สุขศึกษา ป. 6 - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/... · 59120033 C March 8, 1473 1:35 PM 1/10/56 ชั นประถมศึกษาป

59120033 C March 8, 1473 1:35 PM 1/10/56 59120033 C March 8, 1473 1:35 PM 1/10/56

ช�นประถมศกษา ป�ท 6

กล�มสาระการเร�ยนร�สขศกษาและพลศกษา

ตามหลกสตรแกน กลางการศกษาข�นพนฐานพทธศกราช 2551

หนงสอเร�ยน รายว�ชาพนฐาน

สขศกษา ป. 6

ผเรยบเรยง

ดร.ประกต หงษแสนยาธรรม กศ.บ., กศ.ม., ปร.ด.

ผศ.วรรณา พทกษศานต กศ.บ., กศ.ม.

ผตรวจ

ดร.สเพยร โภคทพย พย.บ., วท.ม., ปร.ด.

ประดษฐ พยงวงศ กศ.บ., กศ.ม.

หทยฉฐ ภมภาค กศ.บ., กศ.ม.

บรรณาธการ

พชราภรณ โจมพร กศ.บ., บธ.ม.

ปทมา จนทรขา ศศ.บ.

59120033 C March 8, 1473 1:35 PM 1/10/56

ช�นประถมศกษาป�ท 6

กล�มสาระการเร�ยนร� สขศกษาและพลศกษา

ตามหลกสตรแกน กลางการศกษาข�นพนฐาน พทธศกราช 2551

หนงสอเร�ยน รายว�ชาพนฐาน

สขศกษา ป. 6

ISBN 978-616-8047-56-9

บรษท กรพฒนายง จากด

เลขท 23/34–35 ชน 3 หอง 3B

ถนนตรมตร แขวงตลาดนอย เขตสมพนธวงศ

กรงเทพฯ 10100

ผเรยบเรยง

ดร.ประกต หงษแสนยาธรรม

ผศ.วรรณา พทกษศานต

ผตรวจ

ดร.สเพยร โภคทพย

ประดษฐ พยงวงศ

หทยฉฐ ภมภาค

บรรณาธการ

พชราภรณ โจมพร

ปทมา จนทรขา


คานาคานา

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน สขศกษา ชนประถมศกษาปท 6 เลมนจดทำ ขนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 สำ หรบนกเรยนระดบประถมศกษา โดยมเปาหมายใหนกเรยนและครใชเปนสอในการจดการเรยนรเพอพฒนานกเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวดทกำ หนดไวในหลกสตร และสาระการเรยนรแกนกลาง พฒนานกเรยนใหมสมรรถนะสำ คญตามทตองการ ทงในดานการสอสาร การคด การแกปญหา การใชทกษะชวต และการใชเทคโนโลย ตลอดจนพฒนานกเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงค ทำ ประโยชนใหสงคม เพอใหสามารถอยรวมกบผอนในสงคมไทยและสงคมโลกไดอยางมความสข ในการจดทำ หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน สขศกษา ชนประถมศกษาปท 6 ผจดทำ ซงเปนผเชยวชาญในสาขาวชาและการพฒนาสอการเรยนร ไดศกษาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 อยางลกซง ทงดานวสยทศน หลกการ จดหมาย สมรรถนะสำ คญของผเรยน คณลกษณะอนพงประสงค สาระและมาตรฐานการเรยนร ตวชวดของสาระการเรยนรแกนกลาง แนวทางการจดการเรยนร แลวจงนำ องคความรทไดมาออกแบบหนวยการเรยนร แตละหนวยการเรยนรประกอบดวยมาตรฐานการเรยนร ตวชวดชนป สาระการเรยนร ประโยชนจากการเรยน และคำ ถามชวนคด (คำ ถามนำ สการเรยนร) เนอหาสาระแตละเรองแตละหวขอ นานา นาร กจกรรมเรยนร...สปฏบต (กจกรรมพฒนาผเรยน) แหลงสบคนความร บทสรปหนวยการเรยนร กจกรรมเสนอแนะ โครงงาน การประยกตใชในชวตประจำ วน และคำ ถามประจำ หนวยการเรยนร นอกจากนทายเลมยงมบรรณานกรม และคำ อภธานศพท ซงองคประกอบของหนงสอเรยนเหลานจะชวยสงเสรมใหนกเรยนเกดการเรยนรอยางครบถวนตามหลกสตร การเสนอเนอหาและออกแบบกจกรรมในหนงสอเรยนเลมน ไดจดทำ ขนโดยยดแนวคดการจดการเรยนรทมงเนนผเรยนเปนสำ คญ โดยคำ นงถงศกยภาพของนกเรยน เนนการเรยนรแบบองครวมบนพนฐานของการบรณาการแนวคดทฤษฎทางการเรยนรตาง ๆ อยางหลากหลาย เชน การเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน พหปญญา การใชคำ ถามแบบหมวกความคด 6 ใบ การเรยนรแบบประสบการณและทเนนการปฏบต การเรยนรแบบโครงงาน เปนตน จดการเรยนรแบบบรณาการ เนนใหนกเรยนสรางองคความรดวยตนเอง มงพฒนาการคด และพฒนาการเรยนรทสอดคลองกบพฒนาการทางสมองและพฒนาการทางรางกายของนกเรยน อนจะชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรอยางสมบรณและสามารถนำ ไปประยกตใชในชวตประจำ วนได หวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน สขศกษา ชนประถมศกษาปท 6 เลมนจะชวยสนบสนนใหนกเรยนไดพฒนาความรดานทกษะกระบวนการทางสขศกษาและพลศกษาไดเปนอยางด และสนบสนนการปฏรปการเรยนรตามเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพม (ฉบบท 2 ) พ.ศ. 2545

คณะผจดทำ

59120033 C March 8, 1473 1:35 PM 1/10/56

คานาคาชแจง

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน สขศกษา ชนประถมศกษาปท 6 แตละเลมไดออกแบบหนวย

