СКИДКА

pcf.info

7473

8 94

738

7473

9 94

739

7473

7 94

737

по

дп

ис

но

й

ин

де

кс

п

од

пи

сн

ой

и

нд

ек

с

по

дп

ис

но

й

ин

де

кс

предложение действительно по казахстану с 1

сентября по 1 ноября 2014 года

электронная подписка

аржыФинансы

№ 8

7473

4п

од

пи

сн

ой

и

нд

ек

с

«Қаржы» - «Финансы»№ 8 (7) тамыз 2014Ай сайынғы мамандандырылған басылымБас редакторы Яновская Ольга Алексеевна Экономика ғылымдарының докторы, профессор, PhD, «Еуразия» халықаралық Экономика Академиясының академигі; Қоғамдық редакциялық кеңесТулеуов Арман Орынғалиевич, ҚР ҚМ Бухгалтерлік есеп және аудит методологиясы департаментінің директоры; Әмрина Гүлжан Азизовна, ҚР ҚМ Мемлекеттік сатып алулар методологиясы департаментінің директоры;Карлик Александр Евсеевич,экономика ғылымдарының докторы, профессор, ғылыми жұмыс және инновациялар жөніндегі проректор, Санкт-Петербургтік экономика және қаржы мемлекеттік университетінің кәсіпорын экономикасы және өндіріс менеджменті кафедрасының меңгерушісі (Ресей Федера-циясы);Амирханұлы Валихан,ҚР ҚМ Табысты талдау және салық және кеден заңнамасы сұрақтарын координациялау департаментінің директоры;Рамазанов Ельдос Муратович,«Атамекен» одағы» Қазақстанның Ұлттық экономикалық палатасы Басқармасының Төрағасы;Рожкова Мария Васильевна,«Қазақстанның Тау-кен рудасы компаниясы» ЖШС директоры;Айкимбаева Бекзат Тулендиновна, ҚР ҚМ Персоналды басқару департаментінің директоры; Искакова Зағира Дуйсембаевна,экономика ғылымдарының докторы, ҚР ҚМ «Қаржы академиясы» АҚ «Қаржы» кафедрасының профессоры; Нұрғалиева Жанна Ерғалиевна, экономика ғылымдарының кандидаты, ҚР ҚМ «Қаржы академиясы» АҚ ғылыми-инновациялық жұмыстар және халықаралық байланыс жөніндегі Проректоры; Жұмағұл Ақмарал Нұрланқызы, хатшы, ҚР ҚМ «Қаржы ака-демиясы» АҚ халықаралық бағдарламалар және академиялық ұтқырлық бөлімінің бас менеджері;Лавриненко Анна Ростисла-вовна,экономика ғылымдарының кандидаты, доцент, қаржы-экономика факультетінің деканы, Полоцк мемлекеттік университетінің «Эко-номика және басқарма» кафедрасының меңгерушісі (Беларусь мемлекеті);Коба Екатерина Евстафьева, экономика ғылымдарының докторы, профессор, Мәскеу облысының жоғары білікті білім беру «Қаржы-технологиялық академиясы» Мемлекеттік бюджеттік білім беру мекемесінің «Бухгалтерлік есеп және аудит» кафедрасының меңгерушісі.

«Қаржы» - «Финансы»№ 8 (7) август 2014Ежемесячное специализиро-ванное издание Главный редактор Яновская Ольга Алексеевна Доктор экономических наук, профессор, PhD, академик Международной Экономиче-ской Академии «Евразия»;Общественный редакционный совет Тулеуов Арман Орынгалиевич, директор департамента мето-дологии бухгалтерского учета и финансовой отчетности, аудиторской деятельности МФ РК;Амрина Гульжан Азизовна, директор департамента ме-тодологии государственных закупок МФ РК;Карлик Александр Евсеевич, доктор экономических наук, профессор, проректор по научной работе и инновациям, зав.кафедрой кафедры эко-номики предприятия и произ-водственного менеджмента Санкт-Петербургского государ-ственного университета эконо-мики и финансов (Российская Федерация);Амирханұлы Валихан, дирек-тор департамента анализа дохода и координации вопро-сов налоговой и таможенного законодательства МФ РК;Рамазанов Ельдос Муратович, заместитель Председателя Правления Национальной Экономической Палаты Казах-стана «Союз «Атамекен»;Рожкова Мария Васильевна, директор ТОО «Горнорудная компания Казахстана»Айкимбаева Бекзат Тулендиновна, директор де-партамента управления персо-налом МФ РК;Искакова Загира Дуйсембаевна, доктор эко-номических наук, профессор кафедры «Финансы», АО «Фи-нансовая академия» МФ РК;Нургалиева Жанна Ергалиев-на, кандидат экономических наук, проректор по научно-инновационной деятельности и международным связям АО «Финансовая академия» МФ РК;Жумагул Акмарал Нурланкы-зы, секретарь, главный менед-жер отдела международных программ и академической мобильности АО «Финансовая академия» МФ РК;Лавриненко Анна Ростиславов-на, кандидат экономических наук, доцент, декан финансо-во-экономического факультета, зав. кафедрой «Экономики и управления» Полоцкого госу-дарственного университета (Республика Беларусь);Коба Екатерина Евстафьева, доктор экономических наук, профессор, зав. кафедрой «Бухгалтерский учет и аудит», Государственного бюджетного образовательного учреждения высшего профессионального образования Московской обла-сти «Финансово-технологиче-ская академия» (Российская Федерация).

«Қаржы» - «Финансы» - «Finance»№ 8 (7) august 2014Special monthly editionSenior Editor.Yanovskaya Olga Alekseevna Ph.D in Economics, professor, Academician of the International Economic Academy « Eurasia». Public Editorial Council.Tuleuov. Arman Oryngaliyevich, Director of Department of methodology of accounting and financial reporting and auditing activities of MF RK;Amrina Gulzhan Azizovna, Director of Department of methodology for state purchases of MF RK;Karlik Alexander Evseevich, Ph.D in Economics, professor, Vice-Rector for Research and Innovation Affairs, Head of Faculty of enterprise Economics and industrial management of St. Petersburg state University of Economics and Finance (Russian Federation);Amirkhanuly Valikhan, Director of Department of Revenue Analysis and coordination of tax and customs legislation of MF RK; Ramazanov Eldos Muratovich, Deputy Chairman of the National Economic Chamber of Kazakhstan «Atameken» Union»Rozhkova Maria Vasilyevna, Director of LLP «Mining Company of Kazakhstan»Aikimbayeva Bekzat Tulendinovna, Director of Human Resources of Department of MF RK;Iskakova Zagira Dyuisenbayevna, Ph.D in Economics, professor, Head of Faculty of «Finance», «Financial Academy» JSC, MF RK;Nurgaliyeva Zhanna Ergaliyevna, Candidate of Economic Sciences, Vice-rector on Scientific-innovation activity and international relations of «Financial Academy» JSC, MF RK; Zhumagul Akmaral Nurlankyzy. Secretary, chief Manager of the Department of International programs and academic mobility of «Financial Academy» JSC, MF RK.Lavriyenko Anna Rostislavovna. Candidate of economic Sciences, docent, Dean of Financial and Economic Faculty, Head of Faculty of «Economy and management» of Polotsk state University (Republic of Belarus);Koba Ecatherine Estafyeva. Ph.D in Econimics, professor, Head of Faculty «Accounting and Auditing», State Educational Institution of Higher Education Moscow Region «Finance and Technology Academy» (Russian Federation).

