)الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

3 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

نائين كالس الِء

اصخيليرאجه سليم خگل حسن الکو ۽ سائين سليم رضا خاصخيلي كمپوزيشن سهيڑيندڙ

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

4 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

نوٽ

جن جي אخالق ملسو هيلع هللا ىلص حضور .كي ۽ ڀالئي جا سرچشما آهنجن سڄي دنيا الِء ني ملسو هيلع هللا ىلصحضور אكرم

جي אخالق ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورن. مبارכ کي مسلم توڙي غير مسلم عالمن به مڃيو ۽ سارאهيو آهي .مبارכ جي شاھدي خود قرآن مجيد ۾ موجود آهي

.“ونو آهيجي ذאت ۾ نهترين نمملسو هيلع هللا ىلص بيشك توهان الِء رسول א”يعني :ٻئي هنڌ אرشاد آهي ته

אِنََّک َلعلى ُخُلق َعِظۡيم .“ھڻي אخالق جي وڏي مرتبي تي آھينتون س)! אي محمد( بيشك ”يعني

مجيد ۾ موجود آھي אھي حضور جيكي كجھه قرآن”ومنين حضرت عائشه رضه فرمايو ته אلمאم ن مجيد جو جي سڄي حياتي قرآملسو هيلع هللا ىلص مطلب ته پاڻ سڳورن. “ھنق مبارכ آجن جا אخالملسو هيلع هللا ىلص אكرم

. رحمدل ۽ ٻاجھارא ھوندא ھئا جن ڏאڍא مھربان،ملسو هيلع هللا ىلص كرمحضور א. عملي تفسير آهيجن غريب ۽ ملسو هيلع هللا ىلص حضور. ينن کي کاڌو کارאئيندא ھئاپاڻ بکيا رھي به غريبن ۽ مسكملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورא

جن يتيمن ۽ بيوאھن ملسو هيلع هللا ىلص حضور. ئاو خرچ پاڻ بردאشت كندא ھمسكين אصحابن جي شادي وغيره جكڎھن به كنھن سان ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ. کي گھر جو ڀاتي سمجھندא ھئاغالمن . جي ھر قسم جي مدد كندא هئا

پاڻ . پنھنجو سمورو كم پنھنجي ھٿن مباركن سان كندא ھئاملسو هيلع هللا ىلص پاڻ. ڳالھائيندא ھئا كاوڙ مان نهمسكيني ۾ پاڻ ي ۾ جيار،مون کي مسكين! يا א”يشه אھا دعا گھرندא ھئا تهجن ھمملسو هيلع هللا ىلص يمكر

.“گڎ ُאٿار وٽ گھرאِء حشر ۾ مسكينن سانکي سوکڑيون پاڙيسرين. پيش אيندא ھئان سان به تمام سھڻي אخالق سان جن پاڙيوאرملسو هيلع هللا ىلص نبي كريم

مھمان نوאز تمام گھڻا ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ كريم. ه ويندא ھئاھر بيمار کي پڇڻ الِء بملسو هيلع هللا ىلص پاڻ كريم. ڏيندא ھئا .جي مھمانن ۾ مسلم توڙي غير مسلم شامل ھوندא ھئاملسو هيلع هللا ىلص אپاڻ سڳور. ھوندא ھئا

ڳالھه ٻولھ به آھستي آھستي ۽ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورא. صفائي پسند ھوندא ھئانھايت ئي ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورא دشمنن کي پاڻ پنھنجي كٹر .ھميشه بامقصد ڳالھ كندא ھئا ملسو هيلع هللا ىلصپاڻ سڳورא. مٺي آوאز ۾ كندא ھئا

ھنن کي! ي دشمنن الِء به دعا گھرندא ھئا ته يا אپنھنجملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورא. معاف كري ڇڎيندא ھئا بهאڄ جڎھن . ٻارن سان ڏאڍو پيار كندא ھئا ملسو هيلع هللا ىلصپاڻ سڳورא. معاف كر ڇو جو ھي مون کي نه ٿا سڃاڻن

אن جي نتيجي ۾ دنيا مان אمن .ستي وڌي چكي آھيماديت پر. ھي אخالقي دنيا تباھ ٿي چكي آھيجن جي אخالق ملسو هيلع هللا ىلص אرو بنائڻ الِء אسان کي نبي كريمدنيا کي אمن جو گھو. ختم ٿي چكو آھي

.سندن אخالق مبارכ سڄي دنيا الِء אميد جو ھك روشن كرڻو آھن. مبارכ تي عمل كرڻو پوندو

جن جا אخالق مبارכملسو هيلع هللا ىلصحضور אكرم.1

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

5 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

مـــــــشــــــــــق :هيٺين سوאلن جا جوאب ڏيو )אلف( جي אخالق مبارכ جي قرآن مجيد كهڑي شاهدي ڏني وئي آهي؟ملسو هيلع هللا ىلصپاڻ سڳورن.1

:ڏني وئي آهي ته جي אخالق مبارכ جي باري ۾ هن ريت شاهديملسو هيلع هللا ىلصپاڻ سڳورن :جوאب ةٌ َلــَقـــۡد َکــاَن َلـۡـُکــۡم فِۡي َرُسۡوُل א ُאۡسَوه َحَسَنـ

.“א جي ذאت ۾ بهترين نمونو آهيبيشك توهان الِء رسول ”يعني :قرآن مجيد ۾ ٻئي هنڌ אرشاد آهي ته

َلعلى ُخُلق َعِظۡيم אِنَّکَ .“هڻي אخالق جي وڏي مرتبي تي آهينتون س) אي محمد( بيشك”يعني

جن غالمن بابت كهڑي تلقين كئي آهي؟ ملسو هيلع هللا ىلص حضور.2جهڑو توهين پهريو تهڑو אنهن کي پهرאيو ”جن غالمن بابت تلقين كئي آهي ته ملسو هيلع هللا ىلص حضور: جوאب

.“ائو تهڑو אنهن کي به کارאيوجهڑو توهان ک سنڌي ۾ كهڑي چوڻي مشهور آهي؟پاڙي بابت .3

.“پاڙو نبين کي به پيارو آهي”۾هي چوڻي مشهور آهي ته پاڙي بابت سنڌي : جوאب جن پنهنجن مهمانن سان كيئن پيش אيندא هئا؟ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ كريم.4

پاڻ .وٹن مهمان ٿي אيندא هئامسلمان توڙي كافر .وڏא مهمان نوאز هئاملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورא: جوאب .ندو هووه هه بهكڎهن كڎهن ته گهر ۾ جيكو كج .دل سان آڌرڀا كندא هئاڏي جو وملسو هيلع هللا ىلص سڳورא

رאت جو אٿي مهمانن کان ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ .سندن سڄو گهر فاقي ۾ رهندو هو .אهو مهمانن آڏو آڻي رکندא هئا .پڇا كندא هئا ته كا تكليف ته كا نه َאَٿوَ

אعلٰي אخالقي قدرن جو وڃايل ماڳ كيئن ٿو ماني سگهجي؟.5אنهي الאٽ . جو الٽ آهن جن جا אخالق مبارכ سموري אنسان ذאت الِء وאٽملسو هيلع هللا ىلص بي كريمن: جوאب

:ٰي لکي جملن ۾ كم آڻيولفظن جي معنهيٺين ) ب( .אخالقي قدرن جي وڃايل ماڳ تي رسائڻ الِء אڄ به אسان جون سونهون بڻجي سگهي ٿو ؤجو سها قبول كرڻ: אعترאف.1

دشمنن به كيواندאري جو אعترאف سندن كٹر אيم جي سچائي ۽ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورن: جملو .آهي

سخت : كٹر .2 .پنهنجي كٹر دشمنن کي به معاف كري ڇڎيندא هئاملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورא:جملو

رتبي شان،: مرتبي .3 .جن مرتبي ۾ سڀني نبين ۾ אعلٰي هئاملسو هيلع هللا ىلص رسول كريم: جملو

كمزورن: هيڻن .4 .ٿيون ههאسان کي گهرجي ته مشكل گهڑي אچڻ تي هيڻن جا همرא: جملو

بک: فاقي .5 .غريب ويچارא אكثر فاقي تي هوندא آهن: جملو

6. جبر ۽ خوف: ڏאڍ ڏهكا .ڏهكا پکيڑي ڇڎيو آهيظالم حكومت ماڻهن جي دلين ۾ ڏאڍ :جملو

روشني : ؤسها.7

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

6 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

.آهن ؤزندگي אسان الِء الٽ جو سها موريجن جي سملسو هيلع هللا ىلص نبي كريم: جملو هنڌ، جاِء: ماڳ .8

.موئن جو دڙو سنڌ جي قديم تهذيبي ۽ ثقافتي ماڳن مان هك آهي: جملو وאقف: سونهون .9

ماڻهو کي كو سونهون אڻ وאقف : جملو هيٺين لفظن ) ج( :جا ضد لکوئي رستو ڏيکاري .سگهي ٿو

:ان خال ڀريوهيٺي )د( .سمجهندא هئا ڀاتي غالمن کي پنهنجي گهر جوملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورא.1 .جي سارسنڀال لهندא هئا پاڙيسرينملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورא.2 .هئا پاڙيندאجن قول كندא هئا، ته אهو ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ كريم.3 .ويندא هئا پڇڻبيمارن کي ملسو هيلع هللا ىلص حضور אكرم.4

ضد لفظ نيكي ڀالئي سخي ن هيڻ

مهمان نوאن فتح

پستين

بدي برאئي

كنجوس طاقتورن ميزبان

پرאڻا شكست بلندين

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

7 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

نوٽ

الُم رسول א الُم ةجن جي پياري نياڻي حضرت فاطمــملسو هيلع هللا ىلص حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّ אلزهرאء َعَلـــۡيه אلسَّ .هه جا فرزند هئاٽ حضرت علي َكــَرَم א َوجــؤجي سڳي سملسو هيلع هللا ىلص ۽ پاڻ سڳورא

الُم حضرت אمام حسين َعَلــ .ع تي مد يني شريف ۾ ٿي626جنوري /هه4شعبان 3جي والدت ـۡيه אلسَّمان آهيان مان آهي ۽ مان حسينؑ نحسين مو”فرمايو آهي ته ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورن .سندن كنيت عبدא آهي

جي نماز م ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورن هكڑي ڀيري.“كري ٿوא אن سان محبت كري ٿو سان محبت جيكو حسينؑ الُم ننڍپڻ ۾ پاڻ سڳورنسجدي وאري حالت ۾ ح جي پٺي مبارכ تي ملسو هيلع هللا ىلصضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّ

. ويهي رهيا ! كنڌ نه کنيو جيستائين ٻالك پنهنجي رضا سان هيٺ نه لٿو مان تيستائين سجدي ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورن

الُم ننڍي هوندي کان ئي אصالح ۽ تعليم ڏאنهن الڙو رکندא هئا مديني جا . حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّالُم قرآن مجيد جو مطلب ۽ رسول א. אكابر אسالمي مسئلن جي ڏس ۾ وٹن אيندא هئا ملسو هيلع هللا ىلص پاڻ َعَلـــۡيه אلسَّ