การเรยนรใหแตละหนวยการเรยนรประกอบดวย

1. มาตรฐานการเรยนร เปนเปาหมายทตองการใหเกดขนกบนกเรยนเมอจบการศกษาใน

หนวยการเรยนรนน ๆ หรอเมอจบการศกษาขนพนฐาน

2.ตวชวดชนป เปนเปาหมายในการพฒนานกเรยนแตละชนป ซงสอดคลองกบมาตรฐาน

การเรยนร มรหสของมาตรฐานการเรยนรและตวชวดชนปกำ กบไวหลงตวชวดชนป เชน พ 1.1

ป. 6/1 (รหสแตละตวมความหมายดงน พ คอ กลมสาระการเรยนร สขศกษาและพลศกษา 1.1

คอ สาระท 1 มาตรฐานการเรยนรขอท 1 ป. 6/1 คอ ตวชวดชนประถมศกษาปท 6 ขอท 1)

3.สาระการเรยนร เปนการนำ เสนอขอบขายเนอหาทนกเรยนจะไดเรยนรในระดบชนนน ๆ

4.ประโยชนจากการเรยน นำ เสนอไวเพอกระตนใหนกเรยนนำ ความร ทกษะจากการเรยน

ไปประยกตใชในชวตประจำ วน

5.คำถามชวนคด (คำถามนำสการเรยนร) เปนคำ ถามหรอสถานการณเพอกระตนให

นกเรยนเกดความสงสยและสนใจทจะคนหาคำ ตอบ

6.เนอหา เปนเนอหาทตรงตามสาระ มาตรฐานการเรยนร ตวชวดชนป และสาระการ

เรยนรแกนกลาง โดยแบงเนอหาเปนชวง ๆ แลวแทรกกจกรรมพฒนาการเรยนรทพอเหมาะกบ

การเรยน รวมทงมการนำ เสนอดวยภาพ ตาราง แผนภม และแผนทความคด เพอเปนสอให

นกเรยนสรางความคดรวบยอดและเกดความเขาใจทคงทน

7.นานานาร(ความรเสรมหรอเกรดความร) เปนความรเพอเพมพนใหนกเรยนมความร

กวางขวางขน โดยคดสรรเฉพาะเรองทนกเรยนควรร

8.กจกรรมเรยนร...สปฏบต(กจกรรมพฒนาการเรยนร) เปนกจกรรมทกำ หนดไวเมอจบ

เนอหาแตละตอนหรอแตละหวขอ เปนกจกรรมทหลากหลาย ใชแนวคดทฤษฎตาง ๆ ทสอดคลอง

กบเนอหา เหมาะสมกบวย และพฒนาการดานตาง ๆ ของนกเรยน สะดวกในการปฏบต กระตน

ใหนกเรยนไดคด และสงเสรมใหศกษาคนควาเพมเตม มคำ ถามเปนการตรวจสอบผลการเรยนร

ของนกเรยน ไดออกแบบกจกรรมไวอยางหลากหลาย และมมากเพยงพอทจะพฒนาใหนกเรยน

เกดการเรยนรตามเปาหมายของหลกสตร โดยครผสอน/นกเรยนสามารถนำ กจกรรมดงกลาวมา

ใชปฏบตในชวงกจกรรมลดเวลาเรยนเพมเวลารได

9.แหลงสบคนความร เปนแหลงการเรยนรตาง ๆ ตามความเหมาะสม เชน เวบไซต หนงสอ

สถานท หรอบคคล เพอใหนกเรยนศกษาคนควาเพมเตมใหสอดคลองกบเรองทเรยน


10.บทสรปหนวยการเรยนร ไดจดทำ บทสรปเปนผงมโนทศน (Concept Map) เพอให

นกเรยนไดใชเปนบทสรปทบทวนความร โดยวธการจนตภาพจากผงมโนทศนทไดสรปเนอหาทได

จดทำ ไว

11.กจกรรมเสนอแนะ เปนกจกรรมบรณาการทกษะทรวมหลกการและความคดรวบยอด

ในเรองตาง ๆ ทนกเรยนไดเรยนรไปแลวมาประยกตใชในการปฏบตกจกรรม

12.โครงงาน เปนขอเสนอแนะในการกำ หนดใหนกเรยนปฏบตโครงงาน โดยเสนอแนะ

หวขอโครงงานและแนวทางการปฏบตโครงงานทสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนรและตวชวดชนป

ของหนวยการเรยนรนน เพอพฒนาทกษะการคด การวางแผน และการแกปญหาของนกเรยน

13.การประยกตใชในชวตประจำวน เปนกจกรรมทเสนอแนะใหนกเรยนไดนำ ความร ทกษะ

ในการประยกตความรในหนวยการเรยนรนนไปใชในชวตประจำ วน

14.คำถามประจำหนวยการเรยนร เปนคำ ถามทตองการใหนกเรยนไดสะทอนความคด

ในเนอหาทไดศกษา โดยเนนการนำ หลกการตงคำ ถามสะทอนคด (RCA) มาจดเรยงเปนคำ ถาม

ตามเนอหาทนกเรยนไดเรยนร

15.บรรณานกรม เปนรายชอหนงสอ เอกสาร หรอเวบไซตทใชคนควาอางองประกอบการ

เรยบเรยงเนอหาความร

16.คำอภธานศพทเปนการนำ คำ สำ คญทแทรกอยตามเนอหามาอธบายใหความหมาย และ

จดเรยงตามลำ ดบตวอกษร เพอความสะดวกในการคนควา

สารบญ

59120033 C March 8, 1473 1:35 PM 1/10/56

หนวยการเรยนรท1เรยนรตวเรา.......................................................1–16• มาตรฐานการเรยนร..........................................................................1• ตวชวดชนป....................................................................................1• สาระการเรยนร................................................................................1• ประโยชนจากการเรยน......................................................................1• คำถามชวนคด.................................................................................1 • ระบบตางๆของรางกาย.........................................................2–12 – ระบบสบพนธ .....................................................................................2 – ระบบไหลเวยนโลหต...........................................................................6 – ระบบหายใจ ......................................................................................9• บทสรปหนวยการเรยนรท1..............................................................13• กจกรรมเสนอแนะ..........................................................................15• โครงงาน.....................................................................................15• การประยกตใชในชวตประจำวน.........................................................16• คำถามประจำหนวยการเรยนรท1......................................................16

