www.princexml.com

Prince - Personal Edition

This document was created with Prince, a great way of getting web content onto paper.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ Γ. ΠΑΓΚΑΛΟΣ

Τα φάγαμε όλοιμαζί

ΑΘΗΝΑ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2012

Τίτλος: Τα φάγαμε όλοι μαζί

Συγγραφέας: Θεόδωρος Γ. Πάγκαλος

Πρώτη έκδοση (ηλεκτρονική): Αύγουστος 2012

Copyright © Θεόδωρος Γ. Πάγκαλος, Αθήνα 2012

Θεόδωρος Γ. ΠάγκαλοςΠειραιώς 16–18, 104 31 ΑθήναΤηλ.: 210 5231142, Φαξ: 211 7702056

email: info@pangalos.gr

twitter: @tpangalos

www.pangalos.gr, mazi-ta-fagame.gr

Επιμέλεια έκδοσης: Μιχάλης Ψαλλίδας

Επιμέλεια ηλεκτρονικής έκδοσης: eTypesetting.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή,αντιγραφή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοσηολική, μερική ή περιληπτική, η εκμίσθωση, οδανεισμός, η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευήτου περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο,μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ήάλλο, και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ήμέρους του έργου χωρίς προηγούμενη γραπτή άδειατου συγγραφέα. Το παρόν έργο πνευματικήςιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του

νόμου 2121/1993 και τους κανόνες του ΔιεθνούςΔικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

ISBN 978-960-93-4365-7

Το βιβλίο αυτό υποστηρίζεται διαδικτυακά από τονδικτυακό τόπο mazi-ta-fagame.gr. Καλούμε τουςαναγνώστες να συμμετέχουν στον σχολιασμό τωνκεφαλαίων του βιβλίου, στην υποβολή δεδομένων καιτον σχολιασμό περιπτώσεων “Τα φάγαμε όλοι μαζί”.Στόχος μας είναι να εξελίσσουμε το βιβλίο, με τησυμμετοχή και βοήθεια των αναγνωστών,χρησιμοποιώντας μεθοδολογία και εργαλεία crowd-sourcing. Οι νέες εκδόσεις που θα προκύπτουν θαδιανέμονται σε τακτά χρονικά διαστήματα.

4/514

Το αντίτυπο αυτό είναι προσωπικό καιφέρει το ονοματεπώνυμο του κατόχου.

1

Εισαγωγή

Την 21η Σεπτεμβρίου 2010 μιλώντας στηΒουλή για το νομοσχέδιο “Κατάργηση καισυγχώνευση υπηρεσιών, οργανισμών καιφορέων του Δημοσίου Τομέα”, σε μια εποχήπου οι δρόμοι ήταν γεμάτοι απόεξαγριωμένους διαδηλωτές που κράδαινανπλακάτ ουρλιάζοντας προς τη Βουλή“Κλέφτες”, αισθάνθηκα την ανάγκη όχι μόνονα υπερασπιστώ την κοινή λογική αλλά κυρίωςνα πω την αλήθεια ώστε η συζήτηση ναεπικεντρωθεί στο πραγματικό πρόβλημα.

Είπα: “Η απάντηση εις την κατακραυγή πουυπάρχει εναντίον του πολιτικού προσωπικούτης χώρας στο ‘‘πώς τα φάγατε τα λεφτά;’’ που

μας ρωτάει ο κόσμος είναι αυτή: ‘‘σαςδιορίσαμε. Τα φάγαμε όλοι μαζί, μέσα σταπλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας,διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού τηςέννοιας της ίδιας της πολιτικής”.

Από το 2004 έως το 2008, αυξανόταν τοΑΕΠ κατά 3,5%, ενώ άλλο ένα 3,5% του ΑΕΠδανειζόμασταν, δηλαδή ετήσιο πλεόνασμα 7%.Φτάσαμε στο σημείο της αδυναμίαςπληρωμών. Πού πήγαν αυτά τα λεφτά κατάκύριο λόγο; Αυξήθηκαν κατά 50% οι δημόσιοιυπάλληλοι και διπλασιάστηκε ο όγκος τωνμισθολογικών υποχρεώσεων του δημοσίου”.

Δεν μπορούσα να γνωρίζω βέβαια τιςαντιδράσεις που θα δημιουργούσε αυτή μου ηφράση ούτε είχα προσχεδιάσει μιασυγκλονιστική παρέμβαση στο δημόσιοδιάλογο για λόγους αυτοδιαφημιστικούς,προσωπικής προβολής ή εξαιτίας του“κυνισμού” τον οποίο διάφοροι μου απέδωσαναργότερα.

7/514

Ούτε μπορούσα να φανταστώ τηνδιαστροφή που θα επακολουθούσε, το μίσοςκαι το πάθος που διέδιδαν με μιασυντονισμένη ομοβροντία κακοήθη blogs,τυχάρπαστα λαθρόβια και “έγκυροι”δημοσιογράφοι των πιο μεγάλων εφημερίδωνκαι σύσσωμο βέβαια το ραδιοτηλεοπτικόσύστημα. Δεν μπορούσα να φανταστώ επίσηςτο ενδιαφέρον που θα προκαλούσε πέρα απόαυτή τη χυδαία και αποτρόπαια κορυφή τουπαγόβουνου που περιέγραψα, σε ευρύτατουςκύκλους, σχολιαστές αλλά και στελέχη τουΠΑΣΟΚ που βρήκαν την ευκαιρία να μουεπιτεθούν με το γνωστό συντροφικό ήθος πουδιέπει τις σχέσεις των μελών του ΠΑΣΟΚμεταξύ τους. Ούτε μπορούσα να φανταστώ τηνβαθμιαία αποδοχή και αποκατάσταση τηςβασικής ιδέας, μια δικαίωση η οποία κυρίωςτους τελευταίους μήνες έχει γίνει η κυρίαρχητάση της κεντρικής συζήτησης που ξεκίνησετότε και δεν σταμάτησε ποτέ μέχρι σήμερα.

8/514

Ενάμιση χρόνο μετά και πατώντας στημεγαλύτερη μηχανή αναζήτησης του πλανήτη,το γνωστό σε όλους μας Google, τη φράση“Όλοι μαζί τα φάγαμε” θα πάρουμε πάνω από940.000 σελίδες παραπομπής σε κείμενα καιάρθρα που γράφτηκαν όλη αυτήν την περίοδοκαι πάνω από 230.000 παραπομπές σεφωτογραφίες. Δεκάδες χιλιάδες επίσης είναι οιπροβολές του βίντεο από τη συνεδρίαση αυτήτης Βουλής. Αυτά τα νούμερα, τα οποία είναικοντά στο ένα εκατομμύριο δείχνoυν πως οιδημοσιογράφοι, ο κόσμος, τα blogs και γενικάη κοινωνία δεν άφησε να περάσουν έτσι αυτάτα λόγια και αναρωτήθηκε, έψαξε καιενδιαφέρθηκε να δει κατά πόσο και σε ποιοβαθμό είχε ο καθένας συμμετάσχει σε αυτό τοφαγοπότι.

9/514

Βέβαια στην πολιτική κρίνεσαι πάντα εκ τουαποτελέσματος. Το τι πραγματικά ήθελα νακάνω, έχει πολύ μικρή σημασία. Πιστεύω όμωςότι έχει ένα αυτοτελές ενδιαφέρον ναομολογήσω “ενώπιον του ελληνικού λαού”τρόπον τινά τα κίνητρά μου. Γιατί το είπααυτό; Πώς μου ήρθε;

Είχα έντονα την αίσθηση και την διατηρώβέβαια και σήμερα, ότι η κυρίαρχη ιδεολογίαστην Ελλάδα που τελικά είναι σε κάθε εποχήκαι σε κάθε χώρα, 3-4 φράσεις, ήτανεξαιρετικά επικίνδυνη. Επικίνδυνη για τη

Εικόνα που έρχεται ως αποτέλεσμα από τηδιαδικτυακή αναζήτηση.

10/514

μελλοντική οικονομική ανόρθωση του τόπου,επικίνδυνη για την δημοκρατία και τουςθεσμούς, επικίνδυνη, τέλος, για τον πολιτισμόμας και την κοινωνική μας συμβίωση. Ήτανεπικίνδυνη γιατί απείχε από τηνπραγματικότητα και γιατί έπαιρνε την μορφή,παλιά και πασίγνωστη, της αναζήτησηςαποδιοπομπαίων τράγων, των θεωριώνσυνωμοσίας και του πογκρόμ κατά τωνυπονομευτών.

Η κυρίαρχη ιδεολογία, αυτό που ηπλειοψηφία των Ελλήνων ακράδανταεγκολπίζεται όλο αυτό το χρονικό διάστημα,είναι βαθύτατα φασιστική. Να δούμε έναπαράδειγμα. Κατά κόρον διάφοροι και σεδιάφορα επίπεδα από το δρόμο και τα πανόμέχρι την αγόρευση στη Βουλή και τουποτιθέμενο πνευματικό δημιούργημα, όπωςένα θεατρικό έργο ή μια τηλεοπτική εκπομπή,ελοιδόρησαν το παρελθόν των Γερμανών γιανα βρουν επιχειρήματα για τις σημερινές

11/514

ελληνογερμανικές σχέσεις. Υποστήριζαν ότι οιΓερμανοί όχι μόνο είχαν εγκληματήσει ειςβάρος του λαού μας με την χιτλερική κατοχή,την εισβολή στην χώρα, την πείνα, τηνκαταλήστευση του εθνικού μας πλούτου και ταλοιπά, αλλά ήταν προφανώς βαριάσημαδεμένοι από κληρονομικό αταβισμό, καιεπανήρχοντο διαπράττοντας το έγκλημα ... τηςχρησιμοποίησης των αποταμιεύσεών τους γιανα μας δανείσουν σε επιτόκιο χαμηλότερο απόαυτό που οι ίδιοι θα μπορούσαμε ναεπιτύχουμε στην παγκόσμια αγορά!

Όλη αυτή η σάρα και η μάρα διακηρύττειεδώ και μήνες κάτι που το θεωρεί αυτονόητο:οι Γερμανοί είναι πάντα Γερμανοί και αφούείναι Γερμανοί δεν μπορεί παρά να φέρονταιως Γερμανοί. Βαρύτιμες μαρξιστικές πένεςεχάραξαν πάνω κάτω αυτή την έννοια που σαςπεριγράφω. Κανείς όμως δεν έκανε τον κόπονα ψάξει να δει γιατί οι Γερμανοί που είναι ολαός που έδωσε στον παγκόσμιο πολιτισμό τον

12/514

Μπετόβεν και μια ντουζίνα άλλους συνθέτεςπρώτου επιπέδου, τον Γκαίτε και τον Σίλλερ,που έχει εδώ και δύο αιώνες δημιουργήσει τηνκυρίαρχη σχολή στην παγκόσμια ψυχιατρικήκαι κυριαρχεί στη φιλοσοφία και στηνκοινωνιολογία της βιομηχανικής εποχής,έγιναν SS, εγκληματίες, δολοφόνοι καισυνέβησαν όλα όσα υπέστη ο λαός μας καιμαζί με μας κι άλλοι λαοί της Ευρώπης καικυρίως βεβαίως οι Εβραίοι που διώχθηκαν καιδολοφονήθηκαν κατά εκατομμύρια.

Ποια ήταν η κυρίαρχη ιδεολογία τηςχιτλερικής Γερμανίας;

Ήταν ακριβώς η αναζήτηση ενόςφανταστικού υπαίτιου, επί του προκειμένουτων Εβραίων, η αναγόρευσή τους σε δημόσιοκίνδυνο, η καταδίωξη τους και η εξόντωσήτους όταν αυτό γινόταν δυνατό. Οι Εβραίοιτων συγχρόνων ναζιστικής έμπνευσηςθεωριών που εξαπέλυσαν και διαδίδουνμαύροι, κόκκινοι, ροζ και άλλοι παρδαλοί

13/514

εχθροί της δημοκρατίας στη σύγχρονη Ελλάδααπό το 2009 και μετά, είναι οι “πολιτικοί”.

Ας μου επιτρέψετε να καθίσω δυο λεπτάστον όρο. Ποιοι είναι οι “πολιτικοί”. Είναι οιβουλευτές; Είναι όλοι όσοι εκλέγονται, δηλαδήκαι δήμαρχοι, περιφερειάρχες, περιφερειακοίκαι δημοτικοί σύμβουλοι; Και δεν είναιπολιτικοί όσοι δεν εκλέγονται γιατί δεν τακατάφεραν αλλά που το επιθύμησαν πολύ ναεκλεγούν και εξετέθησαν στη λαϊκή ψήφο; Δενείναι “πολιτικοί” όσοι με τον ένα ή τον άλλοτρόπο εκπροσωπούν την κοινωνία ωςσυνδικαλιστές, ηγέτες συντεχνιών, πρυτάνειςΑΕΙ, πρόεδροι ή μέλη συμβουλίων, συλλόγων,εταιρειών, ιδρυμάτων και δεν συμμαζεύεται;

Και γιατί όλοι αυτοί πρέπει να έχουνδιαφορετικό ήθος και διαφορετική αίσθησητου καθήκοντος από τους Βουλευτές, οι οποίοικατά κύριο λόγο λοιδορούνται, καθυβρίζονται,μουντζώνονται, γιαουρτώνονται και, αν είναιδυνατόν, ξυλοκοπούνται; Ή μήπως είναι

14/514

“πολιτικοί” μονάχα όλοι όσοι κατά καιρούς μετον ένα ή τον άλλο τρόπο άσκησαν διοίκησηγια λογαριασμό όλων εμάς των υπολοίπων. Ανκάποιος υιοθετήσει την εκδοχή ότι οι πολιτικοίείναι μόνο οι Βουλευτές θα βρεθεί μπροστάστην πολύ δύσκολη υποχρέωση νααιτιολογήσει γιατί ο πήχης μπαίνει εκεί κι όχιπαρακάτω. Αν υιοθετήσει την δική μου άποψή,ότι πολιτικοί είναι όλοι όσοι μέσω της λαϊκήςψήφου εκπροσωπούν με τον ένα ή τον άλλοτρόπο την κοινωνία, τότε φτάνουμε σε ένααποτέλεσμα που θα πρέπει να καταστήσειστόχο των επαναστατημένων καιαγανακτισμένων, μερικές εκατοντάδεςχιλιάδες ανθρώπους και βεβαίως περιλαμβάνεικαι πολλούς από αυτούς που μουντζώνουν,φτύνουν, βρίζουν ή εκφέρουν διαφόρων ειδώνθεωρίες.

Μια άλλη εκδοχή είναι ότι οι “πολιτικοί”είναι αυτοί οι οποίοι ανήκουν στα δύο μεγάλακόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία. Η

15/514

εκδοχή αυτή έχει ενδιαφέρον. Πράγματι ταδύο μεγάλα κόμματα που εναλλάσσονταν στηνεξουσία έχουν την καθοριστική και κύριαευθύνη για την σημερινή κατάσταση τηςχώρας. Δεν θα πω γιατί, αυτό δεν θα είχεκανένα νόημα, ότι θα έπρεπε αυτός που κάνειαυτού του είδους την κριτική να την συνοδεύειμε το εναλλακτικό του σχέδιο για το μέλλον,όχι απλώς να μας λέει δηλαδή τι δεν θα έπρεπενα είχε γίνει αλλά να μας λέει και τι θα έκανεαυτός στη θέση αυτών που τότε κυβερνούσαν,θα ζητήσω όμως αποδείξεις για την ειλικρίνειααυτής της κριτικής από τα κομμουνιστικήςέμπνευσης κόμματα ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ στηνπρόσφατη ιστορία.

Πότε αυτά τα κόμματα ανέπτυξαν καιπρότειναν πολιτικές διαφορετικές από αυτέςπου μας οδήγησαν στην χρεοκοπία και τηνκρίση; Όχι μόνο κάτι τέτοιο δεν έγινε αλλάκάθε φορά που υπήρχε παρέκκλιση, σπατάλη,ολιγωρία και πελατειακή χαριστική πολιτική

16/514

στο φορολογικό ή άλλο επίπεδο, τα κόμματααυτά έρχονταν να πλειοδοτήσουν προς τηνκατεύθυνση της αύξησης των ελλειμμάτων,έστρωναν μόνοι τους τον δρόμο στο λαϊκισμόκαι ωθούσαν με κάθε δυνατό τρόπο —πουβεβαίως περιελάμβανε και την δυναμικήεπίδειξη μέσω στρατευμένων και συχνά βίαιωνμειοψηφιών της δήθεν λαϊκής βούλησης— τουςκυβερνώντες να πάνε πιο γρήγορα και πιοαποφασιστικά στον κατήφορο που μαςοδήγησε στη σημερινή κατάσταση αδυναμίαςπληρωμών.

Η κυρίαρχη λοιπόν ιδεολογία ήταν ότι οιπολιτικοί, και εδώ ερχόμαστε στη δεύτερηβασική έννοια, έκλεψαν τα χρήματα αυτά εξ’ου και το γνωστό και αιωνίωςεπαναλαμβανόμενο από κάθεαντικοινοβουλευτικό και αντιδημοκρατικόπόλο προπαγάνδας σύνθημα “κλέφτες”, πουαπευθύνεται επί αδίκων και δικαίων καθώςκαι οι εικόνες που το συνοδεύουν ότι κάποιοι

17/514

θα φύγουν “νύχτα με ελικόπτερο από τηνΕλλάδα” για να καταφύγουν στο εξωτερικό,κάποιοι θα πάνε στο Γουδί ή ότι κάποιοι θαπεράσουν την υπόλοιπη ζωή τους στη φυλακήκαι ούτω καθεξής.

Ποιοι όμως έφαγαν, πότε, πόσα και πώς;Είναι ανάγκη να δοθεί μια απάντηση ανκάποιος θέλει στοιχειωδώς ο ίδιος και ταπαιδιά του να ζήσουν σε μια ευνομούμενηπολιτεία και όχι στην ζούγκλα όπου το κεφάλιτου κάθε πολίτη θα είναι στο έλεος του πρώτουσυκοφάντη.

Διαφθορά υπάρχει πάντα όπου υπάρχειεξουσία, όποια και αν είναι αυτή η εξουσία.Έχω το τελευταίο χρονικό διάστημα συχνέςεπαφές με την Κίνα. Συναντάωεπιχειρηματίες, κοινωνικούς παράγοντες,διανοούμενους και ανώτατα στελέχη τουΚομμουνιστικού Κόμματος που κυβερνά. Τοενδιαφέρον μου για τη χώρα αυτή είναιμεγάλο. Πιστεύω ότι από την εξέλιξη που

18/514

σημειώθηκε εκεί τα τελευταία 50 χρόνια καιαπό τις εξελίξεις που θα ακολουθήσουν θαεξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό το μέλλον τηςανθρωπότητας. Η Κίνα μπορεί να σώσει τη γηή μπορεί να την καταστρέψει.

Στην Κίνα υπάρχει η θανατική ποινή καιεφαρμόζεται σε μερικές δεκάδες χιλιάδεςπεριπτώσεις κάθε χρόνο. Το τι αισθήματαμπορεί να μας δημιουργήσει μια τέτοιακατάσταση και τι θέση μπορεί να πάρει κανείςαπέναντι σε αυτό το φαινόμενο είναι μια άλλησυζήτηση. Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναιότι ανάμεσα στους εκτελούμενους, συχνάδημόσια και με ατιμωτικό τρόπο για να είναιπαραδειγματική η ποινή, είναι πολλά ανώτεραστελέχη της κρατικής μηχανής ή τουκομματικού μηχανισμού που έχουν εμπλοκή σευποθέσεις διαφθοράς. Δεν είναι λογική ηδιαπίστωση ότι αν ένα τέτοιο δρακόντειοσύστημα ποινών δεν μπορεί να αποθαρρύνειτην διαφθορά, το συμπέρασμα πρέπει να είναι

19/514

ότι η εξουσία όποια κι αν είναι και όπου κι αναναπτύσσεται, δημιουργεί νομοτελειακάδιαφθορά; Δεν θα ήταν δυνατό να κυβερνήσεικανένα κόμμα χωρίς να αντιμετωπίσει απόκαιρό σε καιρό υποθέσεις διαφθοράς.

Το ερώτημά μας πρέπει να είναι το εξής:“είναι η διαφθορά του πολιτικού κόσμου τηςΕλλάδας, μεγαλύτερη απ’ ότι είναι τοαντίστοιχο φαινόμενο στις υπόλοιπες χώρες μετις οποίες πρέπει να μπορούμε νασυγκριθούμε, χώρες δηλαδή της ΕΕ;”. Κάθεχώρα της ΕΕ ακόμα και χώρες με πολύ ισχυρόυπόβαθρο καλής διακυβέρνησης, μεαυστηρούς κανόνες ηθικής που διέπουν τηνκοινωνία και την οικογενειακή ζωή όπως είναιοι κανόνες της διαμαρτυρόμενης εκκλησίαςκαι ο καθολικισμός, εμφανίζουν συστηματικάφαινόμενα διαφθοράς που είναι ανάλογα καιως προς τη συχνότητα και τον αριθμό τωνεμπλεκομένων προσώπων αλλά και για ταποσά που αφορούν οι υποθέσεις αυτές κοντά

20/514

στις ελληνικές περιπτώσεις. Είναι αυτόδικαιολογία για την ελληνική διαφθορά;Βεβαίως όχι. Είναι αιτία για νααντιμετωπίσουμε φαινόμενα όπως εκείνο τηςαπαράδεκτης παραγραφής των αδικημάτωντων υπουργών, μέσα από εξαιρετικέςδιαδικασίες που είχε θεσπιστεί στηναναθεώρηση του Συντάγματος της 6ηςΑπριλίου 2001, με συνέργεια των εισηγητώντων δύο μεγάλων κομμάτων και τη συναίνεσητης Βουλής.

Η πραγματική διαφθορά όμως τωνπολιτικών ούτε υπήρξε, ούτε θα είναι στοάμεσο μέλλον τουλάχιστον, καθοριστικόφαινόμενο για την σημερινή οικονομική καιπολιτική κατάσταση της χώρας.

Εξάλλου ακόμα και αν ήταν πολύ πιοδιεφθαρμένοι απ’ ότι υποτίθεται ότι είναι οιΈλληνες πολιτικοί, δε θα μπορούσαν ποτέ ναεξαφανίσουν τα κολοσσιαία ποσά για τα οποίααυτή τη στιγμή μιλάμε, όπως θα αποδείξουμε

21/514

στη συνέχεια αυτής της συζήτησης. Τασυνθήματα λοιπόν για τους “κλέφτες” τηςΒουλής, οι ηλιθιότητες τύπου “φέρτε πίσω ταλεφτά μας”, μια μόνο δικαιολογία μπορούν ναέχουν: την απύθμενη βλακεία και έλλειψηπληροφόρησης όλων όσων τα χρησιμοποιούνκαι βεβαίως δείχνουν ότι υπάρχουν στη χώραμας πυρήνες, σκοτεινοί, εχθρών τηςδημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού,κομμουνιστικής ή φασιστικής έμπνευσης οιοποίοι έχουν συμπέσει σ’ αυτήν τηνεπιχειρηματολογία και τελικά βρέθηκαν νααγωνίζονται μαζί στο ίδιο πεζοδρόμιο με ταίδια συνθήματα και την ίδια κατεύθυνση.Υπερεπαναστάστες αναρχικοί ή οπαδοί τουΣΥΡΙΖΑ και χρυσαυγίτες με τις κουκούλες τουςαδελφωμένοι, είναι οι πρωτεργάτες τωνεπεισοδίων εναντίον του Προέδρου τηςΔημοκρατίας που διέλυσαν την παρέλαση της28ης Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη όπως

22/514

αποδεικνύουν και οι σχετικές συλλήψεις πουέγιναν κατά τη διάρκεια των επεισοδίων.

Χέρι–χέρι φασίστες και κομμουνιστέςδιαδίδουν το μύθο του πολιτικού που κλέβει,και τον προτείνουν στον αμήχανο καιαπληροφόρητο πολίτη ως αποδιοπομπαίοτράγο, καλλιεργούν και υποδαυλίζουν το μίσοςεναντίον του αιρετού εκπροσώπου του λαούεπιδιώκοντας την εξουδετέρωση, την ηθικήέκπτωση, την πνευματική του εξόντωση, τηνάμβλυνση της δυνατότητάς του να δώσειπολιτικές μάχες και μερικές φορές έχουνστόχο και την σωματική του ακεραιότητα καιυγεία.

Δεν έχουν απαντήσει όμως οι πρωτεργάτεςαυτής της εκστρατείας σε μια πολύ απλήερώτηση. Οι βουλευτές, για να μείνουμε σεαυτή την περιορισμένη ερμηνεία του όρου“πολιτικοί”, πόθεν προέρχονται; Ποιος τουςκάνει βουλευτές; Γιατί αυτοί είναι βουλευτέςκαι μερικές χιλιάδες άλλοι που κατά καιρούς

23/514

βάζουν υποψηφιότητα δεν γίνονται ποτέ; Ηαπάντηση είναι θανάσιμη για τον τρόπο του“σκέπτεσθαι” των εχθρών τουκοινοβουλευτισμού, γιατί οι βουλευτές είναι τοφυσικό και αβίαστο προϊόν της ελεύθερηςάσκησης του δικαιώματος του πολίτη ναεκλέγει τον αντιπρόσωπό του. Όταν λοιπόνμερικοί από αυτούς που εκλέγονται επί σειράετών, από δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδεςπολίτες κατηγορούνται ως λωποδύτες, εχθροίτου λαού, καθάρματα ή ό,τι άλλο, αυτό μπορείνα σημαίνει δύο τινά: ή ότι οι πολίτες που τουςεκλέγουν είναι και αυτοί ανάλογοι, ή ότι οιπολίτες που τους εκλέγουν είναι ηλίθιοι.

Βεβαίως οι οπαδοί των αυταρχικώνιδεολογιών κάτω από την λαϊκίστικη φλυαρίατους κρύβουν μια βαθύτατη περιφρόνηση γιατον πολίτη. Ο πολίτης χειραγωγείται κατά τιςθεωρίες αυτές από τα μέσα ενημέρωσης, ταοποία έχουν στα χέρια τους οι μεγάλοιεπιχειρηματίες και καθοδηγείται ώστε να

24/514

εκλέγει κάθε φορά αυτούς και όχι άλλους.Επίσης, υποτίθεται ότι οι αιρετοί αυτοί είναιεκπρόσωποι των μεγάλων συμφερόντων,ακουμπάνε δεξιά κι αριστερά σε οργανωμένεςομάδες επιχειρηματικές και άλλες και ως εκτούτου έχουν πολλές και ποικίλες εξαρτήσεις.Τέλος, υποτίθεται ότι οι άνθρωποι αυτοί, μέσαστα πλαίσια ενός συστήματος που κανείς δενδυσκολεύεται πια να καταγγείλει ωςπελατειακό, ασκούν μια δραστηριότητα γιατην επίτευξη ατομικών ωφελημάτων για τουςφίλους και υποστηρικτές τους κι έτσιδιαμορφώνουν ένα δίκτυο σχέσεων που τουςενισχύει. Όλες αυτές οι θεωρίες έχουν κάποιαδόση αληθείας.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορεί νααφορούν μεγαλύτερο αριθμό πολιτών απόμερικές εκατοντάδες ή το πολύ–πολύ μερικέςχιλιάδες. Ο υποφαινόμενος εκλεγόταν 32χρόνια ανελλιπώς στην ίδια εκλογικήπεριφέρεια και έχει περάσει επιτυχώς την

25/514

δοκιμασία του σταυρού 12 φορές. Οι ίδιοιπολίτες ή περίπου οι ίδιοι, γιατί εν τω μεταξύμερικοί από αυτούς έφυγαν από το μάταιοτούτο κόσμο ενώ άλλοι ενηλικιώνονταν καιαποκτούσαν δικαίωμα ψήφου, τον εξέλεγανστη Βουλή. Είναι δυνατόν όλες αυτές οιδεκάδες χιλιάδες πολίτες, να ικανοποιηθούναπό διαπροσωπικές πελατειακές σχέσεις; Θαέπρεπε να ανοίξει κάποιος πολυκατάστημαρουσφετιού! Και τι να πει κάποιος γιαβουλευτές που εκλέγονται σε μεγαλύτερεςεκλογικές περιφέρειες όπως είναι η Β’ Αθηνώνμε προσωπικούς σταυρούς προτίμησης πουξεπερνούν τις 100.000. Εκατοντάδες χιλιάδεςπολίτες τους εγνώρισαν προσωπικά και έγινανκομματάρχες τους; Αυτές οι θεωρίες είναιγελοίες.

Στην πραγματικότητα οι πολίτες εκλέγουνκάτι που ταιριάζει με τα δικά τους κριτήριαεπιλογής. Τα κριτήρια βεβαίως μπορούν νααμφισβητηθούν από τη μια ή την άλλη σκοπιά.

26/514

Κάποιος μπορεί να θέλει μια Βουλή που νααποτελείται από διανοούμενους, ένας άλλοςμπορεί να θέλει να αποτελείται από παιδιά τουλαού, ένας τρίτος να θέλει μεγαλύτερηεκπροσώπηση ταλαντούχων ανθρώπων,καλλιτεχνών, ποδοσφαιριστών ή ίσως κάποιοςνα κάνει ένα τυχαίο μείγμα από όλα αυτά τακριτήρια. Η Βουλή είναι αντανάκλαση τηςκοινωνίας, της μοιάζει κι έτσι πρέπει να είναι.

Οι αυταρχικοί εγκέφαλοι, είτε είναιφασίστες είτε είναι κομμουνιστές,περιφρονούν βαθύτατα τον πολίτη. Τονπολτοποιούν σε μια μάζα που αποκαλούν κάθετόσο, λαό, θρασύτατα ισχυρίζονται από τούψος της περιθωριακής συνήθως επιρροήςτους ότι αυτοί εκπροσωπούν τον λαό και αυτοίομιλούν στο όνομα του και όπως όλοι οιφανατικοί στην ιστορία της ανθρωπότητας,θεωρούν ότι όλοι όσοι δεν σκέπτονται σαναυτούς, απλώς δεν σκέπτονται. Δεν είναιτυχαίο το γεγονός ότι όπου επιβλήθηκαν αυτά

27/514

τα καθεστώτα, τη χιτλερική Γερμανία, τησταλινική Σοβιετική Ένωση και τις χώρες πουκατέλαβε δια της βίας ο σταλινισμός μετά τονΒ’ παγκόσμιο πόλεμο, επακολούθησε σφαγήμεγάλης έκτασης, κτηνώδης καταπάτηση τωνατομικών δικαιωμάτων και καταβαράθρωσητου βιοτικού επιπέδου του λαού που έφτασεμέχρι το φαινόμενο του θανάτουεκατομμυρίων ανθρώπων από την πείνα. Αυτόέγινε γιατί κτηνώδεις και αδίστακτεςκομματικές γραφειοκρατίες εφάρμοσαν μιαπολιτική εξόντωσης όλων όσων τουςενοχλούσαν στα σχέδια τους. Τελικά βαθύταταπεριφρονούσαν τους υπηκόους τους και τουςηρνούντο την ανθρώπινη διάσταση,περιφρονούσαν την κρίση τους,περιφρονούσαν την ιδιαιτερότητά τους.Περιφρονούσαν τελικά κάθε άνθρωπο που δεντους έμοιαζε ή δεν προσφερόταν ναδιαπλαστεί από αυτούς και να γίνει όμοιόςτους.

28/514

Αυτοί που βρίζουν και επιτίθενται είναιαπλώς τα τάγματα εφόδου της σύγχρονηςνεοφασιστικής αντίληψης που έχει κηρύξει τονπόλεμο στην κοινοβουλευτική μαςδημοκρατία. Οι πραγματικοί εγκληματίες είναιοι πανεπιστημιακοί και οι διανοούμενοι πουτους εμπνέουν, είναι οι δημοσιογράφοι πουτους εκθειάζουν, είναι τελικά οι πολιτικοίηγέτες που μέσα στη βουλή προστατευόμενοιαπό τους θεσμούς που οι ίδιοι συκοφαντούνκαι υπονομεύουν διακηρύττουν το ευαγγέλιοτου μίσους, της διχόνοιας, της κοινωνικήςαποσύνθεσης και της πολιτισμικήςβαρβαρότητας.

Τι μας συνέβη αλήθεια μετά το 2009; Τιοδήγησε δύο Πρωθυπουργούς που είχανεξασφαλισμένη την δεδηλωμένη εμπιστοσύνητης Βουλής, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή την2η Σεπτεμβρίου 2009 και τον ΓεώργιοΠαπανδρέου την 11η Νοεμβρίου 2011 ναεγκαταλείψουν αυτοβούλως την εξουσία και

29/514

να προσφύγουν ο μεν πρώτος σε εκλογέςαυτοκτονίας, ο δε δεύτερος σε μια λύσηκυβερνητικής συνεργασίας που είναιπροφανές ότι δεν μπορούσε να έχει μεγάληελπίδα ζωής; Πολλά μπορούν να λεχθούν αλλάόλα αυτά θα είναι δευτερεύοντα ή τριτεύοντα.

Το βασικό είναι ότι ξαφνικά, όπως γίνεταιμε ένα σεισμό ή ένα τσουνάμι, άλλαξε εντελώςτο πλαίσιο της ζωής της καθημερινής ζωής, τουμέσου Έλληνα πολίτη. Από τις αρχές τηςδεκαετίας του ’60 οπότε χάρη στην οικονομικήπολιτική του Κωνσταντίνου Καραμανλήυλοποιήθηκαν οι μεγάλες επενδύσεις στημεταποιητική βιομηχανία, με τηντσιμεντοβιομηχανία, τα ναυπηγεία, ταδιυλιστήρια, τη χαλυβουργία, την μεταποίησητου αλουμινίου κι όλο το πλέγμα τωνμικρότερων βιομηχανιών και βιοτεχνιών πουαυτές οι βασικές επενδύσεις επέφεραν, μέχρικαι πριν από δύο χρόνια, η προοπτική τουΈλληνα πολίτη ήταν ένας συνεχώς

30/514

διευρυνόμενος ορίζοντας ανάπτυξης,αυξημένης κατανάλωσης, ένα μέλλον που γιατο μέσο, πάντα, πολίτη γιατί υπήρχαν βεβαίωςκαι ομάδες του πληθυσμού που δενσυμμετείχαν πλήρως και δεινοπαθούσαν, ήτανελπιδοφόρος.

Κάθε χρόνο ζούσαμε καλύτερα απ’ ότι στοπαρελθόν και υπήρχαν εύλογες ελπίδες ότι τομέλλον θα ήταν ακόμα καλύτερο. Αυτές οιδιευρυμένες προοπτικές καθόριζαν τονπολιτισμό μας, έναν πολιτισμό, θα έλεγα,ανεμελιάς και προχειρότητας, διαμόρφωναντις κοινωνικές μας σχέσεις που καθορίζοντανπια από την ταχύτητα και την πολυπλοκότητα.Δημιουργούσαν τη δυνατότητα αφομοίωσηςτων σύγχρονων τεχνολογικών εφαρμογών, μιαμεγάλη κοινωνική κινητικότητα από τηνύπαιθρο στην πόλη και ανάμεσα στιςκοινωνικές ομάδες. Ήταν μια κοινωνία πουεκινείτο και εκινείτο προς τα πάνω με αύξησητης συνοχής στο κέντρο, δηλαδή εκεί που

31/514

διαμορφώνονταν οι μεσαίες αστικές ομάδεςαλλά ταυτόχρονα και με διαφοροποίησηανάμεσα στα άκρα της στους λιγότερο καιπερισσότερο πλούσιους.

Όπως θα αποδείξουμε στη συνέχεια ηεξέλιξη αυτή στηριζόταν στη συστηματικήπροεξόφληση του μέλλοντος. Η ελληνικήοικονομία δεν είχε την παραγωγικότητα καιτους εξωτερικούς δείκτες που θα επέτρεπανμια τέτοια αισιοδοξία. Το μέλλονπροεξοφλείται με το δανεισμό. Κάθε χρόνο ησυνολική δαπάνη του ελληνικού κράτους πουμετέφερε με τον τρόπο αυτό ευημερία στοκοινωνικό σύνολο με ποικίλες και διάφορεςπαροχές ήταν μεγαλύτερη από τα έσοδα.

Η διαφορά αυτή καλυπτόταν από ένασυνεχώς αυξανόμενο εσωτερικό και εξωτερικόδανεισμό. Το έλλειμμα μεγάλωνε, κατά εποχέςσταθεροποιείτο, αλλά η γενική του τάση ήταναυξητική και βεβαίως αυτό όλο τροφοδοτούσεένα συνεχώς αυξανόμενο χρέος. Αυτή η

32/514

θανάσιμη δυναμική οδήγησε στη στιγμή που ηπαγκόσμια αγορά συνδύασε το χρέος και τοέλλειμμα, το ύψος αν θέλετε των υδάτων τηςλίμνης και τη ροή του ποταμού που χυνόταν σ’αυτή, και έβγαλε το συμπέρασμα ότι επίκειταιπλημμύρα και κατακλυσμός. Κι εκεί δενσταμάτησε να μας δανείζει όπως αφελώςμερικοί ισχυρίζονται, απλώς αποφάσισε ναμας δανείζει με επιτόκια που αυτή ηεπικίνδυνη και δυσβάστακτη κατάστασησυνεχώς διευρυνόμενων ελλειμμάτων και ενόςχρέους που γιγαντωνόταν, δημιουργούσε. Τομέλλον πλέον ήταν ζοφερό: δυσθεώρηταεπιτόκια και συνεχής διεύρυνση του χρέουςκαι των ελλειμμάτων.

33/514

2

Ιστορική αναδρομή τουχρέους

Το 1821 είναι μια χρονολογία ορόσημο για τηνελληνική ιστορία. Από τότε μέχρι και σήμεραέχουν περάσει σχεδόν διακόσια χρόνια.Φυσικά και δεν μπορεί κανένας να πει ότιευθύνεται η επανάσταση ή ο αγώνας τουελληνικού λαού για την ελευθερία για τησημερινή κατάσταση της κοινωνίας. Μια όμωςιστορική αναδρομή ρίχνει φως σε ένα σκοτεινόκομμάτι που είναι τα δάνεια που τόσα χρόνιαη Ελλάδα πλήρωνε προς τις ξένες δυνάμεις καιτις οικονομικές υποχρεώσεις για τις οποίεςείχε δεσμευτεί. Το οικονομικό αυτό άνοιγμα

που είχε ως εκ γενετής χαρακτηριστικό η χώρασυνέπεσε με την κακή διαχείριση ληστρικούσχεδόν επιπέδου από τους αιρετούς και μη,οδηγώντας τη χώρα σε ένα μεγάλο οικονομικόαδιέξοδο. Σε συνδυασμό με τις τέσσεριςπτωχεύσεις που είχε η Ελλάδα μέχρι σήμερατο συμπέρασμα είναι ένα: η λάθος διαχείρισηοδήγησε τη χώρα σε αυτό το αδιέξοδο πουπροανέφερα. Δεν πρέπει κάποιος να βγάλειβιαστικά συμπεράσματα, αλλά να κατανοήσειτην ουσία που κρύβεται σε βάθος και η οποίαθα προκύψει από τα οικονομικά στοιχεία καιγεγονότα που θα σας παραθέσω.

Η σημερινή λοιπόν οικονομικοκοινωνικήκατάσταση κρύβει τις ρίζες της στο βαθύπαρελθόν. Το “μπαξίσι” που είναι μία τούρκικηλέξη, ίσως κρύβει μέσα της την αιτία που ηΕλλάδα έφτασε σε αυτήν την κατάσταση. Τομάθαμε από τα χρόνια της τουρκοκρατίας καιήταν από τα “αθλήματα” που μας άρεσαν καιτο καθιερώσαμε. Ο αποδέκτης του

35/514

φιλοδωρήματος δεν ήταν πλέον αλλοεθνής καιαλλόθρησκος ούτε εκπροσωπούσε μιατυραννία, αφού ελεύθερα τον εκλέγαμε. Τοφιλοδώρημα δεν ήταν επομένως μονομερές.Ήταν πια συναλλαγή. Από την μια ψήφοι, απότην άλλη θέση στο δημόσιο ή πολιτική επιρροήγια την παράκαμψη των νόμων.

Το 1824 και ενώ δεν είχε ιδρυθεί ακόμα τοελληνικό κράτος άρχισε η ιστορία τωνδανείων. Μέσα σε δύο χρόνια η Ελλάδα θαπάρει δύο. Το πρώτο, του 1824, είχεονομαστική αξία 800.000 στερλίνες αλλάμόνο 308.000 στερλίνες δόθηκαν σε χρήματακαι 11.900 στερλίνες μας δόθηκαν σε πολεμικόυλικό. Το δεύτερο δάνειο, του 1825, είχεονομαστική αξία 2.000.000 στερλίνες. Σταχέρια μας έφτασε μόλις κάτι περισσότερο απότο ¼ του ποσού, για την ακρίβεια 529.000στερλίνες. Τα υπόλοιπα κρατήθηκαν γιατόκους, έξοδα, μεσιτικά και προηγούμεναδάνεια. Η πρώτη ουσιαστική πτώχευση δεν

36/514

άργησε να έρθει. Μόλις το 1827 με τηναδυναμία καταβολής των τοκοχρεολυσίων ηΕλλάδα δηλώνει πτώχευση και είναι ανήμπορηνα καλύψει τις οικονομικές τις υποχρεώσειςγια τα δύο δάνεια που έχει λάβει.

Η δεύτερη πτώχευση έγινε το 1843, ότανδιακόπηκε η εξόφληση των δόσεων τουδανείου των 60.000.000 γαλλικών φράγκωνπου είχε δοθεί στη Βαυαροκρατία με τηνεγγύηση των προστάτιδων δυνάμεων. Καιαυτά τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για νακαλυφθούν προηγούμενα δάνεια. Είναιχαρακτηριστικό πως το 1982 και ενώεκτελούσα χρέη υφυπουργού Εμπορίουυπέγραψα την αποπληρωμή της τελευταίαςδόσης των λεγόμενων δανείων τηςΑνεξαρτησίας.

Ήταν 30 Οκτωβρίου του 1893 όταν οΤρικούπης εμφανιζόμενος στη Βουλή δεν θαδιστάσει να καταθέσει την αλήθεια με τηνιστορική φράση "Δυστυχώς, κύριοι,

37/514

επτωχεύσαμεν". Ο Τρικούπης θα συνάψει επτάνέα δάνεια για την Ελλάδα με πιεστικούς καιδύσκολους για το λαό όρους.

Εδώ αξίζει να παρατηρηθεί πως από ταπρώτα κιόλας χρόνια της ελληνικήςεπανάστασης έκαναν την εμφάνισή τους οιξένες ηγεμονίες οι οποίες μέχρι και σήμεραεξακολουθούν να έχουν δύναμη επιρροήςεξυπηρετώντας και το δικό τους οικονομικόσυμφέρον. Η ευθύνη αυτής της συμπεριφοράςθεωρώ πως βαρύνει την ελληνική αστική τάξηαλλά και τους πολιτικούς ηγέτες, οι οποίοιείχαν στα χέρια τους την κάθε μορφής εξουσίακαι δεν έκοψαν ποτέ τον ομφάλιο λώρο τηςοικονομικής εξάρτησης από τις ξένες δυνάμεις.Βέβαια, αν δει κάποιος ρεαλιστικά τις καλέςσχέσεις με τις ξένες δυνάμεις, θα διαπιστώσειότι όχι μόνο στήριξαν την οικονομία μας αλλάστάθηκαν δίπλα μας γενικότερα όποτε τιςείχαμε ανάγκη.

38/514

Άγγλοι, Γάλλοι και Αμερικανοίανταγωνίζονται για το ποιος θα μας προσφέρειδάνεια. Χαρακτηριστική συμπεριφορά και τωντριών δυνάμεων, η αποστολή οικονομικώνεπιθεωρητών για τον έλεγχο τωνδημοσιονομικών της χώρας.

Τα δάνεια από το 1879–1891 ήταν:

• 1879, ύψους 60 εκατ. φράγκων για νακαλυφθεί και να αποσυρθεί η αναγκαστικήκυκλοφορία χρήματος με επιτόκιο 8,19%.

• 1881, ύψους 120 εκατ. φράγκων για νακαλυφθούν οι επείγουσες ανάγκες τηςχώρας, με επιτόκιο 7,35%.

• 1884, ύψους 100 εκατ. φράγκων για τηκατασκευή σιδηροδρόμων με επιτόκιο7,16%.

• 1887, ύψους 135 εκατ. φράγκων για τηναγορά στρατιωτικού εξοπλισμού και τηνεξυπηρέτηση προηγούμενων δανείων, μεεπιτόκιο 6%.

39/514

• 1879, ύψους 155 εκατ. φράγκων για τηπληρωμή του δανείου και τηναποπληρωμή των σιδηροδρομικώνεταιριών, με επιτόκιο 5,75%.

• 1890–91, ύψους 89 εκατ. φράγκων για τηνκατασκευή του σιδηροδρόμουΠειραιά–Λάρισας με επιτόκιο 5,7%.

Οι πιστωτές της Ελλάδας ήταν η Hambroe τουΛονδίνου, η Banque de Paris, τράπεζες τουΒερολίνου και η Τράπεζα τηςΚωνσταντινούπολης του Συγγρού.

Η Ελλάδα έκανε την είσοδο της στον 20οαιώνα κουβαλώντας στην πλάτη της το μεγάλοφορτίο των συνεπειών της πτώχευσης του1893 και ενός άτυχου πολέμου του 1897. Οπόλεμος και η ήττα έπληξαν με μαθηματικήακρίβεια κάθε επίπεδο εθνικού βίου,καταστρέφοντας την οικονομία, την πολιτικήαλλά πολύ περισσότερο την ιδεολογία τουελληνικού λαού. Πληγωμένος καθώς ήταν ο

40/514

λαός και η οικονομία από την πτώχευση, είχεχάσει οποιαδήποτε σκέψη και όραμα γιαανάπτυξη και εκσυγχρονισμό. Το τέλος του19ου αιώνα παρέσυρε κάθε προσδοκία για μιακαλύτερη Ελλάδα. Πολλοί ήταν αυτοί πουπροφήτευαν ότι ίσως ο 20ος αιώνας θα ήταν ηαρχή του τέλους για τη χώρα μας.

Κάτω λοιπόν υπό αυτές τις συνθήκεςυπάρχει τεράστια δυσαρέσκεια για το πολιτικόσύστημα και ο κόσμος νοιώθει προδομένοςαπό την πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσίατης χώρας. Δεν υπήρχε κάποιος που να έχειτην προσωπικότητα ηγέτη ώστε να ιδρύσειαπό την αρχή το εμβρυακής μορφήςσυρρικνωμένο πολιτισμικά ελληνικό κράτος.

Μέσα από τα δύο μεγαλύτερα όμως θέματαπου απασχόλησαν τη νέα Ελλάδα, δηλαδή τοκρητικό & το μακεδονικό ζήτημα, αναδείχθηκεο ηγέτης που άλλαξε σε μεγάλο βαθμό τηνπολιτική ζωή της χώρας, ο ΕλευθέριοςΒενιζέλος. Ένας πολιτικός που διέθετε

41/514

εξαιρετικές δυνατότητες να χαράξει μιασυνολική εθνική στρατηγική.

Εδώ αξίζει να γίνει μία αναφορά στιςεξωτερικές δυνάμεις που έβλεπαν τη χώρα μαςνα αντιμετωπίζει τα εσωτερικά τηςπροβλήματα και προσπάθησαν να ενεργήσουνώστε να επωφεληθούν από τη ληθαργικήκατάσταση στην οποία βρισκόταν. Η Αυστρία,η Γερμανία και το κίνημα των Νεότουρκωνπαρασιτικά προσπαθούσαν να διεκδικήσουνοτιδήποτε τους ωφελούσε από το ελληνικόκράτος το οποίο βρισκόταν σε καταστολή.

Οι αρχικές προβλέψεις για κατάρρευση τηςοικονομίας μετά την πτώχευση του 1893 δενβγήκαν αληθινές. Ο Διεθνής ΟικονομικόςΈλεγχος που έγινε το 1898 οδήγησε σε ένανπλεονασματικό προϋπολογισμό τον αμέσωςεπόμενο χρόνο. Έως και το 1907 ταοικονομικά του ελληνικού κράτουςακολουθούν μια θετική ανοδική πορεία καιτείνουν προς σταθεροποίηση.

42/514

Η επανάσταση του “ΣτρατιωτικούΣυνδέσμου” των Ελλήνων αξιωματικών στις 14Αυγούστου του 1909 στο Γουδί οδηγεί στηνπρώτη περίοδο διακυβέρνησης ΕλευθέριουΒενιζέλου η οποία διαρκεί έως το 1922. Ηπολιτική που ακολουθεί είναι επεκτατική καιταυτόχρονα απόλυτα δημοκρατική καιεκσυγχρονιστική. Σκοπός του είναι να κάνειτην Ελλάδα πυρήνα οικονομικής,στρατιωτικής και πολιτιστικής ακτινοβολίας.Το ελληνικό κράτος γίνεται πόλος έκφρασηςκαι ανάπτυξης του ελληνισμού. Απώτεροςσκοπός του Βενιζέλου ήταν να ενσωματώσει ταδιεκδικούμενα εκτός συνόρων εδάφη σε μιαοικονομική ανάπτυξη την οποία είχε ανάγκη ηχώρα. Οραματιζόταν ένα κράτοςαποτελεσματικό, αξιόπιστο και ισχυρό. Τομεγάλο αίτημά του ήταν η διασφάλισηπλούτου μέσα από τη δημιουργία ενός ισχυρούσύγχρονου εθνικού κράτους. Με σωστόσχεδιασμό έβλεπε και ονειρευόταν μια

43/514

περιφερειακή δύναμη η οποία θα ήταν ικανήνα παρέμβει και να διασφαλίσει τα ευρύτερασυμφέροντά της. Οι προϋπολογισμοί τουκράτους ήταν συνεχώς πλεονασματικοί και ηπρόοδος της οικονομίας έδωσε στη χώρα τοεφαλτήριο βήμα για διεθνή αναγνώριση αφούη Ελλάδα είχε γίνει υπολογίσιμη πλέονδύναμη. Αυτό άνοιξε νέους δρόμους στιςαγορές χρήματος και πιστώσεων αφού πλέον ηχώρα ενέπνεε εμπιστοσύνη. Πολύ σοβαρόήταν επίσης το έργο του Ελευθέριου Βενιζέλουστην παιδεία μέσω των μεταρρυθμίσεων του1913 και 1917.

Η δεύτερη περίοδος του Βενιζέλου ξεκινά το1927 και τελειώνει το 1932. Η ελληνικήοικονομία είναι σχεδόν σταθεροποιημένη καιτο 1927 ψηφίζεται το 8ο Σύνταγμα τηςΕλλάδας. Παρ’ όλα αυτά, έως και το 1930 ηοικονομία της χώρας παραμένει βασικάαγροτική και κτηνοτροφική.

44/514

Υπολογίστηκε ότι 200.000 άτομα, δενφοιτούσαν καθόλου στο σχολείο, ένα μικρόποσοστό παρακολουθούσε τα μαθήματα τηςΜέσης Εκπαίδευσης, ενώ ένα ελάχιστοσυνέχιζε στο Πανεπιστήμιο. Το μεγαλύτεροποσοστό διοχετευόταν στην παραγωγή, χωρίςκαμία απολύτως επαγγελματική προετοιμασία.Ο προσανατολισμός της εκπαίδευσης βασικάπαραμένει θεωρητικός–κλασικιστικός, χωρίςνα μπορεί να ακολουθήσει τιςκοινωνικό–οικονομικές και πολιτιστικέςανάγκες της χώρας.

Η πολιτική και κοινωνική αστάθεια πουεπικρατεί μετά το τέλος της μικρασιατικήςκαταστροφής οδηγεί μεγάλο ρεύμα τηςαστικής τάξης να ακολουθήσει το Βενιζέλοθεωρώντας τον ως το μοναδικό πολιτικόπρόσωπο με κύρος που θα μπορέσει νακρατήσει όρθια τη χώρα και να ανταποκριθείσε κάθε επίπεδο, στις ανάγκες πουαναπτύσσονταν με ρυθμούς γεωμετρικής

45/514

προόδου σε εγχώριο αλλά και σε παγκόσμιοεπίπεδο. Εδώ διαφαίνεται για ακόμα μία φοράαπό τις σελίδες της ιστορίας ποιος είναι ορόλος του ηγέτη που ο κόσμος ψάχνει καιτελικά εμπιστεύεται σε περιόδους αστάθειαςκαι εμφανούς κρίσης θεσμών, αξιών,κομμάτων και ιδεών.

Στις εκλογές της 19ης Αυγούστου του 1928 οΒενιζέλος επανεκλέγεται με πρωτοφανή γιατην πολιτική ιστορία της Ελλάδος πλειοψηφία.Την ίδια περίοδο η παγκόσμια αγορά διανύειοικονομική κρίση. Παρά τις όποιες δυσκολίεςόμως, ο Βενιζέλος καταφέρνει να απευθυνθείστις ξένες αγορές και να δανειστεί, σε μιαπροσπάθεια κάλυψης της χρηματοδότησηςπου απαιτούσαν οι δεσμεύσεις του.

Μια από τις δυσκολότερες δεκαετίες για τησύγχρονη ελληνική οικονομική ιστορία είναι ηδεκαετία του 1930–1940. Στην Ελλάδα έχειφτάσει μεγάλο μέρος των κεφαλαίων τωνΕλλήνων καπιταλιστών της Οθωμανικής

46/514

Αυτοκρατορίας. Η μικρασιατική καταστροφήσυνεισφέρει έτσι στην καπιταλιστικήανάπτυξη της χώρας. Είναι όμως απαραίτητονα στεγασθούν και να αποκτήσουνπαραγωγικά εφόδια και απασχολήσεις οιμικρασιάτες πρόσφυγες. Ραγδαία αυξάνονταιοι κρατικές δαπάνες κυρίως σε έργα στέγασηςκαι υποδομής. Για πρώτη φορά το ελληνικόκράτος μπαίνει σε διαδικασίες εξωτερικούδανεισμού με σκοπό όχι την μελλοντικήοικονομική ανάπτυξη αλλά την “οικιστική”πολιτική. Την ίδια περίοδο το κράτος παίζειέναν από τους πιο σημαντικούς καικαθοριστικούς ρόλους για την ανάπτυξη τουκαπιταλισμού. Τα συστηματικά προστατευτικάμέτρα που λήφθηκαν εκείνα τα χρόνια ήταν τοπροοίμιο των μελλοντικών ασυλιών που θαδοθούν στην επιχειρηματική κοινότητα και θαοδηγήσουν τον Έλληνα επιχειρηματία σε μιαλογική εξάρτησης από κρατικές παροχές.

47/514

Το 1928 ιδρύεται η Τράπεζα της Ελλάδας ωςη κεντρική τράπεζα και αναλαμβάνει τηναναδιάρθρωση του τραπεζικού και πιστωτικούσυστήματος. Ο κόσμος αποζητά τη βοήθειαπολιτικών προσώπων για τις όποιες ανάγκεςέχει και ενισχύεται η πελατειακή σχέση μεταξύπολιτευόμενου και ψηφοφόρου. Η δραχμήυποτιμήθηκε κατά 1.562,5% την περίοδο1920–1928, γεγονός που λειτούργησεπροστατευτικά για την ελληνική οικονομίακαθ’ όλη την περίοδο. Αποτέλεσμα αυτού είναιη βιομηχανική παραγωγή να αυξηθεί κατά80% το διάστημα 1921–1931.

Το 1932 έχουμε επιδείνωση της παγκόσμιαςοικονομικής κρίσης η οποία όπως είναι φυσικόεπηρεάζει και την Ελλάδα. Όλη η περίοδοςμέχρι και την έκρηξη του Β΄ ΠαγκοσμίουΠολέμου λειτουργεί υφεσιακά για τη χώρα. Το1932 η ελληνική οικονομία κλονίζεται λόγω τηςμείωσης των εμβασμάτων από τους Έλληνεςτου εξωτερικού. Αυτό δείχνει πόσο εύκολα

48/514

μπορεί κάποιος να διαταράξει τις ισορροπίεςσε μια ανοιχτή και εξαρτημένη κοινωνία.Αναπόφευκτα η διεθνής οικονομική κρίση δεθα μπορούσε να αφήσει την Ελλάδα χωρίςάσχημες επιπτώσεις. Τα μεγάλα εξωτερικάχρέη λόγω των δανείων από τη διεθνή αγοράτην πλήττουν. Επιπλέον, το ελλειμματικόισοζύγιο πληρωμών το οποίο οφείλεται στηνέλλειψη κεφαλαίων αναγκάζει το ελληνικόκράτος σε νέες δανειοδοτήσεις με νέουςπιεστικούς όρους και το βάζει μπροστά σε νέεςμεγαλύτερες οφειλές.

Από το 1923 έως και το 1930 η Ελλάδαδανείστηκε 1.116 δισεκατομμύρια γαλλικάφράγκα. Αυτά καλύφθηκαν με την πώλησηκρατικών μονοπωλίων και προνομίων. Όλοιέζησαν τότε την εξάντληση στις πηγές τωνκρατικών εισπράξεων και είδαν τα ταμείαάδεια. Έχει πολύ ενδιαφέρον να παρατηρηθείτο γεγονός ότι το μέγεθος του εξωτερικούχρέους ήταν υπέρογκο και αντιπροσώπευε

49/514

περίπου το 150% του ετήσιου ακαθάριστουεθνικού εισοδήματος. Εντυπωσιακή ομοιότητααν γίνει η σύγκριση με το εξωτερικό χρέος τουέτους 2010. Ήταν φανερό πως το χρέος ήτανπλέον ανεξέλεγκτο.

Κατά την περίοδο 1920–1932, δηλαδή σεένα χρονικό διάστημα 13 ετών, η Ελλάδα πήρεδάνεια συνολικού ύψους 19,4δισεκατομμυρίων δραχμών και υποχρεώθηκεστο ίδιο διάστημα να καταβάλει υπό μορφήτοκοχρεολυσίων συνολικό ποσό αξίας άνω των25 δισεκατομμυρίων. Το 1933 σχεδόν τα δύοτρίτα του κρατικού προϋπολογισμού δόθηκανγια την πληρωμή τόκων. Συνέπεια αυτού ήτανη Ελλάδα να αναγκαστεί να σταματήσει τιςπληρωμές αυτές, όπως είχε συμβεί και 40χρόνια πριν, το 1893.

Μελέτες κορυφαίων οικονομολόγων καιεπιστημών έδειξαν ότι και τότε, όπως καιτώρα, έπασχε η φορολογική συνείδηση τωνπολιτών. Στο ελληνικό κράτος από τα

50/514

γεννοφάσκια του η φοροδιαφυγή είναι τρόποςζωής και οδηγεί στην πελατειακή σχέσηφοροδιαφυγάδων – διορισμένων ελεγκτών –πολιτικών. Η πτώχευση του 1933 είχε ωςάμεσο αποτέλεσμα την παύση εισροώνκεφαλαίων. Η Ελλάδα αποκόπτεται απόοποιαδήποτε δανειακή σχέση. Έτσι τοισοζύγιο πληρωμών της χώρας επιδεινώνεταικαι πλέον δεν υπάρχει καμία ισορροπία. Σεαυτήν τη φάση θεσμοθετήθηκαν από τοελληνικό κράτος μέτρα για να γίνει ριζικόςπεριορισμός στις εισαγωγές. Αυτό επιτεύχθηκεμε τις γνωστές σε όλους ποσοστώσεις σταεισαγόμενα προϊόντα.

Από στατιστικής άποψης αξίζει ναπαρατεθεί εδώ το ποσοστό των ανθρώπων πουσιγά–σιγά εγκαταλείπουν την ύπαιθρο καιπηγαίνουν προς το κλεινόν άστυ. Η διόγκωσητης αστικοποίησης έφτασε στο 33% το 1928και εκεί παρέμεινε έως το 1940.

51/514

Το 1939 το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημαήταν 75 δολάρια. Παραπάνω, λοιπόν, από τατρία τέταρτα των οικογενειών έπρεπε να ταβγάλουν πέρα με λιγότερο από 40.000δραχμές το χρόνο, ενώ όλος ο πλούτος ήτανσυγκεντρωμένος στα χέρια μερικώνοικογενειών. Ο αστάθμητος παράγοντας τουπολέμου δε θα καταφέρει να αλλάξει αυτές τιςισορροπίες αλλά σε αντίθεση, θα οδηγήσει σεακόμα μεγαλύτερη ανισοκατανομή τουπλούτου.

52/514

Καταστροφές πολέμου και εμφυλίου

Μεγάλο ενδιαφέρον στην ιστορική μαςαναδρομή έχει η υπόθεση της υποτίμησης τηςδραχμής που έγινε στις 9 Απριλίου του 1953από τον τότε υπουργό Συντονισμού, τηςκυβέρνησης Παπάγου, Σπύρο Μαρκεζίνη. Η

Το εξωτερικό χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης ωςποσοστό του ΑΕΠ (%) από το 1848[1].

53/514

δραχμή είχε υποστεί επτά φορές υποτίμησημετά την απελευθέρωση από τις γερμανικέςδυνάμεις. Αυτό όμως δεν έφερε κανένααποτέλεσμα και καμία σταθερότητα στηνοικονομία και κατά συνέπεια η χρυσή λίραεξακολουθούσε να είναι το κύριο νόμισμα γιατις συναλλαγές. Το ισοζύγιο πληρωμών και οπροϋπολογισμός ήταν μονίμως ελλειμματικάκαι το κράτος λειτουργούσε χάρις σταχρήματα της αμερικανικής βοηθείας.

Μετά τη θριαμβευτική νίκη του “ΕλληνικούΣυναγερμού” στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου1952, η Ελλάδα μπαίνει σε μια νέα φάση τηςοικονομικής της ανασυγκρότησης, μεαρχιτέκτονα τον υπουργό Σπύρο Μαρκεζίνη. Oτελευταίος είναι οπαδός μιας επιθετικήςαναπτυξιακής πολιτικής, η οποία προϋποθέτειτη στενή συνεργασία με την πολιτικάπανίσχυρη τότε Αμερικανική Αποστολή και τησυναίνεση του Διεθνούς ΝομισματικούΤαμείου. Στα πλαίσια της πολιτικής αυτής,

54/514

αποφασίζεται και η γενναία υποτίμηση τηςδραχμής έναντι του αμερικανικού δολαρίου,έτσι ώστε να δημιουργηθούν ευνοϊκέςισορροπίες στο ισοζύγιο πληρωμών και ναενισχυθεί το εξαγωγικό εμπόριο.

Ο ίδιος ο Μαρκεζίνης δηλώνει αργότερα στηΒουλή (στις 23 Νοεμβρίου 1953) ότι τοεπιτελείο που οργάνωσε με κάθε μυστικότητατην υποτίμηση εκείνη, περιλάμβανε τον ίδιο,τον υπουργό Εμπορίου Θ. Καψάλη, τονκαθηγητή Ξ. Ζολώτα, τον υπουργόΟικονομικών Κ. Πασαγιάννη, τον αρχηγό τηςΑμερικανικής Αποστολής Μπάροουζ, το βοηθότου τελευταίου Τάνεμπαουμ, τουςαξιωματούχους της αμερικανικής πρεσβείαςΓιοστ και Τορκέλ και τον αντιπρόσωπο τηςΝομισματικής Επιτροπής Κοστάντζο.Ενήμεροι για την όλη επιχείρηση ήταν ακόμαο πρωθυπουργός Α. Παπάγος, ο βασιλιάςΠαύλος και εκπρόσωποι του ΔιεθνούςΝομισματικού Ταμείου. Κανείς άλλος δεν

55/514

γνώριζε τίποτα. Δηλαδή δεν είχαν ενημερωθείόλα τα άλλα μέλη του υπουργικού συμβουλίου,για κάτι που σχεδίαζε η κυβέρνηση στην οποίασυμμετείχαν και που ήδη γνώριζε μια στρατιάαλλοδαπών.

Η εξαγγελία της υποτίμησης έγινε στις 9Απριλίου 1953 και μ' αυτήν καθιερωνόταναντιστοιχία 30.000 δραχμών ανά δολάριο,έναντι των 15.000 που ίσχυε ως τότε. Αυτόσήμαινε πρακτικά ότι κάποιος που είχεπληροφορηθεί το όλο εγχείρημα και φρόντιζεεγκαίρως να μετατρέψει τις δραχμές του σεδολάρια, διπλασίαζε από τη μια στιγμή στηνάλλη την περιουσία του.

O Σπύρος Μαρκεζίνης πήρε δύοαποφασιστικά και τολμηρά μέτρα. Εκτός απότην υποτίμηση της δραχμής, έγινε και ηπλήρης απελευθέρωση των εισαγωγών. Με ταδύο αυτά μέτρα η ελληνική οικονομία εισήλθεσε μια νέα εποχή εξυγίανσης, ισορροπίας καιανάπτυξης. Όλα τα οικονομικά μεγέθη

56/514

αρχίζοντας από τον προϋπολογισμό και τοισοζύγιο πληρωμών και φτάνοντας στονπληθωρισμό και τον ρυθμό ανάπτυξηςβελτιώθηκαν θεαματικά και ταυτόχροναάρχισαν να γίνονται επενδύσεις από τουςεπιχειρηματίες, ενώ έκαναν την εμφάνισή τουςκαι τα πρώτα ξένα κεφάλαια. Η μαύρη αγοράκαι οι ελλείψεις ειδών στην αγοράεξαφανίστηκαν ως δια μαγείας.

Η υποτίμηση όμως δεν θα είχε γίνει μετέτοια επιτυχία αν ο Γεώργιος Καρτάλης δενείχε προετοιμάσει το πολιτικό έδαφοςγνωρίζοντας πολύ καλά πως αν δεν μειωνόταντο έλλειμμα στον προϋπολογισμό και στοισοζύγιο πληρωμών αλλά και ο πληθωρισμός, ηυποτίμηση του νομίσματος δεν θα είχε καμίαελπίδα για επιτυχία.

Απόρροια του εμφυλίου πολέμου ήταν πωςοι Άγγλοι στην αρχή και οι Αμερικανοί από το1947 είχαν δικαίωμα βέτο στην οικονομικήπολιτική που ασκούσαν οι ελληνικές

57/514

κυβερνήσεις. Στη Νομισματική Επιτροπή, πουήταν το ανώτατο όργανο χάραξης καιεφαρμογής της οικονομικής πολιτικής,μετείχαν με δικαίωμα βέτο, ο Άγγλος Gregoryκαι ο Αμερικανός Costanzo. Είχαν λόγο γιαόλα: για τα επιτόκια, τους μισθούς, τηνομισματική κυκλοφορία, τη χρηματοδότησητης βιομηχανίας και του εμπορίου, τιςεισαγωγές και εξαγωγές. Ένα καθεστώςυποτέλειας που στηριζόταν στο γεγονός ότι οπροϋπολογισμός ισοσκελιζόταν χάρις σταχρήματα της αμερικανικής βοηθείας.

