زهــريــسد ژباړن

شرممې مرييد ړۍر او رحمه هللا د څوارلسمې هجرر شهيد سيد قطب

د اسرريمن ۍرر هالرره سيۍرردد سرر ورا دا ډررې رارر يررې ۍررر يرر رد هۍوۍرره

ورکو لړ رد د الرښوۍې المل شو. د ۍرو الراو روښ ۍه

مرد ښره م ص رى داغ د ره او هر يبسيد قطب رحمره هللا د لويردي

د ره غ د ۍرر ښره يرې ړۍلۍردل دااو دد مد يې د ۍږدې څصره لۍردل بې بۍي

ډرې دۍيوۍره شر يد ۍرر سر ا وۍره ۍيسرن ډر هر يب ړره ا د بره د هالره ډر و

ۍرره و کرر اغ صررو هالرره ډرر ډررې د صړررل د رره هرر يب د والرو الۍرردې لوۍررد

کرې ۍررد کر ې و . هالره يرې د ۍرلدې څصره ډر ړيلعمر ۍرد برصه ړد ه

ال وۍو ه الر ړيدا کو .او ۍدل و غ د هاله صبرد وال لر ړۍلاو ليدل

سيد قطب رحمه هللا ړه يود داسرې وولۍره کرې سر ر ې ولرې ډرې هررې

ۍۍررردارې رررر سررر ر و کۍررردېغ ېلررروۍ وصررروا ررره يرررې د لويررردي وال هررر يب

د رره او شررواغ ړوهرره يررې رالسرره کرر ېغ یړرره د رره وولۍرره کررې لررو یۍومررو

ښر رد دد ډررې او ه لور ۍظرر سررد ليردل ړره کرور کررې ړره هر يب يرې د هالر

الرښررووۍه د هللا ړرره او برې ا ۍررالې برره رررې ۍرره و ړر ې شرروا. صررو هررداي

ن.يډ ه يې ډې صوښه شن الر ور ه ښ الس کې دد

ړرره يرر رو کررې سرريد د رره هرر يب کررر سرررد داو هللا عرر ل ړرره صړررل رحرر

ه هللا اسرريمن د امرر حسرر البۍرر رحمرراو قطررب رحمرره هللا رره الرد وښررودله

ړره ړ يمرره او المرل شرروغ الره لړرر رد د حرف طررر ره د الر موۍرردۍېحرکر د ه

کررې د اۍسرر ۍن لوۍررد لړرر رد د اسرريمن ۍظرر ړرره ارررور يررې داسررې ايمرر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

2

سس ۍ ور ه الرد ۍشود موۍدل .او راو ډې کمالور

د امرر او رحمرره هللا د امرر حسرر البۍرر رحمرره هللا د روالۍررېقطررب ديسرر

ه هللا د ف رر ړيرداوار داغ هالره د يرو هرد طرر ره د حرف د مودود رحم

ډررې بۍم ررو مسرر فرو الس رره راو ۍررې داسررې يررو کرر ېالرې د د رره دوا و

وډرې ند ۍيمرد هۍرد او حسر البۍر رحمره هللا ءيې ۍه کۍږ غ د ۍيل د حرا

مودود رحمه هللا د يو برل څصره د برې صبرر سررد د سريد رحمره هللا لي ۍرو

ه يو روح دود جسموۍه.داسې يو ک ل ل

ف رر جو وۍره کرې د امر او د سيد قطب رحمه هللا لي ۍې ړه صړرل اۍرداال

دوا د د اسري ړره او ۍلدې والر لرر ۍر مودود رحمه هللا د لي ۍو سرد

حق ۍي د اسې کمک ايم لر ډې د اسي څصه د دفر ړرر سر ا د دښرم

به ۍرره ۍرره او لړرر رد عرر ر هررۍک کمرره هرر د اسرري او ړرره سررۍوروۍو رر ار کررو

لوو .

اسرري ړررود موالۍررر او ر لي رروالرحمرره هللا ړرره ا د يرررو سررقطررب د سرريد

والحس الۍدو رحمه هللا واين:اب

ېړممررر))د سررريد قطرررب رحمررره هللا د طريقرررې س ۍو يررر دادد ډرررې هالررره د

هالررره د لويرررديسوال هررر يب ړررره بم رررېۍررره دا کرررن دفررر ړررره حرررف او لوررروۍې

ړره صړرل مق برل ب ۍردې د حممرې لړر رد مص رې کۍرږ . او .بۍي دوۍو ار کرو

کمر ۍره ښر ر غ هالره اسري د او هۍک قس کمالور هاله ه ړه اسي کې

يقري او هر ا صيال ۍظر ړره و ره ړره ړرورد اع مر داو د يو ړوردلړ رد لوۍد

الوال اثررر او سرررد و اۍرردې کررو ۍړرره ۍرر ب ۍرردې د مسررمم ۍ ۍو د عرررو

[٠٢ ـ

د ره د لي ۍرې ددداو رحمه هللا د عربن لبې اوډ اديرب دا سيد قطب

لبر د يرې او غ ددد ړه لي ۍرو ړوهۍردل اسر ۍه کر ر ۍردایادبي و ښ رۍدوا د

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

3

ې د ا ررل هالرر يد رحمرره هللا د لي ۍررو لبرر د دددې څصرره هرر راۍرره ددغ د سرر

د سرريد رحمرره هللا لي ۍررې ډررې کرر ر بريښررن. روح د سرر مو سرررد يررو ۍ شرروۍ

د . ړه لب د کې د هالې س يول را لرولوله او غ ط ق کومه ا ۍالد

المس قبل لهر ا الردي ۍرومۍږ غ د د سيد قطب رحمه هللا دا ک ب ډې ))

ال وۍررو رره اميررد داغ داسرري د حق ۍيرر ړرره ا د يررو ښرره کوښررد داغ ۍرر اميررد

هرر لبرر ل شرروا صررو لبرره ړرره ړښرر واو ددې ک رر ب ف رسررن رجمرره هرر شرر ه

لړر رد ورورد صويۍردو او واوور ړښ و ويوۍ و د ړ کس ۍ هاله لب د الموۍږ

دد الب رره د افال ۍسرر ړښرر و ويرروۍ ن ورڅصرره ورره ۍشررن ړور رره کررول غ لرردې

او اممرره مرر د صړررل وس ړرره اۍررداالد کوښررد کرر ا ررر څررو دا ک رر ب ړرره اسرر ۍه

او واررد ک رر ب ا ررمن هررد ړښرر و ويوۍ ررو وروولبرر ل شررنغ لبرره رواۍرره

يو ع لوس وۍ ه رې ف ئدد واصمن.او صويۍدو ه و اۍدې شنغ

لوسر وۍ ن او الد ۍه ړوهۍږ ډې څومرد به ړه صړل هد کې برير ل ير

برره ددې ک رر ب څصرره څررومرد اسرر دد وکرر غ دا برره لوسرر وۍ و رره ړرۍررږد .

يالر ړاديب ۍه ير . لوسر وۍ ن دې د ک ر ب او س ه ډې الد کو لوا لي وال

دا ک ر ب !ير ربرها خ ه دې ۍه ور غ ه ف ر وک غ الم د لب ې ادبن

و لبرر دوا او . د ک ر ب د لي روالۍر اميردد ال وۍررو لړر رد اميرد و رسررودد

. امي لړ رد يې د اصر صيرد جو د ک د

د اسي د سيۍدد را موۍ ې ړه هيمه

رحم هللا الاهد/ د

اسي اب د

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

4

اسالم د ژوند تګالره

ردغ ړه ووله معۍ د اۍس د واقعرن لوۍرد اسي ويرد ددغ د لوۍد وي

سررد لرر ډرې د سر داسرې وريرد دد ډرې د عقيردې هالره رور د لړر رد

ړره موجودا رو کرې د اۍسر سر ا ور کن. او ښ رد کرو غعيموجودا و طب

ل ه څرۍوه ډې د اۍس اۍس ۍن هد معمومو .

د ره سررد لرر کرو ډرې دس د ه رۍګ دا ويرد هاله ک روۍه ه د

ک روۍو له اممره عقيردد د اۍسر ود داو عقيدو ف ر څصه سرډيۍه اصمنغ

ړه لوۍد کې ښ رد کۍږ . ل ره: اصيقرن ۍظر د هالره څره سررد ډرې اصري

د ډې د ره ۍظر ړررې وال داغ ورڅصه سرډيۍه اصمنغ د هالو بۍسووۍو سر

قو سرد ډې د ه ۍظ ورڅصه مرس ه رالسه کو غ سي سرن ۍظر هد هال

سرر ۍو او سررردغ وررولۍيال ۍظرر د صړمررو بۍسررووۍو وس ۍو يرر او صړررل شرر ل د

شرر يي و سررردغ دول ررن ۍظرر د صړمررو او سررردغ مرر لن ۍظرر د صړمررې فمسرر ې

ار ب ط و سرد.او ا ي و

له همدې اممه مروۍږ کم ره عقيردد لررو ډرې را مروۍ دور د همردې دير

رد ړرره ا ي ررو ډررې دا د لوۍررد هالرره ورريرد دد ډررې د يررو بررل سررس رره داغ

لروۍ و بۍي دوۍو ب ۍدې وال د ددغ داسې بۍي دوۍه ډې د يرو برل څصره جري ۍره

د غ دا هالره بۍسررووۍه د ډررې د اۍسرر ۍن لوۍررد بۍيبۍررل ا صوۍرره يررې سرررد يررو

د اۍسر او واب ويمر شرنغسر ره و غ د اۍس بۍيبۍمو حقيقرن ا ير ک د

وول ک د و د څ رل شن.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

5

اۍسرر د د و روۍررو کررېدد ډررې ړرره بۍيبۍمره د صيرر لن عقيردد ۍرردا دير يررو

ه شوا و . که دا کۍداا شن ډرې داسرې الهرن دير دې هر لوۍد څصه وښ

و ډې فقط يود صي لن عقيدد و ډې د اۍس د واقعن لوۍد سررد يرې کر ر

د رره ديرر ۍرره دا ديرر د عبرر د يررو څررو هالرره بۍموررې د ډررې داو ۍرره و .

و ره سرر ره رسرو ډرې د هالره لره اممره ير ړره لييرالد فررد ړيروا يې ړه

د اصرر الرد دد رر يرواالې ۍره دا دير او دې دا دير د هالروا ر شرنغ

د دۍيرر د فررردوس د الس رره او ړرررې رالسرره شررنغڅررو د اصررر فررردوس

عمل څصه.او راو لو لړ رد دې بمه الر و ړر ه ددې دي د ويرې

ه کررو دا ړرره ا ررو ا قررو داغاو ردغ لوردا دير ړرردې معۍرر ۍررر ښرر

ۍشرن کرو ډرې دا دير ړره يرود داسرې عقيردد ک مير ب هر هاله کوښد بهډې

او کې صي ه کرو د کرومې ډرې د اۍسر د لوۍرد سررد هرۍک کر ر ۍره و غ

عممررن او ۍررو سررردغ د هالررې د شرر يي ووۍرره د واقعررن لوۍررد د بۍيبۍمررو ا ص

شي ۍو سرد ک ر لر .

د يررو څررو بۍموررې جررو ې يرر هالرره کوښښرروۍه ډررې ددې ديرر څصرره د عبرر

ک که ډ سر ه ورسولې ۍو ړه اصر کرې بره فرردوس الس ره راو غ

س ۍو ير وې ړره صړرل لوۍرد کرې او د ه دي اح ر غ ک ۍرې ړر ه لدې ډې د

عممن ک .

او اغاشي ۍو ره دير وايرن ۍرو اسري د ره دير ۍشرن کيرد وکه څوک د

ا رر کره ړره سم ره کرې ۍه دا شوۍې دد ډې اسي دې د ه رۍګ يو دي شن

او ړه ه مه دا وم وک ډې الد همد ره دير ير س يود ويرد د صړل

مروۍږ د همد ره دير ړيرروا يرو صرو د ې ويرې ړيرروا ووايرن ډرې ي د

اسي د ه دي ۍداغ د ه دي ۍداغ د ه دي ۍدا.

څرو ړۍ يرو راهيسرې موۍږ ړه هالره سر رو کوښښروۍو ړروهۍږو کرو ډرې د

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

6

عبرر د د يررو څررو او ررر څررو اسرري د يرروې صيرر لن عقيرردې کيررږ د ددې لړرر ر

غ ړره واقعرن لوۍرد کرې يرې د الس وهۍرې څصرهوۍالر بۍموو ړه دايرد کې را

يرې د ړرورد برالسرۍ څصرره د اۍسر ۍن لوۍرد ړره کرر و و و ب ۍردې او بۍرد کر

وظي ه دد.او حقيق غ يعدي طب کو ډې ددې مۍع ک غ

برالسرررۍ س ۍو يررر وې لرررر غ دا او يررر دا ديررر د هرررر ا صيال ررروبغ واقع

هاله س ۍو ي وې د ډې ۍ يروال رميبن قو وۍره ورڅصره ړره اسريمن امر

غ ل رره ۍرردې د ير ررل ړرره وصرر کررې ړرره ۍررګ شررو د اسرريمن صرر ورد باو

ورڅصه د ۍرې مودې راهيسرې ۍ يروال رهيوۍن قرو سر څرۍوه ډې

ښروۍه کرو رر څرو د سرد کوښ شو د غ لدې اممه د ه دوا د قو وۍه ړه

د عبر د ړره يرو څرو ۍموۍرو کرې صي ره کر غ او د ه دي ړه صي لن عقيدد

د اۍسر ۍن لوۍرد او ړه واقعن لوۍد کې يې د الس وهۍې څصه ليررې وسر نغ

ړه ک و و و ب ۍدې يې د برالسۍ څصه مۍع ک .

دا هر څه د اولۍن ړه و ره رسررد کۍرږ . ددې لړر رد ډرې ړره اصررد

ړه ړورد و ه له ميۍسه يوسن.کې دا دي

صړررل او وروسرر ه لرردې ډررې دوا ړرره صړمررو کوښښرروۍو کررې بريرر لن شررول

))ا ر ورک ړره الس سرر !!!بر ور کر وڅ بري لي وب يې د صړرل جرو

يروو غ دير يرې لره دولر څصرره ره ورسرولوغ اسريمن صيفر يرې لره ميۍسره

يو سوډه بې ديۍه دول يې اعي ک .او جي

اسرريمن او ډررې دوا د اسرريمن امرر للرردې وروسرر ه وشررودا هررر څرره

ۍيک ړره وصر کرې سرر ښر او ۍمرو ا صوۍرو کرې د صړرل اشرال لۍ ړه بۍيب

ه رسولن ووغ ددې لړ رد ډې اسريمن شرريع کرو ډرې د قر ۍو يرواسيۍۍ

ړرر سر ا يرې د اروړر ين او سرډيۍه دد د صم و لره لوۍرد څصره وښره کر غ

اسريمن قر ۍو ړره هالره ۍوره دائررد کرې او نقواۍيۍو څصره وره واصيسر ل شر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

7

.احوال ويل کۍږ 1رابۍد ک کو ه ډې شص ن

کمه ډې د ه کوښښوۍه د ))ا ورک ړره الس برير لن شرولغ ۍرو دوهر

قد د اصرۍن کوښد ړه ول ددې لړر رد ړور ره شرو رر څرو دا دير ړره ړرورد

ا ړر ې ۍشرنغ ې ډې عقيدد يې ه ړرر سر ا ر د ول د ميۍسه يوو ل شنغ

او غ طريقررې وررير د عقيرردې ړررر سرر ا ۍررورې م ررورېغ بۍي دوۍررهغ بم ررې

د ره شري عقيردد او ح ال راميۍ ه شنغ ر څرو د عقيردې سر ا وۍيسرنغ

وۍومررول شررن ډررې ددې کرر ر لړرر رد د ۍرر ړرره بۍيبۍمررو سرريمو کررې کوښښرروۍه

سررر رره رسررول شررو . دد رره کوښښرروۍو سرررد د سم ررې ړررر مرر د اسرريمن

ې کر ر لړر رد ورولددې او ړر اد وحشن والاروۍره هر شرو د .ۍو حرک و

ړر څو څصره د ويررې ړر ره ړره هاله سي لې لرې يرو شرو د ډرې داسريمن

بل شن سرد ۍه يوس ا کۍږ .

ړرروهۍږو ډررې دا ديرر د حقيقرر ړرره لحرر ظ ۍررر لررواغ د صررو مرروۍږ ړرردې

و ړرره لحرر ظ ۍررر لور داغ ددې ړررهد جررراو جو ښرر ړرره لحرر ظ ۍررر قررو

ۍره د رره وحشرن والاروۍرره او ي ۍره د رره کوښښروۍه بريرر لن کۍردا شررنصر

ۍ يجه ورکول شن.

مرروۍږ ړرردې هرر ړرروهۍږو ډررې د اۍسرر ۍ ۍو ارررور دې ديرر رره د حسررد

سمرن ېهمردي ړه مق بل کرې د ره داو الي داغ ۍر کووۍ و د حسد څصه

ه غ ډرې دد ره هيکر څصرړرۍروسن به ۍر الر ړه يود ب د کووۍ ې کۍدد کې

غ دصي ررو الرد برره سرر ۍې لړرر رد د ړرروهې ص وۍرردا ډيالررې وهررنسرر برره د

رابررې د لوۍرد لړر رد د هالرې د باو ۍردود را رس وو غ صو د هللا طرر ره ل

-------------------------------------------------------------

شخص احوال عبارت دى له: نکاح، طالق، ميراث او نورو هغو -١

احکامو څخه چې د انسان په فررد وونررو پروره اري لرر ، د

ټولنيزو چارو سري يې اريکې نه و . ))وبارن((

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

8

بمه الرد ۍه و . شوې ويرې ړر ه به د صي ن

څصرره د اوسرر وۍو هۍوۍوسرر و غ ۍرر هررر طررر رره د حيراۍررو ال وۍررو

ې ړور ه کۍرږ . د يرو سر ۍدوا لړر رد ))صي وۍ ن د لوو لړ رد ډيال

سر ۍدوا س ۍو ير وې هر او س ر ې ر ول کۍرږ غ دد ره صي روۍ ن

بي ۍۍږ ډې د ه س ۍو ي وې ددې دي ړر ه ړره برل شرن کرې ۍره موۍردل

کۍږ .

او د هالره اررور او دا دي يې جرو و غډې د هاله ويرې له اممه

او لرر مروۍږ ړره ړرورد يقري ا ي له اممه ډې اۍس ۍ يې د ره وريرې ره

دا ديرر او ا د ال د سرررد دا صبرررد کرروو ډررې را مرروۍ دور ددې ديرر داغ

کره به د سم ې ړر م هاله رول لوبو د کو لړ رد ډرې رالۍرږل شروا دا

کۍه؟او ددې دي دښمۍ يې وا

جربرې دل ره ۍرراو ۍ ورځ اۍس ۍ د صړل لوۍد د ۍرولو لړ رد هم ه

و ۍروې وريرد جرو د کر صرو مروۍږ ا د يرو ډرې د ره جربرې کو ر څر

ړه اصرد کې به دا دي د ويرې ړه ول صړمو .او ص مۍږ

ډررې ړرره ميررۍ کررې يررې د رسررن رد کررېدايرر دا وررولې جربررې ړرره يررود شرره

ه ۍشر ه د کرومې سررد ډرې هاله ړوهې ړر ره برل څراو اۍس ۍن ورغ جربې

صواهشرر مموررر د غ ړرردې حرر ل اۍسرر ۍن او غ کمررالور ۍرر ړوهنغ ۍق رر

کررې ډررې اۍسرر دد رره صرر لن دائرررې څصرره و مررو رره ا يرر لررر غ ررر څررو يررود

ۍوې ا من جربه شرو ک غ کومه ډې د اوسۍيو جربو ړرر سر ا ړره يرو

.بل ق ۍو وال د و

د ړرروهېغ د ۍق رر ړررر سرر ا د الهررن ورريرې قرر ۍو ډررې د ۍرر ړوهۍ ړررر

د د صواهشررر و ړرررر سررر او و الور ړرررر سررر ا د قرررمرررسررر ا د کمررر لغ د ک

ړرر دې بۍسرو وال و ډرې: اۍسر د اۍسر او ح م څصه سرډيۍه اصمن

د يو هللا ړه يمۍ کې ۍۍويس ل..او له يمۍ څصه ويس ل

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

9

ړره ډرې ۍورو ويرو ر ميرۍ اس سرن فرر دادااو د اسيمن ويرې

ۍغ ړر لۍېهالره د بۍرد يرواالې اسيمن ۍظ کې صمک د يرو هللا بۍرد ن کرو غ

د هالررره څصررره صړرررل يرررواالېڅښررر برررولنغ ړررره وولررره معۍررر د ح کميررر او

اداب الس ره او الرښرووۍې ۍوۍنقراو ورا غ اس س غ طريقېغ اح ر

راو . صو ړه ۍورو وريرو کرې بير دوا د ۍررو څښر ۍ ۍو ړيررو کرو غ

د هللا څصه ړر ه هالوا ه د ح کمي حرف ورکرو غ هالروا صړرل رورا غ

سر اصري د صړرلاو الرښرووۍېغ اداب ۍوۍن غ طريقرېغ اح ر غ قراس سر

لړر رد ۍرر سر ړردې ول هالروا د صړرلاو ړه څۍر د بل اۍس څصه اصمرنغ

د ح کمير سر ړره صړرلاو هالروا ره د بۍرد ۍغ ړر لۍېاو معبودا جو و

ددوا او حف ورکو غ ړدې ح ل کې ډې هالوا هر ددوا ړره څۍرر اۍسر ۍ

د .ړه ش بۍد

ويرو ره ړره کومرو کرې ډرې اۍسر د اۍسر او موۍږ وولو هاله طريقو

کو د ج همي طريقرې وايروغ س ره هللا ورلره دا ۍرو ورکر ا دا بعدار

وص وۍرره جرردا جرردا و صررو دا وررولې ړرره او ا ررر کرره د هالررې شرر موۍهغ سرر حې

حقيقرر کررې ړرره هالرره بۍسررو وال ې د د کررو د ۍ ولررو لړرر رد ډررې دا ديرر

ړرر او ۍږل شوا داغ رر څرو بشرري د هالرې د يمرۍ څصره االاد کر رال

ررر څررو اۍسرر ۍ د او سرر ا يررې د صم ررو لړرر رد د يررو هللا ح کميرر قرر ئ کرر غ

د يررو هللا د بۍرررد ۍ الۍرردې يرررې راولرررن د او اۍسرر لررره بۍررد ۍ څصررره صررريى

1دي د ړراصې معۍ الۍدې. او ))ړ لوۍ ن ))عب د غ ))معبود

------------------------------------------------------------- د ))عبادت، اله، رب او دين(( د پوري تفصيل لپاري ده د -١

لور اساسي اصررحالحات(( امام مودود رحمه هللا کتاب ))د قرآن څ

وکتل شي((.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١1

ې لړر رد را مررن رر څررو د اۍسر لرره صروا د اۍسرر بۍرد ۍ رره د دا دير دد

د يرواالې ړ ا و ر کۍرږد دا بۍرد ۍ ړره هرر شر ل ډرې و ددې لړر رد ډرې

ه ډررې ددې و ۍرردلې دۍيرر ړررر مرر يررو هللا بۍررد ن وکرر ا شررنغ ل رره څرۍورر

د هاله بۍد ن ړ ر دد. يواالې

م مرر )) ال ررو ولرره أسرر يرر ن ين يب وع رر أفاليررر دن ن ط ر فنررن السررم وا ن وا

هن ي رجع و ۍال عمرا : [38وكره وإنلي

ايرر دوا د هللا د رالۍررږل شرروې ورريرې ړر رره بمرره ورريرد لوررو حرر ل ))

ۍررر صود د هللا او سم رررو کرررې هرررر څررره صررروداو دادا ډرررې ړررره اسرررم ۍوۍو

. دد ه ور رسۍدوۍ ن د او ووۍ ن بعدار ک

ا وريرد ډررې ددې ديرر څصره سرررډيۍه اصمررن د رر ري ړره ړرر او کررې يررود د

ۍرره د يرروې لررې صم ررو لړرر رد سررمييالد ورريرد دد او ۍرررد شرروې ورريرد ۍررددغ

بس!او يود وولۍه کې عممن شوې ود ډې ړه يو وص ي

دا هالرره همۍشررۍۍ ورريرد دد ډررې هللا عرر ل د هررر اۍسرر د لوۍررد بم ررې

و د اۍسر لوۍرد ړره هالره محرور کرې وڅرصۍرږ لړ رد صوښه ک ې ددغ ر څ

ړه هاله دائرد کې داصرل شرن ړره کومره کرې او کو ډې ورڅصه هللا وا غ

رر څرو د اۍسر لوۍرد ړره هالره ول برابرر او صوښرو غ هللا داصمرولډې يې

د مصموقر و د بۍرد ۍ او شن د کو له اممه ډې اۍس ره هللا عرال ورکر ا

څصه يې س م دا.

هالرره فطررر حقيقرر دا ډررې د ۍررو اۍسرر ۍي ړرره صرروا کررې د د دا وررير

هميشۍن فطر ۍظ ړه څۍر وال داغ هاله ۍظ ډې د موجودا و ړره جسر

سررب هرر غ هالرره ۍظرر ډررې د او کرر ر ر داغ ۍرر هرر کررې د ړيرردايه راهيسررې

عر اب سررد او و ر له اممه اۍسر د مير غ بر هۍاو لهالې سرد د مص

مص م کۍږ .

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

11

که صمک ړه ړورد معۍ د د ه ويرې موافرف لوۍرد ۍرر کر اوس ۍو

کرره ددې ړررر سرر ا د اۍسرر ړرره الس د جررو ې او ۍررو مسررمم ۍ برره بممرر شررن

ج هميرر کررې لوۍررد ه هالرره ورريرې موافررف لوۍررد ۍرررو ۍررو دوا ړررشرروې

يرو ډې دا دي ورسرد اشۍ ۍداغ د هاله ج همير ړره څۍرر ډرې دا دير د

د بۍيرر د څصرره د برردلولو لړرر رد را مرر غ ررر څررو و ا لرره ميۍسرره و لرروهالررې د

د هللا بۍد يې جو ک .او صمک د مصمو د بۍد ۍ څصه صيى

رر څرو د يررو اۍس ۍ به ير د هللا عر ل دد ره وريرې موافرف لوۍرد

کرره دوا ددې او سرررد سررمو ولررر د صړررل فطررراو ک يۍرر و موجودا ررو

رې موافرف لوۍرد ۍررو ۍرو دوا بره د ړر ه د اۍس ۍ ۍو د جو ې شوې وري

ا بره ړردې دواو صړل فطرر سررد ړره جور د کرې و او ک يۍ وغ موجودا و

داسررې جۍررګ کررې يرروړرره ک يۍرر و کررې داسررې و ل رره دا د مرر را غ دوا برره

الر ير يرو څره وصر وروسر ه ۍرر اص ه و ډې ب د کرووۍ ې ړر يمې بره يرې

ښ رد شن.

ره را رسۍردوۍ ن د غ هالره وريرې موۍږ ړدې يقي لرو ډې صمک هللا

او رره را رسۍرردوۍ ن د ډررې هللا عرر ل د اۍسرر ۍ ۍو د لوۍررد لړرر رد ورر کمې دد

ددې دي دا. رړدې ه يقي لرو ډې را موۍ دو

د نۍ ک ميردوۍ مررو وول هاله کوښښروۍه هروموۍږ ړدې يقي لرو ډې

ۍي بۍمررو ړرره برراو رر څررو دا ديرر د صړررل طبعير غ کيررږ کرو ډررې ددې لړرر رد

د لوۍد څصه جدا ک غ دد ره کوښښروۍو د ۍ کر مۍ س حو کې يې د اۍس ۍ ۍو

ۍښې ښ رد شو د غ س ه ډې د اۍس د لوۍد څصه جردا کۍردل ددې دير

يو اسم ۍن دي طبعي ه ۍدا.هيک دا د بم ېطبعي ۍداغ

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١2

هر دين د ژوند تګالره ده

ورې ا ي ررې شرر و ررر ميررۍ ل عقيرردو م ررور او د وررولۍيال ۍظرر

ددې څصره هر الير غ ډرې هالره حير ن الس ره راو ۍره ددغ بم رېلر غ

س ره ډررې ورولۍيال ۍظرر د عقيردو م ررورې څصره ړيرردا کۍرږ غ ۍررو ويمرر

شرررو ډرررې ورررولۍيال ۍظررر د صړمرررو وولرررو س ۍو يررر و سررررد د عقيررردې څصررره

حيرررر ن ول او سرررررډيۍه اصمررررنغ س رررره ډررررې وررررولۍيال ۍظرررر ړرررره فطررررر

هاله ړورد ش ل ورد کو کو ډرې د ره رور يرې بي او راووکۍږ .

د اۍسرر ۍن او ړرره موجودا ررو کررې د اۍسرر د مر بررېاو د موجودا ررو لړرر رد

وجود د هد لړ رد و اۍدې کو .

ړرردې شرر ل راميررۍ رره کۍرردلغ بيرر د رره شرر ل الس رره راو ل د کرر روۍو

وۍې يررواسيۍۍ الرد ددغ د هررۍک يررو وررولۍيال ۍظرر لړرر رد دا شرر بم ررېلړرر رد سررمه

بير دې ړره سرمه و ره ړره صړمرو او ۍدد ډې هاله دې ړه فطر ول ړيردا شرن

ړښررو ودرۍرررږ غ موررر دا بررره هم رره کۍرررږ ډررې دا ۍظررر د موجودا ررو د هرررر

ړد رره ۍظرر کررې د موجودا ررو حقيقرر غ ړرره او ا صيررال ررور څصرره ړيرردا شررنغ

د اۍس د ړيدايه مق د ښ رد و .او هالې کې د اۍس مر به

ۍظر د راميرۍ ره کۍردو مق رد هالره و ډرې د هرر ورولۍيال ړه کر ر دادد

کررو ډررې د اۍسرر د ړيرردا کۍرردو مق ررد ړررورد کررول شررنغ د رره رۍررګ کررو

يرو حقو ډې اۍس ه لدې اممه ورک ل شو ډې هالره ړره موجودا رو کرې

هالررره مرکرررال مر بررره لرررر ۍرررو همد ررره حقرررو د اۍسررر وررريرد رسرررمو .

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

13

عم ل ډې اۍسر حرف لرر رر څرو د کومو د اس وس يل ور ه مشصى کو

لوۍررد هررد الس رره راو غ د رره رۍررګ د رره صړررلد هالررې ړرره واسررطه د

د ۍرررورو او حقررو هالررره ا ي ررې هررر مشص رررې کررو کرررومې ډررې د اۍسررر

او ۍظيموۍرررو د ۍرررورو اۍسررر ۍناو غ ددد کيرررږ موجودا رررو رررر ميرررۍ سررر ل

ډرې وول هاله څه ور ره مشرصى کرو بم ې ش مي و ر ميۍ ړه ک ر داغ

عبير کول شن.سرد د هالې څصه ړه وولۍيال ۍظ

هر وولۍيال ۍظ ډې ددې ړر ره ړره برل بۍسرو وال و هالره يرر طبعرن

ۍره ددې اميررد او و وال ۍرداغړره فطرر ريښرډرې د الورواکرۍ ۍظر دااو

ررې هعرمطدا او کۍدل شن ډې هالره دې د ۍررې مرودې ړرورې ړر ې شرن

سيور کې دې د اۍس حرکر د ک يۍر و ې دد ه ۍظ ړهډه ۍ شوۍې دد

ۍرره د رره ۍظرر د اۍسرر د فطررر سرررد سررم او د حرکرر سرررد برابررر شررنغ

ۍه ددد حقيقن ا ي وې ړورد کول شن.او صور

فطر سرد ه اهۍو ورکه شن ۍو او کمه ډې د کو ۍظ د موجودا و

اۍسر بدبص ۍ څصه ۍشن صي رۍداغ ا رر کرهاو ړه هاله کې اۍس د ب هۍ

الس ره راو ۍررې ولرر غ د ره ۍظرر بره ص مصرر د او ۍررې مر د اسرر ۍ ي وې

.د اۍس د فطر صي دااو مۍسه سنغ س ه ډې هاله د موجودا و

او دا سرررډيۍه اصسررر لغ بيررر دا شررر ل رررورد کرررول د عقيررردو م رررورې

يرواالې وولۍيال ۍظ ر ميۍ د ا ي و د ش موۍو څصره يرو شر ل داغ ډرې دا

د لوۍرد ورولې وريرې را يررو ډرې ړره هالرې کرې د بم رېظر ۍره وولۍيال ۍ

ړرررر مررر د او روا غاو افررررادو صيررر ال غ اصررري غ عبررر دا غ شرررع ئرغ رسررر

سم ې د وولو اۍس ۍ ۍو ک د و د برصه لر .

هاله دا ډرې هرر دير د لوۍرد وريرد او ددې مسئمې يو بل ا خ ه ش ه

يررر دا ډرررې ديررر د او دد س ررره ډرررې ))ديررر د عقيررردو م رررورې ۍرررو دا

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١4

دي هالره وريرد دد ډرې د بم ېوولۍيال ۍظ ۍو داغ او عقيدو م ورې

دۍي ړه لوۍد کې د اۍس د هر ک ر ړه ا د في مه کو .

هالرره دا ډررې د لوۍررد او ړد رره شرر ل ددې صبرررې ع ررس هرر ررحي دا

هرد ويرد ))دي داغ ۍو ويم شو ډې د يوې لې صم و ))دير هالره

د دد ډې دوا د هالې موافف صړل لوۍد ۍرو . وير

لره هاله وريرد ډرې دا لره ړررې صړرل لوۍرد ۍررو د هللا ير صو که ډ

رو د الهرن عقيردې د ف رر څصره اصسر ل صوا جرو د شروې و ير ړره ۍرورو و

د رره يررر کرره ډاو شرروې و غ ۍررو د رره لرره د هللا ړرره ))ديرر رواۍرره ددغ

ب دشر دغ اميررغ قرو ير قبيمرې لره صروا ويرد ډې دا له ړرې لوۍد ۍررو د

د رره قبيمررې ړرره او جررو د شرروې و ۍررو د رره صمررک برره د ب دشرر دغ اميرررغ قررو

))ديرر روا و غ ۍرره د هللا ړرره ديرر غ س رره ډررې د رره لرره د هللا د جررو ې

څصره د هللا د دير ړيرلشوې ويرې بعدار ۍه کو غ هاله ويرد ډرې د

1څصه سرډيۍه اصمن.

ورولۍيالو فمسر و جرو وۍ رر اوسره ړررورې ددې او رورغد وريروغ م

بيرر د او وحقيقرر د ښرر رد کولررو څصرره د کررو ډررې دوا عقيرردې جررو

ير او صم رو څصره روا ډرې د ره عقيردد ړره صړرل لوۍرد کرې عممرن کر غ

قومن عقيدې کۍۍو .او دوا د ديۍن عقيدو ړر س ا د ه وولۍيالېغ وطۍن

هالره يرود عقيردو م رورد بم رې ۍرداغ ال فقط يو وولۍيال ۍظريوۍۍو کم

او د ررره م رررورد ړررردې بۍيررر د وال د دد ډرررې دا موجرررودا مررر د د او ددغ

بردلو ره او د ره وړيروۍره ړرمص رګاو م د وړيروۍه ړ رې شر و لرر غ

------------------------------------------------------------- د ))دين(( د لفررد د نرروره ت ررريه لپراري ده د امررام -١

مودود کتاب ))د قرآنکريم څلور اساسي اصحالحات(( وکتل شي.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

15

م ديرر هرر ويررل کۍررږ غ ل رره رد هرروارو . ډررې دې رره مص ل رر کررووۍال

دا ډرې ړره اۍسر ۍن او سرير کرو څرۍوه ډې دا م ورد د ري اق د

لوۍد کې هر بدلو د الس ه راو ۍې ړه شي ۍو کې د بدلو له اممه راسن.

فقرط يررو وررولۍيال ۍظرر ۍررداغ کمرروۍيال ۍرو لرردې اممرره مرروۍږ ويمر شررو ډررې

ال ۍظرر ړرررې وال يدا يررود عقيرردو م ررورد دد ډررې کميوۍسرر ن وررولۍ بم ررې

ۍظر رر ميرۍ لروا روړير اوسرۍن ورولۍيال او داغ ا ر که د ا من م ورې

موجود دا.

