EX DOCTRINA VACClNATiONIS FRAGMENTA

■QOJEOAM

QU JE

TEN, EXPERIENTISS. FACHET. MED. UPjSAL.

Ρ R JE S I D S

CÅROLO ZETTERS'TRÖMM. D, MEDlCiN/E TiTEOR. ET PRÄGT. ΡROTESS. REG. ET ORD.

REG. COtLEGII S ANIT AT I S MIMflR. HONORAR,15EG. ACAD. SCIENT» STOCKH, ET REG,

SOCJET, SCIEiNT. UPSAL. MEI.1BR»

PRO G R A D υ ΜΕ DIC O

PUBLICO EXAMINI

modeste offert

A U CT O R

J. E. ÅKERMANSUD. NER.

SN AUDIT. MED. DIE XXX OCT. MDCCCXXII

Η. Λ. & Ρ. M. S.

υ psaltjE,

ETCVBEBANT REGIA ACADEMUE TYFOGRAPXI.

in

sacram regiam majestatem

magna5 fidei viro

domino nobillissimo

AND. JOB. HAGSTRÖMERmed. doct. chirurg. mag. reg. coll. sanitat.

cons1l. nosocom. provinc. svecle direct. general.

ad instit, med. chirurg. ανατ. et chir, prof. ord.

reg. acad. scient, holm. et societ. gothob.

membr, equit. r. o. de stella pol. et r. o. de wasa

sacri7m

Tolait, defeuit

auctor

ETX DOCTRINA VACOINÄTIONIS FRAGMENTA

QUJEDAM.

——-esÉjgjg·St*·— ~

JNihil fere iis, quf, Heat tutores efc patroni, fefe in jurepro ceteris hominihus fententiam ferre exiflimanfc, Viiumcreditumque eft, generi homano majoris es fe quam vac¬cinatio, nec quidqu-am förlitan, tantam utiiitatem poliici-tum, mukitudo, qase fe η iii prsecipue ducifcur a c inftin&o,eadem violentia ac hane novitatem, cum de eo jatn quae-üio esfet ut divulgaretur, i'pernens rejeeit. Omnia, quaein animo vulgi inregvo ac puro penitus abdita moventuret vivunt, indeque profedla gignuntur, fumma religionecolentes, nec duhitantes, quin feiuti generis humani a po-teftatihus heic vigilantibus, quam praeceptis vanse erudi-tionis ac demoniirationibus tumuituantibus inteiledtusperturbati nimiumque iibi arrogantis, melius confuli acprovide? i, nec acerbitatem vulgi animumque in han«rem infeftum, neque cumulatas eoruni laudes, qui, ina-lii dobirina fnperbientes, eandem in cosiurn efferebant,prohamus. Res ipfa vicisfe tandem videtur, ac tranquil-litatem animorum, qua fola fieri poteft, ut obje&um, ο¬ιnr, i ex parte confideraturr», fatisque iliuftratum et cogni-tum, debito in ferie entiutn loco collocetur, magnoperegavifi? confpicimus, Rem ipfam vicisle, vicisfe vaccina-tipnem videri diximus, nec, laudibusne faventibus, quae,fpnis ii ni i I es inanibus, fibi ipiis reli&ae brevi fruftra e-vanuisfent, viéboriam reportaverit, fed, non minus falu-tem hominum quam fcientiam coleutes, utrum prsecipuisflujs ipfius viribus., an imbecillitate adverfarii, de prcelioiuperior excesferit, quosrirnus; fitne 'viéboria ut fummumbeneficium Iaudanda, an maledicenda fient calamitas, quapotefi: maxima affiigi genus humanum — namque baud

2

pridem haec vox maledicens hon,ex vulgo emisfa, fed enumero fapientum exiguo audita éft — an veritas interpartes litigautes media, ut fieri folet, poiita, fecora quie-fcafc, totaque ita res in ie fuaque natura indifferens fitet innocua.

