रा ट य आरो य अ भयान आरो य वभाग िज.प. यवतमाळ

ा.आ.क (पी.एच.सी.)

ािमण णालय

उप ज हा णालय

वै कय महा व ालय

ज हयाची लोकसं या वषयक सवसाधारण मा हती (भारतीय जनगणना २००१ व २०११ नुसार)

अ. .

तपिशल

२००१

२०११ मा यवा षक अनुमा णत

२०१५ १) एकुण लोकसं या २४५८२७१ २७७२३४८ २८९७९७९ २) पु ष १२६५६८१ १४१९९६५ १४८१६७८ ३) ञी ११९२५९० १३५२३८३ १४१६३०१ ४) िलंग गुणो तर ( ित

१०००) ९४२ ९५२ ९५६ ५) िलंग गुणो तर (०-६ वष)

( ित १०००) ९३३ ९२२ ९१८

६) एकुण सा रतेचे माण ७३.६२ ८२.८२ - ७) एकुण बालकांची सं या

(० ते ६ वष) ३६९४०२ ३३०१८० ३९७६७६ ८) पु ष (० ते ६ वष) १९११३५ १७१७८२ २०६८९८

९) ञी (० ते ६ वष) १७८२६७ १५८३९८ १९०७७८

जीवन वषयक दर

अ. . जीवन वषयक दर

महारा २०१० २०११ २०१२ २०१३ २०१४

१) ज म दर १७.१ १६.२ १६.१९ १५.८३ १५.३२

२) एकुण जनन दर १.९६ २.०४ २.०४ १.९६ १.९६ ३) मृ य ुदर ६.८ ६.२ ६.५ ६.४४ ६.५७

४) अभक मृ य ुदर २८ २८ २५ २२.४४ १९.५० ५) माता मृ य ुदर १.० १.२ ०.८

अ. . जीवन वषयक दर

यवतमाळ २०१० २०११ २०१२ २०१३ २०१४

१) ज म दर १६.७४ १५.३ १५.६ १७.१३ १५.४

२) एकुण जनन दर १.७९ १.७५ १.७८ १.९९ १.८

३) मृ य ुदर ७.६१ ६.०७ ५.१ ६ ४.९ ४) अभक मृ य ुदर २० २५ २०.६ २० ०.१८

५) माता मृ य ुदर ०.८६ १.१ ०.८

टप - मा. संचालक आरो य सेवा यां याकडुन सन २०१३ व २०१४ या वषाचा माता मृ य ुदर अ ाप पयत िन त कर यात आलेला नाह .

आरो य सं थे वषयक सवसाधारण मा हतीअ. सं था सं या स यि थती१ ाथ मक

आरो य क६३ व १०

६० बांधकाम पूण, ३ बांधकाम सु (वेगांव, सोनधाबी, सावरगांव), करंजी] >kjh tke.kh ा. . अस याने थलांतर आदेश नाह . सन २००९ चे ब ृ हत आराखडयानु सार १० ा.आ.क मधील ा.आ.क कोठा, पाटण, ा हणगांव,

बोदेगांव व .मा. ा त gksmQu तांञीक मंजु र ा त तसेच गु ंज, धारमोहा, पारवा, राणी अमरावती, भार , लोहारा, वाई येथे जागा ा तीची कायवाह सु .

२ उपक ४३५

४७

३८३ बांधकाम पू ण, ४ बांधकाम सु , १५ बांधकामांची कायवाह सु , १३ जागा तावात ञु ट , २० जागा

ताव अ ा त, बोपापू र, पळसोनी, गवारा रा ाआअ माफत बांधकाम पू ण व २८ ठकाणी कायवाह सु

३ आयु व दक/अॅलोपॅ थक/दवाखान/े ा.आ.पथक

१९२

१३ बांधकाम पू ण, ३ बांधकाम सु , ५ ठकाणी जागा, १३ बांधकाम पू ण, ३ बांधकाम सु , ४ ठकाणी जागा उपल धतेची कायवाह सु , (स ळ, बाणगांव, बटरगांव व खैर )

४ भरार पथक ५ झर , पांढरकवडा, मारेगांव, उमरखेड, घाटंजी

ा.आ.क ांतगत उपल ध सु वधा• २४ तास सु ती सेवा व मोफत संदभ सेवा• नवजात बालकांक रता उपचार व मोफत संदभ सेवा• आपा काल न णांना संदभ सेवा• गरोदर मातांक रता तपासणी व उपचार तसेच धनु वात लसीकरण• सु र त गभपात सेवा या ठकाणी श ीत वै.अ. • कु.क. अंतगत गभ नरोधक साधने वाटप व श ञ या• जनन व ल गक आजाराक रता उपचार व तबंधा मक सेवा• मोफत र त, लघवी, थु ंक तपासणी• य ण, कु ठरोगी, मले रया व एच.आय.ि ह. क रता तपासणी व

उपचार• सप दंश व कुञा दंशाक रता लस व उपचार• सकलसेल तपासणी व उपचार • बालकांक रता नय मत लसीकरण• साथरोग स ह ण व तबंधा मक कायवाह

आरो य सं थेतील उपल ध सु वधासु वधा ा.आ.क उपयोगसोलर वॉटर हटर

बेलोरा, सावरगड, वडगांव, मादणी, पहु र, नांझा, वरध, बोरगांव, मा णकवाडा, शरसगांव, सावळी स., लोणबेहळ, लोणी, रामपु र, पारवा, शवणी,भांबोरा, ं झा, अल , पहापळ, पाटणबोर , शबला, माड , कायर, शरपु र, राजु र, तळेगांव, मां ग क ह , बोर अ., सायखेड , शबाळ प., जांबबाजार, च ढ , फेटा, गौळ, मु ळावा, कोटा, वडुळ, ढाणक , थेरडी,वसंतनगर, हरसु ल, काळी दौ., फुलसावंगी, महागांव

सोलर लाईट

बेलोरा, सावरगड, अकोला बा., मादणी, मे टखेडा, नांझा, वाढोणा बा., वरध, बोरगांव, शरसगांव, सावळी स., लोणबेहळ, लोणी, रामपु र, पारवा, भांबोरा, ं झा, खैरगांव, पहापळ, पाटणबोर

बेबी वामर

बेलोरा, सावरगड, अकोला बा., शबला, खैरगांव

रा ट य ा मण आरो य अ भयान रचनािज हा आरो य अ धकार

िज हा काय म यव थापक (डी.पी.एम.)

िज हा श य च क सक

१. िज हा लेखा यव थापक २. िज हा मु यमापन व स नंयञण अ धकार ३. उप अ भयंता ४. िज हा सम वयक (आशा) ५. िज हा सम वयक ( सकलसेल) ६. िज हा पोषाहार त ७. शतसाखळी तंञ ८. औषध नमाण अ धकार (िज.आ.अ.) ९. सांि यक अ वेषक

१. अथ संक पीय व त अ धकार (बी.एफ.ओ.)

२. िज हा सम वयक (अश) ३. िज हा सम वयक (आय.पी.एच.एस) ४. िज हा सम वयक (आर.बी.एस.के.) ५. िज हा सम वयक (पी.सी.पी.एन.डी.ट .)६. शतसाखळी तंञ ७. सहा. आयुष अ धकार ८. व.ैअ. (पी.सी.पी.एन.डी.ट .) ९. औ. न. अ. (िज.श. च.) १०. नागर आरो य क

िज हा यव थापन क

तालुका यव थापन क१. तालुका लेखापाल २. सकलसेल सहायक ३ आशा सहायक ४. डी.ई.ओ. ५. गट वतक ६. टाफ नस/एल.एच.ि ह. ७. ए.एन.एम. ८. आशा

एन.आर.एच.एम. अंतगत २०१४-१५ या आ थक वषात ा त अनु दान

दनांक र कम आर.सी.एच. एन.आर.एच.एम. आर.आय.

२७/०५/२०१४ २८७.२४ ० २८.२२ २०/०८/२०१४ २३.८६ ० ३१.६४ २१/१०/२०१४ ४१४.३४ ६७.७७ ७.८६ १२/०८/२०१४ ० १६.८६ ० २९/१२/२०१४ २०९.१२ १३०.१५ १३.६२ २७/०१/२०१५ ० ३१.२५ ० २८/०१/२०१५ ३७९.४७ ३१२.६४ ० २१/०२/२०१५ ० २.५२२५ ० २७/०२/२०१५ ० ०.२५ ० २७/०२/२०१५ १०२.५९ ११४.६१ ० ३१/०३/२०१५ ३०१.८३ ११७.४ ४८.५२

एकुण १७१८.४५ ७९३.४५ १२९.८६

सव आिथक यवहार आर.ट .जी.एस. माफत के या जाते.