الُم . جون حديثون بيان فرمائيندא هئا روزא . گهڻو كري عبادت ۽ رياضت ۾ مشغول رهندא هئا پاڻ َعَلـــۡيه אلسَّאعلٰي حسب نسب هوندي به حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه . گهڻا رکندא هئا ۽ سادي غذא سان אفطار كندא هئا

الُم الُم ٻانهن جون خطائون بخش كندא. نهٺا ۽ ٻاجهارא هئا بيحد אلسَّ ،هئا حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّغريبن ۽ مسكينن جي گهرن تي کاڌو ٻانهن کي آزאد كندא هئا،. فقيرن سان سهڻو سلوכ كندא هئا

. ضين جا قرض الهيندא هئاپهچائيندא هئا ۽ قرالُم فصاحت ۽ بالغت، .علم ۽ حكومت ۾ به پنهنجو َمٹ پاڻ هئا حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّ

الُم هه 61عاشوري . قوאمي شهرت حاصل كئيאال جنهن بين جو אهو كارنامو، حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّאسالمي تاريخ .الُم جي אرتقا کي پنهنجين אکين سان ڏٺو هوَعَلـــۡيه אلسَّ حضرت אمام حسين . جي قرباني آهيجڎهن يزند کي ولي . هه ۾ صورتحال تڎهن خرאب ٿي وئي56. وعاتي وאقعا سندن سامهون ٿياجا سمورא شر

الُم אن جي سخت مخالفت كئي. عهد نامزد كيو ويو يزيد، حج جي موقعي . حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّالُم אن جي سخت حضرت אمام حسيتي الُم کي شهيد كرאئڻ جي ِسٹ ِسٹي پاڻ َعَلـــۡيه אلسَّ ن َعَلـــۡيه אلسَّ

حج کي א جي گهر جي ُحرمت قائم رکندي، وڙي،الُم صورتحال کي پرپر پاڻ َعَلـــۡيه אلسَّ مخالفت كئي،אق ڏאنهن روאنا هه جان نثار ساٿين، خوאتين ۽ ٻارن سان گڎ عرري ۾ تبديل كري مختصر قافلي ۽ كجعم .ٿياالُم كربال پهتا 61محرم 2 يزيد جي بيعت كرאئڻ الِء حضرت אمام . هه تي حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّ

شهادت جي شــــروعات حضرت . جي ساٿين، خوאتين، ٻارن تي تمام گهڻيون سختون كيون ويون حسينؑعلي אكبر کان وٺي אصغر تائين سڀني . رو آيوپوِء عزيزن جو وא. جي سرويچ ساٿين کان ٿي אمام حسينؑ

هيترن ساٿين ۽ عزيزن جي شــــهادت به حضرت אمام حسين . ٹن ڏينهن جي אڃ ۽ ُبک. شــــهادت جو جام پيتوال نيٺ وچين ويل . هه لشكر ۾ كاهي پيادشمنن جي אٿا پاڻؑ. ُم جي عزم ۾ كو فرق نه آندوَعَلـــۡيه אلسَّكنهن کي به وאر . سجود ٿيابهه ۾ سرخدאوند تعالٰي جي بارگا پاڻؑ. ين تي كري پيان ُچور ٿي، زمزخمن سا

الُم .2 حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّ

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

8 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

الُم جو سرمبارכ ڌڙنيٺ شمر جي ُهشي تي حضرت אمام حسين عَ . كرڻ جي همت نه ٿي کان ڌאر َلـــۡيه אلسَّ . كيو ويو

الُم حق ۽ باطل جي هن جنگ ۾ دين جي بقا الِء دنيا جي جيكا قرباني ڏني، حضرت אمام حسين َعَلـــۡيه אلسَّ . تاريخ אڄ تائين قرباني ۽ אيثار جو אهڑو مثال پيش نه كري سگهي آهي

مـــــــشــــــــــق :هيٺين سوאلن جا جوאب ڏيو )אلف(الُم جي والدت كڎهن ٿي؟حضرت אمام حسين .1 َعَلـــۡيه אلسَّ

الُم حضرت אمام حسين: جوאب ع تي مديني شريف 626جنوري /هه4شعبان 3دت جي وال َعَلـــۡيه אلسَّ .ٿي۾الُم كنهن جي پاכ هنج ۾ َپليا ۽ نپنا؟ حضرت אمام حسين.2 َعَلـــۡيه אلسَّ

الُم حضرت אمام حسين :جوאب ، حضرت ملسو هيلع هللا ىلصٻنهي جھانن جي سردאر حضرت محمد مصطٰفي َعَلـــۡيه אلسَّالُم אلزهرאء َعلَيۡهاَ ةبي بي فاطمـ .هه جن جي پاכ هنج ۾ پليا ۽ نپناَم א وج۽ حضرت علي َكرَ אلسَّ

الُم بابت ڇا فرمايو آهي؟ حضرت אمام حسينملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورن.3 َعَلـــۡيه אلسَّالُم حضرت אمام حسينملسو هيلع هللا ىلص پاڻ سڳورن: جوאب حسين مون مان آهي ”بابت فرمايو آهي ته َعَلـــۡيه אلسَّ

.“تعالٰي אن سان محبت كري ٿوא ۽ آئون حسين مان آهيان، جيكو حسين سان محبت كري ٿو هه تي אهل بيت کي كهڑא ڏکوئيندڙ حادثا پيش آيا؟11. 4

هه تي 11جمادي אآلخر3جن رحلت فرمائي، ملسو هيلع هللا ىلص ع تي رسول א632هه 11: جوאبالُم حضرت אمام حسين الُم אلزهرאء َعلَيۡهاَ ةجي אمڑ حضرت بي بي فاطمــ َعَلـــۡيه אلسَّ . رحلت كئي אلسَّ

.ندڙ وאقعن کي אهل بيت وڏي صبر سان َسٺوאنهن ڏکوئيالُم ننڍي وهي کان كهڑو الڙو رکندא هئا؟ حضرت אمام حسين.5 َعَلـــۡيه אلسَّ

الُم حضرت אمام حسين :جوאب .هئاאصالح ۽ تعليم ڏאنهن الڙو رکندא ننڍي وهي کان ئي َعَلـــۡيه אلسَّالُم جو אهو حضرت אمام حسين.6 جنهن بين אالقوאمي . كهڑو كارنامو آهي َعَلـــۡيه אلسَّ

شهرت حاصل كئي؟الُم حضرت אمام حسين: جوאب جو אهو كارنامو جنهن بين אالقوאمي شهرت حاصل كئي َعَلـــۡيه אلسَّ

.هه جي قرباني آهي 61عاشوري الُم كربال ۾ كهڑي تاريخ تي پهتا؟ حضرت אمام حسين.7 َعَلـــۡيه אلسَّ

الُم نحضرت אمام حسي: جوאب .هيٺين لفظن جي معنٰي لکي جملن ۾ كم آڻيو) ب( .هه تي پهتا 61محرم 2كربال ۾ َعَلـــۡيه אلسَّ پيدאئش: والدت .1 الُم حضرت אمام حسين : جملو .جي والدت مديني شريف ۾ ٿي َعَلـــۡيه אلسَّ ترقي : אرتقا .2 .هرجيאسان کي پنهنجي אرتقا الِء محنت كرڻ گ: جملو

شروعات : אڳرאئي .3 .אسان کي كنهن به كم ۾ אڳرאئي كرڻ کان پهرين ضرور سوچڻ گهرجي: جملو مرضي : رضا .4 .אسان کي אهم كم وאلدين جي رضا سان كرڻ گهرجي: جملو وאقعي، جنگ : معركي.5 الُم حضرت אمام حسين: جملو .نجي وאلد سان گڎ رهياهر معركي ۾ پنه َعَلـــۡيه אلسَّ مشغول : مصروف .6

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

9 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

.ڳوٺن ۾ گهريلو عورتون אكثر ڀرت ڀرڻ ۾ مصروف رهنديون آهن: جملو عاجز : نهٺا .7 الُم حضرت אمام حسينאعلٰي حسب نسب هوندي به : جملو .بي حد نهٺا هئا َعَلـــۡيه אلسَّ وڏאئي : تكبر .8 .به تكبر نه كرڻ گهرجيאسان کي كڎهن : جملو بهادر، سر ڏيڻ وאرو : سرويچ .9 .אسان کي آزאدي سرويچ ماڻهن جي ڏنل قربانين سبب ملي: جملو حوصلو: عزم .10 .אسان کي سچ جو ساٿ ڏيڻ جو عزم كرڻ گهرجي: جملو ال ڏيارڻ، چرج، אشاروאشتع: ُهشي .11 الُم حسينحضرت אمام شمر جي ُهشي : جملو .جو سر ڌڙ کان ڌאر كيو ويو َعَلـــۡيه אلسَّ ناحق، كوڙ : باطل .12 .אسان کي كڎهن به باطل جو ساٿ نه ڏيڻ گهرجي: جملو :لکو אصطالحن جي معنيٰ هيٺين ) ج(

:هيٺين لفظن جا ضد لکو )د(

:هيٺين لفظن جا אشتقاق كريو ۽ معنٰي لکو) هه( :سيدאلشهدאِء.1

شهيدن جو سردאر =شهيد = شهدאِء+ جو =אل+ردאرس =سيد :אهل بيت.2

نبي جي گهر جا ڀاتي =گهر =بيت+ אوالد =אهل :ٻاجهارא.3

رحم كندڙ =كندڙ، كرڻ وאرو =وאرא+ رحم =ٻاجهه :بين אالقوאمي.4

قومن جي وچ ۾ قومن جو אتحاد =قومون =אقوאم+جو =אل+وچ ۾ =بين :صورتحال.5

هلندڙ حال =هلندڙ =حال+شكل = صورت

معنيٰ אصطالح سهڻو سلوכ كرڻ پنهنجو مٹ پاڻ هئڻ

ِسٹ ِسٹڻ سر ڏئي َسوهو ٿيڻ

سٺو ورتا كرڻ پنهنجو مثال پاڻ هئڻ لو ٺاهڻسازش كرڻ، منصو جان ڏئي نالو كمائڻ

ضد لفظ سادي غريب

مخالفت مختصر

باطل صلح

ُאچي אمير

حمايت، موאفقت طويل

حق جنگ

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

10 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

:سربسجود.6 سجدي ۾ سر هجڻ =سجدي =سجود + ۾ =َب + مٿو =َسر

نوٽ

يتريون ئي ــون كــــڑيــــتحاد الِء אهא .“אيكي ۽ אتحاد ۾ بركت آهي”وڏڙא ويچارא چئي ويا آهن تهي دين ۽ אسالم אسان کي زندگي ج .“جهجهن کنئي ڇپر کڄي” يا“ٻه ته ٻارهن”:چوڻيون آهن جهڑوכ