Ut certam vero et deterrninatam in hac re Cognitio¬nen* habeamus, figniikatum varioiarum naturalium in vi¬ta organica evolvenda, intimatn earum naturam fphaeram-que, cui propriae fint, quoad fieri poteft, plane nobis ex-plicarej ex quo per orbem terrarum increbuerint, vefti-gia earum diverfis temporibus premere ac comparatio-nem facere; quales fe quondam prasbuerint, qualesin praefentia fint, vel forfan aevo proxime praeter!-to fuerint, cognofcere; paucis ut dicamus* cui infer-^viant fi'ni, in quantum hunc jam finem fint asfecutae,et fic in quantum, curricuio vitas abfoluto, ad fcenamrelinquendam paratae fint, perfpicere necesfe eft. Es-fentialem fciiicet et necesfariuin adhuc hodie articulumin procesfu evolutionis cujusque individui organism! va»riolis formari fi probata res esfet, violentior quivis easin progresfu turbandi conatus, violatio esfet naturae etfacrilegiuoi, quod inultum nequaquam committitur, et,quam paruin a vicario fatisfacftio exfpe<5frmda, quamveabfurda eorum fit opinio, qui hunc articulum tarn fragi¬lem credunt, ut ex catena evelli posfit, antequam debi-tam utilitatem praeftiterit, facile inteliigeremus. In pro-blemate folvendo non ignoramus quidem quid et quomodobrevitas vero1 ad quam necesfitas cogit, copiam in de-·roonftrando vetat, et, ubi fcientifice deducere vellemuspotius deberemusque, indicantes ibi tantummodo poftu-lare content! fimus necesfe eft.

Significafcione abfoluta nullus omnino morbus exfi-

3

flit; quivis enim morbus .αυτόνομης eft et organica esieo-tia, qua?, magis minusye per le iortis et valida, proprioam tiec pendentem vivit vitatn: ex lege definita omni-que vitae, quacurnque Te forma manifettaverit, necesfarianafcitur, crefcit, in evolutione confummata floret, decre-feit et moritur. Finge in organismo, quaiis ett bumanus,mukitudine fyftematum et organorum compoflto, vel po-tius in hanu multitudinem evoluto, hoc vel illud fyftemavel Organum in eam autonomiam efflorefcens, ut imperiofe Totius fubdueens, ruptoque connexu, praeter fe ipfuw»nemini obediens fuam ipflus naturatu exhibeat, et To·tum, defetkione partis Angularis mutilatum, debilitari con-fpicies, atque haec ipfa defedtio, ad Totum fl referas,morbus et videbitur et erit, idque eo magis, quo vali-dius pars defeéfca in feparatione fua vivit. IVIorbusne velalio modo exoriri posflt, in medio hoc tempore relinqui-mus, fafcis evidenter indicasfe contenti, ficut in progres-fu et regresfu vita confiftit omnis, ita in flngulis quoquefyftematibus et organis corporis humani idem necesfariovaiere; cujusque fy kerna tis vel organi evolutionis cul-men morbo Totius fefe prodere, et flc genus humanuni,quum flngulis vitae periodis fioguia iyftemata et organain fummqm evolutionis fakigium perveniunt, tot faltemlaborare morbis, quot fykemata Tunt et organa corporishumani.

Variolas igitur, quse annmn inter quartum et deci-mum fecundum incidere folent, morbum esfe evolutio¬nis, h. e. crifin, per quam gradu altius orgaoismus eve*hitnr, loeupletior redditur et nobilior, rem vel levisfimefpe&antibus facile videtur, nec nifi ex hoc feniu altiorisflgnificatus variolaruiu naturalium penitus infito et prae-fagienfce phyfiologice et psychologice explicari potek, curtanta violentia vaccinationi vulgus initio Qbftaret. Quae?

'4 ==

• nam verö funfc partes organism?, qua rum evolutio ■ fum-ma v ar iσ! is fignificatur ? Obfervatiöne quaerentibus natu¬ra et duplici quidem modo rata reddit et evidenfcia re-fponfa: partim foiiicet, quodnarö fy (tern a quaenamqtie Or¬gana decurfu variolarum fe! ie i ter abfoluto evolufca fir-mataque fitit, confiderantes hane Cognitionen! confequt-mur; partiin exantbema ipfum, in fori&nam perfe&am etabfolutain explicatum, hujns mor bi vim et natoram indi-eat. —Atque omniumne medicorum exp&rtentia in eo con-v-enit quod fcrmafiones prsefertim vegetativa?, iymphaticssrc ferofe et, quod bis fluidum refpondet, lympha, va-riolis pröfpere pera&is in ahius fint evetta V Ca ro ίοΗ-dior, digeflio minus impatiens , autta il· m i tas &j fc-iicesfemper fu.erunt effettus varioiarum decnrfus normalis.Nobls igitur principals evolutionis momenfcum fphaetatvegetativ® et plantaris vanoiis efficitur.

