Öøý Öþðfâ ú øÜÝ Ü Ý îÖø ßaÜî Ü î ú Öìøî Öÿdð e-Money ñ ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2016/TU_2016... · 2017-10-16 · Ref. code: 25595802115062FXK

Ref. code: 25595802115062FXKRef. code: 25595802115062FXKRef. code: 25595802115062FXK

การศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอในประเทศไทย

โดย นางสาวกฤตโสภา ทพยปญญาวงศ

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วทยาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการตลาด คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2559 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร


การศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอในประเทศไทย

โดย

นางสาวกฤตโสภา ทพยปญญาวงศ

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วทยาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการตลาด คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2559 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร


A STUDY OF PROBLEMS AND STIMULI TO USE MOBILE E-MONEY IN THAILAND

BY

MISS KRITSOPHA TIPPANYAWONG

AN INDEPENDENT STUDY SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF

THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF SCIENCE MARKETING MANAGEMENT

FACULTY OF COMMERCE AND ACCOUNTANCY THAMMASAT UNIVERSITY

ACADEMIC YEAR 2016 COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY


(1)

หวขอการคนควาอสระ การศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงน อเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอ ในประเทศไทย ชอผเขยน นางสาวกฤตโสภา ทพยปญญาวงศ ชอปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย การบรหารการตลาด พาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ ศาสตราจารยวทวส รงเรองผล ปการศกษา 2559

บทคดยอ

งานวจยนศกษาเกยวกบปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอในประเทศไทย งานวจยนศกษาทงปจจยทสงผลตอการใชงานและอปสรรคทสงผลตอการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอหรอ Mobile Wallet โดยเปลยนจากการใชบตรเงนสดอเลกทรอนกส บนพนฐานของแบบจ าลองการยอมรบเทคโนโลย ทฤษฎผลกระทบภายนอกจากเครอขาย และทฤษฎอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑ รวมถงพจารณาปจจยอนเพมเตม ไดแก ความปลอดภยและความไววางใจ และภาพลกษณทางสงคม

ระเบยบวธวจยของงานวจยน คอ การวจยเชงคณภาพ โดยการสมภาษณผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ประเทศไทย และการวจยเชงปรมาณ โดยการส ารวจผานแบบสอบถามออนไลน ประชากรของการศกษาวจยน คอ ผทใชบรการ e-Money ในรปแบบบตรหรอบนเครอขาย ทรองรบการซอขายสนคาจากผขายหลายราย โดยมกลมตวอยางทงสน 320 ตวอยาง

ผลการวจยแสดงใหเหนวา ทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอสงผลกระทบตอการใชงานจรงและความตงใจทจะใชงานในอนาคต ในขณะทปจจยดานความนาดงดดของทางเลอกอน การรบรประโยชนในการใชงาน การรบรความงายในการใชงาน การรบรสทธประโยชนของทางเลอกอน การรบรตนทนในการเปลยนแปลง ภาพลกษณทางสงคม ผลกระทบภายนอกเครอขายทางออม ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง ความปลอดภยและความไววางใจ สงผลกระทบตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ ค ำส ำคญ: เงนอเลกทรอนกส, บตรเงนสดอเลกทรอนกส, อมนน, อปสรรค, ทศนคต, การใชงานจรง


(2)

Independent Study Title A STUDY OF PROBLEMS AND STIMULI TO USE MOBILE E-MONEY IN THAILAND Author Miss Kritsopha Tippanyawong Degree Master of Science Department/Faculty/University Marketing Management Commerce and Accountancy Thammasat University Independent Study Advisor Professor Witawat Rungruangphon Academic Year 2016

ABSTRACT

This study investigates problems and stimuli to use mobile e-Money in Thailand by research on both stimulating factors and switching barriers that affect mobile wallet usage, switching from card-based e-Money. This study is based on Technology Acceptance Model (TAM), Network Externalities, and Switching Barriers theory. Moreover, this study also added 2 factors; Security and trust, and Social image.

Methodology of this research is both qualitative (experts interview) and quantitative research (online survey). The population of this research is users of card-based and network-based e-Money that can be used at many stores.

Results indicate that attitude toward mobile wallet affects actual usage and intention to use while attitude toward mobile wallet is affected by attractiveness of alternatives, perceived usefulness, perceived ease of use, perceived benefits of alternatives, perceived switching cost, image, indirect network externalities, direct network externalities, and security and trust.

Keywords: Electronic Money, e-Money, Mobile Wallet, Server-based, Network-based,

Card-based, Barriers, Attitude, Actual use


(3)

กตตกรรมประกำศ การคนควาอสระ เรอง การศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส

(e-Money) ผานโทรศพทมอถอในประเทศไทยส าเรจลลวงไปไดดวยด เนองจากไดรบความกรณาจากหลายฝาย ขอขอบคณ ศาสตราจารย วทวส รงเรองผล อาจารยทปรกษางานวจยทไดสละเวลาใหค าปรกษาและแนะน าแนวทางทเปนประโยชนแกการศกษาครงน ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.สรตน ทรฆาภบาล ทใหเกยรตเปนประธานกรรมการสอบคนควาอสระและใหค าแนะน าเพมเตมเกยวกบงานวจยเพอน าไปปรบปรงงานวจยใหดยงขน ขอขอบคณคณาจารยทกทานและเจาหนาทโครงการฯ ส าหรบการสนบสนนและการชวยเหลอตลอดระยะเวลาการศกษา

ขอขอบคณ นายไพโรจน สนเทศอดศย รองผจดการทวไป บรษท ไทยสมารทคารด จ ากด นางสาวอรณ สดเวหา ผจดการอาวโส สายงานพฒนาธรกจ บรษท ทร มนน จ ากด และนายสมหวง เหลองไพบลยศร เลขานการชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทย ทสละเวลาใหสมภาษณอนเปนประโยชนแกงานวจยครงน

สดทายน ผวจยขอขอบคณครอบครวและเพอนทชวยสนบสนนและเปนก าลงใจเสมอมา

นางสาวกฤตโสภา ทพยปญญาวงศ


(4)

สำรบญ

บทคดยอภาษาไทย (1) บทคดยอภาษาองกฤษ (2) กตตกรรมประกาศ (3) สารบญตาราง (8) สารบญภาพ (11) บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญ 1 1.2 วตถประสงคในการศกษา 4 1.3 ขอบเขตการศกษา 5 1.3.1 ขอบเขตดานเนอหา 5 1.3.2 ขอบเขตดานประชากร 5 1.3.3 ขอบเขตดานระยะเวลา 6 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6 บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 7

2.1 เงนอเลกทรอนกส (Electronic Money, e-Money) 7 2.2 แบบจ าลองการยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลย 9 (Technology acceptance model) 2.3 ผลกระทบภายนอกจากเครอขาย (Network Externalities) 10 2.4 ทฤษฎอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑ (Switching Barriers Theory) 11 2.5 งานวจยทเกยวของ 11 2.5.1 งานวจยทเกยวของกบการยอมรบเทคโนโลยการช าระเงน 11


(5)

2.5.2 งานวจยทเกยวของกบผลกระทบภายนอกของเครอขาย 13 (Network Externalities) ทเกยวของกบการช าระเงน 2.5.3 งานวจยทเกยวของกบอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑ 15 ทเกยวของกบการช าระเงน บทท 3 ระเบยบวธวจย 17

3.1 กรอบงานวจยและสมมตฐานงานวจย 17 3.1.1 กรอบงานวจย 17 3.1.2 สมมตฐานงานวจย 18 3.2 ระเบยบวธวจย 21 3.2.1 การสมภาษณผเชยวชาญ (Expert interview) 21 3.2.1.1 กลมตวอยาง (Samples) 21 3.2.1.2 การเกบรวบรวมขอมลและการจดสรางเครองมอวจย 22 3.2.1.3 การวเคราะหขอมล 22 3.2.2 การส ารวจผานแบบสอบถาม (Questionnaire) 22 3.2.2.1 ประชากร (Population) 23 3.2.2.2 กลมตวอยาง (Samples) 23 3.2.2.3 การเกบรวบรวมขอมลและการจดสรางเครองมอวจย 23 3.2.2.4 สถตทน ามาใชในงานวจย 26 บทท 4 ผลการวจย 28 4.1 ผลการศกษาจากการสมภาษณผเชยวชาญ 28 4.1.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง 28 4.1.1.1 บรษท ไทยสมารทการด จ ากด 28 4.1.1.2 บรษท ทร มนน จ ากด 29 4.1.1.3 ชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment 30 ประเทศไทย 4.1.2 ผลการสมภาษณผประกอบธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกส 31 (Card-based e-Money)


(6)

4.1.3 ผลการสมภาษณผประกอบธรกจช าระเงนผานโทรศพทมอถอ 33 (Network-based e-Money, Mobile Wallet) 4.1.4 ผลการสมภาษณชมรมผประกอบการ e-Money และ 36 e-Payment ประเทศไทย 4.1.5 ปจจยทสงผลตอการใชบรการ e-Money บนโทรศพทมอถอ 38 4.2 การปรบปรงกรอบทฤษฎการศกษา 39 4.3 ผลการศกษาจากการส ารวจผานแบบสอบถาม 42 4.3.1 การทดสอบความเชอมนของแบบสอบถาม (Reliability) 43 4.3.2 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง 46 4.3.3 การวเคราะหองคประกอบของปจจยทสงผลตอทศนคตใน 51 การใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอ 4.3.4 การวเคราะหปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money 59 ผานโทรศพทมอถอ (แบบจ าลองท 1) 4.3.5 การวเคราะหปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money ผานโทรศพท 63 มอถอ (แบบจ าลองท 2) 4.3.6 ผลการทดสอบสมมตฐาน 68 บทท 5 สรปผลวจยและขอเสนอแนะ 73 5.1 สรปผลการวจย 73 5.1.1 ผลการวจยจากการสมภาษณผเชยวชาญ 73 5.1.2 ผลการวจยจากการส ารวจผานแบบสอบถาม 74 5.1.2.1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 74 5.1.2.2 ผลการวเคราะหปจจยทสงผลตอการรบรประโยชน 74 ในการใชงาน 5.1.2.3 ผลการวเคราะหปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน 75 5.1.2.4 ผลการวเคราะหปจจยทสงผลตอการใชงานจรง 76 5.2 อภปรายผลและขอเสนอแนะ 76 5.3 ขอจ ากดในการวจย 79 5.4 งานวจยในอนาคต 80


(7)

รายการอางอง 81 ภาคผนวก ภาคผนวก ก 86 ภาคผนวก ข 93 ภาคผนวก ค 95 ประวตผเขยน 115


(8)

สำรบญตำรำง

ตารางท 1.1 จ านวนบตร มลคาการเตมเงน และมลคาการใชจายของ e-Money 2

ในประเทศไทย ปพ.ศ. 2555 – 2559 2.1 ปจจยทสงผลตอการยอมรบเทคโนโลยการช าระเงนของผบรโภค 12 จ าแนกตามผลกระทบ 3.1 ค าถามทใชในแบบสอบถามงานวจย จ าแนกตามตวแปร 24 4.1 สรปปจจยทสงผลตอการใชบรการ e-Money บนโทรศพทมอถอ 39 จากการสมภาษณผเชยวชาญ 4.2 คาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) 44 จ าแนกตามตวแปร 4.3 ชดค าถามของปจจยดานความสมพนธระหวางบคคลและคาสมประสทธ 45 แอลฟาของครอนบาค 4.4 ชดค าถามของปจจยดานผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรงและ 45 คาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค 4.5 คาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) 46 จ าแนกตามตวแปรหลงการปรบปรง 4.6 ลกษณะของกลมตวอยาง จ าแนกตามเพศ 47 4.7 ลกษณะของกลมตวอยาง จ าแนกตามอาย 47 4.8 ลกษณะของกลมตวอยาง จ าแนกตามระดบการศกษา 48 4.9 ลกษณะของกลมตวอยาง จ าแนกตามอาชพ 48 4.10 ลกษณะของกลมตวอยาง จ าแนกตามรายได 49 4.11 ลกษณะของกลมตวอยาง จ าแนกตามประสบการณใชงาน Mobile Wallet 49 ณ จดขาย 4.12 ลกษณะของกลมตวอยาง จ าแนกตามแบรนด e-Money ทใชงานบอยทสด 50 4.13 ลกษณะของกลมตวอยาง จ าแนกตามความถในการใชงาน e-Money 51 4.14 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานการรบรความงายในการใชงาน 52 4.15 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานผลกระทบจากเครอขาย 53 ภายนอกทางออม


(9)

4.16 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานตนทนในการเปลยนแปลง 53 4.17 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานความนาดงดดของทางเลอกอน 54 4.18 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานความสมพนธระหวางบคคล 55 4.19 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานการรบรประโยชนในการใชงาน 56 4.20 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานผลกระทบจากเครอขาย 56 ภายนอกทางตรง 4.21 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานความปลอดภยและความไววางใจ 57 4.22 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานภาพลกษณทางสงคม 58 4.23 การวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานทศนคตในการใชงาน 58 4.24 Model Summary ของปจจยทสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน 59 4.25 ANOVA ของปจจยทสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน 60 4.26 Coefficients ของปจจยทสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน 60 4.27 Model Summary ของปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money 61 ผานโทรศพทมอถอ 4.28 ANOVA ของปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money 61 ผานโทรศพทมอถอ 4.29 Coefficients ของปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money 62 บนโทรศพทมอถอ 4.30 Model Summary ของปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money 63 บนโทรศพทมอถอ 4.31 Hosmer and Lemeshow Test ของปจจยทสงผลตอการใชงาน 64 e-Money บนโทรศพทมอถอ 4.32 Variable in the Equation ของปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money 64 บนโทรศพทมอถอ 4.33 คาความนาจะเปนในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ 65 ตามระดบของทศนคตในการใชงาน 4.34 Model Fitting Information ของปจจยทสงผลตอความตงใจทจะใชงาน 65 e-Money ผานโทรศพทมอถอ 4.35 Goodness-of-fit ของปจจยทสงผลตอความตงใจทจะใชงาน e-Money 66 ผานโทรศพทมอถอ


(10)

4.36 Pseudo R-Square ของปจจยทสงผลตอความตงใจทจะใชงาน e-Money 66 ผานโทรศพทมอถอ 4.37 Parameter Estimates ของปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money 67 บนโทรศพทมอถอ 4.38 คา Odd Ratio ของความตงใจในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ 68 ตามระดบของทศนคตในการใชงาน 4.39 Test of Parallel Lines ของปจจยทสงผลตอความตงใจทจะใชงาน 68 e-Money ผานโทรศพทมอถอ


(11)

สำรบญภำพ

ภาพท 2.1 e-Money รปแบบบตร (Card-based) 7 2.2 e-Money บนเครอขาย (Network/Server-based) 8 2.3 แบบจ าลองการยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลยตนฉบบ 10 3.1 กรอบทฤษฎงานวจย 18 4.1 บตรสมารทเพรส (Smart Purse) 29 4.2 TrueMoney Wallet 30 4.3 กรอบทฤษฎงานวจยหลงปรบปรง 42 4.4 ผลการทดสอบสมมตฐาน 72


1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ทมำและควำมส ำคญ

เงนอเลกทรอนกส (Electronic Money หรอ e-Money) เรมเขามามบทบาทในการใช

ชวตประจ าวนของคนไทยมากขน ทงการใชบตรแทนเงนสดในการซอสนคาในรานสะดวกซอ การใช บรการขนสงมวลชน รวมถงการซอสนคาและบรการผานทางชองทางออนไลนบางประเภท ผประกอบการในอตสาหกรรมตาง ๆ เรมน าเทคโนโลยเงนอเลกทรอนกสหรอ e-Money เขามาเพอรองรบการซอสนคาและการใชบรการของลกคาใหมความสะดวกสบาย และเพมประสทธภาพในการท างานของระบบการซอขายสนคาใหรวดเรวและแมนย ามากขน

เงนอเลกทรอนกสหรอ e-Money คอ มลคาเงนทบนทกอยในสออเลกทรอนกส เชน ชปการดในบตรพลาสตกและโทรศพทมอถอ หรอเครอขายอนเทอรเนต ซงผใชบรการไดช าระเงน ลวงหนาแกผใหบรการ e-Money และสามารถใชช าระคาสนคาบรการไดตามรานคาทรบช าระ โดย e-Money สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ e-Money ทมชปขอมลอยบนบตร (Card-based) เชน Rabbit card ส าหรบช าระคาโดยสารรถไฟฟาบทเอส และ Smart purse ส าหรบช าระคาสนคาในรานสะดวกซอเซเวน อเลฟเวน สวน e-Money อกประเภทหนง คอ e-Money ทมขอมลอยบนเครอขาย (Network-based) เชน Paypal AIS mPay และ True Money เปนตน

จากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทย (2559) พบวาจ านวนบญช e-Money ของประเทศไทยในปพ.ศ. 2559 มทงสน 39.2 ลานบญช แบงเปนบญชของผใหบรการทเปนสถาบนการเงน 2.1 ลานบญชและเปนบญชของผใหบรการทมใชสถาบนการเงน (Non-bank) 37.1 ลานบญช ซงเตบโตจากปพ.ศ. 2558 กวารอยละ 26 อกทงมลคาการใชจายผาน e-Money ในประเทศไทย ปพ.ศ. 2559 สงถงกวา 90,937.4 ลานบาท เตบโตจากปกอนหนากวารอยละ 34.5 นบเปนปทมอตราการเตบโตของมลคาการใชจายผาน e-Money สงสดในชวง 3 ปทผานมา ดงตารางท 1.1


2

ตารางท 1.1 จ ำนวนบตร มลคำกำรเตมเงน และมลคำกำรใชจำยของ e-Money ในประเทศไทย ปพ.ศ. 2555 - 2559

ป พ.ศ. 2559 2558 2557 2556 2555

จ ำนวนบตร/บญช (ลำนบตร/ลำนบญช)

ผใหบรการทเปนสถาบนการเงน 2.09 1.78 1.45 1.68 1

ผใหบรการทมใชสถาบนการเงน (non-bank) 37.06 29.29 25.4 22.61 19.22

รวมทงสน 39.15 31.07 26.85 24.29 20.22

มลคำกำรเตมเงน (ลำนบำท)

ผใหบรการทเปนสถาบนการเงน 6,313.26 4,409.99 2,462.51 2,393.51 929.65

ผใหบรการทมใชสถาบนการเงน (non-bank) 85,195.56 63,625.91 53,564.19 45,935.53 34,798.76

รวมทงสน 91,508.82 68,035.90 56,019.79 48,329.03 35,728.46

มลคำกำรใชจำย (ลำนบำท)

ผใหบรการทเปนสถาบนการเงน 6,339.30 4,286.44 2,534.71 2,122.32 813.65

ผใหบรการทมใชสถาบนการเงน (non-bank) 84,598.08 63,330.17 53,266.98 45,909.57 34,562.15

รวมทงสน 90,937.38 67,616.61 55,801.69 48,031.90 35,375.81

หมายเหต. จาก เงนอเลกทรอนกส (e-Money) โดย ธนาคารแหงประเทศไทย, 2560, สบคนจาก http://www2.bot.or.th/statistics/BOTWEBSTAT.aspx?reportID=694&language=TH

การเตบโตของอตสาหกรรม e-Money ในอนาคตของประเทศไทยถอวามแนวโนมทจะ

เตบโตสงขนในอตราทใกลเคยงกบปกอนหนาและท าใหการใชงานระบบการช าระเงนผานเงนอเลกทรอนกสไดรบความนยมมากขนในกลมผบรโภคคนไทย โดยธนาคารแหงประเทศไทยคาดวาอตสาหกรรม e-Money ของไทยนนจะเตบโตในอตรารอยละ 20 ตอป และนายปณณมาศ วจตรกลวงศา นายกสมาคม e-Payment ไทยคาดวาทงอตสาหกรรม e-Money และ e-Payment ไทยจะเตบโตสงถงรอยละ 30 ในปพ.ศ. 2560 เนองจากการใชงานของผบรโภคทเพมมากขน การเขามาของผประกอบการรายใหมทงในกลมสถาบนการเงนและกลมทมใชสถาบนการเงน เชน FinTech และผประกอบธรกจโทรคมนาคมทมความสามารถในการสรางชองทางการช าระเงนรปแบบใหมและไมจ าเปนตองช าระผานธนาคารหรอสถาบนการเงนแตอยางใด (ครอบครวขาว, 2560) อกทง โครงสรางพนฐานของอตสาหกรรม e-Money มความพรอมมากขนกวาในอดต ท าให e-Money มแนวโนมท


3

จะไดรบความนยมเพมขนในอนาคต ประกอบกบการสนบสนนจากหนวยงานรฐบาลผานคณะกรรมการขบเคลอนแผนยทธศาสตร National e-Payment ทมเปาหมายใหประเทศไทยกลายเปนสงคมไรเงนสด (Cashless Society) จงเปนปจจยทสงเสรมใหอตสาหกรรม e-Money มโอกาสทจะเตบโตและดงดดใหผประกอบการรายใหมเขามาลงทน สวนดานผประกอบการในตลาดปจจบนตองปกปองฐานลกคาของตนเองและน าเสนอสทธประโยชนเพอใหลกคาเลอกใชและมความภกดในตราสนคากบตนเอง จงท าใหการแขงขนในอตสาหกรรม e-Money สงขน

นอกจากน การพฒนาอยางตอเนองของเทคโนโลยทเกยวของกบโทรศพทมอถอรปแบบสมารทโฟน (Smart Phone) ท าใหการท าธรกรรมทางการเงนผานโทรศพทมอถอเรมไดรบความนยมมากขน จากการส ารวจของ Marketbuzzz (2559) พบวากวารอยละ 50 ของผใชสมารทโฟนในประเทศไทยมการใชบรการ Mobile Payment ในรปแบบตาง ๆ แลว สวนใหญจะเปนการใชงานการท าธรกรรมธนาคาร (Mobile Banking) และการซอสนคาออนไลน (Mobile Shopping) เปนหลก แตส าหรบ E-Money ผาน Mobile Wallet นนยงถอวาไมไดรบความนยมมากนก คดเปนรอยละ 17 ของผใชสมารทโฟนทมการใชบรการ e-Money ผานโทรศพทมอถอ แตอยางไรกตาม จากการส ารวจพบวาผใชบรการมความถในการใชงานสงถง 5 ครงตอเดอน แสดงใหเหนวา e-Money ผานโทรศพทมอถอนนมแนวโนมทจะเตบโตและมชองวางใหผประกอบการขยายธรกจเขาสตลาดนและเกดการแขงขนทมากขน โดยเฉพาะอยางยง ผประกอบการในธรกจโทรคมนาคมมโอกาสและมปจจยสนบสนนในการเขามาในอตสาหกรรม e-Money บนโทรศพทมอถอมากขน ทงฐานลกคาจ านวนมากจากผใชบรการเครอขายโทรศพทมอถอและความรความสามารถในการพฒนาระบบโทรศพทมอถอเพอรองรบการช าระเงน

อยางไรกตาม สาเหตหลกของการไมยอมรบเทคโนโลย e-Money บนโทรศพทมอถอในปจจบน คอ ผบรโภคมทางเลอกในการช าระเงนทหลากหลาย รวมถงมตนทนในการปรบเปลยน (Switching Cost) จากทางเลอกหนงไปยงอกทางเลอกหนง ท าใหผใชบรการยงคงใชวธการช าระเงนแบบเดม และไมเปลยนไปใช e-Money บนโทรศพทมอถอ (Hwang, 2004) อกทง e-Money ในรปแบบบตรและรปแบบทสามารถใชงานผานโทรศพทมอถอนน มลกษณะของผลตภณฑทใกลเคยงกนและสามารถใชทดแทนกนไดอยางสมบรณ ท าใหผประกอบการในอตสาหกรรม e-Money ทง Card-based และ Network-based ถกผนวกรวมกน กลายเปนคแขงกนโดยตรง จงเกดเปนความทาทายแกผประกอบการ e-Money รปแบบบตรในการด าเนนกลยทธธรกจและสรางขดความสามารถในการแขงขน (Competitive Advantage) ในตลาดใหมทถกผนวกรวมกน

เนองจากผลตภณฑประเภท e-Money บนรปแบบ Card-based นนมตนทนในการด าเนนงาน เชน คาใชจายในการออกบตร คาใชจายในการบรหารจดการการออกบตรและการเตมมลคาของบตร เปนตน รวมถงผประกอบการจ าเปนทจะตองผลกภาระตนทนเหลานแกลกคา ท าให


4

ลกคามคาใชจายเพมเตมในการใชงาน e-Money รปแบบบตร ประกอบกบการแขงขนทสงขนในอตสาหกรรมน ท าใหผประกอบการรายตาง ๆ พยายามน าเสนอสทธประโยชนใหแกลกคาเพอดงดดใหเขามาใชบรการ ผประกอบการรปแบบ Card-based จงเสยเปรยบในการแขงขนกบผประกอบการทใชเทคโนโลยผานโทรศพทมอถอ ทงในดานตนทนของธรกจ คาใชจายทลกคารบร (Perceived cost) และผลประโยชนทลกคารบร (Perceived benefit)

ดงนน แนวทางในการปรบตวของธรกจ e-Money บนบตรทจะพฒนากลยทธสระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอนน จงมความทาทายในดานการปรบเปลยนแนวทางการใหบรการ การยายฐานลกคาเดมสชองทางใหม และการรกษาฐานลกคาเดม ผวจยจงสนใจศกษาเกยวกบปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) เพอปรบเปลยนสระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Mobile Wallet) เพอเขาใจถงปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการใชงาน e-Money รปแบบบตรและโทรศพทมอถอ แรงจงใจในการใชงาน อปสรรคในการปรบใช และการรกษาฐานลกคาใหใชบรการกบแบรนดอยางตอเนองบนชองทางใหม เพอหาแนวทางทเหมาะสมกบผมสวนไดสวนเสยทกฝาย ทงผประกอบการและผใชบรการ ผลวจยดงกลาวจะท าใหผประกอบการและผมสวนไดสวนเสยตาง ๆ เขาใจถงสถานการณ ความทาทาย และแนวทางในการพฒนา เพอน าไปประกอบการวางแผนกลยทธทจะเพมขดความสามารถในการแขงขนของผประกอบการธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกสในอตสาหกรรม e-Money ไดเปนอยางด

1.2 วตถประสงคในกำรศกษำ

งานศกษาวจยเกยวกบปญหาและแรงจงใจในการใชเงนอเลกทรอนกสเพอการ

ปรบเปลยนสการใชระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ มวตถประสงคในการศกษาดงตอไปน 1. เพอศกษาระบบและบทบาทของสมาชกทมสวนไดสวนเสยในระบบ e-Money ทงใน

รปแบบ Card-based และ Network-based รวมถงแนวโนม ความเสยง อปสรรค ความเปนไปไดในเชงเทคโนโลยและการตลาดทเกยวของกบการเปลยนระบบ e-Money จากรปแบบบตรเปนรปแบบการช าระผานโทรศพทมอถอ

2. เพอศกษาพฤตกรรมของผใชบรการ ปจจยทสงผลตอแรงจงใจในการใชบตรแทนเงนสด แรงจงใจและอปสรรคทสงผลตอการปรบเปลยนการใชงานเปน e-Money บนโทรศพทมอถอ

3. เพอเสนอแนะประเดนเชงกลยทธในการพฒนาแนวทางการปรบเปลยนระบบการใชงาน e-Money บนบตรเงนสดอเลกทรอนกสไปยง e-Money บนโทรศพทมอถอ แนวทางการโนมนาวใหผบรโภคเปลยนการใชงานไปยงชองทางใหมและการรกษาฐานลกคาเดมหลงการปรบเปลยน


5

ชองทาง เ พอเพมขดความสามารถในการแขงขนของผประกอบการ e-Money บนบตรในอตสาหกรรมเงนสดอเลกทรอนกส 1.3 ขอบเขตกำรศกษำ

งานวจยนศกษาเกยวกบปญหาและแรงจงใจในการใชเงนอเลกทรอนกสเพอการ

ปรบเปลยนระบบการใชงานบตรเงนสดอเลกทรอนกสไปยง e-Money บนโทรศพทมอถอ โดยมขอบเขตของการศกษา ดงน

1.3.1 ขอบเขตดำนเนอหำ งานวจยนมจดมงหมายเพอศกษาเกยวกบปญหา แรงจงใจ และแนวทางการ

ปรบเปลยนระบบการใชงานบตรเงนสดอเลกทรอนกสไปยง e-Money บนโทรศพทมอถอของผใหบรการ e-Money ทใชซอสนคาหรอรบบรการจากผขายหลายราย ไมจ ากดสถานทและไมอยภายใตระบบการจดจ าหนายเดยวกน (ผประกอบการใน บญช ค ตามนยามของธนาคารแหงประเทศไทย) โดยศกษาเฉพาะการซอขายสนคาและใหบรการ ณ จดขายของรานคาประเภทตาง ๆ เทานน (Physical store)

1.3.2 ขอบเขตดำนประชำกร การศกษาครงนมกลมตวอยาง 2 กลม คอ กลมผเชยวชาญในอตสาหกรรมและ

กลมผใชบรการ โดยใชการส ารวจทแตกตางกน คอ 1. ผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money จ านวน 3 คน ใชการสมภาษณ (Expert

interview) เพอท าความเขาใจบทบาทและสถานการณของอตสาหกรรม e-Money พรอมทงเปนแนวทางในการรางแบบสอบถามเพอส ารวจกบกลมผใชบรการ ไดแก

- ผประกอบธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกส (Card-based e-Money) : บรษท ไทยสมารทคารด จ ากด รวม 1 ราย

- ผประกอบธรกจช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Network-based e-Money): บรษท ทร มนน จ ากด รวม 1 ราย

- ชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทย รวม 1 ราย 2. กลมผใชบรการ e-Money จ านวน 320 คน เปนผมประสบการณในการใช

บรการ e-Money ในรปแบบ Card-based หรอ Network-based ทรองรบการซอขายสนคาจากผขายหลายรายและเคยใช e-Money ในการซอสนคาหรอรบบรการมากกวา 1 ประเภทขนไป (เชน ขนสงมวลชน รานอาหาร รานคาปลก ฯลฯ) อาศยในเขตกรงเทพและปรมณฑล มโทรศพทมอถอ


6

ประเภท Smartphone ทเขาถงระบบอนเตอรเนตและสามารถรองรบระบบ Network-based e-Money หรอ Mobile Wallet ได ทงน การศกษานมงเนนกลมตวอยางทอยในกลมผทมอาย 18 – 30 ป เนองจากเปนกลมทมความสนใจและมความสามารถในการใชเทคโนโลย พรอมทงเปนผน าดานเทคโนโลยในสงคม (ASTVผจดการออนไลน, 2557) เชน ในภายองคกรและครอบครว จงท าใหกลมผทมอาย 18 – 30 ป เปนกลมเปาหมายหลกของสนคาทเกยวของกบเทคโนโลย (นศรา ทองรอด, 2555, อางถงใน จรวฒน วงศธงชย และ กาญจนา สคณธสรกล, 2557, น.2)

1.3.3 ขอบเขตดำนระยะเวลำ ใชเวลาในการเกบขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญ (Expert interview) และ

การส ารวจผานแบบสอบถามออนไลน เปนระยะเวลา 1 เดอน ในชวงเดอนเมษายน พ.ศ.2560

1.4 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1. ผประกอบการธรกจ e-Money ทราบถงแนวโนม อปสรรค ความเสยง ความทาทาย และความเปนไปไดทางเทคโนโลยและการตลาด พรอมทงบทบาทของสมาชกและผมสวนไดสวนเสยในอตสาหกรรมเพอสงเสรมการปรบเปลยนระบบ e-Money บน Card-based เปน e-Money บนโทรศพทมอถอ

2. ผประกอบการธรกจ e-Money บน Card-based สามารถเขาใจถงแรงจงใจทกดกนไมใหผใชบรการหนมาใช e-Money บนโทรศพทมอถอ รวมถงปจจยทสงผลตอการจงใจกลมลกคาเดมปรบใช e-Money บนชองทางโทรศพทมอถอ เพอใหผประกอบการสามารถน าไปใชในการวางแผนการปรบเปลยนระบบการช าระเงน พรอมทงก าหนดทศทางกลยทธทางการตลาดทจะตอบสนองความตองการของผใชบรการและผมสวนไดสวนเสยอน ๆ

3. เพอเปนประโยชนในการอางองและศกษาเกยวกบ e-Money ในประเทศไทย และสามารถน าไปตอยอดเพอการวจยเกยวกบการปรบเปลยนระบบการช าระเงน รวมถงเทคโนโลยและนวตกรรมอน ๆ ทใหบรการแกลกคาไดในอนาคต


7

บทท 2 วรรณกรรมและงำนวจยทเกยวของ

2.1 เงนอเลกทรอนกส (Electronic Money, e-Money) เงนอเลกทรอนกส (Electronic Money หรอ e-Money) คอ มลคาเงนทบนทกอยในสออเลกทรอนกส เชน เชน ชปคอมพวเตอรในบตรพลาสตก เครอขายโทรศพทมอถอ หรอเครอขายอนเทอรเนต ซงผใชบรการไดช าระเงนลวงหนาแกผใหบรการ e-Money และสามารถใชช าระคาสนคาบรการไดตามรานคาทรบช าระ ผใชบรการสามารถเลอกเตมเงนผานชองทางตาง ๆ เชน รานคาทมสญลกษณเตมเงน ต ATM เวบไซต เครอขายโทรศพทมอถอ หรอหกจากบญชธนาคารทผกไว ขนอยกบผใหบรการแตละราย มลคาของเงนสดทเตมเขาไปจะถกบนทกลงในอปกรณ เชน บตรหรอโทรศพทมอถอ และแจงใหผใชรบทราบผานขอความหรอ e-mail (ไทยรฐออนไลน, 2560) เงนอเลกทรอนกส หรอ e-Money แบงเปน 2 ประเภท คอ 1. e-Money รปแบบบตร (Card-based) ทมขอมลและมลคาเงนอยภายในชปขนาดเลกทฝงอยบนสงตาง ๆ เชน บตรโดยสารรถไฟฟา บตรแทนเงนสดทใชซอของในรานสะดวกซอ บตรศนยอาหาร เปนตน รวมถงรปแบบอน ๆ เชน พวงกญแจ เปนตน ตวอยางผใหบรการในกลม Card-based ไดแก Smart Purse ซงใชช าระเงนในรานสะดวกซอเซเวน อเลฟเวน และ Rabbit card ซงใชช าระคาโดยสารรถไฟฟาบทเอสและสนคาอน ๆ

ภำพท 2.1 e-Money รปแบบบตร (Card-based)

2. e-Money บน เค ร อข ำ ย (Network/Server-based) ท ม ข อม ลอย บนเครอขายคอมพวเตอร มลคาของเงนและขอมลจะถกแปลงเกบไวบน Server ของผใหบรการ โดยผใชบรการตองลงทะเบยนเปดบญช e-Money กบผใหบรการและเตมเงนผานชองทางตาง ๆ ทมใหบรการกอนน าไปใชช าระคาสนคา ตวอยางผใหบรการในกลม Network/Server-based ไดแก PayPal, PAYSBUY, mPay, TrueMoney, Airpay, T2P


8

ภำพท 2.2 e-Money บนเครอขาย (Network/Server-based)

ปจจบน ธนาคารแหงประเทศไทยเปนหนวยงานทมหนาทรบผดชอบและก ากบดแลธรกจ E-money ซงธนาคารแหงประเทศไทยไดจ าแนกผประกอบธรกจใหบรการ e-Money เปน 3 ประเภท ตามหลกเกณฑในการปฏบตเพอด าเนนธรกจ ดงน 1. ธรกจบรกำรทตองแจงใหทรำบกอนใหบรกำร หรอ e-Money บญช ก คอ ธรกจใหบรการ e-Money ทใชซอสนคาหรอรบบรการเฉพาะอยางตามรายการทก าหนดไวลวงหนาจากผใหบรการเพยงรายเดยว ยกเวน การใหบรการเงนอเลกทรอนกสทใชจ ากดเพออ านวยความสะดวกแกผบรโภคโดยมไดแสวงหาผลก าไรจากการออกบตร (เชน บตรแทนเงนสดภายในศนยอาหาร เปนตน) โดยขอมล ณ วนท 20 กมภาพนธ 2560 มผใหบรการในบญช ก 1 ราย คอ บรษท พทท ไอซท โซลชนส จ ากด 2. ธรกจบรกำรทตองขอขนทะเบยนกอนใหบรกำร หรอ e-Money บญช ข คอ การใหบรการเงนอเลกทรอนกสทใชซอสนคาหรอรบบรการเฉพาะอยางจากผขายสนคาหรอใหบรการหลายราย ณ สถานททอยภายใตระบบการจดจ าหนายเดยวกน กลาวคอ การซอสนคาหรอบรการจากผขายในเครอเดยวกน โดยขอมล ณ วนท 20 กมภาพนธ 2560 มผใหบรการในบญช ข 7 ราย คอ

- บรษท จพซเอม กรป จ ากด - บรษท เชฟรอน (ไทย) จ ากด - บรษท ทางดวนและรถไฟฟากรงเทพ จ ากด (มหาชน) - บรษท เมเจอร ซนเพลกซ กรป จ ากด (มหาชน) - บรษท ระบบขนสงมวลชนกรงเทพ จ ากด (มหาชน) - บรษท สรรพสนคาเซนทรล จ ากด - บรษท หางสรรพสนคาโรบนสน จ ากด (มหาชน)