หนวยการเรยนรท2ชวตและครอบครว............................................. 17–29• มาตรฐานการเรยนร........................................................................17• ตวชวดชนป..................................................................................17• สาระการเรยนร..............................................................................17• ประโยชนจากการเรยน....................................................................17• คำถามชวนคด...............................................................................17 1.การสรางสมพนธภาพกบผอน................................................. 18–20 1.1 ความหมายและความสำ คญของสมพนธภาพ ....................................18 1.2 แนวทางการสรางเสรมสมพนธภาพ ..................................................18 1.3 ปจจยทชวยใหการทำ งานกลมประสบความสำ เรจ ..............................19 2.พฤตกรรมเสยงทางเพศ........................................................ 21–25 2.1 พฤตกรรมเสยงทนำ ไปสการมเพศสมพนธ ........................................21 2.2 การปองกนพฤตกรรมเสยงตอการมเพศสมพนธ ...............................22 2.3 การตงครรภในวยเรยน ..................................................................23 2.4 การตดเชอเอดส ............................................................................24


• บทสรปหนวยการเรยนรท2............................................................. 26• กจกรรมเสนอแนะ......................................................................... 28• โครงงาน.................................................................................... 28• การประยกตใชในชวตประจำวน........................................................ 29• คำถามประจำหนวยการเรยนรท2..................................................... 29หนวยการเรยนรท3ใสใจสขภาพ....................................................30–70• มาตรฐานการเรยนร....................................................................... 30• ตวชวดชนป................................................................................. 30• สาระการเรยนร............................................................................. 30• ประโยชนจากการเรยน................................................................... 30• คำถามชวนคด.............................................................................. 30 1.สขภาพกบสงแวดลอม..........................................................31–37 1.1 ความสำ คญของสงแวดลอมทมผลตอสขภาพ .................................. 31 1.2 ปญหาสงแวดลอมทมผลตอสขภาพ และแนวทางปองกนและแกไข .... 32 2. โรคตดตอ........................................................................ 38–46 2.1 โรคตดตอทสำ คญทพบในประเทศไทย ............................................ 38 2.2 ผลกระทบทเกดจากการระบาดของโรคตดตอ .................................. 42 2.3 การปองกนการระบาดของโรคตดตอ ............................................... 44 3.ความรบผดชอบตอสขภาพของตนเองและสวนรวม.......................46–65 3.1 พฤตกรรมสขภาพทดสวนบคคล .................................................... 46 3.2 การรบผดชอบตอสขภาพของสวนรวม ............................................ 48 3.3 การสรางเสรมและปรบปรงสมรรถภาพทางกายเพอสขภาพ ................ 49• บทสรปหนวยการเรยนรท3............................................................. 66• กจกรรมเสนอแนะ......................................................................... 69• โครงงาน.................................................................................... 69• การประยกตใชในชวตประจำวน........................................................ 70• คำถามประจำหนวยการเรยนรท3..................................................... 70

หนวยการเรยนรท4ชวตปลอดภย...................................................71–84• มาตรฐานการเรยนร....................................................................... 71• ตวชวดชนป................................................................................. 71• สาระการเรยนร............................................................................. 71• ประโยชนจากการเรยน................................................................... 71• คำถามชวนคด.............................................................................. 71 1.ภยธรรมชาต......................................................................72–78 1.1 ลกษณะของภยธรรมชาต .............................................................. 72

59120033 C March 8, 1473 1:35 PM 1/10/56

1.2 ผลกระทบจากความรนแรงของภยธรรมชาตทมตอรางกาย จตใจ และสงคม ...................................................................................75 1.3 แนวทางการปฏบตตนเพอความปลอดภยจากภยธรรมชาต ................76 2.การป‡องกนสารเสพตด..........................................................78–81 2.1 สาเหตของการตดสารเสพตด ......................................................... 78 2.2 ทกษะการสอสารเพอใหตนเองและผอนหลกเลยงสารเสพตด ............. 79• บทสรปหนวยการเรยนรท4............................................................. 82• กจกรรมเสนอแนะ......................................................................... 83• โครงงาน.................................................................................... 83• การประยกตใชในชวตประจำวน........................................................ 84• คำถามประจำหนวยการเรยนรท4..................................................... 84

• บรรณานกรม...............................................................................85• คำอภธานศพท.............................................................................86

มาตรฐานการเร�ยนร�พ1.1เขาใจธรรมชาตของการเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย

ตว ช วด ช�นป� 1.อธบายความสำคญของระบบสบพนธ ระบบไหลเวยนโลหต และระบบหายใจทมผลตอ

สขภาพการเจรญเตบโตและพฒนาการ(พ1.1ป.6/1) 2.อธบายวธดแลรกษาระบบสบพนธ ระบบไหลเวยนโลหต และระบบหายใจใหทำางาน

ตามปกต(พ1.1ป.6/2)

สาระการเร�ยนร� •ระบบตางๆของรางกาย

ประโยชนจากการเรยน คาถามชวนคด

เขาใจและเหนความสำคญของระบบสบพนธ ระบบไหลเวยนโลหต และระบบหายใจตลอดจนวธชดแลรกษาอยางถกตอง