Редакция мекенжайы: «Қаржы академиясы» АҚ, Астана қ., Есенберлин көшесі, 25Адрес редакции: АО «Финансовая академия», г. Астана, ул. Есенберлина, 25Edition address:«Financial Academy» JSC, Astana, 25 Esenberlin street

Серіктестер – Партнеры – Partners«Қазпошта»АҚ / АО «Казпочта» / «Kazpost» JSCҚазақстан Республикасы ұлттық банкінің банкнот фабрикасы / Банкнотная фабрика Национального банка Республики Казахстан / Banknote factory of the national bank of The Republic of KazakhstanҚазақстанның тау-кен компаниясы / Горнорудная компания Казахстана / Mining company of Kazakhstan Дизайн-БЮРО 8.18 / Дизайн-БЮРО 8.18 / Design–Bureau 8.18«DILHAN» ЖШС / ТОО «DILHAN» / «DILHAN» LLP

«Print House Gerona» www.gerona.kz баспаханасында басып шығарылды / Отпечатано в типографии «Print House Gerona» www.gerona.kz / It is printed in «Print House Gerona» www.gerona.kz

№ 01590 тапсырыс. Таралымы 5 000 дана. Заказ № 01590 Тираж 5 000 экз. Order No. 01590 Circulation of 5 000 copies.

Басып шығаруға 30.08.14 қол қойылғанПодписано в печать 30.08.14 It is sent for the press 30.08.14

Мақалалардың мазмұны үшін авторлар жауапты.За содержание статей ответственность несут авторы. Authors is responsible for contents of articles.

Редакцияның жазбаша рұқсатынсыз материалдарды қайта басып шығаруға тыйым салынады.Без письменного согласия редакции перепечатка материалов запрещена. The reprint of materials is forbidden without written consent of edition.

Қолжазбалар қайтарылмайды Рукописи не возвращаютсяManuscripts don’t given back

Жарнама материалдардың мазмұны үшін редакция жауапты емес.За содержание рекламных материалов редакция ответственности не несет. Edition doesn’t bear responsibility for contents of advertizing materials

Журнал Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігінде тіркелген / Журнал зарегистрирован Министерством культуры и информации Республики Казахстан / The magazine is registered by the Ministry of Culture and Information of the Republic of Kazakhstan

№ 14087-Ж 10.01.2014 ж. БАҚ есепке қойылғаны туралы куәлікСвидетельство о постановке на учет СМИ от 10.01.2014 № 14087-Ж The certificate on registration of mass media dated 10.01.2014 № 14987-Ж

«Қаржы академиясы» АҚ меншік иесі / Собственник АО «Финансовая академия» / Owner of the «Financial Academy» JSC

Жазылуды: • «Қазпошта» АҚ, «Евразия Пресс» Aгенттігi» ЖШС, «Астана Пресс» ЖШС каталогы бойынша (жазылу индекстері 74734, 94734)• financefad@mail.ru электрондық пошта бойынша• www.rk-finance.kz сайтында• Астана қ., Есенберлин көшесі, 25, «Қаржы академиясы» АҚ, +7 (7172) 38 31 59, орындаушы редакциясында рәсімдеуге болады

Подписку можно оформить:• По каталогам АО «Казпочта», ТОО «Агентство «Евразия Пресс», ТОО «Астана Пресс» (подписные индексы 74734, 94734)• По электронной почте financefad@mail.kz• На сайте: www.rk-finance.kz• В исполнительной редакции: г. Астана, ул. Есенберлина, 25, АО «Финансовая академия», +7 (7172) 38 31 59

It is possible to subscribe:• According to «Kazpost» JSC, «The Agency «Eurasia Press» LLP, «Astana Press» LLP catalogs (Subscription indexes 74734, 94734) • By e-mail: financefad@mail.ru• On the site www.rk-finance.kz• In executive edition: Astana, 25 Esenberlin street ,«Financial Academy» JSC, 7 (7172) 38 31 59

МАЗМұНы / СОДЕРЖАНИЕ / CONTENTS«Қазақстан Республикасындағы конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы» Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің жолдауы .....................................................4Послание Конституционного Совета Республики Казахстан «О состоянии конституционной законности в Республике Казахстан» ...........................................8Message of the Constitutional Council of the Republic of Kazakhstan «On the constitutional legality in the Republic of Kazakhstan» ............................................................. 12

Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілеттілігі туралы баяндама ................... 15Доклад о конкурентоспособности Республики Казахстан.............................................. 35Competitiveness Report of the Republic of Kazakhstan .................................... 55

Министрлер кабинеті жұмысының 90 күндік нәтижелері ............................................... 72Итоги 90 дней работы Кабмина ............................... 73Results of 90 days of Cabinet..................................... 74

Индустрияландырудың бірінші бес жылдығының қорытындысы ............................... 75Об итогах первой пятилетки индустриализации ...... 78Results of the first five-year plan of industrialization .... 80

«Қазақстанның экономикалық саласындағы бизнесті қорғауға бағытталған қылмыстық қуғын-сүргіндерді дәйекті гуманизациялау» ............. 83«Последовательная гуманизация уголовных репрессий в экономической сфере Казахстана, направленная на защиту бизнеса» .......................... 86«Sequential humanization of criminal repression in the economic sphere in Kazakhstan aimed at protecting the business» ........................................ 89

Тәжияқов Б. Ш.,Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Қаржы мониторингі комитетінің төрағасы .................................................................. 91Таджияков Б. Ш. .................................................... 93Tajiyakov B. Sh.Chairman of The Committee on Financial Monitoring of the Ministry of Finance of the Republic of Kazakhstan ........................................................... 95

Қаржы министрлігі жемқорлыққа қарсы саясатындағы стратегиясы....................................... 97Стратегия в антикоррупционной политике Министерства финансов .......................................... 99Strategy in anti-corruption policy of the Ministry of Finance ............................... 102

Ұлттық қор активтерін басқарудың «норвегиялық» ...................................................... 104Норвежская модель управления активами Национального фонда ........................................... 105«Norwegian» model of asset management of the National Fund ............................................... 107

Құрманов А. М.,Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры» АҚ Президенті ............................................................. 109Курманов А. М., президент АО «Государственный фонд социального страхования» .................................... 111Articleby the President of State Social Insurance Fund Kurmanov A. M. ............................................. 114