موجرررودد ۍظررر موۍو ررره د هالررروا او د ررره رۍرررګ د لوۍرررد وولرررو وررريرو

وايررن ډررې: ))المرروۍږ وررولۍيالد عقيررددغ او مۍرروۍ د عقيرردې درجرره ورکررو

دا وررول ړرره او ممررن عقيرردد او ))المرروۍږد قررومناو المرروۍږ وطۍررن عقيرردد

او لوۍرد هررد وريرد غ س ره ډرې د صړل حقيق کرې ريښر يۍن عبيروۍره د

را ددې لوۍد لړ رد ))دي دا.م

ۍظرر ررر سرريور الۍرردې لوۍررد او لرردې اممرره څرروک ډررې دد رره ورريرې

دوا د ډيرر ۍظر د هالروا ))دير داغ کره او کو ۍرو همد ره وريرد

ۍظرررر الۍرررردې لوۍررررد ۍرررررو ۍررررو دوا د هللا د ))ديرررر او هللا د ورررريرې

ۍظر الۍردې لوۍرد ۍررو او ډر د وريرې که دوا د برلاو لمۍوۍ ن شو

.لد هللا ړه ))دي ۍه شواو لۍو دوا د هاله ړه ))دي شو

دا دومرد ښ رد صبرد دد ډې ۍور وا ح ه ا ي ۍمر .

ددې س دد حقيق ړه ۍظر کې ۍيولو سرد دا ښ رد دد ډې هۍک يرو الهرن

ې د اۍسر ۍن لوۍرد دي داسې ۍش ه ډې هاله دې فقط يود صي لن عقيردد و ډر

عبرر د يررو څررو يرر دې هالرره د او د عممررن ا صوۍررو څصرره دې جرري شرروې و

بۍموررې و ډررې دد رره ديرر مۍرروۍ ن يررې س ۍمرره يرر ړرره لييررالد و رره سررر رره

ي د سيۍې شص ن ح ال و ۍو دا ډې د ه دي د هاله ړه ه مره او رسو غ

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١6

قررواۍي ددې ړر رره د لوۍررد د ۍررورو ا صوۍررو ړرره ه مرره ۍررور او قررواۍي لررر غ

ي د او في مه کو غ ډې دد ه دي ړر ه د بل س ا څصه اصس ل شوا و غ

د هللا د دير ړر ره د بمرې ډرې لوۍد لړ رد يود بمه داسې ويرد شر يمه کر

م ورې څصه جو د شوې و .

معۍرر ړۍلۍرن هالره دا واک ۍرره لرر ډرې د يررو داسرې دير ړرره ))دير د څروک ډرې

و ړره عقيردد کرې وښره کر ل شرو و غ ير د هالروا د ه مه ف ر وک ډې هاله د صم

ددې او يرر د شص ررن حرر ال و لړرر رد قرر ۍو ولررر او عبرر د يررو څررو بۍموررې مثيررل کرر

ړر ه يې د لوۍد ړه ک و و و کې هۍک رول ۍه و غ ۍره د صم رو ړره عممرن لوۍرد برالسرن

ۍرره د هالررروا او طررر د هالررروا د قرردموۍو الرښرررووۍه کررول شرررن کرررو ۍرره ړرره او و

ا ي و ه الر ښودل شن.او ورا وغ اف روغ صي ال وغ اصيقوغ ک و و و

ۍره د هللا عر ل داسرې يرو دير شر ه ډرې هالره دې او هۍک کمه داسې ۍردد!

د دۍير د لوۍرد ۍرولرو او فقرط د اصرر د السر ه راو لرو لړر رد وريرد و .

لړ رد دې د هللا د دي ړر ه يود بمه ويرد وو کل شن.

بشر د واقعن حقيق ړره ه مره يرو صۍردوۍ رور داغ او يۍ ودا د ک

ا صوۍررو کررې يررو س ره ډررې ددې بۍم ررو هررد دادا ډررې د اۍسرر ۍن لوۍررد ړرره

او هاله يرې سرمب لو غ د هالرې ړره ه مره الرښرووۍهډې ا خ د هللا ع ل دا

ددې ړر رره او برس:او همد رره ا خ ړره هللا ړرورې صرر ى دااو څ رۍره کرو

هالرروا يررې او وۍرره د بررل ډرر د ډررې هالرروا يررې سررمب لو ۍررور د لوۍررد ا ص

ړررردوا څ رۍرره کررو ويررر هالرروا د د ررره ا صوۍررو صررداي د ډرررې صرر ى

ړورې ا د لر .

دا يررو داسرررې صۍرردوۍ رررور دا ډررې کرررو صمررک دا ف رررر کررو ۍرررو

صړل د ره ف رر ړرورې صۍردا وکر غ دوا او س هالوا به ۍر الر ړه صړل

ف رر ړره کمرالور ړرورې وروقې وکر . داو ړره صړرل سر دد روبسرل به يو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

17

رار او ړره يرود ارامره او و رور دوا حقيق ه ړه سر ۍظرر ډير صو که

کې ور ه ړ وک .فا

هالره دا ډرې اۍسر ۍن شص ري ړره او ددې مسئمې يرو برل طرر هر شر ه

ۍررر صړمررې د يررو واحررد ړرره څاو طبيعرر کررې يررو واحررد دااو صړررل جو ښرر

قدموۍره رر هالره ړرورې او ې واحرد حرکر دداو سر ه رسو غوولې دۍدې

شررن ۍسرمۍدل ۍشررن ررر څرو ډررې د يرروې داسرې ورريرې ړرره واسرطه رهبررر

ډې هالې ويرې د يو ف ر څصه سرډيۍه اصس ې و .

او صي ل کې ړره يرو قر ۍو في رمه کۍرږ او د اۍس ړه امير ډير صو که

د ره دوا د او د لوۍد ړره کر و و و کرې برل قر ۍو في رمه کرو او ددد ړه عمل

قررواۍي د بۍيبۍمررو ف روۍررو څصرره سرررډيۍه اصمررنغ ډررې يررو قرر ۍو د اۍسرر ۍن ف ررر

ۍرر رو ن دبررل قرر ۍو د هللا د وحرې څصرره ۍررو د ره اۍسرر برره ړره يررو سرر راو څصره

رروړيرعممررن لوۍررد کررې يررو ررو او يرر برره يررې ړرره ف ررر او ب ۍرردې اص رره شررنغ

حيراۍ ي سرد به م شن.او د او راشن

اروړر ړره ړرمص ممرو هۍوادوۍرو کرې څره رورو او د امري ر ۍ ډې مروۍږ

د هالرره عممررن او ډررې د کمررالورې ديۍررن عقيرردې د هالرره کرر کۍر ثمرررد دد دا

بۍيرر د وال د ډررې د او لوۍررد ررر ميررۍ شرر و لررر کررو ډررې ړداسررې ف ررر

دا هرر څره د هالره ۍر و د بۍم رو لره اممره او سررد يرې هرۍک ا ي رې ۍشر هدي

ددې بۍم رو المرل او دي يې سرد جري کر لغاو وۍدډې ل ل راميۍ ه شو

مسريحن دير کرې يرې شر و حرير شرو هاله س ۍو اسب ب وو ډې ړره

1درلود.

د هللا ))ديرر دا ډررې د موجودا ررو مق رردغ د ړيرردا کررووۍ ن يررواالېدا

------------------------------------------------------------- دده تفصيل په راروان فصل ))ناوري بيلتون(( کې -١

وګورئ.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١8

د اۍسر د ړيردا کۍردو او مر برهسرد يې ا ي رېغ ړره موجودا رو کرې د اۍسر

مل ول هالره رد کرو لردې اممره دا ))دير ړره شرښر مق د ړه ړورد ول

مق ررد ړرره او ا ي ررې هرر ړرره و رره کررو کررومې ډررې د اۍسرر د لوۍررد هررد

حدودو کرې ړرورد کرو کرو حردود ډرې ړره ک يۍر و کرې ددد لړر رد و کرل هاله

د هالرره حقوۍررو لرره اممرره ډررې اۍسرر رره ددد د مر بررې لرره اممرره او شررو د

ور رره ړرره و رره کررو کررو ډررې دا ړرررې هالرره وسرر يل هرر او ورکرر ل شرروا

ب سررنغ مر برې څصره يرې وۍره او د صړمرو حقوۍرواو ړرل هرد رالسره کروص

اصرر ۍيرک بص رن او د دۍير او هاله وس يل ډې دا ړرې د هللا عر ل رار

رالسه ک .

صررو دا هررر څرره ړرره يررود داسررې ورريرد رسرررد کۍررداا شررن ډررې هالرره ۍرره

ۍره او اص ره کرو ۍر رو ن شص ي ړه ۍه د هاله او اۍس وووه وووه کو

د ک يۍ و د فطر ر ميۍ و ر واقع کو .او ددد

لردې اممره هرر ))دير د هللا لصرروا ددې لړر رد را مر ډرې اۍسر ۍي رره د

عممرن او عقيدو ف ر هاله بۍي د و اۍدې ک ړه کو ډې ددد ورول ف رر

او او رسرو دا ډرې اۍسر صړرل رب ره رلړ رد لوۍد وال داغ دي ددې

ددوا لوۍررد د صړمررې يررواسيۍۍ ورريرې سرررد برابررر کرر غ ددې لړرر رد ډررې

کرر و او عمررل ررر ميررۍ جو ښرر راشررنغ ددوا د عقيرردېاو ددوا د ف ررر

رر څررو د اۍسر حرکر د ک يۍرر و او غۍ رره شرنيرمراو و ررميۍ يرووال

سرد برابر شن.

او عممررن شررن د هللا ديرر ددې لړرر رد را مرر ډررې د دۍيرر ړرره کرر روۍو کررې

ددې صمک يرې د صړرل لوۍرد ړره وولرو کر و و و کرې بعردار وکر غ دير

لړ رد ۍدا را مر ډرې فقرط ددوا ړره ف روۍرو کرې د يرو صير ل ړره ول ړر ې

ير د عبر د او ي ددوا د اصيقو لړ رد يو روح ۍن سمو واقع شرناو شن

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

19

رسررد عبر د سر يوۍو کرېاو يو څو بۍموې د ډې دوا يې ړه جمر ع وۍو

ۍررره دا د لوۍرررد ړررره يرررو طرررر کرررې د شص رررن حررر ال و د في رررمه او کررر غ

کووۍ ن ړه ول را م .

٤٦الۍس ء: وم أرسمۍ من رس ول إنال لني ط بنإن ن المـهن )

ډرې د هللا ړره ر لۍږلر دا ددې لړر رد مرو لۍږلر موۍږ ډې هرر ړيالمبر))

. ح د هاله اط ع وک اا شن

د رررورا ړررره او قرر ۍو دوا د وواو د رره شررر ړررره ررورا کرررې عقيررردد

مۍوۍ ررو دا الالمرره ود ډررې د صړررل لوۍررد کرر د و د ړرره ررورا في ررمه کرر غ

او داسې ۍه ډې د هاله څصه د ۍ ريح وۍو يرو ک ر ب جرو کر ډرې د ف رر

ي د هالې اح فقط د عبر د يرو څرو او عقيدې ړر ه ړ ې ۍور څه ۍه و غ

هۍ موۍو کرې رسررد کۍرږ غ )عبر د سر يوۍو ړره ډرې ول شرنبۍمورې و رسر

هللا ع ل واين:

ي ل ن ا لۍبنيو ه ا بن يحك ر و ۍ و ا د ه يه فن ة را لۍ ال و ۍال ۍ أ إن

م اس ح نظ وا من كن بن حب ر بن يو وا وا والرب ۍن ي ه د م ن وا لن أسمم

وا ال ش ر س واصشو ن و ا الۍ عميهن ش هداء في صشو المـهن وك ۍ وا

و ئنك ه الك فنر ـ بنآي نن ثمۍ قمنيي وم ل يحك بنم أۍالل المـه فأ ول

الۍ س بن لۍ ٦٦﴿ يه أ فن عميهن ۍ ﴾ وك بۍ سن والعي بن لعي ن وا

ى فم ح قن و ر والج ن بن لسن والسن ن بن وا ۍ ن بن

ئنك ه ـ ل المـه فأ ول ۍال م أ و ك رة له وم ل يحك بن هن فه بن د

و ﴿ ٦٤ - ٦٦: الم ئدة ﴾٦٤الظ لنم

ود وولررو رارر او رښررووۍه))مروۍږ ررورا ۍرر الل کر ډررې ړرره هالرره کرې ال

ړره او م ه سررد سرمې دد رو کسر ۍو ډر رې ۍو ډې مسمم ۍ وو د هارړيالمب

برر رو هرر )د في ررمو مرردار هم رره ورر کم احاو همرردې شرر هللا ړرر لوۍ و

او س ه ډې هالوا ه د هللا د ک ب د س ۍې مسرئولي ورړره ر د شروا

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

21

سرو لره صم رو ۍرو )اا د يهرودو لرې! -ړر هالره ب ۍردې هالروا شر هدا وو

ې برردلې اصيسرر مو ړرره د لررږې لررږاو لرره مرر ۍرره ووۍرۍررږئ بم ررېږئ مرره ويرۍرر

مق بل کې الم د اي وۍو ړمورل ړرۍږدئغ کو صمرک ډرې د هللا د ۍر الل کر

کرې مروۍږ ق ۍو سرد سمې في رمې وۍ ر هالروا کر فرا د غ ړره رورا

دا ح ر لي مر ډرې د ۍ رس ړره بردل کرې ۍ رسغ د سر ر ې ړره ره دير ۍويهو

برردل کررې سرر ر هغ د ړرروالې ړرره برردل کررې ړرروالدغ د رروږ ړرره برردل کررې رروږغ د

غ ۍررو کرره دد د وولررو الصموۍررو لړرر رد برابرررد بدلررهاو رر د ړرره برردل کررې رر د

کرو صمرک او ک ۍو د هاله لړ رد به ک ر رد و رسرن مع څوک ق ى

وا ظ لمرر قرر ۍو سرررد سررمه في ررمه وۍ رر هالررل کررډررې د هللا د ۍرر ال

د

ړرره قرررا کررري کررې ډررې د ررورا ړرره ا د دا څرره ويررل شررو دا د هالرره

عميره ړر هالرې ب ۍردې موسر او اح مو يود ۍموۍه دد ډې ړه ورا کې وو

ۍ يو ړرورې د بۍرن اسررائيمو د ۍو ر ړاردهاله څصه وروس يو ړۍالمباو السي

لوۍد في مې کولې.

بۍن اسرائيمو ره د صړرل دير سررد عميه السي وس ه عيس ې څصه ورلد

اغ ډررې د لررږو د جممررې څصرره يررو ړۍالمبررر د ړۍالمبراۍررورا رر غ هالرره ددوا د

اسررائيمو څصره بۍرن را قرواۍي ييرد کر لغ رر څرو د بديميو سررد يرې د رو

سررمولو ړررره او د ادب ورکرروۍېهالرره دراۍرره ح موۍرره ليرررر ې کرر ډررې يررر

رې ړره ول ړررې دوا د ۍر هوۍو د ک ر ير داو ړدوا مقرر شرو ووص طر

کو :اش رد قراۍ ري هالې هډې څرۍوهلوول شو وو. ل ه

عليهم منا حر والغنم من البقر و ظفر ي ذ كل منا حر وا د ها ذين على ال و

هم جزينا ختلط بعظم ذلك ما ا و و الحوايا أ هما أ ظهور حملت ما ال شحومهما إ

[1٦٤اۍع : ]وإنا لصادقون ببغيهم

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

11

ږ ورول او کومو صم و ډې يهودي ورد ک ا ړر هالو ب ۍردې مروۍ))

ړسرروۍو واالدد هرر غ لرره او د وايرر ۍواو ۍوکرر ۍو واال سۍرر ور حرررا کرر ووغ

هالې ۍه ړر ه ډې د هالو ړه ړص يو ي د هالرو ړره کولمرو ير ړره هر وکو ړرورې

دا او ه ورکرر ې ودۍښرر ې و غ دا مرروۍږ دهالررو د سررر وۍې سررالا هالرروا رر

. و بۍصن رښ ي وايوڅه ډې موۍږ واي

او ړرر رد را رر ررر څررو د صم ررو د واکددې ليمرروۍ قرر ۍو د رره رم

لوۍد سمب لولو لړ رد يو ۍظ شنغ هللا ع ل واين:

راة وآتيناه ما بين يديه من التو قا ل وقفينا على آثارهم بعيسى ابن مريم مصد

ما بين يديه من التوراة وهدى وموعظة ل قا ل لمتقين اإلنجيل فيه هدى ونور ومصد

فأولئك هم ﴾64﴿ فيه ومن لم يحكم بما أنزل للا وليحكم أهل اإلنجيل بما أنزل للا

[٦٤ – ٦٤الم ئدة: ] ﴾67﴿ الفاسقون

الوا عميهرر السرري )ۍررو وروسرر ه د مررري ارالررو ړيالمب))بيرر مرروۍږ لرره ه

ولۍرږدغ د رورا ۍره ډرې کرو شر د هالره ړره و اۍردې عميه السي عيس )

اۍجيرل ورکر ډرې مروۍږ هالره رهاو موجود د هالره ريښر يۍ کرووۍ غ

هاله ه د ورا دهاله څه ډې ړه هالره او را وداو ړه هاله کې الرښووۍه

د هللا ۍره د وۍرۍردوۍ و صم رو او وص کې موجرود وو ريښر يۍ کرووۍ

. )المروۍږ ح ر دا ډرې د اۍجيررل ۍ ريح او سرر رر ړ يره هرداي لړر رد

ۍر الل ص وۍدا دې له هالره قر ۍو سررد سرمه في رمه وکر ډرې هللا ړره هالره

کرررو صمررک ډرررې د هللا د ۍررر الل کرر قررر ۍو سرررد سرررمه في رررمه او کرر ا

وۍ هالوا ف سق د .

د اسرري سرررد را رر ډررې د م هللا عميرره و سررم ررلرردې وروسرر ه محمررد

د هالررروا بم ررېۍيۍررو سرررد هرررۍک و ررر ۍرره لرررر غ ااسرررم ۍن قو وولررومص يۍررو

اسرري د وررول بشررري ډررې اغ لرردې اممررهسرر وۍ داو رښرر يۍ کررووۍ

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

22

او اۍسر ۍن الرښرووۍه ړره ا ره کرو غډرې لړر رد يرو ړرورد اصيرۍر ړيالر دا

ړه هالې ب ۍدې د اۍسر ۍن لوۍرد ۍظر ړه ړورد ول هاله څه ښ رد کو ډې

ۍررر ړوهۍ څصررره د هللا او د هالرررې ړررره واسرررطه اۍسررر د ج هميررر او وال داغ

هللا ع ل قر ۍو ره سرړ ر غ د هالوا لوۍد د او ړ لۍې ړه لور حرک کو غ

ړر ک ې د هللا څصه وۍررد ړيردا کرو هللاڅرۍوه ډې د هالوا ړه امير کل ه

ډې:فرم ئ

ما بين قا ل مصد ب بالحق نزلنا إليك الكتا عليه وأ مهيمنا و ب من الكتا يه يد

لكل جعلنا منكم ا جاءك من الحق بع أهواءهم عم وال تت فاحكم بينهم بما أنزل للا

ة واحدة ولكن ل ي لجعلكم أم بلوكم في مآ آتاكم فاستبقوا شرعة ومنهاجا ولو شاء للا

ت إلى هللا مرجعكم جميعا فينب ئكم بما كنتم فيه تختلفون ن احكم ﴾64﴿ الخيرا وأ

بع وال تت بينهم بمآ أنزل للا أهواءهم واحذرهم أن يفتنوك عن بعض ما أنزل للا

ن الن أن يصيبهم ببعض ذنوبهم وإن كثيرا م اس إليك فإن تولوا فاعلم أنما يريد للا

حكما ل قوم يوقنون أفحكم الجاهلية ي ﴾69﴿ لفاسقون ﴾55﴿ بغون ومن أحسن من للا

[٤٢ – ٦3الم ئدة: ]

))او اا محمدد! موۍږ ه دا ک ر ب درلۍږلر ډرې ړره حقره را مر دا

يۍ کرووۍ ښرد هالره رو اۍردې موجرود دا څصره کو ک ر ب ډرې ددداو

د ۍرر الل کرر محرر فظ داغ ۍررو لرردې کبمرره رره د هللااو د هالرروا سرر وۍ او

ډې ر ره را مرن د کو حفاو ق ۍو سرد س د صم و ډ رې في مه ک د

لره مروۍږ غړيررو مره کرود له هاله ۍه ړه م ا ولرو سررد د هالرو د وښر ۍو

دد کره څره يرود عممرن وريرد ور کمې او سې څصه د هر يو لړر رد يرو قر ۍو

هر جرو ول ۍرو سرو ورول يرې يرو امر ن و ه ډې که س سې هللا وښ

غ صو هاله دا ددې لړ رد وک ل ډې څه ش ډې يې سرو ره در کر ا ا شو

څصرره دا ړرره هالرره کررې سررو واالمرر ين. ۍررو ړرره ښرره کرر روۍو کررې د يررو بررل

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

13

د ره بير بره سروغ ۍورول هللا ره ور رسر غ ړه اصر کې بره سروۍو اۍدې ش

ره هاله څه حقيق دروښ ين ډې سو ړه کې اص ي کووغ ۍرو اا محمردد!

د او د هللا د ۍرر الل کرر قرر ۍو سرررد سرر ددې صم ررو د کرر روۍو في ررمه کررود

هالررو د صواهشرر و بعرردار مرره کررود. ړرر کررود ډررې دا صمررک رر د هالرره څرره

ۍررو کرره دوا ورڅصرره واۍرره و کررو څرره ډررې هللا رر رره رالۍږلررن د . سۍررن

ۍرر هوۍو د برردلې ورکولررو هللا سيۍررې مرر وا و ۍررو ړررود شرره ډررې ددوا د

ړره صم رو کرې ۍرر ف سرق د )کره ډرې ل ارادد کر ې ددغ حقيقر دادا ع

دوا د هللا لره قر ۍو څصره مرر ا و ۍرو اير بيرر دوا د ج همير في رمو رره

د ږد غ ړداسې حر ل کرې ډرې کرو صمرک ړره هللا بر ور لرر د هالروا ړره

ورد في مه کووۍ ۍش ه ۍالد د هللا څصه بل

هررر يررو ديرر ددې لړرر رد را مرر ډررې ددې لويررو ديۍوۍررو څصرره مص ررې

عميرره د هالره ورريرې ره راو رسررو غ د ۍروح او د هللا بۍررد ۍ يرواالې صمرک

ړيالمبررر ړد رره يررود ورريرد سرر ر کرر ا دا ډررې د څصرره شرررو هررر السرري

د ح موۍو ړه ريل کرې يرې د او د و ه يودبۍسويال هالوا وولو ويرد ړه

د دا ډرررې: هرر بۍسررويالاو يررو بررل سرررد رروړير درلررودغ صرررو د وولررو لرروا

ړرره بۍررد ۍ کررې يررې د يررو هللا او ))اۍسرر ۍ د اۍسرر ۍ ۍو د بۍررد ۍ څصرره صرريى

د يررو يررواالې ربوبيرر او الوهيرر او ۍۍب سررنغ ۍرر حف صررداي د ميۍسرره يوسررن

.مۍن هللا حف و

او ړه يرو برل سر ا کرې قراۍ رري دا حقيقر ړره لۍر و و رو ړره و ره کرو

هالره دا ډرې: او ره رسرۍږ يواسيۍۍ هاله الرد بير ۍو ډرې اۍسر ړررې هللا

د هالرره ړرره الس او اۍسرر ۍ ۍو ړيرردا کررووۍ دااو هللا عرر ل د وولررو ک يۍرر و

اۍسرر ۍ ۍو اص يرر ر داغ ړد رره ول ددې اصيرۍررن ديرر مر بررهاو کررې د ک يۍرر و

دا ښرر رد کررو ډررې څرۍورره دا ديرر د مص ۍيررو او مقرر ړرره ا رره کررو او

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

24

ې څصرره د دلرراو دې ديرر د مۍوۍ رروهمد رره شرر داو ديۍوۍررو سرر وۍ داغ

سر وۍ و فر بي ۍو غ واين ډې:

رب ي عليه توكلت وإليه أنيب ذلكم للا وما اختلفتم فيه من شيء فحكمه إلى للا

ن أنفسكم أزواجا ومن النعام أزواجا ﴾15﴿ فاطر السماوات والرض جعل لكم م

هو السميع البصير و ء كمثله شي كم فيه ليس ؤ ر وات ﴾11﴿ يذ مقاليد السما له

زق لمن يشاء ويقدر إنه بكل شيء عليم ن ﴾11﴿ والرض يبسط الر شرع لكم م

موسى و هيم برا ينا به إ وص ما و حينا إليك و ي أ ذ وال حا وصى به نو ما ين الد

و عوهم إليه للا قوا فيه كبر على المشركين ما تد ين وال تتفر عيسى أن أقيموا الد

قوا إال من بعد ما جاءهم ﴾13﴿ يجتبي إليه من يشاء ويهدي إليه من ينيب وما تفر

ى لقضي بينهم وإن ال سم ب ك إلى أجل م ذين العلم بغيا بينهم ولوال كلمة سبقت من ر

نه مريب فلذلك فادع واستقم كما أمرت ﴾16﴿ أورثوا الكتاب من بعدهم لفي شك م

ربن من كتاب وأمرت لعدل بينكم للا بع أهواءهم وقل آمنت بما أنزل للا ا وال تت

ة بيننا وبي يجمع بيننا وإليه المصير وربكم لنا أعمالنا ولكم أعمالكم ال حج نكم للا

[ 1٤ - 1٢الشورا: ] ﴾15﴿

ړره هررد مع ممره کرې اصر ي و ۍرو د هالرې ډرې س سو ړه ميۍ کې))

ړره ا د في ررمه کررول د هللا کرر ر داغ د رره هللا المرر ړرر لوۍ داغ مرر ړرره هالررې

ړيرردا سم رره او هالرره رره برره الد ور رررس غ هالرره اسررم ۍوۍهاو دا وکررل کرر ا

د او ک د غ هاله س سو لړر رد س سرو د جرۍس څصره جرو د ړيردا کر ې دد

حيواۍرر ۍو لړرر رد يررې هرر )د هالرروا د جررۍس څصرره جررو د ړيرردا کرر ې دد ډررې

ړد ه ول س سو ۍسل الي و غ ړره ک يۍر و کرې ددد ړره شر څره شر ۍشر هغ

د صالاۍرو کيمرې ر ۍې سم رو او ويۍې يرې. د اسرم ۍوۍوو ا هاله هر څه اور

د ډر رال او راصره روال ورکرو ه ړد هاله سرد د غ ړه صړمه صوښه ډ

ۍوو غ هاله د هر څه ړه ا د عمر لرر . هالره س سرو لړر رد د لوۍرد ۍرولرو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

15

رره عميرره السرري هالرره طريقرره مقررررد کرر ې دد د کررومې ح رر يررې ډررې ۍرروح

د او لرر ريعرره درلۍږد وحررې ړرره کومرره ډررې اوس مرروۍږ رر ررهاو کرر ا غ

رره عيسرر )عمرريه السرري او کرومې الرښررووۍه ډررې مرروۍږ ابررراهي غ موسر

برې ا ر قن مره کروئغ رره او کر ې ود ددې کيرد سررد ډرې دير عممرن کر ئ

غ هللا برد ايشرنډې څه شن ه صمرک رادعرو کروې هالره د مشررک ۍو سرص

ره ور رسررن څروک ډرې هللااو رره ۍرلدې کرو سر ړره صړمره صوښره څروک

ړروهې څصره وروسر ه د الور الير ن او صم و د عم هاله ه سمه الرد ښين.

د يررروې ورر کمې ۍۍوررې ړرررورې د ډيررر لرره اممرره برررې ا رر قن ررورد کررر دغ کرره

وروسر ه کولرو ړره صر طر سر د رب في رمه ۍره وا ۍرو ددوا في رمه بره رر

کومررو صم ررو رره ډررې ړرره ميرررات کررې ک رر ب ړرر ې شرروا اوسرره شرروې وااغ

د رره ک رر ب ړرره ا د ړرره سررص شررک کررې اص رره دا لرردې اممرره اا ا دهالررو

ر ره ح ر څرۍوره ډرې او دي طر ه دعرو ورکرود.! ه د د ه دمحمد

او ددې صم رو دصواهشر و بعردار مره کروداو شوا ړدې دي کمک اوسره

ووايه ډې: م ړه هاله ک ب ايم راو ا کرو ډرې هللا ۍر الل کر ا داغ مر

س سرو او ۍ کرې د اۍ ر کولرو ح ر شروا داغ هللا المر ه س سو ړره مير

س سرو لړر رد س سرو عمموۍره د غ المروۍږاو رب داغ الموۍږ لړر رد المروۍږ

او کرر یسرريو س سررو ررر ميررۍ کومرره جورر د ۍشرر هغ مرروۍږ وررول برره هللااو

هاله ه به وول ورسو .

د هالرره د قرررو د مررردي د او عميرره السررري قراۍ ررري مررروۍږ رره د شرررعيب

ړره عممرن لوۍرد عميره السري و ړه ا د معمومر راکرو ډرې هالره اوسۍدوۍ

قرو ورسررد دا صبرررد او کرې د شرريع د بعردار طرر رره بمۍره ورکولره

دا يررې ۍرره او ډررې هالرروا د ديرر د طبعيرر څصرره ۍرر صبرد ووس رره ۍرره مۍمررهغ

هالرروا ديرر بم ررېمۍمرره ډررې شرررعي دې د وررول لوۍررد لړرر رد ورريرد و غ

سررد رد يرو څرو عبر د ن بۍمورو د وۍو کې ړه عب د س ياو د عقيدې يواالې

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

26

غ ل ه د اوسۍن ج همير ړره ول هالروا هر د دير ړره وو کولو ۍو رسول

ا د ف ر ک ودغ د هالوا ړه ا د هللا ع ل واين ډې:

ن إله غيره وال تنقصوا ما لكم م وإلى مدين أخاهم شعيبا قال يا قوم اعبدوا للا

حيط المكيال والميزان إن ي أراكم بخير وإن ي أخ ويا ﴾46﴿ اف عليكم عذاب يوم م

ال تعثوا في و ءهم س أشيا ال تبخسوا النا و ن بالقسط والميزا ل وفوا المكيا م أ قو

ض مفسدين لر عليكم بحفيظ ﴾45﴿ ا ما أنا ؤمنين و خير لكم إن كنتم م للا بقية

فعل في ﴾44﴿ ن ن و أ ؤنا أ آبا ما يعبد ك تر ن ن ك أ مر تك تأ قالوا يا شعيب أصال

شيد أموالنا ما نشاء إنك [3٤ – 3٦هود: ] ﴾47﴿ لنت الحليم الر

د مرردي اوسررۍدوۍ و رره مررې د هالرروا قررومن ورور شررعيب لۍږلرر غ ))

وکر ئ ډرې د هالره ړر ره برل د عبر دهاله وويرل: اا المر قومره د هالره هللا

رول کررې کمر مره کروئغ د صم رو شري مرره او عبر د و ۍشر هغ ړره ړيم ۍره

غ ډررې ړرردې ول برره سررو ړرره الم رره کررې د فسرر د کووۍ ررو څصرره جررو کمرو

شر،غ د هللا ورکرر د س سررو لړرر رد ښره دد کرره ړرره هالرره بر ور لرررئغ صررو الد ړررر

ر ره وويرل: اا الروا ړره سرواب کرې و سو څر روۍ ۍره ير مقررر شروا. ه

ۍه کو ډې مروۍږ هالره څره ړرۍرږدو ډرې عيبه! اي ه س لموۍ دا ښووش

ي دا ډې موۍږ ړره صړمرو مر لوۍو کرې د او ولالموۍږ ړمروۍو به يې عب د کو

او څصرره الس واصمررو رره صررو مرروۍږ رره ۍررر رربرۍ کصړمررې صوښررې د ډمۍررد

هوښي ر ښ رۍدې

ې څر ۍرد دا ډررې کر ه ريقړره عميره السرري او هر د ره حقيقر د ر ل

قرا کري يې موۍږ ه ړدې ول بي ۍو :

وأطيعون الذين يفسدون ﴾151﴿ وال تطيعوا أمر المسرفين ﴾155﴿ فاتقوا للا

[1٤٠ – 1٤٢الشعراء: ] ﴾151﴿ في الرض وال يصلحون

المرر صبررررد او )هالرره صړررل قرررو رره وويرررل ډررې د هللا څصرره ووۍرۍرررږئ

مره مۍر، ډرې ړره الم ره کرې فسر د درمۍ،غ د هاله الي ن کووۍ و صم و صبرو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

17

ا يح ه جو ۍد او صړرو

د لوۍد ۍرولرو لړر رد د هالره او صړل قو د هللا دي ه عميه السي ل

وريرې او فسر دي ۍو د طريقرې ويرې ه رابمرن رر څرو د الير ن کووۍ رو

څصرره يررې وسرر نغ ددې لړرر رد ډررې د لوۍررد ړرره ۍظرر کررې هالرروا د بۍررد ۍو د

.د هللا ړه بۍد ۍ کې يې داصل ک او بۍد ۍ څصه صيى ک

ړه ع مه و ره د هللا او ړه يو بل س ا کې هللا ع ل د وولو ړيالمبراۍو

هاله وظي ه د صم و ر ميۍ د هالرو ړره او د ک ب وظي ه مشص ه کو

صړل ميۍسن شص و کې في مه کول د غ هللا ع ل فرم ين ډې:

رين ومنذرين وأنزل معهمم الكتماب النبي ين مبش ة واحدة فبعث للا كان الناس أم

ليحكم بين الناس فيما اختلفوا فيه وما اختلف فيه إال الذين أوتوه ممن بعمد مما بالحق

بإذن الذين آمنوا لما اختلفوا فيه من الحق جاءتهم البي نات بغيا بينهم فهدى للا ه وللا

ستقيم يهدي من يشاء إلى صر [٠18البقرة: ]اط م

))ړه لوم وص کرې ورول صمرک ړره يرود الر ) وحيرد روا وو. )بير

اص يفوۍه راميۍ ره شرول ۍرو هللا ړيالمبررا او ډې دې واعې دوا وۍ

اۍحرررا لرره ۍ يجررو څصرره داو ولۍررږل ډررې ړرره سرر ررګ اليرررا ورکررووۍ

د هالررو سرررد يررو سرر ا يررې حررف ک رر ب ولۍررږد ررر څررو هالرره او ويرووۍ ررن وو

وو في مه ک ... ې د حف ړه ب ب د صم و ر ميۍ را مناص يفوۍه ډ

دد ه وظي ې د سر ه رسرولو لره اممره ورول اص يفوۍره لره ميۍسره سرنغ د

د ۍرولرو د هالره دا ډرې د هللا دير د لوۍرداو هللا د دي معۍ ړه ا ه کۍرږ

اله ۍظ ړه معۍ دا ډې هللا ع ل يې وا .ه

دا ډررې ديرر د واقعررن لوۍداۍرره ۍظرر او د ديرر د طبعيرر د ښرر رد کولررو

داغ ړردې ه مرره ړردې لۍرر بحرت کررې د ۍررور الير رريل ا ير ۍشرر هغ س رره

الرښررووۍو لرره او د صړمررو سرر ۍو و ررورا وغ فهرر غ قواۍيۍرروډررې کمرره ديرر

مصې د واقعن لوۍد د برابرولرو څصره صر لن شرن ۍرو بير دير هرۍک معۍر ۍره

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

28

لر .

ورې ړرر بۍسرو وال و غ هالره ف رر د اۍسر لوۍرد ب يرد د عقيردو م ر

يرردا کررووۍ ن سرررد يررې ا ي ررېغ ړرره موجودا ررو ړ ډررې د موجودا ررو حقيقرر غ د

هالرره ا ي ررې ښرر رد کرر او کرې د اۍسرر سرر اغ د اۍسرر د ړيرردايه مق رد

د رب رر او کرو غ هالره کره د اۍسر دمق رد ړروراو کومې ډې د ه هد

يررر د ۍرررورو لوۍرررديو او کررره د اۍسررر د ۍرررورو ک يۍررر واو ميرررۍ ا ي رررې و

ا ي رې و غ صرو دا هرر څرره کر ير د اۍسر ۍ ۍو ړره صړررل ميرۍ او شري ۍو سررد

ب يد ړه هاله طريقه و ډې هللا يې د صړمو بۍد ۍو څصه وا .

هر ړد ره او هرر ا صيرال بير د هللا لره صروا وۍشرناو دا ړرورد ډير که

ه بير د اۍسر هر ا صيال سير ب ۍدې د لوۍد ۍظ وۍه درۍږ ۍرو دا هرر څر

هرر او دا هاله ج همي دا ډې د هللا دي يې مصر ل داغاو صواهش د

ررر څرررو صمرررک دد رره ج هميررر څصررره صررريى ديرر ددې لړررر رد را مررر داغ

د هللا بۍد يې جو ک .او ک .

