พมพ 4 สทงเลมพมพ 4 สทงเลม

โดย ผศ. ดร.อรกญญ ภมโคกรกษ

Ph.D. in Pharmacology Human Body

Hum

an Body

รางกาย

อวยวะ

Did you know? เร�องนารเกยวกบรางกาย

คำถามทายบท พรอมเฉลย

Glossary รวมคำศพททควรรของระบบรางกาย

เรยนรครบทกระบบในเลมเดยว!

เซลลและเนอเย�อ Cells and Tissues

เลอดและภมคมกน Blood and Immunity

พนธศาสตร Genetics

การเตบโตและพฒนาการ Growth and Development

ระบบประสาท Nervous System

การรบรเฉพาะ Organs of Special Senses

ระบบหวใจและหลอดเลอด Cardiovascular System

ระบบทางเดนหายใจ Respiratory System

ระบบทางเดนปสสาวะ Urinary System

ระบบทางเดนอาหาร Digestive System

ระบบตอมไรทอ Endocrine System

ระบบกลามเนอและโครงกระดก Musculoskeletal System

จลนทรยและปรสต Microbials and Parasites

ระบบสบพนธ Reproductive System

โภชนาการ Nutrition

ภาวะเส�อมและชราภาพ Deterioration

เนองอก Neoplasia

เซลลและเนอเย�อ

รจกกลไกธรรมชาตภายในรางกายระบบการทำงานและหนาทของอวยวะตางๆ

รจกกลไกธรรมชาตภายในรางกายระบบการทำงานและหนาทของอวยวะตางๆมนษยเปนสงมชวตทเกดจากกลไกธรรมชาต ภายในรางกายของเรานนประกอบดวยอวยวะหลายอยาง ซงชวยกนทำหนาทอยางเปนระบบเพ�อใหรางกายมชวตอย ดงนนการเรยนรวาอวยวะหรอสวนประกอบภายในรางกายทำหนาทอะไร และควรดแลรกษาหรอปกปองอยางไรจงเปนเร�องสำคญทควรศกษา

ผลตโดย สำนกพมพเอมไอเอส 55, 57 ซอยพระรามท 3 ซอย 53ถนนพระราม 3 แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ 10120โทรศพท 0-2294-8777 (สายอตโนมต) โทรสาร 0-2294-8787www.MISbook.com

ระบบรางกายมนษย

199.-

ฉบบปรบปรงเนอหา

ราคาพเศษ

199.-

ISBN 978-616-527-336-7

9 786165 273367

เสรมความร

ระบบรางกายมนษยเรยนรครบทกระบบในเลมเดยว!

พเศษกบ Did you know? เร�องนารเกยวกบรางกายทบทวนความรกบคำถามทายบท พรอมเฉลยGlossary รวมคำศพททควรรของระบบรางกาย

ฉบบ

ปรบปรง

เนอหาสมบรณแบบ

เพ�อการเรยนรเบองตน

ฉบบ

ปรบปรง

เนอหาสมบรณแบบ

เพ�อการเรยนรเบองตน

โดย ผศ. ดร.อรกญญ ภมโคกรกษ

Ph.D. in Pharmacology

Human Body

ISBN : 978-616-527-336-7ราคา : 199 บาท

สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 โดยสำานกพมพเอมไอเอส หามนำาสวนหนงสวนใด ของหนงสอเลมนไปลอกเลยนแบบ ทำาสำาเนา ถายเอกสาร หรอนำาไปเผยแพรบนอนเตอรเนต และเครอขาย ตางๆ ไมวาจะในรปแบบใดๆ นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากทางสำานกพมพเทานน

ชอผลตภณฑและเครองหมายการคาตางๆ ทอางถงเปนของบรษทนนๆ

คณะผจดท�ำทปรกษำกตตมศกด รองศาสตราจารยสนย สนธเดชะ บรรณำธกำรส�ำนกพมพ ชดพงษ กววรวฒผเขยน ผศ. ดร.อรกญญ ภมโคกรกษ ออกแบบปก, ออกแบบศลป ภรณย สนองผน ภำพประกอบ จราวฒน นพประไพ, ชนกานต กตตปฏมาคณ, พจนา พลบำารง พสจนอกษร ชนาภทร พรายมสรนาถ มณชย ประสำนงำนสอสงพมพ บษกร กหล ฝำยกำรตลำด ชลพชา ครนจต, มยร ศรมงคละ พมพท บรษท พมพด จำากด ผพมพ/ผโฆษณำ เสรม พนพนช

จดพมพโดย : ส�ำนกพมพเอมไอเอส55, 57 ซอยพระรามท 3 ซอย 53 ถนนพระราม 3 แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ 10120โทรศพท 0-2294-8777 (สายอตโนมต) โทรสาร 0-2294-8787www.MISbook.com

จดจำาหนายโดย : บรษท ซเอดยเคชน จ�ำกด (มหำชน)1858/87-90 ชน 19 อาคารเนชนทาวเวอรถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนากรงเทพฯ 10260โทรศพท 0-2739-8222, 0-2739-8000โทรสาร 0-2739-8356-9www.se-ed.com