रा ट य आरो य अिभयान अंतगत आरो य वषयक योजनांची वशेष ाम सभा जनजागृती

मा हती पु तका

रा ट य आरो य अिभयान अंतगत राब व यात येणा़या योजना/काय म

जननी सुर ा योजना जननी िशशु सुर ा काय म

कुटंुब क याण काय म

आशा काय म

बाल वा य काय म

ण क याण सिमती टेिलमेड सीन काय म

मोबाईल मे डकल युिनट

आयुष काय म

पायाभुत सु वधा वकास क (आय.ड .ड यु.)

ह.सी.ड .सी. काय म

माहेर घर योजना लसीकरण काय म

टोल सेवा १०८/१०२

कुटंुब क याण काय म

सा वञीबाई फुले योजना कुपोषन िनमुलन काय म

आशा काय म

पी.सी.पी.एन.ड .ट . काय म

िसकलसेल काय म

आरो य वभाग ज.प. यवतमाळ

ण क याण स मती (आर.के.एस.) ण क याण स मती

ा.आ.क तर उपिज हा/ ा मण . तर

नयामाक मंडळाची रचना

अ य - ा.आ.क काय ेञातील िज.प. सद यउपा य - तालु का आरो य अ धकारसद य - ा.आ.क ाचे वै.अ. स चव

कायकार मंडळाची रचना

अ य - तालु का आरो य अ धकारसद य - ा.आ.क ाचे वै.अ. स चव

नयामाक मंडळाची रचना अ य - गट वकास अ धकार (पंचायत)उपा य - नवासी वै.अ. (आर.एम.ओ.)सद य - वै.अ ध क ( ा./उपिज हा .) स चव

कायकार मंडळाची रचना अ य - वै य कय अ ध कसद य - व र ठ वै.अ., ा/उपिज हा . स चव चे िज हा श य च क सकांनी नाम नदशीत केले आहेत

ाम आरो य पोषण पाणीपु रवठा व व छता स मती

ि ह.एच.एन.एस.सी. स मतीची रचना -

अ य - सरपंच/ ाम सभेतील नवडुन दलेले त नधीस चव- अंगणवाडी से वकासद य- १) ा.प. सद य (म हला)

२) म हला बचत गटातील त नधी (अ य )३) श ण संघटनेचे स चव४) आरो य से वका५) आशा कायकत६) त ठ त नाग रक७) वयंसे व सं थेने सु च वलेले त नधी

ाम आरो य पोषण पाणीपु रवठा व व छता स मती• ा मण जनतेला प याच े शु द पाणी पु र वणे, कुपोषण व आरो य वषयक

काय म हे एकमेकांशी नगडीत अस याने ाम तराव न यांची अंमलबजावणी करताना या कामांसाठ ाम तरावर वेगवेगळया स म या गठ त न करता हे काम ाम तरावर ल एकाच स मती कडुन क न घेणे आव यक अस याने ाम तरावर ल ाम आरो य स मतीच े ाम पाणी पु रवठा व व छता स मती

म ये वल नीकरण क न या स मतीचे नामकरण ाम आरो य पोषण पाणी पु रवठा व व छता स मती असे कर यात आले.

• अंगणवाडी इमारत दु ती अथवा एकाि मक बाल वकास काय मातील बाबींवर नधी खच क नये. परंतु लसीकरण सञासाठ द ु ती कंवा इतर उपकरणे फ नचर गरज भास यास हे ाम आरो य पोषण स मती या परवाणगीने खरेद क शकतो.महसु ल गावांची लोकसं या नधी वतरण

०-५०० ५,०००/-५०१-१५०० ८,०००/-१५०१-५००० १५०००/-५००१-१०००० २४,०००/-१०००० पे ा अ धक ३०,०००/-

महारा ट आपा काल न व.ै सेवा

• एकुण वाहनांची सं या - २३• एकुण वै य कय अ धकार - ५९• एकुण वाहनचालक - ५२• एकुण णांची सं या - ८४८५

१०८ अंतगत द या जाणा ़ या सेवा िज. यवतमाळ

सं था नहाय उपल ध वाहनांची सं या ा.आ.क - ५९ा मण णालय - २२

उपिज हा णालय - ६वै य कय महा व यालय - १

ाम बाल वकास क (ि ह.सी.डी.सी.)• ाम बाल वकास क ामधु न दाखल केले या मु लांम ये ७०-८० ट के सॅम व मॅम मु लांचे ेणीवधन नि चतपणे होत,े असे आढळुन आलेले आहे.

• वै य कय सम या नसले या सॅम व मॅम बालकांना अंगणवाडी मधील ि ह.सी.डी.सी. म ये दाखल क न उपचार करावा. दाखल करताना सॅम ेणीतील कुपोषीत बालकांना ाधा याने दाखल कराव.े

• आजार व गंभीर आजार बालकांना ा.आ.क तरावर ल अथवा ा मण णालय तरावर ल

पोषण पु नवसन क म ये दाखल कराव.े

माहेर घर योजना माहेर घर योजने म ये गरोदर मातेला सु तीपू व नवासाची यव था केल जाते या कालावधीम ये मातेला मोफत आहार पु र व या जातो. तसेच आशांनी माता आण यास यांना मानधन द या जाते. सन २०१४ म ये जा त लाभाथ ना सेवा देणा ़ या आशांना ब स दे यात येईल. आप या िज हयात ा.आ.क मे टखेडा व ा.आ.क च ढ या ठकाणी योजना राब व या जात आहे. न याने ा.आ.क शबाळ प. मंजु र आहे.

अ. . तालुका माहेर घराक रता न चीत केलेले ा.आ.क

ा.आ.क येथे होणार सु ती सं या

माहेर घर योजने अंतगत लाभ घेणा ़ या लाभा याचे

नावगतीपर गतीपर

१ कळंब, पु सद मे टखेडा, च ढ ५३ ५९

१) आहार व माहेर घराची व छता याक रता म हला वयंसहायता बचतगट कवा दा र य रेषेखाल ल कुटु ंबाला येक लाभा यामागे त दन . २००/- या दराने अदा कर यात यावे.

सदर अदा करावयाची र कम वर त अदा कर यात यावी.

२) गरोदर मातेस माहेर घर मम ये भरती काळासाठ त दन . २००/- माणे कामाचा मोबदला जा तीत जा त ५ दवसांसाठ दे यात यावे.

३) माहेर घराचे काय वाढावे या ट ने माहेर घर भरतीसाठ घेवू न येणा-या आशा कमचार स त माता . १५०/- ो साहन पर दे यात यावे

जननी सुर ा योजना

िनकष – अनु. जमाती, अनु. जाती व दा र य रेषेखालील गरोदर माता पाञ राहतील. सं थेत सुती झा यानंतर सात दवसा या आत ािमण भागातील लाभाथ कर ता . ७०० व शहर भागातील लाभाथ स . ६०० चे आिथक दे यात येईल. िसजर न झा यास . १५०० लाभा याला दे यात येतात. याम ये लाभा याला कुठ याह वयाची व अप याची अट लागु नाह .

मानव वकास िमशन – मानव वकास िमशन या काय माची सु वात यवतमाळ ज हयात सन २००६ पासुन झाली. या काय माचा मु य उ ेश माता मृ यु व बाल मृ य ुदर कमी करणे, मानव वकास िनदशांक वाढ वणे, याम ये सुती पूव माते क रता आरो य िशबीराचे आयोजन करणे, त ांमाफत मोफत तपासणी, ओषधी उपचार, संदभ सेवा, जेवन तसेच बालकांना (० ते २ मह ने वयोगटातील) मोफत तपासणी, ओषधी उपचार, संदभ सेवा इ. लाभ दे यात येतात. जननी सुर ा काय मा या या अनुषंगाने मानव वकास िमशन अंतगत सुती पुव मातेला (७ या म ह यात) . २०००/- व सुती प चात (७ दवसा या आत) . २०००/- आिथक लाभ दे यात येतो. याम ये िनवड केलेले तालुके कळंब, मारेगांव, पांढरकवडा, घाटंजी, झर जामणी, पुसद, उमरखेड, महागांव आ ण आ ण या काय ेञातील लाभा याना लाभ दे यात येतात.

बालकांचे लसीकरण उप ज हा णालय, ािमण णालय, ा.आ.क . उपक व इतर शास कय दवाखा यात ० ते ६ वष वयोगटातील सव बालकांना मोफत ब.सी.जी., का वळ, पोिलओ िञगुणी, जे.ई.गोअर, इतर लसीचे लसीकरण याक रता... १) िन त दवशी िनधा रत आरो य पोषण व समुपदेशन दनाचे बालकाचे लसीकरण कराव े२) शास कय सेवामाफत बालकांना ाथिमक लिसकरणा दारे सरं ीत क न यावे.