VarioI» autem naturales tam necesfarium evolutio¬nis inftrumentum fi conftituant, quomodo explicandnm,quod tanten hiftoria aperte docet, fuMe tempo ra, nbi va-riol® non exftiterint? — et quomodo cum hac de néces-fltate earum ut morbi evolutionis iententia-, quam certisdndicHs cömpertam habemus, vaccfnatione varioias natu¬rales exftirparij congruit?

Ad bas objettiones ex parte jam iis, quae fupra dl·ximus, refponfuua eft; quum en im vita omnis in evolu¬tion« continöa confiftit omnisqtie evolutio in temporeefficitur, tempns ante maturitatem effiuxisfe, nec omnl·um partium qualitate interna necesfaria inter fe disfimi-fcum aetatem florentem eodern tempore incidere, nec um«quam hane astatem, jam prseteritaro, redire, per fe pa-tet. — Sicut ubique in ferie entium infertora fuperiori-btts prascedant, nec inferiora exoriri posfunt, nifi ex in-

■ ferioribns ena ta et progensta; Picut radix flarem, plantaanimal, animal homin em anteeedat necesfe ed, ita in orgs-nisii.o humsno, qui oniverfam quaii nsturam compleCii-tur, partes plantares ad mahiiritatern pervenisfe eamque»natu rit a tern variolis prodidfefe opus ed. priusquam for-roado.nes ejus anirnales in fummarn evoiutionis dignita-tem, fcarlalina exhibitam, evehantur; eodemque modo,niίι iiac metamorphofi perabb, fphaera organismi fenfitivaradiant»m fpiendore majefiatem oftentant expandere nonpoteil- i). Sed1, ficut ja ro dictum ed, plus iimplici viceeadem fefe manifeftandi forma vita florere nequit a,).

Quod aufcem de homine, b. e. de genere humano, mhomine fingulari patefa&o, valet, idem in hae re de get-nere humano ut individuo coniiderato valeat necesie ed.Sicut fyftemata igitur hominis fingularis morbis infantumadhuc l'o litis, πτor b is evoiutionis : variolis, morbillis, fcar-latina ac tandem fummo astatis medire morbo, thyphogenuino, ad maturitatém pervenitent, ita in genere hu¬mano ut individuo eorumdem fyftematum evolutio iis-,dem morbis efficitur; et quo modo homo fingularis va·i'ioiis legitime feni el abfoiutis, in perpetuum eodem uior-bc liberatur, ita genus hinn anum, quod haud paucos cer-te morbos ex orbe ter rar«πv disparere confpex.it, ali-qvando, idqne forfen b.evi, tum maturitatém jam vege-

ϊ) .Nitoris micaotis, ftadio fcepe rririco thypho laborantera cingentis, hoc loco adrr.onitum volumus.

2) Exempia ram deesfe eonim, qui bis variolis affefti funtr nenjgnoramu.s; quod vero pheenomenon ex ea quae interdum obtineten:ii partiali faclle explicatur, cui potisfimnm anfa praebetur ab»per ptnt'giura exterr.um folo nondum maturo morbus iftferiturin*que evolutions crgaoismi libera praeparatus fponte erumperepoteft»

itativam tandem erit confecutum, in perpetuum de var?©-Iis fe exem tum videbit, cum interim, or g an is eo usqueimmaturis in faftigium evolution»« fenfim eveétis, alii,aute a incogniti, morbi funt in locum e vanefcentiuin fuc-cesiuri. — Alliciens fåne eft et amplum propoiitum, o-innia exanthemata acuta fine dubio rarnos esfe ej u-sdemtrunci oitendere, pefte forfan in priftina Forma conftituitypuin principalem, ex quo exanthemata reiiqua quaiiincluia, individuatione vitae crelcente, ien ilm fuse ditio-nis fa&a, exierunt.