Ο Μαρκεζίνης είχε θέσει ως στόχο η άνοδοςτου τιμαρίθμου να συγκρατηθεί κάτω του 17%,για να αποτραπούν και οι λαϊκές αντιδράσεις.Να σημειωθεί εδώ ότι ακόμη και η ΓΣΕΕ τουΦώτη Μακρή που ήταν διορισμένος από τοΛαϊκό Κόμμα κήρυξε 48ωρη απεργία, παρότιοι απεργίες απαγορεύονταν από το Σύνταγματου 1952. Στο Μικρό Υπουργικό Συμβούλιο, ουπουργός Εσωτερικών Παυσανίας

58/514

Λυκουρέζος, απευθυνόμενος προς τονπρωθυπουργό τόνισε ότι έπρεπε να ληφθούντα αναγκαία αστυνομικά μέτρα, διότι το κύροςτου Στρατάρχου κινδύνευε να κλονισθεί.

O Μαρκεζίνης πάντως κέρδισε τη μάχη κατάτου πληθωρισμού αφού τον κράτησε στο 15,1%την πρώτη χρονιά, για να κατέβει στο 5,8% τηδεύτερη, στο 3,6% την τρίτη και ναακολουθήσει στη συνέχεια περίοδοςνομισματικής σταθερότητας με μέσοπληθωρισμό στην περίοδο 1956–1963 μόλις1,7%. Το “θαύμα” αυτό επετεύχθη κυρίως με τοδεύτερο θαρραλέο μέτρο του Μαρκεζίνη, τηναπελευθέρωση των εισαγωγών, η οποίαπλημμύρισε την αγορά με πλήθος αγαθών καιανέστησε τον ανταγωνισμό. Μέχρι τότε οιεισαγωγές πραγματοποιούντο με άδειες γιαορισμένη ποσότητα που χορηγούσε τουπουργείο Εμπορίου ή μάλλον ο Γουάτσον πουήταν ο Αμερικανός σύμβουλος. Εισηγητής τουμέτρου της απελευθέρωσης ήταν ο Θάνος

59/514

Καψάλης, υπουργός Εμπορίου τότε και στενόςσυνεργάτης του Μαρκεζίνη.

[1] Reinhart, Camen M. and Kenneth S. Rogoff,“From Financial Crash to Debt Crisis,” NBER

Φωτογραφία του 1954, την ημέρα που το χιλιάρικομετονομάστηκε σε δραχμή.

60/514

Working Paper 15795, March 2010. Forthcoming inAmerican Economic Review. [?]

61/514

3

Από την συνενοχή στησυνευθύνη

Ο λαϊκισμός όπως ο Ρωμαϊκός θεός Ιανός έχειδύο όψεις: Η μία είναι η συγχώνευση τωνπολιτών σε μία μάζα, η δημιουργία μιαςτεχνητής ιδεολογικής οντότητας. “Ο λαός”είναι έτσι στη διάθεση του κάθε δημαγωγού, οοποίος κατά βούληση μπορεί να ισχυρίζεταιοτι τον εκπροσωπεί και μάλιστα κατ’αποκλειστικότητα και σε πιο προχωρημένεςσυγκυρίες κοινωνικής αποθράσυνσης νααναγορεύει όλους όσους δε συμφωνούν μαζίτου σε “εχθρούς του λαού” και να επιδιώκει

την πολιτική εξουδετέρωσή τους και καμιάφορά και τη σωματική κακοποίησή τους.

Χαμένοι μέσα στη χειραγωγημένη μάζανοικοκυραίοι, συνδικαλιστές,“απογοητευμένοι” των κομματικώνμηχανισμών και φοροφυγάδες μπορούν ναμεταβληθούν σε ένα κραυγαλέο όχλο και σεμια αποθέωση κρετινισμού, να μουτζώνουν τηΒουλή δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσειςγια να κατισχύουν στην εκλογική αναμέτρησηκόμματα της αρλούμπας και τηςμισαλλοδοξίας, όπως η “Χρυσή Αυγή”, οι“Ανεξάρτητοι Έλληνες” και ο “Σύριζα”. Οιλαϊκιστές δημαγωγοί τύπου Τσίπρα μισούνθανάσιμα τον υπεύθυνο πολίτη, μισούνθανάσιμα όσους αντιστέκονται. Έχουν ανάγκητη σιωπηλή και ύπουλη συνενοχή πουστηρίζεται στην παραποίηση τηςπραγματικότητας. Τα τάγματα εφόδου τουςπρέπει να οδηγηθούν στη δράση, μεθυσμένααπό παρανοϊκές ιδεολογικές κατασκευές,

63/514

μυθεύματα και αφορισμούς. Εάν υπάρξειαυτογνωσία τότε επέρχεται το τέλος τηςύπουλης και μουλωχτής συνενοχής.

Η φράση “τα φάγαμε όλοι μαζί”, σημαίνειότι ένα μεγάλο τμήμα από εμάς —τον ελληνικόλαό— συμμετείχαμε με τον ένα ή τον άλλοτρόπο σε μη ορθολογικές πρακτικές καισυμπεριφορές, στην πορεία του χρόνου, σεσχέση με τις δαπάνες και τα έσοδα τουκράτους. Αυτό που λέμε “δημοσιονομικήκρίση” είναι και δικό μας δημιούργημα.

Η ευθύνη στη δημοκρατία είναι σαφώςσυλλογική. Είναι ξεκάθαρο ότι η κοινωνικήευθύνη της πλειοψηφίας διαμορφώνει τοπλαίσιο της συλλογικότητας σε μιαδημοκρατία: οι πολίτες είτε με πράξεις, είτε μετην εκπορευόμενη από την ανοχή απραξίατους, είτε απλά εκλέγοντας ακατάλληλαπολιτικά πρόσωπα για να διαχειριστούν τακοινά, συμμετέχουν με συλλογικό τρόπο στηδημοκρατία και έχουν την ευθύνη των

64/514

επιλογών τους. Η έκταση που είχε πάρει ηδιαφθορά στην Ελλάδα καθιστά αυτό τογεγονός αυταπόδεικτο. Φυσικά, δεν έχουν όλοιτο ίδιο μερίδιο ευθύνης, όπως σκοπίμωςπροσπαθούν πολλοί να ερμηνεύσουν. Ηευθύνη ξεκινάει από πάνω προς τα κάτω.

Ο κάθε πολίτης έχει το μερίδιο της ευθύνηςπου του αναλογεί. Και είναι αλήθεια ότι ηκατανομή στο πλιάτσικο ήταν ετεροβαρώςταξική, εις βάρος των αδύναμων και μηπρονομιούχων, ακόμα περισσότερο στοπλαίσιο ενός σκληρού νομίσματος από το 2001και μετά. Τα υψηλά κοινωνικά στρώματα,μικρά σε αριθμό, καλύτερα τοποθετημέναστον επιχειρηματικό κόσμο και πιο κοντά στηνεξουσία, “έφαγαν” πολύ περισσότερο ανάμονάδα, από τα χαμηλά στρώματα, τα οποίαήταν πολύ μεγαλύτερα σε απόλυτουςαριθμούς. Θα δείξω σε επόμενο κεφάλαιο τηνπυραμίδα των δαπανών. Ο μηχανισμός και οι

65/514

δυνατότητες πρόσβασης στο “φαγοπότι” ήτανμεροληπτικός, υπέρ των εχόντων.

To μήνυμα της φράσης δεν αναδεικνύει τοδίκαιον της κατανομής της ευθύνης, ούτε καιφυσικά την ισοκατανομή της τελευταίας, αλλάαπλά ένα γεγονός: ότι όλοι ευθυνόμαστε, κατάτο μερίδιο που σε κάθε έναν από εμάςαναλογεί στην κατασπατάληση του δημοσίουχρήματος. Ούτε διακρίνει το κατά πόσον έγινενόμιμα ή παράνομα όλη αυτή η διαδικασία.Ένα μεγάλο ποσοστό του κατασπαταλημένουελληνικού πλούτου έχει διοχετευθεί με νόμουςτου κράτους, με αποφάσεις διοικητικώνσυμβουλίων, με προτάσεις και πιέσειςσυνδικαλιστικών οργάνων, δικαστικέςαποφάσεις κ.ά. και επομένως νόμιμα.

Το μήνυμα που φέρει η φράση αποτελεί μιαδιαπίστωση και μια προειδοποίηση συνάμαγια τις μελλοντικές γενιές. Οι προσπάθειεςαποδόμησής του αποπροσανατολίζουν τον

66/514

σκεπτόμενο πολίτη. Το μήνυμα είχε τηνπρόθεση να είναι, και είναι, καθαρά πολιτικό.

Αντιμετώπισα συχνά μια αδυσώπητη καιενοχλητική κριτική που μπορεί χονδρικά νασυμπυκνωθεί στη φράση “Εσύ τόσα χρόνιαΒουλευτής και Υπουργός δεν καταλάβαινες,δεν ήξερες, και τότε γιατί δεν μιλούσες;” Τοερώτημα είναι εύλογο και η απάντηση δενμπορεί ποτέ να είναι λυτρωτική. Ή αν θέλετε,να το πω αλλιώς, το ερώτημα αυτό μπορεί νααπαντηθεί με ειλικρίνεια μονάχα από κάποιονπου οικειοθελώς έχει εγκαταλείψει τηνπολιτική, χωρίς την πρόθεση να επανέρθει.Αυτό που παρεμπόδιζε μια πιο ανοιχτήκαταγγελία της οικονομικής πολιτικήςσπατάλης και κακοδιαχείρισης πουακολουθήθηκε τόσα χρόνια και κατά συνέπειαδραματικές αποφάσεις όπως παραιτήσεις απόαξιώματα, διασπάσεις κομμάτων κτλ ήταν ησυνενοχή που αποτελεί τη βάση τηςλειτουργίας του κομματικού μας συστήματος.

67/514

Κακέκτυπο της ιδεολογικής αλληλεγγύης, ησυνενοχή σε ένα διπολικό κόσμο όπου ότικρατούσε εμάς στην εξουσία και απομάκρυνετους άλλους ήταν θεμιτό, και η συγκάλυψητων κακώς κειμένων κομματική υποχρέωση σεμεγάλο βαθμό, οδήγησε τον τόπο στησημερινή του κατάσταση. Βεβαίως μπορώ ναεπικαλεστώ άρθρα και ομιλίες στην Βουλή, καιτοποθετήσεις σε κομματικά συνέδρια πουκατά καιρούς είχαν θέσει το πρόβλημα τουδημόσιου τομέα και της παραγωγικότητάς του,των διορισμών με κομματικά κριτήρια, τηςμονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, τηςσπατάλης σε διάφορα επίπεδα του κράτους,της ανάγκης να ιδιωτικοποιηθούν ζημιoγόνεςκρατικές επιχειρήσεις κοκ. Όλα όμως αυτά δενήταν αρκετά και επομένως δεν ελπίζω σεκανενός είδους επιείκεια.

Απλώς για την κατανόηση του φαινομένουθέλω να προσθέσω το εξής: κάθε φορά πουαναγκάστηκα να διαφοροποιηθώ

68/514

υποδεικνύοντας το ορθό και καταγγέλλονταςπαρεκτροπές και λάθη, εκατοντάδες, καμιάφορά χιλιάδες τίμιοι εργαζόμενοι και λαϊκοίάνθρωποι με επανέφεραν στην τάξηυποδεικνύοντας το κομματικό μου καθήκοντης αλληλεγγύης, μέχρι την πλήρη συνενοχήκαι ταύτιση με τους αδικοπραγούντες. Ηφράση “σωστά είναι αυτά που λες, αλλά μηντα λες τώρα γιατί παραμονεύει ο αντίπαλος”με συνόδευε 30 τόσα χρόνια σε όλη μου τηδράση. Ομολογώ οτι δεν είχα το κουράγιο ναπροκαλέσω τη ρήξη. Όχι σαν δικαιολογία,αλλά για να υπάρχει ολοκληρωμένη εικόνα θαήθελα να επαναλάβω εδώ κάτι που συχνά λέω,να θυμίσω δηλαδή τη μοίρα ξεχωριστώνπροσωπικοτήτων της πολιτικής ζωής πουδιαπομπεύτηκαν και περιθωριοποιήθηκαν απότον ελληνικό λαό, επειδή έλεγαν καιπρέσβευαν την αλήθεια. Ανήκαν σε όλες τιςπαρατάξεις χωρίς εξαίρεση.

69/514

Να θυμήσω τον Γιάγκο Πεσματζόγλου καιτον Γεώργιο Αλέξανδρο Μαγκάκη, να θυμήσωτον Αλέκο Παπαδόπουλο, τον Στέφανο Μάνο,να θυμήσω τέλος τον πρόωρα χαμένο ΜιχάληΠαπαγιανάκη. Οι σκέψεις αυτές έχουν ωςσκοπό να υποστηρίξουν τη θέση οτι τοπρόβλημα της Ελλάδος δεν είναι απλώςπολιτικό. Είναι πολύ πιο ουσιαστικό και βαθύ.Είναι πολιτισμικό. Η ιδεολογία της αρπαχτής,της παρασιτικής κατανάλωσης, της εγωπαθούςιδιοτέλειας, διαπερνά όλα τα κοινωνικάστρώματα και όλες τις παρατάξεις.

Και για αυτό είναι αυτή τη στιγμή κυρίαρχεςοι ιδεολογίες που εκφράζουν αυτά τα ρεύματακαι για αυτό είναι πάντα ανοιχτό το βάραθροτης καταστροφής της οικονομίας και τηςκοινωνίας μας.

Μια άλλη δύσκολη ερώτηση είναι ότανκάποιος σου λέει “εγώ είμαι μισθωτός τουιδιωτικού τομέα, πληρώνω όλους μου τουςφόρους κατ’ ανάγκη και δεν διορίστηκα με

70/514

πολιτική διαμεσολάβηση, άρα γιατί λοιπόν νασυγκαταλέγομαι σε αυτούς που τα έφαγαν;”

Είναι όμως έτσι; Ακόμα και αν δεχθούμε οτικάποιοι δεν είχαν καμία σχέση με κομματικούςστρατούς και με ρουσφέτια, είναι δυνατόν ναισχυριστούν οτι δεν έδωσαν ποτέγρηγορόσημο; Οτι ζήταγαν πάντα αποδείξειςγια τις συναλλαγές τους; Ότι δεν έχτισαν ποτέαυθαίρετο ή δεν αγόρασαν ακίνητο μεημιυπαίθριο καλυμμένο; Αλλά και αν δεχθούμεοτι μερικοί πολίτες αποτελούν ιδιόμορφεςπεριπτώσεις, δεν έχουν την ευθύνη τηςεπιλογής των ατόμων που τους κυβερνούσαν;Δεν εψήφιζαν; Δεν συμμετείχαν ενεργά ή μετην απραξία τους στη διαμόρφωση τωνπροεκλογικών και κυβερνητικώνπρογραμμάτων που κατά κανόνα αθετούντο;Τα προγράμματα και οι κυβερνητικέςπροτεραιότητες δεν δημιουργούνται μεπαρθενογένεση. Αποτελούν τον καθρέπτη τωνπροτεραιοτήτων της ελληνικής κοινωνίας.

71/514

Πότε η καταπολέμηση της διαφθοράς υπήρξεαπόλυτη προτεραιότητα στην ελληνικήπολιτεία; Ποτέ. Ούτε και υπήρξαν Έλληνεςπολιτικοί με όραμα για να αντιληφθούν πού θαοδηγούσε μακροχρόνια αυτή η κατάσταση.

Για αυτό και επιμένει αυτό το κείμενο στηνάποψη οτι είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι για τηδημιουργία των ελλειμμάτων και του χρέους.

72/514

Το “όλοι μαζί τα φάγαμε” σκόπιμα τοσυνδέουν οι λαϊκιστές και χυδαιολόγοι με έναμεγάλο τραπέζι–τσιμπούσι. Και μερικοί μουλένε ”εμένα δεν με κάλεσες στο τραπέζι” ή”δεν έχουμε την ίδια κοιλιά δεν φάγαμε τοίδιο”.

Υπέροχη η εκδοχή της Ε. Ξένου.

73/514

Όσοι δεν μπορούν να αρθούν πάνω απ΄αυτό το επίπεδο κατανόησης καλό θα ήταν νασταματήσουν εδώ την ανάγνωση αυτού τουκειμένου. Η κατανόηση της συνέχειαςπροϋποθέτει μεγαλύτερη προσοχή και ίσωςκάποια προσπάθεια.

74/514

4

Πότε και ποιοι

Τι χρώμα έχει το χρέος; Είναι μπλε;πράσινο; κόκκινο;

Μπορεί το σημερινό χρέος της χώρας νααποδοθεί σε ένα μόνο κόμμα; Είναι “πράσινο”,“μπλε”, “κόκκινο”; Ευθύνεται μόνο μίαπαράταξη που με τις πράξεις της κατά τηδιάρκεια της διακυβέρνησής της οδήγησε εδώτα πράγματα;

Το χρέος είχε φτάσει σχεδόν τα 360δισεκατομμύρια ευρώ πριν γίνει το περιβόητοκούρεμα (PSI[2]) της άνοιξης του 2012. Δε

χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος ανώτεραμαθηματικά για να κατανοήσει πως τοαποτέλεσμα αυτό δε δημιουργήθηκε από λίγεςδεκάδες κυβερνητικών αξιωματούχων, όσοδιεφθαρμένοι και αν ήταν. Όσοι λοιπόνκατηγορούν μόνο ή κυρίως το πολιτικόσύστημα, θα πρέπει να αναλογιστούν πως ηπίτα της διαφθοράς μοιραζόταν εκτός τηςπολιτικής “κοινότητας”, στο σύνολο τηςκοινωνίας. Τα κομμάτια της “τάιζαν” όλο καιπερισσότερους αδίστακτους “δικτυωμένους”σε σημείο ώστε να έχει χαθεί ο έλεγχος. Καιείναι πολλοί οι συμπολίτες μας που κέρδισανπεριουσίες χωρίς να εργασθούν, χωρίς ναπροσθέσουν αξία στην αλυσίδα τηςοικονομίας, χωρίς να αποδώσουν τους φόρουςπου έπρεπε να πληρώσουν. Και όλα αυτά ειςβάρος του Έλληνα φορολογούμενου.

76/514

Έλλειμμα και χρέος σε δις ευρώ, 1995–2011. Πηγή:EUROSTAT.

77/514

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να μελετήσουμετην πορεία του ελληνικού χρέους από τηνμεταπολίτευση μέχρι σήμερα παραλληλίζονταςτην με τις Κυβερνητικές αλλαγές:

• Από το 1974 και ως το 1981 η κυβέρνησητης Νέας Δημοκρατίας, μεπρωθυπουργούς, τον ΚωνσταντίνοΚαραμανλή και τον Γεώργιο Ράλλη

Το χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης ως ποσοστό τουΑΕΠ, 1970–2010.

78/514

εφάρμοσαν μια χαλαρή δημοσιονομικήπολιτική με αποτέλεσμα την άνοδο τωνελλειμμάτων και αντίστοιχα του χρέους. Ηδυναμική του δημοσίου χρέους αρχίζει ναδιαμορφώνεται ήδη από το 1979. Το 1975το έλλειμμα άγγιζε το 2,9% του ΑΕΠ καιμέχρι το τέλος της διακυβέρνησηςΚαραμανλή–Ράλλη είχε φτάσει στο 8,7%.Το 1981 το πρωτογενές πλεόνασμα ήταν6,7%. Το χρέος ακολουθούσε την ίδιααυξητική πορεία και το 1981 είχε φτάσειστα 34,2% του ΑΕΠ όταν το 1975 ήτανμόλις 24,6% (πηγή ΕΛΣΤΑΤ).

• Η πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ μεΠρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου,1981–1985, αύξησε τις δημόσιες δαπάνεςκαι διεύρυνε το κράτος πρόνοιας, μεαποτέλεσμα να αυξηθούν τα ελλείμματακαι το χρέος. Το έλλειμμα από 8,7% το1981 σκαρφάλωσε στο 11,6% το 1985.

79/514

Αντίστοιχα το χρέος από 34,2% του ΑΕΠδιαμορφώθηκε στο 54% το 1985.

• Η δεύτερη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, 1985–1989υποχρεώθηκε να εφαρμόσει ένα διετέςσταθεροποιητικό πρόγραμμα. Τοπρόγραμμα αυτό είχε πρόσκαιρη επιτυχία,πλην όμως εγκαταλείφθηκε πρόωρα λόγωτων κοινωνικών αντιδράσεων μεαποτέλεσμα την πλήρη αντιστροφή τηςοικονομικής πολιτικής που οδήγησε στηνμεγέθυνση των δημοσιονομικώνελλειμμάτων και του χρέους. Το 1989 τοΠΑΣΟΚ αφήνει έλλειμμα 14,2% και χρέος69%. Και για τις δυο κυβερνήσεις τουΠΑΣΟΚ, η ευθύνη για την αύξηση τουχρέους είναι σημαντική.

• Επόμενη κυβέρνηση είναι η κυβέρνησησυνασπισμού Τζαννετάκη–Ζολώτα το1989. Οι δύο κυβερνήσεις αυτές, μέσα σεένα κλίμα διακομματικής συναίνεσης,προσπάθησαν να μειώσουν τα ελλείμματα

80/514

και να συγκρατήσουν το χρέος. Όμως ηπολιτική που εφαρμόστηκε, με βασικόπαράγοντα τον τότε Υπουργό Οικονομικώνκ. Αντώνη Σαμαρά (Ιούλιος 1989 –Νοέμβριος 1989), δεν είχε αποτέλεσμα.Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 τοδημοσιονομικό πρόβλημα της χώραςαποκτά διαστάσεις διαρθρωτικούπροβλήματος με τα ελλείμματα νακινούνται στο 15% του ΑΕΠ και το δημόσιοχρέος να ξεπερνάει το 70% του ΑΕΠ.

• Την περίοδο 1990–1993 η κυβέρνησηΜητσοτάκη εφαρμόζει ένα φιλελεύθεροπρόγραμμα σταθεροποίησης τηςοικονομίας και συγκράτησης τωνδημοσίων ελλειμμάτων το οποίο δέχεταιισχυρή κοινωνική αποδοκιμασία και έχειπεριορισμένη επιτυχία. Το έλλειμμα από15,9% το 1990 μειώθηκε σε 13,6% το 1993,ενώ το χρέος αυξήθηκε από 80% στο 110%του ΑΕΠ, την ίδια χρονική περίοδο.

81/514

• Η επόμενη κυβέρνηση, η τελευταία στηνοποία κυβέρνησε ο Ανδρέας Παπανδρέου,1993–1996 εφαρμόζει ένα αναθεωρημένοπρόγραμμα σύγκλισης με αποτέλεσμα τησταθεροποίηση του χρέους και τονπεριορισμό των ελλειμμάτων. Το έλλειμμαμειώθηκε περαιτέρω στο 7,4% το 1996,ενώ το χρέος αυξήθηκε ελάχιστα από 110%το 1993 σε 111,3% το 1996.Χαρακτηριστικό είναι οτι η χώρα περνάειγια πρώτη φορά σε πρωτογενέςπλεόνασμα, προοδευτικά από 2,7% το1994 σε 4,6% το 1996.

• Το 1996 αναλαμβάνει Πρόεδρος τουΠΑΣΟΚ ο Κωνσταντίνος Σημίτης. Ηστρατηγική πολιτική του διαρκεί έως το2004. Η πιστή εφαρμογή ενός νέουπρογράμματος σύγκλισης επιτάχυνε τημείωση των ελλειμμάτων και τουπληθωρισμού και η χώρα εντάχθηκε στηνΟΝΕ. Το έλλειμμα από 7,4% το 1996

82/514

μειώθηκε στο 3,7% το 2000. Μείωσηυπήρξε και στο χρέος, όπου από 111,3% το1996 μειώθηκε σε 103,4% το 2000. Σε όλητη διάρκεια της Κυβέρνησης,παρουσιάστηκαν πρωτογενήπλεονάσματα, με το μεγαλύτερο ναεμφανίζεται τη χρονιά 1998 με 5%. Ηστρατηγική απέδωσε ιδιαίτερα και τααποτελέσματα στην οικονομία ήταν ορατά.

• Στη δεύτερη θητεία της ΚυβέρνησηςΣημίτη 2000–2004 συνεχίζεται ησταθεροποίηση της οικονομίας,αποκλιμακώνεται το δημόσιο χρέος, αλλάτα ελλείμματα εμφανίζουν μικρή τάσηανόδου. Άνοδο όμως φαίνεται ναπαρουσιάζει και η διαφθορά στην Ελλάδα.Είμαστε στην εποχή της προετοιμασίαςτων Ολυμπιακών Αγώνων. Υπάρχουνδουλειές, μεγάλα τεχνικά έργα, και οι ενγένει προοπτικές της χώρας, όπως τηναντιλαμβανόμαστε, είναι ευοίωνες. Το

83/514

χρέος από 103,4% το 2000 μειώθηκε στο98,9% το 2004 και το έλλειμμα από 4,5%αυξήθηκε ελαφρά στο 7,5% το ίδιοδιάστημα. Το 2003 περνάμε πάλι σεπρωτογενές έλλειμμα, από πλεονάσματα.

Το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, 1970–2010 μεχρωματική ένδειξη της κυβέρνησης και του

Πρωθυπουργού.

84/514

• Την περίοδο 2004–2009 αναλαμβάνει οΚωνσταντίνος Καραμανλής. Κατά τηνπρώτη του θητεία, δεν πραγματοποιείταικαμία ουσιαστική μεταβολή. Η δεύτερηθητεία 2007–2009 σηματοδοτεί το τέλοςτης ευημερίας καθώς ξεσπά η παγκόσμιαοικονομική κρίση. Στην Ελλάδα, όλοι είναισίγουροι ότι η κρίση δε θα τους αγγίξει,και πράγματι, η κρίση αργεί να έρθει στηνΕλλάδα δυο χρόνια. Επί δεύτερηςκυβέρνησης Καραμανλή πραγματοποιείταιαλματώδης άνοδος του δημοσιονομικούελλείμματος, που οφείλεται κυρίως στηναύξηση των δημοσίων δαπανών. Όσα“δικά μας παιδιά” έμειναν εκτός στηνπρώτη διακυβέρνηση, “βολεύονται” με τηδεύτερη. Οι εξελίξεις αυτές πυροδότησαντην έκρηξη του δημοσίου χρέους από το2009 και μετά, με αποτέλεσμα τηναδυναμία δανεισμού από τις ξένες αγορές.Ο Καραμανλής, με ισχνή κοινοβουλευτική

85/514

πλειοψηφία, δε μπορεί να διαχειριστεί τηνκατάσταση. Αντιλαμβάνεται τηνκατάσταση και ψελλίζει περί τωνοικονομικών μεγεθών που χειροτερεύουνεπικίνδυνα. Είναι όμως ήδη αργά και ηεύθραυστη κυβέρνησή του καταρρέει. Ηκυβέρνηση Καραμανλή οδήγησε τοέλλειμμα από 5,2% το 2005 στουπερβολικό νούμερο του 15,5% το 2009.Το χρέος αυξήθηκε από 98,9% το 2004 σε142,7% στις αρχές του 2010. Πλέον, οδημοσιονομικός εκτροχιασμός είναιγεγονός.

• Τελευταία έρχεται η διακυβέρνηση τουΓιώργου Παπανδρέου από το 2009 έως το2011. Μετά από ένα σοκ που επέρχεται μετην ανάληψη της εξουσίας και τηδιαπίστωση ότι προβλέπεταιδημοσιονομική κατάρρευση και αδυναμίαδανεισμού από τις αγορές, το ΠΑΣΟΚσυμβάλει ώστε να δημιουργηθεί

86/514

ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης με τησυμμετοχή του Διεθνούς ΝομισματικούΤαμείου. Η χώρα προσφεύγει στομηχανισμό για την εξασφάλιση τηςχρηματοδότησης της οικονομίας.Υπογράφονται Μνημόνια, με στόχο τηνεσωτερική υποτίμηση και τη μείωση τουελλείμματος, τα οποία εφαρμόζονταιμερικώς, το δε έλλειμμα μέσα στο 2010μειώνεται σημαντικά. Μισθοί καισυντάξεις μειώνονται και ο κόσμος συνδέειτα Μνημόνια μόνον με αυτό αγνοώντας τιςδιαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πουπροωθούνται. Η σχετικά ισχυρήκυβερνητική πλειοψηφία σταδιακάαποψιλώνεται, καθώς ο ένας μετά τονάλλον βουλευτές ανεξαρτητοποιούνται καιαποχωρούν. Το οικονομικό και κοινωνικόκλίμα χειροτερεύει. Η κυβέρνησηκαταρρέει και δίνει τη θέση της σεκυβέρνηση συνασπισμού

87/514

ΠΑΣΟΚ–ΝΔ–ΛΑΟΣ με πρωθυπουργό τονΛουκά Παπαδήμο, προκειμένου ναυλοποιήσει μεταξύ άλλων το “κούρεμα”σημαντικού τμήματος του Ελληνικούχρέους. Και φτάνουμε έως σήμερα. Το2010 το χρέος είχε φτάσει 142,7% του ΑΕΠμε το έλλειμμα να βρίσκεται στο 10,5%.

88/514

Η πορεία του ΑΕΠ (ΑκαθάριστοΕγχώριο Προϊόν)

Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις καιέως το τέλος του 2012, η χώρα μας θα έχει

Έλλειμμα, πρωτογενές έλλειμμα, χρέος, ως ποσοστότου ΑΕΠ. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ.

89/514

συμπληρώσει 4,5 έτη συνεχούς πτώσης τουΑΕΠ, το οποίο συνολικά θα έχει συρρικνωθείκατά 14% από το 2008. Μια επίσης ένδειξηπου αντιλαμβανόμαστε όλοι, είναι η αγοράτων ακινήτων: η ικανότητα για αγοράακινήτων μέσα στο 2011 κυμάνθηκε γύρω στο25% του μέσου όρου της δεκαετίας2000–2009. Ο συνδυασμός των πρόσφατωνφορολογικών επιβαρύνσεων επί των ακινήτωνκαι των ακόμα υψηλών τιμών τους, έχουνοδηγήσει σε σημαντική κάμψη τηςοικοδομικής δραστηριότητας. Η κάμψη αυτήμε τη σειρά της, συμπαρασύρει τόσο τηνανάγκη για εργατικό δυναμικό (αύξησηανεργίας), όσο και τις αγορέςκατασκευαστικών υλικών (και άλλη έμμεσηαύξηση ανεργίας).

90/514

Ένα 97% της ανάπτυξης του ΑΕΠ μεταξύ2000 και 2008 προωθήθηκε στηνκατανάλωση πολύ περισσότερο από τονευρωπαϊκό μέσον όρο, δημιουργώντας ένααρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, καθότι η εγχώριαπαραγωγή δε μπορούσε να καλύψει τη ζήτηση.Παράλληλα οι επενδύσεις ακολούθησαν

ΑΕΠ σε δις ευρώ, Πηγή ΕΛΣΤΑΤ (www.statistics.gr).

91/514

αντιστρόφως ανάλογη πορεία (ήταν χαμηλές),εξαφανίζοντας και τις μελλοντικές προοπτικέςγια τόνωση της εγχώριας προσφοράς. Η δεσύνθεση των επενδύσεων ήταν άνιση: ηΕλλάδα είχε αναλογικά πολύ μικρό ποσοστόξένων επενδύσεων, μικρό ποσοστό δημοσίωνεπενδύσεων, και βασιζόταν κυρίως στιςιδιωτικές εγχώριες επενδύσεις[3].

92/514

Ανάλυση ΑΕΠ σε δις ευρώ, Πηγή ΕΛΣΤΑΤ.

93/514

Η ευθύνη της αριστεράς

Στις 13 εκλογικές αναμετρήσεις από τηνπερίοδο της μεταπολίτευσης ο λαός επέλεξε ναδώσει ψήφο εμπιστοσύνης για το σχηματισμόκυβέρνησης σε ένα από τα δύο μεγάλα

Έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ για την Ελλάδα και τηνΕΕ(27). Πηγή EUROSTAT.

94/514

κόμματα. Το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δημοκρατία.Τα ποσοστά των δύο μεγάλων κομμάτων ήταναθροιστικά κατά μέσο όρο πάνω από το 75%,με μεγαλύτερο το 86,87% και με μικρότερο το67,18%.

Τα κόμματα της κομμουνιστικής αριστεράςπου εκπροσωπούνται στο ελληνικόκοινοβούλιο ανέκαθεν είχαν αθροιστικά μιαδύναμη της τάξης του 8 έως 13%. Ποσοστόπολύ ικανοποιητικό όπως έχει δείξει ηπολιτική ιστορία για να ανατρέψεις πολιτικέςαντίθετες με τα δικά σου πιστεύω, στο πλαίσιοτης λειτουργίας του δημοκρατικού μαςπολιτεύματος. Οι δυνάμεις αυτές, το ΚΚΕ και οΣυνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου,ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ, είχαν τη δυνατότητα νααντιδράσουν όλα αυτά τα χρόνια ως κόμματατης αντιπολίτευσης και να εισηγηθούνπροτάσεις ώστε να αλλάξει αυτό που εκείνοιπίστευαν ότι δεν είναι ορθό. Παρόλα αυτά, τομόνο που έκαναν, ήταν μια λαϊκίστικη πολιτική

95/514

υποσχέσεων και πελατειακών εξυπηρετήσεωνπου σε καμία περίπτωση δεν συνάδει με τηνκουλτούρα και την ιδεολογία της Αριστεράς.

Οι βουλευτές της Αριστεράς στοΚοινοβούλιο κατά μέσο όρο ήταν τριάντα, πριντις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις. Σε ένασύνολο 300 βουλευτών είναι ένα επαρκέςσύνολο για να κάνει νέες προτάσεις. Δυστυχώςόμως, τα κόμματα της Αριστεράς ηρνούντοκάθε συνεργασία, με αποτέλεσμα ποτέ να μησυμβάλουν προς τη διόρθωση της κατάστασης.Η κύρια πολιτική δύναμη των κομμουνιστώναριστερών έχει μεταφερθεί στα συνδικάτα.Μέσω του συνδικαλισμού ασκούσαν μιαμορφή κοινωνικής πολιτικής. Τα κύρια μέσατους ήταν η αύξηση της βίας, της αναρχίας,του τραμπουκισμού και η έλλειψη σεβασμούστους δημοκρατικούς θεσμούς.

Η πλειοψηφία των βουλευτών τηςΑριστεράς όχι μόνο δεν προτείνουν και δεβοηθούν στο πολιτικό και άρα κοινωνικό έργο

96/514

αλλά αποτελούν και φραγμό στιςτεκμηριωμένες και σοβαρές προτάσεις τωνυπολοίπων. Παιχνίδια εντυπώσεων παίζονταισυχνά, τα οποία αποκλειστικά ψηφοθηρικόσκοπό έχουν.

Όλα αυτά τα χρόνια ουδέποτε εκπρόσωποςτης Αριστεράς αντέδρασε σε προσλήψεις, σεαυξήσεις μισθών, σε θέσπιση επιδομάτων, σεαυξήσεις συντάξεων, σε κοινωνικοποιήσειςεπιχειρήσεων, σε απεργιακές κινητοποιήσεις ήσε διαδηλώσεις. Κανένας εκπρόσωπος τηςΑριστεράς δεν διαφώνησε με τις ψηφοθηρικέςπαροχές των Κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ καιτης Νέας Δημοκρατίας. Αντίθετα, σεσυζητήσεις και προτάσεις τους, ήθελαν καιάλλες, πιο πολλές ακόμα παροχές. Κανέναςεκπρόσωπος της Αριστεράς δενπροβληματίστηκε για τα καμένα και κλειστάμαγαζιά του κέντρου, το κλείσιμο τωνξενοδοχείων, το κλείσιμο βιομηχανιών λόγωσυνεχόμενων κινητοποιήσεων, τα γιαούρτια

97/514

και τους τραμπουκισμούς. Κανένας δενεδήλωσε κάτι για τις μούτζες προς τη Βουλή,για τις απειλές οτι θα φύγουν νύχτα οιπολιτικοί με ελικόπτερο. Αντίθετα, ο κ.Τσίπρας δήλωνε στη Βουλή, οτι θα φοβόμαστενα βγούμε από το σπίτι μας. Οι ίδιοι Βουλευτέςπρωτοστατούσαν σε κλεισίματα εργοστασίωνκαι αποκλεισμό όσων ήθελαν να δουλέψουν,στο όνομα του δικαιώματος της απεργίας τηςμειοψηφίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, σεσυνεδρίαση φοιτητικών παρατάξεων σε σχολήτου Πανεπιστημίου Αθηνών, ο εκπρόσωποςτης Αριστερής παράταξης πρότεινε τα εξής:πρώτος μισθός για τον κάτοχο πτυχίου να είναικαθαρά 1.250 ευρώ. Μέχρι να βρει εργασία, τοκράτος να του παρέχει ασφαλιστική κάλυψηκαι μηνιαία αποζημίωση ίση με το μισό τωνθεωρητικά μελλοντικών του αποδοχών(1.250/2 = 625 ευρώ). Να χρηματοδοτεί τοκράτος μεταπτυχιακές σπουδές σε όλους τους

98/514

φοιτητές καλύπτοντας πλήρως όλα τα έξοδα.Επίσης να υπάρχει χρηματοδότηση για όποιοννέο πτυχιούχο θελήσει να κάνει κάποιο νέοεπαγγελματικό ξεκίνημα και ναχρηματοδοτηθεί σε ποσοστό 80%!

Πώς όμως είναι δυνατό σε ένα κράτος πουτην ίδια στιγμή το θέλουν εκτός Ευρώπης,αποκομμένο από τον ιδιωτικό τομέα καιμάλιστα πολέμιο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας,εκτός πολιτικών συνεργασιών, εκτόςκαλοπροαίρετων συμμαχιών, να επιτευχθούνόλες αυτές οι καθόλου ευκαταφρόνητεςαπαιτήσεις; Από που θα προέλθουν ταχρήματα; Αυτό δεν το λέει κανείς τους.

Όταν στις εκλογές του 2009 ο Κ.Καραμανλής έκανε ό,τι περνούσε από το χέριτου για να παραδώσει την εξουσία στοΠΑΣΟΚ, η Αριστερά έχανε τη μοναδικήευκαιρία που της δινόταν να συμβάλλει σε μιανέα ανατρεπτική προοδευτική πρότασηδιακυβέρνησης.

99/514

[2] Αρχικά του “Private Sector Involvement”,en.wikipedia.org/wiki/Priv-ate_sector_involvement [?]

[3] UNCTAD, Eurostat, MCKinsey 2012 [?]

100/514

5

Πόσα και πώς

Ο τρόπος δημιουργίας τωνελλειμμάτων

Το δημόσιο έλλειμμα είναι το ποσό (σε ευρώ ήως ποσοστό του ΑΕΠ) κατά το οποίο τα έξοδατης κυβέρνησης υπερβαίνουν τα έσοδα κατάτη διάρκεια ενός έτους.

Δημόσιο Χρέος είναι το σύνολο τωνοφειλών, σε συμφωνημένες χρηματικέςμονάδες, του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Υπότην έννοια ευρύτερος δημόσιος τομέαςσυμπεριλαμβάνονται όλα τα επίπεδα και τα

είδη δημόσιας διοίκησης ενός κράτους:κυβέρνηση, νομαρχία, δήμος, δημόσιεςεπιχειρήσεις κλπ. Το δημόσιο χρέος αυξάνεταιαπό έτος σε έτος κατά το ποσό που ο ετήσιοςκρατικός προϋπολογισμός παρουσιάζειέλλειμμα, ή αντιστρόφως μειώνεται κατά τοποσό που παρουσιάζει πλεόνασμα.

Πορεία εσόδων και δαπανών με την εφαρμογή τουΠρογράμματος Οικονομικής Πολιτικής. Πηγή:

Υπουργείο Οικονομικών 2010.

102/514

Η ύπαρξη ελλείμματος σε μια χρονιά σημαίνειμε απλά λόγια ότι το κράτος κάνειπερισσότερες δαπάνες από όσα εισπράττειαπό φόρους και λοιπά έσοδα. Η διαφορά αυτήκαλυπτόταν τα προηγούμενα χρόνια με τονχαμηλού επιτοκίου δανεισμό, το δώρο τηςΕυρωζώνης. Η άθροιση των ελλειμμάτων απόχρονιά σε χρονιά χτίζει το δημόσιο χρέος. Ηπαρατεταμένη παραμονή σε περιοχή υψηλώνελλειμμάτων (άνω του 3%) είχε ωςαποτέλεσμα τη διόγκωση του χρέους και έτσιφτάσαμε σε σημείο που οι αγορές ναθεωρήσουν ότι το χρέος μας δεν ήταν πλέονβιώσιμο, δηλαδή δε θα μπορούσαμε να τοαποπληρώσουμε ποτέ. Για το λόγο αυτό, καισε συνδυασμό με τις επιπτώσεις τηςχρηματοπιστωτικής κρίσης, σταμάτησαν ναμας δανείζουν σε ανεκτό επίπεδο επιτοκίων.

103/514

Πώς όμως είναι δυνατό να συμβαίνει αυτό σεμια χώρα σαν την Ελλάδα, που είχε υψηλάεπίπεδα ανάπτυξης, πολύ πάνω από το μέσονόρο της Ε.Ε; Για τους εξής λόγους:

• Η ανάπτυξη ήταν κυρίως κρατικοδίαιτηκαι κατευθυνόταν στην κατανάλωση καιλιγότερο στις επενδύσεις. Επιπλέον, οι

Επίπεδο δημοσίου χρέους σε χώρες της ΕΕ 2009 ως %του ΑΕΠ.

104/514

φόροι από την αύξηση της κατανάλωσηςδεν μπορούσαν να εισπραχθούναποτελεσματικά.

• Ο δημόσιος τομέας ήταναναποτελεσματικός και χαμηλήςπαραγωγικότητας. Ένα δημόσιο πουπολλαπλασιαζόταν και αυξανόταν χάριντης ίδιας της υπάρξής του.

• Η εθνική οικονομία σταδιακά συσσώρευεδιαρθρωτική αναποτελεσματικότητα.

Είναι αστείο, αλλά ένα από τα βασικάεπιχειρήματα της Αριστεράς για την έξοδο απότην κρίση είναι σε γενικές γραμμές η συνέχισηκαι η ενίσχυση αυτού του κρατικοδίαιτουμοντέλου ανάπτυξης.

105/514

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πω οτι τοελληνικό δημόσιο χρέος είναι το υψηλότεροστην ΕΕ ως % του ΑΕΠ. Ακολουθούν η Ιταλία,Ιρλανδία, Πορτογαλία, Βέλγιο, Γαλλία καιΗνωμένο Βασίλειο πάνω από το μέσο όρο τηςΕΕ. Επομένως δεν είμαστε οι μόνοι που

Δημόσιο χρέος ανά χώρα (διαδραστικός χάρτης) ως %του ΑΕΠ. Πηγή: www.economist.com.

106/514

χρωστάμε. Δυστυχώς όμως, η οικονομία μαςέχει πολλές παθογένειες. Το επίπεδοανταγωνιστικότητας είναι χαμηλό, ηπαραγωγή σε όλους τους τομείς και οιεξαγωγές μας ομοίως χαμηλές, ηεπιχειρηματικότητα και οι επενδύσεις είναιεπίσης σε χαμηλά επίπεδα. Όλα αυτάδημιουργούν μια αρνητική προοπτική για τηνοικονομία μας, η οποία δημιουργεί την εικόναοτι το χρέος μας δεν είναι βιώσιμο, δηλαδή οτιδεν θα μπορέσουμε να το αποπληρώσουμε. Γιααυτό και προσπαθούμε μέσω των μέτρωνδημοσιονομικής προσαρμογής να κάνουμε τιςπαρεμβάσεις εκείνες που θα εκκινήσουν τηνοικονομία και θα δημιουργήσουνπροϋποθέσεις ανάπτυξης. Δυστυχώς όμως,αυτή η διαδικασία ακολουθεί έναν κύκλούφεσης, στον οποίο το εισόδημα μας απόπαράλογα υψηλό (ήταν σε υψηλά επίπεδαλόγω δανεισμού και καταναλωτικών δαπανώνκαι όχι λόγω παραγόμενης προστιθέμενης

107/514

αξίας) θα συρρικνωθεί συμπαρασύρονταςαρχικά την ελληνική οικονομία σε ύφεση. Αυτότον κύκλο ζούμε τώρα.

Δημοσιονομικά στοιχεία κρατών ΕΕ. Ταξινόμηση ωςπρος χρέος % ΑΕΠ. Πηγή: Wikipedia.

108/514

Από τον προηγούμενο πίνακα παρατηρούμε ταακόλουθα:

• Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο χρέος ωςποσοστό του ΑΕΠ στην ΕΕ και τημεγαλύτερη πτώση του ΑΕΠ με μείωση6,8% το 2011 σε σχέση με το 2010. Αυτόσημαίνει βαθιά ύφεση. Έχουμε επίσης το2ο υψηλότερο έλλειμμα μετά την Ιρλανδίαμε 9,8% και τη 2η μεγαλύτερη ανεργίαμετά την Ισπανία με 21,9%.

• Η αμέσως επόμενη χώρα στην κατάταξητου % χρέους είναι η Ιταλία με 120,1%, τοοποίο λόγω του χαμηλού ελλείμματος 3,9%που παρουσιάζει και τους λοιπούςοικονομικούς δείκτες, θεωρείται βιώσιμο,τουλάχιστον μέχρι σήμερα.

• Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ με εξαίρεσητην Πορτογαλία και οριακά τη Σλοβενίαπαρουσίασαν αύξηση του ΑΕΠ, δηλαδή ηοικονομία τους αναπτύχθηκε το 2011.

109/514

• Το ΑΕΠ ανά κάτοικο στην Ελλάδα είναιστην 17η θέση, με πρώτο το Λουξεμβούργομε 80.111 $ κατ’ έτος.

• Η Ουγγαρία μαζί με την Εσθονία καιοριακά τη Σουηδία είναι οι μόνες χώρεςπου παρουσιάζουν πλεόνασμα. 17 χώρεςέχουν έλλειμμα άνω του 3%.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθώ στορόλο των εποπτικών και ελεγκτικώνμηχανισμών για την παρακολούθηση τωνδημοσιονομικών και άλλων στοιχείων. Έχειγίνει πολύς λόγος για το εάν δίναμε λάθος ήπαραποιημένα στοιχεία (Greek statistics), εάνοι Ευρωπαίοι ήξεραν ή όχι τι γίνεται. Πρέπεινα πω οτι σε περιπτώσεις με λανθασμέναδεδομένα υπήρξε παρέμβαση από την πλευράτης ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση η ανεξαρτησία τηςΕλληνικής Στατιστικής Αρχής (πρώηνΕλληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας) είναι προςτη σωστή κατεύθυνση, αν και ακόμα

110/514

χρηματοδοτείται από το ελληνικό ΥπουργείοΟικονομικών. Θα πρέπει να υπάρξει έναολοκληρωμένο πλαίσιο συλλογής καιεπεξεργασίας τέτοιων δεδομένων κάτω απότην ομπρέλα και χρηματοδότηση της Eurostat.

Ανάλυση Δαπανών ΕλληνικούΚράτους

Για να αναδείξουμε τα αίτια που μαςοδήγησαν στη σημερινή κατάσταση πρέπει νααναλύσουμε με περισσότερη λεπτομέρειαχωριστά τις δαπάνες και τα έσοδα τουκράτους.

Το βασικό συμπέρασμα το οποίο θααναδείξω από την ανάλυση των οικονομικώνδεδομένων είναι ότι οι δαπάνες ξέφυγαν εκτόςελέγχου σταδιακά, με κορύφωση τιςπροεκλογικές περιόδους, χωρίς αυτό ναοφείλεται κυρίαρχα στη διαφθορά, στα

111/514

λαδώματα και τις υπεξαιρέσεις δημοσίουχρήματος. Χωρίς να θέλω να μειώσω τηνσοβαρότητά της διαφθοράς για την οποία θααφιερώσω ξεχωριστή ενότητα του βιβλίου, θααποδείξω ότι η εκτόξευση των κρατικώνδαπανών οφειλόταν κυρίως στους μισθούς καιτις συντάξεις και εν γένει στις προνοιακές καιασφαλιστικές δαπάνες.

112/514

Δαπάνη Γενικής Κυβέρνησης (σε δις ευρώ). Πηγή:EUROSTAT.

113/514

Για την ανάλυση, θα χρησιμοποιήσω ταστοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου τουΚράτους (Υπουργείο Οικονομικών) για το έτος2011. Μπορεί άλλα έτη να ήταν πιοαντιπροσωπευτικά για την ανάδειξη τηςπελατειακής σχέσης κράτους–κομμάτων, όπωςτο 2003 και το 2009, αλλά βρίσκω το 2011πολύ χρήσιμο, καθότι αποτελεί το αποτέλεσμα

Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης κατά κατηγορία(COFOG). Πηγή: EUROSTAT.

114/514

περίπου 2 ετών προσπαθειών για τηνδημοσιονομική προσαρμογή. Τα στοιχεία του2011 έχουν μια ακόμη ιδιαιτερότητα, καθότιαφορούν ένα έτος όπου έχουμε τη μεγαλύτερηπαγκοσμίως μείωση κρατικού ελλείμματος.

Οι συνολικε?ς δαπα?νες του τακτικούπρου?πολογισμου? του 2011, πληνχρεολυσι?ων και λοιπω?ν ειδικω?ν δαπανω?ν,διαμορφώθηκαν στα 70.741 εκατ. ευρω?. Τοε?λλειμμα της γενικής κυβε?ρνησης μειω?θηκεστο 9,0% του ΑΕΠ (φαίνεται στονπροηγούμενο πίνακα), απο? 10,6% το 2010 και

Αποτελέσματα γενικής κυβέρνησης 2007–2012 σε εκ.ευρώ. Πηγή: ΥΠΟΙΚ.

115/514

15,8% το 2009. Σημειώνεται οτι ο κρατικόςπροϋπολογισμός περιλαμβάνει τον τακτικόπροϋπολογισμό και το πρόγραμμα δημοσίωνεπενδύσεων (ΠΔΕ).

Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού 2009–2011.Πηγή: ΥΠΟΙΚ.

116/514

Προτεραιότητα της λαϊκίζουσας αριστεράς καιδεξιάς πάντοτε αποτελούσε η απενοχοποίησητου μισθολογικού κόστους, καθώς και τωνκοινωνικών παροχών διότι υποτίθεται ότι έτσιπροστατεύουν τους ευνοημένουςυψηλόμισθους και αργότεραυψηλοσυνταξιούχους του στενού καιευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς και τουςεκμεταλλευόμενους το ασφαλιστικό σύστημα.Ας ρίξουμε μια ματιά όμως στα επιμέρουςμεγέθη.

Πρόκειται να χωρίσω τις δαπάνες σεανελαστικές και ελαστικές. Ανελαστικές είναιοι δαπάνες που δε μπορούν να μεταβληθούνεύκολα.

117/514

Αποδοχές και συντάξεις

Αφορούν τη μισθοδοσία, εργοδοτικές εισφορέςκαι λοιπές παροχές των δημοσίων υπαλλήλων,εργαζομένων στις ένοπλες δυνάμεις, σώματαασφαλείας, μισθοδοσία ιερέων κ.ά. Αποτελούν

Κατανομή δαπανών κρατικού προϋπολογισμού 2011.

118/514

μαζί με τις συντάξεις το 63% των δαπανών τουελληνικού κράτους, δηλαδή περίπου 63 διςευρώ. Η κατηγορία αυτή, σύμφωνα με τουςκρατιστές όλων των πολιτικών αποχρώσεωνείναι πλήρως ανελαστική. Σίγουρα είναι ηλιγότερο ελαστική δαπάνη ιδιαίτερα μετά τιςμειώσεις της διετίας 2010–2011. Πλέον,επηρεάζεται λιγότερο από τη μέση αμοιβή ανάεργαζόμενο, και περισσότερο από τον αριθμότων εργαζομένων. Μικρές αμοιβές σε μεγάλοπλήθος, δημιουργούν μια μεγάλη δαπάνη.

Το σημείο αυτό είναι κατάλληλο για ναπαρουσιάσω την πυραμίδα των δαπανών.

119/514

Η πυραμίδα ισχύει για κάθε είδους δαπάνη. Αςτην εξειδικεύσουμε όμως για τους μισθούς καιτις συνάξεις.

• Γαλάζια περιοχή: Λίγα στελέχη τουδημοσίου πράγματι λαμβάνουν πολύυψηλές αμοιβές. Στον άξονα του πλήθους

Πυραμίδα δαπανών.

120/514

(κόκκινος άξονας) βρισκόμαστε στο λίγοι,και στον άξονα της κατ’ άτομο αμοιβήςβρισκόμαστε στο μεγάλη αμοιβή (μπλεάξονας). Το εμβαδόν της γαλάζιαςπεριοχής δίνει τη συνολική δαπάνη τουκρατικού προϋπολογισμού για αυτή τηνκατηγορία των υψηλά αμειβομένωνστελεχών.

• Κόκκινη περιοχή: Πολλά στελέχη τουδημοσίου λαμβάνουν μικρές αμοιβές.Είμαστε σε πλήρη αντιστοιχία με τους δύοάξονες, πλήθος ατόμων – κόκκινος άξοναςπολλοί, ύψος δαπάνης – μπλε άξοναςμικρή. Το εμβαδόν της κόκκινης περιοχήςδίνει τη συνολική δαπάνη ομοίως.

• Κίτρινη περιοχή: Είναι τα μεσαία στελέχητου δημοσίου. Ομοίως, το εμβαδόν τηςκίτρινης περιοχής δίνει τη συνολικήδαπάνη.

121/514

Από αυτή την οπτικοποίηση που γίνεται με τηβοήθεια της πυραμίδας φαίνεται ξεκάθαρα οτιτη μεγαλύτερη δαπάνη δεν την προκαλούν ταυψηλά αμειβόμενα στελέχη, που είναι λίγα,αλλά τα πολλά χαμηλά αμειβόμενα στελέχη. Ηίδια πυραμίδα ισχύει, για παράδειγμα, για τις“μίζες”, όπου λίγα στελέχη φάγανε πολλά,αλλά πολλά στελέχη φάγανε από λίγα. Ποιακατηγορία προκάλεσε τη μεγαλύτερη ζημιά;

Δεδομένου ότι οι προσλήψεις είναι και θαείναι ιδιαίτερα περιορισμένες, έως και 1 στις10 αποχωρήσεις, η μισθολογική δαπάνηαναμένεται να μειωθεί σταδιακά στα επόμεναέτη. Οι συντάξεις αποτελούν επίσηςανελαστική δαπάνη. Σε αυτό το μέγεθοςπεριλαμβάνονται και τα γνωστά “εφ’ άπαξ”του δημοσίου. Σε σχέση με το 2009παρατηρείται μει?ωση των δαπανω?ν γιαμισθου?ς και συντα?ξεις. Αυτή προε?ρχεταιαπο?:

122/514

• τη μη χορη?γηση αυξη?σεων σε μισθου?ςκαι συντα?ξεις

• την περικοπη? των επιδομα?των κατα?20%

• τον αυξημε?νο αριθμο? αποχωρη?σεωνυπαλλη?λων λο?γω συνταξιοδο?τησης

• την περικοπη? των επιδομα?των Πα?σχα,αδει?ας και Χριστουγε?ννων στουςυπηρετου?ντες υπαλλη?λους.

Πρόσθετες παροχές

Οι δαπα?νες για προ?σθετες παροχε?ς, στιςοποι?ες περιλαμβα?νονται τα επιδο?ματακαταργηθε?ντων λογαριασμω?ν, ει?ναιμειωμε?νες κατα? 14,7%, κυρι?ως λο?γωμει?ωσης των εν λο?γω επιδομα?των κατα?20% και περιορισμου? των δαπανω?ν γιαυπερωρι?ες και συμμετοχη? στελεχών σεσυμβου?λια και επιτροπε?ς.

123/514

Αποτελεί ένα μέγεθος το οποίο αυξάνεταισταδιακά μέσα στην τελευταία δεκαετία,ειδικά σε προεκλογικές περιόδους. Είμαιπεπεισμένος ότι ένα τμήμα του περιλαμβάνειένα σημαντικό ποσοστό που αντιπροσωπεύειτο “όλοι μαζί τα φάγαμε” —το άλλο μεγάλοτμήμα είναι οι μισθοί, και μετά από 30–40 έτηοι συντάξεις—, αυτό δε φαίνεται και από ταπαραδείγματα που αναφέρονται στο παρόνβιβλίο. Προς το παρόν, μπορούμε να τηθεωρήσουμε και αυτή τη δαπάνη ανελαστική.

Καταναλωτικές και σύνθετες δαπάνες

Αφορούν τις λειτουργικές δαπάνες τουδημοσίου, μια από τις κατηγορίες πουαντιμετωπίζεται σχετικά άμεσα και με μικρόπολιτικό κόστος. Αυθαίρετα θα έλεγα ότιβρίσκονται στην ανελαστική περιοχή,περιλαμβάνοντας τα απαραίτητα, προκειμένουτο κράτος να μπορέσει να λειτουργήσει.Ειδικο?τερα στην περι?πτωση των

124/514

καταναλωτικω?ν δαπανω?ν εκτιμα?ταιμει?ωση του κο?στους μετακινη?σεων κατα?23,6%, λειτουργικω?ν δαπανω?ν κατα? 26,3%και προμηθειω?ν κατα? 19,4%.

Μεταβιβαστικές πληρωμές

Αφορούν επιχορηγήσεις φορέων καθώς καιειδικές δαπάνες, όπως εξόφληση χρεώννοσοκομείων παλαιότερων ετών.Περιλαμβάνονται κατηγορίες δαπανών όπωςμισθοδοσία υπαλλήλων φορέων, λειτουργικέςδαπάνες κ.ά. Λόγω της μη ορθής απεικόνισηςτων δαπανών, μέχρι πρόσφατα δεν ήτανδυνατή η κατηγοριοποίηση των δαπανώναυτών ανά κατηγορία. Σήμερα έχουν γίνειπροσπάθειες για ορθή απεικόνιση τωνδαπανών, ώστε τα έξοδα αυτά να μηνπεριγράφονται ως “μαύρη τρύπα”. Για το λόγοαυτό, καλύτερη εικόνα για το είδος τωνδαπανών έχουμε σε επόμενο σχήμα, όπου έχειγίνει απεικόνιση του είδους της δαπάνης.

125/514

Αποδιδόμενοι πόροι

Αφορούν αποδο?σεις εσο?δων σε ΟΤΑ καιλοιπα? νομικα? προ?σωπα, καθω?ς καιεπιστροφε?ς δασμω?ν.

Τόκοι και λοιπές δαπάνες εξυπηρέτησηςδημοσίου χρέους

Για το 2011 αποτελούν το 22% του τακτικούπροϋπολογισμού, με προοπτική μειώσεωςαρκετά δις μετά την αναδιάρθρωση του 2012.Αποτελούν την απόδειξη του ότι βρισκόμαστεσε αυτή την κατάσταση ακριβώς επειδή ταπροηγούμενα έτη “αξιοποιήσαμε” τα χρήματατα οποία μας δάνειζαν, για κατανάλωση, καιαύξηση του κόστους μισθοδοσίας μέσω τωνπροσλήψεων. Πρέπει να σημειωθεί οτι μετά τοPSI (Private Sector Involvement) οι δαπάνεςαυτές για πρώτη φορά μειώνονται σημαντικά,περίπου 2,5% του ΑΕΠ.

126/514

Μη θέλοντας να επιβαρύνω τον αναγνώστη μεάλλους αριθμούς θα κάνω τη διαπίστωση, κάτιτο οποίο είναι προφανές για οποιονδήποτεακόμα και εάν δεν έχει οικονομικές γνώσεις,ότι ένα περίπου 80% των εξόδων είναιθεωρητικά ανελαστικό.

Δαπάνες για τόκους χρέους κεντρικής διοίκησης %ΑΕΠ. Πηγή: ΥΠΟΙΚ.

127/514

Για όλους όσους ισχυρίζονται ότι ταελλείμματα δημιουργήθηκαν επειδή κάποιοι“έφαγαν” από τις κρατικές προμήθειες, τιςεπενδύσεις, και εν γένει τις ελαστικέςδαπάνες, κλπ, που αποτελούν περίπου τουπόλοιπο 20% των κρατικών δαπανών

Κατανομή δαπανών Γενικής Κυβέρνησης στονΠροϋπολογισμό 2012. Πηγή: Προϋπολογισμός 2012,

Μύθοι και αλήθειες, Φίλιππος Σαχινίδης.

128/514

(δαπάνες επενδύσεων, λειτουργικές δαπάνες,λοιπά), θα απαντήσω ως εξής:

Ας κάνουμε μια υπόθεση εργασίας, ότι ηδιαφθορά στις επενδύσεις και τις προμήθειεςκλπ είναι 10% του συνολικού ποσού των δυοαυτών κατηγοριών, ένα αρκετά “λογικό”ποσόν σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία. Μεμικρότερο ποσοστό, δωροδοκούμενος δεναναλαμβάνει τον κίνδυνο, ενώ με μεγαλύτεροδε συμφέρει τον δωροδοκούντα. Με βάση ταστοιχεία, το 2011 το σύνολο των δαπανών σεεπενδύσεις και κάθε είδους προμήθειες τουδημοσίου είναι 20 δις ευρώ. Επομένως, το 10%αυτών είναι 2 δις ευρώ. Σε βάθος 10 ετών,αυτό το θεωρητικό ποσό ανέρχεται χονδρικάσε 20 δις €, το οποίο δεν αντιπροσωπεύει ούτεκαν το 6% του συνολικού δημόσιου χρέους των350 δις.

Συνεπώς θα πρέπει να αναζητήσουμε αλλούτο υπόλοιπο 94% του δημοσίου χρέους, τοοποίο οφείλεται σε πληρωμές για μισθούς,

129/514

συντάξεις και προνοιακές–ασφαλιστικέςμεταβιβάσεις, που ανέρχονται για το 2011 σε65,7 δις. Αυτός ο αριθμός, καθώς δενσυνδυάζεται με υψηλό παραγόμενοαποτέλεσμα, αντιλαμβανόμαστε οτι μαςοδηγεί στο χρέος.

Πιο συγκεκριμένα, αυτή η κατηγορίαδαπάνης προκλήθηκε:

• Για πληρωμές σε σκανδαλώδεις μισθούς,κατά πολύ υψηλότερους του ιδιωτικούτομέα, επιδόματα χωρίς αντίκρισμα,πλασματικές υπερωρίες, και εικονικέςθέσεις εργασίας προϊσταμένων καιδιευθυντών, χωρίς αξιολόγηση και επαρκήέλεγχο.

• Για πληρωμές τεραστίων εφάπαξ καισυντάξεων, κατά πολύ μεγαλύτερων καιαυτών των λεγόμενων “ευγενών” ταμείων.Και δεν αναφέρομαι στις περιπτώσεις πουο αυτοαπασχολούμενος ασφαλισμένος

130/514

επιλέγει μεγαλύτερη ασφαλιστικήκατηγορία και αποδίδει το αντίστοιχοποσό, αλλά για την άνιση συνταξιοδοτικήμεταχείριση μεταξύ εργαζομένων τουιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, ειςβάρος των πρώτων.

• Για προνοιακές πληρωμές σε συμπολίτεςμας, χωρίς να το δικαιούνται.

Σίγουρα θα έχετε γνωρίσει κάποιον ή κάποιασυνταξιούχο αρκετά νέο. Υπήρχαν διάφορεςδιατάξεις και νόμοι για συνταξιοδότηση με 15,20 ή 25 χρόνια εργασίας. Ας υποθέσουμε οτικάποιος δούλεψε 20 χρόνια, ελάμβανε μέσομισθό 1000 ευρώ και 1/3 του μισθού ήταν οιασφαλιστικές εισφορές συνταξιοδότησης,δηλαδή 300 ευρώ μηνιαία. Χονδρικά λοιπόν,κατέβαλε στο ταμείο 300 χ 12 χ 20 = 72.000ευρώ. Εάν άρχισε να εργάζεται 25 ετών μετάτις σπουδές του, πήρε σύνταξη στα 45 του. Μεβάση το σημερινό προσδόκιμο ζωής, θα ζήσει

131/514

μέχρι τα 80. Το οποίο σημαίνει οτι για 35χρόνια θα λαμβάνει σύνταξη. Εάν λαμβάνεισύνταξη το 80% του μισθού που έπαιρνε,δηλαδή 800 ευρώ, το ασφαλιστικό ταμείο θατου καταβάλει 800 χ 12 χ 35 = 336.000 ευρώ.Δηλαδή πλήρωσε 72.000 και θα λάβει336.000, 4,6 φορές περισσότερα χρήματα. Ταεπιπλέον χρήματα που θα τα βρει το ταμείο;Φυσικά από το κράτος, δηλαδή από δανεισμό.

Τους τόκους των δανείων πουαποπληρώνουμε και αξιοποίησαν όλοι οι δεξιοίκαι αριστεροί είναι εύκολο να πούμε ότι “δεντους πληρώνουμε”, παρόλο που φάγαμε όλοιμαζί τα δανεικά. Γιατί από την άλλη όλοι οιδήθεν αριστεροί και ανεξάρτητοι, ενώ έχουνλυσσάξει για τη δημιουργία διεθνούςεπιτροπής λογιστικού ελέγχου του δημόσιουχρέους —ένα μέτρο, παρεμπιπτόντως που ηδιεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι έχειαποτύχει όπου εφαρμόστηκε— δεν μιλάμε γιατην εθνική πλέον αναγκαιότητα επανεξέτασης

132/514

του συνόλου των προνοιακών μεταβιβάσεων;Ίσως διότι εκεί κρύβεται η κόπρος τουΑυγείου, αρχίζοντας από τους ανάπηρους“μαϊμού”, τους τυφλούς οδηγούς της Ζακύνθουκαι της Χίου καθώς και εν γένει κάθε σπατάληχωρίς αντίκρυσμα.

