วารสารพิกุล - KPRU

https://huso.kpru.ac.th/

วารสารพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน พ.ศ. 2558 ISSN 0858-527X เจาของ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร วตถประสงค

เพ อสงเสรมและรองรบการตพมพ เผยแพร ผลงานวชาการ ในรปแบบบทความวชาการ บทความวจย บทความวทยานพนธ และบทวจารณหนงสอ ทเปนองคความรทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ของคณาจารยภายในมหาวทยาลยและภายนอกมหาวทยาลย นกวชาการ บคลากรทางการศกษา นสตนกศกษา และบคคลทวไป ทปรกษา ผชวยศาสตราจารย สวทย วงษบญมาก อธการบด มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ผชวยศาสตราจารย สชน รอดก าเหนด คณบด คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร บรรณาธการ ดร.วชรา วนยธรรม รองคณบดฝายวจยและสารสนเทศ กองบรรณาธการ ศาสตราจารย ดร.ดเรก ปทมศรวฒน สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ศาสตราจารย ดร.ชยยงค พรหมวงศ มหาวทยาลยกรงเทพธนบร รองศาสตราจารย ดร.โสรช โพธแกว จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารย ดร.โกวทย พวงงาม มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารย ดร.วลลภ รฐฉตรานทท มหาวทยาลยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย ดร.กานต โกวทยสมบรณ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต รองศาสตราจารย ดร.แมร สารวทย มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย ดร.จกษ พนธชเพชร มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย ดร.ศรนย วงศค าจนทร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร รองศาสตราจารย ดร.ทวนทอง เชาวกรตพงษ มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร รองศาสตราจารย มย ตะตยะ มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร รองศาสตราจารย อรณลกษณ รตนพนธ มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ผชวยศาสตราจารย ดร.สนทร ดวงทพย มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ผชวยศาสตราจารย ศรรตน เจงกลนจนทร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

วารสารพกล

ผทรงคณวฒพจารณาตรวจสอบอานบทความประจ าฉบบ รองศาสตราจารย ดร.วลลภ รฐฉตรานนท มหาวทยาลยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย ดร.จราภรณ สถาปนะวรรณะ มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย ดร.จรณธร บญญานภาพ มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย พระพงษ กลพศาล มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา รองศาสตราจารย ส าเนยง ยอดคร มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย พระครสรธรรมาภรต, ผศ.ดร. (ประเสรฐ จนทรจ ารส) มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย ผชวยศาสตราจารย ดร.รจโรจน แกวอไร มหาวทยาลยนเรศวร ผชวยศาสตราจารย ดร.วศน ปญญาวธตระกล มหาวทยาลยนเรศวร ผชวยศาสตราจารย ดร.การณนทน รตนแสนวงษ มหาวทยาลยศรปทม ผชวยศาสตราจารย ดร.ปรชา ศรเรองฤทธ มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ ผชวยศาสตราจารย เมชฌ สอดสองกฤษ มหาวทยาลยอบลราชธาน ผชวยศาสตราจารย เอกสณห ชนอครพงศ มหาวทยาลยนเรศวร ผชวยศาสตราจารย สรรพศร สงสขรจโรจน มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน ดร.กมปนาท ปยะธ ารงชย มหาวทยาลยนเรศวร

บทความทกเรองทตพมพไดผานการพจารณาจากผทรงคณวฒภายนอกมหาวทยาลย ทศนะและขอคดเหนของบทความในวารสารฉบบนเปนของผเขยนแตละทาน ไมถอเปนทศนะและความรบผดชอบของบรรณาธการ กองบรรณาธการไมสงวนสทธในการคดลอกบทความเพอการศกษา แตขอใหมการอางองเจาของบทความ และแหลงทมา อยางครบถวนสมบรณ


บทบรรณาธการ

วารสารพกลฉบบน เปนวารสารวชาการของคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ตพมพเปนปท 13 ฉบบท 1 (มกราคม – มถนายน พ.ศ. 2558)เนอหาภายในประกอบดวยบทความวจย จ านวน 6 บทความ และบทความวชาการ 1 บทความ ครอบคลมเนอหาดานศลปะ วฒนธรรม ศาสนา งานวจยทางสงคมศาสตร ภาษาศาสตร และการศกษา บทความสวนใหญประกอบดวยผลงานวจย การผลตผลงานสรางสรรค การศกษาประวตศาสตร วฒนธรรม ชวตความเปนอย และสภาพทางภมศาสตร โดยผเขยนพยายามเชอมโยงแนวคดทฤษฏตาง ๆ ผานการวเคราะห สงเคราะห และประยกตใช เพอน าเสนอผลวจยและผลงานชนใหม ทก าลงเปนทสนใจและสงผลกระทบตอทศนะของคนในสงคม ส าหรบวารสารพกลฉบบน ประกอบดวยบทความ ชอเรอง

1. Analyzing the Meaning and Usage of Chinese Nominal Classifier Words : ‘tiao’ and ‘dao’

2. พระราชกรณยกจพระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร 3. มรดกโลก ค.ศ. 1991 : มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล าคาทางวฒนธรรมของคนทวโลก 4. ระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการตดสนใจในการปลกออยและ

มนส าปะหลง พนทจงหวดก าแพงเพชร 5. การน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษา

โปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร 6. การด าเนนงานการประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร มหาวทยาลย

ราชภฏก าแพงเพชร 7. แนวทางแกไขปญหาความโลภตามแนวพทธปรชญา

ในนามกองบรรณาธการหวงวาเนอหาบทความในวารสารพกลฉบบน จะเปนประโยชนตอผ อาน โดยเฉพาะดานความงดงามทางศลปะ วฒนธรรม และประวตศาสตรไทย ทผ เขยนตองการอนรกษและเผยแพรใหลกหลานไดรบรและถายทอดไปยงคนรนตอ ๆ ไป รวมถงการศกษาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประยกตใชในการเรยนการสอน

ในนามบรรณาธการ ขอขอบคณคณะท างานทกทานทท าใหการตพมพวารสารฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด และขอขอบคณผอาน ททานใหความสนใจวารสารพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร และพบกนใหมฉบบหนา

บรรณาธการ



สารบญ

名量词“条、道”语义和用法分析

(Analyzing the Meaning and Usage of Chinese Nominal Classifier Words : ‘tiao’ and ‘dao’) อภญญา จอมพจตร (李丽美) Apinya Chomphichit…..………..…………..………………..……..…..…….1

พระราชกรณยกจพระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร (The Royal Duties of Thai Kings and Muang Kamphaeng Phet) ธระวฒน แสนค า Teerawatt Sankom.....................................................................................19

มรดกโลก ค.ศ. 1991 : มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล าคาทางวฒนธรรมของคนทวโลก (The World Heritage 1991 : Thai Heritage B.E. 2534 as the Cultural Precious Things of People around the World) มย ตะตยะ Mai Tatiya……………………………..............................................................................37

ระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการตดสนใจในการปลกออยและมนส าปะหลง พ นทจงหวดก าแพงเพชร (Geographic Information System Supporting Decision of Growing Sugar Cane and Cassava in Kamphaeng Phet Province) สภาสพงษ รท านอง Suphatphong Ruthamnong วลลภ ทองออน Wanllop Thong-on…………….…………………………………………………………………73

การน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษา โปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร (The Application of Sufficiency Economy Principles in Everyday Lives by Students in Public Administration Program, Kamphaeng Phet Rajabhat University) ชาลสา ศรธรรมเกต Chalisa Sirithammaket…………………………………………………………………103

การด าเนนงานการประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร (The Operation of Educational Quality Assurance of Faculty of Education, Kamphaengphet Rajabhat University) อานนท ปลมเนตร Arnon Pleumnett ยภาด ปณะราช Yupadee Panarach…….………..……121

แนวทางแกไขปญหาความโลภตามแนวพทธปรชญา (Methods to Solve Avarice by Buddhist Philosophy) พนศกด วชรวงโส (กมล) Poonsak Vaciravangso (Kamon)...………………………………….……139



李丽美1

Apinya Chomphichit Abstract The purpose of this research was to study the two classifiers "tiao" and "dao". First of all, this was conducted by examining the meanings and usage of these two classifiers. It showed the basic meanings and usage of "tiao" and "dao". The usage of these two words were similar because both classifiers were basically using with nouns of certain long and thin objects. This is the syntax characteristics of "tiao" and "dao". However, if the classifiers "tiao" and "dao" were appeared in different conditions and contexts, these two words expressed different meanings. This was difference between "tiao" and "dao". In addition, the researcher analyzed nouns used with "tiao" and "dao". There were many types of noun accompanied by "tiao" and "dao". Most of these nouns obviously were in long-thin shape objects, only a few was not. Moreover, the classifiers "tiao" and "dao" were not necessary to fix with just one

1 Ph.D. Candidate in Linguistics and Applied Linguistics, Wuhan University, Hubei, China 女，泰国人，中文名:李丽美，武汉大学文学院语言学及应用语言学专业博士研究生，湖北省武汉市

名量词“条、道”语义和用法分析

Analyzing the Meaning and Usage of Chinese Nominal Classifier Words : ‘tiao’ and ‘dao’


วารสารพกล ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มถนายน 2558

2

noun, but "tiao" and "dao" could be used with any applicable nouns. This showed the complexity of using classifiers "tiao" and "dao".

Keywords: Chinese nominal classifier words; ‘tiao’, ‘dao’ 摘要

本文以量词“条”和“道”为研究对象，从二者的语义和使用情况入手，

二者的本义和基本用法相同，都表长条形状及用于长条形的东西，也就是

“条”和“道”的语法特征。但当二者选择不同的名词来搭配或在不同的条

件和背景中出现时，二者所表达的意义也有所不同，这也是“条”和“道”

之间存在的差异；此外，本文探讨了二者的名词搭配，并对二者的名词搭配

进行分类，能与二者搭配的名词有具体名词，也有抽象名词，而这些名词一

般都凸显长条形状，只有些部分没有凸显长条形状。另外，二者和名词之间

的关系不是单一的，它们可以与许多名词搭配，这就是量词“条”和“道”

的复杂性。

关键词：汉语量词；“条”；“道”

1.引言

学界一般认为，“条”和“道”都是用来计量长条形东西的名量词。如

何杰《现代汉语量词研究》（2008）的附录 1《名词、量词搭配表》中能同时

被“条”和“道”计量的名词共有 17 个，有坝、堤坝、防线、缝儿、沟、河

、河堤、虹、眉毛、命令、瀑布、山沟、伤疤、伤口、水坝、运河、皱纹，都

具有长条形的特征；用“条”计量的有鞭子、扁担、电线、黄瓜、领带等名

词；用“道”计量的有关口、口子、门、题、难关、山坡等名词。


วารสารพกล ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มถนายน 2558 3

《现代汉语词典》(2014)中注释：“条”a)用于细长的东西：一条线，

两条腿，三条鱼，五条黄瓜，一条大街。b)用于以固定数量合成的某些长条

形的东西：一条儿肥皂（连在一起的两块肥皂），一条儿烟（香烟一般十包

包装在一起叫条）。c）用于分项的：三条新闻，五条办法；“道”a)用于江

、河和某些长条形的东西：一道河，一道擦痕，万道霞光。b)用于门、墙等：

两道门，三道防线，一道围墙。c)次：上了三道漆，省了一道手续。

根据《现代汉语词典》对“条”和“道”的解释可以发现，二者的共同

点都是用于长条形的东西。除此之外，当然也存在一些差别，而这些差别在

于二者计量单位的名词不同，并且，二者的出现也出现在不同的条件和背景

中，这使二者表达的意义有所不同。通过对“条”和“道”的比较及所列例

子的分析，发现二者用法的规律，从而能在实际情况下正确的使用量词“

条”和“道”。

2.“条”和“道”的语义和用法

2.1“条”

在丰富的量词中，“条”是在交际中比较常用的，使用频率很高。“

条”的原型是长条物，由名词“树枝”引申而来，多用于长条形状的物体，

表示计量和计数的单位。随着汉语的语义和语法系统的发展，“条”的语义

和用法变得更加复杂。在社会语言不断的发展中，语言学家对量词“条”做

出了许多研究，并对“条”的语义和用法做出简明的解释：

刘子平《汉语量词大词典》解释“条”为：1）用于细长或长条形的东

西。如：一条胡同|一条跑道|一条肠子|一条黄瓜|一条龙|一条领带；2）用

于人或有关人的事物。如：一条好汉|二人一条心|救了一条命|几条硬汉；3）

用于某些分条列项的事物。如：几条政策|几条意见|两条新闻|一条信息。

本文在前人研究及相关文献的基础上，对“条”进行了细致的分析。通

过参考第六版《现代汉语词典》和刘子平《汉语量词大词典》等相关文献，发

现文献中将“条”解释为用于长条形的东西。并且，从吕叔湘《现代汉语八



4

百词》和何杰《现代汉语量词研究》中的名词、量词搭配表中，以及《现代

汉语词典》和《汉语量词大词典》等相关文献中把和“条”搭配的名词列举，

再根据名词的语义、概念、用法、来源和类型进行分类，最后得出“条”的

使用情况，以及和“条”搭配的名词类型，具体可归纳为以下 12 类：

(1) 用于地理：一条山脉|一条河流|一条江|一条沟|一条瀑布

例 1：市委书记、市人大常委会主任赵德明在会上指出，要围绕“打

造一条江．．．

，带旺一座城”的总体目标要求...(《贺州日报》2014年 4 月 21日)

这类名词：山脉、河流、沟、瀑布，都与地理山水具有密切关系。例 1

中的“江”也是如此，是指天然的大水道，是水流的路线，由高处往低处流，

是一条长长而弯弯曲曲的水道，似一条长线，因此，用“条”来计量也是符

合规律的。

(2) 用于建筑物：一条铁路|一条公路|一条大街|一条大道|一条跑道|

一条胡同

例 2：我在北京一共住了将近四十年，先后住过三条胡同．．．．

。（严文井

《赵树理在北京胡同里》）

例 2 中的“胡同”是指城镇里主要街道之间较小的街道。如果我们从自

己站的角度往前看，眼前就会看到一条长条形的小街道，正符合量词“条”

的用法，因此，“胡同”就可以和“条”搭配。

(3) 用于物品：一条板凳|一条扁担|一条电线|一条麻袋|一条肥皂|一

条烟

例 3：她拉着我的手，走到一条长板．．．．

凳跟前。板凳上，并排站着三个

大姑娘，都穿得花枝招展，留着大辫子。（孙犁《亡人逸事》）

例 3 中，“长板凳”是中国传统的坐具。有四根脚，木板是面，无靠背

的，大多为狭长形状，因此，可用“条”来做计量。现在板凳在城里很少见，

而能见到的都和以前的板凳不一样，如酒吧、咖啡店、饮料店里的，为了美

观而使用，板凳已被改制，原型发生了变化，但“板凳”早期已与“条”搭

配，所以现在仍用“条”做计量。



此外，这一类名词：肥皂、烟等例，看来不是长条形，为什么可用“条”

作量词？如果说“一块肥皂，一包烟”量词搭配没有错，这里的“一条肥皂，

一条烟”也没有错，因为“一条肥皂”是指两块或两块以上包连成一条，而

“一条烟”是指十包香烟为一条,由此，可以用量词“条”

(4)用于自然现象：一条彩虹

例 4： 7月 18日下午 6时许，兰州狂风骤起，大雨滂沱。大雨过后，

一条绚丽的彩虹．．．．．．．

横跨城市上空。（《甘肃日报》2008 年 7 月 19 日）

例 4 中的“彩虹”是空中一种光的现象，由雨后的阳光照射到空气的小

雨点，发生折射和反射的作用而形成的，所见通常为拱曲形的彩带，像中国

传统的桥状，既长又弯曲，因此，可以说“一条绚丽的彩虹”。

(5)用于器官部位或有关人体的：一条血管|一条肠子|一条腿|一条胳膊

|一条神经|一条眉毛|一条舌头|一条伤疤

例 5：术后，绍强证实，由于发育畸形，小亮缺少一条连通大脑和心．．．．．．．．．．．．

脏的静脉血管．．．．．．

...（《长江日报》2014 年 8 月 7 日）

例 5 中的“静脉血管”是身体里面的一个器官，是导血回心的血管。具

有长条形状，柔软，有弯曲性，因此，用量词“条”来计量“静脉血管”。

(6)用于食物：一条肉|一条黄瓜|一条玉米

例 6：好吧，你们真的是做事有板有眼，但对我们食客来说，显然胃

里已经横梗了一条变质的黄瓜．．．．．．．

。（《杭州日报》2011 年 6 月 15 日）

量词“条”由名词“树枝”引申而来。“树枝”是植物的一部分，是从

树主干上生长的枝条，即细长又弯软，例 6 中的“黄瓜”也是植物生长的一

部分叫“果实”，有圆柱、长条形，与“条”本义有紧密的关系，因此，可

直接用“条”作量词。另外，这类名词的“肉”虽然与“条”本义没有任何

关系，但当一块大肉被切开后，“肉”从大方形变成长条形，因此，我们可

说“一条肉”。

(7)用于抽象或分项的事物：一条计划|一条规定|一条意见|一条优点|

一条罪状|一条新闻|一条命令|一条好嗓子



6

例 7：公众为政府尊重生命叫好，医院为“谁来为医疗费埋单”叫苦。

业内人士指出，一面是救死扶伤的天职，一面是医疗款拖欠的无奈，仅靠一．

条规．．

定恐难以破解“有病无钱莫进来”的尴尬。（《大连日报》 2009 年 2 月

27 日）

例 7 中的“规定”，包括与“规定”同类的名词“计划、意见、优点、

罪状”等，都是从口头说出而传递的信息，传递的过程信息被记录在书面上

而表现为连写成长条的文字，像一条线一样，因此，用“条”做计量也没有

错；此外，这类词还有“一条好嗓子”，指说话或唱歌的声音好听。人能发

出好声音要借助嗓子（喉），气流经过发音器官之后才能发出声音，因此，

借用嗓子管的量词“条”来计量“嗓子”。

(8)用于人、生命：一条好汉|一条硬汉|一条命

例 8：“杨宗震是一条汉子．．．．

！”来淮南之前，我就听到这样的评论。

（严阵《今天，谁是最美丽的人》）

例 8 中的“汉子”有汉族男子、男人等含义。是古时北方民族对汉族男

子的称呼《北齐书.魏兰根传》。也有勇敢、坚强、强壮、有力、尚武的含义。

汉代人见这些类似的人都称汉子。汉子的身子是长条形的，因此用“条”作

计量；另外，一条汉子也就是一个人的生命，人的一生有起点有终点，就像

我们在路上从一个地方走到一个地方一样，要路过一段经历才能走到终点，

因此，用来计量道路的“条”也被用来计量“汉子、硬汉、人命”类似名词。

(9)用于动物：一条鱼|一条毒蛇|一条鳄鱼|一条狗|一条龙|一条驴|一

条虾

例 9：长的草里是不去的，因为相传这园里有一条很大的赤练蛇．．．．．．．．

（鲁迅《从百草园到三味书屋》）

例 9 中，“赤练蛇”是无足的爬行动物，身体圆圆而细长，因此，可以

直接用量词“条”来计量“赤练蛇”的单位。

(10)用于植物部分：一条根



例 10：同一条根．．．

，6 个主枝，在芙蓉中路三段 145 号一家店铺前有

这样一棵罕见的“6 胞胎”樟树。（《潇湘晨报》2007 年 10 月 22 日）

例 10 中的“根”是指植物茎杆下部长在土里的一部分。根据植物大小的

不同，有的植物根长的是长条形的，有的植物根长的是细长形的。无论长条

还是细条形，只要有根类的概念都可以选择“条”作量词。

(11)用于交通工具：一条船|一条轮船

例 11：在中国最大的渔场舟山渔场，朝圣船的听海却犹如一次深刻

自省：十万渔民其实都在一条船．．．

上。“阿拉不捕，别人会捕，大家都这么想，

迟早会翻船。”（《杭州日报》2013 年 6 月 26 日）

“船”给人的感觉像是在水面漂流的一片树叶，树叶有各种不同形状，

其中，针形（细长）、带形（线形）、披针形（尖细）、椭圆形为较常见。

船与树叶形状很像，但船比树叶大上千万倍，并且树叶与“条”本义的“树

枝”具有直接的关系，因此，例 11 中的“船”可以用“条”来计量单位。

(12)用于穿戴或装饰品：一条项链|一条皮带|一条领带|一条裤子|一条

围巾

例 12：由于粗心大意，从垫江县来主城办事的张先生在本月 20日中

午 1 时在歇台子同好酒店旁弄丢一条价值．．．．

5．万的黄金项链．．．．．．

。（《重庆晚报》

2013 年 11 月 25 日）

总之，“条”一般用来计量长条形的东西，和“条”搭配的名词有各种

类型，它所计量的事物除了具有长条形以外，还具有柔软性和可弯曲性，有

抽象名词，也有具体名词，有的名词凸显了长条形状，有的名词却不是长条

形的，无论这些事物有没有凸显长条形，但它们一定与“条”的本义有关。

另外，“条”和名词之间的关系不是单一的，也就是说“条”可以用来计量

许多名词，而计量不同的名词“条”表达的的意义也不同。



8

2.2“道”

“道”本来是名词，基本义是“道路”（宗守云，2012：62）。“道”

在古代时用于道路，所以“道”最初的选择对象就是和它基本义相关的名词

。例如：一道山坡，一道沟；后来，随着语言的发展而变化，不断创出新的

东西，人对语言的新概念更加复杂，这些都对语言提出新的要求，以便适合

现代的交际。

“道”除了具有“道路”的基本义以外，在现代汉语中表长条形状的也

是“道”的语义特征之一。例如：“一道山口，一道山脉，一道手续”；说

：“一道山口，一道山脉”，没有错，都表现长条形状的；如果说：“一道

手续”就会引出麻烦，因为“手续”没有凸显长条形状，为什么可以说“

一道手续”。这些例子表明“道”在现代交际中具有很多用法。以下是语言

学家对“道”的解释：

刘子平《汉语量词大词典》解释“道”为：1）古代用于道路；2）用于

桥、门。如：一道门|两道关口|一道山口|一道岗；3）用于长道形的东西。

如：一道墙|一道山脉|一道瀑布|一道彩虹；4）用于书文、命令、题目等。

如：一道命令|一道公文|一道难题；5）用于程序性的事物。如：四道程序|

第二道手续|三道茶；6）公制长度单位“忽米”的俗称；7）用于某些分程序

的动作。如：上了几道菜|上了三道漆|交几道捐；8）京方言。如：出一道牌。

本文在前人研究及相关文献的基础上，对“道”进行了细致的分析。通

过参考第六版《现代汉语词典》和刘子平《汉语量词大词典》等相关文献，发

现文献中将“道”解释为用于长条形的东西。并且，从吕叔湘《现代汉语八

百词》和何杰《现代汉语量词研究》中的名词、量词搭配表中，以及《现代

汉语词典》和《汉语量词大词典》等相关文献中把和“道”搭配的名词列举，

再根据名词的语义、概念、用法、来源和类型进行分类，最后得出“道”的

使用情况，以及和“道”搭配的名词类型，具体可归纳为以下 9 类：

(1)用于地理：一道山脉|一道山梁|一道瀑布|一道运河|一道沟|一道

坡|一道山口



例 13：黄云万里动风色，白波九道流雪山．．．．．

。（李白《庐山谣寄卢侍

御虚舟》）

例 13 中的“流雪山”我们可以简单的解释，因为“流雪山”的基本形

状是长条形，因此，可以用“道”作量词； “山口、关口”形状虽然不像山

脉的形状，可它们是个通往一个地方的通道，具有“道路”的意义，因此，

用“道”来计量。

(2)用于建筑物：一道水闸|一道墙|一道河堤|一道桥|一道闸门|一道走

廊|一道门

例 14：源源不断的长江水，从望虞河另一端的长江抽取进来，经过

这道闸．．．

，流入 2 公里外的太湖。（《人民日报》海外版 2013年 3 月 14 日）

例 14 的“闸”是指用以控制水位，拦截水流，排放水量等作用的门。当

这门被打开后，就变成水可以流过的通道口，正是与“道路”有关，因此，

用“道”作量词。

(3)用于家庭用品：一道屏风|一道幕|一道窗帘|

例 15：与新东村隔溪相望的是东山脚自然村，远远望去，首先映入

眼帘的是 3 棵高大的树，似一道屏风．．．．

，遮蔽了大半个村庄。（《东阳日报》

2012 年 4 月 8 日）

例 15 中的“屏风”是指古代室内或家里用来挡风的家具，用“道”来

计量是因为当空气流动引起了风以后，风流动时需要往一个方向流动，虽然

有东西挡住，风也要一关一关的流动过去，像只往前的旅途，旅途与“道”

的本意有关，因此，借用“道”作为量词。后来，经过不断的演变，屏风具

有遮隐、隔断的用途而流传至今，但“屏风”的量词不变，仍然借用“道”

作量词。

(4)用于自然现象：一道闪电|一道彩虹|一道霞光|一道月光|一道山泉|

一道波痕



10

例 16：他正抖作一团时，却听得豁的一声，一道金光．．．．

从枕边飞出，

外面便什么声音也没有了，那金光也就飞回来，敛在盒子里。（鲁迅《从百

草园到三味书屋》）

例 16，“金光”是自然的一种物质。“光类”一般是沿直长条线传播，

因此，可以用“道”作量词。另外，虽然 “山泉、波痕”不是光类的；但“

山泉”是指山中涌出的泉水，通常往低处流似小河；“波痕”指由风水等介

质的运动形成的一种长条波状的层面，因此，都可以用“道”来计量单位。

此外，这类名词都以自然环境为背景。

(5)用于器官部位或有关身体的：一道伤痕|一道眉毛|一道皱纹|一道口

子

例 17：“割破了自己的手事小，要是把羊剌一道．．

口子．．

，那就要了我

老梁的命了。”（权宽浮《牧场雪莲花》）

“道”一般用于长条形的事物，伤痕、眉毛、皱纹都是细小、长条形，

可以用“道”作为量词。“道”计量“伤痕”凸显了皮肤上受损害以后留下

来的印迹；计量“眉毛”凸显了生在眼睛上面的毛发，一根又一根连成长道

形的眉毛；计量“皱纹”凸显的是皮肤表面上因受到外界环境的影响而形成

了条纹；而例 17 中的“口子”用“道”计量，凸显的是身体表面上破裂成长

条的伤口。

(6)用于食物：一道菜|一道汤

例 18：吃得一道汤．．．

，五七杯酒，只见庄客来报道：“教师来也”。

（施耐庵《水浒传》第九回）

例 18 中的“汤”，当我们把汤喝到嘴里后，汤要经过口腔、咽、食管、

胃、小肠、大肠，最后由肛门排出，给人的感觉像在路上运输东西的一个过

程，正是与“道”本义的“道路”有关，因此，可以用“道”作为量词。

“菜”也是如此。

(7)用于抽象或分项的事物：一道公文|一道题|一道命令



例 19：因为只记不想，用这个公式算了一道题．．．

，碰到第二道题就不

会算了。

（胡绳《想和做》）

首先，我们先了解“道”的来源。“道”本义是“道路”，道路可以通

行。我们可在道路上从一个地方通行到一个地方，一关一关的通过才能达到

目的地。由此，可以借用“道”来计量命令、公文，因为古代上级官员下命

令时，用口头由上级传到下级，一级一级的通过，“命令、公文”也有通过、

传达、过关的含义，古时就用“道”来计量“命令、公文”。例 19 中的“一

道题”也借用同样的理由来解释。如果我们要过关达到目的，需要一题一题

的通过，直到最后一题，就算是通过达到了目的，这样给我们的感觉像走在

一条路上一样，因此，也用“道”来计量。

(8)用于作战的辅助工具：一道鹿砦|一道战壕|一道防线|一道壕沟

例 20：他们本来是同一道战壕．．．．

中的战友，他们共同的敌人是疾病。

然而如今，他们却变成了彼此的敌人。（《广州日报》2011年 11月 6 日）

例 20，“战壕”是指作战时为防止敌人而挖成长道形的壕沟，因此，

“战壕”可以用“道”来计量。例句中的“同一道战壕”是指一起作战的朋

友，凸显了好友关系。

(9)用于程序：第一道手续|第一道工序

例 21：解放思想是改革开放的逻辑起点和历史起点，是中国特色社

会主义不断发展，与时俱进的根本动力，我们要把解放思想作为全面深化改

革的“第一道程序．．．．．

”。（《湖北日报》2013 年 11 月 19 日）

例 21 中的“第一道程序”是指达到目标之前要走的第一步，经过第一

步才能走下一步，最后走到目标，整个过程就像个路线，往往离不开“道”

的本义，因此，程序可以用“道”作量词。

总之，“道”的本义是“道路”，所以“道”最初用来计量和它的本义

相关的名词，如：“山坡、沟”等。后来，随着语言的发展而变化，“道”

在现代汉语中被用来计量长条形的东西。和“道”搭配的名词有各种各类，



12

有具体名词，也有抽象名词，有的名词凸显了长条形状，有的名词没有凸显

长条形状，无论这些事物有没有凸显长条形，但它们一定与“道”的本义

“道路”有关。另外，“道”和名词之间的关系不是单一的，而是多元的，

也就是说“道”可以用来计量许多名词，而计量不同的名词“道”所表示的

意义也不同。

2.3 同时选择“条”和“道”作计量的名词

“条”和“道”是现代汉语比较常见的两个名量词。在语义基础上，学

界一般认为这两个名量词都是表长条形状的，在语言交际中有时候可以互换

。如何杰《现代汉语量词研究》的名词、量词搭配表中的“河”，我们可以

说“一条河”，也可以说“一道河”；“堤坝”可以说“几条堤坝”，也可

以说“几道堤坝”；“瀑布”，我们可以说“那条瀑布”，也可以说“那道

瀑布”等。

以上的三个名词“河、山沟、堤坝”都可以用“条”和“道”来计量单

位。为什么这两个量词在这里都可以互换？我们先看《百度百科》对“河、

堤坝、瀑布”的解释：“河”指陆地表面成线形的自动流动的水体；“堤坝

”指防水拦水的建筑物和构筑物；“瀑布”指河水在流经断层、凹陷等地区

时垂直地从高空跌落。另外，再根据“河、堤坝、瀑布”的实际形状来分析

，我们可以明显的看出“河、堤坝、瀑布”的形状特征，都具有长条形状的

。也正好符合“条”和“道”的语义范畴，都用于长条形状的物体。



为了让读者对“条”和“道”的用法更清晰明确，本文根据以上对“条”

和“道”的重新分类，列出“条”和“道”使用情况对比表格。如下：

条道

共性

1.用于地理

2.用于建筑物

3.用于家庭用品

4.用于自然现象

5.用于器官部位或有关身体

的

6.用于食物

7.用于抽象或分项的事物

1.用于地理

2.用于建筑物

3.用于家庭用品

4.用于自然现象

5.用于器官部位或有关身体的

6.用于食物

7.用于抽象或分项的事物

差别

1.用于人、生命

2.用于动物

3.用于植物部位

4.用于交通工具

5.用于穿戴用品和装饰品

1.用于作战的辅助工具

2.用于程序

共称事物坝、堤坝、防线、沟、河、河堤、彩虹、眉毛、瀑布、山沟

、伤疤、伤口、水坝、运河、皱纹、命令等名词。

以上的对比表格的优点是简明易懂，使读者更容易理解量词“条”和

“道”的使用情况，更理解它们之间的异同。理解“条”、“道”之间的异

同以外，我们还需要去理解“条、道”和其他量词的差别，这有助于量词的

正确使用：

3.“条”、“道”和其他量词的差别

“条”是现代汉语比较常用的量词，能与许多名词搭配。具有长条形状

，是“条”区别于其他量词的特征之一。例如：

例 22：一条公路一条红地毯

例 22 中的名词选择“条”来计量单位，同时在交际中这些名词也可以

选择其他量词做计量。例如：

例 23：一段公路一张红地毯



14

以上的名词选择“条”计量单位时，凸显了事物的长条形状；而如果选

择其他量词做计量，就不能表现出事物的长条形状。请看下面的例子：

例 24：这一段．．

[．条．]．公路．．

贴着海边走，非常漂亮。

例 25：那家小店门口铺着一张．．

[．条．]．红地毯．．．

。

例 24 的“一段公路”是突出长条形状的，但没有表示整条公路，而表

示这条公路的一部分。如果说“一条公路”也是突出长条形状的，公路从起

点到终点一直贴着海边，整条公路贴着海边走，的确很漂亮。例 25 的“一张

红地毯”是突出长方形的，具有薄和平面的特征。如果说“一条红地毯”，

地毯就会突出比“一张红地毯”更加长，可能会达到几米的长度。另外，例

24和例 25中的“一条公路”和“一条红地毯”给人的意象是把观察的视角定

位在“公路”和“红地毯”本身，突出了“公路”和“红地毯”自身的长条

形状的特征，它们表示的意义没有受到周围环境的影响，也就是说“条”在

例句中可以强调“公路”和“红地毯”的孤立性和离散性。

总之，一般能和“条”搭配的事物都是长条形状的，呈现长条形状存在

是“条”区别于其他量词的特征之一，因为其他量词不一定能表现出事物的

长条形状。除此之外，选择“条”来计量单位的事物也具有孤立性、离散性

。因此，我们可以把和“条”搭配的事物描写为：[+呈长条形状][+孤立性、离

散性]

“道”用于某些长条形状的东西，凸显长条形的是“道”的语义特征之

一。“道”的使用频率往往低于“条”，但在实际交际中会出现不少名词选

择“道”作量词。例如：

例 26：一道霞光一道山

这些名词，除了能选择“道”作量词以外，还可以选择其他量词作为计

量单位。例如：

例 27：一片霞光一座山



“霞光、山”这两个名词选择“道”作量词，凸显了事物的长条形状；

而如果选择其他量词做计量，就不能表现出事物的长条形状，则是突出了其

他量词的语义特征。请看下面的例子：

例 28：霞浦：你那一道霞光．．．．

那么美丽，又如此羞涩而珍贵。当日

落的阳光被云层遮掩，撒向大海的确是灰暗的阴霾。一旦霞浦失去了太阳的

光芒，日夜眷念的不再是那一道霞光。（新浪博客《霞浦：等待那一道霞光

映照》）

例 29：烟波浩瀚湖光闪，一抹黄金，一片霞光．．．．

，飞雁博蓝空，白

鸥点青钢，融入碧波万顷的阳澄湖，感受湖风习习带来的阵阵舒心和惬意，

这是尽善尽美的和谐境界。（搜狐博客《一抹黄金，一片霞光》）

例 28 的“一道霞光”是在一定的背景中凸显了事物的长条和长道形状，

给人们的感觉是当太阳刚刚出头的时候，就会看到一道早晨的阳光穿透云霞

射出的彩色光芒。例 29 中的“一片霞光”并没有突出长条和长道形状的，而

突出片形的；给人们的感觉是天空的一片阳光。

总之，“道”与其他量词表示的意义不同，呈现长条形状存在是“道”

区别于其他量词的特征之一。除此之外，“道”还可以强调在一定的背景中

凸显，并突出以宽阔大地作为背景的长条形状的事物。因此，我们可以把和

“道”搭配的事物描写为：[+呈长条形状][+在一定的背景中凸显]。

量词“条”和“道”的基本意义相似，都是表示长条形状的，另外“条

”和“道”之间还存在着区别，它们各有另外的语义特征。请看下面例子：

例 30：由于调度水源艰难，当地已有近千条山沟河溪．．．．．．

断流。洪湖、

长湖、斧头湖、梁子湖等主要湖泊蓄水比历史同期少七至九成，大片湖面干

涸，周边农田用水紧张。（《腾讯新闻》2011 年 5 月 30 日）

例 31：如今，哪些散布在京郊的道道山沟．．．．．．．．

成了城里人周末最爱去

的地方。（《农民日报》2013 年 5 月 11 日）

例 30 的“条”是突出事物的孤立性，把观察的视角定位在山沟河溪自

身，给人们的意象大条小条山沟河溪断流，影响到山沟周边农民的生活；例



16

31 中的“在京郊的道道山沟”，表现出整个京郊的山沟；“道”是在一定的

背景中凸显，这里的“道”就是在京郊的背景下凸显的。总之，“条”和

“道”都是表长条形的，但它们之间存在着区别：“条”突出事物的孤立性、

离散性，而“道”却强调在一定的背景中凸显。

4.结语

本文探讨了量词“条”和“道”之间的差别，注重二者的语义和用法，

而用法注重于二者的使用情况及其和二者搭配的名词类型；二者的基本义都

表长条形状的，它们除了具有相同的基本义以外，在语义和用法上也存在一

些差别，而这些差别在于二者计量的名词不同，并且，二者的出现也出现在

不同的条件和背景中，这使二者所表达的意义有所不同。本文从文献材料和

前人研究的基础上，对与“条”和“道”搭配的名词进行分类：和“条”搭

配的名词可归纳为 12 类，而和“道”搭配的名词可归纳为 9 类；并在每一类

名词列出选择“条”、“道”做量词的例句，另外，也探讨了同时选择“条”

、“道”作计量的名词以及总结二者的用法对比表格。最后，对“条”、

“道”和其他量词的差别进行分析，同时也分析了“条”和“道”之间在语

义上的差别。



参考文献

[1]郭斌武.量词“道”、“形”的综合考察及其认知解释[D].上海师范大学，

2010（3）.

