Η Κλασική Εποχή Λίγη ακόμη ιστορία 478--323 π.Χ.museduc.gr/docs/Istoria/A/5 SYMPLHR A.pdf · 2018. 6. 25. · Η Κλασική Εποχή 478--323

Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟXΗ

Λίγη ακόμη ιστορία

1

ÊåöÜëáéï 5ÊåöÜëáéï 5

Èïõêõäßäçò (ðåñßðïõ 460–400 ð.×.), Áèçíáßïò, óõããñáöÝáò ôçò éóôïñßáò ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ. ¹ôáí óôñáôçãüò, áëëÜ åîïñßóôçêå. Óôçí åîïñßá ôïõ Ýãñáøå ôçí éóôïñßá ôïý Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ êáé ìßëçóå ãéá ôá ãåãïíüôá ìÝ÷ñé ôï 411 ð.×.

ÁñéóôïôÝëçò (384–322 ð.×.) áðü ôá ÓôÜãåéñá ôçò Ìáêåäïíßáò. Öéëüóïöïò, ìáèçôÞò ôïõ ÐëÜôùíá. ºäñõóå öéëïóïöéêÞ ó÷ïëÞ ðïõ ïíïìÜóôçêå Ëýêåéï êáé Þôáí ðáéäáãùãüò ôïõ ÌåãÜëïõ ÁëåîÜíäñïõ. Áðü éóôïñéêÞ Üðïøç ôï óçìáíôéêüôåñï Ýñãï ôïõ åßíáé ôá ÐïëéôéêÜ, üðïõ ï ÁñéóôïôÝëçò áíáëýåé ôá ðïëéôåýìáôá. Ìå ôá ÐïëéôéêÜ óõíäÝåôáé êáé Ýíá Üëëï óçìáíôéêü Ýñãï, ðïõ ëÝãåôáé Ðïëéôåßá. Ãéá ôï Ýñãï áõôü ï ÁñéóôïôÝëçò ìåëÝôçóå 158 ðïëéôåýìáôá. Áðü ôï Ýñãï áõôü óþæåôáé üìùò ìüíï ç Áèçíáßùí ðïëéôåßá, ç éóôïñßá äçëáäÞ ôïõ áèçíáúêïý ðïëé-ôåýìáôïò. ÏñéóìÝíïé ìåëåôçôÝò óÞìåñá ðéóôåý-ïõí üôé ôï Ýñãï áõôü äåí ôï Ýãñáøå ï ßäéïò ï ÁñéóôïôÝëçò, áëëÜ êÜðïéïò ìáèçôÞò ôïõ.

Ðëïýôáñ÷ïò (46–120 ì.×.) áðü ôç ×áéñþíåéá ôçò Âïéùôßáò. Ôï óçìáíôé-êüôåñï Ýñãï ôïõ åßíáé ïé ðáñÜëëçëåò âéïãñáößåò, óôéò ïðïßåò áíôéðáñáèÝ-ôåé ðÜíôá Ýíá Ñùìáßï óå Ýíáí ëëçíá (Âßïé ðáñÜëëçëïé).

Η Κλασική Εποχή478--323 π.Χ.

Åêôüò áðü ôï Èïõêõäßäç, ôïí ÁñéóôïôÝëç êáé ôïí Ðëïýôáñ÷ï, ðïëëÜ óôïé÷åßá ìÜò äßíïõí ôá áñ÷áéïëïãéêÜ åõñÞìáôá. ÓçìáíôéêÝò ðëçñïöïñßåò ìÜò äßíïõí ïé åðéãñáöÝò, äçëáäÞ ü,ôé ãñÜöôçêå áðü ôïõò áíèñþðïõò åêåßíç ôçí åðï÷Þ óå õëéêÜ ðïõ áíôÝ÷ïõí óôï ÷ñüíï. ÔÝôïéá åßíáé ç ðÝôñá êáé ï ÷áëêüò. Ìå áõôü ôïí ôñüðï ãíùñßæïõìå ðïëëÝò ëåðôïìÝñåéåò áðü ôç äçìüóéá êõñßùò æùÞ. Ïé óçìáíôéêüôåñåò åßíáé ïé áðïöÜóåéò ôçò Åêêëçóßáò ôïõ ÄÞìïõ ãéá ôçí åóùôåñéêÞ êáé ôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êáé ïé óõíèÞêåò áíÜìåóá óôá äéÜöïñá êñÜôç.

1. Ο ελληνικός κόσμος μετά τους Περσικούς Πολέμους Aκμή και παρακμή της ΑθήναςÐçãÝò

Ïé ðëçñïöïñßåò ìáò ãéá ôïí 5ï áéþíá ð.×. ðñïÝñ÷ïíôáé êõñßùò áðü ôï Èïõêõäßäç êáé ôïí ÁñéóôïôÝëç. Eðßóçò ïé êùìùäßåò ôïõ ÁñéóôïöÜíç, åðåéäÞ ãñÜöôçêáí üôáí ãéíüôáí ï Ðåëïðïííçóéáêüò Ðüëåìïò áíáöÝñïíôáé óå ãåãïíüôá ôçò åðï÷Þò êáé äßíïõí óçìáíôéêÜ óôïé÷åßá óôïõò éóôïñéêïýò. Áêüìç, ðëçñïöïñßåò ìÜò äßíåé êáé ï Ðëïýôáñ÷ïò, ðïõ üìùò Ýæçóå ðïëý áñãüôåñá. ÐñÝðåé íá ôïíßóïõìå üôé ðïëëÜ åßíáé áõôÜ ðïõ äåí îÝñïõìå êáé üóá îÝñïõìå ìéëÜíå êõñßùò ãéá ôçí ÁèÞíá.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


2

Ç ßäñõóç êáé ç äñÜóç ôçò Óõììá÷ßáò ôçò ÄÞëïõ

Óõììá÷ßá ôçò ÄÞëïõ

ÏíïìÜóôçêå Ýôóé áðü ôïõò óýã÷ñïíïõò éóôïñéêïýò, åðåéäÞ, óôçí áñ÷Þ ôïõëÜ÷éóôïí, ôï êïéíü ôáìåßï âñéóêüôáí óôï íçóß ôçò ÄÞëïõ êáé åêåß ãßíïíôáí ïé óõíåëåýóåéò ôçò Óõììá÷ßáò.

Ï Èïõêõäßäçò ìÜò äßíåé ëßãåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôçò Óõììá÷ßáò ôçò ÄÞëïõ êáé ãñÜöåé ãéáôß éäñýèçêå.

Α. Η Πεντηκονταετία -- Αθηναϊκή ηγεμονία και δημοκρατίαÐåíôçêïíôáåôßá

Ï Èïõêõäßäçò, óôï ðñþôï âéâëßï ôçò éóôïñßáò ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ, äßíåé ìéá ðåñßëçøç ãéá ôá 50 ÷ñüíéá ðïõ ÷ùñßæïõí ôïí Ðåëïðïííçóéáêü Ðüëåìï áðü ôïõò Ðåñóéêïýò ÐïëÝìïõò. Ìáò åîçãåßï ßäéïò ãéáôß ôï Ýêáíå.

ÁíáöÝñù, óáí ðáñÝíèåóç óôçí äéÞãçóÞ ìïõ, ôá ãåãïíüôá áõôÜ, åðåéäÞ üëïé üóïé Ýãñáøáí ðñéí áðü ìÝíá ðáñÜëåéøáí ôçí ðåñßïäï áõôÞ ãéá í’ áó÷ïëçèïýí Þ ìå ôá ðñéí áðü ôá ìçäéêÜ Þ ìå ôá ìçäéêÜ. ¸íáò ìüíï, ï ÅëëÜíéêïò, óôçí ÁôôéêÞ éóôïñßá ôïõ, ìíçìïíåýåé ðïëý óýíôïìá ôá ãåãïíüôá, áíáöÝñïíôáò ëßãá ðñÜìáôá êáé ìå áíáêñßâåéåò óôçí ÷ñïíï-ëïãßá. Ìéá ôÝôïéá ðáñÝíèåóç, Üëëùóôå, èá åîçãÞóåé ðþò ïé Áèçíáßïé äçìéïýñãçóáí ôçí çãåìïíßá ôïõò.

Èïõêõäßäçò, Éóôïñßáé ÁÌåôÜöñáóç: ¢ããåëïò ÂëÜ÷ïò

Ïé Áèçíáßïé áíÜëáâáí, Ýôóé, ôçí áñ÷çãßá ìå ôç èÝëçóç ôùí óõììÜ÷ùí [...]. ¼ñéóáí ðïéïé áðü ôïõò óõììÜ÷ïõò Ýðñåðå íá óõíåéóöÝñïõí ÷ñÞìáôá êáé ðïéïé íá ðñïìç-èåýïõí êáñÜâéá ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí âáñâÜñùí. Óêïðüò, Ýëåãáí, Þôáí íá ëåçëáôÞóïõí ôéò êôÞóåéò ôïý [ÐÝñóç] ÂáóéëÝùò, áíôßðïéíá ãéá ôá üóá åß÷áí ðÜèåé. Ãéá ðñþôç öïñÜ, ôüôå, ïé Áèçíáßïé äéüñéóáí Åëëçíï-ôáìßåò ðïõ ðçãáßíáí êáé åéóðñÜôôáí ôïí öüñï. ¸ôóé ïíïìÜóôçêå ôüôå ç åéóöïñÜ [...] ôáìåßï Þôáí ç ÄÞëïò êáé ïé óõíåëåýóåéò ôçò óõììá÷ßáò ãßíïíôáí óôïí Íáü [ôïõ Áðüëëùíá óôç ÄÞëï].

Èïõêõäßäçò, Éóôïñßáé ÁÌåôÜöñáóç: ¢ããåëïò ÂëÜ÷ïòÌÝñïò áðü ôïõò öïñïëïãéêïýò

êáôáëüãïõò ôùí ìåëþí ôçò Óõììá÷ßáò ôçò ÄÞëïõ (454–409 ð.×.). ÁíÜìåóá óôá Üëëá äéáâÜæïõìå: «åëëçóðüíôéïò öüñïò», «öüñïò áðü ÈñÜêçò». ÁèÞíá, Åèíéêü Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï.

Ï ÅëëÜíéêïò áðü ôç ÌõôéëÞíç Ýæçóå ôïí 5ï áéþíá ð.×. Ðïëý ëßãá áðï-óðÜóìáôá Ý÷ïõìå áðü ôï Ýñãï ôïõ.

Ð 5.1

Ð 5.2

Ð 5.3



3

ÈåìéóôïêëÞò

Ï ÈåìéóôïêëÞò åßíáé áõôüò ðïõ âïÞèçóå íá ãßíåéç ÁèÞíá íáõôéêÞ äýíáìç. ¼ìùò ç ðïëéôéêÞ ôïõ ìåôÜ ôï ôÝëïò ôùí Ðåñóéêþí ÐïëÝìùí –öéëßá äçëáäÞ ìå ôï Ðåñóéêü Âáóßëåéï êáé áíôéðáñÜèåóç ìå ôç ÓðÜñôç–äåí Üñåóå óôïõò Áèçíáßïõò. ¸ôóé ëïéðüí åîïñßóôçêå êáé ðÝèáíå óôçí áõëÞ ôïõ ÐÝñóç âáóéëéÜ ÁñôáîÝñîç.Ï ÁñôáîÝñîçò Þôáí ãéïò ôïõ ÎÝñîç, ðïõ åß÷åçôôçèåß óôç Óáëáìßíá.

¼óôñáêï ìå ÷áñáãìÝíï ôï üíïìá ôïõ ÈåìéóôïêëÞ. Ï Áèçíáßïò ðïëßôçò ðïõ ôï ÷Üñáîå ðßóôåõå üôé ï ÈåìéóôïêëÞò Ýðñåðå íá åîïñéóôåß áðü ôçí ðüëç. ÁèÞíá, Ìïõóåßï Áñ÷áßáò ÁãïñÜò.

Ï Áñéóôåßäçò áó÷ïëïýíôáí ìå ôá ðïëéôéêÜ êáé îå÷þñéæå áíÜìåóá óôïõò óõã÷ñüíïõò ôïõ ãéá ôï áßóèçìá äéêáéïóýíçò ôïõ [...]. Ãé’ áõôü êáé Þôáí åêåßíïò ðïõ åðÝâáëå ôïõò ðñþôïõò öüñïõò óôéò ðüëåéò, äýï ÷ñüíéá ìåôÜ ôç íáõìá÷ßá ôçò Óáëáìßíáò, åðß Üñ÷ïíôïò ÔéìïóèÝíïõò [478 ð.×.] êáé ðñüôåéíå óôïõò ºùíåò ôïí üñêï üôé èá Ý÷ïõí ôïõò ßäéïõò å÷èñïýò êáé ôïõò ßäéïõò ößëïõò ìå ôçí ÁèÞíá.

ÁñéóôïôÝëçò, Áèçíáßùí ðïëéôåßá ÌåôÜöñáóç: Áëüç ÓéäÝñç

Áñéóôåßäçò

Ï Áñéóôåßäçò Þôáí ãíùóôüò ãéá ôç äéêáéïóýíç ôïõ. ÊáôÜöåñå íá ìïéñÜóåé ôïõò öüñïõò ôüóï äßêáéá, þóôå Ýìåéíå ãíùóôüò ùò «Áñéóôåßäçò ï äßêáéïò».

ÓôñáôéùôéêÝò åðéôõ÷ßåò

ÌåôÜ ôïõò Ðåñóéêïýò ÐïëÝìïõò, ðñþôïò óôü÷ïò ôùí Áèçíáßùí Þôáí íá áðïìáêñýíïõí ôéò ðåñóéêÝò öñïõñÝò ðïõ õðÞñ÷áí áêüìç óå êÜðïéåò ðåñéï÷Ýò ôçò ÈñÜêçò. Ç ÈñÜêç åß÷å ìåãÜëç óçìáóßá, åðåéäÞ åß÷å ðïëëÝò ðñþôåò ýëåò (îõëåßá, áóÞìé, ÷ñõóü). Äåýôåñïò óôü÷ïò Þôáí íá åëÝãîïõí ôï èáëÜóóéï äñüìï ðñïò ôï âïñåéïáíáôïëéêü Áéãáßï êáé ôïí Åýîåéíï Ðüíôï.

Ôï ðéï óçìáíôéêü ðïõ êáôÜöåñå ç Óõììá÷ßá ôçò ÄÞëïõ ìå áñ÷çãü ôïí Êßìùíá Þôáí íá íéêÞóïõí ïé Áèçíáßïé êáé ïé óýììá÷ïß ôïõò ôï óôñáôü êáé ôï óôüëï ôïõ Ðåñóéêïý Âáóéëåßïõ óôéò åêâïëÝò ôïõ ðïôáìïý ÅõñõìÝäïíôá óôç íïôéïäõôéêÞ ÌéêñÜ Áóßá (466 ð.×. ðåñßðïõ).

ÌåôÜ áðü áõôÜ Ýãéíå êáé ç ìÜ÷ç êáé ç íáõìá÷ßá óôïí ÅõñõìÝäïíôá ðïôáìü ôçò Ðáìöõëßáò, üðïõ ïé Áèçíáßïé êáé ïé óýììá÷ïß ôïõò íßêçóáí ôçí ßäéá ìÝñá ôïõò ÐÝñóåò óå ðåæïìá÷ßá êáé íáõìá÷ßá, ìå óôñáôçãü ôïí Êßìùíá ôïõ ÌéëôéÜäïõ. Êõñßåøáí Þ êáôÜóôñåøáí äéáêüóéá öïéíéêéêÜ ðïëåìéêÜ.

Èïõêõäßäçò, Éóôïñßáé Á. ÌåôÜöñáóç: ¢ããåëïò ÂëÜ÷ïò

Ï ðåñéçãçôÞò Ðáõóáíßáò, ðïõ Ýæçóå ôï 2ï áéþíá ì.×., ìáò ðëçñïöïñåß üôé óôï íåêñïôáöåßï ôïõ Êåñáìåéêïý óôçí ÁèÞíá... ... åßíáé èáììÝíïé åðßóçò êáé åêåßíïé ðïõ ðñáã-

ìáôïðïßçóáí ìáæß ìå ôïí Êßìùíá áõèçìåñüí ôï ìåãÜëï ðåæéêü êáé íáõôéêü êáôüñèùìá.

Ðáõóáíßáò, ÁôôéêÜÌåôÜöñáóç: Íéêüëáïò Ðáðá÷áôæÞò

Ð 5.4

Ð 5.5

Ð 5.6

Ð 5.7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


4

Ãé’ áõôü [ïé ÓðáñôéÜôåò] ôïõò áðïìÜêñõíáí ìüíïõò áõôïýò [ôïõò Áèçíáßïõò] áðü üëïõò ôïõò óõììÜ-÷ïõò [...]. Ïé Áèçíáßïé, üìùò, èåþñçóáí üôé Þôáí ìåãÜëç ðñïóâïëÞ êáé üôé Þôáí áðáñÜäåêôï íá ôïõò öÝñïíôáé ïé Ëáêåäáéìüíéïé êáôÜ ôÝôïéï ôñüðï. Ìü-ëéò ãýñéóå óôçí ÁèÞíá ôï åêóôñáôåõôéêü óþìá, ïé Áèçíáßïé êáôÜããåéëáí ôç óõììá÷ßá ðïõ åß÷áí êÜíåé ìå ôçí ÓðÜñôç.