Επανέρχομαι στο θέμα της διαφθοράςειδικότερα από “μίζες” σε προμήθειες και κάθεείδους συμβάσεις, που όπως προείπα, δεμπορεί να έχουν συνεισφέρει στο δημόσιοχρέος πέραν ενός μέγιστου 6%. Και αυτό διότιέχει όρια στο πόσοι και πόσα μπορούν να“φάνε” από μια κρατική προμήθεια. Υπάρχειένα φυσικό όριο στο πόσα ο οποιοσδήποτεμπορεί να καταναλώσει και να αποταμιεύσειγια τα παιδιά και τα εγγόνια του.Επιπρόσθετα, στα πολύ μεγάλα ποσά, ηκατανάλωση αυτή αρχίζει και γίνεται ορατή,τόσο από τον κοινωνικό περίγυρο, όσο και απότις κρατικές οικονομικές υπηρεσίες. Όσομεγαλύτερο το ποσόν, τόσο πιο εμφανές. Όσο

133/514

πιο εμφανές, τόσο πιο προκλητικό. Έτσιαποκαλύφθηκε η υπόθεση του Α.Τσοχατζόπουλου, ένα ζήτημα που με θλίβειιδιαιτέρως και έτσι θα αποκαλυφθούν καιάλλες όμοιες περιπτώσεις.

Οι μίζες δημιούργησαν ένα άλλο έμμεσοφαινόμενο. Τη συμβολή στην απαξίωση τηςελληνικής παραγωγής και στην ανάπτυξηεγχώριας τεχνογνωσίας. Διότι οιαποφασίζοντες προτιμούσαν να ψωνίζουν π.χ.ένα μηχάνημα από μια γερμανική (ήοποιαδήποτε ξένη) εταιρία ώστε να είναιάμεσα πληρωτέα η μίζα στο λογαριασμό τους,παρά να αναθέσουν σε μια ελληνική, κρατικήή μη εταιρία την κατασκευή του.

Ήταν και εξακολουθεί να είναι πολύ πιοεύκολο —και δυστυχώς κοινωνικά πιοαποδεκτό— ο κάθε ένας μας να απομυζά έναμικρό σχετικά ποσό, κάθε χρόνο, και για πολλάχρόνια, παρά να αποκομίσει ένα σημαντικόποσόν μέσω ενός “λαδώματος”. Μετά δε από

134/514

μερικά έτη εργασίας χωρίς κανένα ρίσκο (καιπολλές φορές χωρίς καν ουσιώδη απασχόλησησε οργανισμούς χωρίς αντικείμενο) ναλαμβάνει συντάξεις και να απολαμβάνειυγειονομικών καλύψεων κατά πολύ ανώτερεςαπό εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα.Συνεπώς, είναι πολύ πιο επιβαρυντικό—σωρευτικά— για τον κρατικό προϋπολογισμόπολλοί να απομυζούν μικρά ποσά επί πολλάέτη, παρά λίγοι και μεγάλα ποσά για λίγα έτη.Θυμηθείτε την πυραμίδα των δαπανών πουπαρουσίασα.

Καταλήγοντας, όσον αφορά και τις κρατικέςδαπάνες, αποδεικνύεται για άλλη μια φορά ότι“τα φάγαμε όλοι μαζί”, όχι τόσο από τηδιαφθορά, αλλά κυρίως από τις άλλεςκατηγορίες του κρατικού προϋπολογισμού,τους μισθούς, τις συντάξεις και τις προνοιακέςμεταβιβάσεις. Η αποτύπωση τουπροϋπολογισμού κατά κατηγορίες δαπανώντου προηγούμενου σχήματος μας δίνει

135/514

καλύτερη εικόνα για τη συμβολή των μισθών,των συντάξεων και των προνοιακώνμεταβιβάσεων στις δαπάνες. Αποτελούν το63% των δαπανών του ελληνικού κράτους,δηλαδή περίπου 63 δις ευρώ. Επομένωςεύκολα γίνεται αντιληπτό οτι το συνολικόχρέος των 350 δις δημιουργείται κυρίως απότις ανωτέρω δαπάνες των 63 δις κατ’ έτος πουδεν είναι παραγωγικές, παρά από τα 2 διςευρώ, που μπορεί να δίνονται ως “μίζες” κατ’έτος.

Ενδιαφέρον έχει δε να εξετάσουμε και τοκύριο ερώτημα που τίθεται στην παρούσαενότητα, δηλαδή το πότε. Από διερεύνηση τωνστοιχείων των κρατικών δαπανών κατά τηντελευταία δεκαετία, αρκεί κανείς να δει τηνπορεία τους, ως ποσοστό επί του συνόλου τουτακτικού προϋπολογισμού, για να βγάλειορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα.

136/514

• Οι δαπάνες για υγεία και κοινωνικήπροστασία μεταβάλλονται κατάμεγαλύτερο ποσοστό αυξητικά τιςεκλογικές χρονιές, από τις μη εκλογικέςχρονιές.

• Τα στοιχεία ετήσιας μεταβολής τωνανωτέρω δαπανών (δηλαδή τρέχον έτος –

Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ.Πηγή: EUROSTAT.

137/514

προηγούμενο) δείχνουν αύξηση 0,4% το1996, 0,6% το 2000, -0,4% το 2004, 0,9%το 2007 και 1,7% το 2009.

• Αντίθετα, τις μη εκλογικές χρονιές, όπουυπάρχει αύξηση είναι μικρότερη, πχ 0,1%το 1997, 0,2% το 2002, 0,3% το 2006, ενώόπου υπάρχει μείωση, είναι μεγαλύτερη,όπως -1,6% το 2003.

138/514

Δαπάνες υγείας και κοινωνικής προστασίας ωςποσοστό του ΑΕΠ. Πηγή: EUROSTAT.

139/514

Δεν εκπλήσσομαι καθόλου που ο κ.Καραμανλής ουσιαστικά παρέδωσε τηνεξουσία στο ΠΑΣΟΚ στο τέλος του 2009,αδυνατώντας να λάβει τα απαραίτηταοικονομικά μέτρα. Βλέποντας, δε, τηνυφιστάμενη κατάσταση της ελληνικήςοικονομίας, ελπίζω ότι το 2009 αποτελεί

Μεταβολή δαπανών υγείας και κοινωνικής προστασίαςως ποσοστό του ΑΕΠ. Πηγή: EUROSTAT.

140/514

ιστορικά την τελευταία προεκλογική περίοδοπου είχαμε αυτά τα φαινόμενα εκτροχιασμού,και μάλιστα σε τέτοια έκταση. Χωρίς να θέλωνα μετριάσω τις ευθύνες του ΠΑΣΟΚ ταπροηγούμενα χρόνια, η ανικανότητα τηςκυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας τηνπερίοδο 2007–2009, σε συνδυασμό με τηνπαγκόσμια οικονομική κρίση είναι αυτή πουξεχείλισε το ποτήρι.

Αρκεί όμως μόνον η ανασκόπηση τωνανωτέρω δαπανών και ο εκτροχιασμός τουελλείμματος —σε σχέση και με τα έσοδα πουθα δούμε αμέσως— για να τεκμηριωθούνεπαρκώς οι λόγοι για τους οποίουςοδηγηθήκαμε στην υφιστάμενη κατάσταση;Σαφώς όχι. Οι δαπάνες αυτές αποτελούν απλάμια “φωτογραφία” της οικονομικήςκατάστασης τη δεδομένη χρονική στιγμή.Υπάρχουν πολλές ακόμα συνιστώσες πουεξηγούν το “ποιοι”, το “πώς” και το “πότε”, πιο

141/514

αναλυτικά από τα νούμερα των δαπανών τουκρατικού προϋπολογισμού.

Οι συνιστώσες αυτές περιλαμβάνουν τηναναποτελεσματικότητα της δημόσιαςδιοίκησης, την ατιμωρησία, την ανοχή απότους πολίτες, την υπολειτουργία τηςδικαιοσύνης, τη διαφθορά, την παραοικονομίακαι την έλλειψη διαρθρωτικήςαποτελεσματικότητας της ελληνικήςοικονομίας. Τα ανωτέρω θα καλυφθούνδιεξοδικά σε επόμενες ενότητες.

Ανάλυση Εσόδων ΕλληνικούΚράτους

“Δυστυχώς επτωχεύσαμεν” είπε ο ΧαρίλαοςΤρικούπης το 1893 και “τελικώςεπτωχεύσαμεν” ο Ελευθέριος Βενιζέλος το1932. Οι δηλώσεις αυτές φαντάζουν τραγικάεπίκαιρες την ώρα που γράφω αυτές τις

142/514

γραμμές, ειδικά για την ενότητα που αφορά ταδημόσια έσοδα. Μετά την τεκμηρίωση τηςπροηγούμενης ενότητας για τις κρατικέςδαπάνες, θα ήθελα να επισημάνω ότι τίποτααπό όλα όσα υπομένουμε ως λαός από το 2010και μετά δε θα είχε λάβει χώρα, εάν απλά τακρατικά έσοδα ήταν μεγαλύτερα από τα έξοδα.Εάν κατά τη διάρκεια του 20ετούςροκανίσματος των δημοσίων δαπανών και τηςπελατειακής κατάχρησης είχαμε επιστρέψει σεφόρους στο κράτος μια επαρκή αναλογίααυτών που είχαμε αποκομίσει ως άτομα απότην ανάπτυξη της χώρας μας.

Εκτίμησή μου είναι ότι, κατά κανόνα,εκείνοι που “τα έτρωγαν” από τις δαπάνες τουκρατικού προϋπολογισμού δεν ήταν οι ίδιοι μεαυτούς που απέφευγαν να φορολογούνται.Πλην όμως, αυτό δεν αποτελεί παρά απόδειξηότι στη χώρα μας τα έφαγαν πολλοί, οιπερισσότεροι είτε με τον έναν, είτε με τον άλλοτρόπο. Και αυτό που θα μας απασχολήσει στην

143/514

παρούσα ενότητα είναι ο δεύτερος τρόπος: τοπώς “τα φάγαμε όλοι μαζί” μειώνοντας με τηνφοροδιαφυγή και συχνά με την φοροκλοπή ταδημόσια έσοδα.

Η αποφυγή φορολόγησης αποτελείδιαχρονικά τον πυρήνα του προβλήματος τωνμειωμένων κρατικών εσόδων. Και για όσουςσπεύσουν να ισχυριστούν ότι “εγώ δεν ταέφαγα”, δεν έχουν παρά να αναλογισθούνπόσες φορές δεν ζήτησαν αποδείξεις αγοράς ήπαροχής υπηρεσιών, είτε από αμέλεια, είτε γιανα “γλιτώσουν τον ΦΠΑ” και είτε για ναεπιτύχουν μια καλύτερη τιμή. Η μη έκδοσηαπόδειξης είναι μια πράξη που μειώνει άμεσατην φορολογητέα ύλη και αποτελεί κοινήπρακτική της μεγάλης πλειοψηφίας τωνΕλλήνων.

144/514

Για να δώσω ένα παράδειγμα: μην ζητώνταςαπόδειξη π.χ. από έναν υδραυλικό, α) χάνεταικαι ο ΦΠΑ της εργασίας του β) μειώνεταιεικονικά το φορολογητέο εισόδημά του και γ)του δίδεται κίνητρο να προμηθευτεί τα υλικά ή

Έσοδα τακτικού προϋπολογισμού 2009–2011 ανάκατηγορία. Πηγή: ΥΠΟΙΚ.

145/514

ανταλλακτικά που θα χρησιμοποιήσει χωρίςαπόδειξη, επεκτείνοντας τον κρίκο τηςφοροδιαφυγής και στο μαγαζί από το οποίοπρομηθεύεται κοκ. Για να δώσω μια ένδειξηγια το εύρος της φοροδιαφυγής αυτού τουείδους αρκεί να παραθέσω κάτι που είναιγνωστό σε όλους: το 2010 δόθηκανφορολογικά κίνητρα για τη συλλογήαποδείξεων, με αποτέλεσμα την αύξηση τωνκρατικών εσόδων από τον ΦΠΑ. Μόνον που ταμέτρα ήταν ανεπαρκώς μελετημένα (τοκίνητρο αυξανόταν υπέρμετρα ανάλογα με τοναριθμό των αποδείξεων) με τελικό αποτέλεσματη μείωση των φορολογικών εσόδων φυσικώνπροσώπων, λόγω υψηλών επιστροφών φόρων.Ακολούθως, φυσικά, αυτό ήταν από τα πρώταμέτρα που τροποποιήθηκαν, με μείωση τωνκινήτρων αυτών.

Επιστρέφοντας όμως στο θέμα τηςενότητας, την ανάλυση των δημοσίων εσόδων,κατ’ αντιστοιχία με την προηγούμενη ενότητα,

146/514

ας ρίξουμε μια ματιά στα έσοδα του κρατικούπροϋπολογισμού για το ίδιο έτος, το 2011,όπως παρουσιάζονται στο σχήμα πουακολουθεί.

Κατανομή εσόδων κρατικού προϋπολογισμού 2011

147/514

Τη μερίδα του λέοντος στα έσοδα τουκρατικού προϋπολογισμού το 2011 είχαν ταφορολογικά έσοδα με ποσοστό σχεδόν 35% γιατους άμεσους φόρους και 54% για τουςέμμεσους φόρους (ΦΠΑ, ειδικοί φόροικατανάλωσης σε πετρελαιοειδή, τσιγάρα κοκ).Μπορεί να είναι το μεγαλύτερο ποσοστό απόόλα τα έσοδα του προϋπολογισμού στη χώραμας, όπως φαίνεται και από το σχήμα, αλλάαναλογικά με άλλες χώρες της Ε.Ε, είναι πιοχαμηλό, όπως φαίνεται και από τα επόμενασχήματα.

148/514

Μην μας ξεγελά μια διαφορά περίπου 8% γιατο 2010. Η διαφορά είναι πολύ μεγάλη,εκφραζόμενη ως ποσοστό του ΑΕΠ.Συγκεκριμένα, είναι 8% x 227 δις ευρώ (ΑΕΠΕλλάδας 2010) = 18,16 δις. Επομένως, εάνήμασταν στον μέσο Ευρωπαϊκό όρο σχετικά μετα φορολογικά έσοδα, θα είχαμε περίπου 18

Φορολογικά έσοδα άμεσων φόρων ως ποσοστό τουΑΕΠ. Πηγή: EUROSTAT.

149/514

δις παραπάνω εισπράξεις; Μήπως αυτό είναιπου μας λείπει;

Σημειώνεται οτι βασικοί λόγοι έλλειψης τωνφορολογικών εσόδων είναι η ανικανότητα τουφοροεισπρακτικού μας μηχανισμού και ηαυξημένη διαφθορά και παραοικονομία.Πρόσφατη μελέτη για την παραοικονομίαστην Ελλάδα υπολογίζει το μέγεθός της σετουλάχιστον 52 δις ευρώ με τη χώρα μας ναέρχεται στην 9η θέση μεταξύ των 27, και στην4η θέση μεταξύ των 17 μελών της Ευρωζώνης.Σύμφωνα επίσης, με στοιχεία της ΕυρωπαϊκήςΕπιτροπής, η Ελλάδα καταλαμβάνει τηντελευταία θέση στην συγκέντρωση εσόδωναπό ΦΠΑ[4].

150/514

Φορολογικά έσοδα από εργασία ως ποσοστό του ΑΕΠ.Πηγή: EUROSTAT.

151/514

Φορολογικά έσοδα από κεφάλαιο ως ποσοστό τουΑΕΠ. Πηγή: EUROSTAT.

152/514

Μια άλλη κατηγορία, τα μη φορολογικάέσοδα, θα έλεγα ότι επί το πλείστον αποτελούνπροσωρινά έσοδα. Για το 2011 ήταν 6,5 δις καιπεριλαμβάνουν έσοδα από τη νομιμοποίησητων αυθαιρέτων, των ημιυπαίθριων χώρωνκ.α. Δε νομίζω ότι ο Ελληνικός λαός έχειιδιαίτερα μεγάλες αντοχές για τέτοια

Φορολογικά έσοδα από κατανάλωση ως ποσοστό τουΑΕΠ. Πηγή: EUROSTAT

153/514

πρόσθετα μέτρα, ούτε αποτελούν κίνητρο γιατη μείωση των οικοδομικών αυθαιρεσιών. Οιαλλεπάλληλες ρυθμίσεις της τελευταίας20ετίας έχουν μάλλον αποδείξει ακριβώς τοαντίθετο.

Οι μεταβιβάσεις από την Ε.Ε, όπως είναιφυσικό, είναι μεγαλύτερες από τις σχετικέςαποδόσεις στις δαπάνες, και το πλεόνασμακατευθύνεται σε αναπτυξιακά μέτρα καιεπενδύσεις. Μπορεί να ακούγεται μικρό ωςποσοστό, αλλά ουσιαστικά αποτέλεσε έναναπό τους σημαντικότερους μοχλούς ανάπτυξηςστην χώρα μας, συγχρηματοδοτώντας μεγάλακαι μικρά έργα υποδομής και βελτίωσης τωνκρατικών υπηρεσιών. Το ποσόν αυτό θαμπορούσε να είναι εξόχως μεγαλύτερο εάνείχαμε καταφέρει να απορροφήσουμεπερισσότερα, ενώ σαφώς είχαμε τις ανάγκες,τη δυνατότητα και την τεχνογνωσία.

Χαμηλά επίσης κρίνω και τα έσοδα απόάδειες και δικαιώματα του δημοσίου, έσοδο το

154/514

οποίο αποτελεί ένδειξη για τηναποτελεσματικότητά μας ως κράτος ναεξαργυρώσουμε την αξία των δημοσίωναγαθών, που ανήκουν σε όλους τους Έλληνες,όπως οι ραδιοσυχνότητες, οι άδειες τωνμεταλλείων κ.α. Το ίδιο ισχύει και για τα λοιπάέσοδα.

155/514

Ένα άλλο σημείο που θα ήθελα να θίξω, όσοναφορά τα έσοδα είναι η απουσία μιαςσταθερής φορολογικής πολιτικής. Το γεγονόςότι κάθε κυβέρνηση παρουσίαζε καιδιαφορετικό φορολογικό νομοσχέδιο, εκ τουαποτελέσματος εκλαμβάνεται μόνον ωςαρνητικό ως προς τις δυνατότητες

Κατανομή εσόδων Γενικής Κυβέρνησης 2011–2012.Πηγή: Προϋπολογισμός 2012, Μύθοι και αλήθειες,

Φίλιππος Σαχινίδης.

156/514

διαμόρφωσης μιας εικόνας σταθερότητας ενόςπολιτισμένου κράτους, γεγονός πουδιαχρονικά διαμόρφωσε ένα δυσμενέςεπενδυτικό κλίμα στη χώρα μας. Ο επενδυτής,και ειδικά ο ξένος επενδυτής, για ναπροχωρήσει στην επένδυση, θέλει να γνωρίζειπόσα λεφτά θα βγάλει και κατ’ επέκταση τιφόρους θα πληρώνει. Η Βαβέλ τωνφορολογικών υποχρεώσεων στην Ελλάδα, σεσυνδυασμό με τη μαύρη οικονομία(φακελάκια, γρηγορόσημα κοκ) κάθε άλλοπαρά ενθαρρυντικά λειτουργούν γιαεπενδύσεις.

Για αυτά η ευθύνη είναι σημαντική, τόσο γιατο ΠΑΣΟΚ, όσο και για τη Νέα Δημοκρατία. Οιευθύνες όμως δεν περιορίζονται μόνον στα δυοκυβερνητικά κόμματα της μεταπολίτευσης:Παρ’ όλες τις όψιμες προσπάθειες γιαπροσέλκυση και επιτάχυνση μεγάλωνεπενδύσεων από το εξωτερικό, είχαμε ως χώρααπέναντί μας τον “τιμωρό της

157/514

επιχειρηματικότητας”, την κομουνιστική καιμη αριστερά να κλείνει λιμάνια, να καθυστερείμε φασίζουσες συμπεριφορές επενδύσεις μεπρόφαση την προστασία του περιβάλλοντος(ακόμα και αιολικά, φωτοβολταικά και γενικάεπενδύσεις σε ΑΠΕ), να καταστρέφει ταξενοδοχεία του κέντρου της Αθήνας με τιςανεπάλληλες διαδηλώσεις στο κέντρο και ενγένει να κάνει ό,τι χρειάζεται για να βλάψειτην ανάπτυξη της χώρας μας και τηνπροσέλκυση επενδύσεων. Η κομουνιστικήαυτή συμπεριφορά νοσταλγεί άλλες εποχές καιαγνοεί την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας.Εάν δεν δεχόμαστε εμείς επενδύσεις, θα τοκάνουν άλλοι.

Ας επιστρέψουμε όμως στα έσοδα από τηφορολογία και ας τα δούμε σε μεγαλύτερηλεπτομέρεια, καθότι κρίνω ότι εκεί είναι πουπαρουσιάζονται τα μεγαλύτερα προβλήματαμας: είναι νομίζω σαφές ότι το χαμηλόποσοστό συνολικών κρατικών εσόδων ως

158/514

ποσοστό του ΑΕΠ, αποτελεί άμεση απόδειξηότι κάποιοι φοροδιαφεύγουν. Η φοροδιαφυγήείναι γνωστό ότι αποτελεί ένα από τα εθνικά“σπορ”, δε νομίζω ότι αυτό χρειάζεταιιδιαίτερη τεκμηρίωση. Θα ήθελα όμως, πρινπροχωρήσω στην παράθεση διαφόρωνπαραδειγμάτων (τα οποία θα παρουσιασθούνσε άλλο κεφάλαιο), να προσεγγίσω το θέμαλιγότερο ανεκδοτολογικά.

159/514

Όπως βλέπουμε από το ανωτέρω σχήμα, πάλιαπό τα στοιχεία της Eurostat, υπάρχει μιασημαντική διαφορά των φορολογικών εσόδωνφυσικών προσώπων μεταξύ του μέσου όρου 27Ευρωπαϊκών χωρών και της Ελλάδας, ως προςτα συνολικά έσοδα. Η διαφορά αυτήαντιστοιχεί περίπου σε 7%.

Έσοδα από φόρους από εργασία φυσικών προσώπων,ως ποσοστό του ΑΕΠ. Πηγή: EUROSTAT

160/514

Ακριβώς από εκεί προέρχεται το πρόβληματων δημοσίων εσόδων: κυρίως από τουςελεύθερους επαγγελματίες, και ως ένα σημείοαπό τα άλλα έσοδα των μισθωτών, τα οποίαδεν εμφανίζονται (π.χ. διαφορές σε ενοίκιακ.α.). Μετά από αυτή την απλή διαπίστωση,είναι εύλογο να ρωτήσει κάποιος: Οιεπιχειρήσεις δε φοροδιαφεύγουν στηνΕλλάδα;

Πριν απαντήσω στο ερώτημα, θα ήθελα νααναφερθώ σε έναν επικοινωνιακό μύθο περίτης φορολογικής πολιτικής, ότι δηλαδή εάναυξήσουμε υπέρμετρα την φορολογία τωνπλουσίων και των μεγάλων επιχειρήσεων, θαλύσουμε το οικονομικό μας πρόβλημα και θαεπέλθει κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό είναι ένααπό τα αφελή επιχειρήματα τηςκομμουνιστικής αριστεράς, το οποίο αγγίζειπρομελετημένα τις χορδές του λαϊκού φθόνου,των μη προνομιούχων για τον πλούτο τωνολίγων. Πλην όμως αποτελεί μέγιστη πλάνη,

161/514

καθότι οι πλούσιοι είναι όντως ολίγοι. Καικαθότι ολίγοι, ακόμα και με 99% συντελεστήνα τους φορολογήσουμε (και αν καταφέρουμενα τα εισπράξουμε) το αποτέλεσμα θα είναιόχι μόνον οριακό σε πρόσθετα έσοδα, αλλά καιπροσωρινό. Σε δεύτερο δε χρόνο αρνητικό.Καθότι ο πλούτος αυτός των ολίγων, είναισυνδεδεμένος σαν τα συγκοινωνούντα δοχείαμε τις μεγάλες επιχειρήσεις. Συνεπώς, τοδευτερογενές αποτέλεσμα είναι η μείωση τωνιδιωτικών επενδύσεων, μείωση των θέσεωνεργασίας, μετεγκατάσταση επιχειρήσεων σεάλλες χώρες με πιο ευνοϊκό φορολογικόσύστημα κλπ. Για να μην παρεξηγηθώ, δεθεωρώ ότι οι ολίγοι θα πρέπει νααπολαμβάνουν φορολογικής ασυλίας. Κάθεάλλο. Αλλά υπάρχει μια λεπτή ισορροπίαμεταξύ της φορολογικής δικαιοσύνης και τωναναπτυξιακών μέτρων, η οποία μεταβάλλεταιανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες, όχι

162/514

μόνον στην χώρα μας, αλλά και σε σχέση μεάλλες χώρες, διεθνώς.

Επιστρέφοντας στο ερώτημα, εάν οιεπιχειρήσεις φοροδιαφεύγουν στην Ελλάδα,έχω να απαντήσω ότι, τουλάχιστον με ταστοιχεία της τελευταίας 15ετίας από την Euro-stat, η φορολόγηση των επιχειρήσεων ωςποσοστό του ΑΕΠ κινούνταν περί τον μέσο

Έσοδα από φόρους και εισφορές 2001–2012. Πηγή:Προϋπολογισμός 2012, Μύθοι και αλήθειες, Φίλιππος

Σαχινίδης.

163/514

όρο της Ευρώπης των 27. Με βάση αυτό τοστοιχείο, δυο τινά μπορούν να συμβαίνουν: ήοι επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπηφοροδιαφεύγουν το ίδιο αποτελεσματικά, ήαπλά δε θα πρέπει να αναζητήσουμε εκεί τολόγο για τον οποίο τα δημόσια έσοδά μας είναιχαμηλά. Και απ’ό,τι φαίνεται συμβαίνει τοδεύτερο. Δεν αρνούμαι ότι πολλές φορέςδιάφοροι αποφεύγουν τους φόρους, πληνόμως αυτοί είναι βεβαιωμένοι φόροι. Πολλέςφορές δε, λόγω της προσωρινής τους φύσης ωςνομικά πρόσωπα που ανοίγουν και κλείνουν,αποτυγχάνουν και χρεωκοπούν.

Δια τις ατόπου απαγωγής, επανέρχομαιλοιπόν στο πρώτο συμπέρασμα, ότι ο λόγοςπου έχουμε χαμηλά φορολογικά έσοδα,οφείλεται κυρίως στην φοροδιαφυγή τηςεργασίας. Οφείλεται κυρίως στην αδήλωτηεργασία ή στους ελεύθερους επαγγελματίες,στα αδήλωτα εισοδήματα και στηνπαραοικονομία. Ως χώρα, είμαστε πολύ πίσω

164/514

στη φορολόγηση των ελεύθερωνεπαγγελματιών, οι οποίοι παρεμπιπτόντωςείναι περισσότεροι στην Ελλάδα σε σχέση μετον μέσον όρο της Ε.Ε. Φοροδιαφεύγουν όμως,ακριβώς επειδή έχουν αυτή τη δυνατότητα,λόγω του κακά σχεδιασμένου φορολογικούσυστήματος και της ανικανότητας τωνκρατικών οικονομικών υπηρεσιών ναεισπράξουν. Και ενώ η τεχνολογία μπορεί ναδώσει λύσεις για την αλλαγή του τρόπουφορολόγησης, και την καταγραφή τηςσυναλλαγής στην πηγή, εν τούτοις για κάποιομαγικό λόγο παραμένουμε στο απαρχαιωμένοσύστημα των δηλώσεων, όπου ο καθένας μέσααπό ένα δαιδαλώδες σύστημα δηλώνει ότιθέλει, και μετά καλείται να ελεγχθεί, ναπληρώσει πρόστιμο κοκ. Σίγουρα πάντως τοκράτος δεν λαμβάνει αυτά που πρέπει καιπολλές φορές μέρος των φόρων που θα έπρεπενα πληρωθούν καταλήγει στις τσέπες άλλωνπου εκμεταλλεύονται την πολυπλοκότητα του

165/514

και τον αναχρονιστικό χαρακτήρα τουσυστήματος.

Είναι γνωστό το σύστημα 4–4–2 πουακούγεται στην πιάτσα για την εφορία. Απότις 10 οικονομικές μονάδες φόρου, 4 κερδίζει οφορολογούμενος, 4 ο εφοριακός που ασκεί τονέλεγχο και 2 τελικά παίρνει το κράτος.

Έτσι, το βάρος πέφτει στους μισθωτούς καιτους συνταξιούχους, που δεν έχουν κανέναντρόπο να κρύψουν τα —κύρια, τουλάχιστον—εισοδήματά τους. Βέβαια, στον ιδιωτικό τομέακαι σε μερικές περιπτώσεις υψηλάαμοιβομένων στελεχών, έχουν εφευρεθείεξεζητημένοι τρόποι φοροδιαφυγής, με τηβοήθεια εταιριών σε άλλες χώρες. Είναι απλό:το στέλεχος πληρώνεται κάτι παραπάνω απότον βασικό μισθό, έστω 1000 ευρώ, και ταυπόλοιπα 3.000 ευρώ τα λαμβάνει απόθυγατρική της εταιρίας στη Βουλγαρία, σεΒουλγάρικο λογαριασμό. Έτσι πληρώνει τον

166/514

φόρο που αναλογεί στην Βουλγαρία, αν τονπληρώνει και αυτόν, και το κράτος μας χάνει.

Αναφορικά με την ανικανότητα ή τηνέλλειψη πολιτικής βούλησης αρκεί να πω ότιμέσα στο 2011 υπήρχαν βεβαιωμένα περί τα 35δις € φορολογικών οφειλών από 6.000επιχειρήσεις και 5.000 φυσικά πρόσωπα.

Το ζήτημα είναι τι ακριβώς θα πρέπει νακάνουμε; Το “όλοι μαζί τα φάγαμε” δεν είναιόμως εγχειρίδιο δημοσιονομικής πολιτικής.Μπορώ όμως να σας πω τι δε θα πρέπει νακάνουμε, με μια ανεκδοτολογική αναφορά:προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90, στο ΓενικόΛογιστήριο του Κράτους, όταν ερχόταν η ώρανα κλείσει ο Κρατικός Προϋπολογισμός καιπροέκυπτε έλλειμμα, π.χ. 300 δις δραχμές, οπροϊστάμενος του προϋπολογισμού έδινε τηνεξής εντολή: “Γράψε και 300 δις δραχμέςέσοδα από καταπολέμηση της φοροδιαφυγής”.

Μια πρόσθετη ένδειξη για το μεγάλο εύροςτης φοροδιαφυγής, αλλά ταυτόχρονα και της

167/514

παραοικονομίας είναι η εξής: από το 2008 έωςτο 2011, που αποτέλεσαν έτη με βαθιά ύφεση,είχαμε σωρευτική μείωση του ΑΕΠ περί το20%. Σε συνδυασμό δε με τις μειώσεις μισθώνκαι συντάξεων από το 2010 και μετά, θαπερίμενε κανείς ότι το ισοζύγιο τρεχουσώνσυναλλαγών της χώρας και κυρίως τοεμπορικό ισοζύγιο εισαγωγές–εξαγωγές θαείχε παρουσιάσει βελτίωση. Και όμως από το2009, που το ΠΑΣΟΚ παρέλαβε με έλλειμμα15%, ενώ είχαμε όλες τις προϋποθέσεις για ναμπορέσουμε να το μειώσουμε επαρκώς, έπεσεμόνον κατά 5% μέσα σε 2 έτη. Σε συνδυασμόμε το ότι ένα μεγάλο τμήμα τωναποταμιεύσεων έχει αποσυρθεί από τιςτράπεζες και έχει φύγει για το εξωτερικό, ηκατανάλωση κυρίως για εισαγόμενα αγαθάπαραμένει ακόμα υπολογίσιμη καιδυσεξήγητη. Αυτό ξεκάθαρα σημαίνει ότιπολλοί συμπολίτες μας έχουν αποθέματα εκτόςτραπεζικού συστήματος, ποσά αφανή για το

168/514

φορολογικό σύστημα, κατά κανόνα προϊόνταφοροδιαφυγής, παραοικονομίας, ακόμα καιδιαφθοράς.

Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι δενείναι όμως μόνον οι ελεύθεροι επαγγελματίεςκαι η παραοικονομία που στερούν το κράτοςμας από πολύτιμα έσοδα. Υπάρχουν και άλλοιπαράγοντες, όπως το χαμηλό επίπεδοαξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, ηανικανότητα του κράτους να εισπράξει τουςβεβαιωμένους φόρους φυσικών και νομικώνπροσώπων, που προανέφερα, καθώς και όλατα γραφειοκρατικά εμπόδια που έχουμε θέσειστην επιχειρηματικότητα. Υπάρχει όμως καιάλλος ένας, αφανής, παράγων: η ίδια μας ηνοοτροπία. Εκπαιδεύοντας κομματικέςστρατιές δημοσίων υπαλλήλων,διαμορφώσαμε μια κρατικοδίαιτη κουλτούρακαι ένα στρεβλωμένο μοντέλο για τους νέους,στερώντας τους από την πρωτοβουλία ναδημιουργήσουν και να επιχειρήσουν. Είμαστε

169/514

υπεύθυνοι για τα “κακομαθημένα” παιδιά μας.Και τώρα υφιστάμεθα τις συνέπειες και εμείςκαι εκείνα.

Σε μετεκλογική έρευνα έγκυρου οργανισμούαναδεικνύεται οτι στις τελευταίες εκλογές 32%των υπαλλήλων του δημόσιου τομέα εψήφισανΣΥΡΙΖΑ, 8,9% Χρυσή Αυγή και 7,8%Ανεξάρτητους Έλληνες. Καμαρώστε τους καιχειροκροτήστε τις ηγεσίες που επιτέλους τουςενέπνευσαν!

[4] capital.gr 07.07.2012 [?]

170/514

6

Η διαφθορά στηνΕλλάδα

Θλίβομαι που το γράφω, αλλά η Ελλάδαφέρεται ως μια βαθιά διεφθαρμένη χώρα.Σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα τουΟργανισμού Διεθνής Διαφάνεια, η Ελλάδα το2011 “κατέλαβε” την 80η θέση στηνπαγκόσμια κατάταξη διαφθοράς (CPI) σεσύνολο 183 χωρών. Ο σύνθετος δείκτης CPI(Corruption Perceptions Index) ελληνιστί“δείκτης αντίληψης διαφθοράς” κατατάσσειχώρες ανάλογα με το πόσο διεφθαρμένοςεκλαμβάνεται από τους πολίτες ότι είναι οδημόσιος τομέας τους, συνδυάζοντας και

δεδομένα που αφορούν τη διαφθορά καιπροκύπτουν από πρωτογενείς έρευνες καιαντικατοπτρίζοντας αντιλήψεις παρατηρητώνκαι ειδικών εντός και εκτός των χωρών.Επειδή στον δείκτη σημαντικό βάρος δίνεταιστην αντίληψη των ιδίων των πολιτών κάθεχώρας, πρέπει να αναρωτηθούμε μέχρι ποιουσημείου μια ιδιάζουσα έλλειψη αυτοεκτίμησηςδεν επηρεάζει υπέρμετρα αυτήν την κατάταξη.

Η κλίμακα αξιολόγησης είναι από το 0(απόλυτα διεφθαρμένη) έως 10 (αδιάφθορη).Στην παγκόσμια κατάταξη βρίσκουμε τη ΝέαΖηλανδία τη Δανία, τη Φινλανδία τη Σουηδίακαι τη Σιγκαπούρη στις 5 πρώτες θέσεις μεβαθμολογία 9,2–9,5 και στις τελευταίες θέσειςτο Αφγανιστάν, τη Μιανμάρ, την Καμπότζη,την Βόρειο Κορέα και τη Σομαλία μεβαθμολογία 1,0–1,5. Το 2011, λοιπόν, ηΕλλάδα με βαθμολογία 3,4 κατέλαβε τηζηλευτή 80η θέση, ισοβαθμώντας με τηνΚολομβία, το Ελ Σαλβαδόρ, το Περού και την

172/514

Ταϊλάνδη. Είναι η τελευταία χώρα τηςΕυρωζώνης και προ-τελευταία από την Ε.Ε.,κάτω από τη Ρουμανία και πολύ κοντά στηντελευταία Βουλγαρία, που έχει βαθμολογία3,3.

Μια άλλη καλή πηγή για το ύψος τηςδιαφθοράς στην Ελλάδα, αλλά και σεολόκληρη την Ε.Ε., αποτελεί τοΕυρωβαρόμετρο. Στην πράξη, τοΕυρωβαρόμετρο είναι δημοσκοπήσεις πουαναθέτει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στακράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με τοντρόπο αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιοπροσπαθεί να καταλάβει καλύτερα τιςαντιλήψεις και τις προσδοκίες των πολιτών γιατις δικές του δραστηριότητες και για τιςδραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσηςγενικότερα. Οι έρευνες αυτές αποτελούνσημαντική βοήθεια για την προετοιμασία, τηλήψη αποφάσεων και την αξιολόγηση τηςεργασίας του. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία

173/514

(Φεβρουάριος 2012)[5] επιδείνωση τωνκρουσμάτων διαφθοράς στην Ελλάδα, τηντελευταία τριετία, διαπιστώνει το 56% τωνπολιτών. Το αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ είναι47%. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τηνκοινοτική δημοσκόπηση, η διαφθορά στηνΕλλάδα συνιστά “μεγάλο πρόβλημα” για το98% των πολιτών, όταν στους 27 το αντίστοιχοποσοστό είναι 74%.

Για τους Έλληνες, τα μεγαλύτερακρούσματα δωροδοκίας και κατάχρησηςεξουσίας για ίδιον όφελος είναι ιδιαίτεραδιαδεδομένα μεταξύ των πολιτικών σεπανελλαδικό επίπεδο (78%), όσων εργάζονταιστο χώρο της υγείας (φακελάκια - 75%) καιτων πολιτικών σε τοπικό επίπεδο (68%).Επίσης, το 73% των πολιτών στην Ελλάδα(29% στην ΕΕ) δηλώνουν ότι “επηρεάζονταιπροσωπικά” από τη διαφθορά στηνκαθημερινότητά τους, ενώ το 15% των πολιτώναναφέρουν ότι τον τελευταίο χρόνο τους

174/514

ζητήθηκε να δώσουν “φακελάκι” (8% στηνΕΕ). Όσον αφορά τους λόγους που οδηγούνστη διαφθορά, το 57% των Ελλήνων θεωρεί ότι“οι πολιτικοί δεν κάνουν αρκετά για τηνκαταπολέμησή της”, το 43% ότι “υπάρχειανομία”, το 40% ότι υπάρχουν “ισχυρέςδιασυνδέσεις” μεταξύ επιχειρηματιών καιπολιτικών και το 37% ότι “οι νόμοι δενεφαρμόζονται”. Παράλληλα, το 91% τωνΕλλήνων εκτιμά ότι “δεν υπάρχει επαρκήςδιαφάνεια στον έλεγχο της χρηματοδότησηςτων πολιτικών κομμάτων” (68% στην ΕΕ) καιτο 51% θεωρεί ότι “η διαφθορά συνδέεται μετο οργανωμένο έγκλημα” (51% στην ΕΕ).

Ας δούμε αναλυτικότερα τι πιστεύει η ίδια ηελληνική κοινωνία για τη διαφθορά. Σύμφωναμε στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας[6]

(www.transparency.gr), 467.000 πολίτεςαυτής της χώρας έχουν έρθει αντιμέτωποι μετη διαφθορά στο δημόσιο τομέα. Πρόκειταιγια πολίτες που πλήρωσαν κάτι παραπάνω, το

175/514

γνωστό “γρηγορόσημο”, προκειμένου μιαυπόθεσή τους να προχωρήσει πιο γρήγορα. Οιπρωταθλήτριες υπηρεσίες του Δημοσίου στοντομέα αυτού του είδους της μικρο-διαφθοράςείναι σύμφωνα με τα στοιχεία οι εξής:

• Νοσοκομεία (35%)

• Εφορίες (14%)

• Πολεοδομίες (12%)

• Νομαρχίες (4%)

• ΙΚΑ (4%)

Οι πέντε αυτές υπηρεσίες αντιπροσωπεύουν τομεγαλύτερο ποσοστό της μικρο-διαφθοράςπου υπάρχει στη χώρα μας. Ο δε μέσος όροςτων ποσών που πληρώθηκαν στο πλαίσιο των“συναλλαγών” αυτών ήταν 1.492 €. Η έκθεσητης Διεθνούς Διαφάνειας, φτάνει δε σε σημείονα κάνει συνολική εκτίμηση–αποτίμηση αυτούτου φαινομένου σε ετήσια βάση, όπωςφαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

176/514

Το φαινόμενο της διαφθοράς δεν περιορίζεταιμόνον σε αυτά τα πολλά και μικράπεριστατικά, αλλά και σε άλλα μικρότερα σεαριθμό και μεγαλύτερα σε μέγεθος.Περιπτώσεις όπως χρηματισμοί πολιτικών,διαφθορά στις προμήθειες του δημοσίου κλπ

Εκτίμηση εξέλιξης συνολικής διαφθοράς στην Ελλάδα(2007–2010).

177/514

υπάρχουν και ενδεχομένως να είναισημαντικές σε μέγεθος. Δεν αποτελούν όμωςτο κύριο αντικείμενο του παρόντος βιβλίου,γιατί εκείνες αποτελούν περιπτώσεις πουκυρίως “τα έφαγαν μόνοι τους”. Η μικρο-διαφθορά, αποτελεί ένα ιδιαίτερα καλόπαράδειγμα για το πόσο κοντά στην κοινωνίαμας είναι οι πρακτικές αυτές οι οποίεςεκκολάφθηκαν με τις πράξεις ή την απραξίαμας. Και δημιούργησαν σωρρευτικά μεγάληζημία.

Το παρόν βιβλίο δεν φιλοδοξεί νααποτελέσει εγχειρίδιο αναφοράς για φοιτητέςτης οικονομικής επιστήμης, πλην όμως απόαπλή ανασκόπηση των στοιχείων της διεθνούςέρευνας της Παγκόσμιας Διαφάνειας, βλέπεικανείς ότι οι γνωστές χώρες του ευρωπαϊκούΒορρά (αυτές που παρεμπιπτόντως μας“ταλαιπώρησαν” περισσότερο) Δανία,Φινλανδία, Σουηδία, Ολλανδία, Λουξεμβούργοκαι Γερμανία καταλαμβάνουν κορυφαίες

178/514

θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη. Η διαφθοράαποτελεί ένα δύσκολο μέγεθος να τουπολογίσει κανείς με ακρίβεια, αλλά από ό,τιφαίνεται υπάρχει συσχέτιση μεταξύδιαφθοράς και οικονομικής ευρωστίας, όπως ητελευταία εκφράζεται με το κατά κεφαλήνΑΕΠ. Και αυτό είναι φυσικό.

Η διαφθορά περιλαμβάνει μεγάλα τμήματαπλούτου, αδήλωτων ή και παράνομωνδραστηριοτήτων τα οποία δεν φορολογούνταικαι ούτε φυσικά ρυθμίζονται, γεγονός πουπροκαλεί ανισοκατανομή εισοδήματος.Μπορεί αυτός ο παράνομος πλουτισμός λόγωδιαφθοράς να διοχετεύεται στην αγορά, λόγωτης κατανάλωσης, δεν διοχετεύεται όμωςσίγουρα σε νέες επενδύσεις που θαδημιουργήσουν θέσεις εργασίας οπότε δεν έχειμεγάλη αναπτυξιακή ωφέλεια. Αυτή, λοιπόν, ηάτυπη ανακατανομή εισοδήματος, ουσιαστικάεξισώνεται με φοροδιαφυγή, αναγκάζοντας

179/514

τους τίμιους να πληρώνουν περισσότερουςφόρους από όσους τους αναλογούν.

Πιστεύω ότι ένα καλό σημείο από το οποίομπορεί να αρχίσει κανείς για να αποτιμήσει τηδιαφθορά, ειδικά στις επενδύσεις τουδημόσιου τομέα είναι το ακόλουθο: αφούαφαιρεθεί ένα ποσοστό λόγωαναποτελεσματικότητας, το υπόλοιπο τηςδιαφοράς μεταξύ της πραγματικής και τηςτελικής αξίας ενός π.χ κατασκευαστικούέργου, αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό τηδιαφθορά.

Αυτό όμως που λίγοι αντιλαμβάνονται,παρόλο που δεν απαιτεί οικονομικές γνώσειςπέραν της κοινής λογικής, είναι ότι ηδιαφθορά επηρεάζει πρωταρχικά τιςεπενδύσεις, αφ’ ενός λόγω μεγαλύτερουκόστους και αφ’ ετέρου λόγω μεγαλύτερηςαβεβαιότητας. Πιο συγκεκριμένα:

180/514

• Το μεγαλύτερο κόστος προέρχεται από τοκόστος της διαφθοράς για τον επενδυτή,μια εκροή που δεν έχει προστιθέμενη αξίαγια την εθνική οικονομία, παρά μόνον γιαορισμένους επενδυτές που“διευκολύνονται” από τη διαφθορά.Επειδή όμως ωφελούνται μόνον ορισμένοικαι όχι όλοι, δημιουργείται το φαινόμενοπου στα οικονομικά ονομάζεται“ασύμμετρη πληροφόρηση”. Συνεπώς, γιατους περισσότερους επενδυτές, υπάρχει τοπρόσθετο κόστος, ενώ σε όλες τιςπεριπτώσεις δεν υπάρχει προστιθέμενηαξία για την εθνική οικονομία.

• Η αβεβαιότητα δημιουργείται τόσο απότην ίδια τη διαφθορά, όσο και από ταμικρά της αδερφάκια τη γραφειοκρατίακαι την αδιαφάνεια. Οι δαιδαλώδεις,αδιαφανείς και χρονοβόρες διαδικασίεςαποτελούν την ιδανική φωλέα εκκόλαψης

181/514

της διαφθοράς και αποτροπής τωνευυπόληπτων επενδυτών.

Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι δεν υποστηρίζωότι μια χώρα θα πρέπει να μην έχειδιαδικασίες επιλογών και αξιολογήσεων τωνεπενδύσεων. Ούτε ότι η ταχύτητα καιπαρεμβατικότητα των ρυθμιστικών καιελεγκτικών μηχανισμών θα πρέπει ναπροσαρμοστεί στους ρυθμούς που βολεύουντους επενδυτές, εις βάρος της χώρας. Κάθεάλλο. Απλά θα πρέπει να υπάρχει μιαισορροπία, έτσι ώστε οι πραγματικάαπαραίτητες επενδύσεις με τα μεγαλύτεραοφέλη, να έχουν μικρότερα εμπόδια από ότιπαρουσιάζεται σήμερα.

Η διαφθορά αποτελεί ένα μεγάλο τμήμααπό όσα “φάγαμε όλοι μαζί”. Όχι όμως όλα,γιατί υπάρχουν πολλά ακόμα τμήματα τηςπίτας τα οποία θα αναλύσω σε επόμενεςενότητες του βιβλίου.

182/514

Τέλος, σχετικά με την παραοικονομία στηνΕλλάδα, φαίνεται οτι το εύρος της είναιαρκετά μεγάλο. Πάντα όμως εκπλήσσομαιόταν διαβάζω για περιπτώσεις όπως αυτές πουαποκαλύφθηκαν από την “Ημερησία”[7]:

• Μισθωτός με καταθέσεις 41,5 εκ. €,αδήλωτα στην εφορία.

• Ιατροί του ΕΣΥ με καταθέσεις 1,4 εκ. €,0,68 εκ. € και 0,98 εκ. € αντίστοιχα,μάλλον από “φακελάκια”.

• Εταιρεία κατασκευής ηλεκτρονικών ειδώνπου απέκρυψε έσοδα συνολικού ύψους9,38 εκ. € σε δύο έτη. Επιβλήθηκανπρόστιμα 18,7 εκ. €.

• Εταιρεία κατασκευής επίπλων καιφωτεινών επιγραφών με εισπράξεις 5,87εκ. € χωρίς παραστατικά μέσα σε 4 έτη.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕυρωπαϊκήςΕπιτροπής[8], η παραοικονομία στην Ελλάδα

183/514

εκτιμάται ότι ήταν 52 δις € για το 2011. Από ταίδια στοιχεία προκύπτει ότι η Ελλάδα είναι ητέταρτη χειρότερη σε αυτόν τον τομέα μεταξύτων 17 κρατών μελών της Ευρωζώνης, ενώπαράλληλα είναι και η μοναδική χώρα στους27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποίααπουσιάζει μηχανισμός κοστολόγησης τωνφοροεισπρακτικών μηχανισμών. Πόσο μαςκοστίζει όλο αυτό το φοροεισπρακτικόσύστημα και τελικά συμφέρει να λειτουργεί,όπως λειτουργεί;

[5] Τα ΝΕΑ 15.02.2012 [?]

[6] Εθνική Έρευνα για τη Διαφθορά στηνΕλλάδα, Μάρτιος 2010 [?]

[7] Ημερησία, 02.06.2012 [?]

[8] Καθημερινή, 07.07.2012 [?]

184/514

7

Ειδικά θέματα καιπεριπτώσεις

Στο κεφάλαιο αυτό θα παραθέσω ενδεικτικάπεριπτώσεις σπατάλης, κακής διαχείρισης καιδιαφθοράς, οι οποίες ήδη έχουν δημοσιευθείκαι ελέγχονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ολόγος είναι απλός: οι καθημερινές ιστορίεςπου βλέπουν το φως της δημοσιότηταςεπιβεβαιώνουν τις πολλαπλές εστίες τηςγενικευμένης διαφθοράς και ενισχύουν τηνάποψη ότι “τα φάγαμε όλοι μαζί”.

Οι ιστορίες που όλοι παρακολουθούμεμπορούν να ομαδοποιηθούν σε:

• περιπτώσεις φοροδιαφυγής καιεισφοροδιαφυγής

• περιπτώσεις μεμονωμένηςκακοδιαχείρισης απάτης ή διαφθοράς

• περιπτώσεις γενικευμένηςκακοδιαχείρισης απάτης ή διαφοράς

Τους τελευταίους μήνες ιδιαίτερες αναφορέςβλέπουμε για συλλήψεις υποχρέων “μεγάλων”οφειλών προς το Δημόσιο. Παρατηρούμε όμωςότι οι συλληφθέντες χρωστούν σχετικά μικράποσά, σε σχέση με τα ποσά που είχαμε δειστην περιβόητη λίστα με τους οφειλέτες τουδημοσίου, των 39 δις. Όμως δεν πρέπει ναξεχνάμε το εξής: τα νούμερα αθροίζονται σευπερβολικά μεγάλα σύνολα, από πολλές καιμικρές περιπτώσεις. Είναι εξαιρετικάζημιογόνο πολλοί, να χρωστάνε από λίγα. Καιαυτά τα ποσά είναι που είναι πιο πιθανό ναεισπραχθούν απ’ ότι στις περιπτώσεις πουμερικοί χρωστάνε πολλά. Σε κάθε περίπτωση,

186/514

οι υπηρεσίες του κράτους θα πρέπει ναεφαρμόζουν τις διαδικασίες και το νόμο χωρίςεξαίρεση με γνώμονα την αποτελεσματικήείσπραξη των οφειλομένων.

Εισφοροδιαφυγή (εισφορέςκοινωνικής ασφάλισης)

Το φαινόμενο της εισφοροδιαφυγήςπαρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί είναιένα από τα χαρακτηριστικά θέματα, στα οποίαη φράση “τα φάγαμε όλοι μαζί” αναφέρεται.Πληρούται σχεδόν το σύνολο τωνπροϋποθέσεων για μια γενικευμένη ευθύνη.Διαπιστώνεται ευρεία και συλλογικήσυμμετοχή. Από την μελέτη του φαινομένουαυτού, αναδεικνύονται οι εξής επιμέρουςσυνιστώσες και χαρακτηριστικά:

187/514

• Η συμμετοχή μεγάλης μερίδας τωνπολιτών, εργοδοτών και εργαζομένων σεαυτό το φαινόμενο. Σαφώς όμως δενυπάρχει ούτε σύγκλιση κινήτρων, ούτεείναι ίδιο το μερίδιο ευθύνης ανάμεσα στιςδυο κατηγορίες.

• Η διαχρονική αδυναμία της ΔημόσιαςΔιοίκησης και των ελεγκτικών μηχανισμώντης.

• Η πολυνομία, κακή οργάνωση καιγραφειοκρατία του ασφαλιστικούσυστήματος.

• Η απάθεια των πολιτικών δυνάμεων γιατην αντιμετώπιση και επίλυσή του, λόγωτου πολιτικού κόστους γενικότερα. ΟιΚυβερνήσεις και τα κόμματα απέφευγανεπιμελώς τη σύγκρουση με τους εργοδότεςκαι τα συνδικάτα καθώς και τηνενδεχόμενη αύξηση του κόστους εργασίας.Οι τακτικές χαριστικές ρυθμίσεις για

188/514

ρύθμιση χρεών μάλλον έκανανπερισσότερο κακό παρά καλό.

• Η απάθεια των πολιτών, λόγω τηςέλλειψης κινήτρων και κοντόφθαλμηςαντιμετώπισης. Η εισφοροδιαφυγή δεναποτελεί θέμα μεγάλης προτεραιότηταςούτε για τους πολίτες, ούτε και για αυτούςπου τους εκπροσωπούσαν διαχρονικά στηνΕλλάδα.

• Το μέγεθος της ζημίας που υφίστατο καισυνεχίζει να υφίσταται ο κρατικόςπροϋπολογισμός και ο Έλληναςφορολογούμενος–ασφαλισμένος είναιετήσια περί τα 10 δισεκατομμύρια € κατάμέσο όρο από το 1990.

Η εισφοροδιαφυγή και η αδυναμία σύλληψηςτης ασφαλιστέας ύλης είναι ιδιαίτερα κρίσιμεςστην περίπτωση των μισθωτών, για τουςοποίους η ασφάλιση γεννά δικαιώματαπαροχών, συντάξεως, ασφαλιστικής

189/514

περίθαλψης κοκ, ανεξαρτήτως εάν έχουνκαταβληθεί ή όχι οι ασφαλιστικές εισφορές.

Εισφοροδιαφυγή είναι:

• Η μη εμφάνιση της ίδιας της επιχείρησηςστο ασφαλιστικό σύστημα.

• Η μη εμφάνιση τμήματος τωνεργαζομένων της κάθε επιχείρησης,τμήματος του χρονικού διαστήματος πουέχουν εργασθεί, ή τμήματος τωναποδοχών τους, τα γνωστά “μαύρα”χρήματα.

Οφείλεται, δε, πρωταρχικά στην έλλειψηκοινωνικής και ασφαλιστικής συνείδησης τόσοαπό την πλευρά των εργοδοτών, όσο και απότην πλευρά των εργαζομένων, στο μεγάλούψος —και ενδεχομένως αδικαιολόγητο— τωνασφαλιστικών εισφορών και στο ότι ηπεριορισμένη εφαρμογή της αρχής τηςαναλογικής ανταποδοτικότητας αποτελεί

190/514

αντικίνητρο για τους εργαζόμενους που δενπιέζουν ή και δεν απαιτούν την πλήρηασφάλισή τους.

Εάν ληφθεί υπ’ όψιν ότι υπάρχουνασφαλισμένοι που ασφαλίζονται είτε μελιγότερες ημέρες είτε για χαμηλότερεςαποδοχές από αυτές που πράγματιεισπράττουν, η εισφοροδιαφυγή ξεπερνά το30% των περιπτώσεων. Ενδεικτικά αναφέρωότι για το ΙΚΑ, και για τους 10 πρώτους μήνεςτου 2009, η εισφοροδιαφυγή ανήλθε σε 4,6εκ. €, ενώ στον ΟΑΕΕ η μη καταβολήεισφορών ανέρχεται σε 30%. Σε απόλυτους δεαριθμούς η υστέρηση είσπραξης εισφορών γιατο ίδιο διάστημα ανήλθε σε 800 εκ. €.

Για το 2010, το ύψος της εισφοροδιαφυγήςυπολογίσθηκε σε 8 δισεκατομμύρια ευρώ. Τοποσόν αυτό αφορά μόνον τις καθυστερούμενεςεισφορές και όχι αυτές που σχετίζονται με τηνανασφάλιστη εργασία, η οποία αποτελείδιαφορετικό φαινόμενο που συντελεί στην

191/514

εισφοροδιαφυγή, έχοντας πρόσθετεςσυνιστώσες που χρήζουν αντιμετώπισης. Τατελευταία έτη το φαινόμενο αυτό φαίνεται ναέχει οξυνθεί, με τους ελέγχους της ΕιδικήςΥπηρεσίας του ΙΚΑ να δείχνουν ότι 1 στις 10επιχειρήσεις που απασχολούν προσωπικόείναι αναπόγραφες, δηλαδή το ασφαλιστικόσύστημα δεν τις γνωρίζει ως εργοδότες, και 2,5στους 10 εργαζόμενους είναι ανασφάλιστοι.

Για το 2011, αναφέρθηκε για το ΙΚΑ[9] ότι ηανασφάλιστη εργασία ξεπέρασε το 30%, απότο 25% που βρισκόταν το 2010, το 50% τωνεπιχειρήσεων απασχολεί ανασφάλιστοπροσωπικό και η εισφοροδιαφυγή (μόνον γιατο ΙΚΑ) φτάνει τα 6 δισ. € ετησίως. Από τις21.000 επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν, το 6%ήταν αναπόγραφες, δηλαδή δεν τηρούσανμητρώο ΙΚΑ ούτε είχαν ενημερώσει άλλεςυπηρεσίες για το προσωπικό τους. Σε σύνολο68.000 εργαζομένων, το 30% ήταν

192/514

ανασφάλιστοι ενώ ταυτόχρονα διαπιστώθηκαν9.216 παραβάσεις.

Για το 2012, σύμφωνα με στοιχεία τουΥπουργείου Εργασίας[10], 802.000 φυσικάπρόσωπα αλλά και επιχειρήσεις και φορείςοφείλουν συνολικά στα ασφαλιστικά ταμεία 11δισ. €, από τα οποία απαιτητά είναι τα δύοτρίτα, δηλαδή τα 7 δισ. Μόλις το 55% τωνασφαλισμένων του ΟΑΕΕ καταβάλλουνεισφορές και μόνο το 62% των ασφαλισμένωντου ΟΓΑ ανταποκρίνεται στις ασφαλιστικέςτους υποχρεώσεις.

Εύκολα παρατηρούμε ότι το φαινόμενοδιογκώνεται στις συνθήκες οικονομικής κρίσηςπου ζούμε. Δεν είναι δύσκολο να αποφύγειςτην πληρωμή στο κράτος, όταν το τελευταίο δεμπορεί να οργανωθεί αποτελεσματικά,προκειμένου να εισπράξει.

Παράλληλα, οι πολιτικοί δεν αποτελούν καιτο καλύτερο παράδειγμα: μέχρι και ταπολιτικά κόμματα είναι ασυνεπή προς τις

193/514

υποχρεώσεις τους στο ΙΚΑ και τουςεργαζόμενούς τους. Σε συζήτηση πουπραγματοποιήθηκε στη Βουλή στις 09.05.2012για το ζήτημα της χρηματοδότησης τωνκομμάτων, ουδείς θέλησε να επιδιώξει τηθεσμοθέτηση εγγυήσεων ότι τα χρήματα αυτάθα διατεθούν προς εξόφληση έστω των μηκαταβληθέντων ασφαλιστικών εισφορών[11].

Είναι προφανές ότι επί πολλά έτηδιαμορφώθηκε μια αντίληψη στουςεργαζόμενους, ότι οι εισφορές και ιδιαίτερα τούψος τους δεν ήταν κάτι σημαντικό, καθότι γιαμεγάλα εύρη κλιμακίων ασφαλιστικώνεισφορών, οι προϋπολογιζόμενες συντάξειςήταν ίδιες, οπότε και δεν υπήρχε κανένακίνητρο για διαμαρτυρία ή αλλαγή τηςκατάστασης. Επιπρόσθετα, πολλοίεργαζόμενοι με κίνητρο το πρόσκαιροφορολογικό όφελος, συμφωνούσαν μεεργοδότες να παρουσιάζουν μικρότερο μισθό,ενώ παράλληλα τμήμα της διαφοράς

194/514

καλυπτόταν με “μαύρα” χρήματα ή μεπληρωμή μέσω εταιριών του εξωτερικού, καιτο υπόλοιπο παρέμενε στους εργοδότες. Αυτήτην κατάσταση εκμεταλλεύθηκαν οι εργοδότεςπρος όφελός τους και εις βάρος τηςβιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματοςκαι εν τέλει των φορολογουμένων. Ένατελευταίο φαινόμενο που ενέτεινε τηνκατάσταση και δημιούργησε μια κουλτούρααποφυγής πληρωμής και στην καλύτερηπερίπτωση καθυστερήσεων και αναβολών,ήταν οι επί σειρά ετών ρυθμίσεις οφειλών, οιοποίες καθιερώθηκαν στη συνείδηση όλων ως“τακτικές” και προβλέψιμες, δημιουργώνταςένα αντικίνητρο για την έγκαιρη καισυστηματική καταβολή των εισφορών. Καιφυσικά όταν συσσωρεύεται η οφειλή, μετά πιοδύσκολα αποπληρώνεται.

Όπως ανέφερα και ανωτέρω, ένα μεγάλοτμήμα της εισφοροδιαφυγής οφείλεται στηναδήλωτη εργασία, όπου οι εργαζόμενοι δεν

195/514

εμφανίζονται πουθενά, ούτε φορολογικά ούτεασφαλιστικά. Πολλές φορές, ούτε και οι ίδιεςοι επιχειρήσεις. Τα αίτια του φαινομένουαυτού θα πρέπει να αναζητηθούν τόσο στηναύξηση της παραοικονομίας τα τελευταία έτη(σε πρόσφατη έκθεση για την Ελλάδαυπολογίζεται σε 52 δις ευρώ), στην εισροήμεγάλου αριθμού παράνομων μεταναστών στηχώρα μας, και στην απροθυμία ή έλλειψηπληροφόρησης και ενδιαφέροντος τωντελευταίων για ένταξή τους στο ασφαλιστικόσύστημα.

Θα ήθελα να σημειώσω οτι ο αριθμός τωνανασφάλιστων αλλοδαπών είναι άγνωστος(όπως και ο συνολικός αριθμός τωναλλοδαπών που εργάζονται στην Ελλάδα).Μας είναι όμως γνωστό ότι στο μεν ΙΚΑυπάγονται περίπου 240.000 αλλοδαποί, στηδε ασφάλιση του ΟΓΑ περίπου 30.000. Εάνισχύει οτι οι αλλοδαποί στην Ελλάδαξεπερνούν το 1.000.000, συμπεραίνουμε ότι

196/514

ένα πολύ μεγάλο ποσοστό από τον συνολικόαριθμό είναι ανασφάλιστοι.

Μια άλλη κατηγορία ελεύθερωνεπαγγελματιών που σχετίζονται μεεπαγγέλματα για το σπίτι, όπως κηπουροί,οικιακές βοηθοί, κατ’ οίκον νοσηλευτές κ.α.που είναι δύσκολο να ελεγχθούν, φαίνεται νασυνεισφέρει επίσης καθοριστικά στηνεισφοροδιαφυγή, με σκοπό το πρόσκαιροόφελος ή απλά λόγω άγνοιας. Αναφέρω ωςπαράδειγμα το εργόσημο, ένα μέτρο–εργαλείοπου δημιουργήθηκε για την αντιμετώπισηαυτής της κατάστασης, αλλά και για τηναδήλωτη εργασία γενικότερα. Εκ τουαποτελέσματος, φαίνεται ότι είχεπεριορισμένο ενδιαφέρον[12], καθότι ούτεεπαρκές κίνητρο δόθηκε στους εργοδότες,ούτε εμφανή οφέλη για τους εργαζόμενουςείχε.

Δυστυχώς έχουμε φτάσει στο σημείο που ταασφαλιστικά ταμεία επιχορηγούνται με

197/514

μεγάλα ποσά κάθε έτος από τον κρατικόπροϋπολογισμό για να καλύψουν τιςυποχρεώσεις τους. Και είναι ακόμα πιοεπικίνδυνο οτι η ετήσια προϋπολογισθείσαεπιχορήγηση εξαντλείται σχεδόν στο 1οεξάμηνο του κάθε έτους. Από τον παρακάτωπίνακα φαίνεται οτι η χρηματοδότηση για το2011 ήταν 16,6 δις ευρώ ενώ για το 2012προβλέπεται να είναι 15,1 δις ευρώ.

198/514

Σε μια εποχή όπου η οικονομική κρίσηκυριαρχεί στην καθημερινή μας ζωή, ηαντιμετώπιση και πάταξη του φαινομένου τηςεισφοροδιαφυγής θα πρέπει να αποτελέσειπροτεραιότητα. “Τα φάγαμε όλοι μαζί” γιατί οιπολιτικοί δεν προσπάθησαν αρκετά ναβελτιώσουν την κατάσταση, συντηρώντας έναελλειμματικό σύστημα, οι εργοδότες είχαν το

Χρηματοδότηση ασφαλιστικών ταμείων σε εκ. ευρώ.Πηγή: ΥΠΟΙΚ.

199/514

κίνητρο του μεγαλύτερου κέρδους, οιεργαζόμενοι δεν είχαν κανένα κίνητρο,(ορισμένες φορές είχαν και αντικίνητρο μέσωτης πρόσκαιρης αύξησης των αποδοχών τουςμε “μαύρα” λεφτά) και τέλος, οι πολίτεςαντιμετώπιζαν το θέμα με κοντόφθαλμηλογική και απάθεια, χωρίς πραγματικήασφαλιστική συνείδηση.

Φοροδιαφυγή

Στο κεφάλαιο της ανάλυσης των εσόδων τουκράτους έγινε εκτενής ανάλυση για τουςφόρους που εισπράττονται κατά μέσο όρο απότα φυσικά πρόσωπα εντός Ελλάδος, σε σχέσημε το μέσο όρο της Ευρώπης των 27.

Είναι θλιβερή η διαπίστωση ότι ηφοροδιαφυγή αποτελεί εθνικό σπορ.Επιπλέον, ο φοροφυγάς, εθεωρείτο από τον

200/514

περίγυρό του ως έξυπνος και ικανός, ο οποίοςκαταφέρνει να ξεγελάει το κράτος.