หากหนงสอเลมนผลตไมไดมาตรฐาน อาท หนากระดาษสลบกน หนาซำา หนาขาดหาย สำานกพมพยนดรบผดชอบเปลยนใหใหม โดยสงมาเปลยนตามทอยดานบน หรอตดตอสำานกพมพเอมไอเอส โทรศพท 0-2294-8777 (สายอตโนมต)

รางกายอวยวะเซลลและเนอเย อ

ค�ำน�ำมนษยเปนสงมชวตทเกดจากกลไกธรรมชาต ภายใน

รางกายของเรานนประกอบดวยอวยวะหลายอยาง ซง ชวยกนทำาหนาทใหรางกายมชวตอยได หากอวยวะสวนใดสวนหนงบกพรองจะทำาใหรางกายทำางานผดปกต ดงนนจงเปนเรองสำาคญทควรรและศกษาวา อวยวะหรอสวนประกอบภายในรางกายทำาหนาทอะไร และควรดแลรกษาหรอปกปองอยางไร

หนงสอ “ระบบรางกายมนษย” เลมน จดทำาขนเพอเปนประโยชนแกเดกและเยาวชนไดเรยนรสวนตางๆ ของรางกาย โดยผานเนอหาและภาษาทเขาใจงาย ภาพประกอบชดเจนตรงตามหวขอ พรอมเกรดความร และคำาศพททเกยวกบระบบรางกายมากมาย ซงจะชวยใหเขาใจเนอหาไดดยงขน

สำานกพมพเอมไอเอส

01 เซลลและเนอเยอCells and Tissues . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

02 เลอดและภมคมกนBlood and Immunity. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

03 พนธศาสตรGenetics . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

04 การเตบโตและพฒนาการGrowth and Development . . . . 25

05 ระบบประสาทNervous System. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

06 การรบรเฉพาะOrgans of Special Senses. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

07 ระบบหวใจและหลอดเลอดCardiovascular System . . . . . . .65

08 ระบบทางเดนหายใจRespiratory System. . . . . . . . .75

สำรบญ

Contents

09 ระบบทางเดนปสสาวะUrinary System . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

10 ระบบทางเดนอาหาร Digestive System . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

11 ระบบตอมไรทอEndocrine System . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

12 ระบบกลามเนอและโครงกระดกMusculoskeletal System . . . . . . . . . . 113

13 จลนทรยและปรสตMicrobials and Parasites . . . . . . . . . . 121

14 ระบบสบพนธReproductive System . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

15 โภชนาการNutrition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

16 ภาวะเสอมและชราภาพDeterioration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

17 เนองอกNeoplasia . . . . . . . . . . 155

เฉลยคำาถามทายบท Answers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163

คำาศพททควรร Glossary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

Human Body

Human Body 1

เซลลและเนอเยอ

Cellsand Tissues

เพอนๆ ทราบไหมวา... คนและสตวประกอบขนดวยเซลล

(cell) ทงนน ซงท�าหนาทแตกตางกนไป ถาหากเพอนๆ เปรยบเทยบ

รางกายมนษยเปนเสมอนโรงงานขนาดใหญ เซลลในรางกายกจะเปน

บคลากรทท�างานในรางกายนนเอง

เซลลหลายๆ เซลลรวมกนจะกลายเปนเนอเยอ และเนอเยอ

หลายๆ เนอเยอมารวมกนหรอท�าหนาทอยางเดยวกนเรากจะ

เรยกวา อวยวะ เชน หวใจ ตบ ไต เมออวยวะตางๆ ท�างานหรอปฏบต

กจกรรมพเศษรวมกนในรางกายจะเกดเปนระบบอวยวะ เชน ระบบ

ยอยอาหาร

Chapter 01

Human Body2

Cells and Tissues

เซลลและเนอเยอCells and Tissuesสงมชวตทกชนดในโลกนประกอบดวยโครงสรางหนวยยอยทเรยกวา เซลล สงมชวต