که د هللا ړه بۍد ۍ کې هر څه د هاله د الرښووۍو څصه رالسه ۍشرن ۍرو

هللا د ديرر د را مررو د او د اۍسرر ۍ ۍو عبرر د دا ېبم رربيرر دا د هللا عبرر د ۍرره

مق د صو دادا ډې وول اۍس ۍ د اۍس ۍ ۍو د يمۍ څصه االاد ک .

حقيقرر ډررې اصرر ي ړ ررې ړ رر ر ۍرردا ۍررور اليرر بيرر رره د رددې ښرر

ووۍه ۍره و کرو ډرې ړره اروړر کرې ښرښهاله ۍ و د کو ډير ا ي ۍش ه که

ه ))ۍرر و د بيم ررو را ميررۍ رره شررو ړرره ۍ يجرره کررې يررې هالرراو ل رسرررد شررو

سرد جدا ک ل.ين لوۍد او دي بم ېح وم )دول او کو ډې دي

ۍظر ړره هالره ۍر و د کر روۍو واډروو د المۍدړ ر دد ډې اوس موۍږ يو س

دير کرې وسر مو صرو لره بردداو کو څصه ډې هللا ع ل موۍږ ړه صړل ري

.روړ څصه راو داله هاله س يه )مر ه موۍږ ړه صړمه د هالې ۍ و د مۍود

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

19

م و ـ و د بيـۍۍره د او دا ډرې د دۍير څصره دې جردا کر ل شرنه ددې دي طبعير دا ۍر

دا ړرره يرررو څررو صيرر لن جررر ب وغ يررواالې هللا د ورريرې دا طبعيرر دا ډرررې

سمووۍ و اصيقوغ يو څو عب د ن بۍمووغ ي د لوۍرد ړره يرود ۍوره برصره کرې

ويل کۍږ را بۍد ک ل شن.ډې شص ن ح ال ور ه

دا ډررې د اۍسرر ۍن لوۍررد يررود و د برصرره دې هللا ه ددې ديرر طبعيرر دا ۍرر

ۍرور ورول لوۍرد دې ۍرورو صرداي ۍو ره وسرړ رل شرن ډرې او ه وسړ رل شن

قررواۍي د او ړرره هالررې کررې د في ررمې کولررو لړرر ردغ ق عرردېغ الرېغ ۍظ موۍرره

عر ل څصره ړره کرې صړمو صواهش و موافف جرو کر ړر ره لردې ډرې د هللا

الرښوۍه واصمن.

دا ډررې د اصرررر لړررر رد رررې يرررود داسرررې الر ه ددې ديرر طبعيررر دا ۍررر

ړره هالرې ب ۍردې ډرې جو د شن ډې ړه دۍي ب ۍدې ۍه ۍرۍږ غ داسې يود الر

ړره ررګ سررد صمررک ړره اصررر کرې د فررردوس د الس ره راو لررو ړره اۍ ظرر ر

دد کر غ ړره دۍير کرې د ابر و . ړر ه لدې ډې ړه دۍي کې کر ر وکر غ دۍير

ح وم وک .او صوښۍ موافف صيف او د ويرېل هللا ع

ا ډررې ړرره داسررې ۍرر و د طريقرره دې برردل کرردا ه ددې ديرر طبعيرر دا ۍرر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

01

ط ړره دا فقراو جرو کر ل شرن ورڅصره د م شروم ۍو د لوبرو سر م او شن

د برابرولرو سررد يررې سررموۍو کرې صي ره شررن ډرې د عممرن لوۍررد ريرو څرو

دا ډررې داسررې لرروبې دې ه يررو ديرر طبيعرر ۍرر کرر ر ۍرره و . دا د هررۍکهررۍک

دا ۍررو بير دا مۍ رن شرررمووۍ ې ه ورسررد وشرنغ ۍررو ډرې دير داسررې شر ۍر

ررر ميررۍ دا ۍرر و د دۍيرر او څرۍورره د ديرر او م ررورد د کومرره س يرره را مرره

راميۍ ه شو؟ بيم و

ډرې دد ره ړه ۍرو ۍ و د ح ال و کې ميرۍ ره را ر غ دا )ۍ و د بيم و

ړره وولره ۍر کرې هالره وصر ښر رد او ړره اروړر ح ال و ويجر وۍ ن اثر ر

او حر ال و د ۍر ړره لويردي مه ډې د لويدي م وروغ ۍظيموۍرو اوک لشو

يرا وک .او ص ي کې ړه اۍس ۍي ب ۍدې ظم

څصره جردا شروغ ډې د مصموق و لوۍد د ص لف د ويرې کن ړد ه وص

د ره سرص ه الرد رواۍۍرږ ه د ډې اۍس ۍي به هر ړرۍه وددې ړر ه بمه ډ رد

ړه يو داسرې م ريب اۍس ۍي بهاو د ه ب کووۍ ې ۍ يجې ه به رسنغاو

د سرد د يو بل او ډې ر اوسه د هالې ړه ع اب کې سوال کې رف رۍږ

داسررې حرر ل کررې ډررې د رره حيرررا ه بررې ا رر قۍ صوۍررد برره څ ررن. ړرراو جۍررګ

څصه د صي ن د الرې د ړۍلۍدلو څصه عر جالد اۍس ۍي دد ه س ر م يب

دوا د صي ن لړ رد ډيالې وهن.او دا

ۍشر ه د کرو لره اممره ډرې بدبص ۍ د بير ۍولو سر ا او دل ه د هاله م يب

اۍسرر ۍي ډيالررې وهررنغ س رره د هالررې ړرره ه مرره برره ړرره رارواۍررو ف ررموۍو کررې

و لره معموم و اۍدې شنغ صو موۍږ دل ه هاله ح ال و اۍدې کروو د کومر

اممه ډې دا ))ۍ و د بيم و را ميۍ ه شو.

يهودي ددې لړر رد را مر ډرې د بۍرن اسررائيمو د لوۍرد ۍرولرو لړر رد

وريرد جررو د شرنغ ل رره ډرې ددې څصرره د مصره هررر يرو ديرر ددې لړرر رد وو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

31

همد ه حر ل د مسريحي هر او ډې د هاله وص د صم و لړ رد ويرد شنغ

ائيمو د لوۍررد ۍرولررو لړرر رد يررود رميمرروۍ ې دا ډررې مق ررد يررې د بۍررن اسررر

ويرد ش يمول وو.

ۍرره يررې هالرره او ړيالرر قبررول ۍرره کرر عميرره السرري صررو يهوداۍررو د عيسرر

جرررل ددوا لړررر رد د هللا عميررره السررري اسرر ۍ ي وې ومۍمرررې کرررومې ډرررې عيسرر

لصوا راو ا و . قراۍ ري واين: جيله

را مرن المر څصره د مصره دور ره وويرل الد عميره السري عيسر لب د: )

ړررر سررو ډررې ددې لړرر رد را مرر يرر او غن کررووۍ يرر رښرر يۍول ) ررورا

س سررو د رب او سررو رره حرريل کرر غ)د هللا ړرره ح رر حرررا شرري سيۍررې

هرر راو د غ ۍررو سررو د هللا څصرره )معجررال عيمررې سيۍررې لصرروا مررې

[.٤٢ۍسورة ال عمرا : الم صبرد ومۍ، او وۍرد وک ئ

او کووۍ نغه د سررړيڅمنغ روح ړرر د هالرراو عميرره السرري يهررود د عيسرر

هالره اسر ۍ ي وې يرې هر وۍره او راړ څۍردلغام صوښوۍ ن دعو ړه صري

من شررراو ا و رر څررو دوا د هالره عميره السرري ې کررومې ډرې هالرره مۍمر

رواجوۍررو څصرره صرريى کرر د کومررو ډررې د ال وۍررو د قرروا سرررد هرررۍک

يرې رومرن حر ک ))بييطريس سم ره ا ي ې ۍه و غ ر دې ډې د ش ړرر

ړرره دار س ولررو لړرر رد راوړرر رودغ صررو هالرره او د وللررو عميرره السرري د عيسرر

ړه هاله ول اسم ه ړور ه ک ډې موۍږ ه يې عم ۍش ه. جل جيلههللا

د عميره السري د عيسر او صو ړه هر ش ل ددې څصه وروس ه د يهودو

د عميره السري مۍوۍ و رر ميرۍ ا ي رې صرابرې شروې رر دې ډرې د عيسر

ه ال وۍرو د يهودو ړراو ه سص ه کيۍه ړيدا شود ومۍوۍ و ړه ال وۍو کې يهود

يهودير او ډې ړه ۍ يجه کرې دوا د د يرو برل څصره جردا شرول کې هالوا ه

ړرره او يحي د يهوديرر د جديرردغ ح الۍ رره مسررلمسرريحي راميررۍ رره شررواو

عميرره کرې د لرږ بردلو لړر رد را مر غ رر څرو ډرې د عيسر واح ر م سيۍرې

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

02

لور اصيقررن سررمو او د ښرر رد دعررو ړرره واسررطه روحررن لوۍررد السرري

راميۍ ه شن.

کيۍره ړيردا او بال بم ېمسيحي ر ميۍ جداين او کمه ډې د يهودي

شررود ۍررو د مسرريحي ۍو ک رر ب )اۍجيررل هرر د ررورا څصرره جرري شررو ا ررر کرره

د رره ول د هالرروا ه ررورا هرر ددوا ړرره ۍظررر کررې سررړيڅم ک رر ب داغ ړرر

اسررائيمو د لوۍرد بۍرن ق ۍو ه د ورا د ق ۍو څصه جدا شرو. ح الۍ ره د

ۍررو لجرردا شررو دوا ډررې قرر ۍو ړرره ررورا کررې داغ ۍررو کمررهلړرر رد ۍرولررو

ددوا سرررد داسررې يررو قرر ۍو ړرر ې ۍشررو ډررې دوا ړرررې صړررل لوۍررد برابررر

ک .

د هللا لصروا راو ا کره عميره السري صو هاله عقيدو ف ر ډې عيسر

ډرې د ک يۍر و سر لړه صړل ا من ش ل ړ شوا وا ۍو هالرې کرول شرو

د هرررد و اۍررردې د اۍسررر د لوۍرراو ه سرريرغ ړررره هالررې کرررې د اۍسررر مر برر

کره د ره او ال ۍظر ودرۍردا شرويه هالې ب ۍدې ورولۍک غ هاله سير ډې ړ

ډرې مسريحي د لعقيدو ف رر سر ل ړر شروا وا ۍرو هالره دا کرول شرو

عميره اسر ۍ ي سررد ډرې عيسر ا د قر ۍو ړ بۍرد کر غ سررد د سيۍرې رور

ح راو ا . ړه د لوۍد ړه ۍورو ک روۍو کې د هللااو ړه عب د السي

مۍروۍ ن د عميره السري هالره دا وو ډرې د عيسر ولشصو څه ډې ړۍد

الورغ د رره ليرروې اوږدې مررودې لړرر رد د سررص الور اليرر ن سرررد مرر شررو

ب ړرس و رومي ۍو لره صروا ډرې ود يهودي ۍو له صوا کۍدد ي د هال الي ي

عميرره وغ د رره الور اليرر د عيسرر لررد مسريحي ۍو ړرره سم رره يررې ح ومرر کو

عمرل کولرو ره د يرو اوږد وصر او ړره ړوره حرکر او ړويردومۍوۍ ن السي

لړ رد ا ک ل.

دۍ رره ا کرر ل ډررې د اۍجيررل ۍ رروىغ د عيسرر د رره ح لرر مسرريحي

د هالرره دوصرر حرر ال ړرره سرسررر ول سرررد راوررول او لوۍررد السرري عميرره

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

33

ح الۍ ه د ررررره وولرررررو شررررري ۍو ررررره د اۍجيرررررل ۍرررررو ورکررررر ل شرررررواو کررررر غ

راو ل شوا. ۍه وو ړس وگهړرله داجداجداشي ووډ ړه حي او

اسرم ره د ړور ره کۍردو عميره السري د وولو څصه اولۍ اۍجيرل دعيسر

د لبررې ړرره او ړررورد يررود ړۍرر وروسرر ه لي ررل شررواغ ډررې د لي مررو د رر ري

اوسس ررره د مسرريحن رر ري ړوهرر ۍو ررر ميررۍ لور اصرر ي شرر ها د يررې

ا ل اۍجيل وجود ۍه لر .او د اۍجيل لب ې ش ه يواالې

او وود شر رداۍو څصره ۍره عميره السري ډرې د عيسر pawlړولس))

لرره رومررن برر ړرسرر ۍ څصرره وروسرر ه يررې مسررحي او ۍرره يررې هالرره ليرردل

کر ر ددد ړره ر د وو ډرې وصړرولرقبول ک ا ړه اروړ کرې د مسريحي د

د يوۍرر ۍن فمسرر ې هالرره او ۍومررو ا د مسرريحي سرررد د رومررن برر ړرسرر ۍ

هر کرې ووغ دې کر ر ړره اروړر اف ر يرو کر ل ډرې د مص رې څصره ددد ړره

ورسررولوغ ډررې د هالرره يحي رره د اولۍررۍ ورسررې څصرره ۍررر ۍق ررکررې مسرر

ۍق څصه ه ۍر وو کرو ډرې د الور الير ن ړره وصر کرې مسريحي ره

رسيدل .

اف ر د لوم ړۍ وروس ه او صړل ۍظري pawl ولس))ړ

س ن ۍظريې فماو دوا د ډې دد ديۍن مث لوۍهولي ل ډې ددې ښ رۍ

دا واين ډې:))مسي د . ړه س ۍو ول د حمول فمس ه سرد يو ک

صير وا د څوک ډې د دداو د هللا ع ل ښن طر ه ۍ س داغ

کممه س ا وۍيسن هالوا ه هالو لړ رد دع کو ډې ړه هالوا کې د هللا

دوا ه اليرا ورکو ډې کمه دا سم ې ه راشن ۍو او بښۍه وک غ

ددد د صبرو څصه داسې ښ ر ډې ۍومو ا به عال ورک دوا ه

دې ۍو اش رد ه ړ ر داغ هاله هاۍ ظ ړه ۍالدې وص کې د هاله د را مو ړه

و مسي يس ه د ))س صړلاو و مسي کو ))الموۍږ رب يس

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

04

1د هللا ړه ح مقرر شوا دا وا ن )ړيال رسوۍ واين ډې س ال ا

څصررره هرررر سررر ر م رررريب )ډرررې ړرررره ښرررر رد د د مسررريحي لړرررر رد ددې

مسيحي بري لي وب هاله وص راميۍ ه شو کمه ډې رومرن امړراطرور

دې سرررررد ه مسرررريحي قبررررول کرررر غ ډررررې ړررررconstantine طي ۍ))قسررررط

د امړراطرررور مرررييد کررر ل کرررن ٠٤٤اۍۍررردد رررر څرررو ړررره مسررريحن لررره و و

واکدار وۍد جو شن.

او ړررره صړرررل ک ررر ب ))ديررر draperرړررريرررو امري ررر ين لي ررروال )) را

اشرر رد کررو : ))د داسررن ۍرر و د ړرر يمو رره هالررنداو سرر يۍس کررې دا ړۍښرره

ب ړرس ۍ ړره مسريحي کرې ۍ رو وکر غاو اممه شرکمۍ فقيۍو د ا ۍالې له

اوډر مۍ ربوۍه او لرو دۍرد دولر کرې رومرنډې د ه صم و ړه س ه

ۍره يرې او ۍه ړوهۍدللرلغ ح الۍ ه دوا ړه ښ رد مسيحي وو صو ړه دي

يود ورځ دي ه ړره اصريى کر ر کر ا غ رر دې ډرې هالره ))قسرطۍطي

الور الي ن کې ۍرر کر ا غ د لوۍرد د اصرۍرن او ډې وول عمر يې ړه ظم

.نلږ وص ړر ه يې کمه ه د کميس ح ه د ۍه ود اۍښ

مسيحي ۍو د ))قسطۍطي د واک له اممه ط قر الس ره سرد لد ډن

راو ا صررو هالرروا ړرره دې وۍرره واۍۍرردل ررر څررو د برر ړرسرر ۍ الور لرره

او د شررک جرراثي صر کر . ډرې ددې لره اممره مسريحي او ميۍسه يوسن

ړدې کر ر کرې يو ۍوا دي رې جو شو. او لشوس ا ب ړرس ن سرد يو

اسري د اولرې ورسرې څصره د بر س ره اسي د مسيحي سرد روړير لرر غ

صړمره عقيردد يرې ړره سر ول صړررد او سص ه مبر رالد وکر دړرس ۍ ړر صي

ک د.

------------------------------------------------------------- د استاد عباس محمود عقاد د کتاب ))هللا(( څخه. -١

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

35

ۍرره ديۍررن عقيرردې ور رره هررۍک ارالښرراو امړراطررور ډررې د دۍيرر بۍرردد

ورو صوۍرد کولرو شررکن او د دوا و )مسيحناو درلود د صړمې شص ن

مسريحي ۍو هر يسروړه ص طر يې دوا د سرد يرو کر لغ رر دې ډرې سرص در

ه ه دا مر کولرو ډرې ړرل دوا برکۍداا شروس ه دې ک ر ۍيوکه وۍ دغه ړ

رسر ۍ څصره ړره اصرر کرې بره د بر ړاو ودد وکر دې ک ر سرد به مسحي

1صيى شن.

درلررودد د رره ۍرروا ديرر لرردې طمعرره رۍورره ډررې بۍسررو ړرر لو مسرريحي ۍو څ

وروسرر ه هررۍک کمرره هرر د برر ړرسرر ۍ د ۍج سرر څصرره صي رر وۍرره موۍرردغ

صرافر و رر ا ۍرالې الۍردې شروغ رر او هاله د ب ړرس ۍ د رورا و بم ې

روکميالو اص يفر و رر ا ۍرالې الۍردې او دې ړورې ډې د ه دير د سي سرن

ړره صر طر ړره کرې د عقيردې بدلۍردل د سي سرن اهردافو د ړرورد کولرواو را

.ل شوورش

ړرره صړرل ک ر ب ))م ررر د عربرو ړره الس کررې Butler)) مررال ررد بو

د ره )) ډرې نفريد ابوحديد کر ې لي مر))محد ډې عربن لب د يې اس

ميرۍ د ړرلره ړسرې رومي ۍو ر او دوا د ړۍ )ړۍسمهغ شړږمه د م ري ۍو

دير کرې د اصر ي لره او غ يرود داسرې مق بمره ډرې ړره جرۍسمق بمې الم ۍه ود

او ندوغ صررو د ديرر ړرره سررر اصرر ي د قرروماممرره يررې ۍررور هرر اور رر الد کۍرر

ډررې ا ررل سرربب ړد رره وصرر کررې د س رره رروکميال اصرر ي څصرره اليرر

))مۍوفيسرررري ۍو ررررر ميررررۍ دښررررمۍن ودغ ډررررې اولرررره لرررره او ))مم ۍيرررر ۍو

دولر او و ۍره څر ۍردۍږ د امړرا رور څرۍوه يې ډې ددې ۍ))مم ۍن

------------------------------------------------------------- سن علي النوو د کتاب ))ما ذا خسر العالم د ابو الح -١

بانححاط المسلمين(( څخه.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

06

د عميرررره السرررري دې لررررې عقيرررردد لرلرررره ډررررې مسرررري او مرررر هبن لرررره ود.

بشر .او وۍن طبعي څښ دا )يعۍ اله بر))االدواجن

وهمره لره ډرې د م رر د مۍوفيسرن قبطير ۍو لره ددې ړه مق بل کې دصو

دا سرص ه کرکره يرې ورسررد درلروددغاو ې دا عقيدد ړره کم ره ردولرهوود هال

يررن ډررې د يررو عقررل مۍررد قررو څصرره دښررمۍن دومرررد سررص ه او کرکجۍرره ود

ررور ۍرره شررن کيرردا ړر رره لداسررې يررو قررو څصرره ډررې ړرره اۍجيررل ب ۍرردې هرر

. ايم لر

ړرره صړررل ک رر ب ))اسرري رره Arnoldلي رروال )) غ وغ ارۍولررد يررو بررل

د هالره دود مموررو کر ې او بمۍه ډې عربرن لبر د يرې ))حسر ابرراهي

ړرره مسرريحي ب ۍرردې د او و سي سررن اص يفرراو ددغ دد رره رروکميالوغ لييررالو

رميموۍرو ړره شر ل کرې د شروو او هالرې ړره ۍ يجره کرې د بردع وۍوغ الير ۍوۍو

مه داسې لي من:ا ۍالو ړه ه

Jstinan ))د اسيمن ف حې څصه قر بو سرل ک لره مص رې ))جسر ۍي

ړررردې بريررر ل شرررو ډرررې د رو امړرا رررور الس ررره راو ډرررې د يرررووالن

سررمبول صرررو د هالررره د مرررره څصررره وروسررر ه د ررره امړرا رررور ۍررررد الر

او شرود ډرې د والي وۍرو دد ره امړرا رور دۍ ره ا ډرې وړ شل شودغ ر دې

راميررۍ رره شررعوريررو قررو ب يررد ررر ميررۍ د يررو والررن راوسرر مو لړرر رد مرکررال

ک .

ۍررر کوښررد وکرر ډررې شرر د مرکررال دولرر Hercules ))هرقررل

لره بردد مر ره هالره وسر يل ډرې دد د او سرد بي وۍښمو صو برير ل ۍره شرو

بې ا قۍ د مۍسه و لرو لړر رد ړره کر ر اډرول هالره د ۍرورې برې ا ر قۍ المرل

احس سر و ړر ره برل داسرې څره ۍره او وصر کرې د ديۍرن شرعور شوغ ړه د ره

ا يرې ۍيرول واغ ۍرو ))هرقرل کوښردوو ړ ې ډې د روکميال يرووالن سر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

37

ړه ۍ يجره کرې يرې د صم رو ال وۍره ړره ډې داسې سير ک وک ډې عقيدد

د کرو ړره سرر ډرې د مصر ل و لرو رر هاله څه ړر ا ره ورسرو او ارا شن

رر څرو ډرې د هالرې ړره واسرطه د او ره کيردا شرودميۍ بې ا ر قن راميرۍ

د او د هالرروااو ))ار و وکسررن کميسرر ررر ميررۍ او ديرر څصرره د و وۍ ررو

1 يووال راولن.مرکال ح وم ر ميۍ

مييد ک ل کې د ))صمقيدو وۍ ې دا اعري وکر ډرې ب يرد ٦٤1ړه

دود داسرې طبعي وۍره د ډرې عميره السري ړدې اع را وشرن ډرې د مسري

ۍرره د يررو بررل څصرره جرري او ۍرره جررداغ ۍرره قسرريمۍږ او ا د سرررد ۍرره يررو د دو

د دوا و د يررو سرر ا کۍرردو لرره اممرره يررې مق بررل لرره ميۍسرره مررل هرر او کۍررږ .

کۍدو ړه رور کرې هر هرر س ا ړه ک ر دد ډې د يو بم ېمم ۍه و .

يرو جسر او ۍو ي وې لره السره ورۍ ر غ ا رر کره ړره يرو ا رلسيو صړمې

څرۍوره ې ه د يو بل څصه جدا ۍره د ل ره ا د غ صو داسسرايوکې سرد

دوا د طبعي وۍرره ړرره يررو ا ررل بم ررېډررې ړرره س ۍمرره س ۍمرره ا ررموۍو کررې و غ

.سو د ه هللا او ه د هللا کممه کې د غ ۍو مسي ړه يو وص کې ه

هالرروا د مسرري او ))يعقرروبن لررې ددې وۍرر ې دا ړرۍ رر د وۍرره مۍمررهغ

اقرار کو ډرې د بۍيبۍمرو ا رموۍو )اقر ۍيمو څصره جرو فقط د يو طبعي

-------------------------------------------------------------

دده څخه معلومهږ چې د امپراتور ددغه کوښښونو مقصررو د -١

دين خومت نه بلکه يو سرروچه سياسرري کوښررې وو چررې د قوميرت

کمزورۍ دېته ار کړ وو ځکرره قوميررت دومررري کمررزورى چرې

دي ))ديررن(( د نررو ىسري يو ځاى کررول شوي امپراتور يې نه

په توګه په کار کړ او د قوميت پر ځاى يې د ديررن پلمى ىيو

څخه يو بت جور کړتر څو د امپراتورۍ د يووالي المل شي(.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

08

شرررري ورررولې س ۍو يررر وې موجرررودې باو ړررره هالرررې کرررې د الوهيررر او دا.

بم ررېهالرره مرر دد ډررې د رره وررولې س ۍو يرر وې لررر دود رروۍې ۍرره او د غغ

يود دد ډې د وولو ا موۍو څصه جو د دد.

ړره ۍو ول )يعقوبن لرې ډرې ړره سر د )او لېد ))ار ودوکسن

وادوۍررو کررې يررې ۍ ررو هۍد رومررن امړرا ررور څصرره دب ۍرردې او م رررغ شرر

دود ړۍ دوا وک غ دا هاله وص ډرې هرقرل ۍلد ې درلودغ د ه شص

ه کولرو ړره والن کوښد د صړرل هالره مر هب ړره واسرطد دوا و ر ميۍ د يو

يررود ارادد ددغ سرررد لرردې عميرره السرري کرو ډررې دد عقيرردد لرلرره ډررې د مسري

د مسررري ړررره او اقررررار هررر کرررو مررر هب د مسررري د دود طبعي وۍرررو ډررې دا

لردې څصره اۍ ر ر او بشر لوۍد کې د ا ل ړره يرووالن هر کمرک وال د

اقۍو کې دا دود قسمه لوۍد وجود ولرر . ۍرو يرو کو ډې ړه يو ا ل ))

اۍس ۍن قرو سررد هر الهر ا خ او ډې د هللا سوا دا _ ړه الهن –مسي

اۍسر ۍن ا خ. ړردې معۍر ډرې د کرومې کممرې څصره ډرې جسر هر او ث ب و

1 رې جو شوا د يو ارادې ړر ه بمه ارادد ړه هالې کې ۍشن را يا.

سررد د يرووالنرصو ))هرقل د هاله ړ يمو سررد مصر م شرو ډرې ۍرر و

اصر ي د دا ډرې يرواالې د ام د راوس مو ړه اميد مص م شرو ووغ ۍرهاو

ړه صړمه ړه دد ب ۍدې د بې ديۍرۍ رور ولورول ېبم مص ې ړه څۍر الي شو

٠. و رسۍدس ا د دوا و لو د ۍ ر او شو

-------------------------------------------------------------

دا هغه مسيحي عقيوي دي چې د انسان عقل يې نه مني، هغه -١

مسيحي پا دريان چې ځان ته د مسيحيت پوهان او مبلغين وايي

نګوالي نه پوههږ )وبارن(هغه هم د خپلې عقيوه په څر

مخ څخه. ٢0-٢2))اسالم ته بلنه(( د عربي وباره د -2

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

39

دد ه ح ال و له اممه ډې مسيحي ورسرد لروم ا د صړرل ړيرل ړره وصر

بيرر دد رره بريرر لي وب څصرره او کررې بيرر د سي سررن بريرر لي وب ړرره وصرر کررې

او حريررر ړررره عقيررردد کرررې د او ررروکميالو اص يفررر واو د سي سرررن هسرروور

شررو و. ۍرو د داسررې ۍر اشررۍ شري ۍو څصرره ک بردلو ړرره وصر کررې مصر م شرر

وۍره يو الهن دي عقيدد ۍه شن کيداغ لدې اممه د ره عقيردد ړردې ډې هاله د

د ړيردا کرووۍ ن رر او واۍۍدد ډې د موجودا و رحي سريرغ د موجودا رو

ۍسرر د د ااو رر او ميررۍ يررې د ا ي ررو حقيقرر د ړيرردا کررووۍ ن حقيقرر

ډرې دا هالره ا رول س ره طريقره و اۍردې کر غاو ړيردايه مق ردغ حقيقر

ال ۍظ هر سرمۍږ ډرې دد ره ا رولو څصره يد که دا س شن ۍو هاله وولۍ

ړد ه ا ولو وال د و .او سرډيۍه اصمن

و د د ره ۍرر بم رېړره عقيرردو فسر د ب ۍردې صبررد وۍرره درۍردد يرواالې صرو

ص ې ال ل.وۍدوۍ و قدموۍو ۍور ه مح ال ړه ښ

د صواهشر و د هالره سرييب مصرې او کميس وښر ل ډرې د رومرن يرر

ره ودرۍرږ د کرو سرررد ډرې رومرن امړرا ررور د مسريحي د قبمولرو څصرره

ړره صړرل ه ح لر امري ر ين لي روال ))درابرر مص ې مصر م شروې ودغ د ر

بي ۍو :عم کې داسې او ک ب ))س يۍس

سي سرن ړرمص رګ کرې او ن قرو ))کمره ډرې رومرن امړرا رور ړره جۍور

کم ررور اصررر درجررې رره ورسررۍد ۍررو د رره او رومررن مررد او اصررر حررد رره

کم ررور ول او ړرره ديۍررناو امړرا ررور ړرره اصيقررن فسرر د کررې مبرر ي شررودغ

ه د دۍيرر رراو غ روميرر ۍو ړرره لوۍررد کررې مسرر ن شرررو کرر ده ۍرردې راړرۍو مررب

ک . ويويدو له اممه يې ل اص ي ر

ۍير د ړردې وال ډرې لوۍرد د صوۍردوۍو اصسر مو لړر رد يرو ددوا د ف رر ب

او غ مسررر يوغ ووکرررو و ررر لوۍرررود ۍعم وښرره فر ررر دا ډرررې اۍسررر ړررره کرررې

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

41

يۍررو وص وۍررو کررې د دۍيرر څصرره بررې صوۍرردوۍو ررر ميررۍ او راو غ ړرره س

رولد ۍيررول ددې لړرر رد وو ډررې د صرروراک اشرر ه يررې ۍررورد هرر او ر ب ررن

ې لړ رد ود ډې د صوۍردوۍو وصر يرې ۍرور مي ۍه رو دد د دواالي ه شنغ

سرړيۍو د لوښرو څصره ک او ه الي شرنغ ددوا دسر رصواۍوۍه بره د سررو

ړره سريۍو ر شروو جر مو کرې او ړه ممالمرو بره ښ يسر ه کر ا شروا ډن غ

کۍجرر ړه ۍرمو ج مو کرې او غ ۍ ال کووۍ ې ښ يس ه رومن ړيالمېبه مري

ډ ړۍرد رسۍدې.ويۍسې به ددوا څصه ير قس م ووۍ ن

د مقر بمې او ددوا ړه ۍعم وۍو کې قيم ن حم موۍوغ د لوبو لويو ميرداۍوغ

ا يۍرو د يرو برل سرردکن به ډې و ۍور ه الي ک ا ړه کو لهالو لوبال

ي به يې د وحشن حيواۍ و سرد ر هاله ړورې سري لن کولره رر څرو ډرې او

.ۍه ووړه صړمو ويۍو کې لمبۍدل لور به يو

ډې که ړه دۍي کرې کرو ولۍو دا ف ر کوې کووۍ و د ه ف ح ۍي الۍدد د

ړرره سررواکد ))س رره داغسررواکشرر د عبرر د اليررف دا ۍررو هالرره ))

اۍسرر کررول شررن هالرره مرر ل جمررع کرر کررو ډررې صم ررو ړرره ۍرررد واسررطه

کمره ډررې اۍسر د جۍرګ ړره ميرردا کرې د مرو ړرره الور او سرص ۍ مر و غ

او کررې بيرر کررول شررن ډررې د صم ررو م لوۍررهبريرر ل شررنغ ۍررو ړد رره وصرر

ج يدادوۍه الس ه راو .او ش مۍۍ لوو ک

عيمره ودغ لردې اممره د رومرن سرواک د رومن دول مشرر دد ره سر ر

د ش و شوک څصره عبر ر صرو ړره حقيقر کرې دول ۍظ د ب دش هۍ

ل رره څرۍوره ډررې يوۍرر ۍن هرر يب د الوال ړرره ښ يسرر ۍ وهالره يررو ولررو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

61

1ص کې ښ رۍدد. و

د او کميسرررر وښرررر ل ډررررې دد رررره ړرررره ۍررررال سرررررد د صړرۍرررردوۍ ن اور

او شرررموۍ ن لرر مصرره وۍيسررنغ صررو دد رره کرر ر لړرر رد دوا سررمهغ برابرررد

حي هالرررره حقيقررررن يد مسررررسرررررد ۍرررره ددوااو فطررررر الرد اص يرررر ر ۍ رررر دغ

م ورد ړه الس کې ود ډې دوا ړرې د صم و رر ميرۍ اۍ ر قر ي کر ا

کمن ر ميۍ برابرا راوس شو.او ۍه دوا د الي ن او اغاو

د حد څصه و مر رهب ۍير راړيردا شروغ ډرې ړد ه وص کې بل طر ه

حيواۍيررر څصررره هررر بدمر ررره د رومرررن بررر ړرسررر ۍ اولړررر رد دا د اۍسررر ۍي

ح ل غ ډې صمک يې د لوۍد د صوۍدوۍو څصه مۍرع کرولغ د اۍسر فطرر

عداد يررې ص مرروو کررو سررااو الرره ط قرر س ۍو يرر وې يررې لرره ميۍسرره و ېغ ه

کررې د هالرر ړرره او ررې د ابرر د د المغ ډررې هللا عرر ل د اۍسرر ۍن لوۍررد د بقرر

دې هررر څرره رره او ړيرردا کرر ا لړرر رد د مسررئولي د رسرررد کولرروصيفرر

ۍ ره دا هالره څره وو ډرې ۍره د ړورد قوا ۍرو ورکرول کۍردد ح الاو فايم

ۍو سرد لوۍد سميدا شو.ۍه د د ه ک رواو ړرې هللا ح ک ا

د دوا و طرفوۍررو ررر ميررۍ د سرر ا د عرري ړررر ۍرر رو ندا رهب ۍيرر د

يروې سرص ې جور ې المررل و رحۍردغ س ره ډررې د ره دوا د طرفوۍره د سررمې

. د اۍس د حقيقن ا ي څصه ليراو الرې

مسرريحن ۍرر ړرره صړررل ک رر ب ))د اروړرر اصيقررن رر ري کررې دلي رروال

اسې ارالو :دد ه وص ح ال د

-------------------------------------------------------------

د موالنا ابوالحسن علي النوو د کتاب ))ما ذا خسررر : -١

العالم بانححاط المسلمين(( څخه.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

42

کرې فسر د اصرر حرد ره رسرۍدل غ الۍر غ ولۍرهواو ))د صم و ړه اصيقرو

اميراۍرررو او برررې حيررر ينغ ۍشرررې م شرررېغ صوۍدوۍرررهغ د ب دشررر ه ۍوغ شررر مۍوغ

ول سريۍو ر کرې سري لۍ د حرد څصره او ۍردلې او مجمسوۍهغ ړه لبر س سر م

او بررداصيقۍ ررر ميررۍ څرصۍرردداو وېغ ړد رره وصرر کررې ۍرر د رهب ۍيرر

ړره کرې راهبر ۍرر وو ړره هالره اۍرداالد کمن ډې څومرد بره او هاله ښ روۍه

فجور الي .او به ړ ې بې حي ينغ فسف

د وۍر و د هالره ف رر څصره ړدې ول د رهب ۍي هاله ۍظ ډرې د کميسر

اصسرر ل شررروا کرررو ډرررې د مسررريحي د ا ررمن ف رررر سررررد و رررر درلرررود د

سر ۍره شرو ډرې د مسريحن ۍر د ه ۍظ ړدې برالاو م شوۍ ک مۍ سرد

وۍو کې يرې د دير ړرر صري ړه ال بم ېلړ رد يو اصيقن ۍظ جو ک غ

او و د ړيدا کر د. ح الۍ ره ))دير دد ره رۍرګ م رورو څصره برر يو ص لي

د هالرره څصرره د اصسرر ل شررو او ړرره ال وۍررو کررې د ديرر د بررد او ړرر ک داغ

شروغ ډرې د ره ح لر هاله ۍظ ډې د فطر صي د برد بير ۍولو المرل

د اسب بو څصه يو سبب و رسۍد.دۍي ر ميۍ د ))ۍ و د بيم و او د دي

وۍرول او د ۍعم وۍو څصه مۍع ک وو دۍي هاله صمک ډې کميس د د

يې که دوا د لوۍد څصه صوۍد ړور ه ک ۍو جۍ ه ۍشن ياغ کمه ډې

ا ډې د دۍي د يواالې ۍه ډ رواکنهالوا ددې څصه صبر شول ډې د کميس

د بې حي يۍ او ۍرو ۍ و دهالوا ړه بم ېڅصه وه ړور ه کو د لوۍد

اص ه د غ ۍو دې ک ر يو س ر ۍ وري راميۍ ه ک .ه ړه ک روۍو کې

س يۍس کې داسې لي ن:او لي وال ))درابر ړه صړل ک ب ))دي

د ديۍن ۍظ د اۍس د فطر سررد ړره و رر کرې غ فطرر او رهب ۍي

کمرالورا لره ا صرههالوا د روحن مبرې د عواممرو د او ۍو ديۍن ۍظ

او ددې کمرررالور ۍرررور المموۍررره هررر وو صرررو اصرررر فطرررر لرررب شررروغاو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

