสต สมพนโธ ฯ เตส ภกขน ฯ วทตวถมตตนต สคตวทตถมตต ฯ สนถรนเตน ปน ภกขนา สนถรตพพนต ปเท กตตา ฯ เอกเทเสต อทาน กตตพพนวสนถตสส เอกปปเทเส ฯ วชเฏตวาต วทธเสตวา ฯ [ปา.๗๖..๘๑ ฯ ส.๒๑๙.๒๒๐]

Page 555: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 554

เอว สนถรนเตน นสทนสนถต ถรตร โหต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ปจฉมาน เทว วนย กตวา ปฏลภตวา ปรภชต วฏฏตต สมพนโธ ฯ [๘๐๒] ตตถาต เอฬกโลมสกขาปเท วนจฉโย ฯ ปตนเกต เอฬกโลเม ปตนเก ฯ อต มนสกาเรน ภกข เปต ฯ เอฬกโลเม เตน ชเนน หรเตป ฯ จสทโท สอสสาหตตา จ อจตตกตตา จาต โยเชตพโพ ฯ กรนทยาทสต เอตถ ยกาโร อาคโม ฯ เอตถาต วาเตน วา อ เน วา พห ปาตเต เอฬกโลเม ฯ อ สส ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ หตถปฏ ยาทสต ยกาโร อาคโม ฯ สามกสส อชานนตสเสวาตว สามเก อชานนเตเยว ฯ อต มนสกาเรน ฯ ตสม ยาเน ฯ ตตถาต อทนนาทาเน ฯ อธ สกขาปเท ฯ โจราทหต ปท อปททโตต ปเท กตตา ฯ สพพตถ าเน ฯ อทเท... ยาทนนต ปททวย อลาเภนาต ปเท กมม ฯ ตโต านโต ฯ อ ตถ คจฉต ฯ ต เอฬกโลม ฯ วนยกมม กต ยสม ต วนยกมมกต ฯ กต ภณฑ ยสม ต กตภณฑก ฯ โย ปน ภกข ตนก...เร วา โลมาน ปกขปตวา คจฉตต สมพนโธ ฯ ปาทกปตตตถวกนตเรตป ปาโ ฯ ปปผลกาทนนต ปท มล อต ปเท สมพนโธ ฯ วาตาพาโธ เอตสส อตถต [ปา.๘๑..๘๔ ฯ ส.๒๒๐..๒๒๒]

Page 556: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 555

วาตาพาธโก ฯ ปกขตตนต เอฬกโลม ปาทกปตตตถวกนตราทส ปกขตต ฯ อท เอฬกโลม ฯ [๘๐๓] ตตถาต เอฬกโลมโธวนสกขาปเท๑ วนจฉโย ฯ เอตถาต เอฬกโลมโธวนสกขาปเท ฯ เสส วจน ฯ [๘๐๔] ตตถาต รปยสกขาปเท วนจฉโย ฯ ชาต...เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ ชาตรปนต วจน นาม ฯ ต สวณณ ฯ ตสส ปทภาชนสส ฯ รชต ปน รปย อต วตต ฯ อธ สกขาปเท ฯ อสสาต รชตนต ปทสส ฯ ตตถาต กหาปโณต- อาทส นทธารณ ฯ ตามพ ตมพนต จ เทว ปรยายา ฯ สารทารนาต ปท กต อต ปเท กรณ ฯ ปเทนาต ปท สงคหโตต ปเท กรณ ฯ สมฏาปต รป ยสม โส สมฏา- ปตรโป ฯ อจเจต สพพมปต เอว ปาลย วตตปปการ สพพมป เอต วตถ ฯ เอตนต ปท โหตต ปเท กตตา ฯ วตตป... สพโพปต ปททวย รชตมาสโกต ปทสส วเสสน ฯ อตต ปท จตพพธนต ปทสส สรป ฯ จตพพธนต ปท นสสค...วตถต ปทสส วเสสน ฯ นสสคคยวตถต ปท วกตกตวตา ฯ โลหตโก โลหตงโคต เทว ปรยายา ฯ ปฏโกต วตถ ฯ อท วตถ ฯ ตตถาต นสสคคยวตวถทวกกฏตวถส นทธารณ ฯ กปปยวตถมหต ปท อนาปตตต ปเท อาธาโร ฯ สพพนต รชตาทก สพพ วตถ ๑. ...โธวาปน...อต วณณนายมาคต ฯ

[ปา.๘๔..๙๑ ฯ ส.๒๒๒..๒๒๔]

Page 557: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 556

สมปฏจฉโตต ปเท กมม ฯ [๘๐๕] อสสาต อคคเณหยยาต ปทสส ฯ ตตถาต อคคหณ- อคคหาปเณสป วนจฉโย ฯ ชาตร...ภณเฑสต ชาตรปรชต- สงขาตภณเฑส ฯ กหาปโณ จ มาสโก จ กหาปณมาสกา ฯ ชาต... ...เกส จาต นทธารณ ฯ ถวกาย ภาชเนต ปท รปคณนายาต ปเท อาธาโร ฯ อป...ยเน ปน วนจฉโย ฯ ตยหท โหตต วจเนน เปต ฯ อต วตวา คโต ฯ เอตตาวตาต เอตตเกน อาจกขน- มตเตน ฯ ตนต ชาตรปรชตาทก อกปปยวตถ ต ฯ ปตต วา จวร วา อาทาย อปาสโก อาคจฉต ฯ เอวป วจเน๑ ฯ [๘๐๖] สงฆ ฯ เป ฯ เอตถ วจเน น วตตนต ปเท อาธาโร ฯ ตนต รปย ฯ เตน รปเยน เจตาปตนต ปเท กรณ ฯ มกกฏาทหต ปท ปตนต ปเท กตตา ฯ ปต วา คลต วาต ปททวย น วฏฏตเยวาต ปเท ปกตกตตา ฯ ตรจฉา... ...กลปต ปททวย วกตกตตา ฯ ตรจวฉานคต- ปรคคหตมปต ตรจฉาเนห รกขต ฯ ตรจฉานปปฏคคหตมปตป อตถ โสเยวตโถ ฯ ตโต ภาคโต ฯ ปรภชตนต ปรภชน ฯ อพภโตทกนต อฏเหตวา ปรตวา ตอทก ฯ อปพโพ ภรธาต ปรเณ ฯ เตน วตถนาว กตาย โปกขรณยา ฯ กตา โปกขรณ ฯ ๑. วจเนนาต สนทรตร ฯ

[ปา.๙๑ ฯ ส.๒๒๔..๒๒๗]

Page 558: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 557

อต มนสกาเรน ฯ เยนกาม ยถากาม ฯ ตโตต ปจฉา ฯ โย น ...ทส วนจฉโย ฯ อตตโน วาต ปท กโรนโตต ปเท สมปาน ฯ ฉนทาต ฉนเทน ฯ อย ภกข มาตก เนว ชานาต ฯ มฏปปมฏา อตวย นฏา สต เอตสสาต มฏป- ปมฏสสต ตสส ภาโว มฏป...ภาโว ฯ เอว ช...รปเยต รปเย เอว ชคจฉตพเพป ฯ ชคจฉตพเพปต ปท อาจกขต ปเท ภาวลกขณ ฯ ตโตต รปยโต ฯ อย อปปนนปปจจยปรโภโค เอตสส รปยปปฏคคาหกสส ฯ อสนตสม- ภาวนายาต อตตน อสนตสส อตตรมนสสธมมสส ปกาสเนน ฯ อปปนนาปต อปสทโท เหฏา วตวตวอปปนวนวปปจจเย อเปกขต ฯ [๘๐๗] อยชชนการณมาห จตตาโร หตอาท ฯ เถเนตต เถโน เถนสส ภาโว เถยย เถยยเจตนา ฯ ปรภชน ปรโภโค เถยเยน ปรโภโค เถยยปรโภโค ฯ อณวเสน ปรโภโค อณปรโภโค ฯ อณปรโภโค ยตโต ภกข โลกโต นสสรต อลภตวา จวตวา นรยาทส อปปชชต ตสมา อปปจจเวกขววตปรโภโค อตตโนว อณปรโภโค นามาต อธปปาโย ฯ เตน เอกนปาเต ลตชาตกฏกถาย ตสม กร กาเล ภกข จวราทน ลภตวาวว เยภยเยน อปปจจเวกขตวา ปรภชนต เต จตตาโร ปจจเย เถนตวา ปรภชมานา เยภยเยน [ปา.๙๑.๙๒ ฯ ส.๒๒๗.๒๒๘]

Page 559: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 558

นรยตรจฉานโยนโต น มจจนตต พทธโฆสาจรเยน วตต ฯ ทาตพพนต ทาย จวราทวตถ ฯ ทาย อาทยนตต ทายาทา สาวกา ทายาทาน ภาโว ทายชช ทายชเชน ปรโภโค ทายชชปรโภโค ฯ อตตโน อานณภาเวน๑ สามวเสน ปรโภโค สามปรโภโค ฯ [๘๐๘] ตตถาต จตส ปรโภเคส ฯ อปสทโท สงฆมชฌโต อ าน อเปกขต ฯ อปปจ...โภโคต อปปจจเวกขตสส ปจจยสส ปรโภโค ฯ อาโลเป อาโลเป ปจจเวกขตพพ ฯ ปเร...ยาเมส ปจจเกขตวพพนต สมพนโธ ฯ สจสสาต สเจ อสส ภกขโน ฯ เอวนต ปฏคคหณปรโภเคส ปจจเวกขณาย ยขชเน สนเตป ฯ ตตถาต จตพพธาส สทธส๒ ฯ จตตา...เนวาต อธฏานสงขาเตน สวเรวเนว ฯ เต หต ห สจจ เต เสกขา ฯ ก ปน ฯ เป ฯ ภชนตต ปจฉา ฯ คหหต ปท ทนนาปต ปเท กตตา ฯ อต สนนฏาน เวทตพพ ฯ เอตถาต ภควโต ปจจยาน ปรภชนภาเว ฯ ทาสพยนต ทาสภาว ฯ กถาเยวาต กถน ฯ [๘๐๙] ตตถาต จตส ปรโภเคส ฯ ลชชโน อลชชนา สทธ ปรโภโค วฏฏตต โยชนา ฯ อสส ภกขโน ฯ ต การณ ฯ โสป นวาเรตพโพต โสป ภกข ปสสนเตน อ เน ภกขนา นวาเรตพโพ ฯ ๑. อนณ...อต ภวตพพ อนโณสต วย ฯ ๒. เอกวจน กาตพพ ฯ

[ปา.๙๒ ฯ ส.๒๒๘..๒๓๐]