ÌåôÜ ôç íßêç óôïí ÅõñõìÝäïíôá ï Êßìùíáò ðñïóðÜèçóå íá êÜíåé ôçí ÁèÞíá ðñþôç äýíáìç óôï Áéãáßï. ¼ìùò ðïëëÝò åëëçíéêÝò ðüëåéò-êñÜôç, åðåéäÞ Ýâëåðáí üôé Ý÷áíáí ôçí áõôïíïìßá ôïõò, Üñ÷éóáí íá áíôéäñïýí. ¸ôóé ïé Áèçíáßïé ðïëéüñêçóáí üóåò ðüëåéò äåí Þèåëáí íá óõììåôÝ÷ïõí ðëÝïí óôç Óõììá÷ßá ôçò ÄÞëïõ êáé ôéò áíÜãêáóáí íá ðáñáìåßíïõí ó’ áõôÞ.

Öéëßá ìå ôç ÓðÜñôç

Ç ðïëéôéêÞ ôïõ Êßìùíá áðïôõã÷Üíåé.

ÏÉ ÅÊÓÔÑÁÔÅÉÅÓ ÔÏÕ ÊÉÌÙÍÁ

Ç ìåôáññýèìéóç ôïõ ¢ñåéïõ ÐÜãïõ êáé ç äçìïêñáôßá ôïõ ÐåñéêëÞ

ÐåñéêëÞò

Ï ÐåñéêëÞò áíÞêå óôçí éó÷õñÞ ïéêïãÝíåéá ôùí Áëêìåùíéäþí. Ï ðáôÝñáò ôïõ ÎÜíèéððïò Þôáí íáýáñ÷ïò óôç ìÜ÷ç ôçò ÌõêÜëçò. Ç ìçôÝñá ôïõ Áãáñßóôç Þôáí áíéøéÜ ôïõ ÊëåéóèÝíç. Áðü ôç äïëïöïíßá ôïõ ÅöéÜëôç êáé ùò ôï èÜíáôü ôïõ ôï 429 ð.×. ï ÐåñéêëÞò Þôáí ï óðïõäáéüôåñïò ðïëéôéêüò ôçò ÁèÞíáò.

Ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ Ý÷ïõìå ãéá ôïí ÐåñéêëÞ ôéò ðáßñíïõìå êõñßùò áðü ôï Èïõêõäßäç, ðïõ ôïí èáýìáæå ðïëý.

Ï ÐåñéêëÞò åß÷å ìåãÜëï êýñïò êáé ìåãÜëåò éêáíüôçôåò, êáé áðïäåß÷ôçêå öáíåñüôáôá áíþôå-ñïò ÷ñçìÜôùí. ¹ôáí ãé’ áõôü óå èÝóç íá óõãêñáôåß ôï ëáü ÷ùñßò íá ðåñéïñßæåé ôçí åëåõèå-ñßá ôïõ. Äåí ðáñáóõñüôáí áðü ôï ëáü, áëëÜ åêåßíïò ôïí êáèïäçãïýóå. Äåí ðñïóðáèïýóå í’ áðïêôÞóåé åðéññïÞ ìå ðáñÜíïìá ìÝóá êáé äåí êïëÜêåõå ôï ðëÞèïò ìå ñçôïñåßåò, êáé åß÷å ôüóï ìåãÜëï êýñïò, þóôå ìðïñïýóå íá ôïõò åíáíôéùèåß. ¼ôáí ïé óõìðïëßôåò ôïõ [...] ãßíïíôáí õðåñâïëéêÜ ôïëìçñïß, ôïõò óõãêñáôïýóå [...] êáé üôáí ôïõò Ýâëåðå öïâéóìÝíïõò ÷ùñßò ëüãï ôïýò Ýäéíå èÜññïò.

Èïõêõäßäçò, Éóôïñßáé Â. ÌåôÜöñáóç: ¢ããåëïò ÂëÜ÷ïò

Ãéá ôç íáõìá÷ßá ôçò ÌõêÜëçòäåò ôï ÷Üñôç 4.60, ó. 86.

Ð 5.8

Ð 5.9

Ð 5.10

Ï Èïõêõäßäçò óôçí éóôïñßá ôïõ ðáñïõóéÜæåé ðïëëïýò ëüãïõò ôïõ ÐåñéêëÞ. Äåí ìðïñïýìå üìùò íá ãíùñßæïõìå ðüóá áðü áõôÜ ôá åßðå óô’ áëÞèåéá ï ÐåñéêëÞò êáé ðüóá åßíáé ëüãéá ôïõ ßäéïõ ôïõ Èïõêõäßäç. Óôï ðáñáêÜôù êåßìåíï Ýíáò ìåëåôçôÞò ôùí çìåñþí ìáò åîçãåß ðþò ÷ñçóéìïðïéåß ï Èïõêõäßäçò ôïõò ëüãïõò ôùí ðñïóþðùí ðïõ áíáöÝñåé.



5

Êáé êáèþò áõîáíüôáí ç äýíáìç ôïõ ëáïý, Ýãéíå ðñïóôÜôçò ôïõ äÞìïõ ï ÅöéÜëôçò, ï ãéïò ôïõ Óùöùíßäç [...]. Ðñþôá áð’ üëá êáèáßñåóå ôïõò Áñåïðáãßôåò åéóÜãïíôÜò ôïõò óå äßêç ãéá ôïí ôñüðï ðïõ åß÷áí äéïéêÞóåé. ¸ðåéôá åðß Üñ÷ïíôïò Êüíùíïò [462 ð.×.] óôÝñçóå áðü ôç âïõëÞ [ôïí ¢ñåéï ÐÜãï] üëá ôá ðñüóèåôá ðñïíüìéá ðïõ ôçí êáèéóôïýóáí èåìáôï-öýëáêá ôïõ ðïëéôåýìáôïò êáé ðáñá÷þñçóå ìåñéêÜ áðü áõôÜ óôç âïõëÞ ôùí ðåíôáêïóßùí êáé Üëëá óôïí äÞìï êáé ôá äéêáóôÞñéá.

ÁñéóôïôÝëçò, Áèçíáßùí ðïëéôåßáÌåôÜöñáóç: Áëüç ÓéäÝñç

Ãéá ôïí ÅöéÜëôç äåí îÝñïõìå ðïëëÜ ðñÜãìáôá.Ï Ðëïýôáñ÷ïò ìáò ëÝåé üôé ï ÅöéÜëôçò åß÷å ó÷Ýóåéò ìå ôï íåáñü ÐåñéêëÞ, ðïõ îåêéíÜåé ôçí åðï÷Þ áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ êáñéÝñá. Ëßãï ìåôÜ ôéò ìåôáññõèìßóåéò, ï ÅöéÜëôçò äïëïöïíÞèçêå (461 ð.×.). ÊáíÝíáò äåí îÝñåé ðïý êáé ðþò. Ç äïëïöïíßá ôïõ äåß÷íåé ôçí áíôßäñáóç ðïõ ðñïêÜëåóáí ïé ìåôáññõèìßóåéò.

Êëåøýäñá. ÁèÞíá, Ìïõóåßï Áñ÷áßáò ÁãïñÜò.

Êëåøýäñá¼ñéæå ðüóç þñá èá ìéëïýóå êáíåßò óôá äéêáóôÞñéá Þ óôçí Åêêëçóßá ôïõ ÄÞìïõ. Ç êëåøýäñá Þôáí ãåìÜôç ìå íåñü êáé ìüëéò Üñ÷éæå íá ìéëÜåé ï ñÞôïñáò Üöçíáí ôï íåñü íá ôñÝ÷åé áðü ôçí ôñýðá ðïõ âñßóêåôáé óôç âÜóç ôçò. ¼ôáí Üäåéáæå ç êëåøýäñá, Ýðñåðå íá ôåëåéþóåé êáé ï ïìéëçôÞò.

Ïé ôåëåõôáßåò Ýñåõíåò Ýäåéîáí üôé ï Èïõêõäßäçò ðáñïõóéÜæåé ôïí êÜèå ñÞôïñá íá ìéëåß ü÷é üðùò óô’ áëÞèåéá ìßëçóå, áëëÜ üðùò êáôÜ ôç äéêÞ ôïõ -ôïõ éóôïñéêïý- ôç ãíþìç èá Ýðñåðå íá Ý÷åé ìéëÞóåé, ãéá íá åêöñÜóåé ôá «äÝïíôá», ü,ôé äçëáäÞ áðáéôïýóå ç ïñéóìÝíç åêåßíç þñá, áêüìç êáé ôïõ ñÞôïñá ç ãåíéêÞ óôÜóç óôá æçôÞìáôá ôçò ðïëéôéêÞò êáé ôïõ ðïëÝìïõ.

È. ÊáêñéäÞò (åéóáãùãÞ) óôï Èïõêõäßäïõ Éóôïñßáé Á-Â

Ð 5.11

Ð 5.12

Ð 5.13

Ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí ÐåñéêëÞ ðáßñíïõìå êáé áðü ôïí Ðëïýôáñ÷ï. Ôï Ýñãï ôïõ üìùò Ï âßïò ôïõ ÐåñéêëÞ ðñÝðåé íá ôï ÷ñçóéìïðïéïýìå ìå ðñïóï÷Þ, ãéáôß ãñÜöôçêå ôïí 1ï áéþíá ì.×., 600 ÷ñüíéá äçëáäÞ ìåôÜ ôá ãåãïíüôá ðïõ áíáöÝñåé.

¢ñåéïò ÐÜãïò

Äå ãíùñßæïõìå ëåðôïìÝñåéåò ãéá ôéò ìåôáññõèìßóåéò óôïí ¢ñåéï ÐÜãï. Ôéò ðëçñïöïñßåò ìÜò ôéò äßíåé ï ÁñéóôïôÝëçò, ðïõ Ýãñáøå Ýíáí áéþíá áñãüôåñá.

¼ñéóå ôïõò ìéóèïýò

Ï ÁñéóôïôÝëçò êáé ï Ðëïýôáñ÷ïò ëÝíå ðùò ïé äéêáóôÝò Þôáí ïé ðñþôïé ðïõ ðÞñáí ìéóèü áðü ôçí ðüëç («çëéáóôéêüò ìéóèüò»). Ïé ìéóèïß ôùí äéêáóôþí ðñïÝñ÷ïíôáí áðü ôá ðñüóôéìá. Ôáêôéêü ìéóèü Ýðáéñíáí áêüìç ïé óôñáôéþôåò êáé ïé êùðçëÜôåò, ïé âïõëåõôÝò êáé ïé äéÜöïñïé áîéùìáôïý÷ïé. ¸íá ìåãÜëï ìÝñïò ôùí ìéóèþí áõôþí ðñïåñ÷üôáí áðü ôïõò öüñïõò ðïõ ðëÞñùíáí ïé óýììá÷ïé. Óôçí Áèçíáßùí ðïëéôåßá ï ÁñéóôïôÝëçò áíáöÝñåé üôé «ïé åéóöïñÝò, ïé öüñïé êáé ïé óýììá÷ïé äéÝôñåöáí ðÜíù áðü 20.000 áíèñþðïõò». Óå áõôïýò õðïëüãéæáí üëïõò ôïõò «õðáëëÞëïõò» ôïõ êñÜôïõò êáé üëïõò åêåßíïõò ðïõ Ýðáéñíáí êñáôéêü ìéóèü.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


6

Ç åäñáßùóç ôçò áèçíáúêÞò çãåìïíßáò -- Ç ÅéñÞíç ôïõ Êáëëßá

ÅðéãñáöÝò

Ôï 454 ð.×. ïé Áèçíáßïé Üñ÷éóáí íá êáôáãñÜöïõí ôéò áöéåñþóåéò ðïõ Ýðñåðå íá êÜíïõí ôá ìÝëç ôçò Óõììá÷ßáò óôç èåÜ ÁèçíÜ, ôçí ðñïóôÜôéäá ôçò ÁèÞíáò. Áðü ôéò êáôáãñáöÝò áõôÝò ìáèáßíïõìå ðïéåò ðüëåéò áíÞêáí óôç Óõììá÷ßá ôçò ÄÞëïõ êáé êáôáëáâáßíïõìå ôéò ðïëéôéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò áëëáãÝò. ¸÷ïõìå åðßóçò êáé ðïëëÝò åðéãñáöÝò ìå óõíèÞêåò áíÜìåóá óôçí ÁèÞíá êáé ôéò ðüëåéò-ìÝëç ôçò Óõììá÷ßáò. ÕðÜñ÷ïõí áêüìç êáé åðéãñáöÝò ìå íüìïõò, üðùò åêåßíïò ï ðïëý óçìáíôéêüò íüìïò ðïõ üñéæå Ýíá êïéíü íüìéóìá ãéá üëá ôá ìÝëç ôçò Óõììá÷ßáò.

ÁèçíáúêÞ çãåìïíßá

Ïé Áèçíáßïé Ýëåã÷áí ìå ðïëëïýò ôñüðïõò ôïõò óõììÜ÷ïõò ôïõò:ïé åðßóêïðïé Þôáí åðéèåùñçôÝò óôéò óõììá÷éêÝò ðüëåéò-êñÜôç êáé Ýðáéñíáí ìéóèü. Ïé êùðçëÜôåò êáé ïé óôñáôéþôåò ðåñéðïëïýóáí ìå ôá ðëïßá ôï Áéãáßï ï÷ôþ ìÞíåò ôï ÷ñüíï. Ïé ðåñéðïëßåò áõôÝò ãßíïíôáí ãéá íá åðéâëÝðïõí ïé Áèçíáßïé ôç íáõóéðëïÀá, íá ìáæåýïõí ôïõò êáèõóôåñçìÝíïõò öüñïõò êáé íá åëÝã÷ïõí ôéò èÜëáóóåò.

Ïé Áèçíáßïé Ýóôåéëáí êëçñïý÷ïõò óôéò óõììá÷éêÝò ðüëåéò-êñÜôç.Ï Ðëïýôáñ÷ïò ëÝåé üôé 10.000 Áèçíáßïé åãêáôáóôÜèçêáí óôéò óõììá÷éêÝò ðüëåéò êáé ðÞñáí Ýíáí êëÞñï (Ýíá êïììÜôé ãçò). Ôç ãç áõôÞ ôçí êáëëéåñãïýóáí ïé íôüðéïé êáëëéåñãçôÝò, ðïõ Ýäéíáí óôïõò êëçñïý÷ïõò Ýíá ìÝñïò áðü ôçí åôÞóéá ðáñáãùãÞ. Ï Èïõêõäßäçò ãñÜöåé üôé Ýíáò êëÞñïò ìðïñïýóå íá äþóåé åôÞóéï åéóüäçìá ßóï ìå ôï ìéóèü åíüò ïðëßôç.

Ï ÐåñéêëÞò Þôáí åêåßíïò ðïõ Ýêáíå óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôç Óõììá÷ßá ôçò ÄÞëïõ áèçíáúêÞ çãåìïíßá. Ï ÐåñéêëÞò ðñüôåéíå åðßóçò íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ïé Áèçíáßïé ôá Ýóïäá áðü ôïõò óõììÜ÷ïõò ãéá ôçí ÁèÞíá. Óå áíôÜëëáãìá ç ÁèÞíá èá ðñïóôÜôåõå ôïõò óõììÜ÷ïõò.Áõôü üìùò äåí Üñåóå óå üëïõò ôïõò óõììÜ÷ïõò. ¸ôóé êÜðïéïé èÝëçóáííá öýãïõí áðü ôç Óõììá÷ßá ôçò ÄÞëïõ.

Ïé óýììá÷ïé äåí ðáñÝ÷ïõí ïýôå Ýíá Üëïãï ïýôå Ýíá ðëïßï ïýôå Ýíáí ïðëßôç. Ôï ìüíï ðïõ ðñïóöÝñïõí åßíáé ôá ÷ñÞìáôá. ÁëëÜ áõôÜ äåí áíÞêïõí ðéá ó’ åêåßíïõò ðïõ ôá äßíïõí ðáñÜ ó’ åêåßíïõò ðïõ ôá ðáßñíïõí, áí ôïõò ðáñÝ÷ïõí åêåßíï ãéá ôï ïðïßï ôá ðáßñíïõí.

Ðëïýôáñ÷ïò, ÐåñéêëÞò

ÅéñÞíç ôïõ Êáëëßá

¼ëåò ïé ðëçñïöïñßåò ìáò ãéá ôçí åéñÞíç ìå ôïí ÐÝñóç âáóéëéÜ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôïí 4ï áéþíá ð.×. êáé ìåôÜ. ÌÜëéóôá, ïñéóìÝíïé óýã÷ñïíïé éóôïñéêïß ëÝíå üôé äåí õðÞñîå ôÝôïéá åéñÞíç. ¼ìùò åìåßò ðéóôåýïõìå üôé õðÞñîå åðßóçìç åéñÞíç, ãéáôß ïé ðüëåìïé áíÜìåóá óôçí ÁèÞíá êáé ôï Ðåñóéêü Âáóßëåéï óôáìÜôçóáí êáé ï ÐåñéêëÞò áó÷ïëÞèçêå ìå ôçí åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êáé êõñßùò ìå ôçí ïéêïäüìçóç ôçò Áêñüðïëçò.