บางชนดประกอบดวยเซลลจำานวน 1 เซลล แตบางชนด เชน มนษย สตว ประกอบดวย

เซลลจำานวนหลายลานเซลล

เซลลชนดเดยวกนอาจมาอยรวมกนโดยมสาร

บางชนดกนระหวางเซลล ลกษณะเชนนทำาใหเกดเปน

เนอเยอ เนอเยอหลายๆ ชนดอาจมาอยดวยกน ทำาให

มโครงสรางทเปนระเบยบมากขน โดยมประสาทและ

หลอดเลอดมาเลยงจนเกดเปนอวยวะหลายๆ อวยวะ

ททำางานรวมกนเรยกวา ระบบการทำางานของรางกาย

ซงมอยหลายระบบดวยกน

ในบทนจะอธบายรายละเอยดเกยวกบเซลล

เนอเยอ อวยวะ และระบบการทำางานของรางกาย

เพอใหเหนภาพชดเจนมากยงขน

เซลล (Cell)เซลลเปนโครงสรางหนวยยอย

ของสงมชวต ถาสงมชวตเปรยบเสมอน

บาน เซลลกเปรยบเสมอนอฐแตละกอน

แตกตางกนตรงทอฐทกกอนในบานจะม

ขนาด รปราง และสวนประกอบเหมอนกน

ทกประการ แตสงมชวตทประกอบดวยเซลล

จำานวนมาก จะมเซลลอยหลายชนด มขนาดรปราง

สวนประกอบภายในเซลล และหนาทแตกตางกน เพอให

ทำางานไดอยางเหมาะสม อาจลองพจารณาจากตวอยางของ

สงมชวต เชน มนษย รางกายมนษยประกอบดวยเซลลหลายชนด

Human Body 3

เซลลและเนอเยอ

ไมวาจะเปนเซลลเมดเลอด เซลลสรางเสนใย เซลลประสาท เซลลแตละชนดมขนาด รปราง

สวนประกอบภายในและหนาทแตกตางกน แตไมวาจะเปนชนดใดกตามสวนประกอบ

พนฐานของเซลลมนษยทกเซลลจะมความคลายคลงกนตรงทประกอบดวยเยอหมเซลล

นำาในเซลล ออรแกเนลล เยอหมนวเคลยส และนวเคลยส

เซลลของมนษยและสตวแตกตาง

จากเซลลของพช และเซลลของพชแตกตาง

จากเซลลของจลนทรยหลายประการ ประการ

หนงทสำาคญกคอ เซลลของมนษยและสตว

จะไมมผนงเซลล ในขณะทเซลลของพชจะม

ผนงเซลล เนอหาภายในบทนจะกลาวถงเซลลของ

มนษยเทานน

เซลลเปรยบเสมอนคอมพวเตอรขนาดเลกทม

ความซบซอน มสวนประกอบมากมายททำาใหสามารถ

ตดตอสอสารกบสงแวดลอม เปลยนแปลงรปราง รบขอมล

และสงเคราะหสารไดเปนจำานวนมาก

Human Body4

Cells and Tissues

สวนประกอบของเซลลสวนนอกสดของเซลล คอ เยอหมเซลล ซงเปนเยอบางๆ ประกอบดวยไขมนประมาณครงหนงและโปรตน

อกประมาณครงหนง โมเลกลไขมนจะเรยงตวเปน 2 ชนประกบกนโดยมโมเลกลโปรตนฝงอย เยอหมเซลลจะยอม

ใหสารบางชนดผานเขาออกเซลลไดเทานน สารทละลายในไขมนไดมากจะผานชนไขมนของเยอหมเซลลไดงาย แต

สารอนๆ อาจตองอาศยโปรตนทฝงอยเพอทำาหนาทเปนชองทางใหสารผานได นอกจากนโปรตนบางโมเลกลในเยอ

หมเซลลกทำาหนาทเปนตวรบ (receptor) ใหสารหลายชนด เชน ฮอรโมนในรางกาย ยา สารเคม มาจบแลวสอสาร

กบเซลลโดยไมตองผานเขาไปในเซลล

ใกลกบสวนฐานของเซลลจะเปนโครงสรางทรงกลมขนาดใหญเรยกวา นวเคลยส มเยอหมนวเคลยสเปนเยอ

2 ชนลอมรอบอย ภายในนวเคลยสจะมโครโมโซมซงเปนทอยของจน (gene) โครโมโซมประกอบขนจากสารบางชนดรวม

กบกรดดออกซไรโบนวคลอกหรอทเรยกสนๆ วา ดเอนเอ เปนโมเลกลสายคและขดเปนเกลยว ในนวเคลยสยงมโครงสราง

ทรงกลมทเรยกวา นวคลโอลส อยดวย นวคลโอลสนประกอบดวย กรดไรโบนวคลอก หรอทเรยกสนๆ วา อารเอนเอ

เปนหลก

ภาพตวอยางเซลลชนดตางๆ

เซลลรปทรงกระสวย

เซลลชนดนมกพบใน

กลามเนอเรยบ

เซลลประสำท

เซลลชนดนมกพบในระบบ

ประสาท

เซลลเมดเลอดแดง

เปนเซลลทไมมนวเคลยส

เซลลกลำมเนอลำย

เซลลชนดนพบในกลามเนอลาย

จะมนวเคลยสหลายอน

เนอทระหวางเยอหมเซลลกบนวเคลยสเรยกวา

ไซโทพลาซม ประกอบดวยสวนประกอบตางๆ ทอยกนเปนสดสวน

และแบงหนาทการทำางานไวเรยกวา ออรแกเนลล ออรแกเนลล

ทสำาคญ เชน รางแหเอนโดพลาซม (endoplasmic reticulum)

ไรโบโซม (ribosome) ไมโทคอนเดรย (mitochondrion)

