Embed Size (px)
Citation preview
Анета СтефановскаРаководител на одделение за мониторинг на квалитет на
воздух
Скопје, април 2017
Министерство за животна средина и просторно планирање
Предлог Уредба за гранични вредности
Разбирање на системските предизвици и потребите за соодветно управување со
квалитетот на воздухот
Идентификување на знаењето, вештините и пристапот кон
решавање на предизвиците од загадувањето на воздухот
Фокус кон проблемите т.е. Идентификување на проблемите
Ориентација кон решенија т.е. Мерки и препораки
I твининг проект2006 - 2008
II твининг проект2010 - 2012
III твининг проект2015 - 2017
PHARE и CARDS проекти1998 - 2006
Фокус кон проблемите т.е. Јакнење на капацитети
Имплементација на соодветни решенија за управување со
квалитетот на воздухот
Законска регулатива
• Закон за животна средина
• Закон за квалитет на амбиентен воздух
• 16 подзаконски акти
• дефинирање на гранични вредности за квалитет,
методологија за мониторинг на квалитет на воздух,
гранични вредности на емисии, начин на мерење на
емисии од стационарни услови, содржина на плански
документи ...
Државен мониторинг систем за квалитет на амбиентен воздух
17 мониторинг станици
Еколошки параметри: SO2, NO, NO2, NOX, CO, O3, PM10, PM2.5
Калибрациона лабораторија:• План за акредитација• Упатство за квалитет• Стандардни оперативни
процедури
Индикативни мерења на тешки метали
Оценка на квалитетот на воздухот
Врз основа на долгорочната оценка на квалитетот на воздухот:
• Концентрациите на суспендираните честички (PM10 и PM2.5), многу често ги надминуваат
утврдените граници за заштита на човековото здравје;
• Концентрациите на другите загадувачки супстанции, ги надминуваат пропишаните гранични
вредности многу ретко
• Нема значаен тренд на зголемување или намалување на концентрациите за повеќето
загадувачки супстанци во последните 10 години, со исклучок на SO2 каде е евидентен тренд на
намалување на измерените концентрации
Идентификација на главни сектори на загадување
• Во вкупните национални емисии на PM10 главни сектори на емисии се: загревање во
домаќинствата, металуршката индустрија и производство на енергија;
• Резултатите од пилот студија за утврдување на уделите на изворите на загадување покажаа дека
во измерените концентрациите на PM10 во Скопје најголем удели има согорувањето на биомаса,
сообраќајот и индустријата;
• Студија за дисперзионо моделирање на сообраќајот во концентрациите на NO2 во Скопје покажа
дека сообраќајот има голем удел во концентрациите на NO2 особено на главните сообраќајници.
Почва 19%
Сообраќај20%
Согорување на биомаса
32%
Сулфатни соли7%
Индустрија18%
Нитратни соли2%
Прекуграничен пренос на
загадувачките супстанци (LRT)
2%
PM10
Извори на емисии во воздух
Индустрија• Најголеми емитери на прашина на ниво на Република Македонија се двете термоелектрани РЕК
Битола и РЕК Осломеј и производствените капацитет за производство на феролегури Југохром Фероалојс и Фени Индустри
• На локалното загадување влијаат и помалите капацитети категоризирани како Б- ИСКЗ инсталации и инсталациите подложни на елаборати
СообраќајСтар возен парк – 76% од возилата се постари од 10 години (пониска ЕУРО класа значи повисоки емисии на прашина)
Забележан е тренд на зголемување на бројот на возила, односно во 2014 год се регистрирани 371449 патнички возила, што во споредба со 2007 год. е за 102883 возила повеќе односно за 38 %.
ДомаќинстваНа ниво на Македонија, огревното дрво доминира со 62 %, а како втор енергент е електричната енергија со 29 %. Топлинска енергија учествува со 8 %, останатите домаќинства користат нафта, јаглен и друго (Извор: Државен завод за статистика)
Најзастапен систем на греење во домаќинствата е со шпорет (комбинирано за греење и готвење) со најниска енергетска ефикасност (до 60%).