Τα ερωτήματα είναι τα ακόλουθα: είναι ηφοροδιαφυγή ακαταμάχητη; Και πότε δώσαμεαυτή τη μάχη για να το διαπιστώσουμε; Καιπώς;

Με το παρόν φορολογικό σύστημα, το οποίοβασίζεται στην ειλικρίνεια τωνφορολογουμένων, είδος εν ανεπάρκειαδυστυχώς στη χώρα μας, και σε κανέναπρωτογενές δεδομένο, και με ένα νομοθετικόπλαίσιο τελείως χαλαρό και ανεπαρκές, είναιαδύνατον να δοθεί αποτελεσματικά η μάχη τηςφοροδιαφυγής.

Είχαμε στα χέρια μας εδώ και μερικέςδεκαετίες έναν ισχυρό σύμμαχο, τημηχανογράφηση. Δυστυχώς όμως, για μιασειρά από λόγους, ουδέποτε δημιουργήθηκεένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημαπου θα καταγράφει τις συναλλαγές στην πηγή,θα αποθηκεύει τα φορολογικά στοιχεία των

201/514

φυσικών και νομικών προσώπων, θα ταδιασταυρώνει και θα κάνει την εκκαθάρισηφόρου. Να μη χρειάζονται πολύπλοκεςδηλώσεις εισοδήματος, ούτε μεγάληπροσπάθεια από λογιστές, ούτε δυνατότητασυναλλαγής με τους εφοριακούς, ούτεδικηγόροι και δικαστές ως κατάληξη ρουτίνας.Από την άλλη όμως, εάν είχε γίνει αυτό τοσύστημα, πόσοι θα έμεναν χωρίς αντικείμενοκαι δουλειά. Αυτό ίσως κάτι σημαίνει.

Σίγουρα άλλες χώρες έχουν λύσει τοπρόβλημα αυτό και θα μπορούσαμε ναλάβουμε τεχνογνωσία και εμπειρία. Δυστυχώςούτε αυτό κάναμε. Αντίθετα, σπαταλήσαμεένα μεγάλο ποσό χρημάτων για ναμηχανογραφήσουμε τις διαδικασίες υποβολήςδηλώσεων. Εάν όμως η δήλωση είναι μηειλικρινής, είτε είναι χειρόγραφη, είτεηλεκτρονική, μικρή σημασία έχει εάν έχουμετο τέλειο σύστημα ηλεκτρονικής

202/514

καταχώρησης. Δεν χτυπάμε αποτελεσματικάτη φοροδιαφυγή.

Πέρα από τις διαδικασίες και ταπληροφοριακά συστήματα, μεγάλος ασθενήςείναι ο μηχανισμός είσπραξης των φόρων, οοποίος αντικειμενικά έχει αποδειχθεί πλέοναναποτελεσματικός. Και αυτό, διότι για ακόμαμια φορά έμμεσα επιτρέπεται από το σύστημαη συναλλαγή με αποτέλεσμα την απώλειαεσόδων για το κράτος. Έχω υπόψη μου τοεξωφρενικό γεγονός του επιδόματος τωνΥπαλλήλων του Υπουργείου Οικονομικών, τοπερίφημο ΔΙΒΕΤ. Θεσπίστηκε από τονΣτέφανο Μάνο ως αντικίνητρο για τοχρηματισμό των ελεγκτών. Πριν τις μειώσειςτων μισθών, ήταν σχεδόν όσο ο κύριος μισθόςτων υπαλλήλων. Το ΔΙΒΕΤ υπολογιζόταν επίτων βεβαιωθέντων προστίμων των εφοριακώνκαι τελωνειακών, άσχετα εάν αυτάεισπράττονταν ποτέ ή όχι. Μήπως τώρα είναι

203/514

περισσότερο κατανοητό, για ποιο λόγο έχουμε37 δις ανείσπρακτα πρόστιμα;

Μεγάλη πληγή επίσης αποτελεί και τοσύστημα της “περαίωσης”. Η περαίωση, είναιμια ατομική κάθαρση φορολογικών αμαρτιών,την οποία οι απανταχού αμαρτωλοίφοροφυγάδες αναμένουν σε ετήσια βάση γιανα καλύψουν τις φορολογικές τουςπαραβάσεις. Με τον τρόπο αυτό,οποιοσδήποτε μπορεί να παρανομεί και ναλαμβάνει το χαρτί της κάθαρσης πληρώνοντας300 ευρώ ή κάποιο άλλο ευτελές ποσό, σεσχέση με αυτά που έχει κερδίσει στη διάρκειατης περιόδου.

Το μέγεθος της παραοικονομίας είναι πολύμεγάλο αν το συγκρίνουμε με άλλεςπροηγμένες οικονομίες και εκτιμάται γύρω στο25–28% του ΑΕΠ. Η φοροδιαφυγή στηνΕλλάδα ακυρώνει ουσιαστικά τον όποιοαναδιανεμητικό χαρακτήρα του υπάρχοντοςφορολογικού συστήματος. Η απόκρυψη

204/514

εισοδημάτων είναι ιδιαίτερα υψηλή σταμεγάλα εισοδήματα, όπου συχνά ηφοροδιαφυγή μετατρέπεται σε φοροαποφυγή,με νομική κάλυψη.

Η φοροδιαφυγή ενθαρρύνεται από το ίδιοτο φορολογικό σύστημα και υποθάλπεται απότο πελατειακό κράτος. Για παράδειγμα, οιευνοϊκές ρυθμίσεις για τους αγρότεςεπιτρέπουν μιας ευρείας έκτασηςφοροδιαφυγή. Η φορολογική νομοθεσία είναιπολύπλοκη και αφήνει πολλά παράθυρα, οινόμοι δεν εφαρμόζονται σε πολλέςπεριπτώσεις, ενώ οι πολιτικές παρεμβάσειςδεν αποτελούν εξαίρεση.

Ο νόμος για το άνοιγμα των τραπεζικώνλογαριασμών ψηφίστηκε το 1995 καιπρωτοεφαρμόστηκε το 2010, μετά από 15χρόνια. Γιατί άραγε; Οι πρώτοι έλεγχοι τωνoffshore εταιρειών άρχισαν πολύ πρόσφατα.Χαρακτηριστικά ειπώθηκε ότι το Κρανίδι είναιτο Λιχτενστάιν της Ελλάδας, ένας φορολογικός

205/514

παράδεισος για τέτοιες εταιρείες: παράδειγμααβελτηρίας, δυσλειτουργίας ή μάλλονπροστασίας συγκεκριμένων συμφερόντων;Στις εφορίες υπάρχει απουσία κινήτρων καικυρώσεων για τους υπαλλήλους, καθώς καιέλλειψη αντικειμενικής αξιολόγησης,ανεπαρκέστατοι έλεγχοι και ελάχιστηαξιοποίηση της τεχνολογίας. Και σε όλα αυτά,προστίθεται μια σχεδόν γενικευμένηδιαφθορά.

Η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή είναιεκτεταμένη στους ελεύθερους επαγγελματίες,τις επιχειρήσεις και τα άτομα μεγάληςοικονομικής επιφάνειας. Το σύστημαείσπραξης των φόρων διέπεται από τηνκακοδιοίκηση, στο ανθρώπινο δυναμικό, σεστόχους και αποτελέσματα, πάσχει απόγραφειοκρατία, δεν αξιοποιείται η τεχνολογίακαι η κατάσταση επιβαρύνεται από πολιτικέςπαρεμβάσεις.

206/514

Δεν δίνονται κίνητρα στο ανθρώπινοδυναμικό και δεν υπάρχουν επιπτώσεις σεπερίπτωση απιστίας. Υπάρχουν προϊστάμενοιΔΟΥ που δεν διοικούν. Ειδικοί επιστήμονες μεμεταπτυχιακά αξιοποιούνται στο γκισέ τωνεφοριών και προϊστάμενοι είναι απόφοιτοιλυκείου. Δεν γίνεται ουσιαστική εκπαίδευση.

Βασικά έργα πληροφορικής για τηνυποστήριξη του Υπουργείου Οικονομικών

Πλήθος υπογραφών σε εγκύκλιο.

207/514

χρειάζονται χρόνια για να υλοποιηθούν(ακόμα και 8 χρόνια). Υπάρχει γενικευμένηαπροθυμία χρήσης της τεχνολογίας και οεξοπλισμός των εφοριών είναιαπαρχαιωμένος. Οι πολιτικές παρεμβάσειςδημιουργούν πολλαπλά προβλήματα ομοίως.Έχουμε 2 ματαιώσεις σε 8 χρόνια τουδιαγωνισμού για το υπολογιστικό κέντρο τηςΓενικής Γραμματείας ΠληροφοριακώνΣυστημάτων. Ο τ. Υπουργός ΟικονομικώνΓιώργος Αλογοσκούφης με απευθείας ανάθεσηυπέγραψε την υλοποίηση του “Ηφαιστος” για15 εκ. ευρώ, ενώ το κόστος ενός τέτοιουσυστήματος θα μπορούσε να είναι 1 εκ. ευρώ.Υπάλληλοι της ΓΓΠΣ αποσπώνται σε άλλεςάσχετες υπηρεσίες και γραφεία χωρίς ναυπάρχει η δυνατότητα πρόσκλησης έμπειρωναναλυτών και προγραμματιστών από άλλεςυπηρεσίες του δημοσίου, που θα ήθελαν νααξιοποιηθούν παραγωγικά.

208/514

Αναφερόμενοι στη φοροδιαφυγή πρέπει νασημειώσουμε οτι δεν ταυτίζεται με τη σκιώδηοικονομία. Μπορούμε να διακρίνουμε 4περιπτώσεις όπου δεν έχουμε είσπραξηεσόδων για το κράτος από οικονομικήδραστηριότητα:

• δραστηριότητες που φορολογούνται καιδεν καταγράφονται (σκιώδης οικονομία)

• δραστηριότητες που δεν φορολογούνταικαι δεν καταγράφονται

• δραστηριότητες που καταγράφονται αλλάδεν φορολογούνται

• φορολογητέα ύλη που προέρχεται απόδραστηριότητες παρελθόντων ετών πουδεν φορολογούνται

Επιπλέον, η φοροδιαφυγή δεν ταυτίζεται μετην φοροαποφυγή. Το μέγεθος της σκιώδουςοικονομίας είναι για την Ελλάδα 25–28% τουΑΕΠ, για την Ιταλία 22–26%, για τη Γερμανία

209/514

15–17% και για τις ΗΠΑ 7–8% του ΑΕΠ.[13]

Άλλες μελέτες οδηγούν σε μεγαλύτερεςεκτιμήσεις. Μελέτη του Τσάτσου (2001) τηνεκτιμάει σε 31–37% του ΑΕΠ για τα έτη1982–1997, του Κανελλόπουλου (1995) σε 35%για το 1988 και του Βαβούρα και συν. 1995 σε25–32% του ΑΕΠ, για τα έτη 1982–1988.

Συγκριτική ανάλυση μεγέθους σκιώδους οικονομίας.Πηγή: OECD economic surveys.

210/514

Μελέτη του ΟΑΣΑ για το 2011 αναφέρει: “Εάνη Ελλάδα μπορούσε να συλλέξει τον ΦΠΑ, τιςεισφορές κοινωνικής ασφάλισης και τουςφόρους φυσικών και νομικών προσώπων σεβαθμό όμοιο με τις άλλες χώρες μέλη τουΟΑΣΑ, τότε τα έσοδα από φόρους θαανέβαιναν κατά 5% του ΑΕΠ”.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΒ για το 2012,οι μισές ελληνικές οικογένειες (49%) δήλωσανεισοδήματα κάτω του αφορολόγητου ορίου καιδεν πλήρωσαν καθόλου φόρο, ενώ το 84% τωνφυσικών προσώπων καταβάλλει το 21% τουσυνολικού φόρου. Επιπρόσθετα, 1.000.000ελεύθεροι επαγγελματίες πληρώνουν μόνον το4% του φόρου που καταβάλλουν όλα ταφυσικά πρόσωπα. Σε σχέση με τιςεπιχειρήσεις, οι 1.500 μεγαλύτερες ελληνικέςεπιχειρήσεις πλήρωσαν το 67% του συνολικούφόρου εισοδήματος νομικών προσώπων, ενώ200.000 μικρές επιχειρήσεις που είναι το99,3% του συνόλου των επιχειρήσεων,

211/514

πλήρωσαν κατά μέσον όρο μόνον 5.000 ευρώη κάθε μία, δηλαδή όσο ένας μισθωτός των2.000 ευρώ μηνιαίως.

Φοροδιαφυγή φυσικών προσώπων

Εύκολα διαπιστώνεται οτι το δηλωθένεισόδημα των φυσικών προσώπων δεν μπορείνα ταυτίζεται με το πραγματικό. Στονπαρακάτω πίνακα φαίνεται η κατανομή τουαφορολόγητου εισοδήματος για 0 ευρώ καιαπό 1 έως 10.500 ευρώ (γενικό αφορολόγητοόριο 2009), ανά κατηγορία επαγγέλματος.

212/514

Από τον πίνακα βλέπουμε αρκετά παράδοξα:

• 68,4% των εισοδηματιών δήλωσαν 0 ευρώεισόδημα

• 37,6% των ελεύθερων επαγγελματιώνδήλωσαν εισόδημα εντός τουαφορολόγητου. Το ποσοστό αυτό είναιυψηλότερο των μισθωτών.

• 43,9% των εμπόρων δήλωσαν εισόδημαεντός του αφορολόγητου

• 90,6% των γεωργών δήλωσαν εισόδημαεντός του αφορολόγητου

Δηλωθέν εισόδημα φυσικών προσώπων 2009[14].

213/514

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυσηπου δείχνει το ποσοστό του εισοδήματος πουαποκρύπτεται, ανά δεκατημόριο εισοδήματος.

Σε επίπεδο συνολικού πληθυσμούαποκρύπτεται εισόδημα 9,9%, με τοπλουσιότερο 10% να αποκρύπτει 14,7% ενώ τοπλουσιότερο 1% να αποκρύπτει 23,6%.

Το εισόδημα που αποκρύπτεται σύμφωνα μετην πηγή είναι 0,6% από μισθούς, 0% από

Αποκρυπτόμενο εισόδημα ανά επίπεδο εισοδήματος.

214/514

συντάξεις, 52,9% από γεωργικέςδραστηριότητες και 24,4% από ελεύθεροεπάγγελμα και περιουσία. Εάν δεν υπήρχε ηφοροδιαφυγή από το εισόδημα των φυσικώνπροσώπων, τα φορολογικά έσοδα θα ήταναυξημένα κατά 35%.

Παρατηρώντας τα στοιχεία των ετών 2009,2010 και 2011, και παρόλο που είμαστε σεπερίοδο κρίσης και ύφεσης, βλέπουμε τοδηλωθέν εισόδημα να αυξάνεται καιπαράλληλα ο φόρος να μειώνεται. Αυτό είναιλογικό. Διότι λόγω της ύφεσης και των μέτρων,παρατηρείται μείωση των εισοδημάτων, οπότεμείωση της φορολογητέας ύλης. Επομένως τοκίνητρο φοροδιαφυγής πλέον είναι μικρότεροκαι οι δηλώσεις πιο κοντά στηνπραγματικότητα.

Τον Απρίλιο του 2012 το Σώμα ΔίωξηςΟικονομικού Εγκλήματος έλαβε από τιςΟλλανδικές Αρχές έναν κατάλογο από 104φυσικά πρόσωπα, που είναι μόνιμοι κάτοικοι

215/514

Ελλάδος, τα οποία δήλωναν ότι κατείχανσκάφη αναψυχής αξίας 0,8 έως 5 εκ. € με έδρατην Ολλανδία. Μόνον που τα σκάφη ήτανελλιμενισμένα στις μαρίνες Λαυρίου, Ζέας,Κρήτης, Κέρκυρας και Βόλου και οι ιδιοκτήτεςτους είχαν “ξεχάσει” να τα δηλώσουν στηφορολογική τους δήλωση[15]. Παρόμοιεςδιερευνήσεις προγραμματίζεται να γίνουν σεσυνεργασία και με άλλες χώρες τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης. Το παράδειγμα αυτόμπορεί να μην περιλαμβάνει μεγάλα ποσάφοροδιαφυγής, αλλά έχει περισσότεροεπικοινωνιακή και διδακτική αξία, το πόσοπροκλητικά μπορεί μια μερίδα εύπορωνπολιτών να φοροδιαφεύγουν από το Ελληνικόκράτος.

Εντός του 2012, μεταξύ άλλων, το νέομνημόνιο προέβλεπε 1.300 ελέγχους σεφυσικά πρόσωπα, τα οποία εμφανίζονται ναέχουν μεγάλη ακίνητη περιουσία. Στοστόχαστρο των ελέγχων είναι δικηγόροι,

216/514

συμβολαιογράφοι, λογιστές, φοροτεχνικοί καιμηχανικοί. Μετά από διασταυρώσεις πουπραγματοποίησε η Γενική ΓραμματείαΠληροφοριακών Συστημάτων και έως τονΑπρίλιο του 2012, εντοπίστηκαν 695 δικηγόροικαι συμβολαιογράφοι, οι οποίοι κατείχανμεγάλη ακίνητη περιουσία και ταυτόχροναδήλωναν αναλογικά μικρά εισοδήματα[16], ταοποία δεν δικαιολογούσαν την περιουσίααυτή. Προβλέπεται δε να ελεγχθούν ως προςτο πόθεν έσχες, προκειμένου να διαπιστωθείκατά πόσον αποκρύπτουν τα πραγματικά τουςεισοδήματα ή απέκτησαν τα ακίνητα μεχρήματα από παράνομες δραστηριότητες.Παραδείγματα περιλαμβάνουνσυμβολαιογράφο Αθηνών με ακίνητα αξίας 3,5εκ. € και ετήσιο εισόδημα 5000 €, δικηγόρο μεπεριουσία 2,7 εκ. € και εισόδημα 22.600 €.

Σε αυτό το σημείο ερωτώ: έπρεπε ναπεριμένουμε το μνημόνιο για να τεθούν ωςστόχος η διενέργεια ελέγχων για την πάταξη

217/514

της φοροδιαφυγής και του οικονομικούεγκλήματος; Έπρεπε να μας το υποδείξουνάλλοι; Εμείς χρεωνόμασταν τόσα χρόνια.

Τον Απρίλιο του 2012 εντοπίσθηκε από τοΣΔΟΕ αγρότης που δήλωνε ετήσιο εισόδημα30.000 και ταυτόχρονα διέθετε 2-θέσια Fer-rari 4,5 lt αξίας 200.000 ευρώ και μάλιστα μεπινακίδες πολυτέκνου. Σύμφωνα με το ίδιοδημοσίευμα, οι ελεγκτές του ΥπουργείουΟικονομικών υπολογίζουν ότι υπάρχουν άλλες6.000–7.000 παρόμοιες περιπτώσειςφορολογούμενων με ιδιαίτερα ακριβάαυτοκίνητα και αναλογικά μικρά δηλωθένταεισοδήματα.

Για την αύξηση των φορολογικών εσόδωνθα πρέπει να απλοποιηθούν οι διαδικασίες, ηνομοθεσία, να αποκτήσουμε σταθερόφορολογικό πλαίσιο, να αντιγράψουμε καλέςδιεθνείς πρακτικές, να χρησιμοποιήσουμε στομέγιστο την τεχνολογία και να δουλέψουμε μεεπιχειρησιακό σχέδιο και στόχους.

218/514

Το μέγεθος του δημοσίου και τομισθολογικό του κόστος

Η μέτρηση του αριθμού των υπαλλήλων τουδημόσιου τομέα είναι εξαιρετικά δύσκοληυπόθεση. Οι πηγές είναι σκόρπιες, καλύπτουνκυρίως μόνο τον στενό δημόσιο τομέα και τουςυπαλλήλους με σύμβαση αορίστου χρόνου,πρέπει να συνδυαστούν μεταξύ τους και δενμπορούν να δώσουν με ασφάλεια ακριβήεικόνα. Μπορούν όμως να απεικονίσουν τάξημεγέθους, που βέβαια επαρκεί για τοσυλλογισμό μας.

Παρατηρούμε οτι στη μετεμφυλιακή Ελλάδαο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλωνπαραμένει σχεδόν σταθερός. Η προτεραιότητατου κράτους είναι να μπει η χώρα σε τάξη καιόχι η εξαγορά ψήφων. Στο παρακάτω σχήμαπαρουσιάζεται ο αριθμός των δημοσίων

219/514

υπαλλήλων από τρεις πηγές. Η πηγή 1 είναι οσυνδυασμός στοιχείων από την ΣτατιστικήΥπηρεσία, το Υπουργείο Εσωτερικών καιάλλες πηγές. Η πηγή 2 είναι από τον Interna-tional Labour Organization (www.ilo.org). Ταδεδομένα για το 2010 είναι από την απογραφήτων δημοσίων υπαλλήλων που έγινε επίΚυβέρνησης Γ. Παπανδρέου (apografi.gov.gr) .

220/514

Μετά το 1974 παρατηρούμε μια σημαντικήεπιτάχυνση στο ρυθμό αύξησης τωνεργαζομένων στο στενό δημόσιο τομέα.Σημαντική είναι και η αύξηση των έκτακτωνυπαλλήλων, των ένστολων, των εκπαιδευτικώνκαι των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ. Ηεθνικοποίηση επιχειρήσεων και η ίδρυση μιας

Αριθμός δημόσιων υπαλλήλων σε χιλ., 1958–2010.Πηγές: (1) ΕΛΣΤΑΤ, ΥΠΕΣ, απογραφή ΔΥ, (2) Inter-

national Labour Organization www.ilo.org.

221/514

σειράς κρατικών οργανισμών και φορέωνπρόσθεσαν πολλές χιλιάδες στο προσωπικότου ευρύτερου δημόσιου τομέα. Είναι σαφέςοτι η αύξηση της δημόσιας απασχόλησης έγινεκατά κύριο λόγο μετά τη μεταπολίτευση.

Το 2000 το 21,1% της απασχόλησης είναιστο δημόσιο, με το μέσο όρο της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης των 14 να είναι στο 22,3%. Για πρώτηφορά το 2007, το ποσοστό απασχόλησης στηνΕλλάδα στο δημόσιο γίνεται 22,3%, ελαφρώςμεγαλύτερο αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσηςτων 13 που είναι 21,2%. Προφανώς όμως οιπαρεχόμενες υπηρεσίες δεν εξαρτώνται μόνοαπό το μέγεθος ή τη δαπάνη, αλλά από τηνπαραγωγικότητα του δημοσίου.

Μεγάλο ρόλο στην αύξηση του δημόσιουτομέα έπαιξαν οι πελατειακές σχέσεις. Όμωςδεν είναι και ο μόνος λόγος. Η αύξηση τωνεργαζομένων στο δημόσιο οφείλεται επίσηςστην μετακίνηση εργαζομένων από τονιδιωτικό τομέα στο δημόσιο εξαιτίας της

222/514

εθνικοποίησης μιας σειράς επιχειρήσεων(Ανδρεάδης, προβληματικές κ.ά) και τηςαύξησης των δραστηριοτήτων και ευθυνών τουκράτους, χωρίς βέβαια να σημαίνει οτι οιπροσλήψεις δεν ήταν περισσότερες από τιςπραγματικές ανάγκες. Οι πέραν των αναγκώνδιορισμοί οφείλονται εκτός των πελατειακώνσχέσεων σε κακή διάταξη και αξιοποίηση τουπροσωπικού, που δημιουργεί εστίες υπερ-συγκέντρωσης και εστίες ελλείψεων, καθώςκαι σε αιτήματα ομάδων πίεσης, όπως είναι ηαύξηση των καθηγητών στη μέση εκπαίδευση,όπου επί δεκαετίες αδικαιολόγητα ο αριθμόςτων καθηγητών αυξανόταν ταχύτερα από τομέσο ρυθμό αύξησης των μαθητών.

Την περίοδο 1961–1973 το ποσοστό τωνδημόσιων δαπανών στο ΑΕΠ ήταν 23,2%. Οαριθμός αυτός ήταν ο χαμηλότερος στην ΕΕ15, εκτός της Πορτογαλίας. Το 1980 τοποσοστό έφτασε στο 30%, παραμένονταςχαμηλότερο από το 45,6%, μέσο όρο της ΕΕ 15.

223/514

Ήταν τότε το χαμηλότερο στην ΕΕ. Ηδραματική αύξηση του μεγέθους του κράτουςέγινε στη δεκαετία του 80, όπου από 35% το1981 ανέβηκε στο 42% το 1985 και στο 50% το1990. Ο παραπάνω ρυθμός αύξησης ήταν ομεγαλύτερος σε ολόκληρη την ΕυρωπαϊκήΈνωση. Το 1990 ο δημόσιος τομέας δεν είναιπλέον από τους μικρότερους στην Ευρώπη,αλλά ούτε και από τους μεγαλύτερους. Το1990 οι δημόσιες δαπάνες κατά μέσο όρο στηνΕΕ 15 ήταν 48%, δηλαδή κοντά στο ελληνικό50%.

Από το 1991 μέχρι και το 2007 η άνοδος τουμεριδίου των δαπανών της ΓενικήςΚυβέρνησης στο ΑΕΠ συγκρατήθηκε καιπαρέμεινε κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ 15. Απότο 2007 μέχρι το 2009 οι δημόσιες δαπάνεςσημείωσαν νέα μεγάλη δραματική αύξηση μετο μερίδιο του δημοσίου το 2009 να φτάνει το53.8% με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία.Ακόμα μια φορά επιβεβαιώνεται ο

224/514

εκτροχιασμός των δημοσίων δαπανών επίΠρωθυπουργίας Κ. Καραμανλή.

Ένα σημαντικό τμήμα του μισθολογικούκόστους στον στενό και ευρύτερο Δημόσιοτομέα αποτέλεσε το κόστος υπερωριών.Φυσικά, δεν αναφέρομαι στις πραγματικέςυπερωρίες, οι οποίες είναι σωστό και δίκαιο να

Δημόσιες Δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ.

225/514

αμείβονται. Είναι απόλυτα λογικό όταν σε μιαυπηρεσία παρουσιάζεται ένας έκτακτοςφόρτος εργασίας, αυτός να αντιμετωπίζεται μευπερωρίες των εργαζομένων της και όχι μενέες προσλήψεις. Ούτε θα επιχειρήσω να μπωστην περιπτωσιολογία του αν είναι φθηνότερονα δίδονται υπερωρίες σε σχέση μεπρόσθετους εργαζόμενους. Αυτό είναι τεχνικόθέμα. Αναφέρομαι σε κάτι πιο απλό, αλλά καιπιο δύσκολο να το αποδείξει κανείς: τιςεικονικές υπερωρίες.

Οι εικονικές υπερωρίες αποτέλεσαν έναπρόσθετο έσοδο για τους δημοσίουςυπαλλήλους, τουλάχιστον εκείνους που ήταναρκετά “τυχεροί” να υπηρετούν σε μιαυπηρεσία που τις παρείχε.

Πώς όμως “τα φάγαμε όλοι μαζί” στο θέματων υπερωριών; Είναι απλό. Αφ’ ενός δενστήσαμε σωστά ή δεν ενεργοποιήσαμεμηχανισμούς ελέγχου και αφ’ ετέρου κρύβαμετο πρόβλημα κάτω από το χαλί: οι υπερωρίες,

226/514

όπως και κάποια από τα επιδόματααποτελούσαν έναν έμμεσο τρόπο αύξησης τουμισθού, χωρίς να έχουν κάποιο αντίκτυπο στην“παραγωγή”, δηλαδή στον σχεδιασμό και τηνυλοποίηση πολιτικών και στην εξυπηρέτησητου πολίτη. Υπεύθυνη για αυτά τα νοσηράφαινόμενα υπήρξαν —και εξακολουθούν ναείναι— η πολιτική διοίκηση της χώρας σε όλατα επίπεδα, από τους υπουργούς έως τουςδημάρχους που είτε ενέκριναν αυτές τιςπρακτικές είτε αδρανούσαν στο να πάρουνμέτρα πάταξής τους. Δεν ήταν όμως μόνοναυτοί. Υπεύθυνοι ήταν και εκείνοι που ενγνώση τους εισέπρατταν αυτά τα εισοδήματα,καθώς και εκείνοι που διαρκώς πίεζαν για τηνεφαρμογή των ρυθμίσεων όπως οι διάφορεςσυνδικαλιστικές ενώσεις.

Είμαι πεπεισμένος ότι στην προσπάθεια ναξεριζωθούν αυτές οι παραφυάδες τηςανορθολογικότητας, θα υπάρξουν καιπαράπλευρες απώλειες. Κάποιες υπηρεσίες

227/514

που ενδεχομένως να μην είναι επαρκώςστελεχωμένες, να στερηθούν νόμιμεςυπερωρίες. Αυτό που είναι όμως πιοσημαντικό, ακόμα και από τη μείωση τουκόστους μισθοδοσίας από παράνομεςυπερωρίες, είναι η αποκατάσταση—τουλάχιστον σε αυτόν τον τομέα— τουαισθήματος της δικαιοσύνης των εργαζομένωνστον ιδιωτικό τομέα και της εμπιστοσύνηςτους στη δημόσια διοίκηση.

Θα παραθέσω ένα παράδειγμα τέτοιαςκατάχρησης εις βάρος του προϋπολογισμούμισθοδοσίας μεγάλης ΔΕΚΟ. Το παράδειγμαδείχνει πόσο “εφευρετικοί” μπορούσαν ναγίνουν κάποιοι πονηροί εργαζόμενοι,προκειμένου να αυξήσουν τα έσοδά τους.

Έχουμε μια εταιρία του δημοσίου, η οποίαλειτουργεί με βάρδιες όλες τις ημέρες τηςεβδομάδος. Όπως είναι φυσικό, οι βάρδιες τουΣαββατοκύριακου και των αργιών είναι οιπλέον δημοφιλείς, καθότι πληρώνονται πολύ

228/514

περισσότερο από αυτές τωνκαθημερινών. Επειδή όμως οι βάρδιεςπρογραμματίζονταν “κυκλικά”, έτσι ώστε όλοιοι εργαζόμενοι να έχουν ίσο μερίδιο σταΣαββατοκύριακα —κάτι το οποίο ελέγχεται σεκαθημερινή βάση—, το ελληνικό δαιμόνιοβρήκε των εξής τρόπο. Εάν μια από τιςκαλοπληρωμένες βάρδιες προγραμματιζότανγια έναν νέο σε ηλικία (ο οποίος αμείβεταιχαμηλότερα), αυτός την τελευταία στιγμή, λίγοπριν από την ανάληψη της βάρδιας, δήλωνεκώλυμα ή ασθένεια. Κατόπιν ένας “μιλημένος”υπάλληλος που ήταν επιφορτισμένος με τηνέκδοση των βαρδιών, καλούσε έναναντικαταστάτη, ο οποίος, εντελώς τυχαία ήτανπάντα κοντά στη συνταξιοδότηση (ο οποίοςείχε και το υψηλότερο μεροκάματο). Από τησυναλλαγή αυτή είχαμε τρεις κερδισμένουςκαι έναν χαμένο:

229/514

• Τον μεγάλο σε ηλικία εργαζόμενο, οοποίος έπαιρνε ένα υψηλό μεροκάματο.

• Τον μικρό σε ηλικία, ο οποίος έπαιρνε απότον μεγάλο ένα μικρό “χαρτζιλίκι”, χωρίςνα χρειαστεί να αναλάβει τη βάρδια του.

• Τον υπάλληλο που προγραμμάτιζε τιςβάρδιες, ο οποίος έπαιρνε από τον μεγάλοσε ηλικία ένα μικρό χαρτζιλίκι, αλλάζονταςαπλά ένα όνομα στις βάρδιες.

Χαμένη, φυσικά ήταν η ΔΕΚΟ, η οποίαπλήρωνε υψηλότερα αναλογικά μεροκάματα,με αποτέλεσμα υψηλότερα κόστημισθοδοσίας, και κατά προέκταση το ΕλληνικόΔημόσιο και ο φορολογούμενος, ο οποίοςκαλείτο να καλύψει τα “ανελαστικά”ελλείμματα.

Τέτοιες περιπτώσεις υπήρξαν πολλές στιςΔΕΚΟ. Ενδεχομένως να συνέβαινε και σε όλεςτις ΔΕΚΟ που λειτουργούσανΣαββατοκύριακα. Οι πολιτικά ορισμένοι

230/514

Διευθύνοντες Σύμβουλοι (ανεξαρτήτως τουκόμματους που ήταν στην εξουσία), πληνελαχίστων εξαιρέσεων, σπανίωςπαρενέβαιναν, καθότι οποιαδήποτε κακήδημοσιότητα για την ΔΕΚΟ που διοικούσανήταν κακή για τους ίδιους και τον εποπτεύονταυπουργό. Εξάλλου οι πολιτικά οριζόμενεςδιοικήσεις πάντοτε είχαν μικρά περιθώριαελιγμών, όντας ανάμεσα στις συνδικαλιστικέςενώσεις και τους εποπτεύοντες Υπουργούς.Οπότε, μικρές ιστορίες παρανομίας καιδιαφθοράς όπως αυτή, ουδέποτε γίνοντανγνωστές. Όταν όμως αυτού του είδους οισυναλλαγές γίνονταν ανενόχλητα επί πολλάέτη, ο καθένας μπορεί να βγάλει τασυμπεράσματά του. Αυτά τα “λίγα χρήματα”που δίνονταν επιπλέον αν πολλαπλασιαστούνμε τον αριθμό των εργαζομένων και των ΔΕΚΟόπου συνέβαινε αυτό, επί τόσα χρόνια,δημιουργεί ένα τεράστιο ποσό χρημάτων, το

231/514

οποίο σήμερα είναι μέσα στο έλλειμμα και όλοιμας καλούμαστε να το καλύψουμε.

Υπήρχαν βέβαια και επεκτάσεις τουφαινομένου, καθώς μερικές φορές τιςυπερωρίες δεν τις δούλευαν καν, και ένας,κυκλικά, χτύπαγε τις κάρτες παρουσίας όλων.Αυτό συνέβαινε κατά κόρον στην ΟλυμπιακήΑεροπορία, πριν χρεοκοπήσει, απόυπαλλήλους, οι οποίοι μου το είχαν μεταφέρειπροσωπικά όταν ήμουν ΥπουργόςΜεταφορών.

Πολλές φορές, η αύξηση του ελλείμματοςστις ΔΕΚΟ από υπερβολές και κακοδιαχείρισητης μισθοδοσίας τους δεν ήταν άμεσα ορατήαπό τον μέσο πολίτη. Θα αναφερθώ στοπαράδειγμα των αστικών συγκοινωνιών τηςΑθήνας. Η πρακτική που εφαρμόζετο εκεί,ήταν ότι οι ζημιές κάθε έτους περνούσαν στονισολογισμό ως αύξηση του μετοχικούκεφαλαίου του επόμενου έτους. Η πρακτικήαυτή δεν ήταν παράνομη, πλην όμως όταν

232/514

αυτό γίνεται επί πολλά έτη και για μεγάλαποσά ζημιών (προερχόμενων από τα τεράστιαελλείμματα), το αποτέλεσμα είναι να έχουμεένα τεράστιο “εικονικό” μετοχικό κεφάλαιο, τοοποίο αντιπροσωπεύει σε μεγαλύτερο ποσοστότις εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου για τηνκάλυψη των δανείων, που με τη σειρά τουςχρησιμοποιούνταν για την κάλυψη τωνελλειμμάτων. Έτσι ήταν όλοι ευχαριστημένοι,η πολιτεία, οι διοικήσεις και οι ενώσεις τωνεργαζομένων κοκ.

Παραδείγματα που δείχνουν τηνανισοκατανομή του εισοδήματος μεταξύδημοσίων και ιδιωτικών υπαλλήλων καθώς καιμεγάλα ποσά μισθοδοσίας στο δημόσιο είναιπολλά. Αναφέρω κάποια παραδείγματα απόέκθεση της Γενικής ΓραμματείαςΠληροφοριακών Συστημάτων. Στον παρακάτωπίνακα παραθέτω για εταιρίες με μέσοακαθάριστο μισθό άνω των 50.000 ευρώ τον

233/514

μέσο ακαθάριστο μισθό και τον αριθμόεργαζομένων,

Παρόμοια ποσά με τα τελευταία, βρίσκουμε σεπολλές εταιρίες, υπηρεσίες και οργανισμούς,όπως ο ΟΛΘ, το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας,την Κτηματική Εταιρία του ΕλληνικούΔημοσίου, τον ΟΔΔΥ, την ΕΥΔΑΠ, καθώς καιδιάφορες απίθανες περιπτώσεις όπως ηΔημοτική Επιχείρηση Καθαριότητας Ρόδου, η

Πίνακας φορέων με μέσο ακαθάριστο μισθό άνω των50.000 ευρώ, 2010. Πηγή: ΓΓΠΣ.

234/514

Δημοτική Επιχείρηση Θεάματος καιΕπικοινωνίας κ.ά.

Πίνακας φορέων με κόστος μισθοδοσίας άνω των 40εκ. ευρώ, 2010. Πηγή: ΓΓΠΣ.

235/514

Είναι άξιο προσοχής οτι περισσότεροι από 800φορείς του δημοσίου το 2010 δεν υπέβαλανδήλωση παρακράτησης φόρου μισθωτώνυπηρεσιών, ενώ αρκετοί φορείς παρουσίασαν

Πίνακας φορέων με μέγιστο ακαθάριστο μισθό άνωτων 150.000 ευρώ, 2010. Πηγή: ΓΓΠΣ.

236/514

ελάχιστη παρακράτηση φόρου μισθωτώνυπηρεσιών για το μέγιστο ακαθάριστο μισθό.

Άλλο παράδειγμα που έχω επανειλημμένωςαναφέρει: ο δημόσιος οργανισμός ΑΓΡΟΓΗ,από το 1998 μέχρι το 2009 είχε μόλις 73υπαλλήλους και, ξαφνικά, μέσα σε έναΣαββατοκύριακο λίγο πριν τις εκλογές του2009, απέκτησε άλλους 269!

Στοιχεία για τις μέσες αποδοχές και τοσυνολικό κονδύλι μισθοδοσίας στη ΔΕΗ έδωσετον Ιούλιο του 2012 στη δημοσιότητα ηδιοίκηση της επιχείρησης, επισημαίνοντας ότιη μείωση του προσωπικού, των μισθών και τωνδαπανών για υπερωρίες, οδήγησαν σε μείωσητου μισθολογικού κόστους κατά 700εκατομμύρια ευρώ ή 41%, δηλαδή από 1,7 δισ.το 2009 σε 1 δισ. ευρώ το 2012. Σύμφωνα μετα στοιχεία της ΔΕΗ[17], ο μέσος μισθός,συνολικές καθαρές αποδοχές σε δωδεκάμηνηβάση μαζί με υπερωρίες, αποζημιώσεις εκτός

237/514

έδρας, βάρδιες, κλπ., διαμορφώνεται στα1.700 ευρώ και την τελευταία τριετία η μέσημισθολογική δαπάνη ανά εργαζόμενομειώθηκε κατά 36%. Η ΔΕΗ επισημαίνει ότιπαρά τις μειώσεις βελτιώθηκε η ποιότητα τωνυπηρεσιών προς τους πολίτες, καθώς ο μέσοςετήσιος χρόνος διακοπής ανά πελάτη λόγωβλάβης μειώθηκε, το 2011, σε σχέση με τηνπροηγούμενη χρονιά, κατά 9%, καισυγκεκριμένα από 121 λεπτά σε 110 λεπτά, ενώτο πλήθος διακοπών ανά 100 km δικτύου στηχαμηλή τάση μειώθηκε κατά 12%, από 41% το2010 σε 36% το 2011.

Συνεχίζοντας με τα παραδείγματα, ηΈκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου 2009περιλαμβάνει περιπτώσεις για παράνομεςαμοιβές προσωπικού και συνεργατών. Θααναφέρω ορισμένα παραδείγματα:

238/514

• Καταβολή αμοιβών δευτεροβάθμιαςεκπαίδευσης σε υπαλλήλους που δενδιέθεταν απολυτήριο λυκείου.

• Καταβολή επιδομάτων (π.χ. επίδομαδιαχειριστικών λαθών) σε υπαλλήλους πουδεν το δικαιούνται, καθώς και σε κατ’ευφημισμόν “διευθυντές”, χωρίςδιευθύνσεις.

• Καταβολή αμοιβών σε ιδιώτες γιααντικείμενα που αποτελούν αρμοδιότηταδημοτικών υπαλλήλων.

• Παράνομες προσλήψεις εξωτερικώνσυνεργατών Δημάρχων με συμβάσειςέργων, χωρίς να προβλέπονται οι θέσειςεργασίας.

• Παράνομη καταβολή αποζημιώσεωνυπερωριακής απασχόλησης χωρίς ναδικαιολογούνται, χωρίς να έχουν εγκριθεί,καθώς και περιπτώσεις υπερωριών που

239/514

καταβλήθηκαν, ενώ η κατάλληληυπουργική έγκριση ήρθε εκ των υστέρων.

• Πληρωμή εξόδων κίνησης χωρίς ή μεελλιπή δικαιολογητικά.

• Προσλήψεις φυσικών προσώπων μεσύναψη σύμβασης έργου και υπουργικέςαποφάσεις έγκρισης και ανάθεσης έργουπου καθόριζαν ως χρόνο έναρξης τωνσυμβάσεων προγενέστερο τωνυπουργικών αποφάσεων.

Τέτοιου είδους αναφορές φθάνουν πλέονκαθημερινά στα αυτιά μας μέσω τωνεφημερίδων του ραδιοφώνου και τουδιαδικτύου. Είναι κάτι που το θεωρώ ιδιαίτεραθετικό σε σχέση με παλαιότερες εποχές. Αν καισε πολλές περιπτώσεις οι καταγγελίες γίνονταιλόγω φθόνου από συναδέλφους καισυνεργάτες που δε συμμετέχουν στο πάρτυκαθότι “τα πράγματα έχουν δυσκολέψει”, δενπαύουν να είναι καταγγελίες και να δρουν

240/514

έστω και αποτρεπτικά για όσουςεκμεταλλεύονται τα χρήματα του Έλληναφορολογούμενου.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι τοελληνικό κράτος μετά τον εμφύλιο δεν ήτανυπερτροφικό, με βάση τα στοιχεία. Μέχρι το1980 μάλιστα, συγκρινόμενο με τα ευρωπαϊκάδεδομένα ήταν μικρό. Ακόμα και μετά, ηαύξησή του δεν ξεφεύγει πολύ από ταευρωπαϊκά δεδομένα. Η επικέντρωση στομέγεθος και μόνο είναι άγονη και όχιδιαφωτιστική. Η ουσία του προβλήματος είναιότι το ελληνικό κράτος δεν είναι παραγωγικό.Ότι οι Έλληνες φορολογούμενοι δεν είναιδιατεθειμένοι να χρηματοδοτήσουν τοσημερινό κόστος συντήρησης τουαναποτελεσματικού ελληνικού κράτους καιεπομένως το κόστος δεν μπορεί παρά νακοπεί. Δεν είναι θέμα φοροεισπρακτικούμηχανισμού αλλά βούλησης των πολιτών.

241/514

Το ελληνικό κράτος είναι μεγάλο σε σχέσημε το εύρος και την ποιότητα τωνπαρεχόμενων υπηρεσιών, ή αντίστροφα, θαμπορούσε να παρέχει τις ίδιες υπηρεσίες μελιγότερους πόρους. Το βασικό πρόβλημα τουελληνικού κράτους δεν είναι το μέγεθος αλλά ηπαραγωγικότητά του.

242/514

Εάν μελετήσουμε το παραπάνω γράφημα τηςMcKinsey που απεικονίζει την ποιότητα σεσχέση με τις δαπάνες του δημοσίου για τιςχώρες της ΕΕ, η Ελλάδα υπολείπεται τουμέσου όρου της ποιότητας κατά 40 μονάδες,ενώ την ίδια στιγμή βρίσκεται στο μέσο όροτων δαπανών. Επομένως, εάν θεωρήσουμε οτι

Δημόσια δαπάνη % του ΑΕΠ, 2009. Πηγή: McKinsey& Company Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά. Η δημόσια

δαπάνη δεν περιλαμβάνει πληρωμές για τόκους.

243/514

θα πρέπει να μειώσουμε τις δαπάνες τουδημοσίου ώστε να προσαρμοστούν στηνποιότητα που έχουμε σήμερα, θα πρέπει ναμειώσουμε τις μισθοδοσίες κατά 40% περίπου.Αυτό σημαίνει 40% επί 25 δις = 10 δις.

Επομένως η σπατάλη που οφείλεται στηνκακή λειτουργία του δημόσιου τομέα μπορείνα αποτιμηθεί σε 10 δις ετησίως. Το νούμεροαυτό μπορούμε να το συγκρίνουμε με τα 2 διςτης σπατάλης από “μίζες”. Το συμπέρασμαείναι οτι κατ’ έτος, οι λίγοι μπορούν να τρώνε 2δις, και αυτά να φαίνονται περισσότερο,καθώς κατανέμονται σε λίγους, όμως οι πολλοίσπαταλούν 10 δις, αλλά επειδή είναι λίγα στονκαθέναν, δεν φαίνονται, και έτσι δεν δίνεικανείς σημασία. Η συμβολή όμως αυτής τηςσπατάλης στο χρέος είναι 5-πλάσια κατ' έτος,από την σπατάλη των λίγων.

Στον παραπάνω υπολογισμό δενυπολογίσαμε τη μείωση λειτουργικώνδαπανών που θα έπρεπε να κάνουμε καθώς

244/514

και το μερίδιο των συντάξεων, οι οποίεςδόθηκαν από αυτόν τον μη παραγωγικόδημόσιο τομέα. Επομένως, η πραγματικήσπατάλη που γίνεται, που πληρώνουμε ένανδημόσιο τομέα, χωρίς να απολαμβάνουμεαντίστοιχες υπηρεσίες είναι παραπάνω από 10δις κατ’ έτος.

Περιπτώσεις

Ίσως να μην είναι ιδιαίτερα γνωστό στον πολύκόσμο, αλλά ορισμένες θέσεις σε υπηρεσίεςτου στενού δημόσιου τομέα, όπως οι εφορίες,τα τελωνεία, οι πολεοδομίες κ.α. είναι πολύδημοφιλείς σε ορισμένους που μπορούν να τιςεκμεταλλευτούν κατάλληλα. Κατά καιρούςέχουν ακουστεί και γραφτεί διάφορα γιακυκλώματα τα οποία υποτίθεται ότι“τακτοποιούν” τους ενδιαφερόμενους σεθέσεις που επιθυμούν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρονγια μένα έχει όταν σε αυτά τα κυκλώματα

245/514

εμπλέκονται και πολιτικοί. Κάποιες από τιςθέσεις αυτές μπορεί να είναι δημοφιλείς, γιατίπροσφέρουν δυνατότητες παράνομουπλουτισμού, κάποιες γιατί προσφέρουνυψηλότερους μισθούς, κάποιες γιατίπροσφέρουν μεγαλύτερες δυνατότητεςαδιαφάνειας κατά τη μετάταξη, και κάποιεςγιατί τα συνδυάζουν όλα αυτά μαζί.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πουθυμάμαι, είχε προκύψει τον Ιούλιο του 2009μετά από σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας“Έθνος”, το οποίο αφορούσε μετατάξεις“μαϊμού” σε παραμεθόρια τελωνεία. Με βάσητο δημοσίευμα αυτό, είχε γίνει σχετικήερώτηση προς τον τότε Υπουργό Οικονομικώντης Νέας Δημοκρατίας από διάφορουςβουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Σύμφωνα λοιπόν μετην έρευνα, είχε στηθεί ένας αποτελεσματικόςμηχανισμός, ο οποίος πραγματοποιούσεμετατάξεις “ημετέρων” δημοσίων υπαλλήλωνσε τελωνειακές υπηρεσίες ανά την Ελλάδα. Οι

246/514

θέσεις αυτές είχαν μεγάλες αποδοχές καιυψηλά επιδόματα, με υποχρέωση όμωςπαραμονής στην παραμεθόριο 10 έτη. Πληνόμως, οι περισσότεροι από τους “επιτυχόντεςυποψήφιους” αποσπάστηκαν σε κεντρικέςυπηρεσίες του τόπου διαμονής τους, ή απλάπαρέμειναν στα κομματικά γραφεία στα οποίαεργάζονταν έτσι κι αλλιώς από πριν. Οκατάλογος των επιτυχόντων ήτανεντυπωσιακός, σύμφωνα με το δημοσίευμα,καθότι περιελάμβανε:

• Γιο κηπουρού πρώην υπουργού

• Σύζυγο πρώην βουλευτή

• Ανηψιό πρώην γενικού γραμματέα

• Διάφορους συνεργάτες υπουργών,βουλευτών κ.ά.

Άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι αγνοήθηκανπλήρως οι πραγματικές ανάγκες τωνΥπηρεσιών, όπως για παράδειγμα του

247/514

Τελωνείου Αστακού, που υπήρχε εισήγηση γιαμείωση του προσωπικού και μεταφορά στοΤελωνείο Πάτρας λόγω φόρτου εργασίας. ΣτονΑστακό λοιπόν, δημιουργήθηκαν πέντε νέεςκενές θέσεις προς μετάταξη, πλέον των δέκαμετατάξεων που είχαν ήδη γίνει τοπροηγούμενο έτος. Οι διαδικασίες τηςεπιλογής μεταξύ των υποψηφίων ήταν πλήρωςαδιαφανείς, ενώ αγνοούνταν δημόσιοιυπάλληλοι με τα κατάλληλα προσόντα (πτυχίοσχολής δημόσιας διοίκησης, γνώσεις ξένωνγλωσσών κ.ά.) προς όφελος των ημετέρων πουδιέθεταν το καλύτερο προσόν: ποιο είναι αυτό;Οι κατάλληλες γνωριμίες.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να δούμε πάλιπόσες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται σεμια χώρα, προκειμένου να μπορεί ναπραγματοποιηθεί μια τέτοιας ευρέως κλίμακας“επιχείρηση”:

248/514

• Δυνατότητα “δημιουργίας” θέσεωνεργασίας σε οργανισμούς και υπηρεσίεςπου δεν έχουν ανάγκη πρόσθετουπροσωπικού.

• Δυνατότητες απόσπασης υπαλλήλων μεαδιαφανείς διαδικασίες.

• Αδιαφανείς διαδικασίες επιλογήςυποψηφίων σε μεταθέσεις και μετατάξεις.

• Απουσία λογοδοσίας διοικήσεων (καιενδεχομένως δυνατότητας αντίδρασης)των οργανισμών προέλευσης καιπροορισμού των μετακινούμενωνυπαλλήλων.

• Ανορθολογικές μισθολογικές διαφορέςμεταξύ θέσεων εργασίας στο δημόσιο μετα ίδια περίπου τυπικά προσόντα.

• Χρονικές προϋποθέσεις και περιορισμοίδιατήρησης προσωπικού σε παραμεθόριεςπεριοχές που μπορούν να ξεπεραστούν μετις κατάλληλες διαδικασίες.

249/514

• Οργανωμένος κομματικός μηχανισμός πουμπορεί να ενορχηστρώσει μια τέτοιαεπιχείρηση και να δημιουργήσει θέσειςεργασίας.

• Κρατικοδίαιτος κομματικός στρατός πουεκμεταλλεύεται τις θέσεις πουδημιουργούνται.

• Λαός με χαμηλά αντανακλαστικά.

Περιπτώσεις σαν αυτές που ανέφερα, είμαισίγουρος ότι υπήρξαν, και ενδεχομένως ναυπάρχουν ακόμα, πολλές. Είναιχαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με στοιχεία τουοργανισμού Διαφάνεια Ελλάς, ένα ποσοστόπερί του 10% θεωρεί απόλυτα θεμιτό το ναβάλουμε “μέσον”, προκειμένου να διοριστείκάποιος συγγενής μας. Η επιθυμία για μιακάλυψη “θέσης στο Δημόσιο” είναι τόσομεγάλη, που οι εμπλεκόμενοι μπορούν νακάνουν τα πάντα για να το επιτύχουν.

250/514

Μια περίπτωση αφορά των Δήμο Πατρέων,στον οποίον το 2005 μετακινήθηκαν 9υπάλληλοι —ως αορίστου χρόνου— από τηνΕταιρία Τουριστικής Ανάπτυξης Αχαΐας(ΕΤΑΑ). Μετά από έλεγχο που διενέργησε ηυπηρεσία του Γενικού Επιθεωρητή ΔημόσιαςΔιοίκησης, οι 5 από αυτούς ήταν με σύμβασηορισμένου χρόνου και οι 4 δεν είχαν καμίασχέση εργασίας με την ΕΤΑΑ.

Μια άλλη περίπτωση είναι αυτή τηςΚτηματολόγιο ΑΕ. Σε έλεγχο πουπραγματοποιήθηκε στην εταιρία αυτή τουευρύτερου δημόσιου τομέα —και εκτόςδικαιοδοσίας ΑΣΕΠ— αποκαλύφθηκαν ταεξής: μέχρι τον Μάιο του 2009 προσλήφθηκαν139 εργαζόμενοι, εκ των οποίων μόνον οι 40με προϋποθέσεις δημοσιότητας (δημοσίευσηαγγελίας σε έντυπα–εφημερίδες).

• Η εταιρία, τυχαία, δεν διέθετε εσωτερικόκανονισμό λειτουργίας ως όφειλε και ως εκ

251/514

τούτου ήταν “ελεύθερη” να διαμορφώνεικαι να προσαρμόζει τις διαδικασίεςπροσλήψεων κατά το δοκούν.

• Δεν υπήρχε σύστημα αξιολόγησης καικριτήρια για τις προσλήψεις. Επιπρόσθεταδεν κρατούντο πρακτικά τωνσυνεντεύξεων.

• Σε “πρακτικά αξιολόγησης” που βρέθηκαν,η πρόσληψη ήταν αναιτιολόγητη και δενβασιζόταν ούτε σε τυπικά προσόντα, όπωςεκπαίδευση και εμπειρία σε παρόμοιοαντικείμενο.

• Ένα σημαντικό τμήμα των 139εργαζομένων προέρχονταν απόσυγκεκριμένους νομούς εκτός Αττικής.Εύλογο είναι το ερώτημα το πώςλειτούργησαν τα κανάλια πληροφόρησηςκαι προσλήψεων. Η απάντηση μάλλον θαπρέπει να δοθεί από τους πολιτευτές των

252/514

περιφερειών αυτών που λειτούργησαν ωςγραφεία εύρεσης εργασίας στο δημόσιο.

Ασφαλιστικά Ταμεία και ΚοινωνικέςΠαροχές

Ένα ιδιαίτερα δυσάρεστο φαινόμενο είναι τογεγονός της μακροχρόνιας κλοπής εις βάροςτων ασφαλιστικών ταμείων. Υπήρχανπεριπτώσεις όπου πρόσωπα και μηχανισμοί μεδόλο ζημίωσαν το ΙΚΑ και άλλουςασφαλιστικούς οργανισμούς και περιπτώσειςόπου πολλοί ωφελήθηκαν παθητικά απόκλαδικές συμφωνίες, διακανονισμούς καιαιτήματα. Με τον τρόπο αυτό ορισμένα από ταταμεία σε συνεργασία με τις εκάστοτεπολιτικές ηγεσίες της χώρας διαμόρφωσανευνοϊκούς όρους για τους ασφαλισμένους τους,

253/514

εις βάρος όλων των υπολοίπων, αλλά και εντέλει σε βάρος του Έλληνα φορολογούμενου.

Με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης,όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις,άρχισαν να έρχονται στην επιφάνεια και ναγίνονται γνωστά στο ευρύ κοινό περιστατικάκαι περιπτώσεις ουσιαστικής κλοπής τουχρήματος των ασφαλιστικών ταμείων:

• Βάσει καταγραφής πουπραγματοποιήθηκε στα ασφαλιστικάταμεία, βρέθηκε ότι καταβάλλονταισυνολικά 77 επιδόματα, από τους φορείςτων υπουργείων Υγείας και Εργασίας αλλάκαι από το υπουργείο Οικονομικών, εκ τωνοποίων τα 55 δεν συνδέονται μεοποιοδήποτε εισοδηματικό κριτήριο.

• Από τους 260.000 “δικαιούχους” τωνεπιδομάτων, σε καταγραφή πουπραγματοποιήθηκε, δεν εμφανίσθηκαν35–40 χιλιάδες άτομα. Σύμφωνα με

254/514

εκτιμήσεις του Υπουργείου Εργασίας, έναπερίπου 20% όσων λαμβάνουν επιδόματα,δεν τα δικαιούνται.

Πολλές από τις επιμέρους περιπτώσεις ήτανγνωστές και παλαιότερα, πλην όμως οιπελατειακές σχέσεις του πολιτικούσυστήματος, η γενική απάθεια της κοινωνίαςκαι η έλλειψη σύγχρονων εργαλείωνπληροφορικής και διαχείρισης, συνεισέφερανστο να μείνουν στην αφάνεια. Σύμφωνα μεδηλώσεις του Υπουργού Εργασίας τηςκυβέρνησης Παπαδήμου, τον Φεβρουάριο του2012, “κάποιοι εισέπρατταν μαϊμού συντάξειςεπί δυο δεκαετίες”[18]. Ο αριθμός των “μαϊμού”αυτών συντάξεων εκτιμήθηκαν σε 40.000 γιατο ΙΚΑ και 8.500 για τον ΟΕΚ, ενώ παράλληλαδιακόπηκαν και 21.000 “μαϊμού” επιδόματατου ΟΓΑ. Το κόστος όλων των ανωτέρω σεετήσια βάση ήταν 405 εκ. €, ήτοι 4,5 δις

255/514

περίπου σε βάση δεκαετίας. Αυτό σήμερα είναιμέσα στο χρέος της χώρας.

Τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης γιατην καταβολή μαϊμού συντάξεων σε χιλιάδεςάτομα δίχως να πληρούν τις προδιαγραφές,έδωσε ο οικονομικός εισαγγελέας ΓρηγόρηςΠεπόνης τον Φεβρουάριο του 2012. Αφορμήστάθηκαν καταγγελίες που έγιναν στον Τύπο,σύμφωνα με τις οποίες γύρω στα 20.000άτομα φέρεται ότι λάμβαναν μαϊμού συντάξειςμε αποτέλεσμα το κόστος για τα ασφαλιστικάταμεία να είναι τεράστιο. Μάλιστα ο αρμόδιοςυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεωνυποστήριξε ότι το συνολικό ποσό ξεπερνά τα120 εκατ. ευρώ. Η έρευνα θα πρέπει ναοδηγήσει σε πρόσωπα ή συγγενείς τους πουελάμβαναν παράνομα τις συντάξεις, στουςυπαλλήλους και τα στελέχη των ταμείων πουτις ενέκριναν και τις χορηγούσαν και νααποτυπωθούν με ακρίβεια τα ποσά πουδόθηκαν ώστε να διεκδικηθούν εντόκως πίσω.

256/514

Από το Υπουργείο Κοινωνικών ασφαλίσεωνέγινε γνωστό οτι πέραν των ποινικώνκυρώσεων, θα αναζητηθούν αναδρομικά όλατα ποσά που έχουν εισπραχθεί παράνομα μεδιάφορους τρόπους από το ασφαλιστικόσύστημα, με συντάξεις μαϊμού ή επιδόματαπου δεν τα δικαιούται κάποιος και τα οποίαανέρχονται σε 2,5 δις. Αναφέρθηκε μάλισταχαρακτηριστικά η περίπτωση ασφαλισμένου,που λάμβανε σύνταξη από το 1978 μέχρισήμερα χωρίς να τη δικαιούται. Επίσης απότον επανέλεγχο των επιδομάτων, συντάξεωνκαι παροχών θα εξοικονομηθούν συνολικά 4,5δις ευρώ από τα οποία το 1,5 δις αφοράπαράνομες συντάξεις, ενώ 3,2 δις ευρώαναμένεται να εξοικονομηθούν από τηνπεριστολή της φαρμακευτικής δαπάνης.

Σημειώνεται επίσης οτι το σύνολο τωνεπιχορηγήσεων από τον Κρατικόπροϋπολογισμό προς τα ασφαλιστικά ταμείααπό το 2002 έως το 2012, ανήλθε στα 154,5 δις

257/514

ευρώ ενώ επιπλέον 42,7 δις ευρώ έχουνπροϋπολογιστεί για τη διετία 2013–2015.

Ακούω σε συζητήσεις ορισμένους να λένε οτιγια την οικτρή οικονομική κατάσταση τωνασφαλιστικών ταμείων φταίει το κούρεμα τουPSI. Προφανώς και συνέβαλε. Όπως καισυνέβαλαν οι ατυχείς επενδυτικέςτοποθετήσεις των διοικήσεων των ταμείων σεομόλογα και μετοχές που απαξιώθηκαν. Όμωςόποιος υποστηρίζει οτι φταίνε μόνο αυτά,προφανώς λαϊκίζει και δημαγωγεί.

Περιπτώσεις

Τη διετία 2011–2012 άρχισαν να έρχονταιστην επιφάνεια αποδείξεις διαφθοράςεπίορκων υπαλλήλων ασφαλιστικών ταμείων,τα οποία στοίχισαν στον Ελληνικό λαό πολλάεκατομμύρια ευρώ, επί άγνωστο αριθμό ετών.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα[19]

αφορά τις αποκαλύψεις για το ΙΚΑ Καλλιθέας,

258/514

το ΙΚΑ Πατησίων, καθώς και άλλα 5υποκαταστήματα για τα οποία υπάρχουνυπόνοιες και διενεργείται έρευνα. Οι διωκτικέςαρχές δεν οδηγήθηκαν στην ανακάλυψη τηςαπάτης από τα πολυτελή περιουσιακά στοιχείατων επίορκων υπαλλήλων ή έλεγχο του πόθενέσχες, αλλά από ένα ειδικό πληροφοριακόσύστημα, που υλοποιήθηκε το Νοέμβριο του2011, και το οποίο πραγματοποίησεδιασταυρώσεις στοιχείων και περίεργωνσυναλλαγών. Το μέγεθος της απάτης, μόνο στοΙΚΑ Καλλιθέας υπολογίζεται σε 15 με 20 εκ. €από το 2003 έως το 2011, ενώ υπάρχουνυπόνοιες και για άλλα υποκαταστήματα.

Η απάτη γινόταν ως εξής: το κύκλωμα είχανοργανώσει 20 άτομα, υπάλληλοι του ΙΚΑ σεσυνεργασία με ιδιώτες, 500 άτομα συνολικά—μερικοί εκ των οποίων εν αγνοία τους— ,σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΟικονομικήςΑστυνομίας. Οι υπάλληλοι ενέκριναν νοσήλειαγια εικονικές νοσηλείες σε νοσοκομεία στα

259/514

οποία υποτίθεται ότι είχαν εισαχθεί οι ιδιώτες.Οι τελευταίοι εισέπρατταν τα νοσήλεια από τοΙΚΑ, κρατούσαν ένα μικρό τμήμα καιεπέστρεφαν το υπόλοιπο στους επίορκουςυπαλλήλους. Αντίστοιχα, ενέκρινανχορηγήσεις διαφόρων επιδομάτων σε μηδικαιούχους, οι οποίοι πάλι κρατούσαν έναμικρό τμήμα και επέστρεφαν το υπόλοιπο.

Οι επίορκοι υπάλληλοι έφτασαν σε τέτοιοβαθμό απληστίας που χορηγούσαν ακόμα καιεπιδόματα τοκετού σε άγαμο, ή σε άγαμο πουλάμβανε επιδόματα για πέντε παιδιά! Τόσοσίγουροι ήταν οτι το σύστημα του ΙΚΑ δεν θακατάφερνε ποτέ να αποκαλύψει την απάτη.

Παρόμοια περίπτωση αποκαλύφθηκε καιστο ΙΚΑ Πατησίων[20], όπου φαίνεται ναπραγματοποιούντο χορηγήσεις συντάξεων σεανύπαρκτους ασφαλισμένους.

Πρόσφατα επίσης, μετά το σκάνδαλο στοΙΚΑ Καλλιθέας με τις χιλιάδες παράνομεςσυναλλαγές και τα επιδόματα–μαϊμού που

260/514

ζημίωσαν το Ίδρυμα με εκατομμύρια ευρώ,αποκαλύφθηκε και νέα απάτη. Η ΔίωξηΗλεκτρονικού Εγκλήματος κατάφερε νααποκαλύψει μεγάλη υπόθεση πλαστογραφίαςπου αφορά σε δεκάδες περιστατικάηλεκτρονικής υποβολής, μέσω του διαδικτύου,ψευδών Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων.Η ζημιά για το ΙΚΑ υπολογίζεται ότι ξεπερνάτα 3 εκατομμύρια ευρώ.[21] Η έρευνα ξεκίνησεύστερα από καταγγελίες της διοίκησης τουΙΚΑ–ΕΤΑΜ ότι άγνωστα άτομα με τη χρήσησυνολικά 47 ηλεκτρονικών ιχνών, είχανυποβάλει μέσω διαδικτύου, ψευδείςΑναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ).Ειδικότερα, δήλωναν είτε εικονικά, είτεπραγματικά με πιστωμένα ένσημα,εργαζομένους ατομικών εμπορικώνεπιχειρήσεων, αλλοδαπούς και ημεδαπούς,καθώς και ημέρες απασχόλησης, που δεναντιστοιχούσαν στην πραγματικότητα.

261/514

Οι ψευδώς δηλωμένοι εργαζόμενοι έπαιρναντα σχετικά ένσημα ασφάλισης και τις λοιπέςπαροχές (δώρα, επιδόματα, παροχές υγείας,κάρτες παραμονής και εργασίας στη χώρα,κ.λπ.), χωρίς όμως να καταβάλλονται ποτέ οιαντίστοιχες εργοδοτικές εισφορές. Από τηναστυνομική διαδικτυακή έρευνα, που έγινε στοπλαίσιο άρσης του απορρήτου και τηνψηφιακή ανάλυση των στοιχείων,εντοπίστηκαν “γεωγραφικά” συγκεκριμένασημεία προέλευσης των ηλεκτρονικών ιχνών,σε περιοχές της Αττικής.