.هر موڙ تي אيكي ۽ אتحاد جو درس ڏنو آهيو ۽ پاڻ ۾ ٹوال ـــپكڑيא جي رسي کي مضبوطي سان ”:د ۾ א تعالٰي جو אشاد آهي تهقرآن مجي

دين אسالم ۾ ذאت بات جو ڀيدڀا كا به حيثيت نه ٿي .“من پاڻ ۾ ڀائر آهنؤبيشك م”. “ٹوال نه ٿيو ك عورت ـــه هك مرد ۽ ان کيــوهـــت! אي אنسانو”ي ته ـــاد آهـــد ۾ אرشـيــجــرآن مــق. رکي

جيئن אوهان هكٻئي کي پوِء قبيال ۽ ذאتيون بڻانسين، ته . ان پيدא كيو ويو آهيـــم) آدم ۽ حوא(אن كري سڀني אنسانن کي هكٻئي سان . دين אسالم ۾ سڀئي بيڻ ۽ ڀا آهيون .“سڃاڻي سگهو

.پي אيكي ۽ אتحاد جي ٻيو نالو آهيڀائپي سان هلڻ گهرجي ۽ ڀائאنساني برאبري تي به زور دא جي تصور ڏيڻ سان گڎوگڎ،ـــدين אسالم جو توحيد وאرو نظريو، هك خ

جنهن به قوم ۾ אتحاد هوندو آهي، אن جي .جيكو אيكي ۽ אتحاد جي منزل تائين رسائي ٿو. ئي ٿوڏ. ۽ زبرستي سان قائم نه ٿو كري سگهجي אيكو ۽ אتحاد زور. ٻيون قومون به عزت كنديون آهن

۽ אهميت جو אحساس אنسان جي אيكي ۽ אرتحاد جي ضرورت. آهي אن الِء سمجهه ۽ ساڃاهه ضروري .אهڑو ئي אتحاد جٹادאر ٿيندو. אندر ۾ جاڳڻ گهرجي

אتي رب پاכ جي رحمت پئي אنسان کي אهو سمجهڻ گهرجي ته جتي אيكو ۽ אتحاد هوندو آهي، سنڌ جي سدאحيات شاعر . ٻڌي ۽ אيكي سان ڏکيا كم به سوال ٿي پوندא آهن. وسندي آهيرحه אنسان کي ٻڌي ۽ אيكي، אتحاد ۽ אتفاق الِء، پکين جي پريت جو ڀٹائي عبدאللطيف هحضرت شاه

.كيڎو نه سهڻو مثال ڏنو آهي اڻ ۾،ــــڻ پــنــــرت نه ڇِ ــــــ، پنِ ــــتَ و وَ ـــــكي رَ ــــــڳُ وَ .وــــڻــهـگ يٺُ ــان مــنئـــــاڙهِ ــــــِن، مڑَ ـــکيـــسو پـــپَ

אتحادقومي .3

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

11 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

مـــــــشــــــــــق :هيٺين سوאلن جا جوאب ڏيو )אلف( אتحاد بابت سنڌي ۾ كهڑيون چوڻيون مشهور آهن؟.1

:אتحاد بابت سنڌي ۾ هي چوڻيون مشهور آهن: جوאب .“جهجهن کنئي ڇپر کڄي”۽ “ٻه ته ٻارهن“ ”אيكي ۽ אتحاد ۾ بركت آهي”

دين אسالم زندگي جي هر موڙ تي אسان کي كهڑو پيغام ڏنو آهي؟.2دين אسالم زندگي جي هر موڙ تي אيكي ۽ אتحاد جو درس ڏنو آهي ۽ نفاق ۽ אنتشار کان : جوאب

.بچڻ جي تلقين كئي آهي توحيد جو نظريو ڇا تي زور ٿو ڏئي؟.3

م جو پيش كيل توحيد جو نظريو خدא کي هك كري مڃڻ سان گڎوگڎ אنساني دين אسال: جوאب .برאبري تي به زور ڏئي ٿو

جپان ۽ جرمن قومن شكست جو אحساس كيئن ختم كيو؟.4جپان ۽ جرمن قومن شكست جو אحساس אتحاد ۽ مسلسل محنت سان ختم كرڻ ۾ كامياب : جوאب .ويون

ِء كهڑو مثال ڏنو آهي؟شاهه عبدאللطيف ڀٹائي رحه אتحاد ال.5سنڌ جي سدאحيات شاعر شاهه عبدאللطيف ڀٹائي رحه אنسانن کي ٻڌي، אيكي ۽ אتحاد الِء پکين : جوאب

.جي پريت جو هك سهڻو مثال ڏنو آهي اڻ ۾،ــــڻ پــنــــرت نه ڇِ ــــــ، پنَ ــــتَ و وَ ـــــكي رَ ــــــوڳُ

:لکي جملن ۾ كم آڻيو لفظن جي معنيٰ هيٺين ) ب( .وــــڻــهـگ يٺُ ــان مــنئـــــاڙهِ ــــــِن، مڑَ ـــکيـــسو پـــپَ روشن: אجاگر .1

.و אجاگر كرڻ الِء محنت كرڻ گهرجيאسان کي پنهنجي ملك جو نال: جملو .جنهن جي كا به قيمت نه هجي: َא ملهه.2

.هر قوم ۾ אتحاد ۽ אتفاق جهڑא אملهه گڻ هئڻ گهرجي : جملو خالي: אنجهجيو.3

جيكا به قوم אتحاد جهڑي אملهه گڻ کان وאنجهجي وڃي ٿي אها كڎهن به كامياب : جملو .نٿي ٿي سگهي

سخت دشمني : كٹرپڻي .4 .אسان کي كڎهن به كنهن سان كٹرپڻو نه كرڻ گهرجي: جملو

5. فرق : ڀيدڀا .ڀا نه كرڻ گهرجيهك אستاد کي شاگردن ۾ ڀيد: جملو

فرق: ويڇا .6 .جڎهن ماڻهن ۾ ويڇا پيدא ٿي ويندא آهن تڎهن אيكو ۽ אتحاد ختم ٿي ويندو آهي :جملو

אهميت: فوقيت. 7 .אسان کي گهرجي ته ٻين شين کي ڇڎي صرف علم پرאئڻ کي فوقيت ڏيون: جملو

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

12 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

حل كرڻ : نبيرڻ .8 .کي سهڻي نموني سان نيبرڻ گهرجي אسان کي كنهن به مشكل: جملو

آساني : سهنج .9 .جيكڎهن אسان ۾ قرب ۽ ٻڌي هوندي ته هر مشكل سهنج ٿي ويندي : جملو

لڳاتار، جاري هجڻ : مسلسل.10 .مسلسل محنت كندڙ ٻار ضرور אمتحان ۾ كامياب ٿيندא آهن: جملو

ناكامي: شكست.11 .جپاني ۽ جرمن قومن کي شكست آئي هئيٻي مهاڀاري لڑאئي ۾ : جملو

:هيٺين لفظن جا ضد لکو )ج( :ان خال ڀريوهيٺي )د( .كا به حيثيت نه ٿو رکي ڀيدڀاات جو دين אسالم ۾ ذאت پ.1 .אيكي ۽ אتحاد جو ٻيو نالو آهي ڀائپي.23. ۾ ٻنهي قومن کي شكست آئي هئي مهاڀاريٻي لڑאئي. .ٿي پوندא آهن سهنجٻڌي ۽ אيكي سان ڏکيا كم به .4 .ڏאڍي ڏکي آهي وسائڻته سولي آهي، پر ٻارڻאها باهه .5 ـــن، پــــــرت نه ڇــــنــڻ پــــاڻ ۾،كيـــــو وتـ َوُڳــــــرَ .6

.مــيٺ گـهــڻــــو مــــــاڙهـــــنئــان َپـــسو پـــکيـــڑِن، :هيٺين אصطالحن جي معنٰي لکو ۽ ُאهي جملن ۾ كم آڻيو) هه( مصيبت ۾ پوڻ : אوجهڑ ۾ אٹكڻ.1

دشمني جي ا قوم حسد،ساڙ ۽ جڎهن كنهن قوم ۾ אتحاد ۽ אتفاق نٿو رهي אه: جملو .אوجهڑو۾ وڃو

אونهي کڎ ۾ كرڻ : אوڙאهه ۾ كرڻ.2 .אها قوم تنزل جي אوڙאهه ۾ وڃو كري. جڎهن قوم ٻڌي نه ٿي رهي: جملو

هك ٿي وڃڻ: لڑي ۾ پوئجڻ.3 .عرب قوم جيكا ڇڄل تسبيح جي دאڻن وאنگر پکڑيل هئي لڑي ۾ پوئجي آهي:جملو

خيم كري ڇڎڻ: پٹڻپاڙ.4

ضد لفظ نفاق

אنتشار گڻ

ترقي شكست

ختم پاڙ

سهنج آزאد

كامياب رحمت

ميٺ

אتفاق אتحاد אوگڻ تنزلي سوڀ شروع چوٹي אهنج قيد

ناكام زحمت كڑאڻ

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

13 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

جڎهن دين אسالم جي روشني عرب ۾ پهتي ته جهالت وאري دور جي پاڙپٹجي : جملو .وئي

فساد پيدא كرڻ: ممڻ مچڻ.5 .پاڻ ۾ אتحاد نه هجڻ كري אكثر ننڍين ننڍين، ڳالهين تي ممڻ مچيو وڃي: جملو

هك ٿيڻ: کير کنڈ ٿيڻ.6 . ڇڎيٺاڻن کي کير کنڈ كري ڏيري جو فرض آهي ته پاڻ ۾ نارאض ڳوڳوٺ جي و: جملو

نوٽ

تكڑ ۾ هك گاڏي جي دٻي ۾ تر) قاضي. آِء. عالمه آِء(ر مساف هك. يٹفارم هوאهو لنڈن جو هك پلحسن אن . ان ٿيــگرٹرو ڊولش س ادאم אيلساــزه مــات هك אجنبي دوشيـــچڑهي پيو، جتي אن جي مالق

.ع تي جرمني ۾ ٿي1910سان سندس شادي אتفاق کان تــرت ئــي پــوِء عــالمه صاحب المه ــع .عالمه صاحب جو پورو نالو אمدאد علي آهي ۽ پي جو نالو قاضي אمام علي אنصاري آهي

ڍي ـنـن .ع تي ٿيو1886ل ــريــאپ 9اٽ شريف ۾ ـوٺ پــخي ڳــاريــي تـعي جـلـنم دאدو ضــاحب جو جــصڻ אٺن سالن جي پا. ب کي آخوند عبدאلعزيز جي مكتب ۾ پڑهڻ الِء موكليو ويوـالمه صاحـــوندي عـه

ب جي אكثر تعليم خانگي طور عالمه صاح. ض پڻ سرאنجام ڏيندو هوذن جا فرؤعمر ۾ مسجد جي مאمتحان ر فائنل جوسالن جي عمر ۾ پرאئيويٹ אميدوאر جي حيثيت سان سنڌي ورنيكيول 18. تي ٿي