Байгенжина Ә. Қ.,Қазақстан Республикасы Қаржы МинистрлігініңІшкі әкімшіліктендіру департаментінің директоры .. 116Байгенжина А. К., директор Департамента внутреннего администрирования финансов Министерства финансов Республики Казахстан ..... 118Baygenzhina A. K., Director of the Internal Administration of FinanceThe Ministry of Finance of the Republic of Kazakhstan ......................................................... 121

Есенова Г. Ж. – э.ғ.к.,«Қаржы академиясы» АҚ «Қаржы» кафедрасының меңгерушісі .................................... 123Есенова Г. Ж., к. э. н.,зав. кафедрой «Финансы» АО «Финансовая академия» .................................. 127Essenova G. J. - Ph.D., Head Chair of the «Finance» JSC «Financial Academy» ........................................ 130

2014 жылдың 1 шілдесіне Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының қолма-қол ақшаны бақылау шотындағы ақшаның қозғалысы туралы есеп ........ 134Отчет о движении денег на контрольном счете наличности Национального фонда Республики Казахстан на 1 июля 2014 год ........... 135Statement of Cash Flows for the cash account control of the National Fund of the Republic of Kazakhstan July 01, 2014 .......................................................... 136

Дердзюк З., Польша әлеуметтік сақтандыру институтының Президенті, Халықаралық әлеуметтік қамсыздандыру қауымдастығыныңЕуропа өңірлік жүйесі комитетінің Төрағасы .......... 137Дердзюк З., президент Института социального страхо-вания Польши, Председатель Комитета Европейской региональной сети Международной ассоциации социального обеспечения ................... 139Mr. Derdziuk Z. – President of the Social Security Institute of Poland, Chairman of the Committee for European regional network of the International Social Security Association ............................................................. 141

Алдағы үш жылдыққа алкоголь өнімдерінің минималды бағалары ............................................. 143Минимальные цены на алкогольную продукцию на ближайшие три года ......................................... 145Alcohol Minimum Pricing the coming three years ....... 146

Қызметкерлермен есеп айырысу ............................ 147Учет расчетов с работниками ................................ 153Theme: The accounting of the calculations with workers ............................... 159

Қазақстан экономикасын тұрақтандыруда сыртқы қарыз мәселелері негізгі фактор ретінде .................................................................. 165Проблемы внешнего долга как фактора дестабилизации казахстанской экономики ............. 169The external debt problems as the main factor of destabilization of the economy of kazakhstan........ 173

Білім және инновация ............................................ 176Образование и инновации ..................................... 179Education and innovation ......................................... 181

Студенттерде ресей бейнесін құрастырудың басқаруы ........................................ 184Управление конструированием образа России у студентов............................................................ 187Management by constructing the image of russia in students ................................................ 191

Дамушы елдердегі қаржы жүйесінің рөлі ............... 193Роль финансовой системы для развивающихся стран ..................................... 196The financial system’s significance for emerging markets .............................................. 198

Шоғырландырылған қаржылық есептілікті қалыптастырудың халықаралық тәжірибесі .......... 200Опыт формирования консолидированной финансовой отчетности в зарубежных странах ..... 204Experience of forming of consolidated financial statements in foreign countries ................................ 207

Банктік реттеу және банктік қадағалау: түсініктері, қажеттілігі және рөлі ............................................. 210Банковское регулирование и банковский надзор: понятия, необходимость и роль ............................. 213Bank regulation and bank supervision: сoncepts, need and role .......................................... 215

Ағылшын тілі сабағында грамматиканы оқытудың әдіс-тәсілдері ......................................... 218Приемы и методы обучения грамматике на уроках английского языка .............. 220Ways and methods of teaching Grammar in English lessons. ................................................... 222

Белгілі журналистер мен Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің салымшылары не үшін бірікті? ....... 224Кто платит деньги, а кто заказывает музыку по программе «Доступное жилье-2020»? ............... 226Who pays and who calls the shots on the program «Affordable Housing 2020»? ............ 228

4

Тамыз / Август / August / 2014 № 8 (7)

Қазақстан Республикасы Конституциясының 53-бабының 6) тармақшасына және «Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы» 1995 жылғы 29 желтоқсандағы № 2737 Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 17-бабы 4-тармағының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Ре-спубликасы Конституциялық Кеңесі Қазақстан Республикасы Парламентіне «Қазақстан Республикасындағы конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы» Жолдау ұсынады.

Республика Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Негізгі Заңнан қисынды түрде келіп шығатын «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясын жари-ялауы Қазақстанның конституциялық дамуындағы аса маңызды оқиға болды.

Қазақстан Республикасы Конституциясының тарихи маңызын атап өту мақсатында Мемлекет басшысы алдағы 2015 жылды Конституцияның, Қазақстан халқы Ассамблеясының жиырма жылдығы деп жариялады.

Конституциялық Кеңестің бұдан бұрынғы жолдауы жарияланғаннан кейін өткен кезең ішінде Қазақстан Ре-спубликасында ел Конституциясының жасампаздық әлеуетін жүзеге асырудың тиімділігін одан әрі арттыруға қызмет ететін аса маңызды мемлекеттік шешімдер қабылданып, іске асырылуда.

Өткен жыл дәуірге татырлық «Қазақстан-2050» Стратегиясын

орындау жолындағы қарқынды жұмыстар алаңын құру жылы бол-ды. Экономикалық қатынастарды одан әрі жетілдіру, Қазақстанның мемлекеттілігін нығайту барлық деңгейлердегі мемлекеттік билікті қалыптастыру мен іске асырудағы демократиялық негіздерді күшейту, өкілді органдардың өкілеттігін кеңейту, әлеуметтік әріптестік, басқаруды орталықсыздандыру, кәсіби мемлекеттік аппарат қалыптастыру бағыты бойынша ілгері жылжуда.

2013 жылғы тамызда тәуелсіз Қазақстанның тарихында алғаш рет жауапкершілігі аймағында 8 миллионға жуық қазақстандық өмір сүріп отырған ел әкімдерінің 91%-дан астамының сайлауы өтті. Қабылданған заңнамалық және ұйымдастырушылық шаралар арқылы әкімдерге өздерінің функцияларын тиімді атқаруы үшін қосымша өкілеттіктер мен қажетті қаржылық және өзгелей ресурстар берілді. Әкімдердің сайлануы халық тарапынан жергілікті әкімдердің қызметіне бақылауды күшейтуге кең мүмкіндік ашып, жекелей алған әрбір аумақтық қоғамдастықтағы әлеуметтік-экономикалық ахуалға азаматтардың тікелей ықпалы артуы-на септігін тигізеді. Осылайша, саяси жүйені жаңғырту, қазақстандықтардың жергілікті мемлекеттік басқару мен өзін-өзі басқаруға белсене қатысу прак-тикасы мен дәстүрін кеңейту жолында тағы бір маңызды қадам жасалды.