Ð 5.14



7

Ôï Üãáëìá ôï ßäéï åßíáé êáìùìÝíï áðü åëÝöáíôá [åëåöáíôüäïíôï] êáé ÷ñõóÜöé. Óôç ìÝóç ôïõ êñÜíïõò õðÜñ÷åé åéêüíá Óößããáò [...] ôï Üãáëìá

ðáñéóôÜíåé ôçí ÁèçíÜ üñèéá ìå ÷éôþíá ìáêñüí ùò ôá ðüäéá êáé ìå ãëõðôéêÞ ðáñÜóôáóç ôçò ÌÝäïõóáò áðü åëåöáíôüäïíôï óôï óôÞèïò. Ç èåÜ êñáôÜåé êáé

Íßêç [...], åíþ ìå ôï Üëëï ÷Ýñé âáóôÜåé äüñõ. ÊïíôÜ óôá ðüäéá ôçò âñßóêåôáé áóðßäá êáé êïíôÜ óôï äüñõ ößäé, ôï ïðïßïí ßóùò åßíáé ï Åñé÷èüíéïò.

Ðáõóáíßáò, ÁôôéêÜ. ÌåôÜöñáóç: Íéêüëáïò Ðáðá÷áôæÞò

Β. Η Πεντηκονταετία -- Η Αθήνα πολιτιστικό κέντρο του ελληνικού κόσμουÔá Ýñãá óôçí Áêñüðïëç

Áêñüðïëç

Ãéá ðïëëïýò áéþíåò ï Ðáñèåíþíáò óôåêüôáí áíÝðáöïò ðÜíù óôï âñÜ÷ï ôçò Áêñüðïëçò. Ôç ÂõæáíôéíÞ Åðï÷Þ Ýãéíå ÷ñéóôéáíéêüò íáüò. Ôï 15ï áéþíá Ýãéíå ôÝìåíïò. ¼ìùò ôï 1687 ìéá âåíåôóéÜíéêç âüìâá êáôÝóôñåøå Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ. Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 19ïõ áéþíá ï Âñåôáíüò ëüñäïò ¸ëãéí ìåôÝöåñå ðïëëÜ áðü ôá ãëõðôÜ ôïõ íáïý óôï Ëïíäßíï. ÓÞìåñá áíÞêïõí óôç óõëëïãÞ ôïõ Âñåôáíéêïý Ìïõóåßïõ. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá íá ãõñßóïõí ôá ãëõðôÜ ôïõ Ðáñèåíþíá óôçí ÁèÞíá.

Ôá ìíçìåßá ôçò Áêñüðïëçò åß÷áí ðÜèåé ðïëëÝò êáôáóôñïöÝò áðü ôç ñýðáíóç ôçò áôìüóöáéñáò áëëÜ êáé áðü ðáëéüôåñåò åñãáóßåò. Åðßóçò âñÝèçêáí ðïëëÜ êïììÜôéá ðïõ Þôáí óêïñðéóìÝíá ôñéãýñù êáé ôïðïèåôÞèçêáí óôç óùóôÞ ôïõò èÝóç.

Ç áíáôïëéêÞ ðëåõñÜ ôïõ Ðáñèåíþíá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí åñãáóéþí áíáóôÞëùóçò. Áðü ôï 1975 ãßíïíôáé óõóôçìáôéêÝò åñãáóßåò óôá ìíçìåßá ôçò Áêñüðïëçò. Åéäéêïß åðéóôÞìïíåò, áñ÷áéïëüãïé, áñ÷éôÝêôïíåò, ðïëéôéêïß êáé ÷çìéêïß ìç÷áíéêïß åñãÜæïíôáé ãéá ôçí áíáóôÞëùóç êáé ôç óõíôÞñçóç ôùí ìíçìåßùí.

Ôá ÷ñõóåëåöÜíôéíá áãÜëìáôá ôçò ÁèçíÜò êáé ôïõ Äßá

ÌáñìÜñéíï áíôßãñáöï ôïõ ÷ñõóåëåöÜíôéíïõ áãÜëìáôïò ôçò ÁèçíÜò ôïõ Öåéäßá, 2ïò áéþíáò ì.×. ÁèÞíá, Åèíéêü Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï.

Ôï ÅñÝ÷èåéï Þôáí íáüò ôïõ Åñå÷èÝá êáé ôçò ÁèçíÜò. ×ôßóôçêå óôï ôÝëïò ôïõ 5ïõ áéþíá ð.×. Óôç ìéá ðëåõñÜ áãÜëìáôá ãõíáéêþí (ÊáñõÜôéäåò) óôçñßæïõí ôç óôÝãç. ÓÞìåñá ïé ÊáñõÜôéäåò, åêôüò áðü ìßá ðïõ âñßóêåôáé óôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï, âñßóêïíôáé óôï Ìïõóåßï Áêñïðüëåùò, üðïõ ìåôáöÝñèçêáí ãéá íá ìç öèáñïýí áðü ôç ìüëõíóç ôçò áôìüóöáéñáò. Óôï ÅñÝ÷èåéï ïé ÊáñõÜôéäåò Ý÷ïõí áíôéêáôáóôáèåß áðü åêìáãåßá (áíôßãñáöá).

Ð 5.16

Ð 5.18

Ð 5.17

Ôá áãÜëìáôá áõôÜ ôïõ Öåéäßá Ý÷ïõí åîáöáíéóôåß. ÁëëÜ áðü áíôßãñáöá ðïõ Ýãéíáí áñãüôåñá êáé áðü áñ÷áßåò ðåñéãñáöÝò (üðùò áõôÞ ôïõ ðåñéçãçôÞ Ðáõóáíßá)

ìðïñïýìå íá ãíùñßæïõìå ðþò ðåñßðïõ Þôáí.

Ð 5.15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


8

ΒΑ

ΔΓ

Ε

×Üëêéíá áãÜëìáôá óå ðïëý ìåãÜëï ìÝãåèïò,5ïò áéþíáò ð.×. ÑÝôæéï Êáëáâñßáò (Éôáëßá), Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï.

Ôá ëáôïìåßá ôçò ÐåíôÝëçò

Óôçí åéêüíá âëÝðïõìå óå áíáðáñÜóôáóç ðþò ìåôÝöåñáí ôá ìÜñìáñá áðü ôï ëáôïìåßï (Á, Â) êáé ðþò óÞêùíáí ôá ìÜñìáñá (Ã, Ä). ÂëÝðïõìå êáé Ýíáí îýëéíï ãåñáíü, ï ïðïßïò õøþíåé ôá ôìÞìáôá ôçò êïëüíáò ðïõ ìðáßíïõí ôï Ýíá ðÜíù óôï Üëëï (Å).

Ç ãëõðôéêÞ

×Üëêéíá áãÜëìáôá

Áðü ôá ðéï åíôõðùóéáêÜ åõñÞìáôá ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá åßíáé ôá äýï ÷Üëêéíá áãÜëìáôá ðïõ âñÝèçêáí áðü øáñÜäåò óôç èÜëáóóá ôçò íüôéáò Éôáëßáò. ÐñïÝñ÷ïíôáé óßãïõñá áðü ôï öïñôßï åíüò ðëïßïõ ðïõ íáõÜãçóå óôï ôáîßäé ôïõ áðü êÜðïéá ðüëç ôïõ åëëáäéêïý ÷þñïõ. Ôá áãÜëìáôá åßíáé óå ðïëý êáëÞ êáôÜóôáóç, áí êáé âñßóêïíôáí óôç èÜëáóóá ãéá 2.500 ÷ñüíéá.

Γ. Κοινωνία και οικονομία στην ΑθήναÌÝôïéêïé êáé äïýëïé

Ìåôáëëåßá

ÁíáðáñÜóôáóç ôùí ìåôáëëïõñãéêþí åãêáôáóôÜóåùí óôï Ëáýñéï (ÁôôéêÞ).

Óôá ïñõ÷åßá áóçìéïý óôï Ëáýñéï åñãÜæïíôáí ðïëëïß äïýëïé. Áðü ôá ïñõ÷åßá áõôÜ Ýâãáæáí ðïëý ìÝôáëëï, áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 5ïõ áéþíá ð.×. ùò ôï ôÝëïò ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ êáé áñãüôåñá, ôïí 4ï áéþíá ð.×. ¼ðùò êáé Üëëá ïñõ÷åßá óôïí åëëçíéêü êüóìï, ôá ïñõ÷åßá ôá åß÷å ôï êñÜôïò êáé ôá íïßêéáæå óå éäéþôåò åðé÷åéñçìáôßåò.

Ð 5.19

Ð 5.20

Ð 5.21



9

Ëïãïôå÷íßá -- ËõñéêÞ êáé äñáìáôéêÞ ðïßçóç

×ïñçãüò

Ï ÷ïñçãüò Þôáí Ýíáò ðëïýóéïò Áèçíáßïò ðïõ ðëÞñùíå ôá Ýîïäá ãéá ôç äéäáóêáëßá (ôï áíÝâáóìá) ìéáò èåáôñéêÞò ðáñÜóôáóçò. Ìå áõôü ôïí ôñüðï ïé ðëïýóéïé ðïëßôåò Ýäéíáí óôçí ðüëç Ýíá ìÝñïò ôçò ðåñéïõóßáò ôïõò. Ôá Ýîïäá ðïõ ðëÞñùíå ï ÷ïñçãüò ïíïìÜæïíôáé ÷ïñçãßá. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ôï êñÜôïò ðëÞñùíå óôïõò ðéï öôù÷ïýò ðïëßôåò ôï åéóéôÞñéï ãéá íá ðÜíå óôï èÝáôñï.

ÁíÜìåóá óôá Üëëá Ýîïäá ðïõ ðëÞñùíáí ïé ðëïýóéïé Áèçíáßïé ðïëßôåò Þôáí ç ôñéçñáñ÷ßá (óõíôÞñçóç êáé åîïðëéóìüò åíüò ðïëåìéêïý ðëïßïõ), êáé ç ãõìíáóéáñ÷ßá (Ýîïäá ãéá ôçí ðñïåôïéìáóßá ôùí áèëçôþí).

Ç ïéêïíïìßá

Åýîåéíïò Ðüíôïò

«¸íá íáõÜãéï åëëçíéêïý ðëïßïõ åíôïðßóôçêå óôç Ìáýñç ÈÜëáóóá êáé áðïôåëåß óýã÷ñïíï ìÜñôõñá ôùí áñ÷áßùí èáëÜóóéùí åìðïñéêþí äñüìùí [...]. Ôï áñ÷áßï ðëïßï âñÝèçêå óå âÜèïò 92 ì. áíïéêôÜ ôùí âïõëãáñéêþí áêôþí, ðëçóßïí ôçò ÂÜñíáò. Ðéèáíþò ôï ðëïßï åß÷å áðïðëåýóåé ãåìÜôï åìðïñåýìáôá áðü ìéá áðïéêßá ôïõ Åýîåéíïõ Ðüíôïõ ìå ðñïïñéóìü ôçí ÅëëÜäá. Ïé ¸ëëçíåò Ýöèáíáí óôç Ìáýñç ÈÜëáóóá áíáæçôþíôáò ÷ñõóü êáé øÜñéá [...]. Óýìöùíá ìå ôéò ðñþôåò åêôéìÞóåéò, ç óðïõäáéüôçôá ôçò áíáêÜëõøçò Ýãêåéôáé óôï ãåãïíüò üôé ôï íáõÜãéï áíÜãåôáé óôç ÷ñõóÞ åðï÷Þ ôïõ åìðïñßïõ êáôÜ ôçí áñ÷áéüôçôá, äßíïíôÜò ìáò óçìáíôéêÝò ðëçñïöïñßåò. Ôï ðëïßï Þôáí ãåìÜôï áìöïñåßò êáé óå Ýíáí áðü áõôïýò, ýøïõò ðåñßðïõ 90 åê., âñÝèçêáí ôá êüêáëá åíüò ãéãáíôéáßïõ åßäïõò ãáôüøáñïõ [...]. Ôï øÜñé áõôü ôåìÜ÷éæáí ïé ¸ëëçíåò êáé ôï óõíôçñïýóáí åðß ìáêñüí óýìöùíá ìå ôéò ðåñéãñáöÝò ôïõ ÓôñÜâùíá [...]. Ç ïìÜäá ðïõ óõíå÷ßæåé ôéò Ýñåõíåò óôç èáëÜóóéá ðåñéï÷Þ åëðßæåé üôé óå ìåãáëýôåñá âÜèç ìðïñåß íá åíôïðßóåé ïëüêëçñá óêáñéÜ áñ÷áßùí ðëïßùí».

Åöçìåñßäá Ç ÊáèçìåñéíÞ, 17/1/2003. ÓõíÝ÷åéá ôçò ðçãÞò Ð 5.23

ÓôñÜâùíáòÃåùãñÜöïò êáé éóôïñéêüò áðü ôçí ÁìÜóåéá ôïõ Ðüíôïõ. ÃåííÞèçêå êáé Ýæçóå ôïí 1ï áéþíá ð.×.Ôï Ýñãï ôïõ ÃåùãñáöéêÜ åßíáé ôï ìïíáäéêü ãåùãñáöéêü Ýñãï ðïõ Ý÷ïõìå áðü ôçí áñ÷áéüôçôá.

Ð 5.23

Ð 5.24

Öùôïãñáößá áðü ôçí ðñþôç ðáñÜóôáóç áñ÷áßïõ äñÜìáôïò óôá íåüôåñá ÷ñüíéá, ðïõ äüèçêå óôçí Åðßäáõñï ôï 1936 áðü ôï Åèíéêü ÈÝáôñï. Ç Êáôßíá Ðáîéíïý ùò ÇëÝêôñá êáé ç ÅëÝíç ÐáðáäÜêç ùò ÊëõôáéìíÞóôñá. Ç óêçíïèåóßá Þôáí ôïõ ÄçìÞôñç ÑïíôÞñç, ç ìïõóéêÞ ôïõ ÄçìÞôñç Ìçôñüðïõëïõ.

Ð 5.22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


10

Ï Èïõêõäßäçò åßíáé ï ðñþôïò éóôïñéêüò ðïõ åñìçíåýåé ìå ëïãéêü ôñüðï ôá éóôïñéêÜ ãåãïíüôá. Äå äÝ÷åôáé üôé ïé ðñÜîåéò ôùí áíèñþðùí êáèïñßæïíôáé áðü ôç ìïßñá êáé ôïõò èåïýò. Ãíùñßæåé åðßóçò ðüóï äýóêïëï åßíáé íá âñåé êáíåßò ôçí áëÞèåéá, ü÷é ìüíï ãéá ôá ðåñáóìÝíá, áëëÜ êáé ãéá ôá óýã÷ñïíá ãåãïíüôá.

Ç Éóôïñßá ôïõ Èïõêõäßäç ôåëåéþíåé ìÝóá óôï 411 ð.×. Ãéá ôïí õðüëïéðï ðüëåìï, äçëáäÞ ãéá ôçí ðåñßïäï 411–404 ð.×., ìáèáßíïõìå áðü ôá ÅëëçíéêÜ ôïõ Îåíïöþíôá, ðïõ Ýæçóå êáé Ýãñáøå óôï ôÝëïò ôïõ 5ïõ êáé óôçí áñ÷Þ ôïõ 4ïõ áéþíá ð.×. Áêüìç, ïé êùìùäßåò ôïõ ÁñéóôïöÜíç, ïé ôñáãùäßåò ôïõ ÓïöïêëÞ êáé ôïõ Åõñéðßäç, ðïõ äåí åßíáé éóôïñßá áëëÜ èåáôñéêÜ Ýñãá, ìðïñïýí íá ìáò äþóïõí êÜðïéåò ðëçñïöïñßåò. Ðëçñïöïñßåò ðáßñíïõìå áêüìç áðü ôéò åðéãñáöÝò ôçò åðï÷Þò áõôÞò, áëëÜ êáé áðü óõããñáöåßò ðïõ Ýæçóáí áñãüôåñá, üðùò ôïí ÁñéóôïôÝëç (4ïò áéþíáò ð.×.). Åðßóçò, ðëçñïöïñßåò äßíïõí ï Äéüäùñïò ï Óéêåëéþôçò êáèþò êáé ï Ðëïýôáñ÷ïò, ðïõ üìùò ãñÜöïõí ðïëëïýò áéþíåò ìåôÜ ôá ãåãïíüôá.

Ôá äÝêá ðñþôá ÷ñüíéá êáé ç ÅéñÞíç ôïõ Íéêßá (431--421 ð.×.)

Ëïéìüò

Ï Èïõêõäßäçò, ðïõ áññþóôçóå êáé ï ßäéïò áðü ôï ëïéìü, ìáò ôïí ðåñéãñÜöåé ìå ðïëëÝò ëåðôïìÝñåéåò.

Δ. Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος (431--404 π.Χ.)Ç óçìáíôéêüôåñç ðçãÞ

Ï éóôïñéêüò Èïõêõäßäçò ìÜò ëÝåé ï ßäéïò óôçí áñ÷Þ ôçò éóôïñßáò ôïõ ãéáôß ôçí Ýãñáøå.

Ï Èïõêõäßäçò ï Áèçíáßïò Ýãñáøå ôçí éóôïñßá ôïõ ðïëÝìïõ ìåôáîý Ðåëïðïííçóßùí êáé Áèçíáßùí, ðþò ðïëÝìçóáí ìåôáîý ôïõò. ¢ñ÷éóå íá ãñÜöåé ìüëéò îÝóðáóå ï ðüëåìïò, åðåéäÞ ðñïÝâëåøå üôé èá åßíáé ï ìåãáëýôåñïò êáé ï óðïõäáéüôåñïò áðü üëïõò ôïõò ðáëáéüôåñïõò ðïëÝìïõò.


