ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2019-20

«Η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο – Ο Εθνικός Διχασμός» (σελ.92-93)

1.Αφού διαβάσετε τις δύο πρώτες παραγράφους του σχολικού βιβλίου στη σελίδα 92, «Η θέση του

Βενιζέλου» και «Η θέση του Κωνσταντίνου», την πηγή 1 στη σελ. 92 και το παρακάτω παράθεμα

«Η θέση του βασιλιά Κωνσταντίνου για τη στάση της Ελλάδας»:

Κατά τον Κωνσταντίνον ο πόλεμος στρατιωτικώς είχε πλέον κριθή. Η γερμανική νίκη ήτο πλέον

ασφαλής. Δεν επετρέπετο πλέον αντίθετη γνώμη. Εξ άλλου αι επιστήμαι και ιδία [= ιδιαίτερα] η

χημεία στη Γερμανία είχεν αληθινά καλλιεργηθή. Και έπρεπεν από στιγμής εις στιγμήν ν’

αναμένωμεν και νέας ανακαλύψεις δια των οποίων θα επεταχύνετο η ήττα των εχθρών της.

Κωνσταντίνος Ζαβιτζιάνος, Αι αναμνήσεις του εκ της ιστορικής διαφωνίας Βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελευθέριου Βενιζέλου όπως την έζησε (1914–1922), τόμος Α΄, Αθήνα 1946, σ. 81–8

(α) να γράψετε στον πιο κάτω πίνακα τις θέσεις των δύο ηγετών όσον αφορά τη στάση που θα

έπρεπε να κρατήσει η Ελλάδα κατά την κήρυξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου (1914–1918)και

(β)να αναφέρετε τους λόγους/ τα επιχειρήματα με τα οποία υποστήριζαν αυτές τις θέσεις.

Η διαφωνία των δύο ηγετών όσον αφορά τη στάση που θα έπρεπε να κρατήσει η Ελλάδα κατά την

κήρυξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου (1914–1918)

Θέση του πρωθυπουργού Βενιζέλου

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

Επιχειρήματα

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

Θέση του βασιλιά Κωνσταντίνου

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

Επιχειρήματα

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2019-20

2.Με βάση την ιστορική αφήγηση στη σελ. 92 («Η θέση του Βενιζέλου» και «Η θέση του Κωνσταντίνου») και τις εικόνες της σελ. 93 να αναφέρετε στον πιο κάτω πίνακα ποιες κοινωνικές ομάδες τους υποστήριζαν.

Η πολιτική κρίση που εκδηλώθηκε τον Φεβρουάριο του 1915 με τη μορφή της προαναφερθείσας

διαφωνίας ανάμεσα στον βασιλιά Κωνσταντίνο και τον πρωθυπουργό Βενιζέλο είχε ως αποτέλεσμα

το καλοκαίρι του 1916 να διαμορφωθούν στην Ελλάδα δύο αντίπαλα κέντρα εξουσίας. Το φαινόμενο

αυτό ονομάστηκε Εθνικός Διχασμός.

3.Αφού διαβάσετε την παράγραφο με τον τίτλο Ο Εθνικός Διχασμός (σ. 93) να αναφέρετε πώς

αποτυπώθηκε γεωγραφικά ο Εθνικός Διχασμός ( ποια ήταν τα δύο κέντρα εξουσίας).

Υποστηρικτές Βενιζέλου

--------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

Υποστηρικτές Κωνσταντίνου

------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

15

Κράτος των ----------------------------

Υπό τον ---------------------------------------

Κράτος της --------------------------------

Υπό τον ----------------------------------------

Ο Εθνικός Διχασμός υπήρξε η πρώτη εμφύλια σύγκρουση στην

Ελλάδα του 20ου αι.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2019-20

4.Με βάση τα όσα έχετε σημειώσει να γράψετε τα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά αίτια του

Εθνικού Διχασμού.