3. ธรกจบรกำรทตองไดรบอนญำตกอนใหบรกำร หรอ e-Money บญช ค คอ การใหบรการเงนอเลกทรอนกสทใชซอสนคาหรอรบบรการเฉพาะอยางตามรายการทก าหนดไว


9

ลวงหนาจากผขายสนคาหรอใหบรการหลายราย โดยไมจ ากดสถานทและไมอยภายใตระบบการจดจ าหนายเดยวกน โดยขอมล ณ วนท 20 กมภาพนธ 2560 มผใหบรการในบญช ค 22 ราย คอ กลมผใหบรการประเภทสถาบนการเงน ไดแก ธนาคารกรงเทพ ธนาคารกรงไทย ธนาคารกรงศรอยธยา ธนาคารกสกรไทย ธนาคารทหารไทย ธนาคารทสโก ธนาคารไทยพาณชย และธนาคารสแตนดารดชารเตอรด (ไทย) กลมผใหบรการประเภททมใชสถาบนการเงน ไดแก บรษท ทร มนน บรษท ททพ บรษท ทซทพ พลส (ประเทศไทย) บรษท ไทยสมารทคารด บรษท บางกอก สมารทการด ซสเทม บรษท เพยสบาย บรษท ฟอรท สมารท เซอรวส บรษท แรบบท-ไลน เพย บรษท เอมโอแอล เพยเมนท บรษท แอดวานซ เมจคการด บรษท แอดวานซ เอมเปย บรษท แอรเพย (ประเทศไทย) บรษท ไอพ เพยเมนท โซลชน และ บรษท เฮลโลเพย 2.2 แบบจ ำลองกำรยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลย (Technology acceptance model) แบบจ าลองการยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลย (Technology acceptance model หรอ TAM) เปนทฤษฎทใชเปนตวชวดความส าเรจของการใชเทคโนโลย น าเสนอโดย Davis (1989) ซงเปนการปรบแตงเพมเตมจากทฤษฎ Theory of reasoned action (TRA) ของ Fishbein and Ajzen เพอใชศกษาในบรบทการยอมรบเทคโนโลยสารสนเทศ โดยชใหเหนถงสาเหตทเกยวของกบการรบรดานเทคโนโลยของแตละบคคล แบบจ าลองการยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลยมปจจยหลก 3 ประการ คอ การรบรประโยชนทไดรบจากเทคโนโลย (Perceived usefulness) การรบรวาเปนระบบทงายตอการใชงาน (Perceived ease of use) และทศนคตทมตอการใชงาน (Attitude toward Using) 1. การรบรประโยชนทไดรบจากเทคโนโลย (Perceived usefulness: PU) คอ การรบรวาเทคโนโลยมสวนชวยพฒนาประสทธภาพการปฏบตงานไดอยางไร สงผลตอทศนคตตอการใชงาน 2. การรบรวาเปนระบบทงายตอการใชงาน (Perceived ease of use: PEOU) คอ ปจจยทก าหนดในแงปรมาณหรอความส าเรจทไดรบวาตรงกบความคาดหวงหรอไม กลาวคอ เทคโนโลยหรอนวตกรรมหนง ๆ สามารถชวยใหผใชงานใชความพยายามนอยลง ทงในดานพลงงานจากรางกาย (Physical efforts) และจตใจ (Mental efforts) สงผลตอทศนคตตอการใชงาน 3. ทศนคตทมตอการใชงาน (Attitude toward using) ไดรบอทธพลจากการรบรประโยชนทไดรบจากเทคโนโลยและการรบรวาเปนระบบทงายตอการใชงาน และสงผลตอความตงใจในการใชงาน (สงหะ ฉวสข และสนนทา วงศจตรภทร, 2559, น.5)


10

ภำพท 2.3 แบบจ าลองการยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลยตนฉบบ

2.3 ผลกระทบภำยนอกจำกเครอขำย (Network Externalities) Network Externalities (Katz and Shapiro, 1985) หรอ Demand-side economies of scale คอเครอขายของผใชเทคโนโลยหรอนวตกรรมในสงคม เทคโนโลยหรอ นวตกรรมจะตองเพมจ านวนผยอมรบเทคโนโลยใหมผใชมากขน เนองจากอปสงคของบคคลหนงขนอยกบอปสงคของคนอน ๆ กลาวคอ อปสงคตอสนคาชนดหนงของคนหนงจะถกกระทบดวยจ านวนผบรโภคสนคาชนดนน หากมผบรโภคสนคาชนดหนง ๆ เปนจ านวนมากขน จะท าใหผบรโภครายอนทยงไมไดใชสนคานนจะตองการใชเชนกน ผลกระทบภายนอกจากเครอขาย แบงเปน 2 ประเภท คอ ผลกระทบจากเครอขายทางตรงและทางออม 1. ผลกระทบจากเครอขายทางตรง (Direct Network Effect) คอ อปสงคในการบรโภคสนคาใด ๆ จะสงขนจากการทสนคานนมผบรโภคในตลาดอยแลวเพมขน เชน การใชโทรศพทมอถอ การใชอนเตอรเนต เปนตน ผลกระทบจากเครอขายทางตรงนนท าใหคนในสงคมมความเตมใจจายสงขนจากปรมาณการบรโภคของสงคมทสงขน 2. ผลกระทบจากเครอขายทางออม (Indirect Network Effect) คอ เมออปสงคในการบรโภคสนคาเครอขายทสงขนนน สงผลกระทบตอความตองการในการบรโภคสนคาและบรการอน ๆ ตามมา เชน เมอคนใชอนเตอรเนตมากขน สนคาและบรการเกยวกบอนเตอรเนตกเพมขน เชน การดภาพยนตรผานอนเตอรเนต การซอสนคาผานทางอนเตอรเนต เปนตน ท าใหสนคาอน ๆ ไดรบการพฒนาและเกดนวตกรรมใหมเปนลกโซ (พรยะ ผลพรฬห, 2550)

PU

PEOU

Attitude toward using

Actual System

Use


11

2.4 ทฤษฎอปสรรคในกำรเปลยนผลตภณฑ (Switching Barriers Theory) การศกษาของ Jones, Mothersbaugh, and Beatty (2000) เกยวกบอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑ (Switching barriers) และความตงใจในการซอซ าในธรกจใหบรการ Jones et al. (2000) ไดจ าแนกอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑของธรกจบรการเปน 3 ประเภท ไดแก ความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal Relationship) คอความแขงแรงของพนธะทกอรางขนระหวางผใชบรการและพนกงานทใหบรการ ซงมกจะมผลตอการตดสนใจใชบรการทมการปฏสมพนธระหวางบคคลสงและลกคามหนาทในการใหค าสงหรอมสวนชวยในการบรการเหลานน อปสรรคทสอง คอ การรบรตนทนในการเปลยนแปลง (Perceived Switching Costs) ซงหมายถงตนทนดานเวลา เงน และความพยายามในการเปลยนแปลงผใหบรการ ตนทนในการเปลยนแปลงนนรวมถงตนทนในการหาผใหบรการรายใหม (Search cost) และตนทนในการเรยนรเกยวกบผใหบรการรายใหม (Learning cost) ดวยเชนกน หากตนทนทใชในการเปลยนผลตภณฑหรอผใหบรการสง จะยงท าใหผใชบรการไมมแรงจงใจในการเปลยนและยงคงสถานะการใชบรการเดมไว สวนอปสรรครปแบบทสาม คอ ความนาดงดดของทางเลอก (Attractiveness of Alternatives) ซงหมายถงการรบรตอทางเลอกอน ๆ ทมอยในตลาดทสามารถเทยบเคยงกบทางเลอกในปจจบนได หากมทางเลอกอน ๆ ใหผใชบรการเปนจ านวนไมมาก อตราการซอซ าหรอการใชบรการซ าจะสงขน ทฤษฎอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑ (Switching Barriers Theory) ของ Jones et al. (2000) ถกน าไปใชอางองในการศกษาวจยเกยวกบธรกจใหบรการ เทคโนโลย และอตสาหกรรมการเงนอยางแพรหลาย เชน การศกษาของ Colgate and Lang (2001) ทศกษาเกยวกบอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑในอตสาหกรรมการเงน การศกษาของ Ranaweera and Prabhu (2003) เกยวกบอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑ ความพงพอใจ และความไววางใจตอการใชบรการซ าในธรกจทผใชบรการตองช าระเงนอยางตอเนอง (Bill Payment) และการศกษาของ Kim, Park, and Jeong (2004) เกยวกบอปสรรคในการเปลยนและความพงพอใจของลกคาในอตสาหกรรมโทรคมนาคมผานโทรศพทมอถอของประเทศเกาหล เปนตน 2.5 งำนวจยทเกยวของ 2.5.1 งำนวจยทเกยวของกบกำรยอมรบเทคโนโลยกำรช ำระเงน การศกษาของ Ozkan, Bindusara and Hackney (2010) เกยวกบการรบเทคโนโลยการช าระเงนผานทางอเลกทรอนกส (E-Payment) ของผบรโภค โดยใชพนฐานของทฤษฎ Theory of reasoned action (TRA) (Fishbein and Ajzen, 1975) และแบบจ าลอง Technology


12

acceptance model (TAM) เปนทฤษฎพนฐานในการวจย ผลการศกษาพบวา ปจจยทมผลตอการยอมรบการใชงานระบบ E-Payment อยางมนยส าคญมทงหมด 3 ปจจย คอ ระบบความปลอดภย (Security) การรบรผลประโยชน (Perceived Advantage) การรบประกนจากหนวยงานภายนอก (Assurance Seals) พรอมทงมปจจยเสรม 3 ปจจย คอ การรบรความเสยง (Perceived Risk) ทงความเสยงในดานเศรษฐกจ (Economic Risk) และความเสยงดานความเปนสวนตว (Privacy Risk) ความนาเชอถอ (Trust) และความงายในการใชงาน (Usability) การศกษาของ Darlberg et al. (2008) เรองการทบทวนวรรณกรรมของงานวจยดานการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Mobile Payment) ทงในอดต ปจจบน และแนวทางในอนาคต ซงใชวธการศกษาโดยการทบทวนวรรณกรรมบนพนฐานของปจจยการแขงขน (Competitive factors) และปจจยฉกเฉน (Contingency factors) พบวา การศกษาในอดตเกยวกบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ มปจจยทสงผลกระทบตอการยอมรบของผบรโภค (Consumer Power) ถง 20 ปจจย โดยมปจจยหลก ไดแก ความงายในการใชงาน (Ease of use) ประโยชนในการใชงาน (Usefulness) ตนทนในการใชงาน (Cost) ความไววางใจ (Trust) และความสามารถในการใชแทนกนได (Compatibility) ตารางท 2.1 ปจจยทสงผลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรช ำระเงนของผบรโภค จ ำแนกตำมผลกระทบ

Effects to Consumer adoption Constructs Positive Effects Ease of use, Usefulness, Trust,

Compatibility, Convenience, Social influence, Security, Speed of transaction, Mobility, System quality, Privacy, Context, Expressiveness, Network Externalities, Observability, Trialability

Negative Effects Cost, Risk, Attractiveness of alternatives, Technology anxiety

หมำยเหต. ดดแปลงจาก Dahlberg et al, Past, present and future of mobile payments research: A literature review, Electronic Commerce Research and Applications, 174, Table 5


13

นอกจากน การศกษาของวรษฐา สมเลข (2556) เกยวกบการยอมรบเทคโนโลยรปแบบ Mobile Payment ส าหรบธ รกจประเภทโรงภาพยนตร ในประเทศไทย โดยการใชทฤษฎ Technology Acceptance Model (TAM) และ Diffusion of Innovation เปนพนฐานในการศกษา พบวาการรบรถงความงายในการใชงาน (Perceived ease of use) ความนาเชอถอของบรการ (Creditability) และความสอดคลอง (Compatibility) สงผลตอความตงใจในการใชงาน Mobile Payment ตรงขามกบปจจยดานการรบรถงประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) ทไมสามารถสรปไดวาสงผลตอความตงใจในการใชงาน Mobile Payment อนเปนผลมาจากปจจยในดานอนทผใชบรการไมเชอมน ทงในเรองความปลอดภยของขอมลและความสอดคลองกบไลฟสไตลในการช าระเงน งานวจยของ Tomi Dahlberg et al. (2003) พบวา การยอมรบเทคโนโลยการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Mobile Payment) มปจจยเพมเตมทตอยอดจากการใชทฤษฎ Technology Acceptance Model (TAM) คอ ความไววางใจ (Trust) ของผใชบรการ ซงควรน ามาใชเปนปจจยเพมเตมในแบบจ าลองทอธบายเกยวกบการยอมรบของผใชบรการระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ เพอใหมความครบถวนสมบรณมากกวาการใชแบบจ าลองการยอมรบเทคโนโลยเพยงอยางเดยว ซงสอดคลองกบการศกษาของ Tatjana Apanasevic et al. (2016) ทพบวางานวจยเกยวกบระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอมกจะมปจจยอน ๆ ทสงผลตอการยอมรบเทคโนโลย นอกเหนอจากทฤษฎตาง ๆ ทนยมน ามาใช โดยประกอบดวย ความไววางใจตอผใหบรการ (Trust to service provider) ความปลอดภย (Security) พฤตกรรมและราคา (Habit and price) และสถานการณการใชงาน (Use context) 2.5.2 งำนวจยทเกยวของกบผลกระทบภำยนอกของเครอขำย (Network Externalities) ทเกยวของกบกำรช ำระเงน การศกษาของ Ulrich Witt (1997) เรอง “Lock-in” vs. “Critical masses” – industrial change under network externalities พบวา ผลกระทบภายนอกของเครอขายของเทคโนโลยทมใชอยในปจจบนอยางแพรหลายเปนอปสรรคในการเขาสตลาดของนวตกรรมรปแบบใหม ๆ กลาวคอ ผบรโภคผกประโยชนทไดรบจากการใชงาน (Lock-in) กบเทคโนโลยปจจบนทมเครอขายการใชอยางแพรหลาย แตหากนวตกรรมรปแบบใหมนนสามารถใหประโยชนดานเครอขายไดเหมอนกบเทคโนโลยทมอยเดม นวตกรรมนนจะสามารถผานจดวกฤตมวลชน (Critical mass) ไปไดในทนท และสามารถดงดดใหผใชบรการน านวตกรรมรปแบบใหมนนมาเปนสวนหนงในการตดสนใจ

การศกษาของ Mallat (2007) ในเรองการยอมรบเทคโนโลยการช าระเงนผานโทรศพทมอถอในประเทศฟนแลนด โดยใชวธการศกษาเชงคณภาพ พบวาผลกระทบภายนอกจากเครอขาย (Network Externalities) มผลตอการยอมรบเทคโนโลย Mobile Payment เนองจากการ


14

ทมจ านวนรานคาทรองรบนอย ท าใหผใชบรการไมมความคนเคยกบการใชเทคโนโลยการช าระเงนผานโทรศพทมอถอในชวตประจ าวนและเกดเปนความสงสยในประสทธภาพและความสามารถในการท างานของระบบการช าระเงนดงกลาว รวมถงผใชบรการมความคดเหนวาการช าระเงนผาน โทรศพทมอถอไมสามารถแทนทการใชเงนสดได ถาหากยงไมมรานคาทรองรบอยางแพรหลาย และผใชบรการเสนอแนะเพมเตมวา การใชระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอไมควรเปนระบบทใชส าหรบผใหบรการรายใดอยางเฉพาะเจาะจง เชน เฉพาะผใชบรการธนาคารแหงหนงเทานน หรอเฉพาะผใชบรการเครอขายโทรศพทแหงหนงเทานน เปนตน

การศกษาของ Au and Kauffman (2007) เรอง The economics of mobile payment: Understanding stakeholder issues for an emerging financial technology application พบวาผลกระทบภายนอกของเครอขายของธรกจ Mobile Payment นนเปนแรงจงใจสวนหนงในการใชงานผลตภณฑเดม (Lock in incentives) กลาวคอ Network Externalities สงผลใหผใชบรการยงคงใชงานรปแบบการช าระเงนแบบเดมทไดรบความนยมอยแลว เชน เงนสดและบตรเครดต เปนตน นอกจากนยงพบวา ผใชบรการตองการใหมเครอขายรานคาทเปนจ านวนมากเพยงพอ ซงสามารถเปนมาตรฐานแกการใชงาน Mobile Payment ไดวาจะสามารถใชงานไดทกท ซงหมายถงอยในระดบทใกลเคยงกบการใชงานบตรเครดตและบตรเดบตในปจจบนทมรานคารองรบอยางแพรหลาย ระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอจะไมสามารถดงดดใจผใชบรการได หากไมมรานคาทรองรบอยางเพยงพอ เนองจากผใชบรการมเครองมอในการใชจายหลากหลายรปแบบ ทงเงนสด บตรเครดต บตรเดบต และเชคเงนสด ซงสามารถตอบสนองความพงพอใจในการใชจายอยางมประสทธภาพสงสดของผใชบรการไดอยแลว ดงนน การสรางผลกระทบภายนอกของเครอขายจงมหนาทส าคญในการเผยแพรระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอใหแพรหลายยงขน

นอกจากน แนวคดเรองผลกระทบภายนอกของเครอขาย (Network Externalities) ยงสอดคลองกบการศกษาของ Hwang (2004) ทศกษาเกยวกบการใชงานระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอแทนการใชบตรเครดตในประเทศเกาหลใต โดยมปจจยดานสภาพแวดลอมทอ านวยความสะดวกตอระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Facilitating Condition) เปนปจจยหนงซงสงผลตอการปรบใชระบบการช าระเงนผานมอถอแทนทการใชงานบตรเครดต สภาพแวดลอมท อ านวยความสะดวกหรอ Facilitating Condition ถกน ามาจากแนวความคด Resource-based facilitating condition ซงเชอวาการเขาถงทรพยากรตาง ๆ นนจ าเปนตอการอ านวยความสะดวกในการใหบรการ สามารถจ าแนกไดเปน 2 ประเภท คอ ทรพยากรภายใน (Internal resource) ซงเปนทรพยากรของผใชบรการ เชน โทรศพทมอถอทรองรบการใชงาน Mobile Payment การเขาถงการใหบรการเครอขาย เปนตน ซงทรพยากรภายในเหลานถอเปนตนทนในการเปลยนแปลงของผใชบรการเอง ถาหากผใชบรการมความจ าเปนทจะตองซออปกรณใหมทรองรบการใชงาน สวน


15

ทรพยากรภายนอก (External resource) คอ เครอขายของผใหบรการ หรออกนยหนงคอ การรบรการเขาถงเครอขายรานคาทใหบรการและรองรบระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ ซงเปน แนวความคดเดยวกบ Network Externalities 2.5.3 งำนวจยทเกยวของกบอปสรรคในกำรเปลยนผลตภณฑทเกยวของกบกำรช ำระเงน งานวจยของ Colgate and Lang (2001) ศกษาเกยวกบอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑ (Switching Barriers) ในอตสาหกรรมการเงน ไดแก ธนาคารและบรษทประกนภย การศกษานใชวธการวเคราะหปจจย (Factor Analysis) พบวาปจจยดานการรบรตนทนในการเปลยนแปลงตามทฤษฎอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑนนเปนอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑในอตสาหกรรมการเงน แตอยในรปแบบของการขาดความกระตอรอรนในการเปลยนแปลง (Apathy) ซงมนยวาผใชบรการมตนทนในการเปลยนแปลงทสงเกนกวาทจะพยายามหาทางเลอกใหม สวนปจจยดานความสมพนธระหวางบคคลสงผลตอการใชบรการในอตสาหกรรมการเงนดวยเชนกน ผใชบรการจะมความมนใจในธนาคารทใชบรการอยเดมวาสามารถใหบรการไดตรงตามความตองการของตนและสามารถใหสทธพเศษไดสงกวาการเปลยนไปใชบรการกบธนาคารใหม

การศกษาของ Patterson and Smith (2003) เกยวกบอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑของอตสาหกรรมการใหบรการ ไดแก ธรกจใหบรการทางการแพทย การทองเทยว และการตดแตงทรงผม พบวา อปสรรคในการเปลยนผลตภณฑสงผลโดยตรงตอการใชบรการซ าของลกคา รวมถงสงผลตอความพงพอใจในการใชบรการของลกคาดวยเชนกน อปสรรคในการเปลยนผลตภณฑทมผลตออตสาหกรรมการใหบรการ ไดแก การขาดสทธพเศษ (Loss of special treatment) การขาดความสมพนธระหวางบคคล (Loss of friendly relationship) ตนทนในการหาทางเลอกใหม (Search cost) ตนทนในการเรมตนใหมหรอความจ าเปนทจะตองอธบายความตองการของตนใหมอกครง (Set up cost or Explaining preferences) และความนาสนใจของทางเลอกอน (Attractiveness of alternatives)

การศกษาของ Hwang (2004) เกยวกบการยอมรบเทคโนโลยการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ โดยเปลยนจากการใชบตรเครดตในประเทศเกาหลใต ใชทฤษฎอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑของ Jones et al. (2000) เปนตวแปรอสระในการศกษา ไดแก ความนาดงดดของทางเลอกอน ความสมพนธระหวางบคคล และการรบรตนทนในการเปลยนแปลง ผลการศกษาพบวา ความนาดงดดของทางเลอกอน โดยการศกษานหมายถงบตรเครดต และความสมพนธระหวางบคคล มผลโดยตรงตอความตงใจในการใชงานระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ แตไมไดสงผลตอทศนคตในการใชงานแตอยางใด สวนอปสรรคดานการรบรตนทนในการเปลยนแปลงสามารถจ าแนกออกเปน 3 รปแบบ ไดแก ตนทนในการเขาใชบรการ (Move-in cost) ตนทนในการใชบรการอยางตอเนอง


16

(Continuous cost) และตนทนจม (Sunk cost) ซงผลการศกษาในครงน พบวา ตนทนในการเขาใชบรการนนสงผลตอความตงใจในการใชบรการระบบช าระเงนผานโทรศพทมอถอ สวนตนทนอกสองประเภทนนไมมความสมพนธกบความตงใจในการใชงานอยางมนยส าคญ อยางไรกตาม อปสรรคดานการรบรตนทนในการเปลยนแปลงในภาพรวมนน สงผลตอความตงใจในการใชงานระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอแทนทการใชงานบตรเครดตเชนกน

นอกจากน การศกษาของ Ranaweera and Prabhu (2003) เกยวกบผลกระทบของความพงพอใจ ความไววางใจ และอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑตอการใชบรการซ าของธรกจทตองช าระคาบรการอยางตอเนอง โดยผวจยใชกรณศกษาจากการใหบรการโทรศพททตองช าระรายเดอน (Fixed line telephone) พบวา อปสรรคในการเปลยนผลตภณฑ ซงไดแก ตนทนดานเวลา เงน และความพยายามในการเปลยนผใหบรการใหมนนเปนตวกลางทชวยใหความพงพอใจของลกคาสงผลตอการใชบรการซ าของลกคา และอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑยงเปนตวแปรอสระทสงผลโดยตรงตอการใชบรการซ าของลกคาดวยเชนเดยวกน


17

บทท 3 ระเบยบวธวจย

3.1 กรอบงำนวจยและสมมตฐำนงำนวจย

3.1.1 กรอบงำนวจย จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา แรงจงใจในการเปลยนการใชงาน e-Money

จากรปแบบบตรอเลกทรอนกส (Card-based e-Money) เปนระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Network-based e-Money) มทงปจจยทเกดจากเทคโนโลยของระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอและปจจยทเกดจากการเปรยบเทยบกบเทคโนโลยเดม (บตรเงนสดอเลกทรอนกส)

แรงจงใจทเกดจากระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ จ าแนกไดเปน 2 ประเภท ไดแก การรบรประโยชนในการใชงาน และความปลอดภยและความไววางใจ สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money ผานเครอขายโทรศพทมอถอ และสงผลตอไปยงการใชงานจรง

สวนแรงจงใจและอปสรรคทเกดขนจากการเปรยบเทยบกบบตรเงนสดอเลกทรอนกส คอ อปสรรคในการเปลยนผลตภณฑ ซงประกอบไปดวยอปสรรค 3 ประการ คอ การรบรตนทนในการเปลยนผลตภณฑ ความนาดงดดของทางเลอก และความสมพนธระหวางบคคล

ดงนน งานวจยเรองการศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอ จงมกรอบทฤษฎงานวจยดงภาพท 3.1


18

ภำพท 3.1 กรอบทฤษฎงานวจย 3.1.2 สมมตฐำนงำนวจย

จากกรอบแนวคดงานวจยเรองการศกษาปญหาและแรงจงใจทสงผลตอการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอ สามารถสรปเปนสมมตฐานงานวจยไดดงน

1. กำรรบรควำมงำยในกำรใชงำน (Perceived Ease of use) จากแบบจ าลองการยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลย (Technology

Acceptance Model) ซงน าเสนอโดย Davis (1989) ไดใหค าจ ากดความการรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of use) ไววาเปนระดบความเชอวา เทคโนโลยจะชวยใหงานตาง ๆ งายขน ไมจ าเปนตองใชความพยายามในการใชงาน ซงสงผลตอทงการรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) และสอดคลองกบงานวจยเกยวกบระบบการช าระเงนของ Ozkan, Bindusara and Hackney (2010) และวรษฐา สมเลข (2556) ดวยเชนกน ดงนน จงสามารถสรปไดเปนสมมตฐานท 1 ดงน

Perceived Switching Cost

Attractiveness of alternatives

Interpersonal relationship

Perceived Ease of use

Perceived Usefulness

Network Externalities

Attitude toward mobile

e-Money

Actual mobile

e-Money Use

Security and Trust

H3-

H5-

H1+

H7+

H4-

H6+

H2+

H8


19

H1: การรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of use) สงผลตอการรบรประโยชนในการใชงานในทางบวก

2. ผลกระทบภำยนอกจำกเครอขำย (Network Externalities) จากการศกษาของ Zhang et al. (2015) พบวาปจจยดานผลกระทบภาย

นอกจากเครอขายตาง ๆ เชน ฐานลกคาดงเดมและการมอยของสนคาใชควบคกนในทองตลาด สงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน ดงนน จงสามารถสรปเปนสมมตฐานท 2 ดงน

H2: ผลกระทบภายนอกจากเครอขาย (Network Externalities) สงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) ในทางบวก

3. กำรรบรตนทนในกำรเปลยน (Switching cost) จากงานวจยของ Hwang (2004) การรบรตนทนในการเปลยน (Switching

cost) หมายถง ตนทนในการเรมใชงานระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Move-in cost, Set up cost, Learning cost) ตนทนจมหรอการรบรตนทนทเคยใชไปกบการสรางความสมพนธกบผใหบรการบตรเครดต (Sunk cost) และตนทนในการใชบรการอยางตอเนอง ซงหมายถงโอกาสทจะสญเสยสทธพเศษจากผใหบรการรายเดม (Continuity cost) สอดคลองกบงานวจยของ Patterson and Smith (2003) ซงพบวาตนทนส าคญทเปนอปสรรคในการปรบใช คอ โอกาสในการสญเสยสทธพเศษ (Loss of special treatment) ตนทนการหาทางเลอกใหม (Search cost) และตนทนการเรมตนใหม (Set up cost) ซงสงผลตอการรบรและทศนคตของลกคาตอการเปลยนแปลงระบบการช าระเงน ดงนน จงไดเปนสมมตฐานท 3 ดงน

H3: การรบรตนทนในการเปลยนรปแบบ e-Money (Switching Cost) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ

4. ควำมนำดงดดของทำงเลอกอน (Attractiveness of Alternatives) ในทฤษฎอปสรรคในการเปลยนผลตภณฑของ Jones et al. (2000) งานวจย

ของ Hwang (2004) และงานวจยของ Patterson and Smith (2003) ใหค าจ ากดความวา ความนาดงดดของทางเลอกอนเปนชอเสยง ภาพลกษณ และคณภาพของการใหบรการของทางเลอกอน ๆ ทมอยในตลาด ซงยากทคแขงอน ๆ จะสามารถลอกเลยนแบบได ซงในการศกษา Hwang (2004) นนใชบตรเครดตเปนทางเลอกทตรงขามกบระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ ดงนน การศกษาวจยฉบบนจะน าแนวคดดงกลาวมาปรบใช โดยใชบตรเงนสดอเลกทรอนกสเปนทางเลอกตรงขามกบระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอเชนเดยวกน จงไดเปนสมมตฐานท 4 คอ

H4: ความนาดงดดของบตรเงนสดอเลกทรอนกส (Attractiveness of alternatives) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ


20

5. ควำมสมพนธระหวำงบคคล (Interpersonal relationship) ความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal relationship) หมายถง พนธะ

ระหวางบคคลซงเกดขนระหวางผใชบรการและผใหบรการ ซงสามารถเกดขนไดจากความดแลเอาใจใส ความไววางใจ ความใกลชด และการสอสารระหวางกนและกน ซงเปนอปสรรคหนงทท าใหลกคาไมเปลยนผลตภณฑและสงผลตอทศนคตของลกคา ท าใหรสกวาการเปลยนเปนเรองยากและมตนทนสง (Hwang, 2004) (Kim et al., 2004) ดงนน จงไดเปนสมมตฐานท 5 ดงน

H5: ความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal relationship) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ

6. กำรรบรประโยชนในกำรใชงำน (Perceived Usefulness) การรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) เปนปจจยหนงใน

แบบจ าลองการยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลย (Technology Acceptance Model) (Davis, 1989) หมายถง ระดบความเชอของบคคลวาระบบหรอเทคโนโลยตาง ๆ จะสามารถเพมประสทธภาพในการท างานของตนเองไดเทาไร และสงผลโดยตรงตอทศนคตทมตอการใชงานเทคโนโลย ซงสอดคลองกบงานวจยเกยวกบระบบการช าระเงนตาง ๆ เชน การศกษาของ Darlberg et al. (2008) และ Tomi Dahlberg et al. (2003) เปนตน จงสามารถสรปไดเปนสมมตฐานท 6 ดงน

H6: การรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

7. ควำมปลอดภยและควำมไววำงใจ (Security and Trust) งานวจยของ Tomi Dahlberg et al. (2003) พบวา การยอมรบเทคโนโลย

การช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Mobile Payment) มปจจยเพมเตมทตอยอดจากการใชแบบจ าลองการยอมรบเทคโนโลย (TAM) คอ ความไววางใจ (Trust) ตอผใหบรการ สอดคลองกบการศกษาของ Tatjana Apanasevic et al. (2016) ทพบวางานวจยเกยวกบระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอมกจะมปจจยดานความไววางใจตอผใหบรการ (Trust to service provider) และความปลอดภย (Security) เขามาเปนปจจยเพมเตมดวยเชนกน จงสามารถสรปเปนสมมตฐานท 7 ดงน

H7: ความปลอดภยและความไววางใจ (Security and Trust) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

8. ทศนคตในกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอ จากแบบจ าลองการยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลย (Technology

Acceptance Model) ของ Davis (1989) แสดงใหเหนวาทศนคตในการใชงานสงผลตอการใชงานเทคโนโลยจรง ซงสอดคลองกบงานศกษาเกยวกบเทคโนโลยตาง ๆ ทงธนาคารออนไลน (Pikkarainen et al., 2004) บตรสมารทการด (สาลน พดด, 2556) และระบบการช าระเงนอเลกทรอนกส (Ozkan,


21

Bindusara and Hackney, 2010) ทน าแบบจ าลองการยอมรบนวตกรรมและเทคโนโลยมาใช ซงพบวาทศนคตในการใชงานสงผลตอการใชงานจรงในระดบทมนยส าคญ จงสามารถสรปเปนสมมตฐานท 8 ดงน

H8: ทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอสงผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ 3.2 ระเบยบวธวจย

การศกษาวจยฉบบนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) และการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) โดยใชการส ารวจใน 2 รปแบบ คอ การสมภาษณผเชยวชาญทเกยวของกบระบบการช าระเงน e-Money ทงในรปแบบ Card-based และ Network-based และการส ารวจผานแบบสอบถามกบผใชบรการ

3.2.1 กำรสมภำษณผเชยวชำญ (Expert interview) การศกษาวจยนใชวธการสมภาษณผทมสวนเกยวของและผทมสวนไดสวนเสยใน

อตสาหกรรม e-Money ของประเทศไทย เพอศกษาเกยวกบบทบาทและหนาทของผทมสวนเกยวของในการพฒนาระบบ รวมถงแนวโนมของอตสาหกรรม ปญหา ความเสยง และความทาทายในการปรบใชงานระบบ e-Money จากรปแบบบตรเปนรปแบบโทรศพทมอถอ อกทง เพอใหทราบถงมมมองของผประกอบการเกยวกบความนาสนใจของ e-Money บนโทรศพทมอถอในมมมองของผประกอบการ และความเปนไปไดทางเทคโนโลยและการตลาด

ขอมลทไดจากการสมภาษณผเชยวชาญจะใชเปนพนฐานในการพฒนาแบบสอบถามเพอส ารวจกบกลมผบรโภค น ามาประกอบกบขอมลทตยภมทไดจากการทบทวนวรรณกรรม เพอใหไดความครบถวนสมบรณของปจจยทสงผลตอแรงจงใจในการปรบเปลยนการใชงานทจะน ามาวเคราะห

3.2.1.1 กลมตวอยำง (Samples) การสมภาษณผเชยวชาญทมสวนเกยวของกบอตสาหกรรมเงน

อเลกทรอนกส (e-Money) ใชวธการจดกลมผประกอบการเปน 3 ประเภท ไดแก ผประกอบธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกส (Card-based e-Money) ผประกอบธรกจช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Network-based e-Money) และชมรมผประกอบการ e-Payment และ e-Money ประเทศไทย โดยมกลมตวอยางจ านวน 3 ราย ไดแก

1. บรษท ไทยสมารทคารด จ ากด ผประกอบธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกส Smart Purse


22

2. บรษท ทร มนน จ ากด ผประกอบธรกจช าระเงนผานโทรศพทมอถอ TrueWallet

3. ชมรมผประกอบการ e-Payment และ e-Money ประเทศไทย 3.2.1.2 กำรเกบรวบรวมขอมลและกำรจดสรำงเครองมอวจย

การสมภาษณผเชยวชาญทเกยวของกบอตสาหกรรม e-Money ประเทศไทยนนจะใชเครองมอหลกในการเกบรวบรวมขอมล ดงน 1. การสมภาษณ (Interview) ใชการสมภาษณในรปแบบไมเปนทางการ (Informal Interview) เปนวธการหลกในการรวบรวมขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบปญหาและแรงจงใจในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ ใชวธการสมภาษณแบบรายบคคล (Personal Interview) เพอใหไดขอมลในเชงลกทครบถวนและตรงกบประเดนทตองการศกษา ผวจยจะเตรยมค าถาม ปลายเปดตามกรอบแนวคดการวจยในรปแบบค าถามกวาง ๆ เพอใหกลมตวอยางสามารถแสดงความคดเหนเพมเตม 2. การบนทกขอมล (Recording) ผวจยใชการจดบนทกขอมลทส าคญโดยยอในขณะทท าการสมภาษณ เพอใชเปนขอมลในการตงค าถามเพมเตมกบกลมตวอยาง และน าบนทกยอมาขยายความ เรยบเรยง และวเคราะหขอมลตอไป รวมถงขออนญาตผใหสมภาษณเพอบนทกเสยงในการสมภาษณ ส าหรบน ามาทบทวนขอมลในภายหลงและปองกนความผดพลาดจากการจดบนทกยอ 3.2.1.3 กำรวเครำะหขอมล

การวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณจะใชกรอบแนวคดการวจยเปนพนฐานในการวเคราะห เพอศกษาประเดนทเกยวของและขดแยงกบกรอบแนวคดการวจยทไดมาจากขอมลทตยภม ทงน ผวจยจะทบทวนขอมลเพอตรวจสอบความถกตองกอนน ามาวเคราะห การวเคราะหขอมลทไดจากผเชยวชาญนนจะใชวธการลดขอมล (Data Reduction) เพอเลอกขอมลทส าคญและเกยวของกบขอบเขตของการศกษา แลวจงปรบขอมลใหอยในรปแบบทงายตอการท าความเขาใจ โดยน ามาแสดงในรปแบบตารางหรอกราฟทเขาใจงายมากขน และน าขอมลของผใหสมภาษณแตละคนมาประกอบรวมกนเพอใหเขาใจถงภาพรวมมากขน พรอมทงสรปประเดนทส าคญทจ าเปนตอการปรบปรงแนวคดและกรอบทฤษฎงานวจย

3.2.2 กำรส ำรวจผำนแบบสอบถำม (Questionnaire) การศกษาวจยนใชวธการส ารวจผานแบบสอบถามเพอศกษาเกยวกบ

แรงจงใจในการใชงานบตรเงนสดอเลกทรอนกส และปจจยทสงผลตอแรงจงใจทจะปรบเปลยนการใชงานจาก e-Money รปแบบบตรเปนโทรศพทมอถอในมมมองของผใชบรการจรง


23

3.2.2.1 ประชำกร (Population) ประชากรเปาหมายของการศกษาเกยวกบปญหาและแรงจงใจในการ

ใช e-Money บนโทรศพทมอถอ คอ ผทใชบรการ e-Money ในรปแบบบตร (Card-based) หรอบนเครอขาย (Network-based) ทรองรบการซอขายสนคาจากผขายหลายราย