63

ديۍررن مرکالوۍرو رره الرد وموۍرددغ ررر دې کروږوالناۍحرررا )او کمرالور

ل ۍر هوۍو څصره ک شرواو ې حير يۍد اصيقرن فسر دغ برډې ديۍن مرکالوۍه

بۍردې کر ې کرو ډرې بره د مسريحي ۍو مرسر نې ح وم هالره ډې له اممه ي

د او والوليرر ۍو د کميررراو ردغ د شررهيداۍومحبرر لړرراو ررر ميررۍ د ورورلررۍ

او ډرې د رره س يوۍره د ۍرر دس ره ورکرول کۍرردېغ لړرر رد ير دولو د مجمسروۍو

ديۍررن مشرررا )د کميسرر او ووبررې حيرر يۍ لړرر رد شررۍه څرر س يوۍرره رسۍرردلن

1ۍو ور شو وو.راهب ړه ۍ هو

داح لرر دۍرر ورسرر دح لرر سرررد يرسررمو لراغس رره ډرر ۍرر -1))

دۍي ۍوصم ومالاروۍررره کررره يررروطر ۍررره دشررررک ا ا جرررو ا شرررواغصمک

ۍوبرل طرر ۍره قبروۍو ه سجدا کواغطوافوۍه کواغۍ راۍ و اۍردا کروا

ا ول وغړررره سررر ۍیرسيد دبررر حيررر ئ غبداصيقۍاوۍشو م شرررو مرکالوۍررره

----ۍجورا ړه لوا اصيق فس دک اص ه دا.)لب دد ه مالاروۍومعشرر او عريه ۍومۍږ واين: کرو Jerumeيو راهب ډې جرو )

او ې سرررد م لرداراۍو د عرريهبراو ډرې ديۍررن مشرراۍو يررراود هالره د اميراۍررو

د حررد اصرريPopes) ړ دريرر ۍو او ړ ړرر ۍواليرر غ د هرر عشررر څصرره

او د مرر ل محبرر ړرررې لررب شرروا او څصرره اليرر راړرۍررو ن ووغ بصررل

وظي رې او وۍهډرې مۍ رب ر دې ړورې د حد څصره او ۍردل ېک ړدې ک ر

ې برولۍ ره ير به يې د م ل ړه ش صرڅولېغ ر دې ړرورې ډرې کمره کمره بره

د او رسريدوۍوغغ د جۍ سم ه بره يرې ړره رسرمن سرۍدوۍوغ ه و اۍدې کول

د حرامررواو شرره د ۍر مې جر ۍبښرۍې ړره ي داشرر وۍو ړره اجرر رد ورکولرهغ د

ۍررر روا کررر روۍو د حيلررروالن جرررواال لي وۍررره بررره يرررې ورکرررولغ د قررر ۍو د او

د او غ داسررې ل رره څرروک ډررې ۍقرردې ړيسررېولررهصرڅمرر ولو اجرر الد برره يررې

د مر ل ړره لوولرو غسرود کرې اص ره وواو ړوسو وي ووۍه ورکو غ ړه رشو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

44

د لوسر ر ا څصه کر ر اصسر غ رر دې ډرې ))اکې به يې د الي اسرا

ويررل کۍررږ ډررې ړرر او رروب د رر ارره کولررو رره مجبررور شررو ړرر صړررل

د او ))لسر ليررو هالرره مرر ل کررو ډررې مص يۍررن ړرر ړرۍښررودا صړررل مرر ل

را مرروۍ ن ړرر برصرره يررې م ررر کرر دغ دا هرر ويررل کۍررږ ډررې د فراۍسررې

ۍو د ړررورد کولررو د هالرروا د وښرراو د م رر رفو ړ ړرر ۍوول لوښرر هرر د ورر

1 د ۍه بس کۍدد.لړ ر

رابر ړه لي ۍه کرې اشر رد وشرودغ د))ور ه د مص ې د بښۍې رسيد ډې

د هالررې ړرره ه مرره کميسرر دا في ررمه کرر ې ود ډررې د ۍرررو کميسرر ۍو ړرره هالرره

حرف لروکوجو ۍردد س ۍ ره د د ره رسريدوۍو د ور وۍ د کرې ډرې کمره کمره بره

ه د بردلو عقيردد کرې د مقدسرو صواهشر و لره اممره ړه مسيحن او ورک اغ

دې ا د ه ۍرومن ک ر ب کرې ړرلر . د ))کميسر ر ري و الي ن کمن حفاو

د دولسمې وۍ ې ړه في مه ليک کې داسې را من:

الرښررووۍې ړرردې او وۍرر ې د بښررۍې ورکولررو ړرره ه مرره صړررل عميمرر

کميسر ره د بښرۍې عميه السري ش ل سر ه ورسولې: د کمه ۍه ډې مسي )

د لرو و مق مر و څصره الس ره را مرېغ کميسر او ورکولو حف ورکر ا داغ

ح کرو ډرې او د ه حف اس عم ل ک ا دا ۍو وۍ د دا صبرد څر ۍدو

او کميس دا حف لر ر څرو ړره کميسر کرې دۍۍره مسريحن قرو ره د صي رن

سرررد وسرر ن صررو د هالرره ډرر لړرر رد څرروک ډررې د سرر بښررۍې ورکولررو حررف د

کول ف يدد مۍرد ۍره ارن ير څوک ډې د بښۍې وراو وۍ و دا حف سميمو غ

-------------------------------------------------------------

د موالنا ابوالحسن علي النوو د کتاب ))ما ذا خسر - ١

العالم بانححاط المسلمين(( څخه.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

65

د کميسرر ۍو وۍرر و رره دا حررف ۍرره ورکررو ۍررو هالرره ب يررد د بښررۍې ورکولررو

دا ښره ارن ډرې دا حرف ب يرد ړره صو ددې سررد وۍر د شنغ بن برصن څصه

ې ړرررې ول وکرر رول شررنغ ررر څررو د ۍرررې اسرر ۍ ي لرره اممرره د برراو اۍ رر

سس ن راۍشن.کن کميس ړه کم ور

صرڅۍدوۍ ن بښۍميک کې لي ل شو وو:ړه د ه د م ل ړه ش

د صړمررو او رر دې المرروۍږ رب )يسررو رحرر وکرر )) اا فيۍ يرره ړرره

الد د راکررر ل شرررو او وولرررو ړررر کو مي وۍرررو لررره اممررره دې ررر االاد کررر غ

د کميسر او ح موۍوه اممه د وولو بردلو )ق روۍو غاس الي وب د واک ل

صط ر ۍو ا يرېغ د وولرو الير وحف شرو ره يرې مسرد هالو ب روۍو څصره ډرې

رۍ د ميم ير وررولې مي ۍر هوۍو څصره صي ررو غ الد سر د ۍر هوۍو وررولې ړاو

لره ميۍسره و غ ورولې هالره بردلې ډرې د ړورې ک ې د س ۍښې ډې ړه

يرو سرل بير ر او کول ړه الال د الد يې س څصه ړور ره کرو اداءهالې

رر د ړ کرردامۍو او را رسررو غړرر رد ل د کميسرر ړرره راالوۍررو کررې د رر و کولررو

ۍي رۍ ره را رسرو غ رر او صم و د لې سرد يوس ا کو . الد بي ړ کوالن

دې ډې د مره ړه وص کرې بره هر سر مصرې ره هالره درواالد و ر ل شرن

س مصرې ره بره هالره درواالد او ړه کومه ډې ۍ هو را دوالخ ه ۍۍوسنغ

ره اۍسر رسرو غ ا رر دوسفرر )کومه ډې د صوشح لو جۍ ړراۍس ل شن

کره رره د ۍرر وصرر لړرر رد لوۍردا ړرر ې شررې صرو دا ۍعمرر برره سر څصرره ررر

ړر ک او اصرد وص ه ړورې واۍصس ل شن. دا هر څه الد ر ره د ړريرغ سروا

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

46

1روح ړه ۍو درکو .

د کميسر هالره سرص ن ډرې ډرې هاله سرد يوس ا شرنغ کمرهاو داډې کمه

مصر م کر وو )ح الۍ ره دير د هالرې ړه ۍوصمک يې ورسرد د ))دي

د هالرو د اصيقرن فسر د سررد او د صم رو د سرکشرۍڅصه ړر ک دا د کميسر

يوسرر ا شررنغ بيرر د رره بښررۍمي وۍو رره وک ررل شررنغ ۍررو مرروۍږ د هالرره ۍرر و د

ر ري کرې اروړر د ره ح ال و يو ا خ معمومول شوغ کومرو حر ال و ډرې ړره

ه ورسوله. ۍ و د بيم و

واکمۍررو ب دشرر ه ۍو ررر ميررۍ د او د کميسرر بم ررېوۍشررودغ ړرردې هرر بسررۍه

راميررۍ ررره شررودغ ړررره شرررص دسررص ه او اص يرر ر ړررره سررر يرررود اوږدداو واک

سرري لن او ررر ميررۍ اصرر ي ړرر ))او يوولسررمه ړيرر کررې د امړرا ررور

د اور لمبرې ړور ره شروې ډرې ړره او شرو شرود. ړره اصيرر کرې ۍررد رمره

او شروسر ۍردا برالڅمرور هۍرر ب ړره ړر رد ))ړ يمه کې د اول وار لړ

ډررې د ))ک ۍوسرر ړرره ومررييد کرر ل کررې امړرا ررور دې رره ا شرر 1٢٤٤ړرره

ور ره ړر درب ر ه ړه عر جال سررد ح ارر شرنغ ))ړ قمعه کې د ))

ررر څرو ډررې صم ررو يرې سرر ره وکرر غ ۍررو رر هالرره د ۍۍو مررو اجر الد ورۍ رر د

رور ړره داسرې حر ل لو اج الد ورک دغ امړراهاله ور ه صړمې مصې ه د ودرۍد

د و او وا رره ور رر ډررې ړرره ړښررو يررې ړرر ا الار ۍرره صررړرر کررې د ))

د رروبې لړرر رد يررې دوا د السرروۍه ړور رره کرر او جرر مې يررې ا وسرر ې وېغ

ۍو د ړ ړرر ور رره معرر فن وکرر دغ ددې څصرره وروسرر ه د ))ړرر ووغ ۍررو ))

-------------------------------------------------------------

بوزهرة د کتاب )محاضرات في النصررراني ( څخره د استاذ ا ١

اخستل شوى.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

67

1 کمالور کۍدو ړورې همدا جو د رواۍه ود

رۍورره ډررې ړرره ))سوسررۍ( سررميم ۍررومې ک رر ب کررې را مررن ډررې ړرره څ

ړررره Inoentix څمرررور ))اۍوسرررۍ ړررر کررر ل مررر هبن مشرررر ))1٠٦٤

ړره او ح د فراۍسې ړه يو ښ ر ))ليو کې دي رلسرمه وۍر د جرو د شرود

د وښرره کۍرردو Frederiek هالررې کررې د فراۍسررې د ب دشرر د ))فردريررک

د د رې وۍر ې او راۍسې کميس د ه ړرۍ ر د ۍ سرمه امر در شوغ صو د ف

٠صبرد يې وۍه مۍمه.

ړ دشرر ه ۍو سرررد د واک ړرره سررر او کميسرر ددې ررر څۍررګ ډررې د واکمۍررو

ه واک دد ررډررې رۍرروا ودغ عرر و رر يررې د واک د الۍرردې وواو الس

دوا مر ليې لورولې وې ډرېڅصه دوا ۍ و د وه ړور ه کولهغ ړه صم و يرې

ه سص مير کرې لوۍرد کولروغ ړکۍدې ډې له اممه يې صم و ه به راو ل

د کميسرر څصرره ص رره واکمۍررو دد رره ح لرر څصرره ورره ړور رره کرر دغ ررر څررو د

ۍ صوښۍ رامۍ ره کر غ ددې کر ر لړر رد او کميس ړه صي يو ع ص و

د کميسرر رره ړرره ۍ مرره ديۍرردارد ئرر يررې هرررد وسرريمه وک رولررهغ ړرره اول کررې

الوا ۍج س وۍه يې صم و ره ښر رد کر لغ د هالروا د د ه غواکم وشرمول

هالره څره يرې صم رو ره ښر رد او شص ن لوۍرد څصره يرې ړرردد ړور ره کر د

د کميسر د ديوالرو شر او ړره جر مو کرې))ديۍردار ک ل کو ډې هالروا د

ه ړو س من وو.

-------------------------------------------------------------

د موالنا ابوالحسن علي النوو د کتاب ))ما ذا خسر -١

العالم بانححاط المسلمين(( څخه.

د استاذ ابوزهرة د کتاب )محاضرات في النصراني ( څخرره - 2

اخستل شوى.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

48

راميرۍ ره هاله س ر م يب ډې د هالې له اممه د ه ))ۍر و د بيم رو

ړره ړرورد ول د او ه شروڅصره وښرکرې دير د صم رو د لوۍرد شو ړره اروړر

لرروا هالرره بم ررېۍ رروړير راميررۍ رره شرروغ وررولۍيال ۍظرر ررر ميرراو عقيرردې

ړه ۍر کرې د هرر دير او جۍ ي ډې لويديسې کميس د صړل س غ مسيحي

هاله دا ډې: سرد وک

رد سررسر سرير حررف داو د ړرروهې 1))مقرردس ک ر ب ب ئبررل ير کميسر د

عقموۍرو د ))ک ر ب ود کميس د صم و څصه ړر ه يې ړه ۍرورو وولراو وس ه

سير حرا و رسولو.او ړوهه

ددې وروسرر ه يررې ړرره عقيرردد کررې داسررې څرره يوسرر ا کرر ل ډررې ړرره هالررې

طبعير او د حقيقر عميره السري غ ل ه د عيسر ودب ۍدې ړوهۍدل مم ۍه

ړه ا د ډې مسيحي کومه عقيدد لر .

ې ددې يررو يررې ړرره عبرر د کررې هرر دۍۍرره کرر ېغ ډررد رره ))معم رر ۍې

دغ ډررې ددې کرر ر ))صرداا م ښرر م مسرئمه دعشر ئن ربرر ۍن د ښر رد مثرر ل

د ))ديۍرن ا ريح ړره ۍرو بالر و الۍجمرناو غ کر ل مر ر لروۍالړه صي

ک ا .

د مسريحي ۍو ډرې م مسئمه يو ۍوا ړيدا شروا دود داد ))صداا م ښ

مقدسررو وۍرر و دا او ۍررو مسريحي ۍويۍره اولاو هړره ))مقرردس ک ر ب کررې ۍشرر

مسئمه بي ک ې ددغ د ))صداا م ښ م دود داسې دا ډې:

شرراب ورسررد څښرنغ او ورځ و صرور سر ۍو مسيحي ړه يود

-------------------------------------------------------------

))کتاب مقوس(( چې بايبل نومهږ د يهودانو او مسيحيانو - 0

مذهبي کتابونو مجموعه دي چې بول شوى تورات او انجيل هم د

په کې شامل د . )وبارن(

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

69

ډررې دۍ رره ))صررداا م ښرر م وايررنغ ددې ړرره ا د د کميسرر مرر دادا ډررې

عميررره د ررره شررراب د مسرري او ړرره جسرر عميرره السررري د رره و د مسرري

ۍررو ډرر ډررې د رره و ه ويررول شرروې ويۍرره کررې يوسرر ا کۍررږ غړرر السرري

برردلو راميررۍ رره شررو ۍررو او د رره الييررراو ې وڅښررلب يررشرررااو وصررو د

ې سررد دد ره شرصى ړره برد کرې ۍروياو د صړمرې وښرې عميه السي مسي

ۍۍوسن.

او د بحررت ددې ړرره ا د او سرررد مۍرن الورکميسر دا عقيرردد ړرره صم رو ړرره

ه څرروک دا وۍرره کرر ۍررو د بښررۍې څصرره برره کرراو ړوښرر ۍو څصرره مۍررع کررو

وش ل شن.او محرو

ۍ ړۍلۍردل شروو صبررو ړره او عب د کې دد ه صراف واو کميس ړه عقيدد

سررير څصرره د صم ررو ړرره او هالرروا د ))مقرردس ک رر ب د ړرروهېاو ۍۍويسرر و

هر داسرې ئر، لوۍرد ړره بر رد کرې او د موجودا رو بم ېبۍدولو بسۍه وۍ دغ

جالرافيرر ين م ررورې او رر ريصناو کررو ۍظريرر او صبرررې شرررو کرر ې

يرررې سرررمې وبممرررېغ هالرررو ررره يرررې د هالررره وصررر کرررې وېډرررې د هالررروا ړررره

څۍ ۍرې څصره او هالرو کرې د بحرتصمرک يرې ړره او )) قدس درجه ورکر د

او وررول ح الۍ رره د رره ۍظريررېددې ړرره صرري يررې بۍررديال لاو مۍررع کررول

د عممرررن نلررر ړررره ا د لراۍسررر او ې ډرررې دوا د موجودا ررروغ لوۍررردروم ررر

مطي ۍو څصه کې وې.

دا يود ميم روۍ ې مسرئمه ود س ره ډرې دا هالره برې بۍسروه م رورې وې

د هالررې درواي يررې ښرر رد او ۍ سرررد هالرره برر طمولې جربررې ړرره اسرر ۍډررې

ف ررر او ډررې دا هالرره سرر حه دد ډررې هللا ړرره کررې عقررل رره د ررورس رره کررولغ

ورکر ې دد ډرې د هالرې ړره وهرهړهللا عقل ه هاله او کولو حف ورک ا دا

ړردې سر حه کرې او شري الس ره راو ا شرناو واسرطه څۍ ۍره کرول شرن

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

٢1

ۍظريه الالمه ک ې ه ۍدد.او هللا ع ل کومه م ورد

د ا ۍرالو ړره ا د يرې موالۍر ابوالحسر الۍردو رحمره هللا ړره او ددې ک ر

ۍو ړره الوال صړل ک ب ))م ا صسرر العر ل ب ۍحطر ط المسرممي ۍد مسرمم ۍ

کې داسې لي ن:ۍ څه له السه ورک ل؟[

ظمر ډرې د صړرلاو ))ړه ا روړ کې دي ه د مۍسوبو صم و لويه مطرن

صړل دي سرد يې وک دا ډې ړره صړمرو مقدسرو ک ر بوۍو کرې يرې د او س

وص ررن او طبعيررن عمومررو ړرره ه مرره اۍسرر ۍن معمومرر او رر ري غ جالرافيررې

م ررورې وې ډررې ړرره د رره او ا هالرره معمومرر داو م ررورې دۍۍرره کرر ېغ

رسررۍدلې ود ا ررر کرره دد رره شرري ۍو ړرره ه مرره هوصرر کررې ور رره د اۍسرر ړوهرر

د بم رېاۍ ه ۍره ودغ و شک ۍه کولو صو دا د اۍس ۍن ړوهېدد ه وص صم

د مص ل ړيردا کۍردو وۍررد يرې ودغ س ره ډرې د اۍسر ړوهره وصر او بدلۍدو

د صړررل ديرر بۍيرر د ۍظريرر ووص ررن ړرره وصرر اليرر ۍږ غ ۍررو څرروک ډررې ړرره

جو و . کيد شوو ړه ۍر ډې جو و ل ه

سر کۍداا شن دوا دا ک ر د ښه ۍي له مصرې کر ا صرو دا ړره صړرل

سر يۍس رر او صړل دي ب ۍدې لوا ظم غ س ه ډې دا ک ر د دير غ عقرلاو

ميۍ د يروې سر رې شرص ې المرل و رحۍرد ډرې ړره ۍ يجره کرې يرې هالره دير

ړره هالرې کرې او د سرد ډې اۍس ۍن ړوهه يوس ا شوې وصو د د کوم ې و

ۍرر و د کوورره هررر څرره موجررود ووغ د رره ديرر د يررواو ب طررلغ کرررداو حررف

ډرې دي ه مۍسوب صمک ړه کرې داسرې راړرۍو رلاو سرد مص م شو م ن

ړ يمرهددې ړره او د هالې وروسر ه ور ره د ړ څۍردو فر ر ړره الس ورۍالمروغ

شود. سي ولر) ک ر دا وشو ډې اروړ بې ديۍه کې ر وولو ۍ و د

دي ه مۍسوبو صم و ړه هالره څره بسرۍه وۍ ر د څره ډرې هالروا ړره صړرل

د هرر هالره څرره لوسر ل يررې شررو کرر ل بم ررېمقردس ک ر ب کررې لي مرن ووغ

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

51

کو څه ډې د صم و ړه لبه وو ي د هالوا ر ميرۍ مشرهور شرو وو ير د

طبيعررن او جالرافيرر ينغ رر ريصن ډررې کررو اۍجيررل سررير کووۍ ررو او ررورا

د او کرر کر ووغ د رو وولرو شري ۍو ره يرې ديۍرن رۍرګ ورکر غمعموم

ووۍو څصرره يررې و رسررول ډررې ړررر هالررې عقيرردد لرررل الال ښررديرر د هالررو الر

ډررې ددې شرري ۍو مصرر ل وو هالرره يررې ړرۍښررودلغ ړرردې ا د يررې هڅرراو و غ

سرريحن جالرافيررې د رره بررې دليمرره جالرافيررې رره يررې د ))ماو ک بوۍرره ولي ررل

Christian Geography ۍرو ورکر غ ړد ره ب ۍردې يرې کم رې مۍورولې

ډ ډې ۍه مۍمه هالو ه يې ک فر وويل.او ولوولېغ

طبيعرررر او دا هالرررره وصرررر ډررررې ړرررره اروړرررر کررررې عقررررل ودد وکرررر دغ

سررر يۍس ړوهررر ۍو د قميرررد الۍسيروۍررره مررر کررر لغ دوا هالررره او ړۍلۍررردوۍ و

وۍو کې س ا ړرر سر ا شروې وې بر طمېبړد ه ک جالرافي ين م ورې ډې

د ئرن ړره ښر رد يرې ړررې رو ۍيوۍره وکر دغ ړرر هالرې او ۍ سمې و امېاو

جربرې يرې صم رو او صړمرې څۍ ۍرېاو عقيدې لرلو څصره د وکر داو ايم

ه ښ رد ک ې.

ړررره اروړررر کرررې د کميسررر د ررره ح لررر ړررره کميسررر کرررې قي مررر جرررو کررر غ

و رسولغ د مسريحي لړر رد يرې د هالروا ډ رواکو د ه س يۍس ړوه ک فر

څۍ ۍرررې لړررر رد يرررې داسرررې او د ررريهاو مررر ل حررريل و رسرررولاو ويۍرررې

ه الۍرديق ۍو ره ۍريوولو هاله برې د ويۍ ړرړ مح مې جو ې ک ې ډې د ))

ړويرو او سالا ورک ډې ړه ښ روۍوغ کوروۍوغ سرو وغ سۍوموۍروغ ر روۍو

شو د . او ړو کې صوارد

ړرله ړسې ک ر وک رر څرو ړره مسريحن ۍر کرې د او دوا ۍر کوښد

کر ر لړر رد يرې ړره ورول هۍرواد ې ۍشرنغ دد رهحرکر ړر څه کميس ړر صي

ج سوسر صړر رد کر لغ د صم رو لوۍرد يرې ۍرګ کر غ او کې صړل څر ر ر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

٢2

يررو مسريحن عرر ل وايرن: )) د يررو مسريحن لړرر رد دا شروۍې ۍرره ود ډرې رر دې

شن يعۍې وول ولل کۍدل.ډې هاله دې ړه صړل طبيعن مره م

درې شررميرد ره مح مرو ډرې کومرو صم رو ره سرالا ورکر ې ود د هالرې

يررررې 8٠٢٢٢) . ډررررې دود دۍررررره الرد رررره رسررررۍږ8٢٢٢٢٢)سررررود الرو

Benyli بروۍرولوۍد سواللن ووغ ډې يو ړ رې مشرهور طبعير ړرود ))

امرې وېغ ړره سر ۍو ول د م ورې بدې سيۍې ه وو ډې کميس د هاله

د ۍر والن م رورد )ډرې عر ل يرو ۍردا ۍرر د کميسر دا ړره داسرې ع ل

مرره مح رو کر ډرې ويۍره يرې روا ۍره شرنغ يعۍر لوۍردا دې وسروالول

دد رره کرر ر يررې ورسرررد وکرر غ د رره رۍررګ يررو بررل مشررهور ړوه ۍررمهاو شررنغ

يې لدې اممره ړره مرره مح رو کر س ره ډرې هالره دا Galileo ليمه))

د لمر ړر ش وصوا رسن. رک لر او ح ډې سم هعقيدد لرله

راړور ره شرولغ ۍرورد يرې د روڼ اۍرد )ړره د ره وصر کرې ۍوښر رر

او مۍسروبو صم روغ د کميسر د ۍم يۍرد ۍو د دير رهاو بر ک سره کره شرود

د هر هاله شرن مصر ل شرول ډرې او ي يې جۍګ ړيل ک غالا د ړ لو ړه ص

کۍرددغ هالره عقيردد ره ۍسرب رې يې ا د لرلره ير يرې هالرواړه د ه صم و ړو

.نکه د لوۍد ۍرولو طريقاو ود که کم ورغ عم که اصي

غ صرو ړيرل شروددښمۍن دا د مسيحي سرد يواال ړه لوم سر کې يې

عقرل د او ک دغ هاله جۍګ ډرې د عمر وبي يې د هردي سرد دښمۍن شرو

د سر يۍس الرهميۍ شرو شوا هدد ۍو رمسيحن دي د ۍم يۍاو ړموي ۍو

بردلو وښر وۍ و دا او شوغ د ره اۍقيبير ۍو ړه جو د بدل دي ر ميۍ او

او ديرر دوا د هۍڅ مرره هرر ۍرره يوسرر ا کۍررږ او ړرۍ رر د وکرر د ډررې سرر يۍس

کۍږ ۍرهغ کره يرو ړصيسرد ډې دي دوا د د يو بل داسې اد د او عقل

او ۍرو د څروک ډرې ړره يرو ايمر راو رامصې ه کۍږ بمه به شر کرو غ

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

53

بل څصه به اۍ ر کو .

رې کرو ۍرو دوا هالره برې ۍر د ويۍرې کمره ډرې څروک د دير ړره ا د صبر

څۍ ۍررې ړرره الرد کررې رروا شرروې و غ هالرره بررې ۍرر د او يرر دو ډررې د عمرر

ر دسيسررو ښرر او ۍد سررص دريسرر هالرروا د ديۍررن صم رروډررې صمررک يرر دو

ريرو ۍرد غ دوا ره رور ۍر و د مصوۍرهغ شو ووغ د دير ړره ي دۍردلو سررد

د عقموۍرره مصررې رره کۍررږ غ ډررې وۍرر او اور اډرروۍ ې سرر ر ېغ ۍوررې سرريۍې

دد ره دير سر دوا ړره صړرله يې د دي څصه کرکره ړيردا کۍرږ غالممدد ه

کرکرره لرررل الالمررن کرر او د هالرروا د ممورررو سرررد ۍ ررر او صم ررو ړمرروو

د .

ف ررر کولرررو لړررر رد او ۍررردوۍ و سرررد د څۍ ۍرررېد ديرر ړرررر صرري د راړ څ

کوښرد ۍرره وو ډرې د هالرې ړرره واسرطه يررې د او ومررد ربرغ ۍرمررنغ عقرلد

او ررر ميررۍ فررر کرر ا واغ د هالرره وظي ررې داراۍررود ديرر د وي رره او ديرر

او د هالرره سررص ۍغ ظمرر او ديرر يررې مرره وار داډررې ولي ررر ميررۍ سئمررـ

ډررې د کميسر مسرئوليۍو يررې مسرئولي ړره رر د درلرودغ ررر ۍ سرمې ۍم يۍرد ۍ

ۍرو دوا بره غوا دوا دا روړير کر ا ډيرر واغ کره کر اميۍ يې فرر

هۍک کمه ه دي ش ه ک ا ۍه وا.

صم رو سررد دښرمۍۍ هالروا و ره د مۍسروب ير داو ۍو جمدب الغ بې ربر

ۍره يرې ل ره د ۍرورو او ه دا فر ورۍ ډرې ړره دير کرې ف رر وکر غ

بدلو وښ وۍ و ړه څۍر د ۍرمۍ څصه ک ر واصس .

دۍير رر ميرۍ او وو ډرې لره اممره يرې د دير اسرب بهاله ه دا ړه لۍ د و

د رره ))ۍرر و د بيم ررو راميررۍ رره شرروغ ډررې م سرر ۍه د هالررې د ا ۍررالو ړرره

او وول بشري ړه کر او کرې اص ره داغ بم ېاروړ يواالېوجه ۍ ورځ ۍه

بيم و د رصې ړي لې څصه ۍه ۍرۍدوۍ ن وووۍه کو . دد ه

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

٢4

بير د اروړر او ړر صري اروړر ړر څو وکر دا هاله دي وو ډې د هالې

ړررر صرري راړ څۍرردل اديرر ۍو وولررو وررول اۍرردد مۍرروۍ ن ړرره وولرره ۍرر کررې د

بل دي ر ميۍ وړير وک .او ړر ه لدې ډې د يو دي

دد ره ډرېس ره دا هاله دي وو ډرې اروړ ير يرې ړره صري راړ څۍردلغ

هالررررې الهررررن د او صرررره وراۍررررې شرررروې وېغولررررن ورسررررې څديرررر ۍښررررې د ا

د هالرې بۍي دوۍره ړره ۍر و د و ره لره مۍسره او س ۍو ي وېغ اسم ۍن م رورد

وو. ن مم

ره او وره دير دي ه مۍسوب صمرک وو ډرې د يرو کواو دا هاله م هبن

او غ دير قير د الۍردې ړره صړرل سر او واسرطهم رو ړره ړه ۍو د ديۍدارو ص

ک ۍدلن بشري ب ۍدې ظم وک .

هر څره د اروړر مسر يل د غ د ورول اۍسر ۍي مسر يل صو الحمد هلل ډې دا

لرر د ۍرورو ادير ۍو سررد يرې کر ر ر اوۍه د ډې ړه يو ص ى دي ړرورې

کررې رسرررد شرروغ بشررري ړرر ادا هررر څرره د رر ري ړرره سرر ۍو ې او ۍشرر هغ

وسر ن صرو ړردې سر کول شن ډرې دد ره م رورې د ۍر و د ا ۍرالو څصره

د سرر ر ې صي ررې کرر کررو ډررې شرررط ډررې د هالرره حقيقرر د لۍرردلو لړرر رد

ريصن جۍګ د ړردو ر ش ړو د . د ه

ل رورل ړره اروړر ين عقمير ب ۍردې سر صو دد ه جۍرګ د ا ۍرالو څصره

دد ره رري واسطه کۍدا شن کو عقل ډې ۍه د هاله عقل ړهاو ۍه کۍږ غ

ۍره د هالرره ۍ کر ميو ړرره واسررطه او ړرره سۍسيروۍرو کررې ر ل شرروا و غ ر ري

ۍره د هالره ا ۍرالو سررد شروۍې دد او کووۍ ن جۍرګ ړرۍښروداډې د ه ب د

او فرر غ سي سرر او ه ف ررر و صيرر لغ ادبد رره جۍررګ ړرر کررومې ا ۍررالې ډررې

د لوۍد ړره وولرو حر ال و کرې ړرۍښر داغ هالره ا ۍرالې ډرې لره بم ېاق د

هالررې د برردمر ناو اممرره يررې د رره ))ۍرر و د بيم ررو راميررۍ رره شرروا دا

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

55

ې کم ې ک ې د .اروړ ړه ص ورد کې صړمې جر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

٢6

د سړي ړوس و واکمۍن

ص مۍدوۍ ې دد

( Bertrand Russell) برترانررد رسرر معاصررر انګسيسررل ويسسررو

تر چرې د ځکره وايل: هغه وخت الړ چې سپين پوستو پکې مشري کولره

لپاره د هغوى مشري پاتې کېد د طبعيت قانون نه دى زه عقيده لرم چې

ې د هغه خوشحالو ورځو سره مخامخ نره سپين پوستل به په راتسونکل ک

شل د کومو سره چې په تېرو څسورو پېړيو کې مخامخ شوي وو.

هالرره سررړي ړوسرر ن وو ډررې ړرره اسرري کررې يررې د صړمررې يررواالې روسرر

ل صرررو اوس د اسررري صمرررک د ۍ رررو لړررر رد ړرررورد وصررر موۍرررداو ا ۍرررالې

ويرلرره د اسري صم رو دا ۍره اۍ کررې څصره کرکره لررر غ ړره هالره وصر اسر عم ر

ډررې مص يۍررۍ جربرره س رره ډررې ۍررې ))کرررممي اسرر عم ر مرروصې لررر غ

ورسررد ۍرره ودغ اوس ډررې دوا ۍررر وصرر د لويرردي والررو د واک الۍرردې ړرره

سص ۍ کې ۍر ک لغ ۍو لدې اممه د ره رصره جربره ررارول ۍره روا غ

ۍررو الد دا عقيرردد ۍرره لررر ډررې لويررديسوال هۍوادوۍرره برره اسرري د صړمررې ا ۍررالې

راولررنغ الب رره دا عقيرردد لررر ډررې هۍررد برره د لويررديسو هۍوادوۍررو سرررد الۍرردې

م رر بره د او سولييال لوۍرد وکر غ صرو عربرن ۍر غ د ره رۍرګ ړ کسر

کميوۍس ن بيک طر ه م يل شن.

ددې څصررره او کرررې کررر ې ودغ1٥٤٢بر راۍررر رسرررل دا و اۍدويۍررره ړررره

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

57

ۍردلو ددې لوړۍجرو کرې د ډري ئر ړره کميوۍسري وروس ه واقع و ص و

و اۍردوۍې بۍسرو ۍرور هر قرو کر غ صرو المروۍږ ړره ۍظرر دا يرود ۍررد قررو

يرې مر د د غ اسرب باو ډې ددې و اۍديالوۍه ۍر صر س ه ددغه ۍظريه ۍ

ه ش کمالور ۍظري د يرو لويرديسوال م رر څصره اورۍردل څره ۍر د او

او دوا کره هرر څرومرد ړره عقمررن ول د االادس ره اشرۍ صبررد هر ۍره ددغ

لروۍ ررې صررو بيرر هرر دوا د يررو سرر ۍو عقميرر مررواکۍ دعرروې وکرر ړص

هرۍک ډرې د يرو داسرې سر ۍو کم رور ړره قيرد کرې د او ېۍوولۍې ړر ې شرو

رره اجر الد ۍرره ورکرو ډررې د هالرې څصرره بهرر ف ررر وکر غ يرر دوا کمره هر

غ ررر څررو ډررې هررر کرر ر رره ړرره بشررړ ول ړرره ۍرروېووسررن دد ررې بۍررد څصرره

د ))بروراۍ رسرررل د صبررررد څصررره وۍررره رررور غطريقررره د يرررو برررل طرررر

و اۍدويۍې څصه ه ۍرد لورد دد.

ډرې د س ره شرواغ ړه حقيقر کرې د سرړي ړوسر و د واکمۍرۍ وصر صر

ددوا او محردودې مروصې ص مرې شرروېاو سرړيۍو ړوسر و د مرد لۍر مهرر لې

ه ډرررې دوا يرررې ارالښررر وۍه ۍشرر او ردغ الرښرروۍهغ ا رررولسرررد هالررره م رررو

د بشرري او ړرر بۍسرو مشرر وکر غد هالرې او اۍدې ک بشري ه و

ص ررګ المررل شررنغ ړرره کررو کررې ډررې د اۍسرر ۍي مړراو د حقيقررن اوډ رروالن

ړرم مم شن.او لوۍد اوډ او ا لغ اصي

د رره مررد ړرره اۍومسرر کررې د ))م ۍرر ک ر رر د فراۍسررو اۍقرريب د

د الۍږولرررو څصررره ړررره امري ررر کرررې د فررررد االاد د اس سررر و او اس سررر و

ډرې دې هرر څره د يرو صر ى س ره وروس ه شۍ شرو ير الر بره شرۍ شرن.

وص لړر رد سر ۍو ې مروصې لرلرېغ ډرې د سر ۍو و حر ال و مق بمره يرې کولره

هالره دې د ډرې دا هۍک کمه ه د اۍس لړ رد يو داسې قر ۍو ۍشرن کۍردااو

مه لره د هالې د ړ ې کۍدو وصر دې دد ره لۍر او ۍر وص لړ رد ړ ې شن

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

٢8

اس س و د وص څصه الي و .