Μια άλλη περίπτωση ήταν αυτή τουΟΑΕΔ[22]. Μετά από διασταυρώσειςστοιχείων, όπως στην περίπτωση του ΙΚΑ,αποκαλύφθηκε ότι πραγματοποιούντοχιλιάδες εισπράξεις επιδομάτων από μηδικαιούχους, Έλληνες και αλλοδαπούς. Μετάαπό έλεγχο της Διεύθυνσης Επιθεώρησης τουΟργανισμού για πληρωμές κατά τη διετία2009–2011, διαπιστώθηκαν διπλές καταβολές

262/514

επιδομάτων στα ίδια πρόσωπα, πληρωμέςεποχιακών και οικογενειακών επιδομάτων σεμη δικαιούχους ή και σε ανύπαρκτουςασφαλισμένους, ή ακόμη και σε άτομα πουπροσκόμιζαν πλαστές βεβαιώσεις (π.χ.καταγγελίες συμβάσεων εργασίας και άδειεςδιαμονής). Η εφημερίδα “Ημερησία”προσθέτει ότι οι έλεγχοι εντόπισαν, ακόμη,παράνομες πληρωμές επιχορηγήσεων σεεταιρείες αλλά και αντικανονικέςτοποθετήσεις προστατευόμενων από το νόμοατόμων σε θέσεις εργασίας. Τα χρήματαφαίνεται να τα εισέπρατταν υπάλληλοι τουΟΑΕΔ (μέχρι και μαθητευόμενη τουπρογράμματος stage φαίνεται να συμμετείχεστο κύκλωμα), πλαστογραφώντας εντάλματαπληρωμών.

Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με τιςεκθέσεις της επιθεώρησης:

263/514

• Χορηγούντο εποχιακά επιδόματα σε μηδικαιούχους. Μόνον από μια υπηρεσία τουΟΑΕΔ, εντοπίστηκαν 401 παράτυπεςχορηγήσεις, ή το 11,5% των δικαιούχων.

• Πληρώνονταν επιδόματα ανεργίας μεπλαστά και παραποιημένα έγγραφα καιδικαιολογητικά.

• Εντοπίσθηκαν δικαιούχοι με τον ίδιοαριθμό μητρώου και διαφορετικόονοματεπώνυμο.

• Καταβλήθηκαν οικογενειακά επιδόματασε ασφαλισμένους “φαντάσματα”.

• Πολλοί “ασφαλισμένοι” διπλο-πληρώθηκαν.

• Κάποιες εταιρίες διπλο-πληρώθηκαν γιατα προγράμματα ΛΑΕΚ (επιδότηση τηςεκπαίδευσης των εργαζομένων).

• Πληρώνονταν επιδόματα σε αλλοδαπούςμε πλαστές ή κλεμμένες άδειεςπαραμονής.

264/514

• Επιδοτήθηκαν παράνομα εταιρίες που είτεείχαν μετακινηθεί, είτε συγχωνευθεί.

• Προσλήφθηκαν εργαζόμενοι ως άτομα μεειδικές ανάγκες, χωρίς να πληρούν τιςπροϋποθέσεις.

Ένα κωμικό παράδειγμα είναι το γνωστόστους περισσότερους “χωριό των τυφλών” στηΖάκυνθο. Αν και στη χώρα μας το ποσοστόατόμων με αναπηρία είναι μικρότερο από τονμέσο όρο της Ευρώπης, κάποιες περιοχέςφαίνεται ότι τους προσελκύουν. Στη Ζάκυνθο,λοιπόν, κάποιοι επιτήδειοι, προφανώς σεσυνεργασία με μέλη της ιατρικής κοινότητας,είχαν βρει μια πολύ πετυχημένη συνταγή,προκειμένου να καρπώνονται ένα μηνιαίοπρόσθετο εισόδημα, εις βάρος του Έλληναφορολογούμενου. Είναι χαρακτηριστικό ότι οαριθμός των ατόμων στη Ζάκυνθο πουεντάχθηκαν στην κατηγορία με προβλήματαόρασης και λάμβαναν το σχετικό επίδομα,

265/514

διπλασιάσθηκε από το 2004 στο 2011!Σύμφωνα με δημοσιεύματα[23] από τουςσυνολικά 700 “τυφλούς” στη σχετικήαπογραφή που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιοτου 2012, εμφανίσθηκαν μόνον οι 100, και απόαυτούς, μετά από έλεγχο, διαπιστώθηκε ότι οιπραγματικά έχοντες προβλήματα όρασης ήτανμόνον οι 40, αριθμός που αντιστοιχεί στονευρωπαϊκό μέσον όρο. Δηλαδή εδικαιούντο τοεπίδομα 40 άτομα, πραγματικά τυφλοί, και τοελάμβαναν 700! Πρόσφατα (Ιούλιος 2012),ανήλθε στην επιφάνεια και ακόμα ένα χωριότυφλών στη Χίο. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξησχετική έρευνα.

Πιο τραγική είναι παρόμοια υπόθεση πουαποκαλύφθηκε στην Αλεξανδρούπολη[24].Κύκλωμα είχε οργανώσει μηχανισμό πουχαρακτήριζε απολύτως υγιή παιδιά ωςκωφάλαλα, προκειμένου το κράτος να τουςχορηγεί το σχετικό προνοιακό επίδομα των362 € μηνιαίως. Το κύκλωμα φαίνεται ότι

266/514

δρούσε από το 2006, με συνολική ζημία γιαΔημόσιο περί το 1 εκ. €. Σύμφωνα με τοπόρισμα του Σώματος ΕπιθεωρητώνΥπηρεσιών Υγείας Πρόνοιας τα παιδιά δενφαίνονταν να αντιμετωπίζουν προβλήματαακοής και ομιλίας, και συνεπώς δεν ήτανδικαιούχοι. Οι έλεγχοι πραγματοποιήθηκαν σε13 σχολεία, όπου οι δάσκαλοι των παιδιώνκατέθεσαν ότι οι εν λόγω μαθητές δεναντιμετώπιζαν προβλήματα ομιλίας και ακοής.Το κύκλωμα φαίνεται ότι πλαστογραφούσεακόμα και ιατρικές γνωματεύσεις, ενώ είχεφτάσει και σε σημείο να εκπαιδεύει τα παιδιά,προκειμένου να ξεγελάσουν τους ιατρούς ότιέχουν πρόβλημα ακοής.

Ένα άλλο περιστατικό που περιελάμβανε,για άλλη μια φορά τυφλούς, αποκάλυψε οΥφυπουργός Υγείας τον Απρίλιο του 2012.Σύμφωνα με δημοσίευμα[25], μετά απόσχετική καταγγελία στο Υπουργείο Υγείας,ελεγκτές του εν λόγω υπουργείου

267/514

πραγματοποίησαν έφοδο σε μικρό χωριό τηςΕύβοιας, όπου και εντοπίσθηκαν 14 άτομαχαρακτηρισμένοι ως τυφλοί να παίζουν χαρτιάσε καφενείο του χωριού. Ένας εξ’ αυτών, μεολική τύφλωση ήταν εκείνος που κρατούσε τοσκορ σε σημειώσεις. Για την περίπτωση αυτήήδη πραγματοποιείται έρευνα, για τα μέσα καιτις μεθόδους που αυτοί οι συμπολίτες μαςχαρακτηρίσθηκαν τυφλοί. Ο Υπουργός Υγείας,στο ίδιο πλαίσιο, κατήγγειλε ότι στο ΔήμοΘεσσαλονίκης, μόνον μέσα στο 2010αυξήθηκαν τα προνοιακά επιδόματα κατάσχεδόν 11 εκ. € ετησίως, προβάλλονταςσοβαρές επιφυλάξεις στο κατά πόσο η αύξησηαυτή οφείλεται σε μη ιατρικούς λόγους.

Σχετικά μεγάλες αυξήσεις, περί το 30% τηντριετία 2009–2011, για επιδόματα αναπηρίαςπαρουσιάστηκαν στη Θεσσαλονίκη και τηΘεσσαλία. Σύμφωνα με δηλώσεις του διοικητήτου ΙΚΑ, το Ίδρυμα θα κινηθεί δικαστικά γιατην επιστροφή των χρημάτων του. Ποτέ δεν

268/514

είναι αργά για να αποδοθεί η κοινωνικήδικαιοσύνη. Αντίστοιχα κωμικοτραγικές είναιοι περιπτώσεις των άνω των 9.000 αιωνόβιωνπου βρέθηκαν στην απογραφή του ΙΚΑ το2009, καθώς και οι 4.500 αποβιώσαντες τωνεπικουρικών ταμείων, τη σύνταξη των οποίωνκαρπώνονταν οι συγγενείς τους.

Μπορεί βέβαια κάποιος να πει ότι ταεπιδόματα τυφλότητας των 250–300 € δενείναι το βασικό αίτιο, και ότι άλλα, πιοσημαντικά αίτια οδήγησαν τη χώρα μας εκείπου βρίσκεται σήμερα. Και όμως αυτό είναιλάθος. Γιατί μαζί με όλα τα υπόλοιπα πουκαλύπτονται στο πλαίσιο του παρόντοςβιβλίου, δείχνουν πώς “τα φάγαμε όλοι μαζί”.Γιατί για κάθε έναν συνταξιούχο ή ανάπηρο“μαϊμού” αντιστοιχούν τουλάχιστον δυοάτομα, τα οποία είτε εισέπρατταν καιέπρατταν την παρανομία, είτε ήταν συνεργοίμε τη σιωπή τους.

269/514

Ένα άλλο σημείο που θα ήθελα να αναφέρωστον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης, είναιότι πολλές φορές το ίδιο το σύστημαυπολογισμού των συντάξεων και τωνεπιδομάτων ΕΚΑΣ δίνει κίνητραεισφοροδιαφυγής σε εργοδότες καιασφαλισμένους. Χαρακτηριστικό είναι ότισυμφέρει έναν εργαζόμενο να δηλώσει περί τις4.500 ημέρες εργασίας, προκειμένου να λάβειτο ΕΚΑΣ, καθότι θα λάβει υψηλότερη σύνταξησε σχέση με έναν συνταξιούχο που έχειδηλώσει 8.000 ημέρες εργασίας και δεδικαιούται ΕΚΑΣ. Αυτό αποτελεί έναπαράδειγμα για την προχειρότητα με τηνοποία γίνεται ο σχεδιασμός, καθώς και τηχαμηλή αποτελεσματικότητα των ελεγκτικώνμηχανισμών του Δημοσίου.

Όταν η διαφθορά πλέον έχει ποτίσει τονκοινωνικό ιστό σε τέτοιο βαθμό, δενεκπλήσσομαι για οτιδήποτε άλλο μπορεί νααποκαλυφθεί στο μέλλον.

270/514

Δαπάνες στον Τομέα της Υγείας

Στον τομέα της υγείας υπάρχουν πολλά καιδιάφορα παραδείγματα κακής διαχείρισης,απάτης και διαφθοράς, που επί χρόνιαεπιβάρυναν τον προϋπολογισμό της χώρας, σεόφελος διαφόρων κυκλωμάτων ιατρών,φαρμακοποιών, εταιριών προμήθειαςφαρμάκων και νοσοκομειακών υλικών καιπολιτών. Εάν θέλουμε να κατηγοριοποιήσουμετα περιστατικά:

• Περιπτώσεις υπερσυνταγογράφισης

• Προμήθειες νοσοκομείων σε υψηλότερεςτιμές από τις τρέχουσες

• Επιδόματα αναπηρίας σε μη δικαιούχους

• Συντάξεις σε αποθανόντες

271/514

Πολύ ορθά, ο περιορισμός της φαρμακευτικήςδαπάνης, υπήρξε από τις άμεσεςπροτεραιότητες της κυβέρνησης Παπανδρέου,το 2009. Τα στοιχεία ήταν συντριπτικά: ηφαρμακευτική δαπάνη στη Ελλάδα το 2009ήταν το 2,7% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος 25χωρών στην Ευρώπη ήταν μόλις 1,8%(στοιχεία ΕΟΦ). Αυτό δεν μπορούσε νασημαίνει βέβαια οτι οι Έλληνες αρρωσταίνουνπερισσότερο.

Η σπατάλη στην φαρμακευτική δαπάνη, πουμεγάλο μέρος της οφείλεται στη διαφθορά,είναι μεγαλύτερη από 2 δισ. ευρώ ετησίως. Ηφαρμακευτική δαπάνη το 2000 ήταν μόλις 2,6δισ. ευρώ και έφθασε το 2009 στα 9,3 δισ.ευρώ. Η αύξηση είναι υπέρογκη και οιδαπάνες ξέφυγαν από κάθε όριο.Αξιοσημείωτο είναι οτι η χώρα μαςπαρουσίασε σχεδόν τις ίδιες δαπάνες σεφαρμακευτική δαπάνη με την Ισπανία, ηοποία αριθμεί 5 φορές παραπάνω πολίτες.

272/514

Ειδικότερα, από το 2007 μέχρι το 2009 ηδαπάνη αυξήθηκε κατά 20% χωρίς καμίαλογική εξήγηση.

Ιδιαίτερη προσπάθεια για την πάταξη τουφαινομένου έγινε με την εφαρμογή τηςηλεκτρονικής συνταγογράφισης. Μπορείακόμα και σήμερα να μην έχουμε το τέλειοσύστημα, και φυσικά μπορεί πολλοί να έχουνταλαιπωρηθεί από την εφαρμογή του, όμως ηκαταγραφή των συναλλαγών στην πηγή, στηνπερίπτωσή μας η καταγραφή των συνταγών,είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον εντοπισμόφαινομένων απάτης και διαφθοράς.Μπορούμε να έχουμε δεδομένα για το τισυνταγογραφεί ένας γιατρός, τι πουλάει απόσυνταγές ένα φαρμακείο και πόση είναι ηδαπάνη ενός ασθενή. Εμφανίστηκεπερίπτωση, που δεκάδες “ασθενείς”,ελάμβαναν συνταγή από γιατρό στην Κηφισιά,και την εκτελούσαν στο Περιστέρι. Καιμάλιστα, το ύψος των συνταγών αυτών σε

273/514

μηνιαία βάση ήταν αρκετές εκατοντάδεςχιλιάδες ευρώ. Μπορεί αυτό να είναι τυχαίο;Φυσικά όχι. Χωρίς την ηλεκτρονικήσυνταγογράφιση, αυτό δεν θα γινόταν ποτέγνωστό.

Τα ποσά που δαπανώνται για τον τομέα τηςΥγείας είναι πράγματι υπερβολικά μεγάλα.Ορισμένα από αυτά είναι απαραίτητα. Κάποιαάλλα όμως, θα μπορούσαν να αποφευχθούν ήκαι να επιτευχθούν μεγάλες εκπτώσεις. Μιαμεγάλη πληγή αφορά τον τρόπο με τον οποίοπραγματοποιούνται οι προμήθειες στανοσοκομεία. Ένα σύνηθες φαινόμενο είναι οιδιαδοχικές απευθείας αναθέσεις σε εταιρίες,κάνοντας κατάτμηση της εκάστοτεπρομήθειας σε μικρότερα (και άρα νόμιμαποσά), έτσι ώστε να αποφεύγονται οι“χρονοβόροι” διαγωνισμοί.

Υπάρχουν τρόποι περιορισμού τουφαινομένου της απάτης στις δαπάνεςσυνταγογράφισης καθώς και στις δαπάνες

274/514

προμηθειών των νοσοκομείων. Για τιςπρομήθειες των νοσοκομείων, όπουεφαρμόστηκε πλατφόρμα ηλεκτρονικώνδημοπρασιών, η τιμή τωνφαρμάκων–αναλωσίμων έπεσε εξαιρετικά.Αυτό σημαίνει οτι ο σωστός ανταγωνισμός τωνπρομηθευτών μπορεί να δώσει χαμηλές τιμές.Τεχνολογικές λύσεις υπάρχουν, δυστυχώςόμως δεν εφαρμόζονται καθολικά. ΟρισμένεςΥγειονομικές Περιφέρειες εφαρμόζουν με δικήτους πρωτοβουλία συστήματα ηλεκτρονικώνπρομηθειών και παρατηρητηρίου τιμώναναλωσίμων με πολύ καλά αποτελέσματα.

Έχουν γίνει αναφορές, σε πόσο πιο υψηλέςτιμές προμηθεύονται τα ελληνικά νοσοκομείατα ίδια αναλώσιμα, σε σχέση με άλλανοσοκομεία του εξωτερικού. Συμβαίνει επίσηςτο φαινόμενο, γιατροί να πετάνε στασκουπίδια υλικά, πχ στεντ των 1.500 ευρώ(χρησιμοποιείται για μπαλονάκια,εμφράγματα κοκ), προκειμένου να

275/514

προμηθευτούν άλλα για να κάνουν τζίρο.Γιατροί του δημοσίου χρόνια απολάμβανανπλούσιων παροχών των φαρμακευτικώνεταιριών, ταξίδια με τις οικογένειές τους,εξοπλισμός σπιτιού, υπολογιστές, κινητάτηλέφωνα, λάστιχα για το αυτοκίνητο κοκ, καιπροφανώς όλα αυτά με κάποιο αντάλλαγμα:τις πωλήσεις υλικού στις κλινικές τωννοσοκομείων και ενδεχομένως την προώθησησυγκεκριμένων φαρμάκων στους ασθενείς.Φίλος μου είπε οτι στη Γερμανία, κάθε κλινικήέχει συγκεκριμένο όριο προμηθειών.Υπεύθυνος είναι ο Δ/ντης της κλινικής και σεπερίπτωση που οι δαπάνες συστηματικάυπερβαίνουν το όριο, η κλινική μπορεί νακλείσει. Επομένως, ο Δ/ντης και οι εταιρίεςπρομηθειών, έχουν συμφέρον για την επίτευξηκαλής τιμής. Εδώ γίνεται κάποιαδιαπραγμάτευση; Δυστυχώς δεν γίνεται, μεαποτέλεσμα σήμερα να μην έχουμε τηδυνατότητα ελλείψη χρημάτων να

276/514

προμηθευτούμε όντως απαραίτητααναλώσιμα, και να κάνουν οι γιατροί μαςιατρική του ’60.

Περιπτώσεις

Παραθέτω παραδείγματα από την Έκθεση τουΓενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης2010, καθώς και την Έκθεση του ΕλεγκτικούΣυνεδρίου του 2009 που αφορούν την υγείακαι την κοινωνική πρόνοια.

• Το Νοσοκομείο Άγιος Παύλος τηςΘεσσαλονίκης για ένα διάστημα πλήρωσεενοίκιο και ασφάλιστρα μισθίου 13.000 €στην Ιερά Μονή των Αδελφών του Ελέους,χωρίς να μπορεί να χρησιμοποιήσει τοακίνητο, καθότι γίνονταν εργασίεςανακαίνισης. Και όλα αυτά, ενώ στημεταξύ τους σύμβαση αναφερόταν ρητάότι το μίσθωμα και τα ασφάλιστρα μισθίου

277/514

θα ξεκινούσαν μετά την ολοκλήρωση τωνεργασιών.

• Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”: σεδιαγωνισμό ύψους 2,7 εκ. € για διάφορααντιδραστήρια, έγινε κατακύρωση σε 8εταιρίες. Μόνον που:

◦ Ένα προς προμήθεια είδοςμοιράσθηκε μεταξύ περισσότερων τηςμιας εταιρίας, χωρίς να λαμβάνεται υπ’όψη το κριτήριο της χαμηλότερηςτιμής,

◦ Ορισμένα από τα προς προμήθεια είδηκατακυρώθηκαν σε εταιρίες που δενήταν μειοδότριες.

◦ Ορισμένα είδη κατακυρώθηκαν σεεταιρίες, τα προϊόντα των οποίωνείχαν κριθεί τεχνικά ως μη αποδεκτά.

278/514

Ακολουθούν παραδείγματα παράτυπωνενταλμάτων του 2009 που “έπιασε” τοΕλεγκτικό Συνέδριο:

• Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών: 3,8εκ. € για προμήθεια φαρμάκων.

• Άγιος Σάββας: 180.000 € για προμήθειαυλικών οστεοσύνθεσης.

• Κοργιαλένειο–Μπενάκειο Γ.Ν. Αθηνών:1,7 εκ. € για ορθοπεδικά υλικά.

• Γ.Ν. Μελισσίων Αμαλία Φλέμινγκ:204.000 € για βηματοδότες.

• Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών με7,2 εκ. € για ορθοπεδικά και προσθετικάυλικά.

• Γ.Ν. Χαλκίδας: 650.000 € για ορθοπεδικάκαι προσθετικά υλικά.

• Γ.Ν. Ρεθύμνης: 225.000 € για ορθοπεδικάκαι προσθετικά υλικά.

279/514

Άλλα παραδείγματα από το ΕλεγκτικόΣυνέδριο περιλαμβάνουν:

• Το “Σκυλίτσειο” Νοσοκομείο Χίου φέρεταιότι το 2009 κατέβαλλε τόκουςυπερημερίας ύψους 39.000 € για οφειλέςγια τις οποίες δεν είχε συμβατικήυποχρέωση.

• Το Γενικό Νοσοκομείο Ρεθύμνης μετά απόδικαστική διαμάχη, κατέβαλε αποζημίωσηύψους 7.000 € σε υπάλληλό του. Ουδένμεμπτό στην καταβολή οπουδήποτε ύψουςαποζημίωσης, μόνον που:

◦ Η απόφαση δεν ήταν τελεσίδικη.

◦ Το ποσόν που δόθηκε ως αποζημίωσηήταν μεγαλύτερο από αυτό που είχεδιεκδικήσει ο εργαζόμενος.

Στον ευαίσθητο τομέα της υγείας, ένασυγκεκριμένο περιστατικό μου έχει κάνει

280/514

ιδιαίτερη εντύπωση και δείχνει πόσο σαθρόςείναι ο διοικητικός μηχανισμός τωννοσοκομείων: σε έλεγχο από την υπηρεσία τουΓενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης,βρέθηκαν 444 φάκελοι ασθενών του Γ.Ν.Λαϊκό σε ιδιωτική κλινική. Επιπρόσθετα έναςμεγάλος αριθμός φακέλων του εν λόγωνοσοκομείου βρέθηκαν διασκορπισμένοι σεδιάφορους χώρους και γραφεία τουνοσοκομείου. Η αρχειοθέτηση ήτανανύπαρκτη και ο χειρισμός των φακέλωνγίνονταν σε πολλές περιπτώσεις και απόιδιώτες εξωτερικούς συνεργάτες καιεθελοντές. Είναι νομίζω σαφές πόσοσημαντικό αγαθό είναι η διαφύλαξη τωνπροσωπικών δεδομένων και του ιατρικούαπορρήτου. Είναι προφανές ότι ο λόγος πουγινόταν αυτή η διαχείριση των φακέλωνασθενών εντός και εκτός νοσοκομείου, ήταν ηεξυπηρέτηση και αύξηση της ιδιωτικήςπελατείας των γιατρών.

281/514

Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση γιατην πολλές φορές ανεξέλεγκτη κατάστασηστον τομέα του μισθολογικού κόστους στοδημόσιο τομέα είναι αυτή του ΥπουργείουΥγείας. Από έλεγχο που πραγματοποίησε ηυπηρεσία του Γενικού Επιθεωρητή ΔημόσιαςΔιοίκησης, διαπιστώθηκαν τα εξήςανατριχιαστικά:

• Διπλή μισθοδοσία του υποδιοικητή τουΕθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείαςαπό τον εν λόγω οργανισμό, όσο και απότην πολυκλινική του Ολυμπιακού Χωριού.

• Μη νόμιμη αμοιβή 31 εργαζομένων τηςΥπηρεσίας Επιτρόπου του ΕλεγκτικούΣυνεδρίου και της ΥπηρεσίαςΔημοσιονομικού Ελέγχου του ΓενικούΛογιστηρίου του Κράτους στο εν λόγωΥπουργείο. Έχει πάντα ιδιαίτεροενδιαφέρον όταν ο ένας ελεγκτικόςμηχανισμός του κράτους “ξεσκεπάζει” τον

282/514

άλλον, ειδικά όταν αναφερόμαστε στοΕλεγκτικό Συνέδριο, το οποίο το 2009μείωσε τα έξοδα του Δημοσίου πάνω από0.5 δισεκατομμύρια €.

• Συμμετοχή μεγάλου αριθμού στελεχών σεπολυάριθμες επιτροπές. Από τις πρόσθετεςαμοιβές αυτές, 6 εργαζόμενοι λάμβανανμεγαλύτερο μισθό από τον Πρόεδρο τουΑρείου Πάγου.

Μια ιδιαίτερα εφευρετική περίπτωση πουαποκαλύφθηκε[26] το 2012 αφορά το λεγόμενο“Σκάνδαλο της Ωχράς Κηλίδος”. Πρόκειται γιαμια υπόθεση την οποία διερευνούσε επί μήνεςτο ΣΔΟΕ: πρόκειται για περίπτωση εξαγωγήςπληρωμένου από το Ελληνικό κράτοςφαρμακευτικών σκευασμάτων, αξίας άνω των1.000 € ευρώ έκαστο για την ομώνυμηοφθαλμολογική πάθηση. Μετά απόκαταγγελία που έγινε τον Απρίλιο του 2011στην Καλαμάτα, εντοπίσθηκαν ύποπτες

283/514

κινήσεις φαρμάκων μεγάλης αξίας καιεξαγωγές προς Κύπρο και Γερμανία. Οιέλεγχοι οδηγήθηκαν στην Αθήνα και τηνΚέρκυρα, όπου αποκαλύφθηκε ότισυμμετείχαν και άλλα φαρμακεία. Το κύκλωμαδρούσε ως εξής: Ιατροί συνταγογραφούσανακριβά φάρμακα (για την ωχρά κηλίδα, γιααρθριτικά ή αντικαρκινικά) σε εικονικούςασθενείς, παρακρατούσαν τα φάρμακα και ταπροωθούσαν στα φαρμακεία και από εκεί στιςφαρμακαποθήκες προς εξαγωγή, πιθανώς επίπολλά συναπτά έτη. Στο σκάνδαλο φαίνεται ναεμπλέκεται και καθηγητής οφθαλμολογίας τηςΑθήνας. Για να αντιληφθούμε το ύψος τηςαπάτης, μόνον από ένα φαρμακείο, από τιςεξαγωγές αυτές, προέκυπτε κέρδος 960.000 €.

Άλλη μια, ιδιαίτερα εφευρετική απάτη, πουπροέκυψε παράλληλα με το σκάνδαλο της“ωχράς κιλήδος” αφορά την εξαπάτησηασφαλιστικών ταμείων, τα οποία πλήρωνανσυγκεκριμένη εταιρία μαϊμού για την

284/514

ενοικίαση συσκευών οξυγόνου γιαπνευμονοπαθείς[27]. Το κύκλωμα φαίνεται νααποτελείτο από ιατρούς στην Πελλοπόνησο, οιοποίοι εξέδιδαν γνωματεύσειςπνευμονοπάθειας σε ιδιώτες, χωρίς να τουςεξετάσουν στο 95% των περιπτώσεων, οιοποίοι με τη σειρά τους εξουσιοδοτούσαν τηνεταιρία ενοικίασης συσκευών οξυγόνου ναεισπράττει από τα ασφαλιστικά ταμεία. Ηαπάτη αυτή φαίνεται να έχει ξεκινήσει το2006, ζημιώνοντας κατά πολλά εκατομμύριατα ήδη προβληματικά ασφαλιστικά ταμεία.

Όλοι θα θυμάστε τις χρυσές δουλειές πουέκαναν οι φαρμακευτικές εταιρίες, τις παροχέςπου έδιναν στα στελέχη τους και στους“συνεργαζόμενους γιατρούς” μέσω ταξιδίων,δώρων, ηλεκτρονικές συσκευές, κινητάτηλέφωνα, laptop κοκ, με την ανταπόδοσηφυσικά της προώθησης των δικών τουςπροϊόντων. Και στο σημείο αυτό δεν μιλάμεγια περιπτώσεις απάτης ή

285/514

υπερσυνταγογράφισης, αλλά για τις κανονικέςπεριπτώσεις αντιμετώπισης ασθενών.Σκεφθείτε, οτι όλα αυτά τα κόστηκαλύπτονταν από την υπερτιμολόγηση τωνυλικών και φαρμάκων και οτι σε τελικήανάλυση όλα αυτά τα χρήματα καλούμαστεσήμερα όλοι μας να τα πληρώσουμε.

Περιπτώσεις από ΟργανισμούςΤοπικής Αυτοδιοίκησης

• Διδυμότειχο. Το Ελεγκτικό Συνέδριο,σύμφωνα με την Έκθεση του 2009,εντόπισε δυο παράτυπα χρηματικάεντάλματα μισθοδοσίας και εξόδωνκίνησης για υπαλλήλους πουμετακινήθηκαν στο Δήμο από δημοτικέςεπιχειρήσεις υπό εκκαθάριση, το έναύψους 80.000 € και το δεύτερο

286/514

240.000 €. Τα παράτυπα χρηματικάεντάλματα γύρισαν πίσω στο Δήμο, οοποίος δεν τα υπέβαλε ξανά για έγκριση.

• Χρηματικό ένταλμα ύψους 43.000 € προςτην HELLEXPO AE από το ΔήμοΘεσσαλονίκης. Ελέγχθηκε και μειώθηκεκατά 7.300 €.

• Δ. Παναγιάς, Νομός Χαλκιδικής. Μόνο γιατην τήρηση των πρακτικών, έπρεπε ναεξαντληθούν οι 429 νόμιμες ώρεςυπερωριών, με την προσθήκη 44 ωρών γιαεργασία από τις 10 το βράδυ έως τις 6 τοπρωί, και άλλες 109 ώρες για υπερωρίες σεΚυριακές και αργίες. Συνολικές αμοιβές4.300 €. Το ίδιο και για τον Δήμο Θέρμης,στα 1.600 €.

• Έξοδα παράστασης δημάρχου,αντιδημάρχων και προέδρου δημοτικούσυμβουλίου Δήμου Ελλήσποντου, Ν.Κοζάνης, 80.000 € για το 2008 και το

287/514

2009. Επειδή φαίνεται ότι είχε γίνεικάποιο σφάλμα στον υπολογισμό τους,περικόπηκαν κατά 23.000 €.

• Ο Δήμος Ασκιού του Νομού Κοζάνηςπροέβη σε επιχορηγήσεις σε συλλόγουςκαι σωματεία ύψους 33.000 €. Τα οποίακόπηκαν, καθότι υπερέβαιναν το 1,5% τωντακτικών εσόδων του, όπως ορίζει ο νόμος.

• Ο Δήμος Καλαμπάκας, έδωσε, από τηνεπιχορήγησή του, 30.000 € στις τοπικέςενορίες για ανέγερση ναού και άλλασχετικά. Μόνο που αυτό απαγορεύεταιαπό τον Κ.Δ.Κ, και τα χρηματικάεντάλματα επιστράφηκαν, χωρίς ναεπανυποβληθούν στο Ελεγκτικό Συνέδριο.Επίσης, προσπάθησε να πληρώσει ένανεργολάβο με 28% κέρδος (σύνολο19.000 €). Μόνο που το νόμιμο ποσοστόείναι 18% και εγκρίθηκε μόνον περίπου τοήμισυ του ποσού.

288/514

• Ο Δήμος Παλαμά προσπάθησε παράτυπανα κατατμήσει χωματουργικά έργα ύψους46.000 €, προκειμένου να δοθούν χωρίςδιαγωνισμό με απευθείας αναθέσεις. ΤοΕλεγκτικό Συνέδριο το εντόπισε. Ταχρηματικά εντάλματα δεν υποβλήθηκαν εκνέου.

• Στον Δήμο Λαγανά, σε μια παραγγελίακάδων απορριμμάτων αξίας 25.000 €,παρατηρήθηκαν ορισμένα χωροχρονικάπαράδοξα:

◦ Η μελέτη των τεχνικών προδιαγραφώνκαι ο προϋπολογισμός συντάχθηκαν σεχρόνο προγενέστερο της έγκρισης τηςαρμόδιας δημαρχιακής επιτροπής.

◦ Κάποιοι από τους κάδουςπαραδόθηκαν όχι μόνον πριν από τηνυπογραφή της σύμβασης, αλλά καιπριν από τη διενέργεια τουδιαγωνισμού.

289/514

◦ Κάποιοι από τους κάδουςπαραδόθηκαν εκπρόθεσμα, χωρίςόμως να επιβληθεί το πρόστιμο στονεργολάβο. Επίσης τα έξοδαδημοσιότητας δεν παρακρατήθηκαναπό την αμοιβή του.

Η πλημμελής παρακολούθηση των τεχνικώνέργων φαίνεται ότι στοίχισε σημαντικά στουςδημότες του εκάστοτε δήμου, αλλά και στονΈλληνα φορολογούμενο. Χαρακτηριστικάπαραδείγματα είναι οι Δήμοι Αγρινίου, Αιγίουκαι Μεσσάτιδος Αχαϊας, οι οποίοιαποπειράθηκαν να βαπτίσουν ως“συμπληρωματικές” ορισμένες εργασίες, οιοποίες ήταν απαραίτητο να γίνουν επειδή ταεν λόγω έργα είχαν υλοποιηθεί πλημμελώς καιείχαν αστοχίες. Τα ποσά ανά δήμο ήταν 251,134 και 80 χιλιάδες ευρώ αντίστοιχα.

Πολλές φορές οι δήμοι επιμένουν ναεπιχορηγούν δημοτικές επιχειρήσεις για τα

290/514

λειτουργικά τους έξοδα, παρόλο που μπορεί ναμην είναι βιώσιμες. Τέτοιες περιπτώσεις για το2008 στην Αττική περιλαμβάνουν τον ΔήμοΚερατσινίου (120.000 €), το Δήμο Πειραιά(512.000€) και το Δήμο Αχαρνών (790.000 €).Είναι εύκολο να κάνεις κοινωνική πολιτική μεχρήματα άλλων.

• Ο Δήμος Αχαρνών ήταν πρωταθλητής στομέσο ύψος χρηματικών ενταλμάτων πουαπορρίπτονται από το ΕλεγκτικόΣυνέδριο. Ενδεικτικά αναφέρονται μόνογια το 2008, ποσά 94.000 και 537.000 €για χρηματοδότηση κοινωφελώνεπιχειρήσεων.

• Ο Δήμος Καματερού αποπειράθηκε ναπληρώσει 45.000€ για να αγοράσειοχήματα από δημοτική επιχείρησήιδιοκτησίας του, η οποία τελούσε υπόεκκαθάριση. Και ως γνωστόν, μετά τηνεκκαθάριση όλα τα περιουσιακά στοιχεία

291/514

της δημοτικής επιχείρησης μεταβιβάζονταιατελώς στο Δήμο που τις ίδρυσε.

• Ο Δήμος της Αθήνας προνοεί ακόμα καιγια τις παραβάσεις των υπαλλήλων του.Είχε προβλέψει 7.500 € για πληρωμέςκλήσεων των οδηγών απορριμματοφόρων.Μόνον που οι κλήσεις αφορούν το άτομοπου έκανε την παράβαση και όχι τονιδιοκτήτη του οχήματος, και συνεπώς δενπροβλέπονται αυτές οι δαπάνες.

• Ο Δήμος Αμαρουσίου στις δαπάνες μιαςπρογραμματικής σύμβασης με δημοτικήεπιχείρηση ιδιοκτησίας του, είχεσυμπεριλάβει και αποσβέσεις.

• Ο Δήμος της Αθήνας πλήρωσεχιλιομετρικές αποζημιώσεις για τη χρήσηΙΧ εργαζομένων του, συνολικού ύψους169.000 €. Μόνον που αυτές οιμετακινήσεις δε συνδέονταν με τηνεπίβλεψη ή την υλοποίηση κάποιου

292/514

δημοτικού έργου και συνεπώς ήτανπαράτυπες.

Ορισμένοι Δήμοι φαίνεται πώς έχουνμειωμένες ικανότητες απλής διαχείρισηςέργων και συμβάσεων, αλλά αυξημένη ροπή σεαμφίβολες πρωτοβουλίες. Παραδείγματα:

• Δήμος Μαραθώνα, πληρωμή έργου323.000 €. Εκδόθηκε χωρίς να υπάρχουνεγκεκριμένες πιστώσεις και παρά τηνεντολή της Περιφέρειας να παύσουνάμεσα οι εργασίες. Επίσης δεν είχε τακατάλληλα συνοδευόμενα δικαιολογητικάκαι το κυριότερο εκδόθηκε, παράτυπα,μετά την περίοδο κατά την οποία έγινε ηπιστοποίηση του έργου.

• Δήμος Κορυδαλλού, πληρωμή έργου131.000 €. Δεν είχε πρωτόκολλοπαραλαβής του έργου, ο πίνακας εργασιώνέγινε μετά από 2 χρόνια και περιελάμβανε

293/514

μόνο την αμοιβή του εργολάβου γιαπρόσθετες εργασίες και μάλιστα χωρίς τηνέγκριση του δήμου. Ο υπολογισμός τηςδαπάνης είχε γίνει χωρίς περιγραφήεργασιών, χωρίς αναλωθέντα υλικά, χωρίςτιμές, και χωρίς αντιστοίχηση του ποιαδαπάνη αφορά ποιο τμήμα του έργου.

• Δήμος Ταύρου, πληρωμή 25.000 € έργουευρωπαϊκού προγράμματος ενεργειακήςανάπλασης του 1997 το 2009, ενώ αυτόείχε λήξει πριν 9 έτη χωρίς να δοθείπαράταση. Επιπρόσθετα, αφορούσεσυνήθεις εργασίες επισκευής μιαςιδιωτικής πολυκατοικίας, η οποία δεναποτελούσε σύμφωνα με τις απαιτήσειςτου Προγράμματος “τοπικό φυσικό πόροκαι πηγή ενέργειας”, ούτε ήταν μεταξύ τωνστοιχείων του “φυσικού, αρχιτεκτονικούκαι πολιτιστικού περιβάλλοντος”.

• Ο Δήμος Κηφισιάς αποδέχθηκε προσφορά77.000 € για σακούλες απορριμμάτων,

294/514

ενώ υπήρχε σε επαναληπτικό διαγωνισμόπροσφορά με μικρότερη τιμή.

• Ο πρώην Δήμος Καλυβίων–Θορικού τοδιάστημα 1995–1999 πραγματοποίησε απ’ευθείας αναθέσεις 1,18 εκ. €, χωρίς νασυντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις. Ταέργα αφορούσαν βρεφονηπιακό σταθμόκαι έργα οδοποιίας.

• Στον Δήμο Αγίων Θεοδώρων, σεδιαγωνισμό για τη βελτίωση του τοπικούποδοσφαιρικού γηπέδου, τόσο ηοικονομική προσφορά του εργολάβου, όσοκαι τα πρακτικά του διαγωνισμού πουδιενεργήθηκε γι’ αυτό το λόγο, έφερανχειρόγραφες διορθώσεις. Για κάποιον πουδεν γνωρίζει τι σημαίνει κανονισμόςπρομηθειών, αυτή είναι από τις χειρότερεςπαρατυπίες.

• Στον Δήμο της Βόρειας Κυνουρίαςπροσπάθησαν να αποζημιώσουν τους

295/514

τοπικούς άρχοντες με 28.000 € για έξοδακίνησης, τα οποία όμως δικαιολογούνταιμόνον όταν μετακινούνται εκτός έδρας τουΔήμου και όχι γενικά για την άσκηση τωνκαθηκόντων τους, όπως έγινε με τησυγκεκριμένη περίπτωση.

• Στον Δήμο Μυκόνου, όπως και σε πολλούςάλλους δήμους της Ελλάδας, φαίνεται ότιπροσπαθούσαν να αυξήσουν τους μισθούςτων υπαλλήλων τους με πλάγιους τρόπους:καταβολή σε είδος το 2009, 46.000 € γιαγάλα και 76.000 € για είδη ένδυσηςπαρελθόντων ετών, χωρίς να συντρέχεικάποιος αντικειμενικός λόγος αδυναμίαςγια τη μη χορήγησή τους κατά το έτος πουτο προσωπικό τα δικαιούντο.

• Η Κάλυμνος κατέβαλε 620.000 € σεΕκκλησιαστικά Συμβούλια Ιερών Ναών,χωρίς καν να έχει προηγηθεί αίτηση τωντελευταίων στην οποία να προσδιορίζονταιπου θα πάνε τα χρήματα. Άλλα 250.000 €

296/514

δόθηκαν παράτυπα για επιχορηγήσειςδιαφόρων συλλόγων. Επίσης δόθηκαν652.000 € για ενοικίαση μηχανημάτων,χωρίς να έχει πραγματοποιηθείδημοπρασία.

• Στο Δήμο Αγίου Νικολάου Κρήτηςπρομηθεύθηκαν 69.000 € τεχνικά υλικά(μπετόν, οπλισμό, αλουμίνια κλπ.) γιαέργο για το οποίο δεν είχε εκδοθείοικοδομική άδεια.

Σε πολλές περιπτώσεις ΟΤΑ, διαπιστώνεταισημαντική ανικανότητα (ή και δόλος) στηνοικονομική τους διαχείριση. Σύμφωνα μεστοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Επιθεώρησηςτου Υπουργείου Οικονομικών απόδιαχειριστικούς και οικονομικούς έλεγχους σεδήμους[28], προέκυψαν τα εξής ενδεικτικά:

• Διαχειριστικό έλλειμμα 1,8 εκ. € στο δήμοΦιλιατών Ν. Θεσπρωτίας.

297/514

• Διαχειριστικό έλλειμμα 1,2 εκ. € στο δήμοΠροσοτσάνης Ν. Δράμας.

• Διαχειριστικό έλλειμμα 0,9 εκ. € στο δήμοΜηχανιώνας.

• Διαχειριστικό έλλειμμα 0,8 εκ. € στο δήμοΠαγγαίου.

• Μη απόδοση δικαιωμάτων υπέρ τουδημοσίου 0,4 εκ. € από τουποθηκοφυλακείο δήμου Θεσπιών Ν.Βοιωτίας

Περιπτώσεις από Υπουργεία, ΔΕΚΟκαι υπηρεσίες της ΓενικήςΚυβέρνησης

Η Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου του 2009περιλαμβάνει πολλές περιπτώσεις παρατυπιώνσχετικά με υπουργεία και ΔΕΚΟ:

298/514

• Στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης τοσυνολικό ποσόν των 800.000 € πουαφορούσε ανταλλακτικά αεροσκαφώνήταν εσφαλμένο, καθότι όταν έκαναν ξανάτην πρόσθεση των επιμέρους ποσών, τοάθροισμα βγήκε 280.000 € λιγότερο.

• Στο Υπουργείο Ενέργειας, Περιβάλλοντοςκαι Κλιματικής Αλλαγής αποπειράθηκαννα εγγραφούν ως συνδρομητές σεεφημερίδες και έντυπα τουΣαββατοκύριακου με το σύνολο τωνενθέτων (CD και DVD), οι οποίεςστοιχίζουν πολύ περισσότερο(ενδεχομένως και διπλάσια τιμή) από τααπλά έντυπα.

• Στο Υπουργείο Παιδείας καιΘρησκευμάτων από λογαριασμούς57.000 € για λογαριασμούς υπηρεσιακώνκινητών τηλεφώνων το 2009, τα 10.000 €αφορούσαν γραπτά μηνύματα (SMS).

299/514

• Στον Οργανισμό ΕπαγγελματικήςΕκπαίδευσης και Κατάρτισης δόθηκαν106.000 € σε διδάσκοντες που αφ’ ενόςδεν είχαν την κατάλληλη ειδικότητα για τομάθημα που δίδασκαν και αφ’ ετέρου δενήταν πιστοποιημένοι.

• Μόνο για το 1988, κατεβλήθησαν από τηνΑγροτική Τράπεζα επιδοτήσεις 11,4 εκ. €(συμπεριλαμβανομένων τωνπροσαυξήσεων) ως οικονομικές ενισχύσειςγια την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.Μόνον που οι επιδοτήσεις αυτές δενσυνοδεύονταν από τα κατάλληλαδικαιολογητικά. Η υπόθεση έχει πάρει τηδικαστική οδό.

• Ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμούεκπληρώνοντας τον στόχο του γιαπροώθηση του Ελληνικού Τουρισμού, το2008 χορήγησε 40.000 € στον ΣύλλογοΥπαλλήλων ΕΟΤ για εκδρομή τους στηΒαρκελώνη.

300/514

• Η ΗΣΑΠ ΑΕ με το επίδομα “πλυσίματοςχεριών” προσπάθησε να περάσει από τοΕλεγκτικό Συνέδριο σχέδιο σύμβασης600.000 € για πρόσθετη υγειονομικήασφάλιση των εργαζομένων και των μελώντων οικογενειών τους. Μόνον που τέτοιουείδους παροχή δεν προβλέπεται απόκανένα νόμο, απόφαση διαιτησίας ήσυλλογική σύμβαση.

• Σε έργο του Εθνικού ΜετσόβιουΠολυτεχνείου για κατασκευαστικέςεργασίες στη σχολή ΗλεκτρολόγωνΜηχανικών, διαπιστώθηκε ότι από ποσόν300.000 € που πληρώθηκε, οι 250.000 €είχαν καταβληθεί ξανά σε προγενέστεροχρόνο.

• Το Υπουργείο Μεταφορών το 2009προέβη σε δαπάνη 230.000 € σε εκδοτικέςεπιχειρήσεις για την προβολή τηςαναγκαιότητας αποκρατικοποίησης τηςΟλυμπιακής Αεροπορίας (μάλλον προς

301/514

τους εκπροσώπους των σχετικώνσυνδικαλιστικών ενώσεων). Φυσικά, τοΕλεγκτικό Συνέδριο είχε αντίθετη άποψη,καθότι με τη δαπάνη αυτή το Υπουργείοδεν διαφήμιζε κάποια υπηρεσία του.

• Το ΙΚΑ ΕΤΑΜ το 2009 κατέβαλε132.000 € για φόρμες εργασίας, παροχή ηοποία είχε καταργηθεί από το 2003.Επίσης, το 2009 αποπειράθηκε νακαταβάλει σε επιτροπή αξιολόγησηςδιαγωνισμού προμηθειών 8.000 € γιαεργασίες που είχαν πραγματοποιηθεί έωςκαι ένα έτος πριν τη δημοσίευση τουδιαγωνισμού. Το ποσό μειώθηκε μετά απόέλεγχο στα 2.300 €.

Ο σιδηρόδρομος, και οι μεταφορές γενικότερα,αποτέλεσαν ένα πεδίο όπου οι διοικήσεις καιενώσεις εργαζομένων είχαν στήσει ένατεράστιο φαγοπότι. Πρόσφατα διάβασα[29]

ότι 13 στελέχη του ΟΣΕ αντιμετωπίζουν τις

302/514

κατηγορίες της απιστίας και της άμεσηςσυνέργειας σε απιστία, για την περίοδο2004–2007, επί υπουργίας Μιχάλη Λιάπη. Ηδικογραφία αφορά:

• Αλλαγή προδιαγραφών σε τροχαίο υλικό.

• Καθυστέρηση παράδοσης πληροφοριακούσυστήματος.

• Ενοικίαση από τον ΟΣΕ οκτώ συρμώντύπου Desirο, με 1 εκ. € μηνιαίως, ενώυπήρχε ρήτρα στη σύμβαση γιαπαραχώρηση δωρεάν συρμών σεπερίπτωση καθυστέρησης παράδοσης, απότην κοινοπραξία Siemens–ΕλληνικάΝαυπηγεία.

Κατά τη διάρκεια της θητείας μου ωςΑντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, έφτασε σταχέρια μου μελέτη που είχε ως αντικείμενο τηναντικατάσταση του μεταφορικού έργου τωνεπιβατικών συρμών του ΟΣΕ με λιμουζίνες

303/514

τεσσάρων ατόμων. Η μελέτη αποδείκνυε οτιεάν κάθε επιβάτη που χρησιμοποιεί για τηνμετακίνησή του τον ΟΣΕ τον παραλάμβανεαπό το σπίτι του μια λιμουζίνα τεσσάρωνατόμων και τον μετέφερε στον τόπο τελικούπροορισμού του, δηλαδή στο σπίτι του ή όπουαλλού πήγαινε και όχι στον σταθμό, τοσυνολικό κόστος για το δημόσιο θα ήτανμικρότερο, από αυτό που πληρώνει τώρα γιατον ΟΣΕ!

Εισιτηριοδιαφυγή των ΑστικώνΣυγκοινωνιών

Ένα άλλο προσφιλές παράδειγμά πουαποδεικνύει το πώς η κακώς εννοούμενηκοινωνική “αλληλεγγύη” κάνει ζημιά στοΔημόσιο είναι η εισιτηριοδιαφυγή που είναιιδιαίτερα εμφανής στο σύστημα αστικώνσυγκοινωνιών την Αθήνας.

304/514

Τουλάχιστον 44 εκατ. ευρώ το έτος στοιχίζειστον ΟΑΣΑ η εισιτηριοδιαφυγή και χτυπάει“κόκκινο” ιδίως στα λεωφορεία και τα τρόλεϊ,αποτελώντας τη βασική τροχοπέδη για τονοικοκύρεμα των οικονομικών αποτελεσμάτωντων δημόσιων εταιρειών συγκοινωνιών.Πρέπει στη ζημία να προστεθούν περίπου1.000.000 εισιτήρια μαϊμού που κυκλοφορούνστην αγορά και αυξάνουν τα ελλείμματα τουΟΑΣΑ. Σημειώνεται οτι το 2006 ηεισιτηριοδιαφυγή ήταν 18 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΣΑ, το 2011,20% - 25% των επιβατών έκανε διαδρομές μετα δημόσια μέσα μεταφοράς είτε χωρίς ναεπικυρώσει εισιτήριο είτε χρησιμοποιώνταςπλαστό εισιτήριο είτε μεεπαναχρησιμοποιημένα εισιτήρια πουαλλάζουν χέρια πριν από τη χρονική λήξητους. Η λαθρεπιβίβαση αν και πάντααποτελούσε πρόβλημα για τον ΟΑΣΑ, τείνειλόγω και της οικονομικής κρίσης να λάβει

305/514

διαστάσεις επιδημίας, ενώ διευρύνει τη μαύρητρύπα των ζημιών του Οργανισμού.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΟΑΣΑ τοπρόβλημα είναι εντονότερο σε λεωφορεία καιτρόλεϊ, όπου το ποσοστό των λαθρεπιβατώνυπολογίζεται σε 15%, ενώ σχετικά ελεγχόμενηείναι η κατάσταση στα μέσα σταθερής τροχιάςλόγω των “κλειστών” σταθμών. ΣτουςΗλεκτρικούς Σιδηροδρόμους φτάνει το 12%,ενώ στο Μετρό δεν ξεπερνά το 4%. Πάντως, σεμεγάλη πληγή για τα έσοδα τωνσυγκοινωνιακών φορέων έχει μετατραπεί ηνέα συνήθεια της παράδοσης από επιβάτη σεεπιβάτη των εισιτηρίων που δεν έχουν λήξει.Είναι το εισιτήριο που βλέπουμε αφημένοπάνω στο μηχάνημα ακύρωσης...

Η εισιτηριοδιαφυγή εμφανίζεται με δύομορφές: Η πρώτη μορφή αφορά τον επιβάτηπου δεν επικυρώνει το εισιτήριό του, ή δεν έχεικαν εισιτήριο, και ουσιαστικά αξιοποιεί τουςπόρους που του παρέχει το κράτος για ένα

306/514

μικρό αντίτιμο —κάτω του κόστους— χωρίς νατο πληρώνει. Αυτή η μορφή εισιτηριοδιαφυγήςείναι και η επικρατούσα και σύμφωνα μεδιάφορες μετρήσεις ανά τα έτη, κυμαίνεταιπερίπου μεταξύ 20% και 30% αν και υπάρχουνενδείξεις και για μεγαλύτερα μεγέθη. Ηεισιτηριοδιαφυγή αυτή είναι αποτέλεσμα τηςμακροχρόνιας ανικανότητας των διοικήσεωνκαι του ελεγκτικού μηχανισμού των ΔΕΚΟ τωνσυγκοινωνιών να χειριστούν το θέμα, καθώςκαι της πολιτείας στο να λάβει τα απαραίτηταμέτρα. Παλαιότερα, στα λεωφορεία και τατρόλλεϋ ο έλεγχος εισιτηρίων ήτανεθελοντικός και εκτελείτο κυρίως απόοδηγούς, όταν είχαν ρεπό ή μεταξύ βαρδιών,και μάλιστα εκτός ωρών αιχμής. Το γεγονόςαυτό περιόριζε σημαντικά τις δυνατότητεςπρογραμματισμού των απαιτούμενωνελέγχων. Πώς να προγραμματίσεις σεβραχυπρόθεσμη βάση τι ελέγχους θα κάνεις,σε ποιες γραμμές και ποιες ώρες, όταν δε

307/514

μπορείς να γνωρίζεις πόσους ελεγκτέςδιαθέτεις και πότε; Στον δε ηλεκτρικόσιδηρόδρομο, παρόλο που οι ελεγκτές ήταναποκλειστικής απασχόλησης, το αποτέλεσμαπου παρουσίαζαν ήταν θλιβερό.

Είναι προφανείς οι λόγοι που ο Ηλεκτρικόςείχε ελάχιστα έσοδα από πρόστιμα. Απλά, οιελεγκτές δεν έβγαιναν για έλεγχο, σεαντιδιαστολή με την ΑΜΕΛ που λειτουργεί τιςΓραμμές του Μετρό και φάνηκε να έχει πιοαποτελεσματική διοίκηση. Κάτι παρόμοιοπρέπει να συνέβη και με τους ελεγκτές πουπροσέλαβε ο ΟΑΣΑ. Κάποιος έπρεπε να τουςελέγχει και αυτούς. Το τελικό αποτέλεσμαήταν υψηλή απώλεια εσόδων για το κράτοςμέσω του υψηλού ελλείμματος των φορέων.Διότι τελικά, οι φορείς αυτοί, καλύπτουν ταελλείμματά τους από το κράτος.

Αυτή ήταν, και ενδεχομένως να είναι ακόμαη κατάσταση του ελέγχου εισιτηρίων. Ησταδιακή απουσία και η

308/514

αναποτελεσματικότητα των ελέγχωνδημιούργησαν μια πεποίθηση ότι οι αστικέςσυγκοινωνίες είναι δωρεάν, καθότι πολλοίπαρανομούσαν και ελάχιστοι ετιμωρούντο.Χαρακτηριστικό παράδειγμα που μου έχειαναφέρει γνωστός μου που διέμενε κοντά στηνΚηφισιά και χρησιμοποιούσε καθημερινά τονηλεκτρικό, είναι ότι από τη (σχεδόν μηδενική)συχνότητα των ελέγχων σε σχέση με τοναριθμό των ταξιδίων που πραγματοποιούσε,είχε υπολογίσει στατιστικά ότι τον συνέφερενα πληρώνει τα πρόστιμα, εάν και όποτε τονέπιαναν, από το να αγοράζει εισιτήρια.

Η δεύτερη μορφή, αφορά τον επιβάτη πουδίνει το ενιαίο, νόμιμα επικυρωμένο εισιτήριότου αποβιβαζόμενος από το όχημα ή τονσυρμό ή το αφήνει επάνω σε ένα εμφανέςσημείο (π.χ. πάνω σε ένα ακυρωτικόμηχάνημα στο μετρό), προκειμένου να τοπαραλάβει κάποιος άλλος. Σημειώνω ότι ταενιαία εισιτήρια των συγκοινωνιών της Αθήνας

309/514

έχουν ισχύ για 1,5 ώρα από την πρώτηεπικύρωσή τους. Με την επίδειξη αυτή“κοινωνικής αλληλεγγύης” ο πολίτης, ενεργά,εκτελεί ένα θεάρεστο δωρεάν για τον ίδιοφιλανθρωπικό έργο, προσφέροντας ένα ήδηκάτω του κόστους αντίτιμο για επιδοτούμενομεταφορικό έργο, εις βάρος των οικονομικώναποτελεσμάτων των φορέων αστικώνσυγκοινωνιών και εν τέλει τουφορολογούμενου πολίτη.

Μπορεί ένα εισιτήριο του 0,7–1,4 € να μηνακούγεται κάτι σημαντικό, αλλά όπως και σεπολλές άλλες περιπτώσεις που “όλοι μαζί ταφάγαμε”, εάν το δούμε διαχρονικά, και επί τοπεδίο εφαρμογής το ποσόν που μαζεύεταιείναι αξιοσημείωτο (πυραμίδα των δαπανών).

Για την αντιμετώπιση τηςεισιτηριοδιαφυγής, ο ΟΑΣΑ προχώρησε στηδημιουργία ειδικής οργανικής μονάδαςελεγκτών κομίστρου, στην οποία θα ενταχθούνόλοι οι ελεγκτές από όλα τα μέσα μαζικής

310/514

μεταφοράς. Το νέο σώμα αποτελείται από 158ελεγκτές αποκλειστικής απασχόλησης.Σήμερα, το μετρό διαθέτει 60 ελεγκτές και τοτραμ 20, ενώ τους ελέγχους στα 1.800λεωφορεία και τα 200 τρόλεϊ κάνουν περίπου230 υπάλληλοι, στην πλειονότητά τους οδηγοίοι οποίοι απασχολούνται ως ελεγκτές στονελεύθερο χρόνο τους. Ωστόσο, οαποτελεσματικός έλεγχος των εισιτηρίων σεόλα τα μέσα θα απαιτούσε περί τα 500 άτομα.

Το παράδειγμα του 9,84 FM

Ένα πραγματικά πολύ καλό παράδειγμα πουδείχνει τη συνυπευθυνότητα όλων τωνπολιτικών δυνάμεων και σχηματισμών πουπέρασαν από το ελληνικό Κοινοβούλιο και τακατά τόπους δημοτικά συμβούλια, είναι ηπερίπτωση του ραδιοσταθμού 9,84 του ΔήμουΑθηναίων. Η περίπτωση του 9,84 θα

311/514

μπορούσα να πω ότι αποτελεί —κατ’αναλογία— πιο τρανταχτό παράδειγμα απότην ξεχειλωμένη —από τον τεράστιο αριθμόπροσωπικού— ΕΡΤ, καθότι εκεί πραγματικά“τα έφαγαν όλοι μαζί”.

Ο Αθήνα 9,84 είναι ένας ιστορικός σταθμός,γιατί είναι ο πρώτος νόμιμος μη κρατικόςσταθμός που λειτούργησε στην Αθήνα. Τηνπερίπτωσή του την κοιτάζω με θλίψη. Είναιπραγματικά κρίμα μια τόσο όμορφη καιευγενική προσπάθεια να καταντήσει έτσι. Αςείμαι όμως πιο συγκεκριμένος: ο 9,84ανέκαθεν χρηματοδοτείτο από τονπροϋπολογισμό του Δήμου Αθηναίων, και γι’αυτό δεν είχε απασχολήσει παρά ελάχιστα τηδημοσιότητα. Τα οικονομικά τουαποτελέσματα (ζημιές) μετακυλίονται στοέλλειμμα του Δήμου Αθηναίων, αυξάνοντάς τοπχ για το 2009 κατά 10 εκ. €, και ως εκ τούτουγίνονται λιγότερο αντιληπτά από τις ζημιέςάλλων ΔΕΚΟ. Αυτό που γίνεται κάθε

312/514

οικονομικό έτος είναι ο Δήμος Αθηναίων ναεπιδοτεί τον 9,84 με το ποσό που απαιτείταιγια την κάλυψη του ελλείμματός του. Η άμεσηαυτή επιδότηση βαπτίζεται αμοιβή για τηνπαροχή υπηρεσιών ενημέρωσης και προβολήςτου Δήμου. Τα υπόλοιπα έσοδα του 9,84καλύπτουν περίπου το 10% - 15% τουλειτουργικού του κόστους και προέρχονταιαπό διαφημίσεις, εκδηλώσεις κ.α.

Η ακροαματικότητά του είναι μέτρια ωςμικρή και ως εκ τούτου τα έσοδά του είναιπεριορισμένα. Επιπρόσθετα, εφαρμόζονταςμια ήπια στρατηγική, δεν υλοποιεί επιθετικέςπολιτικές μάρκετινγκ για προσέλκυση νέωνπελατών, καθότι επιδοτείται, προκειμένου ναμη στερεί σημαντικά έσοδα από άλλουςιδιωτικούς σταθμούς που βασίζονται σε αυτάτα έσοδα για να επιβιώσουν. Το βασικόεπιχείρημα για τη λειτουργία του είναι ότιαποτελεί τη “φωνή” και το “δωρεάν” όργανοδημοσιότητας του Δήμου Αθηναίων.

313/514

Προφανώς αυτό δεν ισχύει, διότι εάν ο Δήμοςδιέθετε τα 10 εκ. € ετησίως (του ελλείμματοςπου παράγει) ως διαφημιστική δαπάνη σεάλλα ιδιωτικά και δημόσια μέσα (τηλεόραση,άλλοι ραδιοφωνικοί σταθμοί και internet),ενδεχομένως η επικοινωνία του να ήταν πιοαποτελεσματική και η φωνή να ακουγότανκαλύτερα.

Πώς όμως ένας “μικρός” ραδιοφωνικόςσταθμός μπορεί να παράγει ένα τόσο μεγάλοετήσιο έλλειμμα; Αυτό γίνεται προφανές, εάνεξετάσει κανείς τον αριθμό του προσωπικούτου, και ειδικά τον αριθμό τωνδημοσιογράφων που εργάζονται σε αυτόν.Όταν ένας άλλος σταθμός, ο ΣΚΑΙ για τηλειτουργία του ραδιοφώνου και τηλεόρασηςαπασχολεί 60 περίπου εργαζόμενουςσυνολικά, ο “πολύς” 9,84 απασχολούσε το2008 συνολικά 283 εργαζόμενους. Ανεξαιρέσουμε 30 εργαζόμενους πουαπασχολούνται στον αδελφό ραδιοφωνικό

314/514

σταθμό AIR που εκπέμπει από τις ίδιεςεγκαταστάσεις, ο αριθμός αυτός μειώνεταιστους 223 εργαζόμενους. Περίπου τέσσεριςφορές περισσότεροι από όσους χρειάζεται. Τομέγεθος της ανορθολογικότητας γίνεταιπροφανές, όταν κάνουμε συγκρίσεις μεραδιοφωνικούς σταθμούς του εξωτερικού,όπως π.χ. ο γαλλικός RMC της Γαλλίας, οοποίος απασχολούσε το 2008 111εργαζόμενους και μάλιστα σε εθνικό επίπεδο.Οι δε δημοσιογράφοι του και ραδιοφωνικοίπαραγωγοί που απασχολούσε ως μόνιμοπροσωπικό και με σύμβαση έργου έφτασαν ναείναι τόσοι πολλοί, που από κάποια στιγμή καιμετά η διοίκηση επέβαλε τα εκάστοτεπρογράμματα να γίνονται με δυάδες. Και τοπιο ωραίο δεδομένο είναι ότι στονραδιοσταθμό υπάρχει μια άτυπη κατανομήτων δημοσιογράφων ανάλογα με τον πολιτικόχώρο προέλευσης, δηλαδή τηρείται μια κατάπροσέγγιση αναλογία με την κατανομή των

315/514

πολιτικών δυνάμεων στο Δημοτικό Συμβούλιοτου Δήμου Αθηναίων.

Το κίνημα “Δεν Πληρώνω”

Παρόλο που το δήθεν προοδευτικό καιανατρεπτικό κίνημα “δεν πληρώνω” και οιαρχές που πρεσβεύει, με την πρώτη ματιά δενάπτονται του αντικειμένου του βιβλίου, με μιαπιο προσεκτική ματιά, τα πράγματα αλλάζουν.Είναι γνωστό σε όλους ότι κίνημα αυτόαποτελεί έμπνευση του ομίλου ΣΥΡΙΖΑ / ΚΚΕ/ ΠΑΜΕ, εμπλουτισμένη με διάφορα περίεργαπαρακλάδια και απίθανους τύπους σε κεντρικόκαι τοπικό επίπεδο, ακολουθούμενους από μιαορδή απληροφόρητων πολιτών ενωμένους σε“τζιχάντ”, με σκοπό να καταστήσουν κυρίαρχητάση, το να μην πληρώνουν οι πολίτες διόδια,εισιτήρια αστικών συγκοινωνιών, είσοδο σεπαραλίες, τις υπηρεσίες των ΔΕΚΟ, φόρους

316/514

κ.ά. Θα μείνω όμως πιο πολύ στο θέμα τωνδιοδίων, αφού το θέμα της εισιτηριοδιαφυγήςτο κάλυψα σε προηγούμενη ενότητα.

Είναι προφανές ότι σε περιόδους κρίσης,όποια μορφή και να έχει αυτή, τα άκρα τουπολιτικού φάσματος γίνονται πιο δημοφιλή,γιατί βρίσκονται ολοένα και περισσότεραευήκωα ώτα να ακούσουν και ναακολουθήσουν τα επαναστατικά ήψευδοπατριωτικά καλέσματα τους. Μιαδυσάρεστη διαπίστωση που έχω κάνει κατ’επανάληψη, είναι ότι ο απληροφόρητοςπολίτης γίνεται εύκολα ευάλωτος καιεξαγοράσιμος, όταν νιώσει ότι καταπατούνται“σταθερές” της ζωής του, ειδικά εάν αυτέςβασίζονται σε ένα ανορθολογικόεποικοδόμημα. Μια τέτοια περίπτωση είναικαι το κίνημα “δεν πληρώνω”.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, και μεπυρήνα έμπνευσης τις μεθοδολογίες τηςΚομουνιστικής Αριστεράς, σε συνδυασμό με

317/514

αναρχοαυτόνομες πρακτικές στυλ ΣΥΡΙΖΑ,γίνεται μια επικίνδυνη, κατά την άποψή μου,απόπειρα να περάσουν σε ευρύτερα στρώματαμηνύματα ενάντια στην επιχειρηματικότητακαι τις επενδύσεις. Και όλα αυτά μεπροκάλυμμα την αγανάκτηση του “μέσου”πολίτη για κάποιες, σημαντικές σε ορισμένεςπεριπτώσεις, αυξήσεις τιμών διοδίων, αλλά καιτις διαδικασίες παραχώρησης τωναυτοκινητοδρόμων, τη διαφθορά στιςπρομήθειες και άλλα. Τραγικό και κωμικόσυνάμα είναι οτι ορισμένοι από τους ηγέτεςτου ΣΥΡΙΖΑ είναι οι ίδιοι εργολάβοι ήνεώτεροι βλαστοί επιτυχημένων εργολαβικώνοικογενειών, την εποχή της χούντας γιαπαράδειγμα. Με άλλα λόγια, διαμαρτυρόμενοιγια τη διαφθορά ή για τις οικονομικές καιπολιτικές επιλογές μιας επένδυσης που ίσως δεθα γινόταν με άλλο τρόπο χρηματοδότησης,στερούν από την επιχείρηση που λειτουργείσυμφωνημένα έσοδα.