3.2.2.2 กลมตวอยำง (Samples) วธการเลอกกลมตวอยางของงานวจยน ใชวธเลอกกลมตวอยางแบบ

เจาะจง (Purposive Sampling) คอ ผทมประสบการณในการใชบรการ e-Money ในรปแบบ Card-based หรอ Network-based ทรองรบการซอขายสนคาจากผขายหลายรายและเคยใช e-Money ในการซอสนคาหรอรบบรการมากกวา 1 ประเภทขนไป (เชน ขนสงมวลชน รานอาหาร รานคาปลก ฯลฯ) อาศยในเขตกรงเทพและปรมณฑล มโทรศพทมอถอประเภท Smartphone ทเขาถงระบบอนเตอรเนตและสามารถรองรบระบบ Network-based e-Money หรอ Mobile Wallet ได

เนองจากผวจยใชการวเคราะหขอมลดวยวธการถดถอยโลจสตก ดงนนจงใชวธการก าหนดขนาดของกลมตวอยางโดยตองมขนาดกลมตวอยางขนต า 10 ตวอยางตอ 1 Parameter (Hosmer & Lemeshow, 2013) การส ารวจผานแบบสอบถามครงนมตวแปรอสระทงสน 8 ตวแปร โดยใชค าถามเพอวดผลจ านวน 32 ค าถาม ดงนน ขนาดของกลมตวอยางทตองใชในการศกษาจงคดเปน 320 ตวอยาง ดงวธการค านวณ ดงน

n = 10 x p เมอ n = ขนาดของกลมตวอยาง p = จ านวน Parameter หรอค าถามทใชในแบบสอบถาม จงไดเปน n = 10 x 32 = 320 ตวอยาง 3.2.2.3 กำรเกบรวบรวมขอมลและกำรจดสรำงเครองมอวจย

การศกษาวจยน ผวจยใชวธการเกบขอมล คอ การแจกแบบสอบถามผานทางออนไลน (Online Questionnaire) เนองจากกลมตวอยางทก าหนดสามารถเขาถงอนเตอรเนตและตอบแบบสอบถามผานทางออนไลนได รวมถงการใชแบบสอบถามออนไลนท าใหสามารถกระจายการส ารวจไปไดในวงกวาง รวดเรว และไมมขอจ ากดดานเวลาและสถานท โดยเกบรวบรวมขอมลเปนจ านวนทงสน 320 ตวอยาง ผวจยจะท าการส ารวจในชวงเดอนเมษายน พ.ศ. 2560

ผวจยจดสรางเครองมอในการวจย โดยทบทวนขอมลทตยภมจากงานวจยทเกยวของทงในและตางประเทศ เพอน ามาปรบปรงเปนค าถามทใชในการวจยเกยวกบ e-Money บนโทรศพทมอถอ จ าแนกตามตวแปรอสระ พรอมทงท าการทดสอบกบกลมตวอยางจ านวน 30 ตวอยาง (Pilot Test) เพอทดสอบความเขาใจดานภาษาและตวเลอกตาง ๆ ทใชในแบบสอบถามดวยเชนกน


24

ทงน ตารางท 3.1 แสดงค าถามทใชในแบบสอบถามจ าแนกตามตวแปรตาง ๆ ทงตวแปรอสระและตวแปรตาม

ตารางท 3.1 ค ำถำมทใชในแบบสอบถำมงำนวจย จ ำแนกตำมตวแปร

ค ำถำม (Constructs/Parameters) ทมำ (ดดแปลงจำก)

Switching Cost ฉนไดรบสทธประโยชนพเศษจากบรษทบตรเงนสด Hwang (2004) ฉนกงวลวาจะสญเสยสทธประโยชน หากฉนเปลยน/ไมไดใชบตรเงนสดอยางตอเนอง

Hwang (2004)

การใช Mobile Wallet ตองใชเวลาและความพยายามเพอท าตามขนตอนการใช

Hwang (2004)

การเปลยนไปใช Mobile Wallet ตองใชเวลาและความพยายามในการเลอกแบรนด Mobile Wallet ทจะใชงาน

Patterson and Smith (2003)

ฉนตองมคาใชจายเพมเตมเพอจะใช Mobile Wallet (เชน ซอโทรศพทใหม การเปลยนระบบใหรองรบ)

Hwang (2004) Ranaweera and Prabhu (2003)

Attractiveness of Alternatives บตรเงนสดใชงานไดสะดวก Hwang (2004) การใชบตรเงนสดท าใหฉนไดรบสทธประโยชนมากขน Hwang (2004) Interpersonal Relationship ฉนรสกคนเคยกบผใหบรการบตรเงนสด Hwang (2004) ฉนรสกวาผใหบรการบตรเงนสดเอาใจใสในการใหบรการ Hwang (2004) ฉนจะสญเสยความสมพนธอนด ถาฉนเปลยนจากบตรเงนสดไปใช Mobile Wallet

Patterson and Smith (2003)

Direct Network Externalities ฉนคดวามคนใช Mobile Wallet เปนจ านวนมาก บทสมภาษณผเชยวชาญ

Soo, Sheau, and Christina (2015) ฉนมคนรจก (เพอน,ครอบครว) ใช Mobile Wallet เปนจ านวนมาก บทสมภาษณผเชยวชาญ

Soo, Sheau, and Christina (2015) การมคนรจกใช (เพอน,ครอบครว) เปนแรงจงใจใหทานใช บทสมภาษณผเชยวชาญ

Soo, Sheau, and Christina (2015)


25

ตารางท 3.1 ค ำถำมทใชในแบบสอบถำมงำนวจย จ ำแนกตำมตวแปร (ตอ)

ค ำถำม (Constructs/Parameters) ทมำ (ดดแปลงจำก) Indirect Network Externalities สามารถใชซอสนคา/บรการไดหลายแหง Hwang (2004) สามารถใชซอสนคา/บรการไดหลากหลายประเภท Hwang (2004) สามารถใชซอสนคา/บรการไดในสถานททฉนไปบอย Hwang (2004) Perceived Ease of Use ความงายในการใชงาน Hwang (2004)

Phonthanukitithaworn et. al. (2016) วธการใชงานงายตอการท าความเขาใจ Hwang (2004) ขนตอนการจายเงน ณ จดขายงาย Phonthanukitithaworn et. al. (2016) Perceived Usefulness มประโยชนตอการซอสนคา/บรการ Hwang (2004) การซอสนคา/บรการเรวขน Hwang (2004)

Phonthanukitithaworn et. al. (2016) การซอสนคา/บรการสะดวกสบาย Hwang (2004) เปนชองทางการช าระเงนทมประสทธภาพ Hwang (2004)

Phonthanukitithaworn et. al. (2016) Security and Trust เปนชองทางช าระเงนทปลอดภย Zhou (2014) เปนชองทางช าระเงนทไววางใจได Zhou (2014) Image เปนชองทางการช าระเงนทดทนสมย บทสมภาษณผเชยวชาญ รสกวาผทใชงานชองทางนเปนคนทนสมย เท และดด บทสมภาษณผเชยวชาญ การใชงานสามารถแสดงถงสถานะทางสงคม บทสมภาษณผเชยวชาญ

Attitude toward Using ทานคดวาการใช Mobile Wallet เพอซอสนคาเปนความคดทด Hwang (2004) การใช Mobile Wallet มประโยชนส าหรบทาน Hwang (2004) ทานมทศนคตทางบวกตอการใช Mobile Wallet Hwang (2004)

Actual Use ทานสนใจทจะใชบรการ Mobile Wallet ในระดบใดในชวง 6 เดอนขางหนา

วรษฐา สมเลข (2556)


26

3.2.2.4 สถตทน ำมำใชในงำนวจย การศกษาครงนใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถต SPSS ในการวเคราะห

ขอมล โดยประมวลผลและทดสอบสมมตฐานงานวจยผานสถต ดงน 1. สถต เชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ใช เ พอการอธบายขอมลเชงประชากรศาสตรและขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม แลวน าเสนอในรปแบบกราฟ ตาราง และการจ าแนกรอยละ 2. คาสมประสทธของครอนบาค (Cronbach’s Alpha) ใชเพอวดความนาเชอถอ (Reliability) ของเครองมอในการวจย 3. สถตส าหรบการวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis) ใชเพอจดกลมตวแปรทมความใกลเคยงกนหรอมความสมพนธกนมากใหเปนตวแปรใหม ซงท าใหตวแปรลดลงและมความเทยงตรงมากขน 4. สถตเชงอนมาน ( Inferential Statistics) ใชคาสถตทไดจากการส ารวจผานแบบสอบถามกบกลมตวอยางในการอธบายแทนประชากร โดยใชการทดสอบการวเคราะหการถดถอย (Regression Analysis) และการว เคราะหการถดถอยโลจสตก (Logistic Regression Analysis) ในการหาความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตาม ประกอบดวยแบบจ าลองสมการ 2 แบบจ าลอง ไดแก แบบจ ำลองท 1 แบบจ าลองความสมพนธของปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ (ya) ใชวธทดสอบการวเคราะหการถดถอยพหคณ (Multiple Regression Analysis) มสมการดงน

ya = b0 + b1X1 + b2X2 + … + bkXk เมอ ya = คาของตวแปรตาม (ŷ คอ คาพยากรณของ y) x = คาของตวแปรอสระ b0 = คาคงทของสมการถดถอย b1 = คาสมประสทธการถดถอยของตวแปรอสระท i (X1) แสดงถงการ

เปลยนแปลงของตวแปรตาม y เมอตวแปรอสระ X1 เปลยนไป 1 หนวยขณะทตวแปรอน ๆ คงท k = จ านวนตวแปรอสระ

แบบจ ำลองท 2 แบบจ าลองความสมพนธระหวางทศนคตในการใชงานและการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ (yu) ใชวธทดสอบการวเคราะหการถดถอยโลจสตก (Logistic Regression Analysis) มสมการดงน

P (yu) = 𝑒𝑧

1+𝑒𝑧


27

เมอ Z = b0 + b1X1 + b2X2 + … + bkXk P (yu) = ความนาจะเปนของการเกดเหตการณทสนใจ (yu) x = คาของตวแปรอสระ b0 = คาคงทของสมการถดถอย b1 = คาสมประสทธการถดถอยของตวแปรอสระท i (X1) k = จ านวนตวแปรอสระ e = ลอการทมธรรมชาต (Natural Logarithms) มคาประมาณ 2.718


28

บทท 4 ผลกำรวจย

จากผลการสมภาษณผเชยวชาญทง 3 กลม ไดแก กลมผประกอบการบตรเงนสดอเลกทรอนกสหรอ e-Money บนบตร (Card-based e-Money) กลมผประกอบการ e-Money บนโทรศพทมอถอ (Network-based e-Money, Mobile Wallet) และชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทย รวมถงการส ารวจผานแบบสอบถาม ผวจยไดแบงผลการศกษาออกเปน 2 สวน คอ ผลการศกษาจากการสมภาษณผเชยวชาญ และผลการศกษาจากการส ารวจผานแบบสอบถาม โดยจะน าเสนอผลการศกษาจากการสมภาษณผเชยวชาญเปนล าดบแรก และน าผลทไดจากการสมภาษณดงกลาวมาปรบปรงกรอบทฤษฎการศกษา เพอน าไปศกษาในขนตอนการส ารวจผานแบบสอบถามในล าดบถดไป พรอมทงน าเสนอเปนผลการศกษาจากการส ารวจผานแบบสอบถามเพอตอบค าถามงานวจยตามกรอบทฤษฎหลงการปรบปรง ผลการวจยทงหมดมรายละเอยดดงตอไปน 4.1 ผลกำรศกษำจำกกำรสมภำษณผเชยวชำญ

4.1.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยำง ผวจยท าการสมภาษณผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ประเทศไทย

จ านวน 3 คน ซงแบงออกเปน 3 กลม คอ กลมผประกอบธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกส กลมผประกอบธรกจช าระเงนผานโทรศพทมอถอ และชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทย ซงองคกรทเปนกลมตวอยางในการศกษามขอมลทวไปขององคกร รวมถงลกษณะผลตภณฑและบรการทเกยวของกบ e-Money ดงน

4.1.1.1 บรษท ไทยสมำรทกำรด จ ำกด บรษท ไทยสมารทคารด จ ากด เปนบรษทรวมทนระหวาง กลมสถาบน

การเงนชนน าของประเทศ ไดแก ธนาคารกรงไทย จ ากด (มหาชน) ธนาคารธนชาต จ ากด (มหาชน) ธนาคารออมสน ธนาคารกรงศรอยธยา จ ากด (มหาชน) และ บรษทเอกชนชนน า ไดแก บรษท ซพ ออลล จ ากด (มหาชน) บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) บรษท ลอกซเลย จ ากด (มหาชน) และ บรษท เอสวโอเอ จ ากด (มหาชน)

บรษท ไทยสมารทคารด จ ากด ไดรบอนญาตใหประกอบธรกจเงนอเลกทรอนกสจากกระทรวงการคลงและอยภายใตการก ากบดแลของธนาคารแหงประเทศไทย พรอมกบไดรบ


29

อนญาตใหประกอบธรกจเปนผใหบรการช าระเงนทางอเลกทรอนกส ประเภท ค(6) โดยกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และไดด าเนนกจการบตรเงนสด ภายใตชอทางการคา “บตรสมารทเพรส (Smart Purse)” มาตงแตป 2547 ดวยทนจดทะเบยน 1,600 ลานบาทโดยในปจจบนบรษทไทยสมารทคารด จ ากด มพนธมตรผรวมออกบตร มากกวา 100 องคกร ในอตสาหกรรมทหลากหลาย ซงไดผลตบตรออกมามากกวา 200 รปแบบ ทงนปจจบนไดกระจายอยในมอผบรโภคมากกวา 6,400,000 ใบ และจากการด าเนนธรกจการออกบตร บรษท ไทยสมารทคารด จ ากด มจดรบบตรสมารทเพรสมากถง 23,000 จดทวประเทศ โดยมยอดการใชจายผานบตรสมารทเพรสมากกวา 18,000 ลานบาทตอป

ภำพท 4.1 บตรสมารทเพรส (Smart Purse)

จดมงหมายหลกของบตรสมารทเพรส คอ การน าเสนอบรการในรปแบบเงนอเลกทรอนกส (Purse) และคปองอเลกทรอนกส (E-Coupon) ผานบตรสมารทคารด เพออ านวยความสะดวกใหกบลกคาผใชบรการ และมงมนทจะชวยเหลอระบบเศรษฐกจของประเทศโดยการลดตนทนในการผลตเหรยญกษาปณ ธนบตร และลดการท าลายทรพยากรธรรมชาตทจะน ามาท าคปองกระดาษ นอกจากน ทางบรษทฯ ยงมจดมงหมายในการท าโครงการนเพอเปนเครองมอในการท าการตลาดในรปแบบ Loyalty Program และการบรหารระบบสมาชก ใหกบคคาและพนธมตรของบรษท ฯ ผออกบตร (ไทยสมารทคารด, 2557)

4.1.1.2 บรษท ทร มนน จ ำกด บรษท ทร มนน จ ากด เปนบรษท ในเครอทร คอรปอเรชน จ ากด กอตง

ขนเมอวนท 15 ธนวาคม 2546 มทนจดทะเบยน 200 ลานบาท ด าเนนธรกจเกยวกบ Payment Solution ผานชองทางตาง ๆ ไมวาจะเปนการท าธรกรรมทางการเงนผานมอถอ สมารทโฟน เวบไซต หรอจดรบช าระ โดยไดรบอนญาตอยางถกตองจากธนาคารแหงประเทศไทยในการด าเนนธรกจเงนอเลกทรอนกส และใบอนญาตจากกรมสรรพากรในการเปนตวแทนรบช าระเงนและออกใบก ากบภาษ (TrueMoney, 2553)


30

ผลตภณฑหลกของบรษท ทร มนน จ ากด คอ TrueMoney Cash Card หรอบตรเงนสดทรมนน เปนบตรเงนสดอเลกทรอนกสแบบเตม ตามมลคาหนาบตร โดยสามารถใชเตมเงนในสนคาและบรการของเครอทร เตมเงนเขาเกมออนไลน และสนคาบรการอน ๆ

TrueMoney Wallet เปนอกผลตภณฑหนงของบรษท ทร มนน จ ากด ซงคอกระเปาเงนออนไลนทสามารถใชจายไดอยางสะดวก รวดเรว และปลอดภยบนโทรศพทมอถอ สามารถใชไดทงการเตมเงนมอถอ จายบล โอนเงน ซอบตรเงนสด รวมถงสามารถใชซอสนคาและบรการไดทรานสะดวกซอ 7-Eleven และรานกาแฟ True Coffee โดยทผใชบรการจะตองเตมเงนเขาภายใน Wallet กอนผานทางการผกบญชธนาคาร ATM iBanking ตทรมนน รานสะดวกซอ 7-Eleven และราน CP Fresh Mart

ภำพท 4.2 TrueMoney Wallet

4.1.1.3 ชมรมผประกอบกำร e-Money และ e-Payment ประเทศไทย ชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทย กอตงขน

เมอวนท 4 กมภาพนธ 2558 ณ ธนาคารแหงประเทศไทย มประธานชมรม คอ นายปณณมาศ วจตรกลวงศา จากบรษท ทร มนน จ ากด และรองประธาน คอ นายเฉลมชย ฉตรชยกนนท จากบรษท ไทยสมารทคารด จ ากด (ภาวธ พงษวทยภาน, 2558) วตถประสงคของการจดตงชมรมผประกอบการ e-Payment และ e-Money ประเทศไทย คอ เพอเปนศนยกลางในการสอสารกบผประกอบการในอตสาหกรรม e-Payment และ e-Money ประเทศไทย รวมถงเพมอ านาจการตอรองและสรางความรวมมอกบหนวยงานภาครฐบาล


31

4.1.2 ผลกำรสมภำษณผประกอบธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกส (Card-based e-Money)

ผลการสมภาษณผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ในมมมองของผประกอบธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกส (Card-based e-Money) ซงคอ บรษท ไทยสมารทการด จ ากด สามารถแบงออกเปน 3 สวน ไดแก สถานการณและความเปนไปไดในการแขงขนของ e-Money บนโทรศพทมอถอภายในอตสาหกรรม ปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอของผใชบรการ และอปสรรคทสงผลตอการยอมรบการใชบรการ 1. สถำนกำรณและควำมเปนไปไดในกำรแขงขนของ e-Money บนโทรศพทมอถอ

มมมองตอสถานการณภายในอตสาหกรรม e-Money ของผประกอบธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกส มความคดเหนวา สถานการณของธรกจ e-Money ในปจจบนมการแขงขน ดเดอดมากและจะมการแขงขนทสงมากขนในอนาคต เนองจากจะมการใชเงนสดทลดลง ผประกอบการแตละรายถอวามสกลเงนเปนของตนเอง ผประกอบการจงตองพยายามดงดดให ผใชบรการน าเงนสดมาเปนเปนสกลเงนของตน พรอมทงคาดการณวา e-Money บนโทรศพทมอถอจะสามารถเขามาทดแทนบตรเงนสดอเลกทรอนกสไดบางสวนเทานนและการเปลยนแปลงดงกลาวจะตองใชเวลานานมากกวา 5 ป เนองจากประชากรในประเทศยงมความหลากหลายอยมาก หมายถง มทงผทตองการใชบรการ Mobile Wallet และผทยงไมพรอมใชบรการ โดยเฉพาะคนทอยในวยผใหญขนไป

นอกจากน กลมตวอยางมความคดเหนวา ผประกอบการและรฐบาลเปนหนวยงานหลกทส าคญทจะสามารถผลกดนใหธรกจ e-Money สามารถประสบความส าเรจในประเทศไทยได เนองจากเปนผทสามารถสอสารกบผบรโภคสดทาย (End-User) ไดดทสด

“ตอนนอตสาหกรรมดเดอดมาก เพราะวาสถานการณทวโลก การใชเงนสดจะลดลง…”

“พคดวาในอก 5 ป พฤตกรรมของคนไทยจะเปลยน ทกอยางจะอยบนโทรศพท มอถอ … พกยงเชอวาเปลยนไม 100% ในประเทศไทยนะ เพราะเรายงคงมคนตางจงหวด ทมมอถอบางรนทไมใชสมารทโฟน หรอมสมารทโฟน แตเขายงไมคนกบการท าธรกรรมผานมอถอ ตองสกระยะหนง ตองเปน Generation ใหมจรง” 2. ปจจยทสงผลตอกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอของผใชบรกำร

กลมตวอยางมความคดเหนวาปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money บน โทรศพทมอถอหรอ Mobile Wallet นน คอ ความสะดวกทมากขน ทงการใชงานทหนารานและการท าธรกรรม เชน การอายตวงเงน รวมถงปจจยดานการสงเสรมการตลาด ไดแก สวนลด และ Loyalty


32

Program อยางเชน การสะสมแตม นอกจากน ปจจยดานความหลากหลายและจ านวนของรานคาทรองรบยงเปนอกปจจยหนงทสงผลตอการใชงานของผใชบรการ โดยในปจจบน ผใชบรการกลายเปนผทกดดนใหรานคายอมรบวธการช าระเงนรปแบบใหม ๆ ทงในกรณของการยอมรบบตรเงนสดและ Mobile Wallet

“…กคงเปนเรองของความดงดด สวนลด Benefit ทมากขนในการใช ความสะดวกสบาย ถาท าเงนสดหาย คณอายตไมได คนเกบเงนคณไปกหาย แตถาคณท าบตรหาย มอถอหาย อายตได เงนทอยในมอถอในบตรกยงคงอย … อกกรณหนงคอความสะดวก ใชแลวไมตองหยบเงนทอน เศษสตางคกจะลดลง…”

“…ในเรองของ Benefit ใชแลวไดแตม ไดสวนลด ไดเลน Marketing กน เชน ถาใชจายบนรถเมล อาจจะได Benefit ไปท าหนาทคลนก ไดสวนลด พวามนเปนแรงจงใจใหคนเปลยน แลวพฤตกรรมคนไทยนยมสะสมแตมอยแลวโดยธรรมชาต” 3. อปสรรคทสงผลตอกำรยอมรบกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอของผใชบรกำร

กลมตวอยางมความคดเหนวาอปสรรคทท าใหผใชบรการยงคงใชงานบตรเงนสดและไมเปลยนไปใช Mobile Wallet มประเดนส าคญอยทการสอสารท าความเขาใจเกยวกบวธการใชงานทยงไมชดเจนเพยงพอ ทงการใหความรแกผใชบรการและรานคาทจะรองรบระบบการช าระเงนผาน Mobile Wallet ซงการทรานคาไมไดรบความรความเขาใจทเพยงพอยงสงผลตอการตอบรบของรานคาทนอยและชา ทงยงสงผลตอการใชบรการของลกคาอกทอดหนง รวมถงผใชบรการรสกวาการใชงาน e-Money ทงหมด ยงไมมความปลอดภยทเพยงพอ กงวลวาจะถกโจรกรรมขอมลและวงเงน

นอกจากน เนองมาจากประเดนดานสถานการณของอตสาหกรรมในปจจบนทผประกอบการแตละรายมสกลเงนเปนของตนเองและสามารถรองรบการใชงานไดไมครอบคลม ท าใหผใชบรการบางสวนมความคดวา การถอเงนสดเปนวธการช าระเงนทสะดวกทสด เพราะมนใจไดวาสามารถใชเงนสดกบรานคาหรอบรการใด ๆ ไดทงหมด ซงสอดคลองกบการมผลกระทบภายนอกจากเครอขายทไมเพยงพอ

ในสวนของประโยชนของบตรเงนสดทดกวา Mobile Wallet เปนอกปจจยหนงทสงผลกระทบตอการยอมรบการใช Mobile Wallet เนองจากบตรเงนสดมขอดทเหนอกวา คอ สามารถใหผอนท าธรกรรมแทนได เนองจากมบตรเปนเครองยนยนตวตนและวงเงนอยแลว รวมถงขนตอนในการใชงานของบตรงายกวาการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในปจจบน เพราะ e-Money บนโทรศพทมอถอจ าเปนตองใชเวลาในการเขา Application และการยนยนตวตน


33

กลมตวอยางยงมความคดเหนเพมเตมเกยวกบความแตกตางของคนในกรงเทพฯ และตางจงหวดวามความคดเหนตอการใชงานเงนสด เปรยบเทยบกบเงนอเลกทรอนกสทแตกตางกน โดย Mobile Wallet นนเหมาะสมกบพฤตกรรมของคนในเมองใหญอยางกรงเทพฯ มากกวา เพราะในตางจงหวด การแพรหลายของสมารทโฟนยงไมสงมากนก รวมถงทศนคตทวาผทถอเงนสดจ านวนมาก ๆ จะเปนผทมหนามตาในสงคม หากคนกลมนเปลยนไปใช Mobile Wallet หรอแมแตเปลยนไปใชบตรเงนสด เขาจะไมสามารถแสดงสถานะทางสงคมใด ๆ ไดเลย

“อปสรรค พคดวาเปนเรองการ Educate คนมากกวา … คนกยงไมรสกปลอดภยทจะใชบตรเดบต เพราะใชไปกไมรวาจะม Hacker มา Hack วงเงนหรอเปลา พวาเรอง Educate ใหคนมความช านาญ มความถนดในการใชบน Mobile ส าคญกวาเรองอนเลย…”

“อปสรรคจรง ๆ คอ บตรยงมความคนเคยกบคน มนเหมอนเงนสด ยงไงเรากทดแทนเงนสดไมได แลวอยาลมวาเราตอง Educate ทงคนขายและคนซอนะ…”

“…ฉนถอเงนสด ฉนโอเคนะ Happy เราถอเงนสดเราชอบเปลา เพราะเราไปไหนเราใชไดหมด เราลองถอมอถอหรอบตรไปวนหนง แลวไมพกเงนเลยดส ถงแมวาททไปจะรบบตรกบมอถอกได ยงไมรสก Secure เลย…”

“…บตรทกวนนมจดแขงตรงทสามารถจบจายโดยใหอกคนหนงไปจายแทนกได” “...คดดวากนขาวท S&P พกอยากแตะบตรแลวเดนไปไดเลย ขเกยจเขา App ข

เกยจ Reconcile วาเปนตวเราไหม ทตองใส Password เขาไป ล าบาก” “…ระหวางเรามบตรใบหนง มเงนในนน 10,000 กบเรามเงนสด 10,000 เราวาอน

ไหนเทกวากนส าหรบคนตางจงหวด…” 4.1.3 ผลกำรสมภำษณผประกอบธรกจช ำระเงนผำนโทรศพทมอถอ (Network-

based e-Money, Mobile Wallet) ผลการสมภาษณผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ในมมมองของผประกอบ

ธรกจช าระเงนผานโทรศพทมอถอ (Network-based e-Money, Mobile Wallet) ซงคอ บรษท ทร มนน จ ากด สามารถแบงออกเปน 3 สวน ไดแก สถานการณและความเปนไปไดในการแขงขนของ e-Money บนโทรศพทมอถอภายในอตสาหกรรม ปจจยทส งผลตอก ารใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอของผใชบรการ และอปสรรคทสงผลตอการยอมรบการใชบรการ 1. สถำนกำรณและควำมเปนไปไดในกำรแขงขนของ e-Money บนโทรศพทมอถอ

ผประกอบธรกจ Mobile Wallet มความคดเหนตอสถานการณภายในอตสาหกรรม e-Money วาในปจจบนมการแขงขนกนมากขน เนองจากผประกอบการรายใหมจากอตสาหกรรมใกลเคยงสามารถเขามาไดงาย แตกสามารถท าใหประสบความส าเรจยาก รวมถงรฐบาล


34

มสวนสนบสนนใหผประกอบการเขามาลงทนในอตสาหกรรมนมากขน จงท าใหเกดการแขงขนในดานการสงเสรมการตลาด (Promotion) และการเพมสถานการณการใชงานใหแกผใชบรการ

สวนดานการปรบเปลยนพฤตกรรมของผใชบรการในอตสาหกรรมน จ าเปนตองท าอยางคอยเปนคอยไป โดยทจะตองออกผลตภณฑทผใชบรการเคยชนกอน ซงคอบตรเงนสด แลวจงเพมเตมการผกบตรเงนสดกบโทรศพทมอถอ เพอใหผใชบรการมนใจในระบบและจะท าใหเปลยนมาใชบรการบนโทรศพทมอถออยางเตมตว

นอกจากน กลมตวอยางมความคดเหนวา ลกคาเปนผทมส าคญทจะสามารถผลกดนใหธรกจ e-Money สามารถประสบความส าเรจในประเทศไทยได เนองจากหากผใชบรการไมตระหนกถงประโยชนในการใชงาน ถงแมวารฐบาลหรอผประกอบการจะผลกดนอยางไรกไมสามารถประสบความส าเรจไดเทาทควร ทงน ผประกอบการมความคดเหนเพมเตมวาวธการทจะท าใหธรกจ e-Money บนโทรศพทมอถอเปนทแพรหลายไดรวดเรวและประสบความส าเรจมากทสด คอ การบงคบโดยหนวยงานทมอ านาจหนาทมากกวาการใชงานโดยสมครใจ

“พวาทกคนเขามางาย แตท าใหมนส าเรจไดยาก เรองแขงขนกนมากขน ในจงหวะน ลกคาจะมหลาย ๆ Account ธรกจทมากขนท ามากอยากได User จงเปนลกษณะการท าโปรโมชน โดยทบรษทยงไมไดอะไร แตหลงจากนนแลว ใครทม Use Case ใครทท าใหคนเสพตดไดกอน คนนนจะอยยาว…”

“…ววฒนาการในการเปลยนแปลงไมใชจ ๆ กจะเปลยนแปลง เพราะเขากจะม Concern วาถาโทรศพทเขาหาย ดงนน Step แรกคอท าอะไรทมนเคยชนกบเขากอน กคอเปนบตร แตบตรกผกกบโทรศพท เสรจแลวคนกจะมนใจในระบบ และพเชอวาสดทายคนกจะหนมาใชโทรศพท…”

“พวาลกคา ทลกคาจะตองเปลยนตวเอง ธรกจนจะไปไมไดเลยถา User ยงไม Aware มากพอ ยงไม Perceive Value และเคยชนกบการใชเงนสด ทง ๆ ท รฐบาลเองกสนบสนน ถอวารฐบาลนเปนรฐบาลชดทสนบสนนธรกจ E-Wallet มากทสดแลว…” 2. ปจจยทสงผลตอกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอของผใชบรกำร

กลมตวอยางมความคดเหนวาปจจยทส าคญทสดทจะท าใหผบรโภคหนมาใชบรการ Mobile Wallet มากขน คอ กระแสทางสงคม หมายความวาจ านวนของผใชงานทเพมมากขนจะสงผลตอการใชงานของคนกลมใหม ๆ โดยวธการทดทสดคอการบอกตอปากตอปาก (Word-of-Mouth) จากผน าทางความคด (Influencer) ซงผน าทางความคดทมผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ คอ เพอนและครอบครว ลกษณะดงกลาวเหมอนกบผลตภณฑทางเทคโนโลยอน ๆ เชน Application Line เปนตน


35

นอกจากน ปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ คอ ความสะดวกในการใชงาน เพราะผใชงานสามารถใชโทรศพทเพยงอยางเดยวในการท าธรกรรมไดทงหมด รวมถงตองใชการสงเสรมการตลาด (Promotion) ทงการสอสารทางการตลาด (Communication) และการใหสวนลดคาธรรมเนยม การคนเงน รวมถงการเพมโอกาสและสถานทในการใชงาน Mobile Wallet ดวยเชนกน โดยเฉพาะอยางยง สนคาประเภท Lifestyle เชน การชมภาพยนตร เปนตน

กลยทธในปจจบนทผประกอบการไดใชเพอสงเสรมใหมผใชบรการจ านวนมากขน คอ การรวมมอทางกลยทธกบ Application ของแบรนดอน เพอใหสามารถใชจายผาน Application ของแบรนดนน ๆ ไดเลย โดยไมจ าเปนทจะตองมหลาย Application รวมถงไมตองสลบ Application ไปมา รวมถงการเพมความงายของประสบการณการใชงานของลกคาในทกขนตอน ตงแตการดาวนโหลด การสมคร และการใชงาน ในแตละขนตอน ผประกอบการจะเนนการรกษาฐานลกคาในทกขนของการใชงาน โดยใหสทธพเศษ เชน เงนคน เครองดมฟร เพอใหลกคาเขาใจขนตอนการใชงานและพงพอใจทจะใชบรการตอไป

“…สมมตวาเดนทางมาทน ตองใชทง BTS และ MRT ตองหยบมาทงสองใบ มนกไมเกดความสะดวก ถาสมมตเปน TrueMoney เปน Samsung Pay เราใชอยางนนกตด ๆ...”