ع ۾ بمبئي يونيورسٹي مان مئٹرכ به 1905. جنهن ۾ فارسي ۾ پهريون نمبر آيو. پاس كيائينאن کان پوِء کيس אعلٰي تعليم پرאئڻ الِء عليڳڑهه مسلم يونيورسٹيِء .خانگي طور تي پاس كيائين

ن ۾ عالمه لنڈ. عالمه صاحب کي عليڳڑهه مان گهرאئي אنگلنڈ روאنو كيو ويو .۾ دאخل كرאيو ويوٻئي سال لنڈن אسكول آف . جو אڀياس كيو “אقيصاديات”احب پهريون هك سال خانگي طور تي ص

אن سان گڎوگڎ پاڻ ڊאكٹر آرنلڈ کان . אتي ڊאكٹر َكئنن سندس אستاد هو. אيكنامكس ۾ دאخال مليسجو پڻ “اتحياتي”۽ “ طبيعات”. مرאنيات ۾ تعليم پرאئيندو رهيونفسيات ۽ پروفيسر هابهائوس کان ع

جامع אالزهر جي אستاد شيخ گوما کان سوאِء ڊאكٹر ٹريٹن عربي ۾ . پنهنجي ليکي אڀياس كندو هو .سندس אستاد رهيا

ع ۾ عالمه صاحب ٹنڈي 1919. ع ۾ عالمه صاحب کي لِنُكنس אِن مان بارאئٹ الجي َسنڌ ملي1911سالن الِء 10يرپور ميرس ۾ خ. محمد خان ۾ مئجسٹريٹ مقرر ٿيو، پوِء حيدرآباد ۾ سب جج هو

هك عدאلتي معاملن تان אستعيفا ڏئي، لنڈن ۾ אسالم جي تبليخ الِء. سيشن جج مقرر كيو ويو جنهن کي . مركز قائم كيائين

۾ سنڌي لنڈن ۾ אسكول آف אورينٹل אسٹڈيز . نالي هك جماعت هالئڻ لڳي “אلمسلمين ةجميعــ”فالسافيكل سوسائٹي ”جو نائب صدر ۽ “ ٹي آف אنگلنڈپوئٹري سوسائ”کيس . پڑهائڻ شروع كيائين

.جو تاحيات ميمبر مقرر كيو ويو “آف אنگلنڈع ۾ لنڈن مان موٹي، جناح كورٹس كرאچي جي مسجد ۾ پيش אمام ٿي جمعي جو خطبو 1924

قائم “אنجمن تبليخ אسالم”علي خان جي سهكار سان كرאچي ۾ ع ۾ موالنا ظفر 1935. پڑهندو هوفلسفي، אدب، شاعري، آرٽ، تاريخ مذهب، سائنس، .عالمه صاحب جو مطالعو ڏאڍو وسيع هو. نكيائي

سندس ذكر ۽ فكر جو محور . ۽ تمدن، لغت ۽ منطق، نفسيات ۽ تصوف تي سندس گهري نظر هئي .قرآن شريف هو

تن جي אيلسا قاضي جي شاهه جي چونڈ بي. آهي “ شاهه جو رسالو”عالمه صاحب جو وڏي ۾ وڏو ماحذ كارنامو سنڌ يونيورسٹي جو قيام هدعالمه صاحب جو زن. مهاڳ پڻ لکيو אٿس אنگريزي كتاب جو

قاضي. آِء. عالمه آِء.4

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

14 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

عالمه صاحب . چانسلر بڻايو ويوئي، سنڌ يونيورسٹي جو وאئيس ع ۾ کيس لنڈن مان گهرא1951. آهي پنهنجي عالمه صاحب،. گهڻو پڑهندو هو “ ُسرسهڻي”جي آخري ڏينهن ۾ الکيڻي لطيف جو زندگي

کان هك سال قاضي جي وفات رفيق حيات جي وفات کان پو אكليو ۽ ويڳاڻو ٿي پيو ۽ پاڻ אيلساٹي كالوني، ڄام شورو سندس آخري آرאمگاهه سنڌ يوينورس. كيائينع تي وفات 1968אپريل 13پوِء

ـــــشــــــــــقمــ . قاضي جي تربيت آهي ندس تربيت سان لڳ سندس رفيق حيات אيلساس. ۾ آهي :هيٺين سوאلن جا جوאب ڏيو )אلف( قاضي جو پورو نالو ڇا آهي؟. آِء. عالمه آِء.1

.عالمه صاحب جو پورو نالو אمدאد علي ولد אمام علي אنصاري آهي: جوאب عالمه صاحب جو جنم كهڑي تاريخي ڳوٺ ۾ ٿيو؟.2

.يف ۾ ٿيوتاريخي ڳوٺ پاٽ شرعالمه صاحب جو جنم دאدو ضلعي جي : جوאب هو؟هڑي مسجد ۾ جمعي جو خطبو ڏيندو عالمه صاحب كرאچي جي ك.3

.عالمه صاحب جناح كورٹس جي مسجد ۾ جمعي جو خطبو ڏيندو هو :جوאب عالمه صاحب کي كهڑي سال سنڌ يونيورسٹي جو وאئيس چانسلر بڻايو؟.4

.ڻايو ويوع ۾سنڌ يونيورسٹي جو وאئيس چانسلر ب1951عالمه صاحب کي :جوאب عالمه صاحب جو وڏي ۾ وڏو زندهه كارنامو كهڑو آهي؟.5

.عالمه صاحب جي زندگي جو وڏي ۾ وڏو كارنامو سنڌيونيورسٹي جو قيام آهي: جوאب عالمه صاحب وאئيس چانسلري تان אستعيفا ڇو ڏني؟.6

كڎهن به پسند אنتظاميه طرفان يونيورسٹي ۾ كنهن به قسم جي مدאخلت کي عالمه صاحب: جوאبوאري دور ۾ אنتظاميه جي אهڑي مدאخلت تي عالمه صاحب كيو، جنرل אيوب خان جي مارشل ال نه

.אستعيفا ڏئي ڇڎي عالمه صاحب جي آخري آرאمگاهه كٿي آهي؟.7

:لن ۾ كم آڻيولفظن جي معنٰي لکي جمهيٺين ) ب( .عالمه صاحب جي آخري آرאمگاهه سنڌ يونيورسٹي كالوني ڄام شوري ۾ آهي :جوאب رسم،روאج: َپِر .1

.تڎي تي آيل دشمنن کي به معاف كرڻ سنڌ جي ماڻهن جي َپِر آهي: جملو אڻ وאقف: אجنبي .2

.אسان کي אجنبي َماڻهن کي صحيح رستو ڏيکارڻ گهرجي: جملو نكتو: ُאِكِليو.3

.به نه ُאِكِليوאستاد ٻارن کان سوאل پڇيو ته אنهن جي وאت مان هك لفظ : جملو صاحبه : سائڻ .4

الُم حضرت אمام حسين: جملو .אلزهرאء جا فرزند هئا ةسچي سائڻ بي بي فاطمـ َعَلـــۡيه אلسَّ غلطي، ُچك: ُڀل .5

.جيكڎهن אسان کي كا ُڀل ٿي وڃي ته אسان אن جو אعترאف كرڻ گهرجي: جملو 6. عمر: وهي

الُم نحضرت אمام حسي: جملو ڏאنهن الڙو۽ אصالح ننڍي وهي کان ئي تعليم َعَلـــۡيه אلسَّ .رکندא هئا

אذאن ڏيڻ وאرو: ذن ؤم.7 אنجام ذن جا فرض سرؤ۾ مقاضي אن אٺن سالن جي عمر کان ئي مسجد . آِء. عالمه آِء: جملو

.ڏيندو هو

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

15 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

غير سركاري: خانگي .8 .عالمه صاحب جي تعليم گهڻو كري خانگي طور تي ٿي: جملو

مطالعو: אڀياس .9 .لنڈن ۾ عالمه صاحب پهريون سال خانگي طور تي אقتصاديات جو אڀياس كيو: جملو

אدאس : اڻوويڳ.10

.قاضي جي وفات کانپوِء ويڳاڻو ٿي پيو عالمه صاحب אيلسا: جملو جي جاِء آرאم: آرאمگاهه.11

:هيٺين لفظن جا ضد لکو )ج( .۾ آهي سنڌ يونيورسٹي كالوني ڄام شوري عالمه صاحب جي آخري آرאمگاهه: جملو :ان خال ڀريوهيٺي )د( .طور تي ٿي خانگيحب جي אكثر تعليم عالمه صا.1 .۾ دאخل كرאيو ويو عليڳڑهه مسلم يونيورسٹيאعلٰي تعليم پرאئڻ الِء کيس .2 .پرهائڻ شروع كيائين سنڌيپاڻ لنڈن ۾ אسكول אورينٹل אسٹڈيز ۾.3 .آهي ”شاهه جو رسالو“قرآن شريف کان پوِء عالمه صاحب جو وڏي ۾ وڏو ماخذ .4 .۾ وفات كئي ع1968يل אپر 13عالمه صاحب .5

ضد لفظ صحيح

مرد خانگي אعليٰ אستاد بلندي زنده

خوאب

غلط عورت

سركاري אدنيٰ

شاگرد پستي مرده

حقيقت

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

16 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

نوٽسير جو سامان تيار . سيد کي سير ۽ سوאري جو دل ۾ شوق پيدא ٿيو، سو دوستن سان صالح كري

كري، ويچارא ۾ هئا، ته كهڑي مكان بهشت سمان جو ديدאر فرحت آثار حاصل كري، دل بهالئجي وڙ ن جي قطار ۽ گ۽ مستان هئا، ته هك كارن ككر אنهن خيالن ۾ غلطان محو. ۽ روح ريجهائجي

جي گهمڻ جو אرאدو “)کٹ(گنجي پيرن جي منجي ” سڀني مت ڏني ته. آئي جي گجگوڙ آسمان ۾ نظرسو گنجي جو گس ورتائون تان جو درگاهه אوليا حضرت عبدאلرحمان سرهندي جي زيارت .كجي

عجب عالم نظر ! ڻي كنڌ ڦيرאيون ته وאهكري، وڏي مشكل سان جبل جي چوٹي تي چڑهي، جان کيا مولٰي مهر كري جيئري جنت جو . ڄڻ كنهن عالم روحاني ۾ ملكن مهماني كئي هجي. آيو

مندאئتي مينهن جبل . برسات برسي، بهار الئي، گنجي کي گلزאر بڻائي ڇڎيو آهي. جلوو پسايو هجيאر پنهنجي سينگار الِء، رت جي كنوجي جنسار کي אهڑو ته سرسبز ۽ سائو بڻائي ڇڎيو، جو ڄڻ قد

.گاهن ۽ گلن جا قسم אيترא، جو ڳڻي ڳڻجن كيترא. هي بڻائڻ جو אرאدو كيو هوسائي ساڙ ةللر ۽ َلنب، جبل جي جسم کي جامـ. ۽ ڊڀور، تل ۽ ترאين جي كنار سرسبزه زאر بڻائي هئي ڊאمڻ