कशोरवयीन मुलामुलींकर ता मैञी लिनक (अश योजना) १) ािमण णालयात आठवडयात एक दवस िन त याच दवशी यांनाचा वै कय अिधकार तपासणी व उपचार करतील यामुळे कु. माता, एच.आय. ह., लिगक आजार यांचेवर िनयंञण कर यात येईल व भावी पढ तदंु त राह यास मदत होईल. २) कशोरवयीन मुला-मुलींकर ता र त याचे माण कमी कर याकर ता आठवडयातून एकदा

लोहयु त गोळयांचे शाळेत व अंगणवाड क ात जेवणानंतर मोफत लोहयु त गोळ ंचा पुरवठा के या जाईल.

महारा ट रा य आपा कालीन आरो य णवा हका सेवा (१०८) अॅ बलु स

फरते मोबाईल मे डकल युिनट १) अित दुगम व ड गराळ भागतील जनतेला िनयमीत आरो य सेवेचा लाभ िमळ याक रता वै कय

चमुकडून तपासणी व उपचार या क रता एकुण २९ गावांची िनवड केली आहे.

२) महागांव तालु या अंतगत िचंचपाड, वानोली, खेड , दह वड, सातघर , माळवागत, हवळणी, घो सा, बोर , कातरवाड , ड गरगांव, धारणा उमरखेड ताल या अंतगत ितवरंगा, भोजनगर, झाडगांव, जेवली तांडा, पारोती, मेट, नराठ , अंगणापूर, घामापूर झर जामणी तालु या अंतगत ड गरगांव, डमादेवी, मुघोट , हाडापूर, गवरा, पवनार, दाभाड -१, दाभाड -२ या गांवांना भेट दली जाते.

टोल – १) १०२/१०८ – गरोदर माता व बालकांकर ता मोफत संदभसेवा पुर व याकर ता या टोल मांकावर कॉल करावा.

२) १०४ – आरो य वषयक स ला व आपा कालीन थतीत णांकर ता र ताची आव यकता अस यास या टोल मांकावर कॉल करावा.

१०८

टोल सेवा १०२/१०८

पायाभुत सु वधा वकास क

Ikk;kHkqr lqfo/kk fodkl d{k ;k varxZr midsanzkaps ufou cka/kdke o cka/kdke nqjQLrhph dkes dsyh tkrkr- l|fLFkrhe/;s vlysYkh dkes [kkfyy izek.ks vkgsr-

Sr. No

Name of Work Remarks

1 Construction of staff Quarter at PHC KAYAR TQ WANI

Work Completed

2 Construction of staff Quarter at PHC MUKUTBAN TQ. ZARI JAMNI

Work Completed

3 construction of staff Quarter at PHC RUNZA TQ. PANDHARKAWADA

Work Completed

4 construction of staff Quarter at PHC WADONABAZAR TQ RALEGAON

Work Completed

5 construction of staff Quarter at PHC SADOBASAWALI TQ ARNI

Work Completed

6 construction of staff Quarter at PHC CHOUNDHI TQ PUSAD

Work Completed

7 Construction of Sub-Centre At Virgvhan, Tal. Ner

Work Completed

8 Construction of Sub-Centre At Pathari, Tal. Pandharkawada

Ground floor Slab level is completed

New Work For 2014-15

Sr. No

Name of Work Remarks

1 New Construction of Sub-Centre At Bramanwada, Tal. Ner

Lay out Stage

2 New Construction of Sub-Centre At Sarangpur, Tal. Ner

Lay out Stage

3 New Construction of Sub-Centre At Mahalungi, Tal. Arni

Land is not Available

4 New Construction of Sub-Centre At Jamni Gawara, Tal. Zari Jamni

Tender Stage

5 New Construction of Sub-Centre At Chikhali, Tal. Arni

Tender Stage

उपक वरग हान ा.आ.क बोरगांव ता. नेर

उपक पाथर ा.आ.क ं झा ता. पांढरकवडा ( लबॅ ले हल)

Year Construction

Total Work Completed Work

Work in Progress

Expenditure

Total Expenditure

No Amount No Amount No Amount

2010-11

New Construction

PHC 0 0 0 0 0 0 0

264.96 SC 4 73.72 4 73.72 0 0 73.72

Repair & Renovation

PHC 69 162.19 69 162.19 0 0 162.19

SC 14 29.05 14 29.05 0 0 29.05

20011-12

New Construction

PHC 0 0 0 0 0 0 0

34.42 SC 1 18.93 1 18.93 0 0 18.93

Repair & Renovation

PHC 4 15.49 4 15.49 0 0 15.49

SC 0 0 0 0 0 0 0

20012-13

New Construction

PHC 0 0 0 0 0 0 0

184.95 SC 1 22 0 0 0 0 0

Repair & Renovation

PHC 16 160.82 16 160.82 0 0 160.82

SC 12 24.13 12 24.13 0 0 24.13

20013-14

New Construction

PHC (Qtr) 7 108.99 7 108.99 0 0 108.99

144.46 SC 2 106.56 1 6.21 1 29.16 35.47

Repair & Renovation

PHC 0 0 0 0 0 0 0

SC 0 0 0 0 0 0 0

IDW NHM 2014-2015 Dist. Yavatmal (31 Mar.2015 )

FMR No. Budget Head

Target (No. of Work

Sanction)

Budget Approved

in PIP 2014-15

(Rs. Lakhs)

Achievement (Status of Work) Actual Expenditure

till 31 Mar.2015 (Rs. Lakhs)

% Against

PIP Remarks

No. of Works

In Progress

No. of Works

Completed

No. of Works

Not Started

B4.1.3.3 Spillover of Ongoing Works

6 40.25 0 6 0 38.58 100 ToTal 6

No.Work Complete

d

B5.3 SHCs/Sub Centres 7 181.56 1 1 4 36.12

1 No. New SC

Mahalungi Work

Cancelled due to Land is

not Available

B.23.3

BMW waste pit in high performing in IPHS PHCs

1 1.70 0 0 1 0.00 0

NOC not yet

Received by

Pollution Control Board

'kkGsrhy vax.kokMh lsohdkauk fdeku 5 fnol vk/kh nqj/ouh ojQu laidZ lk/kqu rikl.khl tkrkr- lu 2014&15 e/khy vax.kokMh rikl.kh njE;ku ,dq.k 241322 iSdh 197130 fo|kFkkZaph vkjksX; rikl.kh dj.ks 'kD; >kkys vkgs-44192 fo|kFkhZ rikl.kh njE;ku vuqiLFkhr vlY:kkps fun'kZukl vkysys vkgs- rikl.kh njE;ku 100 VDds fo|kFkhZ miLFkhr jkgk.ks vis{khr vkgs ts.ks djQu 100 VDds fo|kF;kZph vkjksX; rikl.kh djQu R;kaP;k e/;s vl.kkjs U;qUkRo 'kks/kqu Hkfo";kr R;kP:kk e/;s mnHko.kk&;k 'kkjhfjd o ekulhd vktkjkoj ekr dj.ks 'kD; gksbZy-

रा ट य बाल वा य काय म jk"V!h; cky LokLF; dk;Zdze varxZr dk;Zjr iFkdk ekiQZr izFke ok"khZd fu;kstu vgoky r;kj dj.;kr ;srks R;kuqlkj izR;sd o"kkZr vax.kokMh rikl.kh nksu osGk rlsp 'kkGk rikl.kh ,d osGk dj.;kr ;srs-lu 2014&15 e/khy vax.kokMh izFke rikl.kh 1 ,izhy rs 7 tqyS 2014 ;k njE;ku ,dq.k 44 iFkdk ekiQZr fu;fer lqjQ vkgs- 'kkGk rikl.kh 9 tqyS iklqu lqjQ dj.;kr ;s.kkj vkgs-iFkdk ekiQrZ ok"khZd rikl.kh fu;kstu vgoky rkyqdk cky dY;k.k vf/kdkjh rlsp rkyqdk f'k{k.k vf/kdkjh ;kaps dMs ;kiqfoZ lknj dj.;kr vkysyk vkgs-rlsp fu;kstukuqlkj iFkdkrhy oS|dh; vf/kdkjh vax.kokMhrhy$

v- izeq[k mnns'k 4 Ds %&

o; o"kZ 0 rs 18 o"ksZ o;ksxVkrhy eqyke/;s izkqeq[;kus vk<G.kk;k vktkjkoj izfrc/k dj.ks

lu ,dq.k 'kkGk

,dq.k rikl.kh >kkysY;k 'kkGk

VDds okjh

,dq.k fo|kFkhZ

,dq.k fo|kFkhZ rikl.kh

VDds okjh

2013-14

School 2827 2827 100 381186 355404 93

Anganwadi 1 2811 2811 100 232028 167491 72

Anganwadi 2 2811 2811 100 245922 203572 83

Total 8449 8449 100 859136 726467 85

2014-15

School 2831 2831 100 383151 356701 93

Anganwadi 1 2852 2852 100 241322 177613 74

Anganwadi 2 2852 2852 100 241322 197130 82

Total 8463 8463 100 872176 731444 84

2015-16

School 0 0 0 0 0 0

Anganwadi 1 2852 754 26.43 246237 51116 21

Anganwadi 2 0 0 0 0 0 0

Total 2852 754 26.43 246237 51116 21

टेिलमेड सीन सटर (उप ज हा णालय पुसद)

