138
ВЫПУСК I БОРИСО-ГЛЕБСКИЙ СБОРНИК COLLECTANEA BORISOGLEBICA

Борисо Глiбський Збiрник Libre

  • Upload
    byzros

  • View
    229

  • Download
    1

Embed Size (px)

DESCRIPTION

The Cult of the princes Boris and Gleb in Old Russia.

Citation preview

  • I

    - COLLECTANEA BORISOGLEBICA

  • Paris 2009

    - COLLECTANEA BORISOGLEBICA

    I

  • OCCASIONAL MONOGRAPHS - II

    published bythe Ukrainian National Committee for Byzantine Studies

    Honorary PresidentIhor evenkoPresidentPetro tolochko

    ACHCbyzISBN 978-2-916716-20-6

    Distributed by [email protected]

    www.achcbyz.com

    Layout & Graphic Design

    Artyom Vardanyan (Ter-Markosyan)

    :

    i iCOLLECTANEA BORISOGLEBICA

    I

  • ............................................................................................ 7 . . - ................................................ 15. .

    . ....................................................... 57

    I. . . ................................................... 60

    II. XI XII . ......... 72 III. XII XIII . ........................................... 92 IV. . .. 92

    . . . . ............................. 117

    I. . 262 . 12: . ........... 119 II. :

    . ......................... 124 III. . 262 . 12 ............... 134 IV. . 262 . 12 ...... 137 V. ........................ 148

    . - . .............................................................. 157

    . ...................................................................... 183

    I. 1016/7 . ..................................................... 189

    II. ............................................... 230

    III. ................. 259 . .

    .......................................................................... 307.

    ....................................... 341C. .

    .................................................................. 353

  • Table des maTires

    Prface de l'editeur ..................................................................................... 7

    V. Zotsenko La ville de Vychgorod lpoque kivienne:

    un aperu archologique ............................................................................ 15

    e. s. smirnoVa Les dbuts de la reprsentation iconographique des saints princes Boris et Gleb (1015) : les modles byzantins et lmergence

    de la tradition russe ................................................................................ 57e. V. UkhanoVa Les plus anciennes reprsentations du saint prince Boris.

    Un jalon pour lhistoire de la bibliothque du prince Vladimir Monomaque ...... 117e. arkhipoVa Une petite icne en pierre de saint Gleb, guerrier

    et martyr, provenant de Taman ............................................................... 157C. ZUCkerman Une esquisse de la stratiication des premires

    chroniques russes .................................................................................... 183L. s. soboLeVa Lincarnation de la saintet de Boris et Gleb

    dans les vers spirituels ....................................................................... 307W. aristoV La fonction narrative du motif de lanciennet dans le rcit

    annalistique sur Boris et Gleb .................................................................. 341s. a. iVanoV Quelques remarques sur le contexte byzantin du culte

    des saints Boris et Gleb ............................................................................. 353

  • , , -, . - / Collectanea Borisoglebica , - , . , , , collectanea, : , , - , . . , , , , . , , - , , - , , , . . , . , . -, , . , - , , - ., , , , , , - . , - .

    * * *

  • 8, . , . ... . , , , - (, 1986). . , , , , . , , , 2015 ., . ? ., , , , , , . , , , . , , , , , . . , , , , , , , , . , . . - . . . , , , . , -, , , . , , . , . . , . . . , . , .

  • 9 , . . . . - . -, , . , , . , , , , , , ( , . . , , ). ( ), : - , - , 1115 . ( , ). , , -, . , , , , , ? . , , , -, -. - ( ), , , , , . , ( , , ), . . , . , - , 70- XI ., . . () . . , XI-XII . , - 1115 . . . , - (...) , -

  • 10

    V (1993), 1135 ., (, 2003: 29, 87). . , . , - . . . , . 1117 . . , (, , ). - , , , . , , . 1120 . -, . , - . . , , , . . . (1916, . 1967) . . (2006) , . . - (2007) , , 1940 ., , . , - , , . . . - , , , , . , , . . . , , XVII ., , XVIII . . . . . . -, . . . (2007: 334-335) , , XV .

  • 11

    ... , : ... . , . . -, , , , . - , , , , ? XV . . , - . , , , , . . (2007: 336), , . , . , , , - , ? , , , -, , , , , ? - , , : . , - . . -, , , , , , . , , , , , , . XI XII ., -, XV, XVI XVII ? . : -, . , , , , , , , .

  • 12

    , , , ? ( -) : , , , . . , , , ( ). , , . , , . , - , -, . , , , , , ; , , , , , . , : , , , , , . , , -, , . . , . . , . , , , . ; - . . . , , . , . , , , .

  • 13

    . . . , . . (2003) . . (2006) 6625 (1117/8) . . (. . 6625 6629 11201122 ., ). , , () . -, . ( 1899: 64) , : - , .. . , . - . I . , (10811118) , 1. . , . . , - . . . . ( ), (10931113) ( 1916: 61). , , , , . , , . , 1117/8 . , . , . . , ( 1916: 20); - , - . , 1118 . . , .

    * * *

    1 .: S. Efthymiadis, Le monastre de la Source Constantinople et ses deux recueils de mira-cles. Entre hagiographie et patriographie, Revue des tudes byzantines 64-65, 2006-2007: 298.

  • 14

    Borisoglebiana ( ..). 07-01-94653/. . 2009 , . , , , , -. , , -, . , , ( ) . , ACHCByz (). - . , . - -, . -. , , , , . - , , . - - . . - . 11-12 2008 . , , - Occasional Monographs.

  • ()

    - COLLECTANEA BORISOGLEBICA

    . . Paris: ACHCByz 2009

    I

  • La chronique russe connue sous le nom de Rcit des temps passs (Khronika vremennykh let) forme le socle commun de la plupart des compilations annalistiques conserves ; elle dcrit lhistoire russe des origines jusqu lanne de sa composition (1116) puis sa rvision par lauteur (1117). Une description distincte, textuellement assez proche, se lit au dbut de la recension cadette de la Ire Chronique de Novgorod pour la priode qui va jusqu la mort de Feodosij, labb du monastre de Grottes, en 1074. Lantriorit de cette version par rapport celle conserve dans le Rcit a t dmontre par A. A. Shakhmatov qui a cru que le compilateur novgorodien avait accs un manuscrit dfectueux (amput de la fin) dune chronique kivienne des annes 1090. Tout en raffirmant lantriorit de la version qui se lit dans la chronique novgorodienne, on cherche ici apporter la preuve que son compilateur disposait dune chronique compose en 1076 au monastre des Grottes, se terminant par la mort de Feodosij. Cette chronique a par ailleurs t remanie par lauteur de la chronique des annes 1090 pour tenir compte de deux sources supplmentaires : la Lecture liturgique (Parimijnye chtenija) sur les saints Boris et Gleb (dont il a recopi des passages entiers) et la Vie dAntonij, fondateur du monastre des Grottes. La chronique des annes 1090 a, son tour, t remanie dans sa partie ancienne lors de la rdaction du Rcit des temps passs pour intgrer des sources nouvelles les traits byzantino-russes.