بۍسرو څصره جردا کر ا شروا ډرې د هالرې او د ه مد د هالره اسر س

د رره او اصري ړرر ې کۍردا ۍشررنغاو ړر ره هررۍک قسر وررولۍيال ۍظر غ اس سرر

د اۍسر د ړيدايښر او ب ۍدې بر ور لررل د غ د ک يۍر وغ اۍسر اس س ړه هللا

د لۍرر مه لرره س رره ډررې د صړررل د مق ررد ړۍلۍرردل د . لرردې اممرره د رره مرر

ډرې ون ړره څۍرر دا ل شوا غ دا د هالره ))شريط ۍن بروا ل څصه ړرۍ

ډرې دې د هالره س ره د اۍسر ۍ ۍو ړره ال وۍرو کرې هرۍک قسر جرر ې ۍره لرر غ

ډررې بشررر فطررر څصرره سرر ا دد موۍرردلې د کررو ه سرر ا څصرره سرررډيۍه ۍرر

سرډيۍه موۍدلې دد.

دد ره ۍرهاو دد اصس ېغه ۍ ل ه ډې د ه مد دد ه ا ل څصه سرډيۍه

ۍررو لرردې اممرره ددې مررد عميررر ړرره يررو شرروا داغ سرررډيۍې څصرره رالۍررږل

د اۍسررر د فطرررر څصررره او هالررره د لوۍررردډرررې داسرررې بۍسرررو ب ۍررردې شررروا

وريرد کرې د اۍسر حقيقرن او مص ل داغ ددې ړه بۍسو اۍښودۍهغ وس يمو

الره د اۍسر د د ۍيولې شوېغ هاله ا ير وې ډرې هه ا ي وې ړه ۍظر کې ۍ

د حقيقر څصره ړيردا د فطر او ا ل يشن جو ښ د طبعي د هاله د ړيدا

د هررر هالرره څرره ۍرره سرر ر ې ړوررې کرر د د کررو لرره شرروا داغ د رره مررد

دد رره ا ير څصرره سر ر ې ړوررې يرواالې اممره ډررې اۍسر اۍسرر داغ ۍره يررې

الور سرررد يررې هالرره د صړمررې صرروا څصرره شرر ل او ړرره ظمرر بم ررېکرر د غ

دا.

دا هر څه د هاله ح ال و ړه ۍ يجه کرې وشرول د کومرو لره اممره ډرې د ره

ړه ړ يمه کې هاله مد ميرۍ ره را ر د او ))ۍ و د بيم و راميۍ ه شو

د هالرې ورول او کو بۍسو ډې د دي ړره دښرمۍۍ ب ۍردې اۍښرودل شروا داغ

واقعررن بۍي دوۍرره د ديرر څصرره مصرر ل د غ د رره رۍررګ دا او ف ررر غ صيرر لن

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

59

د اۍسر د هالره حقيقرن او د اۍس د دشمۍۍ ړره الر ب ۍردې روا شروغ مد

موا و سرد ړه و ر کې شو ړره کومرو موا ر و ډرې د اۍسر او ا ي

د لوۍد جو ۍدل ړه ک ر د .

ړره ا رل کرې ددد د صرردم غ ډررې لردې اممره اۍسر د هالرره مرد ړره وجره

بردبص ۍ سررد مر او ۍيک بص ۍ لړ رد جو شوا داغ د سص ۍاو ړرمص ګ

ۍو ح من ړ يمه يې مد ر ميۍ و ر واقع شنغاو کمه ډې د اۍس او شوغ

مو څصرره وروسرر ه د اۍسرر څررـښ رصررو او د م رريب وۍوغ قربرر ۍوغ رر واۍوۍو

د او د اۍس فطرر ۍرر لوراو ډې اۍس ا ل داس ه بري لي وب داغ

.راميۍ ه شو مد ړه ۍسب ۍر عمر لروۍ دا

روسر غ اۍوريرالا غ دې کې ه ه د ه مد د ړ ې کۍدو معي ر و ۍو ړک

ورول سرړي ړوسر ن د يرو برل او غ سروي ۍي سري امري ي غ فراۍسروي غ سو

سرد هۍک وړير ۍه لر غ صو کۍداا شن روس د صړل سرص ۍظر لره اممره

ډرې ددوا د ړر ې کۍردو وسر يل د ۍر و د عسر ر س ره وروس ه ړر ې و غ

وصرر ړرره وصرر د مصرر ل يۍو د لرره مۍسرره و لررو د غويۍررو د حمرر موۍو ۍظرر غ د

دا هرر څره ړره او ۍه د غ هوللو څصه ړر ه ۍور څاو عممي وغ د ۍيولو لو

و د کډه د اۍس ۍن فطر مص ل دا.او لويه

ول د اۍسرررر ړرررره ۍ ررررسغ ړرررره ف رررررMorxism) ن ۍظرررر يسرررر م رکس

ې ډرردې ۍرره ه رر ري ب ۍرردې ړرره لورې ۍرر ړوهۍ وال داغ ړر رره لرراو طبيعرر

لوۍررد ړرره هررد ب ۍرردې ړررود او د ک يۍرر واو د رره ۍظرر د ک يۍرر و ړرره حقيقرر

يررو مرر د او ډررې دا ۍظرر د اۍسرر وررول هررد د معرردې لرروږدس رره شررنغ

دا ف رررر کرررو ډرررې ورررول ررر ريصن او رسرررو هرررد و لړررر رد جۍرررګ

د غ دا يوو څصرره راوال شرراسررب باو ووسرر يم حرک وۍرره د الس رره راو ۍررې د

او ۍظرر د اۍسرر وررول هالرره ارالښرر وۍه لرره مۍسرره و ډررې هالرره د اۍسرر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

61

د اۍسرر وررول مهرر مسررئولي وۍه او حيرروا د رر ري ررر ميررۍ رروړير راولررنغ

ص مو .

ي ړره وولرو ړ اوۍرو کرې دې کرې دا ډرې هالره د ر ره ړد اۍس ارالښ

کسرررريال رجررررو شررررنغ صررررو ۍ څ ړرررره م يررررو مثبرررر کرررر رکوۍ ړرررردې سم رررره

(Morxism) ب يررد د اۍسرر ۍي د رر ري څصرره دا ف ررر وکرر ډررې را مرروۍ

دا ف ر کو ډې د وولو صم و څصره ميي رې جرو ې شرو او وشمول شنغ

ډې صړل وول ط ق به د يرو شرن د السر ه راو ۍرې لړر رد لورو غ صرو اصمرن

بره د څر روۍ نغدا هرر څره او اله څه ډې ددد ړرې فقرط روالارد وشرنبه ه

لرره او ح ومرر يرر د يرروې اسررم ۍن عقيرردې ډررې ړرره جۍرر اليرررا ورکررو او

ددې کر ر لړر رد رر د ره او جهۍ څصه يې ويرو ړر ه رر سررد کر غ

بررې بۍيرر دد ۍرر اشررۍ اۍقرريب ريعرره رسررو ډررې د صم ررو ړرره هۍوۍررو کررې دا

ه ريبر ۍو ره يرې ړر او و څصره د واک وا رې اصمرنلردارکيۍو ډې دوا د م

الس کې ورکو غ که د را مروۍ ې ړره ا د د ره ره ړره ۍ مره عممرن م رورد

ورد قرر يمول د يررو بررې بۍسرروه شرر ښرر ر ۍررو د رر ري ړرره ا د هرر د رره م رر

د هالره ړره ر ري ب ۍردې د يروې عممرن ۍر ړوهۍ او اۍس ړره حقيقر غ طبيعر

څصه کمه ۍدد.

ن سررر يسرکشررره ف رررر د م رکسبرررې بۍيررر دد او کمررره ډرررې دا لورد ۍررر ړوهن

م ورې بۍسو داغ ۍرو مروۍږ هرۍک کمره هر دا اۍ ظر ر ۍشرو کرول ډر ددې

ړرره اسرر س برره ړرره لوۍررد کررې يررو داسررې عممررن واقعيرر را ميررۍ رره شررن ډررې

ۍظر کرې دومررد او اۍس به يې رسررد کرو غ مورر دا ډرې ړد ره واقعير

و څصره الور واکن و غ څومرد ډرې ړد ره م رورد کرې د فطرر د حقيق وۍر

د رره فطررر دد رره يرره ر برر داغ ډررې ولررو سرررد يررو بررې سړرره سرر ر و ړو

ول و ر لر . م ورې سرد ړه ړورد

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

41

سر ۍويکسن م ورد د فطرر صري دد ۍرو م ريس لدې اممه ډې م رکس

دد رره م رررورې د عممرررن کولرررو ړررره وصررر کرررې صړرررل ۍرررر سرررړيڅمن ا رررول

وريرد ددغ ح الۍ ره ړررم رواۍره دم رکسري يرو ډرنړرۍښودلغ ړدې به ۍره

ۍرر د ې وريرد ۍشر ه ډرې هالره دې ددې ړره څ ړه څۍر بمره داسرسم رکسي د

ړه ص مص ړمن کولو الور اډو . وصړمو ا ول

دم رکسيال ه ړه ۍ مه ))عممن م ورد ړه ۍرو برصو کرې د فطرر

د ظمرر څصرره د کررو اور رر ۍوۍو او د ح ومرر او د والاروۍررو الۍرردې را مرره

ورسررد الورواکرن ډرې روسريهاو څه ړ ې ۍشولغ هاله ظمرړر ه ړ ې ۍور

وص کې ښه اشۍ ود. ړههد ب دش

دولرر ۍيمرره ړۍرر مص ررې لرره ړره کرر ر صررو دا ود ډررې ړد رره م ررور وال

ورځ غ صررو هررر څرروک ړرروهۍږ ډررې د رره دولرر ورځ ړررهميۍسرره ممرر وا

د مم وۍو ړه و هر ش د ميۍسه و .او ړراصۍږ

يال دا سر ول م رک ه ف ررعمل دې بيم و ه و رورئ ډرې ړراو د ف ر

وا ډې يود داسې وولۍه رامۍ ه ک ډې ح ومر ره يرې هرۍک ا ير

ډررې هرر څرره د ح ومر ړرره لصرو ړرره عممرن و رره دۍ ره مجبررور شرو ۍره و

اۍسر ۍن او واک کې ورک غ داسې ح وم ډې ړره هالره کرې د فرردغ ممر

فطر هۍک قدر ۍه و .

ل کرې ړره برې سر ر ول د مر هب ړره شراو م رکسيال د يوې ويرې

که د ظمر ۍره ک ۍظر ډرې د او يوې ))عممن ۍ ړوهۍ ړر ه ۍور څه ۍد

د ډرې روسرريه ورسرررد ال ه ړرره ۍرو جررو شروا ۍررو دا هالره څررسرکسيرم

يررو څرره وروسرر ه ډررې ړصرروا د ب دشرر هي د وصرر څصرره اشررۍ ددغ کيرردا شررن

ډرې د صړرل ړ ې قوموۍه د څه وص لړ رد د ه ۍظر ومۍرن صرو هالره څروک

اۍس ۍي صير ل ورسررد و هالره هرۍک کمره هر د ۍرر وصر لړر رد ړردې ۍظر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

62

او بر ۍشن کوالاغ ر دې ډې هاله مم وۍره ډرې دد ره ۍظر د الورواکرۍ

د الۍررردې لوۍرررد کررر ا داغ د يب دشررر هددې څصررره يرررې د مصررره د سرکشررره

هالوا فطر ه ددې ۍظ ړه سص ۍ سرد مق بمه کو ا ر که هالروا د يرو

دې ډرې ه سررد لر د الۍدې لوۍرد کرو غ (Terrorism) روريال عس ر

ې د کسرر ۍو د هۍررواد ړرره وررو مۍوررولې ښررصوۍسرر ن وۍررد و ررو ړرره شررمۍر د کم

د لوۍررد ۍرولررو وررولې سرررډيۍېاو دې ډررې دصرروراکه کرر ې د غ سرررد لرر

دولرر ړرره الس کررې د غ ډررې ددې لرره اممرره د مجبررور ړرره اسرر س صمررک د

م شروم ۍو د وولۍرو لره صروا او د سواۍر ۍو سرد لدې ډېاو دول صبرد مۍنغ

رسۍيو ړه او ۍېودې ډې د الرښوه سرد لاو ۍ ن سواۍ بې الرې کۍږ غ

سر يسرد لدې ډې وول ښرووۍ ن د کميوۍاو د دول قباه ددوولو وس يمو

ړر اد عممي کۍرږ سرد لدې ډې د هر هاله ډ او غ ۍظ بعدار کو

. صرو ددې هرر شرک کۍرږ ئرنس ۍ ړه لرلو وۍيال سرد د دوړه ډ ډې د کم

فطرر سررد د و رر هالره حرد ره رسرۍدل ډرې او څه سررد دا ۍظر د ۍ رر

د فطررر د مص ل رر بم رېسر يمو سرررد د ممرر د مص ل ر څصرره مدد ره وولررو

فطرر رر ۍررد وص ره او ړره امر کرې ۍره ويۍرنغ س ره ډرې ممر سر څصه

شن کول . لوۍد ۍهالۍد ۍظ ر سيور ړورې د ظ لم ۍه

او ن د دا برس دا ډرې هالره ړر ره د روريسرمۍ لړر ر او د يو ۍظ د ۍ ک

ظ لم ۍه عممي و ۍشن ړ ې کۍدا.

دا و اۍدويۍرره (Brithrand Russellرسررل ) ۍردرلردې اممرره د بر را

يرررد يررو محرردود مرر د او ړرره مرر د اسرب بو وال د ددغاو د يرو کمررالور

ل ددې مر د مرد ړره بۍديص ۍره کرې وسرنغ س ره ډرې دا ړره هرر حر څصه ۍه

بۍد دا.

هررر ا صيررالد ددغ دا د يررو داسررې مررد او مسررئمه ددې څصرره ۍرررد لورد

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

43

شوا داغ د لوۍرد ۍرولرو لړر رد د هللا ب ن مسئمه دد ډې د هللا ع ل څصه

عررر ل د وررريرې څصررره لۍررررا شررروا داغ دا د هالرررو ورررولۍيالو ۍظيموۍررروغ

بۍير د د صړل يو ا رمن ډې ۍو مسئمه ددجو و شوو م هبواو ف ر ويرو

د دې اممرره د رره مررد اۍسرر رره ه هرر لرراو ددغ هڅصرره اصيسرر ل شرروې ۍرر

غد هالوا د ړيدا کووۍ ن ر ميرۍ ا ي رېاو موجودا و حقيق د موجودا و

د اۍس حقيق غ ړه موجودا و کې د اۍس مر بهغ د اۍس د ړيردايه مق رد

ۍه شن ښ رد کول .مق د ه د رسۍدو ج يال وس يل او

او دا هاله ))ۍر و د بيم رو دا ډرې د هالرې ړره بۍير د هالره ورولې ورولۍې

ۍظيموۍه وال د کومې ډې د ))سرړي ړوسر و ړره ۍر ح ومر کرو غ

ورول هالرره صمررک او دې کررې روسر غ امري يرر غ اۍوريرالا غ فراۍسرروي ه ړر

لويدي کې ددوا بعدار کو .او برابر د ډې ړه ص ي

دې وولۍو ر ميۍ ړه جو و شوو ا ولو کې کرو حقيقرن روړير ۍشر هغد

و د کميس ۍ ب ر ش ه ډې ړه ړ ۍوواله امري کن ۍه دې صبرې له څه اعاو

ي د بې ديۍۍ او غوسيه کې بۍدې د ر ن وۍسمړه کاو درواالې برسۍرد دې

ې ړر ې د .ش االاد له اممه ړه اش راکن سوي کې د

د رره وولررو ه وۍررو لرررد هررۍک اع برر ر ۍشرر ه ررر څررو ډررې ړرردې شرر من وړير

هالررره عقيررردو لرررههۍوادوۍرررو کرررې د ررره ورررولۍيال ۍظ موۍرررهغ ف رررر وررريرې

د غکومرره عقيردد ډررې د ک يۍرر و حقيقرر و م رورې څصرره اصسرر ل شروې ۍرره

صړررل رب سرررد يررې ا ي ررېغ د اۍسرر حقيقرر غ ړرره موجودا ررو کررې د اۍسرر

ۍير د عۍ رر د د کرو غ دا هالره بمق د ښ ر لوۍد د اۍس داو مر بهغ

ررې ډې ددې څصه د وولۍيال ۍظ بۍسووۍه اصس ل کۍرږ غ ل ره څرۍوره ډرې

د ف ررر ررحي ورريرد اصيسرر ل کۍررږ . هالرره ورريرد ډررې د اۍسرر حقيقررن

د اۍسر د حقيقرن ا ير ړرورد کولرو ره ح ارر او سرواب وايرن فطر ره

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

64

و .

رر شر يالډرې د ف رر بۍرد هالره هر ا صيالد مسئمه هر دادد ۍرهاو لورد

يې ))بر راۍ رسل و اۍدويۍه کو غ ددد ف ر داسې دا ل ه د ف رر بۍرد

ا د صړمررې يسوال م ررر يررې ف ررر کررو س رره ډرر دو ررر شرر ډررې هررر لويررد

د او دا هرر څره د کميسر د برد شرهر او ر ري بۍردي د غاو وولۍېغ مد

کرو ډرې د ړۍسره ړۍ يرو هاله ))ۍ و د بيم و ړه ۍ يجه کې ميۍ ره را مر

ړه دورا کې ددوا ړه لوۍد ب ۍدې مهر لوول دا.

؟لبي څه وشو

ډرې د لويرديسوال مرد ړره هکوم دشو دجو ۍ رو نبي ددې څصه هاله

غ دا هالره څره ۍظيموۍرو لوۍردل دداو هالې د وولو وريرو د سرد روح کې

قيمر ړره ړه کې د اۍس روح د س وۍن څصه ۍيرول شرواغ د اۍسرډې د

د اۍس س ۍو ي وې ړه کې ص مرې شروې د غ صرو برل او کې له ميۍسه مم

.دا طر ه ړه کې د هر شن قيم د اۍس د قيم څصه الي

اوډ ۍدل يرې د رواد سررد او ډې د اۍس ړرمص ګ دد ۍ رو ۍدا هاله

سررد مر کر ا داغ سررد د اۍس اۍس ۍي يې د واد بم ېغ م ک ا دا

ړررر مرر ښررد جو او وۍرره د السرر ه راو ۍررېغ عممررن بري لي وبمرر لرردې ډررې

ولو کرې اۍسر د صړرل فطرر مل الي شو د غ صو ددې هر څه ړه جو

ۍره يرې صړمرې ا رمن ا ير وې ړره اوسرۍن واکمر ورولۍيال او سر م صي ل ۍدا

ۍظ کې ړه ۍظر کې ۍيولن د .

ې د هالرره دا سررمه ۍرردد ډررې د اوسررۍن مرر د مررد برۍښررۍ المرروۍږ سرر ر

اۍسر ددې ډرې حقيقن بردبص ۍ څصره ۍردې کر د کرومې بردبص ۍ لره اممره

اص ره داغ ړ ر ر ۍردد ډرې دا ړره هروا الۍدې ړه ک اووۍرو کرې رويد س مد

ړور ه شوې سړوږم ۍ مروۍږ دهالره کۍردې څصره او ړرۍښودل شوا و ۍدا

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

45

د هالرره ارالښرر وۍه د لوۍرردو ړرره او بررې ړرررواد کرر ړرره کومرره کررې ډررې اۍسرر

ل کې د .ح

د سم ې ړر م ر وولو عال مۍد ش اۍس داغ دا ړه سم ه اس سن

د ۍ د وولو شي ۍو واکم داغ د ۍ وول شي ددد ړه او موجود دا

ړه ک ر دد ډې و غ صو د اۍس اۍس ۍي هاله س ر او صدم کې د غ

ښ ه وال ړۍلۍدل او د هاله له اممه د اۍس ړور ه وال ډې ارالښ دا

ړه کو کې ۍږ غ د اۍس د روح صوشح لن د هاله مد لړ رد معي ر دا ک

که او موافف داسرد ې اۍس لوۍد کو غ ډې هاله ددد د طبيعډ

اۍس ۍن او ۍو کمه ډې موۍږ ورو ډې اۍس صړل ))اۍس ۍي مص ل .

ارالښ وۍه له السه ورکو .

بعدا رسۍدل ..او هاله د شي صوراکغ بۍدد -

اصيقو کې ښ ه ورسۍدل ..او لدې اممه ړه صړل ف رغ ه هاله -

هاله ړه صړمو جۍسن ا ي و کې د حيواۍ و څصه ه بد ر شوا. -

ش ه رې روا دا.او هاله صړمه اس سن وظي ه ړرۍښودې -

حيراۍ ي لوۍد ۍررو ډرې ړره ر ري او هاله دومرد د بدبص ۍغ ص و -

دا ۍر ک ا.ه کې يې ۍ

هالره وۍروۍ رو شري ۍو څصره ۍښر ه کرو کرو ډرې او سر ړلهاله د ص -

دهالرره وف ررر وولۍرراو د هالررې وررولۍيالوغ سي سررنغ اصيقررناو اوسررۍن مررد

ه راډ ړير ک ا.صڅ

س ي ړه هاله وسر يمو ليررې کرو او صړل ص و او هاله ړرۍش ۍه دا -

داسررې او دمرر ي ولۍررنغ ل ره ۍشررين مررواداو کرو شرري ډررې ددد روحغ جسر

ۍور.

غ صړرل اوالد صرڅرو رر څرو ډرې ړررې هاله صړل ۍسل لوۍدا ښرصو -

د ک لو ويۍسمو م شيۍوۍه واصمن.او ي ډ لوۍه

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

66

دې ۍر و د ح لر کرې وويۍرو ۍرو ورول هالره شري ه کمه ډې موۍږ اۍس ړ

ۍررره ددغ د اۍسررر روح ررره صوښرررن ۍشرررن ډرررې د ۍۍرررۍ ړررروهې الس ررره راو

ره ډرې اۍسر ور روا برب د مصه ۍيول شن کوهاله ۍه داو ورکول غ

مي وۍرره ليرررې کررول شررن کومررو ډررې اۍسرر ۍي ړرره او داغ ۍرره هالرره برردبص ۍ

صوۍدوۍره د د ره مرد د او ۍره د ره اسر ۍ ي وېاو م يب کرې اډرول داغ

ۍره د يرو برل داسرې او ۍر الر د له ميۍسره و لرو مصره ۍيرول شرناو ۍ ک مۍ

کومرو ډرې د ړر ک و ۍظ ا ي ص مول شن کو ډې د هاله عيبوۍو څصه

مرردۍن ړرمص ررګ او د هالروا د عمرر غ ړروهېاو اداۍسر لوۍررد ف سرد کرر ا

ميود يې بې صوۍدد ک ې ددغ هاله ۍظ ډې اۍس ه اج الد ورکرو رر څرو

مق د وړۍلۍن ړه کو ش ل يرې ډرې ددد لروا هاله ش ل د صړل ړيدايښړه

جربرره ړرره او ررر څررو ډررې صړررل عمرر غ عقررلاو ړيرردا کررووۍ )هللا رروا غ

فطررر او داسرې ول ړرره کر ر راولررن ړره کررو ول ډرې ددد د ا ررمن ا ير و

وښ ۍو سرد برابر و .

د سړي ړوس و واکمۍن ړه ص مۍدو ددغ د ه سړي ړوسر کره روسر و

کره د سروي غ او و که فراۍسو غ د سرويس و الکه امري ينغ اۍورياو

د بيم ررو د اروړرر ړرره دورا صرر شرروغ س رره ډررې د رره ))ۍرر و صررو ددو

حر ال و کرې ډرې ړره او وولۍرووۍوغ وريروغ مر هب ړه وولو هالرهاو ري کې

لويدي کې راړيدا کۍږ غ ړه صړل رول سررد د سرړي ړوسر و د لره مۍسره ممرو

وص و کم دا.

حرر ال و لړرر رد ډررې د اۍسرر او وۍوغ ورريروغ وولۍررومرر هب د وولررو هالرره

د ره ول ه دو م ورې اررور شر هغ ړرلوۍد ړرې وال دا د يوې عقي

د اۍسرر ۍن وجررود د او د ک يۍرر و د موجوديرر غ ړرره هالررې کررې د اۍسرر سرر ا

ي شر ه صرو د ره درسر بير بي ا او مق د لړ رد ه د يو درس سير

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

47

د ه د حقيق سرد برابرد م رورد د واقعير سررد برابررد ړ ر ر دد ۍره د او

د د ره شري ۍو ۍو سررد برابررغ س ره ډرې وښاو صواهش واو صم و دصي ل

ړه حقيق ب ۍدې وال سير داۍس ۍن لوۍد يود مهمه ا ي دد.

صررو م سرر ۍه ډررې د د رره رۍررګ سررير څصرره د سررړي ړوسرر و مررد ۍرره

ددې ړر ارد يرې ړره ړورو سر ر و بم ېدا ډې س ر ې ړوې ک د غ يواالې

ورررولې ص رررياو ړررره د ررره جۍرررګ کرررې د لويررردي او جۍرررګ شررررو کررر ا دا

واکمۍې لې برابرې د .

راهيسررې اۍسر داغ دا يرروې داسررې عقيردې رره ا يرر اۍسر د ړيدايښرر

ددد م ررورد ورڅصرره سرررډيۍه واصمررنغ دد او لررر ډررې ددد ال د ابرر د کرر

د موجررود ا ررو د صړررل او هررد ښرر رد کرر غ دددموجودا ررو او رره د لوۍررد

سرې عقيردد ډرې دد ره د ه کر غ يرود داکووۍ ن سرد ا ي ې ورړه و ړيد ا

ه عر غ د صړرل موجرود وصر څصره صراوډ غ دصړمې ړير څڅصه س صړل

ددد د واقعي څصه ړور ه اهدا وروښ ين.او ليرې

داسې يود عقيدد ډې دا د يرو اوډر ا سررد و ر غ داسرې ا ډرې

ويرۍرږ او ړر دد لب و غ دا د هاله سرد ميۍه لرر او ددد څ رۍه کو

د هالره صوشرح لن روا غ ړرره او سر نسرر الره د قهرر څصره ررې هر غ د ه

ړه بد ک ر کرې د هالره مصرې ره د او هر ښه ک ر کې د هاله مرس ه وا غ

د هاله د اۍ ر څصره د کرې بردلې اميرد لرر غ هالره ور مو څصه شرمۍږ غ

بدلره ورکر کرو څره ډرې دد د دۍير ړره لوۍرد اۍ ډې دد ه د هاله څه

ړه وص کې د السه ورک . کې د شر سرد د مق بمې

د صړل لوۍد ۍظ د هاله او دا صړل وول لوۍد د هالې ا سرد و غ

و طريقې د هاله څصه داسې رالسه اڅصه رالسه ک غ صړمه ويردغ ف ر

عب د طريقې رالسه کو غ ړدې ک ر سرد به دک غ ل ه ډې د هاله څصه

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

68

ۍه و ر.او ددد لوۍد يو موو شنغ ډې ۍه به ړه کې بيم و و

د ظرر هر او جسرر د لرروږې د ص مولررو لړرر رداو کمرره کمرره اۍسرر د بررد

شي ۍو د الس ه راو ۍې لړ رد مشالول شن صو د ه لوږد وول اۍسر ړره صړمره

هرررد لرروږد ص مررول ۍرره د هالررې ص مررول د اۍسرر ۍي او قبارره کررې ۍرره اصمررنغ

ږ ډرې ۍره شنغ ددې لوږې د ص مۍدو سرد ړه اۍس کې بمه لوږد راړيدا کۍر

يررې صرروراک لرره ميۍسرره و ا شررنغ ۍرره يررې څښرر ک ص مررول شررنغ ۍرره ورلرره

شرنغ دا يرو برل ول ارامرولنشر ۍره يرې برل کرو او لب س برس کۍرداا شرن

اۍسرر څصرره ۍررر داغ ۍرر لرروږد ددغ دا د ايمرر لرروږد دد ډررې ط قرر يررې د

څصرره لويرره ددغ سرر حه يررې د دۍيرر د لوۍررد څصرره الي رره ددغ دا د ديررې د ښرر ر

د هالرره قرر ۍو ررر غ لرروږد دد موجررودد ح لرر د جو ښرراو سرر د اررميراۍ

د هاله ق ۍو ډرې ددد د لوۍرد في رمه او ميۍ ډې ددد د امير في مه کو

د او دد د شص ررن حرکرر د ورريرېد کررو ررر ميررۍ د يررووالن لرروږد ددغ

ک يۍر و د حرکرر د وريرې ررر ميرۍ د يررووالن لروږد ددغ ډررې د هالره څصرره

د وولۍې ق ۍو الس ه راو ا شن.او ددد د ال د ق ۍو ړه يو وص

ا هالره د لوۍد هر هاله ۍظ ډې دا لوږد ړره يرو وار لره ميۍسره ۍشرن و

ډرې دد دا هالره عيمره او بص ي ۍشن ورکول غ کمه ه اۍس ۍ ۍو ه ۍيک هۍک

د سړي ړوس و مد ورڅصه ص لن دا.

.ه ددوايو ډې د سړي ړوس و واکمۍن ص م لدې اممه موۍږ

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

49

ډياله د صطر

اۍسر ۍن روح څصره د صر لن مرد ړره سريور کرې د او اوس دد ه ايم

لوۍد کولو له اممه ډې اۍس ۍي د کو ۍ و د را موۍ ن سرد مص م شروا د

هالره سر ا څصره بۍيبۍمرې ډيالرې ړور ره او هالې څصره د ل ورلرو لړر رد ددې

او ې ره روا داغکۍږ غ کمه داويل کۍږ ډې وول اۍس ۍي د هيک کۍرد

هالرې صطرر او ددېاو کمه صمرک د م رکسريال د کۍردې څصره وۍررول کۍرږ

ه د ل ورلو لړ رد جي جي ړيشۍه دوۍه و اۍدې کۍږ .څص

صررو دا وررول بررې ف يرردې کوښښرروۍه د س رره ډررې دا ړرره بۍسررويالد و رره د

او وړر ين صر ورد کرې ددې کم روۍره ړره اراو ۍه شرن کرول غ عي مش ي و

و ه ک ل کۍږ .لورو جر

د اروړرر ين عقميرر يشررۍه دوۍو ړرره ۍ يجرره کررې مرروۍږ ررهړاو دد رره ډيالررو

وۍدوال ړه ۍظر راسرن )دا را ره معمومره شرود ډرې د اروړ ير ۍو او لۍ وال

ددوا سر ر ې څرومرد د حقيقر څصره ۍردې او عقل څومرد لۍر ف رر کرو

د .

و ا حيررررا صمررک د عمررر کۍررداا شرررن ډررې مررروۍږ د رره ډيالرررې وهرروۍ ن

يرې ړره الۍسيروۍرو ر ل شروې ړښرنوۍو کرې بۍرد و رورو ډرې س يۍس ړره ق سر

څصه بهرر ۍشرن و مر غ وا هر څومرد وو وک صو دد ه ق سد غ که د

يررر دوا د صړمرررې ورررولۍې بۍررردي د ډرررې دوا يرررې بهرررر ررره د ک مرررو څصررره

کمالور ک د .

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

01

سرړ ر راصبرد موۍږ د اسيمن وريرې ص وۍرداۍو ره دا مسرئولي هد

ۍه شرن راو ا رر څرو ډرې اۍس ر هاله ړورې حقيقن االاد الس ه ډې

و ره الحر او بهرر ررې راو مر ۍره و غاو م ک ا ۍه و يې د ه ق س

د او ي و هررر ا صيررال ف رررد مشرراو و غ يررې ړرره ړررورد االاد ول ک مررن ۍرره

الرې ډرر رې ۍرره و و اۍرردې شررو ل حرر ړرره وصرر داسررې د يرر هالررې لړرر رد

د ه ۍو هر ا صيال ف ر څصه اصس ل شوې و .کومې الرې ډې د

د صطرررر څصررره د يرررواال ړرردې ه مررره مررروۍږ ۍرررور څررره ويرررل ۍررره ررروا وغ

وۍرووۍ ررو ډيالررو دود مث لوۍرره و اۍرردې کرروو ډررې ړد رره ډيالررو کررې و اۍرردې

وۍدوال ړه ا ه کو .او شو ړيشۍه دوۍه د ډيالو وهوۍ و ۍګ ۍظر

دک ررور ))ال سرريس ودړررړرردې دود مثرر لوۍو کررې يررو د شررممې ړۍرر د لرروا

د يررو لرروا سي سرر ړررود دوهرر دد رره ړۍرر او Alexis Karelک ريررل

د امري د ړصواۍن والير ص رجه ويۍ دد. (Dulles)مس ر داالس

يرو ۍ ړۍلۍردل )اۍسر ) (Alexis Karel )....داک رر )ال سريس ک ريرل

ر عۍروا الۍردې ړره صړرل ک ر ب کرې د اۍسر ۍن س ۍو ير د شو مصمو

له ميۍسه و لرو لره اممره د اوسرۍن مر د هر يب ړرر ارد رواهن ورکر ې دد

دهالره صطرر څصره د صبرولرو ړره صر طر يرې صړرل اواال اوډر کرر ا دا د او

عن قواۍيۍرو څصره د سرر وۍې لره اممره مر ياۍس د طبډې کو صطر سرد

شوا داغ هاله قواۍي ډې يرا کووۍ د سالا ړر ه ۍه ړرۍږد .

د اۍسررر ړررره سررر دد بررردۍن بم رررېه حقيقررر ب ۍررردې ۍومرررو د اۍسررر ړررر

جو ښررر ب ۍررردې د سررر يۍس ۍررر ړوهن ښررر رد کررر ې ددغ دل ررره مررروۍږ دد ررره

د صطررر څصرره د ل ورلررو لړرر رد د او ررواهۍغ ړرره هالررې کررې د صطررر د ډيالررو

و اۍدې شوو ړيشۍه دوۍو يو څو ۍموۍې و اۍدې کوو.

يو ددې ک ب هد د هر و ر مصرې ره المروۍږ ړره الم ۍره کرې د لوۍرد

س ره موجودا و ړه ا د د عممن )س يۍسن معموم و يود برصره اۍښرودل د غ

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

71

دې ړروهۍږو ډرې المروۍږ ړره مرد کرې څرومرد کمرالور ه ډې اوس موۍږ ړ

کرومې ډرې و ورسرو وا ډې هاله الرښووۍې ش ره ۍر صمک او دد

د او ۍوې وولۍې ړه هالوا الالمې کر ې د غ الد دا ک ر ب دد ره صم رو لړر رد

او د عقمررنغ سي سررن يررواالېو صم ررو لړرر رد لرري څرروک ډررې ۍرره هالرره ال ور

د بشررر ړرمص ررګ لړرر رد د اوسررۍن مرر د بم ررېوررولۍيال برردلو ا يرر ررور

.م ورې رامۍ ه کول ارور ان مد ړر س ا د يوې بمې

اوسۍ مد د يو سص ح ل سررد مصر م داغ س ره ډرې دا المروۍږ د

د اۍس ړره طبعير ب ۍردې د ړوهۍردو ح ال و سرد سمو ۍه صور غ دا مد

ډرررې دا فقرررط د س يۍسرررن الس ررره غ س ررره مرررۍ ررره راو ل شررروا داړر ررره

يجره کررې وهموۍرو ړرره ۍاو م رروروغغ د صم رو د وښرر ۍوغ ۍظروۍرو راو ۍرو

وجرره ميررۍ رره ميررۍ رره را مرر غ ا ررر ډررې دا مررد المرروۍږ د کوښښرروۍو ړرره

.را م صو دا الموۍږ دا ي سرد برابر ۍه دا

او مشرريۍن لوۍررد د ۍظرري ړرره وصرر کررې فرر بري ې د کرر ر راۍو جسررمند

ډې د اوسرۍن جو ښر بۍير د ړردې غ س هدا عقمن ح ل له ړ مه ورسول

ق عدد وال دا ډې: ))لږ م ر ۍرد الس ه راو ۍه ر څو يو فرد ير

ددې ح ل س حه وص ړه او ۍر م ل الس ه راو غډې له وکول شن

س ړه ه کې هر برې لره ف ررد ړراصۍرږ څروک ډرې د ره وص د هاله اۍ

ړه ير د هالو ا ۍالو د ړۍلۍدلو څصه کومې ډې د ه او م شيۍوۍه څرصو غ

د هالې ړه ۍسل کې ړرۍږد .او ف بري ه يې ړه فرداو م شيۍن لوۍد

معيرر ر و رسررول شررنغ صررو لړرر رد ))ارررور دد ډررې اۍسرر د هررر شررن

ړره صړرل الس جرو ې شروې دۍير کرې اوسۍ ح ل ددې ړر ارد داغ اۍسر

صړمه دۍي ړه صړمه ۍشرن ۍظيمرول غ س ره ډرې دا ړره عممرن ا ۍ اشۍ داغ د

دې اممررره هالرره لررروا ړرمص رررګ ډرررې د ه ۍررره ړۍلۍررنغ ۍرررو لرررسررر و رره صړرررل

هالرره و ړرروهۍې رره يررې د لوۍررد ړرره ړوهۍرره ړور رره والرر ورکرر ا داغ داجمرر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

02

ا داغ س رره هالرره سر رد برردبص ن دد ډررې اۍسرر يررې د م ريب سرررد مرر کرر

الس ه راو ۍو جو د کر ې ددغ هالره المروۍږ د او وولۍه ډې الموۍږ عقموۍو

عقمررن او ا ير و سررد برابررد ۍرددغ مروۍږ سرر رداۍه قرو يرو ډرې ړره اصيقرن

لح ظ د الوال ړه طر روا يو.