“พวาถาเปนลกคาคนไทยคอกระแส ถงแมจะมประโยชนมากนอยแคไหนแตถามนไมเกดกระแสมากพอ Influencer กส าคญ การบอกปากตอปาก การแนะน าเหมอนลกสอนพอแมใช Line มนตองเปนลกษณะนน Wallet ถงจะเกดไดมากกวาน”

“…ตอนนเรากตองใช Marketing Campaign Communication เขาชวย เพม Use Case ในมากขน…”

“…เมอประมาณปลายเดอนมนาคมทผานมา กเพง Launch 7-11 App ปกตแบรนดดง ๆ เขากจะท า App เอง ทน 7-11 กอนหนานม App ไวเพอสะสมแตมอยางเดยว… TrueMoney Wallet เองกสามารถเขาไปตอบโจทยตรงนนได โดยการใชบารโคด ทนท าอยางไรใหงายกบลกคามากขน กดาวนโหลด App เดยว ไมเชนนนกอนหนานเราตองใช 2 Apps App 7-11 เพอสะสม ใช TrueMoney Wallet เพอทจะตองจาย…”

“ปจจบน เรากจะตองเนนโฟกสเรอง Great User Experience กคอดาวนโหลดไดงาย ๆ สมครตองงาย เสรจแลวเขาใชงานตอ และเราจะ Retain อยางไร … ซงตอนนเราก าลงปรบปรงใหเกด User Experience ใหงายทสด พอผกแลวกเรมงายในการใชกจะเกด Stickiness เปน Step ไป ท า 1 แลวชกชวนไปท 2 เสรจไปท 3…”


36

3. อปสรรคทสงผลตอกำรยอมรบกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอของผใชบรกำร

กลมตวอยางมความคดเหนวา อปสรรคหลกทสงผลตอการไมยอมรบการใช e-Money บนโทรศพทมอถอ คอ ผบรโภคเคยชนกบปญหาและไมตระหนกถงประโยชนของ Mobile Wallet เชน การเคยชนกบการใชเงนสดและใชเหรยญ รวมถงพฤตกรรมของคนไทยทไมชอบการเปลยนแปลง ถาไมเกดแรงกดดนจากสงคมรอบขางกจะไมเปลยนแปลงวธการช าระเงนทใชอยในปจจบน รวมถงความไมมนใจในดานความปลอดภยของระบบ กงวลวาจะถกลวงขอมลบญชธนาคารดวยเชนกน

“Barrier ของลกคา พวาคนไทยไมชอบการเปลยนแปลง คอถาเพอนไมใช เรากไมใช กขเกยจ จรง ๆ ทกวนนเรากมปญหาในชวตเยอะ เหรยญเยอะแยะ เหรยญทบานพเยอะมาก แตชน ลกคาชนกบปญหา และกไมแสวงหาวธการแกปญหา กเลยเปน Barrier หลก”

“…ปญหาของทกวนน คอ เรมเคยชนกบปญหา สงคมกยงไมไดกดดน เรากเลยยงไมใช แตถาเรมใช เรมดาวนโหลด กจะเหนวามโปรโมชน ทก ๆ คายกเรมใหลกคาสมครแลวไดเงน แตลกคายงไมได Participate…”

“…แตบางคนทรสกวาถาฉนใสเขาไปมนกจะยาก จะโดน Hack ขอมลหรอเปลา ลวงขอมลบญชธนาคาร…”

4.1.4 ผลกำรสมภำษณชมรมผประกอบกำร e-Money และ e-Payment ประเทศไทย

ผลการสมภาษณผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ในมมมองของชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทยสามารถแบงออกเปน 3 สวน ไดแก สถานการณและความเปนไปไดในการแขงขนของ e-Money บนโทรศพทมอถอภายในอตสาหกรรม ปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอของผใชบรการ และอปสรรคทสงผลตอการยอมรบการใชบรการ 1. สถำนกำรณและควำมเปนไปไดในกำรแขงขนของ e-Money บนโทรศพทมอถอ

มมมองตอสถานการณภายในอตสาหกรรม e-Money ของตวแทนจากชมรมผประกอบการมความคดเหนวาอตสาหกรรมนมอตราการยอมรบเทคโนโลย (Adoption Rate) ทต า แตในดานของเทคโนโลยในปจจบนถอวาพฒนาไปมาก โดยไดรบอทธพลจากอนเตอรเนตทมความเรวมากขน ท าใหระบบ e-Money บนโทรศพทมอถอเสถยรมากขนและสามารถใชงานไดอยางรวดเรว บรการท e-Money ครอบคลมมทงการใชจาย ณ จดขาย (Micro Payment) การจายบล (Bill


37

Payment) และการท าธรกรรมโอนเงนระหวางบญช e-Wallet ซงการใชงานหลกในปจจบนนคอ การใชจาย ณ จดขาย (Micro Payment)

การแขงขนภายในอตสาหกรรมน ผประกอบการสวนใหญจะมกลมลกคาเปนของตนเองและแยกออกจากกนคอนขางชดเจน โดยเฉพาะอยางยง Mobile Wallet ของผใหบรการโทรคมนาคม คอ mPay ส าหรบลกคา AIS เนนการจายบล Paysbuy Jaew ส าหรบลกคา dtac เนนการจายบล และ TrueMoney ส าหรบกลมเดก เนนการเตมเกม

ปจจบน ผประกอบการในธรกจ e-Money บนโทรศพทมอถอประสบปญหาดานขนาดตลาด เนองจากในปจจบนมฐานลกคานอยมาก เมอเทยบกบจ านวนประชากรภายในประเทศ จงท าใหผลก าไรต าและตองพยายามหาวธเพอใหธรกจรอดอยในตลาดนใหได รวมถงมความคดเหนวาผทมสวนส าคญในการผลกดนอตสาหกรรมนคอรฐบาล เหมอนในตางประเทศทบงคบใหรานคาตองรบช าระดวย e-Money ธรกจนจงจะเปนทแพรหลายเพยงพอ

นอกจากน กลมตวอยางมความคดเหนวา e-Money บนโทรศพทมอถอจะสามารถทดแทนบตรเงนสดไดเฉพาะในบรการบางประเภทเทานน ซงคอธรกรรมทไมตองใชความเรงรบมาก เชน การซอสนคาทวไป แตหากเปนการคมนาคมจนสงทตองใชความเรวในการตดเงนในระบบ คดวาไมนาทจะทดแทนไดทงหมด

“…ขอจ ากดของอตสาหกรรม e-Money หรอ e-Payment กเนองมาดวย User หรอ Consumer ทการ Adoption Rate มนชา…”

“…ถาทกคนยอมเปลยนเปนสมารทโฟน ดาวนโหลดแอพเปน ใชงานแอพลเคชนเปน ใชงานเปนกจวตรประจ าวน โอกาสทจะ Switch ไปยง Server-based ทงหมดกเปนไปได…”

“ถาเปน Transportation ทใชความเรวในการตดเงน โอกาสทจะเปน Mobile 100% จะยาก แตถาเปน Transaction ทเปน Payment ไมไดรบเรงมาก ไมไดซเรยสมาก ตรงนสามารถใช Mobile ได”

“หนวยงานรฐกส าคญ ถาเปนในฮองกง สงคโปร ผใหบรการพวกบตรแรบบทเปนรฐบาล Octopus หรอ EZLink รฐบาลถอหนหมด คราวนรฐบาล Force เลย ทกคนตองรบ Octopus ทกคนตองรบ EZLink เซเวนตองรบ กลายเปนรฐตองพยายามใหคนใชพวกน” 2. ปจจยทสงผลตอกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอของผใชบรกำร

ปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในความคดเหนของกลมตวอยาง คอ กจกรรมสงเสรมการตลาด (Promotion) ซงเปนสงกระตนใหคนทดลองใชงาน เชน สวนลด คปอง แตมสะสม เปนตน ความสะดวกในการใชงานทผใชไมจ าเปนตองพกเหรยญหรอพกบตรหลายใบ รวมถงภาพลกษณในการใชงานทดดและเทมากกวาการใชเงนสดหรอบตรเงนสด ซงจะท าใหผใชงานตองการใชมากขนได นอกจากน ปจจยอน ๆ เชน การบนทกรายการรบ-จายเงน เปนอกปจจย


38

หนงท e-Money บนโทรศพทมอถอดกวาบตรเงนสด และสามารถตอบโจทยความตองการของลกคาบางกลมได

“…Mobile App ควรจะตองดงดด Incentive ตาง ๆ ตองม อาทเชน จายผาน Mobile ได Discount ได Coupon ได Point กบสองคอมนตอง Cool ตองเท เหมอนอยางไปสง Starbucks ไมตองควกเงนสด พฒนาอกระดบหนงคอจายบตรเครดต แตวนนเทกวา มแอพ Starbucks ลงทะเบยนบตร Starbucks สแกนปบ จบ ตองมความเทความ Cool คนไทยถงชอบ”

“ปจจบนผประกอบการ e-Money บนโทรศพทมอถอจงใจดวยเรองของ Campaign ตาง ๆ สวนลด Discount ท ารายการผานแอพไมเสยเงน โอนเงนไมเสยคาธรรมเนยม ได Point เพม ไดความสะดวก…พชอบอยางเดยวทพไปใชจายท 7-Eleven ไดโดยไมตองควกเงน สแกน QR Code มความสขมาก เวลาพไปออกก าลงกาย พไมตองพกเงนสด ไมงนไปท วงสวนลม กตองเอาเงนไปหาทซอน า เสรจพอจายแบงคไปแลวเหลอเหรยญ กตองมานงพก เหรยญหลนบาง” 3. อปสรรคทสงผลตอกำรยอมรบกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอของผใชบรกำร

กลมตวอยางมความคดเหนวาอปสรรคหลกทสงผลตอการยอมรบการใชงาน คอ ขอจ ากดในชวตประจ าวน เพราะหากเปนคนทมชวตไมเรงรบ ผบรโภคกจะไมตระหนกถงความส าคญของการใช Mobile Wallet เนองจากเขาจะมเวลาทจะไปท าธรกรรมดวยตนเอง สามารถรอได และอกอปสรรคหนง คอ ความรและความเขาใจในการใชงาน ซงคนไทยในปจจบนยงไมไดใชสมารทโฟนและ Application กลมนอยางช านาญมากนก

“Education คนทม Education ทแตกตางกน กบเรองของขอจ ากดในชวต ประจ าวน บางคนไมใชเทคโนโลยเลย เพราะชวตไมตองเรงรบ ฉนมเวลาเดนไปเคานเตอรได ฉนมเวลาเดนไปธนาคารโอนเงนหาเพอน…”

“…เหมอนอยางทเราเหนวาท าไมเทคโนโลยมนเจรญอยางในเกาหล ญปน สงคโปร เพราะคนมเวลาจ ากด เขาตองใชเวลาในการหาเงน ในการท างาน ดงนนเขาตองไปเอาเทคโนโลยตาง ๆ มาอ านวยความสะดวกใหชวตเขาดขน…”

4.1.5 ปจจยทสงผลตอกำรใชบรกำร e-Money บนโทรศพทมอถอ จากการสมภาษณผประกอบการทง 3 ราย ไดแก ตวแทนจากผประกอบธรกจ

บตรเงนสดอเลกทรอนกส ตวแทนจากผประกอบธรกจ e-Money บนโทรศพทมอถอ (Mobile Wallet) และตวแทนจากชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทย สามารถสรปปจจยทสงผลตอการใชบรการ e-Money บนโทรศพทมอถอไดดงตารางท 4.1


39

ตารางท 4.1 สรปปจจยทสงผลตอกำรใชบรกำร e-Money บนโทรศพทมอถอจำกกำรสมภำษณผเชยวชำญ

ปจจย ผประกอบธรกจ

บตรเงนสดอเลกทรอนกส

ผประกอบธรกจ e-Money บนโทรศพทมอถอ

ชมรมผประกอบกำร e-Money และ e-Payment

แรงจงใจ 1. กำรรบรประโยชนในกำรใชงำน

- Promotion - ความสะดวกในการใชงาน

X X

X X

X

2. ผลกระทบภำยนอกจำกเครอขำยทำงออม

- รานคาทรองรบ - โอกาสในการใชงาน

X

X

3. ปจจยเพมเตม - กระแสสงคม (ผลกระทบภายนอก

จากเครอขายทางตรง) - ภาพลกษณในการใชงาน

X

X

4.2 กำรปรบปรงกรอบทฤษฎกำรศกษำ จากการสมภาษณผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ดงทไดกลาวขางตน พบวา ผเชยวชาญไดใหค าแนะน าเพมเตมเกยวกบพฤตกรรมการใช e-Money ของผบรโภคในประเทศไทย และไดน าเสนอปจจยอน ๆ เพมเตมทเปนอปสรรคและเปนปจจยสงเสรมใหเกดการยอมรบในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ ดงตอไปน 1. ผลกระทบภำยนอกของเครอขำย (Network Externalities)

ผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ไดน าเสนอประเดนเกยวกบผลกระทบของการมคนใกลชด ไดแก ครอบครว เพอน รวมถงการมกระแสในสงคมเกยวกบการใชงาน e-Money ผาน


40

โทรศพทมอถอทเพยงพอเหมอนทบตรเงนสดเคยท าไดในปจจบน เปนปจจยทจะท าใหผบรโภคเปลยนมาใชบรการ e-Money บนโทรศพทมอถอไดมากขน ประเดนความคดเหนดงกลาวสอดคลองกบทฤษฎของผลกระทบภายนอกของเครอขาย (Network Externalities) ทจ าแนกไดเปน 2 ประเภท คอ ผลกระทบภายนอกของเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) ซงหมายถง การท e-Money บนโทรศพทมอถอมผบรโภคในตลาดอยแลวเพมขนจะท าใหมผตองการใชเพมมากขน และผลกระทบภายนอกของเครอขายทางออม (Indirect Network Externalities) ซงหมายถง การทระบบ e-Money มรานคาทรองรบระบบการช าระเงนจ านวนมากและหลากหลายประเภทจะท าใหมผตองการใชเพมมากขน

ดงนน ผวจยจงแบงปจจยดานผลกระทบภายนอกจากเครอขายเปน 2 ปจจย คอ ผลกระทบภายนอกของเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) และผลกระทบภายนอกของเครอขายทางออม (Indirect Network Externalities) เพอใหเกดความชดเจนของปจจยทแยกออกจากกนมากขน 2. ภำพลกษณทำงสงคม (Image)

ผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ไดน าเสนอประเดนเกยวกบภาพลกษณทางสงคมของผใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ โดยผใชบรการ e-Money บนโทรศพทมอถอมกจะมความรสกวาเปนชองทางการช าระเงนททนสมย เมอใชงานบรเวณหนารานจะท าใหตนเองม ภาพลกษณทดมากขนและเปนภาพลกษณททนสมยมากกวาผใชงานบตรเงนสดอเลกทรอนกส รวมถงท าใหบคคลรอบขางมองวาผใชงานเปนผทฉลาดและดด (Smart) เนองดวยวธการใชงานของ e-Money บนโทรศพทมอถอทตองใชการปฏสมพนธกบเครองมอตาง ๆ ทงโทรศพทของตนเองและเครองรบช าระเงนหนาราน

ดงนน ผวจยจงเพมปจจยดานภาพลกษณทางสงคมในกรอบทฤษฎการศกษาเพอ ทดสอบทางสถตวาภาพลกษณทางสงคมมอทธพลตอทศนคตในการใชงานในระดบใด รวมถงเพอใหกรอบทฤษฎการศกษามความครบถวนสมบรณมากขน

ทงน ผวจยไดน าปจจยทผเชยวชาญแนะน าเพมเตมมาใชงานกรอบทฤษฎงานวจย โดยแบงปจจยดานผลกระทบภายนอกจากเครอขายเปน 2 ปจจย คอ ผลกระทบภายนอกของเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) และผลกระทบภายนอกของเครอขายทางออม (Indirect Network Externalities) และเพมปจจยดานภาพลกษณทางสงคมทเกดจากการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอเขาในกรอบทฤษฎการวจย พรอมทงปรบแกไขและเพมสมมตฐานงานวจยในสมมตฐาน ดงน


41

H1: การรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of use) สงผลตอการรบรประโยชนในการใชงานในทางบวก

H2: ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออม (Indirect Network Externalities) สงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) ในทางบวก

H3: การรบรตนทนในการเปลยนรปแบบ e-Money (Switching Cost) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ

H4: ความนาดงดดของบตรเงนสดอเลกทรอนกส (Attractiveness of alternatives) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ

H5: ความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal relationship) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ

H6: การรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

H7: ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) สงผลตอสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

H8: ความปลอดภยและความไววางใจ (Security and Trust) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

H9: ภาพลกษณทางสงคม (Image) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

H10: ทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอสงผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ


42

ภำพท 4.3 กรอบทฤษฎงานวจยหลงปรบปรง

4.3 ผลกำรศกษำจำกกำรส ำรวจผำนแบบสอบถำม การศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอ ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางโดยใชแบบสอบถามออนไลน (Online Questionnaire) เปนเครองมอในการเกบขอมล พรอมทงทดสอบความเชอมนของแบบสอบถามกบกลมตวอยางน ารอง (Pilot Test) จ านวน 30 ตวอยางกอนเกบแบบสอบถามทงหมด ทงน ผวจย






Indirect Network

Externalities


e-Money

Actual mobile

e-Money Use

Security and Trust

H3-

H5-

H1+

H7+

H4-

H6+

H2+

H10

Direct Network Externalities

Image

H8+

H9+


43

สามารถเกบขอมลไดเปนจ านวน 320 ตวอยาง แลวจงน าขอมลทไดจากกลมตวอยางมาวเคราะหสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistic) เพออธบายขอมลทวไปของกลมตวอยาง โดยใชการแจกแจงความถและรอยละ ส าหรบขอมลทเกยวของกบปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอ ผวจยจะใชวธการวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis) และการวเคราะหการถดถอยพหคณ (Multiple Regression Analysis) สวนขอมลทเกยวของกบการใชงานจรง ผวจยจะใชวธการวเคราะหถดถอยแบบโลจสตก (Logistic Regression Analysis)

ดงนน ผลการวเคราะหขอมลจากการส ารวจผานแบบสอบถามกบกลมตวอยาง ผใชบรการเงนอเลกทรอนกส จะน าเสนอเปน 6 สวน ดงน 1. การทดสอบความเชอมนของแบบสอบถาม (Reliability) 2. ขอมลทวไปของกลมตวอยาง 3. การวเคราะหองคประกอบของปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอ 4. การวเคราะหปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอ (แบบจ าลองท 1) 5. การวเคราะหปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอ (แบบจ าลองท 2) 6. ผลการทดสอบสมมตฐาน

4.3.1 กำรทดสอบควำมเชอมนของแบบสอบถำม (Reliability) ผวจยท าการทดสอบความเชอมนของแบบสอบถาม (Reliability) กบกลมตวอยางทเคยใชบรการ e-Money ทงในรปแบบบตรเงนสดและ Mobile Wallet เปนจ านวน 30 ตวอยางกอนเกบแบบสอบถามทงหมด (Pilot Test) และน าผลทไดรบมาวเคราะหคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) โดยไดผลดงตารางท 4.2


44

ตารางท 4.2 คำสมประสทธแอลฟำของครอนบำค (Cronbach’s Alpha Coefficient) จ ำแนกตำมตวแปร

ตวแปร Cronbach’s

Alpha Coefficient

การรบรตนทนในการเปลยน (Perceived Switching Cost) .665 ความนาดงดดของทางเลอกอน (Attractiveness of Alternatives) .601 ความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal Relationship) .505 การรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of Use) .772 การรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) .880 ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) .493 ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออม (Indirect Network Externalities) .892 ความปลอดภยและความไววางใจ (Security and Trust) .900 ภาพลกษณจากการใชงาน (Image) .861 ทศนคตในการใชงาน (Attitude toward Using) .905

รวมทกปจจย .785

จากตารางขางตน คาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคของชดค าถามกลมการรบรตนทนในการเปลยน ความนาดงดดของทางเลอกอน การรบรความงายในการใชงาน การรบรประโยชนในการใชงาน ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออม ความปลอดภยและความไววางใจ ภาพลกษณจากการใชงาน ทศนคตในการใชงาน มคาสงกวา 0.6 ซงแสดงใหเหนวาเปนชดค าถามทมความเทยงตรงและมความนาเชอถอ (Reliability) (Abdel-Wahab, A. G., 2008, quoting Hair et. al., 1998) แตปจจยดานความสมพนธระหวางบคคลและผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง มคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค .505 และ .493 ตามล าดบ ซงเปนคาสมประสทธทไมถงระดบทยอมรบได ดงนน ผวจยจงวเคราะหจ าแนกขอค าถามของแตละปจจยเพอตดค าถามทท าใหคาสมประสทธของชดค าถามต ากวา 0.6 ดงตารางท 4.3 และ 4.4


45

ตารางท 4.3 ชดค ำถำมของปจจยดำนควำมสมพนธระหวำงบคคลและคำสมประสทธแอลฟำของครอนบำค

ค ำถำม Cronbach’s

Alpha Coefficient เดม

Cronbach's Alpha if Item

Deleted

ฉนรสกคนเคยกบผใหบรการบตรเงนสด .465 ฉนรสกวาผใหบรการบตรเงนสดเอาใจใสในการใหบรการ .505 .035 ฉนจะสญเสยความสมพนธอนด ถาฉนเปลยนจากบตรเงนสดไปใช Mobile Wallet

.633

ตารางท 4.4 ชดค ำถำมของปจจยดำนผลกระทบภำยนอกจำกเครอขำยทำงตรงและคำสมประสทธแอลฟำของ ครอนบำค

ค ำถำม Cronbach’s

Alpha Coefficient เดม

Cronbach's Alpha if Item

Deleted ฉนคดวามคนใช Mobile Wallet เปนจ านวนมาก -.475 ฉนมคนรจก (เพอน,ครอบครว) ใช Mobile Wallet เปนจ านวนมาก

.493 -.663

การมคนรจกใช (เพอน,ครอบครว) เปนแรงจงใจใหทานใช .936 ดงนน ผวจยจงตดขอค าถาม “ฉนจะสญเสยความสมพนธอนด ถาฉนเปลยนจากบตรเงนสดไปใช Mobile Wallet” ของชดค าถามของปจจยดานความสมพนธระหวางบคคล ซงท าใหคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคเพม .128 เปน .633 สวนชดค าถามของผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง ผวจยตดขอค าถาม “การมคนรจกใช (เพอน,ครอบครว) เปนแรงจงใจใหทานใช” ในแบบสอบถามสวนท 2 ออก ซงท าใหคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคเพม .443 เปน .936 ทงน การปรบปรงขอค าถามทง 2 ออกจากชดค าถามท าใหคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคของปจจย


46

ทงหมดเพมขนเปน .799 ซงถอวาแบบสอบถามงานวจยนผานเกณฑความเทยงตรงและความนาเชอถอ (Reliability) ทงหมด ตารางท 4.5 คำสมประสทธแอลฟำของครอนบำค (Cronbach’s Alpha Coefficient) จ ำแนกตำมตวแปรหลงกำรปรบปรง

ตวแปร Cronbach’s

Alpha Coefficient

การรบรตนทนในการเปลยน (Perceived Switching Cost) .665 ความนาดงดดของทางเลอกอน (Attractiveness of Alternatives) .601 ความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal Relationship) .633 การรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of Use) .772 การรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) .880 ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) .936 ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออม (Indirect Network Externalities) .892 ความปลอดภยและความไววางใจ (Security and Trust) .900 ภาพลกษณจากการใชงาน (Image) .861 ทศนคตในการใชงาน (Attitude toward Using) .905

รวมทกปจจย .799

4.3.2 ขอมลทวไปของกลมตวอยำง ขอมลทวไปของกลมตวอยาง ประกอบดวยขอมลลกษณะทางประชากรศาสตร

ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และรายได และขอมลทเกยวของกบการใชงาน e-Money ไดแก ประสบการณการใช Mobile Wallet แบรนด e-Money ทใชงาน และความถในการใชงาน e-Money ผลการศกษาจากกลมตวอยางทงสน 320 ตวอยาง มรายละเอยดดงน


47

ตารางท 4.6 ลกษณะของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมเพศ

เพศ จ ำนวน (คน) รอยละ ชาย 85 26.6 หญง 232 72.5 อน ๆ 3 .9

รวม 320 100.0 จากตารางท 4.6 พบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง จ านวน 232 คน คดเปนรอยละ 72.5 เพศชาย 85 คน คดเปนรอยละ 26.6 และเพศอน ๆ จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.9 ตารางท 4.7 ลกษณะของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมอำย

อำย จ ำนวน (คน) รอยละ

ต ากวา 18 ป 5 1.6 18-22 ป 141 44.1 23-30 ป 160 50.0 31-40 ป 11 3.4 41-50 ป 3 .9 รวม 320 100.0

จากตารางท 4.7 กลมตวอยางทมอาย 23 – 30 ป มจ านวนมากทสด จ านวน 160 คน คดเปนรอยละ 50 รองลงมาคอกลมตวอยางอาย 18 – 22 ป จ านวน 141 คน คดเปนรอยละ 44.1 อาย 31 – 40 ป จ านวน 11 คน คดเปนรอยละ 3.4 อายต ากวา 18 ป จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 1.6 และอาย 41 – 50 ป จ านวน 3 คนหรอรอยละ 0.9


48

ตารางท 4.8 ลกษณะของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมระดบกำรศกษำ

ระดบกำรศกษำ จ ำนวน (คน) รอยละ มธยมศกษาตอนตน 2 .6 มธยมศกษาตอนปลาย 4 1.3 ปรญญาตร 234 73.1 ปรญญาโท 80 25.0 รวม 320 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมระดบการศกษาสงสดในระดบปรญญาตร จ านวน 234 คน

คดเปนรอยละ 73.1 รองลงมาคอระดบปรญญาโท 80 คน หรอรอยละ 25 มธยมศกษาตอนปลาย 4 คน คดเปนรอยละ 1.3 และระดบมธยมศกษาตอนตนมจ านวนนอยทสด คอ 2 คน คดเปนรอยละ 0.6

ตารางท 4.9 ลกษณะของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมอำชพ

อำชพ จ ำนวน (คน) รอยละ

นกเรยน 5 1.6 นกศกษา 173 54.1 ขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจ 5 1.6 พนกงานบรษทเอกชน 124 38.8 แมบาน 1 .3 ธรกจสวนตว 10 3.1 อาชพอสระ 2 .6 รวม 320 100.0

กลมตวอยางสวนมากของงานวจยนเปนนกศกษาในระดบอดมศกษา จ านวน 173 คน คดเปนรอยละ 54.1 รองลงมาคอพนกงานบรษทเอกชน จ านวน 124 คน คดเปนรอยละ 38.8 อนดบสามคอผประกอบธรกจสวนตว จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 3.1 อนดบท 4 คอนกเรยนและ


49

ขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจ อยางละ 5 คน คดเปนรอยละ 1.6 เทากน อาชพอสระ 2 คนหรอรอยละ 0.6 และอนดบสดทาย คอ แมบาน 1 คน คดเปนรอยละ 0.3

ตารางท 4.10 ลกษณะของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมรำยได

รำยได จ ำนวน (คน) รอยละ

ต ากวา 5,000 บาทตอเดอน 42 13.1 5,001 - 15,000 บาทตอเดอน 121 37.8 15,001 - 30,000 บาทตอเดอน 105 32.8 30,001 - 50,000 บาทตอเดอน 36 11.3 50,001 - 70,000 บาทตอเดอน 13 4.1 70,001 - 100,000 บาทตอเดอน 2 .6 มากกวา 100,000 บาทตอเดอน 1 .3

รวม 320 100.0

จากตารางท 4.10 พบวารายไดสวนบคคลของกลมตวอยางสวนใหญจะอยในชวง 5,001 - 15,000 บาทตอเดอน จ านวน 121 คน คดเปนรอยละ 37.8 อนดบทสอง คอ 15,001 - 30,000 บาทตอเดอน จ านวน 105 คน หรอรอยละ 32.8 รองลงมา คอ ต ากวา 5,000 บาทตอเดอน 42 คน รอยละ 13.1 รายได 30,001 - 50,000 บาทตอเดอน จ านวน 36 คน รอยละ 11.3 รายได 50,001 - 70,000 บาทตอเดอน 13 คนหรอรอยละ 4.1 รายได 70,001 - 100,000 บาทตอเดอน จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 0.6 และอนดบสดทาย คอ มากกวา 100,000 บาทตอเดอน จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.3 ตารางท 4.11 ลกษณะของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมประสบกำรณใชงำน Mobile Wallet ณ จดขำย

ประสบกำรณใชงำน Mobile Wallet ณ จดขำย จ ำนวน (คน) รอยละ

เคย 118 36.9 ไมเคย 202 63.1 รวม 320 100.0


50

ดานพฤตกรรมการใชงาน e-Money ของกลมตวอยาง พบวา กลมตวอยางสวนใหญไมมประสบการณการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอหรอ Mobile Wallet ณ จดขาย โดยมจ านวนถง 202 คน คดเปนรอยละ 63.1 และมกลมตวอยางทเคยใช e-Money บนโทรศพทมอถอ ณ จดขาย จ านวน 118 คน คดเปนรอยละ 36.9 ตารางท 4.12 ลกษณะของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมแบรนด e-Money ทใชงำนบอยทสด

แบรนด e-Money ทใชงำนบอยทสด จ ำนวน (คน) รอยละ

บตร 7-11 Smart Purse 75 23.4 บตร Rabbit card 206 64.4 AIS mPay Rabbit 2 .6 TrueMoney Wallet 25 7.8 Samsung Pay 7 2.2 อน ๆ 5 1.6 รวม 320 100.0

แบรนด e-Money ทกลมตวอยางใชบอยทสด 2 อนดบแรกเปน e-Money บนบตร (Card-based e-Money) ซงแบรนดทมผใชงานมากทสด คอ บตร Rabbit card มจ านวนถง 206 คน คดเปนกวารอยละ 64.4 รองลงมา คอ บตร 7-11 Smart Purse จ านวน 75 คน คดเปนรอยละ 23.4 สวน e-Money บนโทรศพทมอถอทมผใชมากทสด ถอเปนอนดบสามจากแบรนด e-Money ทงหมด คอ TrueMoney Wallet จ านวน 25 คน คดเปนรอยละ 7.8 รองลงมาคด Samsung Pay แบรนดอน ๆ และ AIS mPay Rabbit จ านวน 7 คน (รอยละ 2.2) 5 คน (รอยละ 1.6) และ 2 คน (รอยละ 0.6) ตามล าดบ


51

ตารางท 4.13 ลกษณะของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมควำมถในกำรใชงำน e-Money

ควำมถในกำรใชงำน e-Money จ ำนวน (คน) รอยละ นอยกวาเดอนละ 1 ครง 5 1.6 เดอนละ 1 - 3 ครง 141 44.1 สปดาหละ 1 - 2 ครง 160 50.0 สปดาหละ 3 - 5 ครง 11 3.4 ทกวน 3 .9

รวม 320 100.0

จากตารางท 4.13 พบวากลมตวอยางสวนใหญใชงาน e-Money สปดาหละ 1 - 2 ครง คดเปน 160 คน คดเปนรอยละ 50 รองลงมาคอ เดอนละ 1 - 3 ครง จ านวน 141 คน คดเปนรอยละ 44.1 สปดาหละ 3 - 5 ครง จ านวน 11 คน รอยละ 3.4 นอยกวาเดอนละ 1 ครง จ านวน 5 คน หรอรอยละ 1.6 และอนดบสดทาย คอ ทกวน จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.9

4.3.3 กำรวเครำะหองคประกอบของปจจยทสงผลตอทศนคตในกำรใชงำน e-Money ผำนโทรศพทมอถอ

งานวจยเรอง การศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอในประเทศไทยใชการวเคราะหองคประกอบของปจจย ( Factor Analysis) ส าหรบปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงานทงหมด เพอจดกลมและลดจ านวนของปจจย โดยใชวธ Principal Component Factor Analysis และหมนแกนดวยวธ Varimax งานวจยนจะพจารณาคา KMO (Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy) และคา p-value ของ Barlett’s Test of Sphericity เพอทดสอบวาขอค าถามสามารถชวดปจจยดงกลาวไดหรอไม โดยคา KMO ควรจะมากกวา 0.5 และคา p-value ควรจะมคานอยกวา 0.05 พรอมทงก าหนดคา Factor Loading ของแตละขอค าถามตองมคามากกวา 0.5

การวเคราะหองคประกอบของปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอจ าแนกออกเปน 10 กลม ดงน


52

1. กลมปจจยดำนกำรรบรควำมงำยในกำรใชงำน (Perceived Ease of Use) ผลการวเคราะหองคประกอบของกลมปจจยดานการรบรความงายในการใชงาน

(Perceived Ease of Use) พบวากลมปจจยมคา KMO เทากบ 0.697 และมคา p-value เทากบ 0.000 ท าใหเหมาะสมทจะน าขอมลมาวเคราะหปจจย โดยสามารถจดกลมตววดไดเปน 1 ปจจย ตารางท 4.14 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนกำรรบรควำมงำยในกำรใชงำน

KMO and Bartlett’s Test

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy .697 Bartlett’s Test of Sphericity Approx. Chi-Square 249.370 df 3 Sig. .000

Constants (Component Matrix) Component 1 Easy to Use (PEOU1) .843 Easy to Learn (PEOU2) .823 Easy to Transact (PEOU3) .817

2. กลมปจจยดำนผลกระทบจำกเครอขำยภำยนอกทำงออม (Indirect Network Externalities)

กลมปจจยดานผลกระทบจากเครอขายภายนอกทางออม (Indirect Network Externalities) มคา KMO เทากบ 0.670 และมคา p-value เทากบ 0.000 ท าใหเหมาะสมทจะน าขอมลมาวเคราะหองคประกอบของปจจย โดยสามารถจดกลมตววดไดเปน 1 ปจจย


53

ตารางท 4.15 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนผลกระทบจำกเครอขำยภำยนอกทำงออม

KMO and Bartlett’s Test Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy .670 Bartlett’s Test of Sphericity Approx. Chi-Square 335.744 df 3 Sig. .000

Constants (Component Matrix) Component 1

Many Places (INE1) .858 Variety (INE2) .897 Familiar Places (INE3) .785

3. กลมปจจยดำนตนทนในกำรเปลยนแปลง (Perceived Switching Cost)

การวเคราะหปจจยดานตนทนในการเปลยนแปลง (Perceived Switching Cost) พบวากลมปจจยนมคา KMO เทากบ 0.612 และมคา p-value เทากบ 0.000 ซงเหมาะสมทจะน าขอมลมาวเคราะหองคประกอบ จากการวเคราะห สามารถจดกลมตววดไดเปน 2 ปจจย คอ ปจจยดานตนทนในการเปลยนแปลง (Perceived Switching Cost; PSC) ไดแก ตนทนในการเรยนร ตนทนในการหาทางเลอกใหม และตนทนทางการเงนในการเปลยนแปลง อกปจจยหนงคอ ปจจยดานสทธประโยชนของผใหบรการบตรเงนสด (Perceived Benefit of Alternative; PBA) ประกอบดวยปจจยดานสทธประโยชนจากผใหบรการบตรเงนสดและความกงวลในการสญเสยสทธประโยชนดงกลาว ตารางท 4.16 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนตนทนในกำรเปลยนแปลง



54

ตารางท 4.16 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนตนทนในกำรเปลยนแปลง (ตอ)

Constants (Rotated Component Matrix) Component 1

Component 2

Special Benefit (SC1) .816 Loss in Special Benefit (SC2) .809 Learning Cost (SC3) .824 Searching Cost (SC4) .815 Monetary Cost (SC5) .701

4. กลมปจจยดำนควำมนำดงดดของทำงเลอกอน (Attractiveness of Alternatives)

กลมปจจยดานความนาดงดดของทางเลอกอน (Attractiveness of Alternatives) มคา KMO เทากบ 0.500 และมคา p-value เทากบ 0.000 ท าใหเหมาะสมทจะน าขอมลมาวเคราะหปจจย โดยสามารถจดกลมตววดไดเปน 1 ปจจย ตารางท 4.17 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนควำมนำดงดดของทำงเลอกอน



Constants (Component Matrix) Component 1 Simplicity to Use (AA1) .907 Better Benefit (AA2) .907


55

5. กลมปจจยดำนควำมสมพนธระหวำงบคคล (Interpersonal Relationship)

กลมปจจยดานความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal Relationship) มคา KMO เทากบ 0.500 และมคา p-value เทากบ 0.000 ท าใหเหมาะสมทจะน าขอมลมาวเคราะหปจจย โดยสามารถจดกลมตววดไดเปน 1 ปจจย ตารางท 4.18 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนควำมสมพนธระหวำงบคคล




Familiarity (IR1) .845 Care (IR2) .845

6. กลมปจจยดำนกำรรบรประโยชนในกำรใชงำน (Perceived Usefulness)

กลมปจจยดานการรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) มคา KMO เทากบ 0.810 และ p-value เทากบ 0.000 ท าใหเหมาะสมทจะน ามาวเคราะห สามารถจดกลมเปน 1 ปจจย


56

ตารางท 4.19 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนกำรรบรประโยชนในกำรใชงำน



Usefulness (PU1) .805 Fast (PU2) .876 Convenience (PU3) .876 Effective (PU4) .779

7. กลมปจจยดำนผลกระทบจำกเครอขำยภำยนอกทำงตรง (Direct Network Externalities)

กลมปจจยดานผลกระทบจากเครอขายภายนอกทางตรง (Direct Network Externalities) มคา KMO เทากบ 0.500 และมคา p-value เทากบ 0.000 ท าใหเหมาะสมทจะน าขอมลมาวเคราะหปจจย โดยสามารถจดกลมตววดไดเปน 1 ปจจย ตารางท 4.20 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนผลกระทบจำกเครอขำยภำยนอกทำงตรง



57

ตารางท 4.20 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนผลกระทบจำกเครอขำยภำยนอกทำงตรง (ตอ)

Constants (Component Matrix) Component 1 Other People (DNE1) .929 Friends and Relatives (DNE2) .929

8. กลมปจจยดำนควำมปลอดภยและควำมไววำงใจ (Security and Trust)

กลมปจจยดานความปลอดภยและความไววางใจ (Security and Trust) มคา KMO เทากบ 0.500 และมคา p-value เทากบ 0.000 ซงเหมาะสมตอการวเคราะห สามารถจดกลมไดเปน 1 ปจจย

ตารางท 4.21 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนควำมปลอดภยและควำมไววำงใจ



Safety (ST1) .970 Trustability (ST2) .970

9. กลมปจจยดำนภำพลกษณทำงสงคม (Image)

กลมปจจยดานภาพลกษณทางสงคม (Image) มคา KMO เทากบ 0.732 และมคา p-value เทากบ 0.000 ท าใหเหมาะสมทจะน าขอมลมาวเคราะหปจจย โดยสามารถจดกลมตววดไดเปน 1 ปจจย ดงตาราง


58

ตารางท 4.22 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนภำพลกษณทำงสงคม



Modern Platform (IM1) .873 User Image (IM2) .896 Status Display (IM3) .878

10. กลมปจจยดำนทศนคตในกำรใชงำน (Attitude toward Using)

จากการวเคราะห พบวา กลมปจจยดานทศนคตในการใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอ (Attitude toward Using Mobile e-Money) มคา KMO เทากบ 0.728 และมคา p-value เทากบ 0.000 ท าใหเหมาะสมทจะน าขอมลมาวเคราะห สามารถจดกลมตววดไดเปน 1 ปจจย ตารางท 4.23 กำรวเครำะหองคประกอบของกลมปจจยดำนทศนคตในกำรใชงำน



Good Idea (AT1) .868 Beneficial (AT2) .894 Positive Perception (AT3) .872


59

4.3.4 กำรวเครำะหปจจยทสงผลตอทศนคตในกำรใชงำน e-Money ผำน โทรศพทมอถอ (แบบจ ำลองท 1)

งานวจยฉบบนวเคราะหปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอโดยใชการวเคราะหการถดถอยแบบพหคณ (Multiple Regression Analysis) และใช

คาความเชอมนทระดบรอยละ 95 (α = .05) เปนเกณฑในการยอมรบหรอปฏเสธสมมตฐานการวจย การวเคราะหการถดถอยแบบพหคณแบงออกเปน 2 สวน คอ การวเคราะหปจจยทสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) ประกอบดวยปจจยดานการรบรความงายในการใชงานและผลกระทบจากเครอขายภายนอกทางออม และสวนท 2 คอ การวเคราะหปจจยทสงผลตอทศนคตการใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอ (Attitude toward Using Mobile e-Money) ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณมรายละเอยด ดงน 1. กำรวเครำะหปจจยทสงผลตอกำรรบรประโยชนในกำรใชงำน (Perceived Usefulness)

การวเคราะหปจจยทสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน มตวแปรอสระคอการรบรความงายในการใชงาน (Perceived Usefulness) และผลกระทบจากเครอขายภายนอกทางออม (Indirect Network Externalities) ผลการวเคราะหไดคา R = 0.599 และคา R Square เทากบ 0.359 หมายความวาปจจยดานการรบรความงายในการใชงานและปจจยดานผลกระทบจากเครอขายภายนอกทางออมสามารถอธบายความแปรปรวนของการรบรประโยชนในการใชงานไดรอยละ 35.9

ตารางท 4.24 Model Summary ของปจจยทสงผลตอกำรรบรประโยชนในกำรใชงำน

Model R R Square Adjusted R Square

Std. Error of the Estimate

1 .599 .359 .355 .80336829

นอกจากน การวเคราะหสมการถดถอยแสดงวามปจจยอยางนอย 1 ปจจยทม

อทธพลตอการรบรความงายในการใชงาน โดยมระดบนยส าคญท 0.000 ซงต ากวาระดบ 0.05 ทก าหนดไว ดงแสดงในตารางท 4.25


60

ตารางท 4.25 ANOVA ของปจจยทสงผลตอกำรรบรประโยชนในกำรใชงำน

Model Sum of Squares

df Mean

Square F Sig.