    Les chercheurs ont aussi remarqu que le texte des chroniques, divis de faon systmatique en entres annuelles (parfois non remplies), formait initiallement, dans sa partie la plus ancienne, un rcit continu. Le schma annalistique lui a t impos a posteriori par un dcoupage assez grossier, ayant parfois reparti des membres dune phrase entre deux entres avec des annes vides insres au milieu. Le rcit initial commenait sans doute par linstallation des tribus slaves dans leurs pays respectifs et se terminait par la description de la guerre intestine entre les fils du prince Vladimir, lassassinant de ses successeurs dsigns Boris et Gleb par Svjatopolk puis lviction de Svjatopolk par Jaroslav et lintronisation de ce dernier Kiev durant lhiver 1015/6. En lisant le texte dcoup en continu on decouvre sans trop de pertes et de dformation lun de ces rcits dorigines (origines gentium) que tant de peuples produisent, chacun sa manire, dans le haut Moyen ge. Plusieurs indices, dont une notice ajoute au texte termin, date de 6525/1017 et datable du dbut de lt 1017, permettent de situer la rdaction du rcit peu de temps aprs le dernier vnement dcrit, vers lhiver 1016/7. Le Rcit de lan 1016/7 constitue la source principale de la Chronique de lan 1076 qui lui impose la grille annalistique. Un demi sicle plus tard, sans doute en 1126, le manuscrit original du Rcit ( sorti de linventaire de la bibliothque du monsatre des Grottes) arrive Novgorod, o il devient le fondement de la premire chronique locale.

    C. ZUCkerman. Une esquisse de la stratiication des premires chroniques russes

    . . ; -, , . ., , . . . , ; . . . . ; - . . . . . - . , , .

  • ,

    , , , , , - . . . , , , I ( 1997). - , , , . , - ( 2001). , . , , , . .

    - , , , -. . . (1960/1979) 1 ., , ; . 6524/1016 . . , , ,

  • . 186 , . , , 1015 . . , , 1 (.), . , . , , , . (1 ., 1 . ), -. -, , . - , , , , , , , , . , - , 1015 .: , , , . , , , , . - . , -. , , , : . 1 . . , , , , . ,

  • 187

    1 . . . (1940/1996) . . (1990: 191) - 1050-1079 . . . , (1948/1986), , , ( 1947: 89, . 1).

    , 1 . 1090- ., . . , 1076 ., , , , . , 1070-, 1090- ., , , , . , , ; , , , . , , ., , ( . . . . -), 1070- 1090- . , . , , : 1090- . 1, 1076 . 2, 3. - , , . -, , . , - XI ., , 1.

  • . 188

  • 189

    I. 1016/7 . , , 1 ., . ( ) , -, , . , , . 1016 1017 . , , , . -, . . , , , , . - , , . - , , , ( ), , 1 . ( 1 .), -, . , , , , , , .

  • . 190

    1. , . . . 1093 . , - . . . , . . - . . , - - ( 2003: 112 116). 1908/2002: 309 328 .) , : -, , , (. ) ; 1017 ., , ; . , ( , - , ), . - , . , , , . , - (Alphonse Dain, 1896 1964). , , entia

    non sunt multiplicanda praeter necessitatem ( ), : non entia non sunt multiplicanda, , non entia . - , XIX .; - . , , , , .

  • 191

    2 , . . (2006), , .

    . . (1923; 1924). , , (1923: 61). : , (1923: 56). , , , , . . , - ( 2004: 79 81)2. . , - 1 , . , 6524/1016 . , 1, 1 , - . . , . I , . : ... , - (1) ( 1923: 65 66). -, , 1 - . . . (1941/2006: 288 299) . (2003), , , ,

  • . 192

    3 . (2003: IV ., . 2005) -, , , 1 1 (. 2004). - , , ( 988 1054 . 1 . ) .

    3. (. III,2; . 1974; 1976), , - 1 . 1016/7 ., . , , , , . -, . . (1930), , . . (1947: 63 66), 996 ., . . (1948: 332 333) . , . . (2000/2002: 123) - , (- ), ( 1969: 16 18). . . (2000), . 996 . . . , , , . . . . , I . . . (2003: 10 30). , 996 . , ( . 2003: 30). , , . . (1992), .

  • 193 . . (1960/1979). , , . , , . -, . . , 988 . ( 1960/1979: 48). , , , : (1960/1979: 65) , , , , . -, , , (1960/1979: 51 57) , . , , , , . . . - (1971: 63 66). - , ( ) . , , , , 6504 ., - 6522 . .... ,

    , 6522 . 6504 .. , -

  • . 194, , 6522 . ( , ; ) 6523 . ( ...). 6524/1016 . ( ), . , . , , - , , , 6524/1016 ., , , 60- 70- . XI . ( 1971: 70 71). . . - ( ) (1976). ; , . - , 1016 ., . (1976: 4), - . . . . (2001), - . , , 6524/1016 ., , , (61 ), , , (12 ). , , , , , . , , 1 . 1 . . - , 1 ., . . . , , -

  • 195

    4 , , , - , : , 1 . , .5 , . . (2008) - , . . . , , - . . ( ). ., , - ., - , 1. . ( 2008: 231). - , , , - . , , .

    ( 2001: 154 155, 159 160). , . . , . , - , . , , , -. , , : / ( 2001: 169 170)4. -, , , , , - ( 2001: 165 168). , , , , , , , 5. - ,

  • . 196 . , - 996 ., , , ., , . . , , 1 . 6499/991 ., , , 6497/989 . , 6504/996 ., , , , . , 1 . 6496, 6499 6504 .: : , , ; ; . / - , ; , . -, , , , ; , : . / , , , : , .

    (6496/988 .), , , . , . , . , , , , , , . 6504/996 . , : , , , (6499/991 1 ., 6497/989 ).

  • 197

    6 , , , , 6515/1007 . . , ( - ).7 , , , ( ) (. , 2006: 247). : , , , , .

    , . , , , , . - , . , (1908/2002: 317), -. , , , , . - , , , - 1 . : 6508. . , . 6509. , , . 6511. , , . 6515. . 6519. , . (1 .: 168). , , , , : 6. . , , 7, , . 6515, .. 1007/8 . , , - 6504/996 6522/1014 ., .

  • . 198

    8 , , , - , , , ... ( , , 1 . ).

    , -, - , : , -, - . . , , -, , 5604/996 ., .. . , - . 1070- . , , . , , , . (. ) . - , 6504/996 ., , , 6522/1014 .: 8. (2001: 163) , , , 6505 . 6522 ., - (2001: 176, . 27), , - . , . , - , , , , , , .

  • 199 , , - . . , , , , (, ) . , , .

    . - , 6488/980 . , , ,

    (.) / (., .) . (ad loc.) , , , -. , , , ( ), , , , - ? , , , , . ? 1 . . , , . , . , , . , - . , : , . - : , . , , , - , ( 1 .), 300 , 200 , . ( ), , - : , , . . (2001: 98): in Berestovo,

  • . 200

    9 i (1985: 19) . . . , , .

    in dem Landsitz, der jetzt Berestovoe heisst. , , (, , - ). , , , , , ( ), ; , , (, , , )9. , . - , . 1017 1018 . (. 2001: 457 459), , , . - , , , - , , , . (VIII, 32) , , , , -, ? , , , - . , ( ), 1018 . , - 6508/1000 ., , , . , , .. 1018 .

    . , 1 . .:

  • 201 . , , - . , , , - 1018 . (, ) - , ( ). . , . - , . . , 1 . 6524/1016, - , 15 1015 . . , 6524 ., -, , , 1 . , (. ). , , . ( 1015 .) . - . , , 3000 1000 , - , , (De administrando imperio, 9), , , . (. 400 ) , , 1015 . , , , , . , , .

  • . 202

    10 , (1984: 14, . 8) , , , . 1015 . - , , , , .