قوموۍه ډرې د هالروا مشريۍن مرد ۍرر ړرمص رګ کر ا او هاله لې

دوا به ۍر الر د ۍورو او د غداغ هالوا د کمالور طر ه روا

وک . صرو دوا ړردې الي ن ب ۍدې شرواو ې ړه الورغ ظم څصه مص

بي به هاله څه ۍه و ډې دوا د هاله دښمۍۍ او صبرد ب ۍدې ۍه ړوهۍږ

د ح ل څصه ول ور کو ح لر ډرې سر يۍس د دوا يرډر ړيرد جرو

.ک ا دا

څۍررر داغ ډررې د ړرره حقيقرر کررې المرروۍږ مررد د ړصواۍررو مرردوۍوۍو ړرره

لوۍررد لړرر رد يررې داسررې سرر ۍو حرر ال جررو کرر ل ډررې لرره اممرره يررې لوۍررد

ۍرول را شوغ ډې د هالرې اسرب ب ال رر اوسره ړرورې ړرو د غ هالره ر

ص وررر ډرررې د ړرمص ممرررو هۍوادوۍرررو صمرررک ورسررررد مررر د دا د دوا د او

وولۍيالو ۍظ موۍو ړيدايښ دا .او سي سنغ اق د

او و د الي والن څصه هۍک وه ۍشو ړور ه کول غوۍ ))موۍږ د مشي جو

کيمير ړره رر کرې او وغ فم ير وبه بره دا و ډرې ۍرور مروۍږ د طبعير مۍ سر

الس ه راو ۍو ه ۍر اهمي ورۍ ر وغ ا رر کره حقيقر دادا ډرې سر يۍس

ر وا ۍره شرن رسرول غ صرو کمرهاو کې موۍږ ه مص م ارررس ړه صړل

الموۍږ ف ر او س الموۍږ ړه عقموۍو برالس شند س يۍس سرکشه ښ يډې

ورک شررن ۍررو دا المرروۍږ لړرر رد صطررر داغ لرره همرردې اممرره ړرره جمرر دا و کررې

هالره اسرب بو ره ړ ممرۍره وکر او س ارور صبرد دادد ډې اۍس صړل

.عقمن کمالور المل شو د او کو اسب ب ډې ددد د اصيقن

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

73

مردۍن جو ښر داسرب بو د د او د هاله راح غ وروالنغ ښ يسر غ شر ل

الي والن څه ف يدد ډې الموۍږ کمالور غ موۍږ د هالرې څصره د رې اصسر مو

حقرره صبرررد دادد ډررې د لوۍررد د ښ يسرر ه کولررو لړرر رد هالرره څصرره مۍررع کررو .

د او د اصيقررن الوال سرربب رسررنکوښررد بررې ررې دا کررو ډررې المرروۍږ

وولو څصه د ښه عۍ ر د له ميۍسه و لو المل کۍږ .

د لوۍد د هاله ع د وۍو ۍ يجره دد کرو او د وراث غ وولۍېغ ف ر ))اۍس

ډرې اوسرۍۍ وولۍرره يرې ړره اۍسرر الالمرو غ مروۍږ دا وښررودله ډرې څره رۍررګ

شررعور ب ۍرردې ا ۍررالد کررو غ مرروۍږ دا هرر او د رره ع د وۍرره د اۍسرر ړرره حررس

د هالره ورولۍې سررد برابرر کر غ سر وړۍلۍدل ډې اۍس ۍه شن کول ډې

س رره ډررې دا وولۍرره د اوسررۍۍ و ۍرر لول جررو د کرر ې ددغ وولۍرره ډررې کومرره

ډې دد ه وبب رسنغ صو دا ه ب يد هۍر ۍه ک اۍس د له ميۍسه و لو س

دا بم ررېالس رره راو ۍررو ړرره رر د ۍرره داغ او ح لرر مسررئولي د سرر يۍس

ۍر روا رر ميرۍ فرر ۍره شرو او الموۍږ ړره ر د دا س ره ډرې مروۍږ د روا

اۍي م ک د ډې ددې ړه وجه موۍږ يو س ر موۍږ د فطر قوکول .

جۍ ي ر سرد ک ا دا هاله جۍ ي ډرې رسررد کرووۍ يرې همۍشره سرالا

څ ن.

د ))جو ښرررر د الرښررررووۍو بۍسررررووۍه د او د ))سرررر يۍس د طريقررررو

صررره يرررروې کمررره ډرررې د لوۍرررد څاو ))بيررر لول د ا ۍرررالې الۍررردې را مرررن

ښرر ۍې ل شررن ۍررو هالرره دړومررې الم ررې رره د ور ممررو اجرر ال و وښرر))حرا

له همدې اممره دا مرد او واب ۍه ورکو غکووۍ ن د کمالور ي ړر ه بل س

د الوال طرر ره روا داغ س ره ډرې د بررې روحره شري ۍو عمر مروۍږ هالرره

مروۍږ د هالرې ح رې برې د صوه څصه ۍهۍوادوۍو ه بي ين ډې هاله الموۍږ

ۍرګ ال اغ د صړرل ه يرې هرر و ر ا بې روړيرد قبمرووغ ډرې لره اممراو ف رد

الس الۍرردې شري ۍو ب ۍرردې د او سر ړرره صړرلاو ۍر د کررووۍ نغ ۍ ړوهره سر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

04

واک ۍه لروۍ جو شو.

صرريى کرر و سرر ))دا برره راۍرره و ډررې مرروۍږ د هالرره ورريرې څصرره

کرر لو راهيسررې د ړرمص ممررن قررو 8٢٢ )کومره ډررې څرره د ړ سرره د درې سررود

ړه عقموۍو واکمۍه دد .

دا اررررور دد ډرررې د هالررره الرې څصررره لړررر رد د ۍسرررن مررري))کررره د س

ړره او وښه ک ل شن ړه کومه ډې د صړل ړيرل د المر ۍې څصره راروا داغ

م دې ړه ک مو د سرد ور شرو ک اغ ۍو لره اممره دسرسر ول د ج م

به يې ړه فور و ه عجيبه واقع راميۍ ه شن .

ليرر برره د جسررمن عقمررن فعاو ))مر دد برره صړمرره واکمۍررن د السرره ورکرر

ديۍررن مسررئولي وۍو څۍ ۍرره برره او د ادبررنغ وقررناو ړرره څۍررر و رسررنفع ليرر

کيمي څۍ ۍرې ډرې اررور او داسې ارور شن ل ه د ري انغ طبيع

ال شو د .

مدرسرېاو وسر يل برې قردرد شرناو )) ۍر الر به د عمي اوسۍن اسرب ب

ړوهۍ وۍوۍه به دصړل ۍ ب بدلولو ه ا شن .او

د عقرلدوا ړوهر بره ړوښر ۍه کرو ډرې ولرې ين))الر دا ډې رو ي

وۍو رره ۍرررد وجرره ۍرر رو يړررر سرر ا برردۍن ۍرر رو ن هۍررن ړرا ۍررد ۍ د او

ولې يې د روح د رو ي لړ رد کوښښوۍه ۍه کول؟ او کوله؟!

ولې د وولۍو څصه ړه س ر )م عرد امراارو اص ره صمرک وښره کۍردل

ه ۍرره وښرر هالررو نرولررړص ۍۍرر رو ادبررن او صررو کومررو صم ررو ډررې عقمررن

وۍر رو يکۍدل؟ ولې هالره ع د وۍره اررر رسرول کۍردد کرو ډرې د بردۍن

شرم رۍدل کرو ډرې د فسر دغ جرر المل کۍدل صرو هالره ع د وۍره اررر ۍره

لۍوۍ وب سبب جو ۍدل؟او

ړرود شرو ډرې اۍسر يرو ف رر کرووۍ غ ۍر لر به اق د ړوه ړدې

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

75

ۍدوۍ ش داغ لردې اممره دد ره د کر رغ صروراکدرد مواو ړوهه لروۍ

ارررور د غ اۍسرر د يررر ړر رره ۍررور څرره و اۍرردې کررول هرر سرر ع او

جسمن ح ج وۍو ر څۍرګ د روح ا ير وې هر لرر غ دوا بره ړردې هر ړرود

ادبرن سر وۍالې او مر لن بحراۍوۍرو المرل عقمرناو شن ډې د ۍرو اق ر د

د .

شررريۍن الس ررره راو ۍرررې د ررره رۍرررګ اررررور دد ډرررې مررروۍږ هالررره م

کومې ډې د اۍس ۍن ړرمص ګ ړه م کې صۍ جو ۍږ . و ورسوو

د هرررر څررره لړررر رد د دوا ډرررې ړرررد ړرررود شرررنوهررر ړ ))الر بررره اق ررر د

في ررمې اصيرۍرر سرر ا ۍرره داغ کمرره ډررې دا ښرر رد دد ډررې د مرر د ورريرې

څصه د اۍس االاد به الموۍږ د لوۍرد ړره ۍررو ا صوۍرو کرې بردلو راولرن

ې اممه اوسۍۍ وولۍه به ړه وول وا سررد المروۍږ ددې صبررې مص ل ر ۍو لد

وک .

مۍ څصرره ))ړرره هررر ح لرر کررې ب يررد اح يرر ط وکرر و ررر څررو د مرر د ۍ کرر

مر د کوښښروۍه او ۍر لول سه ورۍ ر وغ س ره ډرې کمره روحن عمل دال

د عقمرن ووو رو رالسه ۍره کر غ ۍرو بير صمرک ددې ړره مق برل کرې ک مي بن

و رالويرر کۍررږ . صررو د ۍ سررن وښرر ۍو د واکمۍررۍ صطررر د برردۍنغ ړرره صړمولرر

کيمي و واکمۍۍ د صطر څصه ک ۍه دا.او طبيعن

د سررر يۍس ړوهررر ۍو لررره اممرررهصورولود)د صړمرررې ۍظريرررې Freudفرويرررد

غ س رره ډررې دا يررو سرر ر م رريب دا اليرر ارررروۍه راړيرردا کرر ل هرر څصرره

او ډررې طبيعررن څرۍوررهړرۍررږدو ل رره يررواالې اۍسرر عقررل داسررې دډررې مرروۍږ

. د ه ړرۍښودل شوس همشيۍوۍکيمي ين

د هالرې د ا ۍرالو داسرې څۍ ۍره او د ويۍرې د کروير وړ ر دد ډې مروۍږ

د او وک و ل ه ډې موۍږ يې د صوبوۍوغ شهو وۍوغ د لموۍ د ۍ سن ا ۍرالو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

06

کممو د کر د ا ۍالو څۍ ۍه کووغ صو د م دې ړر س ا روح ورد کرول هر

شرو مريب کر ې ددغ ۍرو ويغ کومه ډرې اوسرۍن هر مولنس هاله صط ۍه شن

و ل بره د عقررل د لره ميۍسرره و لرو څصرره ۍرر رر واۍن هلره ميۍسرر ډرې د مرر دې

د هر م هب څصه ړه بۍالار کې ور . به صړل صي و صمک او و غ

ړۍشرۍه دوۍه څره د اواال لۍ يال دا صو د هاله (Karel)دا د داک ر ک ريل

ړيشرۍه د کرو ؟ کومره ل حر صي رن لړر رد څرهد ؟ هاله دد ه ح ل څصره د

ړرمص رګ المر ۍېالره صط ر ۍې ا ريح کر کرومې ډرې د ويرد دد ډې ه

دد ره ا ريح او ړه مر دد ب ۍردې د ايمر راو لرو لره اممره کر د غ يواالې

ررر څۍررګ د مرر دې ړرره ړررورد ول شرر رره والارولررو سرررد بمرره صطرر هرر وۍرره

د اۍسرر ۍن او د اۍسرر او هرر لن ول حرکرر وکرر مړرره مررۍ بم ررېکرر غ

لوۍد د وولو ا صوۍو صي ل وس ن؟

لو ړر رره اۍسرر ړرره مرر دد دهالرره کومرره ورريرد دد ډررې د مرر دې د ړرۍښررو

ب ۍدې واکم ک ؟

د رور څرهد حرل ددد سرد د هاله سر ر م ريب د ړۍلۍردلو وروسر ه

ۍومررو ا اواال او کررو م رريب ډررې اۍسرر ۍي د ررواد سرررد مصرر م کرر ا؟

ددې ړرر سر ا دې او اوسۍ مشيۍن مد دې بدل کر ا شرن کو ډې ))دا

اۍسر دې د او يرود بمره م رورد رامرۍ ره شرنغلړر رد د اۍس د ړرمص رګ

ولو م هبوۍو څصه وښه ک ل شن.و

حيراۍرووۍ ې صبررې او دې ه مه ډې موۍږ ددد ويۍ اورو ۍو عجيبرهه ړ

ويۍو.او اورو

د لوۍررد د لرره کبمرره د ړرروهې : ))مرروۍږ د بررې روحرره شرري ۍو ېډرردا وايرن

يۍ عرري ب ۍيرر يررو . د اوسررۍن لرروا شررر يررواسړرروهې د وروسرر ه والررن قر

برره مرروۍږ رره هولررروغ دا ړوهرر هړرره صړمررو سرر ۍوۍو لورد ړوهرردادا ډررې مرروۍږ

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

77

هالرره م شرريۍن فع لي وۍرره وړۍلۍررو د کومررو لرره اممرره ډررې قررو راکرر ررر څررو

ې ددغ ړردې ول برره جسرر ب ۍردې ا ۍرالد کرراو لوۍرد المرروۍږ ړره عقرلن اوسرۍ

سررد برابررر کر و کررو مروۍږ ړرود شررو ډرې څرره رۍرګ س ۍوۍرره د هالرو حرر ال و

رۍګ به صړرل س ۍوۍره بردلوو؟ څهاو ډ ړۍرد د غڅصه را ح ال ډې الموۍږ

س ه ډې ړه ۍ س کې د بدلو ړر ه بمه ډ رد ۍش ه.

که د اۍس عمر وکروالا شرن ډرې ړره سرمه و ره المروۍږ ړره طبعي وۍروغ

ړرره هالرره طريقرره رارر واډررو د کررومې طريقررې ړرره واسررطه ډررې او ام ۍرر و

موۍږ د ه ام ۍ الس ه راو ا شوغ ۍو همد ه ړوهره بره ړره سرمه و ره

مررروۍږ ررره هالررره څررره ښررر رد کررر د کرررو لررره اممررره ډرررې مررروۍږ ررره د بررردۍن

د . شو ااوال ر ۍۍ رو عقمن او کمالور سرد ادبن

وسرريمه ۍرره لرررو کررو ډررې مرروۍږ دهالرره قواعرردو د ړۍلۍررد مو لړرر رد بمرره

ۍر روا رر او روحن فع لي وۍو سررد ا خ ۍره لورو غ د روااو الموۍږ د بدۍن

ۍره لررو ډرې مروۍږ ددې صبرې د ړۍلۍدلو وسيمه هراو ميۍ وړير ۍه کو غ

او االاد ۍرره يررو ررر څررو ډررې مرروۍږ د صړمررې صوښررې سرررد سرر ړرره صړمرره وولۍرره

س ۍوۍو کې بديمن راولو.

لوۍرردغ طبيعررن ح لرر د ميۍسرره و د غ د ررر کومرره ډررې اوسررۍ مررد

ۍو اۍس ړوهۍه ۍورد ه ارور شوې دد.

دا دد ه لوا ړوه ړه جيب کې هاله ورول ړيشرۍه دوۍه وو کرو ډرې دد

د برر کررووۍ ن م ررريب د ړۍلۍرردلو څصرره وروسررر ه )د اۍسرر ۍي د صي رررن

لړ رد و اۍدې ک د .

لړر رد يرواسيۍۍ ل حر ئمې ددا د مساو دد ه س دې ړۍشۍه د ه رسۍدلغ

او د ظمر سر صړرلاو الرد ال ډې که اۍس صړل اۍسر ۍي سر ل روا

))د اۍسرر ړرره ا د ۍررورد ړوهرره الس رره وحشرر ۍرره سرر ن ۍررو ړ رر ر دد ډررې

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

08

راو ددې لۍ ف ر څصه هاله ا ۍالد معمومۍږ کومه ډرې د ره مرد د

مررد دوا د ررور کررې کرر ې ددغ س رره ډررې د ررهاو صړمررو صم ررو ړرره ف ررر

کرې رابۍرد کر د دد ح ل ړه يو داسې اوسرړۍيال ق رسموجواو ))ړوهې

ددې څصه دا هر معمومره شرود او دوا د هالې د قيد څصه و م ۍه شنغډې

س ره هۍک کمره هر د لويردي څصره ۍره شرن را مر غل ح ډې ددې س ر مش ل

ډررې څ رۍرره د بهررر څصرره يررو داسررې څرر روۍ ړرره کرر ر دا لړرر رد ل حرر ددې

د دۍۍه څصه. وک ۍه د ق س

د جمر دا و د عمر څصره د ))اۍسر ړروهۍې د عمر وروسر ه والر کومرره

ۍ څرر ړن ړۍښرره ۍرره ددغ ل رره څرۍورره ډررې دک ررور ))ک ريررل همرردې طررر رره

د اۍسر د هالره ارالښر ح مرن ۍ يجره دداو دا يود طبعن بم ېميي لر غ

ه بې کر رد رور کرې ارالښ ډې دد ه مد ړاو رول لړ رد کو رولاو

د اۍسرر داغ س رره ډررې دا مررد لرره ړيررل څصرره د ررحي عقيرردې د ررور

هالره ړره او څصه جدا ک ا شواغ هاله ور ډې اۍس ره عرال ورکرو

سم ه ب ۍدې د هللا صمي ه مۍن.

د هالرره د حقيقررن او د رره رۍررګ هالرره م رريب وۍه ډررې د اۍسرر د ارالښرر

الس رره راو ۍررې ړرره او د جرو وۍې ا ير د ۍرره ړۍلۍرردلو لره اممرره ړرره اوسررۍۍ

ۍظ کې راميۍ ه شروې دا د هالره اق ر د وولۍرو ړ يمره دد د کومرو وولۍرو

کررومې ديۍررن اصيقررو ړرره دښررمۍۍ ب ۍرردې وال داغ او اسرر س ډررې د عقيرردې

وهن کو ف ر ډرې ړره اق ر د لوۍرد ېۍ وولۍې ډې ړه هاله ف ر ب ۍدې مم

کې د اصيقو د ۍۍويس و وښ ۍه کو .

بم رېحقيق ړه ا د ړره لرږو معمومر و او د ه ول د اۍس د فطر ړه

دد رررره اع مرررر د ړررررر بۍسررررو وررررولۍيالېغ او غبرررر ورړرررره ۍرررر ړوهۍ ب ۍرررردې وال

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

79

ربيو وولۍې جو ول هسې ۍه د راميرۍ ره شرو غ او اق د غ سي سن

دا د هالررره دښرررمۍۍ ۍ يجرره دد ډرررې دا صمرررک يررې د هللا لصررروا د رالۍرررږل بم ررې

او د هر هاله شرن سررد يرې لرر ډرې د اۍسر او سرد لر غ دي شو شن

همرردا د هالرره د حقيقرر ړرره ړۍلۍررد مو ورسرررد الهررن ورريرد مرسرر ه کررو .

دا دښرمۍن ړره اروړر او دښمۍن دد ډې د هالرې ړرر بۍسرو دا مرد وال داغ

د س يۍس ر ميۍ د شص ې له اممه رامۍ ه شوې دد.او کې د کميس

ه مرروۍږ ړرروهۍږو ډررې صبرررد د هالرره څرره ۍرره ۍرررد ددې و اۍرردويۍو لرره اممرر

ړه د ره سر ا کرې د هالره او کو لورد دد د کو ف ر ډې د ه لوا ړوه

قيرردوۍو لرره اممرره وال د کومررو قيرردوۍو ډررې ددد عقررل لرر داغ س رره ډررې

کې ړيدا شو د . د ه قيدوۍه دد ه شۍ مد ړه سور

ا د کررو ل رره څرۍورره ډررې داک ررر ک ريررل هالرره صطررر محسرروس کرر ا د

جو ښر د مر د مرد لره اممره مصر م او صطر سرد ډې د اۍس ارالښ

ډررر رو ړصرررواۍ واليرررر )مسررر ر داالس داغ د ررره رۍرررګ د امري ررر د بهرۍيرررو

Dulles لويديسره ۍرر د او هر دا محسوسرره کر ې دد ډررې م حردد ايرر ال

)مر د وريرېرد م د د ډ ورولۍيال ۍظر ډرې د هاله کميوۍس ن صطر س

ړر بۍسو وال د . ري د اق د سير د او

څصرره د صطررردد رره کررې ؟ کرره امرر گ)جۍررړرره صړررل ک رر ب ر داالسمسرر

او دد ره صطررر د لره ميۍسره و لررو وۍرولرو لړر رد صړرل اواال ړور رره کر ا دا.

ۍشررن او وښرر ۍه يررې کرر ې ددغ صررو ددد ړۍشررۍه دوۍه هرر هررر ا صيررال ۍرره د

ه هالرره کميسر د صم رو څصرکرول ډرې مشر ي د ميۍسره يوسرنغ ۍومرو د

ۍرره هالرروا ددې د او کررول ۍرره شررن څرره وښرر من ډررې هالرروا يررې رسرررد

رسرد کولو ړه ح ل د د هاله څه له اممه ډې د ۍررې مرودې راهيسرې د

د وولۍې ړه لوۍد کې راړۍد شو د .او کميس

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

81

ۍومررو د صړررل ک رر ب ړرره يررو ف ررل ))المرروۍږ روحررن ا يرر وې کررې

لي من د :

و ره رسرررد صطر و څره شر ه ډرې المرروۍږ ړره ممر کرې ړره دل ره داسرې ير

ۍ سررن ح لرر کررې اص رره يرروغ او کۍررږ غ ډررې لرره اممرره يررې مرروۍږ ړرردې ميرر

سر الموۍږ سررد دا ۍره ښر ين ډرې مروۍږ دې د ويررې ړره ح لر کرې د صړرل

څصه دف وک و س ه ډې دا به الموۍږ ړه ري کې ۍوې صبرد و .

ۍرر ررر وولررو لويرره مرر د الس رره صبرررد د م ديرر و ۍرره دد س رره مرروۍږ د

قرو ايمر دا او راو ۍه لروغ هاله څه ډې الموۍږ سررد ۍره شر ه هالره سر

ډې د هالې ړر ه الموۍږ هر څه لږ د غ د ه ۍق د صړل ورول روا سررد

الس رره ود ۍررراو سي سرر ړوهرر غ د صړمررې وررولې اليرک يرر سرررد دړموم رر

بموۍره ۍره شرن ړرورد کرول غ د ۍرر ط قر لروۍ رن او راو ۍو سررد ړوهر غ

ړرره مرر د شرري ۍو ب ۍرردې بروسرره وکرر ۍررو د ۍرر و د يررواالې کمرره ډررې صمررک

ۍ يجو مصې ه را مل ارور صبرد دد.

وولۍې د صړل هۍواد څصه د دف لړ رد روحن اصريى ۍره لرر غ دالموۍږ

او ړه روحوۍو کرې يرې سر ي ددغاو الموۍږ د صم و ړه عقموۍو کې حيراۍ ي

الموۍږ صمک د دښمۍۍ څصه د ک صي ۍر سررد مصر م کر همد ه شي ۍو

هرۍک يرود ادارد ۍره شرن کرول او د ډې څ ر رو دا صبررد ښر رد کر ې دد

.د څ ر ر سرد مب رالد وک لړ رد ډې الموۍږ د س مو

موۍږ د هاله سص و االمويۍو سرد ه مصر م شرو د کومرو ړره اسر س ډرې

ح ليو کې لوۍد ۍرول د .هاله االمويۍه ړه صوشاو مم وۍه سرد يو کۍږ

ډرر رره ورکررول دا مرر د شرري برره هالرره ډررې: وايررن عميرره السرري عۍسرر

او د ح مط بف عمل کرو غ د هالره عردل جل جيلهکۍږ څوک ډې د المه

صررو کمررره ډررې مرر د شرري الس ررره راشررن ۍررو بيرر ا رررل اۍ رر قرر يمو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

41

عميره السري ام ح شرو شنغ س ه کۍردا شرن ډرې دد ره څصره د عيسر

کمرالور او صيرر شرن کرو ډرې روحوۍرهد ويۍ مطر بف هالره الۍرګ جرو

کو .

ړد رره ول المرروۍږ سرررد يررود ښرر رد ۍموۍرره شرر هغ د ډرر سرررد ډررې د يررو

اوډ ا د ح موۍو د ړورد کولو احسر س و ۍرو د هالره د ارادو د ړرورد

ړراصره او قرو غ به رر رهم دوا کولو کوښد کو غ س ه ډې ددوا اي

سررب هرر جررو و ۍرره ېبم ررۍرر ۍرره يررواالېدوا ړوهرره ورړرره برصرره کررو غ

د وول بشري لړ رد. بم ېلړ رد س د يواالې

د او کومرره وولۍرره ډررې ړرره د رره بۍسررو وال د و ۍررو ۍ يجرره يررې م لرردار

ددغ ۍو بي ډرې کمره صوشح لنح ال و د سمو ړه ور کې د ۍرو صم و

ډرې دا الس ه راو ۍې راشن ۍو هاله ۍرې ړر کې و غ رر دې حردد ړرورې

و ۍررې عقيرردد ړيرردا کرر ډررې دا هالرره ړرر يمې د د کومررو ډررې دا الس رره را

اۍ ظرر ر کۍررددغ ړرردې سرررد برره صمررک د اوږدې مررودې د کوششرروۍو څصرره الس

.د م د شي ۍو د الس ه راو ۍو لړ رد به سي لۍ شرو ک او واصمن

ډرې امري ير ۍو ړره س ره ددې بدلو سررد بره صطرر ۍرور هر الير شرن

ومه طريقه ډرې د امر ارم ۍ ورکرول هاله طريقه ام الس ه راو ا ک

لررږد ړ يمرره ددغ صررو کرره او شررن ډررې هالرره ددوا د لويررو کوښښرروۍو يررود و د

امر و روا و ۍرو ړردې سررد بره هبرې کوښښراو ډۍر ه موۍږ کوښد ړرۍرږدو

صرو حرر ل برره غ کره مرروۍږ هرر څررومرد م لردار شررو ال شررنالمروۍږ امرر ليررې

ۍرره د امرر راوسرر مو همد رره و غ س رره ډررې امرر ړرره بيرره ۍرره اصسرر ل کۍررږ غ

سريم ن او بس کۍدا شرنغ امر ردلړ رد ړۍسه ممي ردد ي ړۍسوس ممي ردد ال

هاله ش ۍه دا ډې ړه بيه واصس ل شنغ د رو وولو واکمۍرو د صړرل الوال

الس ره راو صرو ولرې سرولهاو ړه وص کې ۍر کوښرد وکر ډرې امر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

82

وښ ل.ک مي بن د هاله ډ ړه برصه ود ډ ډې د دوا ب د کول

امر ړره برصره کرې مر ړره ښر ه او ړدې وص کرې ډرې مروۍږ د ا ۍرالې

روا يرروغ کميوۍسرر ن روسرريه ړد رره دوا د برصررو کررې مرر ړور رره رواۍرره ددغ

روسيه اوس کول شرن ډرې هالره سي سر وۍه ا ۍرالم کر ړره کومرو ډرې د

جربررې مهررر لوۍرردل غ هالرره جربرره ډررې لرره ))لررويې روسرريې د کميوۍسرري

ره راوا و سر ۍس ۍو وکول شو ډې د ۍر د مم وۍرو ړر اممه يې کميو

ډررې مرروۍږ ړرره ۍولسررمه ړۍرر کررې د لررويې امري رر د جربررې ړرره څرۍوررهل رره

ه را ا ول .س رسرد کولو سرد د مم وۍو ړ

و اۍديالوۍرره د ډررل Commonisme کمرروۍيال مرروۍږ ړرروهۍږو ډررې د

بره هۍڅ مره مروۍيال کړردې هر ړروهۍږو ډرې روسرن او دوکې ۍره ک د او

هرر د هالرره جربررې درواالد د ۍررورو لړرر رد بۍر رره ۍرره کرر کومرره جربرره ډررې

بې طرفه دول د جو ۍردو لړر رد کر ې او دوا ړه صړل هۍواد کې د يو االاد

ددغ موۍږ ړدې ه ړوهۍږو ډې کو صمرک ړد ره ولوۍ رو اۍسوروۍرو ب ۍردې

حقيقر معمرو ددوا ړه ړۍجو کې ورشن ۍرو ۍرر الر بره ور ره او دوکه شن

ډرې ړره لمرر کرې ړ قۍرږ رر څرو کروراوبردل جروال ن يرو ښ يسر ه د شرنغ

شرع روۍه هر د جروال ن ن ه راجمب کر غ ړد ره ول کموۍيسرس مډ

شرر ال د راښرر وۍ داغ صررو کمرره ډررې کررو ممرر د هالررې ړرره د کررور ړرره

و غ همۍوولررو کررې ړرۍرروسن ۍررو الور اليرر د هالرره وررول قو وۍرره لرره ميۍسرر

ړره اسري غ بحرر ال هرلغ کمروۍيال ې سرد ع صمک د يو اميد ړره ول صو دد

جۍوبن امري غ افريق رر دې ډرې د ربرن اروړر ړره هۍوادوۍرو کرې قبمرو .

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

43

1

ليرۍ د ۍظريرې او وايرن ډرې: د مر رکس lin Joseph sta ))سرو لي

دا ۍظريه د وولۍې د م د ړرمص ګ د ا ير د ړرورد قو ړدې کې دا ډې

همې سمې کو .رد لړ کولو

دول وۍرره د لويرردي د مسرريحن ))داسررې ښرر ر ډررې ۍررر يررر کميوۍسرر

دول وۍررو ړرره رر و د وررولۍې دمرر د لوۍررد ړرمص ررګ رره د لوم ي رروب حررف

وروسرر ه هالررهروحررن لوۍررد کررو ډررې د فرررد سرررد رر او لررر او ورکررو غ

کو .

و رره کميوۍسر دا کر ر د صړمرې ۍظريرې د ک مير بۍ لړر رد د يرو مثر ل ړره

ال يوۍکر ډرې ربرن ورولۍې هر ب يرد د کمر دا ث ب هډې ړه ک رو غ ر دې

ربررن مشرررا ړرره قۍ عرر ورکررووۍ ې او ړرره مرر د ۍظريرر و عمررل وکرر .

ال ادبرن يوۍکول غ ډې ددې له اممره د روسريې کمر و ه ددې اۍ ر ه ۍشن

قدر ړه ۍ کې ړه اوډ ه درجه ښ م کۍږ .

شرروې دد ډررې مرروۍږ د صړررل ايمرر ړرره ا د ))سرر وۍالد ددې څصرره راوال د

عمل ر ميۍ د ا ي و ړه ا د ښ رد موق ۍه لرو .او د صړل ايم او

ر د حقوۍروغ د اس سرن االاد غ د بشراو موۍږ کوالا شرو ډرې د االادوۍرې

-------------------------------------------------------------

دا څو لسيزه د مخه د يو امريکايي سياست پروي د روسرريې -١

په اري څرګنوونې د ، تاريخ تکرارېږ روسيه يو ځل بيا مرخ

پورته روانه دي او امريکا د خپل بې کفايته م رررتابه او د

د زوال په طرف روانه دي، هغره څرره چرې زور زياتي له امله

دغه سياست پوي د کميونستي روسيې په اري ويلي، ټکي په ټکي

په اوسنۍ امريکا بانوه تحبيقهږ ، د هغې غولررونکى سياسررت،

شعارونه او زور زياتى هر څوک پهژني. )وبارن(

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

84

ړره ه مره ۍررې ړره ال د ړرورې ارالښر اۍسر ۍن او د فرد د عال او االاديو

المروۍږ وولۍره ډرې صبررې د کمرهصبرې وکر وغ صرو دا ورولې د هالره وصر

ړره س ۍمره والرن ب ۍردې وال د و غ ددې صبررو ړره هالره صم رو هرۍک ا ۍرالد ۍره

کۍږ کو صمک ډې ړه داسې ح ل کې لوۍد کو ړه کرو ح لر کرې ډرې

د س ۍمه والن معۍ بې وص ه مره و .

موۍږ دا ه کروالا شرو ډرې د مر د ړرمص رګ ړره ا د ال د راښر وۍ ې

لۍيالو السر ه راو ۍرو د ښر ي څصره د مرووروغ راديو ر ۍوصبرې وک وغ د وو

څصره ډرې المروۍږ صمرک يرې لرر صبررې وکر وغ صرو د هالره مويالوۍوۍرو او

مررر د ړرمص رررګ ړررره ا د ۍررررې صبررررې کرررول بررره سيۍرررې صم رررو ررره دا ف رررر

موۍږ ړه روحن ا خ کرې ۍرر کمرالور يروغ دا کر ر بره واکنورک ډې

لرو رره وهڅرو غ لرردې اممرره الد د حسررد کواو سيۍرې صمررک المروۍږ سرررد کيۍرې

کوښښررروۍو ۍيالوال د وررروليوۍد مررر د لوۍرررد د ړرمص رررګ لړررر رد د کمرررورررولۍې

س يۍه کو .

ۍره د او موۍږ ړه ۍ کې د کميوۍس ن روسيې سرد مق بمه ۍه شو کرول

سص ې طريقې له ميۍسره و ا شروغ رر څرو ډرې او هالې د دوکېغ روريال

مرروۍږ ړرره صړمرره ۍرروې وولۍرره کررې ررر څررو ډررېاو المرروۍږ سرررد ايمرر ۍرره و غ

ړ و سراو رسروايۍهاله روحن وس يل اس عم ل ۍ و کو ډرې ک روۍره د

روح ودد ليل لوۍد د ميۍسه و ړره کرو کرې ډرې هاله او څصه ل ور غ

ۍشن کوالا.

ډې ال د سوا راب ۍدې ړه کر ر دا س ره ډرې يوالور مموۍږ دومرد ک

ړر رره هرر وررولۍيال اۍ رر م ديرر او مرروۍږ رره معمومرره دد ډررې د بررې ديۍررۍ

ر او لرر ډرې د برل و ر ړره را م شرنغ صرو دا د فررد ړره اص ير ر ړرورې

که ۍه.او مق بل کې وولۍيالې ړ بۍدي ۍې قبمو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

45

ددې ک ر ړره ړ يمره کرې المروۍږ د ممر ۍررو صم رو ړردې االادد وولۍره کرې

د يرو ممر ړره و ره مروۍږ صړرل ديۍرن او صړل ايم ۍوۍه د السره ورکر د .

کر د غ صرو بير هر هر ورکد ديۍرن عبر د وۍو سررد ره رسرول او ايم

ړرره ديرر او رره د ديرر ص وۍرردا وايرروغ دا س رره ډررې مرروۍږ د ديرر سرر مرروۍږ

ور لررو برب ۍدې د عمل کولو رر ميرۍ روړير راوسر داغ مروۍږ اوس هر

او د ايمر ډرې کمره هر او ډې ايم د اوسرۍيو حر ال و سررد سرمو صرور

ۍ ا ي رې وشرمۍږ ۍرو مروۍږ بير هرۍک کمره هالره روحرن قرو ره عمل ر مي

ودد ۍه شو ورکول د کو قو ډې موۍږ ړه ۍ کې صورول وا و.

