19

　昔むかし

むかし、北きた

にあった都みやこ

のまちで、早はや

く夫おっと

に先さ き だ

立たれた女じょせい

性

がいました。毎まいにち

日、子こ

どもを育そだ

てるため、カニや貝かい

などをつか

まえていました。お母かあ

さんが田た

んぼに出で

かけている間あいだ

、10 才さい

く

らいの息む す こ

子のトーヴァンと８才さい

ぐらいの娘むすめ

のトーティは、誰だれ

も

止と

められないほど、遊あそ

びに熱ねっちゅう

中していました。

　Ngày xưa ở trấn Kinh bắc có một người đàn bà góa

chồng từ sớm, ngày ngày đi mò cua bắt ốc để nuôi con.

Trong khi mẹ ra đồng, Tô Văn, đứa con trai độ mười tuổi

và Tô Thị, đứa con gái chừng tám tuổi, ở nhà tha hồ đùa

nghịch không ai ngăn nổi.

20 21

　ある日ひ

、石い し な

投げ遊あそ

びをしていたトーヴァンは、どう投な

げたの

か、妹いもうと

の頭あたま

の真ま

ん中なか

に当あ

ててしまいました。トーティは倒たお

れて、

意い し き

識がなくなり、血ち

がたくさん出で

てきました。それを見み

た兄あに

の

トーヴァンは、とても怖こわ

くなり、ふりかえらずに一いちもくさん

目散に道みち

の

方ほう

へ走はし

っていきました。運うん

よく、近きんじょ

所のおばさんが 妹いもうと

のトーティ

を見み

つけ、薬やくそう

草の葉は

を傷きずぐち

口に貼は

りつけると、血ち

が止と

まりました。

お母かあ

さんが帰かえ

ってきたときには、トーティは意い し き

識を取と

り戻もど

して、

座すわ

ることができました。

　Một hôm, Tô Văn chơi ném đá, không biết ném thế nào

mà trúng ngay vào giữa đầu em. Tô Thị ngã xuống, ngất

đi, máu ra lênh láng. Tô Văn thấy thế sợ quá, chạy một

mạch ra đường không dám ngoái cổ lại. May sao, một bà

hàng xóm phát hiện nên đã lấy lá thuốc đắp vết thương

cầm máu cho Tô Thị. Đến khi người mẹ về thì con gái đã

ngồi dậy được.

22 23

　しかし、トーヴァンの行ゆ く え

方が分わ

からなくなってしまいました。

待ま

てども待ま

てどもトーヴァンは帰かえ

ってきません。どこを探さが

しても

見み

つかりません。お母かあ

さんは息む す こ

子を想おも

って日ひ ご と

毎にやつれていき、

病びょうき

気になって死し

んでしまいました。トーティ一ひ と り

人が残のこ

されてしまっ

たのです。

　近きんじょ

所の家いえ

に何なんにち

日か寝ね と

泊まりさせてもらい、そのあと食た

べ物もの

屋や

を営いとな

む夫ふ う ふ

婦がトーティを引ひ

き取と

りました。そして、食た

べ物も の や

屋の

夫ふ う ふ

婦は、トーティも連つ

れてランという町まち

に行い

き、ネム〔注 2〕を売う

る店みせ

を開ひら

きました。

　Nhưng còn Tô Văn thì biệt tăm, chờ mãi cũng không

về, tìm khắp nơi cũng không thấy. Người mẹ nhớ con,

ngày một héo hon, không bao lâu bệnh nặng rồi chết, bỏ

Tô Thị lại một mình.

　Ở nhà người láng giềng được ít ngày thì có vợ chồng

người chủ hàng cơm đem Tô Thị về nuôi. Sau đó, vợ

chồng người chủ hàng cơm lên xứ Lạng mở hàng nem,

dắt Tô Thị đi theo.