    , , . (1908/2002: 334 336) , , 6526/1018 ., . I ., , , , , . 1015 . . . (1963: 224 225), , . . . (1957: 132 144; , ), . . . (1984), 1016 ., , , , 10, , , , . , , , : . 1016 ., , - : II, , , , , , . -, 1017 . (VII, 50 51) , , . ,

  • 203 () - - , , - - ( 1984: 17), . , , , . , , , (VII, 57), , , , - . , . , , , -, , , , - , , 30 1018 . (VII, 65; VIII, 1). (VII, 65), . - , , , . , , , 1017 . , - : - (postea) [], [], , , (VII, 65). - 1018 . (VIII, 31 33); , , - , - 1017 . , , ( 2001: 469). - , , , . - . , , . II , , . , ,

  • . 204 , , (inthronizavit), , , , . 1018 ., , , (VIII, 1). , , ? , , . -. , 1017 ., VII, 65 1018 ., , 1018 . . , , , , , -, 1018 . , , , (VII, 73), - . 1017 ., ( 2001: 467). , - ( ) , , , , , - , . , , . , - 1017 . , , . , , - 1018 .

  • 205

    11 , - , . . ( ).

    . 1 .: , , , 300 ,

    (1 .: 107). , , . 1 . , , , . , , , ; , , , . 1 ., : ... , . testimonium, . ( - ), : , , , , , . , , , I II . , , . ( , .. 20 30- . ., ). , : - . , 30- . . (), ( 2007: 346 347). ( , 11)

  • . 206 300 . ? , . , . 1015 . , , , , . - (6489/981): , : , , . - 1018 . , 6539/1031 .: , , . , 1039 ., . , 6539/1031 ., I ., 1 ., 1090- . . - . , , , .

    , , -- , 1015/6 ., , - 1. 1 ., , , -, 1 . (, III,4). 1 . . , ( ) ( , .), . 1070- . . . ( ), , , .

  • 207

    2. : 1016/7 . , -, . , , , , , . , . , . , - , , , .

    . - (1908/2002: 57 66), , - , , 1039 . . . 1914 ., ( 1914; 2007: 261 303). , , , . - , , . (1908/2002: 43 48) , 1095 . , . , . - , , , , , . . (2007: 11), . , , -

  • . 208 . , , , . , . (1908/2002: 80) , . , , , , , , 1039 . ( ), 1016/7 . 1 ., , . , , ( , , ...), , . , , , ( ) , , . , - 1015 . , , , , , . : - , , , . , , , , . , , , . . , , , , - . ,

  • 209

    12 , , , . . (2007: 16-18), , . . . , .

    . : , , , , , . , , , . , , , . , - , , , , , . , , . - , , , , - , - , , . , , , , -, II . ( 1908/2002: 68 70). , , , , -- . , , , ..., , . . : , , , , - , // , , (: 91 92).

    , , (: 93)12.

  • . 210 , , . , , , , :

    , , . , ,

    ...(, . , . 11).

    , , , , , - . . , - , ; , . - . , , , ; . ... (: 91)., , (1908/2002: 75 77) , - . , - , , , . , , , , . -, (, , ) ; (. 2005). -, . 1070- ., - . .

  • 211 , , 24 , . , , , - , , , , , , , , - , . , , 5 1015 . , -, . , , 6496/988 . , , . . . , , , 55 60 (60 65 ) ( 1900: 97 98). -, , , : , . - . , , -

    , . , , , , . , , , , , , , . . , . , , . , , , , . , , , , , , . , ,

  • . 212 , . , , , , . , , . . , : 5 . , , , . - (2007: 288): , , [-], , , , [ ], . , , , , , . , - , , . , ( , . ): , , . , , . , , . . , , , . () . , , . . . (2006: 265). , , , . , , , . -, , . -

  • 213 (1908/2002: 63), , ; , . , , . , , , , . . , , ( , ). , - , , . , , . , - : , , , 10-12, , , , , . , , , , , . , , , . , , , 18 , 5 , . 5 , , . , , - , , , . , . , - , , : , , : , , (1 .: 172 173; : 92, . ). . , - . ,

  • . 214 , . - . , : , , , , (: 95). 1 . : , : , (1: 174). , 1 ., . - (1908/2002: 71 72), . , , , , . 1 ., , I ., , , -. , 1 . , , . , 1016/7 . 1070- ., , , . 60 , . - , . , . ( -) ( ) . (1908/2002: 80), , . , . , (2006: 166-167), -

  • 215 . . , ( , - : , , ). 1016/7 . , , .

    . , - . , , , , , - (VII, 73 74). , , , - , , , . . (2003: 314 315) , - , , , , - . ( , ) , . : . . , integritatem hereditatis

    suae duobus relinquens iliis , . , , . , , , . - , cuius potestas inter ilios dividitur, , . ,

  • . 216 (: 90); , , , . , - , , , . , ( ), - , : , , . , , . - (2006, . 2007) . , - , , , , . , ( ) , - . (2006: 246) (2001: 453) , , , , , ; . (, , ), - , . ( ), , . , , , , , ., 1016/7 . - , , ,

  • 217 . , . - . : : - . , . : : , . , (: 90). - , , , - . , . , . , , -, , , . , , - . , . , . , , . , , , , , , , . , , , , . - - , , , , ., - . ,

  • . 218 , . ; , , , . . , -. : , , , , , . , ( , ). , , ; . , -, , . , .

    , (., , 2003: 315, 317), . , , , , , ? , , ? , , -. , , , , , , . , , , , , . , , , , , .

  • 219, , . , , . , , , , - . , - (-, 1983: n 203). , - , IV (, 1983: 83, 85). - IV , . , - , , . , , . , , , . ( 2001) - - . , , , , , , : , (6488/980). , , , (, 1983: 83, . 1970: 38 41). . , , - . ? ( , , ), , : - , , , , ,

  • . 220

    13 . (2004) , , . , , .

    13. , - . , . , , , , , (, ) . , . terminus post quem . , -, , . , , . , , , , (VII, 65); , , , (VII, 72). - , - 16 1015 . . , , , . , , . , : , , (-) (VII, 72). , , n 203 . , , , , , - , . , ,

  • 221 , , . , , (VIII, 32), . ? . , , , , -, , , . , , , , -, . , , . - , , . . , . - ; , 14 (7 7 e), (, 2006). -. , ( ), , , , 1018 1019 ., - . 1016 1018 . (, 1983: 94). 1983 . , , 30 . , , : , (4 ., 4 .), (9-10 ., 6 .), (, 1983: 82 96). - , , , . , ,

  • . 222 70- 90- I ., , , , . , , 800 , (/ 1973: 367 368). . . (2000: 223 227, ), 1023 1024 . . . ( . . ) , ( 1019 .), . , , , 1019 . , , ? , . , , , , 6526/1018 . , . , , ; - , , . , , .

    3. 1 . . . ( 1 . ) . , , . , , , , . c . , , , , .

  • 223 , , . , , ( 6525/1017 .).

    ... , . . ; , . : , ; , . : : , , . , . , ; . : , . ,

    . ,

    . : 10 , , 10 ; .

    6525. . (1 .: 15).