Page 560: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 559

ตตถาต ธมมยาธมมยปรโภเค วนจฉโย เวทตพโพ ฯซว เอตานว อทเทสภตตาน ฯ ยถาทานเมวาต มนสเสห ทนนปปกตยา อนรปทานภาเว คตตตา ปตตตตา ฯ อปสทโท๑ ปคคห อเปกขต ฯ ตตถาต ปคคหปรโภเคส ฯ ยตถาต ยสม ปคคเล ฯ ต คณ ฯ วตตนต อฏกถาส วตต ฯ ตตราต ธมมานคคเห ฯ อถาต ตทา ฯ ปาโป ฯ เป ฯ คณหามต อปชฌาโย อาห๒ ฯ สาธ ฯ เป ฯ อคคณหสสามต มหารกขตตเถโร อาห๓ ฯ สตเยว เม ปพเพต ปพเพ เอต วจน มยา สต ฯ [๘๑๐] รปเย...เอตถ วจเน เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ รป...เมวาต รปยนต คณนเมว ฯ ภตตขชชกคนธปณฑาทส หร สวณณ ปกขปตวา หร สวณณ เทนตต โยชนา ฯ จรนตาน ภกขน เทนตต ปเท สมปทาน ฯ ทสสนเตต ปท พทธ อต ปเท อาธาโร ฯ ภตตาทส ายาต ภตตาท อต ส าย ฯ ปฏคคณหนเตน ปนาต ปท สลลกเขตพพนต ปเท กตตา ฯ เยน ชเนน ฯ อถ ตทา อสส ชนสส ฯ [๘๑๑] ตตถาต รปยสโวหารสกขาปเท วนจฉโย ฯ สส...ทส วนจฉโย ฯ เอตนต สสปคนต วจน ฯ สพพตถาต ควปคนตอาทส ฯ ๑. อย วณณนาย น ทสสต ฯ ๒. วณณนายนต มหารกขตสเสเวต วจน ทสสต น อปชฌายสส ฯ ๓. วตวา ฯว

[ปา.๙๒..๙๕ ฯ ส.๒๓๐..๒๓๒]

Page 561: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 560

กเตน กตนตอาทส ปเทส สทโธ อสมมสโส รปยสโพยหาโรเยว เวทตพโพต สมพนโธ ฯ รปเย รปยส ตอาทมห วจเน มย วนจฉย วกขาม ฯ ปร...ปเทต ปท วตต อต ปเท อาธาโร ฯ วตตวตถสต นทธารณ ฯ มลคคหเณต นมตต ฯ อป... ...ตตเนต นมตต ฯ อมนา สกขาปเทน ฯ โย หต ห สจจ โย ตโก ฯ โปตถเก รปเย ฯ เป ฯ อาทสต ปาโป ทสสต ฯ อร ฯ เป ฯ อาทต ปน ปาโ ยตโต ฯ ตสส ตกสส ฯ ห สจจ ฯ ปรสส อรปย เจตาเปยยาต โยชนา ฯ อภยถาป เจตาปเนน กโตเยวาต ปเท กรณ ฯ ตนต ต วจน ฯ กย...ปทจ วตต ฯ กปปยวตถนต ปท ปร...เมวาต ปเท กมม ฯ ตจ โข ฯ เป ฯ เกหต สหธมมเก เปตวา อ เห สทธ ตจ โข ปรวตวตวน ฯ ทกกฏวตถโนต ปท เจตาปนนต ปเท กมม ฯ เจตาปน เนว อธ วตต ฯ เอตถาต ทกกฏวตถนา ทกกฏวตถโน เจตาปเน ฯ ตสส วา ทกกฏวตถโน เตเนว ทกกฏวตถนา ฯ อตต วจน ภค... ...ย ห อาจรเยห วตต ฯ ตเถวาต ยถา กปปยวตถนา นสสคคยวตถ เจตาเปนตสส มลคคหเณ ปรมสกขาปเทน อนาปตต ตเถว อนาปตตต อธปปาโย ฯ อ ตร...เกหต สหธมมเก เปตวา ฯ [ปา.๙๕..๙๗ ฯ ส.๒๓๒..๒๓๔]

Page 562: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 561

[๘๑๒] โย หต วตถาโร ฯ เตน รปเยน ฯ ต อยพช ฯ เตน ภกขนา กปปโย กาต น สกกา ฯ ต ปตต ฯ ตมป ถาลก ฯ ตาย วาสยา ฯ เตน พลเสน ฯ ตป อทกกขร ฯ โส หต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ มลสสามกาน มเล ปตตสสามกาน ปตเต จ ทนเน โส ปตโต กปปโย โหตต โยชนา ฯ อย ปตโต ฯ ต รปย ฯ กสมา ฯ เป ฯ ปปตต ปจฉา ฯ มลสส อนสสฏตตา เสสาน น กปปตต สมพนโธ ฯ อสมปฏจฉตวา คนตวา ฯ อตต ปท ปหต อต ปเท อากาโร ฯ อต เอว ฯซ อสมปฏจฉตวา คนตวา ฯ อปสทโท ภกขอาทเก อเปกขต ฯ เตนาต รปยส เตน อรปเยน ฯ [๘๑๓] ตตถาต กยวกกยสกขาปเท วนจฉโย ฯ เอตถาต กตหปต ปเท ฯ อปกาโร ครหาย วตตเต ฯ ทวสานต อจจนตสโยโค ฯ ตตถาต กตหป ตยายนต ปเทส นทธารณ๑ ฯ ยโตตมสส ววรณ ยทาต ฯ ปรภณฑ ฯ เป ฯ กโรนเตน ภกขนา กยตจ โหต อตตโน ฯ เป ฯ กโรนเตน ภกขนา วกกยตจาต สมพนโธ ฯ กโรนเตนาต ปท กยต วกกยตนต ปททวเย กตตา ฯ อมนา ...นรปโตต ปท ทสสตนต ปเท วเสสนตตตยา ฯ ปาเต ปาลย ทสสตนต ปเท อาธาโร ฯ นสสชชตพพนต ๑. โปราณโปตถเก "คห ฯ เป ฯ เอตถ วจเน ฯ นนต นปาโต นามตเถ วตตเต ฯ อสสาต นานปปการกนต ปทสส ฯ หสทโท ฯ" อต ปากฏ ฯ

[ปา.๙๗..๑๐๐ ฯ ส.๒๓๔..๒๓๗]

Page 563: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 562

ปทสส อตโถ ฯ เอวนต ปรภณฑ อตตนา หตถคต กโรนเตนาต นเยน คหตนต ปเท วเสสนตตตยา ฯ หตเถต ปท คหตนต ปเท อาธาโร ฯ กย...เสนาต ปท คหตนต ปเท วเสสนตตตยา ฯ คหตนต ภกขนา คหต ฯ อย หต ทฬหกรณ ห สจจ อย กยวกกโย น วฏฏต ฯ ปจ...เก เปตวา ฯ [๘๑๔] ตตราต กยวกกเย ฯ ยงกจ กปปย วตถ โหต ภตต โหตต สมพนโธ ฯ มาตยาปต ปท เทตต ปเท สมปทาน ฯ อปสทโท อ เ ชเน อเปกขต ฯ วตโตต มาตยา วตโต ภกข ฯ อตตโนต ปท คณหาตต ปเท สมปทาน ฯ จสทโท อตตโน ภณเฑ จ ปรภณเฑ จาต โยเชตพโพ ฯ ปรวตตนเตนาต ปท ปรวตเตตพพนต ปเท กตตา ฯ มาตา ฯ เป ฯ วกกย โมเจนเตน ปรวตเตตพพนต สมพนโธ ฯ สทธนต ปท ปรวตเต- ตพพนต ปเท กรยาวเสสน ฯ กยวกกยนต ปท โมเจนเตนาต ปเท กมม ฯ [๘๑๕] ตตราต กปปยภณเฑ ฯ ปถสส หตา ปาเถยยา ปาเถยยา จ สา ตณฑลา จาต ปาเถยยตณฑลา ฯ ภตต หตเถ เอตสสาต ภตตหตโถ ฯ โนต อมหาก ฯ อท ฯ เป ฯ ภณตต วจน ปรโต จ ปาลย ภควตา วตตเมว ฯ ทสวา อาหร อต วตวา โอทน เทต ฯ กโรถ อต วตวา ฯ สปปเกหต ปท กาเรตต ปเท กมม ฯ ธมกรกาทสต นทธารณ ฯ [ปา.๑๐๐ ฯ ส.๒๓๗.๒๓๘]

Page 564: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 563

รชเกหต ปท โธวาเปตต ปเท กมม ฯ กมมกเรหต ปท กาเรตต ปเท กมม ฯ ยถาวตถกเมวาต วตถอนรปเมว นส- สคคยเมว ฯ นวกมมนต ภมโสธนาทก นวกมม ฯ เอตถ จาต ปรกขารกรณวตถโธวนเกสจเฉทนวกมเมส นทธารณ ฯ วตถ ฯ เป ฯ กมเม จาต ปทตตย นตถต ปเท อาธาโร ฯ เอตนต รชเกห วา วตถ ฯ เป ฯ กาเรต ยถาวตถกเมวาต เอต วจน ฯ อธาปต วตถโธวนาทส ฯ ปาจตตย เทเสตพพ ฯ [๘๑๖] กย... ...อาทมห วจเน ทฏพโพต ปเท อาธาโร ฯ ตสมนต กยวกกเย ฯ กย... วา ภวต ฯ นกยวกกยส า เอตสส อตถต นกยวกกยส ฯ จฬตตเกต ปรโยสานตตเก ทวส ปเทสต ปเท อาธาโร ฯ ปเทสต ปท ทกกฏเมวาต ปเท อาธาโร ฯ อปา ฯ เป ฯ เทหต เอวจ น อปาสก ภกข ปฏวทต ฯ อตโร ต วจน สตวาว อ ฯ เป ฯ ทสสามต อาห๑ ฯ อปสทโท ปตต อเปกขต ฯ คณหต ยชชนการณมาห อท ฯ เป ฯ ปตต ฯ อท อมหาก อตถ อต เอว ปาลย วตตลวกขเณ ปต ต วตถ ปตต ปวสตต อธปปาโย ฯ ปตตต อตถ ฯ อสสาต ปตตสส ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เสส อคฆ ภวสสตต ปเท ปกตกตตา ฯ ป นต ปท วกตกตตา ฯ อต วตวา สเจ เทต ฯ ยสส ๑. วทตต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๐๐ ฯ ส.๒๓๘.๒๓๙]

Page 565: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 564

หตถโต ภณฑ คณหาตต ยสส ปคคลสส หตถโต ปตตาทภณฑ คณหาต ต ปคคล ฯ อ ปคคล กตวาต ปเท ปกตกมม ฯ อนตมโสต สพพนตเมน ปรจเฉเทน ฯ ตสส ภณฑสสามกสส ปคคลสส ฯ โส ปตตภาตโก ฯ น ชานาต คเหตนต คเหต น ชานาต ฯ ต ปตตภาตก ฯ ตว มา คณห อต โส ปตตภาตโก ภกขนา วตตพโพ ฯ อท ฯ เป ฯ อาทมห วจเน วนจฉโย ฯ ตนต อวสฏเตล ฯ ปจฉา มนนตสส ภกขสส ทเสยยาต ปเท สมปทาน ฯ อปปฏคคหตก เตล ฯ อตต ปท สมาปนน ฯ ทตยวคเค ปทโยชนา สมตตา ฯ [๘๑๗] ตตถาต ปตตสกขาปเท วนจฉโย ฯ อมตต กาลนตร ปวตตนตต อมตตาน อมาทหตโตต โมคคลลานสตเตน อตตป- ปจจโย ฯ อมตตาน เอว อามตตาน ฯ เอตาน ภาชนาน เยส ชนาน ภณฑ เต ชนา ฯ อามตตาน ภณฑาน เอเตสนต อามตตกา ภณฑตเถ ณโก ฯ กลาลาน กมภการาน ภณฑ กลาลภณฑ กลาลภณฑสส วาณชกา กลา...ชกา กลาลภณฑวาณชกาน อาปณ ก...ปณ ฯ [๘๑๘] มคธนาฬยาต ปท ทวนนนต ปเท วเสสนตตยา ฯ มคเธ วชชมานา นาฬ มคธนาฬ ฯ ตณฑลนาฬนนต ปท โอทนนต ปเท สมพนโธ ฯ ตณฑลาน นาฬโย ตณฑลนาฬโย ฯ อฑเฒน [ปา.๑๐๐..๑๐๓ ฯ ส.๒๓๙.๒๔๐]