1 Regression 114.408 2 57.204 88.633 .000 Residual 204.592 317 .645 Total 319.000 319

จากการวเคราะหอทธพลของตวแปรอสระดานการรบรความงายในการใชงาน

(PEOU) และผลกระทบภายนอกจากเครอขายภายนอกทางออม (INE) ตอการรบรประโยชนในการใชงาน (PU) พบวาปจจยทงสองสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ โดยมระดบนยส าคญท 0.000 ทงสองปจจย ถอวายอมรบสมมตฐานท 5 และสมมตฐานท 8 ทงน คาสมประสทธถดถอยของปจจยดานการรบรความงายในการใชงานเทากบ 0.304 และคาสมประสทธถดถอยของปจจยดานผลกระทบจากเครอขายภายนอกทางออมเทากบ 0.397 ตารางท 4.26 Coefficients ของปจจยทสงผลตอกำรรบรประโยชนในกำรใชงำน

Model Unstandardized

Coefficients Standardized Coefficients t Sig.

B Std. Error Beta 1 (Constant) 1.001E-013 .045 .000 1.000 PEOU .304 .050 .304 6.030 .000 INE .397 .050 .397 7.884 .000

Dependent Variable: PU


61

2. กำรวเครำะหปจจยทสงผลตอทศนคตกำรใชงำน e-Money ผำน โทรศพทมอถอ (Attitude toward Using Mobile e-Money)

การวเคราะหปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money ผานโทรศพท มอถอมตวแปรอสระทใชในการท านายทงหมด 7 ตวแปร ไดแก ตนทนในการเปลยนแปลง สทธประโยชนของทางเลอกอน ความนาดงดดของทางเลอกอน ความสมพนธระหวางบคคล การรบรประโยชนในการใชงาน ผลกระทบจากเครอขายภายนอกทางตรง ความปลอดภยและความไววางใจ และภาพลกษณ จากการวเคราะหการถดถอยพหคณดงกลาว พบวา คา R = 0.667 และ R Square เทากบ 0.445 ซงหมายความวาปจจยทง 7 ประการขางตนสามารถอธบายความแปรปรวนของทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอไดรอยละ 44.5 ตารางท 4.27 Model Summary ของปจจยทสงผลตอทศนคตในกำรใชงำน e-Money ผำนโทรศพทมอถอ

Model R R Square Adjusted R Square

Std. Error of the Estimate

1 .667 .445 .431 .75455957

ทงน จากการวเคราะหสมการถดถอยขางตน พบวามปจจยอยางนอย 1 ปจจยทม

อทธพลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ โดยมระดบนยส าคญท 0.000 ซงต ากวาระดบ 0.05 ทก าหนดไว

ตารางท 4.28 ANOVA ของปจจยทสงผลตอทศนคตในกำรใชงำน e-Money ผำนโทรศพทมอถอ

Model Sum of Squares

df Mean

Square F Sig.

1 Regression 141.929 8 17.741 31.160 .000 Residual 177.071 311 .569 Total 319.000 319


62

จากการวเคราะหอทธพลของตวแปรอสระทงหมดตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในรายละเอยด พบวาปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงานมทงสน 6 ปจจย ไดแก ตนทนในการเปลยนแปลง (PSC) มคาสมประสทธถดถอยเทากบ -0.129 สทธประโยชนของทางเลอกอน (PBA) มคาสมประสทธถดถอยเทากบ -0.148 ความนาดงดดของทางเลอกอน (AA) มคาสมประสทธถดถอยเทากบ -0.308 การรบรประโยชนในการใชงาน (PU) มคาสมประสทธถดถอยเทากบ 0.259 ผลกระทบจากเครอขายภายนอกทางตรง (DNE) มคาสมประสทธถดถอยเทากบ 0.115 ความปลอดภยและความไววางใจ (ST) มคาสมประสทธถดถอยเทากบ 0.139 และภาพลกษณทางสงคม (IM) มคาสมประสทธถดถอยเทากบ 0.126

สวนปจจยดานความสมพนธระหวางบคคล (IR) มระดบนยส าคญหรอ p-value อยท 0.185 ซงสงกวาระดบนยส าคญทก าหนดไวท 0.05 ซงหมายความวาไมสามารถสรปอทธพลของปจจยดานความสมพนธระหวางบคคลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอได

ตารางท 4.29 Coefficients ของปจจยทสงผลตอทศนคตในกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอ

Model Unstandardized

Coefficients Standardized Coefficients t Sig.

B Std. Error Beta

1 (Constant) -1.001E-013 .042 .000 1.000 PSC -.129 .042 -.129 -3.019 .003 PBA -.148 .051 -.148 -2.902 .004 AA -.308 .053 -.308 -5.845 .000 IR .058 .044 .058 1.328 .185 PU .259 .049 .259 5.268 .000 DNE .115 .044 .115 2.587 .010 ST .139 .045 .139 3.121 .002 IM .126 .046 .126 2.719 .007

a. Dependent Variable: AT


63

4.3.5 กำรวเครำะหปจจยทสงผลตอกำรใชงำน e-Money ผำนโทรศพทมอถอ (แบบจ ำลองท 2) การวเคราะหอทธพลของทศนคตตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอตอการใชงานจรง ใชวธการวเคราะหการถดถอยโลจสตก (Logistic Regression) โดยก าหนดระดบความ

เชอมนทระดบรอยละ 95 (α = .05) เปนเกณฑในการยอมรบหรอปฏเสธสมมตฐานการวจย การวเคราะหการถดถอยโลจสตกของอทธพลของปจจยดานทศนคตในการใชงานตอการใชงานจรงแบงออกเปน 2 สวน คอ การวเคราะหความสมพนธของทศนคตในการใชงานตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอโดยใชวธการวเคราะหการถดถอยโลจสตกทว (Binary Logistic Regression) และการวเคราะหความสมพนธของทศนคตในการใชงานตอความตงใจทจะใชงานในอนาคต โดยใชวธการวเคราะหการถดถอยโลจสตกแบบเรยงล าดบ (Ordinal Logistic Regression) 1. กำรวเครำะหปจจยทสงผลตอกำรใชงำนจรง (Actual Mobile e-Money use)

การวเคราะหปจจยทสงผลตอการใชงานจรงมตวแปรอสระ คอ ปจจยดานทศนคตตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ จากการวเคราะหการถดถอยโลจสตกทว (Binary Logistic Regression) พบวา แบบจ าลองนมคา Nagelkkerke R Square เทากบ 0.256 ซงหมายความวาปจจยดานทศนคตตอการใชงานสามารถอธบายความแปรปรวนของการใชงานจรงไดรอยละ 25.6 ดงตารางท 4.30 ตารางท 4.30 Model Summary ของปจจยทสงผลตอกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอ

Step -2 Log likelihood Cox & Snell R Square

Nagelkerke R Square

1 342.539 .185 .256

การทดสอบความเหมาะสมของแบบจ าลองดวยวธ Hosmer and Lemeshow มคา Chi-Square เทากบ 0.949 และมคา Significance เทากบ 0.622 ซงมากกวา 0.05 จงสรปไดวาแบบจ าลองของปจจยทสงผลตอการใชงานจรงมความเหมาะสม


64

ตารางท 4.31 Hosmer and Lemeshow Test ของปจจยทสงผลตอกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอ

Step Chi-Square df Sig. 1 .949 2 .622

อทธพลของปจจยดานทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอตอการ

ใชงานจรงมระดบนยส าคญอยท .000 หมายความวาปจจยดงกลาวสงผลตอตวแปรตาม ซงทศนคตตอการใชงานมคาสมประสทธเทากบ 1.612 และสมการมคาคงทเทากบ -6.657 ท าใหไดเปนสมการในการพยากรณการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ ดงน

Z = -6.657 + 1.612AT เมอ Z = คาความนาจะเปนในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ AT = ทศนคตตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ ตารางท 4.32 Variable in the Equation ของปจจยทสงผลตอกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอ

B S.E. Wald df Sig Exp(B)

95% C.I. for EXP(B)

Lower Upper Step Attitude 1.612 .238 45.928 1 .000 5.013 3.145 7.991

1 Constant -6.657 .914 53.097 1 .000 .001 สมการในการพยากรณขางตนสามารถน ามาใชเพอพยากรณโอกาสทจะใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ โดยใชผลลพธจากการพยากรณหาความนาจะเปนจากสตร ดงน

Probability (Actual Mobile e-Money Use) = 𝑒𝑧

1+𝑒𝑧

เมอ Z = -6.657 + 1.612(AT) e = ลอการทมธรรมชาต (Natural Logarithms) มคาประมาณ 2.718 ดงนน คาความนาจะเปนในการใช e-Money บนโทรศพทมอถอตามแตละระดบ

ของปจจยดานทศนคตในการใชงานจงมคาดงตารางท 4.33


65

ตารางท 4.33 คำควำมนำจะเปนในกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอ ตำมระดบของทศนคตในกำรใชงำน

ทศนคตในกำรใชงำน Z eZ e-Z คำควำมนำจะเปนในกำรใชงำน 1 -5.045 0.01 155.24 0.0064 2 -3.433 0.03 30.97 0.0313 3 -1.821 0.16 6.18 0.1393 4 -0.209 0.81 1.23 0.4484 5 1.403 4.07 0.25 0.8000

2. กำรวเครำะหปจจยทสงผลตอควำมตงใจทจะใชงำน (Intention to use Mobile e-Money)

การวเคราะหปจจยทสงผลตอความตงใจทจะใชงานมตวแปรอสระ คอ ปจจยดานทศนคตตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ จากการวเคราะหการถดถอยโลจสตกแบบเรยงล าดบ (Ordinal Logistic Regression) และการทดสอบสมมตฐานความเหมาะสมของแบบจ าลอง พบวา คา p-value เทากบ 0.000 ซงนอยกวา 0.05 หมายความวาแบบจ าลองทมตวแปรอสระสามารถอธบายความสมพนธไดดกวาแบบจ าลองทไมมตวแปรอสระ ท าใหแบบจ าลองนมความเหมาะสม ตารางท 4.34 Model Fitting Information ของปจจยทสงผลตอควำมตงใจทจะใชงำน e-Money ผำนโทรศพทมอถอ

Model -2 Log

Likelihood Chi-Square df Sig.

Intercept Only 127.855 Final 46.097 81.758 4 .000


66

การทดสอบสารปสนทด (Goodness-of-Fit) ของแบบจ าลองใชการทดสอบความเหมาะสมของขอมลดวยคา Pearson Chi-Square พบวาคา Chi-Square เทากบ 12.947 คา p-value เทากบ .373 มากกวา 0.05 หมายความวาแบบจ าลองมความสอดคลองกบขอมล ตารางท 4.35 Goodness-of-fit ของปจจยทสงผลตอควำมตงใจทจะใชงำน e-Money ผำนโทรศพทมอถอ

Chi-Square df Sig.

Pearson 12.947 12 .373 Devience 13.680 12 .322

การทดสอบความแมนย าของแบบจ าลองดวย Pseudo R-Square เปนการ

ประมาณการการอธบายความสมพนธของตวแปรอสระตอตวแปรตาม โดยคา R-square ทเหมาะสมและงายตอการแปลความคอคา Nagelkerke R Square ซงจากการวเคราะหพบวา แบบจ าลองนมคา Nagelkerke R Square เทากบ 0.348 ซงหมายความวาปจจยดานทศนคตตอการใชงาน e-Money สามารถอธบายความแปรปรวนของความตงใจในการใชงานไดรอยละ 34.8 ตารางท 4.36 Pseudo R-Square ของปจจยทสงผลตอควำมตงใจทจะใชงำน e-Money ผำนโทรศพทมอถอ

R-Square

Cox and Snell .319 Nagelkerke .348 McFadden .155

การวเคราะหการถดถอยโลจสตกแบบเรยงล าดบ (Ordinal Logistic Regression) พบวาตวแปรอสระ ซงคอ ทศนคตในการใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอมระดบนยส าคญทางสถตต ากวา 0.05 ทงหมด ดงแสดงในตารางท 4.37 การแปลความหมายของแบบจ าลองตองใชการค านวณคา Odd Ratio หรอ Exp(Estimate) เพอทดสอบวาเหตการณนนมโอกาสทจะเกดมากกวาหรอนอยกวาเหตการณหนง โดยกลมอางอง คอ กลมทศนคตในการใชงานระดบท 5 (เหนดวยอยางยง)


67

ทศนคตในการใชงานของผทมความคดเหนระดบท 5 (เหนดวยอยางยง) มคา Estimate เทากบ 8.701 และมคา Odd Ratio เทากบ 6,008.92 หมายความวาเมอทศนคตในการใชงานเพมขน 1 หนวย จะเพมระดบความตงใจทจะใชงานของลกคา 6,008.92 เทา

ทศนคตในการใชงานของผทมความคดเหนระดบท 4 (เหนดวย) มคา Estimate เทากบ 6.777 และมคา Odd Ratio เทากบ 877.43 หมายความวาเมอทศนคตในการใชงานเพมขน 1 หนวย จะเพมระดบความตงใจทจะใชงานของลกคา 877.43 เทา

ทศนคตในการใชงานของผทมความคดเหนระดบท 3 (เฉย ๆ) มคา Estimate เทากบ 4.487 และมคา Odd Ratio เทากบ 88.85 หมายความวาเมอทศนคตในการใชงานเพมขน 1 หนวย จะเพมระดบความตงใจทจะใชงานของลกคา 88.85 เทา

ทศนคตในการใชงานของผทมความคดเหนระดบท 2 (ไมเหนดวย) มคา Estimate เทากบ 2.866 และมคา Odd Ratio เทากบ 17.56 หมายความวาเมอทศนคตในการใชงานเพมขน 1 หนวย จะเพมระดบความตงใจทจะใชงานของลกคา 17.56 เทา

ผลการค านวณคา Odd Ratio ของคา Estimate ในแตละระดบความคดเหนแสดงอยในตารางท 4.38

ตารางท 4.37 Parameter Estimates ของปจจยทสงผลตอกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอ

Estimate

Std. Error

Wald df Sig

Threshold [ความตงใจในการใชงาน = 4] 8.522 1.224 48.464 1 .000 [ความตงใจในการใชงาน = 3] 6.374 1.136 31.473 1 .000 [ความตงใจในการใชงาน = 2] 3.356 1.102 9.271 1 .002 [ความตงใจในการใชงาน = 1] .747 1.063 .493 1 .482

Location [ทศนคตในการใชงาน = 5] 8.701 1.829 22.631 1 .000 [ทศนคตในการใชงาน = 4] 6.777 1.222 30.766 1 .000 [ทศนคตในการใชงาน = 3] 4.487 1.122 15.985 1 .000 [ทศนคตในการใชงาน = 2] 2.866 1.105 6.726 1 .010 [ทศนคตในการใชงาน = 1] 0 0


68

ตารางท 4.38 คำ Odd Ratio ของควำมตงใจในกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอ ตามระดบของทศนคตในการใชงาน

ระดบของทศนคตในกำรใชงำน Estimate (β) Odd Ratio (eβ)

5 8.701 6,008.92 4 6.777 877.43 3 4.487 88.85 2 2.866 17.56 1* 0 1

*กลมอางอง ทงน การทดสอบ Parallelism ดวยการทดสอบ Chi-Square พบวาคา p-value มคาเทากบ .197 ซงมากกวา 0.05 หมายความวาคาประมาณการของพารามเตอรผาน Intercept เดยวกนและการทดสอบการถดถอยโลจสตกแบบเรยงล าดบ (Ordinal Logistic Regression) สามารถน ามาอธบายความสมพนธได ตารางท 4.39 Test of Parallel Lines ของปจจยทสงผลตอควำมตงใจทจะใชงำน e-Money ผำนโทรศพทมอถอ

Model -2 Log

Likelihood Chi-Square df Sig.

Null Hypothesis 46.097 General 30.220 15.877 12 .197

4.3.6 ผลกำรทดสอบสมมตฐำน

จากการวเคราะหทางสถตทงหมดขางตน สามารถสรปเปนปจจยทสงผลตอ แรงจงใจในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอไดดงน

สมมตฐำนท 1 การรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of use) สงผลตอการรบรประโยชนในการใชงานในทางบวก


69

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ความสมพนธระหวางปจจยดานการรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of Use) กบการรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) มคาสมประสทธเทากบ .304 และมระดบนยส าคญเทากบ .000 ซงผลการทดสอบสอดคลองกบแบบจ าลองการยอมรบเทคโนโลยของ Davis (1989) จงสามารถสรปไดวา การรบรความงายในการใชงานสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงานในทางบวก ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 1

สมมตฐำนท 2 ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออม (Indirect Network Externalities) สงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) ในทางบวก

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออมมคาสมประสทธเทากบ .397 และมระดบนยส าคญเทากบ .000 ซงผลการทดสอบสอดคลองกบการศกษาของ Zhang et al. (2015) จงสามารถสรปไดวา ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออมสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงานในทางบวก ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 2

สมมตฐำนท 3 การรบรตนทนในการเปลยนรปแบบ e-Money (Switching Cost) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ

จากการวเคราะหองคประกอบ พบวา ปจจยดานการรบรตนทนในการ เปลยนแปลงสามารถแบงออกเปน 2 ปจจย คอ ปจจยดานการรบรตนทนในการเปลยนแปลงทเปนตนทนสวนบคคล (Perceived Switching Cost; PSC) ไดแก ตนทนในการเรยนร (Learning Cost) ตนทนในการแสวงหาทาเลอกใหม (Searching Cost) และตนทนทางการเงน (Monetary Cost) และอกปจจยหนง คอ ปจจยดานสทธประโยชนของผใหบรการบตรเงนสด (Perceived Benefit of Alternative; PBA) ประกอบดวยปจจยดานสทธประโยชนจากผใหบรการบตรเงนสดและความกงวลในการสญเสยสทธประโยชน

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ปจจยดานการรบรตนทนในการเปลยนแปลงและปจจยดานสทธประโยชนของผใหบรการบตรเงนสด สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ โดยมคาสมประสทธถดถอยเทากบ -.129 และ -.148 ตามล าดบ และมคาระดบนยส าคญ (Significance Level) เทากบ 0.003 และ 0.004 ตามล าดบ ดงนน จงสามารถสรปไดวาการรบรตนทนในการเปลยนแปลงและสทธประโยชนของผใหบรการบตรเงนสดมความสมพนธตอทศนคตในการใชงานในทางลบ จงยอมรบสมมตฐานท 3

สมมตฐำนท 4 ความนาดงดดของบตรเงนสดอเลกทรอนกส (Attractiveness of alternatives) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ความนาดงดดของบตรเงนสดอเลกทรอนกส มคาสมประสทธถดถอยเทากบ -.308 และมระดบนยส าคญท .000 จงสามารถสรปไดวาความนาดงดดของ


70

บตรเงนสดอเลกทรอนกสสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ อกทง ผลการทดสอบนยงสอดคลองกบงานวจยของ Hwang (2004) วาความนาดงดดของทางเลอกอน (บตรเครดต)เปนอปสรรคในการยอมรบเทคโนโลย Mobile Payment ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 4

สมมตฐำนท 5 ความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal relationship) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางลบ

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ปจจยดานความสมพนธระหวางบคคล มคาสมประสทธเทากบ .058 และมระดบนยส าคญท .185 ซงมากกวาระดบทยอมรบไดท .05 จงสามารถสรปไดวาความสมพนธระหวางบคคลไมมผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถออยางมนยส าคญ ซงสอดคลองกบผลการศกษา เรอง ปจจยทสงผลตอการเปลยนการใชงานบตรเครดตเปน Mobile Payment ในประเทศเกาหลใตของ Hwang (2004) เชนกน ดงนน จงไมสามารถยอมรบสมมตฐานท 5

สมมตฐำนท 6 การรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ปจจยดานการรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) มคาสมประสทธ เทากบ .259 และมระดบนยส าคญเทากบ .000 ซงสอดคลองกบแบบจ าลองการยอมรบเทคโนโลยของ Davis (1989) จงสามารถสรปไดวา การรบรประโยชนในการใชงานสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 6

สมมตฐำนท 7 ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรงมคาสมประสทธเทากบ .115 และมระดบนยส าคญเทากบ .010 สอดคลองกบผลการสมภาษณผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money จงสามารถสรปไดวา ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรงสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 7

สมมตฐำนท 8 ความปลอดภยและความไววางใจ (Security and Trust) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ความปลอดภยและความไววางใจมคาสมประสทธเทากบ .139 และมระดบนยส าคญเทากบ .002 ซงอยในระดบทยอมรบได ทงน ผลการทดสอบสอดคลองกบการศกษาของ Tatjana Apanasevic et al. (2016) จงสามารถสรปไดวา ความปลอดภยและความไววางใจสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 8


71

สมมตฐำนท 9 ภาพลกษณทางสงคม (Image) สงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ปจจยดานภาพลกษณทางสงคม (Image) มคาสมประสทธเทากบ .126 และมระดบนยส าคญเทากบ .007 ซงผลการทดสอบสมมตฐานสอดคลองกบผลการสมภาษณผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money จงสามารถสรปไดวา ภาพลกษณทางสงคมสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในทางบวก ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 9

สมมตฐำนท 10 ทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอสงผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ ผลการทดสอบสมมตฐานพบวา ปจจยดานทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอสงผลตอการใชงานจรง โดยมคาสมประสทธเทากบ 1.612 และมคา Exp(B) เทากบ 5.013 อกทง มระดบนยส าคญเทากบ .000 ซงสอดคลองกบแบบจ าลองการยอมรบเทคโนโลยของ Davis (1989) จงสามารถสรปไดวา การทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอสงผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 10 จากผลการทดสอบสมมตฐานขางตน สามารถอธบายบนกรอบทฤษฎการวจยไดดงภาพท 4.4


72

ภำพท 4.4 ผลการทดสอบสมมตฐาน หมายเหต * ตวแปรอสระมผลตอตวแปรตามในระดบนยส าคญ p < 0.05






Indirect Network

Externalities


e-Money

Actual mobile e-Money Use

Security and Trust

PSC -.129*

PBA -.148*

.058

.304*

.115*

-.308*

.259*

.397*

Exp(B)

5.013**

Direct Network Externalities

Image

.139*

.126*


73

บทท 5 สรปผลวจยและขอเสนอแนะ

การศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอในประเทศไทย มวตถประสงคเพอศกษาสถานการณ แนวโนม ความเสยง และความเปนไปไดในการเปลยนพฤตกรรมของผใชบรการ e-Money จากรปแบบบตรเปนรปแบบโทรศพท มอถอ รวมถงศกษาปจจยทสงผลตอแรงจงใจในการใชบรการและอปสรรคทสงผลตอการยอมรบการปรบเปลยนการใชบรการ เพอน าขอมลทไดรบจากการศกษามาประยกตและหาแนวทางทเหมาะสมแกผประกอบการในอตสาหกรรมเงนอเลกทรอนกสและเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของผประกอบการในอตสาหกรรม 5.1 สรปผลกำรวจย การสรปผลการวจยทงหมด สามารถแบงออกเปน 2 สวน คอ ผลการวจยจากการสมภาษณผเชยวชาญและผลการวจยจากการส ารวจผานแบบสอบถาม 5.1.1 ผลกำรวจยจำกกำรสมภำษณผเชยวชำญ ผลการศกษาวจยจากการสมภาษณผเชยวชาญ ไดแก ผประกอบธรกจบตรเงนสดอเลกทรอนกส ผประกอบธรกจ e-Money บนโทรศพทมอถอ และชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทย พบวา ผเชยวชาญสวนใหญมความคดเหนวาสถานการณการแขงขนในอตสาหกรรมมการแขงขนสง และมแนวโนมสงขนในอนาคต เนองจากผประกอบการพยายามทจะน าเสนอชองทางการใชบรการทเพมมากขน ท าใหผบรโภคมตวเลอกมากขน แตในดานของการยอมรบเทคโนโลย e-Money บนโทรศพทมอถอของผบรโภคยงคงเปนไปอยางชา ๆ และจ าเปนตองใชเวลาในการท าความเขาใจแกผบรโภคอกมาก ทงน ดานการเปลยนแปลงจากการใชงานบตรเงนสดเปน e-Money บนโทรศพทมอถอ (Mobile Wallet) ผเชยวชาญสวนใหญมความคดเหนวา e-Money บนโทรศพทมอถอไมสามารถทดแทนบตรเงนสดไดทงหมด อยางไรกตาม ชองทางในการช าระเงนผานบตรเงนสดกยงคงมอยในอนาคตอยางแนนอน โดยเฉพาะอยางยงส าหรบกลมลกคาบางกลม เชน กลมผใหญและกลมการใชงานเพอการขนสงสาธารณะเพยงอยางเดยว สวนปจจยทสงผลตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอของผบรโภคในมมมองของผเชยวชาญสวนใหญ คอ ปจจยดานการสงเสรมการตลาด (Promotion) ทผประกอบการจะตอง


74

น าเสนอสทธประโยชน ทงการใหสวนลด การสะสมแตม และการใหเงนคน จงเปนสงทดงดดใหผบรโภคสนใจทจะเปลยนจากบตรเงนสดมาใชงาน Mobile Wallet มากทสด รองลงมาคอความสะดวกในการใชงาน รวมถงจ านวนและความหลากหลายของรานคาทรองรบระบบการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ นอกจากน ผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ไดใหขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบปจจยทสงผลกระทบตอการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ จ านวน 2 ปจจย คอ กระแสสงคม (ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง) กลาวคอ การมผทมอทธพลทางความคดใชงานและแนะน าตอปากตอปากท าใหผบรโภคสามารถยอมรบการใช e-Money บนโทรศพทมอถอไดมากขน และปจจยทสอง คอ ภาพลกษณทางสงคม กลาวคอ ผใชงานมทศนคตวาการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอสามารถแสดงถงภาพลกษณทดดและทนสมยมากกวาการใชงานบตรเงนสด ดงนน ผวจยจงไดเพมปจจยทงสองในการส ารวจผานแบบสอบถามเพอใหกรอบทฤษฎการวจยครบถวนมากขน 5.1.2 ผลกำรวจยจำกกำรส ำรวจผำนแบบสอบถำม ผลการวจยจากการส ารวจผานแบบสอบถาม สามารถแบงออกเปน 4 สวน คอ ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ผลการวเคราะหปจจยทสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงาน ผลการวเคราะหปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน และผลการวเคราะหปจจยทสงผลตอการใชงานจรง โดยมรายละเอยด ดงน 5.1.2.1 ผลกำรวเครำะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถำม ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 72.5 เพศชาย รอยละ 26.6 สวนใหญอยในชวงอาย 23 - 30 ป คดเปนรอยละ 50 ระดบการศกษาสวนใหญอยในระดบปรญญาตร รอยละ 73.1 อาชพสวนใหญเปนนกศกษา รอยละ 54.1 และพนกงานบรษทเอกชน รอยละ 38.8 ระดบรายไดอยในชวง 5,001 – 15,000 บาทตอเดอน รอยละ 37.8 ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนผไมมประสบการณในการใชงาน Mobile Wallet ณ จดขายถงรอยละ 63.1 สวนแบรนด e-Money ทผตอบแบบสอบถามใชงานมากทสดคอ บตร Rabbit Card คดเปนรอยละ 64.4 ความถในการใชงาน e-Money สวนใหญมความถอยทสปดาหละ 1 – 2 ครง คดเปนรอยละ 50 5.1.2.2 ผลกำรวเครำะหปจจยทสงผลตอกำรรบรประโยชนในกำรใชงำน จากผลการศกษา พบวา ปจจยดานการรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of Use) และ ปจจยดานผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออม ( Indirect Network Externalities) มความสมพนธเชงบวกกบการรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) รอยละ 35.9 โดยทผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออมเปนปจจยทสงผลตอการ


75

รบรประโยชนในการใชงานสงสด รองลงมาคอการรบรความงายในการใชงาน โดยมคาสมประสทธเทากบ 0.397 และ 0.304 ตามล าดบ โดยสามารถเขยนเปนสมการความสมพนธเชงเสนไดดงน

Perceived Usefulness = 0.397(INE) + 0.304(PEOU) เมอ INE = ผลกระทบภายนอกเครอขายทางออม (Indirect Network Externalities) PEOU = การรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of Use) 5.1.2.3 ผลกำรวเครำะหปจจยทสงผลตอทศนคตในกำรใชงำน จากผลการศกษา พบวา ปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงานทางบวกสงสด คอ การรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) รองลงมาคอ ความปลอดภยและความไววางใจ (Security and Trust) ภาพลกษณทางสงคม (Image) และอนดบสดทาย คอ ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) สวนปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงานทางลบหรอปจจยอนเปนอปสรรคตอการยอมรบการใชงาน คอ ความนาดงดดของทางเลอกอน (Attractiveness of Alternatives) การรบรสทธประโยชนของทางเลอกอน (Perceived Benefit of Alternatives) และการรบรตนทนในการเปลยนแปลง (Perceived Switching Cost) ตามล าดบ แตปจจยดานความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal Relationship) ไมมความสมพนธตอทศนคตในการใชงานในระดบทมนยส าคญ ดงนน จงสามารถเขยนเปนสมการความสมพนธเชงเสนไดดงน

Attitude toward using = 0.259(PU) + 0.139(ST) + 0.126(IM) + 0.115(DNE) – 0.308(AA) – 0.148(PBA) – 0.129(PSC) เมอ PU = การรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) IM = ภาพลกษณทางสงคม (Image) DNE = ผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) ST = ความปลอดภยและความไววางใจ (Security and Trust) AA = ความนาดงดดของทางเลอกอน (Attractiveness of Alternatives) PBA = การรบรสทธประโยชนของทางเลอกอน (Perceived Benefit of Alternatives) PSC = การรบรตนทนในการเปลยนแปลง (Perceived Switching Cost)


76

5.1.2.4 ผลกำรวเครำะหปจจยทสงผลตอกำรใชงำนจรง จากผลการศกษา พบวา ทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพท มอถอสงผลกระทบตอการใชงานจรงของผใชบรการในระดบทมนยส าคญ โดยผทมทศนคตตอการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) บนโทรศพทมอถอในระดบสงจะมความนาจะเปนในการใชงาน (Probability) สงกวาผทมทศนคตในการใชงานต า ผทมทศนคตในการใชงานระดบ 5 มความนาจะเปนในการใชงานเทากบรอยละ 80 ผทมทศนคตในการใชงานระดบ 4 มความนาจะเปนในการใชงานเทากบรอยละ 44.84 ผทมทศนคตในการใชงานระดบ 3 มความนาจะเปนในการใชงานเทากบรอยละ 13.93 ผทมทศนคตในการใชงานระดบ 2 มความนาจะเปนในการใชงานเทากบรอยละ 3.13 และผทมทศนคตในการใชงานระดบ 1 มความนาจะเปนในการใชงานเทากบรอยละ 0.64 สวนผลกระทบของทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอตอความตงใจในการใชงานในอนาคต ผลการศกษาพบวาทศนคตในการใชงานสงผลกระทบตอความตงใจทจะใชงานในระดบทมนยส าคญ โดยกลมตวอยางทมระดบทศนคตในการใชงานสงมระดบความตงใจทจะใชงานสงกวากลมตวอยางทมทศนคตในการใชงานต า 5.2 อภปรำยผลและขอเสนอแนะ ผลการศกษาจากการศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอในประเทศไทย สามารถอภปรายผลและน าเสนอขอเสนอแนะได ดงน ทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอสงผลกระทบตอการยอมรบและการใชงานเทคโนโลยการช าระเงนผานโทรศพทมอถอ ซ งทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอนนไดรบผลกระทบจากปจจยอน ๆ เปนจ านวนมาก โดยทปจจยทมอทธพลตอทศนคตในการใชงานส งสดคอ ความนาด งดดของทางเล อกอน (Attractiveness of Alternatives) หมายความวาผบรโภครบรวาการใชงานบตรเงนสดมความสะดวกมากกวาการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ และผบรโภคมความคดเหนวาจะไดรบสทธประโยชนทเพมมากขนหากใชงานอยางตอเนอง ส าหรบดานความสะดวกในการใชงานบตรเงนสด ผบรโภครสกวาการใชงาน Mobile Wallet บนโทรศพทมอถอ ณ จดขาย คอนขางยงยากและตองใชเวลาเพอทจะเปดหาแอพลเคชน ยนยนตวตน และยนยนการช าระเงน รวมถงผบรโภคไมตระหนกรถงปญหาทเกดขนในขนตอนการท าธรกรรมกบบตรเงนสด (Customer Journey) ทตองเกบบตรเปนจ านวนมากและใชเวลาในการหาบตรเพอน ามาช าระเงนเชนเดยวกน ทงยงไมสามารถเกบขอมลบญชบน Server ไดอกดวย ดงนน ผประกอบการควรสอสารกบผบรโภคเพอใหผบรโภคตระหนกถงปญหาในการใชงานบตรเงนสดในปจจบน พรอมทงน าเสนอประโยชนของ Mobile Wallet ทดกวาบตรเงนสด ตวอยางเชน กรณศกษาของ Samsung


77

Pay ทใชการสอสารผานโฆษณาชด “Samsung Pay รปแบบใหมการใชบตรเครดตผานสมารทโฟน” ทแสดงใหเหนอยางชดเจนวาการใช Mobile Wallet ท าใหผใชงานไมตองพกบตรจ านวนมาก ซงการพกบตรจ านวนมากนนท าใหเกดปญหา ณ จดขายทจะใชงานได สวนความนาดงดดดานสทธประโยชนของบตรเงนสดทเพมมากขนหากใชงานอยางตอเนอง ผประกอบการบตรเงนสดทสนใจเปลยนชองทางเปน Mobile Wallet ควรใชกลยทธการเพมสทธประโยชนใน Mobile Wallet ใหสงกวาบตรเงนสดในระยะแรกเรม โดยคงประเภทของสทธประโยชนใหเหมอนกบสทธประโยชนทใหในบตรเงนสด แตใหสวนลด แตมสะสม หรอจ านวนเงนทเพมมากขน ท าใหผใชบรการรสกวาตนเองไมไดสญเสยสทธประโยชนใด ๆ จากการเปลยนชองทางการช าระเงน อกทงยงไดสทธประโยชนทเพมมากขน เพอดงดดใหผใชบรการเรมใช Mobile Wallet ควบคไปกบบตรเงนสด และเปลยนเปนการใช Mobile Wallet เพยงอยางเดยวในทสด ตวอยางเชน กรณศกษาของ Rabbit Line Pay ทใหสวนลดแกการซอสนคาและบรการทเหมอนกบบตรเงนสด Rabbit แตใหสวนลดทเพมมากขน หากช าระดวย Rabbit Line Pay เชน ราน Ochaya หากใชบตรเงนสด Rabbit ซอสนคาทราน Ochaya จะไดรบสวนลด 6 บาท แตหากใช Rabbit Line Pay จะไดรบสวนลดทนท 6 บาทและไดรบเครดตเงนคนเพมอก 20 บาท ราน Mcdonald’s หากใชบตรเงนสด Rabbit ซอสนคาทราน Mcdonald’s จะไดสะสมแตมเทานน แตหากใช Rabbit Line Pay จะไดสะสมแตมพรอมกบรบสวนลด 20% (Gogolico, 2560) ปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอในอนดบรองลงมา คอ การรบรประโยชนในการใชงาน (Perceived Usefulness) ซงผบรโภคใหความส าคญกบความสะดวกสบายในการใชงานและสทธประโยชนทไดรบจากการใชงานในระดบสง รวมถงความรวดเรวในการใชงานและความมประสทธภาพของระบบการช าระเงนผาน Mobile Wallet ในระดบรองลงมา ดงนน กลยทธทผประกอบการ Mobile Wallet และผทสนใจลงทนในธรกจ Mobile Wallet ควรใชเพอเขาถงกลมลกคา คอ การเพมความสะดวกสบายในการใชงานจากระบบการใช โดยใชการยนยนตวตนทสะดวกรวดเรว เชน การสแกนลายนวมอเพอยนยนตวตน เปนตน พรอมทงดงดดโดยการใหสทธประโยชนพเศษทงในรปแบบของสวนลด เงนคน และการสะสมแตม แกผใชบรการในแตละขนตอน ตงแตการดาวนโหลด การสมครบญช การทดลองใชงานครงแรก และการใชงานอยางตอเนองเพอรกษาฐานลกคา ตวอยางเชน กรณศกษาของ TrueMoney Wallet ทดงดดผใชดวยโปรโมชนการใหเงนบน Wallet ฟรจ านวน 50 บาทเมอดาวนโหลดและสมคร TrueMoney Wallet พรอมทงหากใชบรการจายบลครงแรก ไดรบเงนคน 30 บาท หากโอนเงนจากบญชธนาคารเขา Wallet ไดรบคาธรรมเนยมคนเตมจ านวน หากเปดใชงานบตร TrueYou Mastercard ใน Wallet ไดรบกาแฟ True Coffee ฟร เปนตน (TrueMoney, 2560) ซงสวนลดและสทธประโยชนเหลานถอเปนการน ารองให