    , , , : , ; . . ; . : , : , . : : , , . , ; ; . : , . , ; ; . , , , ; ; , ; : 10 , , 10 ; , , : (). 6525. ; (1 .: 175, 180)

  • . 224 , , 1 ., - , 1 . . . 1 . : , . 1 . , , , , - . , . 1 . , . , -, , 1 ., 1 ., , 1015 1019 ., - , . , . , 1 . , 1160- . ( ) . 1 ., V . , , - 1095 . ( ). 1 . , , , , 6524/1016 ., - , 1 . , , 1 . 1 . ( , , ; ), . , - V ., , . , , , 1

  • 225. . . . . , - (1119 1135 . , . III,1). , , , -, 1095 ., II . , 1 . 1 .: 1 . , 1 ., ( 1948/1986: 166 184). , ( 1 . 1 .), ( ). II . - . 1015 1019 . , , 1016 ., , ( 1948/1986: 182). 1 .: , 1016 . 1 . . ( 1948/1986: 182). - . , 1090- . (, - 1115 .) , 1 ., , 1 . . - , . , , 1 . ( .) ,

  • . 226 . , , -, , I . , , ; . , 1 . - . , , , , , - . - : - ( 1997: 59 62). - , . , , , - , ( ) , -. , ! , , - , , , . , , , , , , . , - , ( , ) , - . ,

  • 227: . , , , - . , , , - 1 ., ; (1997: 60), , - , , . , , , . , , . , , -, . , - ? - , , ? , ? , , - , - , . , , , 1 ., , , . , 1016/7 ., . , ( ). - , , , , ,

  • . 228

    14 . 1981 2001: 469-470, , , . , ( 2005: 160), , , ( , , ), , , , 4 , II . , , .

    , . 6525/1017 . 1 . ( ) 1 . ( ): . . -: . 6525/1017 . : (.) / (.) / (.) ( ) (.) / (., .) . , , 6530/1022 ., - -, . , 1017 . , , - 6524/1016 . (- ). , , 1090- ., . , . 6525/1017 . . - (VII, 65) , II , , 1017 . , , . , , (Bolizlavum peciisse nilque ibi ad urbem possessam proicisse). , , -, , 14.

  • 229 . . (VIII, 32), , 14 1018 ., (in sancte monasterio Sofhiae), (in priore anno), .. 1017 . - ; , 1037 . , ( 6544/1036 6545/1037). , 6525/1017 ., - , . , , . , , . 1017 . - . (, , 1997: 35 36); , ., , , - , , 1017 . 6525/1017 . - . , . , , . , - ? .

  • . 230

    II. (24 ) -, , . , , , , , - . , , . . . (2004: 428) - -, . . (2006: 216) , , , - . , , , (. ), , - . , , ?, - , . - : : . , -, , . , , , . : , . , , (, ) : . ; - , -, . -

  • 231 , , , , . . . . , 1040- , ( 2006: 235, 238), , , - . [] , ( 2006: 243). , , - . , , (). , [] , ( 2006: 245)., , . , , - . . , -, ( . . , ), - . , , , - , - - . ( ), , - , , , . , , , , , , 1090- .

  • . 2321. 1 . () - (, - ). - , , - , . , () . . , , , . , . . . . . . , , , , , - , . exempli gratia .

    . , , , , , , , , . , , . , , . : . ,

    , 15, . : , .

  • 233

    15 . , . . . . ... , . , . , . , , . ( 2003: 1114). , ., , , , , , , (. , ).16 , , .17 ., . ., . .18 . , . .

    , ; , , . , , , , , 16. , ; , , . : , . , , . , . , , . : , , , , , , , , ; , ( 1916: 118 119).

    , , ; , , . , , , , , . , 17, , , . : , . , , . , , : , , , , , , 18 , . , (: 94 95).

  • . 234

    19 (1916/2002: 53), , , .

    -, . , , . , , , - . 1040- . 1076 . , , . , 1 ., 1090- ., ; , , - ( 2006: 99 100). , . , , -, ! ? - , . , , , , , , , , -, . , (1916/2002: 46) . , , ( ...), : , , , . , , , 19. , - , ,

  • 235 : , , , , , . , , , . . , . , 1 . , , . , , - .

    , . : , ! ; . : , , !. , , . , , . , . , , , . , , . , , . , , .

    ... . 6527. , , . , , , : , ! , , ; . : , , . , . , , , , . , , .

  • . 236

    20 , , , , (. . 1950, ad loc.). , ., , . ., .

    , , 20, , , . , ,

    .

    7 , , 70, , , , .

    , - . , , - , . , . : , . : ? , . , : , , . , , , , . , , , , . .. , , . . . , , , , , , , -. 7 , , 70. , , - , .

  • 237

    21 , . , .22 , , , . . . . , 1908 . (1908/2002: 55) , .

    , . : , , , 70 , . . , 21, . . . ( 1916: 119 121).

    : , , , 70 , , , . . , 22, , ; ( 1950: 97 98).

    - . , -, , , , , , . : , . , , , , . , , , (2006: 231). , , , . , , , : , , .

  • . 238, , . , - , , , , , (, , , . 2004: 438), . , ( ). , , , , , , ( ):

    , - , - - (-, 2006, I: 354).

    - . - - (Georgius Monachus.Chronicon, ed. C. De Boor, Leipzig 1904, I, 309 310).

    -, -, - , : . (- .) , - : , . - , : ( 1 ., ) , . (1908/2002: 54) , ( , ), ( ), , , -, . , , : -

  • 239 . , , , , , . , ( 1999: 203) ( , ; , -; , , ), -. , . , , 1 . - . , , 1 .:

    ,

    , -, - ; (1 .: 175).

    ... . , , , . , . : , . : ? , . , : , , . , , , , . [ . ] . ( : 98).

    , , , 1 . . , , , . . . . (2006: 451), - (. 1957: 156 157). . , , . , 1

  • . 240. : , (. ). , , , . . , ? . . , , , : , , . , . 1 . , . , , , - , (, , ) . 1 . , , -, - 6523/1015 . , , , . , -, . , 1 ., . , . . : ( , ;); ( ) . : , , [] . , , , . , . , : : , . , ,

  • 241

    23 : (), (), . - 2007: 269, . 586.24 II . ( 1973: 340), , (, 2004: 73), , .

    . - , 23. : , . (2006: 350), , . . - , , , . , . - , : Sepelitur et ibi Julianus Apostata, de cuius tumba luit teterrimus liquor ut pix cum fetore24, : , , . , - . , , , . - , ( , 1090- .), , - . 1 . . . ( , ) , , 1 .:

  • . 242

    , - ;

    - (1 .: 175).

    , . , , , -. , , . - , , - ( 1916: 120).

    , . , - , - . ( 6527). , , , . () , , - , ( 6532). , 1 . ? , , , , (6527), (6532). ( , ), . , , , , (1908/2002: 52), : , , , . , , . , - , , , . ( 1 .) , , , , . , , , . , . ( : ) , , . , .

  • 243, , , . , , 1 . , . , (1908/2002: 53), , - , , , - , , . , ( ), . . , , , , , , - 1 ., , , , , .

    2. 1 . , , , . , , 1 . , . , , 1 ., , , , 6523 6524/1015 1016 . , , -. ( 2005/6; 2007) ( 2003: 14 20), . . , . . , , , - 1 . , ( ), , . , -

  • . 244 , . , :

    - , ; . : , , ; . , , -, , , , . - : , .

    , - , , : , , - . : , , , -, .

    . , , , , , -, . , , . , : -, , -, . [].

    , , - . , - . , . -, : . , , .

    - : , - , , , -. , , . - , : , , . : , - , .

  • 245

    : , , . 4000: , 3000,

    (1 .: 174 175).

    : , , - . 6000, 30 , , -. [ -]. -, , - , , : , , , ( 1916: 116 117).