318/514

Όμως το σημαντικό για το ελληνικό Δημόσιοεδώ δεν είναι τα έσοδα αυτά καθ’ αυτά. Είναιαφ’ ενός η ανικανότητα της πολιτείας ναεπιβάλλει την έννομη τάξη σε μια εξόφθαλμηπαράβαση του νόμου και αφ’ ετέρου τοεπικοινωνιακό πλήγμα που δέχεται η χώρα καιη επακόλουθη απώλεια εμπιστοσύνης τωνεπενδυτών, κυρίως του εξωτερικού.

Για όσους αντιλαμβάνονται έστω και με τηνκοινή λογική τις καταστάσεις αυτές, το κίνημα

Αφίσα από το κίνημα δεν πληρώνω.

319/514

“δεν πληρώνω” αποτελεί μια παραλλαγή ενόςσύγχρονου, ξεκάθαρα φασιστικού αντάρτικουπόλεως που σκοπό έχει τη διατάραξη τηςέννομης τάξης με προκάλυμμα μια κίβδηληφρασεολογία αναδιανομής —κομουνιστικήςέμπνευσης.

Δεν ισχυρίζομαι ότι η τιμολογιακή πολιτικήτων εταιριών διαχείρισης αυτοκινητοδρόμωνείναι η ιδανική, ούτε ότι οι συμβάσεις πουσυνάψαμε για την κατασκευή τους δενέχρηζαν βελτιώσεων. Κάθε άλλο. Από το ναδιαμαρτυρόμαστε από τις υλοποιούμενεςπολιτικές και την ενίοτε αναποτελεσματικήδιοίκηση από μια το πολύ μέτρια δημόσιαδιοίκηση, μέχρι να παραβιάζουμε την έννομητάξη, υπάρχει πολύ μεγάλη απόσταση.

Είναι σαφές ότι η λογική αυτή μπορεί με τηνεξέλιξη της οικονομικής κρίσης να λάβειπεραιτέρω δραματικές διαστάσεις, όπως π.χ.δεν πληρώνω τους φόρους μέχρι και “δενπληρώνω το ενοίκιο του σπιτιού μου”. Ας

320/514

αναλογιστούμε όλοι τις ευθύνες μας. “Δωρεάνφαγητό” στα οικονομικά δεν υπάρχει. Εάν δενπληρώσω εγώ, κάποιος άλλος θα πρέπει ναπληρώσει για μένα. Και αυτό άμεσα ή έμμεσαθα γίνει από τον Έλληνα φορολογούμενο.

Συνδικαλιστικές ενώσεις. Τοπαράδειγμα του τέως ΟργανισμούΕργατικής Εστίας και τηςΓΕΝΟΠ–ΔΕΗ

“Μια μικρή πόλη θα μπορούσε να χτιστεί απότα ποσά που απορροφήθηκαν μέσω τουΟργανισμού Εργατικής Εστίας”[30]. Αυτόγλαφυρά έγραψε ο αρθρογράφος, και έχειδίκιο. Ο Οργανισμός αυτός, μέχρι και τηνενσωμάτωσή του στον ΟΑΕΔ το 2012,εποπτευόταν από το Υπουργείο Απασχόλησης,με τους πόρους του να προέρχονταιαποκλειστικά από τους εργαζόμενους και τους

321/514

εργοδότες με ισόποση εισφορά, χωρίς καμίαεπιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.Βασικές αρμοδιότητες του περιελάμβαναν τηδιαχείριση των Δελτίων ΚοινωνικούΤουρισμού, Οργανωμένες εκδρομές,πολιτιστικά προγράμματα, βιβλία, λειτουργίαβρεφονηπιακών σταθμών σε όλη την Ελλάδα,λειτουργία Κέντρων Εργαζόμενης Νεότηταςκ.α. Μόνο που:

• Η αύξηση στα έξοδα μισθοδοσίαςξεπέρασε το 400% μέσα σε 10 έτη(2001–2010), και των λειτουργικώνεξόδων σχεδόν το 500%.

• Τα έξοδα που αφορούσαν “διεθνείςεπαφές” —βλέπε ταξίδια— αυξήθηκανπάνω από 1000%!

• Τα έξοδα για την κάλυψη συνδικαλιστικώναναγκών έφτασαν την ίδια περίοδο τα 117εκ. €.

322/514

Το γεγονός ότι ο οργανισμός δεν επιβάρυνετον κρατικό προϋπολογισμό, δεν σημαίνει ότιδεν επιβάρυνε τον πολίτη, καθότιπαρακρατείτο ένα ποσόν υπερ του ΟΕΕ απόκάθε εργοδότη και εργαζόμενο (κρατήσειςυπέρ τρίτων). Σύμφωνα με ένα παράθυρο πουυπάρχει στον σχετικό νόμο, ένα 15% - 25%μπορεί να παρακρατηθεί για συνδικαλιστικέςοργανώσεις.

Οι επιθεωρητές δημόσιας διοίκησης δενέχουν δικαίωμα ελέγχου σε συνδικαλιστικέςενώσεις, γιατί οι τελευταίες είναι νομικάπρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. Διατάχθηκε όμωςδιενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης από τοναρμόδιο εισαγγελέα. Στο εν λόγω πόρισμαπεριλαμβάνονται 180 σωματεία, μεταξύ τωνοποίων οι ενώσεις εργαζομένων της ΔΕΗ, τουΟΤΕ, της ΕΥΔΑΠ, κ.α.

Χαρακτηριστική περίπτωση είναι ησυνδικαλιστική οργάνωση ΓΕΝΟΠ της ΔΕΗ.Η Εισαγγελία Πρωτοδικών της Αθήνας

323/514

άσκησε κακουργηματικές διώξεις και μάλιστασε συνδυασμό με την επιβαρυντική περίστασητου νόμου 1608/50 περί καταχραστών τουδημοσίου, για το “μεγάλο φαγοπότι” που είχεστηθεί στη ΓΕΝΟΠ–ΔΕΗ.Οι διώξεις στρέφονται κατά των νομίμωνεκπροσώπων της επιχείρησης που ήταν σταηνία της ΔΕΗ τη δεκαετία 1999–2010, αλλάκαι σε βάρος των νομίμων εκπροσώπωντης ΓΕΝΟΠ–ΔΕΗ και του ΟργανισμούΚοινωνικών Εκδηλώσεων της ΔΕΗ (ΟΚΔΕ).Για την υπόθεση διενεργήθηκε προκαταρκτικήεξέταση από τους εισαγγελείς με αφορμή τοπόρισμα του γενικού επιθεωρητή δημόσιαςδιοίκησης τον Απρίλιο του 2011.

Σε αυτό καταγράφονταν παράνομες καιυπέρογκες ενισχύσεις της ΔΕΗ προςτη ΓΕΝΟΠ–ΔΕΗ, ανυπαρξία ουσιαστικούδιαχειριστικού ελέγχου από τη ΔΕΗ τωνδαπανών που η ίδια εκάλυπτε κ.α. Μάλιστα,στο ίδιο πόρισμα γινόταν ιδιαίτερη μνεία

324/514

στα 5.000.000 ευρώ που δόθηκαν το 2005 καιτο 2006 για προγράμματα κοινωνικούτουρισμού, ταξίδια για τα οποία δεναναγράφονταν ο σκοπός τους ούτε όμως ταονόματα των συμμετεχόντων, πολυτελή δώρα,γεύματα κλπ.

Του πορίσματος του Γενικού ΕπιθεωρητήΔημόσιας Διοίκησης ακολούθησεκαι φορολογικός έλεγχος από το ΣΔΟΕ στατιμολόγια, ο οποίος ανέδειξευπερκοστολογήσεις ταξιδιών, μελέτες πουανατέθηκαν σε συγγενικά πρόσωπασυνδικαλιστών, πληρώθηκαν αλλά δεν έγινανποτέ, αλλά και σωρεία άλλων παρατυπιών πουχρήζουν ποινικής αξιολόγησης.

Σύμφωνα με την εφημερίδα“Έθνος”, στο πόρισμα του ΣΔΟΕ γίνεται λόγοςγια 16 επισκέψεις συνδικαλιστών της ΓΕΝΟΠσε χώρες της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Ωστόσο,πολυδάπανες είναι οι φιλοξενίεςσυνδικαλιστών από άλλα κράτη στην Ελλάδα,

325/514

με το συνολικό κονδύλι να ξεπερνά τα 2 εκατ.ευρώ.

Όπως προκύπτει από τα σχετικά τιμολόγιαπου πλήρωνε η ΔΕΗ, στελέχη της ΓΕΝΟΠ καιτου Οργανισμού ΚοινωνικώνΔραστηριοτήτων των Εργαζομένων της ΔΕΗέκαναν 16 ταξίδια σε χώρες της Ευρώπης καιδιοργάνωσαν 10 φιλοξενίες Μαροκινών,Τυνησίων, Καναδών, Σέρβων, Βοσνίων,Ρουμάνων και Γάλλων, ενώ έγιναν και τρίαπανάκριβα συνέδρια.

Τα τιμολόγια δείχνουν πως έγιναν μετριγωνικές τιμολογήσεις και τα έξοδα όλωναυτών των δραστηριοτήτων αυξάνοντανσυνεχώς. Για παράδειγμα, μια 15ήμερηφιλοξενία 37 Καναδών “φουσκώθηκε”στα 115.440 ευρώ με βάση το τελικό τιμολόγιοτουριστικού γραφείου. Προηγουμένως, έναάλλο γραφείο είχε ανεβάσει το κόστος στα75.000 ευρώ, ενώ τα 31 παραστατικά δείχνουν

326/514

ότι οι πραγματικές δαπάνες ήταν 37.307,84ευρώ.

Την ίδια ώρα, για ταξίδι επτά ημερών σεΒερολίνο και Πράγα, όπου συμμετείχαν 30συνδικαλιστές, η ΔΕΗ κλήθηκε να πληρώσειτο ποσό των 75.570 ευρώ, την ίδια ώρα που ταπαραστατικά μιλούν μόνο για 26.935 ευρώ.

Επίσης, ένα άλλο ταξίδι 30 ατόμων σεΒιέννη και Βουδαπέστη τον Σεπτέμβριο του2009 κόστισε 95.542 ευρώ, ενώ ταπαραστατικά δείχνουν ότι το κόστος ήτανλιγότερο από τα μισά, δηλαδή 44.117 ευρώ.

Εντύπωση προκαλεί ένα άλλο ταξίδιστη Γενεύη, το διάστημα26.10.2010–30.12.2010, για το οποίο η ΔΕΗκατέβαλλε 30.500 ευρώ. Το συγκεκριμένοταξίδι δεν έγινε ποτέ.

327/514

Κλειστά επαγγέλματα

Μου έστειλαν μια φωτογραφία φορτηγού, ηοποία κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, όπου οιδιοκτήτης —προφανώς— έχει γράψει “Μαζίτα φάγαμε, χώρια πεινάμε”.

Φωτογραφία φορτηγού που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο.

328/514

Μου δίνεται έτσι η αφορμή να ασχοληθώ με τα“κλειστά επαγγέλματα”, στα οποίασυγκαταλέγεται και αυτό τουφορτοεκφορτωτή.

Ποια είναι τα κλειστά επαγγέλματα;Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας “ΤοΒΗΜΑ” στις 17.01.2011 θα καταργούνταν γιατα παρακάτω επαγγέλματα τα ακόλουθα:

1. Δικηγόροι: καταργούνται οι ελάχιστεςαμοιβές, οι γεωγραφικοί περιορισμοί στηνάσκηση του επαγγέλματος, οι περιορισμοίστη διαφήμιση.

2. Συμβολαιογράφοι: καταργούνται οιελάχιστες αμοιβές, η απαγόρευση στηδιαφήμιση, οι γεωγραφικοί περιορισμοί.

3. Φαρμακοποιοί: καταργούνται ποσοστάμικτού κέρδους από την πώλησηπροϊόντων (ήταν εγγυημένο 30%),πληθυσμιακά όρια για τον αριθμό τωνφαρμακείων.

329/514

4. Μηχανικοί: καταργούνται οι ελάχιστεςυποχρεωτικές αμοιβές κατά την έκδοσηοικοδομικών αδειών.

5. Ορκωτοί ελεγκτές: αίρονται οιγεωγραφικοί περιορισμοί στην άσκησηεπαγγέλματος.

6. Οδοντοτεχνίτες: καταργείται τοκληρονομικό δικαίωμα για τη μεταβίβασημονάδας.

7. Μεταφραστές υπουργείου Εξωτερικών:στο εξής δεν θα είναι ορκωτοί, καταργείταιη οριζόμενη αμοιβή βάσει πινάκων.

8. Ναυτικοί Πράκτορες: απελευθέρωσηαδειών.

9. Εκμετάλλευση λάντζας: απελευθέρωσηαδειών.

10. Εκμίσθωση θαλασσίων μέσων αναψυχής:απελευθέρωση αδειών.

11. Θαλάσσια ταξί: απελευθέρωση αδειών.

330/514

12. Πωλητές και παραγωγοί–πωλητές λαϊκώναγορών: καταργούνται οι περιορισμοί γιατις άδειες και την ποσότητα τωνπροϊόντων που επιτρέπεται να πωλούν.

13. Υπαίθριο πλανόδιο εμπόριο και υπαίθριοστάσιμο εμπόριο: καταργούνται οπεριορισμός για τη μεταβίβαση τωναδειών, τα πληθυσμιακά κριτήρια για τηχορήγηση αδειών, η απαγόρευση για τηνάσκηση κι άλλης επαγγελματικήςδραστηριότητας.

14. Επιβατικά ταξί Δημόσιας Χρήσης(αγοραία): καταργείται ο περιορισμός γιατον αριθμό των αδειών, απελευθερώνονταιτα κόμιστρα.

15. ΚΤΕΛ: καταργούνται οι ποσοτικοί καιγεωγραφικοί περιορισμοί και οι ελάχιστεςαμοιβές.

16. Κρεοπώλες–εκδοροσφαγείς: στο εξής δενθα απαιτείται άδεια.

331/514

17. Ωδεία, μουσικές σχολές: δεν θα απαιτείταιάδεια λειτουργίας.

18. Φορτοεκφορτωτές: καταργείται η άδεια.

19. Λιμενεργάτες: καταργείται η άδεια.

20. Γεωπόνοι, γεωλόγοι, ιχθυολόγοι: στο εξήςδεν θα απαιτείται άδεια από το ΓΕΩΤΕΕ.

Έχουν προσδιορισθεί 136 “κλειστάεπαγγέλματα” για τα οποία υπήρχε οσχεδιασμός να καταργηθεί οποιαδήποτερύθμιση που:

• Περιορίζει τον αριθμό προσώπων πουέχουν πρόσβαση στο επάγγελμα.

• Εξαρτά τη χορήγηση άδειας από εκτίμησηύπαρξης πραγματικής ανάγκης.

• Θέτει γεωγραφικά όρια στο δικαίωμαάσκησης του επαγγέλματος.

• Ορίζει ελάχιστες αποστάσεις μεταξύασκούντων το επάγγελμα.

332/514

• Απαγορεύει τη δημιουργία περισσότερωνεγκαταστάσεων από το ίδιο πρόσωπο.

• Επιβάλλει ή απαγορεύει τη διάθεσηαγαθών από ορισμένου είδουςεπαγγελματική εγκατάσταση.

• Επιβάλλει ή απαγορεύει την άσκησηεπαγγέλματος υπό ορισμένη εταιρικήμορφή.

• Περιορίζει τη συμμετοχή στο εταιρικόκεφάλαιο με κριτήριο την επαγγελματικήιδιότητα των συμμετεχόντων.

• Επιβάλλει υποχρεωτικές κατώτατες τιμές.

• Υποχρεώνει τον ασκούντα το επάγγελμανα προσφέρει μαζί με τη δική τουυπηρεσία και άλλες συγκεκριμένεςυπηρεσίες.

Εντύπωση θα σας κάνει η πληροφορία οτι “οφύλακας κατασχεμένου πλοίου” είναι στηλίστα των 136 κλειστών επαγγελμάτων.

333/514

Εδώ να πω ένα ανάλογο. Εάν ανοίξεικάποιος καφετέρια σε μια πλατεία, μπορείελεύθερα δίπλα του να ανοίξει και κάποιοςάλλος καφετέρια. Και να δημιουργηθείανταγωνισμός για την τιμή και την ποιότητατου καφέ κοκ. Και για αυτό συνήθως οιπλατείες είναι γεμάτες καφέ και δημιουργείταιεστία οικονομικής δραστηριότητας.Φαντάζεστε ο νόμος να έλεγε οτι σε μίαπλατεία θα υπάρχει μία καφετέρια, και τοκατώτατο κέρδος στον καφέ θα είναι 30% τουκόστους; Παράλογο δεν ακούγεται; Γιατί όμωςαυτό να γίνεται πχ για τα φαρμακεία;

Είναι περιττό να θυμίσω τις λυσσαλέεςαντιδράσεις όσων είδαν τα προνόμιά τους ναχάνονται. Θυμόμαστε όλοι τις κινητοποιήσειςτων ταξιτζήδων πέρσι το καλοκαίρι, τωνφορτοεκφορτωτών, των φαρμακοποιών κοκ.Και προφανώς, δεν χρειάζεται ιδιαίτερητεκμηρίωση να φανταστεί κανείς το μέγεθοςτων προνομίων σε οικονομικούς όρους που

334/514

διακυβεύεται, στην περίπτωση που αυτάκαταργηθούν. Θυμόμαστε επίσης τηνκαταψήφιση της τροπολογίας για τουςφαρμακοποιούς στη Βουλή, ακόμα και απόΒουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Και ήταν θλιβερό, οτιέδιναν διαπιστευτήρια στη συντεχνία τωνφαρμακοποιών με αυτή τους την πράξη.

Οι ανωτέρω περιορισμοί, όσοι υπήρχαν στοπαρελθόν και όσοι υφίστανται ακόμα καισήμερα, δημιουργούν στρεβλώσεις στηνοικονομία. Καταργείται κάθε έννοια υγιούςανταγωνισμού, δημιουργούνται συστήματαπελατειακών σχέσεων (πχ για να πάρεικάποιος άδεια απευθύνεται στον αρμόδιοτοπικό άρχοντα), οι τιμές είναι υψηλότερες γιατους καταναλωτές με ενδεχόμενη χαμηλότερηποιότητα και ενισχύεται η παραοικονομία. Οιάδειες των ταξί που πωλούνταν προς 200.000ευρώ ήταν μαύρη συναλλαγή, χωρίς νααποδίδεται πουθενά φόρος εισοδήματος,κεφαλαίου και υπεραξίας. Σε τελική ανάλυση

335/514

μειώνεται η ανταγωνιστικότητα τηςοικονομίας και οι πολίτες απολαμβάνουνχειρότερης ποιότητας υπηρεσίες καιακριβότερες, από ότι εάν δούλευε οανταγωνισμός.

Σύμφωνα με την “Καθημερινή”[31], στα“χαρτιά” έμεινε το άνοιγμα των κλειστώνεπαγγελμάτων, αφού οι πολιτικές ηγεσίες τωνυπουργείων και η διοίκηση λειτουργούν συχνάως προστάτες διαφόρων συντεχνιών, είτεζητώντας εξαιρέσεις είτε καθυστερώντας τηνέκδοση των απαιτούμενων εφαρμοστικώνδιατάξεων ή την προετοιμασία των αναγκαίωνΠροεδρικών Διαταγμάτων. Οι καθυστερήσειςπου σημειώνονται οδήγησαν την ελληνικήπλευρά να ζητήσει, σύμφωνα με πληροφορίες,παράταση από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τηνολοκλήρωση των απαιτούμενων ενεργειών έωςτο τέλος του 2012, ενώ το αρχικόχρονοδιάγραμμα προέβλεπε ότι αυτές θαολοκληρώνονταν μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου.

336/514

Το Κέντρο Προγραμματισμού καιΟικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) εκτιμά ότι τοάμεσο όφελος από την απελευθέρωση τωνεπαγγελμάτων θα ήταν αύξηση του ΑΕΠ κατά0,94% έως 1,88%, ποσοστό ιδιαίτερασημαντικό στην σημερινή υφεσιακή ελληνικήοικονομία.

Επομένως, ο κ. ιδιοκτήτης φορτηγού πουλέει οτι αυτός “δεν έφαγε” ψεύδεται. “Έφαγε”κατά κόρον διότι και αυτός και άλλοι σαν κ’αυτόν προστατεύονταν από το πελατειακόκλειστό συντεχνιακό σύστημα.

Προμήθειες του δημοσίου

Η διαφθορά από τις προμήθειες του δημοσίουμπορεί να έχει πάρει σημαντική δημοσιότητα,πλην όμως η συνεισφορά της στο έλλειμμα καικατ’ επέκταση στο χρέος δεν είναι ιδιαίτερασημαντική. Πέραν ορισμένων εξαιρέσεων, που

337/514

επιβεβαιώνουν τον κανόνα, υπάρχει ένα όριοστη διαφθορά στις προμήθειες. Η “μίζα” ωςποσοστό επί του προϋπολογισμού του έργου ήτης προμήθειας, από ένα ποσοστό και άνω, δενείναι πλέον συμφέρουσα για τον εργολάβο ήτον προμηθευτή ώστε να πραγματοποιήσει τοέργο ή να προχωρήσει στην πώληση, γιατί μεδεδομένο τον ανταγωνισμό που συμπιέζει τιςτιμές, θα το κάνει κάτω του κόστους. Το όριοαυτό σίγουρα δεν μπορεί να υπερβαίνει το10%. Τιμές που παίζουν στην αγορά είναι2–3% για πολύ μεγάλα έργα (π.χ. σταθμούςπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας) και 5% γιαάλλες προμήθειες και αγορές.

Η διαφθορά αυτού του είδους συνήθωςπεριλαμβάνει ένα μικρό σύνολο ατόμων.Εμπλέκονται οι προμηθευτές και από τηνπλευρά του δημοσίου μικρές ανεξάρτητεςομάδες ατόμων, συνήθως υπηρεσιακώνπαραγόντων, ή ακόμα και ένα άτομο. Φαίνεταιόμως ότι αποτελεί ένα φαινόμενο με

338/514

σημαντική γεωγραφική διασπορά, με έντονητην παρουσία του τοπικού στοιχείου, τόσο απότην πλευρά της τοπικής αυτοδιοίκησης, όσοκαι των εκάστοτε τοπικών ιδιωτώνεργοληπτών.

Πλέον των ηχηρών περιπτώσεων, όπως είναιαυτή του Άκη Τσοχατζόπουλου, οι περιπτώσειςδιαφθοράς που έχουν αναδειχθεί μεπρωταγωνιστές μέλη του ελληνικούκοινοβουλίου είναι λίγες. Δεν γνωρίζω εάναυτό είναι αποτέλεσμα συγκάλυψης ήακραιφνούς τιμιότητας των Ελλήνωνπολιτικών, ή κάτι ανάμεσα στα δυο. Η ουσίαείναι ότι αυτές οι περιπτώσεις λαμβάνουνμεγάλη δημοσιότητα και είναι μια από τιςαιτίες της αναξιοπιστίας του πολιτικούσυστήματος.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο εντοπίζει ότι τιςπερισσότερες περιπτώσεις διαφθοράςαποτελούν οι απευθείας αναθέσεις χωρίςδιαγωνιστικές διαδικασίες και χωρίς να

339/514

συντρέχουν ουσιαστικοί λόγοι υλοποίησης,τεχνικοί, έκτακτη ανάγκη, απρόβλεπτεςκαταστάσεις κλπ. Οι αναθέσεις αυτέςπραγματοποιούνται με κατάτμηση τουαντικειμένου ενός έργου με σαφώς ενιαίοχαρακτήρα και αποτελέσματα, σε μικρότεραέργα, τα οποία μπορούν να ανατεθούν απ’ευθείας με νόμιμο τρόπο, καθότι δενξεπερνούν τα νόμιμα όρια ανάθεσης, τα οποίαείναι ανάλογα την υπηρεσία και τη φύση τουέργου από 15.000 έως 45.000 €. Η ανάθεσηεμφανίζεται ως νόμιμη. Η κατάτμηση είναιύποπτη.

Με τον τρόπο αυτό ανατίθενται προςεκτέλεση έργα μεγάλου προϋπολογισμού,παρακάμπτοντας τον ελεύθερο ανταγωνισμό,πράγμα που σημαίνει υψηλότερες τιμές καιαμοιβές για τον εργολήπτη και τουςσυμμετέχοντες στο έργο. Στα τεχνικά έργαπαρουσιάζεται επίσης το φαινόμενο για έναέργο, π.χ. ενός Δήμου, να γίνονται 2 και 3

340/514

μελέτες, στην πορεία των χρόνων, οι οποίεςέχουν το ακριβώς ίδιο αντικείμενο, απλά γιανα πληρωθούν 2–3 μελετητικά γραφεία ήμελετητές.

Η Κυβέρνηση Παπανδρέου έκανε μιαφιλότιμη προσπάθεια για να ισχύσει ηδιαδικασία ηλεκτρονικών προμηθειών στοδημόσιο. Αυτό σήμαινε τα ακόλουθαπράγματα:

• Συγκέντρωση όλων των αναγκών τωνυπηρεσιών σε βασικά είδη (commodities)πχ. χαρτί, γραφική ύλη κοκ και διενέργειαμεγάλων διαγωνισμών, που λόγωοικονομιών κλίμακας θα οδηγούσαν σεκαλύτερες τιμές.

• Κατάρτιση μητρώου προμηθευτών τουδημοσίου και έναρξη παρατηρητηρίουτιμών. Είναι χρήσιμο να ξέρεις 500 φύλλαχαρτί Α4 φωτοτυπικού πόσο τα αγοράζειμαζικά το δημόσιο, ως μεγάλος πελάτης.

341/514

• Διενέργεια ηλεκτρονικών πλειστηριασμώνμεταξύ των υποψηφίων προμηθευτών μεποιοτικά κριτήρια on–off και κριτήριοκατακύρωσης την χαμηλότερη τιμή.

• Παροχή υπηρεσίας logistics προς τοΔημόσιο. Δηλαδή αυτό σημαίνει οτι εάνόλα τα σχολεία χρειάζονται για 3 χρόνιααπό 3 μπάλες ποδοσφαίρου κατ’ έτος,διενεργείται μια φορά διαγωνισμός μεαντικείμενο τόσες μπάλες, όσα είναι τασχολεία χ 3 μπάλες χ 3 χρόνια ώστε ναεπιτευχθεί καλύτερη τιμή, φυλάσσονται οιμπάλες από τον ανάδοχο σε δικές τουεγκαταστάσεις και παραδίδονται σταδιακάστην πορεία του χρόνου σύμφωνα με τααιτήματα των σχολείων.

Για την υποστήριξη των ανωτέρω (και μερικώνάλλων ιδιαίτερα χρήσιμων υπηρεσιών)ευρίσκεται σε σχεδιασμό εδώ και περίπου 8χρόνια έργο πληροφορικής με αντικείμενο

342/514

“Σύστημα Ηλεκτρονικών Προμηθειών τουΔημοσίου” συνολικού προϋπολογισμού 10 εκ.ευρώ. Το καλό της υπόθεσης είναι οτιχρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ. Το κακό τηςυπόθεσης είναι οτι για δυσεξήγητους λόγουςακόμα δεν λειτουργεί, με αποτέλεσμα τοδημόσιο να χάνει ουδείς γνωρίζει πόσα λεφτά,κατ’ έτος από τη μη λειτουργία του.

Υπήρχε και εναλλακτικός τρόπος που είχαμεεξετάσει: η χρήση από τις υπηρεσίες, με δικήτους πρωτοβουλία, αντίστοιχων συστημάτωνηλεκτρονικών προμηθειών, που υπάρχουνστην αγορά, και εξυπηρετούν ιδιωτικέςεταιρίες και ομίλους στις προμήθειές τους.Μάλιστα, ο όμιλος της Eurobank είχεπαραχωρήσει δωρεάν τη χρήση τουσυστήματός του, δι επιστολής τουΔιευθύνοντος Συμβούλου, παροχή που τοδημόσιο για λόγους που ποτέ δεν εξηγήθηκανδεν αξιοποίησε ποτέ. Επιπρόσθετα, δενυπήρξε πίεση ή εγκύκλιος προς τις υπηρεσίες

343/514

προκειμένου άμεσα να γίνονται οι προμήθειεςκατά τον τρόπο που αναφέρθηκε παραπάνω,και όταν το σύστημα του δημοσίου είναιέτοιμο, να χρησιμοποιηθεί τότε αυτό. Στοενδιάμεσο όμως, δεν θα έχανε χρήματα τοδημόσιο από την μη επίτευξη καλύτερης τιμής.Ποτέ δεν είναι αργά και ελπίζω η παρούσαΚυβέρνηση σε συνεργασία με τις υπηρεσίεςτου δημοσίου να κινηθούν ανάλογα.

Σε διάφορες περιπτώσεις διαπιστώθηκανπαράνομες επεκτάσεις συμβάσεων, χωρίςαυτές να προβλέπονται. Αναφέρονταιχαρακτηριστικά παραδείγματα:

• Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καρδίτσας,σε διαγωνισμό για προμήθεια καυσίμων,κατακύρωσε την προμήθεια σε υποψήφιοπου, μεταξύ άλλων, προσέφερε και τύποκαύσιμου που δεν περιλαμβάνονταν στηδιακήρυξη και εμφανίσθηκε για πρώτηφορά στο πρακτικό της επιτροπής που

344/514

πραγματοποίησε την κατακύρωση τουδιαγωνισμού.

• Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟργανισμούΣχολικών Κτιρίων φαίνεται ότι αγνοεί ταόργανα στα οποία η διοίκηση ανέθεσε τηναξιολόγηση των προσφορών: ενέκρινεπρομήθεια θρανίων αξίας 3 εκ. €, τα οποίαη αρμόδια Επιτροπή Αξιολόγησης είχεκρίνει ακατάλληλα και εκτός των τεχνικώνπροδιαγραφών της διακήρυξης. Το ίδιοέγινε και με έναν άλλο διαγωνισμό γιακαθίσματα, ύψους 1,9 εκ. €.

• Ο στρατός δεν έμεινε έξω στις πολλέςαποκαλύψεις για διαφθορά που άρχισαννα γίνονται επίκαιρο θέμα μέσα στο 2011και 2012. Τον Μάρτιο του 2012[32] τοΣΔΟΕ, μετά από καταγγελία,πραγματοποίησε αιφνιδιαστικό έλεγχο στο95ο Τάγμα Μηχανικού στη Ρόδο καισυνέλαβε έναν οδηγό να εξέρχεται τουστρατοπέδου με δύο τόνους πετρελαίου

345/514

θέρμανσης, χωρίς κανένα παραστατικό.Μετά φαίνεται ότι επικράτησε τονεοελληνικό αλαλούμ και ο οδηγόςαφέθηκε ελεύθερος, για να συλληφθεί εκνέου μετά από εντολή του επικεφαλής τουΣΔΟΕ και του Οικονομικού Εισαγγελέα.Μαζί με τον οδηγό συνελήφθη και οδιοικητής του Τάγματος, ο υπεύθυνος τωνδεξαμενών καύσιμου και ο οδηγός τουβυτιοφόρου. Σύμφωνα με πληροφορίες τηςεφημερίδας, υπήρχαν ενδείξεις ότι οτελικός αποδέκτης των καυσίμων ήτανεργολάβος τεχνικών έργων του στρατού.

• Άλλη μια περίπτωση διαφθοράς στονστρατό αποκαλύφθηκε τον Μάιο του 2012.Σύμφωνα με δημοσίευμα[33] εξαρθρώθηκεκύκλωμα λαθρεμπορίας καυσίμων στηΛάρισα, που τα τελευταία δυο έτη είχευπεξαιρέσει πάνω από 45.000 λίτρακαυσίμων του στρατού, με συνολικήαπώλεια για το Κράτος άνω των

346/514

106.000 €, συμπεριλαμβανομένωνδασμών και φόρων. Το κύκλωμα φαίνεταινα αποτελείτο από δυο αξιωματικούς καιέναν πολιτικό υπάλληλο στρατιωτικήςμονάδας, καθώς και άλλα δυο άτομα. Τοκύκλωμα μετάγγιζε τα υγρά καύσιμα τουστρατού σε μεγάλες δεξαμενές που είχαντοποθετηθεί σε αγρόκτημα στοΟμορφοχώρι Λάρισας και σε βυτιοφόρατων ιδιωτών πρατηριούχων σε αποθήκηστην περιοχή. Είμαι απόλυτα σίγουρος ότιη σύλληψη παρόμοιων περιστατικών όπωςαυτό και το άλλο στη Ρόδο πουαναφέρθηκε προηγουμένως είναι μόνον ηαρχή, και ότι σε βραχύ χρονικό διάστημαθα υπάρξουν και άλλες αποκαλύψεις. Δενυπάρχει κανένας λόγος στρατιωτικοίυπάλληλοι να είναι λιγότερο διεφθαρμένοιαπό τους υπόλοιπους και οι ελάχιστεςκαταγγελίες που υπήρξαν τα τελευταία έτη

347/514

θα αντικατασταθούν με πληθώρααποκαλύψεων.

Θα ήθελα στο σημείο αυτό να θυμίσω το εξής:εάν οι δαπάνες για προμήθειες του δημοσίουείναι περί τα 20 δις ετησίως, και η μέγιστη“μίζα” που μπορεί να πάρει κάποιος είναι 10%,και αν υποθέσουμε οτι όλοι παίρνουν τημέγιστη μίζα, το κόστος αυτό είναι 2 διςετησίως. Φυσικά δεν είναι μικρός ο αριθμός,αλλά σίγουρα με το ποσό αυτό δεν φτάσαμεστα 350 δις χρέος...

Υπάρχει φυσικά και η περίπτωση που ταίδια τα έργα υπερδιαστασιολογούνταν πολλέςφορές, πέραν του τυπικού 10% μιας μίζας.Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι χωματουργικέςεργασίες. Εργολάβος μου είχε πει κάποτε τηνεξής ιστορία: έκανε για πρώτη φορά έργοχωματουργικών. Για να πληρωθεί, έπρεπε νασυμπληρώσει ένα έντυπο, στο οποίουπολογιζόταν με κάποια μέθοδο το κόστος της

348/514

εργασίας και κατ’ επέκταση η αμοιβή του. Ηαμοιβή σχετιζόταν με τον όγκο χωμάτων πουμετακίνησε, το είδος του εδάφους, μαλακό,βραχώδες κοκ. Ανάλογα με το τι συμπλήρωνες,πληρωνόσουν. Φυσικά δεν υπήρχε δυνατότηταεπαλήθευσης των στοιχείων, διότι ουδείςμπορούσε εκ των υστέρων να δει εάν όντωςλες αλήθεια στο πόσο χώμα μετακίνησες καιεάν ήταν βράχος.

Λοιπόν, συμπληρώνει το έντυπο και το δίνειστον αρμόδιο υπάλληλο. “Το έχειςσυμπληρώσει λάθος του λέει. Φύγε και έλα σεμια βδομάδα, θα στο φτιάξω εγώ”. Πράγματι,μετά από μία εβδομάδα, του δίνει ο υπάλληλοςτο έντυπο. Είχε κοστολογήσει το έργο 1000οικονομικές μονάδες, ενώ αρχικά ο εργολάβοςτο είχε κοστολογήσει 100, έχονταςσυμπεριλάβει το κόστος του, το κέρδος του καιένα μικρό χαρτζιλίκι για τον υπάλληλο. “Μαείναι 10 φορές παραπάνω”, του λέει. “Και τι σεπειράζει” του απαντά ο υπάλληλος. “Θα πάρεις

349/514

1000, κρατάς τα 400, μου δίνεις τα 600, γιανα δώσω και στα παιδιά” (εννοούσε τα άλλαδύο μέλη της επιτροπής παραλαβής). Καιεπέμενε να τα δώσει ο ίδιος στα παιδιά. Και οεργολάβος, φοβούμενος να αρνηθεί διότιέκανε και άλλα έργα, έκανε αυτό που του είπεο υπάλληλος. Και όλοι έμεινανευχαριστημένοι, και το κράτος χρεώθηκε 9φορές παραπάνω.

Παραμένοντας στις προμήθειες, θαπαραθέσω ακόμα ένα παράδειγμα που δείχνειτην ανικανότητα του Ελληνικού Κράτους ναχειριστεί τα του οίκου του μεαποτελεσματικότητα. Τις προμήθειεςτηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

Το ετήσιο κόστος όλων τωντηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών του δημοσίουυπολογίζεται[34] σε 300 εκ. € ετησίως καιπεριλαμβάνει σταθερά, κινητά τηλέφωνα καιπρόσβαση στο internet για το σύνολο τηςκεντρικής κυβέρνησης και φορέων του

350/514

Ελληνικού Δημοσίου. Σε μια εποχή που μέχρικαι το τελευταίο σπίτι (και φυσικά οιεπιχειρήσεις) μπορεί να εκμεταλλευθείπροσφορές των εταιριών τηλεπικοινωνιακώνυπηρεσιών για να μειώσει το κόστος του, καιόλοι μας αλλάζουμε συνεχώς παρόχους μεκριτήριο τη συμφερότερη προσφορά (τιμή καιυπηρεσίες), το Ελληνικό κράτος αδυνατεί ναολοκληρώσει μια δράση, με την οποία θαενοποιηθούν όλοι οι σχετικοί λογαριασμοί τουκαι θα εκδίδεται ένας ενιαίος λογαριασμόςπληρωμής για όλες τις υπηρεσίες, με πιθανήεξοικονόμηση περί τα 150 εκ. €, δηλαδήωφέλεια 50%.

Όσο και αν σας φαίνεται απίστευτο, τοδημόσιο “ψωνίζει” από την αγοράτηλεπικοινωνιών σαν πελάτης λιανικής και όχισαν μεγάλος πελάτης, ή σαν επιχειρησιακόςπελάτης. Και φυσικά αυτό διόλου δεν ενοχλείτους παρόχους, και κυρίως τον ΟΤΕ που έχειτη μερίδα του λέοντος στην παροχή

351/514

τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών του δημοσίου,και ο οποίος, να θυμίσω, δεν ανήκει πλέον στοκράτος αλλά σε ιδιώτες επενδυτές.

Η συγκέντρωση όλων των λογαριασμών σεένα σημείο θα μπορούσε να γίνει άμεσα καιγρήγορα. Εάν το κράτος δεν μπορεί, αςζητήσει από τον ΟΤΕ και τους άλλουςπαρόχους να του δώσει συγκεντρωτικά όλουςτους λογαριασμούς υπηρεσιών και φορέων τουδημοσίου. Αμέσως το δημόσιο θα ζητούσετιμές χονδρικής και ειδικό τιμοκατάλογο, οοποίος εκτιμώ οτι θα ήταν τουλάχιστον 30%χαμηλότερος από τον τιμοκατάλογο λιανικής.

Βρίσκεται βέβαια σε σχεδιασμό το “ΣύζευξιςΙΙ”, το οποίο αποτελεί τη συνέχεια του δικτύουτου δημοσίου Σύζευξις Ι. Το Σύζευξις ΙΙφιλοδοξεί να αποτελέσει ένα δίκτυοτηλεπικοινωνιών του δημοσίου. Το δημόσιοδεν θα προμηθεύεται από την αγορά, αλλάαπό αυτό το δίκτυο, το οποίο φυσικά θαλειτουργεί με τη συνεργασία των παρόχων της

352/514

αγοράς. Η υλοποίησή του θα στοιχίσει περίπου650 εκ. € για 5 έτη λειτουργίας, με ένα μέροςτων χρημάτων να προέρχεται από το ΕΣΠΑ.Υπολογίζεται ωφέλεια της τάξης του 55%.

Ένας από τους λόγους που δεν μπορούμε ναμαζέψουμε τους λογαριασμούς είναι ότι δενγνωρίζουμε σε πόσα ακίνητα είναιδιεσπαρμένο το Ελληνικό Δημόσιο (κατ’εκτίμηση 55.000), και ποιο είναι το ακριβέςτηλεπικοινωνιακό κόστος, καθότι πολλοίφορείς και υπηρεσίες δεν αποτυπώνουν τοκόστος αυτό με τον ορθό τρόπο λογιστικά(στους αντίστοιχους κωδικούς) και τονκρύβουν σε διάφορους κωδικούς. Έως το 2017που θα λειτουργήσει το Σύζευξις ΙΙ, σε 5 έτηδηλαδή, θα έχουμε πετάξει άλλα 750 εκ. € στασκουπίδια, για αναγνωρισμένες δαπάνες πουθα μπορούσαμε να έχουμε αποφύγει. Και αυτάθα μπουν στο χρέος.

Θα παρουσιάσω μια ακόμα χρησιμότητα τουπρογράμματος “Διαύγεια” (diavgeia.gov.gr) ,

353/514

το οποίο η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέουυλοποίησε, και στο οποίο αναρτώνται όλες οιαποφάσεις της δημόσιας διοίκησης πουσχετίζονται με δαπάνες. Την εποχή πριν τοΔιαύγεια, υπάλληλοι “πληροφορούσαν” με τοαζημίωτο στελέχη και ιδιοκτήτες επιχειρήσεωνπου ανέμεναν μια απόφαση από το δημόσιοσχετικά με κάποια προμήθεια ή την παροχήκάποιου έργου. Με τον τρόπο αυτό οιυπάλληλοι έβγαζαν κάτι παραπάνω και οιεταιρίες ήταν ενήμερες για το εάν θα κάνουντη δουλειά. Σήμερα η πληροφορία αυτήπαρέχεται εύκολα και δωρεάν μέσω τουδιαδικτύου. Αυτό είναι ένα παράδειγμα ότι ηελεύθερη δημοσίευση δεδομένων στοδιαδίκτυο, μεταξύ άλλων, καταπολεμά τηδιαφθορά και τις σχέσεις μαύρης οικονομίας.

354/514

Αυθαίρετα

Η ιστορία της ανοικοδόμησης αυθαιρέτωναποτελεί ένα ακόμα κεφάλαιο για το πώς “όλοιμαζί τα φάγαμε”: πολιτικοί, πολεοδόμοι,αστυνομία, μάντρες υλικών οικοδομών,πολιτικοί μηχανικοί, συνεργεία εργασιών(υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, πλακάδες,οικοδόμοι), αγοραστές και ιδιοκτήτεςακινήτων. Όλοι μαζί συνέθεσαν ένα πάζλ“ελεγκτή” και κατ’ ευφημισμόν ελεγχόμενου.Κάτω από την επιτηδευμένη αδιαφορία τωνυπευθύνων και το κυριότερο την ανοχή τηςπλειοψηφίας φύτρωναν σαν μανιτάριαπαράνομες μόνιμες και εξοχικές κατοικίες σεπεριοχές εκτός σχεδίου πόλεως και χωρίςκανέναν νόμιμο όρο δόμησης.

Άπειρες φορές τα αυθαίρετα αποτέλεσανθέμα στην επικαιρότητα των μέσων μαζικής

355/514

ενημέρωσης. Κι αυτές όμως επικεντρώθηκανστα αυθαίρετα των επωνύμων και ουδέποτεασχολήθηκαν με το πρόβλημα στο σύνολότους. Η ζημιά όμως στην Ελλάδα γίνεταιπερισσότερο από τα 1.000.000 αυθαίρετα των80 τετραγωνικών και λιγότερο από 10αυθαίρετα των 300 τετραγωνικών —αν καιεξίσου αξιόποινα κατά τα άλλα είναι και ταδύο.

Το ζήτημα των αυθαιρέτων αποτελείπρωταρχικά μια περίπτωση κοινωνικήςαδικίας. Διαμέσου της παρανομίας και τηςανοχής, ορισμένοι συμπολίτες μας απέκτησανφθηνή στέγη, αγνοώντας όρους δόμησης,υποδομές, περιβάλλον και αισθητική,μετατρέποντας προνομιούχες και φυσικούκάλλους περιοχές, σε τριτοκοσμικές φαβέλες ήσε συνοικίες από προκλητικές “κιτς” βίλες,ανάλογα με την περίπτωση. Τις ελάχιστεςφορές που το ελληνικό κράτος αποφάσιζε ναπαρέμβει σε εξόφθαλμα παραδείγματα

356/514

αυθαιρέτων π.χ. πάνω στο κύμα,επιστρατεύονταν ηλικιωμένοι, ανάπηροι καικαρκινοπαθείς, πρόθυμοι να ξαπλώσουνμπροστά στη μπουλντόζα της νομαρχίας καινα προωθήσουν στην κοινωνία το απελπισμένομήνυμα ενός νοικοκυραίου που το μόνο πουεπιθυμεί είναι ένα κεραμίδι πάνω από τοκεφάλι του και τίποτα παραπάνω. Τότεδιάφοροι δημοσιογράφοι, ιδίως τηςτηλεόρασης, έκαναν εκστρατείες ενημέρωσηςγια το “πρόβλημα” των αυθαιρέτων καιμεταβάλλονταν σε δακρύζοντες υπερασπιστέςτου ταλαίπωρου “παράνομου οικιστή”. Αυτόνόμως τον πιο ταλαίπωρο που είχε σεβαστεί τονόμο και δεν είχε αποκτήσει αυθαίρετοεξοχικό ή έμενε με νοίκι, ποιος θα τονυπερασπιζόταν;

Μετά από σειρά νόμων, ειδικών ρυθμίσεωνκαι διαδικασιών νομιμοποιήσεων, οι οποίεςκάθε φορά υποτίθεται ότι ήταν και οι“τελικές”, τόσο η κοινωνική αυτή αδικία, όσο

357/514

και ο αριθμός των αυθαιρέτων δε σταμάτησενα αυξάνεται. Για να κάνω μια ιστορικήαναδρομή, το θέμα έχει αντιμετωπιστείδιαχρονικά:

• “Αν το δηλώσεις, μπορεί να το σώσεις” τοσύνθημα των ρυθμίσεων Τρίτση το 1983.Στη ρύθμιση αυτή εντάχθηκαν 500.000κτίσματα.

• Το 1994 επετράπη η ηλεκτροδότηση και ηυδροδότηση, εάν στο αυθαίρετοστεγαζόταν άνθρωποι με ανίατεςασθένειες. Ξαφνικά όλα τα αυθαίρεταέγιναν μόνιμες κατοικίες ανήμπορωνηλικιωμένων και βαριά ασθενών.

• Το 2004 προβλέφθηκαν βαριά πρόστιμα“διατήρησης” αυθαίρετων κτισμάτων μεάγνωστα και αμφίβολα αποτελέσματα[35].

• Το 2010 η ελληνική πολιτεία με τον νόμο3845 έδωσε την ευκαιρία νατακτοποιηθούν οι υπερβάσεις δόμησης

358/514

που είχαν γίνει κατά συρροή σε κτίρια πουείχαν μεν ανεγερθεί με άδεια αλλά τηνείχαν παραβεί κλείνοντας παράνομαχώρους που είχαν δηλωθεί ως αδόμητοιαξιοποιώντας τον κανονισμό για τηνδιαμόρφωση του εξωτερικού κυρίωςπεριγράμματος του κτιρίου (ημιυπαίθριοι).

• Το 2011 ξεκινάει νέα ρύθμισηνομιμοποίησης των αυθαιρέτων με τηνισχύ του νόμου 4014/2011.

359/514

Πέραν της ανοχής των πολιτών, είχαμε και την“ανοχή” των πολιτικών, οι οποίοι

Γεωγραφική κατανομή δηλώσεων νόμου 3843/2010(ημιυπαίθριοι)

360/514

εκμεταλλεύθηκαν τους πρώτους τόσοψηφοθηρικά, κυρίως σε τοπικό επίπεδο, αλλάκαι οικονομικά. Προεκλογικά, υπόσχεση γιανομιμοποίηση και εξυγίανση, μετεκλογικάφόροι και πρόστιμα.

Για να πάρουμε μια αίσθηση για το μέγεθος,και σε συνέχεια των τελευταίων μέτρων πουπάρθηκαν για τη νομιμοποίησή τους το 2011,πάνω από 300.000 αυθαίρετες κατοικίεςδηλώθηκαν έως και την άνοιξη του 2012. Οσυνολικός αριθμός τους υπολογίζεται ότιανέρχεται σε 1.000.000.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΤεχνικούΕπιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ), τα έσοδα απότην καταβολή του παραβόλου και του ειδικούπροστίμου έχουν φθάσει τα 600.000.000ευρώ (Ιούνιος 2012), ενώ τα διαφυγόνταέσοδα του δημοσίου από ΦΠΑ που δενπληρώθηκε, φόρους εισοδήματος που δεναποδόθηκαν, υλικά που δεν τιμολογήθηκανκοκ υπολογίζεται σε 50 δις ευρώ. Για να

361/514

έχουμε αίσθηση του μεγέθους, το ποσό αυτόείναι το 40% της πρώτης δανειακής σύμβασηςτης χώρας (130 δις).

Η Αττική είναι πρωταθλήτρια σε αριθμόαυθαιρέτων ακόμα και σε εντός σχεδίουπεριοχές με πάνω από 99.000 αυθαίρετα.Κάνοντας την έρευνα για το παρόν βιβλίοεντόπισα ορισμένους εφευρετικούς τρόπουςεκμετάλλευσης της αυθαίρετης δόμησης.Δημοφιλής δραστηριότητα είναι ηνομιμοποίηση αυθαιρέτου, χωρίς να υπάρχει,ώστε να χτιστεί μετά την αναγνώρισή τους ωςνόμιμο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ηπαρακάτω φωτογραφία όπου φαίνεται πωςείχαν δηλωθεί τρία αυθαίρετα κτίσματα καιυπήρχε μόνο ένα. Έτσι κατοχυρωνόταν ηέκταση και στη συνέχεια θα ξεκινούσε η“νόμιμη” οικοδόμηση.

362/514

Από το χάρτη με τα αυθαίρετα κτίσματα σεόλη την επικράτεια φαίνεται οτι οιμεγαλύτερες πυκνότητες εμφανίζονται στηνΑττική και παραλιακά.

Καταγραφή ως αυθαιρέτων ανύπαρκτων κτισμάτων.

363/514

Τέλος, μεγέθυνση του χάρτη για την περιοχήτης Μυκόνου, περιοχής με ιδιαίτερη ανάπτυξητα τελευταία χρόνια, έχει ιδιαίτεροενδιαφέρον.

Αυθαίρετα κτίσματα στην επικράτεια.

364/514

Η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Ρόδος και άλλακοσμοπολίτικα νησιά είναι μετά την Αττικήπρωταγωνιστές στα όργια της αυθαίρετηςδόμησης. Από εξέταση δορυφορικώνφωτογραφιών προέκυψε ότι μεγάλος αριθμόςαυθαιρέτων ανεγέρθηκε μετά το χρόνο πουπροέβλεπε ο σχετικός νόμος, δηλαδή τονΙούλιο 2011. Οι ιδιοκτήτες των ακινήτων, ή

Αυθαίρετα στη Μύκονο.

365/514

εικονικών ακινήτων, δήλωναν ψευδώς ότιέχουν ολοκληρώσει και τον σκελετό τηςοικοδομής, όπως προέβλεπε ο νόμος, καισυνεπώς μπορούσαν να ενταχθούν στησχετική ρύθμιση. Για τον λόγο αυτό έφτανανμέχρι και σε σημείο να επεξεργάζονταιψηφιακά τις φωτογραφίες, προκειμένου να“φυτέψουν” αυθαίρετα ακόμα και όπου ακόμαδεν υπήρχαν.[36]

366/514

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία τωνδηλώσεων, το 63% των περιπτώσεωναυθαίρετων χρησιμοποιείται ως άλληκατοικία, το 25% ως κύρια και μοναδικήκατοικία και το υπόλοιπο 12% ως άλλεςχρήσεις. Το 67% των δηλώσεων είναι εκτός

Κατανομή των δηλώσεων αυθαιρέτων σύμφωνα με τηχρήση.

367/514

σχεδίου πόλεως και το 33% εντός σχεδίουπόλεως.

Η υπόθεση των αυθαιρέτων θα αποδείξειπως ένα τεράστιο μέρος των αποταμιεύσεωντων Ελλήνων πήγε για την κατασκευήπαράνομων κατοικιών, έχοντας ζημιώσει τοελληνικό κράτος κατά 50 δις ευρώ.

Αποδείξεις

Μεγάλη απώλεια φορολογητέας ύλης και κατ’επέκταση εσόδων για το κράτος αποτελεί η μηέκδοση απόδειξης από επιχειρήσεις, εμπορικάκαταστήματα και ελεύθερους επαγγελματίες.Σίγουρα όλοι έχουμε αντιμετωπίσει τοφαινόμενο να μη μας δώσουν απόδειξη, ή ναμας προτείνουν να μη μας δώσουν απόδειξη (ήτιμολόγιο) “κόβοντας” μας τον ΦΠΑ. Στηδεύτερη περίπτωση, εμείς ωφελούμαστε διότιθα πληρώσουμε λιγότερα και ο πωλητής

368/514

ωφελείται ποικιλοτρόπως, όπως θα δούμε στησυνέχεια.

Με βάση την εμπειρία, πρωταθλητές στοσπορ της μη έκδοσης απόδειξης είναιεστιατόρια και ταχυφαγεία παράδοσηςφαγητών (delivery), ελεύθεροι επαγγελματίεςόπως ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί κλπ, ότισχετίζεται με τον καλλωπισμό των κυριών, πχκομμωτήρια, ινστιτούτα νυχιών κοκ. Άπειραπαραδείγματα μπορεί να παραθέσει κανείς.

Τι γίνεται όμως όταν κάποιος δεν κόβειαπόδειξη; Μεγάλη ζημιά για το δημόσιο,σημαντικό κέρδος για τον φοροφυγά,πισώπλατο χτύπημα στον έντιμο ανταγωνιστήτου. Έχετε ποτέ αναρωτηθεί ποιες είναι οισυνέπειες όταν επιτρέπετε σε κάποιον να μηνσας δώσει απόδειξη, είτε γιατί είστεγαλαντόμος είτε ασυνείδητος καταναλωτής;Γνωρίζετε ότι σας πιάνει κορόιδο αφούκερδίζει περισσότερα από το ΦΠΑ που σας“χαρίζει” τόσο απλόχερα;

369/514

Εκτός από την ζημία στο δημόσιο, την οποίασε τελική ανάλυση και εσείς θα κληθείτε ναπληρώσετε μέσω της φορολογίας, η μη έκδοσηαπόδειξης οδηγεί στην στρέβλωση τουανταγωνισμού. Μπορεί να αισθάνεστεχαρούμενοι που βοηθάτε κάποιονσυνάνθρωπο σας και παράλληλα εκδικείστε τοκράτος που σας ταλαιπωρεί, δεν πρέπει ναξεχνάτε όμως ότι συγχρόνως κάνετε κακό σεκάποιον άλλο συνάνθρωπό σας που πιθανόνπαλεύει να ανταγωνιστεί τον συγκεκριμένοφοροφυγά με νόμιμο και ηθικό τρόπο.

Επεκτείνοντας το συλλογισμό μου θέλω ναδώσω την ακόλουθη συμβουλή: σε κάθεπερίπτωση, προτρέπω όλους να ζητούνπάντοτε απόδειξη ή τιμολόγιο για προϊόντακαι υπηρεσίες. Στην περίπτωση όμως πουκάποιος μπει στον πειρασμό να μην ζητήσει,με αντάλλαγμα “να γλιτώσει το ΦΠΑ” μην τοδεχτείτε. Ακόμα και τότε σας κλέβουν. Θαπρέπει να απαιτήσετε να γλιτώσετε το ΦΠΑ +

370/514

ένα τουλάχιστον 20% έκπτωση επί της τιμήςχωρίς ΦΠΑ, διότι αυτός που δεν σας κόβει τηναπόδειξη γλιτώνει ένα 40% από μηφορολόγηση.

Η Κυβέρνηση Παπανδρέου σχεδίασε καιυλοποίησε την κάρτα αποδείξεων ή αλλιώς“φοροκάρτα”. Η Κάρτα Αποδείξεων είναι έναχρήσιμο εργαλείο στα χέρια του πολίτη για τησυλλογή των αποδείξεων, καθώς του επιτρέπεικάθε στιγμή να γνωρίζει τι έξοδα έχει κάνει,αποφεύγοντας τη χρονοβόρο καταγραφή τωναποδείξεων στο τέλος του έτους. Η χρήση τηςείναι προαιρετική και ασφαλής, καθώς δενγίνεται καταγραφή των συνηθειών τουκαταναλωτή αλλά καταγράφεται μόνο τοσυνολικό ύψος των αγορών του. Η ΚάρταΑποδείξεων μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάθεσυναλλαγή, ανεξάρτητα αν αυτή γίνεται με τηχρήση μετρητών, πιστωτικών καρτών ή άλλουτρόπου πληρωμής (www.gsis.gr/karta)

371/514

Σκοπός της κάρτας είναι να δυναμώσει τηφορολογική συνείδηση τωνκαταναλωτών–πολιτών για να ζητάνεαποδείξεις, να δημιουργήσει ένα εργαλείοπίεσης για να ζητάει κάποιος απόδειξη—κάποιοι δυσκολεύονται να ζητήσουναπόδειξη, ενώ είναι πιο εύκολο να πουν “μουπερνάς την κάρτα;”— καθώς και το ΥπουργείοΟικονομικών να μπορέσει να παρακολουθεί

Κάρτα αποδείξεων του ΥΠΟΙΚ.

372/514

τον τζίρο των καταστημάτων από δεδομένασυναλλαγών για να κάνει διασταυρώσεις. Σεκάθε περίπτωση, στο τέλος του έτους, οιπολίτες δεν χρειάζεται να μαζεύουν και νααθροίζουν τις αποδείξεις τους, αλλά τις έχουνκαταχωρημένες στην ηλεκτρονική τουςθυρίδα.

Δυστυχώς, σχετικά μικρός αριθμός πολιτώνχρησιμοποιεί συστηματικά την κάρτα, περίπου10.000, παρόλο που οι συνολικέςενεργοποιήσεις ξεπερνούν τις 57.000. Αιτίεςτης μικρής χρήσης των καρτών είναι τοαβέβαιο φορολογικό καθεστώς. O πολίτης δενξέρει αν πρέπει να δηλώσει αποδείξεις, ή όχι.Το τοπίο είναι θολό σε ότι αφορά τα κίνητρασυλλογής αποδείξεων. Αποτρεπτικά λειτουργείεπίσης η απουσία κάθε άμεσου κινήτρου, όπωςάμεση μείωση ΦΠΑ στην αγορά ή καθημερινέςκαι μηνιαίες κληρώσεις. Οι προτάσεις αυτέςείχαν γίνει και δυστυχώς δεν εισακούστηκαν.

373/514

ΑναποτελεσματικότηταΠειθαρχικών Μηχανισμών

Σύμφωνα με την Έκθεση του ΓενικούΕπιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης 2010, σε ένα52% των ενστάσεων η αρχική ποινή κρίνεταιεπιεικής, ενώ σε 26% από τις υπηρεσίεςγίνεται μη ορθή εκτίμηση των αποδείξεων.

Κατά το έτος 2010 ο αριθμός υποθέσεωνπου χειρίσθηκε το γραφείο του ΓενικούΕπιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης ανήλθε στις1.407, ιδιαίτερα αυξημένος κατά 46% σε σχέσημε το 2009, λόγω της σημαντικής αύξησης τωνκαταγγελιών των πολιτών. Κατά 34% οιπεριπτώσεις που ελέγχονται αφορούνζητήματα οικονομικής διαχείρισης, κατά 14%πολεοδομικά θέματα και κατά 10% τον τομέαυγείας και πρόνοιας.

374/514

Πρωταθλήτριες περιφέρειες είναι οι Ιονίου,Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, Πελοποννήσουκαι Μακεδονίας με άνω των 20 υποθέσεωνανά 10.000 κατοίκους. Οι υποθέσεις όπουυπάλληλοι ενός δημόσιου ή εποπτευόμενουφορέα δεν τιμωρούνται επαρκώς από ταεκάστοτε πειθαρχικά συμβούλια είναι συχνές.Αυτό ακριβώς το φαινόμενο της ατιμωρησίαςείναι που συντηρεί, ή και αυξάνει ταφαινόμενα διαφθοράς και κακοδιαχείρισης,ενώ παράλληλα περιορίζει και τις καταγγελίες,επειδή ακριβώς δεν εφαρμόζονται οικατάλληλες ποινές. Συχνά επίσης οι πολίτεςφοβούνται μην εκτεθούν στην αντεκδίκησητοπικής ή κλαδικής “μαφίας” υπαλλήλωνσυνενόχων του καταγγελλόμενου.

Παραθέτω ορισμένες από τις πιοενδιαφέρουσες περιπτώσεις πουπεριλαμβάνονται στην Έκθεση ΓενικούΕπιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, 2010.

375/514

• Ιατρός του ΕΣΥ απουσίαζε αδικαιολόγητααπό εφημερία. Δεν του επιβλήθηκε καμίαποινή. Αυτό δε θα ήταν τόσο ενοχλητικόεάν λόγω της απουσίας του δε χανότανπολύτιμος χρόνος κατά την προσκόμισηενός ασθενή σε κρίσιμη κατάσταση, οοποίος και τελικά απεβίωσε.

• Υπάλληλος Πολεοδομίας διαχειριζόταν καιυπέγραφε παράτυπες οικοδομικές άδειεςτις οποίες χειριζόταν ο σύζυγός της. Δεντης επιβλήθηκε ποινή.

• Υπάλληλος Περιφέρειας με πράξεις ήπαραλείψεις του συνεισέφερε στονθανάσιμο τραυματισμό εργαζόμενου απόδιαφημιστική πινακίδα. Δεν επιβλήθηκεποινή.

• Υπάλληλος ΟΤΑ Αττικής δημιούργησεελλείμματα σε δυο Δήμους συνολικούύψους σχεδόν 19 εκ. €. Επιβλήθηκε ηποινή της παύσης για 6 μήνες.

376/514

• Εκπαιδευτικός, πρόεδρος εξεταστικήςεπιτροπής ιδιωτικού ΤΕΕ, αλλοίωνεσυστηματικά καρτέλες μαθητών,απουσίες, γραπτά εξετάσεων κ.α. Δενεπιβλήθηκε ποινή για παράβασηκαθήκοντος.

• Υπάλληλος σε Πανεπιστήμιο, ο οποίος μαζίμε άλλα 14 άτομα συνεισέφερε μέσα σε 5έτη (1999–2004) ώστε το Πανεπιστήμιονα ζημιωθεί κατά 7 εκ. € από υπεξαίρεσηπετρελαίου κίνησης. Στον υπάλληλο δενεπιβλήθηκε καμία ποινή. Το κύκλωμαυπέγραφε ψευδείς (μικρότερες) ποσότητεςπαραληφθέντος πετρελαίου, και τουπόλοιπο το διοχέτευε στην αγορά. Σε μιαπαραλαβή υπέγραψαν για ποσότηταμεγαλύτερη από τη χωρητικότητα τηςδεξαμενής του καυστήρα.

• Υπηρεσιακό Συμβούλιο ΟΤΑ Ν. Αττικήςδεν επέβαλε καμία ποινή σε υπάλληλο,

377/514

ελεγκτή εσόδων–εξόδων ο οποίοςπαραπέμφθηκε για έλλειμμα 52,9 εκ. €.

• Το Υπηρεσιακό Συμβούλιο του ΥπουργείουΟικονομικών επέβαλλε την ποινή τηςπροσωρινής παύσης για 4 μήνες σετελωνειακό (καθώς και σε άλλουςσυνεργούς του αντίστοιχες ποινές), οοποίος διοχέτευε κατασχεθέντα τσιγάρα.Από απογραφή που διενεργήθηκε, υπήρχεέλλειμμα 462.000 πακέτων, για τα οποία ηζημιά του Δημοσίου ανήλθε σε 1,3 εκ. €.

• Το Υπηρεσιακό Συμβούλιο του ΥπουργείουΟικονομικών επέβαλε την ποινή τηςπροσωρινής παύσης 6 μηνών σε υπάλληλοΔΟΥ, η οποία, όπως απολογιστικάδιαπιστώθηκε, απουσίαζε περίπου δύοεβδομάδες ανά μήνα χωρίς δικαιολογία, μεδική της βούληση.

• Προϊστάμενος πειθαρχικού συμβουλίουτου Υπουργείου Παιδείας δεν επιμελήθηκε

378/514

εγκαίρως της πειθαρχικής διαδικασίαςκατά διευθύντριας του πρώην ΔΙΚΑΤΣΑ,και η πειθαρχική δίωξη ακυρώθηκε λόγωπαραγραφής.

Σε ορισμένες —ιδιαίτερα προκλητικές—περιπτώσεις απαλλαγών ή ασήμαντων ποινώναπό κατ’ ευφημισμόν “υπηρεσιακά πειθαρχικάσυμβούλια”, η υπηρεσία του ΓενικούΕπιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης έχειπροσφύγει κατά τελεσίδικων αποφάσεωνΔιοικητικών Δικαστηρίων και Εφετείων. Ηπλειοψηφία των περιπτώσεων αφορούνεργαζόμενους που απουσιάζουν δόλια από τηνυπηρεσία τους, γνωρίζοντας ότι θααπαλλαγούν ή θα τιμωρηθούν ελάχιστα.

Και ως ελάχιστα, εννοώ οποιαδήποτε ποινήπ.χ. υποχρεωτικής αργίας, η οποία είναιμικρότερη από το διάστημα κατά το οποίοαπουσίασε αδικαιολόγητα. Και για να κάνωμια μικρή παρένθεση, θεωρώ την

379/514

αδικαιολόγητη απουσία ιδιαίτερα ζημιογόνο—ίσως περισσότερο από την ατιμωρησία της—καθότι δημιουργεί στην εκάστοτε υπηρεσίαμια κουλτούρα χαλαρότητας, η οποία είναιιδιαίτερα μεταδοτική από τους παλαιότερουςστους νέους υπαλλήλους.

Μια πραγματικά προκλητική περίπτωσηαφορούσε μια υπάλληλο, η οποία τιμωρήθηκεμε στέρηση της δυνατότητας προαγωγής γιαδυο έτη. Μόνον που η συγκεκριμένηυπάλληλος ήταν ήδη στο ανώτατο ιεραρχικόκλιμάκιο, οπότε το μόνο νόημα που είχε ηποινή ήταν να ξεγελάσει τους ελεγκτικούς καιπειθαρχικούς θεσμούς του Κράτους.

Εδώ θα πρέπει να προσθέσω ότι ένα από ταχαρακτηριστικά του παλαιότερου νομικούπλαισίου για τα πειθαρχικά συμβούλια ήταν ησυμμετοχή συνδικαλιστών σε αυτά. Ευτυχώς,με το νέο θεσμικό πλαίσιο αυτό άλλαξε. Στηνσυντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οισυνδικαλιστικοί εκπρόσωποι ψήφιζαν για

380/514

απαλλαγή (αθώωση), αναβολή εξέτασης (μεστόχο την παραγραφή), ή στη χειρότερηπερίπτωση τη μικρότερη δυνατή ποινή.Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί ο πρώηνΗΛΠΑΠ, που λειτουργούσε τα τρόλέϋ τηςΑθήνας, όπου για μεγάλο αριθμό ετών οιεκπρόσωποι των συνδικαλιστών ψήφιζανπάντα απαλλαγή, αναβολή ή στην χειρότερηπερίπτωση τη βαριά ποινή της γραπτήςεπίπληξης.