นกเรยนคดว าระบบใดในรางกายมความสำคญทสดเพราะเหตใด

เรยนรตวเรา

1หน�วยการเร�ยนร�ท

นานา นาร

ตวอสจ เปนเซลลทมขนาดเลกมองไมเหนดวยตาเปลามลกษณะคลายลกออดของกบ

2 หนงสอเรยนรายวชาพนฐานสขศกษาป.6

ระบบต�าง ๆ ของร�างกาย

คำ�ถามนำ�Êºทเรยน

ระบบสบพนธมความสำคญกบการกำเนดชวตมนษยอยางไร

อวยวะทกสวนในรางกายของคนเรานนทำงานรวมกนเปนระบบถาระบบใดในรางกายทำงานผดปกตกจะสงผลกระทบตอระบบอนๆการเรยนรทำความเขาใจและใหความสำคญในการดแลรกษาระบบตาง ๆ ในรางกายอยางถกตองจะสงผลดตอสขภาพของคนเรา

ระบบสบพนธระบบไหลเวยนโลหตและระบบหายใจตางกมความสำคญตอรางกายโดยระบบสบพนธชวยในการสบทอดเผาพนธระบบไหลเวยนโลหตชวยในการนำแกสออกซเจนและสารอาหารไปเลยงอวยวะสวนตางๆ ภายในรางกายและระบบหายใจชวยในการแลกเปลยนแกสออกซเจนและแกสคารบอนไดออกไซดใหกบรางกาย

•ระบบสบพนธ� การสบพนธของมนษยเพอดำรงไวซงเผาพนธตามธรรมชาต จำเปนตองอาศยเพศชายและเพศหญงซงทงสองเพศสามารถสบพนธไดเมออวยวะสบพนธเจรญเตบโตเตมทเชนเพศชายมการขบนำอสจออกมาสวนเพศหญงจะมประจำเดอน 1.อวยวะสบพนธของเพศชาย อวยวะสบพนธ ของเพศชายประกอบดวยสวนตาง ๆ หลายสวน ในทนจะกลาวเฉพาะบางสวนทสำคญๆดงน 1)ลงคหรอองคชาตเปนสวนทแสดงใหเหนวาเปนเพศชายอยางชดเจน ตวลงคจะหอยอยดานหนาลกอณฑะบรเวณปลายลงคจะมเสน-ประสาทและหลอดเลอดอย เป นจำนวนมาก

3หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน สขศกษา ป. 6

2)ลกอณฑะมลกษณะและรปรางคลายไขไกฟองเลกๆม2ลกมหนาท ในการสรางตวอสจ 3)ตอมลกหมาก มลกษณะคลายลกหมากเลก ๆ มหนาทสรางนำเมอก (นำอสจ)สำหรบหลอเลยงตวอสจ

ตอมลกหมากลกอณฑะ ลกอณฑะ

ลกอณฑะ

องคชาต

องคชาต

ตอมลกหมาก

ภาพอวยวะสบพนธของเพศชายดานขาง ภาพอวยวะสบพนธของเพศชายดานหนา

นอกจากสวนตาง ๆ ของอวยวะเพศชายทกลาวมาแลว ยงมสวนประกอบ อน ๆ อก เชน ทอพกตวอสจ ถงอณฑะ ทอนำตวอสจ และสวนประกอบอน ๆ ซงนกเรยนจะไดเรยนรในระดบชนตอไป 2.อวยวะสบพนธของเพศหญง อวยวะสบพนธของเพศหญงมลกษณะและสวนประกอบทสลบซบซอนกวา เพศชายประกอบดวยสวนตางๆเชนรงไขทอนำไขมดลกชองคลอดและอวยวะ สบพนธภายนอกในทนจะกลาวเฉพาะบางสวนทสำคญดงน

มดลก

มดลกชองคลอด

ชองคลอด กระเพาะปสสาวะ

รงไข

รงไข

รงไข

ทอนำไขทอนำไข

ภาพอวยวะสบพนธของเพศหญงดานขาง ภาพอวยวะสบพนธของเพศหญงดานหนา

นานา นาร

ปกตอสจของเพศชายทแขงแรงทสดเพยงตวเดยวจะผสมกบไขใบหนงของเพศหญงท ทอนำไขจากนนไขทไดรบการผสมแลวจะเดนทาง เขาสโพรงมดลกไปฝงตวในโพรงมดลกและเจรญ- เตบโตเปนเดกทารกทอยในครรภมารดาเปนระยะเวลา9เดอนจงจะคลอดออกมาทางชองคลอดของเพศหญง

4 หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน สขศกษา ป. 6

1)รงไข เปนตอมไรทอ มอย 2 ขาง คอ ขางขวาและขางซาย ขางละตอม มลกษณะเปนรปไขคลายเมดขนนรงไขมหนาทผลตไขและฮอรโมนเพศหญง 2)ทอนำไข เปนทอกลวง มอย 2 ขาง ปลายดานหนงตอกบโพรงมดลก ทางดานซายและขวาและปลายอกดานหนงเกาะตดอยกบรงไขทง 2ขางทอนำไขจะ เปนบรเวณทอสจของเพศชายเขาผสมกบไขทสกแลวของเพศหญง เรยกกระบวนการ ดงกลาววาการปฏสนธ 3)มดลก เปนอวยวะทเปนโพรงรปรางคลายผลชมพ ภายในมดลกจะม หลอดเลอดไปเลยงอยเปนจำนวนมาก เมอมการปฏสนธเกดขนททอนำไข ผนงมดลก กจะเปนทฝงตวของไขทผสมกบอสจแลวสวนโพรงมดลกจะเปนทเจรญเตบโตของทารก ซงทำาใหมดลกมการเปลยนแปลง ขนาดใหญขน และจะกลบคนสภาพเดมเมอคลอดทารกแลวแตถาไมมการปฏสนธเกดขนเยอบมดลกกจะสลายตวกลายเปนเลอดประจำเดอนนนเอง 4)ชองคลอดมรปรางคลายทอเปนอวยวะสำาหรบการรวมเพศเพอการสบพนธ เปนทางผานของเลอดประจำาเดอนทออกจากโพรงมดลกสภายนอก และเปนชองทางใหทารกคลอดออกมา 3.การดแลรกษาระบบสบพนธ วธดแลรกษาระบบสบพนธทนกเรยนควรเอาใจใสและปฏบตอยางสมำเสมอมดงน