    : , , , . , 40000, - , , : - , ; , - . -? , , , . .(: 95 96). , ( ), ; - , . ., 1 . , , . -, , , . (2006: 226 227, . 2007: 13); , , , . . . (2006: 275), , , . - , , , , . 1 . , - - , ,

  • . 246 : . -, ( 2007, ). . 1 ., , (III,3), 1076 ., . , , (, , ) . - , , . . - , 1 ., , , , . ( ) ( ) : , . , . 1 . . - , , . , , , . - , : ( = ), , , ( , ). , , , , . , -, - , , , . , , - ;

  • 247 (. 1994: 10 14). , , , . - , (2006: 100, . 2007: 11 12). -, , () . , 1 . . ( ). , . , 1 . , ; -. , ; , , , 1 . . - , , - ( ), . - 1016/7 ., 1 . , 1 . , , . , - -. , , , , - . , ., , . , , . , 1 ., , , (

  • . 248 ). -, , : ... ( 1 .) ... ( ). , - (. 2007: 10 11). , , . , - ( , 1 .!). (6000 1000 30 000 3000). . - , , , . - , . , - , , . , , , , , . , , , , , 1068 . - , . (1000), (40 000). - , . -, ( ) , . , , , 9 10 -

  • 249 , , . , , , , 6527/1019 . ( ):

    , ; 3 , . , , , : - , ; .

    . - ; . , : -, . : : , , . , ; ; - . : , . ...(1 .: 175).

    , , , , . , , , : , ; . - , : ; , . . -, .

    , - , . , , , . , , , , , , , (: 96).

  • . 250 ; , . , , - , - . , . . . 1 ., . , , , . : , , . , . , , , , , . , , , . , , , . , , . , ( ) , , 97,5% ( 75%, 1 ., ). , , : . ( ; cf. 2005/6: 255, die Zeit der ersten Frste), , , (1 .: 94). , . , , . , , , - . , ( , , ); , -

  • 251

    25 (1908/2002: 397, 459) , , , , ( ). , , 1 ., .

    , 1 . 25. , , , 1 . . . , , , , . , , . , (, , ) ., , ( . ), , . , , , . , ; , . , , , 1 ., , ( 1976; 2006). , . . , 1 . , , , 1 . : Der Text der NPL ml. ist eine schlechte, lchtige berarbeitung des zugrunde liegenden Tex-tes aus dem Naalnyj svod ( 2005/6: 260 261). . . , 1 . , , 6524 ., ,

  • . 252 ( 2007: 5). . , , -, , . , . , , - . : . , , , , . , , , . , - , , , - (. 1 .). , , , , -, . : , , , , , , ? ?, . , , , , , . - , , , .

    3. (1908/2002: 74 75, 317 319), 6523 6527/1015 1019 . , , , , , , - 1039 . , , ,

  • 253 , , : 24 1019 . 24 (1015 .) , , . , - ( ) , . .24 , , - . , ( ), , , 24 1019 . . , . , , , -, 24 , ? , , . , , 24 2019 . , . , , , - , 1 . 6524/1016 . . . . (. ) , 1 ., , : , , . . (2003: 15 17) . 1 . (. , III, 2), : , 1 . , . , , . 1 .

  • . 254

    26 , , - 1019 ., .

    , - 26. 1 . . , (2003: 7), , - , - . . -, , 1 . - , . , - 1 . 6523 6524/1015 1016 ., - . 1 ., , . . , , , . , , , - . , 4000 , , (1 .: 175), . . 36000, , . - . : , . . 1 . , . - , . , , , :

  • 255 , (1 . : 175).

    , . , , , ( 1916: 120). , - , , - . . -, , . -, , -. , , -, . -, : , : (...) , .... , , ; , . , - , . , , . , - : , , , ( ) . , , , - , ( , , ) , ?, , , , , 6527/1019 .,

  • . 256 . , , . - , - , . 1076 . ( , III,3), , 1080- . , II , , , , . , - , , 1090- . ( , III,2), . , . , , 1090- . . , , , , , , 1 . , , , . , , , , . , 90- . I ., , (1908/2002: 183 202) . , - . , - , . (. , III,2). , - 6526/1018 .: , , . - , - , , .

  • 257, , , . . : , , . , , , , . , ( ) , , 6577/1069 . ( 1908/2002: 296). - , , - . . , ( ). , 1016/7 . , - , 6526/1018 , . , 6527/1019 . , :

    , - (1 .: 175).

    , , ( 1916: 121).

    , , - ( : 98). . 1 . , ( ) , , ( ) , , , - . , : . , .

  • . 258 -, , . - , 1 ., . 1090- ., (III,3) - , 1076 . , , 1090- ., . - , , , 1090- . , , 1076 . 1076 . , - , , , 1 ., . , 6524/1016 . - 1 . , , . 1 . - , . , , , , , - , , , . , - , - ? , , , . , , , - . , , - , 1 . . .

  • 259

    III. - : 1070- 1090- .,

    , . , , - , non entia non sunt multiplicanda.

    1. : , -, , , . , 16- , ; 1015 . : , 1117 ., 1 . . , 6623/1115 . , , . , 6614/1106 . , - ( 1947: 123). , , -, . , - , 1119 ., , 1136 ., . (1947: 203),

  • . 260 (1997: 40 42) 1132 ., , , -, , . post quem , , - , . 1 ./. 6631/1123 ., , , , - . . . (1971: 27), , - 1090- ., -, 1115 ., . , , , 17 1117 . (1: 20). , , , , - (1997: 40). , , (2006: 123) 1115 .. , , , - . , 28 1126 . (1: 21). - 6629/1121, 1, , ( 2006: 123), , . - , . - (1948/1986: 169 171),

  • 2611115 ., 6624 6625/1116 1117 . - , , - . , , . - 1 6625/1117 . , , :

    -, , (: 284).

    17; (1: 20)., , , , . 1, , , , , , , 1125 . , , , , , . , 1 6624/1116 . . , 1 :

    - -, ( :283).

    40 . . , , (1 :20). - ( , ), .

  • . 262 , : 40 , .. 10 1116 . , , , : . , 6622/1114 ., . , - . 1 . , . 6622/1114 6623/1115 . . -, . 6622 . , 6623 6633 . - , ; 6634 . ( 2006: 131). -, 6623 6625 . : (6623, 6624) (6625, 6624) ( 2006: 133). : 6623 . [ 1], 6671 . ( 2006: 190). , , 6603 ., 1 (6615 .), 1, - 1 6623 ., 6625 . . . , 6623 6640 . ( - ) , 6633 6634 . , , 6623/1115, , , , 6634/1126 ., , .

  • 263 - . (2006: 208 209) 6623 6625 . , 1115 . ( -), ( ), 3- ( ).

    , , - : (, , , - 1115 .), , . , 6623 . , , 1 . . , - , , , - . , , . , , , , , . - , , , , . , , - 1115 . , - . . , , , . , 1 ., , - , . . , .

  • . 264

    27 1069 . . . (1991), . , .

    6558 ., 1 . - , 6577 ., , , 6619 ., , . , , 10 , . : 1 . , , , , . . , , . 6577/1069 . - ( 2006, ), , , 1 . ( 1069 . ), , 27. , 1069 . ( ), . - ? , , , , , . , . , - , , 6619/1111 ., 1 . 6547/1039 ., ( ). -

  • 265, , , . -, , , , , . , 1 ., , , . - - . , . 1126 . , - 1016/7 . , , . , - . , , ( 1 .) - 1 . - 150 , ( 1017 . ) .

    2. 1 . , 1 ., - 1 . . - (. 1976), , , . , , , .

    , , , .