Åãþ ðïõ áññþóôçóá ï ßäéïò êáé åßäá ìå ôá ìÜôéá ìïõ Üëëïõò í’ áññùóôáßíïõí, èá ðåñéãñÜøù ôçí áññþóôéá êáé ôá óõìðôþìáôÜ ôçò, þóôå, áí ôý÷åé êáé îáíÜñèåé ðïôÝ, íá ôá Ý÷åé ï êáèÝíáò õð’ üøç ôïõ êáé íá îÝñåé ôçí áññþóôéá êáé íá ðÜñåé êáëÜ ôá ìÝôñá ôïõ [...]. Óôçí áñ÷Þ ìå äõíáôïýò ðïíïêåöÜëïõò, øçëü ðõñåôü, ìå öëüãùóç ôùí ìáôéþí, ðïõ êïêêßíéæáí [...]. ÌåôÜ ç áññþóôéá êáôÝâáéíå ðñïêáëþíôáò äõíáôü âÞ÷á. ¼ôáí êáôÝâáéíå óôçí êáñäéÜ, ðñïêáëïý-óå ìåãÜëç áíáôáñá÷Þ êáé åìåôïýò. ÌåôÜ ôïõò ðåñéóóüôåñïõò ôïõò Ýðéáíå ëüîõããáò ðïõ ðñïêáëïýóå äõíáôïýò óðáóìïýò [...]. Ç áññþóôéá äéáðåñíïýóå üëï ôï óþìá [...]. Ðïëëïß óþèçêáí, Üëëïé Ýìåéíáí ðáñÜëõôïé óôá Üêñá ôïõò. ¢ëëïé ðÜèáéíáí áìíçóßá [...]. Ç áññþóôéá Þôáí ôÝôïéá, þóôå ïé ëÝîåéò äåí öôÜíïõí ãéá íá ôçí ðåñéãñÜøåé êáíåßò, êáé ÷ôõðïýóå ôüóï âáñéÜ, þóôå äåí Þôáí äõíáôüí í’ áíèÝîåé áíèñþðéíç öýóç.

Èïõêõäßäçò, Éóôïñßáé ÂÌåôÜöñáóç: ¢ããåëïò ÂëÜ÷ïò

Ð 5.25

Ð 5.26



11

Ï ðüëåìïò óõíå÷éæüôáí

ÌÝóá óôá äÝêá ðñþôá ÷ñüíéá ôïõ ðïëÝìïõ, ïé Áèçíáßïé ðïëéüñêçóáí êáé êáôÝëáâáí ôï íçóß Óöáêôçñßá, óôçí Ðýëï (Ìåóóçíßá), êáé áé÷ìáëþôéóáí 120 ÓðáñôéÜôåò. Áõôü Þôáí âáñý ðëÞãìá ãéá ôïõò ÓðáñôéÜôåò, ðïõ èÝëçóáí íá êÜíïõí åéñÞíç ìå ôïõò Áèçíáßïõò,ïé ïðïßïé ôçí áðÝññéøáí.

Ó÷Ýäéï áðü áóðßäá ìå åðéãñáöÞ ðïõ ôçí åß÷áí ðÜñåé ëÜöõñï ïé Áèçíáßïé áðü ôïõò ÓðáñôéÜôåò óôç Óöáêôçñßá ôï 424 ð.×. ÂñÝèçêå óôçí Áñ÷áßá ÁãïñÜ ôçò ÁèÞíáò. Ôéò áóðßäåò áõôÝò ôéò åßäå êáé ôéò ðåñéÝãñáøå ï ðåñéçãçôÞò Ðáõóáíßáò ôï 2ï áéþíá ì.×.

ÅéñÞíç ôïõ Íéêßá

ÏíïìÜóôçêå Ýôóé áðü ôï üíïìá ôïõ Íéêßá, ôïõ Áèçíáßïõ óôñáôçãïý ðïõ ìßëçóå ìå ôïõò ÓðáñôéÜôåò ãéá åéñÞíç. Êáìßá üìùò áðü ôéò äýï ðëåõñÝò äåí ðßóôåõå óôçí åéñÞíç. Ç Êüñéíèïò êáé ç ÈÞâá Þèåëáí íá íéêÞóïõí ôçí ÁèÞíá. Óôçí ÁèÞíá ðÜëé, ï ÁëêéâéÜäçò Þôáí ìå åêåßíïõò ðïõ Þèåëáí íá åîïõäåôåñþóïõí ôç ÓðÜñôç.

Ëßãåò ìÝñåò ðñéí õðïãñáöåß ç åéñÞíç, ï ÁñéóôïöÜíçò ðÞñå ìÝñïò óôá Äéïíýóéá ìå ôï Ýñãï ôïõ ÅéñÞíç êáé ðÞñå ôï äåýôåñï âñáâåßï. Ç èåÜ ÅéñÞíç, áé÷ìÜëùôç ôïõ ÐïëÝìïõ, åëåõèå-ñþíåôáé áðü ôïõò ÷ùñéêïýò êáé ôïõò ôå÷íßôåò ôçò ÁôôéêÞò, ðïõ ôïõò ïäçãåß ï áìðåëïõñãüò Ôñõãáßïò. ¼óïé åìðïñåýïíôáé êñÜíç, äüñáôá êáé óðáèéÜ ðáèáßíïõí ìåãÜëç æçìéÜ.

Äåêåëåéêüò êáé Éùíéêüò Ðüëåìïò -- Ç áíÜìåéîç ôùí Ðåñóþí

Áéãüò Ðïôáìïß

ÌåôÜ ôçí Þôôá ôùí Áèçíáßùí, Ýíáò áðü ôïõò óôñáôçãïýò, ï Áèçíáßïò Êüíùíáò, îÝöõãå óôçí Êýðñï ìáæß ìå ï÷ôþ ðëïßá, áöïý Ýóôåéëå ôçí êñáôéêÞ ôñéÞñç «ÐÜñáëï» óôïí ÐåéñáéÜ ìå ôçí åßäçóç ãéá ôçí Þôôá. Ï Áèçíáßïò Îåíïöþíôáò ðåñéãñÜöåé ôçí êáôÜóôáóç ðïõ åðéêñáôïýóå óôçí ðüëç ôéò ôåëåõôáßåò ìÝñåò ôïõ ðïëÝìïõ.

¹ôáí íý÷ôá üôáí ç ÐÜñáëïò Ýöôáóå óôçí ÁèÞíá ìå ôéò åéäÞóåéò ãéá ôç óõìöïñÜ êáé îÝóðáóå ðéêñüò èñÞíïò îåêéíþíôáò áðü ôïí ÐåéñáéÜ, áêïëïõèþíôáò ôç ãñáììÞ ôùí Ìáêñþí Ôåé÷þí ùò ôçí êáñäéÜ ôçò ðüëçò, êáé äõíÜìùíå êáèþò ï êÜèå Üíèñùðïò ìåôáâßâáæå ôá íÝá óôï ãåßôïíÜ ôïõ. Åêåßíç ôç íý÷ôá êáíåßò äåí êïéìÞèçêå. Ðåíèïýóáí êáé ëõðüíôáí ãéá êåßíïõò ðïõ ÷Üèçêáí, áëëÜ áêüìç âáèýôåñç ëýðç Ýíéùèáí ãéá ôïõò ßäéïõò ôïõò åáõôïýò ôïõò, êáèþò öáíôÜæïíôáí üôé ïé óõìöïñÝò ðïõ ôïõò Ýìåëëå íá õðïöÝñïõí èá Þôáí ðáñüìïéåò ì’ åêåßíåò ðïõ ïé ßäéïé åß÷áí ðñïêáëÝóåé óôïõò Ìçëßïõò, ôïõò áðïßêïõò ôùí Ëáêåäáéìïíßùí, üôáí ôïõò íßêçóáí ýóôåñá áðü ðïëéïñêßá, Þ óôïõò êáôïßêïõò ôçò Éóôéáßáò, ôçò Óêéþíçò, ôçò Ôïñþíçò êáé ôçò Áßãéíáò êáé ðïëëþí Üëëùí åëëçíéêþí ðüëåùí.

Îåíïöþíôáò, ÅëëçíéêÜ ÉÉ

Ð 5.27

Ð 5.28

Ð 5.29

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


12

ÐçãÝò

Ï Áèçíáßïò Îåíïöþíôáò óõíÝ÷éóå ôçí éóôïñßá ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ áðü åêåßðïõ ôçí Üöçóåï Èïõêõäßäçò (411 ð.×.).ÌåôÜ ôïí ðüëåìï, ï Îåíïöþíôáò Ýãéíå áñ÷çãüò ìéóèïöïñéêþí óôñáôåõìÜôùí êáé õðçñÝôçóå ôïí ÐÝñóç Êýñï, ðïõ Þèåëå íá ãßíåé âáóéëéÜò óôç èÝóç ôïõ áäåëöïý ôïõ ÁñôáîÝñîç.

Áñãüôåñá ðïëÝìçóå óôï ðëåõñü ôçò ÓðÜñôçò êáé åîïñßóôçêå áðü ôçí ÁèÞíá. Áðü ôïõò ñÞôïñåò îå÷ùñßæïõí ï Ëõóßáò êáé ï ÉóïêñÜôçò. ÌåôÜ ôá ìÝóá

ôïõ 4ïõ áéþíá ð.×. ðïëý óçìáíôéêüò ñÞôïñáò åßíáé ï ÄçìïóèÝíçò.ÓÞìåñá óþæïíôáé ðïëëïß ëüãïé ôïõ.

Ïé ôåëåõôáßåò êùìùäßåò ôïõ ÁñéóôïöÜíç, üðùò ïé ÅêêëçóéÜæïõóåò, ðïõ ðáß÷ôçêáí ôï 392 ð.×., êáé ï Ðëïýôïò, ðïõ ðáß÷ôçêå ôÝóóåñá ÷ñüíéá áñãüôåñá, ìéëÜíå ãéá ôá ðñïâëÞìáôá, üðùò ôç öôþ÷åéá, ðïõ ðñïêÜëåóåï Ðåëïðïííçóéáêüò Ðüëåìïò.

Ç ÁèÞíá ðáñáäüèçêå

Ç ÁèÞíá, ìåôÜ ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ óôüëïõ ôçò óôïõò Áéãüò Ðïôáìïýò, õðï÷ñåþèçêå íá äå÷ôåß ôïõò üñïõò ôçò ÓðÜñôçò: áíÜìåóá óôá Üëëá, ç ðüëç áíáãêÜóôçêå íá ãêñåìßóåé ôá ôåß÷ç ôçò êáé íá ãßíåé ìÝëïò ôçò ÐåëïðïííçóéáêÞò Óõììá÷ßáò.

Ïé Ëáêåäáéìüíéïé áðïêñßèçêáí [...] üôé Þôáí ðñüèõìïé íá ðñïóöÝñïõí åéñÞíç ìå ôïõò üñïõò üôé ôá ÌáêñÜ Ôåß÷ç êáé ôá ï÷õñùìáôéêÜ Ýñãá ôïõ ÐåéñáéÜ èá Ýðñåðå íá ãêñåìéóôïýí êáé üôé ï áèç-íáúêüò óôüëïò, åêôüò áðü 12 ðëïßá, èá Ýðñåðå íá ðáñáäïèåß. Áêüìç, üôé ïé åîüñéóôïé èá Ýðñåðå íá áðïêáôáóôáèïýí êáé ôåëéêÜ üôé ïé Áèçíáßïé èá Ýðñåðå íá áêïëïõèïýí ôïõò Ëáêåäáéìüíéïõò óå åðé÷åéñÞóåéò óå óôåñéÜ êáé èÜëáóóá, üðïõ êáé áí ôïõò ïäçãïýí, Ý÷ïíôáò êïéíïýò å÷èñïýò êáé ößëïõò. Ïé ðåñéóóüôåñïé [Áèçíáßïé] åðéäïêßìáóáí ôçí ðñüôáóç êáé ðÜñèçêå ç áðüöáóç íá äå÷ôïýí ôçí åéñÞíç. ¾óôåñá áðü áõôü ï Ëýóáíäñïò ìðÞêå ìå ôá ðëïßá ôïõ óôïí ÐåéñáéÜ êáé ïé åîüñéóôïé îáíáãýñéóáí. Êé Ýôóé Üñ÷éóáí íá ãêñåìßæïíôáé ôá ôåß÷ç ìå ìåãÜëï åíèïõóéáóìü, ìå ôç óõíïäåßá áõëçôñßäùí, ðéóôåýïíôáò üôé åêåßíç ç ìÝñá Þôáí ç áñ÷Þ ôçò åëåõèåñßáò óôçí ÅëëÜäá.

Îåíïöþíôáò, ÅëëçíéêÜ ÉÉ

2. Από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ως το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (404--323 π.Χ.)

Óå Ýíáí ðÜðõñï ðïõ âñÝèçêå óôçí Áßãõðôï ôï 1906 óþæåôáé Ýíá áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï åíüò Üãíùóôïõ óå ìáò éóôïñéêïý. Ôï áðüóðáóìá áõôü ìéëÜåé ãéá ãåãïíüôá ôïõ 396–395 ð.×. Ëïíäßíï (ÌåãÜëç Âñåôáíßá), Âñåôáíéêü Ìïõóåßï.

Ô’ áãáèÜ ðïõ ÷áñßæåéò ôá îÝñù êáëÜ:ÊÜôé ôüóåò öïõóêÜëåò óôá ÷ÝñéáÔïõ ëïõôñÜñç, ðáéäÜêéá ìéêñÜ íá ðåéíïýí,ÊÜôé ãñéÝò æáñùìÝíåò íá óêïýæïõí.Ðïý íá ëÝìå ãéá øåßñåò êáé øýëëïõò; ÓôñáôéÝò!Ãéá êïõíïýðéá; Óá óýííåöï ãýñùÓôï êåöÜëé âïõßæïõí, ôóéìðïýíå êáé ëåí:«Íçóôéêüò è’ áðïìåßíåéò, ìðñïò, óÞêù».Íá ’÷åéò Ýíá êïõñÝëé ãéá öüñåìá,áíôßò ãéá êñåâÜôé Ýíá óôñþìá áðü âïýñëá,Êáé ôé óôñþìá äá êéüëáò; ÃåìÜôï êïñéïýò,Êëåéò ôá ìÜôéá êé åõèýò óå îõðíïýíå,Ãéá êéëßìé Ýíá óÜðéï ìïíÜ÷á øáèß.

ÁñéóôïöÜíçò, Ðëïýôïò. ÌåôÜöñáóç: Èñ. Óôáýñïõ

Ð 5.30

Ð 5.31

Ð 5.32



13

Óôç ìÜ÷ç ðïõ Ýãéíå óôá Êïýíáîá ï Êýñïò óêïôþèçêå. Ï óôñáôüò ôïõ ðÞãå ìå ôïí ÁñôáîÝñîç Â´ êáé ïé ¸ëëçíåò ìéóèïöüñïé, áíÜìåóÜ ôïõò êáé ï éóôïñéêüò Îåíïöþíôáò, äéÝó÷éóáí ìéá ôåñÜ-óôéá áðüóôáóç ãéá íá ãõñßóïõí óôéò ðáôñßäåò ôïõò. Ç ðåñéðåôåéþäçò áõôÞ ðïñåßá ôïõò, ðïõ ôç ãíùñßæïõìå áðü üóá ãñÜöåé ï ßäéïò ï Îåíïöþíôáò óôï Ýñãï ôïõ Êýñïõ áíÜâáóéò, Ýìåéíå óôçí éóôïñßá ùò ç «ÊÜèïäïò ôùí Ìõñßùí». Ïé Ìýñéïé îåêßíçóáí áðü ôç Ìåóïðïôáìßá êáé, ðåñíþíôáò ìÝóá áðü áöéëüîåíá âïõíÜ, êáôÜöåñáí íá öôÜóïõí ùò ôéò åëëçíéêÝò ðüëåéò-êñÜôç óôçí áêôÞ ôïõ Åýîåéíïõ Ðüíôïõ êáé áðü åêåß óôéò ðüëåéò-êñÜôç ôïõ åëëáäéêïý ÷þñïõ.

Îõëïãñáößá ôïõ Á. ÔÜóóïõ áðü ôï âéâëßïÇ ÁíÜâáóç ôïõ Îåíïöþíôá. ÍÝá Õüñêç (ÇÐÁ), 1969.

Ìéóèïöüñïé

¹ôáí óôñáôéþôåò ðïõ ðïëåìïýóáí ãéá ÷ñÞìáôá. ¹äç áðü ôç ÌõêçíáúêÞ Åðï÷Þ ìéóèïöüñïé åß÷áí ðïëåìÞóåé óôçí Áßãõðôï. Áñãüôåñá, ôïí 7ï êáé ôïí 6ï áéþíá ð.×., ìéóèïöüñïé ðïëÝìçóáí ìå ôïõò Áéãýðôéïõò åíÜíôéá óôç Íïõâßá. ÌåôÜ ôïí Ðåëïðïííçóéáêü Ðüëåìï ï óôñáôüò óõ÷íÜ äåí áðïôåëïýíôáí áðü ðïëßôåò áëëÜ áðü ìéóèïöüñïõò. ÅðåéäÞ ïé Üíèñùðïé Ýãéíáí öôù÷ïß áðü ôïí ðüëåìï, ðïëëïß áíáãêÜóôçêáí íá ðïëåìÞóïõí ãéá üðïéïí èá ôïõò Ýäéíå ôç ìåãáëýôåñç áìïéâÞ. ¸íá ôÝôïéï óþìá ìéóèïöüñùí Þôáí ïé Ìýñéïé.