78

ผใชบรการไดทดลองใชงานและเหนถงประโยชนในการใชงาน Mobile Wallet มากขนจากการเพมมลคาของเงนมากกวาการใชเงนสดหรอบตรเงนสด นอกจากน ปจจยทสงผลตอการรบรประโยชนในการใชงานเพมเตม ไดแก การรบรความงายในการใชงาน (Perceived Ease of Use) และผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางออม (Indirect Network Externalities) จากจ านวนรานคาและความหลากหลายของรานคาทรองรบ ซงจะท าใหผใชบรการมโอกาสในการใชบรการมากขนและเกดความภกดตอผลตภณฑ ดงนน ผประกอบการจงควรสรางเครอขายของรานคาใหมความหลากหลายและมจ านวนทสามารถรองรบการใชงานของผบรโภคใหไดมากทสด และในขณะเดยวกน ผประกอบการ e-Money บนโทรศพทมอถอกจ าเปนทจะตองท าความเขาใจกบรานคาตาง ๆ เพอใหเขาใจถงระบบการใชงานและประโยชนทรานคาจะไดรบ ซงจะท าใหทงผประกอบการ e-Money และรานคาไดรบประโยชนสงสด ตวอยางเชน กรณศกษาของ TrueMoney Wallet ทสรางเครอขายพนธมตรทางธรกจกบรานคาปลกตาง ๆ และธรกจอน ๆ ในหลากหลายอตสาหกรรม เชน รานสะดวกซอเซเวน-อเลฟเวน รานกาแฟทรคอฟฟ การไฟฟานครหลวง การประปานครหลวง การทางพเศษแหงประเทศไทย (Easypass) เพอเพมโอกาสในการใชงานของผใชบรการมากขน รวมถงกรณศกษาในธรกจใกลเคยงอยางแคมเปญ “พรอมเพย K สด มนใจ ใคร ๆ กเพย” ของธนาคารกสกรไทย ทเจาะกลมพนทตลาดสด ตลาดนด รานคายอยตาง ๆ เพอเชญชวนใหผซอและผขายใชงานพรอมเพย โดยดงดดผานสทธประโยชน คอ ฟรคาธรรมเนยมโอนเงนผานพรอมเพยทกวงเงนในชวง 3 เดอนแรก พรอมทงใชขบวนเชญชวน (Troop) ตามพนทเปาหมายทมรานคารายยอยจ านวนมาก รวมถงใชรานคารายยอยชอดง เชน เจจงหมทอด รานขนมไทยเกาพนอง รานผลไมเอกชย ตลาด อ.ต.ก. เปนผน าทางความคด (Influencer) แกรานคาตาง ๆ ใหรองรบระบบการช าระเงนผานพรอมเพย (ไทยรฐออนไลน, 2560) ปจจยทสงผลตอทศนคตในการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ อนดบทสาม คอ การรบรสทธประโยชนของบตรเงนสด (Perceived Benefit of Alternatives) ซงหมายถงสทธประโยชนทเปนตวเงนและไมเปนตวเงนทผใหบรการบตรเงนสดมอบใหแกผใชบรการ พรอมทงความกงวลทจะสญเสยสทธประโยชน หากไมไดใชบรการอยางตอเนอง ดงนน ผประกอบการบตรเงนสดอเลกทรอนกสทตองการปรบเปลยนชองทางการใหบรการเปน Mobile Wallet นน ควรใชกลยทธการรกษาฐานลกคาโดยการถายโอนขอมลสวนตว สทธประโยชน และคะแนนสะสมเขาไปยงระบบบนโทรศพทมอถอควบคกบการใชงานบตรเงนสดกอน ตวอยางเชน กรณศกษาของรานกาแฟ Starbucks ทเรมใช Starbucks Mobile Application เพอเพมความสะดวกในการใชจายของลกคา โดยใหลกคา My Starbucks Rewards หรอบตรแทนเงนสดของ Starbucks ลงทะเบยนผานเวบไซตเพอน าบญชดงกลาวมาใชบน Mobile Application พรอมทงเพมระบบการช าระเงน “Touch to Pay” เพอเขาสหนาจอบารโคดเพอช าระเงน (Marketeer Today, 2558) ซงถอวาเปนกระบวนการเปลยนผานท


79

สามารถแกไขปญหาความกงวลในการสญเสยสทธประโยชน หากไมไดใชงานอยางตอเนองไดเปนอยางด กอนทจะเปลยนระบบทงหมดอยางคอยเปนคอยไป ทงน ผประกอบการควรใชกลยทธดงกลาวควบคกบการน าเสนอสทธประโยชนทจะเพมมลคาใหแกเงนใน Mobile Wallet ของผใชงานใหมากกวาการใชบตรเงนสดเพอเพมโอกาสในการเปลยนชองทางการช าระเงนของผใชบรการ นอกจากน ความปลอดภยและความไววางใจ (Security and Trust) เปนอกปจจยหนงทสงผลกระทบตอทศนคตในการใชงาน ผใชบรการมความคดเหนวาควรเพมความปลอดภยของระบบการช าระเงนและปองกนการถกโจรกรรมขอมลผาน Mobile Wallet รวมถงการใชงาน ณ จดขาย ซงผบรโภคมความกงวลและไมสบายใจกบการใหโทรศพทมอถอแกพนกงานเพอน าไปช าระเงน ดงนน ผประกอบการควรสอสารถงความปลอดภยในการใชงาน Mobile Wallet พรอมตงทมงานทสามารถรองรบการรองเรยนจากลกคาไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ โดยอาจเปนรปแบบของ Call Center หรอระบบการรองเรยนผานทางออนไลน รวมถงการเพมความปลอดภยในการใชงาน ณ จดขาย คอ การฝกอบรมพนกงานใหสามารถรบช าระเงนไดโดยไมตองรบโทรศพทมอถอจากผใช หรออาจใชระบบทสามารถช าระเงนไดโดยการสอสารระยะใกลจากการสแกนโทรศพทมอถอ เปนตน ทงน ผลการวจยยงแสดงใหเหนวามปจจยอน ๆ ทสงผลตอทศนคตในการใชงานอกจ านวนมาก ไดแก การรบรตนทนในการเปลยนแปลง (Perceived Switching Cost) ภาพลกษณทางสงคม (Image) และผลกระทบภายนอกจากเครอขายทางตรง (Direct Network Externalities) ซงผประกอบการควรใหความส าคญในการเพมขดความสามารถในการแขงขนบนปจจยเหลานใหสงขนเชนเดยวกน 5.3 ขอจ ำกดในกำรวจย 1. เนองจากขอจ ากดดานระยะเวลาและสถานท งานวจยนจงเนนการศกษาพฤตกรรมของกลมตวอยางอาย 18 – 30 ป ชวงรายได 5,001 – 30,000 บาท อาศยภายในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลเปนหลก ดงนน ผลการวจยอาจไมเหมาะสมทจะน าไปประยกตใชตอพฤตกรรมของประชากรในภมภาคอน ๆ ของประเทศไทยและตางประเทศ 2. กลมตวอยางในงานวจยนสวนใหญเปนผทไมมประสบการณใชงาน e-Money ผานโทรศพทมอถอ และการวดผลเปนการวดจากทศนคตตอผลตภณฑ e-Money เทานน ผลการวจยทไดอาจมการคลาดเคลอนได


80

5.4 งำนวจยในอนำคต ผลการวจยเรองการศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอในประเทศไทยมผลทคลาดเคลอนจากงานวจยในอดตจากตางประเทศเลกนอย ซงอาจเปนเพราะความแตกตางของวฒนธรรมและกลยทธในการด าเนนธรกจของผประกอบการในประเทศไทยทแตกตางจากในตางประเทศ ประกอบกบความคดเหนของผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money เกยวกบพฤตกรรมทแตกตางกนในเมองใหญและเขตภมภาค ดงนน การศกษาเพอตอยอดจากงานวจยน มประเดนทนาสนใจเพอศกษาเพมเตม ผวจยจงขอเสนอแนะใหผทจะศกษาวจยในอนาคตควรศกษาปจจยทสงผลตอการใชบรการและอปสรรคทกดกนการยอมรบเทคโนโลย e-Money บนโทรศพทมอถอในพนทอน ๆ ของประเทศไทย เชน ภมภาคตาง ๆ รวมถงเปรยบเทยบความแตกตางระหวางพนท เพอใหเขาใจความแตกตางของพฤตกรรมผบรโภคไดอยางชดเจนมากขน พรอมทงเพอน าเสนอแนวทางกลยทธแกผประกอบการไดอยางแมนย ามากขนวากลมลกคาทแตกตางกน ควรมกลยทธทแตกตางกนอยางไร ผประกอบการจงจะประสบความส าเรจในการด าเนนธรกจไดในวงกวางมากขน นอกจากน งานวจยครงนศกษาความเปนไปไดในการเปลยนแปลงชองทางการช าระเงน โดยเปรยบเทยบระหวางบตรเงนสดอเลกทรอนกสและ Mobile Wallet ณ จดขายประเภทหนารานเทานน ผวจยในอนาคตสามารถตอยอดจากงานวจยนโดยการศกษาความเปนไปไดในการเปลยนแปลงเทคโนโลยการช าระเงนรปแบบอน เชน การเปลยนจากเงนสดเปนบตรเดบต การเปลยนจากการโอนเงนเพอช าระคาสนคาออนไลนเปนการช าระผาน Direct Debit หรอ Mobile Wallet เปนตน เนองจากผลตภณฑทแตกตางกน อาจท าใหผบรโภคมปจจยในการตดสนใจใชงานทแตกตางกน ผวจยในอนาคตจงสามารถเขาใจถงความแตกตางในการยอมรบเทคโนโลยทแตกตางกนได


81

รำยกำรอำงอง วทยำนพนธ จนจรา วลาศร. (2557). กำรศกษำอปสรรคทสงผลกระทบตอกำรยอมรบกำรช ำระเงนผำนอปกรณ

เคลอนท. (การคนควาอสระวทยาศาสตรมหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะพาณชยศาสตรและการบญช

วรษฐา สมเลข. (2556). ปจจยทมผลตอกำรยอมรบเทคโนโลย Mobile payment (MPs) ของผบรโภคในเขตจงหวดกรงเทพมหำนคร กรณศกษำ กำรช ำระเงนคำบตรชมภำพยนตร. (การคนควาอสระการคนควาอสระวทยาศาสตรมหาบณฑต), มหาวทยาลยธรรมศาสตร, วทยาลยนวตกรรมอดมศกษา.

สาลน พดด. (2556). ปจจยกำรยอมรบเทคโนโลยสมำรทกำรดในระบบขนสงมวลชน: กรณศกษำ บตรแรบบททใหบรกำรในระบบรถไฟฟำบทเอส. (การคนควาอสระวทยาศาสตรมหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, วทยาลยนวตกรรม

บทควำมวำรสำร สงหะ ฉวสข และ สนนทา วงศจตรภทร. (2559). ทฤษฎกำรยอมรบกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศ.

วารสารเทคโนโลยสารสนเทศลาดกระบง, 1(1). พระรำชบญญต ประกาศคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส เรอง หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการ

ประกอบธรกจบรการการช าระเงนทางอเลกทรอนกสของสถาบนการเงนเฉพาะกจ พ.ศ. 2559, รำชกจจำนเบกษำ ฉบบประกำศและงำนทวไป, เลมท 133 ตอนพเศษ 189 ง (25 สงหาคม 2559): 9.


82

สออเลกทรอนกส กระทรวงการคลง. (ม.ป.ป.). แผนยทธศำสตรกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนระบบกำรช ำระเงนแบบ

อเลกทรอนกสแหงชำต National e-Payment Master Plan. สบคนจาก http://www.epayment.go.th/home/app/project-strategy

จรวฒน วงศธงชย และ กาญจนา สคณธสรกล. (2557). ปจจยดำนกำรรบรทมผลตอกำรยอมรบเทคโนโลยบำรโคดสองมตของผใชงำนกลมเจเนอเรชนวำย. สบคนจาก https://www.tci-thaijo.org/index.php/sjss/article/viewFile/19945/17402

ท าความรจกประโยชน-ขอควรระวง ในธรกจ 'อ-มนน' เทรนดนมาแรง!. (22 กมภาพนธ 2560). ไทยรฐออนไลน. สบคนจาก http://www.thairath.co.th/content/863373

ทมวเคราะหระบบการช าระเงน ฝายนโยบายระบบช าระเงน ธนาคารแหงประเทศไทย. (2556). Payment Systems Insight ไตรมำสท 2 ป 2556. สบคนจาก https://www.bot.or.th/Thai/PaymentSystems/Publication/ps_quarterly_report/Payment%20Systems%20Insight/PS_%20Insight_2013Q2.pdf

ไทยสมารทคารด. (2557). เกยวกบไทยสมารทคารด. สบคนจาก https://www.thaismart card.co.th/about_tsc.php

ธนาคารแหงประเทศไทย. (2560). เงนอเลกทรอนกส (e-Money). สบคนจาก http://www2.bot.or.th/statistics/BOTWEBSTAT.aspx?reportID=694&language =TH

พรยะ ผลพรฬห. (2550). เสนอปสงคของสนคำเครอขำยโทรคมนำคม. สบคนจาก http://piriya-pholphirul.blogspot.com/2007/02/blog-post.html

ภาวธ พงษวทยภาน. (2558). วนกอตง “ชมรม E-Payment ประเทศไทย (Thai E-Payment Club)”. สบคนจาก https://pawoot.wordpress.com/2015/02/04

สมหวง เหลองไพบลยศร. (ม.ป.ป.). E-money ชวย “ซองำย ขำยสะดวก”. สบคนจาก https://standard.etda.or.th/wp/wp-content/uploads/2015/10/EMoneyPaysbuy-151002_Present_ETDA_eStandard.pdf

หมดยคพกเงนสดไปตลาด กบ “พรอมเพย” Kสด มนใจ ใคร ๆ กเพย. (23 มนาคม 2560). ไทยรฐออนไลน. สบคนจาก https://www.thairath.co.th/content/893826

ASTVผจดการออนไลน. (2557). ส ำรวจพบผน ำรนใหมทวโลกอำจ‘ปฎเสธ’กำรท ำงำนแบบเดมๆ ตองกำรอสระ ใชดจตอล. สบคนจาก http://astv.mobi/A5kjk1o


83

Gogolico. (2560). Rabbit LINE Pay เพมโปรโมชน ช ำระเงน รำนอำหำร เครองดมยอดฮต รบสวนลดแถมไดเงนคน!. สบคนจาก https://www.techoffside.com/2017/05/rabbit-line-pay/

Marketeer Content 2. (2559). Mobile Payment ไทย พรอมหรอยง. สบคนจาก http://marketeer.co.th/archives/99986

Marketeer Today. (2558). แอพพลเคชน “STARBUCKS THAILAND”จำยทกเมนผำนมอถอ. สบคนจาก http://marketeer.co.th/archives/39064

TrueMoney. (2553). เกยวกบทรมนน. สบคนจาก https://www.truemoney.co.th /tmnwebs/ex1.jsp

TrueMoney. (2560). TrueMoney Wallet สมำรททกกำรใชจำย บนมอถอ. สบคนจาก http://www.truemoney.com/wallet/

TrueMoney. (2560). ขำวสำรและสทธพเศษ. สบคนจาก http://www.truemoney.com/ about/news/

สอวดทศน ครอบครวขาว. “บรการ e-Money ไทยถงจดเดอด”. Krobkruakao. Flash file.

https://goo.gl/7Ituvy (สบคนเมอวนท 6 มนาคม 2560). Articles Abdel-Wahab, A. G. (2008). Modeling mangers' intentions to adopt telecommuting in

aeveloping country: A case from Egypt. Electronic Journal of Communication, 18(1).

Apanasevic, T., Markendahl, J., & Arvidsson, N. (2016). Stakeholders' expectations of mobile payment in retail: lessons from Sweden. International Journal of Bank Marketing, 34(1), 37-61.

Au, Y. A., & Kauffman, R. J. (2008). The economics of mobile payments: Understanding stakeholder issues for an emerging financial technology application. Electronic Commerce Research and Applications, 7(2), 141-164.


84

Crowe, M. D., Rysman, M., & Stavins, J. (2010). Mobile payments in the United States at retail point of sale: current market and future prospects.

Dahlberg, T., Mallat, N., & Öörni, A. (2003). Trust enhanced technology acceptance model-consumer acceptance of mobile payment solutions: Tentative evidence. Stockholm Mobility Roundtable, 22, 23.

Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS quarterly, 319-340.

Hosmer Jr, D. W., Lemeshow, S., & Sturdivant, R. X. (2013). Applied logistic regression (Vol. 398). John Wiley & Sons.

Hwang, J. H. (2004). Mobile payment adoption in Korea: Switching from credit card. Jones, M. A., Mothersbaugh, D. L., & Beatty, S. E. (2000). Switching barriers and

repurchase intentions in services. Journal of retailing, 76(2), 259-274. Katz, M. L., & Shapiro, C. (1985). Network externalities, competition, and compatibility.

The American economic review, 75(3), 424-440. Kim, M. K., Park, M. C., & Jeong, D. H. (2004). The effects of customer satisfaction and

switching barrier on customer loyalty in Korean mobile telecommunication services. Telecommunications policy, 28(2), 145-159.

Mallat, N. (2007). Exploring consumer adoption of mobile payments–A qualitative study. The Journal of Strategic Information Systems, 16(4), 413-432.

Mark Colgate, Bodo Lang. (2001)."Switching barriers in consumer markets: an investigation of the financial services industry". Journal of Consumer Marketing, Vol. 18 Iss 4 pp. 332 - 347

Özkan, S., Bindusara, G., & Hackney, R. (2010). Facilitating the adoption of e-payment systems: theoretical constructs and empirical analysis. Journal of enterprise information management, 23(3), 305-325.

Patterson, P. G., & Smith, T. (2003). A cross-cultural study of switching barriers and propensity to stay with service providers. Journal of retailing, 79(2), 107-120.

Pikkarainen, T., Pikkarainen, K., Karjaluoto, H., & Pahnila, S. (2004). Consumer acceptance of online banking: an extension of the technology acceptance model. Internet research, 14(3), 224-235.


85

Ranaweera, C., & Prabhu, J. (2003). The influence of satisfaction, trust and switching barriers on customer retention in a continuous purchasing setting. International journal of service industry management, 14(4), 374-395.

Rogers, E. M. (2010). Diffusion of innovations. Simon and Schuster. Soo Yeong Ewe, Sheau Fen Yap, Christina Kwai Choi Lee, (2015). Network externalities

and the perception of innovation characteristics: mobile banking, Marketing Intelligence & Planning, Vol. 33 Issue: 4, pp.592-611, doi: 10.1108/MIP-01-2014-0006

Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B., & Davis, F. D. (2003). User acceptance of information technology: Toward a unified view. MIS quarterly, 425-478.

Witt, U. (1997). “Lock-in” vs.“critical masses”—Industrial change under network externalities. International Journal of Industrial Organization, 15(6), 753-773.

Zhang, Y., Wan, G., Huang, L., & Yao, Q. (2015). Study on the Impact of Perceived Network Externalities on Consumers’ New Product Purchase Intention. Journal of Service Science and Management, 8(01), 99.


ภำคผนวก


86

ภำคผนวก ก แบบสอบถำมทใชในงำนวจย

แบบสอบถำมงำนวจย

เรอง ปญหำและแรงจงใจในกำรใชงำนเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผำนโทรศพทมอถอ ค ำชแจงในกำรตอบแบบสอบถำม แบบสอบถามฉบบนจดท าขนเพอใชในการศกษาวจยเรอง “ การศกษาปญหาและแรงจงใจในการใชงานเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผานโทรศพทมอถอในประเทศไทย” เพอใชประกอบการคนควาอสระ

โดยแบบสอบถามแบงออกเปน 5 สวน ดงน สวนท 1 พฤตกรรมเกยวกบการใชงาน e-Money สวนท 2 ปจจยทมความสมพนธกบปญหาและแรงจงใจในการใช Mobile Wallet สวนท 3 ปจจยทมความสมพนธกบทศนคตและการใชงานจรง สวนท 4 ขอเสนอแนะเพมเตม สวนท 5 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ดงนน ผวจยจงใครขอความกรณาจากทานในการตอบแบบสอบถามฉบบนใหครบทกขอ ทงน ขอมลสวนตวและความคดเหนของทานจะไมถกน าไปเปดเผยในทใดเปนรายบคคลและจะใชเพอเปนภาพรวมในการศกษาเทานน ผวจยขอขอบคณทานทไดกรณาสละเวลาและใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามมา ณ ทน


87

แบบสอบถำม เรอง ปญหำและแรงจงใจในกำรใชงำนเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผำนโทรศพทมอถอ

สวนท 1 พฤตกรรมเกยวกบการใชงาน e-Money ค ำชแจง โปรดท าเครองหมาย ✓ ลงใน ( ) หนาขอความททานตองการเลอกเพยงค าตอบเดยว นยำมศพททใชในแบบสอบถำม 1. เงนอเลกทรอนกส (e-Money) คอ มลคาเงนทบนทกอยในชปการดในบตร โทรศพทมอถอหรอบนอนเทอรเนต ซงผใชบรการไดช าระเงนลวงหนาแกผใหบรการ และสามารถใชช าระคาสนคาบรการไดตามรานคาทรบช าระ 2. Mobile Wallet (e-Money บนมอถอ) คอ การช าระเงนผานกระเปาเงนในโทรศพทมอถอ โดยใชการแตะมอถอลงบนเครองอานหรอสแกน Barcode เพอช าระ เชน TrueMoney Wallet, AIS mPay Rabbit, Alipay, Samsung Pay

1. ทานเคยใชบตรเงนสดอเลกทรอนกสหรอไม เชน บตร Smart Purse (7-eleven) บตร Rabbit (รถไฟฟา

BTS) ( ) เคย ( ) ไมเคย (จบแบบสอบถาม)

2. ทานเคยใช e-Money (บตรเงนสดหรอ Mobile Wallet) ในการซอสนคาหรอรบบรการมากกวา 1 ประเภทหรอไม เชน ใชบตร Rabbit เพอช าระคาโดยสารรถไฟฟา ซออาหารและเครองดม ซอสนคาในซเปอรมารเกตดวยบตรใบเดยว ( ) เคย ( ) ไมเคย (จบแบบสอบถาม)

3. ทานเคยใชบรการ Mobile Wallet ทจดขาย/หนารานหรอไม (ไมนบรวมการจายเงนซอสนคาหรอบรการออนไลน) เชน TrueMoney Wallet, Samsung Pay, Alipay ( ) เคย ( ) ไมเคย


88

4. ทานใช e-Money แบรนดใดบอยทสด ส าหรบการซอสนคาหรอรบบรการทจดขาย/หนาราน เชน รานอาหาร ซเปอรมารเกต รานสะดวกซอ รถไฟฟา (ไมนบรวมการจายเงนซอสนคาหรอบรการออนไลน) ( ) บตร 7-11 Smart Purse ( ) บตร Rabbit card ( ) AIS mPay Rabbit ( ) Alipay

( ) TrueMoney Wallet ( ) Samsung Pay ( ) อน ๆ โปรดระบ............................................

5. ความถโดยเฉลยของการใชบรการ e-Money ททานเลอกในขอ 4 ( ) ทกวน ( ) สปดาหละ 3 – 5 ครง ( ) สปดาหละ 1 – 2 ครง ( ) เดอนละ 1 – 3 ครง ( ) นอยกวาเดอนละ 1 ครง


89

สวนท 2 ปจจยทมความสมพนธกบปญหาและแรงจงใจในการใช Mobile Wallet ค ำชแจง โปรดท าเครองหมาย ✓ ลงในชองทตรงกบความคดเหนของทาน

ขอควำม

ระดบควำมคดเหน ไม

สำมำรถประเมน

ได

1 ไมเหนดวยอยำงยง

2 ไมเหนดวย

3 เฉย ๆ

4 เหนดวย

5 เหนดวยอยำงยง

Switching Cost ฉนไดรบสทธประโยชนพเศษจากบรษทบตรเงนสด

ฉนกงวลวาจะสญเสยสทธประโยชน หากฉนเปลยน/ไมไดใชบตรเงนสดอยางตอเนอง

การใช Mobile Wallet ตองใชเวลาและความพยายามเพอท าตามขนตอนการใช

การเปลยนไปใช Mobile Wallet ตองใชเวลาและความพยายามในการเลอกแบรนด Mobile Wallet ทจะใชงาน

ฉนตองมคาใชจายเพมเตมเพอจะใช Mobile Wallet (เชน ซอโทรศพทใหม การเปลยนระบบใหรองรบ)

Attractiveness of Alternatives บตรเงนสดใชงานไดสะดวก

การใชบตรเงนสดอยางตอเนองจะท าใหฉนไดรบสทธประโยชนมากขน

Interpersonal Relationship ฉนรสกคนเคยกบผใหบรการบตรเงนสด ฉนรสกวาผใหบรการบตรเงนสดเอาใจใสในการใหบรการ

ฉนจะสญเสยความสมพนธอนด ถาฉนเปลยนจากบตรเงนสดไปใช Mobile Wallet

Direct Network Externalities ฉนคดวามคนใช Mobile Wallet เปนจ านวนมาก

ฉนมคนรจก (เพอน,ครอบครว) ใช Mobile Wallet เปนจ านวนมาก


90

ค ำชแจง โปรดท าเครองหมาย ✓ ลงในชองททานคดวาขอความดงกลาว “มลกษณะตรงกบบตรเงนสดหรอ Mobile Wallet มากกวา”

ขอควำม

ระดบควำมคดเหน ไม

สำมำรถประเมน

ได

2C บตรเงนสดดกวำ

มำก

1C บตรเงนสดดกวำ

0 เหมอน กนทง 2 รปแบบ

1M Mobile Wallet ดกวำ

2M Mobile Wallet ดกวำมำก

Perceived Ease of Use

ความงายในการใชงาน วธการใชงานงายตอการท าความเขาใจ

ขนตอนการจายเงน ณ จดขายงาย Perceived Usefulness มประโยชนตอการซอสนคา/บรการ การซอสนคา/บรการเรวขน การซอสนคา/บรการสะดวกสบาย เปนชองทางการช าระเงนทมประสทธภาพ Network Externalities (Direct/ Indirect) สามารถใชซอสนคา/บรการไดหลายแหง สามารถใชซอสนคา/บรการไดหลากหลายประเภท

สามารถใชซอสนคา/บรการไดในสถานททฉนไปบอย

การมคนรจกใช (เพอน,ครอบครว) เปนแรงจงใจใหทานใช

Security and Trust

เปนชองทางช าระเงนทปลอดภย เปนชองทางช าระเงนทไววางใจได

Image เปนชองทางการช าระเงนทดทนสมย

รสกวาผทใชงานชองทางนเปนคนทนสมย เท และดด

การใชงานสามารถแสดงถงสถานะทางสงคม


91

สวนท 3 ปจจยทมความสมพนธกบทศนคตและการใชงานจรง ค ำชแจง โปรดท าเครองหมาย ✓ ลงในชองทตรงกบความคดเหนของทาน ***หากไมเคยใช Mobile Wallet ใหตอบตามความคดเหน/ความรสกของทาน***

ขอควำม

ระดบควำมคดเหน


อยำงยง


3 เฉย ๆ

4 เหนดวย

5 เหนดวยอยำงยง

ทานคดวาการใช Mobile Wallet เพอซอสนคาเปนความคดทด

การใช Mobile Wallet มประโยชนส าหรบทาน ทานมทศนคตทางบวกตอการใช Mobile Wallet

1. ปจจบน ทานใชบรการ Mobile Wallet อยหรอไม

( ) ใช (ขามไปยงสวนท 4) ( ) ไมไดใช

2. ทานสนใจทจะใชบรการ Mobile Wallet ในระดบใดในชวง 6 เดอนขำงหนำ (5 = ใชบรการแนนอน , 1 = ไมใชบรการแนนอน)

ขอควำม ระดบควำมคดเหน

1 2 3 4 5 ทานสนใจทจะใชบรการ Mobile Wallet ในระดบใดในชวง 6 เดอนขำงหนำ

สวนท 4 ขอเสนอแนะเพมเตม

…………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………….…………….………….…………………………………………………………………………………………….…………………………………………..………………………………………………….…………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………….…….………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………...


92

สวนท 5 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง ( ) อน ๆ

2. อาย ( ) ต ากวา 18 ป ( ) 18 – 22 ป ( ) 23 – 30 ป ( ) 31 – 40 ป

( ) 41 – 50 ป ( ) 51 – 60 ป ( ) มากกวา 60 ป

3. ระดบการศกษา ( ) มธยมศกษาตอนตน ( ) มธยมศกษาตอนปลาย / ปวช. ( ) อนปรญญา / ปวส.

( ) ปรญญาตร ( ) ปรญญาโท ( ) ปรญญาเอก

4. อาชพ ( ) นกเรยน ( ) นกศกษา ( ) ขาราชการ / พนกงานรฐวสาหกจ ( ) พนกงานบรษทเอกชน ( ) แมบาน

( ) ธรกจสวนตว ( ) อาชพอสระ ( ) อน ๆ โปรดระบ...........................................

5. รายได ( ) ต ากวา 5,000 บาทตอเดอน ( ) 5,001 - 15,000 บาทตอเดอน ( ) 15,001 - 30,000 บาทตอเดอน ( ) 30,001 - 50,000 บาทตอเดอน ( ) 50,001 - 70,000 บาทตอเดอน ( ) 70,001 - 100,000 บาทตอเดอน ( ) มากกวา 100,000 บาทตอเดอน


93

ภำคผนวก ข ค ำถำมส ำหรบสมภำษณผเชยวชำญ (Expert Interview)

แบบสมภำษณงำนวจย

เรอง ปญหำและแรงจงใจในกำรใชงำนเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ผำนโทรศพทมอถอ

ขอมลของผใหสมภำษณ ชอ-นามสกล ____________________________________________________________ ต าแหนงงาน ____________________________________________________________ ชอองคกร ____________________________________________________________ สมภาษณวนท ____________________________________________________________

แบบสมภาษณงานวจยฉบบนมวตถประสงคเพอศกษาสถานการณและบทบาทของผมสวนไดสวนเสยในอตสาหกรรม e-Money ประเทศไทย รวมถงปจจยซงเปนปญหาและแรงจงใจของผใชบรการทมตอการปรบเปลยนการใชงาน e-Money บนบตร (Card-based) เปน e-Money บนโทรศพทมอถอ เพอใชประกอบการศกษาคนควาอสระ (Independent Study) ของนกศกษาปรญญาโท คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร

การสมภาษณครงนจะใชเวลาในการสมภาษณประมาณ 30 – 45 นาท ทงน ผวจยขอรบรองวาขอมลทไดจากการสมภาษณในครงนจะไดรบความคมครองและเปน

เกบความลบเพอใชในการศกษาวจยนเทานน 1. สถานการณของอตสาหกรรม e-Money ปจจบนในมมมองของทานเปนอยางไร ทานคดวา e-Money บนโทรศพทมอถอจะสามารถเขามาทดแทน e-Money บนบตรไดทงหมดหรอไม เพราะเหตใด 2. ทานคดวาผทมสวนส าคญในการผลกดนให e-Money เปนทแพรหลายในประเทศไทยคอหนวยงานใดบางและแตละหนวยงานมความส าคญอยางไร


94

3. ทานคดวาปจจยใดเปนปจจยส าคญทจะจงใจใหผใชบรการเปลยนมาใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอมากขน 4. ทานคดวาสงใดเปนอปสรรคทผใชบรการยงคงใชงาน e-Money บนบตรอยและไมเปลยนไปใช e-Money บนโทรศพทมอถอ ค ำถำมส ำหรบผประกอบกำร e-Money บนบตร (Card-based e-Money) 1. ทานคดวาจดเดนของ e-Money บนบตรทดกวา e-Money บนโทรศพทมอถอคออะไร 2. ทานมความคดเหนอยางไรเกยวกบการปรบเปลยนสการใชงาน e-Money บนโทรศพทมอถอ และธรกจ e-Money บนโทรศพทมอถอนาสนใจหรอไม อยางไร และทานมแผนในการปรบเปลยนไปใชชองทางโทรศพทมอถอหรอไม 3. ทานคดวาสงใดเปนอปสรรคของทานในการปรบเปลยนไปใชชองทางโทรศพทมอถอ ทงในดานการตลาด การปฏบตการ เทคโนโลย และดานอน ๆ ค ำถำมส ำหรบผประกอบกำร e-Money บนโทรศพทมอถอ 1. ปจจบนทานมแนวทางสงเสรมใหผใชบรการเขามาใช e-Money บนโทรศพทมอถออยางไร 2. ทานมแผนในอนาคตเพอสงเสรมใหผใชบรการเขามาใช e-Money บนโทรศพทมอถอเพมเตมหรอไม อยางไร

ค ำถำมส ำหรบชมรมผประกอบกำร e-Money และ e-Payment ประเทศไทย 1. ชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทยมแผนการเพอสนบสนนใหผประกอบการ e-Money บนบตรเปลยนชองทางใหบรการเปน e-Money บนมอถอหรอไม อยางไร


95

ภำคผนวก ค

บทสมภำษณกลมตวอยำง

จากการสมภาษณผเชยวชาญในอตสาหกรรม e-Money ของประเทศไทย ผวจยไดถอดค า

สมภาษณและจดกลมค าตอบโดยยดตามเคาโครงค าถามทใชในการวจย สามารถสรปเปนประเดนทเกยวของไดดงตอไปน

ผใหสมภำษณคนท 1 นายไพโรจน สนเทศอดศย รองผจดการทวไป บรษท ไทยสมารทคารด จ ากด ค ำถำม: สถำนกำรณของอตสำหกรรม e-Money ปจจบนในมมมองของทำนเปนอยำงไร

“ตอนนอตสาหกรรมดเดอดมาก เพราะวาสถานการณทวโลก การใชเงนสดจะลดลง และคนกจะเปลยนมาใช e-Payment ในแงของการเปลยนจากเงนสดมาอยบน System ซงจรง ๆ รฐบาลเรากสนบสนนเรองนอยแลว เพราะวาจะตอบโจทยเรองภาษและจะสะดวกยงขน แมวาการขนสงกพยายามโยงกนไปมา เพอใหใชเงนสดใหนอยทสด เพราะเงนสดท าใหมคว ซงจรง ๆ CP All เรามองตวนมาตง 10 กวาปแลว เรองของ e-Payment เราจงท าธรกจ e-Payment นขนมา ลดปรมาณเงนสดหนาราน ลดเวลาในการเปลยนกะ กคดวาแนวโนมนาจะมา”

ค ำถำม: ทำนคดวำ e-Money บนโทรศพทมอถอจะสำมำรถเขำมำทดแทน e-Money บนบตรไดทงหมดหรอไม เพรำะเหตใด

“พคดวาในอก 5 ป พฤตกรรมของคนไทยจะเปลยน ทกอยางจะอยบนโทรศพทมอถอ แตในขณะเดยวกน จะทดแทนบตรได 100% ไหม ในความรสกของพคดวา มนไมมทางทจะไดภายใน 5 ปทจะถงน ถามวาจะ Cover บตรไดไหม คดวานาจะ Cover ไดเยอะ แตยงคงมประชากรทใชบตรอย และยงคงคนเคยใน Generation เกา ๆ ซงในมอถอ ในบางธรกจกยงไมเหมาะในการใชมอถอเพอการจบจาย สวนคนทอยตางจงหวด คงตองใชระยะเวลาอกสกพกหนงในการ Educate เพอทจะจบจายใชสอบ พวาเทคโนโลยมา แต 5 ปนกยงทดแทนไดไมหมด ถาทดแทนหมด พคดวาในตางประเทศกคงไมมบตรแลว คอเทคโนโลยของประเทศอน ๆ เขาล ากวาประเทศไทยสวนหนง ถาเกดมอถอมนมาหมด เราจะเหนโครงสรางของประเทศนน ๆ ไมมบตรแลว แสดงวายงทดแทนไดไม 100% เพราะยงม Generation เกา ๆ อยางตวพเอง พกรสกวาการใชบตรยงงายกวามอถอ แตถา Educate ไปเรอย ๆ


96

เราใชมอถอคลอง ๆ พอแตะจาย เทคโนโลย QR Code มา พกยงเชอวาเปลยนไม 100% ในประเทศไทยนะ เพราะเรายงคงมคนตางจงหวด ทมมอถอบางรนทไมใชสมารทโฟน หรอมสมารทโฟน แตเขายงไมคนกบการท าธรกรรมผานมอถอ ตองสกระยะหนง ตองเปน Generation ใหมจรง”

ค ำถำม: ทำนคดวำผทมสวนส ำคญในกำรผลกดนให e-Money เปนทแพรหลำยในประเทศไทยคอหนวยงำนใดบำงและแตละหนวยงำนมควำมส ำคญอยำงไร