1) รกษาความสะอาดอวยวะเพศสมำาเสมอ อาบนำา ฟอกสบใหสะอาด และเชดอวยวะเพศใหแหง โดยในเพศชาย ใหเนนการทำความสะอาดบรเวณหนงหมปลายอวยวะเพศ สวนเพศหญงใหทำความสะอาดอวยวะเพศแตภายนอกจากดานหนาไปดานหลง และขณะมประจำเดอนใหเปลยนผาอนามยวนละ2–3ครงเปนอยางนอย

5หนงสอเรยนรายวชาพนฐานสขศกษาป.6

คำ�ถาม¾²นาความค´

2) สวมกางเกงชนในทสะอาดและไมรดแนน

จนเกนไป เนองจากกางเกงชนในทไมสะอาดและ

รดแนนจนเกนไปเปนแหลงสะสมของเชอโรคท

เปนสาเหตของโรคผวหนงทบรเวณอวยวะเพศหรอ

ขาหนบได

3) ระวงอยาใหอวยวะเพศถกกระแทกแรงๆ

และเมอมสงผดปกตเกดขนกบอวยวะเพศควรไป

พบแพทยเพอรบการตรวจรกษาตอไป

ระบบสบพนธมความสำคญถาเราไมดแลรกษา

ระบบสบพนธใหด ยอมทำใหเกดโรคและความ

เจบปวยจนสงผลกระทบตอสขภาพ และการ

เจรญเตบโตและพฒนาการของรางกายไดโดยอาจ

ทำใหเราเจรญเตบโตเขาสวยหนม วยสาวไดชากวา

เพอนๆหรอมปญหาในการใชชวตสมรสไดในอนาคต

1.ถานกเรยนหญงมประจำาเดอนเกดขนเปนครงแรกควรปฏบตตนอยางไร 2.ถานกเรยนชายเกดการฝนเปยกควรปฏบตตนอยางไร

กจกรรมเรยนร...สปฏบต

•เพอความเขาใจทคงทนใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตอไปน

เขยนวธการดแลระบบสบพนธในรปแบบแผนทความคด แลวนำาผลงานทเขยนออกมา

เลาใหเพอนๆในชนเรยนฟงและอภปรายรวมกนในเรองดงกลาว


•ระบบไหลเวยนโลหต


ระบบไหลเวยนโลหตมหนาทอยางไร

อวยวะทก ๆ สวนของรางกายตองอาศยเลอดไปหลอเลยง โดยเลอดจะนำแกสออกซเจนและสารอาหารไปยงอวยวะเหลานนผานระบบไหลเวยนโลหตนกเรยนจงควรดแลระบบไหลเวยนโลหตใหมสภาวะทดอยเสมอ 1.หนาทของระบบไหลเวยนโลหต ระบบไหลเวยนโลหตมหนาทในการนำแกสออกซเจนและสารอาหารไปเลยงอวยวะสวนตางๆภายในรางกายโดยผานกระแสเลอด 2.โครงสรางของระบบไหลเวยนโลหต โครงสรางของระบบไหลเวยนโลหตทสำคญประกอบดวยสวนตางๆดงน หวใจ หวใจของมนษยโดยทวไปจะมขนาดประมาณเทากบกำปนของตวเองตงอยบรเวณทรวงอกขางซายแบงออกเปน4หองไดแกหวใจหองบนซายและหวใจ