  • . 266 , , 10- . XI . , 1 . , XI . , . - 1 . 6524/1016 ., - . , , , ( ) , 1 . , , , - 1 . , 1 . . , 1 . , . , , , , , . -. , , 1 . 1095 . 6560 . (1997: 35-37, ) - , 1 . 6553 . , 1 . , 6559/1051 ., - . 6553/1045 ., , - . , . (2003: 22) 1 . 6552/1044 .: ; ,

  • 267 , , 6548/1040 .: . , 1 . , ( , ). , , . - 1 . 6582/1074 ., , . , , . (2003: 31 32) , - , ( ), ( ). - , , -, ( ) 1 . - . (1969: 15), , . 6524/1016 6582/1074 ., - 1 . V ., ( 2003: 8). . , - , , 50- ., -, , . 6524/1016 . , , --. 1 . , , .

  • . 268

    4000: , 3000, .

    , , , .

    , ; 3 , . , , , : , ; (1 .: 175).

    , - 40000, , , : , ; , -. ? , , , - . . , , , , , . . 6524. -, , , , . , , , -: , ; (: 96). . - , , 1 ., , , , - , . , , . (2003: 15) , , , , , , - , , , , . , , . , , 1 . - .

  • 269

    28 , , 1 . . (2003: 16), 1 ., ., . 1 . 6524-6527 . . , , , .

    . - , ( 2003: 15 16), , , - , . ! 1 . , - . : 1 . . , , , , , V . , 28? , - , , - . , , : , ( , , ). , , , , , , . (2003: 33) -, 1 . , 6523 . , , , , . 1 ., . ,

  • . 270 (. 2003: 7). , , , , . (2008: 276) , - (, ). , , , , , 1116 . ( . 2008: 165), -. , , . 1 . , , , 1050- 1070- . , , 1 ., . , , , 6525/1117 . 6530/1122 . (. ), . , -, , . (1947: 119). 6552/1044 ., , , , . 6609/1101 ., , 1044 . , , . - , 1090- . , 1090- . 1 ., , . - . , 1016/7 . - 1090- . , ,

  • 271 1 ., , , . , , 1090- . . - , . 1090- . -. 1 . 6555/1047 . : , , ; 800 . , 6551/1043 ., : , - 8 . 6555/1047 . , , . 1090- . . - I - , 1038 1039 . , 6555/1047 . , . 1090- ., . - I, . O 6538/1030 .: , : , , . , : 1025 ., , , . 1037 . , - , (1908/2002: 183 202, . ) .

  • . 272, , - . (1906/2002: 185 186), , 1090- . , , (!) . 1 ., - 1076 . , , , , (. 1997), - , . , , , , . , 1090- . - , , , , - . (2003) : , , . - I ., ., , , . , . , , , ( 1076 .). 1090- ., , - . , , , , , . , 20 , , : .

  • 273

    3. 1076 . 1 . - 1090- ., , 1115 . , , - 1 . , - . . . (1995: 129 156), 1 . 1090-, 1070- . , ? - 1 . 1070- , , . , ( ) 1090- ., 1 . , , , 1070- . , 1 . , . , , . , -

    1 . , , , . , 1070- . , - , . , 1 . XV ., . . (1997), , 6582/1074 ., , 1167 ., . , ,

  • . 274 , ( , : I . -). , ( ) , , - 6582/1074 ., . , , , , , , ? , , 1 ., - 6582/1074 .: , , 3. , ( - ) , , . , 6582/1074 . 1 . , - . 1167 . 6582/1074 . , , 6582/1074 . - 1 ., , 6582/1074 . , , , , , (. 1126 . ) , - . , , : , , ( - ) . , , . , , . , -, , , , () 6583/1075 . 1 . 6582/1074 .,

  • 275 - . , - , 1 . , , , , , , ( ) . , . , - , , , - . , , 1070- . 6581/1073 ., ( ) 6580/1072 ., 6583/1075 . , . , 1070- ., (1908/2002: 284 309). , - , . , 1060- . , , , ( , , 6574/1066 .). , , , . 6573/1065 . , , ( ). . (1908/2002: 291) . , , , , - , , , 1070- . . , , , ,

  • . 276. , : 1073 ., . , - 1060- . , . 6562/1054 ., , , - 6581/1073 ., . , , , - 6582/1074 ., . 6582/1074 . : , , , - ( ). - . 1 . 6582/1074 . , , . , -, , . , , , 6582/1074 . . , 6582/1074 . , . (1908/2002: 294 296) - : . , 1090- . ( ): ,

  • 277 , , 1078 .. , , , , , - . , 1070- ., 6582/1074 . . ? 6582/1074 ., , . , ( -), , . , , , , -, , , . , - 1078 . , , , . - , , , , : - , ; , , . , , , . , , , - , , . , , , , , , ( - ), .

  • . 278

    29 . . (2003: 253-277). 1108 ., , , , (. 1995).

    1078 ., , - post quem ante quem . . - , - . , , 1073 . , . (, , ), - . , 29, , . , , , , , , ( , ). . : . , , . (+27.12.1076) , , , , ; - . , , ( 1995: 67 68), ( , ), . 6582/1074 . 1076 . - 1070- ., - , .

  • 279 6579/1071 . , 5 , , , , , 6585/1077 ., (6585 6579=6, 5) . 1077 . . 1071 1077 . , , (. 1971: 39 40), . : , , , . , , , , . , 1076 . . . 6583/1075 ., , 1075 . , , , , 11 , , , 1078 . . , , , . 1070- ., . , , , . 6583/1075 . , , , , - . , , . - . , , . , , , , ,

  • . 280, , , . -, , , : . , . , 6583/1075 . . , , - 1076 , , 1077 . 6581/1073 . : (...), , , , . - , , , 1074 ., - , 1075 . ( 1988: 53 56; 2001: 529 537). , , 1073 . 1075 ., . 6585/1077 ., , 1077 ., . . - , 6581/1073 6585/1077 . . , , ( -: 6584/1076 6583/1075 .). , 6581/1073 6585/1077 . 1090- ., . (2006), , , , - 1070- . (. , III,4). . (1982/2002: 6 12),

  • 281 - 1054 1073 ., , , , , 1073 .: 28- ( 1073 .). 1070- ., - , : it well illustrates the way in which the Kievans could put Byzantine material to distinctly un-Byzantine use (p. 12). , , 1072 . - , . , , , 1073 ., , ( 2006: 73). , , - 1072 ., , . , 1073 ., . - , , , , : patchy and semi-coherent nature of the chroniclers references (p. 10). , , . 1076 . . (2006, . 2001; 2004), , - ( 1050- 1087- . ), . (editorial episode), 1093 ., - 1054 1073, 1078 . ( , , ). :

  • . 282

    30 . 1054 .: , (2006: 107) -, could have been written only by a chronicler who favored Vsevolod and who would have been free to express his bias after the demise of Iziaslav and Sviatoslav. - , 1070- . ( , ). , , , , . , 6562/1054 .: , , , 6586/1078 . ? . , , - , , . , 1090- . , .

    . 30., , 1070- . , . , , - , , , , 1 . , . - , 1 . , . , , , , 90- . I . . - , 1 ., 1090- . , 1 ., .

  • 283

    31 (2006: 64, . 7).

    4. 1 . 1 ., XIII ., - 1090- . - . , . . (1977: 93 101), . . (2006), , , XIII . (2006), (1091 1092 . 1095 .) . , , -, , XIII . : [.. ] , , , , , .