“พวาเปนความโชคดของเศรษฐกจและเทคโนโลยทวโลก และพอดรฐบาลไมวากยคกสมย เขากผลกดนอยแลว พก าลงจะบอกวา วนนเราจะอยในยคทเงนสดก าลงจะลดลง พอเงนสดลดลง สงครามตรงนจะดเดอดมากส าหรบผประกอบการ ซงก าลงจะบอกวาทเงนสดลดลง แตเราจะมเงนหลายประเภท คอ เหมอนเงนออกลกออกหลาน ความหมายคอ แตกอน แบงค 10 คอแบงค 10 เดยวนและมองไปอก 3 - 5 ป ขางหนา แบงค 10 ไมใชแบงค 10 แบงค 50 ทเดมลงไปใน Electronic Money ไมวาจะ Mobile หรอบตร มนไมใชแบงค 50 มนคอ 50 บนสกลเงนของผประกอบการรายหนง ซง 50 บาทนไมเทากน ยกตวอยางเชน เตมเงน 50 บาทลงใน Smart Purse กบเตม 50 บาทใน BTS เตม 50 บาทใน Line 50 บาทใน TrueMoney 50 บาทนไมเทากน ความหมายคอ 50 บาทใน Smart Purse กซอนนนได ในขณะท 50 บาทในผประกอบการอกรายหนง เตมไป 50 อาจจะมมลคา 70 เพราะเขามโปรโมชน ม Marketing เพราะฉะนนมนไมเหมอนสมยกอนทเอาเงน 50 บาทไปไหน มนกคอ 50 บาท แตอกหนอย 50 บาทของแตละคนจะไมเทากน ขนอยกบวา 50 บาททเตมเขาไป อยบนมอถอหรออยบนบตรและเตมเขาไปในสกลของใคร เชน ถาเราเปนนกเลนเกม เราอยากเตมเขาไปใน TrueMoney พอเตมเขาไปใน TrueMoney กสามารถจบจายใชสอยทอยบนเวบไซตไดทงหมด แตถาเตมเขาไปใน Smart Purse ท าไมได 50 บาททเตมเขาไปใน Smart Purse ทกวนนจะท าอะไรทอยบนออนไลนไมได แตถาเปนเงนสด 50 บาท แตกอนเราใชไดหมดเลยทกท แตเดยวน 50 บาททเราเตมทหนง อาจจะใชไมไดอกทหนง”

“(ผสมภาษณ: แปลวาผประกอบการเปนสวนส าคญดวยใชไหม)...ดเดอดมาก อยางทบอก มนกจะมแตละคาย Apple Google กยงจะมาท าเรองของเงนตวนเลย เพอใหคนเตมเงนเขาไปแลวไปใชจาย แมกระทง Line เอง เราจะเหน Line Pay หรอ Alibaba เขากท ากน” ค ำถำม: ทำนคดวำปจจยใดเปนปจจยส ำคญทจะจงใจใหผใชบรกำรเปลยนมำใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอมำกขน

“...แรก ๆ เราท า Prepaid มนยากมากทอย ๆ คนจะเดนเขาไปเตมเงนเขา Prepaid ถาเตมเขาไป 100 บาท เขากคาดหวงวาจะไดเงนอเลกทรอนกส 100 ซงแรก ๆ ยากมาก คนเดนเขาไปในราน ๆ หนง ฉนจายดวยเงน 100 จายไปเลยกจบแลว ท าไมฉนตองท าซ าซอน เอาเงนเขาไปเตมในบตรแลว


97

มาใชอกทหนง แรก ๆ เรากคอนขางล าบาก เราเลยเอาเรองของ Loyalty Program เรองของ Point และเรองของความสะดวก เขามาใช คณใชผานบตรสะดวกขน ไดสวนลดมากขน ไดแตมมากขน มนกเลยคอย ๆ เปลยนพฤตกรรมคน ยอมทจะเตมเงนเขาไปกอน แลวเอามาใช”

“หนาทหลก ๆ ท CP All ท าอยตอนนคอเราตองการเปลยนจากคนทใชเงนสดใหมาเปนเงนอเลกทรอนกสหมดเลย เงนอเลกทรอนกสมนม 2 อยาง คอ Device ไมเหมอนกน คอ หนง อาจจะอยบนมอถอ สอง อยบนบตร ทง 2 กรณน System หลงบานมนเหมอนกน ไมวาจะเตมเงนในบตรหรอเตมในมอถอกจะเหมอนกน ถามวาอะไรเปนแรงจงใจ กคงเปนเรองของความดงดด สวนลด Benefit ทมากขนในการใช ความสะดวกสบาย ถาท าเงนสดหาย คณอายตไมได คนเกบเงนคณไปกหาย แตถาคณท าบตรหาย มอถอหาย อายตได เงนทอยในมอถอในบตรกยงคงอย แตตราบใดทถอเงนสด ควกออกมาแลวเงนหาย ตรงนเรากจบมอใครดมไมได อกกรณหนงคอความสะดวก ใชแลวไมตองหยบเงนทอน เศษสตางคกจะลดลง ตรงนพคดวาจะชวยคน อยางถาเดนขนรถเมล รฐบาลกสนบสนนอย แทนทกระเปารถเมลตองมาทอนเหรยญ กใหเหมอนตางประเทศไป แคแตะบตรหรอแตะมอถอใช พคดวาแรงจงใจคอในเรองของความสะดวก ในเรองของ Benefit ใชแลวไดแตม ไดสวนลด ไดเลน Marketing กน เชน ถาใชจายบนรถเมล อาจจะได Benefit ไปท าหนาทคลนก ไดสวนลด พวามนเปนแรงจงใจใหคนเปลยน แลวพฤตกรรมคนไทยนยมสะสมแตมอยแลวโดยธรรมชาต”

“…สงทพบอก คอสงท CP All รบรความรสกนมาเปน 10 ป ผบรหารพเกงมาก ทกวนนเปลยน Behavior คนไดเยอะมาก แลวพบอกไดเลยวา CP All ท ากอนใคร Educate คนมาเรอย ๆ ทกวนนทเรารจก Prepaid Card เพราะการ Educate มาเรอย ๆ ของคนไทย และระยะหลงกม BTS เขามา เรมม Rabbit เขามา ใช Rabbit แลวไดอะไร ได Carrot ถาไมได เราจะใชไหม สดทายกอาจจะใชในชวโมงทเปน Traffic จรง ๆ ขเกยจไปแลกเหรยญ แลวเอาบตรมาเดนทาง กฉนใช Rabbit กเดนไปไดเลย แตถาระยะยาว มนกจะอยใน Loop ของ BTS ถาเขาไมม Carrot แตพอเขาม Carrot เรากอยากจะหยบไปใชขางนอก กเหมอน 7-11 จายดวยเงนสดกโอเคนะ ไมเหนตองจายดวยบตรเลย แตถามแตม กสะสม แตมกแลวแตผประกอบการ Set Campaign แลวกน แตฉนไดดกวาไมได ในขณะเดยวกน บตรเปนมอถอ สะดวกกวาแนนอน คนท า Project น ไมวาจะเปนรฐบาลหรออะไร…”

“…ประเทศเรา จรง ๆ รฐบาลเรากมาถกทาง เรมกดดนผบรโภค ใหผบรโภคไปกดดนรานคา เชน เดนเขาไปในราน อาว พไมรบบตรหรอ นตองใหคนใชไปกดดนรานคา เพราะถารานฉนไมรบ แตขางรานรบ รานฉนเสยหาย เพราะวาเงนกอนทจะใชมนไมเทากน กลบมาอยางทพบอก เชน ถาเดนเขาไปบอกวา พไมรบ Smart Purse หรอ รานกจะรสก เฮย ขางรานรบ ถาฉนไมรบฉนจะเสยเปรยบ เพราะวา Smart Purse พอใชมนปบมนใหแตม…”


98

ค ำถำม: ทำนคดวำสงใดเปนอปสรรคทผใชบรกำรยงคงใชงำน e-Money บนบตรอยและไมเปลยนไปใช e-Money บนโทรศพทมอถอ

“อปสรรค พคดวาเปนเรองการ Educate คนมากกวา จรง ๆ บน Mobile ยงไงกสะดวกกวา ทกคนไมจ าเปนตองพกบตร ทกอยางอยบนมอถอทงหมด แตความยากของธรกจนคอความยากทจะเปลยนคนเขาไปใน Mobile ท าทกอยางอยบน Mobile คอนขางยาก เพราะวาธรกรรมทเปนการจายเลก ๆ นอย ๆ คนกยงยอมทจะเตมเงนเขาไป ซงมนจะม Target Group อกเยอะมากทไมสามารถท าบตรเครดตได ในขณะเดยวกน คนกยงไมรสกปลอดภยทจะใชบตรเดบต เพราะใชไปกไมรวาจะม Hacker มา Hack วงเงนหรอเปลา พวาเรอง Educate ใหคนมความช านาญ มความถนดในการใชบน Mobile ส าคญกวาเรองอนเลย…”

“อปสรรคจรง ๆ คอ บตรยงมความคนเคยกบคน มนเหมอนเงนสด ยงไงเรากทดแทนเงนสดไมได แลวอยาลมวาเราตอง Educate ทงคนขายและคนซอนะ อยาง Chain ใหญ ๆ Brand ใหญ ๆ อยางนยงพอโอเค เพราะเขามระบบการฝกอบรมวา พนกงานหนารานจะตองท ายงไง ตองกดอะไร แตขณะทรานยบยอยทเขามสาขาเดยว พวาบตรมนงายแลว มนสอกนงาย แลวถงแมวาเทคโนโลยอนเตอรเนตมนไวจรง แตพเชอวายงตองใชระยะเวลาอกพอสมควรเลย อยางรนปารนอากยงคนเคยกบบตร ตราบใดทต ATM ยงถอนดวยบตรได พวากยงตองใชบตร ตราบใดทต ATM ยงไมสามารถไมใชอะไรเลยแลวกดแลวเงนออก พวายงอกนานส าหรบคนไทย เพราะคนไทยยงรสกไม Secure เชน ถาเราเดนเขาตแลวใชมอถอสแกนแลวเงนไหลเลย มนษยเราจะรสกวา ฉนเสยงไหม ฉนตองรอใหเทคโนโลยมน Complete ไหม ฉนถงอยากจะเปลยน เพราะถาอย ๆ คนเอามอถอฉนไปสแกนหนาต ATM แลวระยะเวลาในการเปลยนตพวกนกยงอกนานเหมอนกน กวาธนาคารจะลง จะ Set up เครอง รวมถงรานคา กวาทางธนาคาร ทาง CP All จะเขาไปเปลยนเครองรบ ถาเปน QR Code มนอาจจะงายจรง อยาง Visa ออกตว M Visa มาแลว วา ถาเราม QR ตวหนง พกสามารถจายเงนใหเราไดเลย เชน แทกซ ซงลาสด Visa กเพงเปดตวไป แตพวาคงใชเวลาอกสกระยะหนงทจะเปลยนแปลง บตรจากแถบแมเหลกเปนชปยงใชเวลามาเปน 10 ปเลย พอไปมอถอ กเปนเรองของการ Educate มากกวา พวาอกสกพกหนง”

“...ในมมหนง เทคโนโลยมนวงรอแลว วาสามารถเตมเงนบนมอถอได แลวเราลองมองอกซกโลกหนงของเรา ทเราบอกวาเขาเปนประเทศทพฒนาแลว ท าไมประเทศเหลานนยงใชบตรอย แลวในเทคโนโลยทก าลงจะเคลอนไหว ทก าลงจะยกระดบขนเรอย ๆ ไปเปนมอถอ พถามวาคนทเปนคนแบบท าไมถงไมไปเดนในประเทศนน ๆ ใหมน Fully ชนดท 80% 100% ในประเทศนน ๆ ท าไมยงคงมบตรอย เพราะพคดวาอปสรรคพวกนมนเปนเรองของคน เปนเรองของความรสก ทวนกอนพอานหนงสอมา กลนน าหอมทเขาวจยมาวาเปนกลนทมนษยโปรดปรานทสดและเมอมนษยดมกลนนเมอไร มนษยจะมพลง และจะมความสขทสดชนเลย กลนนนคอกลนของธนบตร เพราะฉะนนมนษยกจะหนไมพน


99

เรองของธนบตร และยงคงมความชนชอบอยบนธนบตร ไมมทางเลย พไมเชอเลยวาถาจะ Shift มาบน Electronic Money แลวมนจะ 100% แตถามวามนจะลดเหรยญลงไดไหม ลด ในอกมมหนง ถามวาเปลยนไดไหม เปลยนแตไมเรว อปสรรคคอมนษยนแหละ คน Feeling ของคน และ Behavior ของคน คดด วาอกซกโลกหนง ท าไมเขาไม Change ประเทศอยางอเมรกา องกฤษ ฝรงเศส ใหเขา Change ใหหมดเลยสเปนตนแบบ แตท าไมเราไปประเทศเขา เรายงมบตรใช บตรเครดตเรายงใชไดอยเลย พวก Inter Brand เพราะมนษยเรายง Need อย”

“เขายงกลว กลวเรองของเทคโนโลย กลวเรองการสญเสยวงเงน หรอพดงาย ๆ คอกลวโดน Hack พวามนษยยงรสกอยางนน และอกอปสรรคหนงคอรานคาตอบรบชา อยางถาเราเปนเจาของรานคา ถาเปนรานคาทไมไดใหญมาก พวาเขามความรสกวาอยากจะรบเงนสด เขาไมอยากรบมอถอและไมอยากรบบตร”

“…อยางถา Samsung Pay ออกมา พกอาจจะ Add บตรเครดตเขาไป แตถามวาจะจายอะไรมากมายบนมอถอไหม พวายงอกหลายปส าหรบพนะ สมมตถารานนรบจายดวย Samsung Pay พกตองมานงกด Samsung Pay เลอกบตร แตะในรานสะดวกซอ ท Tops Supermarket หรอท 7-11 อยางน พวามนตองเหมาะกบคนกรงอยางเรา ตางจงหวดมนไมใช ถาเราเดนเขาไปในตางจงหวด ตามทเราเคยซอรานนดวยเงนสด แลวบงเอญรานนมบตร Member ของมน เราเอาบตรไปแตะ ยนไปรบ Point ปรากฏวนหนง เราเอาสมารทโฟนมา เขารานแลวกแตะ ซงเราไปดจ านวนขายของมอถอกไดนะ วามอถอทขายกนเยอะ ๆ เนย สมารทโฟนเปนสดสวนเทาไรเอง แลวมอถอทไมมสมารทโฟนพวกนยง Educate ยากใหญเลย แตถามวามนมาไหม 10 20 ปมนกมา แตใครจะไปรวามนมาเมอไร แลวใครจะรวาเมองไทยเจงแคไหน จะเปลยนคนไดเรวแคไหน แตสดทายมนมา ถาเราไมใชกกลายเปนวาแปลก แตถามวาท าไมตองรบใช ฉนถอเงนสด ฉนโอเคนะ Happy เราถอเงนสดเราชอบเปลา เพราะเราไปไหนเราใชไดหมด เราลองถอมอถอหรอบตรไปวนหนง แลวไมพกเงนเลยดส ถงแมวาททไปจะรบบตรกบมอถอกได ยงไมรสก Secure เลย เพราะวากลวระบบลม ตายแลวเงนฉนไมม แตเรองระบบลม พวาประเทศเรากพฒนาขนเยอะ แตในขณะเดยวกน คนตางจงหวดจะไมเหมอนคนกรงเทพนะ ยากมากนะ CP All เจอมาเยอะ ระหวางเรามบตรใบหนง มเงนในนน 10,000 กบเรามเงนสด 10,000 เราวาอนไหนเทกวากนส าหรบคนตางจงหวด บตรพกมาเอามาแตะ ยงไมรเลยวาเงนเรามเทาไร เงนในนนอาจจะมสองหมน ลานนง ตงไปดทตางจงหวด แลวเวลาควกเงนทตางจงหวด ควกเงนสด ถาควกบตรมาไมรวาบตรมเงนเทาไร คอยงอกเยอะส าหรบคนไทย อยาวาแตคนไทยเลยนะ ตางชาตกยงชอบถอเงนสดเลย”

“…พมองวามอถออยางไรกสะดวกกวา Barrier มนอยทคนมากกวา เทคโนโลยไมตองพดถงเลย มนล าไปไกลมากแลว ตางประเทศมนไปถงวาสแกนใบหนาแลวจายเงนไดแลว ในบางทเขาไปหยบของทซเปอรมารเกต หยบแลวจายเลย เดนออกไดเลย ไมตองม Cashier เขาท ากนแลว แตในตอนนพ


100

วาท าเพอเท ๆ ยงท าไมได 100% หรอก แลวบานเรารานเลก ๆ ยอย ๆ เยอะมาก ผประกอบการรายใหญมไมกราย ซงพวกนเขาชอบเกบเงนสด อย ๆ รานเยนตาโฟดง ขาวมนไกดง ไมมทางเลย รบเงนสดอยแลว รฐบาลพยายามสนบสนนใหคนพวกนนรบบตร รบมอถอนะ แตเราลองไปนงอยในหวใจเขาส เงนสดไมดกวาเหรอ เงนสดเหน ๆ ฉนรบเงนสด ไมมเงนกไมตองมากน บตรน ฉนตองไปตดตอธนาคาร เอาเครองรบบตรมา เอา QR Code มา เดกเกบเงน ฉนกตองมาปวดหวอก แลวเมองไทยเรา รานพวกนมนเยอะมาก Street food มนเยอะไปหมด ไมเหมอนเมองนอกไง อยางในฮองกง รฐบาลเขาผลกดนมา ทกคนตองถอบตร Octopus บางราน รานขาวมนไกกรบ มสลป ปรนท แตบานเราน รานพวกน ถาเราขายไดเดอนละลาน ใครจะไปร แตพอเราขายดวย Electronic Money เมอไร ธนาคารจะรวาเราขายไดเดอนละลาน พอธนาคารร รฐบาลกร ตอใหคณใส Benefit ใหรานคาพวกน กยงอกไกล…”

“…มนอยทวาจะเปลยนเงนไปเปน Electronic Money ของใคร เราอาจจะเปลยนไปเปน BTS 200 เปลยนเปน Smart Purse 100 เปลยนไปอยใน TrueMoney อก 200 ซงผบรโภคตองเปนคนคดเอง เพราะใสเขาไปใน TrueMoney ไป BTS ไมได ใสเขาไปใน BTS กท าแบบ TrueMoney ไมได แตถาเรามเงนสดก Enjoy หมดทง 3 ท แตมนกไมสะดวกหรอก พอเปนเงนสด จะซอของออนไลน เราตองเดนไปโอนเงนตามหมายเลขบญชทเขาใหมา แตถาเปน Electronic Money เราซอเสอผาเกาหล เราโอนเลย เพยงแคโอนผานใคร โอนผานเงนของ Purse หรอเปลา หรอผาน TrueMoney หรอเปนเงนในบญช Saving ของเรา เราเปนผเลอก เงนมนไมเทากน คอ 50 บาทมนไมเทากน เราตดเงน 50 บาทจาก Saving มาซอเสอผาเกาหล มนก 50 บาท แตถาเราตดเงนจาก TrueMoney มาซอเสอผาเกาหล 50 บาท TrueMoney มนม Kickback ให ใหแตมใหรางวล ไมใชแค 50 บาทหรอก…”

“…รไหมวาตางจงหวดนะ ตตาง ๆ ตเตมเงนมอถอเยอะมาก ยอดถลมทลายเลยนะ กรงเทพนนอยลงเยอะ คนตางจงหวดจะชอบมาก หยอด 10 บาท เสยคาธรรมเนยม 2 บาท จรง ๆ พอเราค านวณ โห คณโดนคาธรรมเนยมไป 20% แตคนตางจงหวดบอกวา ฉนเตม 10 บาท ฉนก Maintain เบอรฉนไปไดอก 1 เดอน ตาม Policy ของ Operator ตาง ๆ ในขณะทถาเดนเขา 7-11 ฉนไปเตม 10-20 บาท ฉนอาย ตองเขาใจวาคนตางจงหวด เขาคดตางจากเรามาก…”

ค ำถำม: ทำนคดวำจดเดนของ e-Money บนบตรทดกวำ e-Money บนโทรศพทมอถอคออะไร

“ระหวางบตรกบมอถอในมมมองของพ ในอนาคตยงไงมอถอกตองดกวา มอถอมาแนนอน แตบตรทกวนนมจดแขงตรงทสามารถจบจายโดยใหอกคนหนงไปจายแทนกได เพราะมนเปน Prepaid ไมเกยวกบเครดตเดบต ถาจะไปอยบนมอถอ บญชกจะตองผกกน เชน บญชคนใหใชกบบญชคนใชตองผกกน คลาย ๆ กบรานกาแฟรานหนงทมวงเงนเดยวกน พอกน ลกกน อยในวงเงนน แตประเดนคอจดเดนของบตรอยทคนยงใชบตรอย ยงเปลยนพฤตกรรมไมได ท าใหยงมจดแขงอย ใน


101

ขณะเดยวกนคนตางจงหวดของประเทศไทยมเยอะมากทความรของสมารทโฟนยงเขาไปไมถง ตรงนเลยท าใหมความจ าเปนตองใชบตร และพเชอวามนคนละ Target Group กนจรง ๆ บางรานพไมอยากใชดวยมอถอ คดดวากนขาวท S&P พกอยากแตะบตรแลวเดนไปไดเลย ขเกยจเขา App ขเกยจ Reconcile วาเปนตวเราไหม ทตองใส Password เขาไป ล าบาก” ค ำถำม: ทำนมควำมคดเหนอยำงไรเกยวกบกำรปรบเปลยนสกำรใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอ ธรกจ e-Money บนโทรศพทมอถอนำสนใจหรอไม อยำงไร และทำนมแผนในกำรปรบเปลยนไปใชชองทำงโทรศพทมอถอหรอไม

“ปน ทางผใหญใหนโยบายมาแลววา เราตองไปเรองของมอถออยแลว แลวเรากม TrueMoney มา ซง TrueMoney กอยในเครอของ CP Group อยแลว ทงสองบรษทกจะผนกก าลงกน แตในเรองของไปอยบน Mobile เราไปแนนอน อยางไรกตองไป กใหเปนทางเลอกของผบรโภควา คนไหนสะดวกจะใชผาน Mobile กใชไป คนไหนผานบตรกยงคงมบตรใหใชอย ในขณะเดยวกน e-Payment และ e-Money จะเปนคนละ Target Group กน อยางถาอยบน Website หรอออนไลน สวนใหญตรงนจะเปน Electronic Money ทงนนเลย เพราะเราไมสามารถเอาบตรไปเจอกบคนขาย เพราะคนซอกบคนขายไมเจอกน เพราะฉะนน คนกลมน ยงไงบตรกไมมความส าคญ แตในขณะเดยวกน คนเดนเขาออกใน 7-11 หรอในราน จะมคนทยงไมพรอมทจะเปลยนเปนมอถอ เพราะฉะนน จรง ๆ แลว เราไปแนนอนเรองมอถอและคดวาจะมาเรวดวยในปสองปน แตเรองทดแทนบตรเดม คดวายงยากอย ทจะท าใหประชากรเราใชทดแทนเงนสดไดอยางเตมรปแบบ” ค ำถำม: ทำนคดวำสงใดเปนอปสรรคของทำนในกำรปรบเปลยนไปใชชองทำงโทรศพทมอถอ ทงในดำนกำรตลำด กำรปฏบตกำร เทคโนโลย และดำนอน ๆ

“พคดวาไมมนะ แตมนไมเรว ถามกจะเปนเรองเลก ๆ นอย ๆ แตวามนจะไมเรว ส าหรบประเทศไทย อกนาน และมนกจะม Target Group ทแยกกนอยด อยางคายมอถอ อย ๆ จะมาหวงวาใหไปอยบน Mobile เขากมงบไดนะ แตพวาอกนาน”

“…Operation พวานาจะงายขน ไมวาจะเปนการสมครบตร สมครสมาชก หรอท าทกอยางมนอยบนออนไลนอยแลว กดๆบนมอถอมนงาย Operation จะสะดวกขนเยอะ ยงถาอายตผาน App ได ใส Code อายต มอถอหาย เราเขาเวบไซตอายต คอมนสะดวกหมด…”


102

ผใหสมภำษณคนท 2 นางสาวอรณ สดเวหา ผจดการอาวโส สายงานพฒนาธรกจ บรษท ทร มนน จ ากด

ค ำถำม: สถำนกำรณของอตสำหกรรม e-Money ปจจบนในมมมองของทำนเปนอยำงไร

“พวาทกคนเขามางาย แตท าใหมนส าเรจไดยาก เรองแขงขนกนมากขน ในจงหวะน ลกคาจะมหลาย ๆ Account ธรกจทมากขนท ามากอยากได User จงเปนลกษณะการท าโปรโมชน โดยทบรษทยงไมไดอะไร แตหลงจากนนแลว ใครทม Use Case ใครทท าใหคนเสพตดไดกอน คนนนจะอยยาว ดงนน พมองวามนไมไดแปลก เพราะวารฐบาลสนบสนน คนกเรมเขามาท า แมกระทงบญเตม บญเตมแมจะดไมไดเกยวกบ E-Money แตตองเขามาตลาดนเพราะวาบญเตมท าต Kiosk และมปญหาวาเวลาทเกบคา fee เปนเศษสตางค เศษสตางคเหลานเขากจะเกบไว แลว Auto สรางบญชลกคาขนมา แตเดมเขาไมม License E-money กตองถก Force ใหไปขนทะเบยนเพอเกบเงนลกคาตรงนไดอยางถกกฎหมาย แลวถาลกคาโตขนแลวอยากโอนไปทอน อยางบญชธนาคารเองเรายงโอนขามธนาคารกนได แตถา Wallet ทไมใช Wallet ของเครอขายมนกโอนหากนไมได แลวจะไปเบกทไหน ถาเปนการบงคบในการผก พมองวาใคร ๆ กท าได แตพอท าไปแลว มนไมสามารถเอาไปใชอยางอนได ลกคากจะเรมมปญหา กจะอยยากขน เหมอนเรามหลาย ๆ บญช แตกใชอยไมกบญช ทกวนน มนกจะเรมเปนวากระตนใหลกคาเปดบญช Wallet แตกจะใชอยแคไมกบญช”

“…เพยงแตวาท าไมบรษทรอยางนแลว ท าไมถงยงออกบตรละ คอ Generation ของคน ววฒนาการในการเปลยนแปลงไมใชจ ๆ กจะเปลยนแปลง เพราะเขากจะม Concern วาถาโทรศพทเขาหาย ดงนน Step แรกคอท าอะไรทมนเคยชนกบเขากอน กคอเปนบตร แตบตรกผกกบโทรศพท เสรจแลวคนกจะมนใจในระบบ และพเชอวาสดทายคนกจะหนมาใชโทรศพท เพราะแทนทเราจะหยบหลาย ๆ บตร เหมอนปจจบนทเราไปหาง ไปซอของ เรากจะเจอโปรโมชนบตรนนนนน แลวเรากตองไปหา เพราะบางทมนไมใชบตรหลก บตรหลกจะมอยใบเดยวในกระเปา แลวเรากจะมกระเปาบตร กตองใชเวลาในการหา แตถานกถงวาม App อนหนงทเกบบตรทงหมดของเราไว มขอมลของเราไว เวลาไปถงหาง เวลาจาย กเลอกจายตรงนนไดเลย มนจะเปนชวตทสมารทกวา แตนกเปนคนกลมนอยทอยกบ App แตคนสวนใหญกยงไปไมถงตรงนน เพราะเอาแคดาวนโหลดและใช Wallet ณ วนนยงไมรเลยวา Wallet คออะไร เลยท าเปนงาย ๆ กอน คอใหรจกแบรนดและทดลองใช ณ วนน ประเทศไทยยงอยในเฟสนนอย ยงไมกาวขามมาใช App ท านนนนน จบ”

“จรง ๆ แลว TrueMoney เองกม We Card นะ ม We card True You card คอเราก Co กบ Mastercard คอเราตองใหเขาสมผสกบการใชงาน กอนทจะมาเปนแอพ เขากสามารถใช Card ได จรง ๆ ถามวาท าไมตองใชการด มนม 2 วตถประสงคหลก คอ เราใหลกคาใชงานกบเราแบบเคยชนกบ


103

พฤตกรรมเดม ซงเปนบตรแขง อนดบสอง คอ การออกการดมา ทคายตาง ๆ เชน Rabbit ท าไมตองมการด เพราะวาเจาะกลมเดกทยงท าบตรเครดตไมได เขาเลนเกม ซอของออนไลน กระแสมนเกดจากการซอของออนไลน การซอของออนไลนในปจจบนนตองมบตร Visa หรอ Mastercard จะไปขอพอแมกวงเงนเยอะ แตถาเขาเปด Account ของ TrueMoney Wallet เขากสามารถซอบตรได แลวกเอาเลขบตรไปซอของ เขาแคเตมเงนเขามา จะเปนบตรแขงกไดหรอเปน Virtual Card เอาเลขไปกรอกซอของออนไลนได เรากแกปญหา Pain Point ในกลมน และเราไมม Limitation เปนการปด Gap ในชวงทคนยงไมสามารถท าบตรเครดตได คอตอบโจทยกลมเกมกบคนทซอของออนไลนทยงไมมบตรเครดต”

ค ำถำม: ทำนคดวำผทมสวนส ำคญในกำรผลกดนให e-Money เปนทแพรหลำยในประเทศไทยคอหนวยงำนใดบำงและแตละหนวยงำนมควำมส ำคญอยำงไร

“พวาลกคา ทลกคาจะตองเปลยนตวเอง ธรกจนจะไปไมไดเลยถา User ยงไม Aware มากพอ ยงไม Perceive Value และเคยชนกบการใชเงนสด ทง ๆ ท รฐบาลเองกสนบสนน ถอวารฐบาลนเปนรฐบาลชดทสนบสนนธรกจ E-Wallet มากทสดแลว ตงแต Cashless Society คนไทยชอบการบงคบ ไมชอบสมครใจ โดยเฉพาะตางจงหวด ตองบงคบใหลงทะเบยน Promptpay และ Promptpay จะท าใหเปนจดก าเนดของ E-Money ถอจะถกสมครเปน Promptpay แลวแตกยงไมเกดการใชงาน เพราะวาการโอนผานเบอรโทรศพทมอถอกยงไมมนใจวาจะโอนใหถกคนหรอเปลา เทาททราบตวเลขมากยงไมไดมคนใชทมากพอ โดยเฉพาะตางจงหวด เอาเปนวาพซอของใน IG ทกวนนกยงไมบอกเลขมอถอนะ กยงเปนเลขบญช ทง ๆ ทการโอน คาธรรมเนยมนอยกวา เพราะวาเขายงไมไดมองถงลกคา ปกตถาพซอของ พกจะถามวาม Promptpay ไหม กมนเกดความสะดวก ไมตองมนงดวากสกรไทย ตองเปนเลขทน SCB ตองอนน BAY ตองอนน บอกเลขมอถอมากจบ แตทกวนนแมคาใน IG กยงไมบอกเลขมอถอนะ” ค ำถำม: ทำนคดวำปจจยใดเปนปจจยส ำคญทจะจงใจใหผใชบรกำรเปลยนมำใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอมำกขน

“ถามองในมมของ User เอง สมมตวาเดนทางมาทน ตองใชทง BTS และ MRT ตองหยบมาทงสองใบ มนกไมเกดความสะดวก ถาสมมตเปน TrueMoney เปน Samsung Pay เราใชอยางนนกตด ๆ คอปกตเราพกโทรศพทอยแลว ทกคนเปนสงคมกมหนา แตถาตองพกบตรดวย เดยวนมนไมนาจะใช เราใชโทรศพทแบบอนเดยวจบ สงเดยวจบในชวต จรง ๆ เราเสพตดโทรศพทโดยการออกจากบานโดยไมหยบโทรศพท เราไปไมถกทางแลว รสกหลงทางแลว ไปไหนไมได แมกระทงเราจะมบตรเครดต แตเรากรสกวาตดตอใครไมได รสกวาตองกลบไปเอาโทรศพทมากกวากระเปาสตางค ถาพลม


104

โทรศพท กบพลมกระเปาสตางค พรสกวาพอยากกลบไปเอาโทรศพทมากกวากระเปาสตางค มองในมม User มนไมเกดความสะดวกขน

“…ทกวนนเราใชกระแสทเปนเดก ๆ TrueMoney Wallet เองโตจากเดก ๆ เกมเมอร เดกเลนเกมจะรจก TrueMoney Wallet คอมนดกวา สงเกตวา Wallet ทไดรบความนยมในปจจบนนกจะมาจากกลมเกม กลมเกมคอฉนอยากไดไอเทม ฉนอยากเลนเกม ฉนกตองสราง Account เขากจะรจก อยาง Airpay คนรจกเพราะ Garena ส าหรบ Line Pay ถามวามคนใชอยเทาไรแลว ถามคนใชเยอะ จะไมเลนโปรโมชน Cash back 10% ส าหรบคาไฟ ถงแมจะมคนใชงาน Line อย แตพกยงเชอวายงนอยกวา TrueMoney และ Airpay อยเยอะ”

“…แตเรากอยากเพม Use case ใหเขา เชน การซอของตามรานคา อยางปจจบนทม True Coffee กบ 7-11 ทมอยทกสาขา ประมาณกลางป เรากจะ Launch รานคาเพมมากขน เหมอนกบวาเขามเงน นอกจากจะไปใชซอของออนไลนได เขากเอามาใชในชวตจรง จบจายใชสอยอยางอนไดดวย”

“พวาถาเปนลกคาคนไทยคอกระแส ถงแมจะมประโยชนมากนอยแคไหนแตถามนไมเกดกระแสมากพอ Influencer กส าคญ การบอกปากตอปาก การแนะน าเหมอนลกสอนพอแมใช Line มนตองเปนลกษณะนน Wallet ถงจะเกดไดมากกวาน”

“(ผสมภาษณ: Influencer จะเปนใครไดบาง)...เพอน เพอนกบเพอน ครอบครวเดยวกนแนะน ากน”

“นอกนนคอพมองวาเทคโนโลยอะไรกเรมพฒนาแลว อยาง TrueMoney กเรมขยายรานคาทเปนออฟไลนเพอรองรบ TrueMoney Wallet ตอนนพมองวาระบบพรอมมากกวาคนพรอม ระบบไปเรวมากกวาคน ตอนนคนเรมตามหลง ตอนนเรากตองใช Marketing Campaign Communication เขาชวย เพม Use Case ในมากขน ถายอนกลบไปเมอประมาณ 2 ปทแลว พกไมรวาจะพดอยางไรดใหลกคามาใช จะจายบลกเดนไป 7-11 15 บาท แตจรง ๆ ส าหรบพเองพอมครอบครวแลวกมหลายบล บลละ 15 บาท สมมตม 5 บล ถาจายผาน Internet Banking คาธรรมเนยมกบาทแลว แตธรกจ E-Wallet ทกวนนจะฟรคาธรรมเนยม ถามวาไดอะไร อยาง TrueMoney เอง Dealer ใหญปจจบนมฐานลกคาใหญเปนฐานลกคาของ True และ True เองกเปนคน Subsidize คาธรรมเนยมใหกบลกคา คอเอามาจาย TrueMoney ดงนน ถาใหลกคามาใชแลว TrueMoney ไดอะไร กคอ True เปนคนจาย สวน True กไดอ านวยความสะดวกใหกบลกคาในการมาช าระบล แตบตรเครดตไมใช ถาบตรเครดตจะฟรคาธรรมเนยมกตองเดนไปสาขา แตนถอเปนชองทางของ True”


105

ค ำถำม: ทำนคดวำสงใดเปนอปสรรคทผใชบรกำรยงคงใชงำน e-Money บนบตรอยและไมเปลยนไปใช e-Money บนโทรศพทมอถอ

“Barrier ของลกคา พวาคนไทยไมชอบการเปลยนแปลง คอถาเพอนไมใช เรากไมใช กขเกยจ จรง ๆ ทกวนนเรากมปญหาในชวตเยอะ เหรยญเยอะแยะ เหรยญทบานพเยอะมาก แตชน ลกคาชนกบปญหา และกไมแสวงหาวธการแกปญหา กเลยเปน Barrier หลก เรากตองพดวาเหรยญพวกนน กอใหเกด Cost ของรฐดวยทจะตองมาผลตเหรยญ แตลกคากไมสนใจหรอก รฐบาลกพยายามผลกดน เรากพยายามผลกดน Barrier หลก ๆ กคอลกคาเอง ทชนกบปญหา กตองถก Force ใหเปลยนพฤตกรรม”