กอลไจแอปพาราตส (golgi apparatus) และไลโซโซม

(lysosome)

◌ รางแหเอนโดพลาซม ชนดทมไรโบโซม

ตดอยจะทำาหนาทสงเคราะหโปรตน สวนชนดทไมมไร

โบโซมจะสงเคราะหไขมนและสเตยรอยด

◌ ไรโบโซม เปนตำาแหนงทมการสงเคราะหโปรตน

◌ ไมโทคอนเดรย เปนแหลงพลงงานหลกของเซลล

◌ กอลไจแอปพาราตส เกยวของกบการลำาเลยง โปรตนบางชนดภายในเซลล

◌ ไลโซโซม ทำาหนาทยอยวสดแปลกปลอม (เชน

แบคทเรย) และออรแกเนลลททำาหนาทไมไดแลว

Human Body 5

เซลลและเนอเยอ

ภาพแสดงการเรยงตวของเซลล

สวนประกอบของเซลล

นวคลโอลส(Nucleolus)

นวเคลยส(Nucleus)

ไรโบโซม(Ribosome)

กอลไจแอปพาราตส(Golgi apparatus)

เยอหมเซลล(Plasma membrane)

ไลโซโซม(Lysosome)

เซนโทรโซม(Centrosome)

ไมโทคอนเดรย(Mitochondrion)

รางแหเอนโดพลาซม(Endoplasmic reticulum)

Human Body6

Cells and Tissues

ระบบสรำงเมดเลอด

ระบบน�ำเหลอง

ระบบภมคมกน

ระบบประสำทกลำง(central nervous system) ระบบประสำทนอกสวนกลำง(peripheral nervous system)

ระบบผวหนง

ระบบกลำมเนอและโครงกระดก

ระบบหวใจและหลอดเลอด

ระบบทำงเดนหำยใจ

ระบบทำงเดนปสสำวะ

ระบบทำงเดนอำหำร

ระบบตอมไรทอ

ระบบสบพนธ

ชวงเอมบรโอ (embryo) : ถงไขแดง ตบ ตอมไทมสมาม ปมนำาเหลอง (lymph node)หลงจำกเกด : ไขกระดก มาม ตอมไทมส

หลอดนำาเหลอง ปมนำาเหลอง เนอเยอนำาเหลอง

ไขกระดก ตอมไทมส มาม

สมอง ไขสนหลง

ปมประสาทอสระ (autonomic ganglion)

ปมประสาทรบความรสก (sensory ganglion)

ขายประสาท (nerve plexus)

ผวหนง ผม ขน เลบ

กลามเนอ กระดก กระดกออน

หวใจ หลอดเลอด

ทางเดนอากาศตงแตจมกจนถงถงลมในปอด

ไต ทอไต กระเพาะปสสาวะ ทอปสสาวะ

ทางเดนอาหารตงแตปากจนถงทวารหนก ตบ

ตบออน ถงนำาด

เนอเยอตางๆ ทสามารถหลงฮอรโมนได

ผหญง : รงไข ทอนำาไข มดลก อวยวะเพศหญงผชำย : อณฑะ องคชาต ตอมลกหมาก

เนอเยอและอวยวะส�ำคญทเกยวของระบบกำรท�ำงำนของรำงกำย

Human Body 7

เซลลและเนอเยอ

เนอเยอเมอเซลลชนดเดยวกนมาอยรวมกน โดยมสารระหวางเซลล

ลอมรอบจะเกดเปนเนอเยอขน

ในรางกายมเนอเยออย 4 ชนด ไดแก

1. เนอเยอบผว

2. เนอเยอเกยวพน ซงครอบคลมถงเลอด

กระดก และกระดกออน

3. เนอเยอกลามเนอ

4. เนอเยอประสาท

ระบบกำรท�ำงำนของรำงกำยรางกายแบงออกเปนระบบตางๆ ตามความสมพนธทาง

โครงสราง เชน ระบบหลอดเลอด ครอบคลมหลอดเลอด

ทงหมดในรางกาย หรอทางการทำางาน เชน ระบบทาง

เดนอาหาร ครอบคลมอวยวะทเกยวของกบการยอย

ดดซม และขบถายอาหารทงหมด โดยทวไปจะนยม

แบงตามความสมพนธทางการทำางานมากกวาทาง

โครงสราง เพราะทำาใหเกดเปนระบบการทำางาน

ของรางกายหลายระบบ แตละระบบจะมเนอเยอ

และอวยวะทเกยวของทำางานรวมกน บางเนอเยอ

หรออวยวะอาจอยไดหลายระบบ เนองจาก

ทำาหลายหนาท

ภาพตวอยางการเรยงตวของเนอเยอกลามเนอ

อวยวะอวยวะ หมายถง สวนตางๆ ของรางกายทปฏบตหนาทเฉพาะอยาง

เชน หายใจ หลงสาร และอวยวะทมขนาดใหญทสดในรางกายกคอ ผวหนง

Human Body8

Cells and Tissues

◌ รไหมวำ ในรางกายของมนษยนนประกอบไปดวยหนวยของสงมชวตทเลกทสดคอ เซลล (cell) เซลลทมขนาดเลกทสดคอ ตวอสจ (sperm) และใหญทสดคอ ไข (egg)