Μη σύννομη οικονομική διαχείριση

Σύμφωνα με στοιχεία του ΕλεγκτικούΣυνεδρίου για το έτος 2009[37] κρίθηκαν μηνόμιμα εντάλματα ύψους 647,4 εκ. €.

Από αυτές τις δαπάνες, ένα μεγάλο τμήμααφορούσε πάγιες πληρωμές (μισθοί,επιδόματα, πρόσθετες αμοιβές), οι οποίεςπληρώνονται —όπως είναι φυσικό— σε

381/514

τακτική βάση επί σειρά ετών. Συνεπώς τοποσό των μη νόμιμων δαπανών είναι αρκετάμεγαλύτερο από 647 εκατομμύρια, κάτι τοοποίο θα πρέπει να διερευνηθεί και το οποίοπροστέθηκε στο χρέος της χώρας.

Ένα άλλο σημαντικό δεδομένο είναι ότι μεβάση τα απολογιστικά στοιχεία για τουςελέγχους του 2008, τα μη νόμιμα ποσά πουδιαπιστώθηκαν ήταν 106,4 εκ. €. Τι ακριβώςέγινε και μέσα σε ένα έτος, από το 2008 στο2009 αυξήθηκε η παρανομία και οιπαραλείψεις κατά περίπου 540 εκ. €;Δεδομένου ότι οι απολογισμοίολοκληρώνονται με χρονική διαφορά, 1 έως 2έτη μετά το κλείσιμο του ημερολογιακούέτους, θέλω να πιστεύω ότι αυτή η αύξηση τηςαποτελεσματικότητας αποτελούν ενδείξειςαφύπνισης τόσο της κοινής γνώμης λόγω τηςοικονομικής κρίσης, όσο και εντατικοποίησητων ελέγχων από πλευράς ΕλεγκτικούΣυνεδρίου.

382/514

Επιδοτήσεις της ΕΕ προς τηνΕλλάδα. Αξιοποιήθηκαν;

Η Ελλάδα από το 1985 λαμβάνει χρήματα απότην Ευρωπαϊκή Ένωση για να επιτύχει με τηνσταδιακή ανάπτυξη της την σύγκλιση με ταυπόλοιπα κράτη μέλη. Σημείο αφετηρίας είναιτα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα(ΜΟΠ) στα οποία συμμετείχε η Ελλάδα από το1985 έως το 1988 και αποτελούν τον πρόδρομοτων Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ),καθώς μέσω αυτών δρομολογήθηκε για πρώτηφορά μια συντονισμένη στρατηγικήοικονομικής σύγκλισης μεταξύ των κρατώνμελών της ΕΕ. Ας μου επιτραπεί εδώ ναπεριαυτολογήσω λίγο. Τα ΜΟΠ ήταν όχι μόνοδική μου προσωπική επιτυχία από την άποψητης διαπραγμάτευσης αλλά και εντελώς

383/514

πρωτότυπο για το ελληνικό ΥΠΕΞ σύλληψηστρατηγικού σχεδίου.

Θα αναφέρω μια χαρακτηριστική ιστορίαδιαπραγμάτευσης αυτών των ενισχύσεων γιατην Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Το πρωτόκολλο για την ανάπτυξη και τονεκσυγχρονισμό των υπηρεσιών υγείας καθώςκαι το πρωτόκολλο για την ανέγερση,διαρρύθμιση και εξοπλισμό κέντρωνεπαγγελματικής κατάρτισης περιλαμβάνοντανστον Κανονισμό 815/1984 του Συμβουλίου.Συνολικά αφορούσαν 120 εκατ. ECU. Ταπρωτόκολλα αυτά συναντούσαν το κτηνώδεςβέτο των Βρετανών, οι οποίοι πιθανόν νόμιζανοτι όσα λεφτά και να δώσει κάποιος στουςΈλληνες θα πάνε χαμένα, ή οτι το κράτος δενπρέπει να ξοδεύει πολλά για κοινωνικήαντίληψη, ή το πιθανότερο και τα δύο. Έγινε ησχετική συζήτηση και οι Βρετανοί γιαπολλοστή φορά έθεσαν το βέτο τους.Ακολουθούσε μια άλλη πολιτική

384/514

χρηματοδότησης ανέργων στις περιοχέςβιομηχανικής παρακμής του κέντρου τηςΑγγλίας, όπου κατά σύμπτωση εκλεγόταν και ουπουργός Εξωτερικών της Thatcher, Sir Geof-frey Howe. Όταν το θέμα απαγγέλθηκε απότον προεδρεύοντα, εγώ εσήκωσα το χέρι μουκαι έβαλα βέτο. Ο Howe εσηκώθηκε αμέσωςαπό τη θέση του, έκανε τον γύρο τουτραπεζιού ενώ η συνεδρίαση συνεχιζόταν καιήρθε να μου μιλήσει: “Προφανώς εδώ κάνετεκάποιο λάθος” μου είπε. “Γιατί είστε εναντίοντων προγραμμάτων για την τεχνική κατάρτισηκαι τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης γιατους ανέργους της περιοχής μου;”. Τουαπάντησα: “Γιατί και εσείς είστε αντίθετοι μετα δύο πρωτόκολλά μου”. Με κοίταξε εντελώςπαράξενα. Υποθέτω οτι μέχρι τότε δεν μου είχεδώσει ούτε μια δεκάρα σημασία. “Μα είναιτελείως άσχετα τα μεν από τα δε” μου είπε.Του είπα: “Συμφωνώ μαζί σου, αλλά αν δενπάρω τα λεφτά μου, δεν θα πάρεις ούτε εσύ τα

385/514

δικά σου”. “Μα αυτό είναι εκβιασμός” μουαπάντησε. “Νομίζω οτι το βρήκες, αυτόακριβώς είναι” του είπα.

Με εκοίταξε με ακόμα πιο παράξενο ύφος,γύρισε στη θέση του και μετά από σύντομησυνεννόηση με τους συνεργάτες του ζήτησε ναεπανέλθουν τα δύο θέματα, διότι πρέπει ναέχει γίνει κάποιο λάθος. Επέρασαν ταπρωτόκολλά μας και βεβαίως μετά πέρασε καιη δική του χρηματοδότηση. Γύρω μου οιδιπλωμάτες της ελληνικής αντιπροσωπείας μεκοίταζαν με το στόμα ανοιχτό. Είχαντρομοκρατηθεί από τη προβολή της αντίθεσήςμας και φαντάζονταν δεν ξέρω τι. Εγώ όμωςγύριζα πίσω στην Αθήνα με 120 εκατ. ECU, 60για τα κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης και60 για την αποκατάσταση ατόμων πουπάσχουν από ψυχικές και διανοητικέςασθένειες, που μεταφράστηκαν σε αντίστοιχεςυποδομές.

386/514

Έχω τη φιλαυτία να πιστεύω οτι ο Mitter-rand είχε ένα ενδιαφέρον για μένα μετά τηνεπιτυχή έκβαση των ΜΟΠ, που η Γαλλίατυπικά είχε εγκρίνει αλλά στην πράξηυπονόμευε, διότι θα ήταν ένα από τουςχρηματοδότες και επομένως το ταμειακόισοζύγιο της δράσης θα ήταν εις βάρος της. ΟMitterrand ο οποίος, όπως και πολλοί άλλοι,δεν πίστευε οτι το όλο εγχείρημα θα είχεεπιτυχή έκβαση, απέκτησε τη συνήθεια να μεπροσφωνεί κάθε φορά που με έβλεπε με τηνέκφραση “Retoutable Ministre”, που σημαίνει“φοβερέ ή επικίνδυνε υπουργέ”. Προφανώςεννοούσε για το πορτοφόλι της “Μαριάννας”,όπως ονομάζουν οι Γάλλοι τη Δημοκρατίατους.

Η διάρκεια εφαρμογής των ΜΟΠ ορίσθηκεγια τα έτη 1986–1989 και η κοινοτικήσυμμετοχή για την Ελλάδα θα έφθανε τα 2,5δισεκατομμύρια ECU.

387/514

Το 1989 τα ΜΟΠ διαδέχεται το 1ο ΚΠΣγνωστό και ως Πακέτο Ντελόρ, το οποίοκατανέμει τους πόρους των διαρθρωτικώνταμείων στήριξης στοχευμένα σε τομεακούςκαι περιφερειακούς επιχειρησιακούς άξονες.Η αναπτυξιακή πολιτική που προωθείται μέσωαυτών των αξόνων αποτελεί σημείο αναφοράςγια το κάθε ΚΠΣ που θα ακολουθήσει στηνσυνέχεια. Οι δαπάνες που διατέθηκαν για τηνυλοποίηση του 1ου ΚΠΣ ανέρχονται συνολικάσε 13,91 δις ECU, τα οποία δόθηκαν από ταΔιαρθρωτικά Ταμεία, από την ΕθνικήΧρηματοδότηση και Δάνεια της ΕυρωπαϊκήςΤράπεζας Επενδύσεων.

Το 2ο ΚΠΣ ή Β’ Πακέτο Ντελόρ με χρονικήδιάρκεια από το 1994 έως το 1999 υιοθετείτους βασικούς άξονες του 1ου ΚΠΣ θέτονταςταυτόχρονα και νέους αναπτυξιακούς στόχους.Το συγκεκριμένο πακέτο συμπίπτει χρονικά μετην προσπάθεια ένταξης της Ελλάδας στηνΟικονομική Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) και

388/514

συμμετέχει σημαντικά στην υλοποίησημεγάλων αναπτυξιακών έργων. Το σχέδιοχρηματοδότησης για το 2ο ΚΠΣ άντλησεπόρους από τα Διαρθρωτικά Ταμεία, τοΤαμείο Συνοχής, την Εθνική Δημόσια Δαπάνη,από Ιδιωτικά Κεφάλαια και την ΕυρωπαϊκήΤράπεζα Επενδύσεων. Το συνολικό ποσό πουδιατέθηκε για την υλοποίησή του ανήλθε στα21,05 δις ECU.

Το 2000 ενεργοποιείται το 3ο ΚΠΣ το οποίοβασίζεται στα ήδη υλοποιημένα έργα τωνπροηγούμενων πλαισίων στήριξης καιστοχεύει σε μεγάλα έργα υποδομής σε τομείςκλειδιά της ελληνικής οικονομίας, όπως ηαγροτική πολιτική, ο τουρισμός και η ναυτιλία.Στην ίδια χρονική περίοδο, λόγω τηςυπερδραστηριότητας στις κατασκευέςυποδομών για την διοργάνωση τωνΟλυμπιακών Αγώνων, που χρηματοδοτούνταικατά κόρον από το 2ο και το 3ο ΚΠΣ, ηελληνική οικονομία παρουσίασε έναν

389/514

αλματώδη πλην όμως πρόσκαιρο ρυθμόανάπτυξης. Η χρηματοδότηση του 3ου ΚΠΣανήλθε σε 48,30 δις ευρώ.

Από το 2007 και με ορίζοντα ολοκλήρωσηςτο 2013 υλοποιείται στην χώρα το ΕθνικόΣτρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), τοοποίο στην ουσία είναι το 4ο και τελευταίοΚΠΣ σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα. Σεαυτό δίνεται έμφαση σε νέους αναπτυξιακούςάξονες που αφορούν κυρίως στην αύξησημεγεθών όπως η παραγωγικότητα, ηαπασχόληση, το βιοτικό επίπεδο και ηενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Το σύνολοτων Κοινοτικών Πόρων για την υλοποίηση τουΕΣΠΑ σύμφωνα με τον προγραμματισμόανέρχεται σε 24,3 δις ευρώ.

390/514

Εάν αθροίσουμε τα ανωτέρω ποσά για ταΚοινοτικά Πλαίσια στήριξης υπολογίζουμεσυνολικά άνω των 100 δις ευρώ τα τελευταία15 χρόνια.

Πέραν των κοινοτικών πλαισίων στήριξης,δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε τις αγροτικέςεπιδοτήσεις που ελάμβανε —και λαμβάνει— ηχώρα μας, στο πλαίσιο της Κοινής ΑγροτικήςΠολιτικής (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ανάλυση του ΕΣΠΑ.

391/514

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική αποτελεί τηνενοποιημένη Αγροτική Πολιτική τωνκρατών–μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Περιγράφει ένα σύνολο νόμων σχετικών μετην γεωργία και την διακίνηση αγροτικώνπροϊόντων και διαχειρίζεται όλες τιςπαραμέτρους, όπως η σταθερότητα των τιμών,η ποιότητα των προϊόντων, η επιλογήπροϊόντων, η χρήση του εδάφους και ηαπασχόληση στον αγροτικό κλάδο.

Άρχισε να ισχύει το 1962, στο πλαίσιοτης Ευρωπαϊκής ΟικονομικήςΚοινότητας (ΕΟΚ), προδρόμου τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), με στόχο τηδιάθεση τροφίμων στους Ευρωπαίουςκαταναλωτές σε ανεκτές τιμές αλλά και τηδίκαιη αμοιβή των παραγωγών και την, κατ’επέκταση, εξασφάλιση λογικού βιοτικούεπιπέδου για τους γεωργούς.

Σε όλη τη διάρκεια της σαραντάχρονηςπορείας της, η ΚΑΠ αποτέλεσε έναν από τους

392/514

πιο σημαντικούς τομείς πολιτικής τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης, καθορίζοντας το σύνολοτων κανόνων και μηχανισμών, που ρυθμίζουντην παραγωγή, το εμπόριο και τηνεπεξεργασία των γεωργικών προϊόντων στηνΕυρωπαϊκή Ένωση. Γενικότερα, βασίστηκεπάνω στην αρχή της ενότητας των γεωργικώνπροϊόντων, στην κοινοτική προτίμηση καιστην χρηματοδοτική αλληλεγγύη. Η ΚΑΠ στηπορεία της υπέστη αρκετές μεταρρυθμίσεις—κατά περιπτώσεις ριζικές— εξελισσόμενηώστε να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενεςανάγκες της κοινωνίας.

Με τη μείωση του αριθμού τωναπασχολούμενων στον τομέα της γεωργίαςάρχισε και η σταδιακή μείωση του ποσοστούχρηματοδότησης που αναλογεί στην ΚΑΠ, απότους πόρους της ΕΕ. Σήμερα πλέον, μετά καιτη νέα διεύρυνση της ΕΕ, κύριος στόχος τηςπολιτικής αυτής είναι ο ρόλος της γεωργίαςστη διαφύλαξη και τη διαχείριση των φυσικών

393/514

πόρων στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης,των γεω-περιβαλλοντικών μέτρων, κ.ά. Η ΚΑΠέχει γίνει αντικείμενο κριτικής από πολλούς.Τον Μάιο του 2007 η Σουηδία έγινε η πρώτηχώρα της ΕΕ που υποστήριξε πως η πολιτικήτων αγροτικών επιδοτήσεων πρέπει ναεγκαταλειφθεί, εκτός αυτών που σχετίζονταιμε την προστασία του περιβάλλοντος.

Αγροτικές επιδοτήσεις

Παρόλη την υποστήριξη του αγροτικού τομέααπό τα χρήματα της ΚΑΠ, η συμβολή τουπρωτογενούς τομέα στη διαμόρφωση τηςεγχώριας ακαθάριστης προστιθέμενης αξίαςτης χώρας παρουσιάζει ταχεία μείωση τατελευταία έτη, από 9,9% το 1995 στο 3,3% το2008. Το μερίδιο του πρωτογενούς τομέα στηνεγχώρια παραγωγή μειώθηκε κατά 6,6% απότο 1995 και κατά 3,3% του ΑΕΠ από το 2000.Η παραγωγή του γεωργικού τομέα στην

394/514

Ελλάδα φθίνει με πολύ υψηλότερο ρυθμό σεσύγκριση με οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ.

Το εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντωνπαρουσιάζει έλλειμμα που αυξήθηκε με μέσοετήσιο ρυθμό 10,9% την περίοδο 1998–2008.H μέση ετήσια αύξηση των εισαγωγών (5,8%),ήταν υψηλότερη από εκείνη των εξαγωγών(2,9%). Ειδικότερα στην περίοδο 2001–2008,η αύξηση των εξαγωγών ήταν μόλις 1,1%ετησίως, ενώ η αύξηση των εισαγωγών ήταν6% ετησίως. Από τα στοιχεία της Τραπέζης τηςΕλλάδος προκύπτει ότι το 2007 οι εξαγωγέςαγροτικών προϊόντων αποτέλεσαν το 18,6%περίπου της αξίας των συνολικών εξαγωγώναγαθών της χώρας, ενώ αντιστοίχως οιεισαγωγές σε αγροτικά προϊόντα ήταν το13,6% των συνολικών εισαγωγών αγαθών.

Η μεγάλη πτώση του μεριδίου τουαγροτικού τομέα στην παραγωγή συνοδεύθηκεκαι από την πτώση του μεριδίου του στηναπασχόληση, από 30,3% το 1980 σε 17% το

395/514

1998, σε 12,6% το 2004 και σε 11,2% το2008.[38] Το ποσοστό αυτό εξακολουθεί ναείναι πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο στηνΕΕ-15 που ήταν 3,8% το 2004. Tο ποσοστότων αυτοαπασχολούμενων αγροτών στηνΕλλάδα έχει διαμορφωθεί στο 80,7% το 2008,έναντι 63,8% στην Ιταλία. Η εξέλιξη αυτήοφείλεται κυρίως στη νομιμοποίηση τωνεργαζόμενων μεταναστών στον αγροτικότομέα τα τελευταία έτη, ενώ οι βασικέςγεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες στιςελληνικές αγροτικές εκμεταλλεύσειςπραγματοποιούνται σήμερα κατά βάση απόμετανάστες. Η απασχόληση των μελών τηςοικογένειας των αγροτών έχει μειωθείσημαντικά. Σύμφωνα με την ΈρευναΕργατικού Δυναμικού της ΕΣΥΕ, οιαπασχολούμενοι στον αγροτικό τομέα το 2008ήταν 496.000 ή το 11,2% της συνολικήςαπασχολήσεως στη χώρα (4.539.000 άτομα).

396/514

Εκτός από αυτούς υπάρχουν και οιαπασχολούμενοι μερικής απασχολήσεως.

Με βάση τα στοιχεία (ΕΕ) η κατ΄ έτοςεπιδότηση των αγροτών από την ΚΑΠυπολογίζεται σε περίπου 2,5 δις ευρώ.Επομένως, ένας πρόχειρος υπολογισμός μαςδίνει 50 δις ευρώ για τα τελευταία 20 χρόνια.

Οικονομικά ενεργός πληθυσμός στην αγροτικήπαραγωγή στην Ελλάδα. Πηγή: Worldbank.

397/514

Δεν βλέπουμε δηλαδή μια ανάπτυξη τηςελληνικής γεωργίας. Ως ένα βαθμό είναιφυσιολογικό, καθώς οι σύγχρονες —καιώριμες— οικονομίες μεταβάλλονται καιμετασχηματίζονται σε οικονομίεςδευτερογενούς και τριτογενούς τομέα. Ημείωση όμως των δεικτών δεν δικαιολογείται.

Σίγουρα σας έρχεται στο μυαλό αυτό πουπροτίθεμαι στη συνέχεια να γράψω. Ώθησαντους Έλληνες γεωργούς οι επιδοτήσεις αυτές,

Κατανομή αγροτικών επιδοτήσεων 2002.

398/514

να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί, να βρουν νέεςκαλλιέργειες, να αγοράσουν νέα σύγχροναμηχανήματα, να εφαρμόσουν νέους τρόπουςτυποποίησης και διακίνησης, να γίνουν πιοανταγωνιστικοί στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιοπεριβάλλον; Μέχρι ενός σημείου. Φίλοςγεωργός από το Άργος, συνεχώς μουεξομολογείται, οτι η συντριπτική πλειοψηφίατων συναδέλφων του, αξιοποίησε τιςεπιδοτήσεις αυτές για να αγοράσουνδιαμερίσματα, αυτοκίνητα πολυτελείας και γιατην άσκηση άλλων ευγενών σπορ τα οποία δενμου επιτρέπεται να περιγράψω.

Βέβαια, με τα χρήματα της ΚΑΠ έγινανεπενδύσεις, αγοράστηκε εξοπλισμός όπωςτρακτέρ ή άλλα μηχανήματα και αυξήθηκε τοκατά κεφαλή εισόδημα από αγροτικήπαραγωγή. Παρόλο που οι αγρότεςαριθμητικά φθίνουν, οι νέοι τρόποιπαραγωγής αυξάνουν το κατά κεφαλήεισόδημα. Γενικά όμως, σύμφωνα και με

399/514

παλαιότερη δήλωση του Προέδρου τηςΠΑΣΕΓΕΣ, “οι επιδοτήσεις της ΚΑΠ έβγαλαντους Έλληνες αγρότες εκτός παραγωγής”[39].

Πλήθος τρακτέρ στην Ελλάδα. Πηγή: Worldbank.

400/514

Αυτό είναι η μία παράμετρος. Η μερικήαξιοποίηση των επιδοτήσεων σε μιααναπτυξιακή κατεύθυνση. Η άλλη παράμετροςόμως είναι, αν εδικαιούντο οι αγρότες μας,όλες αυτές τις επιδοτήσεις;

Σίγουρα θα έχετε ακούσει για τηνπερίπτωση όπου το άθροισμα της επιφάνειαςτων επιδοτούμενων ελαιοδέντρων στην Κρήτηήταν ίσο με την επιφάνεια όλης της Ιταλίας, ήτην περίπτωση που ένα κοπάδι ζώα σε ένα

Προστιθέμενη αξία ανά εργάτη, αγροτικός τομέας,στην Ελλάδα. Πηγή: Worldbank.

401/514

χωριό έκανε βόλτες από στάνη σε στάνη, καικάθε κτηνοτρόφος απογραφόταν με αυτό.

Άπειρες τέτοιες ιστορίες που τις γνωρίζουνόσοι συμμετείχαν. Οι γεωργοί, οι ελεγκτές καιτα στελέχη των αρμόδιων υπηρεσιών καιφυσικά και οι πολιτικοί κάθε επιπέδου(Υπουργοί, Βουλευτές, Δήμαρχοι, Κοινοτάρχεςκοκ), που με τα χρήματα της ΚΑΠ πήγαινανστο καφενείο του χωριού, μοίραζαν το χρήμακαι εξαγόραζαν ψήφους. Και σίγουρα τιςιστορίες αυτές τις γνώριζαν πολλοίπερισσότεροι. Εθεωρείτο μάγκας όποιοςκορόιδευε την Ευρωπαϊκή Ένωση καιελάμβανε επιδότηση που δεν εδικαιούτο.

Θέλω να σημειώσω και κάτι τελευταίο. Μηνθεωρήσετε οτι είμαστε ο μοναδικός έξυπνοςλαός, που κοροϊδέψαμε τους υπόλοιπουςΕυρωπαίους και τους πήραμε επιδοτήσεις, πουδεν τις δικαιούμαστε. Αντίθετα, οι Ευρωπαίοιήξεραν —και ξέρουν— πολύ καλά τι γίνεται καισε πολλές περιπτώσεις έχουν παρέμβει στο

402/514

παρελθόν για τη διόρθωση στρεβλώσεων. Σεάλλες, πάλι, περιπτώσεις, δεν προχωράνε σεενέργειες, προφανώς για κάποιουςτεκμηριωμένους λόγους ή γιατί τα ίδια ήανάλογα συμβαίνουν και σε άλλες χώρες.

Επιδοτήσεις για την Κοινωνία τηςΠληροφορίας

Για την προώθηση της Κοινωνίας τηςΠληροφορίας (ΚτΠ) στην Ελλάδα µε τρόποσυνεκτικό και ολοκληρωµένο, δημιουργήθηκεστο 3ο ΚΠΣ ένα ξεχωριστό ΕπιχειρησιακόΠρόγραµµα. Το επιχειρησιακό πρόγραμμα γιατην Κοινωνία της Πληροφορίας είχεπροϋπολογισμό περίπου 2,8 δις και οιαντίστοιχες δράσεις εκτελέστηκαν τοδιάστημα 2004–2009. Αντίστοιχες δράσειςγια την Κοινωνία της Πληροφορίαςπεριλαμβάνονται και στο ΕΣΠΑ. Μέχρι τονΜάρτιο του 2012, σε επιχειρησιακά

403/514

προγράμματα του ΕΣΠΑ είχαν ενταχθεί έργαΚοινωνίας της Πληροφορίας περίπου 1,1 διςευρώ. Επίσης, υπολογίζεται, ότι από τοντακτικό προϋπολογισμό των Υπουργείωνδαπανώνται κατ΄ έτος περίπου 400εκατομμύρια ευρώ για αντίστοιχες δράσεις.

Εάν αθροίσουμε τα ανωτέρω ποσά,μπορούμε να υπολογίσουμε οτι από το 2004έως σήμερα, έχουμε δαπανήσει περίπου 7 διςευρώ για δράσεις Κοινωνίας της Πληροφορίαςκαι ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Θεωρείκανείς οτι σήμερα έχουμε αντίστοιχεςυποδομές και υπηρεσίες ηλεκτρονικήςδιακυβέρνησης από το δημόσιο; Δυστυχώς όχι.

Η Ελλάδα σήμερα κατατάσσεται τελευταίαή προτελευταία χώρα της ΕΕ των 27 στουςπερισσότερους δείκτες που έχει θέσει ηΚομισιόν στο πλαίσιο της στρατηγικής“Ψηφιακό Θεματολόγιο (Digital Agenda)2020”. Σύμφωνα με την τελευταία αξιολόγησητου “Ψηφιακού Θεματολογίου”, η χώρα μας

404/514

βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις σε 55επιμέρους δείκτες χρήσης και αξιοποίησης τωντεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών(ΤΠΕ), ενώ μόνον σε 12 δείκτες πλησιάζουμετον μέσο όρο της Ευρώπης. Ο μόνος δε απότους 67 δείκτες που αξιολογεί το “ΨηφιακόΘεματολόγιο” και ο οποίος βρίσκεται σε καλήθέση σε σύγκριση με τις άλλες χώρες, είναι ηκάλυψη ευρυζωνικών συνδέσεων πουπαρέχεται στο σύνολο του πληθυσμού. Αλλάακόμη και αυτό είναι αποτέλεσμα τηςιδιωτικής πρωτοβουλίας και όχι της πολιτείας.

Η Κυβέρνηση Παπανδρέου πολύ νωρίςανέδειξε 24 βασικές δράσεις–παρεμβάσειςηλεκτρονικής διακυβέρνησης, οι οποίες εάνείχαν υλοποιηθεί θα προσέφερανδημοσιονομική ωφέλεια κατ’ έτος άνω των 10δις ευρώ, χωρίς να υπολογίζουμε ταπολλαπλασιαστικά οφέλη για την εθνικήοικονομία (antiproedros.gov.gr/ict). Μερικέςδράσεις από αυτές είναι η ηλεκτρονική

405/514

συνταγογράφιση, η πάταξη του λαθρεμπορίουκαυσίμων, η κάρτα πολίτη, η επένδυση σευποδομές ευρυζωνικότητας (Fiber to theHome), το Σύζευξις ΙΙ, κεντρικέςυπολογιστικές υποδομές για το δημόσιο (G-cloud), πληροφοριακά συστήματανοσοκομείων, ενιαία αρχή μισθοδοσίας καιμητρώο δημοσίων υπαλλήλων, ηλεκτρονικέςπρομήθειες κ.ά. Δυστυχώς, για πολλούς λόγουςπου ξεφεύγουν από τους σκοπούς του βιβλίουαυτού, δεν έγιναν όσα έπρεπε για τηνπροώθηση των τόσο σημαντικών αυτώνπαρεμβάσεων. Σημειώνεται, οτι η υλοποίησητων παρεμβάσεων αυτών (10 δις ωφέλεια) θαοδηγούσε ενδεχομένως στο να μηνκαταλήξουμε στην εφαρμογή οριζοντίωνπερικοπών σε μισθούς και συντάξεις στοπλαίσιο της δανειακής σύμβασης (περίπου 4δις).

Αντίθετα, τα προηγούμενα χρόνιασχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν συστήματα

406/514

πληροφορικής για το δημόσιο, δαπανώνταςτεράστια ποσά, τα οποία για πολλούς λόγουςουδέποτε λειτούργησαν παραγωγικά.Σύμφωνα με την “Καθημερινή”[40], μια από τιςμεγαλύτερες τρύπες του 3ου ΚΠΣ ήταν ταέργα ανάπτυξης “πυλών (portals)” διαδικτύου.Συνολικά από τα 2,8 δισ. ευρώ που δόθηκαντην περίοδο του 2000–2009 στην υλοποίησηέργων ΤΠΕ, περίπου 200 εκατ. ευρώξοδεύτηκαν στη δημιουργία portals τα οποίατελικά κατέληξαν να αποτελούν διαδικτυακέςσελίδες (sites), οι οποίες μάλιστα ήτανστατικές στο περιεχόμενό τους και τελικάχωρίς ουδεμία συμβολή στην πληροφόρηση ήτην εξυπηρέτηση ή τη μείωση τηςγραφειοκρατίας. Πρόκειται για παρεμβάσειςαξίας ίσως μερικών εκατοντάδων ευρώ πουέγιναν με δαπάνες ύψους 100.000 ευρώ καιάνω. Κάθε δήμος, κάθε κοινότητα, την περίοδοεκείνη έρχονταν με ένα αίτημα για τηδημιουργία (μηχανογραφημένου)

407/514

πρωτοκόλλου και ενός site. Τραγικό λάθοςστον σχεδιασμό ήταν η απουσία μιαςκεντρικής διαχείρισης αυτών των αιτημάτωνκαι η ανάθεσή τους μετά από διαγωνισμό, σεέναν ή περισσότερους αναδόχους. Χρήσιμοεργαλείο επιλογής αναδόχων θα ήταν ησυμφωνία πλαίσιο (framework agreement), ηοποία για πρώτη φορά εφαρμόστηκε σε έργοτων συγχωνεύσεων–καταργήσεων φορέων τουδημοσίου.

Αντίστοιχη πονεμένη ιστορία είναι ηανάπτυξη ασύρματων δικτύων σε δημόσιουςκαι ιδιωτικούς χώρους (wi fi hotspots) γιαπρόσβαση στο διαδίκτυο. Και εκείπαρατηρήσαμε να εγκρίνονται έργα άνω των100.000 ευρώ, τα οποία στην ουσία κόστιζανόχι πάνω από μερικές εκατοντάδες ευρώ, γιατο ίδιο αποτέλεσμα.

Περίοπτη θέση σε όλα τα “portals” πουαναπτύχθηκαν στο 3ο ΚΠΣ είχε η εθνικήδιαδικτυακή πύλη γνωστή ως “Ερμής”

408/514

(www.ermis.gov.gr). Η πύλη αυτή θααποτελούσε το σημείο επαφής της δημόσιαςδιοίκησης με τους πολίτες. Μάλιστα κατά τοντότε υπουργό κ. Π. Παυλόπουλο, η πύλη“Ερμής” αποτελούσε τον βασικότερο πυλώνατου προγράμματος “Πολιτεία”, βάσει τουοποίου θα επανιδρύονταν το κράτος από τηνΚυβέρνηση Καραμανλή.

Η πύλη “Ερμής” κόστισε περίπου 7,5 εκατ.ευρώ και τελικά ολοκληρώθηκε τον Μάρτιοτου 2009. Μέχρι σήμερα, διάφορες συμβάσεις“επέκτασης” έχουν ανεβάσει το κόστος σταπερίπου 10 εκ ευρώ. Παρά το εξαιρετικάυψηλό κόστος της πύλης, τα αποτελέσματαείναι ιδιαίτερα αμφίβολα. Η πύλη σήμερα έχειμόνο μερικές δεκάδες χιλιάδες χρήστες καιδυστυχώς η εμμονή του ΥπουργείουΔιοικητικής Μεταρρύθμισης για βελτιώσειςκαι περαιτέρω συμβάσεις παραμένει αμείωτη,αντί στρατηγικά να στραφεί κάπου αλλού.Είμαι σχεδόν βέβαιος, οτι οι περισσότεροι από

409/514

τους αναγνώστες αυτού του βιβλίου ουδέποτεέχουν χρησιμοποιήσει την πύλη, αλλά αγνοούνκαι την ύπαρξή της και υπομένουν καθημερινάτην παραδοσιακή γραφειοκρατία στιςσυναλλαγές τους με το δημόσιο.

Ακόμη και σήμερα, οι πολίτες προστρέχουνστα Κέντρα Εξυπηρέτησης Συναλλαγών (ΚΕΠ)ή τις υπηρεσίες, αντί να υποβάλουν τααιτήματά τους από τον υπολογιστή στο σπίτιτους. Αντίθετα, καλό παράδειγμα είναι το tax-isnet, το οποίο έχει μερικά εκατομμύριαχρήστες και το οποίο παρέχει ικανοποιητικέςυπηρεσίες προς τους πολίτες.

Συμπεράσματα για τις επιδοτήσεις

Από τα παραπάνω φαίνεται οτι τα χρήματαπου έλαβε η Ελλάδα από την ΕΕ μέσω τωνΚοινοτικών Πλαισίων Στήριξης και της ΚΑΠμάλλον δεν έπιασαν τόπο. Αντί να γίνουνπαραγωγικές επενδύσεις, οι οποίες θα είχαν το

410/514

ζητούμενο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα γιατην εθνική οικονομία, τα χρήματα φαγώθηκανμέσα από ένα φαύλο σύστημα πολιτικώνπαροχών, υπερτιμολογήσεων και άχρηστωνεπενδύσεων και αγορών και τελικάοδηγήθηκαν στην αποταμίευση (υψηλάκεφάλαια) ή την κατανάλωση. Εκεί όμωςσυμμετείχαν όλοι. Πολιτικοί, δήμαρχοι,αγρότες, μέτοχοι εταιριών πληροφορικής,στελέχη εταιριών πληροφορικής,διεφθαρμένοι δημόσιοι υπάλληλοι,διεφθαρμένοι πολίτες και πολλοί άλλοι ακόμα.

Ανταγωνιστικότητα της ελληνικήςοικονομίας και διαρθρωτικέςαλλαγές

Η αντίσταση στην εφαρμογή διαρθρωτικώναλλαγών είναι μεταξύ άλλων αιτιώναποτέλεσμα ενός πλέγματος συμφερόντων που

411/514

συνολικά εκφράζει όλους τους συνδαιτυμόνεςστο κοινό τραπέζι της σπατάλης και τηςυπερχρέωσης. Η διαρθρωτικήανταγωνιστικότητα στην περίπτωση τηςΕλλάδας αντιμετωπίζει μια πλειάδα απόανορθολογισμούς που επηρεάζουν βαθιά τηνελληνική οικονομία. Περιλαμβάνειπαραμέτρους όπως η ευκολία ανοίγματος καικλεισίματος μιας επιχείρησης, η βραδυκίνητηκαι διεφθαρμένη γραφειοκρατία τουΔημοσίου, η αναποτελεσματικότητα και ηχαμηλή παραγωγικότητα της ΔημόσιαςΔιοίκησης, η ταχύτητα και η ποιότητααπονομής της δικαιοσύνης κ.α.

Η βελτίωση της διαρθρωτικήςανταγωνιστικότητας έχει ιδιαίτερα μεγάλησημασία. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ[41], ηχαμηλή διαρθρωτική ανταγωνιστικότητααποτελεί την τροχοπέδη που εμποδίζει νααποδώσουν τα οικονομικά μέτρα που έχουμελάβει για τη μείωση του κόστους εργασίας, με

412/514

στόχο τη μείωση της ανεργίας. Οιδιαρθρωτικές αδυναμίες αποτελούν εμπόδιοστη μετατροπή των εξοικονομήσεωνμισθολογικού κόστους σε νέες θέσειςεργασίας, γιατί η ζήτηση μειώνεται, λόγω τηςανεργίας. Φαύλος κύκλος δηλαδή.

Οι διαρθρωτικές αλλαγές, με ναυαρχίδα τοάνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων έχειαντιμετωπίσει σημαντικές αντιστάσεις απότμήματα της ελληνικής κοινωνίας. Απόφορτηγατζήδες–αυτοκινητιστές, μέχριδικηγόρους και φοροτεχνικούς. Όλοι αυτοίφωνάζουν για τις “ιδιαιτερότητες” τουεπαγγέλματος τους ή για το πώς και πόσοαποτελεί “λειτούργημα”, για την προστιθέμενηαξία των δραστηριοτήτων τους, για τηνανάγκη προστασίας από την πολιτεία, καιάλλα περίεργα. Το γεγονός ότι το θέμα τωνταξιτζήδων έχει απασχολήσει τόσο πολύ τηνελληνική (και διεθνή) κοινή γνώμη μεδιαμαρτυρίες, έκτροπα, απεργίες κλπ δείχνει

413/514

το μέγεθος της αντίστασης που κάθε μια απόαυτές τις ομάδες μπορεί να εμφανίσει, καιπόσο μπορεί να δοκιμάσει τις αντοχές τηςελληνικής κοινωνίας. Μπορεί το όλο θέμα, γιατο σύνολο αυτών των επαγγελμάτων, να έχειτακτοποιηθεί νομοθετικά, ο δρόμος προς τηνεφαρμογή του νόμου και την υλοποίηση τωνεπιμέρους διατάξεων, θα είναι δύσκολος καιεπίπονος.

Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τηβελτίωση της ανταγωνιστικότητας, η μείωσητων κρατικών δαπανών, η αύξηση τηςπαραγωγικότητας και των δημοσίων εσόδων, ημείωση του κράτους και η αξιοποίηση τηςδημόσιας περιουσίας σαμποτάρονται από τοισχυρό πλέγμα του βολέματος και τωνσυμφερόντων που έχει οικοδομηθεί, και έχειεδραιώσει ισχυρούς μηχανισμούς και θύλακεςαντίστασης στην πρόοδο και την αλλαγή.

Οι ρίζες του οικονομικού παρακράτουςδιασφαλίζουν τη διαιώνιση μικρών και

414/514

μεγάλων συμφερόντων, υποβοηθούμενων απότο υφιστάμενο πολιτικό σύστημα. Το εκάστοτεκόμμα που αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση τηςχώρας δρα ως χωνευτήρι επιμέρουςπροτεραιοτήτων που διαιωνίζουν τιςπελατειακές σχέσεις.

[9] Ριζοσπάστης 12.02.2012 [?]

[10] SKAI.gr, 14.03.2012 [?]

[11] Καθημερινή, 10.05.2012 [?]

[12] Καθημερινή, 23.02.2012 [?]

[13] Schneider F. (2011). The shadow economyand shadow economy labor force: What do we (not)know [?]

[14] Matsaganis M., Flevotomou M., Distribution-al applications of tax evasion in Greece, HellenicObservatory, LSE, 2010. [?]

[15] Καθημερινή, SKAI.gr 27.04.2012 [?]

415/514

[16] Ημερησία, 28.04.2012 [?]

[17] Καθημερινή, 19.07.2012 [?]

[18] Τηλεόραση Σκάϊ 06.03.2012 [?]

[19] Βήμα, 26.02.2012 [?]

[20] Έθνος, 17.04.2012 [?]

[21] Ημερησία 11.07.2012 [?]

[22] Ημερησία, 06.08.2011 [?]

[23] Capital.gr, 15.03.2012, www.capital.gr/News.asp?id=1440861 [?]

[24] Ημερησία, 14.05.2012 [?]

[25] Το Βήμα, 04/04/2012 [?]

[26] Βήμα 29.04.2012 [?]

[27] Βήμα 2.05.2012 [?]

[28] Έκθεση Γενικού Επιθεωρητή ΔημόσιαςΔιοίκησης 2010 [?]

[29] Ναυτεμπορική, 06.07.2012 [?]

[30] Επενδυτής, 28.05.2012 [?]

416/514

[31] Καθημερινή, 14.07.2012 [?]

[32] Τα Νέα, 03.03.2012 [?]

[33] Ναυτεμπορική, 22/05/2012 [?]

[34] Βήμα, 19.04.2012 [?]

[35] Βήμα, 28.04.2011 [?]

[36] Ημερησία, 03.04.2012 [?]

[37] Έκθεση Ελεγκτικού Συνεδρίου 2009,Μάρτιος 2011 [?]

[38] “Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης τηςΕλλάδος 2007–1013”, σελ. 7–8. [?]

[39] agrotypos.gr 17.05.2012 [?]

[40] Καθημερινή 21.03.2012 [?]

[41] “Επενδύσεις, Ανάπτυξη, Ανεργία –Προτάσεις βελτίωσης στο μείγμα οικονομικήςπολιτικής για την καταπολέμηση της ανεργίας καιενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας.” ΙΟΒΕ,Ιανουάριος 2012 [?]

417/514

8

Ιστορίες μαζί τα φάγαμεαπό το internet

Πριν από μερικές εβδομάδας προσθέσαμεστην ιστοσελίδα μου www.pangalos.gr φόρμακαταγραφής ιστοριών “όλοι μαζί τα φάγαμε”.Καλώ τους πολίτες να στείλουν τη δική τουςιστορία, ή μια ιστορία την οποία είναι σε θέσηνα γνωρίζουν.

Θέλω να συμβάλλω στο να αποκτήσουμεόλοι μεγαλύτερο βαθμό αυτογνωσίας σχετικάμε τη συμμετοχή μας, άμεση ή έμμεση, ενεργήή παθητική στην σημερινή δύσκοληκατάσταση. Οι νέοι μας πρέπει να δουν τι λάθηκάναμε, και να κάνουν κάτι άλλο. Να

θελήσουν να δημιουργήσουν, να ρισκάρουν,να δοκιμάσουν να επιτύχουν. Το μοντέλο τηςκρατικοδίαιτης οικονομίας δεν έχει κανέναμέλλον. Δυστυχώς ή ευτυχώς σήμερα δενείμαστε ούτε μόνοι ούτε απομονωμένοι.Καλούμαστε καθημερινά να ανταγωνιστούμεάλλες χώρες και λαούς, με φθηνότεραεργατικά χέρια, με μεγαλύτερη τεχνογνωσία,με πρόσβαση σε κεφάλαια. Εάν δεν τακαταφέρουμε εμείς θα χάσουμε.

Το κεφάλαιο αυτό του βιβλίου θαεμπλουτίζεται συνεχώς μέσα από τον δικτυακότόπο mazi-ta-fagame.gr. Αναπτύξαμε σχετικόλογισμικό στο διαδίκτυο, ώστε νακαταγράφονται οι ιστορίες πιο εύκολα καιγρήγορα και να δημοσιεύονται αμέσως.Πρέπει να βοηθήσουμε στην κατανόηση τηςαιτίας των σημερινών μας δεινών μέσα από ταπαραδείγματα που όλοι έχουμε να δώσουμε.

Ακολουθούν στη συνέχεια ορισμένεςιστορίες από όσες κατατέθηκαν στην σελίδα

419/514

www.pangalos.gr/portal/?page_id=3067. Πολλές από τις ιστορίες έχουνυποβληθεί επώνυμα με αναφορά σεσυγκεκριμένα ονόματα και υπηρεσίες. Γιαευνόητους λόγους, στο πλαίσιο των στόχωντου παρόντος βιβλίου, από τις ιστορίες αυτέςέχουν αφαιρεθεί τα προσωπικά δεδομένα καιδημοσιεύονται όλες ανώνυμα. Βέβαια δεναποκλείεται μερικές από αυτές τιςκαταγγελίες, εφ’ όσον προσυπογράφονται καιοι καταγγέλλοντες συμφωνούν ναδιαβιβαστούν στον εισαγγελέα, τουςαρμόδιους Υπουργούς, τον ΕπιθεωρητήΔημόσιας Διοίκησης ή την δίωξη οικονομικούεγκλήματος.

Στις ιστορίες που ακολουθούν καιδημοσιεύονται διατηρήσαμε τη σύνταξη τωναποστολέων, κάναμε όμως παρεμβάσεις στηνορθογραφία. Στόχος είναι οι μαρτυρίες ναείναι όσο το δυνατό πιο γενικές, αναγνώσιμεςκαι χαρακτηριστικές. Σε μερικές, όταν

420/514

εγκαλούμαι, αισθάνθηκα την ανάγκη νααπαντήσω.

Δημόσια Διοίκηση — ΥπηρεσίεςΥπουργείων — Τοπική Αυτοδιοίκηση

Φίλη που έχει μερικά ελαιόδενδρα στοκήπο του σπιτιού της και κατόρθωσενα εισπράττει επιχορήγηση ωςελαιοπαραγωγός. Ο σύντροφος τηςπαίρνει σύνταξη από την πρόνοια (;),αν και κατά κοινή ομολογία ουδέποτεεργάσθηκε.

------

Τις δεκάδες κλήσεις που μου χουν"σβήσει" για παράνομο παρκάρισμα.Πάρκαρα παράνομα αλλά είχα δόντι!

421/514

------

Μου είχε γίνει πρόταση το 1989 απόβουλευτή της Ν.Δ. να κάνω αίτησηπρόσληψης στο ΙΚΑ αντί εκατόψήφων και τα ονόματα τωνψηφοφόρων θα τα παρέδιδα στονβουλευτή σε λίστα. Το 1990 μου είχεγίνει πρόταση από βουλευτή τουΠΑΣΟΚ επίσης αντί λίστας εκατόψηφοφόρων ώστε να προσληφθώ ωςυπάλληλος στην γεωπονική σχολή. Το1992 άλλη "προσφορά" απόσυνδικαλιστή της αριστεράς και πάλιέναντι λίστας εκατό ψήφων (ταρίφα;)για πρόσληψή μου στην ΔΕΗ.Αρνήθηκα σε όλες διατηρώντας τηναξιοπρέπειά μου πλην όμως δουλειάδεν βρήκα ποτέ παρά μόνοπεριστασιακά και σήμερα είμαιάνεργος. Προσπάθησα δύο φορές να

422/514

φτιάξω δική μου επιχείρηση αλλάστάθηκε αδύνατον διότι δεν είχαχρήματα για να λαδώσω κανέναν απ'όσους μου ζήταγαν φακελάκι, από τοΙΚΑ και τον εφοριακό μέχρι τονπυροσβέστη και τον γραμματέα τουεπιμελητηρίου, όλοι θέλαν φακελάκικαι ήταν πολλοί! Πάρα πολλοί.Αναγκάστηκα κι έδωσα φακελάκι γιαδίπλωμα οδήγησης αλλιώς δεν τοέπαιρνα με τίποτα, για την γέννα τωνπαιδιών μου αλλιώς θα γένναγε στονδρόμο και για την εγχείρηση καρδιάςτου πατέρα μου αλλιώς θαχειρουργούνταν μετά θάνατο. Στις δεεπιχειρήσεις που εργάστηκα οιεφοριακοί περνούσαν τακτικάεισέπρατταν το φακελάκι τους κι όλαμέλι γάλα. Γ.Β.

------

423/514

Δήμος χ - Περίοδος 2007–2011,Τοποθεσία: χ. Στην συγκεκριμένηΕπιχείρηση ΙΔ Δικαίου Μονομετοχικήη οποία είχε υπ ευθύνη της 3αναψυκτήρια οι περισσότερεςεκδηλώσεις (βαφτίσια, γάμοι,μνημόσυνα) ήταν "μαύρες" χωρίςαπόδειξη και τα λεφτά πήγαιναν στηντσέπη του τότε Υπεύθυνου, γνωστόμουσικό, και μέρη των κλεμμένων (καιαπό άλλες..μεθόδους) στονΑντιδήμαρχο Οικονομικών της χ. Οτότε Δήμαρχος τα γνώριζε όλα (είχεκαταγγελίες για φοροδιαφυγή) αλλάδεν έκανε τίποτα διότι όλοι ήτανρουσφέτια του. Αποτέλεσμα. Η χχρεοκόπησε και οι τότε εργαζόμενοι,νυν απολυμένοι είναι ακόμααπλήρωτοι. Αποδείξεις για ταοικονομικά εγκλήματα; καμία.

424/514

------

Με τη συμπλήρωση των 20 ετώναποφάσισα να πάρω το δίπλωμαοδήγησης. Είμαι κάτοικος Ιλισσίων,συγκεκριμένα Άνω Ιλισσίων, όπουυπάρχουν αρκετές σχολές οδήγησης.Μία εξ αυτών είναι ασφαλώςμεγαλύτερη. Με μια πρόχειρη έρευναδιαπιστώνει κανείς πως τα εξέταστραπου ζητούνται από τη συγκεκριμένησχολή είναι αρκετά υψηλότερασυγκριτικά με τις παρακείμενες, μεδιαβεβαίωσαν, ωστόσο, πως αξίζει τονκόπο, επειδή έχει ικανούς δασκάλους.Οι δάσκαλοι ήταν πραγματικά πολύικανοί. Λίγες ημέρες πριν τις εξετάσεις,κατά τις τελευταίες ώρες τωνμαθημάτων, δέχθηκα την ερώτησηαπό τον δάσκαλο, με το ανάλογο ύφος:“πώς τη βλέπεις τη δουλειά; Το

425/514

χουμε;” Απάντησα πως δεν θα είχαμάλλον πρόβλημα. Συνέχισε : “πάντωςνα ξέρεις είναι Μ…ς, όποτε τουςγουστάρει περνάνε κόσμο. Αν θεςγίνεται να το κανονίσουμε. Δε λέειτώρα να κόβεσαι και να τα ξαναδίνειςνα περάσεις”. Στη συνέχεια μουεξήγησε πως υπάρχουν δυοκατηγορίες υποψηφίων, αυτοί πουπάνε με αυτοπεποίθηση —κι ανπεράσουν έχει καλώς— και αυτοί πουείναι βέβαια καλοί, αλλά θέλουν να τοδιασφαλίσουν. Και επιβεβαιώθηκε,καθώς φίλος πράγματι εξετάστηκεχωρίς χρηματισμό και πέρασε, ενώάλλος είχε κοπεί, αφού ο εξεταστήςκατέβηκε και μέτρησε την απόστασητου τροχού από το πεζοδρόμιο μεμέτρο και τον έκοψε για 1 εκατοστό!Σημειώνω πως κατά την “εξέτασή” μου

426/514

είχαν δώσει όλοι οι εξεταζόμενοι (8άτομα) τα 200 απαραίτητα ευρώ. Δενκράτησε πάνω από 6 λεπτά.Επιβεβαιώθηκε η διάχυτη αντίληψηπερί του κλασσικού διεφθαρμένουδημοσίου υπαλλήλου, δεν έκανανερωτήσεις, δεν έκαναν παρατηρήσεις,σαν να μην υπήρξαν.

------

Πρώην πρόεδρος δημοτικούσυμβουλίου σε μικρό Δήμο της Αττικής“έτυχε” να ορισθεί, μαζί με την γυναίκατου, προσωρινός ενεργειακόςεπιθεωρητής. Τυχαίο; Δεν νομίζω...

427/514

Εκπαίδευση — Παιδεία

Φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής. Ηκαθηγήτρια χορηγεί τρία (3)πανεπιστημιακά συγγράμματα(χοντρό εξώφυλλο - έγχρωμεςολοσέλιδες εικόνες, τιμή λιανικής 80ευρώ έκαστο) δωρεάν. Η ύληπροέρχονταν μόνο από κάποιαφυλλάδια. Μαζί τα φάγαμε...

------

Ο καθηγητής πανεπιστημίου δίνει τηνπροετοιμασία συνεδρίου (και τοσχετικό κονδύλι) στο γιο του ο οποίοςείναι ιδιοκτήτης σχετικής εταιρείας.

------

428/514

Άκουσα από έμπειρο καθηγητή στοΔ.Π.Θ όταν ήμουν λέκτορας Π.Δ. 407εκεί:

1) αγορές τηλεοράσεων καιεκτυπωτών τελευταίας τεχνολογίας γιαγραφεία τακτικών καθηγητών(εννοείται με λεφτά του δημοσίου).Ορισμένοι εξ αυτών έχουν ναπατήσουν χρόνια στα γραφεία τους—σύμφωνα με την ίδια πληροφόρηση.

2) για υπαλλήλους Δ.Π.Θ. πουέπαιρναν επίδομα ηλεκτρονικούυπολογιστή, ενώ δεν ήξεραν ούτε πώςανοίγει ο υπολογιστής. Μάλλονσπατάλη υπάρχει και όχιυποχρηματοδότηση στα Α.Ε.Ι.

------

Δημόσιο λύκειο στον Πειραιάοργανώνει την πενθήμερη,

429/514

συμφωνώντας για μίζα από έναπρακτορείο (παγκοίνως ομολογουμένηγια τις ανάγκες του σχολείου). Μίζαδίνει άλλο πρακτορείο στο 15μελές,αλλά τη δουλειά παίρνει το πρώτοπρακτορείο. Το δεύτερο (που έδωσεστα παιδιά) απαιτεί από το σχολείο ταλεφτά (μια και δεν πήρε τη δουλειά),οι πιτσιρικάδες δεν τα επιστρέφουνκαι ο Διευθυντής βάζει το σύλλογογονέων να πληρώσει τη δεύτερη μίζα.Την επόμενη χρονιά ξαναγίνεται τοίδιο αλλά τα πιτσιρίκια επιστρέφουν ταχρήματα, αφού κλήθηκε αστυνομία!(ΜΙΑ ΜΙΖΑ ΑΛΛΟΤΕ ΦΤΑΝΕΙ ΚΙΑΛΛΟΤΕ ΟΧΙ)

------

Δημόσιο λύκειο στον Πειραιάαπασχολεί για τα αποτελέσματα των

430/514

Πανελλαδικών (1–20 Ιουλίου)τέσσερις (4) εκπαιδευτικούς (πουπληρώνονται παραπάνω —μέρεςΙουλίου—, μια και είναι περίοδοςαδείας) αλλά στην τελική εκκαθάρισηπληρώνονται 5–6 καθηγητές! (παρότι1–2 δεν εμφανίστηκαν ποτέ!) Ένας,δε, από τους "ευεργετηθέντες" είναικαι υπεύθυνος εργαστηρίου Φυσικής,που παρότι ζητώνται στο ίδιο διάστημακάποια στατιστικά για το —αιωνίωςαχρησιμοποίητο— εργαστήριοΦυσικής (8 εκ. δραχμές εξοπλισμούστη φορμόλη), ζητά, τηλεφωνικά, απότο Διευθυντή να βάλει υπογραφέςτυπικά στα χαρτιά!

------

κ. Πάγκαλε

431/514

Είμαι φρέσκο-συνταξιούχοςεκπαιδευτικός (Φυσικής Αγωγής) καισχετικά με το περιβόητο “μαζί ταφάγαμε”, θέλω να καταθέσω τηνπροσωπική μου εμπειρία. Συχνά είχααντιπαραθέσεις με συναδέλφουςεκπαιδευτικούς για την συγκεκριμένηφράση. Με επέπλητταν γιατίενστερνιζόμουν τέτοιες απόψεις, αφούοι ίδιοι για παράδειγμα δεν μετείχαν σεαντίστοιχες παθογένειες.

Τους θύμιζα τότε ότι στο σχολικόσυγκρότημα που μεταξύ άλλωνφιλοξενείται και το σχολείο μας, τατελευταία 20–25 χρόνια έχει υποστείτόσους βανδαλισμούς, για τηναποκατάσταση των οποίων θαμπορούσε να χτιστεί τουλάχιστον άλλοένα συγκρότημα. Η ευθύνη δε τηςεκπαιδευτικής κοινότητας, μέρος της

432/514

οποίας είμαστε κι εμείς, έχει τεράστιεςευθύνες για την αδυναμία–αδιαφορίανα προστατεύσουμε, έως και τηνσυμμετοχή μας, συμπαράσταση,συνεργία σε επαίσχυντες καταλήψεις,δήθεν για το καλό και την πρόοδο τηςπαιδείας. Με την λήξη δε των οποίων(καταλήψεων) είχαμε πάνταβανδαλισμούς, κλοπές καικαταστροφές εκπαιδευτικού υλικού.Συνήθως δε τα “χρεώναμε” σεεξωσχολικά άτομα, ενώ γνωρίζαμεάριστα, ότι συνέβαινε το ακριβώςαντίθετο.

Δύο φορές καταστράφηκεολοσχερώς το αμφιθέατρο τουσυγκροτήματος. Στη μία από αυτές καιστην “διαδικασία” νομιμοποίησης τηςκατάληψης, μετείχε και η Δήμαρχος(Κ.Κ.Ε. παρακαλώ), προκειμένου να

433/514

βεβαιώσει ότι όλα βαίνουν καλώς καιυπάρχει η σχετική πλειοψηφία. Άλλεςτόσες καταστροφές είχαν υποστεί ταΓυμναστήρια. Ούτε πολύζυγα άφησαν,ούτε πάγκους, ούτε στρώματαγυμναστικής. Όλα θυσία στον “βωμό”της επαναστατικής γυμναστικής. Κιεμείς καμαρώναμε απ’ το απέναντικαφενείο που μας φιλοξενούσε.

Αλλά ανάλογες καταστροφές είχαμεκαι κατά την διάρκεια λειτουργίας τωνσχολείων. Καθημερινά δεκάδεςθρανία, καρέκλες και άλλα υλικά,στοιβάζονταν στο προαύλιο, χωρίς νασυγκινείται ουδείς. Κάποτε κατήγγειλαμαθητή στον Διευθυντή του Λυκείουπου συν λειτουργούσαμε, ότι πέταξεκαρέκλα από τον 1ο όροφο τουσχολείου και έσκασε δίπλα σεμαθήτρια του Γυμνασίου (την

434/514

τραυμάτισε ευτυχώς ελαφρά) για ναπάρω την απάντηση από τονανεκδιήγητο Λυκειάρχη, μετά απόλίγο, ότι έγινε κατά λάθος (επρόκειτοβλέπεις για τον πρόεδρο του 15μελούςκαι πρωτοστατούντα στις παραπάνωενέργειες). Θα μπορούσα ναπεριγράψω δεκάδες τέτοια ανάλογαπεριστατικά.

Θέλω δε να αναφέρω ότι ταανωτέρω, λίγο πολύ συνέβαιναν στηνπλειοψηφία των σχολείων της χώραςμας, με μικρότερη ή μεγαλύτερηένταση και συχνότητα.

Γίνεται λοιπόν αντιληπτό από ταανωτέρω, ότι η φράση αυτή (μαζί ταφάγαμε) βρίσκει δικαίωση και στονευαίσθητο χώρο της εκπαίδευσης.

Νοιώθω την ανάγκη να αναφέρωόλα αυτά, επειδή εκτιμώ το πολιτικό

435/514

σας θάρρος και επειδή όπωςπληροφορούμαι, συγκεντρώνετεστοιχεία σχετικά με το θέμα.

Με εκτίμηση, Σ. Μ.

------

Τ.Ε.Ι Πειραιά 1993–2002.Βαθμολογίες σε εξετάσεις 90%δεκάρια... Φυσικά συμφωνία"διδασκόντων" με "φοιτητοπατέρες".Φυσικά αφού το Τ.Ε.Ι. και όταν το"διοικούσε" οικτρός πασόκοςπρόεδρος, σαν junior partner τηςδεξιάς, πραγματικός πρόεδρος ήταν οαρχιΔΑΠιτης του Τ.Ε.Ι. Η ΔΑΠέβγαινε πρώτη στις εκλογές γιατίταπετσάριζε με πλακάτ το 80 τηςεπιφάνειας των τοίχων και ταβανιώντης σχολής. Οι άλλοι παραπονιότανγιατί να έχουν μικρότερο ποσοστό

436/514

επιφανείας, η ΔΑΠ έκανε ταμεγαλύτερα πάρτυ, τις περισσότερεςεκδρομές στη Μύκονο και πράγματιείχε τις ομορφότερες ... Απόοικογενειοκρατία, άλλο τίποτα ...

------

Σπούδασα στο Πανεπιστήμιο Κρήτηςτο 2001–2005. Κατά την περίοδοεκείνη τα βιβλία ήταν δωρεάν,παίρναμε όλοι δωρεάν φαγητό από τοεστιατόριο και επιδότηση ενοικίου. Τοοικογενειακό εισόδημα για όλα αυτάήταν περί τα 35.000 ευρώ και τοαφορολόγητο 12.000. Προφανώς καιδεν ισχύουν πουθενά αλλού αυτά ταέξοδα του κράτους για τους φοιτητές.Επίσης, δεν υπήρχε έλεγχος σε πόσαμαθήματα θα εγγραφείς / πάρεις

437/514

βιβλία. Γέμισα μια βιβλιοθήκη. Καιεγώ έφαγα δυστυχώς...

Ένοπλες δυνάμεις – στρατός

Το 2000 αφού μου ήρθε το χαρτί τηςστρατιωτικής μου κατάταξης και είχακληθεί να υπηρετήσω στο πεζικό,πλησίασα κάποιο οικογενειακό γνωστόμου, που εργαζόταν στο γραφείο του κ.Άκη, υπουργού άμυνας τότε και τουζήτησα μετάταξη στην αεροπορία. Τοαίτημα μου ικανοποιήθηκε άμεσα καιφαντάζομαι από τις τύψεις του, ο κ.υπουργός, για την αδικία εις βάροςτων άλλων πολιτών θα παρήγγειλε ένασετ πυραύλων συνοδευόμενο από τηνκατάλληλη μίζα. Ή ίσως να θεώρησε

438/514

ότι αυτή η τάση του Έλληνα πολίτη ναζητά διευκολύνσεις από αυτούς πουτον εξουσιάζουν να νομιμοποιεί αυτέςτις πρακτικές. Μπορεί όντως να είχεμια ταρίφα μεγέθους: ένα ευρώ γιακάθε "διευκόλυνση" ή μήπως δύο; Ήμήπως δέκα. Κάν' το χίλια καιβλέπουμε. Και αν δεν φτάνουνξαναπαίρνουμε. Τελικά μαζί ταφάγαμε. Α ναι και αντέγραψα σε 5μαθήματα στη σχολή και μπήκα καικαμιά 10αρια φορές στα λεωφορείαχωρίς εισιτήριο. Να μην πούμε για τηφοροδιαφυγή που κάνω ωςμισθωτός.....

------

Υπηρέτησα την θητεία μου το 2007 ωςέφεδρος αξιωματικός , κατά κύριολόγο σε ένα ακριτικό νησί του Αιγαίου.

439/514

Για αρκετούς μήνες ήμουναξιωματικός 2 γραφείων, 1 Γραφείο(αλληλογραφία μεταξύ άλλων ) καιΓραφείου κινήσεως... βολές,οχυρωματικά έργα, συντηρήσειςστρατοπέδου, πληρώθηκαν απ’ τοκράτος και δεν έγιναν ποτέ, καύσιματης υπηρεσίας σε ιδιωτικά ΙΧ,στρατιωτικά οχήματα για βόλτες,προμήθειες τροφίμων και για το σπίτιτου διοικητή και του υποδιοικητή.Αλλά το πιο εκκωφαντικό πουσυζητήθηκε και λίγο αν θυμάμαι καλάήταν ένα υπόστεγο σκύλων πουκόστισε δεκάδες χιλιάδες ευρώ καιήταν 4 σίδερα με μια λαμαρίνα(εγκαινιάστηκε από ανώτεροαξιωματικό μάλιστα) ...

------

440/514

1996 νέος στρατιώτης στην Θήβα.Ημέρα που θα μαθαίναμε τιςμεταθέσεις μας. Στις 20.00 το βράδυμας ανακοινώνονται οι μεταθέσεις.Εγώ και άλλα δύο άτομα από τηνπυροβολαρχία έχουμε μετάθεση στηνΛήμνο. 07:00 το πρωί ξεκινάμε απόΘήβα. Εγώ Λήμνο. Οι άλλοι δύο,Στρατονομία στην Αθήνα. Πότεπρόλαβαν να αλλάξουν μεταθέσειςμέσα στην νύχτα;;;; Πήγα Λήμνομόνος μου από την πυροβολαρχία. 18ημέρες μετά έγιναν τα Ίμια. Ήμουνστην πρώτη γραμμή. Μαζί ταφάγαμε... Σε κάθε σημείο τηςάπληστης ζωής μας. Κάθε μέρα. Κάθεώρα.

------

441/514

1996 εν μέσω στρατιωτικής θητείας.Δαπάνη στο 4ο γραφείο για να έρθειιδιωτικό όχημα να αδειάσει τον βόθροτου στρατοπέδου. 45.000 δραχμές. Το"ιδιωτικό" όχημα ήταν το βυτίο από τοδιπλανό στρατόπεδο. Ολόκληρος ομεταχειρισμένος εξοπλισμόςπετάχτηκε έξω από το στρατόπεδο σεκάτι συκιές για να μην τα δει οΤαξίαρχος στην επιθεώρηση. Κλέψαμε4 ζαμπονάκια και 2 μπύρες γερμανικέςαπό το συσσίτιο και τα καταναλώσαμεστο περίπολο 12–3. Μαζί τα φάγαμε...κάθε μέρα τα έβλεπα και τα βλέπωακόμα κάθε μέρα. Ακόμα και τώραπου είναι αργά. Υπάρχουναμετανόητοι ακόμα.

------

442/514

Όταν το 2003 για να μετατεθώ απότην πόλη Χ στην πόλη ΧΧ, πήγα στοπολιτικό γραφείο του κ. ΧΧΧ βουλευτήτης ΝΔ, η υποδοχή η εξυπηρέτηση καιη οργάνωση ήταν άριστη. Ήταν ηπρώτη μου φορά και ΕΞΕΠΛΑΓΗΝ.Εδώ είναι μαγαζίκανονικό......σκεφτόμουνασαστισμένος........Η μετάθεση έγινεκατά παράβαση των στρατιωτικώνκανόνων και ίσως εις βάρος άλλουαξιωματικού, και εγώ ψήφισα τονβουλευτή. Αυτή η μετάθεση είχε γιαμένα σημαντικότατο οικονομικόόφελος. Άρα έφαγα και 'γω. Όσομπορούσα. Αν μπορούσα θα έτρωγαπαραπάνω. Συγνώμη που δενκοινοποιώ περισσότεραστοιχεία...Αντισυνταγματάρχης χμ...βλέπετε !!!!!