Ç ÐÏÑÅÉÁ – Ç «ÊÁÈÏÄÏÓ ÔÙÍ ÌÕÑÉÙÍ»

Ð 5.34

Ð 5.33Ïé Ìýñéïé Þôáí ïé 13.000 ¸ëëçíåò ìéóèïöüñïé ðïõ õðçñåôïýóáí óôï óôñáôü ôïõ Êýñïõ.

Ï Êýñïò, óôï óôñáôü ôïõ ïðïßïõ ðïëÝìçóáí ïé Ìýñéïé, Þôáí ï íåüôåñïò áäåëöüò ôïõ ÐÝñóç âáóéëéÜ ÁñôáîÝñîç Â´. Ï Êýñïò ðñïóðÜèçóå íá ðÜñåé ôç âáóéëåßá áðü ôïí áäåëöü ôïõ êáé æÞôçóå ôç âïÞèåéá ôùí Óðáñôéáôþí.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


14

Α. Το τέλος των ηγεμονιώνÔï ÷ñõóÜöé ôùí Ðåñóþí

Ç ÓðÜñôç Üëëáîå ðïëéôéêÞ

ÌåôÜ ôï ôÝëïò ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõç ÓðÜñôç õðïóôÞñéîå ôïí Êýñï, ôï íåüôåñï áäåëöü ôïõ ÐÝñóç âáóéëéÜ ÁñôáîÝñîç Â´, ðïõ ðñïóðÜèçóå íá ãßíåé âáóéëéÜò ï ßäéïò. ¼ôáí ï Êýñïò óêïôþèçêå, ïé ÓðáñôéÜôåò Þôáí ðéá áíôßðáëïé ôïõ ÁñôáîÝñîç êáé Ýôóé óõíÝ÷éóáí ôïí ðüëåìï åíáíôßïí ôïõ.

Íôüðéïé çãåìüíåò

Ï Ìáýóùëïò óôçí Êáñßá ôçò ÌéêñÜò Áóßáò Ýêáíå ôï ßäéï ìå ðïëëïýò Üëëïõò çãåìüíåò ôïõ Ðåñóéêïý Âáóéëåßïõ. Áðü ôç ìéá Þôáí õðïôåëÞò óôïí ÐÝñóç âáóéëéÜ, áðü ôçí Üëëç üìùò åß÷å ôç äéêÞ ôïõ ðïëéôéêÞ.

AíáðáñÜóôáóç ôïõ Ìáõóùëåßïõ ôçò Áëéêáñíáóóïý (ìÝóá ôïõ 4ïõ áéþíá ð.×. ðåñßðïõ). Ôï Ìáõóùëåßï åßíáé ï ôÜöïò ôïõ Ìáõóþëïõ, ðïõ Üñ÷éóå íá ÷ôßæåôáé üôáí ï ßäéïò æïýóå. Ôïí ôÜöï ôïí ôåëåßùóå ç ãõíáßêá ôïõ ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ. Ìüíï ìåñéêÜ ìÝñç áðü ôï êôßñéï êáé ôá áãÜëìáôá ðïõ ôï äéáêïóìïýóáí óþæïíôáé. ôóé, äå ãíùñßæïõìå ðþò áêñéâþò Þôáí.

Ç ÅéñÞíç ôïõ ÂáóéëÝùò

ÅéñÞíç ôïõ ÂáóéëÝùò Þ Áíôáëêßäåéïò ÅéñÞíç

Ãéá ôçí åéñÞíç áõôÞ ðáßñíïõìå ðëçñïöïñßåò áðü ôïí Îåíïöþíôá, ðïõ Þôáíï ßäéïò ößëïò ôïõ âáóéëéÜ ôçò ÓðÜñôçò Áãçóßëáïõ êáé åß÷å ðïëåìÞóåé ìå ôïõò ÓðáñôéÜôåò. ÁíáãêÜóôçêå ìÜëéóôá íá öýãåé áðü ôçí ÁèÞíá êáé íá ðÜåé óôç ÓðÜñôç. ¸ôóé, ãéá ôçí ðåñßïäï áðü ôï ôÝëïò ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ ìÝ÷ñé ôçí ÅéñÞíç ôïõ ÂáóéëÝùò (404–386 ð.×.), ïé éóôïñéêïß, ìÝóá áðü üóá ãñÜöåé ï Îåíïöþíôáò, ãíùñßæïõí ìüíï üóá ðßóôåõáí ïé ÓðáñôéÜôåò.

Åßíáé áäýíáôï íá åîáóöáëßóïõìå ìéá óßãïõñç åéñÞíç, Üìá äåí ðïëå-ìÞóïõìå üëïé ìáæß ôïõò ÐÝñóåò [...]. ÐñÝðåé íá êÜíïõìå ôï ðáí ãéá íá ìå-ôáöåñèåß ôï ãñçãïñüôåñï áðü åäþ ï ðüëåìïò óôï ÷þñï ôçò Áóßáò.

ÉóïêñÜôçò, Ðáíçãõñéêüò

Ç ÁèÞíá îáíÜ éó÷õñÞ

ÉóïêñÜôçò

Ç ðáíåëëÞíéá éäÝá Þôáí ìéá íÝá ðïëéôéêÞ éäÝá ðïõ ãåííÞèçêå ôïí 5ï áéþíá ð.×. Óôçí ÁèÞíá ôïí4ï áéþíá ð.×. ôçí ðáíåëëÞíéá éäÝá õðïóôÞñéîåï ñÞôïñáò ÉóïêñÜôçò. Ðßóôåøå üôé Ýíáò éó÷õñüò çãÝôçò, üðùò ï Äéïíýóéïò, ôýñáííïò ôùí Óõñáêïõóþí, Þ ï Åõáãüñáò, âáóéëéÜò ôçò Óáëáìßíáò óôçí Êýðñï, èá ìðïñïýóå íá åíþóåé ôïõò ¸ëëçíåò êáé íá ôïõò ïäçãÞóåé åíáíôßïí ôïõ Ðåñóéêïý Âáóéëåßïõ. ¸ôóé èá ãéíüôáí ðñáãìáôéêüôçôáç ðáíåëëÞíéá éäÝá.

Ð 5.35

Ð 5.36



15

Β. Το Βασίλειο της ΜακεδονίαςÇ åðï÷Þ ôïõ Ößëéððïõ Â´ (359--336 ð.×.)

Ößëéððïò Â´

ÐïëëÜ äéáöïñåôéêÜ ðñÜãìáôá Ý÷ïõí ãñáöôåß ãéá ôï Ößëéððï êáé áðü ôïõò áñ÷áßïõò êáé áðü ôïõò óýã÷ñïíïõò éóôïñéêïýò. Ðïëëïß íåüôåñïé éóôïñéêïß ðéóôåýïõí üôé äåí åßíáé óùóôÜ üóá Ýãñáøå ãéá ôï Ößëéððï ï ìåãÜëïò å÷èñüò ôïõ, ï Áèçíáßïò ñÞôïñáò ÄçìïóèÝíçò. Áíôßèåôá, õðïóôçñßæïõí üôé ï Ößëéððïò Â´ Þôáí åêåßíïò ðïõ äçìéïýñãçóå ôç ìáêåäïíéêÞ äýíáìç êáé Ýêáíå ðñáãìáôéêüôçôá ôçí ðáíåëëÞíéá éäÝá.

ÃåéôïíéêÝò çãåìïíßåò

ÁóçìÝíéï íüìéóìá ôïõ âáóéëéÜ ôùí Ðáéüíùí. ÁèÞíá, Íïìéóìáôéêü Ìïõóåßï.

Ïé Éëëõñéïß êáôïéêïýóáí óôçí ðåñéï÷Þ áíÜìåóá óôçí êåíôñéêÞ Ðßíäï ìÝ÷ñé ôéò áêôÝò ôçò ÁäñéáôéêÞò óôá äõôéêÜ êáé ôç Äáëìáôßá óôá âüñåéá. ¹ôáí ìüíéìç áðåé-ëÞ ãéá ôï Âáóßëåéï ôçò Ìáêåäïíßáò.

Óôá áíáôïëéêÜ ïé ÈñÜêåò åß÷áí êáé áõôïß, üðùò ïé Éëëõñéïß, åéóâÜëåé óôç Ìáêåäïíßá. Äåí Þôáí üìùò ôüóï åðéêßíäõíïé ãéá ôï Âáóßëåéï ôçò Ìáêåäïíßáò, ãéáôß óõíÞèùò ðïëåìïýóáí ìåôáîý ôïõò.

Ïé Ðáßïíåò Þôáí óïâá-ñÞ áðåéëÞ ãéá ôá âü-ñåéá óýíïñá ôïõ Âáóé-ëåßïõ ôçò Ìáêåäïíßáò. Ï Ößëéððïò ôïõò áíôé-ìåôþðéóå Üëëïôå ìå ôç äéðëùìáôßá êáé Üëëïôå ìå ôï óôñáôü.

Oé êáôáêôÞóåéò ôïõ ÌåãÜëïõ ÁëåîÜíäñïõ

ÐçãÝò

¼óá ãíùñßæïõìå ãéá ôéò êáôáêôÞóåéò ôïõ ÌåãÜëïõ ÁëåîÜíäñïõ ãñÜöôçêáí ôñåéò ôïõëÜ÷éóôïí áéþíåò Þ êáé ðåñéóóüôåñï áðü ôüôå ðïõ Ýæçóå. Êõñéüôåñåò ðçãÝò åßíáé ï Äéüäùñïò ï Óéêåëéþôçò (1ïò áéþíáò ð.×.),ï Ñùìáßïò Êïýñôéïò Ñïýöïò (1ïò áéþíáò ì.×.), ï ¸ëëçíáò Áññéáíüò áðü ôç ÍéêïìÞäåéá (2ïò áéþíáò ì.×.) êáé ï Ðëïýôáñ÷ïò (2ïò áéþíáò ì.×.). ÊÜèå óõããñáöÝáò üìùò ìáò äßíåé äéáöïñåôéêÝò ðëçñïöïñßåò, ãé’ áõôü äåí ìðïñïýìå íá åßìáóôå óßãïõñïé ãé’ áõôÜ ðïõ ðñáãìáôéêÜ Ýãéíáí.

Ïé ðáñáðÜíù óõããñáöåßò ëÝíå ðùò ï ÁëÝîáíäñïò Þôáí ðïëý Ýîõðíïò, ìá÷çôéêüò, ìïñöùìÝíïò êáé ðùò åß÷å óôñáôçãéêü ìõáëü. Ôï ðñüóùðü ôïõ êáé ôá Ýñãá ôïõ Ýãéíáí ãñÞãïñá ìõèéêÜ, áíÜìåóá óôá Üëëá êáé ãéáôß ðÝèáíå ðïëý íÝïò. ÓÞìåñá åßíáé äýóêïëï íá ðïýìå ôé áðü áõôÜ ðïõ îÝñïõìå åßíáé ìýèïò êáé ôé éóôïñßá. ÐñÝðåé üìùò íá äå÷ôïýìå üôé

Ð 5.37

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


16

ôï Ýñãï ôïõ Þôáí ðïëý óçìáíôéêü ãéá ôïí áñ÷áßï êüóìï. Åß÷å áêüìç ìåãÜëç åðßäñáóç êáé óôéò êáôïðéíÝò åðï÷Ýò. Ìå ôéò êáôáêôÞóåéò ôïõ ÌåãÜëïõ ÁëåîÜíäñïõ ï åëëçíéêüò ðïëéôéóìüò êáé ç ÷ñÞóç ôçò åëëçíéêÞò ãëþóóáò áðëþèçêáí óå ìåãÜëåò ðåñéï÷Ýò ôçò Åããýò ÁíáôïëÞò. Áêüìç, ïé åìðïñéêÝò áíôáëëáãÝò áíÜìåóá óôïí åëëçíéêü êüóìï êáé ôçí ÁíáôïëÞ Ýãéíáí ðéï óôåíÝò áð’ ü,ôé óôï ðáñåëèüí.

Ï èñýëïò ôïõ ÌåãÜëïõ ÁëåîÜíäñïõ Ýìåéíå æùíôáíüò óå üëåò ôéò ìåôáãåíÝóôåñåò ðåñéüäïõò. Ï ÁëÝîáíäñïò Þôáí Þñùáò êáé ðñüôõðï ãéá ôïõò Ñùìáßïõò, ãéá ôïõò Âõæáíôéíïýò, ãéá ôïí áñáâïúóëáìéêü êüóìï. Ï èñýëïò ôïõ ðÝñáóå ìÝóá áðü ôï Ìåóáßùíá êáé ôçí ÁíáãÝííçóç êáé Ýìåéíå æùíôáíüò ùò ôéò ìÝñåò ìáò.

ÁëåîÜíäñåéá

Ï ÁëÝîáíäñïò ßäñõóå ìéá ðüëç ìå ôï üíïìÜ ôïõ, ãéáôß Þèåëå íá êÜíåé ôçí Áßãõðôï óçìáíôéêü êÝíôñï ôïõ âáóéëåßïõ ôïõ. ÐñÜãìáôé, ç Áßãõðôïò Ýãéíå ðïëý óçìáíôéêü êÝíôñï ôïõ åëëçíéóôéêïý êüóìïõ. Ãéá ôïí ßäéï ëüãï ï ÁëÝîáíäñïò ðÞãå óôï éåñü ôïõ Äßá ¢ììùíá, üðïõ ï ìÜíôçò éåñÝáò ôïí áðïêÜëåóå ãéï ôïõ èåïý.

Óýìöùíá ìå ôï Äéüäùñï ôï Óéêåëéþôç, ï ÁëÝîáíäñïò åß÷å ñùôÞóåé ôï èåü:

Âõæáíôéíü ÷åéñüãñáöï ðïõ áðåéêïíßæåé óôï ðÜíù ìÝñïò ôï ÌÝãá ÁëÝîáíäñï íá áíáãïñåýåôáé âáóéëéÜò êáé óôï êÜôù ìÝñïò ôï Üãáëìá ôïõ Ößëéððïõ ìå ôïí ÁëÝîáíäñï, 14ïò áéþíáò ì.×. Âåíåôßá (Éôáëßá), Åëëçíéêü Éíóôéôïýôï.

«Ìïõ äßíåéò ôçí áõôïêñáôïñßá ïëüêëçñçò ôçò ãçò;» êáé ï èåüò åß÷å áðáíôÞóåé ìå ôï óôüìá ôïõ éåñÝá ðùò «ï èåüò ôïõ Ýäéíå ü,ôé æçôïýóå». Ï ÁëÝîáíäñïò îáíáñþôçóå ôï èåü, ãéá íá ìÜèåé áí åß÷å ôéìùñÞóåé ôïõò öïíéÜäåò ôïõ ðáôÝñá ôïõ. Óå áõôü ôïõ áðÜíôçóå ï éåñÝáò «áõôüò ðïõ ôïí åß÷å ãåííÞóåé äåí ìðïñïýóå íá äïëïöïíçèåß, áöïý Þôáí ï ßäéïò ï èåüò».

Äéüäùñïò ï Óéêåëéþôçò, ÂéâëéïèÞêç éóôïñéêÞ

Ìåñéêïß âåâáéþíïõí ðùò ï éåñÝáò ôïõ èåïý, èÝëïíôáò íá ôïí ÷áéñåôÞóåé åëëçíéêÜ ìå ôñõ-öåñüôçôá, ôïí åß÷å áðïêáëÝóåé «ðáéäßïí», äçëáäÞ «ðáéäß ìïõ», áëëÜ ìå ôç âáñâáñéêÞ ôïõ ðñïöïñÜ óêüíôáøå óôï ôåëåõôáßï ãñÜììá êáé åßðå, âÜæïíôáò óôç èÝóç ôïý íé Ýíá óßãìá, «ðáéäßïò». ÁëëÜ ôï «ðáéäßïò» áêïýãåôáé êáé «ðáé Äéüò», äçëáäÞ ãéå ôïõ Äßá. ÐñïóèÝôïõí ðùò ï ÁëÝîáíäñïò åõ÷áñéóôÞèçêå ðïëý ìå ôï ëÜèïò áõôü êáé ðùò äéáäüèçêå üôé ï éåñÝáò ôïí åß÷å ïíïìÜóåé ãéï ôïõ Äßá.

Ðëïýôáñ÷ïò, ÁëÝîáíäñïò

Ôçí ßäéá éóôïñßá äéçãïýíôáé êáé ï Ðëïýôáñ÷ïò êáé ï Áññéáíüò. Ó÷åôéêÜ ìå ôçí áðÜíôçóç ôïõ éåñÝá, Ý÷åé åíäéáöÝñïí ç äéÞãçóç ôïõ Ðëïýôáñ÷ïõ.

Ð 5.38

Ð 5.39

Ð 5.40



17

ÓõíõðÜñ÷ïõí äéÜöïñïé ëáïß

Ï ÁëÝîáíäñïò êáôÝêôçóå ôéò äõôéêÝò Éíäßåò (Ýíá ìÝñïò áðü ôï óçìåñéíü ÐáêéóôÜí) êáé Ýôóé Ýöåñå óå åðáöÞ ôïí åëëçíéêü ìå ôïí éíäéêü ðïëéôéóìü.Ôá áðïôåëÝóìáôá áõôÞò ôçò åðáöÞò ôá âëÝðïõìå êõñßùò óôçí ôÝ÷íç. Ðñüêåéôáé ãéá ôçí åëëçíïúíäéêÞ ôÝ÷íç, ðïõ Ýãéíå ãíùóôÞ ìå ôï üíïìá «ôÝ÷íç ÃêáíôÜñá».