Page 566: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 565

เตรส ปลา อฑฒเตรสปลา ฯ ทมฬาน นาฬ ทมฬนาฬ ฯ มคธนาฬยาต ปท ทยฑฒ อต ปเท วเสสนตตตยา ฯ อฑเฒน ทตยา ทยฑฒา ทยฑฒา จ สา นาฬ จาต ทยฑฒนาฬ ฯ ตนต ขาทนย ฯ หตถหารยสสาต หตเถน หรตพพสส ฯ วเสนาต สมพชฌเนน ฯ มจฉมสจ สากจ ผลจ กลโร จ มจฉ...กลรา ฯ [๘๑๙] ตตราต ตสม ปตเต ฯ อนป...ตณฑลานนต ปท นาฬยาต ปเท สมพนโธ ฯ น อปหตา น ภชตา อนปหตา ฯ ปเร ภวา ปราณา ฯ สาโร เอตาส อตถต สาลโย สาลโย จ สา ตณฑลา จาต สาลตณฑลา ปราณา เอว สาลตณฑลา ปรา...ฑลา อนปหตา จ ปราณสาลตณฑลา จาต อน...ตณฑลา ฯ สโกฏ...ธานนต ปท อน...ตณฑลานนต ปทสส วเสสน ฯ สโกฏฏตา จ ตา ปรสทธา จาต ส...สทธา ฯ คเหตวาต ปท ปจตวาต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตณฑเลหต ปท ปจตวาต ปเท กรณ ฯ อนตตณฑ ฯ เป ฯ สทสนต ปจ ปทาน อวสสาว- โตทนนต ปทสส วเสสนาน ฯ อนตตณฑลนต ปากโต อกกนต ตณฑล อตตณฑล น อตตณฑล อนตตณฑล ฯ อวสสาว- โตทนนต อจฉฑฑตอทกโอทน ฯ อวส...ทนนต ปท ปกขปตวาต ปเท กมม ฯ ปจตวาต ปท อวสสาววโตทนนต ปทสส วเสสน ฯ [ปา.๑๐๓ ฯ ส.๒๔๐.๒๔๑]

Page 567: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 566

ปจตวาต ปจตนต อตโถ ฯ นรวเสสนต ปท ปกขปตวาตว ปเท กรยาวเสสน ฯ ตโตต ปจฉา ฯ กจกา กชกาต จ เทว ปรยายา ฯ ตาน สปปอาทน โอทนคตกาเนว โอทนสทสาเนว เนว หาเปต สกโกนต ฯ เอว สพพป ปกขตต เอต อฑฒาฬห- โกทนาต ตฏตต ปเท กตตา ฯ มขสส วฏฏ มขวฏฏ ฯ เหฏ มา ราช เหฏ มราช เหฏ มราชยา สม เหฏ มราชสม ฯ ฉนทนตสส ปคคลสส สตตสส หรสส วา อต ปททวเย สมพนโธ ฯ ผสตต เอต อฑฒาฬหโกทนาท ผสต ฯ อนโตคต- เมวาต เอต อฑฒาฬหโกทนาท ปตตสส อนโต ตเมว ฯ นาฬโกทนาทต ปท ตฏตต ปเท กตตา ฯ เตสต นวปตเตส ฯ ตโต ฯ เป ฯ วตตนต ห สจจ ตโต ฯ เป ฯ อปตโตต อท วจน เอเต เทว ปตเต สนธาย ภควตา วตต ฯ อกกฏ กกฏโ ห เอตถาต ห สจจ เอตถ ทวส ปตเตส อกกฏ กกฏโ ห เอตถาต ห สจจ เอตถ ทวส ปตเตส อกกฏ กกฏโ วตโตต ปเท กมม ฯ โปตถเก อกกฏกกฏโต เอตถาตว ปาโ ทสสต โส น สนทโร ฯ [๘๒๐] เอวนต อธฏานวกปปน ฯ อกตวาต ปท อตกกามยโตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ต ทสาห ฯ เป ฯ จตตยนต วจนสส ววรณ ต สตตวธป ฯ เป ฯ ปาจตตยนต ฯ อตสทโท๑

๑. อย อตสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๑๐๓..๑๐๖ ฯ ส.๒๔๑.๒๔๒]

Page 568: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 567

สมาปนโน ฯ นสสคคย ฯ เป ฯ ภชตต ปทสส อตโถ เวทตพโพ ฯ [๘๒๑] อนา ฯ เป ฯ ปเปตต เอตถ ปน วจเน เวทตพพนต ปเท อาธาโร ฯ ปมาณยตตสสาป ปตตสส ฯ อปสทเทน น เกวล จวรสส อธฏานวกปปนปคตต เวทตพพนต าเปห๑ ฯ อธฏานวกปปน อปคจฉตต อธฏ...ปโค ตสส ภาโว อธฏ...ปคตต ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ อโย ฯ เป ฯ ปาเกห ปกโก อธฏานปโค ฯ ย ฯ เป ฯ ตสม มเล ทนเนเยว อโภ ปตตา อธฏานปคาต สมพนโธ ฯ กากณก นาม ทยฑฒวหต วทนตต กงขาวตรณฏกาย วตต ฯ การณมาห ปากสส หตอาท ฯ เตนาต ปตตการเกน ปรจฉนน อต ปเท กตตา ฯ เตน ปตตการเกน เปสต อต ปเท กตตา ฯ อปต ปจฉนตเถ นปาโต ฯ อธนาคโตต อทาน อาคโต ฯ กห ...ปตโตต ภกข ปจฉต ฯ อตถน ฯ เป ฯ เปสโตต อ โ ภกข อาห ฯ เอตสส ปต ปสทโท ปรมภกข อเปกขต ฯ [๘๒๒] ตตถาต อธฏานวกปปนาส ฯ เตส ทวนน อธฏ- านาน ฯ วเสนาต ปท อธฏหนเตนาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ อธฏหนเตน ภกขนา อธฏาตพโพต ปเท กตตา ฯ อต เอวนต ปท ปจจทธรตวาต ปเท อากาโร ฯ อาโภค กตวา อธฏาตพโพต สมพนโธ ฯ ตตราต อธฏานวสเย ฯ สเจ ๑. าเปต อตป ทสสต ฯ

[ปา.๑๐๖ ฯ ส.๒๔๒..๒๔๔]

Page 569: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 568

...ปาเส ปตโต โหต ฯ อธฏ... เอกเกน ภกขนา วฏฏตต๑

ปเท กตตา ฯ อ สส สนตเก อยมานสโสต อ สส ภกขสส สนตเก อธฏานสส อย คโณ ฯ สจสสาต สเจ อสส ภกขสส ฯ วสสสตนต อจจนตสโยโค ฯ [๘๒๓] เอว อธฏาเนน อปปมตตสส ภกขสส อธฏาน- วชหน สยาต ปจฉา ฯ สยาต วสชชน เอว อปวปมตตสส อธฏานวชหน สยาต อตโถ ฯ สเจ หต ปาฏกรณ ฯ ลงค วาสสาต อสส ภกขสส ลงค วา ฯ ทนน ฯ เป ฯ สตตมนต เอต วจน อาจรเยห วตตป ฯ ทนน...ปจจกขา ทนนวพภนตปปจจกขาห กาลกรยากเตน ลงคปปจจทธรา เจว ลงคปรวตตปปจจทธเรห จ สตตม สตตเมน ฉทเทน อธฏานวชหน ภวต ฯ โจรา...คาเหหป ปตโต อธฏาน วชหตเยว ฯ เยน ฉทเทน กงค ฯ เป ฯ สต เตน ฉทเทน อธฏาน ภชชตต สมพนโธ ฯ กสมา กงคสตถ๒ คหตนต อาห อท หตอาท ฯ ห สจจ อท สตถ ฯ ธ านนต นทธารณ ฯ ลามกธ สสาต ปท สตถนต ปเท กตตา๓ ฯ ...ธ สตถนตป อตถ ฯ ตสม ฉทเท กเต ฯ ปฏปปากตเกต ปนปปกตเก ตสมนต ปทสส ๑. อธฏาตนต ฯ ๒. วณณนาย สฏ อต วลชยต ฯ ๓. สมพนโธ ฯ

[ปา.๑๐๖ ฯ ส.๒๔๔.๒๔๕]

Page 570: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 569

วเสสน ฯ อย ตาว วนจฉโย ฯ เอตถ วจเน วตเต อธฏาเน ฯ วกปปเน ปน วนจฉโย ฯ [๘๒๔] ตตถาต อนปจพนธนสกขาปเท วนจฉโย ฯ โส กมภ- กาโร ฯ เตห ฉพพคคเยห อพพาโฬห ปฬโต ฯ อน...เอตถ ปเท วนจฉโย ฯ อสส ปตตสส ปจ พนธนาน อนาน อต ตสมา โส ปตโต อน...นธโน ฯ อสส ปตตสส ฯ เตน อนปจ- พนธเนนาต เตน อนปจพนธเนน ปตเตน อปลกขโต หตวา ฯ อตถมภตสสาต อนปจพนธนปตตภาวสงขาต กจ ปการ ปตตสส ภกขสส ลกขเณต ปเท กมม ฯ ลกขยต อเนนาต ลกขณ ปตโต ฯ ตสม กรณวจน ตตยาวภตต โหต ฯ ยท อปรปณณปจพนธโน ปตโต อนปจพนธโน นาม อถ กสมา อมสส ปทภาชเน อพนธโนป วตโตต อาห ตตถาตอาท ฯ ตตถาต วาโกยป าเส วตตนต ปเท อาธาโร ฯ อพนธนสสาปต อปสทโท พนธนปตต อเปกขต ฯ นตถตายาต ปท น ปเรนตต ปเท เหต ฯ พนธโนกาเส สต อสต วา พนธนวรหโต ปตโต อพนธโน ฯ ยสส ภกขโน ฯ อปตโตต ปตโต นาม น โหตต อตโถ ปากตก กาต อสมตโถต วตต โหต ฯ ตสสาต พนธนสส ฯ เอกาปต อปสทโท สมภาวโน ฯ ยสส ปน ปตตสส ฯ [ปา.๑๐๖..๑๑๐ ฯ ส.๒๔๕..๒๔๘]