443/514

Επενδύσεις – επιχειρήσεις

Επιδοτήσεις 50% επιδοτούμενες απότο κράτος και 50% από τον υποψήφιο.Αντικείμενο: Νέες επιχειρήσεις. Ηοδηγία... "Να μου βγει χωρίς να βάλωευρώ από την τσέπη μου".Προϋπολογισμός 50.000 ευρώ. (από25.000 έκαστος).

Το μαγείρεμα: Γραφείο.Πραγματική αξία 250. Αξία για τηνεπιδότηση: 2.500 ευρώ. Καρέκλα.Πραγματική αξία 50. Αξία για τηνεπιδότηση: 750 ευρώ. Βάψιμο:Πραγματική αξία μηδέν. Αξία για τηνεπιδότηση: 3.000 ευρώ. Υδραυλικά:Πραγματική αξία μηδέν. Αξία για τηνεπιδότηση: 7.000 ευρώ. Πλακάκια:

444/514

Πραγματική αξία Praktiker 200 ευρώ.Αξία για την επιδότηση 5.000 ευρώ.Αποτέλεσμα: Κλείσιμο της επιχείρησηςαπό 6 μήνες έως 2 χρόνια. Τυπικάπαραμένει ανοιχτή μέχρι το πέρας της5ετίας. Ναι... Μαζί τα φάγαμε.

------

Φρουτάκια 1994–2000. Αδέρφιαφρουτέμπορες ηλεκτρονικώνπαιχνιδιών με ένα μικρό κατάστημαστο κέντρο της πόλης μετά από μερικάχρόνια κατέληξαν να έχουν ιδιοκτησίαολόκληρο το κέντρο της πόλης. Μισθοίολόκληροι καταβροχθίζονταν εντόςλίγων ωρών. Κολλητός φίλοςστρατιωτικός "έπαιξε" μισθό και δώροΧριστουγέννων από τις 23:00 τοβράδυ μέχρι τις 03.00. Ο τζίρος πουέκανε στο μαγαζί ήταν 750.000

445/514

δραχμές. Την μεταφορά των χρημάτωναπό τα καταστήματα στο γραφείοέκανε ο Χρήστος (φουσκωτός) με τρειςφουσκωτούς φίλους με ένα καροτσάκι4 κιβωτίων τύπου νουνού γεμάταχαρτονομίσματα. Τρεις φορές τηνημέρα τις καλές ημέρες. Μαζί ταφάγαμε και είναι αλήθεια πουαπελευθερώνει.

Επιδόματα – Συντάξεις – Αμοιβές

Όταν γύριζε ο μπαμπάκας / μαμάκαπριν τις 15:00 στο σπίτι δεν ήξερεκανένα από τα άλλα μέλη οτι είχεκάνει κοπάνα; Τον κατήγγειλαν;Όσους διόρισε / βοήθησε / βόλεψε οΆκης τώρα που αποδείχτηκε σκάρτος

446/514

ζήτησαν να παραιτηθούν /επαναξιολογηθούν;

------

Στις κρατικές τράπεζες, όπως και στηνΤράπεζα της Ελλάδος γινότανε πάρτυμε τις υπερωρίες... κόσμος έβγαζε 2ομισθό, έφτιαξε εξοχικά... δυστυχώς δενέχω νούμερα, καλό θα ήταν ναζητηθούν από την ΤτΕ, την Εμπορική,Αγροτική Εθνική τι πλήρωναν γιαυπερωρίες και τι % τις μισθοδοσίαςήταν αυτό.

------

Περί τα μέσα της δεκαετίας του '80,πολύ καλός φίλος με τον οποίουπήρξαμε συμμαθητές για 9 χρόνια,τελείωνε τα ΤΕΙ και έκανε την

447/514

πρακτική άσκησή του στη ΔΕΗΜυτιλήνης. Το καλοκαίρι πουβρεθήκαμε στη Μυτιλήνη(γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε στηΛέσβο) μας ενημέρωσε για τασυνεργεία που κάθε μέρα βγαίνουνστα χωριά για να κάνουν νέεςσυνδέσεις και ενώ μπορούν να κάνουν7–8 συνδέσεις τη μέρα, κάνουν μόνο3–4 και μετά κάθονται σε ένακαφενείο και πίνουν μπύρες για 2–3ώρες. Ακόμη τότε δεν είχαμεαναπτύξει την αίσθηση του "κοινούκαλού" και μας φαινόταν "ηρωική" ηστάση τους! Σήμερα πιστεύω ότι αυτοίοι άνθρωποι έκλεβαν από την τσέπητης κοινωνίας.

------

448/514

Έχω αρκετά μεγάλη ακίνητηπεριουσία και σεβαστό εισόδημα απόενοίκια και μέχρι πρότινος και απόμισθωτή εργασία, τα οποία είναι όλαδηλωμένα στη φορολογική μουδήλωση. Προ καιρού απολύθηκα απότην εργασία μου και όπωςπροβλεπόταν, έπαιρνα επίδομαανεργίας! Απίθανο; Δηλωμένοεισόδημα 50,000 / έτος από ενοίκιακαι μου δίνουν και επίδομα ανεργίας!

------

Ήμουν εγγεγραμμένη στον ΟΑΕΔ καιδούλευα μαύρα για να ‘χω 2εισοδήματα.... το αποτέλεσμα, βέβαια,ήταν πως ο τύπος που του δούλευαμαύρα μου φαγε όλα τα λεφτά, γιατους 8 μήνες που του δούλευα και γω

449/514

δεν μπορούσα να κινηθώ νομικάεναντίον του!

------

Η οικογένειά μου νοίκιαζε το2008–2009 ένα διαμέρισμα στοΧαλάνδρι με ενοίκιο 1200 ευρώ τονμήνα. Το σπίτι αυτό το νοίκιαζε ηΤράπεζα της Ελλάδας για ένανυπάλληλό της (Β.Π.) ο οποίος δούλευεως θυρωρός στην πύλη τουΝομισματοκοπείου στην Μεσογείων.Η δουλειά του ήταν στις 8:00–9:00πμ να ανοίγει την πύλη για τααυτοκίνητα των υπαλλήλων το πρωί.Αντίστοιχα στις 15:00 άνοιγε την πύληγια την αποχώρηση των υπαλλήλων.Γι' αυτό τον υπάλληλο η Τράπεζα τηςΕλλάδος του πλήρωνε ενοίκιο 1200ευρώ τον μήνα!!.Το ενοίκιο ήταν

450/514

ΑΣΧΕΤΟ με τον μισθό του. (Εννοείταιότι μπορώ να προσκομίσω καισυμβόλαιο).

------

Στεγαστικό επίδομα σε πρωτοετείςφοιτητές εφάπαξ 1000 ευρώ.Υποτίθεται για οικογένειες με χαμηλόεισόδημα. ΣΩΣΤΑ. Ο γιος μου δεν τοδικαιούται διότι μαζί με τη γυναίκαμου, ως δημόσιοι υπάλληλοι, φτάνουμεκοντά τα 38.000 ευρώ. Μια παρέαγνωστών κοριτσιών - φοιτητριών,περιχαρείς αφού πήραν το επίδομα θατο χρησιμοποιήσουν για να καλύψουν7 μέρες ΜΟΝΟ τη διαμονή σεπολυτελές ξενοδοχείο της Πάρου (800περίπου ευρώ η μία). Υπολογίστε καιτα υπόλοιπα έξοδα που θαχρειαστούν...1500 τουλάχιστον κατ΄

451/514

άτομο. Οι οικογένειες δηλώνουνάπορες (οι γνωστές επαγγελματικέςομάδες), παίρνουν το επίδομα και μετάτο χρησιμοποιούν όπως περιέγραψα.Στην υγεία όλων των υπολοίπωνκορόιδων. ΥΓ. Ο πραγματικά άποροςφοιτητής μάλλον θα το αξιοποιούσεαλλιώς.

------

ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΙΚΑ, για συνταξιούχους.450 περίπου ευρώ για τη διαμονήκυρίως (για θαλάσσια μπάνια ήλουτρά, ατόμων που έχουν ανάγκημετά από απόφαση σχετικήςεπιτροπής). Τι γίνεται όμως αν αυτά ταάτομα τελικά αποφασίσουν να μηνπάνε; Η διαδικασία προχωράεικανονικά, ο ξενοδόχος κόβει απόδειξηότι διέμενε ο πελάτης, εισπράττει τα

452/514

μισά, δίνει στο δικαιούχο τα άλλα μισάκαι όλα καλά .....Χρόνια αυτή ηπατέντα.

------

Αργόμισθος πτωχευμένης ΔΕΚΟκατάφερε να εισπράξει αποζημίωσηδις για την απόλυσή του. Ακόλουθα μεψευδή ιατρικά πιστοποιητικά γιακαρκίνο λαμβάνει αναπηρική σύνταξημέχρι σήμερα...

------

Μία από τις πρώτες προτεραιότητεςτου ΠΑΣΟΚ όταν ανέβηκε στηνεξουσία ήταν να αναγνωρίσει τηνΕθνική Αντίσταση στα χρόνια τηςκατοχής, κάτι που έκανε την Βραδυνήκαι τη Ακρόπολη της εποχής εκείνης

453/514

να λυσσάξουν με πρωτοσέλιδα τουτύπου ''Αναγνωρίζουν τους σφαγείς μετα κονσερβοκούτια'' κλπ. Στα πλαίσιατης αναγνώρισης λοιπόν, ψηφίστηκενόμος για την συνταξιοδότηση τωναντιστασιακών και πριμοδότηση τωνπαιδιών τους με μόρια για διορισμόστο Δημόσιο. Το τι έγινε τουποπτεύεστε... Ύστερα από μερικάχρόνια βρέθηκαν συνταξιοδοτούμενοι,οι οποίοι στα χρόνια της Κατοχής ήταν6 ετών ή βρέφη, ή ακόμα κιαγέννητοι... Ωραία ιστορία ε;

------

Τι να λέμε. Η φράση αυτή, αν καισχολιάστηκε τόσο αρνητικά είχε έναμεγάλο μέρος αλήθειας μέσα της.Προφανώς δεν τα φάγαμε μαζί όλοιστον ίδιο βαθμό, όμως ο καθένας

454/514

έφαγε όσα μπορούσε περισσότεραανάλογα με τη θέση του. Ο εργολάβοςέφαγε πολλά, ορισμένοι πολιτικοίέφαγαν περισσότερα, τεμπέληδες καιάχρηστοι δημόσιοι υπάλληλοι έτρωγανεπί χρόνια και από λίγο, άλλοικαθόλου... Από το στενό μου κύκλογνωρίζω τουλάχιστον τρία άτομα πουενώ ήταν εγγεγραμμένα στον ΟΑΕΔ,δεν κούνησαν το δαχτυλάκι τους ναβρουν δουλειά, παρά μασουλούσαν ταλεφτάκια του ταμείου και παράλληλαγκρίνιαζαν για τους δείκτες τηςανεργίας που ανέβαιναν ή μούτζωναναγανακτισμένοι τη Βουλή.

------

Επιμελητήριο με Πρόεδρο ΝΔ 2007.Έργο ανακαίνισης της έδρας τουεπιμελητηρίου. Άνω των 400.000

455/514

ευρώ. Μοιράστηκε σε πάρα πολλούς.Μέχρι ο δήμος "ανέλαβε" ένα μέροςτου κόστους. Με δικά του έξοδακατασκεύασε ένα τμήμα. Την μελέτηέκαναν μηχανικοί της ΤΥΔΚ. Αναφέρωενδεικτικά για απόδειξη ανικανότηταςκαι λαμογιάς. Αρθρο 21. Πλήρεςσύστημα τηλεφωνικού κέντρου καιδικτύου ηλεκτρονικών υπολογιστών.Προϋπολογισμός 850 ευρώ. (για 30υπαλλήλους). Τελικά το έργο έγινε μεπροδιαγραφές χειρότερες από αυτέςπου είχε και στην παράδοση δενδούλευε μεγάλο μέρος τηςηλεκτρολογικής και δικτυακήςεγκατάστασης. Όλα καλύφτηκαν μεόμορφη γυψοσανίδα. Δεν δουλεύουν,αλλά είναι όμορφα. Ναι αγαπητοί..."Μαζί τα φάγαμε" .

------

456/514

...Σε νησί του βορείου Αιγαίου...δέκαχρόνια πεθαμένη η μάνα του ησύνταξη έρχεται κανονικά και τοχειρότερο κερνάει και στο καφενείοτους "αγανακτησμένους"συντοπίτες–συνενόχους όταν έρχονταιτα λεφτά (αυτά που είναι δανεικά)..οιοποίοι βέβαια ξέρουν τα πάντα αλλάτον πίνουν τον καφέ γελάνε καιβρίζουν ταυτόχρονα βλέπονταςειδήσεις..α! όχι! Για τους καφέδες οκαφετζής δεν κόβει απόδειξη ούτεπληρώνει ασφάλεια γιατί είναι μικρότο χωριό και επειδή έχει και έναστρέμμα... Με τίποτα κόβει και ένατιμολόγιο και παίρνει και σύνταξη ΟΓΑ.. σαν γεωργός.

457/514

Φοροδιαφυγή

Αγαπητέ κύριε Πάγκαλε,Εργαζόμενος και εγώ σε γνωστό

κλαμπ-καφέ-εστιατόριο της Κηφισιάςαπό την περίοδο 2005–2008 και2009–2011 από τη θέση του ταμίαόπου ήμουν υπεύθυνος κατά υπόδειξητων ιδιοκτητών–επιχειρηματιώνσυμμετείχα και γω έμμεσα στην κλοπήφόρων από το κράτος που τακαρπώνονταν οι μέτοχοι ιδιοκτήτεςχτυπώντας πχ στην ταμειακή του μπαρ200–300 ευρώ ημερήσια είσπραξηαντί 2.000–3.000 ευρώ που ήταν ηείσπραξη πραγματικά. Η ανταμοιβήμου για αυτό ήταν φυσικά το ημερήσιομεροκάματο (50–60 ευρώ) τότε, αλλά

458/514

σε βάθος χρόνου το αποτέλεσμα ήταναυτές οι μαύρες εισπράξεις ναπηγαίνουν στην παραοικονομία με τασημερινά αποτελέσματα.

------

Η οικογένεια Κ.Δ. του Χ στον Περισσόδηλώνει εδώ και χρόνια εξοχικό σπίτιστην Κύμη 250 τμ ως 25! Το ίδιο και τοσπίτι στην Αθήνα δηλώνει άλλατετραγωνικά από αυτό που είναι στηνπραγματικότητα. Τα παιδιά πουμένουν μαζί τους έχουν καταθέσεις 60και 70 χιλιάδες ευρώ ο καθένας καιδεν πλήρωσαν ούτε ένα χαράτσι ούτετης ΔΕΗ ούτε της αλληλεγγύης κανείςαπό την οικογένεια.

------

459/514

Εργαζόμουν στην οικογενειακήεπιχείρηση - καταστήματαυποδημάτων για 20 χρόνια. Ο πατέραςμου φοβόταν ανέκαθεν την επαφή μετην εφορία, θεωρούσε πως όσο και ναπροσπαθούσες να είσαι σωστός σεείχαν στο χέρι. Όλα τα συνεργεία πουήρθαν όλα αυτά τα χρόνια για έλεγχοέπαιρναν χρήματα που ο πατέρας μουμε ανακούφιση σχεδόν τους έδινε.Εκείνοι αποφάσιζαν το ποσόν αλλάμπορούσες να παζαρέψεις, χρήματαέπαιρναν και όταν κλείναμε βιβλία ολογιστής τα κανόνιζε!! Τουςσιχαινόμουν βαθύτατα και μεστεναχωρούσε και η εικόνα τουπατέρα μου με το δουλικό ύφος, λεςκαι τους χρωστάγαμε, να τους δίνειτον κόπο μας. Αν πραγματικά κάποιοςενδιαφερόταν για τη διαφθορά στις

460/514

εφορίες θα μπορούσε εύκολα ναδιαπιστώσει πως τα σπίτια και τααυτοκίνητα και οι καταθέσεις δενκολλάνε με τον μισθό του δημοσίουυπαλλήλου. Δεν συμφωνώ πως μαζί ταφάγαμε, εάν υπάρχει έστω και έναςτίμιος Έλληνας δεν μπορείτε να λέτεπως αυτό ισχύει. Δούλεψα καιδουλεύω σε άλλη δουλειά πια σαν ζώοκαι παρακολουθώ τους φίλους μου απότην ΠΑΜΚ να γίνονται μέχρι καιαντιπρόεδροι σε δημόσιανοσοκομεία!!!!! θα μπορούσα να είμαιμία από τους αυτούς αλλά τοθεωρούσα ντροπή να μπω στο δημόσιοκαι ας βασανίζομαι τώρα. Νόσησα 2φορές από καρκίνο και εργάζομαιγιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, ανήμουν βέβαια στην ΕΤΕ ή στο δημόσιοθα είχα πάρει σύνταξη μειωμένη

461/514

φυσικά αλλά... βαρέθηκα μπορώ νασας πως πολλές ιστορίες αλλά τι ναλέμε... όταν δεν λειτουργεί ηδικαιοσύνη, όταν ο δημόσιοςλειτουργός σε κλέβει και όταν έναςΠάγκαλος ισχυρίζεται πως μαζί ταφάγαμε αντί να κρύβεται απόντροπή... τι να λέμε..

------

Τις χιλιάδες αποδείξεις που δεν έχωπάρει....

------

Καλοκαίρι του 2007, κατασκευάζωέναν ξενώνα στην ορεινή Κορινθία καιπεριμένω την επιστροφή του Φ.Π.Α.των παγίων. Έχω καταθέσει τατιμολόγια ένα χρόνο πριν, έχουν

462/514

διασταυρωθεί και περιμένω τον έλεγχοαπ την αρμόδια Δ.Ο.Υ. Αφού ήρθε ουπάλληλος μετά από πολύ πίεση,έκανε τον έλεγχο, δεν βρήκε κάτιμεμπτό, αλλά μου ζήτησε“γρηγορόσημο” 30.000€ πράγμα τοοποίο αρνήθηκα έντονα. Ακόμαπεριμένω την επιστροφή τουπροαναφερθέντος Φ.Π.Α. ....

------

Μηχανικός έσοδα 60.000 έξοδα,φορολογητέο εισόδημα (ίσχυε έως2010) 19.500 τελικός φόρος πρακτικάμηδαμινός.

------

Ο πατέρας μου είχε αρχίσει τηνδιαδικασία για να μου κάνει γονική

463/514

παροχή το σπίτι μας από το '81–82. Ουπεύθυνος εφοριακός χρόνια τονεκβίαζε, ξέροντας οτι είναι βαριάάρρωστος, οτι αν δεν πληρώσει —40χιλιάρικα τότε— δεν τελειώνει τηνυπόθεση. Ο πατέρας μου για χρόνιαδεν πλήρωνε, μέχρι που πέθανε το '89.Εγώ 19 χρονών τότε, η μητέρα μουετοιμοθάνατη —πέθανε το '90. Ο ενλόγω εφοριακός ήρθε την επόμενη τηςκηδείας και εξήγησε ότι αν δεν τονπληρώσουμε να ετεροχρονίσει τηνέγκριση θα μας έρθει ο φόρος αρκετάεκατομμύρια - αλλά η ταρίφα είχε πάει200 χιλιάρικα, κι άλλα τόσα για τονφόρο γονικής παροχής περίπου. Πιοπρακτικός άνθρωπος η μάνα μου καιλιγότερο ιδεολόγος, τα δώσαμε. Μαζίτα έφαγα κι εγώ - τρία χρόνια μετάέφυγα για την Εσπερία και ακόμη να

464/514

γυρίσω. Κάθε χρόνο υποβάλλωδήλωση και πληρώνω κανονικά για ταλίγα εισοδήματά μου στην Ελλάδα, ενανοίκι από το σπίτι. Εκτός από το 2008όπου για ένα χαρτί από ένα παλιάμαξοRover που έφερα και εκτελώνισακανονικά, η εφορία ακόμα με τρέχει...

------

Μία από τις χαρακτηριστικές —όχιεμφανώς πολιτικές— περιπτώσεις του"μαζί τα φάγαμε" είναι οιαγοροπωλησίες ακινήτων στηναντικειμενική και όχι στην εμπορικήτιμή. Φόρος 11% επί της τιμής στοσυμβόλαιο, σημαίνει απώλεια εσόδωντου δημοσίου κοντά στο 5% επί τηςπραγματικής αξίας των συναλλαγώναυτών τα τελευταία χρόνια, μεδεδομένη την απόκλιση

465/514

πραγματικής–αντικειμενικής τιμής(κατά την τελευταία δεκαετία). Τώραγιατί εφαρμόστηκε το σύστημααντικειμενικών αξιών: για νασταματήσουν να τα παίρνουν οιέφοροι που διαπραγματεύονταν με τονκάθε αγοραστή για την τιμή τουσυμβολαίου (οπότε τότε πάλι έχανε τοκράτος και κέρδιζε η τσέπη του .....)

------

Επιχειρηματίας κάνει πλασματικήδωρεά σε μοναστήρι της περιοχήςπροκειμένου να πετύχει μεγάληφοροαπαλλαγή. Η δωρεά στις μονέςδεν ελέγχεται άμεσα από το κράτος—αρκεί μία βεβαίωση του ηγούμενου.

------

466/514

Μαζί τα φάγαμε γιατί το επέτρεψανκατ αρχήν οι πολιτικοί μας, καιβολευόμασταν όλοι. Επειδή πολύςλόγος για φοροδιαφυγή και πωςμπορεί να καταπολεμηθεί. Είναιαπλούστατο, εάν υπάρχει πολιτικήβούληση. Ακολουθείστε την ροή τωνχρημάτων. Κάθε φυσικό ή νομικόπρόσωπο που για οποιοδήποτε λόγοαποκτά εισόδημα ή έσοδο στη χώρααπό οπουδήποτε προερχόμενο δηλώνειστην εφορία τον ή τους τραπεζικούςλογαριασμούς τους οποίους θαχρησιμοποιεί.. Από αυτόν τονλογαριασμό βιοπορίζεται ή επενδύει,και από αυτόν ή αυτούς τουςλογαριασμούς πληρώνει τους φόρουςτου, και από αυτόν τον λογαριασμόμεταφέρει ποσά (φορολογημένα) σεάλλους λογαριασμούς. Εάν βρεθούν σε

467/514

άλλους λογαριασμούς ποσά που δενέχουν περάσει από τον ή τουςεπαγγελματικούς λογαριασμούς,κατάσχονται. Οι λεπτομέρειεςμπορούν να αναπτυχθούν από ομάδαπου θα ασχοληθεί με αυτήν την απλήιδέα, που εφαρμόζεται σε άλλες χώρεςεξ όσων γνωρίζω.. Πολιτική βούλησηυπάρχει;

------

H προσωπική μου εμπειρία από τουςλογιστές. Νέος επιχειρηματίαςάβγαλτος ακόμα. - Να κάνειςπροσωπική επιχείρηση ή ΟΕ αν είστεδύο άτομα. Μην στεναχωριέσαι θα τααναλάβω όλα εγώ. Εσύ δεν χρειάζεταινα ξέρεις τίποτα. Θα σου λέω εγώ τι θακόβεις. Κόβε αποδείξεις αυτό το μήνα.Αυτό το μήνα μην κόβεις. Στο τέλος

468/514

του έτους, είμαστε στο αφορολόγητοόριο, είσαι μία χαρά. (Μια χαρά καιδυο τρομάρες). Οι λογιστές ΕΙΝΑΙ ηφοροδιαφυγή. Είναι αυτοί που ταμαγειρεύουν όλα και βρίσκουν όλα ταπαραθυράκια του νόμου. Συνήθως οεπιχειρηματίας απλά γνέφεικαταφατικά γιατί δεν γνωρίζει και δενμπορεί να γνωρίζει. Ακόμα και αν είσαιτίμιος σε κάνει παράνομο ο λογιστήςαπό τα "παραθυράκια" που εφαρμόζει.Ο λογιστής κάνει τα λάθη και τιςαπάτες και ο επιχειρηματίας τιςπληρώνει. Οι λογιστές είναι στοαπυρόβλητο ενώ πρέπει να τουςπάρουν τις άδειες από τους 8 στους 10.Μαζί τα φάγαμε...

------

Καλησπέρα,

469/514

Δε μπορώ να επιλέξω κατηγορίαγιατί από όλες έχω επωφεληθείεμμέσως. Με έζησε ο πατέρας μου οοποίος δεν έκοψε ποτέ απόδειξη ωςπαροχή υπηρεσίας. Η οικογένειά μουέχει δώσει φακελάκι σε γιατρούς γιαεξυπηρέτηση ή ευχαρίστηση. Όλες οιγέννες είχανε παράνομη αμοιβήγιατρού σε ιδιωτικά και δημόσιαμαιευτήρια. Η γυναίκα μου έχει σπίτιπου θα κληρονομήσει με ημιυπαίθριοκαι μισό αυθαίρετο από το οποίοέπαιρνε νοίκι και τώρα το νομιμοποιεί.Έχω δωροδοκήσει εξεταστή για ναπάρω το δίπλωμα αυτοκινήτου χωρίςκόπο. Έχω πληρωθεί και μαύρα απόπολλούς εργοδότες μου για ναβολευτούμε και οι δύο. Συγγενείς μουδιορισθήκανε στο δημόσιο και κάνανεπεριουσίες με αμοιβές και επιδόματα

470/514

που δεν άξιζαν στο ελάχιστο. Συγγενείςπου έμαθα πρόσφατα οτι για χρόνιαέπαιρναν επίδομα αναπηρίας μαϊμού.Δε μπορώ να σκεφτώ άλλα. Πάντωςεγώ δεν έφαγα πολλά αυτό είναι τοπαράπονό μου τελικά...

------

Χειμώνας 2012. Παραγγέλνω ξύλα γιατο τζάκι. Το φορτηγάκι έρχεται καιξεφορτώνει. Πόσα ο τόνος;. Τόσα. Θαδώσεις και του χοντρού, λέει ο οδηγός,εννοώντας αν θέλω μπορεί και να μηνκόψει ΦΠΑ (υπουργός οικονομικώνΒενιζέλος).

------

Όπως όλοι οι μισθωτοί και οιεργαζόμενοι, δηλαδή η μεσαία και

471/514

φτωχή τάξη της ΕλληνικήςΔημοκρατίας, πληρώνει συστηματικάαπό το 1974 έως σήμερα τους φόρουςτης, έτσι κι εγώ πληρώνω κανονικάτους φόρους μου ως Έλληναςφορολογούμενος και μάλιστα σεπολλές περιόδους σε υπέρμετροβαθμό. Την ίδια όμως χρονικήπερίοδο, ελάμβανε χώρα, με τηβοήθεια φυσικά ΟΛΩΝ τωνΔικηγορικών Γραφείων της χώρας καιτων Δικηγορικών Συλλόγων, ενκρυπτώ από τους μισθωτούς και τουςσυνταξιούχους, το στήσιμουπεράκτιων εταιρειών, με αποτέλεσμαόσοι θέλανε να αποφύγουν τηνκαταβολή φόρων να το πετυχαίνουνσυστηματικά, καθώς οι εν λόγωεταιρείες δεν είχαν καθόλουφορολόγηση και φυσικά συμφέρει σε

472/514

όλους τους τύπους των εταιρειών. Τοζήτημα επομένως είναι, πως τώρα πουβρήκαμε από πού κάποιοι "μάγκες"κάνανε την "καλή" τους με αυτή τηνπρακτική, γιατί λοιπόν δεν μπαίνειΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ το μαχαίρι στοκόκκαλο και φυσικά η διερεύνηση αςξεκινήσει από τον Κώστα Σημίτη, ωςπρώτο και καλύτερο, ως άλλωστε έναναπό τους πρωθυπουργούς που όπωςδιαπιστώνεται έχουν όλα του ταστελέχη πρωταγωνιστήσει σε πολλέςυποθέσεις που φυσικά δεν έχουνεπιστραφεί τα κλεμμένα με τηνκατάσχεση όλων των αρχείων όλωντων Δικηγορικών Γραφείων της χώραςκαι αφαίρεση αδειών όλων τωνΔικηγόρων που έβαζαν υπογραφή γιατις υπεράκτιες. Το πιο τραγελαφικόπαράδειγμα, είναι το γεγονός πως

473/514

αναγκάστηκε —αν είναι ποτέδυνατόν— ο Ελληνικός λαός ξανά τοκτηματολόγιο, εξαιτίας της υφαρπαγήςδημοσίου χρήματος εκ μέρους ενόςπολύ γνωστού στελέχους του ΠΑΣΟΚ,το όνομα του οποίου όλη η χώρα τογνωρίζει ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ καθώς πλήρωνετο Κτηματολόγιο. Αν είχες Πάγκαλε τααπαραίτητα κότσια, θα τα έβγαζες στηφόρα εσύ και θα τους έδινες έναν προςέναν και όχι να τους καλύπτειςρίχοντας το μπαλάκι στον Ελληνικόλαό, να σου περιγράψει το ΠΩΣ ταφάγανε ορισμένοι υπουργοί ή στελέχητου ΠΑΣΟΚ.

------

Ας δώσουμε μια μέρα να πάρει οκαθένας τηλέφωνο τους γνωστούς του,να βγει στο δρόμο, να ψάξει για έστω

474/514

έναν που όταν αγόρασε η πούλησεακίνητο δήλωσε ΠΑΝΩ από τηναντικειμενική αξία και να μας το πει.Θα βρεθούν πολλοί;

Πολεοδομία

Το αυθαίρετο που "σήκωσε" ο γείτονάςμου, σε μια νύχτα, και ενώ μου κλεινετη θέα στον ουρανό, δεν έβγαλα κιχ!δε θα χρεωνόμουν τίποτα αν έκαναένα απλό τηλ στην πολεοδομίαΗρακλείου.....

475/514

Υγεία – Νοσοκομεία

Το παράδειγμα των εκλογών τηςΖακύνθου. Ο "γιατρός των τυφλών", οοφθαλμίατρος που γνωμάτευσε 700τυφλούς σε ένα νησί 42.000ψηφοφόρων ("δίνοντας" αντίστοιχα700 επιδόματα). Ο κύριος αυτός(Γάσπαρος Διονύσιος) κατέβηκε ωςυποψήφιος στις εκλογές της 6 Μαϊου,στην μονοεδρική της Ζακύνθου. Με2400 ψήφους, βγήκε πρώτος καιβγήκε βουλευτής Ζακύνθου! ... τηςμονοεδρικής Ζακύνθου!!! (ψήφισαν24000, το πρώτο κόμμα —ΝΔ— πήρε4950 συνολικά). Αν το αναγάγει κανείς2400 ψήφοι είναι οι 700 τυφλοί και2,5 ακόμη ψηφοφόροι ανά τυφλό.

476/514

Υποθετικά, τρεις ψήφοι θα ήταν ηγυναίκα του, η μάνα του και ο πατέραςτου!! (εεεεε χάθηκαν και μερικοίεξαιτίας ανύπαντρων "τυφλών" ήαποθανόντων γονέων). Έτσιλειτουργεί το περίφημο πελατειακόσύστημα... Μου δίνεις, σου δίνω, μαφήνεις να τρώω (επιδόματα τυφλού),σου δίνω εξουσία να φας περισσότερακι εσύ (σε βγάζω βουλευτή).

------

Αξιότιμε κ. Θεόδωρε Πάγκαλε,Στο παρελθόν σας είχα αποστείλει e-

mail στο οποίο και μου απαντήσατε μεεπίσημο τρόπο (για ένα θέμα σχετικόμε τις μετεγγραφές των φοιτητών).Σας ευχαριστώ πολύ που δεναγνοήθηκα, μολονότι υπήρχαν

477/514

σημαντικότερα θέματα με τα οποίαέπρεπε να ασχοληθείτε.

Ειλικρινώς δεν ξέρω με τι ναπρωτοξεκινήσω. Πραγματικά είναιτόσες πολλές οι ιστορίες που έχουμεακούσει για διασπάθιση δημοσίουχρήματος, που προσωπικά θεωρώ πωςμόνο τα πρόσωπα αλλάζουν. Το μοτίβοπαραμένει αναλλοίωτο.

Θέλω να σας διηγηθώ επώνυμα μίαιστορία που συνέβη κάπου μετά τουςΟλυμπιακούς αγώνες στο ΓενικόΚρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας–Πειραιά"Άγιος Παντελεήμων". Η ιστορία έχειως εξής: (Η κλασική αναμονή σταεπείγοντα πρέπει να θεωρείται καιστην ιστορία μας παρούσα (αν καιπάντα πίστευα πως το όλο θέμα με τηναναμονή έχει ρίζες στη διοίκηση τουνοσοκομείου και όχι στην πολιτική του

478/514

ηγεσία.) Κάπου εκεί λοιπόνπεριμένοντας στην παθολογικήπτέρυγα, με ένα μυθιστόρημα τηςΑγκάθα Κρίστι, έρχεται έναςηλικιωμένος άνδρας και κάθεταιακριβώς δίπλα μου. Αμέσως τονπλησιάζει και ένας γιατρός και κάθεταιακριβώς δίπλα του. Αφού σιγουρεύεταιπως κανένας δεν τους ακούει, ξεκινάνα του μιλά, αγνοώντας εμένα πουτους άκουγα πεντακάθαρα, προφανώςγια το νεαρό της ηλικίας μου. Αφούλοιπόν μιλούν για το πρόβλημα τουηλικιωμένου, το θέμα καταλήγει στοπροκείμενο: ο ηλικιωμένος πρέπει ναχειρουργηθεί. Έλα όμως που δεν έχεικανένα "ταμείο" να τον καλύψει. Μετην κατάλληλη γνωριμία όμως και τηνκατάλληλη κινητήριο δύναμη,σύμφωνα με τον εν λόγω γιατρό, το

479/514

θέμα διευθετείται. Κοντολογίς, ανέδινε ο ηλικιωμένος 1000 ευρώκαθαρά στο χέρι του γιατρού, ησυγκεκριμένη χειρουργική επέμβασηθα "δηλωνόταν" και θα "χρεωνόταν"σε έναν άλλον ηλικιωμένο πουπροφανώς "είχε κάποιο ταμείο". Το τιέγινε στη συνέχεια δεν το γνωρίζωγιατί ήρθε η σειρά μου να περάσωμέσα. Η πρόθεση πάντως και μόνο τουεν λόγω "λειτουργού" είναιχαρακτηριστική της κατάστασης πουεπικρατεί και επικρατούσε. Τα ευρώτου χειρουργείου ή των νοσηλίωνδηλώθηκαν στο ΙΚΑ, ο γιατρός έγινεκατά 1000 ευρώ πλουσιότερος, οηλικιωμένος έχασε 1000 ευρώ (πουωχριούν μπροστά στο αντικειμενικόκόστος της εξέτασης) και τέλος καλόόλα καλά..

480/514

Φιλικά, Η.Α.Λ.

------

Τον Απρίλιο του 2012 ο Πατέρας μου74 ετών αφού απευθύνθηκε σε ιδιώτηγιατρό/οφθαλμίατρο, διαγνώσθηκε μεκαταρράκτη και υποβλήθηκε σεεπέμβαση από την ιδιώτη γιατρό στοκρατικό νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ. ΗΓιατρός εισέπραξε 400 ευρώ καιφυσικά δεν εξέδωσε καμία απόδειξη.Τον Οκτώβριο του 2009 υποβλήθηκασε κολονοσκόπηση στο ιδιωτικόθεραπευτήριο άγιος Λουκάς στοΠανόραμα Θεσσαλονίκης. Ο γιατρόςεισέπραξε 300 ευρώ και δεν εξέδωσεαπόδειξη.

------

481/514

Σχέση φαρμακευτικών εταιρειών μεγιατρούς: Πίσω από τα παράνομαπειράματα φέρεται ότι έχει στηθεί μιαολόκληρη βιομηχανία, με ένα περίεργοσύμπλεγμα γιατρών καιφαρμακευτικών εταιρειών. Η κάλυψητης χρηματοδότησης γίνεται απόμυστικά κονδύλια των εταιρειών ήμήπως επιβαρύνεται το ΕλληνικόΔημόσιο; “Στην Ελλάδα υπάρχουν δύοσυνεργαζόμενες ογκολογικές ομάδες οιοποίες εκπροσωπούν το 95% τωνΕλλήνων Ογκολόγων καισυνταγογραφούν το 90% τωνογκολογικών φαρμάκων τηςΕλληνικής Φαρμακευτικής Αγοράς.Έχουν πολύ καλή οργάνωση καιχρηματοδοτούνται με δωρεές απόιδιώτες το δημόσιο και τηνφαρμακοβιομηχανία και με αυτό τον

482/514

τρόπο κάνουν την ερευνά με δικά τουςμέσα. Θα πρέπει εδώ να σαςγνωστοποιήσουμε ότι τα φάρμακα πουχρησιμοποιούν για την έρευνα δενείναι δωρεάν αλλά συχνά προέρχονται(συνταγογραφούνται στα βιβλιάριατων ασθενών) από τα φαρμακεία.

Όλες οι Φαρμακευτικές εταιρίες οιοποίες έχουν ογκολογικά προϊόντα.Εμείς επιλέξαμε να κάνουμε δωρεές.Για αυτό το λόγο είμαστε πολύπροσεκτικοί και επιμένουμε ναπαίρνουμε από αυτούς μόνο γράμματααποδοχής δωρεάς τα οποία δεν έχουνκαμία αναφορά στην συγκεκριμένημελέτη.

Στο τέλος σας γνωρίζουμε ότικαταχωρούμε αυτές τις δωρεές κάτωαπό τις στήλες των εξόδων του P&Lστις “Τοπικές Κλινικές Μελέτες”, στον

483/514

προϋπολογισμό εξόδων του ΙατρικούΤμήματος και όχι στα έξοδαπροώθησης κάτω από τις λειτουργικέςδαπάνες του Μάρκετινγκ. Οι δωρεέςγια την ερευνά θα καταχωρούνταιστην διαφήμιση και προώθηση”. Παρ'όλα αυτά, στο υπουργείο Εργασίας καιΚοινωνικής Ασφάλισης είναι ήσυχοιπως τα ταμεία δεν χρεώνονταιφάρμακα.

------

Χρηματισμός και ακριβά ταξίδιαγιατρών: “Έλληνες διοικητές καιγιατροί δημόσιων νοσοκομείων,σύμφωνα πάντα με τους υπευθύνουςτης αμερικανικής εταιρείας, οι οποίοιπροχωρούσαν σε παραγγελίεςπροϊόντων της εταιρείας όπωςχειρουργικά εμφυτεύματα η

484/514

συνταγογραφούσαν τα φάρμακα τηςεταιρείας επιβραβεύονταν μεδιάφορους τρόπους όπως οχρηματισμός και τα ακριβά ταξίδια σεεξωτικούς προορισμούς. Οποιοδήποτεανταγωνιστικό πλεονέκτημααποκτήθηκε με Διαφθορά είναιοφθαλμαπάτη" δήλωσε ο διευθυντήςτης Αμερικανικής ΕπιτροπήςΚεφαλαιαγοράς "Η εταιρία επέλεξε τοκέρδος από την συμμόρφωση.Σύμφωνα με την ΑμερικανικήΕπιτροπή Κεφαλαιαγοράς από το 1998μέχρι το 2006 η εταιρεία κέρδισε 24εκατομμύρια δολάρια εις βάρος τουΕλληνικού δημοσίου. Χρησιμοποιούσεμαύρα ταμεία και προχωρούσε σεεικονικές συμβάσεις Off-shoreεταιρειών με έδρα τη Νήσο του Μανγια να δωροδοκεί γιατρούς και

485/514

διευθυντικά στελέχη δημόσιωννοσοκομείων σε χώρες της Ευρώπης”.Πρόστιμο 22 εκατ. δολαρίων στηνεταιρεία ιατρικών μηχανημάτων Sχχχχ& Nχχχχ επέβαλε η Securities and Ex-change Commission και το υπουργείοΔικαιοσύνης των ΗΠΑ για δωροδοκίεςΕλλήνων γιατρών που εργάζονται σεδημόσια νοσοκομεία. Παρ' όλα αυτά,στο υπουργείο Εργασίας καιΚοινωνικής Ασφάλισης είναι ήσυχοιπως τα ταμεία δεν χρεώνονταιφάρμακα.

------

Το Στρατιωτικό–Κρατικό Φαρμακείο(λιανικής πώλησης) του ΝΙΜΙΤΣεξυπηρετεί κάθε μέρα περίπου 300πολίτες (στρατιωτικοί και συγγενείς)και έχει προσωπικό 3 ατόμων. Αυτό

486/514

σημαίνει 100 άτομα ανά φαρμακοποιό= 2.200 το μήνα. Εάν βάλουμε μέσομισθό 1350 ανά άτομα σημαίνει 0,6ευρώ ανά συνταγή. Κάθε συνταγή έχειπερίπου 2 φάρμακα κατά μέσο όρο.Αυτό σημαίνει 0,3 ευρώ ανάσυσκευασία φαρμάκου. Αυτό θαμπορούσαμε να το ορίσουμε ως κόστοςπαραγωγής φαρμακευτικώνυπηρεσιών λιανικού εμπορίου.Ανάλογα ισχύουν και για τα άλλαΚρατικά–στρατιωτικά φαρμακείαλιανικής πώλησης όπως το φαρμακείοτου 251 ΓΝΑ ή του ΝαυτικούΝοσοκομείου. Εάν σκεφτούμε ότι τοφαρμακευτικό κέρδος (προ Λοβέρδου)ήταν περίπου 30% ανά συσκευασίαφαρμάκου, θα δούμε ότι το κόστοςφαρμακευτικής υπηρεσίας λιανικούεμπορίου κόστιζε πάνω από 100 φορές

487/514

σε σχέση με το εν δυνάμη κόστοςπαραγωγής όπως αυτό προκύπτεισαφώς από το Φαρμακείο τουΝΙΜΙΤΣ. Το ίδιο συμβαίνει και για τηνσυντεχνία των μικροβιολόγων η οποίαπουλάει το προϊόν της με κέρδη ακόμακαι 2000% (βλ: www.tovima.gr/soci-ety/article/?aid=269235).

Γνωρίζουμε ότι στην ανταγωνιστικήαγορά η τιμή καθορίζεται από τοκόστος παραγωγής. Κέρδη πολύ πάνωαπό το κόστος παραγωγής είναιχαριστικές μεταβιβάσεις πλούτου προςσυντεχνίες. Αυτό σημαίνει ότι για κάθεευρώ που παρέχει το κράτος ωςλιανικού εμπορίου φαρμακευτικές (ήμικροβιολογικές) — κοινωνικέςυπηρεσίες στην κυρά Γεωργία από τοΚερατσίνι με τον παραπληγικό άνδρα,δίνει ΧΑΡΙΣΤΙΚΑ 99 ευρώ στις

488/514

συντεχνίες των φαρμακοποιών ή τωνμικροβιολόγων για να αγοράσουν τονέο μοντέλο της μερσεντές. “ΚοινωνικόΚράτος” κατέληξε να σημαίνειεκμετάλλευση των φτωχών πολιτών.

------

Φίλος γιατρός μου σύστησε συνάδελφότου γαστρεντερολόγο, ο οποίοςεργάζεται στο Λαϊκό ΝοσοκομείοΑθηνών, για μια εξέταση(κωλονοσκόπιση). Μετά το σχετικότηλεφώνημα κλείστηκε ως εκθαύματος ραντεβού δύο ημέρες μετάστο νοσοκομείο, ενώ μέσω του 1535,μου είχαν πει ότι θα έπρεπε ναπεριμένω περίπου ένα μήνα. Πήγα στονοσοκομείο και ο γιατρός μου έκανετην εξέταση, τα δε αποτελέσματαβγήκαν σε λίγη ώρα. Όταν μου έδωσε

489/514

τις απαντήσεις και την γνωμάτευση ογιατρός, σηκώθηκα να φύγω, οπότεέκπληκτος με ρώτησε: "Δεν θα μεπληρώσετε". Ξαφνιασμένος κ΄ εγώ τονρώτησα τι του χρωστάω και αυτός μουζήτησε 180 €. Αναγκάστηκα να του ταδώσω, γιατί ντράπηκα και βέβαιαχωρίς να μου δώσει απόδειξη. Δηλαδήπήγα σε δημόσιο νοσοκομείο καιπλήρωσα ιδιωτικά τον γιατρό. Τηνεπόμενη φορά που χρειάστηκαανάλογη εξέταση (γαστροσκόπιση),πήγα σε ιδιωτική κλινική και χάρινμιας ασφάλειας που είχα κάνει των35 €, πλήρωσα μόλις 60 € για τηνεξέταση και πήρα και απόδειξη. Τοσυμπέρασμα είναι ότι μόνος του τατρώει ο γιατρός του δημόσιουνοσοκομείου, όχι μαζί μου.

------

490/514

Χρησιμοποίησα το βιβλιάριο υγείαςτου πατέρα μου πολλάκις (ήτανδημόσιος υπάλληλος)! Δεν ζήτησααπόδειξη από τις αγορές μου, ως επί τοπλείστον! Συχνά διαπραγματεύτηκαεκπτώσεις στις αγορές μου, μέσω τηςμη έκδοσης απόδειξης! Δανείστηκααπό τις τράπεζες ασύστολα γιαπροσωπικά έξοδα, αδιαφορώντας γιατο μέλλει γενέσθαι! Έπαιρνα ταμείοανεργίας και δούλευα παράλληλαανασφάλιστος! Χρησιμοποίησαπολιτικό μέσο για να δουλέψωσυμβασιούχος σε επιχείρηση τουδημοσίου! Χρησιμοποίησα βίσμα γιανα μην πληρώσω κάποιες κλήσεις τηςτροχαίας! Μπήκα στο αστικόλεωφορείο χωρίς εισιτήριο αρκετέςφορές! Όμως, δεν λάδωσα ποτέ, ούτελαδώθηκα! Αθώος; Δεν νομίζω! Έβαλα

491/514

και εγώ το δαχτυλάκι μου στηνκατάντια αυτής της χώρας! Λίγο; Λίγο!Όμως μαζί τα φάγαμε αγαπητέΘεόδωρε! Και δεν έχω την απαίτησηνα φάμε το ίδιο! Θα ήταν υπερβολή!

Γενικά

Όχι δεν τα φάγαμε μαζί. Τα φάγατεεσείς και οι ευνοούμενοι σας. Σήμεραπου το καράβι του ΠΑΣΟΚ βουλιάζειμετεπιβιβάστηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ. Ηευθύνη ανήκει σ' εσάς πουκυβερνούσατε. Η εκάστοτε ηγεσία έχειυποχρέωση να αναδεικνύει τις υγιείς,ηθικές και προοδευτικές δυνάμεις τουτόπου. Εκτός βέβαια αν είναιδιεφθαρμένη και έχει ως ιδανικό την

492/514

επανεκλογή της με οποιοδήποτεκόστος. Μην κοροϊδεύετε τον κόσμοζητώντας του ιστορίες διαφθοράς.Κοιταχτείτε καλύτερα στον καθρέπτη.

------

Επειδή είμαι από εκείνους πουπιστεύουν ότι η ευθύνη ανήκει 100%στους πολιτικούς, θα ήθελα να ρωτήσωμε ποιο δικαίωμα και βάσει ποιαςνομοθεσίας, μπορούν οι βουλευτές ναδιορίζουν υπαλλήλους στο δημόσιο,σαν να πρόκειται για την προσωπικήτους επιχείρηση; Με ποια κριτήριαγίνεται η επιλογή; Ποιο είναι τοαντάλλαγμα που περιμένει οβουλευτής;

Σας ζήτησε κανείς κε Πάγκαλε νατον διορίσετε παρανόμως στοδημόσιο; Προφανώς σας ζητούσαν να

493/514

προτιμηθούν από κάποιον άλλο πουούτως ή άλλως θα διοριζόταν. Κανείςπολίτης δεν είναι σε θέση να γνωρίζειτο οργανόγραμμα και τις πραγματικέςανάγκες του δημοσίου. Εσείς όμωςγνωρίζατε ότι παρανομείτε, γνωρίζατεότι οι υπάλληλοι είναι υπεράριθμοι,γνωρίζατε ότι αυξάνετε τις δαπάνεςτου δημοσίου, γνωρίζατε ότι με τηνπράξη σας αδικείτε άλλο πολίτη πουθα καταλάμβανε τη θέση αν δενυπήρχε η παρέμβασή σας, γνωρίζατεότι το ίδιο κάνουν όλοι οι συνάδελφοίσας χωρίς να νοιάζεστε πως θαβρεθούν τα χρήματα για ναπληρωθούν όλοι αυτοί που διορίζατε.Σ΄ αυτή τη συναλλαγή παράνομαενεργεί μόνο ο πολιτικός, πουμπορούσε να πει όχι.

494/514

Επίσης θα ήθελα να ρωτήσω, εκτόςαπό διορισμούς ποιες άλλες χάρεςκάνατε σε συμπολίτες μας; Αν κάποιοςερχόταν και σας έλεγε ότι θέλει ναπληρώνει λιγότερους φόρους, θα τονεξυπηρετούσατε; Αν όχι ,γιατί, αφούτο οικονομικό κόστος για το δημόσιομπορεί να ήταν μικρότερο από έναισόβιο διορισμό.

Αφού καταλάβατε που μας οδήγησεη πολιτική σας, είστε διατεθειμένος ναζητήσετε την απόλυση όλων αυτώνπου προσωπικά διορίσατε, αντί νααπολυθούν άλλοι στη θέση τους πουδεν διορίστηκαν με παρόμοια μέσα;

------

Έχω ένα γιο έξι χρονών. Έχωυποχρέωση απέναντί του να ξοδέψωένα σκασμό λεφτά για να τον

495/514

μεγαλώσω, να τον μορφώσω, να τοναποκαταστήσω όπως έκανε αντίστοιχαγια μένα ο συγχωρεμένος ο πατέραςμου. Ο μικρός για την επόμενηεικοσαετία προβλέπεται να μουστοιχίσει περί τα 200.000 ευρώ. Ταλεφτά αυτά φυσικά δεν τα 'χω. Πρώταο Θεός να χω την υγειά μου και τηδουλειά μου ν’ αγωνιστώ και δε θα τουλείψει τίποτα του μικρού. Βέβαια έχωτην υποχρέωση τα λεφτά αυτά να τουτα διοχετεύω με μέτρο και σύνεση,ώστε πράγματι να αξιοποιηθούν για τοκαλό του και να μην τον βλάψουν.Βέβαια υπάρχει και κάτι άλλο πουμπορώ να κάνω πολύ πιο πονηρό καιξεκούραστο για την επόμενηεικοσαετία. Να υποθηκεύσω ή καιεκποιήσω τη μικρή περιουσία μας (δυοσπίτια και δυο χωράφια που εγώ και η

496/514

γυναίκα μου κληρονομήσαμε) και έτσινα έχει κι ο μικρός να καλύψει τιςανάγκες του, να μη χρειάζεται κι εγώνα δουλεύω, κάτι που τόσο πολύ μεκουράζει. Θα τη βγάλω την εικοσαετίακοτσάνι, θα ρέει το χρήμα άλλωστε στομικρό και κανείς δε θα μπορεί να μουτην πει που κάθομαι. Του μικρούειδικά που θα κακομαθαίνει και καθ'όλη τη διάρκεια της εικοσαετίας δε θαχρειαστεί ποτέ του να σφιχτεί θα τονέχω να μου δίνει ψήφο εμπιστοσύνης.Και μετά την εικοσαετία τι γίνεται;που ο μικρός θα χει απομείνει ξύλοαπελέκητο και θα του χουμε φάει καιτην περιουσία. Να σου πω τι θα κάνωτότε. Εμένα θα χει περάσει η μπογιάμου και θα χω ζήσει μια εικοσαετίασαν υπουργός του πασοκ, όσο για τομικρό που θ' αρχίσει να παραπονιέται

497/514

γιατί δε θα μπορεί να ζήσει, θα γυρίσωνα του πω: Μικρέ τι θες και ταγυρεύεις, μαζί τα φάγαμε.

------

Ο "Αέρας" την εποχή τουΧρηματιστηρίου. Ήμουν τεχνικός Soft-ware για χρηματιστηριακές πράξεις. Οπελάτης μάθαινε την φήμη για τηνμετοχή. Αγόραζε 1.000.000 δρχ καιείχε περιθώριο 3 μέρες για νακαταθέσει το ποσό αγοράς. 1η μέρα+8% η μετοχή, 2η μέρα +8%, 3η μέρα+8% Σύνολο 1.259.712 δρχ. Έκανεκατάθεση του 1.000.000 και έμενε μετο κέρδος 259.712 δρχ χωρίς κόστος.Αυτός είναι ο λόγος που βαφτίστηκε"αέρας" η συγκεκριμένη πράξη. Μετάτις 10.00 το πρωί νέκρωναν τα πάντακαι όλοι παρατούσαν τις εργασίες τους

498/514

για να πάνε στις χρηματιστηριακές.Ναι μαζί τα φάγαμε.

------

Εγκατέστησα το πρώτο πρόγραμμαχρηματιστηρίου πριν την εποχή τουμεγάλου φαγοποτίου. Εκεί μου έδωσαντην πρώτη "πληροφορία". ΑγόρασεΜουριάδη, θα γίνεις πλούσιος. Ημετοχή ξεκίνησε με 25 ή 50 δραχμές ανθυμάμαι καλά, και ορίστε το κλέψιμοπου έγινε. γιατί ο υπολογιστής θυμάταικαλύτερα από εμένα. ht-tp://prntscr.com/ac8bu. Στα 16 ευρώη υψηλότερη τιμή, δηλ. 5.452 δραχμές.Ευτυχώς δεν αγόρασα. Γι' αυτό μπορώκαι σας τα γράφω αυτά. Δεν πούλησατην ψυχή μου στον διάβολο.

------

499/514

Δεν συμπαθώ καθόλου τις πολιτικέςσας πρακτικές, αλλά συμφωνώαπόλυτα στο ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΤΑΦΑΓΑΜΕ. Δεν έχει ακούσει τίποτακανείς για τα παχυλά εφάπαξ, σεσχέση με τις εισφορές πολλώνσυντεχνιών; Για τουςσαρανταπεντάρηδες συνταξιούχους;Για τους μαϊμού ανάπηρους; Για τουςδήθεν αντιστασιακούς; Για το έναεκατομμύριο ελεύθερωνεπαγγελματιών που δήλωνανδεκαετίες τώρα κάτω από τοαφορολόγητο όριο; Γιααγροτοκτηνορόφους που δήλωναντόσα ελαιόδενδρα και αιγοπρόβατα,για τις επιδοτήσεις, που δεν τα χωράειη Ελλάδα, για τρελά επιδόματα(πλυσίματος χεριών, σωστήςπροσέλευσης στην εργασία, εργένη,

500/514

κυλικείου και άλλα φαιδρά; Γιαδεκάδες χιλιάδες αργόμισθουςδημοσίους χρυσοπληρωμένους"υπαλλήλους" που διαπραγματεύονταντη ψήφο τους, εκβιάζοντας νάνουςπολιτικούς επιπέδου Πάγκαλου; Ανδεν τα βλέπατε αυτά, δεν αναρωτιέστετι δουλειά κάνουν όσοι έχουν αγοράσειτις εκατοντάδες χιλιάδες μαιζονέτες σεόλη την Ελλάδα; Τα χιλιάδεςυπερπολυτελή κότερα πουστοιβάζονται στις μαρίνες; Τα χιλιάδεςπανάκριβα αυτοκίνητα που βολτάρουνμέχρι το τελευταίο χωριό της χώραςμας; Ποιοι λίκνιζαν τις κορμάρες τους,ενίοτε με τη συντροφιάΟυκρανορωσίδων, στα χιλιάδεςξεφτιλάδικα που είχαν ανοίξει σε όλητην επικράτεια; Για την διαπλοκήχρειάζονται πάντα τουλάχιστον δυο.

501/514

Όσο για το ρόλο της αριστεράς, που τοπαίζει αθώα περιστερά, ας θυμηθούμετι "απαιτούσαν" με εκατοντάδεςπορείες–συγκεντρώσεις κάθε χρόνο.Βασικό μισθό 1400 ευρώ! Κατώτατησύνταξη 1200 ευρώ! Προσπάθησανκαι πολλές φορές πέτυχαν, λόγωπολιτικού κόστους να μπλοκάρουνπολλές επενδύσεις, να διώξουν άλλεςκαι να κλείσουν χιλιάδες επιχειρήσεις,Δεν έχουν περάσει 3 χρόνια που δενάφηναν κρουαζιερόπλοια νακατεβάσουν κόσμο στο λιμάνι τουΠειραιά. Φέτος το καλοκαίρι θαέλθουν 750 με 1,5 εκατομμύριατουρίστες. Σκεφτείτε καιαναλογιστείτε το μέγεθος των ευθυνώνμας γιατί τα επιτρέψαμε όλα αυτά,Σίγουρα θα σκέφτεστε και άλλαγραφικά της ελληνικής

502/514

πραγματικότητας, αλλά ας αφήσουμελίγη δουλειά και για τον Πάγκαλο .ΟΛΟΙ γνωρίζαμε, λοιπόν, αλλά επειδήείμαστε βολεμένοι, πιστεύαμε οτι τοπάρτυ με κάποιο τρόπο θα συνεχιστείαιώνια. Υπολογίζαμε όμως χωρίς τονξενοδόχο...

------

Είμαι εκπαιδευτικός, διορισμένος μεδιαγωνισμό ΑΣΕΠ, με ειδική καιμοναδική μάλιστα διαδικασία το 2003,επί ΠΑΣΟΚ. Δεν με διορίσατε. Όσαχρόνια εργάζομαι είτε ως μόνιμος, είτεως αναπληρωτής–ωρομίσθιος, είτεστον ιδιωτικό τομέα, δεν είχα ποτέπρόσβαση σε δημόσιο χρήμα. Ηειδικότητά μου είναι τέτοια, που ταελάχιστα ιδιαίτερα που είχα στη ζωήμου, τα είχα πριν διοριστώ πολύ

503/514

μακριά από την ιδιαίτερή μου πατρίδα.Ότι έκανα έως σήμερα, το έκαναδουλεύοντας, τόσο εγώ, όσο και ηγυναίκα μου. Προφανώς και έχωαντιληφθεί περιπτώσεις —μικρής ήμεγάλης— διαφθοράς και οικονομικήςσυναλλαγής, δεν με αγγίζει όμως γιατους λόγους που προανέφερα.Λυπάμαι, αλλά δεν τα φάγαμε μαζί. Ήτουλάχιστον, δεν τα φάγαμε όλοι μαζί.Γι' αυτό άλλωστε πιστεύω ότι λείπει ηενότητα ΠΑΙΔΕΙΑ από τις θεματικέςσας.

------

Περιοχή Γαργαλιάνων Τριφυλίας: Όλατα ελαιοτριβεία, έγραφαν σε "δικούς"τους, ας πούμε έμπιστους, πολύμεγαλύτερες ποσότητες ελαιολάδου,από ότι παρήγαγαν, με σκοπό ο

504/514

παραγωγός να λαμβάνει μεγαλύτερηεπιδότηση. Όταν την δεκαετία του1990, άρχισε να εφαρμόζεται από τουςΣυνεταιρισμούς, ένας υποτυπώδηςέλεγχος δηλ. πόσο παρήγαγες; τι τοέκανες; Τότε, όλοι αυτοί που έγραφανπαραπάνω ποσότητες, έψαχνανγνωστούς, συγγενείς και φίλους στηνΑθήνα και ζητούσαν το ΑΦΜ τους γιανα δηλώσουν, ότι τους πούλησαν τοεπιπλέον ελαιόλαδο. Αποτέλεσμα, ότανάλλαξε η ΚΑΠ, ως προς τις επιδοτήσειςελαιολάδου, ελήφθη υπόψη ο μέσοςόρος τριετούς παραγωγής και έτσι όσοιέγραφαν πιο πάνω παραγωγή,παίρνουν και σήμερα μεγαλύτεραποσά επιδότησης.

Υ.Γ Μεταξύ αυτών που έδωσαν τοΑΦΜ τους, (την πάτησα από οικείοπρόσωπο, που εκείνη την εποχή με

505/514

εκπροσωπούσε) ήμουν και εγώ. Ακόμηκαι σήμερα αναφωνώ, Ελλάς τομεγαλείο σου, γιατί ποτέ δεν υπήρξεέλεγχος από τις αρμόδιες αρχές.

------

Τους εκατοντάδες που ξέρω, με όνομακαι επίθετο, που τα τρώγανε χοντράκαι δεν αντιδρούσα. σα να ήταν κάτιπολύ φυσιολογικό! σαν πως θα μουδειναν κάποτε και μένα.... αφού ήξερα(με αποδείξεις) και δε μιλούσα, ήτανσα να τρωγα και γω μαζί τους!

------

Μα τώρα σοβαρά περιμένετε να σαςπαράσχουν ιστορίες στις οποίεςσυγκεκριμένοι άνθρωποι θαπαραδεχθούν ότι έφαγαν κρατικά

506/514

χρήματα εν γνώσει τους; Μήπως θαέπρεπε να επικεντρωθεί ο κ. Πάγκαλοςστους ακουσίως κλέψαντες και εννοώτους δευτερογενώς ωφεληθέντες;Είναι η δομή του συστήματος και τοπώς δημιουργήθηκε που θα είχεμεγαλύτερη σημασία, στην βάση τηςΠολιτείας του Πλάτωνα. Πραγματικάθα μπορούσε να βοηθήσει τουςΈλληνες να καταλάβουν την έννοιατης συλλογικής ευθύνης μέσα από τιςαδυναμίες της δημοκρατίας. Γνώμημου.

------

Πάγκαλε συμφωνώ μαζί σου οτι μαζίτα φάγαμε κατά βάθος όλοι αυτόπιστεύουν αλλά αρνούνται να τοπαραδεχτούν συνέχισε να τα λες χωρίςνα μασάς τα λόγια σου και κάτι ακόμα

507/514

ελπίζω να είσαι καθαρός γιατί άλλο τομαζί τα φάγαμε άλλο το μαζί τακλέψαμε όπως ο Άκης.

508/514

9

Επίλογος

Θέλω να φαντάζομαι την Ελλάδα σε δέκαχρόνια από τώρα καλύτερη, από ότι είναισήμερα. Τι θέλουμε καλύτερο; Να έχουν οιπολίτες δουλειά, να μπορούν να ζουν μεαξιοπρέπεια, να προοδεύουν και ναμεγαλώνουν τα παιδιά τους με αισιοδοξία γιατο μέλλον, να έχουμε σωστό σύστημαεκπαίδευσης, υγείας και κοινωνικήςασφάλισης. Μπορούμε να κάνουμε και ακόμαπερισσότερα. Να αναπτύξουμε ειδικούςκλάδους της οικονομίας, να δημιουργήσουμεπολλές νέες μικρές επιχειρήσεις, να εξάγουμετεχνογνωσία και να εισάγουμε μυαλά. Ναγυρίσουν πίσω οι νέοι μας που ξενιτεύονται

ανά τον κόσμο για να βρουν καλύτερεςσυνθήκες διαβίωσης και εργασίας.

Να γίνουμε παραγωγικοί καιανταγωνιστικοί.

Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να τακάνουμε μόνοι μας, και πράγματα που πρέπεινα κάνει το κράτος.

Εμείς θα πρέπει:

• Να έχουμε φορολογική συνείδηση και ναείμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας.

• Να είμαστε δίκαιοι και να ενεργούμεαξιοκρατικά, μέσα σε ένα σύστημααντικειμενικής αξιολόγησης, γιαοτιδήποτε, για θέσεις εργασίας, κοκ.

• Να αλλάξουμε την κουλτούρα μας. Να μηνκυριαρχεί η θέληση για μια θεσούλα στοδημόσιο αλλά η θέληση για δημιουργία καιπαραγωγή, μέσα από τον υγιήανταγωνισμό.

510/514

• Να εκμεταλλευτούμε τα ανταγωνιστικάμας πλεονεκτήματα. Τη θέση της χώραςμας, τη φυσική της ομορφιά, τις ιδιαίτερεςσυνθήκες, τον πολιτισμό μας.

• Να επαινούμε τον άξιο και ικανό και ναθέλουμε να του μοιάσουμε. Όχι νακάνουμε το αντίθετο.

• Να διαβάσουμε ιστορία και ναενημερωνόμαστε για την οικονομία και τιςσυνθήκες στην Ευρώπη και τον κόσμο.

Το κράτος θα πρέπει:

• Να είναι δίκαιο απέναντι σε όλους τουςπολίτες.

• Να αναπτύξει ελεγκτικούς μηχανισμούςώστε να σταματήσει κάθε φαινόμενοαναξιοκρατίας, διαφθοράς καιπελατειακών σχέσεων. Κάθε καταγγελίαπολίτη να παρακολουθείται και να υπάρχει

511/514

καταγεγραμμένο το αποτέλεσμα. Ναυπάρχει διαφάνεια παντού.

• Να βελτιώσει το χρόνο απονομής τηςδικαιοσύνης, διαφυλάσσοντας πάντα τηνανεξαρτησία της.

• Να εισάγει στο εκπαιδευτικό σύστημαμαθήματα για την παραγωγή, τηναυτοεκτίμηση, την προσπάθεια γιαδημιουργία και την επιχειρηματικότητα.

• Να στηρίζει τους νέους που θέλουν νακάνουν το δικό τους επιχειρηματικό βήμακαι να τους βοηθά στην πράξη. Ναεπενδύσει στη νέα γενιά.

• Να στηρίζει την πραγματική έρευνα, ιδίωςόταν οδηγεί σε εκμεταλλεύσιμααποτελέσματα.

• Να προσφέρει αξιοπρεπές σύστημαυγειονομικής περίθαλψης σε όλους. Όλοιέχουν δικαίωμα στην περίθαλψη και τηζωή.

512/514

• Να επενδύσει στην ανάπτυξη τηςτεχνολογίας και της καινοτομίας.

• Να φροντίσει ιδιαίτερα για τους απόρουςκαι όσους βρίσκονται κάτω από το όριοτης φτώχειας.

• Να δαπανά προσεκτικά το κάθε ευρώ τουΈλληνα φορολογούμενου και να μην κάνεισπατάλες. Θα πρέπει να γίνει μικρότεροκαι πιο παραγωγικό και αντί ναδημιουργεί γραφειοκρατία, να εξυπηρετείτον πολίτη.

Επομένως, η βελτίωση της ζωής μας στηνΕλλάδα εξαρτάται σε τελική ανάλυση απόεμάς τους ίδιους. Θα πρέπει να καταλάβουμεοτι θα πρέπει να τρώμε μόνο ότι παράγουμε.Και οτι όλοι, θα πρέπει να παράγουμε και όχινα ζούμε εις βάρος των άλλων.

Θ.Π.

513/514

@Created by PDF to ePub