〔ii〕

24 25

　大おお

きくなったトーティは美うつく

しくなり、性せいかく

格が良よ

く、働はたら

き者もの

だっ

たので、好こ う い

意を寄よ

せる人ひと

がたくさん現あらわ

れました。貯ちょきん

金して元も と で

手

の資し き ん

金が出で き

来たので、トーティは自じ り つ

立しようと考かんが

えました。育そだ

て

の親おや

も同ど う い

意しました。トーティはネムの作つく

り方かた

と商しょうばい

売の仕し か た

方を

覚おぼ

えて、ネムの店みせ

をハンクアという所ところ

で開ひら

きました。彼かのじょ

女が作つく

っ

たネムはとてもおいしいので、店みせ

は繁はんじょう

盛しました。

　Lớn lên, Tô Thị xinh đẹp lại nết na, siêng năng nên

được nhiều người để ý. Dành dụm được ít vốn, nàng

nghĩ cách tự lập. Bố mẹ nuôi đều đồng ý. Học được nghề

làm nem, Tô Thị mở cửa hàng nem ở Hàng Cưa. Nàng

làm nem rất khéo. Cửa hàng ngày càng đông khách.

26 27

　時とき

がたつのは早はや

く、トーティは２０才さい

になりました。多おお

くの

縁えんだん

談が舞ま

い込こ

みましたが、どの話はなし

にも良よ

い返へ ん じ

事をしません。

　ある日ひ

、人ひとがら

柄のよい２０代だい

の青せいねん

年が、カオバンからランソン

まで漢かんぽうやく

方薬を売う

りに来き

ました。青せいねん

年はハンクアという所ところ

でおい

しいネムを売う

る店みせ

があると聞き

いて、すぐに探さが

しに来き

ました。ネ

ムはうわさどおりのおいしさで、売う

り子こ

もとても美うつく

しい人ひと

でした。

青せいねん

年は 1 回かい

、２回かい

、３回かい

と、薬くすり

をランソンに売う

りにくるたびに、

この店みせ

にやって来き

ました。彼かれ

はトーティとだんだんと親した

しくなっ

ていき、最さいしょ

初は好こ う い

意がある程て い ど

度でしたが、後あと

になると、すっか

り恋こい

に落お

ちてしまいました。

　Thắm thoát, Tô Thị đã hai mươi tuổi. Tuy có nhiều mối

mai nhưng nàng chưa thuận nơi nào.

　Một hôm, có một thanh niên tuổi ngoài hai mươi, vẻ

người tuấn tú, đem thuốc bắc từ Cao Bằng về Lạng Sơn

bán. Nghe nói ở Hàng Cưa có hàng nem ngon nên liền

tìm đến. Chàng thấy nem quả thật rất ngon và cô hàng

nem cũng rất xinh đẹp. Một lần, hai lần, rồi cứ mỗi lần

đem thuốc về Lạng Sơn bán, chàng lại đến hàng nem.

Chàng với Tô Thị trở nên thân thiết hơn, trước mến nhau,

sau yêu nhau….