หองบนขวาหวใจหองลางซายและหวใจหองลางขวา

หวใจมหนาทในการสบฉดเลอดไปยงสวนตาง ๆ

ของรางกายถาหวใจหยดเตนเรากจะเสยชวต

หลอดเลอดหลอดเลอดมลกษณะเปนทอ

ซงเปนเสนทางใหเลอดหมนเวยนไปตามรางกาย

การไหลเวยนของเลอดอาศยแรงดนทเกดขนจาก

การสบฉดของหวใจหรอการบบตวของผนงหลอด-

เลอดแดง หลอดเลอดแบงออกเปน 3 ชนด คอ

หลอดเลอดแดงหลอดเลอดดำและหลอดเลอดฝอย

เลอดเลอดมลกษณะเปนของเหลวอยในหลอดเลอดในเลอดประกอบไปดวย

นำเลอดและเซลลเมดเลอด

ภาพแสดงลกษณะของหวใจทงภายนอกและภายใน

ลกษณะภายนอกของหวใจ

ลกษณะภายในของหวใจ


1.นำเลอด มหนาทลำเลยงสารอาหารตาง ๆ ไปยงอวยวะสวนตาง ๆ ของ

รางกายและรกษาสมดลตางๆของรางกายเชนควบคมอณหภมของรางกาย

2.เซลลเมดเลอดแบงออกเปน3ชนดมหนาทแตกตางกนดงน

1)เซลลเมดเลอดแดง มหนาทลำเลยงแกสออกซเจนและแกสคารบอน-

ไดออกไซด

2)เซลลเมดเลอดขาว มหนาทกำจดเชอโรคและสงแปลกปลอมทเขาส

รางกาย

3)เกลดเลอด ชวยในการแขงตวของเลอด เชน ในขณะทถกมดบาด

เกลดเลอดกจะไปเกาะทขอบของบาดแผลทำใหเลอดหยดไหล

3.การไหลเวยนของเลอด

เรมจากหวใจหองบนขวาจะรบเลอดดำจากสวนตางๆของรางกายสวนหวใจ

หองบนซายจะรบเลอดแดงจากปอด เมอเลอดเขามาเตมทแลวหวใจหองบนทงซาย

และขวาจะบบตวพรอมกน เลอดดำจากหวใจหองบนขวาจะไหลผานลนหวใจลงสหวใจ

หองลางขวาสวนเลอดแดงจากหวใจหองบนซายจะไหลผานลนหวใจลงสหวใจหองลางซาย

จากนนหวใจหองลางซาย

และหองลางขวาจะบบตว

พรอมกนโดยเลอดดำจาก

หวใจหองลางขวาจะไหลไปส ปอดเพอฟอกเลอดดำา ใหเปนเลอดแดงสวนหวใจ หองลางซายกจะสงเลอด

แดงผานหลอดเลอดไปยงสวนตาง ๆ ของรางกายหมนเวยนเชนนเรอยไป

หลอดเลอดท ไปยงสวนตางๆ ของรางกาย

หลอดเลอดดำทไปยงปอด

หลอดเลอดแดงทมาจากปอด

หลอดเลอดแดงทมาจากปอด

หลอดเลอดดำทมาจากสวนตางๆของรางกาย

ภาพแสดงตำ�แหนงการไหลเวยนของเลอด

}



4.การดแลรกษาระบบไหลเวยนโลหต วธดแลรกษาระบบไหลเวยนโลหตมดงน 1)ออกกำลงกายสมำเสมออยางนอยสปดาหละ3ครงเพราะถาเราขาดการออกกำลงกายกลามเนอหวใจจะไมแขงแรงสงผลใหเมอทำกจกรรมหนกๆรางกายจะเหนดเหนอยไดงาย

2)รบประทานอาหารทมธาตเหลกมากเปนพเศษ เชน ตบ เครองในสตวผกคะนาเพอชวยเพมธาตเหลกใหกบเลอด 3)ไมสบบหรและหลกเลยงบรเวณทมควนบหร เนองจากในควนบหรมสารพษทเปนอนตรายตอระบบหายใจและระบบไหลเวยนโลหต สงผลทำใหเกดโรคปอดและโรคหวใจได 4)พกผอนใหเพยงพอและดมนำมากๆชวยในการไหลเวยนของเลอด 5)หลกเลยงอาหารทมไขมนมาก เชน เนอสตวตดมน นำมนหม เพราะอาจทำใหอวนและเปนโรคหลอดเลอดหวใจได 6)พยายามไมเครยดหรอเมอเครยดพยายามหาทางผอนคลายความเครยด ถาระบบไหลเวยนโลหตเกดความบกพรองโดยทเราไมดแลรกษาตามวธการทกลาวมายอมจะทำใหสขภาพไมแขงแรงเลอดไหลเวยนไดไมดทำใหสมองไมปลอดโปรงมผลตอความคดและความจำในการเรยนรอกทงสงผลตอการทำงานของอวยวะอนๆในรางกายอกดวย

ระหวางคนทมรปรางอวนและคนทมรปรางสมสวนใครมโอกาสปวยจากโรคหวใจหรอโรคระบบไหลเวยนโลหตมากกวากนเพราะอะไร



•เพอความเขาใจทคงทนใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตอไปน วาดภาพและระบายสหวใจพรอมทงเขยนลกศรแสดงทศทางการไหลเวยนของเลอด

•ระบบหายใจ


เมอกลาวถงระบบหายใจ นกเรยนจะนกถงอวยวะใดเปนอนดบแรกเพราะอะไร

มนษยสามารถทจะมชวตอยไดเปนสปดาหถาขาดอาหาร และมชวตอยไดเปนวนถาขาดนำแตไมสามารถมชวตอยไดถาขาดอากาศหายใจเพยงไมกนาทดงนนการศกษาเกยวกบระบบหายใจจงมความสำคญทนกเรยนควรไดเรยนรและทำความเขาใจในเรองทเกยวของดงน 1.หนาทของระบบหายใจ ระบบหายใจมหนาทในการแลกเปลยนแกสออกซเจนและแกสคารบอน-ไดออกไซดใหกบรางกาย เราทกคนหายใจเอาอากาศภายนอกรางกายเขาไปเพอตองการแกสออกซเจนไปใชในขบวนการเผาผลาญสารอาหารใหเกดพลงงานทรางกายตองการ พรอมทงขบแกสคารบอนไดออกไซดออกจากรางกายในขณะหายใจออกอกดวย เมอเราหายใจเขาอากาศจะผานโพรงจมกไปยงคอหอยผานกลองเสยงหลอดลมขวปอดและไปยงปอด

โพรงจมก

ชองปาก

ปอด

หลอดลม

ภาพแสดงโครงสรางของระบบหายใจ


2.โครงสรางของระบบหายใจ โครงสรางของระบบหายใจทสำคญมดงน 1)จมกจมกม2รภายในรมลกษณะเปนโพรงประกอบดวยขนจมกและมเยอบเมอกทคอยดกจบฝนละอองและเชอโรคตางๆเมอฝนละอองทเกาะอยในโพรงจมก แหงกจะหลดลอกออกมาในรปของขมก 2)คอหอยและกลองเสยงคอหอยมลกษณะเปนทอกลวงอยตดกบโพรงจมกเปนทางผานของอากาศทเราหายใจ (ลมหายใจ) ถดมาจากคอหอยจะเปนกลองเสยง ซงเปนทางผานของอากาศเชนกนและยงเปนสวนททำใหเกดเสยงโดยมฝาปดกลองเสยงเพอปองกนไมใหอาหารทรบประทานเขาไปพลดตกลงไปในหลอดลมอกดวย 3)หลอดลมหลอดลมมลกษณะเปนทอตรงกลวงโดยตอมาจากกลองเสยง มหนาทเปนทางผานของอากาศทเราหายใจ ผปวยทเปนโรคถงลมโปงพอง หายใจ ไมสะดวกมกจะถกเจาะหลอดลมบรเวณคอเพอใหผปวยหายใจไดสะดวกขน