Ïé áôôéêÝò ôñáãùäßåò êáé êùìùäßåò, áëëÜ êáé ïé åðéóôÞìåò, åðÝäñáóáí óôïí éíäéêü ðïëéôéóìü. Áíôßóôïé÷á áðü ôéò Éíäßåò Ýöôáóáí óôïí åëëçíéêü êüóìï íÝåò éäÝåò êáé ãíþóåéò óôçí éáôñéêÞ, óôç öéëïóïößá êáé óôç èñçóêåßá. Óýìöùíá ìÜëéóôá ìå ôçí áñ÷áßá ðáñÜäïóç, üôáí ï ÁëÝîáíäñïò, îåêéíþíôáò ãéá ôçí Áóßá, ñþôçóå ôï äÜóêáëü ôïõ ÁñéóôïôÝëç ôé èá Þèåëå íá ôïõ öÝñåé áðü åêåß, åêåßíïò æÞôçóå Ýíáí Éíäü öéëüóïöï.

Ïé ó÷Ýóåéò áíÜìåóá óôïí åëëçíéêü êüóìï êáé óôéò Éíäßåò Ýìåéíáí óôáèåñÝò êáé áäéÜêïðåò. Óôá éíäéêÜ óýíïñá õðÞñ÷áí ìéêñÜ êñÜôç ðïõ âïÞèçóáí ôïí åëëçíéêü êáé üëï ôï ìåóïãåéáêü êüóìï íá Ý÷åé ìüíéìç åðéêïéíùíßá, ü÷é ìüíï ìå ôéò Éíäßåò áëëÜ êáé ìå ôçí Êßíá ãéá ðïëëïýò áêüìç áéþíåò.

Ãéá ôç óõíýðáñîç ôùí ëáþí ï Ðëïýôáñ÷ïò ìáò ëÝåé üôé:

Áíôéêñßæïíôáò áõôïýò ôïõò ãÜìïõò åãþ èá åß÷á öùíÜîåé áðü ÷áñÜ: «×ïíôñïêÝöáëå ÎÝñîç, áíüçôå ôñåëÝ, ðïõ óðáôÜëçóåò ôüóï Üêáñðï êüðï íá ãåöõñþóåéò ôïí ÅëëÞóðïíôï! Áõôüò åßíáé ï ôñüðïò ðïõ óïöïß âáóéëéÜäåò åíþíïõí ôçí Áóßá ìå ôçí Åõñþðç! Äåí åßíáé ïýôå ìå äïêÜñéá ïýôå ìå ó÷åäßåò ïýôå ìå Üøõ÷á äåóìÜ, áëëÜ ìå ôá äåóìÜ ôïõ íüìéìïõ Ýñùôá êáé ôùí áãíþí ãÜìùí êáé ìå ôçí áìïéâáßá ÷áñÜ ãéá ðáéäéÜ, ðïõ åíþíïõí ôá Ýèíç áíáìåôáîý ôïõò».

Ðëïýôáñ÷ïò, ÁëÝîáíäñïò

Áí ï ÁëÝîáíäñïò åß÷å ïíåéñåõôåß, üðùò Ý÷ïõí éó÷õñéóôåß ïñéóìÝíïé, íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôçí åíüôçôá áíÜìåóá óôïõò õðçêüïõò ôïõ êáé íá óâÞóåé ôç äéáöïñÜ áíÜìåóá óå ¸ëëçíåò êáé âÜñâáñïõò, ïé äéÜäï÷ïß ôïõ ãýñéóáí ðïëý ãñÞãïñá óôçí ðáñÜäïóç êáé óõìðåñéöÝñèçêáí óôïõò Áíáôïëßôåò õðçêüïõò ôïõò óáí êáôáêôçôÝò.

Êëùíô ÌïóÝ, ÁëÝîáíäñïò. Ôï ðåðñùìÝíï åíüò ìýèïõ, ÁèÞíá 2001

Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ïé åðáöÝò áíÜìåóá óôïõò ¸ëëçíåò êáé ôïõò íôüðéïõò äåí Üëëáîáí ôéò ðåñéóóüôåñåò êïéíùíßåò ôçò ÁíáôïëÞò, ïé ïðïßåò ðÝñáóáí áðü ôç ìéá êõñéáñ÷ßá (áõôÞ ôïõ ÐÝñóç âáóéëéÜ) óå ìéá Üëëç (ôïõ ÁëÝîáíäñïõ). Ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôùí íôüðéùí Þôáí áãñüôåò. Ïé áãñüôåò ôçò Áóßáò êáé ôçò Áéãýðôïõ äåí åðçñåÜóôçêáí ðïëý áðü ôçí åëëçíéêÞ ðáñïõóßá.

Ç Êëùíô ÌïóÝ, ìéá óýã÷ñïíç Ãáëëßäá éóôïñéêüò, ãñÜöåé ãéá ôïí ÁëÝîáíäñï êáé ôïõò äéáäü÷ïõò ôïõ âáóéëåßïõ ôïõ:

ÅîÜðëùóç ôïõ åëëçíéêïý ðïëéôéóìïý

Åäßäáîå [ï ÁëÝîáíäñïò] óôïõò ÕñêÜíéïõò ôï ãÜìï, óôïõò Áñá÷þóéïõò ôç ãåùñãßá, óôïõò Óïãäéáíïýò íá öñïíôßæïõí ôïõò ðáôÝñåò ôïõò, áíôß íá ôïõò óêïôþíïõí, óôïõò ÐÝñóåò íá óÝâïíôáé ôéò ìçôÝñåò ôïõò, óôïõò Óêýèåò íá èÜâïõí ôïõò íåêñïýò ôïõò, áíôß íá ôïõò ôñþ-íå, óôïõò Éíäïýò íá ðñïóêõíïýí ôïõò èåïýò êáé óå üëïõò íá äéáâÜæïõí ôïí ¼ìçñï êáé íá áðáããÝëëïõí ôéò ôñáãùäßåò ôïõ Åõñéðßäç êáé ôïõ ÓïöïêëÞ.

Ðëïýôáñ÷ïò, Ðåñß ôçò ÁëåîÜíäñïõ ôý÷çò Þ áñåôÞò ëüãïò

Ð 5.41

Ð 5.42

Ð 5.43

Ãéá ôçí «ôÝ÷íç ÃêáíôÜñá» èá ìÜèïõìå ðåñéóóüôåñá óôç ó. 8.

«Ëßãç áêüìç éóôïñßá»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


18

Γ. Η πνευματική ζωή και οι τέχνεςÖéëïóïößá

ÓùêñÜôçò

ÌáñìÜñéíç ðñïôïìÞ ôïõ ÓùêñÜôç. Ñùìáúêü áíôßãñáöï åëëçíéóôéêïý Ýñãïõ. Ìåôáîý 340–320 ð.×.Ñþìç (Éôáëßá), Ìïõóåßï ôùí Èåñìþí.

Ôï ìõóôéêü ôçò åðéôõ÷ßáò ôïõ ÓùêñÜôç Þôáí ðùò äåí ðáñßóôáíå ôï äÜóêáëï óå êáíÝíá. Áíôßèåôá ðëçóßáæå ôïí óõíïìéëçôÞ ôïõ êáé Ýäåé÷íå ðùò Þèåëå íá ìÜèåé ï ßäéïò áðü êåßíïí. Äå äßäáóêå, ëïéðüí, üðùò ïé óõíçèéóìÝíïé äÜóêáëïé. ¼÷é, åêåßíïò óõæçôïýóå [...]. ÐÜíôùò óôçí áñ÷Þ ôïõëÜ÷éóôïí ðñïôéìïýóå íá êÜíåé åñùôÞóåéò ðáñÜ íá äßíåé áðáíôÞóåéò [...]. Óõ÷íÜ ìÜëéóôá äÞëùíå, óôçí áñ÷Þ ôçò óõæÞôçóçò, üôé ï ßäéïò äåí Þîåñå ôßðïôá. Óôç óõíÝ÷åéá, üìùò, êáôÜöåñíå ôïí óõíïìéëçôÞ ôïõ íá äéáêñßíåé ìüíïò ôïõ ôéò áôÝëåéåò êáé ôéò áäõíáìßåò ôùí óõëëïãéóìþí ôïõ. ÓôñéìùãìÝíïò ôüôå áíáãêáæüôáí íá ðáñáäå÷ôåß ðïéï Þôáí ôï óùóôü êáé ðïéï ôï Üäéêï.ÐáñéóôÜíoíôáò üôé äåí Þîåñå ôßðïôá, ï ÓùêñÜôçò áíÜãêáæå ôïõò áíèñþ-ðïõò íá âÜëïõí ôï ìõáëü ôïõò íá äïõëÝøåé [...] êáé óôï ôÝëïò êáôÜíôçóå åíï÷ëçôéêüò êáé åêíåõñéóôéêüò ðñïðÜíôùí ãéá ôïõò äõíáôïýò êáé ôïõò éó÷õñïýò ôçò áèçíáúêÞò êïéíùíßáò. Ç ÁèÞíá ìïéÜæåé ìå ìéá ôåìðÝëéêç öïñÜäá, Ýëåãå ï ÓùêñÜôçò, êé ï ßäéïò ìå ìéá áëïãüìõãá, ðïõ ôçí ôóé-ìðÜåé äõíáôÜ óôá ðëåõñÜ ôçò ãéá íá ôçí îõðíÞóåé. Ï ßäéïò Ýëåãå ðÜíôá üôé Üêïõãå ìÝóá ôïõ ôç öùíÞ êÜðïéïõ èåïý, êÜðïéïõ «äáéìüíéïõ», íá ôïõ õðáãïñåýåé ôé èá êÜíåé êáé ôé èá ðåé. Ï ÓùêñÜôçò äéáöùíïýóå, ãéá ðáñÜäåéãìá, ìå ôç èáíáôéêÞ ðïéíÞ. Áñíéüôáí, åðßóçò, íá êáôáäþóåé ôïõò ðïëéôéêïýò ôïõ áíôéðÜëïõò. Ïé áðüøåéò ôïõ áõôÝò ôïõ óôïß÷éóáí, óôï ôÝëïò, ôçí ßäéá ôïõ ôç æùÞ. Ôï 399 ð.×. êáôçãïñÞèçêå üôé «äéáöèåßñåé ôïõò íÝïõò êáé áóåâåß ðñïò ôïõò èåïýò». Ìå ðëåéïøçößá ëßãùí ìüëéò øÞöùí êñßèçêå Ýíï÷ïò áðü Ýíá äéêáóôÞñéï ðåíÞíôá äéêáóôþí [...] êáé êáôáäéêÜóôçêå óå èÜíáôï. Ëßãï áñãüôåñá, ðáñïõóßá ôùí ðéï óôåíþí ôïõ ößëùí, Þðéå ôï êþíåéï.

Æ. ÃêÜáñíôåñ, Ï êüóìïò ôçò Óïößáò, ÁèÞíá 1994

Ç Áêáäçìßá ôïõ ÐëÜôùíá

Óôçí Áêáäçìßá ôïõ ÐëÜôùíá ïé ìáèçôÝò äéäÜóêïíôáí öéëïóïößá, ìáèçìáôéêÜ êáé ãõìíáóôéêÞ. Ôï ðéï óçìáíôéêü üìùò Þôáí ç óõæÞôçóç. ¸ôóé ï ÐëÜôùíáò êáôÝãñáøå ôç öéëïóïößá ôïõ óå êåßìåíá ìå ôç ìïñöÞ äéáëüãïõ.

Ôï ðñþôï ðñÜãìá ðïõ Ýêáíå ï ÐëÜôùíáò, ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÓùêñÜôç, Þôáí íá äçìïóéåýóåé ôçí Áðïëïãßá. Åêåß Ýãñáøå üóá ï äÜóêáëüò ôïõ åßðå óôï äéêáóôÞñéï ãéá íá õðåñáóðéóôåß ôïí åáõôü ôïõ. Åêôüò áðü ôçí Áðïëïãßá (ôïõ ÓùêñÜôç), ï ÐëÜôùíáò Ýãñáøå êáé áñêåôÝò åðéóôïëÝò, êáèþò êáé 35 öéëïóïöéêïýò äéáëüãïõò.

Ð 5.44Ôï ìüíï ðïõ îÝñù åßíáé üôé äåí îÝñù ôßðïôá. ÓùêñÜôçò

Ð 5.45

Ð 5.46



19

Óôï äéÜëïãï áõôü ï ÐëÜôùíáò ðåñéãñÜöåé ôçí éäáíéêÞ ðïëéôåßá, üðïõ èåùñïýóå üôé Ýðñå-ðå íá êõâåñíïýí ïé öéëüóïöïé [...]. Ï ÐëÜôùíáò ôþñá öáíôÜæåôáé ìéá ðïëéôåßá äïìçìÝíç áêñéâþò üðùò êáé ôï áíèñþðéíï óþìá [...]. ¸÷åé êáé ç ðïëéôåßá êõñßáñ÷ïõò, öýëáêåò (Þ óôñáôéþôåò) êáé ôçí ôÜîç ôùí åìðüñùí (óôçí ïðïßá áíÞêïõí êáé ïé ôå÷íßôåò êáé ïé áãñü-ôåò) [...]. ¸ôóé óôç äßêáéç ðïëéôåßá êáèÝíáò îÝñåé ðïéá áêñéâþò åßíáé ç èÝóç ôïõ [...]. Ôï êõñéüôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü ìéáò óùóôÞò êáé äßêáéçò ðïëéôåßáò åßíáé ç äéáêõâÝñíçóç ìå ôç âïÞèåéá ôçò ëïãéêÞò. Êé üðùò ôï êåöÜëé êõâåñíÜ ôï óþìá, Ýôóé êáé ïé öéëüóïöïé ðñÝðåé íá êõâåñíïýí ôçí êïéíùíßá [...]. Åðßóçò Þôáí âÝâáéïò üôé ïé ãõíáßêåò ìðïñïýí íá åðéäåßîïõí ôçí ßäéá ëïãéêÞ êáé ôçí ßäéá óùöñïóýíç ìå ôïõò Üíôñåò, öôÜíåé í’ áðïêôÞóïõí ôçí ßäéá ìüñöùóç êáé í’ áðáëëáãïýí áðü ôï öïñôßï ôçò áíáôñïöÞò ôùí ðáéäéþí êáé ôùí ïéêéáêþí åñãáóéþí. Ï ÐëÜôùíáò ðñüôåéíå áêüìá ôçí êáôÜñãçóç ôçò ïéêïãÝíåéáò êáé ôçò éäéïêôçóßáò ãéá ôïõò êõâåñíÞôåò êáé ôïõò öýëáêåò [...]. Ç áíáôñïöÞ ôùí ðáéäéþí Ýðñåðå íá ãßíåôáé õðü ôçí åðßâëåøç ôçò ðïëéôåßáò. Ï ÐëÜôùíáò Þôáí ï ðñþôïò öéëüóïöïò ðïõ õðïóôÞñéîå ôá äçìüóéá íçðéáãùãåßá êáé ôá ó÷ïëåßá ðïõ êñáôïýí ôïõò ìáèçôÝò üëç ôç ìÝñá, áêüìç êáé ìåôÜ ôï ôÝëïò ôùí ìáèçìÜôùí.


Ðïëéôåßá

ÊáíÝíáò Üíèñùðïò äåí ìðïñåß íá æåé ìüíïò. ÁñéóôïôÝëçòÁñéóôïôÝëçò

Óôéò áðüøåéò ôïõ ÁñéóôïôÝëç ãéá ôçí êïéíùíßá, åêöñÜæåôáé ç áðÝ÷èåéÜ ôïõ ãéá êáèåôß ôï õðåñâïëéêü. ×áñáêôÞñéæå ôïí Üíèñùðï «æþï ðïëéôéêü». ×ùñßò ôçí êïéíùíßá ãýñù ìáò, äåí åßìáóôå óùóôïß Üíèñùðïé, Ýëåãå. Ç ïéêïãÝíåéá êáé ôï ÷ùñéü ìðïñïýí íá éêáíïðïéÞóïõí ôéò ôáðåéíüôåñåò æùôéêÝò áíÜãêåò ôïõ áíèñþðïõ, üðùò åßíáé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ôñïöÞ êáé ç æåóôáóéÜ, ï ãÜìïò êáé ç áíáôñïöÞ ôùí ðáéäéþí. Ç ýøéóôç ìïñöÞ, ùóôüóï, áíèñþðéíçò êïéíùíßáò åßíáé, êáôÜ ôïí ÁñéóôïôÝëç, ìüíï ôï êñÜôïò.


ÑçôïñéêÞ

Äéêáíéêïß ëüãïé

Óôá äéêáóôÞñéá ôçò ÁèÞíáò äåí õðÞñ÷áí äéêçãüñïé. Ï êÜèå êáôçãïñïýìåíïò Þ êáôÞãïñïò Ýðñåðå íá ìéëÞóåé ï ßäéïò óôï äéêáóôÞñéï. Ãé’ áõôü ïé Áèçíáßïé ðÞãáéíáí óõ÷íÜ óå êÜðïéï ñÞôïñá ðïõ Ýãñáöå Ýíá ëüãï ãéá ôçí õðüèåóÞ ôïõò. Ôïõò ëüãïõò áõôïýò ôïõò ëÝìå äéêáíéêïýò ëüãïõò.