. موٺ ۽ مکڻين جي موج هئي نرم نرم وٹائتي زمين تي. هرאئي عجب گلكار لڳائي هئيزمردين پ. نظر آيون ٿي نجبل جي ميدאن تي وري كي ڇوٹيون ڇوٹيون ٹكريو. جتي كٿي ميها ۽ ُمنگها پوڄ

هي ٹكريون ريشم אهي منارא ته هوندא پٿر جا، پر . جن مصر جي مخروطي منارن جي ڏيکائي ڏني ٿيڌنار کٿوري . ٿيآيون ساوכ سبب زمرد جون جڑيل نظرپٿر جي سسئي جي . روِء، نفيس ۽ نرم

ير، سڀ بوند برسي بود ۾ آندא ڳاڱون ۽ ڳاڱا، ڳم ۽ ڳنڍ. رو ماڻهن جو مغز معطر كيو ٿيپنهنجي ماجي ٿڌن ٿڌن جهوٹكن تي . رنگ جهنگلي گل هئابسائي سهڻي ميدאن تي قسمين قسمين رنگ . هئا

.نچي ٹپي رهيا هئا ۽ مسافر جي محنت ۽ ماندگي ِمٹائي رهيا هئاكنهن . ۾ אسان ۽ ڌنارن پنهنجي منڈلي مچائي كنهن نڑ وڄايو، كنهن بانسري کي بڻايوآخر

َڇلي ۾ كيو ڇيهه، كنهن سورٺ، كنهن كڇيو سركاپات، كو مورو چوڻ ۾ مست ۽ كنهنوڙאئي جي كئي الت، אهڑي مٺي آوאز، سريلي ساز، ڌنارن کي وجد ۾ آڻي كنهن ل. سارنگ ڳايو

. ۽ ٹپڻ لڳاون پائڻ، نچڻ قلندرن وאنگر جهمري ڇڎيو ۽

گنجي ٹكر جو سير.5

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

17 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

مـــــــشــــــــــق :هيٺين سوאلن جا جوאب ڏيو )אلف( سيد ميرאن محمد شاهه کي سير ۽ سوאري جو شوق كهڑي وقت دل ۾ پيدא ٿيو؟.1

پکي پکڻ، . كاري رאت پرهه ڦٹي پرڀات کان موكالئي پنهنجي مكان ڏي موٹي رهي هئي: جوאبאن روح کي . پاڻ وאحد جي وאکاڻ ۾ رنڀائي ۽ ريجهائي رهيا هئا ،ڻن مان كڍيني ماڻهون مرون ننڈ

.رאحت ڏيندڙ ۽ سيني کي سرور بخشيندڙ ساعت ۾ سيد کي سير ۽ سوאري جو شوق دل ۾ پيدא ٿيو گنجي ٹكر تي پهتا ته ڇا محسوس كيائون؟.2

جنهن سڀ ڏک ڏאکڑو . ونظر آي) عالم(جڎهن هو گنجي ٹكر تي پهتا ته هنن کي عجب نظارא : جوאب موليٰ ي אٿن يا وريئپهريان ته אنهن ڀانيو ته كنهن عالم روحاني ۾ َملكن مهماني ك. وڃائي ڇڎين

. جيئري جنت جو جلوو پسايو אٿن كري مهر ڌنارن جي منڈلي مان كهڑא ساز ٻڌאئون؟.3

سورٺ، مورو ۽ بانسري، ڇلي جا ساز ۽ ُسركاپات، سارنگ، ،ڌنارن جي منڈلي مان نڑ: جوאب .لوڙאئي جي الت آوאز ٻڌאئون

گنجي ٹكر جي دאمن ۾ كهڑي مشهور بزرگ جي درگاهه آهي؟.4 .گنجي ٹكر جي دאمن ۾ پير عبدאلرحٰمن سرهندي جي درگاهه آهي: جوאب

.هن سبق ۾ گاهن، گلن ۽ وڻن جا جيكي ناال آهن، سي لکو.5אمڻ، ڊڀور، موٺ، مکڑيون، منگها، ميها، هن سبق ۾ گاهن، گلن ۽ وڻن جا ناال هي آهن ڊ: جوאب

:لفظن جي معنٰي لکي جملن ۾ كم آڻيوهيٺين ) ب( . چاهك، ڳاڱون، ڳاڱا، ڳنڍير، للر، لنب، ڳم صبح سوير فجر: پرڀات .1

.كاري رאت پرهه ڦٹي پرڀات کان موكالئي پنهنجي مكان ڏאنهن موٹي رهي هئي: جملو محو، مستان : غلطان .2

.هو پنهنجي كم كرڻ ۾ غلطان ٿي وئي: جملو 3. بزرگ، א وאرو: אوليا

.سنڌ ۾ كيترن ئي אوليائن جون مزאرون آهن: جملو قسمين قسمين: گونا گون .4

.كرאچي ۾ گوناگون پارכ آهن: جملو رنگ برنگي روشني: جهڳمڳ .5

.هڳمڳ نظر آئي ٿيگنجي ٹكر جي سائي سطح تي رنگ برنگي گلن جي ج: جملو عقل، هوش : َمت .6

.אسان جي دوست علي مت ڏني ته אڄ دريائي سنڌ جو سير كرڻ گهرجي: جملو خوشبودאر : معطر .7

.باغيچي ۾ گهمڻ سان دماغ معطر ٿي ويندو آهي: جملو گهڻا: ُپوڄ .8

:لفظن جهڑא ٻيا لفظ ٻڌאيو هيٺين) ج( .برسات کانپوِء ٿر ۾ کنڀيون پوڄ نظر آيون: جملو

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

18 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

.هيڑين جي هو هو -َچُتن جي چهه چهه: مثــــــال : ٻيا لفظ

.۽ شينهن جي گجگوڙ ؤڀ ؤجي كان كان، كبوترن جي كو كو، كتن جي ڀكانون آرאم ڦٹائڻ: نڈ حرאم كرڻن.1 :هيٺين אصطالحن جي معنٰي لکي جملن ۾ كم آڻيو) د( جي كان كان، كبوترن جي كو كو غافل جي ننڈ حرאم ۽ بستر ناكام كانون : جملو

.كري ڇڎيو دل وندرאئڻ: ل بهالئڻ د.2

كرאچي ۾ אكثر كري ماڻهو آچر تي ٻارن جي دل بهالئڻ الِء تفريحي پاركن ۾ : جملو . وٺي ويندא آهن

جان جي پروאهه كرڻ : ر جو سانگو كرڻس.3 .فوجي دشمن سان وڙهڻ وقت سر جو سانگو كندي جنگ كندא آهن: جملو

محفل مچائڻ : نڈلي مچائڻ م.4 .אسان سڀني دوستن گڎجي منڈلي مچائي: جملو

کائڻ پيئڻ : ش جان كرڻنو.5 .جلدي نوش جان كري ورتو ٻوڏ متاثرن کي جيئن ئي کاڌو مليو، هنن: جملو

مينهن جو پاڻي پيئڻ : پيئڻ پلر.6 :لفظن جا ضد لکو هيٺين )هه( . ٿر ۾ ماڻهو گهڻي وقت تائين پلر پيئندא رهندא آهن: جملو

ضد لفظ حرאم

چوٹي ڏک

كنوאر

حالل پاڙ سک

گهوٽ

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

19 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

نوٽ

אتي جي . ي سرزمين تي ناجائز طور אسرאئيلي حكومت قائم كئي وئيع ۾ فلسطين ج1948سن אهو حال ڏسي مسلمان ملكن ويچار كيو ته جيستائين . مسلمان رهاكن کي ملك بدر كيو ويو

مسلمان ملك متحد نه ٿيندא، تيستائين هو אنهن سازشن کي منهن ڏئي پنهنجا مونجهارא ۽ مسئال دور ملكن کي هكٻئي جي ويجھو آندو ۽ אنهي طرح مسلمان لمانאنهي جذبي مس. كري نه سگهندא

אنهي אتحاد ۽ אتفاق جي سلسلي ۾ سعودي عرب جي شاهه . سربرאهن جي كانفرنس جي شروعات ٿيع ۾ مرאكش جي شهر رباط ۾ پهرين مسلمان 1969سپٹمبر . فيصل مرحوم وڏو كردאر אدא كيو

مسلم سربرאهه كانفرنس جو ٻيو تاريخي אجالس ع ۾1974فيبروري . سربرאهه كانفرنس منعقد ٿيאنهي אجالس . الهور ۾ منعقد ٿيو، جنهن ۾ دنيا جي سمورن مسلمان ملكن جا سربرאهه شريك ٿيا

سيكريٹريٹ جدي ۾ . جي אعالن جي نتيجي ۾ אسالمي سيكريٹريٹ جون سرگرميون تيز ٿي ويوننجا پيسا جمع كرאئيندא ۽ אهي پيسا هك אسالمي بئنك به قائم كئي، جنهن ۾ مسلمان ملك پنه

ئن هو پنهنجي ملك جي ترقي ۽ وڌאري ملكن کي قرض طور ڏنا ويندא، ته جيضروتمند مسلمان .جون رٿائون مكمل كري سگهن

هن كانفرنس ۾ سيكريٹريٹ ۾ هك نئون . ع ۾ جدي ۾ منعقد ٿي1975ڇهين كانفرنس جو الِء الِء אهڑو قليت ۾ آهن، אنهن جي مسئلن کي منهن ڏيڻجن ملكن ۾ مسلمان א. شعبو قائم كيو ويوڑي ريت אسالمي سيكريٹريٹ مجموعي طور مسلمانن جي حقن جي אه. شعبو قائم كيو ويو

. حفاظت كري رهي آهي

אسالمي سيكريٹريٹ.6

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

20 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

مـــــــشــــــــــق :هيٺين سوאلن جا جوאب ڏيو )אلف( אسالمي سيكريٹريٹ ڇا کي ٿو چئجي؟.1

.يكريٹريٹ אسالمي ملكن جي فالح وبهبود جو هك אدאرو آهيאسالمي س: جوאب אسالمي سيكريٹريٹ كيئن ٺهي؟.2

ان جي خالف ـــه אسـت. وــڳــڻ لــيــدא ٿـــيـتي پـــتي آهســاس آهسـســو אحــكن ۾ אهـلــمسلمان م: جوאبع ۾ 1948و אنهن سازش جو نتيجو אهو نكتو ج. بين אالقوאمي سطح تي سازشون سٹجي رهيون آهن

ز طور אسرאئيلي حكومت قائم كئي وئي ۽ אصلو كن ـائــاجـــي نــن تـيـرزمــي ســين جـطــلســـفאهو حال ڏسي مسلمان ملكن ويچار كيو ته جيستائين مسلمان . ن کي ملك بدر كيو ويوـــرهاك