टेिलमे डसीन ह सु वधा हणजे दोन आरो य वशेत हे टेिलफोन, इंटरनेट कंवा उप हा या मा यमातुन आ ण हड ओ कॉ फर सींग या दारे दोन वेगळया ठकाणाव न आरो य वषयक त स याक रता रअल टाईम (ऑनलाईन) कंवा णांची मा हती टोअर आ ण फॉरवड (ऑफलाईन) या तंञ ाना या सहायाने णांची मा हती पाठवून वशेत ांचे मत आ ण त स ला णांना उपल ध

क न दे यात येतो.

टेिलमे डसीन साठ सन २०१४-१५ मधील योजना खालील माणे आहेत.

ज हा आ ण उप ज हा/ ािमण णालयातील ण नोडस यांचे बळकट करण व काम सुधा रत क न सु वधेचा उपयोग करण े

ण आ ण वशेत नोड मधील सम वयक सुधारणे

मे डकल पॅरामे डकल टाफ यां याक रता सीएमई चे आयोजन क न वाढ करणे

ज हा आ ण उप ज हा/ ािमण णालयातील ( ण नोडस) येथील ह डओ कॉ फर संग या मा यमातून ण संदिभत कर यात वाढ करणे

ज हा आ ण उप ज हा/ ािमण णालयातील ( ण नोडस) येथील टेिलमे डसीन मा यमातून कमान १० ण ती दवस माणे संदिभत करावे

कने ट ह ट चा खच –

सव क आता बी.एस.एन.एल./एम.ट .एन.एल. ॉडबॅ ड कने शन जोडले आहेत. येक टेिलमेड सीन क ाला . १,००,०००/- कने ट ह ट क रता अनुदान दे यात

आले असून हे बी.एस.एन.एल./एम.ट .एन.एल. कडून घे यात आले या इंटरनेट लीझड लाईन (आय.एल.एल.)/एफ.ट .ट .एच./ ॉडबॅड ((इंटरनेट वीथ टॅट क आय.पी.) कने ट ह ट चे वा षक आ ण टेिलफोनचे मािसक बल यामधून अदा कर यात यावे.

CME PROGRAMMER FROM Specialty Center

GMC Nagpur

Patient Node sdh pusad

Continuing Medical Education (CME)

Specialty Center jj mumbai Patient Node SDH Pusad

Dr. from SDH pusad discussing patient at JJ Hospital

िसकलसेल आजार िनयंञण काय म

िसकलसेल आजार िनयंञण काय मा अंतगत १ ते ३० वषामधील सव लाभा याची र त चाचणी करणे व रोग आढळले या णांवर मोफत औषधोपचार व समुपदेशन करणे तसेच मदत िमळणा़या शास कय योजनेची मा हती देण,े िसकलसेल आजाराचे माण कमी कर याक रता मुला व मुलींचे ववाहपूव समुपदेशन करण े इले टोफोरसीस चाचणी नंतर आले या िन कषानूसार खालील माणे वाटप करतील

िनरोगी य ती - पांढरे काड

िसकलसेल आजार वाहक य ती – पवळे काड

िसकलसेल आजार त य ती – लाल काड

कुपोषण िनमुलन काय म

गांव पातळ वर आजार नसले या कुपो षत बालकांक रता सॅम व मॅम ाम बाल वकास क ामाफत

30 दवस बालकांना सकस आहार दे यात येईल. गंभीर कुपोषीत आजार बालकांक रता ा.आ.क , ािमण णालय तरावर बालक उपचार क ात

मोफत २१ दवस उपचार दे यात येईल. सॅम मधील गंभीर आजार बालकांक रता पांढरकवडा येथे पोषण पुनवसन क ाची थापना कर यात आली आहे. सदर ठकाणी बालरोगत यांचे देखरेख खालील व तसेच आहारत यांचे स याने

उपचार व आहाराचे मागदशन मातेला द या जातात.

कुटंुब क याण काय म

ञी श ञ या अनु सूिचत जाती, अनुसूिचत जमाती दा र य रेषेखालील व दा र यरेषेवर ल लाभाथ स वगा माणे मोबदला द या जातो. सा वञीबाई फुले योजना दोन कंवा एका मुलीवर कु.क. श ञ या करणा़या दा र यरेषेखालील दा प यांना शासनामाफत . २०००० पयत अनुदान

सं थेतील सुती सं थेतील सुतीकर ता खालील योजना काया वत आहे जननी िशशु सुर ा योजना – या योजने अंतगत शास कय सं थेत सुती होणा़या मातेस सव सु वधा मोफत द या जाईल. तसेच सुतीकर ता व सुतीनंतर घरपोच मोफत णवा हका सेवा सुती कालावधीत मोफत तीन दवस आहार योगशाळा तपासणी व औषधी मोफत द या जातील. याकर ता टोल . न. १०२ ला कॉल करणे, गरोदर माता

व सुतीपूव व सुती प चात व ० ते १२ म ह यापयत बालकास सव सेवा मोफत देणे.

रा ट य आरो य अिभयान अंतगत राब व यात येणा़या योजनांची मा हती वष २०१४-१५

ज हा यवतमाळ

अ. . योजनेचे नांव

ा त अनुदान

माच अखेर खच

अ. . योजनेचे नांव

ा त अनुदान

माच अखेर खच

१ जननी सुर ा योजना २१६.०७ २०५.३४ ९ आशा ३३६.१६ ३३४.०३

२ िनयिमत लसीकरण १२९.८६ १२२.९१ १० शालेय आरो य १४४.१३ १०६.९३

३ कुटंुब िनयोजन १२७.७० १२०.७७ ११ आयुष ३८.३४ ३२.७०

४ ण क याण िनधी ८०.०० ७४.७८ १२ माहेर घर ०.९७ ०.२७

५ अंबंिधत िनधी ७१.९५ ६७.२५ १३ िसकलसेल ७६.३३ ५९.०२

६ वा षक देखभाल िनिध ७९.४० ७४.५४ १४ मोबाईल मे डकल युिनट २३.०८ २३.०८

७ ह.एच.एन.एस.सी. १५८.६७ १२३.९६ १५ ह.सी.ड .सी. ३८.४६ २०.६५

८ न वन उपक बांधकाम ३१.५६ ३५.३८ १६ जे.एस.एस.के. २२३.४५ १८२.३३

रा ट य आरो य अिभयान अंतगत राब व यात येणा़या योजनेबाबत

भौितक खचाची मा हती

अ. . योजनेचे नांव भौितक खच

उ द टय सा य

१ जननी सुर ा योजना १९०२२ १४६४०

२ िनयिमत लसीकरण ४४७६२ ४३४३२

३ कुटंुब िनयोजन १५७३९ १४७२५

४ आशा २२९५ २२६८

५ िसकलसेल ३,००,००० ११९५६७

६ शालेय आरो य ३,८३,१५१ ३,५६,७०१,

पी.सी.पी.एन.ड .ट . काय म

eqyhaph la[;k ok<fo.ks % xHkZ/kkj.kkiwoZ o izlqrhiwoZ funku ra_k vf/kfu;e 2003

;k ;kstusvarxZr izlqrhiwoZ fyax funku dj.ks gk dk;ns'khj xqUgk vlqu lnj c|y ekfgrh ns.kk`;k O;Drhl jQ- 25000$& cf{kl LojQikr fnY;k tkrks-

lksuksxzkiQh dsanzkph leqphr izk/khdkjh ;kapsdMqu _kSeklhd rikl.kh dsyh tkrs rlsp /kMd eksfgesOnkjslq/nk (cukoV dsl lkiGkOnkjs) dsyh tkrs o vlk lkiGk ;'kLoh >kkY;kl R;ke/;s Hkkx ?ks.kk`;k efgysl jQ- 5000$& fnys tkrs-