28 29

　二ふ た り

人はいっしょになり、１年ね ん ご

後トーティは身み

ごもり、女おんな

の子こ

が

生う

まれました。固かた

い絆きずな

で結むす

ばれた二ふ た り

人でしたが、子こ

どもが生う

ま

れると、ますますその絆きずな

が強つよ

くなりました。ある日ひ

、家いえ

の前まえにわ

庭

で妻つま

のトーティが髪かみ

を洗あら

っている時とき

に、夫おっと

が帰かえ

ってきました。

夫おっと

は縁えんがわ

側で子こ

どもを抱だ

きながら妻つま

にいろんな話はなし

をしました。急きゅう

に妻つま

の 頭あたま

の大おお

きな傷きず

に気き

がついて、言い

いました。

「頭あたま

に大おお

きな傷きず

があるねえ。今いま

初はじ

めて気き

がついた。」

　夫おっと

が熱ねっしん

心に尋たず

ねてきたので、トーティが幼おさな

かった時とき

に起お

こっ

たあの事じ け ん

件について、詳くわ

しく聞き

かせました。生う

まれ故こきょう

郷の北きた

の

まち、兄あに

の行ゆ く え

方不ふ め い

明、母はは

の死し

、食た

べ物も の や

屋の夫ふ う ふ

婦に連つ

れられてラ

ンソンに来き

たこと、そして今いま

までずっとここに住す

んでいること

など…。話はな

せば話はな

すほど、夫おっと

は悲かな

しそうな表ひょうじょう

情に変か

わっていき

ました。

　Hai người lấy nhau được một năm thì Tô Thị có mang,

sinh được một bé gái. Đã thương yêu nhau, lại có thêm

đứa con nên mối tình càng khăng khít. Một hôm, lúc vợ

đang gội đầu ngoài hè thì người chồng về nhà. Chàng

vừa bế con ngồi bên thềm vừa kể chuyện cho vợ nghe.

Chợt thấy đầu vợ có cái sẹo to, chàng nói:

- Đầu em có cái sẹo to, thế mà bây giờ anh mới biết.

　Thấy chồng hỏi một cách ân cần, Tô Thị kể tỉ mỉ cho

chồng nghe những chuyện xảy ra lúc nàng còn bé. Trấn

Kinh Bắc, nơi quê cũ, người anh đi mất tích, mẹ chết,

theo vợ chồng chủ quán lên xứ Lạng, rồi ở đây luôn cho

đến bây giờ, càng kể người chồng càng lộ vẻ buồn.

30 31

　夫おっと

は自じ ぶ ん

分に問と

いかけました。

「どうして私わたし

は別べつ

の誰だれ

かでないのか。私わたし

こそそのトーヴァンで

はないか。実じつ

の妹いもうと

と結けっこん

婚してしまった！」

　彼かれ

は思おも

い出だ

しました。遠とお

い遠とお

いその日ひ

を。石いし

を投な

げて妹いもうと

の頭あたま

に当あ

ててしまった日ひ

を。妹いもうと

が死し

んだと思おも

って逃に

げたことを。当あ

てもなく放ほうろう

浪し、決けっ

して家いえ

には帰かえ

らなかったことを。漢かんぽうやく

方薬を

売う

る中ちゅうごくじん

国人が、カオバンのチュンカィンにある自じ ぶ ん

分の家いえ

へ連つ

れ

て帰かえ

り育そだ

ててくれたことを。大おお

きくなって、トーヴァンは、育そだ

て

の父ちち

のリーという姓せい

をもらいました。彼かれ

はよく薬くすり

をランソンに

売う

りに行い

き、そこで薬くすり

はすぐに売う

り切き

れました。１０年ねん

以いじょう

上たって

いたので、彼かれ

は北きた

に住す

んでいる家か ぞ く

族は誰だれ

も生い

きているはずもな

く、思おも

い出だ

してもどうしようもないと、あきらめていたのでした。

　Chàng tự nhủ : Sao mình không là một kẻ khác mà lại

là Tô Văn ! Thôi mình đã lấy lầm em ruột rồi !...

　Chàng hồi nhớ lại những ngày xa xăm, cái ngày lỡ tay

ném đá vào đầu em, tưởng em đã chết nên chạy trốn, đi

lang thang không dám về nhà, rồi được một người Trung

Quốc buôn thuốc bắc đem về nuôi ở Trùng Khánh, tỉnh

Cao Bằng. Lớn lên, Văn theo họ bố nuôi là họ Lý. Chàng

thường đem hàng xuống Lạng Sơn bán và chỉ ở đây một

vài ngày là hết hàng. Hơn mười năm qua, chàng yên trí

gia đình ở miền xuôi không còn một ai nữa, không còn

tưởng nhớ đến để làm gì !...