◌ รไหมวำ เซลลสตวบางประเภททประกอบดวยเซลลเดยวเรยกวา โปรโตซว เชน อะมบา สตวชนดนจะทำาหนาททกๆ อยางดวยตวเอง ไมวาจะเปน เรองความรสกตอสงเราตางๆ การกน การยอย การเจรญเตบโต และการแบงตว

เพอนๆ ทรำบไหมวำ1. เซลลหลายๆ เซลลรวมกนกลายเปนอะไร

2. เนอเยอ (tissue) หลายๆ ชนดมารวมกนกลายเปนอะไร

3. ระบบหลายๆ ระบบรวมกนกลายเปนอะไร

(เฉลยอยทายเลม)

Did you know?

Human Body 9

เลอดและภมคมกน

Blood andImmunity

เคยนกสงสยบางไหมวา เอ... เมอรางกายเกดบาดแผลขนมา

เชน โดนมดบาดแลวมเลอดออกนน รางกายของเราจะหยดเลอดท

ไหลออกมาไดอยางไร

และเพอนๆ รไหมวาเลอดมความส�าคญตอรางกายของเรา

อยางไรบาง ดงนน เราจะมาท�าความรจกกบเลอดวา... เลอดม

ความส�าคญกบเราอยางไร...

Chapter 02

Human Body10

Blood and Immunity

เลอดและภมคมกนBlood and Immunityรางกายมนษยประกอบดวยนำารอยละ 60-70 ของนำาหนกตว

นำาในรางกายสวนหนงอยภายในเซลล อกสวนหนงอยระหวางเซลล และสวน

ทเหลออยในเลอดทำาใหเลอดมปรมาตร 4-6 ลตร คดเปนนำาหนกรอยละ

6-8 ของนำาหนกตว

สวนประกอบของเลอดเลอดมสวนประกอบทสำาคญคอ เซลลเมดเลอด ไดแก เมดเลอดแดง

และเมดเลอดขาวชนดตางๆ เมดเลอดแดงนนมลกษณะเปนเซลลรปรางแบน

ไมมนวเคลยส คดเปนประมาณรอยละ 45 ของเลอดทงหมด ภายในเมดเลอด

แดงมสารสแดงเรยกวา ฮโมโกลบน สวนเมดเลอดขาวจะมนวเคลยส ซงแบง

เปนหลายชนดตามลกษณะนวเคลยสและเมดเลกๆ (granule) ภายในเซลล

เมดเลอดขาวสามารถแบงเปนประเภทใหญๆ ไดคอ เมดเลอดขาว

ชนดแกรนโลไซต โมโนไซต ลมโฟไซตชนดบและท นอกจากเมดเลอดแดง

และเมดเลอดขาวแลว ในเลอดยงมเกลดเลอดซงพฒนามาจากชนสวนของ

ไซโทพลาซมของเซลลชนดหนง มลกษณะเปนแผนเลกๆ ไมมส ไมมนวเคลยส

เมดเลอดขาวและเกลดเลอดรวมกน คดเปนประมาณรอยละ 1 ของ

เลอดทงหมด สวนของเลอดทไมใชเมดเลอดและเกลดเลอดนน เปนของเหลว

สเหลองออนเรยกวา พลาสมา หรอนำาเลอด คดเปนประมาณรอยละ 54

ของเลอดทงหมด

Human Body 11

เลอดและภมคมกน

สวนประกอบของพลำสมำ พลาสมามสวนประกอบทสำาคญคอ นำา โปรตน

(เชน แอลบมน สารชวยในการแขงตวของเลอด) อเลกโทรไลต

(เชน โซเดยม คลอไรด) นำาตาล (เชน กลโคส) ไขมน

(เชน คอเลสเตอรอล) ของเสยจากเมแทบอลซม (เชน

ยเรย) กรดอะมโน ฮอรโมน วตามน และบฟเฟอร

ถาทำาใหเลอดแขงตว แลวแยกสารชวยในการแขง

ตวของเลอดออกไป จะเหลอของเหลวทเรยกวา ซรม

หรอนำาเหลองของเลอดซงเปนสวนประกอบของเลอดท

อยภายในหลอดเลอดแดงและหลอดเลอดดำา

นวโทรฟล (Neutrophil)

เมดเลอดขาวชนดท (T-Lymphocyte)

อโอซโนฟล(Eosinophil)

เมดเลอดแดง(Red blood cell)

เกลดเลอด(Platelet)

เบโซฟล(Basophil) แมโครเฟจ

(Macrophage)