PM10 стандарди
•50 mg/m3
•5 последователни денови
Праг на информирање
•100 mg/m3
•10 последователни денови и прогноза за стабилна метеоролошка состојба во наредниот период
Праг на алармирање
•150 mg/m3
•2 последователни денови
Праг на информирање
•250 mg/m3 (до 2022 година – 200 mg/m3)
•2 последователни денови и прогноза за стабилна метеоролошка состојба во наредниот период
Праг на алармирање
Постоечки Предлог
Национална и Европска регулатива Упатства на СЗО
Загадувачка
супстанца
Просечен
период
Гранична
вредност
Дозволен број на
надминувања во
текот на годината
Препорачани
вредности
Дозволен број на
надминувања во
текот на годината
PM1024 часа 50 µg/m3 35 50 µg/m3 3
1 година 40 µg/m3 / 20 µg/m3
Стабилна временска состојба
Антициклоните се атмосферски форми на висок воздушен притисок, со пречник од неколку илјадикилометри, а во кои се јавуваат слаби хоризонтални и вертикални струење. Тие се особено изразени пристудено време (во зимскиот период), бидејќи студениот воздух има поголема густина од топлиот и како таковсе спушта (притиска) кон подлогата. Ова го забрзува процесот на спуштање на воздухот, бидејќи воантициклоните вертикалните струења се во правец кон доле. Имајќи во предвид дека воздухот во приземниотслој ја прима температурата од подлогата, процесот на ладење на воздухот се забрзува, а со тоа тој станувауште потежок и поинертен. При тоа настанува состојба кога температурата наместо да опаѓа со висина, воприземниот слој најпрво расте (најниска е на подлогата) и оваа состојба се вика температурна инверзија.Уште еден фактор кој го забрзува овој процес е спуштањето на студениот воздух низ планинските падини, какои отсуството на локални струења.
Ваквата состојба на атмосферата предизвикува појава настабилна временска состојба, односно суво, студено итивко време, со или без појава на магла. При отсуство напоголема динамика во атмосферата и многу студеновреме, овие состојби може да траат подолг период.
РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
МИНИСТЕРСТВО ЗА ЗЕМЈОДЕЛСТВО,ШУМАРСТВО И ВОДОСТОПАНСТВО
УПРАВА ЗА ХИДРОМЕТЕОРОЛОШКИ РАБОТИ
Земја/Град Праг на информирање Праг на алармирање
Франција 50 µg/m3 (24 h) / измерена на
најмалку 2 станици, од кои една
позадинска
80 µg/m3 (24 h), измерена на најмалку 2
станици, од кои една позадинска
Милано –
Италија
50 µg/m3 (24 h) / 5 дена 75 µg/m3 (24 h) / 5 дена
Унгарија 75 µg/m3 (24 h) / 2 дена 100 µg/m3 (24 h) /2 дена
Брисел -Белгија 75 µg/m3 (24 h) / 2 дена, измерена на
најмалку 2 станици
100 µg/m3 (24 h) / 2 дена измерена на
најмалку 2 станици
Чешка 100 µg/m3 (24 h) /2 дена 150 µg/m3 (24 h) / 2 дена
Обединетото
Кралство
100 µg/m3
Португалија 120 µg/m3 (24 h)
Хелсинки –
Финска
125 µg/m3 24 часовна подвижна
концентрација мерена на две станици
50 µg/m3 измерена претходниот ден, со
очекување дека истата ќе продолжи и
наредниот ден
Париз 125 µg/m3 (24 h)
Полска 200 µg/m3 (24 h) 300 µg/m3 (24 h)
Холандија 200 µg/m3 (24 h)
Сараево 300 µg/m3 (24 h) 400 µg/m3 (24 h)
Мексико Сити 320 µg/m3 (24 h)
Индија 350 µg/m3 (24 h)
Рим 400 µg/m3 (24 h)
99
117
88
128
103
70
23
39
12
50
25
97
19