Page 571: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 570

ตนต ปตต วชฌตวา ปจตวา พนธตวาต๑ ปทตตเย กมม ฯ โปตถเก โสต ปาโ ทสสต โส น ยตโต ฯ ตนต ปน ยชชต ฯ เตน กงขาวตรณย ต ตสสา ราชยาต วตต ฯ สตตรชชก จ มกจรชชก จ สตต...รชชกา ฯ ตปสตต- เกนาต ตปสงขาเตน สตตเกน ฯ พนธตวาต ปท ปฏจฉาเท- ตพพนต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ต พนธนนต ปท ปฏจฉาเท- ตพพนต ปเท กมม ฯ อามสสสาต ปท อลคคนตถนต ปเท น เกวล ตปสตตกาทนา พนธตพโพต อาห ผาณตนตอาท ฯ ตสมา เหฏ มปรยนเต วชฌตพโพต อาห มขวฏฏสมเปตอาท ฯ อโยปตเต ปน วนจฉโย ฯ อต มนสกาเรน น คณหาต ฯ ยตถาต ยสม าเน ฯ ปตตสส หต ทฬหกรณ ฯ นกขปนเทโส ภควตา วตโตเยว ฯ [๘๒๕] ปวารตานนต เอตถ ปเท อธปปาโย ฯ สงฆวเสน ปวารตฏาเน ปจพนธเนเนว วฏฏตต ว วาเปนเตนว สงฆ- วเสน ปวารตฏาเน ปจพนธเนเนว ปตเตน อ ปตต ว าเปต วฏฏต ฯ สงฆวเสนาต ปท ปวารต อต ปเท วเสสวนตตตยา ฯ ปจพนธเนเนวาต ปท ว าเปตนต ปเท ๑. พนธตพโพต วณณนาปาโ โสต ปทสส กมมวาจก กตตปท ฯ

[ปา.๑๑๐..๑๑๖ ฯ ส.๒๔๘.๒๔๙]

Page 572: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 571

เหต ฯ ปคคล ฯ เป ฯ นาป ปตเตน ว าเปต วฏฏต ฯ [๘๒๖] ตตถาต เภสชชสกขาปเท วนจฉโย ฯ กตา มาลา เอเตห ทารเกหต กตมาลา ฯ กส...มณฑเต กสมสงขาตาย มาลาย ปฏมณฑเต ฯ ตเณน กต จมพฏก ตณจมพฏก ฯ ต หต ทฬหกรณ ฯ ปจจยาน พหลตาย ปฏปนนา พาหลลกา ฯ เอตถ วจเน วจจนตต ปเท อาธาโร ฯ โอลนาน จ ตาน วลนาน จาต โอลนวลนาน ฯ ขนนเตห อนทเรห โอกณณาต ปเท กตตา ฯ จสทโท ขนนเตห จ สจรนเตห จาต โยเชตพโพ ฯ สวหโต โกฏาคาโร เอเตห สมเณหต สวหต- โกฏาคารา ฯ [๘๒๗] เภสชชานต เอว ลทโธ โวหาโร นาม เยห ตาน เอวลทธโวหาราน ฯ ปากฏ สปป ทสเสตวา คเหตวาวว ทสเสส๑

ภควา ฯ มโค จ โรหโต จ สโส จ มคโรหตสโส ฯ เยส หต ทฬหกรณ ฯ เยส สตตาน ฯ ต ปนาต ต สปป ฯ วตตนต ต สปป ภควตา วตต ฯ กถนต ปจฉา ฯ อาคตสปปสต๒

นทธารณ ฯ สเจ พหส ภาชเนส ปตนต สมพนโธ ฯ อาปนนตตาต ปท อนาปตตต ปเท เหต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เยน เกนจ สามเณราทนา ปคคเลน กต อต ปเท กตตา ฯ ๑. สงคเหตวา ทสเสตต วณณนายมาคต ฯ ๒. ...สปปอาทสต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๑๖..๑๒๒ ฯ ส.๒๔๙..๒๕๑]

Page 573: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 572

อคคหตเกน กเตห อคคหตเกน นวนเตน กเต สปปมห วนจฉโยต ปเท อาธาโร ฯ วตต...เนวาต วตเตน สทธสปป- นเยเนว ฯ สย กตนต สย ปจตวา กต ขรนวนต ฯ เตนาต ขรนวนเตน ฯ กตนต กต นวนต ฯ ยตถาต ปท ปาลยนต ปทสส วเสสน ฯ ปาลย อาคตสปปนาต๑ โคสปป อชกาสปปต วตตสปปนา ฯ ตตถาต ปาลย ฯ อมนาต อกปปยมสสปปนา ฯ ตนต มนสสสปปนวนต ฯ อน าตตตาต มนสสสปปสส นวนตสส จ อาจรเยห อน าตตตา ฯ ปรโตต เตลภกขาย ปวฏาน ปนาตอาทเก เจว อปตสสตเถร อนเตวาสกา ปจฉสตอาทเก จ ปรสม ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ อสสาต มนสสสปป- นวนตสส ฯ อปสทเทน น เกวล อฏกถาส อน าตนต าเปต ฯ อาคตนวนตมปต อปสทโท อาคตสปป อเปกขต ฯ สามสมปต อปสทโท นรามส อเปกขต ฯ ปจฉา ฯ เป ฯ นรามสเมว วฏฏต ฯ สตตา... ...เนส นวนเต ปเต ภาชนคณนาย นสสคคยาน ฯ ปจฉาภตต ปฏคคหต นวนต ฯ [๘๒๘] เอตถ ปน นวนเต วเสโส อตถ ฯ ทธคฬกาต ทธปณฑ ฯ โธตนต วโสธต ฯ กปลกา กปลลกาต จ เทว ปรยายา ฯ ทธ จ ตกกจ มกขกา จ กปลลกา จ ทธ... กปลลกา ฯ อโธตมปต อปสทโท โธต อเปกขต ตตถาต ๑. อาคตนวนตสปปนาต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๒ ฯ ส.๒๕๑..๒๕๓]

Page 574: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 573

นวนเต ฯ เอตตาวตา ทธตกกาน ขยมตเตน ฯ สห วตถนา วตตตต สวตถก นวนต สวตถกจ ต ปฏคคหตจาต สวตถกปปฏคคหต ฯ เอตถาต มหาสวตเถรสส วจเน ฯ ปกกนวนเต นรามส- ภเตป ภกข กกกจจายนตต าเปนโต อาห อามเสนาตอาท ฯ นวนตสส ปกกตตา ฯ ตสมปต ปกกนวนเต ฯ อปสทโท สามส อปกกนวนต อเปกขต ฯ กกกจจกา ภกข กกกจจายนต ฯ อทานต ปท คเหตพโพต ปเท กาลสตตม ฯ อคคหตวาต สยเมว อคคเหตวา ฯ ตาน ขรทธน ฯ อคคหเตห ทธกขเรห ฯ นวนเต จาต ปท นโยต ปเท อาธาโร ฯ อาปตตา...นโยต อาปตตา...โภคาน นโย ฯ เตลภกขายาต เตลยาจนาย ฯ อากรนตต มนสสา ปกขปนต ฯ ตตถาต สปปมห ฯ คหตนต คหต สปป ฯ สเจ วททลสมเย ลชชสามเณโร ปจตวา เทตต สมพนโธ ฯ ตตถาต สปปมห ฯ ปตต...ทโย ปคคเลน น ปจจนต ฯ [๘๒๙] เตเลสต นทธารณ ฯ ตลเตล ปเรภตต ปฏคคหต ปจฉา ฯ เป ฯ นรามสเมว วฏฏตต โยชนา ฯ นสสาต๑ ตสส ตลเตลสส ฯ ตสส วา นตต สพพตถาต ๑. สตตาหาตกกเมนสสาต วณณนาปาโ ...ตกกเมน อสสาต เฉโทป ยชเชยย ฯ

[ปา.๑๒๒ ฯ ส.๒๕๓]

Page 575: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 574

สตเตน ตสส โน ฯ วนยสงคเห ตสสาต ปาโ ทสสต ฯ ตเลต ปท ปฏคคเหตวาต ปเท กมม ฯ หสทโท๑ ทฬหกรณ ฯ เทเสตวาต๒ รนธตวา ฯ สเจต ปท กตนต ปเทน โยเชตพพ ฯ อน...นเนนาต ปท กตนต ปเท กตตา ฯ อพภกกรณมตตนต ปท อโณหทกนต ปทสส วเสสน ฯ นตถ สามปาโก อต โวหาโร เอตสส เตลสสาต อพโพหารก ฯ อพโพหารกนต ปทสส อธปปาโย สามปากคคหณ๓ น คจฉตต ฯ สาสป- เตลาทสปต ปท วนจฉโยต ปเท อาธาโร ฯ ตนต เตล ฯ เตสนต สาสปมธกจณณเอลณฑกฏ น ฯ เอลณโฑ เอรณโพต จ เทว ปรยายา ฯ โท ธสส จาต เอตถ จสทเทน รสส โล ฯ เตลกรณตถายาต ปท ปฏคคเหตวาต ปเท สมปทาน ฯ น กโรตต เตล น กโรต ฯ นาฬเกรจ นมพจ โกสมพจ กรมนทจ อตส จ นาฬ...มนทาตส ฯ เอเตส นาฬเกราทส ฯ สลลกเขตวา ปณฑเตน เวทตพพ ฯ ปเรภตตปจฉาภตเตส ปฏคคหต ปเร...หต ฯ สามปกโก จ สวตถกจ ปเรภตตปจฉาภตตปปฏคคหตจ อคคหตกจ๔ อค- คหตวตถกจ สาม ฯ เป ฯ วตถกาน เตส วธาน สาม...วธาน ฯ ๑. อย หสทโท วณณนาย น ป ายต ฯ ๒. โปราณโปตถเก เสเทตวาต อต ทสสต ฯ ๓. สามปากคณนนต วณณนาปาโ ฯ ๔. อท ปท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๑๒๒ ฯ ส.๒๕๓..๒๕๕]

Page 576: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 575

[๘๓๐] เอตถ จาต ปจวสาส ฯ อกปปย มส เอเตสนต อกปปยมสา ฯ ปาลย มจฉโต วส สสกาคหเณ๑ การณมาห มจฉคคหเณเนวาตอาท๒ ฯ อปสทโท น เกวล มจโฉ คหโตต าเปต ฯ เอตถาต ปาลย ฯ มเสสต นทธารณ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อน...นเนหต ปท กต อต ปเท กตตา ฯ วสาน เตล วสาเตล ฯ นพพฏฏตจ ต วสาเตลจาต นพพฏฏตวสาเตล กตจ ต นพพฏฏตวสาเตลจาต กต...วสาเตล ฯ ตตถาต วสาเตเล ฯ ห สจจ กาเล ฯ เป ฯ ตนต อท วจน นรามสปรโภค สนธาย ภควตา วตต ฯ ตตราปต วส ปฏคคหตวา ปจตวา ปรสสาวตเตเล ฯว อปสทโท ปเรภตต ปฏคคหต วสาเตล อเปกขต ฯ สขมมสาท อพโพหารกเมว ฯ ปฏคคหต วา กาต๓ วาต วสาเตล ปฏคคหต วา กาต วา ฯ วกาเล ฯ เป ฯ อนาปตตต เอต วจน ภควตา วตต ฯ น วฏฏนต อาวโสต เถโร อาห ฯ เอตถาต เอกโต ปจตวา นพพฏฏตาส สปปนวนตวสาส ฯ ตโตต ปจฉา ฯ น เถร ฯ เอต นวนต ฯ เอตป...น วฏฏตต เถโร อาห ฯ อตรา อกปปยมสวสา ฯ อท วจน ก ฯ ปจมล- ๑. วณณนาย สสกาต วลชยต ฯ ๒.๓. มจฉคคหเณน จ ตาเปต อต วณณนาปาโ ฯ