आयुष काय म

Ekgkjk"V! jkT;ke/;s ikjaikfjd fpfdRlk i/nrhapk turse/;s eksB;k izek.kkr fLodkj dsyk xsyk vkgs- nSuafnu O;ogkjke/;s vktkj VkG.;klkBh o mipkjklkBh vk;q"k fpfdRlk i/nrhpk okij dsyk tkrks- 'kkjhfjd o ekufld vktkj nwj Bso.;klkBh o oS;fDrd thoukpk Lrj mapko.;klkBh vk;q"k i/nrhuk Ik;kZ; ukgh gs fl/n >kkys vkgs-

• vk;q"k i/nrhuk iquZthfor dj.;klkBh] R;k eq[; izokgkr vk.k.;klkBh rlsp lkoZtfud vkjksX; lsok cGdV dj.;klkBh jk"V!h; xzkeh.k vkjksX; vfHk;kuk}kjk loZ ftYgk jQX.kky; o dkgh vU; 'kkldh; jQX.kky;kae/;s vk;q"k lqfo/kk miyC/k djQu ns.;kr vkysY;k vkgsr- MAINSTREAMING OF AYUSH Eg.kts 'kkldh; jQX.kky;ke/;s vk;q"k lqfo/kk miyC/k djQu ns.ks ts.ks djQu jQX.k ;ksX; fpfdRlk i/nrhph vktkjkuqlkj fuoM djQ 'kdsy-

• vk;q"k dk;Zdzekph oSf'k"V;s %& • vk;q"k dk;Zdze egkjk"V!kr lu 2008&09

iklwu jkcfo.;kr ;sr vkgs- • vk;q"k varxZr 9 vk;qosZn rK] 9 gksehvksiWFkh

rK] 1 ;qukuh rK] brdh ins da_kkVh RkRRokoj eatwj vkgsr- fu;fer lsosrhy vk;qosZn foLrkj vf/kdkjh gs ftYgk vk;q"k vf/kdkjh Eg.kwu dk;Zjr vkgsr-

आशा काय म

jk"V!h; xzkeh.k vkjksX; vfHk;kukarxZr vk'kk Lo;alsfodk ;kstuk jkcfo.;kr ;sr vkgs- vkjksX; ;a_k.kk] lsokHkkoh laLFkk o lektkrhy vU; egRoiq.kZ ?kVd ;ke/;s laqlaokn o leUo; fuekZ.k dj.;kP;k n="Vhus vk'kk Loa;lsfodk egRoiq.kZ nqok vkgs- vkjksX; lao/kZu] fofo/k izfrca/kd o mipkjkRed mik;kstuk rlsp lektke/;s tk.kho o tkx=rh o=f/naxr dj.ks] ;ke/;s vk'kk Lo;alsfodsph egRokph Hkwfedk vkgs- vkjksX; lsok o vkjksX; laLFkkaph ekfgrh loZ ?kVdk i;Zr miyC/k djQu ns.ks] vkjksX; lsok lqfo/kkapk ykHk ?ks.;klkBh yksdkauk izksRlkghr dj.ks] vkjksX; ckcrhr yksdke/;s ekufld o lkekftd cny ?kMqou vk.kus b- egRoiq.kZ dkes vk'kk Lo;alsfodk djhr vkgs-

l|k ;orekG ftYg;kr vkfnoklh rlsp fcxj vkfnoklh {sk_kke/;s vk'kk Lo;alsfodk ;kstuk jkcfo.;kar ;sr vkgs R;keqGs laLFksfry izlqrhps izek.k ok<ysys vlqu vkfnoklh {ks_kkr izR;sd xkokr] okMhr o ikM;kar LFkkfud vkjksX; dk;ZdrhZ vlkoh ;k n="Vhdksukrqu vk'kk Lo;alsfodsph fu;qDrh dj.;kar vkyh vlqu fcxj vkfnoklh {ks_kklkBh 1000 yksdla[;s djhrk 1 rj NksV;k okM;k oLR;k vlY;kl 1000 yksdla[;s i;Zr ,d_k djQu R;kapslkBh 1 vk'kk Lo;alsfodsph fuoM djko;kph vlrs-

रा य आरो य अिभयान अंतगत काय माचा भौ ितक आढावा National Rural Health Mission, District Health Society Yavatmal

Name of Program :- RCH Flexipool Part-A upto Mar -15

Activities ELA ACHIEVEMENT % Budget Expenditure %

RCH Flexipool PHYSICAL PERFORMANCE FINANCIAL

PERFORMANCE Maternal

Health JSY 19,022 14,640 77 216.07 205.33 95.03

(500) 204 (600) 1878 (700) 12390 (1500) 168 JSSK 223.45 182.33 81.60

JSSK Mother

PHC

DELIVERIES (PHC) 5,574

PICK UP 4,995 90 DROP BACK 4,696 84

RH/SDH DELIVERIES 9,373 PICK UP 1,813 19 DROP BACK 6,413 68

Medical Collage

DELIVERIES 8,703 PICK UP 3,598 41 DROP BACK 300 3 JSSK Child

PHC Child Admited 195

PICK UP 114 58 DROP BACK 39 20

RH/SDH Child Admited 633 PICK UP 177 28 DROP BACK 188 30

Medical Collage

Child Admited 1,033 PICK UP 417 40 DROP BACK 14 -

Total Institutional

Deliveries 23,650

Total Pick up

Mother 10,406 44

Total Drop

back Mother 11,409 48

Total Child

Admited 1,861

Total Pick up

Child 708 38

Total Drop Back Child 227 12

रा य आरो य अिभयान अंतगत काय माचा भौ ितक आढावा National Rural Health Mission, District Health Society Yavatmal

Name of Program :- RCH Flexipool Part-A upto Mar -15 Activities ELA ACHIEVEMENT % Budget Expenditure %

RCH Flexipool PHYSICAL PERFORMANCE FINANCIAL PERFORMANCE Maternal Health

-Others

Maternal Death Audit 35 30 100

Child Health 38.46 20.62 53.61

VCDC 348 completed up to Feb 15

14 in progress Children (SAM) 182 upgraded 176 Children (MAM) 592 upgraded574

NRC NRC Admitted (sam) 134

Discharge from NRC 118, 3 still in ward, 4 defaulters & 7 medical transfer

Child Death Audit 35 35 100.00

Family planning 15,739 14,725 94 127.70 120.77 94.57 Total

Sterilization ( Rural)

Female 10398 Male 130

Total Sterilization

(Urban)

Female 4163 Male 34

ARSH 24.83 School Health & Adolscent

Reproductive & Sexual Health

MALE 342 FEMALE 235 COUNCELLING 362

MCTS MCTS Mother( Rural)

37069 37,607 101.45

Mother( Urban) 10988 8,178 74.43

Total Mother 45,785 95 Child ( Rural)

33699 33,665 99.90

Child ( Urban) 9990 9,263 92.72

Total Child 42,928 98 RBKS TOTAL SCHOOL

(2831) 2,831 100 144.13 106.93 74.19

TOTAL STUDANT(383151) 356701 93.77

Anganwadi (round 1)(2816) 2,816 100

Total Anganwadi Studant (247703) 177,613 72

Anganwadi (round 2)(2816) 2,816 100

Total Anganwadi Studant (241322) 197,130 82

General Minor surgeries

conducted 100 out of 168 60

Heart Surgeries conducted 21 out of 39 54

रा य आरो य अिभयान अंतगत काय माचा भौ ितक आढावा National Rural Health Mission, District Health Society Yavatmal

Name of Program :- NRHM Additionalities PART B

Activities ELA ACHIEVEMENT % Budget

Expenditure %

NRHM Additionalities PHYSICAL PERFORMANCE Asha 2,295 2,268 99 336.16 333.65 99.25

Adhar Card Status 2,295 2,265 99

Account opening Status 2,295 2,295 100

HBNC Training Status 2,295 Phase I (Tribal 416),(Non

Tribal 1731)

Phase II (Tribal 416),(Non

Tribal 1495)