3
26
14
01 2 0 2 0 02 41
4 40
14,75 18,35 10,2 12,15 12,21 14,04
446,4
622,7
356,2
644
528,5
243,8
0
100
200
300
400
500
600
700
0
20
40
60
80
100
120
140
Центар Гази Баба Карпош Лисиче Ректорат Миладиновци
Бр
ој н
а д
ено
ви
mg/
m3
окт
ом
ври
20
14
–ф
евр
уар
и 2
01
5
окт
ом
ври
20
15
–ф
евр
уар
и 2
01
6
109104
96
118
90
62
3936
25
58
23
0
1411
7
22
30
3 2 0 2 2 04 3 2
60 012,81 15,81 11,93 13,39 8,48 11,37
380,2
381,5
299
446,1
289,7
128,6
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
0
20
40
60
80
100
120
140
Центар Гази Баба Карпош Лисиче Ректорат Миладиновци
Бр
ој н
а д
ено
ви
mg/
m3
окт
ом
ври
20
16
–ф
евр
уар
и 2
01
7
Ско
пје
33
4843
6155
1410
1815
29
22
51 1 2 3 2 13
6 58 7
215,77 26,81 17,33 16,22 22,15 21,5
482,4
560,3
525,3 495,3
533,8
423,4
0
100
200
300
400
500
600
700
0
20
40
60
80
100
120
140
Центар Гази Баба Карпош Лисиче Ректорат Миладиновци
Бр
ој н
а д
ено
ви
Број на денови со концентрација на PM10 над ГВ 50 ug/m3
Број на денови со концентрација на PM10 над 150 ug/m3
Број на денови со концентрација на PM10 над 250 ug/m3
Број на епизоди со надминат праг на алармирање (10 дена над 100 ug/m3)
Број на епизоди со надминат праг на алармирање (2 дена над 250 ug/m3)
Максимална среднодневна концентрација
Минимална среднодневна концентрација
mg/
m3
окт
ом
ври
20
14
–ф
евр
уар
и 2
01
5
окт
ом
ври
20
15
–ф
евр
уар
и 2
01
6
окт
ом
ври
20
16
–ф
евр
уар
и 2
01
7
Реп
убл
ика
М
акед
он
ија
141
111
78
40
143
98
82
48
20
12 11
84
85
13
0 27
41
0 03 1 0 0 4 0 04
0 1 28
0 032,75 14,88 8,72727,57 44,3
17,54 20,69
428,7
226,5
299
449,5
838,9
204,9 214,4
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Кичево Кавадарци Битола 1 Битола 2 Тетово Велес Кочани
mg/
m3
Бр
ој н
а д
ен
ови
115
87
79
108
141
83 83
27
2
16
28
72
612 0 0 1
50 00 0 0 0
70 020,82
6,008 6,229 13,3738,61
8,778 14,61
228,4
191,9
233,8
324,8
591,6
281,3
164,3
0
100
200
300
400
500
600
700
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Кичево Кавадарци Битола 1 Битола 2 Тетово Велес Кочани
mg/
m3
Бр
ој н
а д
ен
ови
123
98
84
102
122
80
72
2421 20
29
37
4 20 2 1
85
0 02 0 1 1 1 0 00 0 0 2 1 0 029,3310,27 10,25 16,71 23,48
6,211 16,16
233,5 270,6251,2
530,1
307,7
171,8
205,5
0
100
200
300
400
500
600
0
20
40
60
80
100
120
140
Кичево Кавадарци Битола 1 Битола 2 Тетово Велес Кочани
mg/
m3
Бр
ој н
а д
ен
ови
Број на денови со концентрација на PM10 над ГВ 50 ug/m3
Број на денови со концентрација на PM10 над 150 ug/m3
Број на денови со концентрација на PM10 над 250 ug/m3
Број на епизоди со надминат праг на алармирање (10 дена над 100 mg/m3)
Број на епизоди со надминат праг на алармирање (2 дена над 250 mg/m3)
Максимална среднодневна концентрација
Минимална среднодневна концентрација
PM10 - метеоролошки податоци
Мерно место - КарпошПериод на анализа - Декември 2014 годинаЧасовни концентрации на PM10Часовни податоци за брзина на ветер и дожд
Епизоди: мирно време без ветер
Помеѓу епизодите: врнежливо време или ведро и ветровито
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
1 дек 5 дек 9 дек 13 дек 17 дек 21 дек 26 дек 30 дек
mm
mg/
m3
PM10 Дожд