“…พมองวาแยกเปนสองกลม อยางปจจบนน กลมทพอใชงานแลวกเกด Stickiness อยางเมอกอนถาพไมท างาน TrueMoney พกจะมองวาจะตองมานงดาวนโหลด ตองไปเอาเงนใส แตถาเรา Break Rule ในเรองของความยาก ลกคากมเงนอยแลวแตจรง ๆ มนคอปญหาของชวตทจะตองมเหรยญอยในกระเปา ตองมกระเปาเหรยญ ทอน 50 สตางคอก เราชนกบปญหา มนกเลยมองไมเหนปญหา แตคนไทยกไมไดอยากลองอะไรใหม ๆ แมกระทงเดก ๆ ถาเพอนไมไดบอกวามนด ถาไมเกดความกดดนจากสงคมรอบขาง กจะไมใช ยกตวอยาง Line คนเปลยนพฤตกรรมมาใช Line พอแมหนมาใช เพราะอะไร เพราะอยากตดตอกบเพอน จะไดไมเหงา เดยวนไมตองโทรกพมพเอา พอลกกดดน พอลกสอน เรมพยายามจรง ๆ กไมไดยาก ทง ๆ ทจรง ๆ กไมงายนะ ตองพมพ แตกยอม เพราะวาถกสงคมกดดน เลยท าใหคนเราเปลยนพฤตกรรรม แตยอนกลบมาวา TrueMoney Wallet เอง หรอตลาดทเปน Wallet ทงหมด ความยากอยตรงทยงสรางกระแสไมมากพอทจะท าใหเกดปฏกรยาหมของสงคมมากนก ทนตองท าอยางไรใหเกด Awareness มากขน วาการมาใชกระเปาเงนอเลกทรอนกสมนสะดวก มนงาย อนดบแรก ปญหาของทกวนน คอ เรมเคยชนกบปญหา สงคมกยงไมไดกดดน เรากเลยยงไมใช แตถาเรมใช เรมดาวนโหลด กจะเหนวามโปรโมชน ทก ๆ คายกเรมใหลกคาสมครแลวไดเงน แตลกคายงไมได Participate ถาเลน Campaign แบบนกกลายเปนวาลกคาสราง Account ลอย ๆ ไว แลวคนกลม User Password พอไมใชนาน เรากเลยเปลยนใหม Concept กคอลกคาตองดาวนโหลดและใชงานกอนถงจะไดเงน นนกคอการสอนใหเรมใชงาน 20 บาท 50 บาทกนบาง 100 บาทกนบาง อยาง mPay เอง Line Pay จายคาน าคาไฟได Cash back กลบไป 10% คาไฟบางท 3,000 กยอม Pay 10% กลบไป เพอใหลกคามประสบการณการใชงาน แลวรสกวามนงาย เพอ Break the Rule เพราะวาการใชงานจะตองเตมเงนเขาไปกอน ดาวนโหลดมาไมใชใชงานไดเลย ตองไปผกบญช แตเพอเงน 10% ทเราเอาไปจายคาไฟแลวไดกลบมา 200 บาทอยางน มนกคมคา เรากใสเขาไป ส าหรบกลมทไมไดมความกลวเรองความปลอดภย แตบางคนทรสกวาถาฉนใสเขาไปมนกจะยาก จะโดน Hack ขอมลหรอเปลา ลวงขอมลบญชธนาคาร แตส าหรบพทเขามาท างานตรงนแลวกไมไดรสกวาจะถกลวงเขาไป เรารสกมนปลอดภย แตส าหรบ User เองคอยง อยางพวานองเองกยงไม


106

กลา ถงแมจะเปน True ทมชอเสยงอยแลว แตจะมนใจไดอยางไรวา Account เลขทบญชมาใสในแอพ แลวมนจะไป Auto ตดอะไร สงหนงทเปนความยากคอท าอยางไรใหเขามนใจ อยางเขาไป Shop ท าไมถงมนใจทจะใชต Kiosk เพราะมพนกงานอย เพราะม True Shop อยเปนตวเปนตน ถามปญหากคอโวยวายท Shop แตนมนเปนแอพ ถงแมจะโทรเขา แตมนรสกวาไมไดเจอหนาคน จงเปนความยาก ความกลวในดานความปลอดภย การเปลยน User Experience และท า Promotion ใหเราใจเพอ Break the Rule และยอมผกบตรเครดตหรอเลขทบญชธนาคาร ถามวาท าไมตองลงทนมาก เพราะถา User จะไมผกบตร User กจะยงใชความเคยชนธรรมดาทไป 7-11 มเงนสดกตองควกเงนสดจาย แตถาเขาผกบตรเสรจ คณไมตองนงเอาเงนเขากอน สมมตไปท 7-11 จะใช 130 บาทกสงไปตด 130 บาท นนคอตองท าโปรโมชนใหเขาสมครและผกเลย มนถงจะเกด Stickiness และเขาจะใชงานตอได ถาเราท าใหเขาดาวนโหลดแลว Cash back ไมใช แมวาจะเตมเงนท 7-11 ได แตกตองเดนไป เสยเวลาเตมเงนเขาบญชและกมาจายท 7-11 ทง ๆ ทเขาใชเงนสดและกสามารถใชท 7-11 ไดเหมอนกน นนเปนความยากใน 2-3 เรอง”

ค ำถำม: ปจจบนทำนมแนวทำงสงเสรมใหผใชบรกำรเขำมำใช e-Money บนโทรศพทมอถออยำงไร

“…เมอประมาณปลายเดอนมนาคมทผานมา กเพง Launch 7-11 App ปกตแบรนดดง ๆ เขากจะท าแอพเอง ทน 7-11 กอนหนานมแอพไวเพอสะสมแตมอยางเดยว ไวเปนโปรโมชน ซงไมได Engage ลกคามากเทาไร เพราะปจจบนนคนใชสมารทโฟนกดาวนโหลดแอพมาเยอะแยะมากมายเลย แตสดทายกไมไดใช โปรโมชนกไมม Value มากพอใหคนมาใช ดงนน 7-11 กอยในเครอบรษทเดยวกนกบเรา คอ CP จงเกดเปน Strategy Project ขนมา วาลกคาคอนขางม Stickiness ในเรองการสะสมแตม แลวของเรากอยากเพมความสะดวก 7-11 เองกม Pain Point วาทสาขาของเขา เขากอยากลดการนงนบเงน การเสยเวลาทอนเงน ลดควของลกคาเพอทจะได Serve เรว ๆ ถาเปนสาขาทขายด ๆ เขากจะตองมาเสยเวลาในการบรหารจดการเงนสด แลวควกจะยาว TrueMoney Wallet เองกสามารถเขาไปตอบโจทยตรงนนได โดยการใชบารโคด ทนท าอยางไรใหงายกบลกคามากขน กดาวนโหลดแอพเดยว ไมเชนนนกอนหนานเราตองใช 2 แอพ แอพ 7-11 เพอสะสม ใช TrueMoney Wallet เพอทจะตองจาย กใชเปดขนมาแอพเดยว แลวผกบญช TrueMoney Wallet ดงนนลกคากสามารถทจะจายแลวกสะสม Points ของ 7-11 ไดเลย เมอกอนนจะเปนแสตมป จรง ๆ กเปนการสะสมแสตมปบนแอพของ 7-11 แทน”

“ทนเพมจาก Use Case นน ปนเรากม PR เดนเขาไปใน 7-11 นอกจากจะมเสยงตามสายแลว ในเรองของพนกงานกมความรมากขน เพราะฉะนน ปทแลวกถอเปนอะไรใหมมากทลกคาจะร


107

และพนกงานกในร โดยเฉพาะอยางยงในตางจงหวด ในปน พวาพนกงานเรมรมากขน เพยงแตวาลกคาเองจะใชหรอไมใช…”

“ปจจบน เรากจะตองเนนโฟกสเรอง Great User Experience กคอดาวนโหลดไดงาย ๆ สมครตองงาย เสรจแลวเขาใชงานตอ และเราจะ Retain อยางไร ใหเขาใชอยางไร แตละกลมเอาเขามาอยางไรใหเขาใชงานตรงน ดงนน ขนแรกตองท าใหเขารวาจะตองเตมเงนเขามาอยางไร อะไรเปนชองทางหลกทเขาใชอย เชน 7-11 กตองบอกวาคณไปเตมท 7-11 ถาเขาม Bank Account กตองพยายาม Convince ใหเขาผกกบบญชธนาคาร แลวคอย Cash back เพมไปอก กคอเราจะตอง Award ในทก ๆ Step เพอชกจงไปเรอย ๆ ซงตอนนเราก าลงปรบปรงใหเกด User Experience ใหงายทสด พอผกแลวกเรมงายในการใชกจะเกด Stickiness เปน Step ไป ท า 1 แลวชกชวนไปท 2 เสรจไปท 3 เราอยาไปพดวาตองท า 1 2 3 พรอม ๆ กน ตองชวนไปทละ Step เขากจะไมเหนความยาก ถาไมท ากไมไดนะ สมครกอนสแลวคณจะได True Coffee ฟร สมครเสรจแถมเงนใหอก แตทกวนนแตละเจากเรมท าเรอง Lifestyle มากขน อยาง Airpay เขากจะมงไปทเกมและซอตวหนง เพราะเขามองวากลมพวกนคอชอบดหนง ชอบทองเทยว แตจรง ๆ TrueMoney กท า แตเรามองออกเปน 2 กลม กลมเกมกคอกลมเกม แตตอนนเรากมสทธประโยชนเรองซอตวหนงและ Bundle กบ Lifestyle มากขน แตในเรองของ User Experience เรากตองท าใหดกวาน”

ค ำถำม: ทำนมแผนในอนำคตเพอสงเสรมใหผใชบรกำรเขำมำใช e-Money บนโทรศพทมอถอเพมเตมหรอไม อยำงไร “แนนอนวาตอนนกแขงกน แต 1 User กสามารถมหลากหลาย เหมอนบตรเครดตกไมจ าเปนทจะตองม 1 ใบ พมองวามนแลวแตรานคา แลวแต Community สวนของ Line เองกจะมองกลมในเมอง แต Line ในตางจงหวดกยงนอยอย รานคาทรบกยงนอย แตถา TrueMoney Wallet เราจะไดสวนของ CP Network คอรานคาทกรานคาของ CP โดยเฉพาะอยางยง 7-11 เราจงจบกลมคอนขางกระจายมากกวา และ Convince ดวย Product ทกเกยวกบ True ทงหมด”


108

ผใหสมภำษณคนท 3 นายสมหวง เหลองไพบลยศร เลขานการชมรมผประกอบการ e-Money และ e-Payment ประเทศไทย

ค ำถำม: สถำนกำรณของอตสำหกรรม e-Money ในประเทศไทยเปนอยำงไร

“ในฐานะทอยมาเปน 10 ปแลวส าหรบอตสาหกรรมน สงส าคญของอตสาหกรรมน ขอจ ากดของอตสาหกรรม e-Money หรอ e-Payment กเนองมาดวย User หรอ Consumer ทการ Adoption Rate มนชา คอไอเดยด คอการท าอยางไรใหคนเปลยนการใชเงนสดหรอธนบตรมาเปนการใชเงนอเลกทรอนกสทอยบน Platform ทเรยกวา e-Wallet หรอเปนระบบกระเปา ซงเรากรกนวามอย 2-3 โมเดล คอ ลกษณะทเปน Stored value หรอ Card-based ท Value ตาง ๆ อยบนบตร บตรหายเงนหาย กบอกแบบหนงกคออยบน Server ซงหากลมรหสผานหรอ Device ตาง ๆ หาย กสามารถเอากลบมาใชใหมไดแคจ ารหส Password ใหได ตองบอกวาอดตไมมเทคโนโลยแบบน Server-based ยงไมเสถยรเทาปจจบน สมยกอนไมไดมโลกอนเตอรเนตขนาดน ทกคนเวลาจะไปใชจาย บางครงบางทถามนตองตออนเตอรเนต อยางเชนพวกรถไฟฟา เวลาเอาบตรแตะเอามอถอแตะ ตองวงขนไปถามท Server ระบบแบบนท าไมทน คนมนเขาเรวมาก เหมอนอยางท าไม easypass บางทแตะผานแตะไมผาน เพราะใช Signal กน ใช Wireless ถามนเขาซอน ๆ กนตลอด ๆ บางทเครองอานท างานไมทน แลวตองไป Sync บนระบบอนเตอรเนต บน Cloud Service ดงนน โมเดล Server-based กยงตด ๆ ขด ๆ แตอยางทพท าเปน Server-based บนออนไลน ซง Traffic ไมไดขนาดนน ไมเหมอน Transportation เวลาใชจายกแค Login Password เชค Balance ขางบน Server ร โอเค ตดเงน ผาน Concept มนดอยแลว คอการเปลยนใหคนเลกใชเงนสดหรอใชใหนอยลง มาใช Electronic Payment ใหมากขน มนน าไปใชจายเปน Payment สองคอน าไปใชจายพวก Bill Payment แนนอนวา Bill Payment เปนอปสรรคของคนมานานแลววาตองเอาเงนสดไปจายทเคานเตอร ถามนท าบน Electronic Wallet ไดกลด Process ได และสามคอ พวกทท า Wallet ขนมาเพอเลยงการท า Transaction ผานธนาคาร เพราะธนาคาร ตนทนการใชงาน ตนทนการท ารายการมนแพง หมายถงเรองของการโอนเงนระหวางบญช e-Wallet จงสามารถน ามาใชในเรองของ Money Transfer ได ดงนน หวใจหลก ๆ ของ e-Wallet ทสามารถท าไดคอ Payment, Bill Payment, Money Transfer ในตางประเทศกน าไปใชพวก P2P Lending คอการกยมเงนผาน e-Wallet โดยใสเงน Top-up เขาไป แทนทจะปลอยเงนกเปนเงนสดกเปลยนเปนการใหเงนกผาน e-Wallet เพอเปน Cash flow ทน าไปใชจายได แตนนคอ Advance มากและในตางประเทศเทานน ในเมองไทยไมคอยม มแค 3 Businesses นทน า e-Wallet ไปใช แต Main หลกตอนนคอคนใชเพอเปน Payment ส าหรบ Money Transfer คนกยงใชกบธนาคารอยด เพราะเงนสวนใหญอยในธนาคาร เงนทน ามาใสใน e-Wallet สวนใหญเงนเงนเลก ๆ นอย ๆ หลกรอยหลกพน เอามาใชจายส าหรบ Micro Payment คอ


109

Transaction หลกสบหลกรอย เพราะวาแทนทจะตองควกเงนสด มเหรยญ e-Wallet จะชวยแกปญหาตรงนได แตเทาทท ามา สถานการณคอ Adoption rate ยงชา คนยอมถอ Wallet ไมใชเรองงาย ๆ ใครจะยอมเอาเงนมาใสใน Wallet ยกเวนมความจ าเปน หรอมความสะดวกเขามาชวยอยางเรองของ Transportation บตร BTS easypass ทมนแกปญหาให Traffic ตาง ๆ Smooth มากขน คนถงจะยอมใช แตถาอยด ๆ จะใหเตมเงนเขามา มาใชจาย มาซอของตามรานอาหาร บางทกร าคาญเหมอนกน ใชเปนบตรจะงายกวา Visa card Mastercard แตอยางไป Starbucks เขากม Wallet ของตวเอง ไมไดใชทอน เมอกอนเขาใชบตรสแกน อานจากแถบแมเหลก เดยวนใชเปน Application บนโทรศพทมอถอ เปด QR Code มเครองสแกน QR ด งายด แลวกอยได คนจะตองเหนความจ าเปนในการใช e-Wallet ในเรองพวกนใหไดจงจะเกดการเปลยน กบอกแบบหนงกคอตองเกดการบงคบ อาทเชน easypass แนนอนวาสะดวก แตถาคณตองการทจะ Track รายการใชจาย ใช easypass สะดวกกวานะ ท าใหทกคนยอม Top up กบอกอยางหนงทคนไทยพยายามท ากนมากคอท าอยางไรให e-Wallet ม Loyalty คอ ถาคณใชจายม Transaction เราให Point สะสม Point แลกของนนของน สงเหลานกจะพยายามชวย Convince ใหคนมาใช e-Wallet แตกตองบอกวากยงชาอย ถาไปดจากจ านวนประชากรกยงไมคอย ยงรสกวาท าไมตองใช Rabbit ขยบไปถงประมาณ 700,000 – 800,000 ใบในทองตลาด อาจจะขนไปถงลานแลว มนไดกเพราะวาคนใชเพอขน BTS และเดยวนคนขน BTS กนเยอะ พฤตกรรมเปลยน ตองถอพวกนดกวา เพราะถามานงแลกเงนสด ควกยาว ชาอก สวน e-Wallet ตาง ๆ ทคายมอถอท า mPay Paysbuy Jaew และ TrueMoney กจะมกลมลกคาเฉพาะของแตละคน mPay คนมาใช e-Wallet เพอการจายบลในสมยกอน เพราะมนสะดวกและคนถอ AIS เยอะทสด TrueMoney เอาไปใชกบพวกเตมเกม ใชอะไรทเดก ๆ ชอบ จบจดตรงนนได กเลยเปนทนยม สวน Paysbuy Jaew เกดจากการเปน Payment Gateway วนนสราง Jaew เพอรองรบกลมลกคาของ dtac ใหสามารถจายบลไดสะดวกมากขน เรามองไปถงการโอนเงนจาก Wallet to Wallet ใหงายขน เพอจะไดไมตองไปพงพาธนาคาร มเงนอยในนกสามารถโอนผาน Wallet ได Line กตองโดดมาท า เพราะ Line ม Community ของสมาชก Line 33 ลานคน เขาใส Service อะไรลงไปกพง มคนดาวนโหลด มคนใชเปนหลกลานคน แตกยงเจอปญหาวายงหากลยทธจรง ๆ ของตวเองไมได เชน ใครจะโหลดสตกเกอรบน Line ใชซอของบน Line@ แลวใช LinePay จาย กไดนะแตมจ านวนไมมาก LinePay กมฟงกชนการโอนเงนระหวาง Account เหมอนกน แตทงหมดกเหนอยตรงทวา จะท าอยางไรทฉนม Database 33 ลานคน dtac ม 20 กวาลานคน AIS ม 40 กวาลานคน True ม 20 กวาลานคน คนพวกนใชโทรศพทเพอโทรศพท ใช Data แตไมมใครนกถง Financial Services วาท าไมตองมาใชกบ Telco ไปใชทธนาคารงายกวา แตมาถงยคนกไดรบการตอบรบดขนทกคน ม User ทมากขน แตส าคญกคอมนยงไมถงขน เพราะธรกจสามารถ Fly ไดดวย Customer base ทเพยงพอ ประชากรไทย 65 ลานคน มคนทใชสงเหลานเปนจะถง 500,000 ไหม ไมแนใจ เพราะฉะนน Scalable


110

มนไมได Business กไม Fly เพราะ Margin มนต า คนเกบตอ Transaction หนงไมกบาท คดเปนเปอรเซนตไมกเปอรเซนตกอยกนไมคอยไหว กพยายามหาวธรอด แตทกคนคดวาตลาดนนาจะเวรค เลยแหมาท ากนใหญเลย ทกคนเลยขยนออก Wallet กน สดทายกจะเหมอนกบอตสาหกรรมทว ๆ ไป คอจะเหลออยไมกเจาทจะอยรอด ถาตอนนทกคนโดดมา กจะมคนรอดกบไมรอด สวนใหญกจะไมรอด ทเหลอรอดกตองมาเดากนวาใครด ทนกลบมา โมเดลของทงสองอนทเปน Card-based กบ Server-based พวก Card-based กบตรแรบบท บตรสมารทเพรส หลก ๆ ทเหนตอนน Rabbit กเรม Merge กบ Line เพอใหตนเองมาอยบน Server-based Rabbit Line คอสามารเอาบตรแรบบท Add เขาไปได แลวเวลาเอาไปใชจายก Gen QR Code เหมอน Starbucks เลย แลวเอาไปแตะ แตปญหาคอเครองทรองรบของแรบบทยงอาน QR Code ไมได มนใชวธการอานบตรจาก RFID ทไปแตะ แต Wallet ไมมเทคโนโลยนน ดงนนจงตองใชการ Gen QR Code ท าเหมอน Starbucks card ทสแกนจาก QR เดยวนมนใชวธการนกนหมดละ เพราะครงโลกใชวธการน Alipay กบ WeChat Pay ใชวธน Gen QR Code แลวเอา Reader มา Read กจะสามารถเชคไดวามเงนอยเทาไร มเงนพอไหม แลวเดยวนทกคนกท าบน Mobile เพราะสามารถ Connect ไปยง Server เพอทจะรไดวา Balance เหลอเทาไร ไมตองพกบตร เพราะทกคนถอมอถอกนเยอะ การจะไปถงเทคโนโลยนไดท Consumer จะ Change สมารทโฟนกเปนหวใจส าคญ ถาทกคนยอมเปลยนเปนสมารทโฟน ดาวนโหลดแอพเปน ใชงานแอพลเคชนเปน ใชงานเปนกจวตรประจ าวน โอกาสทจะ Switch ไปยง Server-based ทงหมดกเปนไปได ใครไมเปลยนกจะเหนอยหนอย ตอนน Visa เรมท าแลว Visa ทเรามองเปนบตร ตอนนก าลงท าเปน แอพลเคชน เอาบตร Visa มาลงทะเบยนเอาไว จะจายเงนกดเปดเปน QR Code แลวไปแตะและจาย หรออยางกรณ Apple ม Apple Pay ทไดยนมานานแตไมไดเขาไทย Apple Pay กคอผกไวกบ Apple Wallet ถาเอาบตรเครดต บตรเดบตใสไป กสามารถเอาไปจายไดทจดทรบ Visa Paywave แลวกจะสแกน แคเอาเครองไปแตะใกล ๆ เทานกตดเงนไดแลว ลองคดดวา Visa หรอ Mastercard กจะเปลยนมาเปน Wallet ทอยบน Mobile จะเรมหาบตรทเปน Physical จรง ๆ เรมยากแลว ฉะนนทถามวา Trend ของ Rabbit จะเปนอยางไร กจะยายมาอยบนพวกนหมดแลว เพราะดวยสมารทโฟนทมากขน Consumer เขาใจวธการใชงานแอพ และทส าคญคอ Infrastructure เรอง Network พวก 3G 4G ท า Connection ไดเรวขน การ Link เขา Server สมยกอนตอง Dial up ตออนเตอรเนต สมยนใช Wifi ได ใช Mobile Network ได แลวมนวงขนไปเชค Balance และ Authorize กลบมาในเสยววนาท ถาเปนเมอกอนมนกท าไดแตมความเสยงวาจะชา หรอบางท Network down ถาประเทศทไมเจรญจะเปน ลองนกภาพวาไปพมาหรอลาวจะเจอแนนอน คณไมสามารถท า Transaction บน Mobile ได 100% เมอไรท Network และ Infrastructure พรอมขนาดปจจบน โอกาสทคนจะ Move ทกอยางมาอยบน Platform สมารทโฟนใชวธออนไลนไดทงหมดกจะเกดขน การท า Authentication ตาง ๆ เมอกอนตองใชลายเซน เดยวนระบบไป Link เชควาบตรใบนถกตองไหม มเงนพอหรอเปลา


111

กอนตดเงน มนกเกดขนแลว แรงจงใจกทบอกไง เพราะวา Mobile มนมาไดดแลว Network ความเรวไดด เหลออยางเดยวคอพฤตกรรมผบรโภค” ค ำถำม: ทำนคดวำ e-Money บนโทรศพทมอถอจะสำมำรถเขำมำทดแทน e-Money บนบตรไดทงหมดหรอไม เพรำะเหตใด

“ถาเปน Transportation ทใชความเรวในการตดเงน โอกาสทจะเปน Mobile 100% จะยาก แตถาเปน Transaction ทเปน Payment ไมไดรบเรงมาก ไมไดซเรยสมาก ตรงนสามารถใช Mobile ได”

“...ปกตเอาบตรไปแตะ แตสมมตเอามอถอไปแตะ มนไมทนนะ ความเรวในการท า Transaction ไมเรวเทาบตร นกเลยเปนโจทยวาท าไมบตรกยงไมหายออกไป ทวโลกกยงไมหายนะ ไปขนรถไฟฟาทญปนกยงใชบตรนะ ใครบอกวาม Docomo เอา Docomo ไปแตะ ไมม ไมไดขนาดนน หรอทเกาหล เพราะกวาจะไปแตะแลวผาน Network ตาง ๆ ตองเรวมาก ๆ โอกาสกแนนอนวาพนทกวางใหญ การท า Network บน BTS กไมไดอยใน Center ความเรวสงตลอด มนกอยนอกวงบาง เพราะฉะนนโอกาสทจะไปรอยเปอรเซนตคงไมไดขนาดนน แตวาจะท าอยางไรใหสองอนนมน Synchronize กนได วนนอยากใช Mobile กได วนนอยากใชบตรกได Transaction มนวงเขอมกน อยางนเปนไปได” ค ำถำม: ทำนคดวำผทมสวนส ำคญในกำรผลกดนให e-Money เปนทแพรหลำยในประเทศไทยคอหนวยงำนใดบำงและแตละหนวยงำนมควำมส ำคญอยำงไร

“หนวยงานรฐกส าคญ ถาเปนในฮองกง สงคโปร ผใหบรการพวกบตรแรบบทเปนรฐบาล Octopus หรอ EZLink รฐบาลถอหนหมด คราวนรฐบาล Force เลย ทกคนตองรบ Octopus ทกคนตองรบ EZLink เซเวนตองรบ กลายเปนรฐตองพยายามใหคนใชพวกน” ค ำถำม: ทำนคดวำปจจยใดเปนปจจยส ำคญทจะจงใจใหผใชบรกำรเปลยนมำใชงำน e-Money บนโทรศพทมอถอมำกขน “…เดยวนส งท เรมเหนการเปลยนแปลง อาท เชน การส งอาหารม Line Man Foodpanda สงอาหารไดเตมเลย เพราะวาจะขบรถไปกนกล าบาก รถตด อยากกนแตรถตด สงดกวา แลวอกอยางหนงทเปนตวกระตนคอเรองโปรโมชน วนนสง Line Man ไมเสยคาสง พอเรมตดกคดวาไมเปนไร เสยคาสงอย 80 บาท ดกวาขบรถไปเปนชวโมง ดกวาไปตอควใหเสยอารมณ เชนเดยวกน Payment จะเปลยนได แนนอนวาตองน Infrastructure เรมพรอม สมารทโฟนโอเค Network เรว เหลออยางเดยวแรงกระตนตาง ๆ โปรโมชนตาง ๆ ทเขามา กบสองกคอวามนตองมขอจ ากดบางสง


112

บางอยางทเขาหลกเลยงไมได อาทเชน ตอไปสาขาธนาคารไมม ตอไปต ATM หายไปครงหนง หรอตอไปโอนเงนผานธนาคารเสยคาธรรมเนยมแพง หรอตอไปเดนไปเคานเตอรพนกงานนอยลง อยางวนนในอเมรกา พนกงานในหนาเคานเตอรของอเมรกาไมมแลวนะ ไมมพนกงานมาเดนนบแบงค เพราะคาแรงเขาแพง เขาให Self Service ตวเองไปท ารายการเองบนต ATM ท าไดทกอยาง ฝาก ถอน เปลยนสมด ทกอยางเองเลย ใชเทคโนโลยมาชวย ถาเมอใดเกดเหตการณแบบนน เปนแรงกระตนใหเกดขอจ ากดในชวต คนจะหนมาใชสงเหลานเยอะขน”

“Product ของ Provider ทจะอยในตลาดตองเปนตวทแกปญหาชวตของเขา เชน การจายบลทตอนนเหนแลว แตทกคนกเรมแหเขามาท ากนแลว คอจายบลผานแอพลเคชนไดหมด สองคอคาใชจายตาง ๆ ทใหคนมาใช Mobile App ควรจะตองดงดด Incentive ตาง ๆ ตองม อาทเชน จายผาน Mobile ได Discount ได Coupon ได Point กบสองคอมนตอง Cool ตองเท เหมอนอยางไปสง Starbucks ไมตองควกเงนสด พฒนาอกระดบหนงคอจายบตรเครดต แตวนนเทกวา มแอพ Starbucks ลงทะเบยนบตร Starbucks สแกนปบ จบ ตองมความเทความ Cool คนไทยถงชอบ”

“ปจจบนผประกอบการ e-Money บนโทรศพทมอถอจงใจดวยเรองของ Campaign ตาง ๆ สวนลด Discount ท ารายการผานแอพไมเสยเงน โอนเงนไมเสยคาธรรมเนยม ได Point เพม ไดความสะดวก ดอยาง TrueMoney เมอกอนมแตบตร เดยวน TrueMoney ม Wallet ทเปน Mobile และพกใชอนนนะ พไมไดใชบตร กลยทธทเขาใชคออะไร พชอบอยางเดยวทพไปใชจายท 7-Eleven ไดโดยไมตองควกเงน สแกน QR Code มความสขมาก เวลาพไปออกก าลงกาย พไมตองพกเงนสด ไมงนไปท วงสวนลม กตองเอาเงนไปหาทซอน า เสรจพอจายแบงคไปแลวเหลอเหรยญ กตองมานงพก เหรยญหลนบาง เหรยญดงกอกแกก อนนกเปนกลยทธหนง แตอกอยางหนงกเปนพวก Point แหละ และอกอยางหนง พใชทเซเวน บนทกรายการไดตลอดเลย สแกนจายบล เตมเงนโทรศพท เตม BTS Rabbit อะไร จรง ๆ มนเคยออกเปน Card ดวย ม Issue เปนบตรดวย มนกผสมผสานกนด กบอกอนหนง ในเมองจน แอพทชอ AliPay คนหนมาใชเพราะแอพตวนจะ Collect Transaction ทเราใชจาย แลวไปประมวลผลวาคนนมประวตการใชจายเยอะนอยขนาดไหน กบสองคอมการใหเครดต เหมอนท าเครดตบโร รวา Profile ของเราเปนอยางไร เปนลกคาชนดไมด เสรจแลวใหเงนกผานแอพบนมอถอ ทนนใหแบบนเลย สมมตเราใชงานไปถงยอดแลว เราจะได Score เปน A++ A B ถาเราอยใน Length ของ B เราสามารถกเงนไดครงละ 30,000 บาท โดยไมตองเสยดกเบย ภายในกวนคนเงน เปนกมมกขนาดนนเลย ซงอนาคตของคนไทยกจะมอยางน ซงท าใหคนอยากทจะถอ Wallet คอวาใชมากขน Spend Offline ไปซอของ ไปโอนเงนหาเพอน มนสามารถเกบประวตในการใชงาน แลวอยด ๆ มคนเอาเงนมาใหเราก อาจจะใหดอกเบยถกมาก แทนทจะตองไปกนอกระบบ ไปกกบธนาคาร ตองมหลกทรพยไปค าประกน หรอ Car4Cash ตองเอารถไปค า แตนไมตอง อยด ๆ เหนประวตการใชงานเรา เอาเงนไปเลย นคอในอนาคตนะ แตในวนนกยงไมมใครท าแบบนน ทกคนกจะท า Campaign


113

Promotion ลดแลกแจกแถม แตเหนอย ทกคนมแตลงทนทงนนเลย ไมมใครก าไรเลย นกท าฟร เอาก าไรจากไหน มนไมม Return”

“เวลาท า Business นอยคนมากทจะมาชวย Build ตลาด มา Educate Market ท า CSR วนนแคท าธรกจยงไมรอดเลย จะไป Educate Market กนท าไม หรออยางเกง Business กตองตงเปาหมายวาตอไปฉนตองหวง Revenue จะมาท าเพอการกศลไมได Educate กคอ Educate ใหคนมาลองใช แตวธการอนกคงตองเปนเพอนเลนกน ใชกน ชอบ และกมาแชรมาคย คนกหนไปใช ลองใชกนด”

“...พฤตกรรมผบรโภคเปนเรองของความคนชน เรองของความจ าเปน เพราะเขายงไมไดเหนมากมายขนาดนน ดานภาพลกษณ เหมอนคนใช iPhone นะ เปนสนคาระดบ Hi-End ไมเหมอนกบ Huawei ทชอจนมา คนกจะย แตจรง ๆ อาจจะไมรเลยวากลองมนดมากเลย หรออยางท าไมคนพดถง Uber Grabtaxi เพราะมนเจอปญหารถแทกซทเราเรยกไมไดเรอง แทกซไมปลอดภย ใช Uber แลวมนเทนะ เวลาเจอพ ๆ ถามเดยวไปอยางไร ออ เดยวไป Uber มนดมาจากเมองนอก ดเท ๆ ด เหมอนอยางท าไมคนกนโดนท กน Krispy Kreme กบ Dunkin Donut” ค ำถำม: ทำนคดวำสงใดเปนอปสรรคทผใชบรกำรยงคงใชงำน e-Money บนบตรอยและไมเปลยนไปใช e-Money บนโทรศพทมอถอ

“Education คนทม Education ทแตกตางกน กบเรองของขอจ ากดในชวตประจ าวน บางคนไมใชเทคโนโลยเลย เพราะชวตไมตองเรงรบ ฉนมเวลาเดนไปเคานเตอรได ฉนมเวลาเดนไปธนาคารโอนเงนหาเพอน แตถาคนอยในโลกของชวตการท างานออฟฟตทตองการความเรงรบ ท างานวนละ 8 ชวโมง ไมใชคนท างานอสระทมเวลา เหมอนอยางทเราเหนวาท าไมเทคโนโลยมนเจรญอยางในเกาหล ญปน สงคโปร เพราะคนมเวลาจ ากด เขาตองใชเวลาในการหาเงน ในการท างาน ดงนนเขาตองไปเอาเทคโนโลยตาง ๆ มาอ านวยความสะดวกใหชวตเขาดขน เหมอนกนกบในธรกจของ Payment และ E-Commerce เหตผลอะไรทท าให E-Commerce บานเรายงไมแพรหลายขนาดนน เพราะบานเราพอบอกวาอยากไดของ อยากไดอะไหลอเลกทรอนกส ขบรถไปบานหมอกได อยากไดคอมพวเตอรไปพนทพยกได อยากไดเสอผาแฟชน ฉนมเวลาเดนใน EmQuartier มเวลาเดนใน Paragon กชวตมนไมไดขนาดนน มเวลาหาได อยางเกงถาหาได สนคาพวกนทเปนสนคา Limited Edition เชน อยากหารองเทา Adidas รนน ฉนจะยอมเขา แตถาไมไดมขอจ ากดของชวตขนาดนนเนย โอกาสทจะเปลยนพลกผนมนไมไดขนาดนน อเมรกาทอนเตอรเนตบมมาก ๆ เกาหลทชวตเรงรบเวลาท างาน ถาเคยไปเหน ซอชอปปงในระดบทอยในรถไฟฟาใตดนกยงชอป เกาหลซอของยนถายสแกน QR Code บนแคตตาลอก Tesco ทโฆษณา ท าไมตองท า ท าไมคนไทยเอามาท าไมเกด เจงกนหมด เพราะวาฉนมเวลา ฉนไมไดตองขนาดนน...”


114

ค ำถำม: ชมรมผประกอบกำร e-Money และ e-Payment ประเทศไทยมแผนกำรเพอสนบสนนใหผประกอบกำร e-Money บนบตรเปลยนชองทำงใหบรกำรเปน e-Money บนมอถอหรอไม อยำงไร

“การตงชมรมขนมาเพอใหผประกอบการรวมตวกนเพอเวลาท า Business ปกตตางคนตางท ากแขงกน แยงกน ท า Product เหมอนกนออกมา ตตลาดเละเทะ คอเพอใหมาคยกนหนอย แลกเปลยนกน คนนท าอนนส คณท าอนนไดควรท า เพอทจะ Barter กน เพอใหรกนวาใครท าอะไร กบสองคอเวลาหนวยงานรฐ แบงคชาต พยายามจะออกกฎอะไรใหม ๆ ขนมา พอเรารวมกลมกน เรามปากมเสยงในการ Defend ตอรองกบเขา งายกวาการทผประกอบการคนเดยวเดนเขาไป ผมไมยอมครบ ผมไมเหนดวยครบ แตถาสมมตรวมตวกนออกมาฟงดมน าหนก และอกอยางหนง หนวยงานรฐไมชอบคยกบภาคเอกชนทละคนสองคน มนรสกวาเราไปเขาขางเอกชนคนน เราไมไดคยกบคนน แตถาคณมาในฐานะสมาคม ไมมใครเปนเจาภาพ ทกคนมาในฐานะสมาชก ดงนน เวลาคยคยทเดยว รสกดกวาคยทละคนสองคน และอกอยางหนง เมอมาเจอกนจะไดชวยกนคดทท าอะไรในเชงไมใชการแขงขนอยางเดยว มองวาสรางตลาดใหเกดขน ใหมนใหญขน อยามองแควาวนนมาเจอกนแลวจะตองแกงแยงแขงขนกน อยางทบอกวา Scale หรอ Market Size ของบานเรายงเลกมาก เรามาชวยกนสรางตรงนไหม ไปจด Roadshow รวมกน ไป Educate Market ในระแวกนนใหเขาใจโมเดล เขาใจธรกจ ใหใชของอะไรทมนเท ๆ คล ๆ อนนคอโจทยหลก และทส าคญคอมนจะมเรองการ Connnect เขากบ Infrastructure ของหนวยงานกลางคอ PromptPay ซง PromptPay หรอ ITMX กไมอยากคยทละคนเหมอนกน อยากคยในการ Link เขากบสมาคมและสมาชกสมาคมคนไหนอยากเขามา Join การเชอมตอน มนกไดสรางมาตรฐานในอตสาหกรรมงายขน และอกอยางหนง เวลามขาวสารอะไรไมด ม Security ระบบใหม ๆ กมา Share Knowledge รวมกน กจะชวยปองกน Fraud ทจะเขามาในอนาคต”

“การสนบสนนใหผประกอบการเปลยนเปน Platform มอถอ เราไมไดเจาะประเดนขนาดนน มนขนอยกบ Business Model ของเขา ถาเขาคดวาเขาท าบนบตรแลวเวรคทสดกตองแลวแต ถาเขามขอจ ากดแลวเราไปบงคบเขา เฮยเลกท าบตรเหอะ อยาง BTS เราท าเปน Mobile กไมไดนะ”


115

ประวตผเขยน ชอ นางสาวกฤตโสภา ทพยปญญาวงศ วนเดอนปเกด 10 มถนายน 2537 วฒกำรศกษำ ปการศกษา 2558 บรหารธรกจบณฑต (การจดการธรกจแบบบรณาการ) มหาวทยาลยธรรมศาสตร

Documents

Öøý Öþðfâ ú øÜÝ Ü Ý îÖø ßaÜî Ü î ú Öìøî Öÿdð e-Money ñ ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2016/TU_2016... · 2017-10-16 · Ref. code: 25595802115062FXK