Αίτια του Εθνικού Διχασμού

(α) Πολιτικά-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(β) Κοινωνικά- οικονομικά ---------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Διαστάσεις του Εθνικού Διχασμού

5.Να γράψετε κατατοπιστικά σημειώματα για τα εξής, αφού διαβάσετε το απόσπασμα με τον

υπότιτλο « Οι επίστρατοι και το κίνημα της εθνικής άμυνας» , σελ. 92-93 :

Επίστρατοι (τι ήταν, ποιοι γίνονταν μέλη): ------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Εθνική Άμυνα (τι ήταν, ποιοι και πού τη δημιούργησαν):------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Η δυναμική επέμβαση της Αντάντ και η έξωση του Κωνσταντίνου

6. Τον Νοέμβριο του 1916 ξεσπούν στην Αθήνα βίαια επεισόδια κατά των Βενιζελικών, τα λεγόμενα

Νοεμβριανά, και ακολουθεί ο αποκλεισμός του Πειραιά από την Αντάντ. Να διαβάσετε τα πιο κάτω

παραθέματα και να σχολιάσετε την κατάσταση που επικρατούσε κατά την περίοδο εκείνη.

Νοεμβριανά, 1916 – Διώξεις Βενιζελικών – Αποκλεισμός Πειραιά:

I. Τα καταστήματα εκλείσθησαν, αι οδοί ηρημώθησαν, η συγκοινωνία ενεκρώθη. Ο Βενιζελικός

κόσμος ευρίσκετο υπό το κράτος εύλογου τρόμου […] δεν ήργησαν να σημειωθούν και αιματηρά

επεισόδια. […] Μεθ’ εκάστην έκρηξιν πυροβολισμών των επιστράτων περίπολοι σπεύδουσαι

αποκλείουν την καθ’ ης η απόπειρα οικίαν ή κατάστημα και συλλαμβάνουν μεθ’ ύβρεων και δεινών

προπηλακισμών και κακοποιήσεων τους εντρόμους Βενιζελικούς ενοίκους, οίτινες δέσμιοι ή

συρόμενοι εν μέσω λογχών οδηγούνται εις το Φρουραρχείον υπό το στίγμα ομοιομόρφου άπαντες

κατηγορίας, συνωμοσίας κατά του καθεστώτος και εσχάτης προδοσίας. […] Χρ. Χουρμούζιος, «Τα κατά την 18ην και 19ην Νοεμβρίου 1916 και επέκεινα», Εφημερίδα Εσπερίας, Λονδίνο 1919, σ. 94, 99

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2019-20

ΙΙ. Ο αποκλεισμός [του Πειραιά από την Αντάντ] συνεχίζεται και μάλιστα στενώτατος. Στάρι υπήρχε

ελάχιστο, όσον δηλαδή παρήγετο στον τόπο, το οποίον μάλιστα παρέμενεν εις την ύπαιθρον και δεν

έφτανε στας πόλεις. Το κάρβουνο είχε λείψει εντελώς. Αι στερήσεις ήσαν απερίγραπτοι. Το πράγμα

έφτανε μέχρι αφαντάστου σκληρότητος. [...] Ο πολύς κόσμος επίστευεν ότι όλα αυτά εγίνοντο δια να

εξαναγκασθή η Ελλάς να πολεμήση με την Αντάντ. […] Κωνσταντίνος Ζαβιτζιάνος, Αι αναμνήσεις του εκ της ιστορικής διαφωνίας Βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελευθέριου Βενιζέλου όπως την έζησε (1914–1922), τόμος Α΄, Αθήνα 1946, σ. 237

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Πορεία των γεγονότων μετά τα Νοεμβριανά του 1916

Η Αντάντ αξίωσε απομάκρυνση του βασιλιά Κωνσταντίνου από την Ελλάδα.

Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος εγκατέλειψε τη χώρα τον Ιούνιο του 1917 και άφησε στον θρόνο

τον γιο του Αλέξανδρο.

Ο Βενιζέλος σχημάτισε νέα κυβέρνηση και κήρυξε τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις.

Ελληνικά στρατεύματα πήραν μέρος, στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ, στις τελευταίες

μάχες που έγιναν στη Μακεδονία (1918).