[ปา.๑๒๒ ฯ ส.๒๕๕..๒๕๗]

Page 577: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 576

กสาเวน ปจตา ยาค ปจมลกสาวยาค ฯ สาต ยาค เตโช อสสโท เอตสสา ยาคยาต เตชสสทา เตชสสทาย ภาโว เตชสสทตต ฯ [๘๓๑] มธกรห นามาต ปท มธ ฯ เป ฯ กาห จาต ปทตตยสส วเสสน ฯ ปทตตย กตนต ปเท กตตา ฯ ต มธ ฯ สามสปรโภคปต ปรภชตพพอามเสน สหต ฯ นราม... คเมวาต อปรภชตพพอามส ฯ อปสทโท นรามส อเปกขต ฯ อตร ฯ เป ฯ เนส ปต ฯ วตถคณนายาต มธคณนาย ฯ เอกภาชเน วา อตรนต อตร วา ตนกมธ เอกภาชเน สเจ ปต ฯ อปเนตพพนต อคคหตกมธ อปเนตพพ ฯ เตส มกขกาน ฯ [๘๓๒] นตถ วตถ เอตสสา อจฉวกตยาต อวตถกา อวตถกา จ สา ปกกา จาต อวตถกปกกา ฯ ฆนสนนเวสาต ฆนภาเวน สมห คตา ปณฑาต ปทสส วเสสน ฯ อปรส...หเตน อจฉรเสน ฯ อคคหตกนต สยเมว คหเตน อจฉรเสน กต ผาณต ฯ ตนต ต วจน ฯ ชนา ต มธกปปผ คเหตวา...ยท โยเชนต ฯ โยชต มธกปปผ ฯ กทล จ ขชชร จ อมพจ ลพชจ ปนสจ จจจ กทล... จจา ฯ สพพานปต สปปอาทน ปจ ฯ วนพภตเตส วส ปเตส สปปอาทส ปจเภสชเชส ปจาต ปเท อาธาโร ฯ [ปา.๑๒๒ ฯ ส.๒๕๗..๒๕๙]

Page 578: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 577

[๘๓๓] ตตถาต พยาธอททสสาทส สตตส อททสเสส ฯ อททสสาต อททสตวา ฯ อามกมสโลหต อน าต ฯ ตนต อามกมสโลหต ฯ ตจ อามกมสโลหต ฯ ต โรมฏ ฯ ตนถ มหาวกฏ ฯ ตา อาปตตโย๑ ฯ อ ตถาต อ สม กาเล ฯ อ ถาตป อตถ อ สม กาเลต อตโถ๒ ฯ ตาน อปสมปทาทน ฯ ตตเถว ปจจนตเทเส ฯ ตนต วสาเภสชช ฯ ตทตถกานนต เตเลน อตถกาน ฯ อาหารตถนต อาหารกจจ ฯ ผรตนต สาเธต ฯ อตต๓ ปท ปจาต ปทสส สรป ฯ ตาน ปจเภสชชาน ฯ [๘๓๔] สาสปมตตนต นสสคคยวตถ สาสปปปมาณ ฯ จสทเทน น เกวล นสสชชตพพนต าเปต ฯ กาเยต ปท อร อต ปเท อาธาโร ฯ เตหต สปปอาทห นสสคคยวตถห ฯ อปสทเทน น เกวล กายอรน น มกเขตพพานต าเปต ฯ ทวาร...กวาเฏสปต ปท านนต ปเท อาธาโร ฯ อปสทเทน น เกวล กาสายาทน มกเขตพพานต าเปต ฯ [๘๓๕] สปป จ เตลจ วสจาต ปทตตย อธฏเตต ปเท กมม ฯ มทธน เตล วา อพวภชน วาต ปทตตย๔ อธฏเตต ๑. อนาปตตโย ฯ ๒. อ ทาต วณณนาปาโ ฯ ๓. อย อตสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ ๔. โปราณโปตถเก ปททวย อต ทสสต ฯ

[ปา.๑๒๒..๑๒๔ ฯ ส.๒๕๙..๒๖๒]

Page 579: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 578

ปเท วกตกมม ฯ มธ อรมกขน อธฏเตต สมพนโธ ฯ ยทนตอาทนา สปปมธสททโต อวภตตโลโป ฯ อากรตกาโมต ปกขปตกาโม ฯ ภาชเนต ปท ฉททนต ปเท อาธาโร ฯ เจ ปวฏปปวฏ ฯ ฉททนต ปท ปวฏป- ปวฏนต ปเท กมม ฯ ปราณเตเลนาต ปท อชโฌตถรยตต ปเท กตตา ฯ มหนต มข เอตสส ภาชนสสาต มหามข ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ ต อนธฏ ตเตล ฯ อนธฏ ตเตลสส อากรณ อน...กรณ ฯ อปสทโท อธฏ ตเตลอากรณ อเปกขต ฯ [๘๓๖] วสชเชตต เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ เยน ภกขนา เตล ปฏคคหต ฯ ปรภช น ตวนต ตว น เตล ปรภช ฯ น กสสจปต กสสจป ภกขสส อาปตต น โหต ฯ เตนาต ปท วสชชตตตาต ปเท กตตา ฯ [๘๓๗] จตเตนาตอาทส วจเนส วนจฉโย ฯ อทนต จตเตนาต- อาทวจน ฯ เอว ฯ เป ฯ ทสสนตถ อท วจน ภควตา วตต ฯ อต มหาสมนตเถ๑โร อาหาต สมพนโธ ฯ เอวนต อนเปกขา- กาเรน ฯ กตถจ โปตถเก มหาสมตเถโรต ปาโ โส น สนทโร ฯ นยท ยาจตพพนต อท เตล ภกขนา น ยาจตพพ ฯ ทนนสส เตลสส ปรโภเคต ปเท กมม ฯ ปรโภเคต นมตต ฯ ๑. วนยปปกรเณส เยภยเยน มหาสมตเถโรต ทสสต ฯ

[ปา.๑๒๔ ฯ ส.๒๖๑.๒๖๒]

Page 580: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 579

สตตา...นตสสาต ปท ปรโภเคต ปเท กมม ฯ เอวนต อนเปกขากาเรน ฯ สามเณโร พาโล ฯ อาม ภนเต อตถต สามเณโร อาห ฯ อาหร ฯ เป ฯ กรสสามาต สามเณโร ภกขนา วตตพโพ ฯ เอวมป คหเณน เตล วฏฏต ฯ [๘๓๘] ตตถาต วสสกสาฏกสกขาปเท วนจฉโย ฯ สพพนจ รชนจ กปโป จ สพพนรชนกปปา สพพนรชนกปปาน ปรโยสาน สพพน ... สาน ฯ กโรนเตน จ ภกขนา เอกเมว วสสกสาฏก กตวา สมเย ว๑ วสสานสมเย เอว อธฏาตพพ เทว วสสกสาฏกาน อธฏาต น วฏฏต ฯ เอตถ ปน วจเน ตวาต ปเท อาธาโร ฯ ตวาต ปเท เวทตพพานต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ จสทโท เขตตจ สมโย จ จตกกาน จาต โยเชตพโพ ฯ ตตถาต เขตตสมยจตกเกส ฯ อฑฒมาโสต ปกตกตตา ปร... กรณกเขตตจาต วกตกตตา ฯ ปรเยสนกเขตตนต ปรเยสนสส เขตตฏานภต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ กตตย- ปณณมาต เอตถ กการสส โย ฯ จตตาโร มาสา เขตต โหนต ฯ มาสาต ปกตกตตา เขตตนต วกตกตตา ฯ ลทธ วาต เอตถ วาสทโท ปรเยสต วา กาต วาต โยเชตพโพ ฯ [๘๓๙] อยเมโก อฑฒมาโส ปรเยสนกเขตตเจว กรณก- ๑. วณณนาปาโ วสททรหโต ฯ

[ปา.๑๒๔..๑๒๖ ฯ ส.๒๖๒.๒๖๓]

Page 581: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 580

เขตตจ เอตสม ห อนตเร วสสกสาฏก อลทธ ปรเยสต ลทธ กาตจ วฏฏต นวาเสต อธฏาตจ น วฏฏตต อย อฏกถาปาโ ยตตตโร กสมา ยถา ห น เกวล คมหาน ปจฉมมาสสส ปจฉโม อฑฒมาโส กรณนวาสนาน เขตต อถโข ปรเยสนสสาป เขตต โหต เอว น เกวล คมหาน ปจฉม- มาสสส ปรโม อฑฒมาโส ปรเยสนสส เขตต อถโข กรณสสาป เขตต โหต ตสมา โส ปาโ ยตโต ว ฯ ขททกสกขาฏกาย คมหานสส ปจฉเม มาเส ปรโม อฑฒมาโส ปรเยสนกรณานนต ห วตต ฯ มาโส เสโส คมหานนต ภกขนา วสสกสาฏกจวร ปรเยสตพพนต เอตถ น เกวล คมหาน ปจฉมมาโส ปรเยสนสเสว เขตต อถโข กรณสสาป เขตตนต อธปปาโย เวทตพโพ กสมา ปาลย ปจฉมมาโส ปรเยสนสเสว เขตตนต กสมา ปาลย ปจฉมมาโส ปรเยสนสเสว เสโส คมหานนต กตวา นวาเสตพพนต เอตถ น เกวล อฑฒมาโส กรณนวาสนาน เขตต อถโข ปรเยสนสสาป เขตตนต อธปปาโย เวทตพโพ กสมา สาวธารณวจนสส อวตตตตา ฯ ย ปน มาตกฏกถาย คมหาน ปจฉโม มาโส ปรเยสนกเขตต ปจฉโม อฑฒมาโส กรณนวาสนกเขตตมปต วตต ตตถ ปจฉมมาโส ปรเยสนสเสว เขตตนต สาวธารณ- วจน น วตต ตสมา ปจฉมมาโส กรณสสาป เขตตนต [ปา.๑๒๖ ฯ ส.๒๖๓]