    6601/1093 ., , , , , , 31 , . - , , 1 ., - , . , , . , , . , , -

  • . 284, . , , . (Kaiserkritik) - , , 1090- ., , , . , , 6601/1093 . , , . , 6576/1068 . 1 ./. 6732/1224 ., 6738/1230 . - ( 1977: 99 100) 1230- . ( 2004: 119 122). , 1093 . , , : , : , 1 . . (2006: 62) , , . . , , , ? , - , . , , : , , - , , .. , . , -, , ,

  • 285 , , . : , , , , . () - , , . , , , , XIII . , - . - 90- XI . , - . , - XIII . : , [] , , 1204 . - , - , . , XI . , ; - 1 ./., . , , , , . , , . , , . - , , , . ; , [ ] : , ,

  • . 286 . 200 , , . (2001) . - . , 40 , - 80 . , - , , . III . . - 1 ./. 6723/1215 . - : 10 , 3 , , . 6736/1228 . : 3 , 5, 7 . , , , 3 , , 1228 . , , . , , , 1228 . . , , 1228 ., 200 , . , 1 . , , : . , , , . . ; (. . , . . , . . ), , , - 1 . , . 1 .

  • 287

    32 (2006: 41) -, . - , ( ) . , 1 . , , , , , 1 .

    , -, , . (2006: 87) - 1 . : - / , . ( 2006: 73): . , , 1090- ., , . . 32, 1070- . (. ).. - 1090- . . - , .

    . , , - . 1076 ., ? 1090- , , ( ), , . , 1 ., , , , , . . , : XIII .

  • . 288 (. 2000 ), . - , , , . , 1076 . - , , , , , , ( ). , , , - , . , , . , -, - XIII . . III ., . . (1981) 1204 ., . . (1981) 1220- ., , . . III .? 1 ., - , , , (). , , . , . - 6719/1211 6734/1226 ., ( 2006: 215, . 204 205). , , , , . ,

  • 289

    33 (1997: 25) 6701/1193 . . , , 6735/1227 ., , (1997: 27) , . , , (1997: 26), 6704/1196 . 1199 . , , , . , , . . . (2007).

    1225 . 6 , 1209 . , . , . (1 .) 6701/1193 ., , , ( ). - , , - (. 1997: 24 27, . 1199 .)33. 6711/1203 . (. 2006), (1 .) (1 .), 6712/1204 ., , . . . , , 1 , , ( 2006: 93 94). , , , , - , 1225 . , -

  • . 290 , . (1992). -, 1 ., - , : , 6708/1200 ., , . : . : , - . , . , . - (1999) , 1 . ( ) , 6742/1234 . 1220- . - , . , 1, , . , , , , , , 200 , . - , . , - . ; , , , . - , , , , , , - . , , , : , . 1230- . , , back-up copy .

  • 291 - 1 . -,

    6703/1195 ., 30 40 . ( -) , . 1195 ., - . , , 6708/1200 ., . , III . , , ( 6711/1203 .). , - , , -. , . , , . 1 ., , . - , , . , , -. , , - , . , , 1 1214 1228 . ( I: 308, . 1). . 1070- 1090- . , . , , , . I . .

  • . 292

    . 1016/7 . 1116/7 . 1016/7, , , . , , : - , , . , -, , . ( , ),

    ( ) , . , 1015 .: , ; - . , (. 2008). , , , . , , -, , -; . . . , . , , , : , , , (1 .: 106). , : () (. 2003: 1). , 1 . , 1076 ., , , , . , - origines gentium ( ), , .

  • 293 , , . , , , , . , . (1944/5: 142 148), , ; , (.. ) . 1018 . , , - , , . 1016/7 1 . - 1076 ., , . , -, . ,

    ; . 1016/7 . . , - , 1, . 1076 . , , . 1 . -, , , 6582/1074 . 1 . , - , V . 1 . . 1076 . , . . , . ,

  • . 294, , , , , , , , , . , , -. , , . , , . 941 ., , - , , -. , , , , - ( 2007: 346). , . , : . , . , - ; 6562/1054 ., ; , , 6581/1073 ., ( : ). 1076 . , - . : , , . -, , . . , , , ( ); , .

  • 295, 1076 . - , 1090- . . , 1 . , . . , - , , 90- . I . , . - (1091), - . , , , - . . , ,

    1090- . . , , , - , , . -, , , 1090- . - II . , . , , , , . , , , , . . . - (2003: 123 125), , . - , 6559/1051 ., 6622/1114 ., 1051 1117 . () , , ( 2003: 145). , , .

  • . 296

    34 . (2008), - . , , (...) (),

    1 . 1076 ; 6582/1074 . ( ), - . 1070- ., - . , , , 1090- ., , 1110 - ., . (2007) , , , : , , . - 1090- . , , . , . 1115 . , : -, - , . , . , . , 1116 . - , , . 1117 ., , . - 34. , 1117 .

  • 297

    . 159, , . , 1074, 1091, 1093, 1096, 1107, 1112 1115 . (.161-2). , , . , 1110 . . (. 156) , . (. 160). , (-?) , ? , . , , . . (2008, . . 131) , .35 , . . , . , 1 . , , , ( ). . (2008) , ., , ( , ., ).

    , , , . , (: ) ( 1997, . 1967)35. 1117 . , - 1126 . , 40 1076 . (, , - ). , , ; , 1110 1120- . , .

  • . 298 : 1076 . - 1016/7 ., 1090- . . , , 1016/7 . - ( 1 .), 1076 . ( V . , 1 .). , - , . , - . I ., 1 ., , , . 1015 . , -, . , - , : II . , , , , .

  • 299

    1916 . . , -

    , ., 1916 ( , 2); : L. Mller (hsg.), Die altrussischen hagiographischen Erzhlungen und liturgischen Dichtungen ber die heiligen Boris und Gleb, Mnchen, 1967 (Slavische Propylen, 14).

    1971 . . , . - , ., 1971.

    1981 . . , 1220- . // . 1980 ., ., 1981, 104 111.

    2003 . . , : // . 2000 . / . . . . , ., 2003, 173277.

    2000 . . , . // , . 4, ., 2000, 546.

    2001 . . , 1- . XI . // . , ., 2001, 99112.

    1963 . . , , ., 1963. 1997 , . 1: XI XII , ., 1997. 2004 . . .

    // . ( : , 27-29 2004 .), , 2004, 105130.

    1914 . . , - . // , 19, 1914, . 1, 131186; . 3, 153191.

    1941/2006 . . , : -, , // : / . . . , .; ., 1941, 737; : . . -, , . 1: / . . . , ., 2006, 281312.

    2007 . . , , . 2: / . . . , ., 2007.

    1994 . . , -, ., 1994.

    2003 . , // Palaeoslavica, 11, 2003, 535.

  • . 300 2003 . , : -

    // Ruthenica, 2, 2003, 108 114. 2004 . , Textkritik. ... // Palaeo-

    slavica, 12, 2004, 171203. 2008 . , ? // Palaeoslavica, 16, 2008, 272280., 2004 J. Wortley, C. Zuckerman, The relics of Our Lords Passion

    in the Russian Primary Chronicle // , 63, 2004, 6774., 2006 . . , . . ,

    // . 1994 : , ., 1996, 204210.

    2006 . . , XIII : // , . 6, ., 2006, 80118.

    , 1999 . . , . . , // , . 7 [17], ., 1999, 1847.

    1992 . . , - XIII . // , . 25, ., 1992, 5986.

    1997 . . , // , . 6 [16], ., 1997, 372.

    2001 . . , : - // Russian Linguistics, 25, 2001, 2, 147181.

    2006 . . , : - // : 60- . . / . . . , . . , . . , ., 2006, 5696.

    2006 . . , XII XIV . : // . 2004 2005 / . . . . , . . , ., 2006, 114 251.

    2007 . . , - // . - IX XV .: . 26-28.07.2007, .; , 2007, 20.

    2007; 2008 . . , // , 2007, 5, 2044; 2008, 2, 324.