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
1 дек 5 дек 9 дек 13 дек 17 дек 21 дек 26 дек 30 дек
m/s
mg/
m3
PM10 Брзина на ветер
Епизоди со екстремно високи концентрации на PM10
Појавата на зимските епизоди со екстремно високи концентрации на PM10,
е поврзано со:
Повеќедневна стабилна атмосферска состојба, при што емитираните
загадувачки супстанци се акумулираат во долините
Намалено струење на атмосферата, што се должи на пролонгиран
период без ветер и појава на температурна инверзија
Локални извори на емисија (сообраќај, затоплувањето на
домаќинствата и работата на индустриските капацитети)
Идентификација и имплементација на мерки за заштита на воздухот
• Интерсекторска работна група за воздух
• Комитет за здравје и животна средина
• Национални планови• Национален план за заштита на амбиентниот воздух за
период 2013 – 2017• Национална програма за редукција на емисии од
загадувачки супстанци на ниво на Република Македонија за период 2012-2020
• Локални планови
• План за квалитет на воздух за Битола, Скопје и Тетово
• Локални планови• Краткорочен акционен план за Скопје и Тетово
Мерки за подобрување на квалитетот на воздухот
Среднорочни и долгорочни
мерки
Краткорочни мерки
Процедура за информирање за PM10: надминување на праг за инфомирање на PM10
Надминување на прагот на информирање
два дена последователно (МЖСПП)
Временска прогноза (УХМР)
Се предвидува продолжување на
епизодата?
да
не Процедурата е завршена
Известување за епизода (МЖСПП)Стандардна фаза за предупредување на веб-страницата на МЖСПП
Известување на јавноста за епизодата со високи
концентрации (Сектор за животна средина-Општина)
Стандардна фаза за предупредување на општинската веб- страницата
Информирање на заинтересираните локални субјекти за ситуацијата
Синтетизирана оценка на капацитетот за дисперзија во атмосферата
Надминувањето сè уште трае?
По 2 дена
не
Известување за крај на епизодата (МЖСПП)Информација за крај на епизодата на веб-страницата на МЖСПП
Известување на јавноста за крај на епизодата со високи
концентрации (Сектор за животна средина-Општина)
Информација за крај на епизодата на општинската веб-страница
да
Процедура за информирање за PM10: надминување на праг за алармирање за PM10
Надминување на прагот на
алармирање (МЖСПП)
Временска прогноза (УХМР)Известување на градоначалникот за епизодата
со високи концентрации (МЖСПП)
Објавен АЛАРМ на веб-страницата на МЖСПП
Известување на јавноста за
епизодата со високи концентрации
(Сектор за животна средина-
Општина)
Објавен аларм на општинската веб-страница
Информирање на заинтересираните локални субјекти за ситуацијата
Синтетизирана оценка на капацитетот за дисперзија во атмосферата
.
Надминувањето сè уште трае?
Секој ден
не
Известување за крај на епизодата
(МЖСПП)
Информација за крај на епизодата на веб-страницата на МЖСПП
Известување на јавноста за крај на
епизодата со високи концентрации
(Сектор за животна средина -
Општина)
Информација за крај на епизодата на општинската веб-страница
да
Известување на јавноста за епизодата
со високи концентрации
(Градоначалник)
Се предвидува продолжување на
епизодата?