Page 582: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 581

อจฉตพโพ เอว อธปปาเย คหเต อมสสา อฏกถาย ปาล- มาตกฏกถาห สทธ วโรโธ นตถ ฯ ย ปน สารตถทปนย อยเมโก อฑฒมาโส ฯ เป ฯ น วฏฏตต โปตถเกส ปาโ ทสสต โส อปาโต วตต ยจ กงขาวตรณฏกาย ย ปน สมนตปปาสาทกาย กตถจ โปตถเก เชฏมลปณณมาสยา ฯ เป ฯ น วฏฏตต วจน ทสสต ต ปมาทลขต มาตกาย วโรธโตต ทฏพพนต วตต ต วจนทวย น ยตต ฯ [๘๔๐] สตปปาทนต สตยา อปปชชน ฯ อ า...านโตต อ าตกฏานโต อปปวารตฏานโต จ ฯ อ าตกว ตต- สกขาปเทนาปต๑ โย ปน ภกข อ าตก คหปต วา คหปตาน วา จวร ว าเปยย อ ตร สมยา นสสคคย ปาจตตยนต อมนา สกขาปเทน ฯ วตตนเยเนวาต กาโล วสสกสาฏ- กายาตอาทนา วตตนเยเนว ฯ ภกข มาตร จวร ยาเจ ยาจต สงเฆ สงฆสส ชเนน ปรณต จวร โน จ ยาเจ อสส ภกขสส เกนจ๒ สกขาปเทน อาปตต โหต ญาตเก ว าเปนตสส อนาปตต จ เอสา ปหา กสเลห จนตตาต โยชนา ฯ [๘๔๑] เย ปน มนสสาต ปาโ กงขาวตรณฏกาย ทสสต ฯ ๑. วณณนาปาโ อปสททรหโต ฯ ๒. ปาล จสททรหตา ฯ

[ปา.๑๒๖ ฯ ส.๒๖๓.๒๖๔]

Page 583: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 582

เต ปนาต เต มนสสา ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ อตตโนต ภกขสงขาตสส อตตโน ฯ เตสต อ าตกอปปวารเตส ฯ วอน าตตตาต ปท นตถต ปเท เหต ฯ อปสทโท ปกตยา วสสกสาฏกาน อทายเก อเปกขต ฯ นน จ ปาลย น วตตพพา เทถ เนต วตต กสมา ว ตต กตวา ฯ เป ฯว อนาปตตต วตตนต โจทน สนธายาห น วตตพพาตอาท ฯ [๘๔๒] นคโค ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ อท... ณนายาต อทกพนทคณนาย ฯ นหา...วเสนาต ปท กาเรตพโพต ปเท วเสสนตตตยา ฯ โส จ โข ภกข นหายนโต ฯ นหาน...ทส นหายนตสส อนาปตต ฯ [๘๔๓] วสส ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ วสส อกกฑฒยตต สวจฉร วทธ กฑฒยต อารยหตต อตโถ ฯ กต... ...กายาต วสสกสาฏกาย กตปรโยสตาย ฯ อน... ...กปปตา วสสก- สาฏกา ฯ เทว มาเสต อจจนตสโยโค ฯ ปรหารนต รกขน อนสสคคยภาวนต อธปปาโย ฯ อปเร... มาเส ปรหาร ลภต ฯ ตโต ทสมาสโต ปรมป ปจจาสาย สตยา มลจวร กตวา อธฏหตวา เปนตสส ภกขโน วสสกสาฏกา เอกมาส ปรหาร ลภตต สมพนโธ ฯ ปรปต ปท เอกมาสนต ปทสส วเสสน ฯ เอกา...วเสนาต ปท อนาคตายาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ [ปา.๑๒๖..๑๒๘ ฯ ส.๒๖๕.๒๖๖]

Page 584: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 583

วสส...กายาต ปท ลทธา ฯ เป ฯ ตา จาต ปททวย อาธาโร ฯ อต ปจฉา ฯ เอต วจน อฏกถาส อาจรเยห น วจารต ฯ อย อาจรโย อตตนา วจาเรนโต ลทธทวสโตต- อาทมาห ฯ โนต อมหาก อตตโนต ปเท สมพนโธ ฯ หต ห สจจ๑ ฯ กสมาต๒ ปท อนาปตตต ปเท เหต ฯ จสทโท๓ อนชานาม ฯ เป ฯ วกปเปตนต วจน อเปกขต ฯ ตสมาต ปท อธฏาตพพาต ปเท เหต ฯ โจทน สมฏเปนโต อาห ตตถาตอาท ฯ วสสาน ฯ เป ฯ วฏฏตต โจทนา ตตถ วสสกสาฏกาธกาเร สยาต โยชนา ฯ ยท เอวนต เอว วจเน ยท สต ฯ สาป จ กณฑปปฏจฉาท ฯ อปสทโท วสสกสาฏก อเปกขต ฯ เอวจาต เอว ทสาห- อตกกมเน สต ฯ จสทโท วากยารมโภ ฯ ลทธทวสโสตอาทก อปจาต อ วจน วตตพพ อตถ ฯ กรนทยปต อปสทโท มหาอฏกถ อเปกขต ฯ กทา ฯ เป ฯ ลภตต วจนว อาจรเยน วตต ฯ [๘๔๔] อจฉนนจวรสสาต วจน ภควตา วตต ฯ เอตนต ปท วสสก...กเมวาต ปทสส วเสสน ฯ เอวนตป ปาโ ฯ ๑. อย เหตโชตโก ฯ ๒. ตสมา ฯ ๓. อย จสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๑๒๘ ฯ ส.๒๖๖.๒๖๗]

Page 585: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 584

อจฉนนจวรสสาต เอว วจน ภควตา วตต ฯ เอวสทโท เสสจวราน นวตเตต ฯ เตส หต ทฬหกรณ ฯ ห สจจ นคคาน เตส ภกขน ฯ กาโย...ปเนต กายสส โอวสสาปเน นมตต ฯ เอตถ จาต อาปทาสต ปเท อาปทา นามาต ปเท อาธาโร ฯ [๘๔๕] อจฉนนจวรสสาต เอต วสสกสาฏกเมว สนธาย วตต ฯ เป ฯ โจรปททโว อาปทา นามาต อฏกถาปาโ ยตตตโร ฯ อท ห สกขาปท วสสกสาฏกาย เอว วสย น เสสจวราน วสย ฯ อจฉนนเสสจวรสส ภกขสส นสสคคเยน อนาปตต อธ น วตตพพา กสมา เหฏา วตเตน อ าตก- ว ตตสกขาปเทน สทธตตา ฯ น จ สพพจวราน อจฉนน- เสสจวรสส น วฏกนต ฯ ตสมา โส ปาโ ยตโต ว ฯ ย ปน สารตถทปนย อฏกถายมปน นคคสส นหายโต ทกกเฏเนว อนาปตต สนธาย อจฉนน ฯ เป ฯ อาปทา นามาต ย วตต ตตถ การณ ปรเยสตพพนต วตต ฯ ย ปน กงขาวตรณฏกาย ย ปน สมนตปปาสาทกาย อจฉนน ฯ เป ฯ อาปทา นามาต อจฉนนจวราทโน นสสคคเยน อนาปตต อทสเสตวา นคคสส นหายโต ทกกเฏเนว อนาปตตทสสน ต ยตต๑ วย ทสสตต วตต ฯ ต อฏกถาย โทสาโรปนภตวจนทวย น ยตต ฯ ๑. อยตต ฯ

[ปา.๑๒๘ ฯ ส.๒๖๗]

Page 586: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 585

[๘๔๖] ตตถาต จวรอจฉนทนสกขาปเท วนจฉโย ฯ โส อปนนโท ฯ อต จนเตตวา อทาส ฯ เตน ตสมา ฯ เอว ยป ตยาหนต วจน ฯ อสสาต อปนนทสส ฯ ตาน จาต จสทโท อจฉนทโต จาต โยเชตพโพ ฯ อจฉนทโต อาปตตโยต สมพนโธ ฯ จวร คณเห อต อาณาเปต ฯ กงขาวตรณฏกาย ย ปน สมนตปปาสาทกาย จวร คณหาต อาณาเปต เอก ทกกฏ อาณตโต พหน คณหาต เอก ปาจตตยนต วตต ต เอกาพทธ สนธายาต วตต ฯ สจมป เวเตวา ปตสจมป๑ อจฉนทต วา อจฉนทาเปต วาต สมพนโธ ฯ สถลเว ตาส สจส เอว วตถคณนาย ทกกฏานต สมพนโธ ฯ สถลพทธาน จ คาฬหพทธาน จ สถลพทธคาฬห- พทธาน ฯ ตกฏกาต ปปผลมารจนาครา ฯ เอว วา วจเนน ฯ อาวโสว มย อต มนสกตวา จวร อทมหา ฯ เอวมาทนต๒ ปท วตโตต ปเท กมม ฯ เถเรน วตโต ทหโร ฯ ม เต ม าม ฯ ทหรนต ปท ภณตต ปเท กมม ฯ ตเมห น ทหร ๑. ...สจสปต วณณนายมาคต ฯ ตตถ จ สจมปต ปท ปรปปโยเค ปกขตต เวเตวา ปตสจสปต ปททวย ปน ปรปปโยเค ปกขตต ฯ ๒. เอวมาทนาต ภวตพพ วตโตต ปเท กรณ ฯ

[ปา.๑๒๙.๑๓๐ ฯ ส.๒๖๗.๒๖๘]

Page 587: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 586

นวตเตถ ฯ ตเมห จวร คเหตวา รนธถ อต ภณต ฯ สาธ๑

อห ม เ ตเมห ปตตจวรตถาย สเจ ภณถ ตเมห น ปตตจวร คณหาถ อต วตวา เทตต สมพนโธ๒ ฯ อต มนสกตวา ฯ อต วตวา เทต ฯ [๘๔๗] ตตถาต สตตว ตตสกขาปเท วนจฉโย ฯ เอเกต เอเก อาจรยา วทนต ฯ ตานต ตรเวมาทน ฯ อต มนสกตวา ตนตวาโย นเสต ฯ ตโตต นเสนโต ฯ สพพตถาต สพเพส กมเมส ฯ ตมปต ยาวปรโยสาน วายาเปนตสส ฯ เป ฯ ปาจตตยนต วจน ฯ อปสทโท มหาอฏกถาวจน อเปกขต ฯ ปมาณนต ทฆโต วทตถมตเตตอาทนา วตต ปมาณ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๘๔๘] อ ป วนจฉโย ทสเสนโต อาห อปเจตถาตอาท ฯ เอตถาต วายาเปต ปโยเค ทกกฏนต วจเน ฯ เอวนต วจจมานนเยน ฯ เสสนต อ สตต ฯ าต...วเสนาต าตกาทน ปฏพทเธน ฯ อาทสทเทน ปวารตาน คหณ ฯ อปสทโท สตต อเปกขต ฯ เสโสต อ โ ตนตวาโย ฯ ตตถาต สตตาทส ฯ อกป...เยนาต ปท วายาเปนตสสาต ๑. วณณนาย อท ปท ปรปปโยเค ปกขตต เอวเมว ยตตตร ฯ ๒. อย สมพนโธ อยตโต วย ม เสทโท ห นปาโต โหต สเจสทโท จ เทตต ปเท ปรกปโป น ภณถาต ปเท ฯ

[ปา.๑๓๐..๑๓๓ ฯ ส.๒๖๘.๒๗๐]