Әкімшілік реформа жүргізу белсенді түрде жалғасты. Қазақстан Республика-сы Президентінің жанындағы Кадр са-ясаты жөніндегі ұлттық комиссия кон-курс негізінде кәсіби басқарушылардың мүлдем жаңа санатын – мемлекеттік саясаттың нақты бағыттарын іске асыруға жауапты мемлекеттік әкімшілік қызметтің «А» корпусын қалыптастырды.

Қазақстан Республикасының Президенті үстіміздегі жылғы 17 қаңтардағы өзінің «Қазақстандық жол-2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауында (бұдан әрі – Жолдау) Қазақстанның әлемдегі ең дамыған отыз елдің қатарына кіруінің негізгі міндеттері мен жо-спарын халыққа жариялады. Бұл бағытты жүзеге асыру мақсатында Елбасы Қазақстанның әлемдегі ең дамыған отыз елдің қатарына кіруінің тұжырымдамасын бекітіп, ол тұжырымдамада еліміздің ұзақ мерзімді дамуының негізгі үдерістері, мүмкіндіктері мен басым бағыттары, заманауи қыр көрсетулер айқындалды, әсіресе, мемлекеттік институттардың жұмысын жетілдіру, құқықтың үстемдігі мен жұрттың бәрінің заң алдындағы теңдігі қағидаттарын одан әрі іске асыру, сот жүйесінің ашықтығы мен қол жетімділігін қамтамасыз ету, құқық қорғау органдары қызметінің тиімділігін арттыру, сыбайлас жемқорлыққа қарсы жаңа стратеги-яны қалыптастыру мен іске асыру,

Рогов И., Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Төрағасы

«Қазақстан Республикасындағы конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы» Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің жолдауы

Тамыз / Август / August / 2014 № 8 (7)

5халықтың құқықтық мәдениетін артты-ру қажеттілігі ерекше атап өтілді.

«Қазақстан-2050» Стратегиясының және Мемлекет басшысы Жолдауының конституциялық маңызға ие бұл қағидалары жоспарлы түрде жүзеге асырылуда.

ұлттық құқықтық жүйенің құқықтың барлық негізгі саласындағы, жария құқық болсын, жеке құқық болсын, бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Респу-бликасы Президентінің 2014 жылғы 16 қаңтардағы № 731 Жарлығымен Қазақстан Республикасының 2010 жылдан 2020 жылға дейінге кезеңге арналған Құқықтық саясат тұжырымдамасына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Олар әлемдік құқықтық кеңістікте болып жатқан за-манауи өзгерістер мен үдерістерге сай келетін ұлттық заңнаманың жаңа буы-нын қалыптастыруға бағытталған. Мем-лекет басшысы заң шығару бастамасын бір мақсатқа жұмылдыруға қаратылған 2013-2016 жылдарға арналған Заң шығармашылығы жұмысының тұжырымдамалық жоспарын (2013 жылғы 9 тамыздағы № 610 Жарлық), сондай-ақ Құқық қорғау жүйесін одан әрі жаңғыртудың 2014-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын және Құқық қорғау органдарының кадр саясаты тұжырымдамасын бекітті (2013 жылғы 31 желтоқсандағы № 720 Жарлық). Оларды жүзеге асыру жалпыға бірдей қабылданған әлемдік стандарттарға және «Қазақстан-2050» Стратегиясының мақсаттарына жауап береді.

Жаңа халықаралық экономикалық бірлестіктің құқықтық негізі болып табылатын Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа үстіміздегі жылғы 29 мамырда Астана қаласында қол қойылуы айтулы оқиға болды.

Негізгі заңдардың үстемдігін қамтамасыз ету саласында конституциялық соттар мен балама-лы институттар арасындағы тығыз ынтымақтастықты әлемдік деңгейде қамтамасыз ету мақсатында құрылған, конституциялық бақылау органдары халықаралық қауымдастығының –Конституциялық сот төрелігі жөніндегі бүкіләлемдік конференцияның

құрамына Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің қабылдануы да Қазақстанда конституционализмнің ойдағыдай дамып отырғанына дәлел болды.

Тұтас алғанда, мемлекеттің Қазақстан қоғамы мен жаһандану жағдайында қызмет етуінің миссиясын, бет-бейнесі мен нысандарын бірте-бірте жаңарту үдерісі жалғасуда.

* * *Конституциялық Кеңес Негізгі

Заңның 72 және 78-баптарына сәйкес Қазақстан Республикасы Конституциясының бірқатар нор-маларына ресми түсіндірме беріп, заңнамалық актілердің бірқатар ережелерінің конституциялығын тексерді. Конституциялық нормаларды Конституцияның жалпы ережелерімен және қағидаларымен қисынды байла-ныстыра, ұштастыра жасалған жүйелі түрдегі құқықтық талдауды негізге ала отырып, қабылданған нормативтік қаулыларда Конституциялық Кеңестің құқықтық ұстанымдары айқындалды. Атап айтқанда, заңнамалық норма-ларды қолдану Конституцияда адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары ең қымбат қазына ретінде танылатынын ескере оты-рып іске асырылуға тиіс, оларды қолдану адамның және азаматтың конституциялық құқықтарына нұқсан келтірмеуге тиіс.

* * *Конституциялық Кеңестің

нормативтік қаулыларында тұжырымдалған құқықтық ұстанымдарын, сондай-ақ оның жолдауларындағы ұсынымдары мен ұсыныстарын заң шығарушы мен құқық қолданушылардың ескеруі дәйекті түрде жүргізіліп отырған конституциялық жаңғыртудың оң үрдісі болып табыла-ды. Қабылданған бірқатар заңнамалық актілер мен шешімдер осыны айғақтайды.

Мәселен, «Конституциялық мерзімдерді есептеу мәселесі бой-ынша Қазақстан Республикасы Конституциясының нормаларын ресми түсіндіру туралы» Конституциялық Кеңестің 2012 жылғы 13 сәуірдегі

№ 2 Нормативтік қаулысын орын-дау мақсатында Республика Парламенті кейбір конституциялық заңдарда көзделген мерзімдердің басталуы мен аяқталуын есептеудің тәртібін реттеуге бағытталған, «Қазақстан Республикасының кейбір конституциялық заңдарына конституциялық мерзімдерді есептеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2013 жылғы 3 қазандағы № 133-V Қазақстан Республикасының Конституциялық заңын қабылдады. Одан тыс, «Нормативтік құқықтық актілер ту-ралы» 1998 жылғы 24 наурыздағы № 213-І Қазақстан Республикасының Заңы заңнамада белгіленген мерзімдерді есептеудің тәртібін бекітетін жаңа 6-1-баппен толықтырылды.

«Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына және Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне әртүрлі заңнамалық актілердің құқық норма-лары арасындағы қайшылықтарды, олқылықтарды, коллизияларды және сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасауға ықпал ететін нормаларды жою мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2013 жылғы 3 шілдедегі № 121-V Қазақстан Республикасының Конституциялық заңымен соттардың Конституциялық Кеңеске жүгіну рәсімін реттеу көзделетін жаңалықтар енгізілді.

Конституциялық Кеңестің 2008 жылғы 15 қазандағы № 8 Нормативтік қаулысын және «Қазақстан Республи-касы Конституциясының 54-бабын, 61-бабы 3-тармағының 1) және 3) тармақшаларын, сондай-ақ мемлекеттік басқаруды ұйымдастыру мәселелері бойынша басқа да бірқатар нормаларын ресми түсіндіру туралы» Қазақстан Ре-спубликасы Конституциялық Кеңесінің 2008 жылғы 15 қазандағы № 8 Нормативтік қаулысына түсіндірме беру туралы» Конституциялық Кеңестің 2013 жылғы 16 мамырдағы № 2 Қосымша қаулысын жүзеге асыру мақсатында «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттік органдардың құзыретін заңнамалық және (немесе) заңға тәуелді деңгейде бекіту мәселелері бойынша өзгерістер

6

Тамыз / Август / August / 2014 № 8 (7)

мен толықтырулар енгізу туралы» 2014 жылғы 13 қаңтардағы № 159-V Қазақстан Республикасының Заңы қабылданып, мемлекеттік органдардың негізгі болып табылмайтын функцияла-ры заңға тәуелді деңгейге көшіріле оты-рып, бірқатар заңнамалық актілерден алынып тасталды.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 13 және 16-бап-тарын және Конституциялық Кеңестің 2012 жылғы 12 маусымдағы № 09-3/1 жолдауының ұсынысын орындау үшін, білікті заң көмегін тегін көрсету жүйесін одан әрі жетілдіру мақсатында 2013 жылғы 3 шілдеде Мемлекет басшысы Парламент қабылдаған «Мемлекет кепілдік берген заң көмегі туралы» және «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемле-кет кепілдік берген заң көмегін ұсыну мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының заңдарына қол қойды. Олар әркімнің бюджет қаражаты есебінен тегін көрсетілетін білікті заң көмегін алу құқығын іске асыруы үшін қосымша жағдай жасайды, тегін заң көмегінің барлық түрлері бойынша бюджеттік бағдарламалардың бірыңғай әкімшісін айқындайды, сондай-ақ мемлекеттік органдардың құқықтық ақпарат беру түрінде мемлекет кепілдік берген тегін заң көмегін өз құзыреті шегінде өтініш жасаған кез-келген жеке тұлғаға көрсетуге міндетті екенін белгілейді.

Ел Парламенті «Жол қозғалысы тура-лы» және «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жол қозғалысы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңдарды қабылдап, оларға Конституциялық Кеңестің 2012 жылғы 12 маусымдағы № 09-3/1 жолдауындағы ұсыныстарды орындауға бағытталған нормалар енгізілді. Респу-блика Конституциясының 39-бабының талаптарына сәйкес жүргізушілердің, жолаушылар мен жаяу жүргіншілердің құқықтары мен міндеттері, құқық шектеушілік сипатындағы шаралар-ды реттеу заңға тәуелді деңгейден заңнамалық деңгейге көшірілді.

Конституциялық Кеңестің 2010 жылғы 25 мамырдағы № 09-5/1

жолдауындағы көлік құралдарын басқарушы тұлғалардың пайда-лану және жол жүрісі ережелерін үнемі бұзғаны үшін жауапкершілігін белгілейтін 2001 жылғы 30 қаңтардағы № 155-ІІ Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 484-бабының кемшіліктерін жою жөніндегі ұсыныстары, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің ақпараты бойынша, Қазақстан Респу-бликасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің жаңа редакциясында жүзеге асырылуда.

Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесе отырып, Конституцияның 39-бабы 1-тармағының талаптарына сәйкестігі тұрғысында заңнамаға кең ауқымды талдау жасау-да. Бұл жұмыс адамның құқықтары мен бостандықтарын шектеудің тізбесін ғана емес, мұндай шектеулерді қолданудың механизмдерін де тек заңда белгілеу қажеттігі айтылған Конституциялық Кеңестің 2011 жылғы 16 маусымдағы № 09-5/1 және 2012 жылғы 12 маусымдағы № 09-3/1 жолдауларының ұсыныстарын орындау мақсатында жүргізілуде.

«Құқықтық актілер туралы» Заңның жобасын әзірлеу жалғасуда. Ол Конституциялық Кеңестің, арнаулы заңның құқықтық реттеу нысана-сымен мемлекеттік органдардың және лауазымды тұлғалардың құқық шығармашылығы мен құқық қолдану қызметінің әртүрлі мәселелері, солардың ішінде нормативтік болып та-былмайтын құқықтық актілерді әзірлеу мен қабылдау тәртібі қамтылуы мүмкін. Қажет кезде заң шығарушы Конститу-циямен көзделген өкілеттіктерін пай-далана отырып, оның құқықтық реттеу нысанасын айқындауға хақылы деп түсіндірілген 2013 жылғы 6 наурыздағы № 1 нормативтік қаулысын жүзеге асыруға бағытталған.

«Қазақстан – 2050» Стратегиясының ережелеріне сәйкес Парламент Қылмыстық, Қылмыстық-процестік және Қылмыстық-атқару кодекстерін қабылдады. Олар адамның және азаматтың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қорғау мүддесіне қызмет етуді және еліміздің құқық

қорғау жүйесін заманауи қыр көрсетулерге пара-пар шара қолдануға мүмкіндік беретін деңгейге шығару міндетін шешуді мақсат етеді. Мем-лекет басшысының тапсырмасымен Азаматтық іс жүргізу кодексінің жаңа редакциясының жобасы әзірленуде, ол азаматтық сот ісін жүргізудің тиімділігін, жеделдігін арттыру, қағазбастылықтан арылту, соттардың қызметінде техника құралдарын кең пайдалануды, сондай-ақ медиация мен бітімге келу рәсімдерін белсенді түрде қолдануды қамтамасыз ету мақсатында оны жаңғыртуды көздейді.

Жоғарыда аталған негіз құраушы заңнамалық актілерде ұлттық құқықтық заңнамаға алғаш рет енгізіліп отырған институттар көзделгендіктен, алдымыздағы биік мақсаттарға жету үшін, мемлекеттің құқықтық саясатының осы салаларын құқықтық реттеудің жаңа режиміне көшу үшін қажетті жағдай жасайтын ұйымдастырушылық, құқықтық, кадрлық, түсіндіру шаралары және басқа да шаралар қолға алынуы тиіс.

* * *Конституцияның нормаларын жүзеге

асырудағы орнықты үрдістерді оң бағалай отырып, Конституциялық Кеңес мыналарды атап өту маңызды деп есептейді.