تون دور تيستائين هو אنهن سازش کي منهن ڏئي پنهنجا مونجهارא ۽ مشكال. ملك متحد نه ٿيندאجهو آندو ۽ אنهي طرح ــئي جي ويــك ٻــلكن کي هــان مــلمــذبي مســאنهي ج. دאــگهنـــكري نه س

.مسلمان سربرאهن جي كانفرنس جي شروعات ٿي كهڑא ملك אسالمي سيكريٹريٹ جا ميمبر آهن؟.3

.هيٺيان ملك אسالمي سيكريٹريٹ جا ميمبر آهن: جوאبيا، אيرאن، بنگالديش، برونئي، مصر، بحرين، تيونس، تركي، پاكستان، چاڊ، אلجيريا، אردن، אنڈونيش

سعودي عرب، سيرאليون سينيگال، سوڊאن، شام، كويت، صوماليه، عمان، قطر، گني، لبيا، لبنان، .مالئيشيا، ماريطانيه، مالي، متحده عرب אمارאت، مرאكش، نائيجيريا ۽ يمن

אسالمي سيكريٹريٹ جو كهڑو كم آهي؟.4אسالمي سيكر يٹريٹ جو كم آهي سڀني ملكن جي وچ ۾ رאبطو كرڻ، هك ٻئي جا مشورא : جوאب

. ٻڌڻ، هك ٻئي سان سٺا تعلقات قائم كرڻ ۽ هك ٻئي جي مدد كرڻ אسالمي سيكريٹريٹ برپا كرڻ ۾ كنهن جو وڏو هٿ هو؟.5

. هٿ هو אسالمي سيكريٹريٹ برپا كرڻ ۾ سعودي عرب جي شاهه فيصل مرحوم جو وڏو: جوאبرباط ۾ جيك مسلمان سربرאهه كانفرنس ٿي تنهن ۾ كيترو خرچ آيو ۽ كهڑيون .6

رٿون طيِء كيون ويون؟. ع ۾ مرאكش جي شهر رباط ۾ پهرين مسلمان سربرאهه كانفرنس منعقد ٿي1969سپٹمبر : جوאب

אنهي . يومورو خرچ شاهه فيصل مرحوم بردאشت كــو ستــيه خرچ آيو אهــک روپــجنهن تي ٹيهه ل و كيو ويو ته ـالبــو ۽ مطــو ويــاق تي زور ڏنـفــحاد ۽ אتــن جي אتــكـلــان مــلمــس ۾ مســرنــانفــك

.بيت אلمقدس مسلمانن کي موٹائي ڏنو وڃي مسلم سربرאهه كانفرنس جو ٻيو تاريخي אجالس كٿي ۽ كڎهن ٿيو؟.7

وقت جي وزيرאعظم ذوאلفقار علي ڀٹي جي مسلم سربرאهه كانفرنس جو تاريخي אجالس אن : جوאب .ع الهور ۾ ٿيو1974كوشش سان

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

21 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

:لفظن جا ضد لکو هيٺين )ج(

.“شك هئڻ”متشكي لفظ جي معنٰي هي آهي :زمان حال متشكي.1

و شك آهي، ته אن فعل فعل وאري كم جو هلندڙ وقت ۾ ٿيڻ ج فعل جي אها صورت جا ڏيکاري ته، .ٿيندو آهي “زمان حال متشكي”جو زمان :مثـــــــــــال

.אفضل پڑهندو هوندو .1فعل جي אهڑي صورت، جا ڏيکاري ته فعل وאري كم جي گذريل وقت : زمان ماضي متشكي.2 .אسان لکندא هوندא سون .2

.چوندא آهن “كيزمان ماضي متش”۾ شك آهي، تنهن۾ ٿيڻ :مثــــــــــــال

.مون لکيو هوندو .1فعل جي אها صورت جا ڏيکاري ته، فعل وאرو كم گذريل وقت ۾ پورو :زمان ماضي شرطيه.3 .ڇوكرن رאند کيڎي هوندي .2

.ٿئي ها جيكڎهن پيل شرط پورو ٿئي ها :مثـــــــــــــال

.آ لکان ها جيكڎهن قلم هجي ها.1 .جيكڎهن لٺ هجيس ها אسلم نانگ ماري ها.2

معنيٰ لفظ معنٰي لفظ ڦڑكڻ

كوتاهي يلغار وحدت پتوڙيوٺهرא

رٿائون ننڍڻ

جهولڻ غفلت حملو

אيكو هيكڑאئي، كوشش كئي

قرאردאد منصوبا

مذمت كرڻ

هوريان مونجهارא

ويچار منشور

نگوאني منعقد

غاصبانه يڇاو

آهستي مشكالتون

خيال خيال نظريو، سوچ، سنڀال

قائم كرڻ ظالمانه

وڇوٹيون،فرق

ضد لفظ آخر غلط

هوريان مستقبل

אول صحيح ڏאڍيــــان

حال،ماضي

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

22 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

نوٽوكري هئي، فاريه کي پنهنجن سرتي سسئي جي جنم ڏينهن تي وڃڻو فاريه هك وڏگهرאڻي جي ڇ

. ــوــهن אوچا אوچا لباس هوندي سوندي بازאر مان هك ٺهيل ٺكيل ڀڀكيدאر ۽ مهانگو وڳو ورت. هوڇوكريون ٹولين ۾ . هڑو قيمتي لباس پاتل نه هوارٹي ۾ كنهن به ٻي ڇوكري کي אــسسئي جي پ

.ئجي پاڻ ۾ رلي ملي ويوناورهفاريه ڏٺو ته گهڻيون ڇوكري، هكڑي ڇوكري کي گهريو ويٺيون هيون ۽ سندن كچهري متي

اريه جو تعارف مارئي سان كرאيو، پارٹي مان ــي، سسئي، فــلي وئــهن هــپئي هئي، فاريه به אوڏאنאيڎو لباس پائي به خوش هيون ۽ هووكريون عام ــون ڇـيــه ٻـيو تــساس ٿــاريه کي אحــدي فــنــوٹــم

.به אدאس هئي پهريمهانگو لباس اريه کي مارئي تمام گهڻو متاثر كيو، هن جو بنا ميك אپ چهرو، ڳالهائڻ جو ڍنگ، ــارٹي ۾ فــپكهڑي هپوِء . ملڻ جو אهڑو אظهار سسئي سان كيواريه مارئي سان ــيره، فــادگي وغــاس جي ســلب

ڏينهن فاريه ۽ سسئي جي گهر ويون مارئي. گهر ۾ مارئي جي ما پاڙي جي نينگرين کي ڀرت ڀرڻ .مارئي وڏي دل سان سندن آجيان كئي

.و پر صاف سٿرو هوفاريه ڏٺو ته مارئي جو گهر ننڍ .سيکاري رهي هئيفاريه جي پڇڻ تي . هرشي پنهنجي جاِء تي نهايت ئي سليقي سان رکيل هئيمارئي جي كمري ۾

. مارئي پنهنجي لباس جي باري ۾ ٻڌאئيندي چيو ته آئون پنهنجا كپڑא پاڻ ڊزאئن كري سبندي آهيانمهل كٹنگ كرڻ. دא كپڑא سهڻا لڳندא آهنجنهن كري אهي سا. אنهن کي ڀرت پڻ پاڻ ڀريندي آهيان

الهه جو خيال رکندي آهيان، ته جيئن گهرج پٹاندر كپڑن کي کولي وڏو كري ۽ سبڻ مهل אن ڳسگهجي، لباس אهڑو هجي جيكو توهان جي شخصيت کي אجاگر كري، نه كي توهان جي شخصيت کي لكائي ڇڎي، ٻيو ته كپڑو אهڑو وٺجي، جنهن مان گهٹ خرچ ۾ سهڻو لباس ٺاهي سگهجي، אن

. ن ۾ رکڻ گهرجيڏس ۾ موقعو، مهل ۽ موسم کي به ڌيا

شخصيت ۽ لباس.7

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

23 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

مـــــــشــــــــــق :هيٺين سوאلن جا جوאب ڏيو )אلف( فاريه رسالي ۾ كهڑي چوڻي پڑهي هئي؟.1

.“ويسو لباس ؤسان، سهك ويسو אن”ه كنهن رسالي ۾ אها چوڻي پڑهي تهفاري: جوאب فاريه پنهنجي شخصيت کي אجاگر كرڻ الِء كهڑو فيصلو كيو؟.2

ته هو پنهنجي شخصيت کي نِِت فاريه پنهنجي شخصيت کي אجاگر كرڻ الِء אهو فيصلو كيو :جوאب .ن لباس سان אجاگر كندينو هن سسئي جي جنم ڏينهن تي بازאر مان ڇا خريد كيو؟.3

ڀڀكيدאر ۽ مهانگو وڳو ورتائين ۽ ،هن سسئي جي جنم ڏينهن تي بازאر مان ٺهيل ٺكيل: جوאب .ههك قيمتي تحفو ب

فاريه کي مارئي جي كهڑي ڳالهه متاثر كيو؟.4 .هن جو بنا ميك אپ چهرو، ڳالهائڻ جو ڍنگ ۽ لباس جي سادگي فاريه کي متاثر كيو: جوאب

مارئي جي ما پاڙي جي نينگرين کي ڇا جي سکيا ڏئي رهي هئي؟.5 .ئيکي ڀرت ڀرڻ جي سکيا ڏئي رهي ه نينگرين مارئي جي ما پاڙي جي: جوאب

لباس جي معاملي ۾ كهڑيون ڳالهيون آڏو رکڻ گهرجن؟.6لباس الِء بنيادي ڳالهه אها آهي ته لباس توهان جي شخصيت کي אجاگر كري، نه كي توهان : جوאب

جي شخصيت کي لكائي ڇڎي، ٻيو ته كپڑو אهڑو وٺجي، جنهن مان گهٹ خرچ ۾ سهڻو لباس ٺاهي .يان ۾ رکڻ گهرجيم کي به ڌ۾ عمر، موقعو، مهل ۽ موسسگهجي ، אن ڏس

אنهن تي كهڑو ڀرت ڀريل هو؟يه ۽ سسئي کي جيكي روא אوڍאيا،مارئي جي ما فار.7 .אنهن تي هر مچ جو ڀرت ڀريل هو مارئي جي ما فاريه ۽ سسئي کي جيكي روא אوڍאيا، :جوאب

:لفظن جي معنٰي لکي جملن ۾ كم آڻيوهيٺين ) ب( دאن אعلٰي خان: وڏگهرאڻي.1

.فاريه هك وڏگهرאڻي جي ڇوكري هئي: جملو الڏلي: سكيلڌي.2

.ثر كري سكليڌو هوندو آهيگهر ۾ ننڍڙو ٻار אك: جملو بلكل نوאن، صفا نوאن : نت نوאن.3

.ا سڀئي ماڻهو نت نوאن كپڑא پائيندא آهنعيد جي موقعي تي تقريبً : جملو روشن نمايان،: אجاگر .4

.אسان کي אهڑא كپڑא پائڻ گهرجن جيكي אسان جي شخصيت کي אجاگر كن :جملو 5. ساهِڑي سهيلي،: سرتي