[2]何杰.现代汉语量词研究[M].北京：北京语言大学出版社，2008（1）.

[3]江蓝生，谭景春，程荣主编.现代汉语词典（第六版）[M].北京：商务印

书馆，2014.

[4]刘子平.汉语量词大词典[M].上海：上海辞书出版社，2013(10).

[5]番秀英.汉语和泰语个体量词对比研究[D].北京语言大学博士学位论文，

2009（6）.

[6]吕叔湘.现代汉语八百词[M].北京：商务印书馆，1999.

[7]伍和忠.“线状”量词语义辨析及语用功能[J].广西教育学院学报，1998

（第 3 期）.

[8]周伊.量词“条”与“根”的辨析[J].说文解字，2008（第 8 期）.

[9]宗守云.汉语量词的认知研究[M].北京：世界图书出版公司北京公司，

2012（10）.

[10]宗守云.认知范畴的原则共相与细节殊相---以汉语量词“条”和日语量

词“本”的异同为

例[J]，2011（第 2 期）.

[11]เธยรชย เอยมวรเมธ. (2555). พจนานกรมจน-ไทย ฉบบใหม. กรงเทพฯ: รวมสาสน.

(杨汉川编译.现代汉泰词典[M].曼谷：Ruamsarn 出版社，2012.)



18



ธระวฒน แสนค า1

Teerawatt Sankom

บทคดยอ การศกษาพระราชกรณยกจพระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร มวตถประสงคส าคญเพอสบคนเพอส ารวจและรวบรวมรายพระนามพระมหากษตรยไทยและพระราชกรณยกจของพระองคทมความเกยวของกบการเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชรจากหลกฐานประวตศาสตร จากการศกษาพบวา ในหลกฐานประวตศาสตรปรากฏขอมลเกยวกบการเสดจพระราชด าเนนมายงเมองก าแพงเพชรของพระมหากษตรยในประวตศาสตรชาตไทยทงสนจ านวน 14 พระองค ซงแตละพระองคเสดจมาดวยสาเหตทแตกตางกน คอ ราชการสงคราม การเสดจตรวจราชการ ปฏบตพระราชกรณยกจเพอความมนคงของรฐ การเสดจทอดพระเนตรโบราณสถาน การเสดจพระราชด าเนนผาน และเสดจปฏบตพระราชกรณยกจทางศาสนา

ค าส าคญ: พระมหากษตรยไทย เมองก าแพงเพชร

1อาจารยประจ าวทยาลยสงฆเลย (มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

พระราชกรณยกจพระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร The Royal Duties of Thai Kings and Muang Kamphaeng Phet



20

Abstract “The Royal Duties of Thai Kings and Muang Kamphaeng Phet” was objective to study and explore King Names and their royal duties when they visited and dropped at Muang Kamphaeng Phet by the historical evident. The study found that there were fourteen Thai Kings who went to Muang Khampaeng Phet for their royal duties in difference purposes. They were involved with wars, civil governing inspection, the royal duties for the state’s security, visiting ancient ruins, religious ceremony and passing the way.

Keywords: Royal Duties of Thai Kings, Muang Kamphaeng Phet บทน า

จงหวดก าแพงเพชรเปนจงหวดทมความส าคญจงหวดหนงในการศกษาประวตศาสตรไทย เนองจากเปนทตงของเมองก าแพงเพชร เมองโบราณขนาดใหญและมบทบาทความส าคญมาตงแตสมยสโขทย นอกจากนยงมเมองโบราณขนาดเลกอกหลายเมองทกระจายตวในเขตจงหวด โดยเฉพาะอยางยงรมสองฝงแมน าปง ซงเปนแมน าส าคญทไหลผานพนทจงหวด เชน เมองก าแพงเพชร เมองนครชม เมองไตรตรงษ เมองคณฑและเมองเทพนคร เปนตน (ศรศกร วลลโภดม, 2552, หนา 152-168) เมองก าแพงเพชรถอเปนเมองโบราณทใหญและมพฒนาการทางประวตศาสตรตอเนองและยาวนานมากทสด เรมตงแตประมาณพทธศตวรรษท 18 เรอยมาจนถงปจจบน (สมชาย ณ นครพนม, 2557, หนา 67-79) ผานสถานะความเปนหวเมองใหญ (หวเมองชนโท) ในสงคมแบบจารต จนพฒนาเปนเมองตวจงหวดก าแพงเพชร และตงอยบนเสนทางคมนาคมระหวางรฐโบราณ ขนาดใหญในภาคพนทวปคอ กรงศรอยธยากบลานนา จงท าใหปรากฏขอมลในหลกฐานประวตศาสตรทเกยวของกบการเสดจพระราชด าเนนมายงเมองก าแพงเพชรหรอผานเสนทางเมองก าแพงเพชร เพอปฏบตพระราชกรณยกจตาง ๆ



ของพระมหากษตรยในประวตศาสตรชาตไทยหลายพระองค นบตงแตสมยสโขทยเปนตนมา การศกษาเรอง “พระราชกรณยกจของพระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร” ได เรมหลงจากทมการจดงานมหกรรมเฉลมพระเกยรตพระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร “พลงภมปญญา พลงวถวฒนธรรม พลงความปรองดอง” ณ วดพระบรมธาต พระอารามหลวง อ าเภอเมองก าแพงเพชร ระหวางวนท 23-25 สงหาคม พ.ศ. 2557 ซงในชวงบายของวนท 23 สงหาคม นน ไดมการเสวนาวชาการในหวขอ “หนงพนปเมองก าแพงเพชร พระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร” วทยากรหลกซงเปนอดตประธานสภาวฒนธรรมจงหวดก าแพงเพชรและนกปราชญทองถนจงหวดก าแพงเพชร ไดน าเสนอขอมลในเวทเสวนาวา “จงหวดก ำแพงเพชรมควำมเกยวของกบพระมหำกษตรยไทยทเคยเสดจมำยงเมองก ำแพงเพชรจ ำนวน 10 พระองค” และตราสญลกษณของงานมหกรรมยงมการน าพระบรมสาทสลกษณของพระมหากษตรยเพยง 6 พระองคเทานน มาใชประกอบ ขอมลดงกลาวนถกน าเสนอผานปายประชาสมพนธ สอวทยและสอออนไลนตาง ๆ จนแพรหลายและเปนทรจกและเขาใจเปนวงกวางในกลมขาราชการ นกการเมอง นกเรยนนกศกษาและประชาชนทวไป ในฐานะผเขยนเปนผสนใจศกษาคนควาประวตศาสตรเมองก าแพงเพชร ขอมลดงกลาวกอใหเกดขอสงสยบางประการ จากกรณดงกลาวขางตน ท าใหผเขยนมความตองการทจะศกษาสบคนเพอส ารวจและรวบรวมรายพระนามพระมหากษตรยไทยและพระราชกรณยกจของพระองคทมความเกยวของกบการเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชรจากหลกฐานประวตศาสตรตาง ๆ เพอเปนการทบทวนความรความเขาใจเกยวกบจ านวนรายพระนามพระมหากษตรยไทยทเคยเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชรใหชดเจนและเผยแพรใหเปนทรจกมากยงขนตอไป



22

ภาพท 1 ตราสญลกษณของงานมหกรรมเฉลมพระเกยรต

พระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร ซงมพระบรมสาทสลกษณ ของพระมหากษตรยเพยง 6 พระองค

ทมา (https://www.facebook.com/rjvcmt/photos) วตถประสงคของการวจย

1. เพอส ารวจและรวบรวมรายพระนามพระมหากษตรยไทยและพระราชกรณยกจของพระองคทมความเกยวของกบการเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชร 2. เพอทบทวนความรความเขาใจเกยวกบจ านวนรายพระนามพระมหากษตรยไทยทเคยเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชร วธการด าเนนการวจย

วธการด าเนนการวจยในครงน เปนการศกษาโดยใชวธการทางประวตศาสตร (Historical Approach) น าเสนอในรปของการพรรณนาวเคราะห (Analytical Description) ซงใชขอมลการศกษาคนควาจากหลกฐานชนตน (Primary Sources) และหลกฐานชนรอง (Secondary Sources) เพอศกษารวบรวมพระนามพระมหากษตรยไทยและพระราชกรณยกจของพระองคทม



ความเกยวของกบการเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชร โดยมขนตอนการวจย ดงน 1. ศกษาขอมลจากเอกสารทเกยวของกบการศกษาชมชนโบราณเมองก าแพงเพชร และการศกษาพระราชกรณยกจพระมหากษตรยในประวตศาสตรไทยกบเมองก าแพงเพชร 2. ตงค าถามวจยและสมมตฐานในการวจย ก าหนดวตถประสงค 3. ศกษาคนควาขอมลจากหลกฐานประวตศาสตร ทงหลกฐานชนตน และหลกฐานชนรอง โดยเฉพาะศลาจารก พระราชพงศาวดารและเอกสารจดหมายเหต 4. รวบรวมขอมล วเคราะหขอมลและจดจ าแนกประเภทของขอมล ประกอบการตรวจสอบความนาเชอถอและตความขอมล 5. สงเคราะหขอมล ด าเนนการเขยนขอมล อภปรายผลและสรปผลการศกษา ผลการวจย

จากการศกษาตามขนตอนระเบยบวธวจยทางประวตศาสตร ดวยการคนควาขอมลจากหลกฐานทางประวตศาสตร โดยเฉพาะศลาจารก พระราชพงศาวดารและเอกสารจดหมายเหต สามารถรวบรวมรวบรวมรายพระนามพระมหากษตรยไทยและพระราชกรณยกจของพระองคทมความเกยวของกบการเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชรได ดงน 1. พระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) แหงกรงสโขทย ทรงอญเชญพระศรรตนมหาธาต และพชพระศรมหาโพธ จากลงกาทวป มาสถาปนาในเมองนครชม (ปจจบนคอ พระบรมธาตนครชม วดพระบรมธาต พระอารามหลวง อ าเภอเมองก าแพงเพชร) ในป พ.ศ. 1900 (กรมศลปากร, 2548, หนา 59-60) นบเปนการน าศาสนามาใชในทางการเมองการปกครองเพอความมนคงของกรงสโขทย (ธระวฒน แสนค า, 2553, หนา 9)



24

2. สมเดจพระบรมราชาธราชท 2 (เจาสามพระยา) แหงกรงศรอยธยา ทรงใหบ ารงชางมารพลทพบกทพเรอทงปวง แลวเสรจพระองคกเสดจขนไปยงเมองก าแพงเพชร หาพระยาเชลยง และพระมหาธรรมราชาท 4 (บรมปาล) ในป พ.ศ.1984 (วนย พงศศรเพยร, 2539, หนา 177) 3. พระมหาธรรมราชาท 4 (บรมปาล) แหงกรงสโขทย เสดจมารบเสดจสมเดจพระบรมราชาธราชท 2 (เจาสามพระยา) พรอมดวยพระยาเชลยงและพระยารามราช ในป พ.ศ. 1984 (วนย พงศศรเพยร, 2539, หนา 177) 4. สมเดจพระบรมไตรโลกนาถแหงกรงศรอยธยา แตงทพใหไปเอาเมองลสบเถน (ในเขตจงหวดล าปาง) ครงนน เสดจหนนทพขนไปตงทพหลวงต าบลบานโคน (ปจจบนคอ ต าบลคณฑ อ าเภอเมองก าแพงเพชร) ในป พ.ศ.1999 (กรมศลปากร, 2548ก, หนา 215; กรมศลปากร, 2548ค, หนา 220) 5. สมเดจพระไชยราชาธราชแหงกรงศรอยธยา ในคราเสดจไปเชยงไกรเชยงกราน เมอเสดจมาแตเมองก าแพงเพชรนนวาพญานารายณคดเปนกบฏ แลใหกมเอาพญานารายณนนฆาเสยในเมองก าแพงเพชร ในป พ.ศ. 2081 (กรมศลปากร, 2548ข, หนา 19; กรมศลปากร, 2548ค, หนา 224) และในป พ.ศ. 2088 พระองค เสดจไปเชยงใหม ยกทพหลวงมาตงทพชยท เมองก าแพงเพชร เมอวนองคาร แรม 9 ค า เดอน 7 ครบ 5 วนจงเคลอนทพ เมอเสดจกลบจากเชยงใหม ทพหลวงถงเมองก าแพงเพชร วนพฤหสบดขน 15 ค าเดอน 9 (กรมศลปากร, 2548ข, หนา 20; กรมศลปากร, 2548ค, หนา 224) 6. สมเดจพระมหาจกรพรรดแหงกรงศรอยธยา เสดจมาวงชาง ต าบลแสนตอ (ตอมามการยกบานแสนตอขนเปนเมองขาณวรลกษบร ปจจบนคออ าเภอขาณวรลกษบร จงหวดก าแพงเพชร) ในป พ.ศ. 2102 ไดชางพลายพง 40 ตว (กรมศลปากร, 2548ข, หนา 28; กรมศลปากร, 2548ค, หนา 234) 7. สมเดจพระมหาธรรมราชาธราชแหงกรงศรอยธยา (ครงยงเปนเจาเมองพษณโลก) ตามสงเสดจพระเจาหงสาวด (พระเจาบเรงนอง) ถงเมองก าแพงเพชรแลวกกลบมาเมองพษณโลก ในป พ.ศ. 2104 (พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา (ภาคตน), 2505, หนา 158; กรมศลปากร, 2548ค, หนา 252)



8. สมเดจพระมหนทราธราชแหงกรงศรอยธยา ยกทพขนมายงเมองก าแพงเพชร เมอป พ.ศ.2110 ทพหลวงตงคายทายเมอง ท าการปลนเมองอย 3 วนมได จงยกกลบทพหลวงทเมองนครสวรรค (พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา (ภาคตน), 2505, หนา 168-169; กรมศลปากร, 2548ค, หนา 259-260) 9. สมเดจพระนเรศวรมหาราชแหงกรงศรอยธยา (เมอครงยงเปนพระมหาอปราช) เสดจยกทพหลวงขนมาเมองพษณโลก เพอไปชวยสงครามทกรงรตนบระองวะ ครนมาถงต าบลวดยมทายเมองก าแพงเพชร ในป พ.ศ. 2126 เวลาบาย 5 โมงเกดวาตพายฝนตกหาใหญ แผนดนไหวเปนมหศจรรย ครนรงขนกยกทพหลวงเสดจไปถงเมองก าแพงเพชร ตงประทบแรมอยต าบลหนองปลง (ปจจบนคอ ต าบลหนองปลง อ าเภอเมองก าแพงเพชร) เปนเวลา 3 วน แลวยกไปโดยทางเมองเชยงทอง (ปจจบนอยในเขตอ าเภอวงเจา จงหวดตาก) (กรมศลปากร, 2548ข, หนา 74; กรมศลปากร, 2548ค, หนา 280) 10. สมเดจพระเอกาทศรถแหงกรงศรอยธยา เสดจลงมาจากเมองเชยงใหมหลงสมเดจพระนเรศวรมหาราชสวรรคต ในป พ.ศ. 2148 มาเมองสโขทย มายงทาเรอในเมองก าแพงเพชร ในขณะนนเมองไทรแตงทตานทต ใหถอหนงสอและเครองบรรณาการเขามาถวาย จงขาหลวงน าทตานทตเมองไทรนนขนไปถวายบงคม และถวายเครองบรรณาการถงทพหลวงในเมองก าแพงเพชร ทพหลวงตงอยในเมองก าแพงเพชรได 15 วน จงมพระราชก าหนดลงไปถงผรงพระนคร ใหแตงพระต าหนกต าบลปาโมก (ปจจบนคออ าเภอปาโมก จงหวดอางทอง) ครนเสรจกเสดจโดยทางชลมารค ลวงมายงพระต าหนกในปาโมกนน (กรมศลปากร, 2548ข, หนา 155; กรมศลปากร, 2548ค, หนา 363-364) 11. สมเดจพระเจากรงธนบร เสดจมายงเขตเมองก าแพงเพชร 3 คราดวยกน ครงแรก เสดจยกทพขนไปเมองเชยงใหม เสดจถงเมองก าแพงเพชรเมอวนพธ เดอนอาย ขน 4 ค า ป พ.ศ. 2317 แลวเสดจยกทพไปพระต าหนกบานระแหง (ปจจบนอยในเขตอ าเภอเมองตาก) (กรมศลปากร, 2548ข, หนา 344; กรมศลปากร, 2548ค, หนา 505; พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา (ภาคจบ), 2505, หนา 354)



26

ครงทสอง เสดจผานเมองก าแพงเพชร หลงจากเสดจไปรบขบไลพมาออกจากเมองเชยงใหม (ประมาณกลางเดอน 3 พ.ศ. 2317) (กรมศลปากร, 2548ค, หนา 505; พระราชพงศาวดาร ฉบบพระราชหตถเลขา (ภาคจบ), 2505, หนา 364) และครงทสาม ในปพ.ศ. 2318 พระองคเสดจยกทพขนมาขบไลกองทพพมาทตงอยในเมองก าแพงเพชร วนเสาร เดอน 7 ขน 1 ค า เสดจทางสถลมารค ประทบแรม ณ พระต าหนกคายมนบางแขม (ปจจบนคอ ต าบลวงแขม อ าเภอคลองขลง) วนพฤหสบด เดอน 7 ขน 6 ค า ทพหลวงขนไปประทบแรมฟากตะวนออกเหนอปากน าขลม (ปากคลองขลง อ าเภอคลองขลง) ประทบในเขตเมองก าแพงเพชร 12 วน จงถอยทพหลวงมาประทบทเมองนครสวรรค (กรมศลปากร, 2548ค, หนา 518) และวนพฤหสบด เดอน 8 แรม 2 ค า ทรงยกทพหลวงไปบานระแหงโดยสถลมารคถงเมองก าแพงเพชร (กรมศลปากร, 2548ค, หนา 520) 12. พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร เสดจประพาสตนตรวจราชการ ทรงเยยมราษฎรและทอดพระเนตรโบราณสถาน ทรงประทบอยในเขตเมองก าแพงเพชร ระหวางวนท 18-27 สงหาคม พ.ศ. 2449 (เสดจประพาสตนในรชกาลท 5, 2549, หนา 62-145)



ภาพท 2 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวแวะพกเสวยพระกระยาหาร

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวแวะพกเสวยพระกระยาหารเทยงรวมกบขาราชบรพารทตามเสดจทวงนางรางใตเมองก าแพงเพชร

ทมา (http://www.reurnthai.com)

13. พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 แหงกรงรตนโกสนทร เมอครงด ารงพระอสรยยศสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร ไดเสดจประทบยงเมองก าแพงเพชร 2 ครง ครงแรก เสดจกลบจากเมองเชยงใหมแวะทอดพระเนตรโบราณสถานเมองก าแพงเพชร ประทบทพลบพลาหนาวดชนางเกา ในพระราชนพนธเรองเทยวเมองพระรวงระบวาทรงประทบอย 3 คน 2 วน ระหวางวนท 16-18 มกราคม พ.ศ. 2448 แตในจารกวงเวยนตนโพธ พ.ศ. 2450 ระบวา พระองคประทบแรมเพยง 2 ราตรเทานน (สนต อภยราช, 2545, หนา 69) และครงทสอง เสดจทอดพระเนตรโบราณสถานเมองก าแพงเพชร ในป พ.ศ. 2450 เสดจประทบทพลบพลาหนาวดชนางเกา 3 คน ระหวางวนท 15-17 มกราคม และประทบอยในเขตเมองก าแพงเพชรระหวางวนท 14-20 มกราคม (จราภรณ สถาปนะวรรธนะ และคนอน ๆ, 2554, หนา 138-158)



28

14. พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 แหงกรงรตนโกสนทร เสดจพระราชด าเนนยงจงหวดก าแพงเพชร 3 ครง ครงแรก พระองคพรอมดวยสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เสดจพระราชด าเนนมาทรงบ าเพญพระราชกศลและบวงสรวงดวงพระวญญาณสมเดจพระนเรศวรมหาราช วนท 25 มกราคม พ.ศ. 2510 (คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหตฯ, 2544, หนา 291-292)

ภาพท 3 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทรงปลกตนสก ณ ศาลากลางจงหวดก าแพงเพชร

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทรงปลกตนสกไว ณ หนาศาลากลางจงหวดก าแพงเพชร เมอวนท 25 มกราคม พ.ศ. 2510

ทมา (http://www.sunti-apairach.com)

ครงทสอง พระองคพรอมดวยสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เสดจพระราชด าเนนมาทรงเยยมราษฎรและทรงบ าเพญพระราชกศลถวายผาพระกฐนสวนพระองค ณ วดคยาง (ปจจบนคอ วดคยาง พระอารามหลวง ต าบลในเมอง อ าเภอเมองก าแพงเพชร) วนท 20 พฤศจกายน พ.ศ. 2515 (คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหตฯ, 2544, หนา 292)



และครงทสาม พระองคเสดจพระราชด าเนนมาพระราชทานธงประจ ารนลกเสอชาวบาน อ าเภอเมองก าแพงเพชร วนท 29 มกราคม พ.ศ. 2521 (คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหตฯ, 2544, หนา 293)

อภปรายผลการศกษา จากการศกษาหลกฐานประวตศาสตรไดปรากฏขอมลเกยวกบการเสดจพระราชด าเนนมายงเมองก าแพงเพชรของพระมหากษตรยในประวตศาสตรชาตไทยทงสนจ านวน 14 พระองค ซงแตละพระองคเสดจมาดวยสาเหตและวตถประสงคทแตกตางกน ดงน 1. เสดจราชการสงคราม ไดแก สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ สมเดจพระไชยราชาธราช สมเดจพระมหนทราธราช สมเดจพระนเรศวรมหาราช และสมเดจพระเจากรงธนบร 2. เสดจตรวจราชการ ไดแก พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช 3. เสดจปฏบตพระราชกรณยกจเพอความม นคงของรฐ ไดแก พระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) สมเดจพระบรมราชาธราชท 2 (เจาสามพระยา) พระมหาธรรมราชาท 4 (บรมปาล) สมเดจพระไชยราชาธราช สมเดจพระมหาจกรพรรด สมเดจพระมหาธรรมราชาธราช พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช 4. เสดจทอดพระเนตรโบราณสถาน ไดแก พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว 5. เสดจพระราชด าเนนผาน ไดแก สมเดจพระไชยราชาธราช สมเดจพระนเรศวรมหาราช สมเดจพระเอกาทศรถ และสมเดจพระเจากรงธนบร 6. เสดจปฏบตพระราชกรณยกจทางศาสนา ไดแก พระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ในการเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชรของพระมหากษตรย พบวาหลายพระองคไดเสดจมาตงแตครงทยงไมไดขนครองราชสมบต หรอยงเปนพระมหาอปราชหรอสยามมกฎราชกมาร ไดแก



30

1. สมเดจพระมหาธรรมราชาธราช เสดจมาครงยงเปนทเจาเมองพษณโลก ปกครองหวเมองฝายเหนอ 2. สมเดจพระเอกาทศรถ เสดจมาประทบในขณะทเปนพระมหาอปราชอย เนองจากยงไมไดประกอบพธบรมราชาภเษก และอญเชญพระบรมศพสมเดจพระนเรศวรมหาราชลงมาจากเมองเชยงใหม 3. พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เสดจมาเมอครงด ารงพระอสรยยศสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร เมอพจารณาจากขอมลขางตนกจะพบวา สาเหตทพระมหากษตรยไทยไดเสดจมายงเมองก าแพงเพชรนนมสาเหตทแตกตางกน แตถาหากวเคราะหในเชงลกโดยมองถงปจจยและความส าคญภายในทองถนเองจะพบวา เมองก าแพงเพชรเปนแหลงทรพยากรธรรมชาตทส าคญ มความเปนเมองใหญ อยในทราบกวางขวางและมเมองขนาดเลกเปนเมองบรวารดวย ท าใหปรากฏขอมลในต านานปรมปราทเกยวของกบพระมหากษตรยไทยหลายพระองควาทรงพระราชสมภพในเขตเมองก าแพงเพชร เชน ในต านานชนกาลมาลปกรณบนทกวา พระรวง (พอขนศรอนทราทตย?) แหงกรงสโขทย เดมเคยอยทบานโคน เมองก าแพงเพชร กอนไปครองเมองสโขทย (พระรตนปญญา, 2515, หนา 112-113) และในพงศาวดารโยนกระบวา พระเจาอทองแหงกรงศรอยธยา เปนโอรสของทาวแสนปมเดมเคยอยทเมองไตรตรงษและเมองเทพนคร (พระยาประชากจกรจกร, 2515, หนา 75) เปนตน จากพฒนาการทางประวตศาสตรพบวา เมองก าแพงเพชรมสถานะเปนรฐอสระมาตงแตสมยสโขทยตอนปลาย กอนทจะกลายเปนหวเมองชนโทของกรงศรอยธยาหลงการปฏรปการปกครองในรชสมยสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ (พลตรหมอมราชวงศศภวฒย เกษมศร, 2552, หนา 105) และยงมสถานะเปนเมองหนาดานส าคญทควบคมเสนทางคมนาคมในลมแมน าปงตอนลาง อนเปนเสนทางทสามารถเชอมตอไปยงอาณาจกรลานนาและอาณาจกรหงสาวด-องวะทางเมองเมาะตะมะได (สมชาย ณ นครพนม, 2557, หนา 71) จงท าใหพระมหากษตรยไทยในยคจารต (โดยเฉพาะในสมยกรงศรอยธยาและธนบร) ไดใหความส าคญกบเมองก าแพงเพชรเปนอยางมาก การเสดจ



พระราชด าเนนมายงเมองก าแพงเพชรไมวาจะดวยเหตผลใด ๆ กตาม จงแฝงไปดวยพระราชกรณยกจราชการสงครามหรอการเสรมสรางความมนคงของรฐเสมอ ซงแตกตางจากพระมหากษตรยไทยสมยรตนโกสนทรทพระราชกรณยกจสวนใหญเปนไปดวยเหตผลการตรวจราชการและเสดจทอดพระเนตรโบราณสถานมากกวา เนองจากวาในชวงเวลาดงกลาวราชการสงครามระหวางรฐแบบจารตไดสนสดลง ความมนคงในเรองเขตแดนของรฐมความชดเจนมนคง สรปผลการศกษา

จากการศกษาตามขนตอนระเบยบวธวจยทางประวตศาสตร สามารถรวบรวมรวบรวมรายพระนามพระมหากษตรยไทยและพระราชกรณยกจของพระองคทมความเกยวของกบการเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชรไดทงสนจ านวน 14 พระองค คอ พระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) สมเดจพระบรมราชาธราชท 2 (เจาสามพระยา) พระมหาธรรมราชาท 4 (บรมปาล) สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ สมเดจพระไชยราชาธราช สมเดจพระมหาจกรพรรด สมเดจพระมหาธรรมราชาธราช สมเดจพระมหนทราธราช สมเดจพระนเรศวรมหาราช สมเดจพระเอกาทศรถ สมเดจพระเจากรงธนบร พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช แตละพระองคเสดจมาดวยสาเหตทแตกตางกน คอ 1) ราชการสงคราม 2) การเสดจตรวจราชการ 3) ปฏบตพระราชกรณยกจเพอความมนคงของรฐ 4) การเสดจทอดพระเนตรโบราณสถาน 5) การเสดจพระราชด าเนนผาน และ 6) การเสดจปฏบตพระราชกรณยกจทางศาสนา ผลการศกษายงพบวา มพระมหากษตรยไทยทเคยเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชรจ านวน 14 พระองค ซงมความแตกตางจากขอมลเทาทเคยมการน าเสนอมาในรปแบบและกจกรรมตาง ๆ ทมการจดขนในจงหวดก าแพงเพชรทระบวามจ านวนทงสน 10 พระองคดวย ผลการศกษาครงน



32

จงถอเปนการทบทวนความรเกยวกบจ านวนรายพระนามพระมหากษตรยไทยทเคยเสดจพระราชด าเนนมาในเขตเมองก าแพงเพชร เพอจะไดเกดความเขาใจขอมลทถกตองตามหลกฐานทางประวตศาสตรตอไป

ภาพท 4 บรรยากาศการเสวนาวชาการในหวขอ “หนงพนปเมองก าแพงเพชร พระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร”

บรรยากาศการเสวนาวชาการในหวขอ “หนงพนปเมองก าแพงเพชร พระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร” งานมหกรรมเฉลมพระเกยรตพระมหากษตรยไทยกบเมองก าแพงเพชร

วนท 23 สงหาคม พ.ศ. 2557 ทมา (ภาพถายโดย ธระวฒน แสนค า)



เอกสารอางอง

คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหตฯ. (2544). วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณ และภมปญญาจงหวดก าแพงเพชร. กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว.