Еліміз дамуының жаңа кезеңінде Қазақстан Республикасы Конституциясының әлеуетін жүзеге асыру тиімділігін арттыруға, мемле-кет пен қоғамның тұрақтылығына кепілдік болудың аса маңызды құралы ретінде Негізгі Заңның рөлін сақтап, нығайтуға, қолданыстағы құқық жүйесін жетілдіруге Негізгі Заңның құндылықтарын, идеялары мен ережелерін жаңа көзқараспен тереңнен түйсіну сеп болады.

Конституциялық Кеңестің қорытынды шешімдеріне, Республикадағы конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы жыл сайынғы жолдауларына жасалған талдау мынадай ұсынымдар мен ұсыныстар айтуға мүмкіндік береді.

Бірінші. Конституциялық материяның күрделілігі, конституциялық рет-теу қатынастарының саналуандығы мен жылжымалығы, Қазақстан

Тамыз / Август / August / 2014 № 8 (7)

7қоғамы өмірінің барлық жақтарының объективті түрде дамуы, заңдарды қабылдау кезінде де, қолдану кезінде де конституциялық құндылықтардың, ережелер мен нормалардың мағынасын сөзсіз ескеруді, сондай-ақ конституциялық ұғыну аппаратын пайдалануда ерекше ұқыптылықты талап етеді. Негізгі Заңның мәтінінде пайдаланылатын терминдерінде конституциялық құрылыстың, тұлға мен мемлекеттің өзара қарым-қатынасының негізін құрайтын аса маңызды қоғамдық қатынастардың мазмұны: президенттік басқару нысаны, мемлекеттік құрылыстың біртұтастығы, адамның және азаматтың конституциялық құқықтары мен бостандықтары, жоғары және жергілікті мемлекеттік органдардың жүйесі және т.б. көрініс тапқан. Тиісті ұғымдарды орынды пайдалану көп жағдайларда құқық шығармашылығының мазмұны мен бағытталуына, заңдардың және өзге де нормативтік-құқықтық актілердің соңыра қолданылуына айқындаушы түрде ықпал етеді.

«Әкімшілік рәсімдер туралы» 2000 жылғы 27 қарашадағы № 107-ІІ Қазақстан Республикасының Заңында мемлекет атынан белгілі бір функцияларды жүзеге асыруға Конституциямен, заңдармен, өзге де нормативтік-құқықтық актілермен уәкілеттік берілген мемлекеттік ме-кеме ретінде мемлекеттік органның ұғымы нормативті түрде бекітілді (1-бап). Бұл орайда мемлекеттік орган міндетті түрде мемлекеттік мекеме нысанындағы заңды тұлға мәртебесіне ие болуға тиіс. Бұл көзқарас, Конституциялық Кеңестің пікірінше, мемлекеттік органдардың жария-құқықтық табиғатын көмескілендіреді, олардың құқықтық мәртебесіне тән мемлекеттік-биліктік және жеке-құқықтық табиғатының араласып кетуіне әкеп соқтырады. Осы заңға өзгерістер енгізу кезінде, атқарушылық функцияларды іске асыратын мемлекеттік органдарға ғана қатысты қолданылатындай етіп оның құқықтық реттеу нысанасын нақтылаған жөн.

Заң жобаларының тұжырымдамалық тұрғыда сапалы әзірленуі, нормативтік-құқықтық актілердің өзара сәйкестігі

мәселелері үнемі назар аударуды талап етеді. Заңдарды қабылдауға байла-нысты болжамдау-талдау жұмысы, әкеп соқтыруы мүмкін әлеуметтік-экономикалық, құқықтық және өзге де салдарын, қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеудің ұсынылып отырған шараларының қаржылық тұрғыдан негізділігін айқындау механизмі жаңаша көзқарасты қажетсінеді. Бұл проблемалық міндеттерге Конституциялық Кеңес өзінің бірқатар жолдауларында назар аударған бола-тын (2012 жылғы 12 маусымдағы № 09-3/1, 2013 жылғы 12 маусымдағы № 09-3/1 және т.б.).

Екінші. Конституциялық Кеңес заңнамалық актілерді және соларға ілесе жүретін заңға тәуелді нормативтік-құқықтық актілерді бір мезгілде шығару қажет екенін бірнеше рет атап өтті. «Нормативтік-құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасының қолданыстағы Заңына тиісті талап енгізілді. Алайда ол әркез орындала бермейді, заңға тәуелді құқықтық актілер көп жағдайларда едәуір кешігіп барып қабылданады не-месе мүлдем қабылданбайды, осыған байланысты заңнамалық және заңға тәуелді жолмен реттеуде тепе-теңсіздік байқалады.

Мәселен, «Халықтың денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексі белгілі бір орындарда темекі шегуге тыйым сала отырып, темекі шегу үшін арнайы бөлінген орындар Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген талаптарға сәйкес жабдықталуға тиіс,- деп айқындайды (159-бап). Темекi шегу үшiн арнаулы орындар бөлудi көздейтiн Қазақстан Республикасының заңдарын жұмыс берушінің бұзғаны, сондай-ақ бұл үшiн арнаулы белгiленбеген орындарда темекi шегушiлерге ша-ралар қолданбағаны үшін әкімшілік жауапкершілік көзделген (Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасы кодексінің 336-1-бабы). Алайда бұл тыйым қолданылып келе жатқан үш жыл ішінде темекі шегу үшін бөлінетін арнаулы орындарға қойылатын талап әлі бекітілмеді.

Үшінші. Қабылдаған шешімдері оның тараптары үшін міндетті сипатқа

ие халықаралық интеграциялық бірлестіктердің ұлттардан жоғары реттеуші органдарын қалыптастыруға орай халықаралық-құқықтық актілерді Қазақстан Республикасының Конститу-циясына сәйкестігі тұрғысында бақылау мәселелері өзекті бола бастады.

2009 жылғы 5 қарашадағы № 6 нормативтік қаулыда Конституциялық Кеңес Негізгі Заңның 4-бабының 1 және 2-тармақтарына сай халықаралық ұйымдардың және Қазақстан Республикасының халықаралық шарт-тарына сәйкес құрылатын олардың органдарының шешімдері Қазақстан Республикасының Конституциясына қайшы келмеуге тиіс. Республиканың егемендігі оның бүкіл аумағын қамтитыны және мемлекеттің Консти-туцияда белгіленген біртұтастығы мен аумақтық тұтастығын, Республиканың басқару нысанын өзгертуге жол берілмейтіні туралы Конституцияның 2-бабы 2-тармағының және 91-бабы 2-тармағының ережелерін бұзатын халықаралық ұйымдардың және олардың органдарының шешімдері Қазақстан үшін міндетті деп таныл-майды. Сондай-ақ халықаралық ұйымдардың және олардың органдарының адамның және азаматтың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын бұзатын шешімдері тікелей қолданылмайды және тиісінше, Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерінің алдында басымдыққа ие болмайды,- деп атап көрсетті.