Phase III (Tribal 150),(Non

Tribal -0) HBNC Child Tribal 3,494

Non Tribal 17,187

80.00

0.00

RKS 80.00 77.84 97.30

AMG 79.40 74.14 93.38

UF 71.95 66.50 92.43

VHNSC 158.67 122.22 77.03

RKS at PHC

Meeting Status

EC MEET 378 297 79

GB MEET 126 119 94

RKS at RH/SDH

EC MEET 102 75 74

GB MEET 34 31 91

Repairs and New Construction

136.65 19.14 14.01 PHC 7 7 86

SC 2 WORK IN PROCESS

Ayush

38.34 18.92 49.35

OPD

१५३६२३

IPD

२१५५

DOCTORS

19

Telemedicine 400 274 69 2.05 0.00 0.00 Mobile Medical Unit

23.08 23.08 100.00

OPD 29,156

MALNOURISHED CHILD 239

MOTHER ANC 3,133

MOTHER PNC 1,049

Total Lab Testing 16,953

Sickle Cell Testing (2010-14 ) 736,762

0.00

21635 (AS)

1089 (SS)

Sickle Cell (14-15)

Total Testing 300,000 119,567 40 76.33 59.12 77.45

Carrier

2,139

Diseased

94

Villages 1,620 767 47

Gram Sabha

7,387

Gat Sabha

9,434

Kit Avaible -

Maher Scheme 62 Beneficiary 0.97 0.21 21.21

Vehical Status PHC 63 on road 59 4 not working

DHO office 6 on road 2 4 not working

CS office 37 on road 33 5 not working

रा य आरो य अिभयान अंतगत काय माचा भौ ितक आढावा National Rural Health Mission, District Health Society Yavatmal

Name of Program :- Immunization Part-C C Immunisation

Target

Achivement %

Budget

Exp Percentage

Immunisation

129.87 122.91 95% Health Session 28056 28764 103% Rural 25536 26244 103% Urban 2520 2520 100%

Full Immunise

Childern

Rural 33966 35455 104% Urban 10796 7977 74% BCG Rural 33966 31451 93% Urban 10796 13938 129% O Polio Rural 33966 12983 38% Urban 10796 15468 143% DPT Booster Rural 33117 35206 106% Urban 10613 7663 72%

आशा योजने अंतगत उ कृ ट आशा अवाड

आशा योजने अंतगत उ कृ ट काम करणा़या आशास येक वषाला उ कृ ट आशा पुर कार दे यात येतात.

सन २०१४-१५ म य ेदे यात आलेले पुर कार

ज हा तर - २

तालुका तर - १६

ा.आ.क तर - ६३

सन २०१४-१५ म य े थमतः जा हर झालेला पुर कार

ना व यपूण आशा पुर कार - २

मा. मु य कायकार अिधकार डॉ. म लीनाथ कलशे ट हे आशांना पुर कार देताना

सुधार त रा य यरोग िनयंञण काय म वषयक मा हती

या अंतगत ३५ शासक य व १ खाजगी अशा एकुण ३६ मोफत मा यता ा त थुंक तपासणी क (DMC) अ ावत कर यात आलेली आहे. तेथील सव योगशाळा तंञ हे िश ीत असुन थुंक तपासणी मोफत कर यात येते. यरोगाचे िनदान झा यानंतर सव णांना यरोगाचे कॅट१ व कॅट २ औषधोपचार सु दा मोफत दे यात येतो याचा कालावधी अनु मे हा ६ ते ८ म ह याचा राहतो. कॅट १ व कॅट २ या औषधोपचारास दाद न देणाया य णांसाठ सन २००८ पासुन ज हयाम य ेडॉ स लस (कॅट ४) व माहे जानेवार २०१४ पासुन ए स.ड .आर. औषधोपचाराची सु वात कर यात आलेली असुन औषधोपचाराचा कालावधी हा २ वष आहे. डॉ स लस औषधोपचार असणाया य णांना तपासणीसाठ ज हा तरावर व वभागीय तरावर ये या जा यासाठ वास भ ता रोखीने दे यात येतो. तसेच सव तपास या व औषधोपचार मोफत दे यात येतात. यरोगावर ल औषधोपचार आरो य कमचार यां या य देखरेखी खाली दे यात येतो. यरोगाचा उपचार पुण कालावधी कर ता

णाने घेत यास यरोग हमखास पुणपणे बरा होतो. ाथिमक आरो य क तरावर वै क य अिधकार व तालुका तराव न तालुका आरो य

अिधकार ,वै क य अिध क ामीण/उप जल ् हा णालय,वर ठ औषधोपचार पयवे क (STS) व वर ठ यरोग योगशाळा पयवे क (STLS) ज हा तरावर मा. ज हा आरो य अिधकार ज.प.,मा. ज हा

श य िचक सक,सा. . व ज हा यरोग अिधकार ,वै क य अिधकार ज हा यरोग क हे काय माचे िनयंञण व पयवे ण करत असतात. या काय माला यश वी कर याकर ता गाव तराव न तर ज हा तरापयत इ छुक असणाया खाजगी वै क य यावसायीकांचा सु दा सहभाग घे यात आलेला आहे. काह ठकाणी यां या माफत सु दा सरकार औषधोपचार य णानंा उपल ध क न दे यात आलेला आहे. औषध दे याकर ता गावपातळ वर आशा,अंगणवाड ,खाजगी यावसायीक, वत हुन णास औषध दे यास तयार असलेली व

णाने औषध घे यास तयार दशवलेली य ती, यां या माफत औषधी दे यात येतात व यानंी णांचा औषधोपचार पुण के यानंतर यानंा िनयमानुसार आिथक मोबदला मानधन व पात दे यात

येतो.

सुधार त रा य यरोग िनयंञण काय म, यवतमाळ ज हयाम ये सन २००२ पासुन सु झालेला आहे. यरोग िनयंञण काय मा या भावी अंमल बजावणीसाठ ज हया या १६ तालु यां या येथे यरोग पथक (TU) िनमाण कर यात आलेली आहे. ( यवतमाळ, बाभुळगाव, कळंब, राळेगाव,

पांढरकवडा, घाटंजी, झर जामणी, वणी, मारेगाव, नेर, आ ण,

द स, महागाव, उमरखेड, दार हा, पुसद)

सुधार त रा य यरोग िनयंञण काय म बाबत सं त मा हती National Tuberculosis Control Programme : 1962

Revised National Tuberculosis Control Programme : 2002

Dots Plus Implementation : 2008

District TB Center (DTC) : 01 Tuberculosis Unit : 16

Designated Microscopic Centre (DMC) in District : 36(include 1 NGO)

Non DMC PHI’s : 18

No. Of Sputum collection centre : 80

GOAL : To decrease the mortality & morbidity due to TB & Cut down the chain of transmission of until TB cases to be public health problem.

OBJECTIVES: 1. To achieve & maintain success rate of at least 90% among newly detected infectious (NSP) pulmonary TB cases.

2.Total case detection of at least 90% of expected cases in the community.

३. वभागामाफत राब व या जाणा-या दशकाची अंमलबजावणीची स या थती अ. .

ववरण नाम ित ल

लोकसं या

वा षक अपे त सा य

अपे त मािसक उ टे

माहे जुन २०१५

गतीपर ए ल १५ पासुन

1 न वन थंुक दु षत ण ७२ २१०४ १७५ ८४ २६८

२ न वन थंुक अदु षत ण शोधणे ७२ २१०४ १७५ ६० २०७ ३ जुने र टमट केसेस ३६ १०५२ ८८ ५४ १४५ ४ फुफुसे तर य ण १४ ४०९ ३४ ६५ १६६ ५ उपचारावर असलेले य ण एकुण २६३ ७८६

अ. .

ववरण नाम ित ल

लोकसं या

वा षक अपे त सा य

अपे त मािसक उ टे

माहे जुन २०१५

गतीपर ए ल १५ पासुन

उपचारावर असलेले य ण ६ डॉटसवर ठेवलेले ण कॅट १ .......... .......... २०९ ६४१ कॅट २ .......... .......... ५४ १४५ एकुण २६३ ७८६

अ. .

ववरण नाम ित ल लोकसं या

वा षक अपे त सा य

अपे त मािसक उ टे

माहे जुन २०१५

गतीपर ए ल १५ पासुन

नॉन डॉटस केसेस

ब य णाचंी कारानुसार वगवार थंुक दु षत ...... ...... ११८ ३५९ थंुक अ दु षत ...... ....... ८० २६१ फु फुसे तर ...... ....... ६५ १६६ एकुण ...... ....... २६३ ७८६

अ. .