จตร ภมศกด. (2547). สงคมไทยลมแมน าเจาพระยากอนสมยศรอยธยา. กรงเทพฯ: ฟาเดยวกน. จราภรณ สถาปนะวรรธนะ และคนอน ๆ. (2554). รายงานการวจยเอกสาร

ประวตศาสตรเรอง เทยวเมองพระรวง พระราชนพนธในพระบาท สมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เมอคร งด ารงพระยศสยามมกฎ ราชกมาร พ.ศ. 2450. พษณโลก: ภาควชาประวตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

ธระวฒน แสนค า. (2553, กรกฎาคม-ธนวาคม). การเมองและศาสนา: การ ขยายอทธพลของกรงสโขทยสเมองในลมน าปงเขตจงหวดก าแพงเพชร. วารสารพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลย ราชภฏก าแพงเพชร. 8(2), 1-11.

ประชากจกรจกร, พระยา. (2515). พงศาวดารโยนก. พระนคร: แพรพทยา. พระรตนปญญา. (2515). ชนกาลมาลปกรณ. (แปลจาก ชนกาลมาลปกรณ ฉบบ

ภาษาบาล โดย แสง มนวทร). กรงเทพฯ: กรมศลปากร. พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา (ภาคจบ). (2505). พระนคร: โอเดยนสโตร. พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา (ภาคตน). (2505). พระนคร: โอเดยนสโตร. วนย พงศศรเพยร, บรรณาธการ. (2539). ความยอกยอนของประวตศาสตร.

กรงเทพฯ: คณะกรรมการช าระประวตศาสตรไทย. ศลปากร, กรม. (2542ก). ประชมพงศาวดารฉบบกาญจนาภเษก เลม 1. กรงเทพฯ: กองวรรณกรรมและประวตศาสตร กรมศลปากร.



34

ศลปากร, กรม. (2542ข). ประชมพงศาวดารฉบบกาญจนาภเษก เลม 2. กรงเทพฯ: กองวรรณกรรมและประวตศาสตร กรมศลปากร. ศลปากร, กรม. (2542ค). ประชมพงศาวดารฉบบกาญจนาภเษก เลม 3. กรงเทพฯ: กองวรรณกรรมและประวตศาสตร กรมศลปากร. ศลปากร, กรม. (2548). ประชมจารกภาคท 8 จารกสโขทย. กรงเทพฯ:

กรมศลปากร. ศรศกร วลลโภดม. (2552). เมองโบราณในอาณาจกรสโขทย. กรงเทพฯ: เมองโบราณ. ศภวฒย เกษมศร, หมอมราชวงศ. (2552). พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา

ฉบบเยเรเมยส ฟานฟลต และผลงานคดสรร พลตร หมอมราชวงศ ศภวฒย เกษมศร. กรงเทพฯ: สมาคมประวตศาสตรในพระราชปถมภ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร.

สมชาย ณ นครพนม, บรรณาธการ. (2557). น าชมพพธภณฑสถานแหงชาต ก าแพงเพชร. กรงเทพฯ: กรมศลปากร. สนต อภยราช, บรรณาธการ. (2545). วเคราะห วจย ถายทอด จารกทพบ

ในเมองก าแพงเพชร. ก าแพงเพชร: สภาวฒนธรรมจงหวดก าแพงเพชร. เสดจประพาสตนในรชกาลท 5. (2549). [จดพมพในวาระครบ 100 ป พระบาท

สมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเสดจประพาสตนเมองก าแพงเพชร]. ก าแพงเพชร: จงหวดก าแพงเพชร.



มรดกโลก ค.ศ. 1991 : มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล าคาทางวฒนธรรมของคนทวโลก1

The World Heritage 1991 : Thai Heritage B.E. 2534 as the Cultural Precious Things of People around the World

มย ตะตยะ2 Mai Tatiya

บทคดยอ การบรณาการงานวจยกบงานสรางสรรคจตรกรรม เรอง มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล าคาทางวฒนธรรมของคนทวโลก มกระบวนการท างานหลายขนตอนโดยมจดประสงคหลกเพอสรางใหเปน ผลงานลกษณะของทระลกพรอมกบขอมลการทองเทยว ซงมรายละเอยดโบราณสถาน โบราณวตถ ประกอบภาพวาดทสรางสรรคแสดงภาพลกษณของแตละสถานท สงทเปนแรงบนดาลใจในการสรางผลงาน เกดจากการทประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคในอนสญญาคมครองมรดกโลกเมอวนท 16 มถนายน พ.ศ. 2530 (ค.ศ. 1987) ท าใหประเทศไทยมแหลงมรดกโลกทไดรบการขนทะเบยนเปนมรดกโลกทางวฒนธรรม และแหลงมรดกโลกทางธรรมชาต ในปจจบนมอยดวยกน 5 แหลง ซง 2 ใน 5 แหลง เปนมรดกโลกทางวฒนธรรม ป พ.ศ. 2534 (ค.ศ. 1991) ทน ามาเปนขอมลในการบรณาการงานวจยกบงานสรางสรรคทาง 1บทความนเปนสวนหนงของการบรณาการงานวจยกบงานสรางสรรค เรอง “มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล าคาทางวฒนธรรมของคนทวโลก” โดยไดรบทนสนบสนนจาก สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร พ.ศ. 2557 2รองศาสตราจารย สาขาวชาวจตรศลปและประยกตศลป คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร



36

จตรกรรม ประกอบดวย 1) อทยานประวตศาสตรสโขทย – ศรสชนาลย – ก าแพงเพชร ไดรบการประกาศขนทะเบยนเปนมรดกโลกภายใตชอ “เมองประวตศาสตรสโขทยและเมองบรวาร” ในป พ.ศ. 2534 (ค.ศ. 1991) เปนมรดกโลกทางวฒนธรรม กลมโบราณสถาน ของพนท 2 จงหวด ไดแก จงหวดสโขทย จงหวดก าแพงเพชร 2) อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา ไดรบการประกาศขนทะเบยนเปนมรดกโลกภายใตชอ "นครประวตศาสตรพระนคร ศรอยธยาและเมองบรวาร" ในป พ.ศ. 2534 (ค.ศ. 1991) เปนมรดกโลกทางวฒนธรรม กลมโบราณสถาน ของจงหวดพระนครศรอยธยา ของทระลกเปนสงประดษฐทสรางสรรคดวยฝมอ ทท าใหคดถงสถานททเคยไป สะทอนใหเหนเอกลกษณและประเพณบางอยาง หรอสงทกอใหเกดความคดถงหรอนกถงเรองราวทเคยไดเกยวของกนในดานตาง ๆ เพอหวงใหเกดความทรงจ าทงผมอบใหและผรบมอบ เกยวกบเรองราวหรอเหตการณตาง ๆ ทผานมาในอดต เหมาะแกการรกษาไวในปจจบนและอนาคต ดวยเหตน สงทเปนแรงบนดาลใจในการสรางสรรคผลงานครงน กคอ 1) ประทบใจมรดกโลก ทางวฒนธรรม พ.ศ. 2534 (ค.ศ. 1991) ของไทย ทมความอลงการและวจตรบรรจงไมแพมรดกโลกของประเทศใด ๆ ทวโลก 2) ประทบใจผลงานศลปะในลกษณะของทระลก เชนหลายประเทศทม และ 3) สงเสรมการทองเทยว ดานประชาสมพนธของทระลก ขอมลแหลงโบราณสถาน เพอใหคนในชาตและตางชาตไดรบรวาประเทศไทยมมรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล าคาทางวฒนธรรมของคนทวโลก

ค าส าคญ: มรดกโลก มรดกไทย สงล าคาทางวฒนธรรม งานจตรกรรม ของทระลก



Abstract The integration of research and paintings, entitled “The World Heritage, 1991: Thai Heritage, B.E. 2534, as the Cultural Precious Things of People around the World”, consisted of many procedures focusing on the creation of paintings in to form of souvenirs along with tourist information about archaeological sites and antiques. To create those paintings, the researcher’s inspiration derived from the adherence to Convention Concerning the Protection of Thailand’s World Heritage on June 16th, B.E. 2530 (1987). There are currently five sites inscribed on the World Cultural and Natural Heritage List but two-fifths, adopted as the cultural heritage since B.E. 2534 (1991) and brought to be the models for the integration of research and creative paintings. They were; 1) the Historical Park of Sukhothai, Si Satchanalai, and Kamphaeng Phet, inscribed on the World Cultural and Natural Heritage List in B.E. 2534 (1991) by the name of “Historical Town of Sukhothai and Associated Historical Towns” and considered as the cultural heritage, an archaeological site located in both Sukhothai and Kamphaeng Phet, 2) Ayutthaya Historical Park, inscribed on the World Heritage List in B.E. 2534 (1991) by the name of “Historical City of Ayutthaya and Associated Historical Towns” and considered as the cultural heritage, an archaeological site located in Ayutthaya. The souvenirs are the objects that have been done using a lot of skill, which remind buyers to places they have visited, represent some identities and traditions as reminders of the past events between givers and receivers, as well as are suitable for collecting in the present and future. For these reasons, the researcher’s inspiration to create those paintings as a souvenir included; 1) the



38

impression of Thailand’s cultural heritage sites in B.E. 2534 (1991), which were attractively decorated, exquisite, and not to be defeated by any other countries in the world, 2) the impression of artwork in the form of souvenirs found in many countries, and 3 ) the requirement for tourist promotion and public relations of souvenirs and archaeological sites in order to inform both Thais and foreigners to aware that Thailand has the world heritage, 1991, Thai heritage, B.E. 2534 as the culturally precious things of people around the world.

Keywords: The World Heritage, Thai Heritage, Cultural precious things, Paintings, Souvenirs บทน า

มรดกโลก เปนภารกจหนงของยเนสโก (UNESCO) ทตองด าเนนการตามอนสญญาวาดวยการคมครองมรดกโลกทางวฒนธรรมและทางธรรมชาต (Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage) ไดแบงพนทมรดกโลกออกเปน มรดกโลกทางวฒนธรรม (Cultural Heritage) มรดกโลกทางธรรมชาต (Natural Heritage) และมรดกโลกแบบผสมผสาน (Mixed Heritage) ปจจบนมแหลงมรดกโลกทางวฒนธรรมและธรรมชาตในประเทศตาง ๆ ทวโลก 158 ประเทศ จ านวน 962 แหลง แบงเปนมรดกทางวฒนธรรม 745 แหลง มรดกทางธรรมชาต 188 แหลง และเปนแบบผสมผสาน 29 แหลง ซงน าไปสความรวมมอระดบนานาชาตในการสงเสรมและสนบสนนใหแหลงมรดกโลกไดรบการคมครองและสงวนรกษาอยางจรงจง ซงมรดกโลกมสญลกษณมรดกโลก (The World Heritage Logo) เปนรปสเหลยมจตรสมวงกลมลอมรอบโดยลากเสนตอเนองกน รปสเหลยมจตรสแทนความหมายถง สงทมนษยสรางสรรคขนมา สวนวงกลมทลอมรอบ หมายถง ธรรมชาต สภาพแวดลอม ทงสองสงนจะอยใกลชดกนแยกจากกนไมไดรอบ



วงกลมอกชนหนงเปนตวอกษร 3 ภาษา แปลวา มรดกโลก คอ ภาษาองกฤษ (World Heritage) ภ า ษ า ฝ ร ง เ ศ ส (Patrimoine Mondial) ภ า ษาส เปน (Patrimonio Mundial) สญลกษณนมองโดยรวมแลวจะเปนรปทรงกลมมความหมายเฉกเชนโลก และขณะเดยวกนกเปนเครองชใหเหนถงความพยายามในการปกปองมรดกโลกทงมรดกทางวฒนธรรม และมรดกทางธรรมชาตอกดวย ภาพท 1 ตราสญลกษณมรดกโลก

ตราสญลกษณมรดกโลก ทมา (สารานกรมเสร, วกพเดย, 2556)

อนสญญาวาดวย การคมครองมรดกโลกทางวฒนธรรมและทางธรรมชาต (Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage) หรอทรจกกนอยางแพรหลายวา "อนสญญาคมครองมรดกโลก" (World Heritage Convention) ไดรบการรบรองโดยทประชมใหญองคการยเนสโก เมอวนท 16 พฤศจกายน พ.ศ. 2515 (ค.ศ. 1972) โดยอนสญญาน ไดแบงมรดกโลกเปน 3 ประเภท คอ 1. มรดกโลกทางวฒนธรรม (Cultural Heritage) 2. มรดกโลกทางธรรมชาต (Natural Heritage) 3. มรดกโลกแบบผสมผสาน (Mixed Heritage)



40

มรดกโลกทำงวฒนธรรม หมายถง สถานทซงเปนโบราณสถาน ไมวาจะเปนงานดานสถาปตยกรรม ประตมากรรม จตรกรรม หรอแหลงโบราณคดทางธรรมชาต เชน ถ า หรอกลมสถานทกอสรางยกหรอเชอมตอกน อนมความเปนเอกลกษณ หรอแหลงสถานทส าคญอนอาจเปนผลงานฝมอมนษยหรอเปนผลงานรวมกนระหวางธรรมชาตกบมนษย รวมทงพนททเปนแหลงโบราณคด ซงสถานทเหลานมคณคาความล าเลศทางประวตศาสตร ศลปะ มนษยวทยา หรอวทยาศาสตร ซงพอสรปไดวามรดกโลกทางวฒนธรรมแบงยอยออกไดเปน 3 กลม ไดแก กลมโบราณสถาน กลมอาคาร กลมแหลง มรดกโลกทำงธรรมชำต หมายถง สภาพธรรมชาตทมลกษณะทางกายภาพและชวภาพ อนมคณคาเดนชดในดานความล าเลศทางวทยาศาสตร หรอเปนสถานทซงมสภาพทางธรณวทยาและภมประเทศทไดรบการวเคราะหแลววาเปนถนทอยอาศยของพนธพชและสตว ซงถกคกคาม หรอเปนแหลงเพาะพนธของพชหรอสตวทหายาก เปนตน มรดกโลกแบบผสมผสำน หมายถง สถานทหรอสภาพทางวฒนธรรมและธรรมชาตรวมกน ผสมผสานระหวางวฒนธรรมและธรรมชาต ประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคในอนสญญาคมครองมรดกโลกเมอวนท 16 มถนายน พ.ศ. 2530 (ค.ศ. 1987) ท าใหประเทศไทยในปจจบนมแหลงมรดกโลกทไดรบการขนทะเบยนเปนมรดกโลกภายใตชอทงแหลงมรดกโลกทางวฒนธรรม และแหลงมรดกโลกทางธรรมชาต จนถงปจจบนมอยดวยกน 5 แหลง คอ (1) อทยานประวตศาสตรสโขทย – ศรสชนาลย – ก าแพงเพชร ไดรบการประกาศขนทะเบยนเปนมรดกโลกภายใตชอ “เมองประวตศำสตรสโขทยและเมองบรวำร” ในป พ.ศ. 2534 (ค.ศ.1991) เปนมรดกโลกทางวฒนธรรม กลมโบราณสถาน ของพนท 2 จงหวด ไดแก จงหวดสโขทย จงหวดก าแพงเพชร (2) อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา ไดรบการประกาศขนทะเบยนเปนมรดกโลกภายใตชอ "นครประวตศำสตรพระนครศรอยธยำและ



เมองบรวำร" ในป พ.ศ. 2534 (ค.ศ.1991) เปนมรดกโลกทางวฒนธรรม กลมโบราณสถาน ของจงหวดพระนครศรอยธยา (3) เขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวร-หวยขาแขง ไดรบการประกาศขนทะเบยนเปนมรดกโลกภายใตชอ "เขตรกษำพนธสตวปำทงใหญนเรศวร-หวยขำแขง" ในป พ.ศ. 2534 (ค.ศ. 1991) เปนมรดกโลกทางธรรมชาต ประกอบดวยผนปาอนรกษ 3 แหง ไดแก เขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวรดานตะวนตก เขตรกษาพนธสตวปาดานตะวนออก และเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง ครอบคลมพนทกวางใหญถง 6,222 ตารางกโลเมตร หรอ 3,888,750 ไรอยภายในเขต จงหวดอทยธาน จงหวดตาก จงหวดกาญจนบร นบเปนปาอนรกษทมพนทกวางใหญทสดของประเทศ (4) แหลงโบราณคดบานเชยง ไดรบการประกาศขนทะเบยนเปนมรดกโลกภายใตชอ "แหลงโบรำณคดบำนเชยง" ในป พ.ศ. 2535 (ค.ศ. 1992) เปนมรดกโลกทางวฒนธรรม กลมแหลง ทเปนแหลงโบราณคดส าคญแหงหนง อยทอ าเภอหนองหาน จงหวดอดรธาน ทท าใหรบรถงการด ารงชวตในสมยกอนประวตศาสตร ยอนหลงไปกวา 4,300 ป (5) อทยานแหงชาตเขาใหญ ไดรบการประกาศขนทะเบยนเปนมรดกโลกภายใตชอ "ผนปำดงพญำเยน-เขำใหญ" ในป พ.ศ. 2548 (ค.ศ. 2005) เปนมรดกโลกทางธรรมชาต ประกอบดวยพนทคมครอง (Protected Areas) หรอพนทอนรกษสภาพธรรมชาต จ านวน 5 แหง ไดแก อทยานแหงชาตเขาใหญ อทยานแหงชาตทบลาน อทยานแหงชาตปางสดา อทยานแหงชาตตาพระยา และเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ มเนอทรวมกนทงสน 3,845,082,53 ไร ครอบคลมพนทบางสวนของจงหวดสระบร นครนายก นครราชสมา ปราจนบร สระแกว และบรรมย โดยเฉพาะดานตะวนออกซงเปนพนทคมครองภมทศนของราชอาณาจกรกมพชา วารสารพกล


42

วตถประสงคการวจยและการสรางสรรค

ในการบรณาการงานวจยกบงานสรางสรรคทางจตรกรรม มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล ำคำทำงวฒนธรรมของคนทวโลก มกระบวนการท างานหลายขนตอน โดยขนตอนแรกท าการวจยวเคราะหไดขอมลกอน แลวท าการสรางสรรคผลงานจตรกรรม หลงจากนนจงน าผลงานจดนทรรศการเผยแพรเพอใหผชมแสดงเจตคตทมตอผลงานมากนอยตามศกยภาพของแตละบคคล ฉะนน เพอใหการท างานบรรลตามเปาหมาย ชดเจนเขาใจงาย จงจ าแนกไดตามกระบวนการท างานได 3 วตถประสงค ดงน

1. วตถประสงคการวจย 1.1 เพอศกษาลกษณะสวนบคคลของนกทองเทยวอสระชาวไทยและชาวตางชาตทเดนทางทองเทยวแหลงมรดกโลก มรดกไทย ทางวฒนธรรม ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 1.2 เพอศกษาความชนชอบ พงพอใจ นยมชมชอบ ของบคลากรอทยานประวตศาสตร ประชาชน นกทองเทยวชาวไทยและตางชาต ทมตอโบราณสถาน โบราณวตถในอทยานประวตศาสตรสโขทย อทยานประวตศาสตรศรส ชนาลย อทยานประวตศาสตรก าแพงเพชร อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา 1.3 เพอศกษาความพงพอใจ ยอมรบในผลงานสรางสรรคในลกษณะของทระลก จากผเขาชมนทรรศการเผยแพรผลงานจตรกรรม

2. วตถประสงคการสรางสรรคผลงาน 2.1 เพอประชาสมพนธ สงเสรม อนรกษสงดสงเดนและทรงคณคาของ 3 จงหวด ทเปนจดทตงมรดกโลกทางวฒนธรรม ในดานขอมลประวตศาสตรและแหลงทองเทยว 2.2 เพอใหเปนผลงานศลปะในลกษณะของทระลกทถายทอด มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล าคาทางวฒนธรรมของคน



ทวโลก โดยเปนการสงเสรมการทองเทยวสรางรายไดใหแกชมชน หนวยงานระดบจงหวดและประเทศ 2.3 เพอใชเปนขอมลเชงลกเกยวกบแหลงมรดกโลก มรดกไทย ทงทเปนภาพวาดและทเปนลายลกษณอกษรตอวงการทศนศลป ประวตศาสตร ประวตศาสตรศลป การทองเทยว ทางวชาการ และงานสรางสรรค 2.4 เพอประโยชนทางการศกษาในฐานะทภาพวาดทสรางสรรค เปนทศนศลปแขนงจตรกรรมทมหลกสตรเปดการเรยนการสอนทกระดบ ตงแตประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

3. วตถประสงคการจดนทรรศการเพอเผยแพรผลงาน จดนทรรศการแสดงผลงานจตรกรรมทสรางสรรคจ านวน 48 ภาพ เพอเผยแพรผลงานภาพวาดสสาธารณชน และส ารวจสอบถามประเมนเจตคตผชมทมตอผลงาน แลวน าผลการส ารวจมาวเคราะหสรปผลในการยอมรบผลงานทสรางสรรคมมากนอยเพยงไร การวจยเกบขอมลเพอสรางผลงานจตรกรรม

เปนการด าเนนการหาขอมลในการวจย และน าผลไปสรางสรรคผลงานจตรกรรม มรดกโลก ค.ศ. 1991 : มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล ำคำทำงวฒนธรรมของคนทวโลก โดยมขนตอน ดงน 1. ศกษาคนควาขอมลเบองตนจากเอกสารต าราเกยวกบมรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 ทง 4 แหลง คอ อทยานประวตศาสตรสโขทย อทยานประวตศาสตรศรสชนาลย อทยานประวตศาสตรก าแพงเพชร อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา 2. จดท าหนงสอขอความอนเคราะหขอมลทตยภม จากอทยานประวตศาสตรทง 4 แหลง วา “สงดสงเดน” ซงเปนโบราณสถาน โบราณวตถ ของแตละอทยานประวตศาสตรนน มสถานทใดบาง ชอทเปนทางการท งภาษาไทย ภาษาองกฤษ เปนอยางไร



44

3. เกบขอมลภาคสนาม โดยผสรางสรรคลงพนทใน 4 อทยานประวตศาสตร 3 จงหวด ทมมรดกโลกตงอย เพอสมภาษณเจาหนาทอทยานประวตศาสตร หรอสอบถามประชาชนทวไปในพนทเพอหาขอมลตามทมหนงสอขอความอนเคราะหในขอ 2 อกครง และจะถายภาพสถานท “สงด สงเดน” บางสวน เพอเปนการเกบขอมลทางภาพถายในชนตนไปประกอบแบบสอบถาม 4. น าขอมลจากขอ 2-3 ไปรวบรวม เพอสรางเปนเครองมอแบบสอบถามในการส ารวจ “ความชนชอบ พงพอใจ นยมชมชอบ” มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย 2534 ทางวฒนธรรม อทยานประวตศาสตร เพอใชเปนเครองมอหาขอมล ส ารวจประชากรและกลมตวอยางของ 4 อทยานประวตศาสตรใน 3 จงหวดตอไป 5. ผสรางสรรค และคณะผชวยลงพนทหาขอมลปฐมภม ในอทยานประวตศาสตร 4 แหลง 3 จงหวด เพอใชเครองมอแบบสอบถามในการหาขอมล ส ารวจจากประชากรและกลมตวอยาง ใน “ความชนชอบ พงพอใจ นยมชมชอบ” วามสถานทใดบาง เพราะเหตอะไรจงชนชอบและนยมไปชมกน และสรปประมวลผลโบราณสถาน โบราณวตถทจะน ามาเปนตนแบบในการสรางสรรค โดยน าผลจากการส ารวจทคนชนชอบแตละแหลง ๆ แหลงละ 12 แหง/ ชอสถานท เพอสรางผลงานแหลงละ 12 ภาพ รวมทงสน 4 อทยานประวตศาสตร จ านวน 48 ภาพ ประชากรและกลมตวอยางการวจยเพอสรางสรรคผลงาน

เพอใหไดขอมลโบราณสถาน โบราณวตถล าดบท 1–12 ของ 4 อทยานประวตศาสตรมาเปนขอมลในการเปนตนแบบการสรางผลงานแหลงละ 12 ภาพ รวมทงหมด 4 แหลง มจ านวน 48 ภาพ โดยการใชเครองมอแบบสอบถามในการหาขอมลจากประชากรและกลมตวอยาง ดงตอไปน 1. ประชากรทใชเปนขอมลในการสรางสรรค ไดแก มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 ทางวฒนธรรมใน 4 อทยานประวตศาสตร 3 จงหวด



2. กลมตวอยาง ทใชเปนขอมลในการสรางสรรคมรดกโลก ค.ศ. 1991 : มรดกไทย พ.ศ. 2534 ทางวฒนธรรมครงน ไดจาก 4 อทยานประวตศาสตร 3 จงหวด จ านวน 400 คน โดยท าการส ารวจจากกลมตวอยาง ในอทยานประวตศาสตร 4 แหลง ๆ ละ 100 คน ประกอบดวย 3 กลม คอ 2.1 กลมเจาหนาทและบคลากรใน 4 อทยานประวตศาสตร 3 จงหวด ทมมรดกโลกตงอยจ านวน 4 แหลง ๆ ละ 10 คน รวม 4 แหลงเปนจ านวน 40 คน 2.2 กลมประชาชนทวไป ไดแก นกทองเทยวชาวไทย และคนในชมชนทมมรดกโลกตงอยใน 3 จงหวด ๆ ละ 80 คน รวม 4 แหลงเปนจ านวน 320 คน 2.3 กลมชาวตางชาต ไดแก นกทองเทยวตางชาต และชาวตางชาตทพกอาศยในชมชนทมมรดกโลกตงอยใน 3 จงหวด ๆ ละ 10 คน รวม 4 แหลงเปนจ านวน 40 คน สรปผลการวจยเพอสรางสรรคผลงาน

ในการวเคราะหผลขอมลทง 4 อทยานประวตศาสตร เปนขอมลทไดจากแบบสอบถามทไดรบคนจากผตอบแบบสอบถาม “ความชนชอบ พงพอใจ นยมชมชอบ” เพอน าผลการวจยโบราณสถาน โบราณวตถ ล าดบท 1-12 แหง/ ชอสถานท ไปเปนตนแบบสรางผลงานจ านวน 12 ภาพ พอสรปสงเขป ดงตอไปน อทยานประวต ศาสตรส โขทย พบวา เม อว เคราะหข อมลจากแบบสอบถามของกลมตวอยางทงหมด สรปเรยงล าดบจากมากไปนอย ดงน ล าดบท 1 วดมหาธาต ล าดบท 2 วดศรชม ล าดบท 3 วดชางลอม ล าดบท 4 วดสะพานหน ล าดบท 5 วดสระศร ล าดบท 6 วดตระพงทอง ล าดบท 7 วดพระพายหลวง ล าดบท 8 วดตระพงเงน ล าดบท 9 วดเจดยสง ล าดบท 10 วดศรสวาย



46

ล าดบท 11 วดเชตพน ล าดบท 12 วดตระพงทองหลาง ล าดบท 13 วดสรศกด ล าดบท 14 วดแมโจน ล าดบท 15 วดเจดยงาม ล าดบท 16 วดชางรอบ ล าดบท 17 วดชนะสงคราม ล าดบท 18 วดเขาพระบาทนอย ล าดบท 19 วดเจดยสหอง ล าดบท 20 วดตนจนทน อทยานประวตศาสตรศรสชนาลย พบวา เมอวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามของกลมตวอยางทงหมด สรปเรยงล าดบจากมากไปนอย ดงน อนดบท 1 วดพระศรรตนมหาธาต ล าดบท 2 วดชางลอม ล าดบท 3 วดเจดยเจดแถว ล าดบท 4 วดนางพญา ล าดบท 5 วดสวนแกวอทยานนอย ล าดบท 6 วหารพระสองพนอง ล าดบท 7 วดเขาพนมเพลง ล าดบท 8 วดชมชน ล าดบท 9 วดเจาจนทร ล าดบท 10 วดหวโขน ล าดบท 11 วดเจดยเกายอด ล าดบท 12 วดพญาด า ล าดบท 13 วดเจดยเอน ล าดบท 14 วดสวนแกวอทยานใหญ ล าดบท 15 วดเขาสวรรณคร ล าดบท 16 วดสระปทม ล าดบท 17 วดยายตา ล าดบท 18 วดกฎราย ล าดบท 19 วดพรหมสหนา ล าดบท 20 วดเขาใหญลาง อทยานประวตศาสตรก าแพงเพชร พบวา เมอวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามของกลมตวอยางทงหมด สรปเรยงล าดบจากมากไปนอย ดงน ล าดบท 1 วดพระแกว ล าดบท 2 วดชางรอบ ล าดบท 3 วดพระสอรยาบถ ล าดบท 4 วดพระบรมธาต ล าดบท 5 วดพระธาต ล าดบท 6 วดสงห ล าดบท 7 วดอาวาสใหญ ล าดบท 8 ศาลพระอศวร ล าดบท 9 วดวงพระธาต ล าดบท 10 วดเจดยกลางทง ล าดบท 11 วดหนองพกล ล าดบท 12 วดนาควชรโสภณ อนดบท 13 วดอาวาสนอย ล าดบท 14 วดพระนอน ล าดบท 15 วดซมกอ ล าดบท 16 วดสระแกว ล าดบท 17 วดหนองลงกา ล าดบท 18 วดหนองยายชวย



ล าดบท 19 วดหมองกาเล ล าดบท 20 วดปามด อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา พบวา เมอวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามของกลมตวอยางทงหมด สรปเรยงล าดบจากมากไปนอย ไดแก ล าดบท 1 วดไชยวฒนาราม ล าดบท 2 วดใหญชยมงคล ล าดบท 3 วหารพระมงคลบพตร ล าดบท 4 วดพนญเชงวรวหาร ล าดบท 5 วดพระศรสรรเพชญ ล าดบท 6 วดมหาธาต ล าดบท 7 วดภเขาทอง ล าดบท 8 วดพระราม ล าดบท 9 วดราชบรณะ ล าดบท 10 วดพทไธศวรรย ล าดบท 11 พระราชวงโบราณ ล าดบท 12 วดโลกยสธาราม ล าดบท 13 วดวรเชษฐ ล าดบท 14 วดสวรรณดาราราม ล าดบท 15 วดมเหยงค ล าดบท 16 วดกษตราธราช ล าดบท 17 วดธรรมกราช ล าดบท 18 วดวรเชษฐาราม ล าดบท 19 วดบรมพทธาราม ล าดบท 20 วดขนแสน การสรางสรรคผลงาน

เมอไดขอมลจากการวจย เรยงล าดบสถานท/ ชอ โบราณสถาน โบราณวตถของอทยานประวตศาสตร ทง 4 แหลง ๆ ละ 12 แหง/ ชอสถานทผสรางสรรคผลงานจ าเปนตองลงพนทเกบขอมลดานภาพถายในแตละแหง/ ชอสถานทเพอน ามาเปนตนแบบในการวาดภาพ โดยมขอบขายหลก ไดแก 1. ผสรางสรรคเลอกมมมองแตละมมในการถายภาพตนแบบเอง ทคดวาเหมาะสมในการน ามาวาดภาพ โดยค านงจดเดน แสง เงา มมมองทเดนสะดดสายตา ฉะนน มมมองการถายภาพมาเปนตนแบบอาจแตกตางจากภาพถายของอทยานประวตศาสตรนน ๆ หรอหนวยงานอนทมภาพถายอย 2. อทยานประวตศาสตรทง 4 แหลง ๆ ละ 12 แหง/ ชอสถานท มจ านวน 12 ภาพ จะมครบใน 4 กลวธ ไดแก วาดภาพบนผาสกหลาดสด าวาดภาพบนกระดาษวาดเขยน วาดภาพบนแผนกระจก วาดภาพบนแผนกระเบอง