หลอดลม

ภาพแสดงตำ�แหนงของหลอดลม

4)ขวปอดขวปอดเปนสวนทตอจากหลอดลมแยกออกเปน2แขนงไปทปอดขางซายและขวา 5)ปอดปอดมลกษณะคลายฟองนำม 2 ขางคอ ขางซายและขางขวา อย ระหวางชองอก ภายในปอดประกอบดวยแขนงขวปอด และทปลายของแขนงขวปอด จะมถงลมเลกๆซงเปนทแลกเปลยนแกสออกซเจนและแกสคารบอนไดออกไซดโดยทรางกายจะนำแกสออกซเจนไปใช สวนแกสคารบอนไดออกไซดจะถกกำจดออก มาพรอมกบไอนำทางลมหายใจนนเอง


ภาพแสดงตำ�แหนงของปอดและภาพขยายของถงลม

ถงลมถงลม

แขนงขวปอดแขนงขวปอด

3.การดแลรกษาระบบหายใจ วธดแลรกษาระบบหายใจมดงน 1)ออกกำลงกายอยางสมำเสมอเพราะการออกกำลงกายชวยใหปอดแขงแรงมระบบหายใจทดและเพมการรบแกสออกซเจนของรางกาย 2)ไมสบบหรและไมอยในบรเวณทมควนบหรหรอควนพษ เพราะถารางกาย ไดรบควนบหรหรอควนพษบอย ๆ จะทำใหเกดโรคระบบทางเดนหายใจได เชน โรคภมแพโรคถงลมโปงพองโรคมะเรงปอดเปนตน 3)ไมถอนขนจมก เนองจากขนจมกมความสำคญในการชวยกรองฝนละอองและเชอโรคไมใหเขาสระบบหายใจไดโดยงายนอกจากนควรดแลรกษาความสะอาดจมกอยเสมอ 4)ไมสวมเสอทรดตงจนเกนไป เนองจากการสวมเสอผาทรดตงจนเกนไปจะทำใหอดอดหายใจไดไมสะดวก 5)ถาไมจำเปนอยาหายใจทางปาก เพราะเปนการหายใจทไมถกวธ อาจทำใหไดรบเชอโรคเขาสรางกายไดงาย 6)รกษารางกายใหอบอนอยเสมอโดยเฉพาะเวลานอนเนองจากจะชวยปองกนโรคไขหวดโรคปอดบวมได


การดแลรกษาระบบหายใจอยางถกตองมความสำคญตอสขภาพ การเจรญ-เตบโต และพฒนาการของรางกาย ถาเราขาดการดแลรกษาระบบหายใจแลวยอมเกดความบกพรองของกระบวนการหายใจในการนำแกสออกซเจนเพอไปหลอเลยงเซลลของรางกายใหเจรญเตบโตสมวยไดตอไป


นกเรยนรจกโรคใดบางทเกดขนกบระบบหายใจ และโรคดงกลาวนนเกดจากสาเหตใดและมอาการเชนไร


แหลงสบคนความร

•เพอความเขาใจทคงทนใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตอไปน วาดภาพอวยวะในระบบหายใจพรอมทงระบหนาทของอวยวะเหลานนลงในสมดรายงาน

•นกเรยนสามารถคนควาความรเรองระบบตาง�ๆ �ของรางกายเพมเตมไดจากเวบไซตhttp://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/e-pl/ หรอ http://www.thaihealth.or.th/ โดยขอคำปรกษาจากครและเจาหนาทสาธารณสข


บทสรปหนวยการเรยนรท1 นกเรยนสามารถสรปทบทวนความรโดยใชวธการจนตภาพจากผงมโนทศน(conceptmap)เพอสรปองคความรไดดงน

เรยนรเกยวกบ

มอวยวะสวนทสำคญและทำหนาทดงน

มอวยวะสวนทสำคญและทำหนาทดงน

ไดแก

เกยวกบ

เรยนรตวเรา

ระบบตาง ๆ ของรางกาย

ระบบสบพนธ

หนาท การดแลรกษาระบบสบพนธ

โครงสราง

อวยวะสบพนธของเพศชาย

อวยวะสบพนธของเพศหญง

คอ ทำไดโดย

แบงออกเปน

สบพนธและดำารงเผาพนธตามธรรมชาต รกษาความสะอาดอวยวะเพศสมำาเสมอ

สวมกางเกงชนในทสะอาดและไมรดแนน

จนเกนไป

ระวงอยาใหอวยวะเพศถกกระแทกแรงๆ

เมอเกดสงผดปกตเกดขนกบอวยวะเพศ

ควรรบไปพบแพทย

ลงหรอองคชาต

รงไข

ลกอณฑะ

ทอนำาไข

ตอมลกหมาก

มดลกชองคลอด

เปนทางผานของนำาอสจและนำาปสสาวะ

ผลตไขและฮอรโมนเพศหญง

สรางตวอสจ

เปนบรเวณทเกดการปฏสนธ

สรางนำาเมอก(นำาอสจ)สำาหรบหลอเลยงตวอสจ

เปนทฝงและเจรญเตบโตของตวออนเปนทางผานของประจำาเดอน และเปนชองทางการคลอดของทารก


เรยนรเกยวกบ

ทำไดโดย

ทำไดโดย

ไดแก

เรยนรตวเรา (ตอ)