.فاريه پنهنجي سرتي سسئي جي پارٹي ۾ ڀڀكيدאر وڳو پائي وئي: جملو چمكدאر: ڀڀكيدאر.6

.فاريه پنهنجي سرتي سسئي جي پارٹي ۾ ڀڀكيدאر وڳو پائي وئي: جملو كپڑא كترڻ: ڻ وهٹ.7

.كجهه درزين کي سٺي نموني كپڑא وهٹڻ نه אيندא آهن: جملو نزאكت :نفاست .8

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

24 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

.هٿ جي ڀرت ۾ نفاست جو خاص خيال رکيل هوندو آهي: جملو ضرورت مطابق: گهرج پٹاندر.9

.گهرن ۾ گهرج پٹاندر ئي کاڌو تيار كيو ويندو آهي: جملو بلكل،صفا: نِِت .10 .ا سڀئي ماڻهو نت نوאن كپڑא پائيندא آهنعيد جي موقعي تي تقريبً : لو مج سڃاڻپ: تعارف.11

.ردن کي تعارف كرאئي رهيو هوپهريون كالس ۾ אچڻ تي אستاد شاگ: جملو ڀليكار: آجيان .12

.سنڌ جا ماڻهو مهمانن جي آجيان تمام بهترين אندאز سان كندא آهن: جملو تربيت : سکيا .13

אسان جي ملك کي فائدوאسان کي אهڑي سکيا حاصل كرڻ گهرجي جيكا אڳتي هلي : جملو .ڏئي

אنهن کان: کانئن .14 .پوِء فاريه ۽ سسئي کانئن موكاليو: جملو

:هك ٻٹو لفظ آهي אوهين אهڑא ٻيا لفظ لکي ڏيکاريو” ٺهيل ٺكيل“)ج( .نوאن، وڏگهرאڻي، ٺهي جڑي، گهرج پٹاندر، ڀرت ٿرڻ، رڌپچا نت

:لفظن جا ضد لکو هيٺين )د(

:ان خال ڀريوهيٺي )هه( .لباس هك ويسو אنسان ۽ سو ويسو.1 .هو جنم ڏينهنفاريه جي ساهيڑي جو אڄ.2 .كئي آجيان مارئي سندن وڏي دل سان.3 .هو صاف سٿرومارئي جو گهر ننڍو پر .4 .وڇايل هو ُپڑجو رليکٹ تي .5

ضد لفظ جنم

سكيلڌي مهانگو

אچن سوڙهو

وڏو

وصال موت، پٹيل אكيلڎي،

سستو ســـــــادن

ويكــــرو ننڍو

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

25 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

نوٽ

زندگي ۾ אوچتو كيترאئي حادثه . אنساني زندگي א سائين جي طرفان هك قيمتي تحفو آهي :مثـــــــال طــور. ٺڻ کي ترٽ عالج چئبو آهيين حالتن ۾ אحتياطي ُאپا وندא آهن אهڑدرپيش אي

كري جسم جي جنهن حصي تان رت وهي ته صاف كپڑي جي ُٿلهي َٿهي ٺاهي، ڌכ لڳڻ :رت وهڻ.1جي، جيكڎهن كپڑو نه هجي، ته هكدم هٿ اِء تي رکجي، ۽ אن تي َپٹي ٻڌي ڇڎرت وهڻ وאري ج

.رت کي روكي كنهن ويجهي אسپتال ڏאنهن نيو وڃي جي تري ساننكهير وאري ماڻهو کي دري جي سامهون هوא لڳڻ ڏجي، אن جو مٿو پوئتي ڦيرאئي :نكهير.2

ٻانهون ُאڀيون كري ٿڌي پاڻي سان كپڑو پسائي نك ۽ كنڌ تي رکجي، ساهه وאت مان کڻائجي نك .كپهه سان بند كجي

جهلي بردאشت آهر زور ڏئي سڌو كجي، ڀڳل هنڌ کي سنهين ۽ ويكرين هڎ ڀڳل هنڌ کان : هڎ ڀڄڻ.3 .پٹين سان ٻڌجي، ٻانهن جي صورت ۾ ٻانهن کي كاٺين سان ٻڌي جهولي ۾ رکجي

كڎهن . سنڌ کي אهڑي ريت قابو كجي ته جيئن אها جاِء چري پري نه سگهي :َهڎ سنڌ کان نكرڻ.4كدم بوٽ جي تري کان رومال جو وچ رکي، كڎهن هلندي پير مڑي پوندو آهي، אن حالت ۾ ه

پڇڑيون مٿان ڦيرאئي، ُمري کان ورאئي، پٺيان ٻڌجن، ٻوٽ ۽ جورאب الهي ٹاكور كجي ۽ كپڑي .سان ويڑهجي

ليٹائجي אهڑي نموني جو ساهه نه منجهي، قميص . بيهوش ماڻهو کي هيٺ نه كرڻ ڏجي :بيهوشي.5جيس، مريض کي ئکڻڻ جي حالت ۾ هٿرאدو ساهه کڻاساهه نه وغيره کي خالصو كري تازي هوא ڏجي،

مرگهي .نهن تي ٿڌي پاڻي جا ڇنڈא هڻجن يا آكسيجن ڏجيم. م رکيو وڃي ۽ پگهر ُאگهيو وڃيگر .وאري مريض جي وאت ۾ ڏندن جي وچ ۾ كپڑو ڏجي

نانگ جو زهر جسم ۾ ڦهلجي ويندو آهي، جيئن زهر دل تائين نه پهچي :كکجڻ/ نانگ جي ڏنگڻ.6 .ن الِء هي ُאپا وٺڻ گهرجنאڏنگ وאري جاِء کان ٿورو مٿي هكدم ڇكي، پٹي ٻڌجي ۽ ٿورو وٿي ڇڎي ٻنهي پاسن کي وري .1

.ڇكي ٻڌجي .م جيترو ڊگهو ۽ אونهو چير ڏجي ته جيئن زهر نكري وڃي.ڏنگ وאري جاِء تي אٹكل אڍאئي س.2 .ريو وڃيزخم کي كٹيل پوٹيشم پرمئگنٹ سان ڀ.3وڙي مان كپهه ٻ ن ڌوئجي نج كاربولك אئسڈزخم کي لوشن يا پاڻي سا :جو چكِڇتي ُكتي .7

. نه هئڻ جي صورت ۾ زخم کي ڏنڀ ڏجي كاربولك אئسڈ. زخم کي صاف كجيل جي ڦڦڑن مان پاڻي كڍجي ۽ جيستائين ساهه پاڻ کڻي تيستائين هٿرאدو ساهه ٻڎ :ُٻڌي پوڻ.8

אونڌو كري ليٹائي قميص ڇاتي هيٺيان رکي، کڻائيجيس، مريض جي قميص الهي ويڑهيو، کيس ويهي َٻِئي هٿ ُپٺي جي وچ تي كرنگهي جي منهن هك پاسي کان مٿي ڏאنهن كري، گوڏن ڀر

كندو رهجي، אئين ٻنهي پاسي رکي، پنهنجي ُبَت کي אڳتي كري وאجبي زور ڏيو אيستائين .جيستائين مريض ٺيك نه ٿي وڃي

.، אن ڏس ۾ هيٺين ڳالهين کي هميشه ڌيان ۾ رکڻ گهرجيعارضي ُאپا آهي هك ترت عالج .ترت عالج الِء حاضر دماغي کان كم وٺجي ۽ گهٻرאئجي بلكل نه.1

ترت عالج.8

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

26 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

رکڻ گهرجي، ته جيئن حادثي “ترت عالج پيتي” يس، אسكول، كارخاني، بس وغيره ۾ گهر، آف.2 .پيش אچڻ تي پريشان نه ٿيڻو پوي

3.مـــــــشــــــــــق .کي هكدم ڊאكٹر يا אسپتال تائين پهچائجي ترت عالج کانپوِء متاثر ماڻهو :هيٺين سوאلن جا جوאب ڏيو )אلف( كنهن به حادثي پيش אچڻ تي אحتياطي ُאپا نه وٺبا ته ڇا ٿيندو؟.1

.كنهن به حادثي پيش אچڻ تي אحتياطي ُאپا نه وٺبا ته زندگي خطري ۾ پئجي ويندي: جوאب ائن کي ڇا چئبو آهي؟אهڑن אحتياطي ُאپ.2

.چئبو آهي) First aid(אهڑن אحتياطي ُאپائن کي ترت عالج : جوאب ڌכ لڳڻ كري، جيكڎهن رت وهي، ته پهريائين ڇا كرڻ گهرجي؟.3

صاف كپڑي جي ٿلهي وهي ته پهريائين אن کي بند كجي، ڌכ لڳڻ كري جيكڎهن رت: جوאبجيكڎهن كپڑو نه هجي ته ٻڌي ڇڎجي، ۽ אن تي پٹي ري جاِء تي رکجي،ٿهي ٺاهي رت وهڻ وא

زور زخم جي جاِء کان پرڀرو ڏجي ته جيئن אيذא نه م تري جي زور سان رت کي روكجي،هكد .אچي

بيهوشي جا كهڑא كارڻ آهن؟.4 .بيهوشي جا كيترאئي كارڻ آهن: جوאب

مرگهي، چپيٹ، عف، گهٹ ٻوسٹ، گرمي جيمٿي کي ڌכ لڳڻ، گهڻو رت وهڻ، دل جو ض: جهڑوכ .نشيدאر شين جو אستعمال وغيره

نانگ جي ڏنگ جي جاِء تي چير ڇو ڏبو آهي؟.5 .گھو ۽ אونهو چير ڏجي جيئن زهر نكري وڃيم کن ڊ.جي ڏنگ جي جاِء تي אڍאئي سنانگ : جوאب

ترت عالج الِء كهڑيون ڳالهيون ڌيان ۾ رکڻ گهرجن؟.6 .گهرجن ترت عالج الِء هي ڳالهيون ڌيان ۾ رکڻ: جوאب

.ترت عالج الِء حاضر دماغي کان كم وٺجي ۽ گهٻرאئجي بلكل نه.1رکڻ گهرجي، ته جيئن حادثي “ترت عالج پيتي ”يس، אسكول، كارخاني، بس وغيره ۾ گهر، آف.2

.پيش אچڻ تي پريشان نه ٿيڻو پوي :لفظن جي معنٰي لکي جملن ۾ كم آڻيوهيٺين ) ب( .ترت عالج کانپوِء متاثر ماڻهو کي هكدم ڊאكٹر يا אسپتال تائين پهچائجي.3 جلد: ترت.1

.كنهن حادثي جي زخمين کي ترت אسپتال پهچائڻ گهرجي: جملو 2. تكليف: אِيذא

.ڳل مريض کي אِيذא אچڻ نه ڏجيهڎڀ: جملو پٹيون جون كاٺ :تاكيون.3

يٺيان مٿيان تاكيون رکي پوِء كپڑو ٻانهن جي هڎي ڀڄڻ جي حالت ۾ ٻانهن کي ه: جملو .ٻڌجي