48

3. เพอความสะดวกตอการวาดภาพ โดยจะสรางสรรคเรยงจากล าดบท 1-12 ของโบราณสถาน โบราณวตถ อทยานประวตศาสตรทง 4 แหลง ดงน ล าดบท 1–3 วาดภาพบนผาสกหลาดสด า เทคนคเพนทสพมพผาและตดเสนสอะครลกสะทอนแสง ขนาด 60 X 80 ซม. จ านวน 8 ภาพ และขนาด 40 X 60 ซม. จ านวน 4 ภาพ รวมอทยานประวตศาสตรทง 4 แหลง จ านวนทงสน 12 ภาพ ล าดบท 4–6 วาดภาพบนกระดาษวาดเขยน เทคนคการวาดเสนระบายสน า ขนาด 56 X 76 ซม. จ านวน 8 ภาพ และขนาด 38 X 56 ซม. จ านวน 4 ภาพ รวมอทยานประวตศาสตรทง 4 แหลง จ านวนทงสน 12 ภาพ ล าดบท 7–9 วาดภาพบนแผนกระจก เทคนคเพนทสกระจก และตดเสนสอะครลกสะทอนแสง ขนาด 50 X 70 ซม. จ านวน 8 ภาพ และขนาด 40 X 50 ซม. จ านวน 4 ภาพ รวมอทยานประวตศาสตรทง 4 แหลง จ านวนทงสน 12 ภาพ ล าดบท 10–12 วาดภาพบนแผนกระเบอง เทคนคเพนทสกระจกแบบธรรมดาและแบบนน ขนาด 60 X 60 ซม. จ านวน 8 ภาพ และขนาด 40 X 60 ซม. จ านวน 4 ภาพ รวมอทยานประวตศาสตรทง 4 แหลง จ านวนทงสน 12 ภาพ สรป สรางสรรคผลงานทงหมด 4 กลวธ ในแตละล าดบ ดงทกลาวขางตน จ านวนภาพจตรกรรมทงสนจ านวน 48 ภาพ การจดนทรรศการเผยแพรผลงานสรางสรรค

เม อสรางสรรคผลงานเสรจเรยบรอยแลว ส งส าคญตอจากนกคอ การเผยแพรผลงานใหผเขาชมยอมรบในผลงาน วาดและเหมาะสมเปนของทระลกหรอไม จงจดนทรรศการภายใตชอ มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล ำคำทำงวฒนธรรมของคนทวโลก ระหวางวนท 24–27



พฤศจกายน พ.ศ. 2557 ณ อาคารคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร (หลงใหม) ชน 1 มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร มกจกรรมหลกใหญ ดงน 1. จดแสดงผลบงานอทยานประวตศาสตรสโขทย ศรสชนาลย ก าแพงเพชร พระนครศรอยธยา จ านวน 48 ภาพ 2. ผลงานสรางสรรคจตรกรรมของนกศกษาชนปท 3 ทเรยนรายวชาพนฐานวจย จ านวน 30 ภาพ 3. แขงขนวาดภาพชงรางวล หวขอเรอง “มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 ส งล าคาทางวฒนธรรมของคนทวโลก” ระดบประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษา ฉะนน ผลงานตอไปน เปนเพยงสวนหนงทไดสรางสรรคในลกษณะของทระลก พรอมสอดแทรกเนอหาสาระใหไดอานประกอบ ดงตอไปน ภาพท 2 ภาพตนแบบ: วดมหาธาต

วดมหำธำต ตงอยในพนทใจกลางเมองเกาหรอในก าแพงเมอง เปนวดใหญและวดส าคญของกรงสโขทย พบวาบรเวณวดมหาธาตมเจดยแบบตาง ๆ

วดมหาธาต (Wat Maha That) มรดกโลก มรดกไทย : อทยานประวตศาสตรสโขทย

ตนแบบการสรางสรรคผลงาน ล าดบท 1 วารสารพกล


50

มากถง 200 องค วหาร 10 แหง มณฑปประดษฐานพระ 8 ซม พระอโบสถ 1 แหง ตระพง 4 แหง ดานตะวนออกบนเจดยประธานมวหารขนาดใหญ กอดวยศลาแลง พระเจดยประธาน ทรงยอดดอกบวตม เปนเจดยสมยสโขทยโดยแท และรอบเจดยประธานรายลอมดวยพระปรางคประจ าทศ 4 องค ทยงคงแสดงอทธพลขอม แตปนปนประดบแสดงภาพพทธประวตทไดรบอทธพลลงกา และเจดยประจ ามมอก 4 องคเปนเจดยทรงปราสาทหายอด ทมอทธพลของลานนา รอบฐานเจดยประธาน ประดบดวยภาพปนปนรปพระสาวกในทาอญชล เดนประทกษณโดยรอบจ านวน 168 รป เจดยประธานนขนาบขางดวยมณฑป 2 หลง ภายในประดษฐาน พระอฏฐำรศ หรอพระพทธรปยนสง 11 เมตร ดานหนาของเจดยประธานเปนทตงของพระวหารหลวง ทเคยประดษฐานพระพทธรปส ารดขนาดใหญ หรอพระพทธรปทองทปรากฏชอในศลาจารกหลกท 1 ซงตอมาพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช แหงกรงรตนโกสนทรไดอญเชญไปประดษฐาน ณ วหารหลวง วดสทศนเทพวราราม กรงเทพฯ หนาวหารหลวงเปนทตงของวหารสงสรางในสมยอยธยา ดผลงานสรางสรรค (หนาถดไป)



ภาพท 3 เทคนคระบายสพมพผา และตดเสนสอะครลกสะทอนแสงบนผาสกหลาด

ผลงานสรางสรรค ภาพท 1 มรดกโลก มรดกไทย : อทยานประวตศาสตรสโขทย

เทคนคระบายสพมพผา และตดเสนสอะครลกสะทอนแสงบนผาสกหลาด ขนาด 60 X 80 ซม. โดย มย ตะตยะ



52

ภาพท 4 ภาพตนแบบ: วดสวนแกวอทยานนอย

วดสวนแกวอทยำนนอย หรอชาวบานเรยกกนอกชอวา วดสระแกว ตงอยพนทในก าแพงเมอง ฝงทศใตของแมน ายม ซงอยหางออกไปทางตะวนออกของวดชางลอมราว 200 เมตร วดหนหนาไปทางทศตะวนออกเฉยงใต วดแหงนมก าแพงแกวลอมรอบ มประตทางเขา 2 ทาง คอทางดานหนาวดและทางดานหลงวด โบราณสถานภายในวดแหงนแสดงใหเหนถงเอกลกษณศลปะสโขทยไดเปนอยางด เพราะมเจดยประธานของวดเปนเจดยทรงดอกบวตม และเจดยรายทรงปราสาททดดแปลงผสมผสานรปแบบปราสาทขอมเขากบเจดยกลมแบบลงกา จนเกดเปนรปแบบอกลกษณะหนงของเจดยทรงปราสาทยอดระฆง พระมณฑป หรอคนธกฎ (คนธกฎ หมายถง หมกฎทสรางขนเปนพเศษส าหรบเปนทประทบของพระพทธเจา) เปนแบบมหลงคากออฐทรงจว ซงอยดานหลงเชอมตออาคารพระวหาร ภายในประดษฐานพระพทธรปเปนพระพทธรปประทบนงปางมารวชย ยงคงปรากฏเหนเปนโกลนและแกนไมสกทใชเปนแกนยดพระกรฉาบปน พระเจดยประธาน เปนเจดยสโขทยแททรงดอกบวตม (ทรงพมขาวบณฑ)ลอมรอบดวยก าแพงแกว มทางเขาอยดานหนารอบ ๆ เจดยประธานมเจดย

ผลงานสรางสรรค ภาพท 1 มรดกโลก มรดกไทย : อทยานประวตศาสตรสโขทย

เทคนคระบายสพมพผา และตดเสนสอะครลกสะทอนแสงบนผาสกหลาด ขนาด 60 X 80 ซม. โดย มย ตะตยะ

วดสวนแกวอทยานนอย (Wat Suan Kaeo Utthayan Noi) มรดกโลก มรดกไทย : อทยานประวตศาสตรศรสชนาลย

ตนแบบการสรางสรรคผลงาน ล าดบท 5



รายแบบตาง ๆ ลอมรอบอยถง 13 องค โดยเฉพาะเจดยทรงปราสาทยอดระฆง (กรมศลปากร, ส านกโบราณคด, 2553, หนา 85)

ภาพท 5 เทคนคการวาดเสนระบายสน าบนกระดาษวาดเขยน

ผลงานสรางสรรค ภาพท 5 มรดกโลก มรดกไทย : อทยานประวตศาสตรศรสชนาลย

เทคนคการวาดเสนระบายสน าบนกระดาษวาดเขยน ขนาด 56 X 76 ซม. โดย มย ตะตยะ วารสารพกล


54

ภาพท 6 ผลงานตนแบบ: วดเจดยกลางทง

วดเจดยกลำงทง ตงอยในเขตเมองนครชม ตรงขามกบสถานขนสงก าแพงเพชร เปนวดทสรางขนในสมยสโขทย ตงอยภายนอกอทยานประวตศาสตรก าแพงเพชร บรเวณทงเศรษฐซงเปนชมชนเกาแก ใกลกบวดหนองลงกา วดหนองพกล ซ งวดแหงนต งอย เดนบรเวณทงนา โดยมองเหนเจดยประธานทรงพมขาวบณฑ ชดเจนจากถนนใหญ ซงเปนทรงดอกบวตมเชนเดยวกบเจดยวดกะโลทย วดวงพระธาต ในจงหวดก าแพงเพชร เจดยสโขทยแท คอ เจดยประธานทรงพมขาวบณฑ ขนาดใหญ กอดวยอฐ อยดานหลงพระวหาร แวดลอมดวยลานประทกษณ เปนเจดยศลปะแบบสโขทย ฐานเจดยเปนฐานหนากระดาน รปสเหลยม ลดหลนกน 3 ช น ดานบนมฐานบวลกแกวอกไก ถดขนไปเปนชนแวนฟายอมมไมยสบ ซอนลดหลน 2 ชน โดยมเรอนธาตยอมมไมยสบอยดานบน รองรบยอดเจดยทรงดอกบวตม สวนยอดนนไดทลายลง มการจดผงวดแบบอทกสมา คอใชแนวคน าโดยรอบ เปนอทกสมา มโบราณสถานทปรากฏอย ไดแก พระวหาร ตงอยดานหนาของโบราณสถาน ปรากฏเฉพาะสวนฐาน เพอแสดงขอบเขตของวด ซงเปนผงทนยมมากในสมยสโขทย สวนอน ๆ ไดช ารดเสยหายเกอบทงสน จากการถกลกลอบขดคน เพอคนหาพระเครองทงเศรษฐ ภายในวด

วดเจดยกลางทง (Wat Chedi Klang Thung) มรดกโลก มรดกไทย : อทยานประวตศาสตรก าแพงเพชร

ตนแบบการสรางสรรคผลงาน ล าดบท 10



เจดยกลางทง มคน าขนาดใหญลอมรอบ (กรมศลปากร, ส านกศลปากรท 6 สโขทย, 2552, หนา 40)

ภาพท 7 เทคนคระบายสกระจกแบบธรรมดา และแบบนน

ผลงานสรางสรรค ภาพท 10 มรดกโลก มรดกไทย : อทยานประวตศาสตรก าแพงเพชร

เทคนคระบายสกระจกแบบธรรมดา และแบบนน ขนาด 60 X 60 ซม. โดย มย ตะตยะ



56

ภาพท 8 ภาพตนแบบ: วดราชบรณะ

วดรำชบรณะ ตงอยพนทอทยานประวตศาสตร เปนวดทสมเดจพระบรมราชาธราชท 2 (เจาสามพระยา) โปรดเกลาฯ ใหสรางขนในป พ.ศ. 1967 (ค.ศ. 1424) บรเวณทถวายพระเพลงพระศพเจาอายพระยาและเจายพระยา ซงเปนพระเชษฐาของพระองคซงสนพระชนมเนองจากการรบแยงชงราชสมบต ภายในวดประกอบดวยปรางคประธานซงลอมรอบดวยระเบยงคด มพระวหารตงอยทางดานทศตะวนออก สวนพระอโบสถตงอยทางทศตะวนตก ภายในกรปรางคมภาพจตรกรรมฝาผนงยคอยธยาตอนตน และเปนทบรรจเครองราชปโภคซงท าดวยทองค า พระพมพ และของมคาอน ๆ เปนจ านวนมาก ท าใหกลมคนรายลกลอบขดกรภายในพระปรางคประธาน และชวงชงทรพยสมบตจ านวนมากมายมหาศาลหลบหนไป ปจจบนของมคาภายในกรถกเกบรกษาไวทหองราชบรณะ ภายในพพธภณฑสถานแหงชาต เจาสามพระยา พระปรางคประธาน มขนาดสงใหญ กอดวยศลาแลงบนฐานสเหลยม ซงมเจดยอยทงสทศ มบนไดขนสองคปรางคทางทศตะวนออกถอเปนปรางคแบบไทย ทนยมท าฐานสง ตางจากปรางคแบบขอมทมกมฐานเตย

วดราชบรณะ (Wat Ratcha Burana) มรดกโลก มรดกไทย : อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา

ตนแบบการสรางสรรคผลงาน ล าด าท 9



นอกจากนหนาปรางคเปนมขใหญยนออกมาเปนหองคหา สวนยอดเรยวแหลมสง คลายฝกขาวโพด ยอดมฝกเพกาในขณะทขอมไมม

ภาพท 9 เทคนคระบายสกระจกและตดเสนสอะครลกสะทอนแสงบนกระจกใสปดภาพวาดดานหลง

ผลงานสรางสรรค ภาพท 9 มรดกโลก มรดกไทย : อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา

เทคนคระบายสกระจก และตดเสนสอะครลกสะทอนแสง บนกระจกใส ปดภาพวาดดานหลง ขนาด 50 X 70 ซม. โดย มย ตะตยะ



58

สรปผลการจดนทรรศการเผยแพรผลงาน

ในการจดแสดงเผยแพรผลงาน ภายใตชอ นทรรศการบรณาการงานวจยกบงานสรางสรรค “มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล ำคำทำงวฒนธรรมของคนทวโลก” ระหวางวนท 24 – 27 พฤศจกายน พ.ศ. 2557 ณ หองประชมพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร (หลงใหม) ชน 1 มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร เพอตองการเผยแพรผลงานตอสายตาสาธารณชนในอ าเภอเมอง จงหวดก าแพงเพชร มผตอบแบบสอบถาม จ านวน 300 ชด จงขอน ามาวเคราะหสรปผล ตามล าดบ ดงตอไปน 1. ดานขอมลทวไป เกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถามทเขาชมนทรรศการงานสรางสรรค สรปผลพบวา ผตอบแบบสอบถามเปนเพศหญง รอยละ 52.67 และ เพศชาย รอยละ 47.33 ชวงอายทเขาชมผลงานมาก 3 อนดบแรก คอ อายในชวง 20–29 ป รอยละ 39.33 ชวง 30–39 ป รอยละ 15.67 ชวง 10-19 ป รอยละ 15.33 และอาชพทเขาชมผลงานมาก 4 อนดบแรก คอ นกศกษาระดบอดมศกษา รอยละ 35.00 ขาราชการ/ พนกงาน ราชการ รอยละ 13.00 นกธรกจ/ ธรกจสวนตว/ คาขาย รอยละ 9.67 พนกงานรฐวสาหกจ/ เอกชน รอยละ 9.33 ตามล าดบ 2. ดานขอมลความพงพอใจผลงานสรางสรรค เกยวกบความคดเหนดานความพงพอใจผลงานสรางสรรคของผตอบแบบสอบถามท เขาชมนทรรศการงานสรางสรรค สรปผล พบวา มความคดเหนเกยวกบการเขาชมนทรรศการในภาพรวมอยในระดบมาก ( X = 4.381, S.D. = 0.637) และเมอเรยงตามอนดบคาเฉลยความคดเหนจะไดผล ดงน 2.1 ชอบผลงานลกษณะวาดภาพบนผาสกหลาดสด า ( X = 4.366, S.D. = 0.663) 2.2 ชอบผลงานลกษณะวาดภาพบนกระจกชนดใสและชนดฝา ( X = 4.391, S.D. = 0.678) 2.3 คดวาผลงานเหมาะสมทจะเปนของทระลกท ซอฝาก/ ใหแกกน ( X = 4.378, S.D. = 0.560)



2.4 ชอบผลงานลกษณะวาดภาพบนกระดาษวาดเขยน ( X = 4.366, S.D. = 0.663) 2.5 ชอบผลงานลกษณะวาดภาพบนกระเบอง ( X = 4.365, S.D. = 0.623 ) 3. ดานขอมลความรความเขาใจเกยวกบมรดกโลก มรดกไทย เกยวกบความคดเหนดานความรความเขาใจเกยวกบมรดกโลก มรดกไทย ของผตอบแบบสอบถามทเขาชมนทรรศการงานสรางสรรค สรปผลพบวา มความคดเหนในดานความรความเขาใจทเคยรบรมากอนเกยวกบมรดกโลก มรดกไทย ดงน 3.1 เคยมความรเรองของมรดกโลก รอยละ 85.67 3.2 เคยรวา จงหวดก าแพงเพชร มแหลงมรดกโลก รอยละ 76.33 3.3 เคยรวา องคการยเนสโก (UNESCO) คอ “องคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต” รอยละ 72.00 3.4 เคยทราบเรองวา อทยานประวตศาสตรสโขทย จ.สโขทย อทยานประวตศาสตรศรสชนาลย อ.ศรสชนาลย จ.สโขทย อทยานประวตศาสตรก าแพงเพชร จ.ก าแพงเพชร อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา จ.พระนคร ศรอยธยา ขนทะเบยนเปนมรดกโลกทางวฒนธรรม ป พ.ศ. 2534 (ค.ศ. 1991) รอยละ 70.00 3.5 เคยรวาโบราณสถาน โบราณวตถ ก าแพงเพชร ไดขนทะเบยนเปนมรดกโลกภายใตชอ “เมองประวตศาสตรสโขทยและเมองบรวาร” รอยละ 66.00 4. ดานขอมลคณคาของผลงานและน าไปปรบใชเกยวกบความคดเหนดานคณคาของผลงานและน าไปปรบใช ของผตอบแบบสอบถามทเขาชมนทรรศการงานสรางสรรค สรปผลพบวา มความคดเหน ในดานคณคาของผลงานและน าไปปรบใช ทสามารถเปนจรง ดงน 4.1 ผลงานเหมาะสมกบชอเรอง “มรดกโลก ค.ศ. 1991: มรดกไทย พ.ศ. 2534 สงล าคาทางวฒนธรรมของคนทวโลก” จรง รอยละ 98.67



60

4.2 ผลงานบางเทคนค บางชน สามารถน าไปใชในการเรยนการสอนไดจรง รอยละ 98.00 4.3 ผลงานเปนสวนหนงของการสงเสรมการทองเทยวไทยไดจรง รอยละ 97.33 4.4 ผลงานทงหมดสวยงามมคณคาดานศลปะ แขนงจตรกรรมจรง รอยละ 97.00 4.5 ผลงานสวนใหญมความแปลก สะดดตาเหมาะเปนของทระลก จรง รอยละ 95.67 5. ดานขอมลความคดเหนจากสมดบนทกแสดงความคดเหนจากจ านวน 37 ขอความ สวนใหญยอมรบในผลงานสรางสรรค ทเหมาะเปนของทระลกของมรดกโลก มรดกไทย

สรปโดยรวม ในการจดนทรรศการเผยแพรผลงาน จ านวน 48 ภาพ มการเปดโอกาสใหผชมผลงานสามารถเลอกซอภาพตามความชอบ ทคดวาเหมาะสมจะน าไปใชเปนของทระลกมรดกโลก มรดกไทย โดยผสรางสรรคตดราคาจ าหนายตามตนทนวสด อปกรณ คาแรง และอน ๆ ตามความเหมาะสม ผลปรากฏวาการตอบรบด จ าหนายได 36 ภาพ โดยเฉพาะกลวธวาดภาพบนผาสกหลาดสด าจ าหนายหมด 12 ภาพ สวนกลวธ อ นเฉล ยจ าหนายไดใกลเคยงกน



ภาพท 10 สวนหนงของภาพบรรยากาศนทรรศการ: การแสดงนาฏศลป

นาฏศลป “ระบ าชากงราว” แสดงรายร า กอนพธเปดงานนทรรศการ โดยนกศกษาชมรมนาฏศลป มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

ภาพท 11 สวนหนงของภาพบรรยากาศนทรรศการ: ประธานเปดงาน

“ตดรบบน” เปดงาน โดย ผชวยศาสตราจารยสวทย วงษบญมาก อธการบด มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร



62

ภาพท 11 สวนหนงของภาพบรรยากาศนทรรศการ: ผสรางสรรคผลงาน

ภาพท 12 สวนหนงของภาพบรรยากาศนทรรศการ: มมนทรรศการ

ภาพท 13 สวนหนงของภาพบรรยากาศนทรรศการ: ผลงานผชนะการวาดภาพ

ผสรางสรรคผลงานอธบายกลวธการสรางสรรคผลงาน

มมนทรรศการ ผลงานนกศกษาชนปท 3 เรยนในรายวชา พนฐานการวจย

ผลงานชนะการแขงขนวาดภาพระดบประถมศกษา ชนปท 4-6 วาร

สารพกล



วฒนธรรม, กระทรวง, ศนยขอมลมรดกโลก. (2556). เมองประวตศาสตร พระนครศรอยธยาและเมองบรวาร. เขาถงเมอ มกราคม 13, 2557, จาก http://www.thaiwhic.go.th/heritageculture.aspx#a6 ศลปากร, กรม, ส านกโบราณคด. (2553). น าชมอทยานประวตศาสตร สโขทย ศรสชนาลย ก าแพงเพชร. สโขทย: วทยาคอมพวเตอร ออฟเซท. ศลปากร, กรม, ส านกศลปากรท 6 สโขทย. (2552). น าชมอทยานประวตศาสตร ก าแพงเพชร. กรงเทพฯ: สมาพนธ. สารานกรมเสร, วกพเดย. (2556). มรดกโลก. เขาถงเมอ กนยายน 26, 2556, จาก http://th.wikipedia.org/wiki/


http://th.wikipedia.org/wiki/


64



สภาสพงษ รท านอง1 Suphatphong Ruthamnong

วลลภ ทองออน2 Wallop Thong-On

บทคดยอ การศกษานมวตถประสงคเพอสรางสารสนเทศสนบสนนการตดสนใจในการปลกออยและมนส าปะหลง พนทจงหวดก าแพงเพชร โดยใชเครองมอหลกคอระบบสารสนเทศภมศาสตร ครอบคลมเนอหาดานการวเคราะหพนทเสยงแลงและน าทวม การวเคราะหพนทเหมาะสม และสภาวะความเสยง การสรางแนวทางการคดเลอกพนธใหเหมาะสมกบพนท การสรางแนวทางจดการดน ทดน และปย รวมทงการสรางขอสารสนเทศสนบสนนการตดสนใจในการเพาะปลกรายต าบล ผลการศกษาสรปไดวา จงหวดก าแพงเพชรมพนทสวนใหญเสยงแลงและเสยงน าทวมระดบต าถงปานกลาง และมความเหมาะสมในการ

1อาจารย สาขาวชาสารสนเทศภมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร 2อาจารย สาขาวชาสารสนเทศภมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

ระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนน การตดสนใจในการปลกออยและมนส าปะหลง พ นทจงหวดก าแพงเพชร Geographic Information System Supporting Decision of Growing Sugar Cane and Cassava in Kamphaeng Phet Province



66

ปลกออยและมนส าปะหลงในระดบปานกลาง เมอวเคราะหพนทเหมาะสมกบพนทเสยง พบวา พนทเหมาะสมมากและปานกลางในการปลกพชทงสองชนด สวนใหญจะตกอยในเขตเสยงแลงและเสยงน าทวมระดบปานกลางถงสง เมอศกษาแนวทางการคดเลอกพนธพชใหเหมาะสมกบพนท พบวาพนธออยทเหมาะส าหรบปลกในพนท ไดแก พนธ K 84-200 พนธ K 92-80 และพนธ LK 92-11 และพนธมนส าปะหลงทเหมาะส าหรบปลกในพนท ไดแก พนธเกษตรศาสตร 50 พนธระยอง 5 พนธระยอง 7 พนธระยอง 72 และพนธหวยบง 60 และเมอศกษาแนวทางจดการดน ทดนและปย พบวาควรมงเนนใหมการปรบปรงดนควบคกบการอนรกษดนและน า

ค าส าคญ: ออย มนส าปะหลง สนบสนนการตดสนใจ ระบบสารสนเทศภมศาสตร พนทเหมาะสม Abstract The study aimed to use Geographic Information System (GIS) to support a decision of growing sugar cane and cassava in Kamphaeng Phet Province. The studies included drought and flood risk area analyses, suitable areas, risk condition, selection methods of new species with the area, soil management, land, and fertilizer, as well as making information to support decision of the growing in a sub-district. Results showed that large areas of Kamphaeng Phet Province have had drought and flood risks with low and moderate levels. However, it was found that an appropriateness for growing sugar cane and cassava in Kamphaeng Phet was in a moderate level. According to the suitable areas and risk analyses and their relation, high and moderate suitable areas for growing the two plants mostly were in high and moderate risk zone of drought and flood. The study of selection the appropriate plants illustrated that sugar cane



types, K 84-200, K 92-80 and LK 92-11, cassava types, Kasetsart 50, Rayong 5, Rayong 7, Rayong 72, Rayong and Huay Bong 60 were most appropriate to the area. Finally, the management of soil, land and fertilizer should be mainly focused on soil development along with soil and water conservation.

Keywords: Sugar cane, Cassava, Supporting decision, Geographic Information System, Suitable area บทน า

ออยและมนส าปะหลงเปนพชเศรษฐกจทมการปลกมากในจงหวดก าแพงเพชร โดยเกษตรกรมการปลกออยกนมากในพนทอ าเภอเมองก าแพงเพชร อ าเภอลานกระบอ อ าเภอคลองขลง อ าเภอทรายทองวฒนาและอ าเภอบงสามคค โดยการเพาะปลกในป พ.ศ. 2555-2556 มพนทเกบเกยวรวม 375,984 ไร มผลผลตรวม 4,753,269,972 ตน และมการปลกมนส าปะหลงมากในบรเวณอ าเภอขาณวรลกษบร อ าเภอเมองก าแพงเพชร อ าเภอคลองลาน อ าเภอปางศลาทองและอ าเภอคลองขลง โดยการเพาะปลกในป พ.ศ. 2555-2556 มพนทเกบเกยวรวม 679,863 ไร มผลผลตรวม 2,658,738 ตน (ส านกงานเกษตรจงหวดก าแพงเพชร, 2558) อยางไรกตาม การปลกออยและมนส าปะหลงในจงหวดก าแพงเพชรกลบประสบปญหาหลายประการ อาท ตนทนการผลตสง ผลผลตตอไรต า ผลผลตขาดคณภาพ ดนเสอมสภาพหรอขาดความอดมสมบรณเสยงตอภาวะแลงหรอน าทวมผลผลตปลกในพนททไมเหมาะสม เลอกสายพนธปลกไมเหมาะสมกบพนทและขาดการจดการดน ทดนและปยอยางถกตอง ซงปญหาดงกลาวลวนเกยวของกบการขาดขอสารสนเทศในการตดสนใจปลกออยและมนส าปะหลงในพนทของเกษตรกร ปจจบน มการน าเทคโนโลยทเรยกวา “ระบบสารสนเทศภมศาสตร” เขามาใชในการวางแผนบรหารจดการเชงพนทอยางแพรหลาย ทงรปแบบ วธการและหนวยงานทน าไปใช ทงดานการบรหารจดการภาครฐและดานการ



68

วจย เชน การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาทางดานเศรษฐกจ การบงคบใชกฎหมาย การคมนาคมขนสง การวางแผนการใชประโยชนทดน การจดเกบภาษ การสาธารณสข การใหบรการประชาชน การจดการในสภาวะฉกเฉนและพบตภย ลอจสตกส และระบบสนบสนนการตดสนใจเชงพนท โดยการประยกต ใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการวางแผนดานการเกษตรและสรางขอสารสนเทศสนบสนนการตดสนใจในการปลกพช นบไดวาเปนอกแนวทางหนงทมการศกษากนมาก เนองจากระบบสารสนเทศภมศาสตรเปนระบบคอมพวเตอรทมความสามารถสงในการจดเกบ ปรบปรง และวเคราะหขอมลเชงพนท อกทงผลลพธจากการวเคราะหยงมความนาเชอถอ เนองจากถกควบคมไวดวยขอมล เงอนไขและเกณฑทใชในการวเคราะห (ส านกงานเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2546) งานวจยในครงน เปนการสรางขอสารสนเทศสนบสนนการตดสนใจเชงพนทในการปลกออยและมนส าปะหลงในพนทจงหวดก าแพงเพชร โดยใชเครองมอหลกคอระบบสารสนเทศภมศาสตรครอบคลมเนอหาดานการวเคราะหพนทเหมาะสมในการปลกออยและมนส าปะหลง การวเคราะหความเสยงแลงและเสยงน าทวมภาคเกษตร การสรางแนวทางการคดเลอกพนธออยและมนส าปะหลงใหเหมาะสมกบพนท และการเสนอแนวทางจดการดน ทดน และปยในการปลกออยและมนส าปะหลง รวมถงการสรางขอสารสนเทศสนบสนนการตดสนใจในการปลกออยและมนส าปะหลงรายต าบล ซงแมไมไดกลาวครอบคลมอยางรอบดาน แตกท าใหเกษตรกรมขอสารสนเทศทเปนประโยชนในการปลกออยและมนส าปะหลง อกทงหนวยงานทเกยวของยงสามารถใชขอสารสนเทศดงกลาวบรหารจดการเชงพนทหรอเชงนโยบาย ดานการปลกออยและมนส าปะหลงในพนทจงหวดก าแพงเพชรได



วตถประสงคของการวจย

เพอสรางขอสารสนเทศสนบสนนการตดสนใจในการปลกออยและ มนส าปะหลง พนทจงหวดก าแพงเพชร โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร เปนเครองมอหลก ขอบเขตของการวจย

พนทศกษา คอ จงหวดก าแพงเพชร มเนอทรวม 8,597.11 ตารางกโลเมตร หรอ 5,373,191.38 ไร เปนพนทเกษตรกรรม 5,828.89 ตารางกโลเมตร หรอ 3,643,052.16 ไร คดเปนรอยละ 67.80 ของทงหมด ขอมลและเครองมอทใชในการวจย

ขอมลหลกทใชในการวจย ไดแก ขอมลแผนทเชงเลข (Digital Map) แบบชนขอมล (Shape File) มาตราสวน 1 : 50000 รวบรวมจากหนวยงาน ทรบผดชอบในการจดเกบขอมลและจากการส ารวจพนทเพมเตมประกอบดวย ขอมลขอบเขตการปกครองในระดบจงหวด อ าเภอ และต าบล ขอมลภมสณฐาน ขอมลความลาดชน ขอมลระดบความสงของพนท ขอมลสถานตรวจวดสภาพอากาศ ขอมลปรมาณน าฝนเฉลยรายวน ขอมลปรมาณน าฝนเฉลยรายป ขอมลอณหภมเฉลยรายป ขอมลเนอดน ขอมลชดดน ขอมลการระบายน าของเนอดน ขอมลความเหมาะสมของดนในการปลกพช ขอมลเสนทางน า ขอมลแหลงน าผวดน ขอมลขอบเขตลมน า ขอมลน าใตดน ขอมลเขตปาไม ขอมลชนคณภาพลมน า ขอมลการใชทดน ขอมลเสนทางคมนาคม และขอมลพนทกนออก เครองมอทใชในการวจย ไดแก โปรแกรม ArcGIS Version 10.2 (ลขสทธ) ตดตงทมหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร และโปรแกรมค าแนะน าการจดการดนและปยรายแปลง Version 2.1 ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ (กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2552)



70

กระบวนการวจย

ข นตอนการวจย ขนตอนการด าเนนการวจย มดงน

1. รวบรวมขอมลเชงพนทเพอสรางฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS Database) ตรวจสอบความถกตองและความสมบรณของขอมล พรอมทงแกไขและปรบปรงใหอยในมาตรฐานของแผนทเดยวกน เพอความถกตองในการวเคราะห 2. วเคราะหพนทเสยงแลงโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ซอนทบขอมลแผนท (Map Overlay) 7 ปจจย คอปรมาณน าฝนเฉลยรายป เขตชลประทานและแหลงน า น าใตดน การใชทดน การระบายน าของเนอดน ความลาดชน และความหนาแนนของล าน า 3. วเคราะหพนทเสยงน าทวมโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ซอนทบขอมลแผนท 7 ปจจย คอ ปรมาณน าฝนเฉลยรายวน ความลาดชน ระดบความสงของพนท ความหนาแนนของล าน า ความหนาแนนของถนน การใชทดน และการระบายน าของเนอดน 4. วเคราะหพนทเหมาะสมในการปลกออยโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ซอนทบขอมลแผนท 8 ปจจย คอ เนอดน ความเหมาะสมของดน ในการปลกพช ปรมาณน าฝนเฉลยรายป อณหภมเฉลยรายป ภมสณฐานและความลาดชน พนทเสยงแลง พนทเสยงน าทวม และการใชทดน 5. วเคราะหพนทเหมาะสมในการปลกมนส าปะหลงโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ซอนทบขอมลแผนท 7 ปจจย คอ เนอดน ความเหมาะสมของดนในการปลกพช ปรมาณน าฝนเฉลยรายป อณหภมเฉลยรายป ภมสณฐานและความลาดชน พนทเสยงน าทวม และการใชทดน 6. วเคราะหพนทเหมาะสมและความเสยงแลงและเสยงน าทวมในการปลกออยโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรซอนทบขอมลแบบ Union 3 ปจจย คอ พนทเหมาะสมในการปลกออย พนทเสยงแลง และพนทเสยงน าทวม