ระบบตาง ๆ ของรางกาย

ระบบไหลเวยนโลหต ระบบหายใจ

เกยวกบ

คอ คอ

มอวยวะทสำคญและทำหนาทดงน มอวยวะทสำคญและทำหนาทดงน

ทำงานหมนเวยนโดยมลำดบเรมจาก

เกยวกบ

นำาแกสออกซเจนและสารอาหารไปเลยงอวยวะ

สวนตางๆภายในรางกายโดยผานกระแสเลอด

แลกเปลยนแกสออกซเจนและแกส

คารบอนไดออกไซดใหกบรางกาย

หวใจ จมก

ออกกำาลงกายสมำาเสมอ

รบประทานอาหารทมธาตเหลกงดอาหารไขมนสง

ไมสบบหรและหลกเลยงควนบหร

พกผอนใหเพยงพอไมเครยด

ออกกำาลงกายสมำาเสมอ

ไมสบบหรและหลกเลยงควนบหร

ไมถอนขนจมก

ไมสวมเสอผารดตงจนเกนไป

ถาไมจำาเปนอยาหายใจทางปาก

รกษารางกายใหอบอนอยเสมอ

หลอดเลอด คอหอยและกลองเสยง

ขวปอดเลอด

หลอดลม

ปอด

ม4หองสบฉดเลอดไปยงสวนตางๆของรางกาย

มขนจมกและเยอบเมอกคอยดกจบเชอโรค

•เลอดดำาจากรางกาย

•เลอดแดงจากปอด

หวใจหองลางขวา

หวใจหองลางซาย

หวใจหองบนขวา

หวใจหองบนซาย

ปอด

สวนตางๆของรางกาย

เปนเสนทางใหเลอดหมนเวยนไปตามรางกาย

เปนทางเดนหายใจ

เปนสวนทตอจากหลอดลมไปยงปอด

ลำาเลยงสารอาหารไปยงสวนตางๆของรางกาย

เปนทางเดนหายใจ

แลกเปลยนแกสออกซเจนและแกสคารบอนไดออกไซด

หนาท หนาท

โครงสราง โครงสราง

การไหลเวยนของเลอด

การดแลรกษาระบบไหลเวยนโลหต

การดแลรกษาระบบหายใจ


•เพอความเขาใจทคงทนใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตอไปน 1.อภปรายแสดงความคดเหนเรองทารกเกดมาไดอยางไร 2.รวบรวมภาพและขอมลขาวสารในเรองโรคทเกยวของกบระบบไหลเวยนโลหต แลวจดปายนเทศหนาหองเรยน 3.แบงกลมกลมละ4–5คนแตละกลมรวมกนระดมสมองแสดงบทบาทสมมต เกยวกบแนวทางในการดแลรกษาระบบหายใจและนำเสนอหนาชนเรยน

กจกรรมเÊนÍáนะ

âคร§§าน

•เพอความเขาใจทคงทนใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตอไปน เลอกทำโครงงานตอไปน (เลอก1 ขอ)หรออาจเลอกทำโครงงานอนตามความสนใจตามรปแบบโครงงานทผสอนกำหนด (ซงอยางนอยตองมหวขอตอไปน เหตผลทเลอกโครงงานนจดประสงคแผนการปฏบตการ) 1.โครงงานการคนควาขอมลเรอง พฤตกรรมของบคคลทสงผลเสยตอระบบ� � ไหลเวยนโลหต 2.โครงงานการสำรวจขอมลเรองสถตของผปวยเกยวกบระบบสบพนธ 3.โครงงานการคนควาขอมลเรองพฤตกรรมเสยงทกอใหเกดโรคตอระบบหายใจ� � ของคนในครอบครว หมายเหต: โครงงานทเลอกตามความสนใจควรไดรบคำแนะนำแกไขจากผสอนเมอไดรบความเหนชอบแลวจงดำเนนโครงงานนนๆโดยผสอน/ผปกครอง/กลมเพอนประเมนลกษณะกระบวนการทำงาน และนกเรยนควรมการสรปแลกเปลยนความรซงกนและกนกอนพจารณาเกบในแฟมสะสมผลงาน


คำ�ถามประจำ�หนวยการเรยนรท�1

การประยกตใชในชวตประจำ�วน

•เพอความเขาใจทคงทนใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตอไปน นกเรยนนำความรทไดจากการศกษาในหนวยการเรยนรนไปแนะนำแกสมาชกในครอบครวและนำไปปฏบตดวยตนเอง โดยการดแลรกษาความสะอาดรางกายและเสอผาเครองนงหมของตนเองอยางสมำเสมอรบประทานอาหารทมประโยชนหลกเลยงอาหารทมไขมนมากไมสบบหรและหลกเลยงการอยในบรเวณทมควนบหรหรอควนพษออกกำลงกายอยางสมำเสมอ พกผอนใหเพยงพอ ทำจตใจใหสดใสราเรง พยายามไมเครยดและหมนปฏบตกจกรรมทชวยผอนคลายความเครยดแลวสงเกตภาวะทางสขภาพ การเจรญเตบโต และพฒนาการของตนเองและสมาชกในครอบครววาดขน หรอไมอยางไร

ตอบคำถามตอไปน 1.เพราะเหตใดจงตองมการสบพนธ 2.ระบบสบพนธของเพศหญงและเพศชายมความแตกตางกนอยางไร 3.เมอมสงผดปกตเกดขนกบอวยวะเพศควรปฏบตเชนไร 4.“การออกกำลงกายอยางสมำเสมอชวยใหหวใจแขงแรง”นกเรยนมความคดเหน อยางไรกบคำกลาวน 5.ถานกเรยนมความเครยดบอยๆ จะสงผลกระทบตอระบบการทำงานของหวใจ และการเจรญเตบโตของรางกายอยางไร 6.การหลกเลยงอาหารทมไขมนมากจะสงผลดตอระบบไหลเวยนโลหตอยางไร 7.หากปอดของคนเราถกทำลายนกเรยนคดวาจะเกดผลตอคนเราอยางไร 8.เราควรปฏบตตนอยางไรเพอชวยใหระบบหายใจทำงานไดเปนปกต 9.มปจจยใดบางททำใหนกเรยนอาจปวยเปนโรคในระบบหายใจและการปวยนน สงผลกระทบตอการเจรญเตบโตของรางกายหรอไมอยางไร 10.แนวทางการปฏบตทดทสดเพอการดแลรกษาระบบตางๆ ในรางกายใหมสขภาพ ทดแนวทางปฏบตนนคออะไรใหบอกมา1แนวทาง

Documents

สุขศึกษา ป. 6 - academic.obec.go.thacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/... · 59120033 C March 8, 1473 1:35 PM 1/10/56 ชั นประถมศึกษาป