да
Градоначалникот
свикува конференција
за печат
(Градоначалник)
Објаснување на објавениот аларм пред претставниците на печат
не
+
ПЛАНОВИ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ НА
ВОЗДУХОТ: МЕРКИ ЗА СООБРАЌАЈ
ДОЛГОРОЧНИ ПЛАНОВИ КРАТКОРОЧНИ ПЛАНОВИ
Управување со сообраќајниот проток: зони со ниски емисии, наплатни рампи, политика на паркирање сообраќајно и урбанистичко планирање ….
Ограничување на сообраќајот врз база на1. Тип на возило (пр. товарни возила)2. Возила со парни-непарни рег. таблички3. Емисиите на возилата (пр. EURO XX…)4. Географска област
Подобрување на јавниот превоз и транспортните услуги(нови технологии…)
Бесплатен јавен превоз
Промовирање на возењето велосипед и пешачење Обезбедување паркинг за возила исклучени од сообраќај
Промена на ограничувањата на брзина Поголеми ограничувања на брзината на пат и автопат
Контрола на емисиите на возилата Пласирање информации во јавноста за квалитетот на воздухот и влијанието врз здравјето, како и препораки како да се намалат емисиите
Подобро чистење на улиците Подобрено чистење на улиците
Еколошки прифатливи горива, електрични возила …
ПЛАНОВИ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ НА
ВОЗДУХОТ: МЕРКИ ЗА ГРЕЕЊЕ ВО ДОМАЌИНСТВАТА
ДОЛГОРОЧНИ ПЛАНОВИ КРАТКОРОЧНИ ПЛАНОВИ
Подобра енергетска ефикасност на зградите Намалување на температурата во јавните згради
Построга регулатива за градење Ограничувања за греење на дрва на доброволна основа
Зголемени критериуми за малите грејни единици и нивно подобро одржување
Ограничување на греењето во домовите на доброволна основа
Еколошки прифатливи горива Пласирање информации во јавноста за квалитетот на воздухот и влијанието врз здравјето, како и препораки како да се намалат емисиите
Промена на типот на гориво за греење во домаќинствата (геотермална, соларна енергија ….)
Централно парно греење
Забрана за палење на отворен простор, и палење ѓубришта
Урбанистичко планирање (инфраструктура….)
ПЛАНОВИ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ НА ВОЗДУХОТ:
МЕРКИ ЗА ИНДУСТРИЈА И ГРАДЕЖНИ РАБОТИ
ДОЛГОРОЧНИ ПЛАНОВИ КРАТКОРОЧНИ ПЛАНОВИ
Построги ограничувања на емисии за добивање интегрирани еколошки дозволи и зголемена контрола на истите
Мерки за намалување на дифузните емисии на прашина од градежните работи
Поставување на напредна технологија за намалување на загадувањето на капацитетите, особено во малите и средните стационарни извори
Намалување на производството во најголемите фабрики кои емитираат загадувачки супстанции
Мерки за намалување на дифузните емисии на прашина
Дислокација на фабрики и индустриски капацитети надвор од урбаните области
ФАКТИ
• PM10 е најкритична загадувачка супстанца во Република Македонија
• Потребно е да се врши контининуиран мониторинг на квалитетот на воздухот
како и поголем број на индикативни мерења за утврдување на составот на PM10
• Активно вклучување на научната јавност во истрaжувања за квалитетот на
воздухот и утврдување на изворите на загадување
• Интегриран пристап во имплементација на мерките за заштита и подобрување
на квалитетот на воздухот
• Одржливо финансирање
• Понатамошно подигање на јавната свест
Нова верзија на порталот за
квалитет на воздух
– подобрена е
функционалноста и
– начинот на приказ на
податоците од ДАМКАВ
http://airquality.moepp.gov.mk
Ви благодарам на
вниманието