7. วเคราะหพนทเหมาะสมและความเสยงแลงและเสยงน าทวมในการปลกมนส าปะหลงโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ซอนทบขอมลแบบ Union 3 ปจจย คอ พนทเหมาะสมในการปลกมนส าปะหลง พนทเสยงแลง และพนทเสยงน าทวม 8. สรางแนวทางการคดเลอกพนธออยใหเหมาะสมกบพนท โดยการออกส ารวจพนธออยทปลกในพนท วเคราะหความตองการทางดานปจจยทางกายภาพของแตละพนธ สรางเกณฑการคดเลอกพนธแบบตารางการตดสนใจ (Decision Table) พรอมจดท าขอมลเชงคณลกษณะ (Attribute Data) ในระบบสารสนเทศภมศาสตรดานพนธออยตามลกษณะเนอดนและปรมาณน า (น าฝนและน าใตดน) 9. สรางแนวทางการคดเลอกพนธมนส าปะหลงใหเหมาะสมกบพนท โดยการออกส ารวจพนธมนส าปะหลงทปลกในพนท วเคราะหความตองการทางดานปจจยทางกายภาพของแตละพนธ สรางเกณฑการคดเลอกพนธแบบตารางการตดสนใจ พรอมจดท าขอมลเชงคณลกษณะในระบบสารสนเทศภมศาสตรดานพนธมนส าปะหลงตามลกษณะเนอดนและปรมาณน า

10. สรางแนวทางจดการดน ทดน และปยในการปลกออย โดยใชขอมลจากโปรแกรมค าแนะน าการจดการดนและปยรายแปลงรวมกบขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญและเกษตรกรในพนท มาจดท าเปนขอมลเชงคณลกษณะในระบบสารสนเทศภมศาสตรตามลกษณะชดดน

11. สรางแนวทางจดการดน ทดน และปยในการปลกส าปะหลงโดยใชขอมลจากโปรแกรมค าแนะน าการจดการดนและปยรายแปลงรวมกบขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญและเกษตรกรในพนท มาจดท าเปนขอมลเชงคณลกษณะในระบบสารสนเทศภมศาสตรตามลกษณะชดดน

12. สรางขอสารสนเทศสนบสนนการตดสนใจในการปลกออยและ มนส าปะหลงในลกษณะขอมลรายต าบล โดยการสงเคราะหขอสารสนเทศจากขอ 2-11



72

ผลการวจย

1. ผลการวเคราะหพนทเสยงแลง พบวา จงหวดก าแพงเพชรมพนทสวนใหญเสยงแลงระดบต า โดยมเนอท 1,849,590.77 ไร คดเปนรอยละ 34.42 ของพนททงหมด รองลงมาคอเสยงปานกลาง (รอยละ 27.58) ไมเสยง (รอยละ 20.82) และเสยงสง (รอยละ 17.18) ตามล าดบ เมอพจารณาต าแหนงและการกระจายตวของพนทเสยง พบวา พนทเสยงสงจะอยบรเวณทางดานทศใตและบางสวนทางตอนกลางของจงหวด พนทเสยงปานกลางจะกระจายตว อยบรเวณตอนกลางของจงหวด สวนพนทเสยงต าและไมเสยงจะอยบรเวณทางดานทศตะวนออกและดานทศตะวนตกของจงหวด ดงภาพท 1 (หนาถดไป)



ภาพท 1 พนทเสยงแลง จงหวดก าแพงเพชร



74

2. ผลการวเคราะหพนทเสยงน าทวม พบวา จงหวดก าแพงเพชรมพนทสวนใหญเสยงน าทวมระดบต า โดยมเนอท 1,835,484.85 ไร คดเปนรอยละ 34.16 ของพนททงหมด รองลงมาคอเสยงปานกลาง (รอยละ 33.95) เสยงสง (รอยละ 18.18) และไมเสยง (รอยละ 13.71) ตามล าดบ เมอพจารณาต าแหนงและการกระจายตวของพนทเสยง พบวา พนทเสยงสงและเสยงปานกลางจะอยบรเวณทางดานทศเหนอและทางดานทศตะวนออกของจงหวด สวนพนทเสยงต าและไมเสยงจะอยบรเวณทางดานทศใตและทางดานทศตะวนตกของจงหวด ดงภาพท 2 (หนาถดไป)



ภาพท 2 พนทเสยงน าทวม จงหวดก าแพงเพชร



76

3. ผลการวเคราะหพนทเหมาะสมในการปลกออย พบวา จงหวดก าแพงเพชรมพนทสวนใหญเหมาะสมในการปลกออยระดบปานกลาง โดยมเนอท 2,450,337.04 ไร คดเปนรอยละ 45.61 ของพนททงหมด รองลงมาคอไมเหมาะสม (รอยละ 30.75) เหมาะสมมาก (รอยละ 22.68) และเหมาะสมนอย (รอยละ 0.96) ตามล าดบ เมอพจารณาต าแหนงและการกระจายตวของพนทเหมาะสม พบวา พนทเหมาะสมมากจะอยบรเวณทางดานทศตะวนออก พนทเหมาะสมปานกลางจะอยบรเวณตอนกลาง และพนทไมเหมาะสมจะอยบรเวณทางดานทศตะวนตกของจงหวด ดงภาพท 3 (หนาถดไป)



ภาพท 3 พนทเหมาะสมในการปลกออย จงหวดก าแพงเพชร



78

4. ผลการวเคราะหพนทเหมาะสมในการปลกมนส าปะหลง พบวา จงหวดก าแพงเพชรมพนทสวนใหญเหมาะสมในการปลกมนส าปะหลงระดบปานกลาง โดยมเนอท 2,093,696.30 ไร คดเปนรอยละ 38.97 ของพนททงหมด รองลงมาคอไมเหมาะสม (รอยละ 30.77) เหมาะสมมาก (รอยละ 22.93) และเหมาะสมนอย (รอยละ 7.33) ตามล าดบ เมอพจารณาต าแหนงและการกระจายตวของพนทเหมาะสม พบวา พนทเหมาะสมมากจะกระจกตวอยบรเวณทางดานทศใต พนทเหมาะสมปานกลางและนอยจะอยกระจายตวบรเวณตอนกลางและทางดานทศตะวนออก และพนทไมเหมาะสมจะอยบรเวณทางดานทศตะวนตกของจงหวด ดงภาพท 4 (หนาถดไป)



ภาพท 4 พนทเหมาะสมในการปลกมนส าปะหลง จงหวดก าแพงเพชร



80

5. ผลการวเคราะหพนทเหมาะสมและความเสยงแลงและเสยงน าทวมในการปลกออย พบวา พนทเหมาะสมปานกลางและมากสวนใหญจะอยในเขตพนทเสยงแลง เสยงน าทวม หรอเสยงทงแลงและน าทวมในระดบปานกลางถงมาก (รอยละ 62.70) ท าใหจ าเปนตองมการบรหารจดการและเฝาระวงเรองน า ทงการขาดแคลนน าและภาวะน าทวมผลผลต โดยมพนททตองเฝาระวงภาวะเสยงแลงและน าทวมในการปลกออย แสดงไดดงภาพท 5 (หนาถดไป)



ภาพท 5 พนทเหมาะสมในการปลกออยและความเสยงแลงและเสยงน าทวม



82

6. ผลการวเคราะหพนทเหมาะสมและความเสยงแลงและเสยงน าทวมในการปลกมนส าปะหลง พบวา พนทเหมาะสมปานกลางและมากสวนใหญ จะอยในเขตพนทเสยงแลง เสยงน าทวม หรอเสยงทงแลงและน าทวมในระดบปานกลางถงมาก (รอยละ 56.98) โดยมพนททตองเฝาระวงภาวะเสยงแลงและน าทวมในการปลกมนส าปะหลง แสดงไดดงภาพท 6 (หนาถดไป)



ภาพท 6 พนทเหมาะสมในการปลกมนส าปะหลงและความเสยงแลงและเสยงน าทวม



84

7. ผลการสรางแนวทางการคดเลอกพนธออยใหเหมาะสมกบพนท พบวา มพนธออยทปลกมากในจงหวดก าแพงเพชรทงหมด 7 พนธ ไดแก พนธ K 84-200 พนธ K 92-80 พนธ K 93-219 พนธ LK 92-11 พนธ LK 95-118 พนธอทอง 3 (336) และพนธอทอง 8 (95-2-156) โดยปจจยดานเนอดนและปรมาณน า (น าฝนและน าใตดน) เปนปจจยทางกายภาพทส าคญในการเลอกพนธออยเพอปลกในพนทของเกษตรกร ซงออยแตละพนธมความตองการดานเนอดนและปรมาณน าทแตกตางกนไป โดยออยพนธ LK 92-11 เปนพนธทปลกไดในสภาพทแตกตางกนไดมากทสด ทงดนรวนปนเหนยว ดนเหนยว ดนรวนและดนรวนปนทราย ตงแตปรมาณน าฝนและน าใตดนปานกลางถงมาก ทงนผลการสรางแนวทางการคดเลอกพนธออยใหเหมาะสมกบพนท แสดงไดดงภาพท 7 (หนาถดไป)



ภาพท 7 พนธออยทเหมาะสมในการปลกในพนทจงหวดก าแพงเพชร



86

8. ผลการสรางแนวทางการคดเลอกพนธมนส าปะหลงใหเหมาะสมกบพนท พบวา มพนธมนส าปะหลงทปลกมากในจงหวดก าแพงเพชรทงหมด 7 พนธ ไดแก พนธเกษตรศาสตร 50 พนธระยอง 5 พนธระยอง 7 พนธระยอง 9 พนธระยอง 72 พนธระยอง 90 และพนธหวยบง 60 โดยปจจยดานเนอดนและปรมาณน าเปนปจจยทางกายภาพทส าคญในการเลอกพนธมนส าปะหลงเพอปลกในพนทของเกษตรกรเชนเดยวกนกบการปลกออย โดยมนส าปะหลงพนธระยอง 72 เปนพนธทปลกไดในสภาพทแตกตางกนไดมากทสด ทงนผลการสรางแนวทาง การคดเลอกพนธมนส าปะหลงใหเหมาะสมกบพนทแสดงไดดงภาพท 8 (หนาถดไป)



ภาพท 8 พนธมนส าปะหลงทเหมาะสมในการปลกในพนทจงหวดก าแพงเพชร



88

9. ผลการสรางแนวทางจดการดน ทดน และปยในการปลกออย พบวา พนทจงหวดก าแพงเพชรมชดดนทงหมด 36 กลม โดยแตละกลมจะมค าแนะน าการจดการดน ทดน และปยทแตกตางกนไป ซงโดยสวนใหญในการปลกออยจะมค าแนะน าใหมการอนรกษดนและน า และใชปยอนทรยหรอปยพชสดเพอเพมความอดมสมบรณของดน ทงนแผนทภาพรวมค าแนะน าการจดการดนและทดนในการปลกออยแสดงไดดงไดดงภาพท 9 (หนาถดไป)



ภาพท 9 ค าแนะน าการจดการดนและทดนในการปลกออย



90

10. ผลการสรางแนวทางจดการดน ทดน และปยในการปลกมนส าปะหลง พบวา โดยสวนใหญจะมค าแนะน าใหมการปรบปรงดน โดยการเพมอนทรยวตถใหแกดนโดยใชปยอนทรย ปยคอก ปยหมก ปยพชสด หรออาจปลกพชหมนเวยน รวมถงการไถกลบซากของมนส าปะหลงฤดกอน เพอปรบปรงคณสมบตทางกายภาพของดนใหดขน ทงนแผนทภาพรวมค าแนะน าการจดการดนและทดนในการปลกมนส าปะหลงแสดงไดดงภาพท 10 (หนาถดไป)



ภาพท 10 ค าแนะน าการจดการดนและทดนในการปลกมนส าปะหลง



92

11. การสรางขอสารสนเทศสนบสนนการตดสนใจในการปลกออยและมนส าปะหลงรายต าบลใชขอสรปทงหมดมาวเคราะหรวมกนแลวน าเสนอขอมลลกษณะรายต าบลรวม 78 ต าบล ซงขอมลทไดจะถกน าไปสรางเปนขอมลเชงคณลกษณะ เพอเชอมโยงกบขอมลเชงพนทชนขอมลขอบเขตการปกครอง ทงนในแตละต าบลจะมขอเสนอแนะในการปลกพชเศรษฐกจทงสองชนด ทแตกตางกนไป สรปผลและอภปรายผล

ผลการศกษานสรปไดวาจงหวดก าแพงเพชรมพนทสวนใหญเสยงแลงและเสยงน าทวมระดบต าถงปานกลาง และมความเหมาะสมในการปลกออยและมนส าปะหลงในระดบปานกลาง เมอวเคราะหพนทเหมาะสมกบพนทเสยง พบวา พนทเหมาะสมมากและปานกลางในการปลกพชทงสองชนด สวนใหญจะตกอยในเขตเสยงแลงและเสยงน าทวมระดบปานกลางถงสง เมอศกษา แนวทางการคดเลอกพนธพชใหเหมาะสมกบพนท พบวา พนธออยทเหมาะส าหรบปลกในพนท ไดแก พนธ K 84-200 พนธ K 92-80 และพนธ LK 92-11 และพนธมนส าปะหลงทเหมาะส าหรบปลกในพนท ไดแก พนธเกษตรศาสตร 50 พนธระยอง 5 พนธระยอง 7 พนธระยอง 72 และพนธหวยบง 60 และเมอศกษาแนวทางจดการดน ทดน และปย พบวา ควรมงเนนใหมการปรบปรงดน ควบคกบการอนรกษดนและน า

การศกษานมขออภปรายผลชใหเหนวาพนทเหมาะสมส าหรบการปลกพชทงสองชนดสวนใหญจะอยบรเวณพนทฝงตะวนออกและตอนลางของจงหวด และมความคาบเกยวกนระหวางความเหมาะสมของพชทงสองชนด ซงเหมาะสมในการปลกในพนททมสภาพแวดลอมใกลเคยงกน การจดท าขอมลดงกลาวในรปของระบบสารสนเทศภมศาสตรและแผนทจะท าใหสามารถแสดงผลใหเหนภาพไดงายและสะดวกตอการน าไปใชงาน องคความรตาง ๆ ทเกดขนสามารถน าไปใชสนบสนนการตดสนใจในการวางแผนการปลกพช ทงสองชนดใหกบชมชนและหนวยงานทเกยวของได




เกษตรและสหกรณ, กระทรวง. (2552). โปรแกรมค าแนะน าการจดการดน และปยรายแปลง Version 2.1. เขาถงเมอ มกราคม 16, 2553, จาก http://www.doae.go.th. เกษตรจงหวดก าแพงเพชร, ส านกงาน. (2558). ขอมลการเกษตรจงหวด ก าแพงเพชร สถตการปลกพชจงหวดก าแพงเพชร ป 55/56. ก าแพงเพชร: ส านกงานเกษตรจงหวดก าแพงเพชร. พฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, ส านกงาน. (2546). ระบบสารสนเทศภมศาสตรข นพ นฐาน. กรงเทพฯ: ส านกงาน พฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ กระทรวงวทยาศาสตร และเทคโนโลย.


http://www.doae.go.th/


94



ชาลสา ศรธรรมเกต1 Chalisa Sirithammaket

บทคดยอ การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาความรความเขาใจการประยกตใช และการเปรยบเทยบการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษา กลมประชากรในการวจยครงน ไดแก นกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกตและภาคกศ.บป. ชนปท 1–3 คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร จ านวน 628 คน กลมตวอยางทใชในการศกษา จ านวน 239 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาความถและคารอยละ ผลการศกษาความรเกยวกบ

1อาจารย สาขาวชารฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

การน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกต ใชในการด าเนนชวตของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร The Application of Sufficiency Economy Principles in Everyday Lives by Students in Public Administration Program, Kamphaeng Phet Rajabhat University



96

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง พบวา นกศกษาภาคปกต มความรอยในระดบสง สวนนกศกษาภาค กศ.บป. มความรอยในระดบสงมาก ผลการศกษาการน าไปประยกตใช พบวา นกศกษาภาคปกต และภาค กศ.บป. มระดบการปฏบตคอนขางมาก สวนผลการเปรยบเทยบ พบวา ระดบการปฏบตของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาภาคปกตมคาเฉลยในภาพรวมสงกวานกศกษาภาค กศ.บป. เมอพจารณาเปนรายดาน พบวานกศกษามระดบการปฏบตของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงประยกตใชในการด าเนนชวต ดานสงแวดลอม มากทสด รองลงมาคอ ดานวฒนธรรม ดานสงคม และดานเศรษฐกจ ตามล าดบ

ค าส าคญ: ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ประยกตใช นกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ความรความเขาใจ Abstract The research aimed to; 1) study the students’ knowledge and understanding of the sufficiency economy philosophy principles and application, and 2) compare students’ application of the sufficiency economy philosophy principles in their lives. The research samples consisted of 239 students purposively selected from a total 628 regular and special course students in the first to third years in Program of Public Administration, Faculty of Humanities and Social Sciences at Kamphaengphet Rajabhat University. Questionnaires was used for data collection and analyzed by statistical calculation for frequency and mean scores. The results showed that the regular course students’ knowledge and understanding of the components of sufficiency economy principles was in a high level while the special course



student’s was in a very high level. However, it was found that the regular students showed their application use of the principles of sufficiency economy higher than the special course students, particularly most involving about an environment, culture, society, and economy.

Keywords: Sufficiency Economy Philosophy, Application, Public Administration Students, Knowledge and understanding บทน า

ในปจจบนเกดภาวะวกฤตเศรษฐกจถดถอยอยางรนแรง สงผลใหคนไทยทกคนไดหนมาใหความสนใจทจะศกษาและท าความเขาใจในแนวพระราชด าร เรอง “เศรษฐกจพอเพยง” เนองจากทผานมาสงคมไทยไดยดตดอยกบกระแสการพฒนาตามโลกภายนอก จนถกครอบง าความคดทยดตด ตามกระแสตะวนตกมงสรางรายได และเอาเศรษฐกจเปนตวตง มความทะเยอทะยานบนรากฐานทไมมนคง “เศรษฐกจพอเพยง” จงเปนแนวทางและวถการพฒนาทมความส าคญในฐานะเปนหลกการสงคมทพงยดถอและน าไปปฏบตได

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเขาพระราชหฤทยในความเปนไปของบานเมองและคนไทยอยางลกซง พระองคไดทรงวางรากฐานในการพฒนาชนบท และชวยเหลอประชาชนใหสามารถพงตนเองไดมความ “พออย พอกน” และความมอสระทจะอยไดโดยไมตองยดตดอยกบเทคโนโลยและความเปลยนแปลงของกระแสโลกาภวฒน ทรงวเคราะหวาหากประชาชนพงตนเองไดแลวนน จะมสวนชวยเหลอเสรมสรางประเทศชาตโดยสวนรวมไดในทสด

การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงมเปาหมายหลกเพอสรางกระแสสงคมใหมการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชเปนกรอบความคดเปนสวนหนงของวถชวตของประชาชนทกภาคสวน โดยมวตถประสงค เพอสรางความร ความเขาใจทถกตองเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหประชาชน



98

ทกระดบสามารถน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตไดอยางเหมาะสม

หลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑตเปนหลกสตรการเรยนการสอนดานการบรหารงานภาครฐ ผเรยนตองมความรความเขาใจในเรองหลกของการบรหาร เศรษฐกจพอเพยง เปนอกหนงทฤษฎทสามารถใชในการบรหารงานภาครฐได ดงนน ผเรยนจงควรมความรและความเขาใจในเรองเศรษฐกจพอเพยงเพอเปนแนวทางในการบรหารงานภาครฐตอไปในอนาคต วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาความร ความเขาใจเกยวกบองคประกอบของหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

2. เพอศกษาการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต

3. เพอเปรยบเทยบการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต ของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตรระหวางนกศกษาภาคปกตและภาคกศ.บป. ขอบเขตของการวจย

การวจยในครงนมงศกษาความร ความเขาใจ และการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาภาคปกตและภาคกศ.บป. ชนปท 1-3 พรอมทงเปรยบเทยบการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต จ าแนกตามปจจยพนฐานสวนบคคล



กรอบแนวคด

ตวแปรตน ตวแปรตาม

กระบวนการวจย

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรและกลมตวอยางทใชในการประเมน ไดแก นกศกษา

โปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ใชวธการค านวณสดสวนกลมตวอยางโดยใชตารางการค านวณของ Krejcie และ Morgan (บญชม ศรสะอาด, 2545, หนา 43) และใชวธการสมตวอยางแบบชนภม (Stratified Random Sampling) ดงตารางท 1 (หนาถดไป)

ปจจยสวนบคคล - เพศ - อาย - โปรแกรมทนกศกษาก าลงศกษา - อาชพ - รายได - สถานภาพเศรษฐกจปจจบน - การออมเงน - การใชบรการเงนก

การน าหลกปรชญาเศรษฐกจ พอพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต

- ดานเศรษฐกจ - ดานสงคม - ดานสงแวดลอม - ดานวฒนธรรม



100

ตารางท 1 จ านวนประชากรและจ านวนกลมตวอยาง

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

การวจยครงน เครองมอท ใชในการวจย ไดแก แบบสอบถาม (Questionnaire) โดยแบงเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 แบบสอบถามทดสอบความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนแบบสอบถามแบบเลอกตอบ ถก ผด

ตอนท 3 แบบสอบถามความคดเหนการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานสงแวดลอม และดานวฒนธรรม

นกศกษาโปรแกรมวชา รฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

จ านวนประชากร (คน)

จ านวนกลมตวอยาง (คน)

นกศกษาภาคปกต ชนปท 1 ชนปท 2 ชนปท 3

นกศกษาภาค กศ.บป. ชนปท 1 ชนปท 2 ชนปท 3

162 135 178

68 49 36

62 51 68

26 18 14

รวมท งส น 628 239



วธการเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดท าการเกบรวบรวมขอมลจากแหลงขอมล 2 ประเภท ดงน 1. ขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนขอมลทรวบรวมจากแบบสอบถาม 2. ขอมลทตยภม (Secondary Data) เปนขอมลทเกบรวบรวม จากเอกสารทเกยวของ การวเคราะหขอมล

ในการวเคราะหขอมล ผวจยไดเลอกใชสถตในการวเคราะหใหสอดคลองกบลกษณะของขอมล ดงน 1. ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย โปรแกรมวชา (สาขาวชา) ทนกศกษาก าลงศกษา อาชพ รายได สถานภาพสมรส เศรษฐกจปจจบน การออมเงน และการใชบรการเงนก วเคราะหขอมลโดยใชคาความถและคารอยละ 2. แบบทดสอบความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแบบเลอกตอบ ถก ผด จ านวน 10 ขอ การแปรผลคะแนนโดยพจารณาตามเกณฑของบลม (Bloom, 1968 อางถงใน น าทพย สก า, 2553, หนา 37) 3. แบบสอบถามความคดเหนการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตในดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานสงแวดลอมและดานวฒนธรรม จ านวน 16 ขอ



102

ผลการวจย

จากผลการศกษาสามารถสรปผลการวจยออกเปน 7 ตอน ดงน ตอนท 1 ผลการศกษาขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามของ

นกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกต ช นปท 1–3 จากการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง มชวง

อายระหวาง 19-22 ป สวนใหญศกษาอยในชนป 3 มอาชพเปนนกศกษาอยางเดยว มรายไดนอยกวาหรอเทากบ 10,000 บาท สวนใหญมสถานภาพทางเศรษฐกจปจจบน รายรบพอ ๆ กบรายจาย ไมมเงนออม ไมมการกเงนเลย

ตอนท 2 ผลการศกษาขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาค กศ.บป. ช นปท 1–3

จากการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง มชวงอายมากกวา 27 ป ศกษาอยในชนปท 1 มอาชพรบราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ มรายไดนอยกวาหรอเทากบ 10,000 บาท สวนใหญมสถานภาพทางเศรษฐกจปจจบนรายจายมากกวารายรบ ไมมเงนออม ไมมการกเงนเลย

ตอนท 3 ผลการศกษาความรเกยวกบ หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกต ช นปท 1–3

จากการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถาม สวนใหญมความรเกยวกบ หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง อยในระดบสง ขอค าถามทผตอบแบบสอบถาม ตอบถกมากทสด คอ ขอ 6. เงอนไข การตดสนใจและการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน รองลงมา คอ ขอ 3. พระราชด ารของในหลวงเรอง “เกษตรทฤษฎใหม” ถอวาเปนการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใช เทากบขอ 4. การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยง จะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนค านงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท านน อยางรอบคอบ และเทากบขอ 7. หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไมสามารถน าไปใชกบเดกนกเรยนได



สวนค าถามทตอบผดมากทสด คอ ขอ 5. การมภมคมกนในตวทดตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หมายถง การไมเจบปวย มสขภาพแขงแรง รองลงมาคอ ขอ 9. การประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยงไมสามารถน าไปใชกบภาคธรกจหรอนกธรกจได

ตอนท 4 ผลการศกษาความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาค กศ.บป. ช นปท 1–3

จากการศกษา พบวาผตอบแบบสอบถาม สวนใหญ มความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง อย ในระดบสงมาก ขอค าถามทผตอบแบบสอบถาม ตอบถกมากทสด คอ ขอ 1. พระราชด ารหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของในหลวง ประกอบดวย ความพอประมาณ ความมเหตผล การมภมคมกนทด ภายใตเงอนไขความรและคณธรรม รองลงมา คอ ขอ 2. ความพอประมาณ ตามหลกปรชญาเศรษฐกจ หมายถง การทเราไดในสงทตองการทงหมดดวยวธการตาง ๆ จนพอใจ เชน การกยมเงนมาเพอซอสงของทตองการ เทากบขอ 8. ความพอเพยงทางเทคโนโลยตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หมายถง การใชเทคโนโลยแบบผสมผสานอยางเหมาะสม สวนค าถามทตอบผดมากทสดคอ ขอ 5. การมภมคมกนในตวทดตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หมายถง การไมเจบปวย มสขภาพแขงแรง รองลงมาคอ ขอ 9. การประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยงไมสามารถน าไปใชกบภาคธรกจหรอนกธรกจได

ตอนท 5 ผลการศกษาความคดเหนการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาโปรแกรมวชา รฐประศาสนศาสตร ภาคปกต ช นปท 1–3

จากการศกษา พบวาผตอบแบบสอบถามมระดบการปฏบต ของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต ของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกต ชนปท 1–3 ดานเศรษฐกจ มระดบการปฏบตในภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก ดานสงคม มระดบการปฏบต ในภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก ดานวฒนธรรม มระดบการปฏบตในภาพรวม



104

อยในระดบคอนขางมาก และดานสงแวดลอม มระดบการปฏบตในภาพรวม อยในระดบคอนขางมาก

ตอนท 6 ผลการศกษาความคดเหนการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาโปรแกรมวชา รฐประศาสนศาสตร ภาค กศ.บป. ช นปท 1–3

จากการศกษา พบวาผตอบแบบสอบถามมระดบการปฏบตของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคกศ.บป. ชนปท 1–3 ใน ดานเศรษฐกจ มระดบการปฏบตในภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก ดานสงคมมระดบการปฏบตในภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก ดานวฒนธรรม มระดบการปฏบตในภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก และดานสงแวดลอมมระดบการปฏบต ในภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก

ตอนท 7 ผลการเปรยบเทยบการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสน-ศาสตร ระหวางนกศกษาภาคปกต ช นปท 1–3 และ ภาคกศ.บป. ช นปท 1- 3

จากการศกษา พบวาระดบการปฏบตของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต ของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสน ศาสตร ภาคปกต ชนปท 1–3 มคาเฉลยในภาพรวมสงกวานกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคกศ.บป. ชนปท 1–3 แสดงวา นกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกต ชนปท 1–3 มการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตไปปฏบตมากกวานกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคกศ.บป. เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา นกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกต มระดบการปฏบต ของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต

ดานสงแวดลอมมากทสด รองลงมาคอ ดานวฒนธรรม ดานสงคม และดานเศรษฐกจ ตามล าดบ ซงเหมอนกนกบนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคกศ.บป



อภปรายผล

จากผลการวเคราะหขอมลมประเดนทสามารถน ามาอภปรายผล ดงน 1. จากผลการศกษา ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามของนกศกษาภาคปกต ชนปท 1–3 พบวา ผทตอบแบบสอบถามสวนใหญมอาชพเปนนกศกษาอยางเดยว มชวงอายระหวาง 19-22 ป

2. จากผลการศกษา ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามของนกศกษาภาค กศ.บป. ชนปท 1–3 พบวาผทตอบแบบสอบถามสวนใหญมอาชพรบราชการ/ พนกงานรฐวสาหกจ และมชวงอายมากกวา 27 ป 3. จากผลการศกษาความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของนกศกษาภาคปกต ชนปท 1–3 พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอยในระดบสง เนองจากในปจจบน มการใหความรและกลาวถงหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงผานชองทางตาง ๆ มากขน 4. จากผลการศกษาความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของนกศกษาภาค กศ.บป. ชนปท 1–3 พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ มความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอยในระดบสงมาก ส าหรบผวจยมความคดเหนวา ผตอบแบบสอบถามมความร เกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอยในระดบสงมาก เนองจากนกศกษาสวนใหญมอายมากกวา 27 ป และมอาชพรบราชการ/ พนกงานรฐวสาหกจ ซงหนวยงานสวนใหญเนนการนอมน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในหนวยงาน 5. จากผลการศกษาความคดเหน การน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาภาคปกต ชนปท 1–3 พบวาผตอบแบบสอบถามมระดบการปฏบตของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาภาคปกต ชนปท 1–3 มระดบการปฏบตในภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก ซงขดแยงกบ เธยรธดา เหมพพฒน (2550) ไดศกษาเรอง “ความคดเหนของนกศกษา สถาบนบณฑต พฒนบรหารศาสตร ตอปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” กลาววา “ผลการศกษาพบวาผตอบ



106

แบบสอบถามมความเหนดวยตอปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดานการน า ไปประยกตใชในระดบความเหนปานกลาง” ในความคดเหนของผวจยเหนวาเหตผลทผทผตอบแบบสอบถาม มระดบการปฏบตในภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก เนองจากในปจจบน มการกลาวถงหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมากกวาอดต จงท าใหนกศกษามความรมากขนและน าไปปฏบตมากกวาอดตนนเอง 6. จากผลการศกษาความคดเหนการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาภาค กศ.บป. ชนปท 1–3 พบวา ผตอบแบบสอบถามมระดบการปฏบตของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาภาค กศ.บป. ชนปท 1–3 อยในระดบ คอนขางมาก ซงขดแยงกบ เธยรธดา เหมพพฒน (2550) ไดศกษาเรอง “ความคดเหนของนกศกษา สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรตอปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” กลาววา “ผลการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถามมความเหนดวย ตอปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดานการน าไปประยกตใชในระดบความเหนดวย ปานกลาง” ในความคดเหนของผวจยเหนวาเหตผลทผตอบแบบสอบถาม มระดบการปฏบต ในภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก เนองจากปจจบนมการกลาวถงหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมากกวาอดต จงท าใหนกศกษามความรมากขน และน าไปปฏบตมากกวาอดตนนเอง 7. จากผลการศกษาการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ทงภาคปกต และภาค กศ.บป. ของแบบสอบถามพบวา ผตอบแบบสอบถามทง 2 กลมตวอยาง สวนใหญมอนดบการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตดานสงแวดลอมเปนอนดบแรก ซงสอดคลองกบ จงใจ บรรดา (2556) ไดศกษาวจยเรอง “การน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจ าวนของพนกงานบรษท รโกเซอรวสเซส (ประเทศไทย) จ ากด” กลาววา “การน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจ าวนของพนกงานบรษท รโกเซอรวสเซส (ประเทศไทย) จ ากด เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อนดบแรก คอ ดานสงแวดลอม” ในความคดเหน



ของผวจย เหนวาเหตผลทผตอบแบบสอบถามสวนใหญ มการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตดานสงแวดลอมเปนอนดบแรกเนองจากผตอบแบบสอบถามไดน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใช โดยค านงถงสงแวดลอมมาเปนอนดบแรก เพราะเปนเรองทใกลตวและสามารถทจะปฏบตไดทนท ขอเสนอแนะ

1. จากผลการศกษาพบวา นกศกษาภาคปกต และภาค กศ.บป. ชนปท 1–3 มความรความเขาใจใน เรอง การมภมคมกนในตวทดตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงนอยทสด ดงนน จงเสนอใหทางโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ออกเปนนโยบายเรองการสงเสรมความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยเนนในเรองการมภมคมกนในตวทดเพอทนกศกษาจะไดมความรความเขาใจเพมขน 2. จากผลการศกษา พบวา นกศกษาภาคปกต และนกศกษาภาคกศ.บป. ชนปท 1–3 สวนใหญมระดบการปฏบตการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต ดานเศรษฐกจ เปนอนดบนอยสด ดงนน จงเสนอใหทางโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร จดสรรงบประมาณเพอจดกจกรรมกระตนในเรองการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใช ในการด าเนนชวต บทสรป

การวจย “การน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกตและภาค กศ.บป. ชนปท 1–3” มวตถประสงคเพอศกษาความร ความเขาใจเกยวกบองคประกอบของหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอศกษาการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต และเพอเปรยบเทยบการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต กลมประชากร



108

ในการวจยครงน คอ นกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกตและภาคกศ.บป. ชนปท 1–3 คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร จ านวน 628 คน กลมตวอยางทใชในการประเมน จ านวน 239 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาความถและคารอยละ ผลการศกษา พบวา นกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกต ชนปท 1–3 สวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง 19-22 ป สวนใหญศกษาอยในชนป 3 และมอาชพเปนนกศกษาอยางเดยว มรายไดนอยกวาหรอเทากบ 10,000 บาท มรายรบพอ ๆ กบรายจาย สวนใหญไมมเงนออม และไมมการกยมเงน สวนนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาค กศ.บป. ชนปท 1–3 สวนใหญเปนเพศหญง มชวงอายมากกวา 27 ป ศกษาอยในชนป 1 มอาชพรบราชการ/ พนกงานรฐวสาหกจ มรายไดนอยกวาหรอเทากบ 10,000 บาท มรายจายมากกวารายรบ ไมมเงนออม และสวนใหญไมมการกยมเงน ผลการศกษาความรเกยวกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงพบวา นกศกษาภาคปกต มความร อยในระดบสง สวนนกศกษาภาค กศ.บป. มความรอยในระดบสงมาก ผลการศกษาการน าไปประยกตใช พบวา นกศกษาภาคปกต และภาคกศ.บป. มระดบการปฏบตคอนขางมาก ผลการเปรยบเทยบการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกตและภาคกศ.บป. ชนปท 1–3 พบวา ระดบการปฏบตของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวตของนกศกษาภาคปกต ชนปท 1–3 มคาเฉลยในภาพรวมสงกวานกศกษาภาค กศ.บป. ชนปท 1–3 เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา นกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกตและภาค กศ.บป. ชนปท 1–3 มระดบการปฏบตของการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต ดานสงแวดลอมมากทสด รองลงมาคอ ดานวฒนธรรม ดานสงคม และดานเศรษฐกจ ตามล าดบ



กตตกรรมประกาศ

การวจยเรอง “การน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใช ในการด าเนนชวตของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ภาคปกตและภาค กศ.บป. ชนปท 1–3” ส าเรจลงไดดวยความกรณาจากหลายทานทใหความอนเคราะหชวยเหลอดวยดตลอดมา ผวจยใครขอขอบพระคณทกทาน เปนอยางสงในความกรณาไว ณ ทนดวย ขอขอบพระคณคณาจารยทกทานทไดถายทอดความรในสาขาวชาตาง ๆ ท าใหผวจยน าความรทไดมาผสมผสาน จนสามารถท างานวจยไดส าเรจลลวงตามเปาหมาย ผวจยขอขอบคณนกศกษา ทกคน ทใหความรวมมอในการใหขอมล ทเปนประโยชนตอการศกษา และเปนประโยชนตอการพฒนาหรอหาแนวในการสงเสรมการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการด าเนนชวต สดทายน ผวจยขอขอบพระคณทกทานทมสวนรวมและผมสวนเกยวของกบการวจยนอกครง เอกสารอางอง

จงใจ บรรดา. (2556). การน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจ าวนของพนกงานบรษท รโกเซอรวสเซส (ประเทศไทย) จ ากด. ภาคนพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (รป.ม.) วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา. ชลบร: มหาวทยาลยบรพา.