Page 588: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 587

ปเท กมม ฯ เตเนว อกปปยตนตวาเยน วายาเปนตสสาต ปเท กมม ฯ ยถา ปพเพ๑ นสสคคยเมว ตถา ทกกฏนต สมพนโธ ฯ กงขาวตรณฏกาย ยถา ปพเพ นสสคคย เอวมธ ทกกฏนต ปาโ ทสสต โสป น สนทโร ฯ วายาเปนตสสาต ปท จวรนต ปเท สมพนโธ ปาจตตย ทกกฏนต ปททวเยป สมพนโธ ฯ ยทต ปท โหตต ปเท ปรกปโป ฯ ปจฉ...มาเณนาต ปท โหตต ปเท วเสสนตตตยา ฯ เอโก ปรจเฉโท ฯ อกปปยสตตมเยต ว าปตสตตมเย ฯ อตรสมนต กปปยสตตมเย ฯ อจฉ...มาณ๒ จวร ยท โหต ฯ เอกนตรเกน วา สตเตน จวร วต อถ ยท โหต ทฆโต วา กปปยสตต ตรยโต อกปปยสตต กตวา จวร วต อถ โหตต สมพนโธ ฯ ยถา ปพเพ ...เมว ตถา ทกกฏ ฯ เตส อกปปยสตตปรจเฉเทส ฯ เตต เทว ตนตวายา ฯ อกป... วาเยนาต ปท วเตต ปเท กตตา ฯ วเต จวเร ฯ อนกตเร จวเร ฯ อภยตถาต ปรจเฉททวเย ฯ อตสทโท๓ สมาปนโน ฯ อกปปเยนาต ปท วเตสต ปเท กตตา ฯ วเตสต ปท ๑. ยถาปพเพต วณณนาปาโ สมาสโก ฯ ๒. ...ปมาณาปต วณณนาปาโ ปรจเฉทาต ปทสส วเสสน ฯ ๓. อย อตสทโท วณณนาย น ทสสต ฯ

[ปา.๑๓๓ ฯ ส.๒๗๐.๒๗๑]

Page 589: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 588

ปรจเฉเทสต ปทสส วเสสน ฯ อน...ส จ ปรจเฉเทส ทกกฏ ฯ กปปยตนตวาเยน ฯ เป ฯ อนเกส วา วเตส ปรจเฉเทส ทกกฏเมวาต สมพนโธ ฯ กปปยสตตมเยส ปรจเฉเทส ฯ อปรจเฉเท จวเรว สปรจเฉเท จวเร ฯ อตสทโท เหฏาวตตสส เอวสททสส สรป ฯ ปนสทโท วเสสตโถ ฯ อธาต อมสส อฏกถาย ฯ [๘๔๗] มเลน วา ภกขนา ปโยชโต ตนตวาโย ฯ รกขนเตนาต ปท อธฏาตพพนต ปเท กตตา ฯ วกปป...มตเต ตนตวาเยน วเต ฯ วเตต ภาวลกขณ ฯ วตเยว ตนต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ าตกาทหต ปท นยยาทเตปต ปเท กตตา ฯ อาโรเปตวาต ปท นยยาทเตต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ ตมหากนต ปท คณเหยยาถาต ปเท สมปทาน ฯ นยยาทเตป จวเร ฯ อปสทโท วกปปน ฯ เป ฯ วตนต วตตจวร อเปกขต ฯ เอวนต มเลน ฯ เตนาต ปท ปรจฉนน อต ปเท กตตา ฯ เตนาต ปท เปสต อต ปเท กตตา ฯ กห...จวรนต เถโร ปจฉ ฯ อตถน ฯ เป ฯ สตนต อ โ ภกข อาห ฯ อาโยเคตอาทส จวเรส วตต โหต ฯ อปสทโท จวร สพเพตนต ปท อเปกขต ฯ [๘๕๐] ตตถาต มหาเปสการสกขาปเท วนจฉโย ฯ ตนเตต ปท ปสารตนต ปเท กมม ฯ สฏ นทโธต ตนต เอตสส [ปา.๑๓๓..๑๓๖ ฯ ส.๒๗๑..๒๗๓]

Page 590: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 589

จวรสสาต สนทโธตตนต๑ ฯ ตนเตต ปทสส อต อตโถ ฯ ปาลยนต ปท วตตนต ปเท อาธาโร ฯ ตสส ฯ เป ฯ อปปต วาต วจเนน ภควา ทสเสต ฯ จวรสสามเกห ... หตวาต กทเสน เต ภนเต จวเรน อตโถ กทส เต จวร วายาเปม วท ภนเต ยทจฉสต จวรสสวามเกห ปพเพ อวตโต หตวา ฯ [๘๕๑] ตตถาต อจเจกจวรสกขาปเท วนจฉโย ฯ อจจนต... วเสนาต ปท โหตต อาหรตพพปเท วเสสนตตตยา ฯ อสสาต ทสาหานาคตนต ปทสส ฯ ปวารณายาต อท ปน วจน อนปปโยค- วจน ทสาหานาคตายาต ปทสส ปจฉาปยตตวจน ฯ ยา ปวารณา ต ปวารณ ฯ ทสเสตนต ปท อสมโมหตถนต ปเท สมปทาน ฯ อนปปโยคตตาต กตตกเตมาสปณณมนต ปทสส อนปปโยคตตา ฯ ปรมนเยเนวาต อจจนตสโยควเสนว ฯ ยโต ฯ เป ฯ ตพพนต อท วจน วตต โหต ฯ ยโต กาลโต ฯ อจจนตเมวาต นรนตรเมว เตส ทสาเหส ยตถ ยตถจ ทวเสต วตต โหต ฯ สพพป จวร ฯ เตนาต ทสาหานาคต กตตกเตมาสปณณมนต วจเนน ทสสโตต ปเท กรณ ฯ ปวารณมาสสสาต ปพพ- กตตกมาสสส ฯ ปวารณาย ยตโต มาโส ปวารณมาโส ฯ ชณหปกขปจมโต ปฏายาต สกกปกขปจม อาท กตวา ฯ ชณหปกขปจมโต ปฏายาต วา ปวารณมาสสส กาลโต ๑. วณณนาปาโ ตนตสททรหโต ฯ

[ปา.๑๓๖..๑๔๒ ฯ ส.๒๗๓.๒๗๔]

Page 591: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 590

ปรมสส ชณหปกขสส ปจมโต ปฏายาต อตโถ ฯ จวรสสาต ปท นธาน อต ปเท กมม ฯ ตสสาต อจจายกจวรสส ฯ ทสเสตนต าเปต ฯ ตตถาต สทธาตอาทปเทส ฯ อมนา ปเทน สป... ...สทธา ทสสตา ฯ เอต อาโรจตจวณ ฯ การเณหต ปท ทาต อต ปเท วเสสนตตยา ฯ ทาตกาเมนาต ปท อาโรจต อต ปเท กตตา ฯ เปเสตวา อาคนตวาต ปททวย อาโรจต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ ฉฏ โต...ปนปปนนนต ชณหปกขสส ฉฏ โต ปฏาย อปปนน ฯ เอต ปรหารนต เอต อจเจกจวรปรหาร ฯ [๘๕๒] หลนททอาทนา กจ นมตต กตวา ฯ อจเจกจวรฏปเน การณ ปจฉนโต กสมา เอต วตตนตอาทมาห ฯ เอต ส าณ กตวา นกขปตพพนต วจน ภควา กสมา วตต ฯ ยท หต วสชชน ฯ ห สจจ ภกข ปวารณาย ปเร ปพเพ ต อจเจกจวร ยท วภเชนต เยน ภกขนา ต อจเจกจวร คหต ฉนนวสเสน เตน ภกขนา น ภวตพพ โส ภกข ฉนนวสโส สเจ โหต จวร สงฆกเมว โหต ตโต ตสมา สลลกเขตวา สข อจเจกจวรสส ทาต ทาน วภชน ภวสสต อต ตสมา เอต ส าน กตวา นกขปตพพนต วจน ภควตา วตตนต สมพนโธ ฯ เตนาต ปท ภวตพพนต ปเท กตตา ฯ คหตเมว จวร ฯ อวภตต จวร ฯ สงฆสส วา ภณฑาคา... [ปา.๑๔๒.๑๔๓ ฯ ส.๒๗๔.๒๗๕]

Page 592: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 591

วร สเจ โหตต สมพนโธ ฯ สงฆสสาต ปท ภณฑา... จวรนต ปเท สมพนโธ ฯ อปสทโท อนตกกมเน ก วตตพพนต าเปต ฯ อตต เอว ฯ ตจวรสสาต ปท ปรหาโรต ปเท กตตา ฯ ทสาห ปรหาโร รกขน ทสาหปรหาโร ฯ วสส... รสสาต ปท ปรหาโรต ปเท กตตา ฯ อนตถเต ฯ เป ฯ มาสา ปรหาโร ฯ ทวเสต ปท อธฏาน อต ปเท อาธาโร ฯ มล... วเสน ลทโธ อปโรป เอโก มาโส ปรหาโรต สมพนโธ ฯ เอกาทสมาสา ปรหาโร โหนต ฯ มาสาต ปกตกตตา ปรหาโรต วกตกตตา ฯ ปจจาสาย สตยา มลา ฯ เป ฯ มาโส ปรหาโรต สมพนโธ ฯ อจเจกจวรสส ฯ เป ฯ ปจมาสา ปรหาโร ฯ ตโตต กาลโต ฯ อปสทโท สมภาวโน ฯ [๘๕๓] อนตถเต ก เน เอกาทสทวสาธโก มาโส อตถเต ก เน เอกาทสทวสาธกา ปจมาสาต อย อฏกถาปาโ ยตโต ฯ ทสาหานาคตนต ห วตตตตา ปจมโต ปฏาย ปณณมโต ปพเพ ทสทวสาน เจว เอโก ปณณมทวโส จาต เอกาทสทวสาน คเหตวา โส ปาโ ยตโต ฯ ยจ กงขาวตรณย กามเจส ทสาหปรม อตเรกจวร ธาเรตพพนต อมนาว สทโธ อตถปปตตวเสน ปน อปพพ วย อตถ ทสเสตวา สกขาปท ปตนต วตต ฯ ยจ วนยวนจฉเย ตสส อจจายกวตถสส ก เน ต อนตถเต [ปา.๑๔๓ ฯ ส.๒๗๕]

Page 593: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 592

ปรหาเรกมาโส ว ทสาหปรโม มโต อตถเต ก เน ตสส ปจมาสา ปกาสตา ปรหาโร มนนเทน ทสาหปรโม ปนาต วตต ต วจนทวย ยตตเมว กสมา ทสาหาต ห วตตตตา ปจมโต ปฏาย ปณณมโต ปพเพ ทสทวสาน คเหตวา ต วจนทวย วตต ปณณมยา ห สทธ ทวสคณเน เอกาทสทวสาน ปรปณณาน โหนต ตสมา ต วจนทวย ยตต ฯ ย ปน สารตถทปนย มาตกฏกถายป ปวารณมาสสส ฯ เป ฯ สกขาปท ปตนต ปาโ ทสสโต โสป ปมาทปาโเยว ฯ เป ฯ ทสาหปรโม ปนาต วตตนต วตต ฯ ยจ กงขาวตรณฏกาย โย ปเนตถ กามเจส ทสาหปรม อตเรกจวร ธาเรตพพนต อมนา ว สทโธ อตถปปตตวเสน อปพพ วยว อตถ ทสเสตวา สกขาปท ปตนต ปาโ ทสสต โส ปมาทปาโ ทสาหานาคตนต อมนา วโรธาต ทฏพพ กจ ชณหปกขปจมโต ปฏายาต วตตวตวตา อฏถาเยว ปพพาปรวโรโธป สยาต วตต ฯ ยจ วมตวโนทนย ย ปน มาตกฏกถาย กามเจส ฯ เป ฯ ปตนต ลขนต ต ปมาทขลตนต จ อมเมว ปมาทลข คเหตวา ภททนตพทธตตา- จรเยน จ ปรหาเรกมาโส ว ทสาหปรโม มโมตอาท วตตนต จ วตต ฯ ต สพพ วจนตตย อฏกถาย อธปปาย [ปา.๑๔๓ ฯ ส.๒๗๕]