Ïé ôÝ÷íåò

Ðáíáèçíáúêü ÓôÜäéï

Óôç èÝóç ðïõ äéÜëåîáí íá ÷ôéóôåß ôï Ðáíáèçíáúêü ÓôÜäéï õðÞñ÷å Ýíá öõóéêü âáèïýëùìá áíÜìåóá óå äýï ëüöïõò. Óôï åðßðåäï ðïõ ó÷çìáôéæüôáí äçìéïõñãÞèçêå ï áãùíéóôéêüò ÷þñïò. Ôï óôÜäéï ÷ùñïýóå 50.000 èåáôÝò.

Ð 5.47

Ð 5.48

Ð 5.49

Öùôïãñáößá áðü ôïõò ðñþôïõò óýã÷ñïíïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôçò ÁèÞíáò ðïõ Ýãéíáí ôï 1896.

Ð 5.50

ÁèÞíá, Ðáíáèçíáúêü ÓôÜäéï. Áíáóôçëþèçêå ãéá ôïõò áãþíåò ôçò ðñþôçò óýã÷ñïíçò ÏëõìðéÜäáò.

Ð 5.51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5


20

ÆùãñáöéêÞ

Ç ÷ñõóÞ ëÜñíáêá áðü ôï âáóéëéêü ôÜöï óôç Âåñãßíá, ï ïðïßïò èåùñåßôáé áðü ðïëëïýò áñ÷áéïëüãïõò ï ôÜöïò ôïõ Ößëéððïõ Â´. Ç ëÜñíáêá ðïõ ðåñéåß÷å ôá ïóôÜ ôïõ âáóéëéÜ åßíáé äéáêïóìçìÝíç ìå ôï Üóôñï, ôï Ýìâëçìá ôçò âáóéëéêÞò ïéêïãÝíåéáò ôçò Ìáêåäïíßáò. 336 ð.×. Âåñãßíá (Ìáêåäïíßá), Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï.

¼ëïõò üìùò êáôüðéí, ðñïãåíÝóôåñïõò êáé ìåôáãåíÝóôåñïõò, ôïõò îåðÝñáóå ï ÁðåëëÞò ï Êþïò. Áõôüò ìüíïò ðñïóÝöåñå óôç æùãñáöéêÞ ðåñéóóüôåñá áð’ üóá üëïé ïé Üëëïé ìáæß êé Ýâãá-ëå áêüìá êáé âéâëßá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôéò áñ÷Ýò ôçò. Îå÷þñéæå ç ùñáéüôçôá ôçò ôÝ÷íçò ôïõ.

Ðëßíéïò ï Ðñåóâýôåñïò, ÖõóéêÞ Éóôïñßá 35, Ðåñß ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò æùãñáöéêÞò

ÌåôÜöñáóç: ÔÜóïò Ñïýóóïò, ÁëÝêïò Ëåâßäçò

ÁðåëëÞò

Ãéá ôï æùãñÜöï ÁðåëëÞ ãíùñßæïõìå ïñéóìÝíá ðñÜãìáôá áðü ôéò áñ÷áßåò ðçãÝò. ÐïëëÝò ðëçñïöïñßåò ìÜò äßíåé ï Ñùìáßïò óõããñáöÝáò Ðëßíéïò ï Ðñåóâýôåñïò, ðïõ ãñÜöåé ôïí 1ï áéþíá ì.×.

Âáóéëéêïß ôÜöïé ôçò Âåñãßíáò

Ç áñ÷áßá ðüëç ìå ôï áíÜêôïñï óôç Âåñãßíá ôçò Çìáèßáò áðÝêôçóå éäéáßôåñç óçìáóßá áðü ôï 1976. Ôüôå áðïêáëýöèçêáí âáóéëéêïß ôÜöïé. Ïé áñ÷áéïëüãïé êáôÜëáâáí üôé ç áñ÷áßá ðüëç Þôáí ïé ÁéãÝò, ç ðñþôç ðñùôåýïõóá ôïõ Âáóéëåßïõ ôçò Ìáêåäïíßáò. Îå÷ùñßæïõí ïé ôÜöïé ôïõ 4ïõ áéþíá ð.×., ðïõ áíÞêïõí óôçí ðåñßïäï ôçò áêìÞò ôïõ âáóéëåßïõ. Ïé áñ÷áéïëüãïé ðïõ ìðÞêáí ãéá ðñþôç öïñÜ óôï ìåãÜëï ôÜöï èáýìáóáí ôá üðëá êáé ôá áíôéêåßìåíá óôïõò ôïß÷ïõò êáé ôï äÜðåäï, ôá ÷Üëêéíá óêåýç, ôç ÷ñõóÞ ëÜñíáêá êáé ôá ÷ñõóÜ óôåöÜíéá.

Ð 5.52

Ð 5.53

ÁíáðáñÜóôáóç ôïõ ìåãÜëïõ ôÜöïõ ôçò Âåñãßíáò. Ï ôÜöïò êáëõðôüôáí áðü Ýíá ÷ùìÜôéíï ôýìâï. Ôïõò âáóéëéêïýò ôÜöïõò áíáêÜëõøå ï áñ÷áéïëüãïò Ìáíüëçò Áíäñüíéêïò.

Ð 5.55

×ñõóü óôåöÜíé âåëáíéäéÜò. ÂñÝèçêå ìÝóá óôç ÷ñõóÞ ëÜñíáêá. 2ï ìéóü ôïõ 4ïõ áéþíá ð.×. Âåñãßíá (Ìáêåäïíßá), Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï.

Ð 5.54

[ÊåöÜëáéï [ÊåöÜëáéï [ 5]×ñïíïëïãéêïß Ðßíáêåò

ÅÔ

ÏÓ

ÂÁ

ÓÉË

ÅÉÏ

ÔÇ

Ó

ÌÁ

ÊÅ

ÄÏ

ÍÉÁ

ÓÊ

ÅÍ

ÔÑ

ÉÊÏ

Ó Ê

ÁÉ

ÍÏ

ÔÉÏ

Ó

ÅË

ËÁ

ÄÉÊ

ÏÓ

×Ù

ÑÏ

ÓÐ

ÅÑ

ÓÉÊ

Ï Â

ÁÓ

ÉËÅ

ÉÏ (

Ìéê

ñÜ

Áó

ßá,

Óõñ

ïð

áëá

éóôß

íç, Á

ßãõð

ôïò,

Éñ

Üí)

ÉÍÄ

ÉÅÓ

359

–336

ð.×

.Â

áó

éëåß

á ô

ïõ

Ößë

éðð

ïõ

Â´.

Åíï

ðï

ßçó

ç ô

ïõ

Âá

óéë

åßï

õ ôç

ò Ì

áêå

äï

íßá

ò.

359

–322

ð.×

.Ä

ñÜ

óç

ôï

õ ñ

Þôï

ñá

Äç

ìï

óèÝ

íç

óôç

í Á

èÞíá

. Ëü

ãïé å

íáíô

ßïí

ôïõ

Ößë

éðð

ïõ

Â´ (

351–

341

ð.×

.).

348

ð.×

.Ê

áôá

óôñ

ïö

Þ ô

çò

Ïëý

íèï

õ.

342

ð.×

.Ôï

Âá

óßë

åéï

ôç

ò Ì

áêå

äï

íßá

ò åð

åêôå

ßíåô

áé ù

ò ôç

Èñ

Üêç

.

338

ð.×

.Ì

Ü÷ç

óôç

×á

éñþ

íåéá

. Íßê

ç ô

ïõ

Ößë

éðð

ïõ

Â´ å

ðß ô

çò

ÁèÞ

íáò

êáé

ôçò

ÈÞ

âáò.

337–

336

ð.×

.Ï

é ðåñ

éóó

üôå

ñåò

åëë

çíé

êÝò

ðü

ëåéò

-êñ

Üôç

áíá

ãíù

ñßæ

ïõí

ôï

Ö

ßëéð

ðï

Â´ ù

ò ç

ãÝôç

. Óõì

ìá

÷ßá

ãé

á å

êóôñ

áôå

ßá å

íáíô

ßïí

ôïõ

Ðåñ

óéê

ïý

Âá

óéë

åßï

õ.

336

ð.×

.Ä

ïëï

öï

íßá

ôï

õ Ö

ßëéð

ðï

õ Â

´.Ä

ïëï

öï

íßá

ôï

õ Á

ñôá

îÝñ

îç Ã

. Ï

Äá

ñåß

ïò

Ã

âáó

éëéÜ

ò ôï

õ Ð

åñó

éêï

ý Â

áó

éëåß

ïõ.

336

–323

ð.×

.Â

áó

éëåß

á ô

ïõ Á

ëÝîá

íäñ

ïõ Ã

.

334

ð.×

.¸

íáñ

îç ô

çò

åêó

ôñá

ôåßá

ò ôï

õ Á

ëÝîá

íäñ

ïõ

ùò

çãå

ìü

íá ô

ùí

Åëë

Þíù

í.

ÌÜ

÷ç ó

ôï Ã

ñá

íéêü

ðï

ôáì

ü. Ð

ôþó

ç ô

ùí

ÓÜ

ñä

åùí.

333

ð.×

.Ì

Ü÷ç

óôç

í Éó

óü

. ¹ôô

á ô

ïõ

Äá

ñåß

ïõ

Ã .

332

ð.×

.Ð

ïëé

ïñ

êßá

ôç

ò Ôý

ñï

õ.

331

ð.×

.Ê

áôÜ

êôç

óç

ôç

ò Á

éãýð

ôïõ.

ºä

ñõó

ç ô

çò

Áëå

îÜíä

ñåé

áò

óôç

í Á

ßãõð

ôï. Ì

Ü÷ç

óôá

Ãá

õãÜ

ìç

ëá.

330

ð.×

.È

Üíá

ôïò

ôïõ

Äá

ñåß

ïõ

Ã .

329–

325

ð.×

.Éí

äéê

Þ åê

óôñ

áôå

ßá ô

ïõ

ÁëÝ

îáíä

ñï

õ. Í

ßêç

åðß ô

ïõ

Éíä

ïý

âáó

éëéÜ

Ðþ

ñï

õ (3

26 ð

.×.)

.

324

ð.×

.Å

ðéó

ôñï

öÞ

ôïõ

ÁëÝ

îáíä

ñï

õ ó

ôç Â

áâõ

ëþíá

.

323

ð.×

.È

Üíá

ôïò

ôïõ

ÁëÝ

îáíä

ñï

õ.

322

ð.×

.Á

ñ÷Þ

ôçò

ðáñá

êìÞò

ôçò

ÁèÞ

íáò.

AÐ

Ï Ô

ÇÍ

ÁÍ

ÏÄ

Ï Ô

ÇÓ

ÌÁ

ÊÅ

ÄÏ

ÍÉÁ

Ó Ì

Å×

ÑÉ

ÔÏ

ÈÁ

ÍÁ

ÔÏ

ÔÏ

Õ Ì

ÅÃ

ÁË

ÏÕ

ÁË

ÅÎ

ÁÍ

ÄÑ

ÏÕ

(35

9–32

2 ð

.×.)

[ÊåöÜëáéï [ÊåöÜëáéï [ 5]×ñïíïëïãéêïß Ðßíáêåò

ÅÔÏÓ ÅËËÁÄÉÊÏÓ ×ÙÑÏÓ (ÁèÞíá, ÓðÜñôç, ÈÞâá) êáé ðáñÜëéá ÌÉÊÑÁÓ ÁÓÉÁÓ

479–431 ð.×. Ðåíôçêïíôáåôßá. Ðåñßïäïò ôçò áèçíáúêÞò çãåìïíßáò êáé äçìïêñáôßáò.

479–456 ð.×. Ç ÁèÞíá ï÷õñþíåôáé. ×ôßæïíôáé ôá ÌáêñÜ Ôåß÷ç (458 ð.×.).

478–477 ð.×. ºäñõóç ôçò Óõììá÷ßáò ôçò ÄÞëïõ.

466 ð.×. Ï Êßìùíáò íéêÜåé ôïõò ÐÝñóåò óôïí ÅõñõìÝäïíôá ðïôáìü.

464 ð.×. ÅðáíÜóôáóç ôùí åéëþôùí óôç ÓðÜñôç.

462–461 ð.×.ÐïëéôåéáêÝò ìåôáññõèìßóåéò ôïõ ÅöéÜëôç êáé ôïõ ÐåñéêëÞ. Åäñáéþíåôáéç äçìïêñáôßá óôçí ÁèÞíá. ÔÝëïò ôçò ðåñéüäïõ öéëßáò ÁèÞíáò-ÓðÜñôçò.

460 ð.×. ðåñßðïõÇ Óõììá÷ßá ôçò ÄÞëïõ åîåëßóóåôáé óôáäéáêÜ óå áèçíáúêÞ çãåìïíßá.Áñ÷Þ ôçò äñÜóçò ôïõ ÐåñéêëÞ.

460–400 ð.×.ðåñßðïõ

Ðåñßïäïò áêìÞò ôïõ èåÜôñïõ êáé ôçò äñáìáôéêÞò ðïßçóçò.Ôñáãùäßá (Áéó÷ýëïò, ÓïöïêëÞò, Åõñéðßäçò), êùìùäßá (ÁñéóôïöÜíçò).

454 ð.×.Áðïôõ÷ßá ôçò áèçíáúêÞò åêóôñáôåßáò óôçí Áßãõðôï. ÌåôáöïñÜ ôïõ ôáìåßïõ ôçò Óõììá÷ßáò ôçò ÄÞëïõ áðü ôç ÄÞëï óôçí ÁèÞíá.

451 ð.×. Øçößæåôáé ï íüìïò ôïõ ÐåñéêëÞ ãéá ôïõò Aèçíáßïõò ðïëßôåò.


Ç ÁèÞíá ãßíåôáé ôï ðïëéôéóôéêü êÝíôñï ôïõ åëëçíéêïý êüóìïõ.ÁíÜðôõîç ôùí èåôéêþí åðéóôçìþí (ÌÝôùíáò), ôçò éáôñéêÞò (ÉððïêñÜôçò), ôçò éóôïñßáò (Çñüäïôïò, Èïõêõäßäçò) êáé ôçò öéëïóïößáò (äéäáóêáëßá ôùíóïöéóôþí Ãïñãßá, Ðñùôáãüñá, ðåñßïäïò äéäáóêáëßáò ôïõ ÓùêñÜôç).

449 ð.×. ÓõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôï Ðåñóéêü Âáóßëåéï: ÅéñÞíç ôïõ Êáëëßá.


×ôßæïíôáé ï Ðáñèåíþíáò êáé ôá Ðñïðýëáéá óôçí Áêñüðïëç.ÌåãÜëç áíÜðôõîç ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò êáé ôçò ãëõðôéêÞò (Öåéäßáò, Ìýñùíáò).

445 ð.×. ÔñéáêïíôáåôÞò ÅéñÞíç áíÜìåóá óôçí ÁèÞíá êáé ôç ÓðÜñôç.

431–404 ð.×. Ðåëïðïííçóéáêüò Ðüëåìïò.

431–421 ð.×. Ç ðñþôç öÜóç ôïõ ðïëÝìïõ. Áñ÷éäÜìåéïò Ðüëåìïò.

429 ð.×. Ëïéìüò óôçí ÁèÞíá. ÈÜíáôïò ôïõ ÐåñéêëÞ.

421 ð.×. ÓõíèÞêç åéñÞíçò ÁèÞíáò-ÓðÜñôçò: ÅéñÞíç ôïõ Íéêßá.

415–413 ð.×. Åêóôñáôåßá ôùí Áèçíáßùí óôç Óéêåëßá. ÊáôáóôñïöÞ ôïõ áèçíáúêïý óôüëïõ.

413–404 ð.×. Äåêåëåéêüò Ðüëåìïò. ÅðáíÜëçøç ôïõ ðïëÝìïõ ÁèÞíáò-ÓðÜñôçò.

411 ð.×. ÐñïóùñéíÞ êáôÜëõóç ôçò äçìïêñáôßáò áðü ôïõò ïëéãáñ÷éêïýò.

406–367 ð.×. Ï Äéïíýóéïò ôýñáííïò ôùí Óõñáêïõóþí óôç Óéêåëßá.

405 ð.×. ¹ôôá ôùí Áèçíáßùí óôïõò Áéãüò Ðïôáìïýò.

404 ð.×.ÔÝëïò ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ. ÐáñÜäïóç ôçò ÁèÞíáò óôï Ëýóáíäñï. Êáèåóôþò ôùí ÔñéÜíôá ÔõñÜííùí.

403 ð.×. ÁðïêáôÜóôáóç ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò.


Ðåñßïäïò áêìÞò ôçò öéëïóïößáò (ÐëÜôùíáò, ÁñéóôïôÝëçò), ôçò ñçôïñéêÞò (Ëõóßáò, Áéó÷ßíçò, ÉóïêñÜôçò), ôçò éóôïñéïãñáößáò (Îåíïöþíôáò) êáé ôùíôå÷íþí (ÐñáîéôÝëçò, Ëýóéððïò).

399 ð.×. Äßêç êáé èáíÜôùóç ôïõ ÓùêñÜôç.