Si igitur variolse naturales morbus funt evolutionisac iignum fyftematis vegetativi in altiorem dignitatemove&i, nihil omnino in locum earuin fubftitui posfe, pérfe patet. Quae vis commutatio fphaerae vegetativae, quaefufceptibiiitatem contagii variolarum eriperet — in hotni-ne fcilicet, qoi, aetate variolarum naturalium vel ex totavel falt.em maxima ex parte ad finern nondum perduéta,a genere humano hereditatem tantae evolutionis obtine-re nan potuisfet, quanta aeque inutiles ac imposfibilesvariolas redderet — caedes esfet vitae, impedimentumdirum et nefandum perfe&ionis, quam natura intwrbatadedisfet. Hinc facile videtur, quanti ilt facienda fenten-tia eorum, qui variolas vaccinas naturalibus aequiparan-tes, illas harum in locum fubftifcui posfe ftafcuunt. Etiam-ii non negamus, quod forfitan probari poteft, in bovevariolas vaccinas idem omnino fignificare, quod in homi-ne naturales, facile intelfigitur, tantam has, quanta bo-vem inter et hoininem interesfe diflPerentiam. Quae qui-dem concluüo, etiamfi Variolas vaccinas in homine modi-iicari concedamus, vera eft et jufta.

Sed ubique gentium variolii vaccinis induStis naturales ett-fermit. Ita quidem res fe habet; identitasne vero utrioe-

7

que morbi hac re probata efl? Si tempus adesfet, quovarioise naturales, curfu confummato, de icena fponte ee-derent, nonne idem phaenometion vidisfemus? Nonneheic poß hoc et propter hoc commutamiis? Id faltem cer-tuiii eil, quod variolae naturales, ubi diutius jam funt ver-fatse, de pi iflina faevitia multum perdidere, et inultis lo¬ris tain mités funt et innocentes ut, ex, gr. in Lufitania,vaccina-tione negleéta, naturae viribus prorfus relinquan-tur; quam quidem i ηdo Iem initiorein ex debilitate feniliexplieatam volumus eamque opinionem es fe refutandamvix credimus; et hac mprimis infirmitate ieniii variolisvaccinis naturales expellere eontigisfe putamus; fin aliterres fefe haberet, fi organismum variolis naturalibus in-accesfibilem alia conditione vaccinatio reddidisfet, magnürnac verum malum attulisfe, utpote quas fimilem, non vé-ro paretn metamorphofin ac variolae naturales eificeret,opinamur,' matüritatem et»im organism» in regione vege¬tativa prohibere, idem esfet ac omnem altiorem evolu-tionem turbare, quoniam, radice quafi corrnpta, Organis¬mus inde natus, corrumpatur necesfe efr. Cum illis igi-tur, quas fponte ex disquifitione, qualis eil jam iudicata,fluunt, comparantes iflud: "Variola naturales· vaccinatione ex-

ftirpari posfunt", haec fere explicatio probabilis videtur:variolae vaccinae dele<5tae funt et divulgatae, quo ίρΓο tem¬pore variolae naturales, munere prope defunébe, diem o-bire fupremum paratae erant et, fi variolae alicubi natu¬rales hodie fuperilites vaccinis expellantur, fenex quafimoribündus cum juvene aetatis florentis certamen in iensfacilem huic viétoriam tradit. Ad objediionem, quod, fiex fententia noftra variolae naturales evofutioni ac falu-ti organism» tanti esient momenti, ubicumque gentiumvariolas naturales vaccinis cedere aperte videamus, in-comrooda quaedam necesfario haberet vaccinatio, ficutCörruptionem conftitutionis univerfalem, deficiente altiori