Page 594: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 593

อชานนเตห วตต ตสมา ต วจน อยตตเมวาต ทฏพพ ฯ [๘๕๔] ตตถาต สาสงกสกขาปเท วนจฉโย ฯ เต ภกข ฯ ทพพล จวร เอเตสนต ทพพลจวรา เตส ภาโว ทพพลจวรตต ฯซ ปจจยวเสนาต ปท วสตวาต ปเท วเสสนตตตยา ฯ คามน... สเน วาต คามนตเสนาสเน เอว ฯ คามน...สเนตป อตถ ฯ นฏ ตาน จวราน เอเตสนต นฏ ตจวรา ฯ นตถ ปลโพโธ เอเตสนต นปปลโพธา ฯ อต มนตยตวา ฯ ภควาต ปท อนชานาตต ปเท กตตา ฯ สลเลโข กเสสตนกรณ เอเตส อตถต สลเลขวา ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อปสทโท อ เ อเปกขต ฯ [๘๕๕] อป ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เอตถาต อปวสสนต ปเท ฯ อมสส จ อปวสสนต ปทสส สมพนโธ ฯ ก อตถ วตต โหต ฯ ตโต กาลโต ฯ ปรนต ปท ปจฉม...กาลนต ปทสส วเสสน ฯ ปจฉม... กาลนต ปท วหรนโตต ปเท อจจนตสโยโค ฯ ปรโยสาโน กาโล ปรโยสานกาโล ปจฉมกตตกปณณมสส ปรโยสานกาโล ปจฉม...กาโล๑ ฯ อต อตถ วตต โหตต สมพนโธ ฯ ยท อปวสส อป- ๑. ฉฏ พวหพววพววหกจฉวเสสนปพพปทสมาสกรณ สนทรตร ฯ

[ปา.๑๔๓..๑๔๖ ฯ ส.๒๗๕..๒๗๗] 999

Page 595: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 594

วสตวาตอาท พยชนวจารณ ลพภต กสมา ปน ปทภาชเน น วตตนต อาห ยสมา ปนาตอาท ฯ อตคหนนต ปท พยช... รณนต ปทสส วเสสน อธกคหนนต อตโถ ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ เอตถาต วฏวสสานนต ปเท ฯ อตต ปท อยนต ปทสส สรป ฯ ภกขนนต ปท อพภนตเรต ปเท สมพนโธ ฯ อพภนตเรต ปท โย โกจ ภกขต ปเท อาธาโร ฯ [๘๕๖] อร กลกขณนต อร ลกขณ ฯ อนทขลโต ยาว วหารปรกเขปา จ าน มนตพพ อปรกขตสส คามสส ปรก ฯ เป ฯ ปรกเขปารหฏาน ภกขนา นมตพพนต โยชนา ฯ จสทโท อนทขลโต จ ปรกเขปารหฏานโต จาต โยเชตพโพ ฯ ทเร เจป เสนาสนโตต เสนาสนโต ทเร เจป โหต ฯ เตห ภกขห สยยตต ปเท กตตา ฯ อสสาต คามสส ฯ นาวาย สจรตพโพ ปกตมคโค สเจป โหต ฯ ปจธนสตกนต ปกตหตเถน นววทตถปปมาณ ชยาย ปน อาโรปตาย จตหตถปปมาณนต วทนต ฯ โย ปน ภกข ฯ ตโต ตโตต ตตถ ตตถ าเน ฯ กวจ โตต โยควภาเคน สตตมยตเถ โต ฯ เอวนต สาสงกานต เอว ฯ ตาน เสนาสนาน ฯ อตตนาต ปท อภรจเตต ปเท กตตา ฯ สตยา...ตตยาต องคสมปตตยา สตยา ฯ [ปา.๑๔๖ ฯ ส.๒๗๗.๒๗๘]

Page 596: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 595

[๘๕๗] ตตราต อาร กเสนาสเน ฯ ปจฉมกาย วาต วาสทโท อปคโต วาต โยเชตพโพ ฯ กตตกมาโส นาม ปพพกตตกมาสสส กาฬปกขปาฏปทโต ปฏาย ยาว อปรกตตกปณณมา ตาว เอกนตตสรตตนทวา ฯ กตตกมาสโต ปร น ลภตต อท เอวสททสส ผล ฯ อนปปมาเณ ตาว อร ลกขณาโยคโต น ลภต กสมา คาวตโต อตเรกปปมาเณน ลภตต อาห ยตร หตอาท ฯ ยตราต เสนาสเน อาคนตนต ปเท อาธาโร ฯ ตเทต เสนาสน ฯ อธ สกขาปเท ฯ ปจเจตต ปน เอต ฯ อทมป- ปมาณนต อท าน อปปมาณ องค น โหตต อธปปาโย ฯ เอวสททสส อธปปาย าเปนโต อาห อนาสงอปปฏภเยต- อาท ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อปสทโท อรจสจโน ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ สา สมมต ภกขนา ลทธา ฯ อปสทโท ฉารตต อเปกขต ฯ สเจ เสนาสน โหต ฯ อย ภกข คโต เจ โหต ฯ สยจาต ปาโ ทสสต ฯ อสกโกนเตนาต คตคตฏานสส ทรตตา อสกโกนเตน ฯ จวร อต...าเน สสต ฯ อตสทโท สมาปนโน ฯ [๘๖๘] ตตถาต ปรณตสกขาปเท วนจฉโย ฯ ธมมคณสสาต ป กรณสมหสส๑ ฯ สงฆสส ภตตาน สงฆภตตาน พหน ๑. ป การก...อต ภวตพพ ฯ

[ปา.๑๔๖..๑๔๙ ฯ ส.๒๗๘.๒๗๙]

Page 597: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 596

สงฆภตตาน พหสงฆภตตา๑ สพพโยนนมาเอต สตเตน นสส อา ฯ พหน ภตตานตมสส ววรณ อเนกาน ลาภมขานต ฯ ลาภมขานต ลาภสส อปปชชนการณาน ฯ เกนจต โกจ ฯ เกนจ ปรหานต ปาเน ภวตพพ ฯ อต อธปปาย ฉพพคคยา ทเปนต ต ปคคล าเปนต ฯ ก ปน เทถาต เอว วตต วจน ภกขน วฏฏตต ปจฉา ฯ เอว วจน กสมา น วฏฏต ฯ หสทโท ทฬหกรณ ฯ อภหฏปปฏยตเตต อภหรตวา ปฏยตเต จวราทวตถสม ฯ อททสส ปตภาเคต อททสตวา ปตโกฏาเส ฯ ปยตตวาจาต ว ตตวาจา ฯ นน จาย สงฆสส ปรณโต น ปรจจตโต อถ กถ สงฆสนตโก โหตต อาห โส หตอาท ฯ โสต ลาโภ ฯ อปสทโท อรจสจโน ฯ เอเกน ปรยาเยนาต ปรณตภาวสงขาเตน เอเกน ปรยาเยน ฯ ลาภนต ปเทน ภควา อาห ฯ ลภตพพนต ลาภ ฯ อสสาต ลาภนต ปทสส ฯ โส ลาโภ ฯ ปรณตลาภสสาต ปท ปรณามต อต ปเท กมม ฯ ตสมนต ปรณตลาเภ ฯ ตนต ทนนวตถ ฯ โยป๒ ภกข ขาทต โส ภกข สงเฆน อาปตตยา กาเรตพโพ ฯ สหธมมกาน วา คหน วา สนตก สงฆสส ปรณต ปน จวราทวตถ อตตโน ปรณาเมตวา คณหนตสส นสสคคย ๑. อทโส ปาโ สวณณนาปาลย นตถ พห สงฆสส ภตตาต ปาล ฯ ๒. วณณนาย หสทโท โหต ฯ

[ปา.๑๔๙.๑๕๐ ฯ ส.๒๗๙.๒๘๐]

Page 598: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 597

ปาจตตยนต สมพนโะ ฯ ปรณตนต ปท ปรณาเมตวาต ปเท กมม ฯ สห...คหนนต ปททวย ปรณามตนต๑ ปเท สมพนโธ ฯ มาตสนตกปต ปท ปรณาเมตวาต ปเท กมม ฯ อตต ปท ปรณาเมตวาต ปเท อากาโร ฯ ปรณตภาวนต ทนนภาว ฯ เอก ฯ เป ฯ อตตโน ปรณาเมต เอก ปตต วา จวร วา อ สส ปรณาเมตต สมพนโธ ฯ พหส ปตตจวเรส ฯ ภกข นสสคคเยน อาปตต ขททเก ขททกสกขาปเท วตต ปาจตตย เอกโต อาปชเชยย เอสา ปหา กสเลห จนตตา อต เอต วตตปจ ฯ อย ปโห วตโต๒ ฯ อต วตวา ฯ สเจ ปน โส คลานภกข ปจฉตวา วทต ฯ นนต คลานภกข ฯ [๘๕๙] ก สงฆสส ทนเนนาต สงฆสส ทนเนน ก ปโยชน ฯ เจต ฯ เป ฯ เอตถ วจเน วนจฉโย ฯ นยเมตวาต ปท โรปต อต ปเท ปพพกาลกรยา ฯ โรปตมาลาวจฉโต โอจต ปปผป อาโรเปต ปเชต น วฏฏต ฯ อปสทโท สมภาวโน ฯ อาโรเปตวา ปเชตวา ฯ ปรณตนต ปท ปรณาเมตต ปเท กมม ฯ สเจ ปน ทายกา วทนต ฯ เอว วจเน ทายเกห วตเต ฯ ภกขนาต ปท วตตพพาต ปเท กตตา ฯ อต เอว ทายกา วตตพพา ฯ ตสกกณพวณณนาย ปทตถโยชนา สมตตา ฯ ๑. ปรณต ฯ ๒. วตตาต วณณนาปาโ ปหาสททาเปกขตตา ฯ

[ปา.๑๕๐.๑๕๑ ฯ ส.๒๘๐.๒๘๑]

Page 599: บาลี 57 80

ประโยค๗ - สมนตปาสาทกาย นาม วนยฏฐกถา อตถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หนาท 598

[๘๖๐] อต อภนวปรวหยนครสส ปจฉมตตรทสาภาเค ปตฏ เต ปนสาราเม สรตภวนาทจจธมมราชาธราชนามเกน ร า การเต เคเห วสนเตน สกลพยากรณาสงค าณจารนา สาฏกถต- ตปฏกธเรน าณกตตต นามเธยเยน เถเรน กตา สมนตป- ปาสาทกาย นาม อฏกถาย ปทตถโยชนา สมตตา ฯ