เธยรธดา เหมพพฒน. (2546). ความคดเหนของนกศกษาสถาบนบณฑต พฒนบรหารศาสตรตอปรชญาเศรษฐกจพอเพยง. ภาคนพนธปรญญา ศลปศาสตรมหาบณฑต (ศศ.ม.) คณะพฒนาสงคม สถาบนบณฑต พฒนบรหารศาสตร. กรงเทพฯ: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. น าทพย สก า. 2553. ความรและทศนคตทมตอการปองกนอนตรายจาก สภาพแวดลอมในการท างานของคนงานตดเยบโรงงานอตสาหกรรม สงทอและเครองนมหม จงหวดกาฬสนธ. ภาคนพนธปรญญา

สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต (ส.ม.) คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยบรพา. ชลบร: มหาวทยาลยบรพา.



110



อานนท ปล มเนตร1 Arnon Pleumnett

ยภาด ปณะราช2 Yupadee Panarach

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาและหาแนวทางพฒนาการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร โดยศกษากบบคลากรคณะครศาสตร ใน 2 ขนตอน ไดแก การศกษาเชงปรมาณโดยใชแบบสอบถาม จ านวน 83 คน และการศกษาเชงคณภาพโดยใชแบบสมภาษณ จ านวน 20 คน วเคราะหขอมลโดยใชคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหเนอหา ผลการวจย พบวา ผลการด าเนนงานงานประกนคณภาพการศกษาในภาพรวมอยในระดบปานกลาง และในดานการตรวจสอบคณภาพ มคาเฉลยมากทสด รองลงมาเปนดานการประเมนคณภาพ และดานการควบคมคณภาพ ตามล าดบ แนวทางพฒนาการ

1บคลากรสายสนบสนน คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร 2รองศาสตราจารย, ดร. สาขาวชาคณตศาสตร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

การด าเนนงานการประกนคณภาพการศกษา ของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร The Operation of Educational Quality Assurance of Faculty of Education, Kamphaengphet Rajabhat University



112

ด าเนนงานประกนคณภาพการศกษา พบวา ดานการควบคมคณภาพ ในระดบโปรแกรมวชาควรมการวางแผนการด าเนนโครงการ/ กจกรรมรวมกนเพอใหเกดการบรณาการงานดานวจย บรการวชาการ การเรยนการสอน ดานการตรวจสอบคณภาพ ควรมการประชมบคลากรใหบอยครงขน และการรบรขอมลขาวสารอยางตอเนองทวกน มการก าหนดใหสรปและรายงานผลการด าเนนโครงการ/ กจกรรม เพอใหเปนแนวทางปฏบตทด ดานการประเมนคณภาพ ควรสงเสรมการด าเนนโครงการ/ กจกรรมใหเกดการพฒนาในรอบป และเกดความตอเนอง มการน าผลการตรวจประเมนคณภาพการศกษามาวเคราะหจดแขง จดออน และก าหนดแนวทางการพฒนาการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาอยางตอเนอง โดยใหบคลากรทกคนมสวนรวมจดท าแผนการพฒนาการด าเนนงานรวมกนและผลกดนใหน าแผนการพฒนาไปใชจรง

ค าส าคญ: การด าเนนงานประกนคณภาพการศกษา การควบคมคณภาพ การตรวจสอบคณภาพ การประเมนคณภาพ Abstract This research aimed to study and to investigate guidelines to develop the operation of Educational Quality Assurance for staff at the Faculty of Education in Kamphaeng Phet Rajabhat University. The subjects of the study were staff working for the Faculty of Education. The study was implemented in two stages: a quantitative study using a questionnaire with eighty-three people and a qualitative study interviewing twenty students. Data were collected and analyzed by mean, standard deviation, and content analysis. The results revealed that the operation of Educational Quality Assurance was in a medium level. The highest score was in the Quality Audit and Quality Assessment. The guideline was able to develop the operation of Educational Quality Assurance. The results showed that



the Quality Control: all Program (Department) should plan kinds of projects/ activities together, so that to achieve the integration of Research, Academic Services, and Teaching. In addition, the Quality Audit should be met regularly and continuously inform kinds of information to the Faculty’ staff, as well as doing the report to present the Faculty best practice. Moreover, the Educational Quality Assessment could continuously promote the Faculty’s projects/ activity progresses through year. According to research findings, the Faculty could apply research results to analyze what are the Faculty’ strengths and weaknesses to develop Educational Quality Assurance Operation. Besides, it could be enhance all staff to concentrate to the Faculty’s plans.

Keywords: The operation of Educational Quality Assurance, Quality Control, Quality Audit, Quality Assessment ความเปนมาและความส าคญของปญหา

คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ไดรบการประกนคณภาพการศกษาภายใน ซงในปการศกษา 2554 และปการศกษา 2555 โดยใชเกณฑมาตรฐานและตวบงชเหมอนกน ทงนเพอเปรยบเทยบผลการด าเนนการในปทผานมาและเพอใหเหนถงพฒนาการของการด าเนนการของคณะครศาสตร พบวา ผลการด าเนนงานทง 2 ปการศกษา อยในระดบมาก โดยคะแนนเฉลยทได คอ 4.33 และ 4.21 ตามล าดบ คาเฉลยของคะแนนในปการศกษา 2555 ลดลงเมอเปรยบเทยบกบ ปการศกษา 2554 และเมอพจารณาเปนรายองคประกอบ พบวา มองคประกอบทมระดบผล การประเมนยงคงอยในระดบพอใช คอ องคประกอบท 4 การวจยและองคประกอบทมระดบผลการประเมนลดลงมาอยในระดบด คอ องคประกอบท 3 กจกรรมพฒนานกศกษา



114

(รายงานสรปผลการประเมนคณภาพการศกษาภายใน ประจ าปการศกษา 2554, 2555) จากเหตผลและความจ าเปนทกลาวมาท าใหคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชรตองมการพจารณาวางแผน ทบทวนผลการด าเนนงานการประกนคณภาพการศกษา เพอน าไปปรบปรงการบรหารจดการในการยกระดบคณภาพการศกษาใหมคณภาพ เพอใหเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด และสามารถแขงขนไดในระดบประเทศ ทงนการด าเนนการจะบรรลเปาหมายตามทก าหนดไดนน การปฏบตงานทมการควบคมคณภาพ (Quality Control) การตรวจสอบคณภาพ (Quality Audit) และการประเมนคณภาพ (Quality Assessment) จงมความส าคญ ทจะขบเคลอนใหไปสเปาหมายทก าหนดได วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร 2. เพอหาแนวทางพฒนาการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชรใหมประสทธภาพมากขน ขอบเขตการวจย

ขอบเขตดานประชากร ประชากรในการศกษา โดยการใชแบบสอบถาม ประกอบดวย 3 กลม ไดแก กลมผบรหาร ไดแก คณบดและรองคณบด กลมบคลากรสายวชาการ ไดแก ขาราชการ พนกงานมหาวทยาลยสายวชาการ และอาจารยประจ าตามสญญาจาง ทดแลรบผดชอบงานประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร และกลมบคลากรสายสนบสนน ไดแก พนกงานมหาวทยาลยสายสนบสนน พนกงานราชการ ลกจางชวคราวสายสนบสนน ทปฏบตงานดแลรบผดชอบงานประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร



กลมเปาหมาย โดยการใชแบบสมภาษณ ประกอบดวย 3 กลม คอ กลมผบรหาร ประกอบดวย คณบด รองคณบด กลมบคลากรสายวชาการ ประกอบดวย พนกงานมหาวทยาลยสายวชาการ และอาจารยประจ าตามสญญาจาง กลมบคลากรสายสนบสนน ประกอบดวย พนกงานมหาวทยาลยสายสนบสนน พนกงานราชการ ลกจางชวคราวสายสนบสนน

ขอบเขตดานเน อหา การด าเนนการประกนคณภาพการศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ก าหนดกรอบการศกษาใน 3 ดาน ดงน 1. ดานการควบคมคณภาพการศกษา ประกอบดวย วธการ และแนวทางการสรางระบบและกลไกการควบคมคณภาพ การพฒนาระบบคณภาพ และองคประกอบและดชนบงชคณภาพ 2. ดานการตรวจสอบคณภาพการศกษา ประกอบดวย วธการและแนวทางการตรวจตดตามผลการปฏบตงานกบแผนปฏบตงานทก าหนด 3. ดานการประเมนคณภาพการศกษา ประกอบดวย วธการและแนวทางการน าผลจากการตรวจตดตามมาใชในการปรบปรงและพฒนาการปฏบตใหมคณภาพ

ขอบเขตดานตวแปร ตวแปรทศกษา ไดแก 1. การด าเนนการประกนคณภาพการศกษา 2. แนวทางการพฒนาการด าเนนการประกนคณภาพการศกษา

ขอบเขตดานเวลา ระยะเวลาทใชในการวจย ด าเนนงานในปการศกษา 2556 ใชเวลา 1 ป ระหวางเดอนมถนายน 2556 – เดอนพฤษภาคม 2557



116

วธด าเนนการวจย

ประชากร ประชากรทใชในการศกษาการด าเนนการประกนคณภาพการศกษา ประกอบดวย ผบรหาร บคลากรสายวชาการ และบคลากรสายสนบสนน จ านวน 83 คน โดยการใชแบบสอบถาม กลมเปาหมาย กลม เปาหมายท ใช ในการศกษาแนวทางการพฒนาการด าเนนการประกนคณภาพการศกษา ผบรหาร จ านวน 5 คน กลมบคลากรสายวชาการ จ านวน 9 คน และบคลากรสายสนบสนน จ านวน 4 คน โดยการใชแบบสมภาษณ

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสอบถาม และแบบสมภาษณกงโครงสราง เกยวกบการด าเนนงานการประกนคณภาพการศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ดงน 1. แบบสอบถาม แบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลพนฐาน เปนขอค าถามแบบเลอกตอบชนดปลายปดและแบบเตมค า ตอนท 2 การด าเนนงานประกนคณภาพการศกษา ประกอบ ดวย การควบคมคณภาพ การตรวจสอบคณภาพ และการประเมนคณภาพ แบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ตอนท 3 ขอเสนอแนะเพมเตมในการด าเนนงานการประกนคณภาพการศกษา เปนขอค าถามปลายเปด 2. แบบสมภาษณ เปนแบบกงโครงสราง เกยวกบการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษา ประกอบดวย การควบคมคณภาพ การตรวจสอบคณภาพ และการประเมนคณภาพ



การเกบรวบรวมขอมล ผวจยประสานกลมเปาหมายเพอนดหมายใหท าแบบสอบถามและ

แบบสมภาษณ และด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง

การวเคราะหขอมล 1. ขอมลพนฐาน วเคราะหโดยใชความถ และรอยละ 2. ผลการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษา วเคราะหโดยใชคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน 3. แนวทางการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร จากแบบสมภาษณใชการวเคราะหเนอหา สรปผลการวจย

1. การด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ในภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา 1.1 การควบคมคณภาพ ดานการสรางระบบและกลไก โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณารายขอ พบวา คณะฯ มการก าหนด/ แตงตงผรบผดชอบหรอด าเนนการประกนคณภาพการศกษาและระบบทบาทหนาทอยางชดเจน มคาเฉลยสงสด รองลงมา คอ คณะฯ มการก าหนดนโยบายเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาอยางชดเจน สวนขอทมความคดเหนอยในระดบนอย คอ คณะฯ จดสงบคลากรไปรบการอบรม ประชม สมมนา ภายนอกเกยวกบการประกนคณภาพการศกษา ดานการพฒนาระบบคณภาพ พบวา โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอพบวา บคลากรทกคนในหนวยงานใหความรวมมอในการด าเนนการประกนคณภาพการศกษา มคาเฉลยสงสด รองลงมาคอ คณะฯ ใหการสนบสนนและเอออ านวยใหบคลากรปฏบตงานพฒนาคณภาพการศกษาอยางเตมศกยภาพ สวนขอทมความคดเหนอยในระดบนอยคอ คณะฯ มการจดท าปฏทนกจกรรมเพอควบคมการด าเนนการประกนคณภาพการศกษาและดานองคประกอบและดชนบงช



118

คณภาพ พบวา โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอพบวา คณะฯ มเกณฑและตวบงชของการประเมนสอดคลองกบพนธกจของหนวยงาน มคาเฉลยสงสด รองลงมาคอ คณะฯ ใหบคลากรทกคนรวมกนในการก าหนดเปาหมายการด าเนนงานตามตวบงชและเกณฑการประเมนคณภาพการศกษา สวนขอทมความคดเหนอยในระดบนอย คอ คณะฯ มการใชเทคโนโลยสารสนเทศดานการประกนคณภาพการศกษาครบทกองคประกอบ 1.2 การตรวจสอบคณภาพ พบวา โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา คณะฯ มการรายงานผลการด าเนนการประกนคณภาพการศกษาตอมหาวทยาลยทกป มคาเฉลยสงสด รองลงมาคอ คณะฯ ใหบคลากรทกคนมสวนรวมในการตรวจสอบการด าเนนการประกนคณภาพการศกษาภายในระดบโปรแกรมวชา/ ระดบคณะฯ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ คณะฯ มการตดตามผลการด าเนนการประกนคณภาพการศกษาเปนระยะ 1.3 การประเมนคณภาพโดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอพบวา คณะฯ มการตรวจประเมนคณภาพการศกษาทกสนปการศกษา มคาเฉลยสงสด รองลงมาคอ คณะฯ มการประชมจดท าแผนพฒนาคณภาพตามขอเสนอแนะจากการประเมนและมการด าเนนงานตามแผน สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ คณะฯ มการวเคราะหเปรยบเทยบผลการด าเนนงานตามองคประกอบคณภาพและตวบงชกบมหาวทยาลยอน ๆ (Benchmark) 2. แนวทางพฒนาการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ปรากฎผล ดงน 2.1 ดานการควบคมคณภาพ เปนดงน 1) การสรางระบบและกลไกการควบคมคณภาพ คณะฯ ควรม “วาระการประชมในเรองของการประกนคณภาพการศกษา” ในทกครงทมการประชมบคลากรภายในคณะฯ และจดการประชมใหบอยครงขน เพอการวางแผนการตดตามการประชาสมพนธใหบคลากรไดรบรนโยบาย การแลกเปลยนขอมลการด าเนนงานดานการประกนคณภาพการศกษาอยางทวถง



คณะฯ ควรจดอบรม สมมนา ศกษาดงาน เชญผทมความเชยวชาญมาถายถอดความรและประสบการณ ใหความรแกบคลากรทกระดบในคณะฯ ในดานการประกนคณภาพการศกษา “เพอเสรมสรางความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษา” สงเสรมการท างานเปนทม เชน สภาพบรรยากาศการท างาน และแรงจงใจในการท างานดานการประกนคณภาพการศกษา คณะฯ และโปรแกรมวชาตางๆ ควรมการวางแผนการด าเนนงานโครงการ/ กจกรรมรวมกนเพอใหเกดการบรณาการงานดานวจย บรการวชาการ การเรยนการสอน และถายทอดตวชวด ใหลงสหลกสตรในแตละโปรแกรมวชา โดยสอดคลองกบเกณฑและตวบงชทรบผดชอบ ผรบผดชอบตวบงชในระดบคณะฯ และโปรแกรมวชาควรมการวางแผนในการด าเนนการเกบรวบรวมขอมลใหสอดคลองกบตวบงช โดยเกบรวบรวมไวตามตวบงช เพอใหเกดความเขาใจในการน ามาเขยนรายงานการประเมนตนเอง และเปนเอกสารหลกฐาน โดยมทปรกษาหรอพเลยงทมประสบการณแนะน าการด าเนนงานใหเปนไปดวยความถกตอง คณะฯ ควรมการจดงานเสวนาหรอการจดการความรใหกบบคลากรทกคน อยางตอเนอง เพอสรางความร ความเขาใจ ทศนคตทด ดานการประกนคณภาพการศกษา และสานสมพนธความรวมมอระหวางคณะฯ และโปรแกรมวชา ใหเกดการพฒนางานดานการประกนคณภาพการศกษา บคลากรสายสนบสนน ควรด าเนนงานวจยสถาบน หรอสรางนวตกรรม เพอแกไขปญหา เปนขอมลในการตดสนใจของผบรหารและเพมประสทธภาพในการท างานในดานตาง ๆ ตามพนธกจของคณะฯ และมหาวทยาลย คณะฯ ควรก าหนดใหงานประกนคณภาพการศกษาเปนสมรรถนะรองของบคลากรทกคน และเปนสวนหนงของการประเมนผลการปฏบตงาน เพอใหงานดานการประกนคณภาพการศกษาเปนภาระงานทบคลากรทกคนจ าเปนตองด าเนนการอยางตอเนอง



120

2) การพฒนาระบบคณภาพ เปนดงน คณะฯ ควรม “ปฏทนกจกรรมของคณะฯ และโปรแกรมวชา” เพอการควบคมตดตามการด าเนนงานการประกนคณภาพการศกษา สามารถแลกเปลยนขอมล เพอการเตรยมความพรอมในการรบการประเมน และการจดท ารายงานผลการประเมนตนเอง สงเสรมใหบคลากรทกคนในคณะฯ “ใหความรวมมอในการด าเนนการประกนคณภาพการศกษา” ใหตระหนกถงความส าคญ และความรบผดชอบตามทไดรบหมอบหมาย สามารถด าเนนงานดานการประกนคณภาพการศกษาควบคกบการด าเนนงานตามภาระงานหลกของบคลากรสายวชาการ และสายสนบสนน คณะฯ ควรออกแบบเครองมอในการตดตามโครงการ/ กจกรรม โดยเปนระบบจดเกบเอกสารหลกฐาน ฐานขอมล หรอระบบสารสนเทศทสามารถสบคนไดและเปนปจจบน สอดคลองกบเกณฑและตวบงชทรบผดชอบ คณะฯ ควรมการวางแผนการด าเนนงานเพอน าไปสเกณฑคณภาพการศกษาเพอการด าเนนการทเปนเลศ องคประกอบและดชนบงชคณภาพ คณะฯ ควรมการชแจงรายละเอยดของเกณฑและตวบงชใหกบบคลากรทกระดบอยางตอเนองเพอสรางความรความเขาใจในเกณฑและตวบงชใหกบบคลากรใหม หรอกรณทมการปรบปรง เปลยนแปลงเกณฑและตวบงชใหมจากตนสงกด 3) องคประกอบและดชนบงชคณภาพ เปนดงน คณะฯ ควรมการประชมชแจงรายละเอยดของเกณฑและตวบงชทงของ สกอ. สมศ. ใหกบบคลากรในคณะฯทกระดบ และรายละเอยดของเอกสารหลกฐานตาง ๆ เพอใหเกดความชดเจน เปนรปแบบเดยวกน สามารถแลกเปลยนขอมลและเปนประโยชนตอ “การจดสรรงบประมาณหรอจดโครงการรวมกน” ของโปรแกรมวชาตาง ๆ ภายในคณะฯ เพอใหสามารถบรรลเปาหมายตามเกณฑและตวบงชรวมกน ขจดปญหาการจดโครงการซ า ๆ กน และไดใชงบประมาณใหเกดประโยชนสงสด



คณะฯ ควรม “ระบบการจดเกบเอกสารหลกฐานขอมลอเลกทรอนกส” ตามเกณฑและตวบงชในระดบโปรแกรมวชาและระดบคณะฯ เพอเปนเทคโนโลยสารสนเทศ เปนฐานขอมลทสามารถแลกเปลยนขอมลเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาระหวางบคลากรทกระดบอยางทวถงและเปนปจจบน โดยสามารถเพมขอมล ลบขอมลและแนบเอกสารเปนไฟลอเลกทรอนกสได

2.2 ดานการตรวจสอบคณภาพ เปนดงน คณะฯ ควรมการตดตามผลการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาเปนระยะ ๆ มคณะกรรมการซงเปนบคลากรภายในคณะฯ รบผดชอบในการตดตามผลการด าเนนงานตามตวบงชของโปรแกรมวชาและคณะฯ “เพอขจดพฤตกรรมการท างานแบบเรงดวนในชวงเวลากอนการตรวจประเมน” และสรางแนวปฏบตทดในการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาในระดบคณะฯ คณะฯ ควรมการก าหนดการประชมบคลากรทกคนใหบอยครงขน เพอเปนการตดตามตรวจสอบการด าเนนงานและการรบรขอมลขาวสารอยางตอเนองทวกน คณะฯ ควรมการก าหนดใหสรปและรายงานผลการด าเนนงานโครงการ/ กจกรรม ภายในวนเวลาอนสมควรหลงด าเนนงานเสรจสนเพอใหเปนแนวทางปฏบตทดในการด าเนนงานของคณะฯ

2.3 ดานการประเมนคณภาพการศกษา คณะฯ ควรมการประชมทบทวนการด าเนนการประกนคณภาพการศกษาหลงจากผานการประเมนคณภาพแลว และประชมจดท าแผนพฒนาคณภาพตามขอเสนอแนะจากการประเมนและมการด าเนนงานตามแผน “โดยใหบคลากรภายในคณะฯ ทกคนมสวนรวม” เพอการพฒนาการด าเนนงานอยางเปนรปธรรมอยางตอเนอง คณะฯ ควรมกระบวนการคดเลอกคณะกรรมการตรวจประเมนคณภาพการศกษาภายในระดบโปรแกรมวชาและระดบคณะฯ เพอให ไดคณะกรรมการทมความรความสามารถและประสบการณในการตรวจประเมน



122

สอดคลองกบเกณฑและตวบงชทโปรแกรมวชา/ คณะฯ รบผดชอบ และมหลกการตรวจเอกสารหลกฐานเดยวกนกบคมอการประกนคณภาพการศกษา “โดยยดหลกความเทยงตรง เปนธรรม โปรงใส มหลกฐานขอมลตามสภาพความเปนจรง” น าไปสการพฒนาการด าเนนงานอยางแทจรง คณะฯ ควรมการปรบปรง พฒนาการด าเนนงานโครงการ/กจกรรมตาง ๆ โดยใหเกดการพฒนาในรอบปนน ๆ และปถดไปอยางตอเนอง คณะฯ ควรมการน าผลการตรวจประเมนคณภาพการศกษามาวเคราะหจดแขง จดออน และแนวทางการพฒนาการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาอยางตอเนอง โดยใหบคลากรทกคนไดมสวนรวมในการวเคราะห ทบทวน จดท าแผนการพฒนาการด าเนนงานรวมกนและผลกดนใหน าแผนการพฒนาไปใชจรง กบการด าเนนงานโครงการในปปจจบนและปถดไป อภปรายผล

จากการวเคราะหขอมลมประเดนทควรน ามาอภปรายผล ดงตอไปน 1. ผลการด าเนนงานงานประกนคณภาพการศกษาดานการควบคมคณภาพในเรองของการสรางระบบและกลไก พบวา คณะฯ จดสงบคลากรไปรบการอบรมประชมสมมนาภายนอกเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาอยในระดบนอย คอ แสดงวาคณะฯ ควรจดสงบคลากรไปรบการอบรมประชมสมมนาภายนอก เพอเพมพนความร และประสบการณเกยวกบการประกนคณภาพการศกษา ซงสอดคลองกบ จตตมา ทองเลก (2553) ไดท าการวจย เรอง การวเคราะหการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา พบวา แนวทางในการพฒนาการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษา ส าหรบผปฏบตการ คอ ควรมความเขาใจโครงสรางการบรหารงานของมหาวทยาลยฯ อยางชดเจน การเพมพนความร และประสบการณเกยวกบการประกนคณภาพการศกษา โดยเฉพาะวธการเขยนรายงานการประเมนตนเอง การจดระบบเอกสารและการมฐานขอมลทมประสทธภาพและประสทธผล



2. ผลการด าเนนงานงานประกนคณภาพการศกษาดานการควบคมคณภาพในเรองของการพฒนาระบบคณภาพ พบวา คณะฯ มการจดท าปฏทนกจกรรมเพอควบคมการด าเนนการประกนคณภาพการศกษา ในระดบนอย แสดงวา คณะฯ ควรมการจดท าปฎทนกจกรรมเพอการควบคม ตรวจสอบการด าเนนงาน ในดานขอมลขาวสารและเทคโนโลย และกระบวนการ ซงสอดคลองกบ อรสา ภาวมล (2553) ไดท าการวจย เรอง ศกษาการพฒนาระบบประกนคณภาพการศกษาส าหรบสถาบนอดมศกษาไทย ตามแนวคดการจดการเรยนร พบวาระบบการประกนคณภาพการศกษาทเปนแนวปฏบตทด ประกอบดวย องคประกอบของระบบ ไดแก ปจจยน าเขา คอ ทรพยากร (ผบรหาร ผปฏบตงาน งบประมาณ อาคารสถานท วสดอปกรณ / สงสนบสนนการเรยนร) ขอมลขาวสารและเทคโนโลย กระบวนการ คอ การควบคม การตรวจสอบ 3. ผลการด าเนนงานงานประกนคณภาพการศกษาดานการควบคมคณภาพในเรองขององคประกอบและดชนบงชคณภาพ พบวา คณะฯ มการใชเทคโนโลยสารสนเทศดานการประกนคณภาพการศกษา ในระดบนอยแสดงวา คณะฯ ควรใหความส าคญกบเทคโนโลยสารสนเทศ เพอใหงานดานการประกนคณภาพการศกษามประสทธภาพเพมมากขน ซงสอดคลองกบ ศรขวญ ยงเจรญ (2553) ไดท าการวจย เรอง สภาพและปญหาในการด าเนนการประกนคณภาพการศกษามหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร พบวา “งานประกนคณภาพ คองานประจ า” โดยก าหนดผรบผดชอบทชดเจนในรปของคณะกรรมการและน าระบบสารสนเทศมาใชบรหารจดการประกนคณภาพการศกษาปญหาทพบ คอบคลากรมสวนรวมในการด าเนนการทกขนตอนนอยและหนวยงานยงขาดการประชาสมพนธใหบคลากรและหนวยงานรบทราบเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาอยางทวถงจงท าใหเกดความเขาใจทไมถกตองวาการประกนคณภาพการศกษาเปนเรองเฉพาะกจเปนการเพมภาระงานและเกยวของเฉพาะกบผทมหนาทรบผดชอบเทานน



124

ขอเสนอแนะจากการวจย

คณะฯ ควรก าหนดนโยบาย และด าเนนการปรบปรงพฒนาเรงดวนในประเดนส าคญ 3 ประเดน ไดแก การจดสงบคลากรไปรบการอบรม ประชม สมมนาภายนอก เกยวกบการประกนคณภาพการศกษาเพอเปนการเพมพนความร และประสบการณเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาใหกบบคลากรทกระดบ การจดท าปฏทนกจกรรมเพอควบคมการด าเนนการประกนคณภาพการศกษาเพอการตดตาม ตรวจสอบการด าเนนการประกนคณภาพการศกษาตามเปนไปตามแผนทก าหนด และการใชเทคโนโลยสารสนเทศดานการประกนคณภาพการศกษาครบทกองคประกอบเพอประสทธภาพในการด าเนนงานดานการประกนคณภาพการศกษาทเพมมากขน ขอเสนอแนะในการวจยคร งตอไป

ควรจะมการศกษาการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาของคณะตาง ๆ ภายในมหาวทยาลย และในระดบมหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชรเพอการพฒนาการด าเนนงานน าไปสเกณฑคณภาพการศกษาเพอการด าเนนการทเปนเลศ เอกสารอางอง

จตตมา ทองเลก. (2553). การวเคราะหการด าเนนงานประกนคณภาพการศกษาของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา. เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม.

รบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา, ส านกงาน. (2547). การประกนคณภาพการศกษา. กรงเทพฯ: ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน). วารสารพกล


ราชภฏก าแพงเพชร, มหาวทยาลย, คณะครศาสตร. (2554). รายงานสรปผลการประเมนคณภาพการศกษาภายใน ประจ าปการศกษา 2554. ก าแพงเพชร: มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร.

ราชภฏก าแพงเพชร, มหาวทยาลย, คณะครศาสตร. (2555). รายงานสรปผลการประเมนคณภาพการศกษาภายใน ประจ าปการศกษา 2555. ก าแพงเพชร: มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร.