ववरण नाम ित ल लोकसं या

वा षक अपे त सा य

अपे त मािसक उ टे

माहे जुन २०१५

गतीपर ए ल १५ पासुन

1 उपचारामुळे बरे झालेले य ण

८५%पे ा जा त ....... ....... ३२६ पैक २७२

८४%

२ मृ यु झालेले य ण ४% पे ा कमी ...... ...... ३२६ पैक १९ ६%

3 उपचार सोडलेले ण ५% पे ा कमी ...... ....... ३२६ पैक १५ ५%

सहा यक संचालक आरो य सेवा (रोगकु ठ),यवतमाळ

रा य कु ठरोग िनमुलन काय मा या भावी अंमल बजावणीसाठ ज हया या १६ तालु यां या ठकाणी (यवतमाळ, बाभुळगाव, कळंब, राळेगाव, पांढरकवडा, घाटंजी, झर जामणी, वणी, मारेगाव, नेर, आ ण,

द स, महागाव, उमरखेड, दार हा, पुसद) येथे कायरत कु ठरोग तंञ /अवै क य सहा यक यां या माफत कु ठरोगाचे काय केले जाते. हा आजार Micobactarium Leprae या नावा या कु ठजंतुमुळे होणारा सांसिगक आजार आहे. कु ठरोग हा कोणालाह होवू शकतो. कु ठरोग अनुवंिशक नाह . पाप पु याचा कुठलाह संबंध नाह . पुजा अचा नवस फेडणे, मंञतंञ हा उपाय नाह . कु ठरोगा या जंतुचा जनन कालावधी हा १५ ते २० दवस इतका दघ असतो. या रोगाचा अिधशयन काळसु दा ३ ते ५ वष इतका दघ असतो. कु ठरोगाचे जंतु मु य व ेचेतातंतु व वचा यावर आघात करतात. हणुनच कु ठरोगाची ल णे ह ामु याने चेतातंतु व वचेवर दसतात. कु ठरोग मुळ च पशज य ( पशामुळे होणारा) रोग नाह . कु ठरोगाचा सार उपचार न घेतले या सांसिगक कु ठरो याकडुनच कु ठरोगा या जंतुचा सार केवळ हवे या मा यमातुन होतेा. सांसिगक रो या या िशंक यातुन खोक यातुन व वासो छासातुन कु ठरोगाचे जंतु हवेत/वातावरणात पसरतात. वासो छासा या येत वसनमागातुन कु ठरोगाचे जंतु शर रात वेश करतात. कु ठरोगाचा अिधशन काळ हा कु ठजंतुचा संसग (जंतुचा शर रात वेश) झा यापासुन ते कु ठरोगाची ल णे शर रावर दसु लागे पयतचा काळ जवळपास ३-५ वष इतका आहे. औषधोपचाराखालील (बहु वध औषधोपचार-एम.ड .ट .) सांसग क रोगी अ पावधीतच असांसग क होतात हणुनच औषधोपचार पुण झालेले कुठलेच रोगी कु ठरोगाचा सार कर त नाह .

कु ठरोगाचे कार

१) कु ठरोगाचे सांसिगक व असांसग क असे दोन कार आहेत . २) सांसिगक णाला १ वषापयत बहु वध औषधोपचार द या जातो, असांसिगक णाला ६ म हने

३) बहु वध औषधोपचार द या जातो. ४) बहु वध औषधोपचारा या एका माञेने ९९.९ %रोगजंतु मारले जातात .

कु ठरोगाची ल ण े

१) शर रा या कुठ याह भागावर फ कट पांढरा लालसर बधीर च टा. २) म जातंतु जाड व दुख-या होणे.

रा य कु ठरोग िनमुलन काय म ज हा यवतमाळ दशकिनहाय स थती माहे जुन २०१५ पयत

१ शोधलेले न वन कु ठ ण ४१ ११७ १५.32%

२ न वन कु ठ णाम ये ञया १६ ४८ ४१%

३ न वन कु ठ णाम ये सांसिगक ण २८ ७१ ६१%

४ न वन कु ठ णाम ये मुलांची सं या ४ ८ ७%

५ न वन कु ठ णाम ये वकृती ण ५ ५ ४.२७%

६ अनुसुिचत जातीचे न वन कु ठ ण ७ २१ ६.९६%

७ अनुसुिचत जमातीचे न वन ण १५ ३३ ५.७८%

८ औषधोपचार मु त झालेले ण २८ १०० --- ९ व वध कारणांनी कमी झालेले ण १ १ -- १० म हना अखेर एकुण यािशल ण ---- ३१२ ---- ११ कु ठ ण अ त व ण दर १.०६

वकृती आले या कु ठरो यांना शासनाकडुन खालील माणे सेवा सु वधा पुर व या जातात

पायाला बिधरता असले या णास शासना माफत मोफत एम.सी.आर.च पल द या जाते.

हाताचे पं याला वकृती असणा-या णास मोफत लींट पुर वली जातात. डोळयाची वकृती असले या णाला मोफत गॉग स पुर वल ेजातात. वकृती असले या यो य णांना सहज सुलभ जीवन जगता यावे हणुन यांची

कोठारा हॉ पीटल,ता.परतवाडा ज.अमरावती येथे मोफत पुनरचना मक श ञ या कर यात येतात व यांना शासनामाफत बुड त मजुर हणुन येक .८ हजार मानधन चेक दारे दले जाते.

णाला यो य कारे आरो यदायी सु वधा पुर व यासाठ ज हयात ४ संदभ उपचार क उपल ध आहेत तेथे भौितकोपचार त डॉ टर माफत मोफत उपचार के या जाते .असे संदभ सु वधा क खालील ठकाणी आहेत. अ) ी .वसंतराव नाईक शासक य णालय व महा व ालय ,यवतमाळ वचारोग वभाग ब) उप ज हा णालय, दार हा क) उप ज हा णालय, पुसद ड) उप ज हा णालय, पांढरकवडा

वर ल सोयी सु वधांचा लाभ घे यासाठ उपक ाची ए.एन.एम., एम.पी.ड य.ु, ा.आ.क ाचे वै क य अिधकार व आरो य सहा यक व अवै क य सहा यक

कु ठरोग तंञ , तसेच ा. .चे वै क य अिध क व तालुका आरो य अिधकार व ज हा तरावर सहा यक संचालक, कु ठरोग कायालय, नेताजी चौक, ट.बी.हॉ पीटल कंपाऊंड, यवतमाळ येथे संपक साधावा.

रा य अंध व िनयंञण काय म (National Programme for Control of Blindness)

िसंहावलोकन

अंध व ( ट हन व) –

या या (जागितक आरो य संघटनेनुसार) – ३ मीटर अंतराव न दवसा या उजेडात डोळयाने हाताची बोटे मोजता न येणे (च मा अस यास च यानी)

कमी ट (Low Vision) –

चांग या डोळयान े कंवा च मा अस यास वाप न ट ६/१८ पे ा कमी परंतु ६/६० पे ा जा त

जगातील अंदा जत ४ कोट ५० लाख अंध य तींपैक ( ट :<३/६०) भारतात

७० लाख अंध य ती भारतात आहेत

भारतातील अंध वाची कारणे –

१) मोती बंदु – ६० ट के २) दोष – २० ट के

३) मधुमेहामुळे ट पटलावर होणारा प रणाम (Diabetic Retinopathy) - ५ ट के

४) काच बंदू (Glaucoma) - ६ ट के

५) लहान वयात येणारे आंधळेपण (Childhood Blindness) - ३ ट के

६) बु बळुा या आजारामुळे येणारे अंध व (Corneal Blindness) - १ ट के

७) इतर कारणे - ५ ट के

अंध वाचे माण कमी कर यासाठ ३ प दती –

१) नेञरोग टाळणे – थम त रय ितबंधन (Primary Prevention)

उदा. जवनस व अ कमतरता, बु बुळाची ईजा, खु या (Trachoma), नवजात अभका या डोळयातील संसग (Ophthalmia Neonatorum )

२) नेञरोग झा यावर नजर टकवणे - दतीय तर य ितबंधन (Secondary

Prevention) उदा. काच बंदु चे उपचार, ट दोष आढळ यास च मा देणे

३) नेञरोगामुळे गेलेली नजर परत िमळ वणे - तृतीय तर य ितबंधन (Tertiary

Prevention) – उदा. मोित बंदु श ञ या, बु बुळ यारोपन श ञ या

रा य अंध व िनयंञण काय माची पा वभूमी १९६३ - रा य खु या िनयंञण काय म राब व यास सु वात झाली १९७०-७१ - माता बाल संगोपन काय मा अंतगत, शाळापूव बालकांसाठ अ जवनस व वाटप काय म सु कर यात आला १९७६ – रा य अंध व िनयंञण काय म राब व यास सु वात. भारत हा जगातील प हलाच देश आहे याने हा काय म रा य पातळ वर सु केला. १९९४ - जागितक बक सहायीत मोित बंदू अंध व िनयंञण काय म राब व यास सु वात झाली २००० - क शासन सहायीत मोित बंदू अंध व िनयंञण काय म राब व यास सु वात