Осыған байланысты, халықаралық шарттарға қол қойылғанға және олар бекітілгенге дейін, Конституцияға сәйкестігі тұрғысында оларды тексеруді қоса отырып, сарапшылық жұмыстың деңгейін арттырған жөн.

Конституциялық Кеңестің пікірінше, Негізгі Заңның ұлықтығын және тікелей қолданылуын сөзсіз және тиісті түрде қамтамасыз ету, конституциялық материалдық және процессуалдық ережелерді қалтқысыз сақтау бүкіл мемлекеттік және қоғамдық институт-тар, лауазымды тұлғалар мен азаматтар үшін міндетті талап болып табылады.

Халық қалауын заңдарда және өзге де маңызды мемлекеттік актілерде

8

Тамыз / Август / August / 2014 № 8 (7)

білдіру, сондай-ақ азаматтардың жария институттарға ықпал ету рәсімдерін үнемі жетілдіру ішкі тұрақтылықтың, экономикалық даму мен халықтың әл-ауқаты жақсаруының пәрменді кепілі

болып табылады.Конституциялық құндылықтар,

әлеуметтік әріптестік, тұлға, қоғам мен мемлекет мүдделерінің ұштасуы, олардың өзара іс-қимыл жасауы

негізінде қазақстандықтардың сенімін одан әрі сақтап, нығайта беру қажет. Конституцияны бұлжытпай орындау – Қазақстанның қарыштап дамуының сенімді кепілі.

Рогов И.,Председатель Конституционного СоветаРеспублики Казахстан

В соответствии с подпунктом 6) статьи 53 Конституции Республики Казахстан и подпунктом 2) пункта 4 статьи 17 Конституционного закона Республики Казахстан от 29 декабря 1995 года № 2737 «О Конституционном Совете Республики Казахстан» Консти-туционный Совет Республики Казахстан представляет Парламенту Республики Казахстан Послание «О состоянии кон-ституционной законности в Республике Казахстан».

В конституционном развитии Казах-стана важнейшим событием явилось провозглашение Президентом Респу-блики – Лидером нации Н. А. Назарба-евым национальной идеи – «Мәңгілік Ел», которая логично вытекает из Ос-новного Закона.

В ознаменование исторического зна-чения Конституции Республики Казах-стан Главой государства наступающий 2015 год объявлен годом двадцатиле-тия Конституции, Ассамблеи народа Казахстана.

За истекший с момента огла-шения предыдущего послания

Конституционного Совета период в Республике Казахстан приняты и осу-ществляются важнейшие государствен-ные решения, служащие дальнейшему повышению эффективности реализации созидательного потенциала Конститу-ции страны.

Прошедший год стал отправным в формировании действенного плац-дарма исполнения эпохальной Стра-тегии «Казахстан-2050». Дальнейшее совершенствование экономических отношений, укрепление казахстанской государственности продвигаются по линии усиления демократических начал в формировании и отправлении госу-дарственной власти на всех уровнях, расширения полномочий представи-тельных органов, социального пар-тнерства, децентрализации управления, формирования профессионального государственного аппарата.

В августе 2013 года впервые в истории независимого Казахстана состоялись выборы более 91% всех акимов страны, в зонах ответствен-ности которых проживают около 8 млн.

казахстанцев. Принятыми законода-тельными и организационными мерами акимам предоставлены дополнитель-ные полномочия и необходимые фи-нансовые и иные ресурсы для эффек-тивного выполнения своих функций. Выборность акимов расширяет возмож-ности усиления контроля деятельности местных акимов со стороны населения, а также способствует росту влияния граждан на социально-экономическую ситуацию в каждом отдельном террито-риальном сообществе. Таким образом, сделан еще один важный шаг на пути модернизации политической системы, расширения практики и традиций актив-ного участия казахстанцев в местном государственном управлении и само-управлении.

Активно продолжилось проведе-ние административной реформы. На конкурсной основе Национальной комиссией по кадровой политике при Президенте Республики Казахстан сформирована принципиально новая категория профессиональных управ-ленцев – корпус «А» административной

Послание Конституционного Совета Республики Казахстан «о состоянии конституционной законности в Республике Казахстан»

Тамыз / Август / August / 2014 № 8 (7)

9государственной службы, ответствен-ная за реализацию конкретных направ-лений государственной политики.

Президент Республики Казахстан в своем Послании от 17 января текущего года «Казахстанский путь-2050: единая цель, единые интересы, единое буду-щее» (далее – Послание) обнародовал основные задачи и план вхождения Казахстана в тридцатку самых раз-витых стран мира. Для воплощения этого курса в жизнь Лидером нации утверждена Концепция по вхождению Казахстана в число тридцати самых развитых государств мира, в которой обозначены ключевые тренды, вызовы, возможности и перспективные направ-ления долгосрочного развития страны. Особо отмечена необходимость совер-шенствования работы государственных институтов, дальнейшей реализации принципов верховенства права и равен-ства всех перед законом, обеспечения прозрачности и доступности судебной системы, повышения эффективности деятельности правоохранительных орга-нов, формирования и реализации новой антикоррупционной стратегии, повыше-ния правовой культуры населения.

Данные конституционно значимые установки Стратегии «Казахстан-2050» и Послания Главы государства плано-мерно осуществляются.

В целях обеспечения конкурентоспо-собности национальной правовой си-стемы во всех ее базовых отраслях как публичного, так и частного права, ука-зом Президента Республики Казахстан от 16 января 2014 года № 731 внесены изменения и дополнения в Концепцию правовой политики Республики Казах-стан на период с 2010 до 2020 год. Они направлены на формирование нового поколения национального законода-тельства, отвечающего современным реалиям и тенденциям, происходящим в мировом правовом пространстве. Главой государства утверждены Кон-цептуальный план законотворческой работы на 2013–2016 годы, который на-целен на консолидацию законодатель-ных инициатив (указ от 9 августа 2013 года № 610), а также Государственная программа дальнейшей модерниза-ции правоохранительной системы на 2014–2020 годы и Концепция кадровой

политики правоохранительных органов (указ от 31 декабря 2013 года № 720), реализация которых позволит обе-спечить создание правоохранительной системы, соответствующей общепри-нятым международным стандартам и целям Стратегии «Казахстан-2050».

Знаменательным событием явилось подписание в Астане 29 мая текущего года Договора о Евразийском экономи-ческом союзе, который является право-вой основой нового международного экономического объединения.

Подтверждением успешного укрепле-ния конституционализма в Казахстане стало также принятие Конституцион-ного Совета Республики Казахстан в состав Всемирной конференции по конституционному правосудию – международной ассоциации органов конституционного контроля, учреж-денной в целях обеспечения тесного сотрудничества на мировом уровне между конституционными судами и эквивалентными институтами в сфере обеспечения верховенства основных законов.