ศรขวญ ยงเจรญ. (2553). สภาพและปญหาในการด าเนนการประกนคณภาพการศกษามหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร. ภาคนพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต (ศษ.ม.) สาขาวจยและประเมนผลการศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อรสา ภาวมล. (2553). การพฒนาระบบประกนคณภาพการศกษาส าหรบสถาบนอดมศกษาไทยตามแนวคดการจดการเรยนร. วทยานพนธ ปรญญาครศาสตรดษฎบณฑต (ค.ด.) ภาควชานโยบายการจดการและความเปนผน าทางการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.



126



พนศกด วชรวงโส (กมล)1 Poonsak Vaciravangso

บทคดยอ

บทความนวเคราะหถงแนวทางแกไขปญหาความโลภตามแนวพทธปรชญา การศกษาพบวา ความโลภ จดเปนอกศลมล ตนตอของความชวทงมวล จดเปน 1 ใน 3 อยาง คอ 1) โลภะ 2) โทสะ และ 3) โมหะ ความโลภเกดจากความอยากในกาม 2 ประการ ไดแก 1) กเลสกาม คอ กเลสทท าใหเกดความใคร เชน ราคะ ตณหา เปนตน และ 2) วตถกาม คอ รป เสยง กลน รส และโผฏฐพพะทชอบใจหลงใหล ความโลภจงมอย 3 ระดบ ไดแก 1) ระดบหยาบ 2) ระดบกลางและ 3) ระดบละเอยด ความโลภทง 3 ระดบนนสามารถแกไขไดดวยการปฏบตตามหลกบญกรยาวตถ 3 ประการ ไดแก 1) ทาน 2) ศล และ 3) ภาวนา ความโลภมผลกระทบในทางลบเทานน เพราะกอใหเกดการเบยดเบยนตนและคนอนอนน าไปสความทกข

ค าส าคญ: การแกไขปญหา ความโลภ พทธปรชญา

1พระมหา, นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาปรชญา (พทธศาสตรดษฎบณฑต) มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

แนวทางแกไขปญหาความโลภตามแนวพทธปรชญา Methods to Solve Avarice by Buddhist Philosophy



128

Abstract This paper was studied to explore Buddhist Philosophy ways to solve Avarice. According to the study, it was found; “Avarice” was meant to defilement and called as “Unwholesome,” roots of all bad actions. Avarice was caused by 2 sexual desires: the subject ive sensual i ty which was lust, passion, and craving, the objective sensuality which is visible forms, sound, odour and taste, as well as tang ible objects which were sat is f ied and tantalized. There were three levels of Avarice; 1) Crude Avarice, 2) Middle Avarice, and 3) Fine Avarice. All the Avarice would be solved or eradicated by following the Buddhist Philosophy, which includes 3 items of meritorious action such as: 1) eradicating the Crude Avarice by providing alms (Dâna), 2) eradicating the Middle Avarice by maintaining morality (Sîla), and 3) eradicating the Fine Avarice by developing mentality (Bhâvanâ). The Avarice provided merely the negative influences because it caused many sufferings.

Keywords: Methods to solve, Avarice, Buddhist philosophy. บทน า

ส งคมไทยในปจจบนนบไดว า เปนส งคมทมปญหาหลายดาน เนองมาจากความเหนแกตวเอง เหนแกอามสสนจาง กระท าการทกอยางและทกวถทางเพอใหตนเองไปสสงทหวงไว เชน ทรพยสนเงนทอง อ านาจ เกยรตยศ และชอเสยง เหลานเปนตน ซงเปนปญหาทเกดจากการด ารงชวตทมความโลภมากอยในจตใจนนเอง ตรงน พทธปรชญาชใหเหนวา “โลโภ ธมมาน ปรปนโถ ความโลภเปนอนตรายของธรรมทงหลาย” (ส .ส. (ไทย) 15/210/59) หมายความวาความโลภจดเปนธรรมฝายอกศลมล ตนก าเหนดของความเสอมเสยทงในปจจบนและอนาคต ความโลภนจดเปนตนตอแหงปญหาของการ



ด าเนนชวตในสงคมทกยคทกสมย และจดเปนปญหาทมนษยจ าตองหาแนวทางแกไขใหไดเพอความสขสวนตวและสวนรวมสบไป

ความหมายของความโลภ

พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน ไดใหความหมายไววา “โลภ” หมายถง ความอยากไดไมรจกพอ (ราชบณฑตยสถาน, 2546, หนา 1046) ค าอน ๆ ทมความหมายคลายคลงกบความโลภ สรปได ดงน ตะกละ หมายถง มกกน กนไมเลอก เหนแกกน มกใชรวมกนวา ตะกละ ตะกลาม กม โดยปรยาย หมายความวา อยากไดอยางมาก (ราชบณฑตยสถาน, 2546, หนา 1320) มกมาก หมายถง โลภมาก ปรารถนามาก (ราชบณฑตยสถาน, 2546,หนา 438) มกใหญ หมายถง ใฝสง อยากเปนใหญเปนโต มกใชคกบค าใฝสงเปนมกใหญใฝสง (ราชบณฑตยสถาน, 2546, หนา 849) สรป ความโลภเปนความอยากได ปรารถนาใครในสงทตองการอนเกนความจ าเปน กลาวคอ ไมมความพอใจยนดในสงทตนมอย ความหมายในพระไตรปฎก ความโลภตามทปรากฏในพระไตรปฎก พอประมวลได ดงน 1) ความหมายในพระวนยปฎก

ในพระวนยเลมท 3 เกยวกบอาบตปาจตตยของเหลานางภกษณ ไดกลาวถงความโลภไววาภกษณถลลนนทาไดไปทไร แลวขอกระเทยม โดยขนเอาไปมาก ไมรจกประมาณ คนเฝาไรจงเพงโทษ ตเตยนโพนทะนา เรองถงพระพทธเจา พระพทธเจาตรสถามทราบวาเปนจรงแลวทรงบญญตสกขาบทท 1 แหงลสณวรรควา “อนง ภกษณใด ฉนกระเทยม เปนปาจตตย” โดยมพทธพจนไววา “ภกษทงหลาย ครงนน ภกษณถลลนนทาไดเสอมจากทองเพราะความโลภจด มาบดน เสอมจากกระเทยม ไดสงใดแลว ควรยนดดวยสงนน



130

เพราะความโลภจดเปนเหตใหเสอม เหมอนภกษณถลลนนทาจบพระยาหงสถอนขนแลว เสอมจากทองฉะนนฯ” (ว.ภกขน. (ไทย) 3/147-150/92-93) 2) ความหมายในพระสตตนตปฎก ในพระสตตนตปฎก มพทธพจนแสดงไววา “ภกษทงหลาย อกศลมล 3 ประการน 3 ประการเปนไฉน คอ โลภะเปนอกศลมล 1 โทสะเปนอกศลมล 1 โมหะเปนอกศลมล 1 ภกษทงหลาย อกศลมล 3 ประการนแลฯ …โลภะ โทสะ และโมหะ เกดแลวในตนยอมเบยดเบยนบรษผมจตอนลามกเหมอนขยของไมไผ ยอมเบยดเบยนไมไผ ฉะนนฯ” (ข.อต.(ไทย) 25/228/198) ความโลภนเองทท าใหสรรพสตวตางแยงชง ลางผลาญทงทรพยสนและชวต ซงจดเปนกรรมไมด มผลเปนความทกขในชวต 3) ความหมายในพระอภธรรมปฎก ในพระอภธรรมปฎกมการกลาวถงความโลภไววา “การโลภ กรยาทโลภ ความโลภ การก าหนดนก กรยาทก าหนดนก ความก าหนด ความเพงเลง อกศลมล คอ โลภะ ในสมยนน อนใด นชอวาโลภะฯ” (อภ .สง . (ไทย) 34/299/111)

สรป ความโลภเปนกเลสทเปนตนเคาของความทกขของสรรพสตวทงหลาย เปนกเลสทมแตโทษ ท าใหชวตหลงผด ประมาทมวเมา

ลกษณะของความโลภ

ลกษณะของความโลภ พทธปรชญา หมายเอาความตองการทเปนอกศล คอ เปนความอยากทชวทผด ในอรรถกถาพระอภธรรมปฎก ไดแสดงลกษณะของความโลภไววา “สภาวะทชอวาโลภะ เพราะอรรถวาอยากได อาการทโลภชอวาลพภนา (กรยาทโลภ) จตทสมปยตดวยโลภะหรอบคคลผประกอบดวยความโลภ ชอวาลพภตะ ภาวะแหงจตทสมปยตดวยโลภะหรอแหงบคคลผประกอบดวยความโลภ ชอวาลพภตตตะ (ความโลภ) ทชอวาสาราคะ (ความก าหนด) เพราะยอมก าหนดนก อาการแหงความก าหนดนก ชอวาสารชชนา (กรยาทก าหนดนก) ภาวะแหงจตทก าหนดนกชอวาสารชชตตตะ (ความก าหนด)



ชอวาอภชฌา ดวยอรรถวาเพงเลงฯ การณะ (เหต) พระผมพระภาคเจาตรสโดยศพทวาโลภะอก เพราะโลภะนนเปนอกศลดวย เปนมลดวย จงชอวาอกศลมล อกอยางหนง โลภะนนเปนมลของอกศลทงหลาย เพราะเหตน น จง ชอวา อกศลมลฯ” (อภ.สง.อ. (บาล) 46/22) ลกษณะของความโลภโดยสรปแลว ไดแก (1) ความอยากได ชอวา โลภะ (2) อาการทอยากได ชอวา ลพภนา (3) บคคลผมความโลภ ชอวา ลพภตะ (4) ความอยากของบคคลผมความโลภ ชอวา ลพภตตตะ (5) ความก าหนดแหงความอยากได ชอวา สาราคะ (6) อาการแหงความก าหนด ชอวา สารชชนา (7) จตใจของบคคลผทมความก าหนด ชอวา สารชชตตตะ (8) ชอวา อภชฌา เพราะมความเพงเลงอยากได

สรป ความโลภจดเปนอกศลมล อนเปนรากเหงาความทกข สาเหตเกดของความทกขของมวลมนษยจากอดตจวบจนปจจบน ประเภทของความโลภ ความโลภ สามารถสรปเปน 3 ประเภทหรอ 3 ระดบ ดงน 1) ความโลภระดบหยาบ หมายถง ความอยากไดของผอนโดยไมชอบธรรม บางทเรยกวา“วสมโลโภ” บางทเรยกวา“อภชฌา” ในความหมายเดยวกน หมายถง ความอยากไดในทางทจรต ผดศลธรรม 2) ความโลภระดบกลาง เรยกวา“คทธโลภะ” คอ ความตดใจพวพนในของตน พอใจอย หมกมนลมหลงอย ไมบรโภคใชสอย 3 ) ความ โลภระดบละเอยด เชน ความตดใจในฌาน ความสขในฌานสมาบต ลกษณะความตดน เรยกวารปราคะบาง อรปราคะบาง แมในนพพาน กไมควรยดมนถอมน ไมควรเพลดเพลน เพราะเปนมลแหงความทกข (ม.ม. (ไทย) 12/1-9/1-10)

โลภะ ความโลภน เรยกวา “อกศลมล” คอ เปนมลแหงอกศลอน ๆ และความโลภมอย 3 ระดบ ไดแก



132

1) ระดบหยาบ เรยกวา“วตกกมะ” คอ แสดงออกมาใหเหนเปนการลวงศลธรรมอนดงาม เชน ความโลภหยาบ ๆ ออกมาเปนการกระท าทจรตทางกาย 3 ประการ ไดแก การฆาสตว ลกทรพย และประพฤตผดในกาม ซงรวมการดมสราและสงเสพตดใหโทษและความมวเมาในอบายมข เปนตน

2) ระดบกลาง เรยกวา“ปรยฏฐานะ” คอ กเลสทกลมรมจตใหเดอดรอน อนไดแก กเลสจ าพวกนวรณ 5 มความพอใจในกาม (กามฉนทะ) เปนตน ซงกเลสกลมนเปนตวทกนจตไมใหบรรลความด หรอมความสงบสขได 3) ระดบละเอยด เรยกวา “อนสย” เปนกเลสทนอนสงบนงอยในสนดาน คอ อยในจตใจนงเอง แตอยลกมาก เชน ความก าหนดพอใจในภพ ความหงดหงด (ปฏฆะ) และอวชชาหรอความก าหนดในกาม (กามราคะ) ซงซอนเรนอยในใจของทานผไดฌาน ปรากฏประหนงไมม แตเมอถกยวยวนหนก ๆ ฌานเสอม กามราคะยอมงอกงามขนอก กเลสทถกขมไวดวยอ านาจฌานน ทานจงเปรยบเหมอนหญาทศลาทบไว รากยงสมบรณไมถกท าลาย เมอยกศลาออก หญายอมพลนงอกงามขนอก ฉนใดกฉนนน (พระเทพวสทธกว (พจตร ตวณโณ), 2543, หนา 20-21) สรป กเลสแมจะมมาก แตกมตนเคามาจากกเลสอนเปนอกศลมล คอ โลภะ รวมทงโทสะ และโมหะเทานน โดยมการกอตวขนมาตามล าดบ เรมตงแตอนสยกเลส แลวกลายเปนปรยฏฐานกเลส แลวบางครงกพงขนเปนวตกกมกเลสในทสด สาเหตเกดของความโลภ

โลภะเปนเหตใหเกดความโลภ กลาวคอ เมอโลภะ ความโลภแลว อกศลธรรมอน ๆ เชน ความเหนแกตว การลกขโมย เปนตน ทยงไมเกดกยอมเกดขน กเกดขนแลวกยงเจรญมากขน เหตนน ควรละความโลภเสยดวยการบรจาคทาน เปนตน (มหามกฏราชวทยาลย, 2538, หนา 42) ดงนน สาเหตของความโลภ สรปลงในกาม 2 ประเภท (ข.ม. (ไทย) 29/2/1-2) ไดแก

1) กเลสกาม ไดแก กเลสเปนเหตใคร หมายถง กเลสสายโลภะทมอยภายในจตใจของบคคล เชน รต ความยนด ฉนทะ ความพอใจ ราคะ ความก าหนด



โลภะ ความโลภ อจฉา ความอยากไดหรอความปรารถนา อสสา ความรษยาหรอความหงความหวง อสนตฏฐ ความไมสนโดษ คอ ความไมยนดตามมตามไดของตน สรปรวมเปนกเลสกาม คอ เปนกเลสทท าใหเกดความพอใจ ยนด รกใคร ปรารถนา

2) วตถกาม ไดแก วตถอนนาใคร เรยกวา กามคณ 5 ประการ ไดแก สงทเปนรป เสยง กลน รส และโผฏฐพพะ (ม.ม. (ไทย) 12/197/115-116) เมอความโลภเกดขนแลว กเกดเปนการกระท า (กรรม) 3 ประการ (ม.ม. (ไทย) 13/64/47-48) ไดแก 1) กายกรรม กรรมทางกาย 2) วจกรรม กรรมทางวาจา และ 3) มโนกรรม กรรมทางใจ การกระท าดวยความโลภทง 3 ประการหรอ 3 ทางขางตนกเปนอกศล ความชวโดยเรยกวา ทจรต 3 ประการเชนกน ไดแก 1) กายทจรต ประพฤตชวทางกาย ไดแก ฆาสตว ลกขโมย ประพฤตผดในกาม

2) วจทจรต ประพฤตชวทางวาจา ไดแก พดเทจ พดสอเสยด พดค าหยาบ และพดไรประโยชน เปนตน

3) มโนทจรต ประพฤตชวทางใจ เชน ความโลภในสงของ เปนตน (ท.ปา. (ไทย) 11/228/163)

ทจรตทง 3 นถอวาเปนผลแหงการประพฤตตามความโลภ และผลของการกระท ากมผลเปนความทกข ความเดอดรอน ดงพทธพจนวา “ภกษทงหลาย อกศลมล 3 อยางน 3 อยางเปนไฉน คอ โลภอกศลมล 1 โทสอกศลมล 1 โมหอกศลมล 1 ภกษทงหลายโลภะจดเปนอกศล บคคลผโลภ กระท ากรรมใดดวยกาย วาจา ใจ แมกรรมนนกเปนอกศล บคคลผโลภ ถกความโลภครอบง า มจตอนความโลภกลมรม ยอมกอใหเกดทกขแกผอนโดยไมเปนจรง ดวยการเบยดเบยน การจองจ า ใหเสอมตเตยน หรอโดยการขบไล ดวยการอวดอางวา ฉนเปนคนมก าลง ตงอยในก าลงแมขอนนกเปนอกศล อกศลธรรมอนลามกเปนอนมากทเกดเพราะความโลภ มความโลภเปนเหต มความโลภเปนแดนเกด มความโลภเปนปจจยน ยอมเกดมแกบคคลนน ดวยประการฉะนฯ” (อง.ตก. (ไทย) 20/509/192)



134

แนวทางแกไขปญหาความโลภ พทธปรชญามแนวทางแกไขปญหาความโลภดวยหลกบญกรยาวตถ 3 ประการ ซงมเนอหาโดยยอ ดงน บญกรยาวตถ 3 ประการ บญกรยาวตถ คอ หลกแหงการบ าเพญบญหรอทตงแหงการท าบญ ม 3 ประการ ไดแก 1) หลกทานมย (การบรจาคทาน) ทาน ไดแก การบรจาคเพออนเคราะห สงเคราะห เพอก าจดความตระหน เพอชวยเหลอเกอกลผอน หลกทานมยนสามารถก าจดความโลภไดหมดสน ประเภทของทานแบงตามสงทให ประเภทแหงทานนมอย 2 ประเภท (อง.ทก. (ไทย) 20/386/85) ไดแก 1) อามสทาน การใหวตถส งของมปจจย 4 คอ อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค เปนตน (ว.ม. (ไทย) 4/128/197) 2) ธรรมทาน การใหธรรม ใหวทยาทานความร ความเขาใจเกยวกบชวตและวชาการตาง ๆ ทมประโยชนตอการด าเนนชวตทถกตองดงาม ดงพทธพจนวา “การใหธรรมทาน ชนะการใหทงปวง” (ข.ธ. (ไทย) 25/34/43) ประเภทของทานแบงตามลกษณะของผรบทานหรอปฏคคาหก มอย 2 ลกษณะ ไดแก

1) ใหโดยเจาะจง เชน ถวายสงของแกพระภกษสามเถรรปใดรปหนง ใหแกคนตกทกขไดยากคนใดคนหนง เปนตน

2) ใหโดยไมเจาะจง เชน ถวายปจจย 4 แกพระภกษสงฆ สามเณร ใหแกสถานศกษาของประชาชนทวไป บรจาคใหโรงพยาบาล (อง.ฉกก. (ไทย) 22/330/351-352)

องคประกอบของการใหทาน การใหทานตองประกอบดวยองค 3 ประการ ไดแก

1) มศรทธาพรอมหนา ผถวายเปนคนมศรทธา 2) มไทยธรรมพรอมหนา วตถสงของทเหมาะสม มความบรสทธ ไดมาโดยสจรต เปนของดมประโยชน และมความเหมาะสมกบผรบ



3) มทกขไณยบคคลพรอมหนา ผรบนนเปนผบรสทธ มศลธรรม ผรบ เรยกวา ปฏคาหก เปนผมศล มคณธรรมทงนไมจ ากดวาปฏคาหกนนจะตองเปนพระสงฆเสมอไป อาจเปนสามเณร แมชหรอคฤหสถผมศลธรรมกได (ข.จ. (ไทย) 30/745/381)

ทานทมผลมากนนตองประกอบดวยองค 6 ประการ โดยแบงเปนฝายทายกผให 3 องคประกอบและฝายปฏคาหกผรบ 3 องคประกอบ (ข.เปต. (ไทย) 26/106/156) ดงน 1) ฝายทายกตองครบองค 3 ประการ ไดแก (1) กอนใหทาน ใจอยในสภาพปกต (2) ก าลงใหทาน จตใจเกดความเลอมใส (3) ครนใหทานแลว จตใจกเบกบานสดชน 2) ฝายปฏคาหกตองครบองค 3 ประการ ไดแก (1) ไมมราคะหรอปฏบตบรรเทาราคะ (2) ไมมโทสะหรอปฏบตบรรเทาโทสะ (3) ไมมโมหะ หรอปฏบตบรรเทาโมหะ กลาวไดวา ทงผใหและผรบตองบรสทธ กลาวคอ มศล เชน ใหทานกบคนชวไดบญนอย เพราะผรบไมบรสทธ คอ ไมมศล

3) ไทยธรรม คอ วตถทใหทานสงทควรใหทาน จดเปนองคประกอบทส าคญประการหนง และสงทควรใหทานตามหลกพทธปรชญากมทงทเปนวตถสงของ (รปธรรม) และสงทมใชวตถ (นามธรรม) องคประกอบแหงไทยธรรม ไมขนอยกบวตถทใหวาจะมาก นอย ประณต หรอเศราหมอง แตขนอยกบเจตนาของผใหวาบรสทธหรอไม มองค 3 ประการ ไดแก (1) ความบรสทธของสงทให (2) คณภาพของสงทให (3) เหมาะสมเปนประโยชนแกผรบ พทธปรชญายงมการเปรยบหลกแหงการใหทานของมนษยไวถง 3 ประการดวย (ข.เปต. (ไทย) 26/86/122) ไดแก (1) พระอรหนตทงหลายเปรยบเหมอนทองนา



136

(2) ทายกผใหทานทงหลายเปรยบดงชาวนา (3) ไทยธรรมเปรยบดวยพช

เมอครบองค 3 ประการแลว ทายกผใหทานกควรพจารณาดจตใจของตนวาเปนอยางไร เปนสขหรอทกขใจ จตใจขนมวหรอไม ซงถอเปนการตรวจสอบความรสกหรออารมณของตนมอย 3 ประการ (ข.เปต . (ไทย) 26/106/194) ไดแก (1) เจตนากอนให ไดแก กอนจะใหทานนน ตองเปนผตงใจใหด มความเลอมใสศรทธามาก มจตใจเบกบาน ตงใจท าจรง (2) เจตนาขณะให ไดแก แมก าลงใหทานอย กมจตชนชมยนดอยางจรงใจและจรงจง มความตงใจ จตใจเบกบาน ผองใส (3) ความรสกยนดในทานทให ไดแก ครนไดใหทานแลว กไมเดอดรอนใจในภายหลง คอ คดเสยดายทานนน เมอปฏบตตามหลกทานมยไดแลว ความโลภกจะคอย ๆ จางหายไปจากจตใจ พรอมเกดอานสงสหรอประโยชนตามมา 5 ประการ (อง .ปญจก. (ไทย) 22/35/42) ไดแก (1) เปนทรกของคนหมมาก (2) สตบรษยอมคบหา (3) กตตศพทอนงามยอมขจรไป (4) เขาไปสทประชมใด ๆ กไมเกอเขน (5) เมอละจากโลกนไปแลว ยอมเขาสสคตโลกสวรรค ประโยชนของการใหทานนสามารถอ านวยผลใหผประพฤตไดในสงทตนปรารถนา การใหทานกเพอก าจดความตระหนเหนยวแนนออกไปจากจต จตจะไดผองใสสวางเปนบญ คอ เปนสข บญ คอ ความสขน เกดดวยการให จงไดชอวาทานมยบญ บญส าเรจดวยการใหทาน ดงพทธพจนทวา “ชนเหลาใดมใจผองใสแลว ใหอาหารนนดวยศรทธา อาหารนนแลยอมพะนอเขาทงในโลกนและโลกหนา เพราะเหตนน บคคลพงน าความตระหนใหปราศจากไป พงขมความตระหนซงเปนตวมลทนเสย ใหทาน เพราะบญทงหลายเปนทพงของเหลาสตวในโลกหนาฯ” (ส .ส. (ไทย) 15/140/36)



สรป การปฏบตตามหลกทานมยนจดเปนการปฏบตขนพนฐานเพอขจดความโลภ เมอไดใหทานตามหลกการไดแลว ตอนนกใหขนสการรกษาศล การควบคมกาย วาจาใหได เพอแกไขความโลภใหหมดสน 2) หลกศลมย (การรกษาศล) ศล แปลวา ปกต ความประพฤตดทางกายและวาจา การรกษากายและวาจาใหเรยบรอย อนง ศลมยในบทความน เนนเพยงศล 5 ประการเทานน ซงมเนอหาโดยยอ ดงน 1. ศล 5 ประการ (ท.ปา. (ไทย) 11/286/196)

(1) ปาณาตปาตา เวรมณ ไดแก ละเวนจากการท าชวตของสตวอนใหตกลวงไป (2) อทนนาทานา เวรมณ ไดแก ละเวนจากการถอเอาวตถสงของทเจาของไมไดให (3) กาเมส มจฉาจารา เวรมณ ไดแก ละเวนจากการประพฤตผดในกาม (4) มสาวาทา เวรมณ ไดแก ละเวนจากการพดเทจ (5) สราเมรยมชชปมาทฏฐานา เวรมณ ไดแก ละเวนจากการดมสราเมรยอนเปนทตงแหงความประมาท

ผลทเกดเปนอานสงสในการปฏบตรกษาศลนมอย 5 ประการ (ท.ม. (ไทย) 10/80/76) ไดแก (1) มโภคทรพย (2) ชอเสยงยอมฟงขจรไป (3) เขาไปสสมาคมใด ๆ กมความกลาหาญ (4) ตายอยางมสต (5) เมอตายไปแลว กยอมไปบงเกดในสคตโลกสวรรค

3) หลกภาวนามย (การเจรญภาวนา) หลกภาวนามยเปนการก าจดความโลภ ความโกรธและความหลงใหเบาบางลงหรอใหหมดสนไป ดวยการบ าเพญกรรมฐาน 2 ประการ (อง.ทก. (ไทย) 20/275/57) ดงน

3.1) สมถกรรมฐาน ไดแก การฝกอบรมพฒนาจตใจใหเกดความสงบ กลาวคอ การเอาจตหรอสตความระลกรไปจดจอกบสงใดสงหนง เชน การ



138

นกถงพระพทธเจา หรอก าหนดลมหายใจเขาออกกได สงทเอาจตไปจดจอนเรยกวาอารมณกรรมฐาน จตทเปนสมาธแนวแนเปนขนตามล าดบเรยกวาฌาน โดยมวธการปฏบต 40 อยาง ทเรยกวาอารมณกรรมฐาน 40 ประการ มกสณ 10 อสภะ 10 อนสสต 10 อาหาเรปฏกลสญญา 1 จตธาตววฏฐาน 1 พรหมวหาร 4 และอรปฌาน 4 (มหามกฏราชวทยาลย, 2534, หนา 30) ผหมนฝกฝนอบรมตามหลกอารมณกรรมฐาน 40 เหลานอยเนอง ๆ โดยเลอกปฏบตขอใดขอหนงหรอทงหมดกได ขนอยทวากรรมฐานอยางใดจะถกกบจรตของตน ยอมไดรบผลจากการปฏบต 4 ประการ (ท.ปา. (ไทย) 11/233/177) ไดแก (1) ความสขในปจจบน (2) ไดญาณทสสนะ (3) มสตสมปชญญะ (4) กเลสาสวะเบาบางลง 3.2) วปสสนากรรมฐาน ไดแก วธการบ าเพญบญทางปญญาเพอใหเกดความรเขาใจสงทงหลายตามเปนจรง รความเปนไปตามเหตปจจยทท าใหแกไขปญหาไปตามแนวทางเหตผลรเทาทนโลกและชวตจนสามารถท าจตใหบรสทธหลดพนจากความยดถอมนในสงตาง ๆ ไดในทสด ในการบ าเพญบญกรยาวตถขอน มตวอยางของวธการบ าเพญดวยการพจารณาปญญาในขนธ 5 คอ การพจารณาเหนขนธ 5 ไดแก รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ อยางใดอยางหนง โดยความเปนไตรลกษณ คอ ความเปนของไมเทยง ความเปนทกขหรอความทถกปจจยบบคน และความเปนอนตตา (มหามกฏราชวทยาลย, 2538, หนา 5-7) ผลทสามารถเกดขนแกบคคลผไดบ าเพญภาวนามย (วปสสนา) มอย 4 ประการ (ว.ม. (ไทย) 4/13/18) ไดแก 1) ความสงบระงบ 2) ความรแจง 3) ความรและเขาใจในอกศลธรรม 4) ความดบเยนสนท



แนวทางปฏบตตามหลกบญกรยาวตถ 3 ประการน จ าตองปฏบตไปตามล าดบ กลาวคอ เรมตนททาน ตอการรจกควบคมกายวาจาดวยศล ไมประพฤตลวงเกนขอหามตาง ๆ ทางศลธรรม กฎหมายบานเมอง ซงเปนฐานทจะน าไปสวธการขนสงตอไป ซงไดแก การฝกอบรมจตเพอใหจตใจเกดความมนคง สงบระงบ และการอบรมปญญา จนสามารถก าจดความโลภ ความโกรธ และความหลงไดในทสด

โทษของความโลภ ผลของความโลภแมวาในเบองตนอาจจะใหในสงทตองการไดจรง แตในทสด ความโลภกคอ ความชว กลาวคอ ความทกข ความโลภไมเคยใหความสขทแทจรงแกใคร ๆ เพราะผลของความโลภทแทจรง กคอ ความทกข สมดงพทธพจนทวา “ภกษทงหลาย กรรม (การกระท า) ทถกโลภะครอบง า เกดแตโลภะ มโลภะเปนเหต มโลภะเปนแดนเกด ยอมใหผลในททเกดอตภาพของเขา กรรมนนใหผลในขนธใด ในขนธนน เขาจะตองเสวยวบากของกรรมนนในล าดบทเกดหรอตอ ๆ ไปในปจจบนนนเองฯ” (อง.ตก. (ไทย) 20/473/128) พทธพจนขางตน สรปถงผลเสยหรอโทษของความโลภไดวา 1) ท าใหไดรบความทกขกาย-ใจทงในชาตปจจบนและในชาตหนาจากการกระท ากรรมชวของตน 2) สามารถกระท ากรรมชวตาง ๆ ได 3) ท าใหผคบหาพลอยไดรบกรรมชวดวย 4) ท าใหเปนคนเหนแกตว มกมาก ตระหน หวงแหน 5) กอปญหาตาง ๆ เชน ปญหาการลกขโมย เปนตน โทษของความโลภตามทกลาวมานเปนเพยงตวอยางเทานน ซงผลของความโลภนนมากมายเกนกวาจะบรรยายไดหมด แตอาจสรปลงไดสน ๆ วา เกดขนเพอความทกข เปนอยดวยความทกข และเปนไปดวยความทกขเทานน



140

ประโยชนของความไมโลภ เมอความโลภมผลเปนความทกขตามทไดกลาวมาแลว ดงนน ประโยชน

ของความไมโลภกมผลตรงกนขามกบผลของความโลภนนเอง ซงกคอ ความสขกายใจ ดงพทธพจนทวา “ภกษทงหลาย กศลมล 3 อยางน 3 อยางเปนไฉน คอ อโลภกศลมล 1 อโทสกศลมล 1 อโมกศลมล 1 ภกษทงหลาย แมอโลภะกจดเปนกศล บคคลผไมโลภ กระท ากรรมใดดวยกาย วาจา ใจ แมกรรมนนกเปนกศล บคคลผไมโลภ ไมถกความโลภครอบง า มจตอนความโลภไมกลมรมไมกอทกขใหเกดแกผอนโดย ความไมเปนจรงดวยการเบยดเบยน จองจ า ใหเสอมหรอโดยการขบไลดวยการอวดอางวาฉนเปนคนมก าลง ตงอยในก าลง แมขอนนกเปนกศล กศลธรรมเปนอนมากทเกดเพราะความไมโลภ มความไมโลภเปนเหต มความไมโลภเปนแดนเกด มความไมโลภเปนปจจย ยอมเกดมแกบคคลนน ดวยประการฉะน ภกษทงหลาย บคคลเหนปานนละธรรมฝายบาปอกศลทเกดเพราะโลภะไดแลว ถอนรากขนแลว ท าใหเปนเหมอนตาลยอดดวนท าใหไมม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา ยอมอยเปนสขในปจจบนไมมทกข ไมคบแคนไมเดอดรอน ปรนพพานในปจจบนนเองฯ (อง.ตก. (ไทย) 20/509/193–194)

ผลหรอประโยชนของความไมโลภในพทธปรชญา มดงตอไปน 1) กอใหเกดความสขกาย-ใจ ไมเดอดรอนในชวตปจจบน 2) กอใหเกดความรกใครตอเพอนมนษยและสรรพสตว 3) สามารถลดปญหาตาง ๆ เชน ปญหาการลกขโมยลงได 4) เปนพนฐานใหคณธรรมตาง ๆ เกดขน 5) ก าจดความโลภ ความตระหน ความเหนแกตวลงได 6) สามารถบรรลธรรมในระดบชนตาง ๆ ได สรป ประโยชนของความไมโลภตามทศนะพทธปรชญาทไดกลาวมานถอเปนสวนหนงเทานน เพราะประโยชนของความไมโลภนนมมากมาย ซงแตอาจสรปลงไดสน ๆ วา เกดขนเพอความสข เปนอยดวยความสข และเปนไปดวยความสขทงชาตนและชาตหนาเทานน



บทสรป

ความโลภ หมายถง ความอยากไดทผดท านองคลองธรรม ผดกฎหมายบานเมอง ซงหมายเอาความอยากทสนองกเลสตณหาของตนโดยสรางความทกข ความเดอดรอนแกตนและคนอน เปนไปในลกษณะเบยดเบยน ท าลาย ไมสจรตในการกระท าตาง ๆ เพราะความโลภเมอเกดขนแลวสามารถใหก าเนดความชวตาง ๆ มากมาย มผลกระทบตอการด าเนนชวตในสงคม เบยดเบยนกน คดโกงกน ไมมความซอสตยจรงตอกน เปนผลใหประสบความทกขเดอดรอนกนโดยถวนหนา ฉะนน จ าตองแกไขดวยการปฏบตตามหลกบญกรยาวตถ 3 ซงมความสอดคลองกบพฤตกรรม ธรรมชาต สงแวดลอม ทงนกดวยเหตทวา หลกธรรมค าสอนทางพทธปรชญามความชดเจน เปนล าดบ กลาวคอ มชนการปฏบตจากต าขนไปหาชนสงเพอยงใหมวลมนษยสามารถปฏบตตามไดอยางสะดวก สมดงพทธพจนทวา “พงชนะความโกรธดวยความไมโกรธ พงชนะความไมดดวยความด พงชนะความตระหนดวยการให พงชนะคนมกกลาวค าเหลาะแหละดวยค าสตย พงกลาวค าสตยไมพงโกรธ แมเมอมของนอย ถกขอแลวกพงใหฯ” (ข.ธ. (ไทย) 25/27/31) ดงนน แนวทางแกไขปญหาความโลภตามแนวพทธปรชญาน สามารถก าจดความโลภและชวยเกอกลในการด าเนนชวตรวมกนของมวลมนษยในโลก ชวยใหเกดสนตสขสวนบคคลและสนตภาพในสงคมไดอยางแทจรงได



142

เอกสารอางอง การศาสนา, กรม. (2525). พระไตรปฎกภาษาไทย 45 เลม (ฉบบสยามรฐ).

กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา. _____. (2525). อรรถกถาพระไตรปฎก ภาษาบาล 48 เลม (ฉบบสยามรฐ).

กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา. พระเทพวสทธกว (พจตร ตวณโณ). (2543). การพฒนาจต. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย. มหามกฏราชวทยาลย. (2534). สมถกมมฏฐาน. (พมพครงท 20). กรงเทพฯ: โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย. ______. (2538). อธบายธรรมวภาค ปรจเฉทท 1. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ:

โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย. ราชบณฑตยสถาน. (2542). พจนานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคส.



ประวตผแตง

นางสาวอภญญา จอมพจตร นางสาวอภญญา จอมพจตร ส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท จากมหาวทยาลยฝกหดครฮวาหนาน สาขาการสอนภาษาจนเปนภาษาตางประเทศ และก าลงศกษาตอระดบปรญญาเอก สาขาภาษาศาสตรและภาษาศาสตรประยกต มหาวทยาลยอฮน ประเทศจน ดานงานวจย มความสนใจดานการเปรยบเทยบภาษาจน-ไทย และการเรยนการสอนภาษาจนในประเทศไทย Apinya Chomphichit obtained her M.Ed. (Teaching Chinese to speakers of other languages) from the South China Normal University, China. Currently, she is a Ph.D. candidate in Linguistics and Applied Linguistics at Wuhan University, China. She is interested in conduting research in comparison of teaching Chinese-Thai and teaching Chinese in Thailand. อาจารยธระวฒน แสนค า

อาจารยธระวฒน แสนค า ส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท สาขาประวตศาสตร จากมหาวทยาลยเชยงใหม ปจจบนด ารงต าแหนงอาจารย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ประจ าวทยาลยสงฆเลย จงหวดเลย Teerawatt Sankom obtained his M.A. in History from Chiang Mai University. He is currently a lecturer for Mahachulalongkorn Rajavidyalaya University Loei Buddhist College, Loei Province, Thailand.



144

รองศาสตราจารยมย ตะตยะ รองศาสตราจารยมย ตะตยะ ส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม (มหาวทยาลยมหาสารคาม) ปจจบนด ารงต าแหนงทางวชาการเปนรองศาสตราจารย และอาจารยประจ าโปรแกรมวชาวจตรศลปและประยกตศลป คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรและ ด ารงต าแหนงบรหารเปนรองอธการบดฝายกจการนกศกษา มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร มความสนใจดานการผลตเอกสารและต าราวชาการและสรางสรรคผลงานทางศลปะ Mai Tatiya obtained his Bachelor Degree from Srinakharinwirot Mahasarakham University, (Mahasarakham University), Thailand. He is currently an Associate Professor and a lecturer in Department of Fine and Applied Arts, Faculty of Humanities and Social Sciences. He also employs a position of Vice-president for Student Affairs, Kamphaeng Phet Rajabhat University. His areas of interest include writing academic books and creating paints and art works. อาจารยสภาสพงษ รท านอง อาจารยสภาสพงษ รท านอง ส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท จากมหาวทยาลยนเรศวร สาขาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศและนกศกษาปรญญาเอก สาขาภมสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ปจจบนด ารงต าแหนงอาจารย โปรแกรมวชาสารสนเทศภมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ดานการวจยมความสนใจเกยวกบการประยกตใชเทคโนโลยภมสารสนเทศเพอสนบสนนการจดการทองถน Suphatphong Ruthamnong obtained his M.Sc. (Geo-Informatics and Space Technology) from Naresuan University, Thailand. He is currently a Ph.D. candidate in Information Geographic at Suranaree University of Technology, Thailand and a lecturer in



Department of Geographic Information Science, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kamphaeng Phet Rajabhat University, Thailand. He is interested in conducting research involved with the application of Geomatics for local supporting. อาจารยวลลภ ทองออน อาจารยวลลภ ทองออน ส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท จากมหาวทยาลยเชยงใหม สาขาภมศาสตร ปจจบนด ารงต าแหนงอาจารยโปรแกรมวชาสารสนเทศภมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ดานการวจยมความสนใจเกยวกบการทองเทยว การจดการสงแวดลอม และภมปญญาทองถน Wallop Thong-On obtained his M.Sc. (Geography) from the Chiang Mai University, Thailand. He is currently a lecturer in Department of Geographic Information Science, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kamphaeng Phet Rajabhat University, Thailand. His research interests about the tourism, environment management, and local wisdom. อาจารยชาลสา ศรธรรมเกต อาจารยชาลสา ศรธรรมเกต ส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท หลกสตรการจดการภาครฐและภาคเอกชน จากสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ปจจบนด ารงต าแหนง อาจารยประจ าโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร มความสนใจงานวจยดานการบรหารจดการภาครฐและเอกชน

Chalisa Sirithrammaket obtained her M.P.P.M. in Public Administration from the National Institute of Development Administration (NIDA), Thailand. She is currently a lecturer in Department of Public Administration, Faculty of Humanities and



146

Social Sciences, Kamphaeng Phet Rajabhat University. Her research interests include public administration for public and private sectors.

นายอานนท ปล มเนตร นายอานนท ปลมเนตร ส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท (บรหารธรกจมหาบณฑต) จากมหาวทยาลยรามค าแหง ปจจบนด ารงต าแหนงเจาหนาทบรหารงานทวไป สงกดคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร Arnon Pleumnett obtained his Master Degree in Business Administration from Ramkhamhaeng University, Thailand. He is currently an administrative officer for Faculty of Education, Kamphaeng Phet Rajabhat University. รองศาสตราจารย ดร.ยภาด ปณะราช รองศาสตราจารย ดร.ยภาด ปณะราช ส าเรจการศกษาระดบปรญญาเอก สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กรงเทพมหานคร ปจจบนด ารงต าแหนงรองศาสตราจารยและอาจารยประจ าโปรแกรมวชาคณตศาสตร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร Yupadee Panarach obtained her Doctoral Degree in Applied Behavioral Science Research from Srinakharinwirot University, Thailand. She is currently an Associate Professor and a lecturer in Department of Mathematics, Faculty of Education, Kamphaeng Phet Rajabhat University.



พระมหาพนศกด วชรวงโส (กมล) พระมหาพนศกด วชรวงโส (กมล) ส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท

สาขาวชาปรชญา จากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ปจจบนก าลงศกษาตอระดบปรญญาเอก สาขาปรชญา (พธ.ด.) มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

Phramaha Poonsak Vaciravangso (Kamon) obtained his M.A. Philosophy from Mahachulalongkorn Rajavidyalaya University. Recently, he has been studying Ph.D. in Philosophy at Mahachulalongkorn Rajavidyalaya University, Thailand.



148



หลกเกณฑและขอแนะน าส าหรบการเขยนบทความและการสงตนฉบบ

วารสารพกล เปนวารสารทตพมพเผยแพรเปนราย 6 เดอน (ปละ 2 ฉบบ: ฉบบท 1 (มกราคม – มถนายน) และฉบบท 2 (กรกฎาคม - ธนวาคม) โดยมขอก าหนด ดงน

1. ประเภทของบทความ 1.1 บทความทางวชาการ เปนบทความทเขยนขนในลกษณะวเคราะหวจารณ หรอเสนอแนวคดใหม ๆ จากพนฐานทางวชาการหรอเปนบทความทางวชาการทเขยนขนเพอเปนความรแกบคคลทวไป

1.2 บทความวจย และบทความวทยานพนธ เปนบทความทมรปแบบของการวจยตามหลกวชาการ กลาวคอ มการตงสมมตฐานหรอมการก าหนดปญหาทชดเจนระบวตถประสงคทแนนอน มการคนควาอยางมระบบ รวบรวมวเคราะหขอมลตความและสรปผลตรงตามวตถประสงค

2. รปแบบของบทความ 2.1 ลกษณะโดยทวไป ตนฉบบของบทความควรมความยาว 15-20

(รวมภาพประกอบ) หนาขนาดกระดาษ A5 แบบอกษร TH Sarabun PSK ขนาด 15 ระยะขอบดานบน 2.41 ซม.ดานลาง 1.70 ซม. ดานซาย 2.41 ซม. ดานขวา 1.70 ซม. (สามารถดาวนโหลดแบบฟอรมไดทเวบไซตคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร http://huso.kpru.ac.th/)

2.2 ภาษา เปนภาษาไทยหรอภาษาองกฤษ กรณทเปนภาษาองกฤษ ตองผานการตรวจสอบความถกตองจากผเชยวชาญดานภาษากอนสงบทความมายงกองบรรณาธการ

2.3 ชอเรอง ควรกะทดรด ไมยาวเกนไปชอเรองใหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษตนฉบบ ใหพมพชอเรองภาษาไทย ตามดวยภาษาองกฤษ ตวอกษร TH Sarabun PSK ขนาด 20 ตวหนา

2.4 ชอผเขยนและหนวยงานสงกด ใหระบชอนามสกลของผเขยนทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ไมตองระบต าแหนงหรอค าน าหนาชอ แตใหระบงานประจ าและหนวยงานสงกดทเชงอรรถ



150

2.5 บทคดยอ ใหมท งภาษาไทยและภาษาองกฤษ บทคดยอภาษาไทยและภาษาองกฤษ ใหมจ านวนค าควรอยระหวาง 200-250 ค า ควรเปนบทคดยอทสน ใชค ากระชบและใหสาระส าคญตรงประเดน ไมควรเขยน ตามบทคดยอตามแบบทเขยนในงานวทยานพนธหรอรายงานการวจยฉบบสมบรณ 2.6 ค าส าคญ ก าหนดค าส าคญทเหมาะสมส าหรบการน าไปใชเปนค าคนในระบบฐานขอมล ทผคนหาบทความสามารถหาไดงาย ใหระบค าส าคญ ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ใสไวทายบทคดยอของแตละภาษาอยางละไมเกน 5 ค าส าคญ 2.7 บทน า อธบายถงทมาและความส าคญของปญหา กรณทเปนบทความวจย ใหแสดงเหตผลทน าไปสการศกษาวจยพรอมทงจดมงหมาย ทเกยวของ รวมทงวตถประสงคของการวจย 2.8 วธการวจย เครองมอการวจยและระเบยบวธวจย (ส าหรบบทความวจย) ใหอธบายกระบวนการด าเนนการวจยวธการศกษาสงทน ามาศกษา จ านวน ขนาด ลกษณะเฉพาะของตวอยางทศกษา ตลอดจนเครองมอและอปกรณตาง ๆ ทใชในการศกษาอธบายแบบแผนการวจย การเลอกตวอยาง วธการเกบขอมล การวเคราะหขอมลและสถตทใช

2.9 ผลการวจย (ส าหรบบทความวจย) ใหเสนอผลวจยอยางชดเจน ตรงประเดน ตามล าดบขนตอนของการวจย โดยตองมการแปลความหมายและวเคราะหผลทคนพบและสรปเทยบกบสมมตฐานทตงไว (ถาม)

2.10 การอภปรายผล การวพากษ วจารณ สรป และขอเสนอแนะ (ส าหรบบทความวจย) ใหชแจงผลการวจยตามวตถประสงค สมมตฐาน หรอขอค าถามวจย อภปรายใหเหนถงความสอดคลองหรอขดแยงกบผลวจยของผอนทมอยกอนหรอไม อยางไร เหตผลใดจงเปนเชนนน และใหจบดวยบทสรปและขอเสนอแนะทจะน าผลงานวจยไปใชประโยชนหรอทงประเดนค าถามการวจย ซงเปนแนวทางส าหรบการท าวจยตอไป เปนตน

2.11 กตตกรรมประกาศ (ถาม) ใหระบสน ๆ ถงผใหการสนบสนน หรอผมสวนชวยท าใหงานวจยหรอบทความส าเรจสมบรณ



3. การเขยนเอกสารอางองและบรรณานกรม ใชรปแบบการอางองแบบ นาม-ป (Author-Year Format) 3.1 การอางองในเน อหา (In text citation) ภำษำไทย (ชอ นามสกล, ปพ.ศ., หนา) ภำษำองกฤษ (นามสกล, ป ค.ศ.)

3.1.1 อางองในเน อหาจากสอสงพมพ (หนงสอ ต ารา เอกสาร) ผแตงคนเดยว

การอางองใหระบ ชอ-นามสกล ผแตง (ภาษาไทย) หรอนามสกลผแตง (ภาษาองกฤษ) ตามดวยเครองหมายจลภาค (,) ปทพมพ เครองหมายจลภาค (,) ตามดวยหมายเลขหนาเอกสารทอางอง ใสไวในวงเลบทายขอความทอางอง เชน (ปทป เมธาคณวฒ, 2544, หนา 57) - กรณทสรปเนอหามาหมดทงเลม ไมเฉพาะสวนใดสวนหนงไมตองระบเลขหนา เชน (บญศกด แสงระว, 2546) - กรณทผแตง ใชฐานนดรศกด บรรดาศกด สมณศกด น าหนา ใหคงไวเหมอนทปรากฏในหนาปกในของหนงสอ เชน (พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว, 2540) - กรณผแตงมยศทางทหาร ต ารวจ ต าแหนงทางวชาการ ค าเรยกทางวชาชพไมตองใส เชน ศาสตราจารยนายแพทยประเวศ วะส เปน (ประเวศ วะส, 2540) - การอางองเอกสารหลายเรอง แตผแตงคนเดยวกน ใหเขยนชอผแตงครงเดยว แลวเรยงปทพมพจากนอยไปหามาก (ประเวศ วะส, 2544; 2545) ผแตง 2-3 คน

ใหลงรายการดวยชอ นามสกล ของผแตงทง 2-3 คน เชน (พฤทธ ศรบรรณพทกษ และสชาต กจพทกษ, 2545)



152

(Shah & Ratcliffe, 2003) (วนทยา วงศศลปภรมย, อมรรตน พนธงาม และชนาธป ทยแป,

2545) (Kotler, Bowen & Makens, 1999) Page & Dowling (2002) ไดใหค าจ ากดความของค าวาการทองเทยว เชงนเวศไวไดอยางนาสนใจวา………

ผแตงมากกวา 3 คน ใหลงรายการดวยชอ-นามสกลของผแตงคนแรกและตาม

ดวยค าวา “คนอน ๆ” หรอ “et al” ในภาษาองกฤษ เชน (พฤทธ ศรบรรณพทกษ และคนอน ๆ, 2545) (Shah, et al, 2003)

ผแตงทเปนสถาบน ใหลงรายการดวยหนวยงานระดบสงกอน และตามดวยหนวยงานระดบรอง ลงมา เชน (มหาวทยาลยเชยงใหม, บณฑตวทยาลย, 2544) เอกสารไมปรากฏชอผแตง ใหลงชอเรองแลวตามดวยปทพมพ และเลขหนา เชน (การคาชายแดน, 2544, หนา 15)

กรณไมใชผเขยน แตเปน ผรวบรวม เรยบเรยง ผแปล หรอ บรรณาธการ

ใหลงรายการดวยชอ ตามดวยเครองหมายจลภาค (,) และบอกตอทายวาเปน “ผรวบรวม” “เรยบเรยง” “บรรณาธการ” หรอ “ผแปล” เชน (ดวงสมร อรพนท, บรรณาธการ, 2546) (Frase & Rose, editor, 1980)



3.1.2 อางองในเน อหา จากโสตทศนวสด ใหลงรายการชอผรบผดชอบหรอผผลต ตามดวยเครองหมาย

จลภาค (,) และปทผลต (ส านกงานพลงงานปรมาณเพอสนต, 2544)

3.1.3 การอางองในเน อหา จากระบบสารสนเทศออนไลน (www.) ใหลงรายการชอผรบผดชอบ หรอหนวยงานทรบผดชอบ

ตามดวยเครองหมายจลภาค (,) ปทคนขอมล (มหาวทยาลยแมฟาหลวง, 2547) (Singh, 2002)

3.1.4 การอางองเสรมความ ในกรณทจะอธบายหรอขยายความเนอหาตอนใดตอนหนงเพอให

รายละเอยดขยายความเพมเตม ใหใสเครองหมายดอกจน (*) หรอตวเลขยก (1 2 3 ...) ไวทายขอความนน และอธบายหรอขยายความ เพมเตมไวในเชงอรรถทายหนานน เชน

การคาชายแดนทมรอยตอกบประเทศในกลมลมน าโขง1 ในปท 2540 ทผานมา...........................

1การคาชายแดนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบานดานจงหวดเชยงรายทผานพธการทางศลกากร ในป 2540 มมลคารวม ทงสน 3,306.17 ลานบาท

3.2 บรรณานกรม/ เอกสารอางอง บรรณานกรม ประกอบดวย ชอผแตง ปทพมพ ชอเรอง สถานทพมพ ส านกพมพ มแบบแผนการลงรายการอางองโดยใชระบบแบบ American Psychological Association (APA) ดงน ภำษำไทย ชอ นามสกล./(ปทพมพ)./ชอเรอง./(ครงทพมพ)./ ////////ชอเมองทพมพ:/ส านกพมพ.



154

ภำษำองกฤษ นามสกล,/อกษรยอชอแรก./ตวอกษรยอชอกลาง./(ปทพมพ)./ ////////ชอเรอง./(ครงทพมพ)./ชอเมองทพมพ:/ส านกพมพ.

3.2.1 การใชลงรายการชอผแตง ผแตงทเปนบคคล

- ส าหรบผแตงคนไทย ใหใสชอ-นามสกล ไมวาผลงานจะเปน ภาษาไทยหรอภาษาตางประเทศ ไมตองใสค าน าหนานาม เชน นาย นาง นางสาว ศาสตราจารย นายแพทย ดร. ฯลฯ ยกเวนราชทนนาม ฐานนดรศกด ใหคงไว และคนดวยเครองหมายจลภาค (,) เชน แมนมาส ชวลต, คณหญง.

- ส าหรบผแตงชาวตางประเทศ ใหขนตนดวยนามสกล ตามดวย ตวอกษรแรกของชอตน ตามดวยตวอกษรแรกของชอกลาง (ถาม) คนดวยเครองหมายจลภาค (,) ระหวางนามสกล และชอตน เครองหมาย (.) และชอกลาง เครองหมาย (.) เชน Hackett, D. A.

- ส าหรบหนงสอทผแตงใชนามยอ หรอ นามแฝง ใหใชตาม ทปรากฏในหนาปกใน หากทราบชอจรงใหวงเลบตอทาย เชน ทมยนต (วมล ศรไพบลย)

ผแตงทเปนสถาบน - ผแตงทปรากฏชอเปนหนวยงานราชการ สถาบนการศกษา

หนวยงานเอกชน รฐวสาหกจ สมาคม โรงพยาบาล ธนาคาร ฯลฯ ใหลงรายการชอหนวยงานใหญกอนและตามดวยหนวยงานยอย โดยใหลงชอตามดวยประเภทหนวยงาน เชน แมฟาหลวง, มหาวทยาลย. ส านกวชาวทยาศาสตร. มหาดไทย, กระทรวง. กรมการปกครอง.

ไมทราบผแตง - ใหลงรายการแรกดวยชอหนงสอหรอชอบทความแทน



3.2.2 การลงรายการปทพมพ ใหใสปทพมพลาสดทปรากฏในหนงสอในวงเลบตามหลงชอผแตง

และตามดวยเครองหมายจด (.) ถาหนงสอไมปรากฏปทพมพ ใหใส ม.ป.ป. (ไมปรากฎปทพมพ) หรอ n.d. (no date) เชน (2446). (ม.ป.ป.). (n.d.)

3.2.3 การลงรายการชอหนงสอ ต ารา เอกสาร ใหเขยนตามทปรากฏในหนาปกในของหนงสอ ทงชอเรองหลก

และชอรอง จบขอความใหใสเครองหมายจด (.) และใหท าตวเปนตวอกษรเขม เชน

ศาสตร-ศลป การเขยนผลงานทางวชาการ.

3.2.4 สถานทพมพ ส านกพมพ ใหระบเมองทพมพตามทปรากฏในหนงสอ ตามดวยส านกพมพ

หรอโรงพมพ หากมทงส านกพมพและโรงพมพใหใสส านกพมพแตถามโรงพมพอยางเดยว ใสชอโรงพมพ ถาไมปรากฏทงสถานทพมพและส านกพมพ ใหใสวา ม.ป.ท. (ไมปรากฏสถานทพมพ) หรอ N.P. (No Place) และ ม.ป.พ. (ไมปรากฏส านกพมพ) หรอ n.p. (no publisher) หลงสถานทพมพใหใสเครองหมายมหพภาคค (:) หลงส านกพมพใหใชเครองหมายจด (.) เชน กรงเทพฯ: นานมพบลชชง. London: Financial Times. New York: n.p. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. หรอ ม.ป.ท.: ม.ป.พ. กรณทเปนภาษาองกฤษใช N.P.: n.p.



156

ตวอยางการลงรายการเอกสารอางอง/ บรรณานกรม

1. อางองจากหนงสอ ชอผแตง./(ปทพมพ)./ชอเรอง./(ครงทพมพ)./สถานทพมพ:/ ////////ส านกพมพ. เชน

ศกดา ธนตกล. (2544). กฎหมายกบเศรษฐศาสตร: ทรพยสน สญญา และละเมด. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: นตธรรม. Marek, P. (1996). Simulation-based Reliability Assessment

for Structural Engineers/ Pavel Marek, Mialan Gubstar, Thalia Anagnos. New Delhi: New light.

2. อางองจากบทความในวารสาร

ชอผแตง./(ป,/เดอน,/วน)./ชอบทความ./ชอวารสาร,/ปท(ฉบบท), หนา. เชน

มลฤด ใจมวง. (2555, สงหาคม 5). มะเรง. วารสารหมอชาวบาน, 2(112), 21-30. Bekerian, D. A. (1993, June). In search of the typical eyewitness. American Psychologist, 48, 574-576.



3. อางองจากรายงานการประชม ชอผแตง./(ปทประชม)./ชอเรอง./วนท เดอน พ.ศ.(หนา)./สถานทพมพ: ///////ส านกพมพ. เชน

นทศน ภทรโยธน. (2540). ตลาดซ อขายสนคาเกษตรลวงหนาใน การประชมนกบญชทวประเทศ คร งท 15. วนท 27-28 มถนายน พ.ศ. 2540 (หนา 19-35). กรงเทพฯ: สมาคมนกบญช. Sinlarat, P. (1995). Success and failure of facility in Thai University. In Somwang Pitiyanuwat, et al. (Eds), Preparing teachers for all the World’s children: An of Transformation Proceedings of International Conference, Bangkok 1992 (pp. 217-233). Bangkok: UNICEF.

4. การอางองจากเวบไซต (WWW.)

ชอผแตง./(ปทเผยแพรขอมล)./ชอเรอง./เขาถงเมอ/เดอน/วนท,/ปพ.ศ.,/

///////จาก http://www. เชน การเพาะเลยงกลวยไม, ศนย. (2555). กลวยไม. เขาถงเมอ

สงหาคม 5, 2556, จาก http://www.orchidtropical.com. Education, Ministry of. (2005,). The Regional Seminar

on Higher Education in Southeast Asian Countries. Retrieved January 5, 2012, from http://www.inter.mua.go.th/.


http://www.orchidtropical.com/

http://www.inter.mua.go.th/


158

5. อางองจากหนงสอพมพ

ชอผแตง หรอชอคอลมน./(ปทพมพ)./ชอบทความ./ชอหนงสอพมพ,/

///////วนท/เดอน/ป./หนา. ดเรก น าชย. (2556). การเมองการปกครองของไทยในยคปจบน. ไทยรฐ,

20 สงหาคม 2556. หนา 5. Krishman, E. (2007,). Rebuilding self-esteem. Bangkok Post,

26 June 2007. pp. 12.

6. อางองจากจลสาร ชอผแตงหรอหนวยงานทผลต./(ป)./ชอเรอง./[แผนพบ]./สถานทพมพ: ////////ผแตงหรอหนวยงานทผลต. เชน

สมาคมผสงอายต าบลทาเรอ. (2556). หลกการดแลสขภาพส าหรบ ผสงวย. [แผนพบ]. ก าแพงเพชร: สมาคมผสงอายต าบลทาเรอ. Research and Training Center on Independent Living. (1993). Guidelines for reporting and writing about people with disabilities. [Brochure]. Lawrence: Research and Training Center on Independent Living.



7. การอางองจากการสมภาษณ ชอผใหสมภาษณ./(ป,/เดอน/วน)./ต าแหนง./สมภาษณ. เชน

วทยา นาคสม. (2556, มกราคม 9). นายกองคการบรหารสวนต าบล ทาพทรา. สมภาษณ. Page, O. (1991, March 5). President, Austin Peary State University. Interview.

8. อางองจากวทยานพนธ/ ปรญญานพนธ ชอผแตง./(ปทพมพ)./ชอเรอง./วทยานพนธหรอปรญญานพนธ ///////ชอปรญญา สาขาวชา(ถาม) ชอสถาบนหรอมหาวทยาลย./ ///////สถานทพมพ:/ชอมหาวทยาลยผรบผดชอบ. เชน

สกญญา คมสน. (2540). กลวธเผชญภาวะเครยดและพฤตกรรมการ บรโภคเครองดมแอลกอฮอลในวยผใหญตอนตน. ปรญญานพนธ การศกษามหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทร วโรฒ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. Suppasetseree, S. (2005). The development of an Internet- based instructional system for teaching remedial English to First-year university students. Ph.D. Thesis (ELS) Suranaree University of Technology. Nakhon Ratchasima: Suranaree University of Technology.



160



ระเบยบการตพมพวารสารพกล

ตามท กองบรรณาธการวารสารพกลไดก าหนดหลกเกณฑส าหรบการเขยนบทความและการสงตนฉบบ เพอเปนแนวปฏบตส าหรบผเขยนแลวนน เพอใหการพจารณาบทความทจะตพมพด าเนนไปดวยความเรยบรอย กองบรรณาธการวารสารพกล จงก าหนดระเบยบการตพมพวารสารพกลไวดงตอไปน

1. ตองเปนบทความวชาการ บทความวจย บทความวทยานพนธ หรอบทวจารณหนงสอ สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร ทรวมถง บทความดานการศกษา เศรษฐศาสตร การบรหารจดการ เปนตน

2. ตองเปนบทความทไมเคยตพมพทใดมากอน หรอไมอยในระหวางการเสนอเพอพจารณาตพมพในวารสารอน

3. ตองเปนบทความทมรปแบบเปนไปตามหลกเกณฑและขอแนะน าส าหรบการเขยนบทความและการสงตนฉบบวารสารพกล กรณกองบรรณาธการไดรบบทความและไดตรวจสอบพบวายงไมถกตองตามรปแบบ กองบรรณาธการจะสงคนใหผเขยนไปท าการแกไขใหถกตองกอนการตพมพ

4. กรณทกองบรรณาธการเหนวาบทความมความถกตองตามรปแบบแลว กองบรรณาธการจะสงบทความนนไปยงผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของ เพอพจารณากลนกรองและประเมนคณภาพตามเกณฑการประเมนทกองบรรณาธการก าหนด

5. เมอกองบรรณาธการไดรบบทความคนจากผทรงคณวฒพจารณากลนกรองและประเมนคณภาพเสรจแลว หากมการแกไขใด ๆ กองบรรณาธการจะสงบทความนนไปใหผเขยนด าเนนการแกไขใหถกตองสมบรณอกครงหนง โดยก าหนดระยะเวลาภายใน 7 วน

6. กองบรรณาธการจะตอบรบใหผเขยนทราบภายใน 7 วน นบแตวนทกองบรรณาธการไดรบบทความทไดด าเนนการแกไข ตามขอ 5. เรยบรอยแลว และกองบรรณาธการจะตพมพบทความนนในฉบบปจจบนหรอฉบบถดไปตามล าดบของการไดรบบทความทสมบรณ



162



แบบเสนอบทความเพอลงตพมพในวารสารพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

ขาพเจา.........................................................ต าแหนง............................................... วฒการศกษาสงสด........................................ชอปรญญา.......................................................... สถานทท างาน.............................................................................................................................. ทอยทตดตอไดสะดวก เลขท..............หมท..........ซอย..................ถนน.................................. อ าเภอ.....................................จงหวด.......................................รหสไปรษณย........................... โทรศพท...........................โทรสาร...............................E-mail....................................................

ขอเสนอ ( ) บทความวชาการ ( ) บทความวจย ( ) บทความวทยานพนธ ( ) บทวจารณหนงสอ

ชอเรอง (ไทย).............................................................................................................................. ชอเรอง (องกฤษ).........................................................................................................................

สงทสงมาดวย 1. ตนฉบบบทความ ในรปแบบเอกสาร จ านวน 1 ชด 2. แผนบนทกขอมล (CD) ขาพเจาขอรบรองวาบทความทเสนอมาน

( ) เปนผลงานของขาพเจาแตเพยงผเดยว ( ) เปนผลงานของขาพเจาและผรวมงาน

ตามชอทระบในบทความจรง

ลงชอ.................................................................... (................................................................)วนท.......เดอน.......................พ.ศ. ...........

วารสารพกล ยนดรบบทความจากทาน โดยสามารถสงมาทางไปรษณยถง บรรณาธการวารสารพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร 69 หม 1 ต.นครชม อ.เมอง จ.ก าแพงเพชร 62000 หรอสงเปนไฟลบทความทางอเมล ถงบรรณาธการ [email protected] ตดตอสอบถาม หมายเลขโทรศพท 055-706-555 ตอ 3012 โทรศพทมอถอ 086-4489918 E-mail: [email protected]


mailto:[email protected]%20ตดตอ

mailto:[email protected]%20ตดตอ

ใบสมครสมาชกวารสารพกล ขาพเจา......................................................................................................................................... ทอย............................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... โทรศพท..............................โทรสาร.................................E-mail............................................... ขอสมครเปนสมาชกวารสารพกล

ปท....... พ.ศ. ............ อตราคาสมาชก 1 ป (2 เลม) เปนเงน 250 บาท เลมท 1 พ.ศ. ............ อตราคาสมาชก 1 เลม เปนเงน 130 บาท

เลมท 2 พ.ศ. ............ อตราคาสมาชก 1 เลม เปนเงน 130 บาท โดยขาพเจาไดจดสง

ผานบญชธนาคาร เลขทบญช……………………………...................…….............…… ธนาณต เลขท……………........................................................................................ เงนสด ใหกบผรบชอ.......................................................................................... การจดสงใบเสรจรบเงนในนาม ขาพเจา หนวยงานราชการ/นตบคคลชอ……….………………………………………………………….........................……………… ทอย……….…………………………………………………………..….................................... ………………………………….………………………………………………………………………. การจดสงวารสารในนาม…………............……............................……….…….………

ทอย………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………

ลงชอ....................................................ผสมครสมาชก (................................................)........../............/..........





Documents

วารสารพิกุล - KPRU