Human Body12

Blood and Immunity

หลอดเลอดแดงหมายถง หลอดเลอดทนำาเลอดออกจากหวใจ

สวนใหญเปนเลอดแดงซงมออกซเจนมาก เพราะ

ถก “ฟอก” ทปอดแลว นนคอมการแลกเปลยนนำา

คารบอนไดออกไซดออกไปสถงลมปอด และรบออกซเจน

จากถงลมปอดเขามา เลอดแดงนจะถกสบฉดออกจาก

หวใจหองลางซายไปเลยงทวรางกาย หลอดเลอดแดง

ชนดเดยวทมเลอดดำาหรอเลอดทมคารบอนไดออกไซด

มาก คอหลอดเลอดแดงทออกจากหวใจหองลางขวา

เพอนำาเลอดไปฟอกทปอดตอไป

หลอดเลอดด�ำหมายถง หลอดเลอดทนำาเลอดเขาสหวใจ สวนใหญ

เปนเลอดดำา เพราะมาจากเซลลทวรางกาย หลอดเลอดดำา

ชนดเดยวทมเลอดแดงกคอ หลอดเลอดดำาทนำาเลอดท

ฟอกจากปอดแลวกลบเขาไปสหวใจ หลอดเลอดดำาจะ

อยตนกวาหลอดเลอดแดง จงสามารถมองเหนหลอด

เลอดดำาไดจากดานนอกผวหนงของเรา และยงเปน

หลอดเลอดทนยมใชฉดยาเขาสรางกาย

◌ รไหมวำ ในทารกหลงคลอดไปจนถงผใหญนน

เมดเลอดแดง แกรนโลไซต โมโนไซต ลมโฟไซตชนดบ และ

เกลดเลอดจะถกสรางขนในไขกระดกสแดง (red bone marrow)

ซงอยภายในกระดก สวนลมโฟไซตชนดทจะถกสรางขนเมอ

เปนทารกในครรภมารดาโดยสรางทตอมไทมส เมดเลอดแดง

มอายเพยงประมาณ 120 วน กจะถกทำาลายไป

Did you know?red bone marrow

Human Body 13

เลอดและภมคมกน

หลอดเลอดดำาทรบ

เลอดดำาจากสวนลาง

ของรางกาย(Inferior vena cava)

ปอดดานขวา(Right lung)

ปอดดานซาย(Left lung)

หวใจ (Heart)

หลอดเลอดแดงใหญนำาเลอด

ไปเลยงทวรางกาย(Aorta)

หวใจและหลอดเลอด

เมดเลอดแดง 4-6 ลานเซลลตอไมโครลตร

ฮโมโกลบน 12-18 กรมตอเดซลตร

เมดเลอดขาว 5,000-11,000 เซลลตอไมโครลตร

เกลดเลอด 150,000-450,000 ตอไมโครลตร

แอลบมน 3.5-5.0 กรมตอเดซลตร

กลโคส ไมเกน 110 มลลกรมตอเดซลตร

คอเลสเตอรอล ไมเกน 200 มลลกรมตอเดซลตร

ปรมำณเมดเลอดและสำรบำงชนดในเลอด

Human Body14

Blood and Immunity

ทอนซล (Tonsil)

ตอมไทมส (Thymus gland)

ปมนำาเหลอง (Lymph node)

มาม (Spleen)

ไขกระดก (Bone marrow)

หลอดนำาเหลอง (Lymph vessel)

สวนประกอบของระบบภมคมกนระบบภมคมกนมสวนประกอบคอ เมดเลอดขาว และอวยวะทเกยวของ

ไดแก ไขกระดก ตบ (เกยวของกบระบบภมคมกนในขณะทยงเปนทารกใน

ครรภ) ตอมไทมส ตอมทอนซล มาม ปมนำาเหลอง (lymph node) ปมนำา

เหลองเลก (lymph nodule) และหลอดนำาเหลอง

ระบบภมคมกนหมายถง ระบบของรางกายทปกปองรางกายจากสงแปลกปลอม ไดแก จลนทรย

ปรสต และสงแปลกปลอมอนๆ เชน ฝน ผงแรทเขาไปในระบบทางเดนหายใจ

Human Body 15

เลอดและภมคมกน

เลอดและระบบภมคมกน

เมดเลอดแดง

เมดเลอดขำว

Human Body16

Blood and Immunity

เลอดมหนำทหลำยประกำร ไดแก

เมดเลอดแดงเมดเลอดแดงทำาหนาทขนสงออกซเจนจากถงลมในปอดไปยงเซลลทวรางกายเพอ

ใหเซลลใชในกระบวนการหายใจ เปนการสรางพลงงานอกตอหนง ซงออกซเจนจะอยใน

เมดเลอดแดงไดกโดยการจบกบฮโมโกลบน

เมดเลอดขำว เมดเลอดขาวทกชนดทำาหนาทเปนภมคมกนของรางกาย โดยแกรนโลไซตและ

โมโนไซตจะตอบสนองตอสงแปลกปลอมอยางรวดเรว ในขณะทลมโฟไซตจะตอบสนองชา

กวา แตใชกลไกทจำาเพาะเจาะจงตอสงแปลกปลอม เชน ลมโฟไซตชนดบจะเปลยนเปน

เซลลพลาสมา (plasma cell) แลวสรางแอนตบอด (antibody หรอ immunoglobulin)