بم رررېمررروۍږ ددې هرررر څررره بررردلولو ررره ا يررر لرررروغ مررروۍږ کررروالا شرررو

ارررور دد ډررې مرروۍږ ړرره بشررړ ول د م رکسرريال ۍظريرره ړرۍررږدو کومرره

ۍظريه ډې دا واين ډې:

بداد هۍڅ مه اساو ړه روحن شي ۍو لوم ي وب لر ظم م د شي ))

ح ړه سيۍو ح ال و کې ه درس ۍدا. ه حي کۍدا ۍه شن

ړ رر ر دد ډررې مرروۍږ د اۍسرر د االاد لړرر رد ايمرر رره د لوم ي رروب حررف

دد ډرې مرروۍږ کر رړرره او څصره وۍره وۍرۍرږوغړردې ه مره د هۍډرر او ورکر و

ولورروو ډررې: ))هللا عرر ل اۍسرر ددې ړرردې ديۍررن م ررورد ب ۍرردې مۍوررولن

لړرر رد ړيرردا کرر ا دا ډررې دا د مرر دې الس رره راو ۍررو څصرره هرر ۍررر قرردر

د اۍس اصرۍر هرد د جسرمن امر څصره ړر ره برل شر داغ ړره او ولر غ

ک ر دد ډې موۍږ ړدې صبرد يقي وکر و ډرې ب يرد اۍسر ړره هرر سر ا کرې د

ه االاد کرر ل شررنغ ړرردې اق رر د ۍوررۍ څصرراو ۍريرردوۍ ن روحررنغ عقمررن

ک ر سرد به د هاله وولۍې اق د صوشح لن ۍورد ه الي ره شرن ړره کومره

کې ډې اۍس لوۍد کو .

موۍږ ب يد ړدې ه ړود شو ډې د االادې وولۍې معۍ دا ۍدد ډې ړره هالرې

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

86

د االادې ورولۍې څصره بم رېلړر رد کوښرد وکر غ سر کې هرر فررد د صړرل

د يرو بررل سرررد ا ي رې ولررر غ د وررولۍې هرد هالرره وولۍرره دد ډرې و رر يررې

لۍ عمق و کو ډې د ايم را ي ې ب يد د هر څه ۍه مص ې هاله د ورو

اۍسر ددې لړر رد ړيردا شروا رر څرو د هللا دڅصه سرډيۍه اصمرنغ س ره ډرې

لوۍد وک .ړش د وروۍو ح ظ د الۍدې ړه صړل ميۍ کې

ۍومو ا دا ف ل ړدې صبرد ص مو ډې:

و امري ين ډيالو د اوډ ولو څصه بره رر هالره وص ره ړرورې د ۍورو الي

ۍشن ر څرو ړرورې ډرې المروۍږ سررد داسرې د ويمرو يرو راکومه وه الس ه

ړرره ړر مرره شر راړيرردا ۍرره شررن کرو ډررې ررر اوسرره ړررورې د ويرل شرروو شرري ۍو

ۍر ال د راښ وۍ و .

څصررره مص رررې المررروۍږ د امررر د دداسرررې يرررو ړيالررر جرررو ول د هرررر ډررر

شرراۍو مسرئولي داغ کره دوا ددې ړيالر ړره السر ه راو ۍرو کرې روح ۍن م

او ک مي ب شول ۍو بي دوا کول شن ډې ړره سرولييال ول د ۍر و د طريقرو

د کميوۍس ن روسيې ړيۍوۍه ړه بشړ ول له ميۍسه يوسن.

صبررررد افسررروس کرررو ډرررې ښرررووۍ ن ړررردې او ۍرررر ۍ ررريح کرررووۍ ن

دا صبررد دوادغ الير کر ا س يۍسن ړوهې د اۍسر د اررر رسروۍې روا

يرو داسرې شر دې هړوهه ړه صړم وا ن ۍشو ئيدول ډېبشړ د موۍږ صو

ډې ب يد ۍښ ه رې وشن.

د مر دد ړرسر ۍ ړره الم ۍره کرې صطرر داغ د روحرن فقرطلوا م د قرو

سرررن ړوهررره ۍررر صطرررر س يۍ مبرررې ړررره وصررر کرررې صطرررر ۍررره داغ ړد ررره ول

کررې راميررۍ رره شرروې اسررې وصرر رسۍرردلې ددغ س رره ډررې دا ړوهرره ړرره يررو د

عقيردې رر ميرۍ او ه لدې څصه ع جالد دا ډې د عمرلب ډې روح ۍن مشر

ا ي ې ښ رد ک غ ښه به داو ډې د س يۍسن ړوهې د م ۍيو ير د شر

ړر س ا روحن عب د ه ودد ورک ل شن. ورسولو ه

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

47

د صړرل مررره څصره څررو اوۍرۍ مص ررې Wlsonجمهرور رئريس ولسرر )

کميوۍسر ن او ي م ډې ړره هالرې کرې يرې د اۍقيبرن بۍسرووۍويو مامو ل

ک روۍو واښوۍه بي ک ووغ ۍومو صړل مارمو ړردې صبررد ړر ا ره

رسول :

د هرر هالرهاو سررم يه لروۍ رواو غ سي سن وولۍرودا الموۍږ د کميس ۍو

د صړرل هۍرواد او ډ لړ رد اصرۍ واد دا څوک ډرې د هللا څصره وۍرۍرږ

ه لر .سرد ميۍ

د ډيالرې Karel ډياله ه د داک ر ک ريرل )Dullesد مس ر داالس )

ۍره د هالره رواد لره اممره او ړه څۍر دد ډې ړه اس ۍۍ ب ۍدې قبمۍدل ۍه شنغ

قبمۍدوۍ ې دد کو ډې ۍومو د کميس ۍوغ سي سرن وولۍروغ ړ ۍوره لروۍ رو

صرې رره ن مد هۍرواد سرررد د ميۍره لروۍ رراو د هللا څصره د هرر وۍرۍرردوۍ ناو

اۍښودا دا.

ۍرررررد لورد ددغ س رررره ډررررې د کميسرررر سرررررد هالرررره المسررررئمه ددې څصرررره

مسيحي ړه الس کې ۍش ه کرو مسريحي ډرې د اۍسر ۍن لوۍرد لړر رد يرو هرر

ولسړررې اممرره ډررې مسرريحي ړرره اول قررد کررې ا صيررال بۍسررو جررو شررنغ لررد

و ا وۍر و يندرير قرد کرې کميسر ړره او غ ړره دوهر قرد کرې قسرطۍطي ي ړ ل

ډرررې د کرررو ۍو ف سرررد کررر ا داغ صرررو مسررر ر داالس ړ ړرررمررر هبن مشرررراۍو )

هالره مسريحي ډرې ړره اوسرۍن شر ل کرې داغ مسيحي ړه ا د صبررې کرو

ړدې ب ۍدې ه م د امري ين مد د عمل کولو ط ق ۍه لر غ س ره ډرې

ۍررد رردا مد د ړيل راهيسې ړره يرو سرص فردير ب ۍردې وال داغ ډرې

اح ر دا.او غ سودصورلايې ۍظ ړ ۍوو ر حدد ړورېيل

الم ړه وم مس ر داالس ددې ډيالې ړه وصر کرې د ړر ې مسريحي د

طبيقولو ړه ا د ه ف ر ۍدا ک اغ س ره ډرې اوسرۍ مسريحي هر ړره اول

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

88

قد کې د هاله سود ۍظ ص مول روا ړره کرو ډرې اوسرۍ مرد وال

داغ د مرر د مررد سررئولوۍررو مک اوددا داغ هالرره ۍظرر ډررې د اۍسرر ۍي

ن دير ړره څۍرر اسرم ۍمسريحي د هرر او همد ره ۍظر لره اممره ددغ دصرابن

ه بد ښ ر . ه سمي فطر او د ه سود ۍظ حرا ان

صرررو مسررر ر داالس کمررره د مسررريحي هالررره شررر ل ررروا د کرررو ډرررې د

د کميوۍسر ن حممرې د دفرع کولرو غ فقرطکر ر ۍره و هاق ر د ۍظر سررد څر

واصيس ل شن. ړه ص طر رې د ۍورو سي سن اهدافو لړ رد ک ر

که مس ر داالس ړه وول لوۍد کې د مسيحي د عممرن کولرو ړره م رورد

د مسريحن الرښرووۍو رر ميرۍ يرود او کې رښ يۍ ه و ۍو د عممن لوۍد

ې ړرل جرو ول اسر و ي ړره هالراداسې ص ليو د ش ه ډې ړه هالې ړورې و ل

لورولررو کررې د ړۍسرره سررود کرر لو او ړرره کيۍرردلو څرر دې ۍرره د س رره ډررې دد رر

رصې جو ې برصه اصيس ې دد.

څصره هالره څره روا راۍود روحر ۍن مشراو ۍومو ا د کميس د صم و

څصره ړره داسرې ح لر کرې دوا ډې هالوا يرې روا ۍره لرر غ ۍومرو ا لره

د هالرروا مصررې رره د مسرريحن ديرر د کميسرر د صم رروغ د ډررې ۍه کررو وښرر

عقموۍو رر ميرۍ يرو رري ر رياو د صم و د اميراو بي ۍوم هاو م هب

او ډې ړه هالې ب ۍردې د لوۍردغ ف ررش ه ړرو داغ يو داسې ۍ و د بيم و

دد ه بيم و بۍسو د هرر دير سررد دښرمۍن او شعور وول ا صوۍه وال د

کول د .

الد واي ډې ۍومو ا دوا ړه يو داسې ک ر م م کو ډې هالروا يرې

دا دد رره ررري رر ري ړرره شرر و کررې لرره هالرروا س رره د کررول غۍشررن رسررر

او د ايمرر ډررې څصرره وښرر ۍه کررو ډررې يررود داسررې ورريرد جررو د کرر

دد رررره او مرررر دېغ د عممررررن ړرمص ررررګاو د روح غوررررولۍېاو عمررررلغ د فرررررد

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

49

د لوۍرد او د روحن څر رۍېغ رر ميرۍ ا ي رې ويۍورې کر غلړ رد ړرمص ګ

يروداو مبه ه د ورولۍې لړر رد وسر نغ سرد سرد د ايم ۍن روحد ړرمص ګ

ړرره ديرر ب ۍرردې د عمررل او داسررې ورريرد رامررۍ رره کرر کومرره ډررې د ديرر

مر دد او د الحر ددا صبررد ړرۍرږد ډرې: ))او ۍه راولرنغ کولو ر ميۍ فر

او مص رې داغ هړرس ۍ ړر ه وولۍيال عدال مم ۍه داغ م دي ړره هرر څر

ددې او سر ه راو ۍرو د ۍروالرن وسريمه ددالور الير د مر د الاو يمن

اق ررر د االاديرررو ب ۍررردې يررررا او ۍروالرررن لړررر رد ب يرررد ړررره عقمرررنغ روحرررن

ررګ صير ړرره ۍرو د عممررن ړرم ل شررن يرود داسررې وريرد ډررې د ))دوکر

څصرره د ورسولرروړرروهې د شرر رره او ۍرره د عمرر او کررو ب الرد هرر ۍرره

شرر ل يررود داسررې ورريرد اروسرريمه جررو و غ يعۍرر ړرره اصررلړرر رد ديۍرردار

ړره هالرې کرې ))عبر د دومررد ړرمص رګ وکر ډرې د جو ول ړه کر ر

دوا بره دا وريرد ړره د ره ۍر قى ډې ))عمل د هالې يو شر ل و رسرن.

ړ ې شو ف ررغ رري ر ري غ ړره هالره صر لن ر د کرې ډرې ۍره ړررې څروک

رره دا ۍرره ړرررې ړررل اۍښررودل شررنغ څرۍورره بيرر مررومن؟ ح الۍاو شررن يرۍرردا

د اۍس ۍن لوۍرد د طبعير ړره ميرۍ کرې او ص ليو د ددوا سرد د موجود دي

د م د مد ړه ميۍ کې ړه ص ى ول ش ه.او ړه ع ول

ددې ورريرې لروۍ رر ديرر او ددې ورريرې جررو وۍ قررو بررل داغ

بل داغ ۍه هاله ډې دوا ور ه دي واين.

ال ړرره مق بررل يوۍکمررد رروا ډررې ))ديرر (Dulless)مسرر ر داالس

کې د ربن وولۍو لړ رد سرړر و رسرو صرو ))دير د دود مر د وولۍرو ړره

دې و د جو د کې هرۍک رول ۍره شرن لوبرول غ د دير لړر رد ډرې کرو شر ل

ړرردې شرر ل ديرر هررۍک هرر ۍشررن کررول غ ))ديرر د صم ررو اص يرر ر شرروا داغ

شر ل دف ۍشن کرول س ره ډرې دا ړره ۍر و د و ره د صم رو د لوۍرد څصره

شوا دا.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

01

د او د صردم ر راۍو کر ل وا وۍرد ډرې د هللا د دي سرد دا ۍره ښر ين

يې ډې هالروا لۍرږل و روا دا هر ډير او ب داراۍو مصې ه وال و

مصرې د هال او هم ه سنغ که د صړل درب ر څصه يې ش ۍو دا بي راسن

االې شر د ص دم ۍو ړه څۍرر د يروې اشر رې لړر رد د درواو ه سم ه ښ مو

ه وال و غ که ب دار يې د صدم لړ رد راو وا ۍو راشن سم ره ښر ل

ب دراد! ح ار ي څه ح دا. ل ره ډې: ووايناو ک غ بي ويو ودرۍږ

ه ړه ۍ مه ديۍدارد صمک يې ۍ سب کو .سيۍې څرۍوه ډې

ۍوهبر ۍۍ ړر ره ړره برل او هۍڅ مه داسې ۍشن کيردا! د هللا دير د بر درا

د ررر ص وۍررد و غ او رااررن کۍررږ غ هالرره رروا ډررې قررو شررن ۍرره

ډر ح ک و ۍه مح و غ قي د ددد سرد و ۍره د برلعال مۍد و .او لب

ړررورې ۍرره هالرره ال يرر برل ۍظرر ۍرره رريوۍړره الس کررېغ ))ديرر صمرک د کمرر

ل رور رر څرو ډرې دهالروا ورول لوۍرد ددې ))دير ر بع شروا ۍرره و غ

د هالې ورول ا صوۍره او ړمه صوښه ر کو ډې دا ))دي ړه کې ړه ص

صمررک ديرر رره صړمررې ډررې د صړررل قرر ۍو سرررد يررې سررمو غ کمررهاو برابرررو

بيرر د هالررې ړرره في ررمه او لړرر رد يوسررنل حرر و ې مسررئمې داو وررولې لررويې

صوشح له شن.او راان

موك فيما شجر بينهم ثم ال يجدوا في أنفسهم منون حتى يحك فال ورب ك ال يؤ

ا قضيت ويسل موا تسليما م [٤٤لۍس ء: ا] حرجا م

س ه ډې هللا فرم ين: ))سر ړره رب مرې دې قسر و دا صمرک رر هالره

د صړمرررو دوا رښررر يۍن م مۍررر کيررردا ۍررره شرررن رررر څرررو ډرررېوصررر ړرررورې

بيررر )سررر د او ررر في رررمه کررووۍ جرررو ۍررره کرر لړرر رد ل حررر اص يفرر و د

ړره ړرورد ول او في مې له اممه ړه صړمو ال وۍو کې ص ور بير ۍره مرومن

في مې ه د کۍږد )س

ر يصړرل کرردار رسررد کرول شرنغ د ردب ړه د ه وص کرې بير ))دير

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

91

کووۍ ن سردار ړه ولغ ۍه د مۍوۍ ن ص د ړه څۍر.

دۍيرر ررر ميررۍ دا ۍرر و د بيم ررو د او ) ديرر د او ړرره د رره وصرر کررې برره

دا ررو او ميۍسرره ال شررنغ هالرره بيم ررو ډررې لرره اممرره يررې دا رصرره برردبص ن

صطر راميۍ ه شوا دا.

او ړد رره ورځ برره هالررره ))صي ررووۍ راشررن د کرررو لړرر رد ډرررې دا

ۍجر هالره )او کرو ډې وول صمک اۍ ظ ر لړ رد ډيالې وهل کۍږ غ د کو

دي )اسي دا.ورکووۍ ن ه د ه

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

02

ل وروۍ

سرررر و او هالرررره سرررر ا کررررې ۍرررررې ډيالررررې د حيراۍررررو ال وۍررررواو ړرررردې

غ دوا يرو ))ل روروۍ روا غ د هالرې لړر رد ړور ره کۍرږ څصهس وۍو

ډې هالره ددې )دير ړر ره ړره برل )دير س ۍو ي وې بي ۍو او ۍښېداسن

کې ۍه موۍدل کۍږ .

کرې ړره ړرورد رريل وۍو ۍرر شررو ف رماو دې ک ر ب ړره اولدا صبررد د

مسرر ر داالس څر ۍردوۍو دا صبررد ۍررورد او سررد بير شررودغ د دک رور ک ريرل

د د رره دوا د لي ررواال هالرره حقيقررن دغ صررو ددې هررر څرره سرررهرر ښرر رد کرر

ۍررره ررروا ړررره کرررو کرررې ډرررې د ررره ۍررره ړيلۍرررن او يررر ين ررروروۍ )ل

س ۍو ي وې ش ه.

وررريرد لورررول ړر ررره يرررود داسرررې ۍررر لول او ديررر داک رررر ک ريرررل د )

اۍسر ړره او و وا ړه کومه کې ډې )اۍسر د هرر شرن لړر رد معير ر

ۍره د هالرې د س ۍو ير او ې ۍر کرې ۍر اشرۍ ۍره و صړل الس جو د شرو

ارالښ وۍو څصه ۍ صبرد و .او

وصر کرې د کر ر راۍو ړره داسې ويرد ډې د م شيۍن لوۍد د ۍظي ړره

او عقمن ح ل ب ۍدې د فر بري ې ا ۍرالې لره ړ مره وۍره ورسرو .او جسمن

ر ۍه ړرر دې بۍسر وال د و ډرې ړره لرږ م رر ۍررد الس ره راو ۍرهغ ر

څو ډې يو فرد ي يود مجموعه د صړل وس مط بف م ل رالسه ک .

)کومرره ې وولۍرره کررې ۍرره و راميررۍ رره شرروې داسرره هالرره ورريرد ډررې ړرر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

93

ۍرره ړرره او حرر ال و سرررد سررر ۍرره لوررو والښرر وۍو اوولۍرره ډررې المرروۍږ د ار

ۍررره المررروۍږ د او . المرررل کۍرررږ عقمرررن ول المررروۍږ د ۍ کررر مۍاو )اصيقرررن

ديۍررن فع ليرر مصرره ۍيسررنغ ډررې لرره اممرره يررې د کمررې و ا احس سرر نغ جمرر لن

ۍ سررمو عقموۍررو ص وۍرردا او مر بررې داسررې صمررک ړيرردا شررن کررو ډررې د ۍوررو

و .

ۍره ورولۍيال لوۍرد ره د هالره او د لره ميۍسره يوسرنرهاله ويرد ډې ۍره فر

الو ړرره شرر ړرره لويررو کۍرر کوۍو کررې يرر هيرررد کرر غ مرروۍږ ل رره د رر و بررا

ه وا و.ک ر کول ۍاو روالۍهغ لوۍد

ښررسې شص رري لرره ميۍسرره ۍرره و غ س رره او ورريرد ډررې د ۍررر داسررن

ک ر دا. کر ميۍ وړير له ميۍسه و ل صطرۍ ډې د دوا و جۍسوۍو

او فرويرد د صير ال واو هاله ويرد ډرې د اۍسر لوۍرد د مر رکسغ ليرۍ

وښررر ۍو لړررر رد ښررر ر وۍررره او د صم رررو د شرررهو وۍوغ صواهشررر وغ م رررورو

ې ويرد ډې د فطر ړره قواۍيۍرو يررا ۍره کرو غ ۍره حرامرې رسو داس

د لړر رد ۍره د اۍسر ۍن جو ښر او لړر رد صمرک شرويقو الم ې ه د ور ممو

لوۍد د حقيق وۍو سرد و ر ولر .

مۍ رر څصره دهالره وريرد ډرې د مر د ش سر داسرنړره اصيرر کرې يرود

اروړر د روح ۍي طر ه د ويويدو الرد جرو د ۍ ر غ د کرومې سررد ډرې

يررررد ولرررروۍ ې و))فرد ۍررررهاو رهب ۍيرررر ړرررره وصرررر کررررې اشررررۍ شرررروې ود

س ي لول ه.

صررو م سرر ۍه ډررې داک ررر ک ريررل ددې س ۍو يرر و لروۍ ررې ورريرد ړررره

))اۍسر ړروهۍې الس ره راو ل ))اۍس ړوهۍره کرې لورو غ ۍومرو ا د

ې ړه داسې ح ل کرې روا سررد لره دې ډرې ددد د صبررو دا معمرومۍږ ډر

د طبعن کمالور له اممه د ))اۍس ړوهۍې څصه ع جال دا.اۍس

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

04

څه وا ؟ (Dulles)مس ر داالس

ۍومرو ا يرود داسرې وريرد روا ډرې ))د روحرن لوۍرد ړره وروسر ه

کرو او کولو سرد د م د لوۍد ړرمص ګ ه د لوم ي وب حف ۍره ورکرو غ

کو . هرادو سرد او لر هاله ه ۍه وروسايم ډې داف

څصررره هالررره وررريرد ډرررې: )د لوۍرررد د ا ي رررو سررررد د ايمررر د ا ي رررو -

.س ر ې ۍه ړوو

ړرره مطمررف شص ررن وررو وال د ۍرره و غ د کررومې هالرره ورريرد ډررې: )) -

اۍ رادير کمره کمره د برې ډرې مطمرفس ره ويرې سرد ډې امري اشرۍ دد

المل کۍږ . وص ه مره

ۍ سرد مر ۍشرن ډرې بير ړررې م هاله ويرد ډې: ))ړداسې ول د ۍ ک -

م ديرر ړر رره هرر وررولۍيال عررردال او ص ورر ړ رر ر و غ س رره ډررې د الحرر د

راميۍ ه کيداا شن .

ړره ديرر ب ۍردې د عمرل کولررو رر ميررۍ او داسرې وريرد ډررې: ))د دير -

ۍره دا او عمرل رر ميرۍ ا ي رې ړرۍ رو غاو ۍره د ايمر او وړير ۍه راولن

اوسۍيو ح ال و کې ۍه ډمۍږ . وم کو ډې ايم ړه

او داسررې ورريرد ډررې: ))د م ديرر لرروم ا رروب د ميۍسرره يوسررن -

دا ۍظريرره هرر د ميۍسرره يوسررن ډررې او روح ۍيرر دم ديرر رر بع ۍرره کرر .

دا او و کرې و غۍره دا ا رر کره ړره سيۍرو حر ال ظمر ښره کر ر او يمن

د اله ددغاۍس فقط د الس ه راو ۍې يو وا نصي ل ه ص ک ډې

عقمررن االاد ړرره مق بررل کررې داق رر د صوشررح لۍ السرر ه او د روحررناو

راو ل ه له ميۍسه يوسن .

د هاله ويرد ډې: ))د هالې ړه را کې ړه جو د شوې وولۍره کرې افررا -

ا ي ررو دوا د يررو بررل رورو داو د يررو بررل سرررد د ورور لوۍررد وکرر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

95

د او ۍردوۍ ن ۍرهه د حد سرد يوس ا ک و غ هاله ا ي ې ډې ددوا وولۍ

1د او ۍدوۍ ن اج م عي څصه وس ن. ۍهد حد او اۍ رادي

يۍسررن ړوهرره ړرره س ح داسررې ورريرد ډررې ړرره هالررې کررې: ))ايمرر ۍن رو -

عم د ړرمص ګ مص ل ر ۍره کرو او لدې اممه د ړوهېاو ۍدې مص ې و ب

ډې ۍې دا ړه صړمه دي ه ارر رسو .

عمرل رر او وريرد روا ډرې: د عقيردې ړه ړ يمه کې ۍومو ا داسرې

عبر د ره دومررد ودد ورکر ډرې ))عمرل او ميۍ ا ي ې ښ رد کر

جو د شن. ۍښهد عب د يود

دا ورررريرد د امري رررر ين Dullesصرررو م سرررر ۍه ډررررې مسرررر ر داالس )

د صړررل هۍررواد د روحرر ۍن شص رري وۍو سرررد او کميسرر د مرر هبن صم ررو سرررد

د او ومرو ا د ربرن کميسر ر ري هر ښره ړۍلۍرنغدې ډرې ۍه لوو سرد لر

د هالرررې رصرررې مررر ې هررر او ورررولۍې رررر ميرررۍ ))ۍررر و د بيم رررو او کميسررر

ړۍلۍن.

ۍلۍدۍه د داک رر ک ريرل ډيالرو صو ړوه دې ړ ې ۍه و ډې ۍه ))اۍس ړ

-------------------------------------------------------------

د حو څخه اورېوونکى انفراديت هغه بې بنووباري شخصرري -١

د ګواښ سري مخ کرو او فرررد پره خپلررو آزاد دي چې ټولنه

ټولو کارونو او کړو ورو کې آزاد و لکه غربي ديموکراسري،

دا قسم آزاد په ټولنه کې د فساد المل کهږ ، په دغه ډول د

حو څخه اوريوونکى اجتماعيت هغه ټولنيز نظام دى چې د فرررد

ټول شخصي حقوق له مينځه ور او هغه د يوه مړۍ ډوډۍ لپاري

ر کو نور ههڅ حقوق او آزاد نه لر لکه پرره کمررونيزم نوک

کې. )وبارن(

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

06

کروالا شرن ډرې وۍ نودروحر ۍن الرښراو ۍه کميسر او م شنواب وي ه س

))صي رررررر ړررررررورد کرررررر غ دوا ډررررررې د کررررررو دمسرررررر ر داالس وښرررررر ۍه

دې دي ړر ه ړره برل شرن ه لغ هاله س ۍو ي وې بي ک د ورکووۍ

ۍرره د اسرري ړر رره دد ررو س ۍو يرر و لروۍ ررې ورريرد شرر هغ د او کررې ۍشرر هغ

ر و څصره دد ره م رورېاو وۍرهم هب اسي ړر ه وولې اۍسر ۍن وريرې

بې برصې د .

د ۍرررې ړرروهې ص وۍررد او ې يررو روڼ اۍرردادې ډرره داک ررر ک ريررل سرررد لرر

ډررې دا د س رره دا صررو هالرره اسرري د ))صي ررووۍ ن ړرره و رره ۍرره مۍررن

ړرر رد هالره وررول عرال دسررړي ړوسر و لاو هرر څره سرررد يرو سررړي ړوسر دا

سر مو لړر رد لي مر داغک ر ب فقرط د سرړي ړوسر و د صړرل هالره او وا غ

دا ډرې او ه ل رورل روا بر هۍ څراو سړي ړوسر ن د هيکر يواال او

د سررړي ړوسرر ن لرره صرروا جررو شرروا ۍرره دا ۍررو س رره صررو ور رره د رره اسرري

لوا ړوه ۍه مصه کو .

االس هررر اسررري د ))صي رررن ورکرررووۍ ن ړررره و ررره ۍررره مسررر ر ))

که يو طرر ره هالره سرړي ړوسر ن د ۍرو برل طرر ره ددې س ه ړۍلۍنغ

ۍومرررو د هرررر ۍ يررروال غ س ررره دا ديررر ړررره ا د د هالررره يرررو صررر ى ح لررر

ړرر ارد جور د کرې سري سي س دا څصه الير ړره اوسرۍن وصر کرې د ا

صرري وسرر يل يررې د اسرريبرصرره اصيسرر ې ددغ د ۍرر ړرره رروو رروو کررې

ړررر سرر ا د ييررې کرر ا دا ډررې د اسررکوښررد او سرر ا ړررر سرر ا کرر د

اۍس جو د شوې م ورد ومۍل شن.

او واب ويمر شررنسريالرو ره هر دا ))دير دا ډرې د رره ډ يرواالې صرو

دا هالرره رر لررر او سرررد لررر غسرر د رره س ۍو يرر وې ړرره ړررورد ول د

و ډې د اۍس د عي لړ رد ارور دا.ک

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

97

ۍ د ۍ و د بيم رو ړره او اسي د لوۍد هاله ۍوې ويرد دد ډې اروړ

مص ې داسرې وريرد ۍره دد ړۍلۍردلېغ او د هالې څصه وروس هاو وص کې

د يرررواالېړرررورد هرررر ا صيرررالد وررريرد دد اسررري او رررمن صړمواکرررهدا يرررود ا

دا د بم ررېۍرره ددغ لړرر رد د هالررې د اوسررۍن ح لرر د برردلو او ک يرردلن لوۍررد

واقعي وۍررو ورريرد او ډررې د عمررل څرۍوررهعقيرردې ورريرد ددغ ل رره او ف ررر

د اۍسر ۍن لوۍرد ړره ۍرو بۍسرو د جو ۍردو اسري يرواالېدې اممره ه ددغ ۍو ل

د س وۍالو مصه ۍيول شن.ړه واسطه

اۍس ۍن وولۍې صړمه الرد د هالرې ورسرې څصره ۍره دد صطر کر ې د کرومې

رره ېد اۍسر ړۍلۍرردۍې وداو ورسرې څصرره يرې ډررې د جمر دا و عمرر ره مصرره

ړره اۍسر ۍن لوۍرد برالسر ۍه د هالې ورسې څصره ډرې اال رواو ش ک ې ددغ

څصره مصر ل د طبيعر ډې د هالرې لره اممره اۍسر ۍن لوۍردح ل ک ا داغ

او ۍه د هاله ورسې څصره د کرومې څصره ډرې سي سرنغ ورولۍيالاو شوا داغ

ړره الس کرې ړرۍرو ډرې د اۍسر ۍن اق د ۍظ موۍه د وه ړور ه کووۍ و

د هالوا د ا ي لړ رد ررې وره ۍره ړور ره او وو ړه صي يې اس عم لو

کو غ ل ه داک ر ک ريل ډې ور ه اش رد ک ې دد.

رره ډررې دا د الر ورکررۍ ړرره رر ري کررې ۍرررد وروسررر ه دد سه داسررې ۍرر

وولۍې ړه هاله ورځ صړمه الرد ورکه ک ې دد ړه کومره ورځ ډرې مرحمه دد.

جو ښر د المر ۍې حرکر او د ه ۍ و د حر ال و کرو ډرې د ړر څو غ ړروهې

د کميسر د يرواالې جردا کر دغ ۍرهڅصه سرد ممورا غ وولۍه د هللا د ويرې

د او ې ړه لوۍد کې يرې د الهرن عقيردو م رورېد وولۍاو غم ورې څصه

وولۍيال لوۍد د ۍظ ر ميۍ ۍ و د بيم و راميۍس ه ک .

د اۍسر ۍن عمومرو او ددې س ر بيم و څصه وروس ه د لوۍداۍره د عمومرو

ر ميۍ ړيوۍد لوول هۍک وه ۍه لر غ س ه ډې صمک صړرل لوۍرد دړروهې د

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

08

دوا د عقيردې د الرې صړرل رېبمۍه يرې رهبرر کرو غ او الرې ۍه بدلو

اۍسرر همد رره اۍسرر او ړرره هالرره کررې برردلو راولررناو لوۍررد رهبررر کررو

دا.

او وکر د ډرې: ب يرد د جو ښر مرد بردلصبرد کمه ډې داک ر ک ريل دا

ړرر سر ا يررې د اۍسر ۍن ړرمص ررګ لړر رد بمرره م رورد راميررۍ ره شررنغ ۍرو مرر

څصرره د راو مررو ال ق ررسو ا برره د صړمررې ړرروهې د اوسررړۍيف ررر کرروو ډررې ۍومرر

ه شر ړره هالراو دا کر ر وۍره کر ا شروهالره وو ووهنغ صرو س رلړ رد يو

د هالرره صطررر ړرره ا د ډيالررې وهررن کررو ډررې د او ۍرره ړرر ې شرروکررې دۍ ق ررس

هيک کۍدې ه موۍ اۍس د واد سرد مص م ک ا دا.

وررو )صيررال رره ا يرر لررر غ ررود ررواد سرررد مرر اۍسرر ۍن لوۍررد يررو

دو ه ا ي لر ړره کرو ډرې اۍسر يۍد هاله فطر طر ه س ۍاۍس ۍن لو

وسرريمو ۍرره او د رره کرر ر ړرره هالرره م رروروغ بۍسررووۍواو هللا ړيرردا کرر ا داغ

کۍرږ کررو ډررې د هالره ف ررر مررد څصره سرررډيۍه اصمررن ړره کررو کررې ډررې

د ه صطر ړو د اغ هاله مد ډې د هالې بۍسو د فطرر سررد ړره دښرمۍۍ

ب ۍدې وال دا.

ۍروې م رورد ړرره او مره ددې کر ر لړر رد ړره حقيقرن ول يرود ړروردلردې ام

صړرل ا رمن فطرر ره يرې او ک ر دد ډې ړه لوۍد کې بۍسويال بدلو راولرن

اۍس ۍن لوۍرد ړره يرو داسرې بۍسرو ودرو کرو ډرې د اۍسر د او و رسو

غ ۍرره ډررې د هالرره سررمو صررور ررويۍن طبعيرر سرررد ړرره حقيقررن ول ړررورد

وسيمه ښ ر کو ډې دد ه مص ل مرد ړره فر بري و رۍويۍو دوربيۍو ړه

کې جو شوا دا.

دا اجر الد د اۍس ۍن موجود ړه ا د الموۍږ لرږد ړوهره ير ۍر ړوهن مروۍږ ره

د څه مي وۍيسو.د د لوۍد ړه ا ه موجوۍه راکو ډې موۍږ دې دد

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

99

لرن ړره ه مرره المروۍږ دعمر ير برې عممرۍ دا حرر ل ا کره د يروې و ې مر د

جو ښررر اجررر الد ۍررره او ه د هالرررې د سرررمو رررمررروۍږ څښررر و ۍرررو دهالرررې

د ۍظر لړر رد راکو غ صو موۍږ دد ې ک عممۍ ي برې عممرۍ سررد د اۍسر

د جو ولو هڅه کووغ سرد لدې ډې اۍس ړره سم ره ب ۍردې رر وولرو قيم رن

مرروۍږ سرررد ددې هررۍک ف ررر ۍشرر ه ډررې المرروۍږ ړرره الس د جررو او شرر داغ

ومرد وا رسۍږ .شو ۍظ له اممه اۍس ه څ

مرروۍږ ړرره دې دوکرره شررو يررو ډررې اۍسرر ۍن عقررل د مرر دې ړرره ۍرر کررې

موۍږ دا مر کروو ډرې کرو عقرل ډرې ۍو ۍ اشۍ شي جو و غاو عجيبه

د هالرې څصرره ا ررو او ورروون کررو و ۍرردا جررو ول شرنغ رد او جه الوۍره

ړرره د رره الس رره راو ۍررې او جررو ول شررنغ د طبعيرر قررواۍي يررې ړۍلۍرردل

ډررې د رره عقررل رره مرروۍږ د اۍسرر ۍن کررې ورڅصرره کرر ر اصمررنغ ۍررو ړرره کرر ر دد

او عقيردېغ اصيقرروجررو وۍې کر ر هرر وسرړ روغ د ف رررغ لوۍرد لړرر رد د ۍظر

غ صرو دا هيرروو ولوۍد ۍروۍې بۍسو جو وۍه ه د هاله ړه الس کې ورکر

د ره عقرل يرې ړۍلۍردل ډرې ډې د م دې ړه ۍ کې ک ر کرول هالره څره د

کرې کر ر کرول ړره ې ړه ا د ړوهه لر غ صو ړه ))اۍس ۍن ۍر د هالاو شن

او د ره عقرل د هالرې د ړروډرې کر ر کرول د يود داسې ړراصه رحرا کرې

حيراۍوۍ ن حقيق څصه ۍ صبرد د .

عجيبه صرو دادد ډرې دد ره حقيقر في رمه هالره ۍ يروال لروا عر ل کر ې

دد کو ډې د ه حقيق ړه ))اۍس ړوهۍه کې لوو .

هالره دا ډرې:او ا وه ړه مق بل کې يرو برل لروا وهر هر شر ه!ددې لو

ۍردې د ايمر ۍن وريرې د برالسرۍ صمک دا م کو ډې ړره لوۍرد بسيۍې

جره کرې مردۍن د هالرې ړره ۍ ياو معۍ دادد ډې دهالې څصره دې مر د عمرو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١11

يو ل شن.ړرمص ګ له ميۍسه

ري ړرره م سرر ۍه ډررې د رر صۍرردوۍ مرر داغ بم ررېيررو سرر دد صررو دا

دې مر سر ا ۍيرول د هالې ړره مردۍن ر ري کرې او اوږدو کې ړه لويدي

ړره دې ا د ړره صړرل ک ر ب Dullesغ ر دې ړورې ډرې مسر ر داالس ) د

ف ررل ))المرروۍږ روحررن ا يرر وې ۍو سررسرروله کررې د يررو او جورر د))

واښروۍه بير او ډيالرې هالره د لي مو ه ا شو ډې موۍږ ړه ۍر ف رل کرې

ل.ک

د رره ه ډررې ړررس رره صرو ړرره سررمه الهررن ورريرد کررې بيرر صبرررد داسررې ۍررددغ

ۍرره دښررم . او مررد ۍرره سرر ا ۍ سرر دااو ورريرد کررې ))ديرر د سرر يۍس

ددغ د هالرررې محرررور داغ ه مرررد د ودې سررر حاو ))ديررر د سررر يۍس بم رررې

کرن يرود وړه حدودمحوراو او مد لړ رد د هالن س ح ))دي د س يۍس

.ډې د لوۍد وول ک روۍه رهبر کو او محور هکومه س ح ويرد دد

ب ۍرردې بشررر عقررل رره ړرره مرر د موجودا رروغ د هالررې ړرره همررصړ ړرره ي اسرر

د هررر ا صيررالې د څۍ ۍررې کولررو لړرر رد کررې ړوررو صالاۍررو او قواۍيۍرروغ قو وۍررو

االاد اعرري کررو غ اسرري بشررر عقررل رره اجرر الد ورکرر ې ددغ ررر څررو ړرره

غ ۍروې السر ه راو ۍرې وکر غ س ره اۍسر د ه ړراصه ۍ کې ک ر وک

ړه ۍ کې د صړل رب صمي ه دا.