  • 301 1988 . . , -

    X XIII ., , 1988. 2004 . . , : -

    , ., 2004. 2005 . 8 . / . . . . -

    , ., 2005.i 1985 i i i

    i i, i, 1985. 2000/2002 . . , Slavia Christiana -

    // , . 1: , ., 2000, 552585; ( Addenda et corrigenda): . . , - , ., 2002, 116169.

    1995 . . , . XI ., ., 1995.

    1957 . . , 6523 : , ., 1957.

    1923; 1924 . . , : . . // , 26, 1921 (1923), 45102; 27, 1922 (1924), 207251.

    2006 . . , - ( III .) // ROSSICA ANTIQUA 2006. - / . . . . , . . , ., 2006, 170174.

    1977 . . , , ., 1977.

    2001 . , XII . // : , . 8, ., 2001, 2330.

    2000 . . , , , (IX - XII .), ., 2000.

    , 2006 . . , . . , XXVI .: -, ., 2006.

    1947 . . , - , ., 1947.

    1948/1986 . . , - 1136 . // , 25, 1948, 240 265; : . . , , ., 1986, 154 184.

    2006 . . , ... : , : 6577 . // ROSSICA ANTIQUA 2006. / . . . . -, . . , ., 2006, 229259.

  • . 302 2007 . . , 1015 . .

    // , 2007, 4, 320. 1990 . . , . .

    . . // , 44, 1990, 185195.

    , 2006 . , . , , . 1, .1-2, ., 2006.

    2006 . . , (- ) // ROSSICA ANTIQUA 2006. / . . . , . . , ., 2006, 156169.

    2006 . . , - , ., 2006.

    2005 . . , -: // -, 2005, 2, 2842.

    2006 . . , [. : 2006] // Scrinium: Revue de patrologie, dhagiographie critique et dhistoire ecclsiastique, 2, 2006 (Universum Hagiographicum. Mmorial R. P. Michel van Esbroeck, s. j., 1934-2003), 446456.

    2007 . . , // , 2007, 5, 319.

    2006 . . , [. : 2006] // Ruthenica, 5, 2006, 268281.

    1967 L. Mller, Die dritte Redaktion der sogenannten Nestorchronik // Festschrift fr Margarete Woltner zum 70. Geburtstag, Heidelberg, 1967, 171186.

    2001 Die Nestorchronik: die altrussische Chronik, zugeschrieben dem Mnch des Kiever Hhlenklosters Nestor, in der Redaktion des Abtes Silvestr aus dem Jahre 1116, rekonstruiert nach den Handschriften Lavrentevskaja, Rad-zivilovskaja, Akademieskaja, Troickaja, Ipatevskaja und Chlebnikovskaja, ins Deutsche bersetzt von Ludolf Mller (=Handbuch zur Nestorchronik, IV; =Fo-rum Slavicum, 56), Mnchen, 2001.

    2004 L. Mller, Studien zur altrussischen Legende der heiligen Boris und Gleb (5). Die Quellen der Chronikerzhlung: 1. Die Erzhlung ber die Geburt Svjatopolks von einer griechischen Nonne // Zeitschrift fr Slavische Philologie, 63, 2004, 2349.

    2005/6 L. Mller, Studien zur altrussischen Legende der heiligen Boris und Gleb (6). Die Quellen der Chronikerzhlung: 2. Die Erzhlung ber die Schlacht bei Ljube // Zeitschrift fr Slavische Philologie, 64, 2005/2006, 245278.

    1984 . . , // . 1984 ., ., 1984, 1319.

  • 303 2001 . . , :

    , IX XII ., ., 2001.

    1969 . . , XI XVIII , ., 1969.

    2004 . . , : // , 56, 2004, 428452.

    1930 . . , : // , 2/1, ., 1930.

    1 / . . . , .; ., 1950.

    2003 D. Ostrowski, The Povest vremennykh let: An Interlinear Collation and Paradosis, vol. 1-3, Harvard, Mass., 2003.

    2005 D. Ostrowski, Scribal Practices and Copying Probabilities in the Trans-mission of the Text of the Povest vremennykh let // Palaeoslavica, 13, 2005, 4877.

    / . , . . . , . . . . . , . . . . -, ., ., 1950.

    2006 . . , ? // , 57, 2006, 3341.

    2006 . , ( 1015 .) // Ruthenica, 5, 2006, 238248.

    2007 . , - // , . 10, i, 2007, 914.

    2003 . . , // , 54, 2003, 304336.

    1940/1996 . . , XIXV ., ., 1940; : ., 1996.

    1995 . . , // - , , 1995, 323.

    1997 . . , // - , , 1997, 423.

    2003 . . , 1051 1117 . // . . . . , 2003, 1(2), 111147.

  • . 304 1991 . . , : ,

    , , i, 1991. (XI XIV .), . 1, ., 1988. 1973 K. N. Ciggaar, Une description anonyme de Constantinople du XIIe

    sicle // Revue des tudes byzantines, 31, 1973, 335354./ 1973 Ioannes Scylitza, Synopsis Historiarum, recensuit Ioannes

    Thurn, Berlin; New York, 1973 (=Corpus Fontium Historiae Byzantinae, 5). 2007 . . ,

    , ., 2007., 1983 . . , . . , -

    : X XI ., ., 1983. ( ) . . , ,

    . 1: : .

    2008 . . , ... . . // Palaeoslavica, 16, 2008, 217258.

    1974 . . , // , 28, 1974, 99113.

    1976 . . , (- ) // , 30, 1976, 326.

    1992 . . , ? // , 1992, 2, 5459.

    1997 . . , ? // In memoriam: . . , ., 1997, 203209.

    1999 , . 1: , ., 1999. 2001 . Timberlake, Redactions of the Primary Chronicle //

    , 2000, 1, 219238. 2004 A. Timberlake, Intervals of the Kiev Chronicle (1050 1110) //

    Zeitschrift fr slavische Philologie, 63, 2004, 5170. 2006 A. Timberlake, : The Entries

    of 1054 and 1073 in the Kiev Chronicle // : 60- . . / . . . , . . , . . , ., 2006, 97112.

    Die Chronik des Bischofs Thietmar von Merseburg und ihre Korveier ber-arbeitung (Thietmari Merseburgensis episcopi Chronicon) / Herausgegeben von Robert Holtzmann, Berlin, 1935 (=Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum. NS, IX).

  • 305 1960/1979 . . , //

    , 1960, 5, 4156; : . . , , ., 1979, 4666.

    . 2008 . , 1116 . // Ruthenica, 7, 2008, 154165.

    . 2003 . . , X XIII ., ., 2003.

    . 2008 . , // Ruthenica, 7, 2008, 130139.

    1982 S. Franklin, Some Apocryphal Sources of Kievan Russian Histori-ography // Oxford Slavonic Papers. NS, 15, 1982, 127; : S. Franklin, Byzantium Rus Russia: Studies in the translation of Christian culture, Aldershot, 2002, III.

    1944/5 E. Honigmann, Studies in Slavic Church History // Byzantion, 17, 1944/5, 128182.

    1908/2002 . . , - , ., 1908; : . . , , . 1: , . 1, ., 2002.

    1947 . . , 1095 // . . . 1864 1920: , .; ., 1947.

    1900 . . , // - , . 329, 1900, , . 96138; , . 209258; . 330, , . 121.

    2007 . , // . - : 4-7 2005 ., / . . . . . . . ., 2007, 343351.

    1948 . . , : // , 25, 1948, 293333.

    1970 . . , X XV ., . 1: X XIII ., ., 1970.

    1981 . . , I XV . // . 1980 ., ., 1981, 153181.