จำาเพาะ ซงเปนโปรตนขนมาตอตานแอนตเจน (antigen) ของสงแปลกปลอมแตละชนด

โดยแอนตเจนถอวาเปนโปรตนเชนเดยวกน

เกลดเลอดเกลดเลอดและสารชวยในการแขงตวของเลอด

จะทำาใหเลอดแขงตว จงหามเลอดในกรณทเลอดออก

จากหลอดเลอด เชน ผวหนงเปนแผลมการฉกขาด

ทำาลายหลอดเลอด หรอการตกเลอดในอวยวะภายใน

พลำสมำพลาสมาเปนทางสำาหรบลำาเลยงเมดเลอด เกลด

เลอด สารอาหาร เมแทบอไลต และยาตางๆ นอกจากนยง

ลำาเลยงของเสยไปยงอวยวะททำาหนาทกำาจดของเสย เชน

ปอด ตบ ไต และยงชวยควบคมอณหภมในรางกายดวย

บฟเฟอรบฟเฟอรจะชวยในการรกษาคาพเอช

ของเลอดและของเหลวในรางกาย

เกลดเลอด (platelet)

เนอเยอบโพรง(Endothelium)

คอลลาเจน(Collagen)

Human Body 17

เลอดและภมคมกน

หมเลอดเลอดของมนษยแบงอยางหยาบๆ ไดเปน 4 หม ไดแก เอ บ เอบ และโอ ตามชนดของแอนตเจนทอยบนผว

เมดเลอดแดงดงตารางดานลาง

การใหเลอดโดยทวไปเปนการใหเมดเลอดแดง ผทมหมเลอดเอจะมสารตานโปรตนบอยในพลาสมา จงไม

สามารถรบเมดเลอดแดงจากผใหทมหมเลอดบหรอเอบได เพราะสารตานโปรตนบจะเขาไปจบกบโปรตนบบนเมด

เลอดแดงของผให ทำาใหเมดเลอดแดงแตก จงรบไดเพยงเมดเลอดแดงจากผใหทมหมเลอดเอหรอโอเทานน ในทำานอง

เดยวกน ผทมหมเลอดบจะรบไดเฉพาะเมดเลอดแดงจากหมบหรอโอ ผทมหมเลอดเอบจะรบเมดเลอดแดงจากหม

ใดกได เพราะในพลาสมาของหมเอบไมมทงสารตานเอและสารตานบ ตรงขามกบผทมหมเลอดโอ ซงมทงสารตาน

เอและสารตานบ จะรบเมดเลอดแดงไดจากหมโอเทานน

*ประชากรไทยสวนใหญมหมเลอดอารเอชบวก

ระบบหมเลอดหลายระบบสามารถนำามาใชรวมกนได เชน ผทมแอนตเจนเอและอารเอชบนผวเมดเลอดแดง

จะเรยกวาม หมเลอดเอบวก

เอ

บ

เอบ

โอ

อำรเอชบวก

อำรเอชลบ

เอ

บ

เอและบ

ไมม

อำรเอช

ไมม

ตำนบ

ตำนเอ

ไมม

ตำนเอและตำนบ

ไมม

ตำนอำรเอช

หมเลอด แอนตเจนบนผวเมดเลอดแดง แอนตบอดในพลาสมา

หมเลอด แอนตเจนบนผวเมดเลอดแดง แอนตบอดในพลาสมา

หมเลอดหำงำยและหำยำกหมเลอดทหางายทสดของประชากรในโลก คอ หมเลอดโอบวก สวนหมเลอดทหายากทสด

คอ หมเลอดเอบลบ

Human Body18

Blood and Immunity

ควำมผดปกตทเกยวของกบเลอดและภมคมกน

๏ ความผดปกตทเกยวของกบเมดเลอดแดง ไดแก ภาวะเลอดจาง ซงอาจเกด

จากการสรางเมดเลอดแดงไมเพยงพอ เสยเลอดมาก หรอมการสลายของเมดเลอด

แดงมากแลวอาจทำาใหเกดความผดปกตอนๆ ตามมาได เชน ดซาน อวยวะภายใน

บางชนดโตผดปกต

๏ ความผดปกตทเกยวของกบเมดเลอดขาวและภมคมกน ไดแก การอกเสบ

ภมแพ และสภาพไวเกน (hypersensitivity เชน การแพยา) ภาวะเมดเลอดขาวมาก

หรอนอยกวาปกต มะเรงเมดเลอดขาว โรคภมตานตนเอง (autoimmune disease)