32 33

　ヴァンは、深しんこく

刻に受う

け止と

め、悲かな

しくなりました。一いっぽう

方、

トーティは髪かみ

の毛け

を懸けんめい

命にといており、夫おっと

の様よ う す

子に気き

がつき

ません。少すこ

しの間あいだ

、ヴァンがとても悲かな

しみ悩なや

んでいるのをトーティは

分わ

からず、無む じ ゃ き

邪気で陽よ う き

気にふるまっていました。トーティの

天てんしんらんまん

真爛漫な様よ う す

子を見み

て、ヴァンは、ますます真しんじつ

実を知し

らせたく

ないと思おも

うのでした。彼かれ

は、問もんだい

題を解かい

決けつ

することを心こころ

に決き

めま

した。自じ ぶ ん

分がもう一い ち ど

度いなくなってしまえば、妹いもうと

はまだこんな

に若わか

くて美うつく

しいので、きっと違ちが

う人ひと

と再さいこん

婚できるだろう。

ヴァンはそう思おも

い、逃に

げる方ほうほう

法を考かんが

えました。

　Văn nghĩ ngợi, rầu rĩ, nhưng Tô Thị mải chải tóc, không

để ý đến. Nàng vẫn vui vẻ, hồn nhiên không biết chồng

mình đang trong những phút buồn ghê gớm. Thấy Tô Thị

ngây thơ, vui vẻ như thế nên Tô Văn càng không muốn

để nàng biết sự thực. Chàng quyết tâm gỡ mối cho xong.

Hay là lại đi biệt một chuyến nữa, em gái mình trẻ trung,

xinh đẹp dường ấy thì làm gì chẳng lấy được một người

chồng khác, Văn nghĩ thế rồi tìm cách để ra đi.

34 35

　Giữa lúc tâm trạng Văn như thế thì có đợt bắt lính. Anh

xin đăng lính mà không nói với vợ nửa lời. Mãi đến lúc

sắp lên đường anh mới nói với vợ :

- Anh đã đăng lính rồi em ạ. Sớm mai thì lên đường. Đi

chuyến này ba năm, có khi sáu năm mới về, cũng có khi

lâu hơn…Em ở nhà nuôi con, còn về phần em, em cứ

định liệu, nếu nhỡ ra…

　ヴァンが思おも

い悩なや

んでいる時とき

に徴ちょうへい

兵があり、妻つま

には一ひとこと

言も言い

わ

ず、応おう

じることにしました。ずっと黙だま

ったまま、出しゅっせい

征直ちょくぜん

前に妻つま

に言い

いました。

「徴ちょうへい

兵されたので、私わたし

は行い

くことにした。明あ し た

日の朝あさ

早はや

く出しゅっぱつ

発する。

３年ねんかん

間の任に ん む

務だが、もしかすると６年ねん

、いやもっと長なが

くなるか

もしれない…。子こ

どもを頼たの

んだぞ。万まん

が一いち

の場ば あ い

合は、身み

の振ふ

り

方かた

を自じ ぶ ん

分で決き

めてほしい。」

36 37

　Tô Thị nghe chồng nói như sét đánh ngang tai, không

hiểu sao đang sống yên vui mà chồng mình lại bỏ đi một

cách kỳ lạ như thế! Nàng khóc ấm ức, khóc mãi không

nói nửa lời. Còn Văn thì chỉ những bứt rứt âm thầm, cho

rằng việc ra đi là giải thoát.

　トーティは耳みみ

のそばに稲いなずま

妻が走はし

ったような感かん

じがしました。

仲なか

よく暮く

らしているのに、どうしてこんな風ふう

に奇きみょう

妙な形かたち

で出で

て

行い

ってしまうのでしょうか。彼かのじょ

女は、何なに

も言い

うことができない

ので、ただただ泣な

くしかありませんでした。でも心こころ

の中なか

が落お

ち

着つ

かないヴァンは、出で

て行い

くことこそが解かいけつ

決方ほうほう

法だと考かんが

えまし

た。

38 39

　Từ ngày chồng đi rồi, Tô Thị chẳng thiết nghĩ gì đến

việc bán hàng. Ngày ngày nàng bế con lên chùa Tam

Thanh cầu cho chồng được tai qua nạn khỏi, sớm được

trở về cùng nhau sum họp.

　Nhưng ba năm qua, bốn năm qua, nàng cũng chẳng

thấy chồng về. Có mấy kẻ phao tin chồng nàng đã chết,

muốn hỏi nàng làm vợ, nhưng nàng nhất định chối từ.