Συνέπειες του Εθνικού Διχασμού

7.Να καταγράψετε τις συνέπειες που είχε για την Ελλάδα ο Εθνικός Διχασμός, με βάση το πιο κάτω

παράθεμα και τις ιστορικές σας γνώσεις (από την ενότητα αυτή).

Ο Εθνικός Διχασμός του 1915, που θυμόμαστε σήμερα περισσότερο σαν σύγκρουση στην κορυφή,

διαίρεσε και συγκλόνισε ολόκληρη την Ελληνική κοινωνία σ’ όλα τα επίπεδα – γεγονός

πρωτοφανές στη νεότερη ιστορία μας – διέρρηξε κάθε κοινωνική σχέση, ακόμα και οικογενειακούς

δεσμούς, και, σαν εμφύλιος πόλεμος, πήρε σ’ ορισμένες φάσεις τη μορφή ενός αγώνα εξόντωσης

του αντιπάλου, έξω από κάθε κανόνα και περιορισμό. Την πρώτη τέτοια φάση αποτέλεσαν τα

Νοεμβριανά του 1916, που υπήρξαν για τους Βενιζελικούς συγκλονιστικό συλλογικό ψυχικό τραύμα

και σημάδεψαν ανεξίτηλα τις συνειδήσεις. Ακολούθησαν θηριωδίες κι από τις δύο πλευρές, με

αποτέλεσμα συνεχώς να μακραίνει ο κατάλογος των «ανοιχτών λογαριασμών», μέχρι και τη μοιραία

εκτέλεση των «Έξι», που έριξε τη σκιά της σ’ ολόκληρο το Μεσοπόλεμο. […] Γιώργος Μαυρογορδάτος, Οι διαστάσεις τον κομματικού φαινομένου στην Ελλάδα: Παραδείγματα από το Μεσοπόλεμο,

στο Γιώργος Δ. Κοντογιώργης (επιμ.), Κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα, Εξάντας και Ελληνική Εταιρεία

Πολιτικής Επιστήμης, Αθήνα 1977, σ. 160

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2019-20

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------

Μπορείτε να παρακολουθήσετε το πιο κάτω φιλμάκι.

(https://www.youtube.com/watch?v=hqAZWk1rgAg).

Ασκήσεις

1.Να γράψετε κατατοπιστικό σημείωμα για τoν Εθνικό Διχασμό ( τι ήταν, ανάμεσα σε ποιους

εκδηλώθηκε, ποια η αρχική αιτία).

2.Άσκηση 3 σελ. 93

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Εθνικός Διχασμός και Κύπρος

Αφού μελετήσετε το πιο κάτω παράθεμα:

(α) να εξηγήσετε πώς ο Εθνικός Διχασμός επηρέασε την εξέλιξη του εθνικού ζητήματος της Κύπρου

κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας (1878–1960) και

(β) να ερμηνεύσετε την άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να αποδεχτεί την προσφορά της Κύπρου

από τη Μεγάλη Βρετανία (1915).

Η αγγλική πρόταση του 1915:

[…] Και πράγματι, τον επόμενο χρόνο, το Λονδίνο πρόσφερε την Κύπρο στην Ελλάδα,

ζητώντας σαν αντάλλαγμα να εγκαταλείψει η τελευταία την ουδέτερη στάση της και να πολεμήσει

στο πλευρό της Αγγλίας. Η τότε ελληνική κυβέρνηση Ζαΐμη απέρριψε την προσφορά (17 Οκτωβρίου

1915 με το παλαιό ημερολόγιο), κρίνοντας πως δεν ήταν προς το συμφέρον της χώρας του η

εγκατάλειψη της ουδέτερης στάσης που τηρούσε! Όταν τελικά η Ελλάδα το 1917 διάλεξε την πλευρά

των Συμμάχων, η Αγγλία δεν είχε κανέναν επείγοντα λόγο πλέον να παραδώσει τη διακυβέρνηση του

νησιού. [...] Κώστας Μπογδανίδης, «Μας πρόσφεραν την Κύπρο και είπαμε…όχι!, Η αγγλική πρόταση του 1915», Εφημερίδα Πατρίς,

4 Οκτωβρίου 2005 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Τ Ε Λ Ο Σ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2019-20