387 ð.×. ÅéñÞíç ôïõ ÂáóéëÝùò (Áíôáëêßäåéïò ÅéñÞíç). Ï ÐëÜôùíáò éäñýåé ôçí Áêáäçìßá.

380 ð.×. Ðáíçãõñéêüò, ëüãïò ôïõ ÉóïêñÜôç.

378 ð.×. ºäñõóç ôçò Â´ ÁèçíáúêÞò Óõììá÷ßáò.

371 ð.×. ÌÜ÷ç óôá Ëåýêôñá. ¢íïäïò ôçò ÈÞâáò.

369 ð.×. Ïé Èçâáßïé áðåëåõèåñþíïõí ôïõò ÌåóóÞíéïõò áðü ôïõò ÓðáñôéÜôåò.

362 ð.×. ÌÜ÷ç óôç Ìáíôßíåéá. Ðôþóç ôçò èçâáúêÞò çãåìïíßáò.

Ï Å

ËË

ÇÍ

ÉÊÏ

Ó Ê

ÏÓ

ÌÏ

Ó Á

ÐÏ

ÔÏ

ÔÅ

ËÏ

Ó Ô

ÙÍ

ÐÅ

ÑÓ

ÉÊÙ

Í Ð

ÏË

ÅÌ

ÙÍ

(479

ð.×

.) Ù

Ó Ô

Ç Ì

Á×

Ç Ô

ÇÓ

ÌÁ

ÍÔ

ÉÍÅ

ÉÁÓ

(36

2 ð

.×.)

Δραστηριότητες[Ç ÊëáóéêÞ Åðï÷Þ[Ç ÊëáóéêÞ Åðï÷Þ[ ]

23

ÄéáâÜóôå ôçí ðçãÞ Ð 5.1. á) Ðïéïò Ýãñáøå ôï êåßìåíï êáé ðüôå; â) Ãéá ðïéïõò ëüãïõò ï óõããñáöÝáò èåùñåß ôçí Éóôïñßá ôïõ ÅëëÜíéêïõ áíáêñéâÞ;

Âñßóêåóôå óôçí ÁèÞíá ìåôÜ ôç ìåôáññýèìéóç ôïõ ÅöéÜëôç êáé ôïõ ÐåñéêëÞ óôïí ¢ñåéï ÐÜãï. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù öñÜóåéò åßíáé óùóôÝò; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

Áñióôáñ÷ïò

Ìåäßìíïõò Ý÷ù åêáôü,

ìá ì’ åêëÝîáí óôñáôçãü!

Èåoâïõëïò

Ôé êé áí åßìáéáðü ôç ÈÜóï üëïõò óáò

èá óáèá óáèá ó ò äéêÜóáò äéêÜóá ùò äéêÜóùò äéêÜó !

Êñaôõëïò

Ðñïâïõëåýìáôá óêáñþíù Ðñïâïõëåýìáôá óêáñþíù êáé ìåôïßêéï ðëçñþíù!

Öáéíáñåôç

¢íäñá ìïõ, óðïõäáßá íÝá! Êëçñþèçêá óôçí Çëéáßá.

Ìyñùíáò

Ôþñá ìå ôïí ÐåñéêëÞêáé ïé äïýëïé óôç ÂïõëÞ!

1

2

Ëýóôå ôï áßíéãìá:

Ôé åßíáé;

3

Ôé êé áí åßìáé áðü ðçëü,Ý÷ù êýñïò öïâåñü.

ÐÜíù ìïõ áí ÷áñá÷ôåßò,÷ñüíéá ôçí ðüëç äå èá äåéò!!!

Δραστηριότητες[ÊåöÜëáéï 5[ÊåöÜëáéï 5[ ]

24

Óìéêéèiùíáò

ÐáôÝñáò ìïõ åßíáé ï Öéëïäþñçôïò, ìïõ åßíáé ï Öéëïäþñçôïò, ìïõ

Áèçíáßïò ðïëßôçò, êáé ìçôÝñá ìïõ

ç ÓùóôñÜôç, êüñç ìåôïßêïõ.ç ÓùóôñÜôç, êüñç ìåôïßêïõ.

Åðéêñáôçò

ÐáôÝñáò ìïõ åßíáé ï ×áñéôéìßäçò áðü ôá ¢âäçñá êáé ìçôÝñá ìïõ ç

ËõóéóôñÜôç, êüñç Áèçíáßïõ ðïëßôç.ËõóéóôñÜôç, êüñç Áèçíáßïõ ðïëßôç.

ÁãáèùíáòÁãáèùíáò

ÐáôÝñáò ìïõ åßíáé ï ìÝôïéêïò ÁíäñïêëÞò êáé ìçôÝñá ìïõ ç

Ìåëéóôß÷ç, êüñç Áèçíáßïõ ðïëßôç.Ìåëéóôß÷ç, êüñç Áèçíáßïõ ðïëßôç.Ìåëéóôß÷ç, êüñç Áèçíáßïõ ðïëßôç

×áéñåôéáäçò

ÐáôÝñáò ìïõ åßíáé ï

Ðñüâïõëïò, Áèçíáßïò

ðïëßôçò, êáé ìçôÝñá ìïõ ç

ÖéëáéíÝôç, áðü ôç ÈÜóï.

ÁãáèïêëçòÁãáèïêëçò

ÐáôÝñáò ìïõ åßíáé ï

×ñýóéððïò, Áèçíáßïò ðïëßôçò,

êáé ìçôÝñá ìïõ ç Çäýëç, êüñç

Áèçíáßïõ ðïëßôç.

Âñßóêåóôå óôçí ÁèÞíá ôçí åðï÷Þ ôïõ ÐåñéêëÞ. Ðïéïé áðü ôïõò ðáñáêÜôù Üíôñåò Þôáí Áèçíáßïé ðïëßôåò êáé ðïéïé äåí ìðïñïýóáí íá åßíáé; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

4

ÄéáâÜóôå ðñïóåêôéêÜ ôçí ðçãÞ Ð 5.10. á) Ðïéüò Ýãñáøå ôï êåßìåíï êáé ðüôå; â) Ðüôå ÷ñïíïëïãïýíôáé üóá áíáöÝñåé; ã) Ìå ðïéá åðé÷åéñÞìáôá äéêáéïëïãåß

ï óõããñáöÝáò ôïõò ÷áñáêôçñéóìïýò ðïõ áðïäßäåé óôïí ÐåñéêëÞ;

5

προφορικά


25

Ôï êôßñéï ôçò åéêüíáò âñßóêåôáé óôç óçìåñéíÞ ÁèÞíá, óôçí ïäü Áãßùí ÁóùìÜôùí 45. Ìå ðïéï áðü ôá ìíçìåßá ôçò Áêñüðïëçò ìïéÜæåé;

6

Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ìáèÞìáôá ìå ôéò çëéêßåò êáé ôïõò óôü÷ïõò.

ÁíÜãíùóçÃñáììáôéêÞ

ÃñáöÞÄéóêïâïëßáÌïõóéêÞ

ÐÜëçÐïßçóç

ÓôñáôéùôéêÞ åêðáßäåõóçÔñÝîéìï

ÊáôÜêôçóç âáóéêþí ãíþóåùí

ÁíÜðôõîç óùìáôéêþí éêáíïôÞôùí

Äõíáôüôçôá óõììåôï÷Þòóå ðïëåìéêÝòåðé÷åéñÞóåéò

7-14 åôþí

14-18 åôþí

18 åôþí êáé ðÜíù

ÌáèÞìáôá Óôü÷ïéÇëéêßåò

7

á) ÁèÞíá, 440 ð.×.: Ï ðïëßôçò ÖéëïêëÞò ìÜò áöçãåßôáé ìéá çìÝñá áðü ôç æùÞ ôïõ. ÂáóéóìÝíïé óôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷åôå áðü ôï âéâëßï óáò, äéçãçèåßôå ðþò ðÝñáóå ï ÖéëïêëÞò ôçí çìÝñá ôïõ. Áíáöåñèåßôå ðïý ðÞãå, ðïéïõò óõíÜíôçóå, ôé äïõëåéÝò Ýêáíå, ôé ðáñáêïëïýèçóå, ôé óõæÞôçóå êáé ìå ðïéïõò.

â) ÁèÞíá, 440 ð.×.: Ç Êëåïíßêç, óýæõãïò ôïõ ÖéëïêëÞ, ìáò áöçãåßôáé ìéá áíôßóôïé÷ç ìÝñá áðü ôç æùÞ ôçò. Äéçãçèåßôå ðþò ðÝñáóå ç Êëåïíßêç ôç ìÝñá ôçò.

8προφορικά


26

ÁÉÁÓ: Óôçí å÷èñéêÞ ôç ãç ôçò Ôñïßáò ìðçãìÝíïò óôÝêåôáé ôþñá ï öïíéÜò ìïõ, áöïý óéäåñïöÜãï ôïí ôñü÷éóå áêüíé êáé ôïí Ý÷ù ãåñÜ óôåñéþóåé ìåò ôï ÷þìá, ðïõ Ýôóé ößëïò ìïõ íá ãåíåß êáé íá ìïõ äþóåé ôï èÜíáôï ãïñãÜ. Ëïéðüí óôá ðÜíôá åßìáé Ýôïéìïò [...]. Óôåßëôå ìáíôáôïöüñï ãéá íá ðÜåé óôïí Ôåýêñï ôï êáêü ìáíôÜôï, ðñþôïò íá ìå óçêþóåé áõôüò, üôáí èá ´÷ù ðÝóåé óôï áéìáôïñáíôéóìÝíï åôïýôï îßöïò.

ÓïöïêëÞò, Áßáò,óôß÷ïé 815–828

ÌåôÜöñáóç: Ô. Ñïýóïò

ÌÇÄÅÉÁ: Ôï Ýñãï ôï ‘÷ù áðïöáóßóåé! ÃïñãÜ ôá ôÝêíá ìïõ óöÜæù êáé áð’ ôç ÷þñá èá öýãù. Äå èá áöÞóù áñãïðïñþíôáò áð’ Üëëï ÷Ýñé ðéï å÷èñéêü íá ðÜíå. ÁíÜãêç ðÜóá íá ðåèÜíïõí ðñÝðåé. Íá ôá óêïôþóù åãþ ðïõ ôá ‘÷ù êÜìåé. Åìðñüò êáñäéÜ ìïõ, èÜññïò, åôïéìÜóïõ! [...] Ìüíï ãé’ áõôÞí ôç [...] Ìüíï ãé’ áõôÞí ôç [...]ìÝñá îÝ÷íá ôá ðáéäéÜ óïõ êáé ýóôåñá ôá èñçíåßò. Ôé êáé áí ôá óöÜîåéò! ¹ôáí ãéá ðÜíôá áãáðçìÝíá!

Åõñéðßäçò, ÌÞäåéá, óôß÷ïé 1236–1250ÌåôÜöñáóç: Ô. Ñïýóïò

ÏÑEÓÔÇÓ: Ó´áõôü ðïõ âëÝðåéò ôï ìéêñü óêåýïò öÝñíïõìå ôï åëÜ÷éóôï ëåßøáíï ôïõ óêïôùìÝíïõ.ÇËÅÊÔÑÁ: Áëëïßìïíï! Ôþñá ôï âëÝðù. Áõôü åßíáé! Ôï âëÝðù ôï ìéêñü ôïõ âÜñïò ðïõ ì´ Ýíá ÷Ýñé ìðïñåßò íá ôï óçêþóåéò.ÏÑ.: Áí êëáéò ãéá ü,ôé Ýðáèå ï ÏñÝóôçò, íÜôo! Áõôü ôï óêåýïò ôï óþìá ôïõ óôåãÜæåé.ÇË.: ÎÝíå. Ãéá ôïõò èåïýò! Äïò ìïõ ôï. Áí åêåß ìÝóá åêåßíïò êåßôáé äïò ìïõ ôï óôá ÷Ýñéá íá ôï ðéÜóù. Ì´ áõôÞí åäþ ôç óôÜ÷ôç, íá êëÜøù, íá ïäõñèþ ãéá ìÝíá êáé ãéá ïëüêëçñï ôï ãÝíïò ìïõ.

ÓïöïêëÞò, ÇëÝêôñá, óôß÷ïé 1113–1122ÌåôÜöñáóç: Ã. ×åéìùíÜò

ÄéáâÜóôå ôá ðáñáêÜôù áðïóðÜóìáôá áðü ôñáãùäßåò ôïõ 5ïõ áéþíá ð.×.ÐáñáôçñÞóôå ðñïóåêôéêÜ ôéò åéêüíåò. Âñåßôå óå ðïéï áðüóðáóìá áíôéóôïé÷åß êÜèå åéêüíá.

9


27

ÄéáâÜóôå ðñïóåêôéêÜ ôï êåßìåíï Ð 5.36. á) Ðïéïò Ýãñáøå ôï êåßìåíï êáé ðüôå; Ôé åßäïõò êåßìåíï åßíáé; Óå ðïéïõò áðåõèýíåôáé; â) Ðïéï ðñüâëçìá áðáó÷ïëåß ôï óõããñáöÝá; ã) Ðïéá ëýóç ðñïôåßíåé;

13

ÅîçãÞóôå ìå ðïéï ôñüðï ôï êáèÝíá áðü ôá ðáñáêÜôù áßôéá óõíÝâáëå óôï îÝóðáóìá ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ. ÅîçãÞóôå ìå ðïéï ôñüðï ôï Ýíá ðñüâëçìá ìðïñåß íá óõíäÝåôáé ìå ôï Üëëï, ð.÷. ðþò ï Ýëåã÷ïò ôùí åìðïñéêþí äñüìùí áðü ôçí ÁèÞíá óõíäÝåôáé ìå ôçí áíÜðôõîç ôçò ðüëçò ôïõò ê.ï.ê.

¸ëåã÷ïò åìðïñéêþíäñüìùí áðü ôçí ÁèÞíá

Êõñéáñ÷ßá óôïíåëëçíéêü êüóìï

¸ëåã÷ïò åìðïñéêþí äñüìùí áðü ôçí Êüñéíèï

Ïé Ëáêåäáéìüíéïé öïâïýíôáé

ÁíÜðôõîç ôçò ÁèÞíáò

ÐÅËÏÐÏÍÍÇÓÉÁÊÏÓ ÐÏËÅÌÏÓ

10

ÄéáâÜóôå ðñïóåêôéêÜ ôçí ðçãÞ Ð 5.30. á) Ðïéïò Ýãñáøå ôï êåßìåíï êáé ðüôå; â) Ðïéïé åßíáé, óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, ïé üñïé ôçò åéñÞíçò; ã) Ðïéïí üñï èåùñåßôå óêëçñüôåñï ãéá ôçí ÁèÞíá; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí

áðÜíôçóÞ óáò.

11

ÄéáâÜóôå ôçí ðçãÞ Ð 5.32. á) Ðïéïò Ýãñáøå ôï êåßìåíï êáé ðüôå; Ôé åßäïõò êåßìåíï åßíáé; â) Óýìöùíá ìå ôï áðüóðáóìá áõôü, óå ðïéá êáôÜóôáóç âñÝèçêáí ðïëëïß Üíèñùðïé ìåôÜ ôï ôÝëïò ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

12


28

ÊÜèåôá Ôï üíïìá ôïõ ðáôÝñá ôïõ ÁëÝîáíäñïõ. Ç ìáêåäïíéêÞ … Þôáí ï êõñéüôåñïò

ôñüðïò ìÜ÷çò ôùí ðåæþí óôñáôéùôþí. Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôùí êáôáêôÞóåùí

ôïõ ÁëÝîáíäñïõ óçìåéþèçêå ç … ôïõ åëëçíéêïý ðïëéôéóìïý.

Ï êõñéüôåñïò áíôßðáëïò ôçò ìáêåäïíéêÞò ðáñÜôáîçò óôçí ÁèÞíá ôïí 4ï áéþíá ð.×. êáé Ýíáò áðü ôïõò óðïõäáéüôåñïõò ñÞôïñåò.

Ç ðñùôåýïõóá ôïõ Ðåñóéêïý Âáóéëåßïõ.

Ôï üíïìá ôïõ ðïëéôåýìáôïò ðïõ åß÷å ôï êñÜôïò ôïõ Ößëéððïõ Â´.

ÏñéæüíôéáÏñéæüíôéá ¸ôóé ïíïìÜæåôáé ç ðüëç ðïõ ßäñõóå ï ÁëÝîáíäñïò óôéò åêâïëÝò ôïõ

Íåßëïõ ðïôáìïý. Ìå ôï èÜíáôï ôïõ ÁëÝîáíäñïõ ôåëåéþíåé ç … Åðï÷Þ. Ï ÁëÝîáíäñïò Ýöôáóå ìÝ÷ñé ôçí … . Ôï üíïìá ôïõ ÐÝñóç âáóéëéÜ ôçí åðï÷Þ áõôÞ. ¸ôóé ëÝãïíôáí ïé åëåýèåñïé áãñüôåò

ðïõ õðçñåôïýóáí ùò óþìá ðåæéêïý ôï Ìáêåäüíá âáóéëéÜ.

Ëýóôå ôï óôáõñüëåîï.

1

23

4

5

6

1

23

4

5

14

Documents

Η Κλασική Εποχή Λίγη ακόμη ιστορία 478--323 π.Χ.museduc.gr/docs/Istoria/A/5 SYMPLHR A.pdf · 2018. 6. 25. · Η Κλασική Εποχή 478--323