د او دا يررو د هالرره حقيق وۍررو څصرره دا ډررې اسرريمن ف ررر يررې د مصمررو

ړره موجودا رو کرې د اۍسر مر برهاو ص لف ر ميۍ د ا ي رو ړره ه مره لرر

1د هاله د س ۍو ي حدود معمومو . او

-------------------------------------------------------------

د تفصيل لپاري ده وکتل شي ))د اسالمي فکر ځانګړتياوه -١

او بنسټونه((.

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

151

دې د صړمررو ۍرروو السرر ه راو ل شرروو لرره دې اممرره د اسرري د سرريور الۍرر

ودد وک د ډې د هاله وصر موجرودو وسر يمسرد يو ړورد مد وارالښ وۍو

اسررب ب د همۍشره لړرر رد او وسر يلاو اسرب بو ور ره الرد برابرررد کر ې ودغاو

د ودې کولو وا لر .

دفرر کررو غ د هالررې قيرر د کررو غ صررو څصرره اسرري د مرردۍن ړرمص ررګ

څرو ډرې مدۍن ړرمص ګ ړه صړمه سر حه کرې سر ن رر اسي د همۍشه لړ رد

ۍره او د قيم ن س ۍو ي سرد و رر وۍره کر غد هاله او د اۍس د طبعي

Karelډرې داک رر ک ريرل ) څرۍورهله مۍسره يوسرنغ ل ره او ايې کمالور

د اوسۍن مد ړه ه مه کومه في مه ک ې دد.

بير د اۍردلس د او دا صو اسي دا ډې د جربې کولو بۍسرو يرې کۍښرود

ورريرد ړرره د رره او وړرر رره ۍقررل شررودلرره الرې د رره ورريرد ار ۍررو ړوهۍ وۍو

))فرۍسررريس بي رررو او Roger bacon ب ۍررردې ))روجرررر بي رررو

is baconcFran .ډررې اروړ يرر ړرره صړمرره ورريرد جررو د کرر ې دد

دروا جررر ول د ررره دوا و ررره د )) جريبررر ن وررريرې ړررريرا وايرررنغ

))دوهررۍ( او صړمره ب ۍردې دود ربرن لي واالۍرو ))بري ولر ح الۍ ه ړه

ن ورررريرې بۍسررررو اسرررري دا صبرررررد ښرررر رد کرررر ې دد ډررررې د )) جريبرررر

ۍښودا دا.ا

ړروهې ړرورداو ۍيوۍهغ هر ا صيرالې اسي د اۍس ۍن لوۍد اس سن مي

اسري د ره صواهش و څصه ړر ک داغ او ه سړ ر غ ډې د ۍ ړوهۍغ ۍق

ړردې کرې د شر ه او هللا ع ل عم ره سرړ ر غ س ره ډرې هللا ددې دۍير ک ر د

ړيرردا ط ق وۍرره هالرره او موجودا ررو ړيرردا کررووۍ داغ د ک يۍرر و وررول قررواۍي

بير يررې اۍسرر ره ددې ک يۍرر و ړرره او کر د غ هالرره اۍسر ړيرردا کرر ا داغ

همد ررره هللا د بشرررر يرررواالې مررر دد کرررې د کررر ر کولرررو قرررو ورکررر ا داغ

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١12

يرواالې د ک يۍ و د طبيعر ورول حقيق وۍره ړۍلۍرنغ ۍرو لردې اممرهاو جو ښ

د لوۍررد يررو داسررې ۍظرر جررو لړرر رد هللا عر ل ددې رروا لررر ډررې د اۍسرر

ړره دۍير کرې د لوۍرد ۍرولرواو ورولۍيال لوۍردغاو هاله ددد د فرد ډې ک

الرښررووۍې ولررر غ دا ۍظرر هللا عرر ل د صړررل ړراصرره عمرر ړرره واسررطه لړرر رد

يې د اۍس ۍ ۍو بې س رې ۍ ړوهن دد.رد جو و ډې ړه مق بل کې س

و غ ل رره یصرو ددې هررر څرره سررد اسرري د اۍسرر عقرل د ميۍسرره ۍرره د

ل لويه اله دد ډرې هللا عرغ س ه ډې عقل هاله د کميس ډې د ميۍسه و

راو ۍرو کرې ررې کر ر ډې ړره ۍروو الس ره ورک ې دد لړ رد اۍس ه ددې

دومرد دد ډې هللا طډې هاله بۍد ي يې له ميۍسه يوسنغ صو فق واصمنغ ۍه دا

برر هۍ څصرره ړرره يررود او عرر ل عقررل د صواهشرر وغ هيکرر غ حيراۍ يرر غ لرر

جرو و ډرې د هالرې لړر رد يرود داسرې وريرد او س وۍ ې ړردد کې س نغ

د مراهرۍ ړره وصر کرې ور ره الرد او هاله د کږۍدو ړه وص کرې سرمو غ

سمو س ۍه کو .او ابر ول دهاله د االاد ړه براو ينغ ښ

هالرره رسررنغ برر دارړرردې ورريرد ب ۍرردې ړرره ممررو سرررد اۍسرر د مرر دې

مرر دې رب جررو د کرر ې ددغ د ا ورريرد او د اۍسرر لړرر رد ورريرد ډررې ددد

کرامرر او اۍسرر رره دا ررور ورکررو ډررې دا د هللا ړرره و اۍرردې د عررال

او کرررې د هالرره صمي رررهاغ اوړررره ۍرر د هللا بۍرردد د يرررواالې دااو ص وۍررد دا

ۍ يب دا.

اسري هالره وريرد دد د يرواالې څصه دا ښر رد شرود ډرې د ۍرو صبرو

ډيالررې وهررنغ صررو م سرر ۍه ډررې Dullesکررومې لړرر رد ډررې مسرر ر داالس )

ۍومو ا دې ويرې ه ۍه مصه کو غ اسي کول شن ډې اۍسر د مر د

د دا څصرره وسرر نغ مرروۍيال کهرر يررې د او مررد د ظمرر څصرره صرريى کرر

مروۍږ د اسرريمن وريرې ص وۍرردا کرول شررو ډرې د رره حقيقرر يررواالېصرو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

153

قبول ک و.

ۍ ورځ ډې کو م د مد اۍسر ړره صړمره ول ره کرې اصسر غ هالره د

د اۍسر ۍي د لرو و ارالښر وۍو او هر شري د ميۍسره و د غماۍس ورول

کې يرې اۍسر ره ۍررې سرد يې جۍګ ړيل ک ا داغ صو ه ړه د ه وص

ال د راښرر وۍ ې اسرر ۍ ي وې برابرررې کرر د غ ا ررر ډررې د رره اسرر ۍ ي وې د

صبرررد دا داغ ل رره څرۍورره ډررې اۍسرر مرر د جو ښرر رره ارررر رسرروۍ

داک ر ک ريل ړه صړل ک ب کې څو وارد ک ې دد.

ړره دې کرې او اسي د صړل طبيعن ور له اممه ډرې د ۍر د حقيقر

هر ۍرره روا ډررې فرر بري ې دې هيڅ مرره يررې لرر ا د د اۍسر د کرر ر ړره

ميۍسره و ل روا کرومې ډرې د ره لرهۍه هاله اس ۍ ي وې او وراۍې شنغ

الس ه راو ۍو اۍس ه برابرې ک د .

او د هالررې د ارالښرر ړرره ا د د ف ررراو صررو اسرري د د رره مرر د مررد

ړرل رحي الير ې ړر ره صۍظر بدلول وا غ ر څو د ره مرد ره د کمرې

روح ړره نقيمر ورکر ل شرنغ ددې لړر رد ډرې بر ور کرووۍ اۍسر ۍاو قدر

مرررد برالسررر شرررنغ ۍررره دا ډرررې هالررره دې ړررره اۍسررر ۍن روحغ ف ررررغ د ررره

وولۍو ب ۍدې واکمۍن وک .او صي ال وغ ح ال و

د عرال څصره ک ارالښر وۍه او اسي ړه اۍس کې د هاله اوډ قيم

څصره ل رور و سرړاو د هالره لر اۍسر ۍن روحاو س ا ړر س ا کو

Karl غ ))کر رل مر رکسDarwin يرد کو سرد ډې اۍس د ))دارو

mavx)) ددوا ړه ش د ۍورو صم و د ۍظري و لره اممره مصر م شرو او

مرد او د غ ړد ه وص کې به اۍسر ړرود شرن ډرې ړ ر ر دد ړره الرهغ مر دد

ب ۍدې دې ب درا وک .

ړمرې عقيردې ړره ډوکر و واکم شن ۍو دا بره د ص اۍس د روح کمه ډې

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١14

د صړررل اص يررر ر ص وۍررد برره شررنغ ړرره اوسرررۍيو او څ ررنکررې د االاد صوۍررد و

لره السره ورکر ا داغهر شر دا ډرې اۍسر مح ال و کې صو اص ي ر هالره

ليل دا.او دا د الې ړه و اۍدېغ کمالوراغ مجبورداو

اۍسررر ۍن روح اص يررر ر د الس ررره راو لرررو وروسررر ه مررروم او د واک

هاله او شي لر ک غ ۍ نکول شن ډې د مدۍوۍو څصه ارر رسو

ف يدد رسوۍ و شي ۍو ه ودد ورک کو ډې د اۍس د بدۍن جو ښ د

حقيق سرد برابر و غ ل ه څرۍوه ډې د اۍس ۍن روح االاد اۍس ره

س څصه د مص ل و شي ۍو څصهدا فر ورکو ر څو د صړل کرام

.االاد ک

جرر د هالره کرر ر وولۍررو څصره ور رره ۍاو د الس ره ر او ۍررې د طريقررو

ډرې اۍسر صړرل د عرال څصره ک ارالښر وۍه د السره ورک ړره کرو کرې

صرو قردس کر ر وولۍرو رهاو ورکو غ س ه ډې د الس ه راو ۍرو طريقرو

ح رررل ۍررره داغ دا صرررو فقرررط د مررر د السررر ه راو ۍرررو د اۍرررداالد کولرررو هالررره

ارالښر وۍو ړره مق برل کرې مرۍ ره را مرن د غ ډې د اۍسر ۍ وۍدويه وسيمې

د .

کمه ډې دا في مه وشن ډې اۍس د وولو شري ۍو څصره الير عرال مۍرد

کر ر ۍظيموۍره بره ړردې شر ل او قيم ن دا ۍو د الس ه راو ۍې طريقېاو

د اۍسر ۍن عرال د ارالښر وۍو او بدل شرن ډرې د السر ه راو ۍرې د الير والن

راشن. ر ميۍ به يووال

کمرره ډرررې د لوۍرررد لړررر رد د اسررريمن وررريرې څصررره اصسررر ل شررروې ۍررروې

اۍس ۍن روح ه ړه د هالې له اممه او ارالښ وۍه راميۍ ه شنغاو م ورې

دد رره او ړرره برصره شرنغ ب ۍردې واکمۍرطريقرو او مرد د هالرې ړره وسرر يمو

د ره وصر کرې بره ړره رالسره کر غ ۍروواکمۍۍ له اممه د صړمرواکۍ ط قر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

155

هر بره د او ارالښر ړيردا کر غاو ۍس ړوهۍه هر صړرل حقيقرن قيمر ا))

هاله د شنغ کومه ډې واب ورکول مم د هالې ډيالې سمسور ))داالس

ۍومررو ا يررې صړمررې مصررې رره ۍرره او يررو سرر ۍو ې ورريرې لړرر رد وهمررې ددغ

روح ۍن الرښوداۍو ړه واک کې دد.او د کميس هاله او ۍهبي مومن

ډرې هللا عر ل ړيردا کر ا داغ څرۍوهۍس ۍن فطر ل ه امر ه له ۍي ه

د موجودا رو فطرر او ړه صړمه د موجودا و د فطرر سررد سرمو صرور غ

ړرمص ګ کرې د اۍسر ۍن فطرر ړره شر داغ او ړه حرک غ جو ښ غ ودې

واب جرر دې اممرره ۍررر مدۍوۍرره د فطررر حقيقررن ړرمص موۍ ررو ا يرر ررهه لرر

کو ر څو ډرې د اۍسر د جو ښر سررد ر هاله ورسرد و ر ۍه او واين

ب يد د ره د و رر المموۍره لره ميۍسره يرو ل شرنغاو ړه و ر کې شوا ۍه و

سر د ه ک ر مسرئولي د لوۍرد لړر رد د هللا عر ل وريرې ړره ر د اصداو

ړرررره هالررره ول هالرررره صي رررر ېډرررا ددا ډرررې هالرررره دا ))ديررر اسرررري

سرد اۍ ر کو . ورکووۍ دا کو ډې لويدي رې د وښ مو

د اسالم ځالنده راتسونکى

اسري کرول شرن ډرې اۍسر ۍي د هالره يرواالې کمه ډې دا ث ب ه شود ډې

ب د کووۍ و صطروۍو څصه ول ور کو ډې د مر د مرد ړره سمۍردوۍ و

همردا اسري او سۍسيروۍو کې ل شواغ د اۍسر ۍي طرر ره راروا دا

حقيقررن او شررن کومرره ډررې ددد د فطررر اۍسرر ۍي رره هالرره ورريرد ورکررول

اسرري کررول شررن ډررې ړرره مرر د يررواالې هرر او ا يرر سرررد سررمو صررور

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١16

اسري يرواالېاو د روح ړه څ رۍه کې ددد قدموۍه برابرر کر غاو جو وۍه

د لوۍرد واقعرن داسرې ۍظر جرو کر ډرې لړر رد کول شن ډې د اۍس ۍي

ډررې اۍسرر د اسرريمن کررې ړرره داسررې ول موجررود و هالرره ړررهدا برابرښر

ړر ه ړه بل څه کې ۍه دا ړۍلۍدل .ۍظ د سيور

ير هر ښر رد کمه ډې دا صبرد ث ب ه شود ۍو ددې سرد د هاله جرر ۍ و

شود کو ډې د وول اۍس ۍي ړه حف کې يې هاله صمک رسررد کرو څروک

وحشرري ۍه ړرره صرري مص ښرر ۍو ډررې ړرره هررر سرر ا کررې د اسرريمن حرک وۍررو د

وک څرغ ډې ړه لمر سررکې يرې هالره مسر ر داالس هر وو والاروۍه کو

ډې دد ه ش يوې ويرې لړ رد ډيالې وهن.

د ه صمک د اسيمن وريرې د ۍښرو د لره ميۍسره و لرو لړر رد صړرل ورول

ړه ک ر اډو غ د ه ويرد د هالره اۍسر ۍي د سر ر و څصره ړورو ډرې قو

ب ۍردې دروا رو و ا ړه دوکهغ ډرلدوا او غد رد يو صي ووۍ ن ړه اۍ ظ

اۍس ۍي دد ه ويرې څصه کرکج کو .

دا ک ر د وول اۍس ۍي ړه حف کې يو ۍ و د جر داغ هاله مظمو اۍسر

او ډرې د هالره مررد لره اممرره ليرل کرر ا شروا داغ کررو ډرې ددد د فطررر

حقيقن ا ي سرد و ر لرر غ اۍسر ۍي د مر د فمسر ې د رواد الۍردې داغ

مد ړه سۍسيروۍو کرې ر ل شروا د بر هۍ طرر ره د ولوۍ ن م د او

وص ړه وص يوې ويروۍ ې کۍردې ره ۍرږدې کۍرږ . ډرې د او روا داغ

ړر ره ۍشر هغ صرو د اۍسر ۍي دښرمۍ ددې هالې څصه صي ر ددې ))دير

ړه دې جۍګ کرې او ددي سرد د سم ې ړر م ړه هر س ا کې ړه جۍګ

ه ک ر و .طريقې ړاو ۍوۍهغ دسيسېبۍيبۍلغ ړي

ميۍسره رد المروۍږ اع مر د د ړر اد د ه رواۍه جور د ړره دې صبرد اسي

ۍشن و ل ډې ))را موۍ دور د اسي د واکمۍۍ دور دا .

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

157

رو مصرې ره اسي ړه صړرل اوږد لوۍرد کرې ددې څصره هر د سرص و حر ال

مق بمره يرې کر ې ددغ سررد لردې ډرې د اسري سررد د صړرل او کمرک ودرۍردل

ر رره بررل هررۍک قررو هرر ۍرره غ صررو بيرر يررې هرر ک ميرر بن السرر ه ا ررن قررو ړ

هۍوادوۍره او هالره لرېاو سر م داغسر ړه ۍ کې يرې صړرلاو راو ې

يې ه س من د کو س ۍه ډې اسي ه ورړره ر د ودغ ړره داسرې حر ل کرې

څصه ص لن وو. موهالوا ه د وسډ

او رير ۍو اسي هاله قو دا ډرې ړره ص ري کرې يرې اسريمن وطر د

ررميبي ړرره ص رري کررې ډيررر وغ کرره لرربريرردوۍو څصرره ول ور ررميبي ۍو د

داسې بري لن شو وا ل ره څرۍوره ډرې ړصروا ړره اۍردلس کرې برير لن شروا

ا ۍرو ۍره دکرې برير لن شرو اوس وص کې ړه فمسرطي ي ډنوو ي يهود

ۍرره عربررن هۍوادوۍرره. ړصررواۍ او ړرر ې وا ۍرره عربررن جررۍسوقرربرره عربررن

کمرره هرر اسرري د يرروې ډررې اوسررۍ فمسررطي دوا د ددې ررواد د او دلساۍرر

سم ې څصره وشر ل شرن ۍرو هم ره د ا رمن جرر ې د ويسر ل کۍردو وروسر ه

ۍه قو .او ړ ې کۍږ ۍه لبه رو ه

ړره صړمره بم رېهالوا عرب ۍه ډ ډې دا ص ورد د ري ۍو څصه س مې

ې ړرره صرر طر د صړررل قررو ۍد اسرري د سرر دوا د ريرر ۍو لرره جۍسرره وو صررو

د صړمرې عقيرردې او ک ودرۍردل س رره ډرې هالروا مسررمم ۍ ووغمصرې ره کمرر

من روحر ۍن الرښرود ))امر ابر يميره رحمره هللا يړر بسۍو يرې د يرو اسر

امر ړره صړمره ړره اولۍرو لي رو او ر مشر الۍدې د اسي څصه دف وکر دغ

کې د دښم ړه مق بل کې جۍوۍدو.

هعربرن لبراو بن ړره دې سم ره کرې عرربغ عربرن قرو يح الدي ايو

هالره ړره قرو کرردا ډرن وس مه ړه داسې ح ل کرې څصه د له ميۍسه و لو

ۍه عربن صو د ميبي ۍو د حممرو څصره يرې د اسري ړره سر مو ړره دې سم ره

يرواالې عربرن لبره ول ورلرهغ د ريح الردي ړره عقيردد کرېاو کې عربي

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١18

ۍو مق بمه يې کولهغ ل ره څرۍوره ډرې همد ره اسي هاله ش ډې د ميبي

د الممررک الۍ ررر ړرره عقيرردد کررې او غاسرري د الظرر هر بيبرررسغ المظ ررر قطررال

ود ډې د ظ لمو ري ۍو مصه يې ۍيولې ود.هاله وسيمه

ړره د ره او همدې اسي ړره الجالائرر کرې يرو ۍري سرل ک لره مق بمره وکر دغ

قرررو دې ډرررې د عربرررن هۍررواد کرررې يرررې د عررررب قرررو سررر ۍه وکرر دغ سررررد لررر

اشرال ل ررې فراۍسرې او فرهۍرګ لره ميۍسره و ل شروا غاو بۍسووۍهغ لبه

ړرره الجالائررر کررې د عربرر، لبررې ړررر الدد کرر د بۍررديال لوررول غ صررو همد رره

ړرر او د اشرال ل ررو سررد جۍوۍردوغاو اسي ډې ړره عقيردو کرې ړر ې غ

ۍره يرې هر هالروا ره سرر هيڅ مرهاو هالوا يې برالسر ح رل کر ا

د اسري لره يرواالې ميبي وو ۍ س ه ډې هالوا د اسي دښمويو ک ا

لره رر دې ډرېدفر روحيره لۍردو ودغ او اممه ړه الجالائر کرې د مق ومر

ۍرروې سرررد د رره روحيرره د امرر عبدالحميررد برر برر ديس رحمرره هللا ړرره مشررر

مې روښرر ۍه شرروېغ دا هالرره لرره سرررد يررې شررالاو اسرريمن حرکرر رر الد کرر د

مرررراد کرررووۍ ن صمرررک يرررې لررره ميۍسررره و ل او برررې ړرررروا دا ډرررې قرررحقي

وا غ صو ميبن اشال ل ر دا حقيق ۍر ښه ړۍلۍن.

يقري لرر ډرې اسري ړره صړمرو دښرمۍ ۍو ب ۍردې د او رر ړروهۍږ اشال ل

صړل روحن اوډ والن له اممه کرول شرن ډرې ړره الجالائرر )او وولرو اسريمن

د يرو ئر وۍيسرنغ ۍرو لره همردې اممرهد اشال ل شوو هۍوادوۍو کې ددوا الر

قو ړر س ا د مسمم ۍ ۍو ړه صي جو د ړيل ک ې دد. ص ى

د لروا مهرد د اۍقريب ړره شر ل کرې صري ړه اسي د بر ۍو اشال ل

د سررو ا ړرره جۍرروبن او ړرره سررو ا کررې راړ څۍرردغ ډررې د م ررر ړرره شررم لن

ررررمن د د رررره اۍقرررريب ړرررره ااو برصرررره کررررې د اشررررال ل ړررررر اررررد اۍقرررريب غ

غ Kl-nr د ))ک شررررررررۍراو راړرررررررر څوۍ ن ب ۍرررررررردې د مهررررررررد اعيۍوۍرررررررره

ۍرره ښرره صطو وفيررف ړرره ۍررو د ))عثمرر دقۍرره او Cromerکرومررر))

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

159

واهن ورکووۍ ن د .

ورر لو اشررال ل يطرررابمس کررې د ااو ړرره د رره ول اسرري ړرره ))برقرره

صر ره کرې يرې د مق ومر د ))سۍوسيه ړه صواوشر څۍر واو مق بمه وک د

عمررر مص رر ر جهرر د المرررا د ډررې ړرره ۍ يجرره کررې يررې د ال ورودد ورکرر

سرډيۍه واصس ه. ورڅصه

اسرريمن روح څصرره سرررډيۍه اصسرر ې وداولۍررن ړرر څو د د ))مررراکه

کرر ل کررې فراۍسرروي ۍو د هالرره د 1٥81هالرره ))ظهيررر بربررر ډررې ړرره او

بر کر ې ود رر څرو د هالره ړره واسرطه د ))بربرر قبيمرې هدوکه کولو هڅر

د اسرريمن شررريع څصرره يررې جرردا کرر غ ۍررو همد رره او ړرسرر ۍ رره وا و

يررود سررړر ۍ لړرر رد د بربريرر ۍو د مق ومرر ظهيررر د فراۍسرروي ۍو ړرره صرري

ۍددغ ډې د مق وم اور يې بل ک .و رس

کررر ې ددغ س ررره ډرررې ط قررر ددد ړررره څصررره دفرررسررر اسررري صررر لن الس د

هررر او ي غ ښرر رد والررنطبيعرر کررې ړررو ړرررو داغ قررو د اسرري ړرره اسرر ۍ

د بشررر او ا صيررال رروب کررې ړررو داغ اسرري د بشررر فطررر سرررد برابررر دا

د هللا ړره بۍرد ۍ کولرو سررد د مصمرو يرواالې حقيقن ا ي وې ړرورد کرول شرنغ

د او د هللا څصرره اوامررر رالسرره کررو غ يررواالېد بۍررد ۍ څصرره اوډ رروال لررر غ

هرل د راړۍښرۍدوۍ و حر ال و څصره مصموق و ړر س ا هللا ه عر جال کرو غ صړرل ا

الۍرردې د را ممررو څصررهغ س رره د رره اوډرر سرر ن ل رره د اشررال ل رررو د واکمۍررۍ

امير کې س ا ۍشن او واکمۍن که هر څومرد سص ه ه شن صو بي ه ړه عقيدد

اب د و ۍو ر هالې ړورې د ب ۍدا امير ړه اسي او ر څو ډې ال داو ۍيول غ

ظر هر او ع رارن ا رر کره کمره کمره د روحن ش س سرد ۍره مصر م کۍرږ

ش س سرد مص م شن.

لرره اممرره د اسرري دښررمۍ ۍو د اسرري ړرره اررد د رره ۍرر و د ددې س ۍو يرر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١١1

دوا د صړمرو غجو د ړيل ک ې ددغ س ه ډې اسي ددوا مصې ره ودرۍرږ

غ ل ره څرۍوره يرې ډرې ړره اس عم ر اهدافو د الس ه راو لو څصه مۍع کرو

صدايۍ کولو څصه مۍع کو .و ا رکشۍسم ه کې د س

غ ل ره الدې اممه يې د اسي د له مۍسه و لو لړ رد بريرد شررو کر ا د

م هلړرر ر مررراد کولررواو کولرروغ دوکرره رۍورره څرۍورره ډررې يررې د اسرري د بد

ړيل ک د . سم

م رورې راميرۍ او ۍرور ارالښر وۍهسر ا دوا وا ډې د اسي ړرر

سرد يې هۍک ا ي ې ۍه وېغ ر څو نمق بمه کووۍ ه ک ډې ددې سص

ۍ يرررروال او ۍ يرررروال ررررميبي د ارا سرررر د واصمررررنغاو ۍ يرررروال رررريهوۍي

شن. اس عم ر ددې س ر مق بمه کووۍ ن څصه ړه ام

ددې المل شو د ډرې د اسريمن ۍر ه ېود اسي صړمې س ۍو ي

د کووۍ ررو دښررمۍ ۍو دايرررد را ۍورره کرر ې ددغ دا همعررطړرره ميررۍ کررې ړرررې

ا من ب عت دا.او رواۍې جو ې حقيق

صررو ددې هررر څرره سرررد بررې لرره شرر ه را مرروۍ دور د اسرري د واکمۍررۍ

دور دا.

د اۍسر ۍي او د هالې ويرې له اممه ډې دې ))دير جرو د کر ې ددغ

د هاله ا ي له اممره ډرې د ره وريرې ره يرې لرر مروۍږ دا يقري لررو ډرې

اسري بره ړره ۍر کرې هالرره او دور داغرا مروۍ دور د اسري د واکمۍرۍ

شرروا داغ د اسرري دښررمۍ يرررې اسرر ولد کررو لړرر رد ډررې را رول لوبررو

که ۍه.او وا

ۍررره بشررررري ددې او ۍشرررن لوبررررول د ررره رول ورررريرداو بمررره عقيررردد

ويرې څصه ر ۍرې مودې ړورې بې ړروا ړ ې کۍدا شن.

د ل ره د اسريمن ر ري څصره ددې حقيق ۍور بي ره ا ير ۍشر هغ الب ره

د عبر لړ رد يود واقعه لي وغ کيدا شن ډې ددې سر ا سررد ۍررد مۍ سربه

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

111

و .:

ړسرې ړره دهالره ړره ممورر ابروب ر او ړه رسول هللا سراق( ب م لک

داسررې ح لرر کررې مۍرر ې وهمررې ډررې هالرروا د قريشررو څصرره ړررو د مررديۍې ړرره

و لرۍيولرو کوښرد کوطر هجر کولوغ کمه ډې سرراقه د هالرو دوا و د را

رر څررو د قريشررو لره صرروا عرري شرروا اۍعر الس رره راو ۍررو د هالرره اس

يرې سررد د رسول هللا او راړرۍو غ ۍومو د بۍر ه رسۍدو ارادد وک د

صطرۍر ک ۍره ورکرو . ړره د ره د ډې ډ ه به س سو ړه ا د صبرروعدد وک

))ړرره هالرره سررراق( ره وويررل:وصر کررې رسررول هللا اودويررا څصرره ړرره ک

ه ړيې ډې د کسررا ب ر )بۍور بره سر وص کې به ه څومرد صود

و . الس

اله ه د ف رس د واکم کسرا د ب ۍو وعدد ورک د.ه هللا رسول

ړره ې عجيبره و اۍردويۍن هللا ړروهۍږ ډرې ړد ره وصر کرې بره دد يواالې

د ه مرره د سررراقه ړرره ال د کررې څرره ۍررر شررو و غ س رره ډررې د رره و اۍررديال

کررس لصرروا وشررو ډررې د صړررل يررو بررې وسرره ړرره هجررر مجبررور شررو هالرره

دوا و ړه ړوه هجر کولو.او ممور ړر ه ورسرد ۍور څوک ۍه غ

صو رسول هللا م هللا عميه وسم د هاله حف ر څۍګ ډرې ددد سررد

هاله ب طل ه ړۍلۍدو ډې ړه د ه وصر کرې ړررې وولره جر همن وولۍره وال د

او ډې ص مص به دا حرف ړره د ره ب طرل برير ل کۍرږ يې ب ور ړدې او ود

ام ر ۍرره لررر ډررې ړرردې شرر ل موجرود حررف دې ړد رره شرر ل موجررود ب طررل

لب ۍه شن.

ړد رره وصرر کررې ب طررل د هالرره ال ې وۍررې ړرره څۍررر وو ډررې جررر ې يررې

دې ح لرر رره او سرررد ور رره ۍرره رسررۍږ او ورسرر ې شرروې وې ډررې اوبرره

ړره مق برل کرې د رسرول هللا رم ددې او غله بيصره ووسرنډې ل وارسۍد

او هللا عميه وسم ړه الس کې هاله ۍرو ۍير لون وو ډرې کيۍولرو ره ير ر وو

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١١2

د د ه ۍي لون ړه الر وۍۍدو يې ړورد ب ور .

ۍر ورځ مروۍږ د وولررو حر ال و سرررد ړره همد رره سر ا کررې وال يروغ ډررې

و الموۍږ ډ ړۍرد ورول ج همير داغ ۍراو وولې ۍښې ۍښ ۍې ه هاله ش د غ

ۍرره د غ اقررع کۍرردو کررې مرروۍږ رره شررک کررول جرر يالالرره رۍررګ ړرر يمو ړرره ومد ه

س ه الموۍږ ډ ړۍرد هر شر هر د ره ړر يمو ره اشر رد کرو غ سررد لردې ډرې

دوکه ورکووۍ ن شي ه ش و لر .

څصره کمره ناسيمن ويرې ره ۍر ورځ د بشرري ا ير د هالرې ورسر

و ړرره مق بررل کررې ددې ړرره اۍررداالد د ۍررورو وررير نۍرره د هالررې ورسرراو ۍررددغ

وريرې وال کرر داغ لرردې اممره ړرردې صبرررد کرې هررۍک شررک ړره کرر ر ۍرره د

سرې حر ال و کرې يرو سرل واقرع شروا و هالره دې يرو اډې کومې ړر يمې ړره د

شن.ه ۍبي واقع وار

ۍ ورځ ډې د اسيمن ړ څو د م کښر ۍو ړره ارد کرو ۍر و د عممير

ورروال ډررې مرروۍږ ويۍررو د مرر د مررد د بۍسررووۍو کررو يرر رسرررد کۍررږ غ

دادا ه موۍږ ړه شرک کرې واۍره ډرو غ س ره ډرې في رمه د ب طرل ړره لروا

في رمه د حرف بم رېړه سص و والاروۍو ۍه کۍرږ غ د اسي ړر اد او وال

د واالروۍو ړه مق بل کې د هاله ړه کم و ودرۍدو کۍږ .او ړه قو

المروۍږ کو د فطرر څر ر ر هراو د اۍس بم ېۍه يوغ يواالې موۍږ

سرررد مموررر د غ دا يررو ۍررر ررو څرر ر را داغ د وولررو هالرره څرره ۍرره لرروا

کمرره ډررې هرر د او کررو ډررې د مررد لرره صرروا ړرره فطررر اډررول شرروا داغ

مررد و ررر راميررۍ رره شرروا داغ ۍررو د اوږدې يرر لۍرر ې جورر ې او فطررر

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

113

1وروس ه بري د فطر ړه برصه شوې دد.

مررد د بررر ر څصررره د هالررره د او يررو کررر ر کررول ړرررر مررروۍږ ارررور د

اوږدد مبرر رالد کررول د غ ررر څررو ډررې او فطررر د صي ررولو لړرر رد سررص ه

فطر ړه د ه ب ر ب ۍدې برالس شن.

ي ورۍره اررور دد. سر د يوې سص ې مب رالې لړ رد ړر مروۍږ اوږدد

٠داسې ي ر ک و ر څو ددې دي مس وا ه ورسو س ړه ک ر دد موۍږ

او ب ۍردې د ايمر راو لرو ړره حقيقر ه هللاړررسيدل ددې دي مس وا ه

غ س ره رر څرو ډرې س ړوهولو کرن ۍالښر ن د د هللا د ړۍلۍدلو ړه حقيق

موۍږ ړه سمه و ه هللا ۍه و ړۍلۍدل ر هالې ړه سمه و ه ايم هر ۍشرو

لرل .

کررې ددې ديرر کولررو د عرر ل ړرره عبررد رره رۍررګ ړرره کرر ر دد ډررې د هللا

غ س رره ررر څررو ډررې مرروۍږ ړرره سررمه و رره د هللا وسرروورس ۍوۍرره مسرر وا رره

عب د ۍه و ک ا ۍو ر هالې ړه سمه و ه هللا ه ۍشو ړۍلۍدل .

ړه ک ر دد ډې موۍږ د صړمې ورولۍې ړره ړوهره کرېغ د المر ۍې د طريقرو ړره

دې ړره هالره ډر رحر وکر ډرې ړوهه کې د دير وښر ۍې ړرورد کر وغ هللا

مه ک .صړمه الرد ساو الم ۍه وړۍلۍن همصړ

-------------------------------------------------------------

د ))هذا الوين(( کتاب د ))فحرت څارګر(( فصل ده وکتل 1 -

شي.

د دين مستوى ته د رسهوو معنى دادي چې مرونږ پره سررمه -2

ې پوري کړو کومې چې ))دين(( يي زمونږ څخه توګه هغه غوښتن

لر ، د هللا معرفت، په هغرره ايمران، د هغرره عبرادت، د عرامو

مسائلو په اري پوهه او په انسان پوهنه کې هغره مقرام تره

ورسو چې ))دين(( ته محلوب دى. )وبارن(

www.eslahonline.net د اسالم ځالنده راتلونکی

١١4

تمردن پره پوهره کرې د خپر او کسترورپه کار ده چې مونږ د خپسې زمانې د

وي لپرراره د اختيررارولواو دا پوهرره د امتحرراناو ديررن ښونررتنه پرروره کررړو

ودى نره شرو ترر څرو چرې غه پرور مرونږ يرو شرى اخسرتى يرا پرېرـنځکه تر ه

ږ چرې مرون تجربه کړى نه وي پره کرار دهاو هغه مونږ په پوره ډو پېژندلى

تجربې څخه مرسته ترالسه کړو.او د يو شل په ښوره کولو کې د پوهې

د هالرې او ړه ک ر دد ډې موۍږ د اۍس ۍن لوۍد د طبعي ړره ړۍلۍردلو کرې

ړه ړوهه کې د ))دي وښ ۍې ړرورد کر وغ رر ړه ۍوو حقيقن ا ي ب ۍدې

هالره څرهاو ړرۍږدو کرو ډرې د ړرۍښرودو و و غ هڅو ډې د مد هاله څ

مد ب ۍدې د ړوهې الس ره راو لرو وروسر ه د او واصمو کو ډې ړه لوۍد

اصس مو و و .

د مب رالد دد صو سرد لردې دا يرود د عقرل څصره داوږاو دا يود ۍرد رصه

ا من مب رالد دد.او که

ړدې مب رالد کې هللا الموۍږ سرد ممورا دا.

ىې ۍه ړوهۍږ .هللا ع ل ړه صړل ک ر برالس دا صو ۍر صمک ړد