8

iila evolufcione, quse variolis naturaliöus gfFerretur, quamvero vaccinatio impediret j quae e contrario incommodaut agnita velint tanturn abeit, ut potius, vitn et efficaciamvaccinationis fcrofulofis certe et rhachiticis maxime fuisfefalutarem contendant,ad hane, inquimus, objeftionem fe-quenti modo refpondeinus: omnium primo facile intelligitur,incommoda haec per prsecipitantiam forfitan esfe ftatuta.,neminem en im fugit, experientiam adhac recentiorem es¬fe, quam quae, ab errore fec ti ra, rem dijudicare posfil.,non enim nifi continuata per fsecula disquifitio ratam etfallere nefeiam heic ferendi fententiam in pleno jure eil;de cetero hand injuria a priori determinare posfe vide-iTiur, aetatem generis humani, quie, variolis naturalibusfponfe evaneicerc ineipieutibus, evolutionis gradum a ma-joribus inde aeeeptum hereditate necesfario obtinet ideo-que pgrum habet fufceptibilitaiis variolarum naturaliumiertilisve foli in quo plenius vigerent, vehementer va¬riolis vaccinis, fimili quidem et analoga his natura, in-ferioris licet ordinis, aifici non posfe vaccinationemquehuic sefcati, quatenus prmterea fanae, nullius fere momen.ti esfe rem.

Scrofula et rhachitide laborantium Ionge alia ratioeil; quae quidem rnorborum formse vulgatius, ficut nonpauci aflirmarunt, ex quo tempore vaccinatio vigere et»,pit, occurrentes utrum in vaccinatione fundata fint et in¬de profeéla incommoda, nec ne, in medio relinqqimus;nihilo tarnen minus, quurn his morbis, obflupenda fre-quentia obviis, afåVélos faepisfime morte corripi non igno-rateus et experientia iatis certa efficaciam variolarumvaccinarum morbis jarn diclis labprantibus falutiferam do-cuit, vitam, quacumque fe fpecie praebeat, fumma vene·ratione colentes in hac vi falutari fatis causfas putamus,cur beneficio hocce magnopere lasti remedium adhibea-

mus, quod ha c occafione organismum non pofceil non tue-·ri perfedtioremque reddere.

Obiervationes quasdam nofinuilaque f«6la tandemadjicere juvat, cuidam förlitan le&orum. in-cognita. Vac¬cine aetate nimis teneriori, quam quae natur.alibus.eiti ubje(5ta, haud inferendse videntur, nifi ferofuiofa et rha-ehtticä lyiuptomata contrarium fuadeant. fnfitiones altio-res ulcera ibepe maligna alferunt; cujus quidem rei incausfa esfe videtur indol.es magis animalts cutis mterioris-(quod haud exiguam vin» (ententias noftraa de naturaplan tari Variola rum addere videtur). — Pueiia quatUorannos η a ta, variolis quater fru it ra infitis, pugiilo pui ve¬ris ex cruftis variotarum, fymptomatibus gravioribusaccedentibus, centum et oftoginta variolas vaccinas ge¬nuinas obtinuit. Fortuita in oculo infitione videndi fen*fus perditus eft. ««—

Multorum variolis eodem tempore infitornm eosqqui, operatione perafta, radiis folis confeftim proponeban-tur, ne unica quidem puftuia afFe&os fuisfe, obfervatiomemoria fane digna eft, nec nifi ex principio folari, o-mnem germinationem atque conceptionem, utpote qui-bus principium inprimis teliuricnm faveat, prohibente,explicanda. Sicut in terra granum ,· ita in cute vaccinaoblcuritatem defiderat, quam ob causfatn fine dubio intenebris vaccinatio felicisfime proeederet. — Ultimumvariolae vaccinse rudimentum non in ipfo vulnere infitio-nis fefe prodit, verum in vicinitate proxima, et expiicitae pluribus, ut fupra jam diximus, crebris iluido quodam.iympha, repletis cellulis, cum contra ea vaccina fpuriatextu cellulofo non formatur, fed capfula unica ampullaefåmili. —> Naevi materni, variolis vaccinis infitis, evanue~

B.

10

runt. ·—■ De cefcero, quum minus forfan medico.quamreliquorum plerisque temerariam fiduciam, cognitionis a«perfuafionis expertem, femper, ut op.inamur, vituperan-dam, ignofcimus, ad vaceinationem refpicientes fenteti-tiam veteris phiiofophi aiTerre juvat: affionem ne facks, dequa dubiiar·, utrnm bona ßt an mala.

•φ