　夫おっと

が出で

て行い

った日ひ

から、トーティは商しょうばい

売に身み

が入はい

りません。

毎まいにち

日、彼かのじょ

女は子こ

どもを抱だ

いてタムタィンという寺てら

に行い

き、夫おっと

が

無ぶ じ

事に早はや

く帰かえ

ってきて、家か ぞ く

族が全ぜんいん

員そろうようにと、お祈いの

りし

たのでした。

　しかし、３年ねん

がたち４年ねん

がたちましたが、 待ま

っても待ま

っても帰かえ

っ

てきません。ヴァンは戦せ ん し

死したよと言い

って、何なんにん

人かの男おとこ

がトー

ティに言い

い寄よ

りましたが、彼かのじょ

女はきっぱりと断ことわ

りました。

40 41

　Nàng mòn mỏi đợi chờ mà chàng vẫn không về. Nàng

ôm con lên chùa Tam Thanh kêu cầu. Hôm ấy, trời bỗng

nổi cơn giông. Nàng nhớ chồng, bế con ra ngoài chùa,

trèo lên một mỏm đá cao chót vót, nhìn về hướng chồng

đi. Mây đen kéo đầy trời. Gió rít lên từng hồi qua khe

đá. Mưa như trút nước. Chớp lóe khắp núi. Nàng vẫn

bế con đứng trơ trơ, đăm đăm nhìn về hướng chồng đi.

Toàn thân quả núi rung chuyển dưới những luồng sét dọc

ngang. Mưa mỗi lúc một to. Tô Thị vẫn bế con đứng trơ

trơ trên mỏm đá cao chót vót.

　トーティは次し だ い

第に疲つか

れてやつれていきましたが、夫おっと

は帰かえ

って

きません。子こ

どもを抱だ

いてタムタィン寺でら

へ行い

き、懸けんめい

命に仏ほとけ

様さ ま

に

すがるのでした。その日ひ

、あたりは急きゅう

な暴ぼ う ふ う う

風雨に 襲おそ

われました。

彼かのじょ

女は夫おっと

を思おも

い出だ

し、寺てら

から出で

て、崖がけ

の上うえ

に立た

ち、夫おっと

が出で

て行い

っ

た方ほうがく

角を眺なが

めました。黒くろ

い雲くも

が 空そら

一いちめん

面に出で

てきました。風かぜ

が

ビュービューと吹ふ

き、大たいへん

変な豪ご う う

雨に見み ま

舞われました。山やま

のあち

こちに稲いなびかり

光が走はし

りました。子こ

どもを抱だ

いたトーティは、同おな

じ方ほうがく

角を

じっと見み

つめていました。稲いなびかり

光が縦たて

から横よこ

から山やま

に向む

かって走はし

り、地じ ひ び

響きがとどろきました。雨あまあし

脚はいちだんと強つよ

くなりました。

しかし、トーティは子こ

どもを抱だ

いて崖がけ

の上うえ

に立た

ったまま、身み

じ

ろぎもしませんでした。

42 43

　Sáng hôm sau, mưa tạnh, gió yên, mặt trời tỏa ánh

sáng xuống núi rừng. Nàng Tô Thị bế con đã hóa đá tự

bao giờ. Tương truyền hòn đá này vẫn còn tồn tại, với

hình dạng trông giống như vóc dáng nàng Tô Thị bế con

đứng chờ chồng nên người ta gọi là Hòn Vọng Phu.

　翌よくあさ

朝、雨あめ

が止や

んで強つよ

い風かぜ

もおさまり、太たいよう

陽の光ひかり

が森もり

にふりそ

そぎました。子こ

どもを抱だ

いたトーティは、いつの間ま

にか石いし

になっ

てしまいました。この石いし

は実じつざい

在する石いし

で、その形かたち

からトーティ

が子こ

どもを抱だ

きながら、夫おっと

の帰かえ

りを待ま

ちつづけている姿すがた

だと言い

い伝つた

えられています。

44 45