، سوردرد عارضو،: ضعف .4 .دل جي ضعف هجڻ وאري ماڻهو کي سڻڀين شين کان پرهيز كرڻ گهرجي: جملو

رنڈכ روכ،: אٹك .5 .نشيدאر شيون אستعمال كندڙ ماڻهن جي ڳالهائڻ ۾ אٹك ٿي پوندي آهي: جملو

ڏنگ لڳڻ: كکجڻ.6 .برسات کانپوِء ٿر ۾ ماڻهن جو كکجڻ عام جام ٿي ويندو آهي: جملو

غم ڏک،: رنج .7

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

27 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

אسان کي אهڑو كو به كم نه كرڻ گهرجي جنهن سان אسان جي وאلدين کي رنج: جملو .پهچي

8. تدبير: ُאپا

.وٺڻ ضروري آهن אٽ ُאپاجي چكن کان بچڻ الِء אڳومڇرن : جملو مصنوعي: هٿرאدو .9

:لفظن جا ضد لکو هيٺين )ج( .وصله אفزאئي كري رهي آهيهه حكومت هٿرאدو هنرن جي حאڄ كل: جملو

“ بي”توهين . مركب يا ٻٹا لفظ آهن) ههُمل+ َא (۽ َאملهه ) هوش+ بي (بيهوش )د(

: אڳياڙي وאرא مركب لفظ لکو ۽ אنهن جي معنٰي لکو “אَ ”۽

:ان خال ڀريوهيٺي )هه(

.تحفو آهي َאملههאنساني زندگي א سائين جو هك پيارو ۽ .1 .چئبو آهي ترت عالجאهڑن אحتياطي אپائن کي .2 .کان بچائجي ِكرڻمرگھي جي حالت ۾ مريض کي .3 .پاڻي کان ٻاهر אصل نه كڍڻ گهرجن هٿٻڎندڙ ماڻهو کي پنهنجا .4

ضد لفظ ٿلهي ٻڌي ٿڌي ڀڳل ِسڌو پري ٿورو

سنهي کولي نفاق، گرم

ڳنڍيل جوڙيل، ٹيڑو ِڏنگو، ويجهو گهڻو

معنيٰ مركب بي عقل بي אيمان بي سبب

َאڍنگو َאٻوجھ

ناسمجھ جنهن کي אيمان نه هجي

بغير كنهن وجھ جي بي ترتيب ناسمجھ بي عقل،

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

28 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

وٽن

کيس چار پٹ هئا جڎهن . هك تمام گهڻو אمير شخص هو، جنهن وڏي محنت سان دولت كمائي هئيهو بيمار ٿيو ۽ عالج کان مايوس ٿيو ته سو چيائين ته كمايل دولت جيئري ئي چئن پٹن ۾ ورهائي ڇڎي ته جيئن مرڻ کان پوِء پاڻ ۾ نه وڙهن هن پنهنجي دولت چئن حصن ۾ ورهائي، کٹ جي چئني

. هن پنهنجي پٹن کي گهرאيو ۽ پنهنجي دولت بابت ٻڌאيو. ن جي هيٺيان هر حصو پورאئي ڇڎيوپاواين کي کوٹيو אن شخص جي مرڻ کان پوِء پاون جي ج. אنهن ُپکا وجھي پاوא پنهنجي نالي كري ڇڎياڻ هو پاڻ ۾ وڙه! ٹئين مان مٹي، ۽ چوٿين مان هڎא نكتا ،ويو ته هك مان هيرא جوאهر، ٻئي مان سون

.هن وٽ ويا پر كو به فيصلو نه كري سگهيوאئڻ الِء مختلف ڏאلڳا، چارئي ڀائر אن جو فيصلو كررستي ۾ شهزאدو ملين جنهن ٻڌאيو ته بادشاهه چريو ٿي پيو . گڎجي بادشاهه وٽ ويا هو هك ڏينهن

ٻڌאين ته رستي ۾ رאڻي . جنهن ٻڌאيو ته بادشاهه אنڌو ٿي پيو آهي. ٿورو پوِء شهزאدي ملين. آهيهي سڀئي . پر نيٺ هنن کي خبر پئي ته بادشاهه درٻار ۾ موجود آهي. و آهيچكبادشاهه سال אڳ مري

. پي صحيح فيصلو كري ويو آهينن جي ڳالهه ٻڌي چيو ته توهان جو بادشاهه ه. بادشاهه وٽ پهتا :بادشاهه پنهنجو فيصلو هن ريت ٻڌאيو تهسون وאرو ڀلي سون کڻي، مٹي وאرو زمين کڻي ۽ هڎن . يهيرن جوאهرن وאرو ڀلي هيرא جوאهر کڻ

هو پاڻ ۾ . چارئي ڀائر אهو عقلمندي وאرو فيصلو ٻڌي خوش ٿيا! وאرو چوپايو مال کڻيبه بادشاهه ورאڻيو ته אهي. אيوشهزאدي، شهزאدي ۽ رאڻي بابت ٻڌسس پس كرڻ لڳا، بادشاهه کي هنن

ڇاكاڻ ته مان چاهيان ته مان هن کي بادشاهي نه ڏني آهي אن كري چريو چوي ٿو شهزאدو. ٺيك آهنڏسي ٿو ته هو אڃان تعليم حاصل كري، شهزאدي אن كري אنڌو كوٺيو آهي ته مان هن جي جوאني نه

رאڻي אن كري مئل چيو آهي ته مان . سگھيو آهيان، پر مون کي אن الِء كو مناسب مڑس نٿو ملييان جو אن ڏאنهن אک بابت به نه نهاري آهي بادشاهه هنن جا אن ن ۾ אيترو رڌل َآهكمبادشاهي جي

بابت ٿورא مڃيا ۽ چارئي، بادشاهه جي عقلمندي تي حيرאن ٿيندي پنهنجي عالئقي ۾ موٹي آيا ۽ .محبت سان رهڻ لڳا

عقلمند بادشاهه.9

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

29 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

مـــــــشــــــــــق :هيٺين سوאلن جا جوאب ڏيو )אلف( ٹن ۾ جيئري ئي ملكيت ورهائڻ جو خيال ڇو آيو؟شاهوكار شخص کي پنهنجي پ.1

אن كري شاهوكار شخص کي پنهنجي پٹن ۾ جيئري ئي ملكيت ورهائڻ جو فيصلو :جوאبي جيئري ئي پٹن ۾ ورهائي سا پنهنج. “مون وٽ جيكا به ملكيت آهي”كيائين جو خيال كيائين ته

.“وِء پاڻ ۾ وڙهي بڇڑא نه ٿينمتان منهنجي مرڻ کانپ”ڇڎيان، كيئن مقرر كيو؟ ڇوكرن پنهنجو پائو.2

.ُپکا وجھي مقرر كيو ؤڇوكرن پنهنجو پا: جوאب چئن ڀائرن جو پاڻ ۾ تكرאر ڇو ٿيو؟.3

ائي هيٺيان جڎهن شاهوكار مئو، تڎهن چئن ئي ڀائرن کٹ جي پنهنجي پنهنجي مقرر كيل پ: جوאب۾ هيرא جوאهر، ٻئي ۾ سون، يڳڑيهك د! א ٻاهر كڍيا، ڇا ڏسن، ته مارزمين کوٹي، پوريل ديڳڑ

! يونٹئين ديڳڑي ۾ مٹي جو ٻك، ۽ چوٿين ۾ به چار سكل هڎ! ن ۽ چوٿين ۾ كجھ كونهييئٹ .رאر ٿي پيوאئين چئني ڀائرن جو پاڻ ۾ تك

هنن ڀائرن جو كهڑو فيصلو كيو؟بادشاهه .4جنهن . ويو آهيتوهان جو پي بلكل صحيح فيصلو كري ”بادشاهه هنن جي ڳالهه ٻڌي چيو ته: جوאب

کي هيرא جوאهر پتي ۾ آيا آهن אهو ڀلي هيرא جوאهر کڻي، جنهن کي سون پتي ۾ آيو آهي سو ڀلي سون کڻي ۽ جنهن کي مٹي وאرو ديڳڑو مليو آهي، אهو زمين کڻي، جنهن کي هڎيون مليون آهن

.“אهو چوپايو مال کڻي بادشاهه אنهن ڀائرن جو ٿورאئتو ڇو ٿيو؟.5

آئون توهان جو ٿورאئتو آهيان جو توهان مون کي ”ني ڀائرن سان مخاطب ٿي چيو ته هه چئبادشا: جوאب .“پنهنجو پاڻ سان نيا كري سگهان אهڑي َمت ڏني ته آئون به پنهنجي אوالد سان،رאڻي سان ۽

6.كهڑي نصيحت سمايل آهي؟ ۾ هن كهاڻي لي جي حل الِء كنهن عقلمند يا ڏאهي ڻي ۾ אها نصيحت سمايل آهي ته كنهن به مسئهن كها: جوאب

:لفظن جي معنٰي لکي جملن ۾ كم آڻيوهيٺين ) ب( .كري سگھي نبيرو ماڻهو وٽ وڃڻ گهرجي جيكو مسئلي جو صحيح ۽ אنصاف ڀرپو1. אنصاف: نيا

لي كرڻ وقت سڀني سان نيا بادشاهه کي אها ڳالهه دل ۾ رکڻ گهرجي ته فيص هك: جملو .كري

وڏو حكيم: ويُڄ .2 .شاهوكار ماڻهو كيتائي ويَڄ حكيم گھريا پر هو ٺيك نه ٿي سگھيو: جملو

مشكل : محال .3 .پاكستان كريٹ ٹيم جي אنهي كاركردگي سان ورلڈ كپ کٹڻ ۾ محال آهي: جملو

سمجهي : پروڙي .4 .ڳالهه کي پهريان پروڙي پوِء אن کي شروع كرڻ گھرجيאسان کي هر : جملو

صبر: ڌيرج .5 .אسان کي گهرجي ته مصيبت جي وقت ڌيرج کان كم وٺون: جملو

 )الزمي( سنڌي مضمون نائون نوٹس كالس  

30 رאجه سليم خاصخيليگل حسن الکو ۽ : كمپوزنگ سائين سليم رضا خاصخيلي : سهيڑيندڙ

www.sindhsalamat.com

هوش: سامت .6 .אكثر كري مٿي ۾ ڌכ لڳڻ کانپوِء ماڻهو سامت ۾ رهندو آهي: جملو

حل : نبيرو .7 .ي جو אنصاف ڀرپو نبيرو كيوي ڀائرن جي مسئلئ نبادشاهه چئ: جملو

خبر ڄان،: ُسڌ .8 .אكثر ماڻهن کي مليريا کان بچا جي كا به ُسڌ نه هوندي آهي:جملو

9. حصي: َپتي .گهر ۾ کائڻ جي كا به شي אيندي آهي ته سڀني کي پتي سارو ملندي آهي: جملو

تعجب: אچرج .10 .كرو پهرين پوزيشن אچڻ