การไมตอบสนองตอแอนตเจน และภมคมกนบกพรอง ซงครอบคลมถงการตดเชอ

ไวรสเอชไอว/กลมอาการภมคมกนเสอม/โรคเอดส ทำาใหจำานวนลมโฟไซตชนดทลด

ลงมาก จนรางกายมภมคมกนตำาและตดเชอชนดอนๆ ไดงาย

๏ ความผดปกตทเกยวของกบเกลดเลอดหรอสารชวยในการแขงตวของเลอด

ไดแก ภาวะการแขงตวของเลอดผดปกต

◌ รไหมวำ ผปวยทเปนโรคไขเลอดออก โรคมะเรง โรคไตวายเรอรง โรคเอสแอลอ โรคตบแขง หรอ

โรคทเกดจากเชอไวรสบางชนดจะมภาวะเกลดเลอดตำาได และเมอใดกตามทเกลดเลอดตำามากหรอไมมเลย อาจจะ

มภาวะเลอดออกโดยทไมตองมบาดแผลภายนอก จงจำาเปนตองรกษาดวยเกลดเลอดจากผอนเพอปองกนไมใหเลอด

ออกในอวยวะตางๆ เมอจำาเปนตองไดรบการผาตด

เมอมผมาบรจาคเลอด ทางศนยบรการโลหตจะนำาไปแยกสวนทเปนเมดเลอดแดง พลาสมา และเกลดเลอด

ออกจากกนเพอใหไดประโยชนสงสด เกลดเลอดจากผบรจาคจำานวน 6-8 คนรวมกนจงจะเพยงพอทจะทำาให

เลอดหยดไหลและปองกนไมใหเลอดออกใหมได เนองจากเกลดเลอดทำางานไดเพยง 5-7 วนหลงจากเขาสรางกาย

ดงนน ผปวยบางรายจงตองไดรบเกลดเลอดทกสปดาห

Did you know?

เพอนๆ ทรำบไหมวำกลมอาการภมคมกนเสอมเกดจากอะไร

(เฉลยอยทายเลม)

เพอนๆ ทรำบไหมวำกลมอาการภมคมกนเสอมเกดจากอะไร

(เฉลยอยทายเลม)

พมพ 4 สทงเลมพมพ 4 สทงเลม

โดย ผศ. ดร.อรกญญ ภมโคกรกษ

Ph.D. in Pharmacology Human Body

Hum

an Body

รางกาย

อวยวะ

Did you know? เร�องนารเกยวกบรางกาย

คำถามทายบท พรอมเฉลย

Glossary รวมคำศพททควรรของระบบรางกาย

เรยนรครบทกระบบในเลมเดยว!

เซลลและเนอเย�อ Cells and Tissues

เลอดและภมคมกน Blood and Immunity

พนธศาสตร Genetics

การเตบโตและพฒนาการ Growth and Development

ระบบประสาท Nervous System

การรบรเฉพาะ Organs of Special Senses

ระบบหวใจและหลอดเลอด Cardiovascular System

ระบบทางเดนหายใจ Respiratory System

ระบบทางเดนปสสาวะ Urinary System

ระบบทางเดนอาหาร Digestive System

ระบบตอมไรทอ Endocrine System

ระบบกลามเนอและโครงกระดก Musculoskeletal System

จลนทรยและปรสต Microbials and Parasites

ระบบสบพนธ Reproductive System

โภชนาการ Nutrition

ภาวะเส�อมและชราภาพ Deterioration

เนองอก Neoplasia

เซลลและเนอเย�อ

รจกกลไกธรรมชาตภายในรางกายระบบการทำงานและหนาทของอวยวะตางๆ

รจกกลไกธรรมชาตภายในรางกายระบบการทำงานและหนาทของอวยวะตางๆมนษยเปนสงมชวตทเกดจากกลไกธรรมชาต ภายในรางกายของเรานนประกอบดวยอวยวะหลายอยาง ซงชวยกนทำหนาทอยางเปนระบบเพ�อใหรางกายมชวตอย ดงนนการเรยนรวาอวยวะหรอสวนประกอบภายในรางกายทำหนาทอะไร และควรดแลรกษาหรอปกปองอยางไรจงเปนเร�องสำคญทควรศกษา

ผลตโดย สำนกพมพเอมไอเอส 55, 57 ซอยพระรามท 3 ซอย 53ถนนพระราม 3 แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ 10120โทรศพท 0-2294-8777 (สายอตโนมต) โทรสาร 0-2294-8787www.MISbook.com

ระบบรางกายมนษย

199.-

ฉบบปรบปรงเนอหา

ราคาพเศษ

199.-

ISBN 978-616-527-336-7

9 786165 273367

เสรมความร

ระบบรางกายมนษยเรยนรครบทกระบบในเลมเดยว!

พเศษกบ Did you know? เร�องนารเกยวกบรางกายทบทวนความรกบคำถามทายบท พรอมเฉลยGlossary รวมคำศพททควรรของระบบรางกาย

ฉบบ

ปรบปรง

เนอหาสมบรณแบบ

เพ�อการเรยนรเบองตน

ฉบบ

ปรบปรง

เนอหาสมบรณแบบ

เพ�อการเรยนรเบองตน