उ ी टे -

• ट हन वाचे माण स याचे १.४ ट केव न ०.३ ट के (२०२०) पयत कमी करणे

• ट २०२० (Vision 2020) अिभयान २०२० घोष वा य - ीचा अिधकार (Right to Sight)

ल य े- • येक पाच लाख लोकांसाठ नेञउपचार क थापन करणे

• नेञउपचार सेवांसाठ सव तरांवर मानवी साधनसंप ती वकसीत करणे • ाथिमक आरो य क , सामुदाियक आरो य क , उप ज हा आ ण ज हा णालयामधील सेवेचा दजा वाढ वणे

• समाज व खाजगी ेञाचा सहभाग िमळ वणे

रा य अंध व िनयंञण काय मांतगत राब व यात येणारे उप म - १) मोित बंदू श ञ या

२) शालेय नेञतपासणी व मोफत च म ेवाटप

३) डोळयांची काळजी, ाथिमक काळजी बाबत िश ण

४) जीवन स व अ या अभावामुळे येणा़या अंध वाचे िनयंञण

५) नेञपेढ (नेञदान व बु बळु यारोपन श ञ या) तसेच काच बंदू , व लहानपणी येणारे अंध व. ितरळेपणा, याव रल उपचार व व वध उपाययोजना दे खल राब व या जात आहेत

रा य हवताप काय म

हवताप हा रोग मानवी वसाहतीं या काळाइतका पुरातन आहे. हवताप हा मानवास फार पुव पासून मा हती असले या रोगांपैक एक रोग आहे. मानवाची आ ण हवतापाची उ ांती एकाच वेळ झाली असावी. यामुळे लाखो वषापासून मानवाला या आजाराची मा हती आहे. मोठया माणात व तहानी आ ण जी वतहानी होत अस याने हवताप ह सावजिनक आरो याची गंभीर सम या आहे. देशा या वातं या या वेळ देशात हवतापाचे वा षक माण सुमारे ७.५ कोट ण व ८ लाख मृ यू एवढे होते.

रोगवाहक घटक

लाझामोड यम जाती या एकपेशीय सू म परजीवी जंतंूचा संसग झा याने हवताप होतो आ ण याचा सार काह व िश ट जाती या अॅनाफ िलस माद मुळे होतो. भारतात आढळणा-या अॅनाफ िलस या सुमारे

५८ जातीपैक केवळ काह हवतापा या मुख सारक समज या जातात. ामीण भागात अॅनॉफ िलस युलेिसफेसीस व शहर भागात अॅनाफ िलस टफे सी हे अितशय मह वाचे रोगवाहक डास आहेत.

मानवाला खालील चार व वध हवताप परजीवीमुळे हवताप होतो.

1. लासमोड यम हाय हॅ स

2. लासमोड यम फॅ सीपॅरम

3. लासमोड यम मलेर

4. लासमोड यम ओ हेल

जीवनच ः - हवताप परजीवी २ जीवनच ात वाढतो. मानवी शर रातील जीवनच (अलिगक) आ ण डासां या शर रातील जीवनच (लिगक) अशी ती २ जीवनच े आहेत.

रोगकारक घटक

वय, िलंग, वंश, गरोदरपण, लोकांचे थलांतर, माणसां या सवयी, यवसाय इ याद घटक हवताप सारास कारणीभूत ठरतात. माणसास हवतापाची लागण केवळ अॅनाफ िलस डासां या माद पासून होते. हवतापा या सारास डास घनता, डासांचे आयु यमान, राह या या सवयी, अंड घाल या या सवयी, कटकनाशकास ितकार इ याद बाबी कारणीभूत आहेत.

रोग साराचे मा यम

हवतापाचा सार काह विश ट जाती या दू षत अॅनाफ िलस माद चाव यामुळे होतो. वचे दारे,

नायु दारे आ ण िशरे दारे दे यात येणा-या र त अथवा लाझमामुळे अपघाताने हवताप लादला जाऊ शकतो. दू षत मातेकडून नवजात अभकास ज मजात हवताप होऊ शकतो.

ल णे व िच हे

सामा यतः हवताप आजारात थंड अव था, उ ण अव था आ ण घाम ये याची अव था या तीन अव था असतात. या अव थानंतर ल ण वरह त अव था असून याम ये णाला आराम वाटू लागतो.

थंड अव थाः- या अव थेत थकवा, डोकेदुखी, मळमळ, थंड वाजणे आ ण यानंतर हुडहुड भरणे अशी ल णे दसतात. ताप वरेने वाढत जातो, ती व पाची डोकेदुखी आ ण उलटया होणे ह सवसाधारण ल णे दसतात.

उ ण अव थाः- या अव थेत शर राचे तापमान खूप वाढते तसेच वचेस पश के यास वचा गरम व कोरड भासत.े मा ् उलटया नाह शा होतात.

घाम ये याची अव थाः- भरपूर घाम येऊन ताप कमी होतो. तापमान व रेने कमी होऊन वाचा थंड आ ण घामेजते

िनदान

हवतापाच ेिनदान सवसाधारणपणे र तनमू यांची सू मदशक यं ा दारे तपासणी क न कंवा अॅ ट जेन यु त आर.ड .के.चा वापर क न केले जाते. सवसाधारणपणे र तनमू यांतील हवताप परजीवी शोध यासाठ सू मदशक यं ा दारे तपासणी कर याची प दत वापरली जाते.

अ. . वष घेतलेले/तपासलेले र त नमुने दु षत ण

१) २०१२-१३ ५७३८५१ १०२२

२) २०१३-१४ ५८२८४२ ८३८

३) २०१४-१५ ६०४८५३ ४८५

मले रया त गावांम ये कटकनाशक फवारणी

सन २०१५ म ये ६९ गावांम ये कटकनाशक फवारणी म ये ७१००० लोकसं या म ये फवारणी कर यात

आली.

अितसंवेदनशील आ दवासी गावांम ये नाग रकांना म छरदाणी वाटप करणे

गावांम ये पाणी साठले या ठकाणी कमचा़यां या माफत ग पीमासे सोडणे

सन २०१५ म ये २६३५ ठकाणी गावांम ये पाणी साठले या ठकाणी कमचा़यांकडुन ग पीमासे सोड यात

आले.

ितबंधा मक आ ण िनयं णा मक उपाययोजना

औषधोपचार, डासांवर िनयं ण आ ण डासां या चाव यापासून बचाव करणे ह हवताप रोख याची सु ी आहे.

लवकर िनदान त पर उपचार. रोगवाहक डासांवर िनयं ण

रासायिनक िनयं ण

जीवशा ीय िनयं ण

वैय क सुर ेचे उपाय

जनतेचा सहभाग

पयावरण यव थापन आ ण डासो प ती थाने कमी कर याचे उपाय

आरो य िश ण संदेश हवतापाचा ादुभाव यश वी र या कमी कर यासाठ िनयं णा मक उपाययोजनांचे बाबत जनतेत

जागृती िनमाण करणे व वाढ वणेसाठ धोरण ठर वण.े हवतापाचे िनदान वर त ओळख यास या रोगाने होणारे मृ यू टाळता येऊ शकतात. साचले या पाणी साठयाबाबत यावयाची खबरदार , उदा. पा या या सा यांम ये ग पीमासे सोड याने डासांकर ता आदश अशा डासो प ती थानांत

डासो प ती रोखली गे याने हवतापाचा सार आ ण पयायाने जोखीम कमी कर यास मदत होते.

ज हा आरो य अिधकार कायालय रा य आरो य अिभयान ज हा प रषद यवतमाळ

सव आरो य वषयक योजनेचा लाभ वनामु य (मोफत) दे यात येतात.

एन.एच.एम. अंतगत सव आिथक यवहार आर.ट .जी.एस. माफत के या जाते.

o अिधक मा हतीक रता संपक ---------

ज हा आरो य अिधकार कायालय - ०७२३२-२४२२९८

रा ट य आरो य अिभयान (एन.एच.एम.) - ०७२३२-२५२१३३

डॉ. के.झेड राठोड, ज हा आरो य अिधकार ज.प. यवतमाळ - ९८५०५५४११४

डॉ. आर.ड . राठोड, ज हा श य िच क सक - ९४२२३५३०९१

डॉ. दलीप रणमल,े अित र त ज हा आरो य अिधकार - ९४२००२५९८६

ज हा मु यमापन व सिनंयञण अिधकार (एन.एच.एम.) - ९८८१४९०५०८

ज हा लेखा यव थापक (एन.एच.एम.) - ९५५२६०३७०८