В целом продолжается процесс по-степенного обновления миссии, облика и форм функционирования государства в политических, экономических и со-циальных координатах казахстанского общества в условиях глобализации.

* * *Конституционным Советом в соответ-

ствии со статьями 72 и 78 Основного Закона давалось официальное толкова-ние ряда норм Конституции Республики Казахстан, проверялась конституцион-ность некоторых положений законода-тельных актов. Исходя из системного правового анализа конституционных норм в их логической связи и сопря-женности с общими положениями и принципами Конституции в принятых нормативных постановлениях опреде-лены правовые позиции Конституцион-ного Совета. В частности, применение законодательных норм должно осу-ществляться исходя из признания Кон-ституцией человека, его жизни, прав и свобод в качестве высших ценностей и не может приводить к ущемлению кон-ституционных прав и свобод человека и гражданина.

* * *Положительной тенденцией после-

довательной конституционной модер-низации является учет законодателем и правоприменителями правовых позиций Конституционного Совета, сформулированных им в нормативных постановлениях, а также рекомендаций и предложений, содержащихся в его посланиях. Об этом свидетельствует ряд принятых законодательных актов и иных решений.

Так, во исполнение нормативного по-становления Конституционного Совета от 13 апреля 2012 года № 2 «Об офи-циальном толковании норм Конститу-ции Республики Казахстан по вопросу исчисления конституционных сроков» Парламентом Республики принят Кон-ституционный закон Республики Казах-стан от 3 октября 2013 года № 133-V «О внесении изменений и дополнений в некоторые конституционные законы Республики Казахстан по вопросам ис-числения конституционных сроков», на-правленный на упорядочение порядка исчисления начала и окончания сроков, предусмотренных в некоторых консти-туционных законах. Кроме того, Закон Республики Казахстан от 24 марта 1998 года № 213-I «О нормативных право-вых актах» дополнен новой статьей 6-1, закрепляющей правила исчисления сро-ков, установленных законодательством.

Конституционным законом Респу-блики Казахстан от 3 июля 2013 года № 121-V «О внесении изменений и дополнений в Конституционный закон Республики Казахстан и в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам исключения противоречий, пробелов, коллизий между нормами права различных за-конодательных актов и норм, способ-ствующих совершению коррупционных правонарушений» предусмотрены нововведения, предполагающие регла-ментацию процедуры обращения судов в Конституционный Совет.

В целях реализации нормативного постановления Конституционного Со-вета от 15 октября 2008 года № 8 и дополнительного постановления Кон-ституционного Совета от 16 мая 2013 года № 2 «Об истолковании Норматив-ного постановления Конституционного

10

Тамыз / Август / August / 2014 № 8 (7)

Совета Республики Казахстан от 15 октября 2008 года № 8 «Об официаль-ном толковании статьи 54, подпунктов 1) и 3) пункта 3 статьи 61, а также ряда других норм Конституции Республики Казахстан по вопросам организации государственного управления» при-нят Закон Республики Казахстан от 13 января 2014 года № 159-V «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Ка-захстан по вопросам закрепления ком-петенции государственных органов на законодательном и (или) подзаконном уровнях», которым из ряда законода-тельных актов исключены функции го-сударственных органов, не являющиеся основными, с перенесением их на под-законный уровень.

Во исполнение статей 13 и 16 Кон-ституции Республики Казахстан и реко-мендаций послания Конституционного Совета от 12 июня 2012 года № 09-3/1 в целях дальнейшего совершенствования системы оказания бесплатной квали-фицированной юридической помощи 3 июля 2013 года Главой государства подписаны принятые Парламентом законы Республики Казахстан «О гаран-тированной государством юридической помощи» и «О внесении изменений и дополнений в некоторые законода-тельные акты Республики Казахстан по вопросам совершенствования системы предоставления гарантированной госу-дарством юридической помощи». Они создают дополнительные условия для реализации права каждого на получе-ние квалифицированной юридической помощи, оказываемой на бесплатной основе за счет бюджетных средств, определяют единого администратора всех бюджетных программ по всем видам бесплатной юридической по-мощи, а также устанавливают обязан-ность всех государственных органов в пределах своей компетенции оказывать любому обратившемуся физическому лицу бесплатную юридическую помощь в виде правового информирования.

Парламентом страны приняты законы «О дорожном движении» и «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам дорожного дви-жения», в которые включены нормы,

направленные на исполнение рекомен-даций Конституционного Совета, со-держащихся в его послании от 12 июня 2012 года № 09-3/1. В соответствии с требованиями статьи 39 Конституции Республики права и обязанности води-телей, пассажиров и пешеходов, регла-ментация мер правоограничительного характера из подзаконного перенесены на законодательный уровень.

Рекомендации послания Конституци-онного Совета от 25 мая 2010 года № 09-5/1 об устранении недостатков ста-тьи 484 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях от 30 января 2001 года № 155-II, уста-навливающей ответственность за систе-матическое нарушение правил эксплу-атации и дорожного движения лицами, управляющими транспортными сред-ствами, по информации Министерства внутренних дел Республики Казахстан, реализуются в новой редакции Кодекса Республики Казахстан об администра-тивных правонарушениях.

Министерством юстиции Республики Казахстан совместно с заинтересо-ванными государственными органами проводится масштабный анализ за-конодательства на предмет его соот-ветствия требованиям пункта 1 статьи 39 Конституции. Эта работа ведется во исполнение рекомендаций посланий Конституционного Совета от 16 июня 2011 года № 09-5/1 и от 12 июня 2012 года № 09-3/1, в которых говорится о необходимости закрепления исклю-чительно в законах не только перечня ограничений прав и свобод человека, но и механизмов применения таких ограничений.

Продолжается разработка проекта Закона «О правовых актах». Она на-целена на реализацию нормативного постановления Конституционного Совета от 6 марта 2013 года № 1, в котором разъяснено, что предметом правового регулирования специального закона могут быть охвачены различные вопросы правотворческой и правопри-менительной деятельности государ-ственных органов и должностных лиц, в том числе порядок разработки и при-нятия правовых актов, не являющихся нормативными. Законодатель вправе определить предмет его правового

регулирования, используя полномочия, предусмотренные Конституцией.

В соответствии с положениями Стра-тегии «Казахстан-2050» Парламентом приняты новые Уголовный, Уголов-но-процессуальный и Уголовно-ис-полнительный кодексы. Они призваны служить интересам защиты консти-туционных прав и свобод человека и гражданина и решению задач по выводу правоохранительной системы страны на уровень, позволяющий адекватно реагировать на современные вызовы. По поручению Главы государства го-товится проект новой редакции Граж-данского процессуального кодекса, который предполагает модернизацию гражданского судопроизводства с целью повышения его эффективности, оперативности и дебюрократизации, обеспечения широкого использования технических средств в деятельности судов, а также активного применения медиации и примирительных процедур.

С учетом того, что в указанных осно-вополагающих законодательных актах пре