ò MO Ы ҮЭ ¥ Ы ЭЭ ¦ ¤ Өmasd.mn/wp-content/uploads/files/lesson/masd-lesson...“Арилжааны төлбөр тооцоо ҮЦК” ХХК Өмчийн хэлбэр 100%

“MOНГОЛЫН ҮНЭТ ЦААСНЫ АРИЛЖАА ЭРХЛЭГЧДИЙН ХОЛБОО” ӨЗБ

Ч. Андсайхан

/“АТТ”ХХК, ТТЭУА-ны дарга/

Сэдэв: "Арилжааны төлбөр тооцоо" ХХК-ийн үйл ажиллагааны горим

❖“Арилжааны төлбөр тооцоо ҮЦК” ХХК-ийн тухай❖Төлбөр тооцооны үйл ажиллагааны одоогийн горим❖Төлбөр тооцооны системийн шинэчлэл, Т+2 горим❖Дундын зуучлалын төв буюу CCP

Mongolian Association of Securities Dealers SRO2

Агуулга

❖ “Арилжааны төлбөр тооцоо ҮЦК” ХХК-ийн тухай❖Төлбөр тооцооны үйл ажиллагааны одоогийн горим❖Төлбөр тооцооны системийн шинэчлэл, Т+2 горим❖Дундын зуучлалын төв буюу CCP


“Арилжааны төлбөр тооцоо ҮЦК” ХХК

Өмчийн хэлбэр 100% төрийн өмчтэй, Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани

Төрийн өмчийн төлөөлөл хэрэгжүүлэгч

Сангийн яамнаас баталсан Төлөөлөн удирдах зөвлөл /Сангийн яам, Монгол банк, ТӨУЗГ/

Тусгай зөвшөөрөл - Үнэт цаасны арилжааны тооцооны үйл ажиллагаа- үнэт цаасны арилжааны дараа арилжаанд оролцогч

талуудын гэрээ, хэлцлийн дагуу төлбөл зохих төлбөрийг гэрээ тус бүрээр болон нэгдсэн байдлаар тодорхойлж, холбогдох санхүүгийн бүртгэл, тооцооллыг хийх, төлбөр хийгдэх бэлтгэлийг ханган, төлбөр гүйцэтгэх даалгаврыг эрх бүхий төлбөрийн байгууллагад илгээх.

- Үнэт цаасны арилжааны төлбөрийн үйл ажиллагаа- тооцооны байгууллагаас ирүүлсэн даалгаврын дагуу үнэт

цаас худалдан авагчаас төлөх төлбөрийг үнэт цаас худалдагчийн дансанд шилжүүлэх, үнэт цаас худалдагчийн дансанд байгаа зохих тооны үнэт цаасыг худалдан авагчийн дансанд байршуулах төлбөрийн гүйлгээг тогтоосон хугацаанд нэгэн зэрэг гүйцэтгэх;

Mongolian Association of Securities Dealers SRO



ХарилцагчБрокер, дилер,

андерайтерҮнэт цаас худалдан

авах захиалга

Анхдагч зах зээлийн арилжааны төлбөр Т+0, DvP1зарчим.ЗГҮЦ-ны үндсэн болон хүүгийн төлбөр

/Монгол банкны RTGS систем ашиглан АТТ банк дахь нэрийн дансанд байршуулна/

Үнэт цаас худалдах захиалга

Төлбөр гүйцэтгэгч

банк

Хоёрдогч зах зээлийн арилжааны төлбөр Т+1/эскроу данс/

Мөнгөн төлбөр, цэвэршүүлсэн дүнгээр Т+1, DvP2 зарчим

1

2

Хөрөнгийн зах үээлийн арилжаанд оролцохын тулд АТТ дахь төлбөр тооцооны данс, Төлбөр гүйцэтгэгч банк дахь эскроу данс, Төвлөрсөн хадгаламж дахь хадгаламжийн дансдыг ашиглах шаардлага Хөрөнгө оруулагчид учирдаг бөгөөд анхдагч, хоёрдогч гах зээлийн арилжаанд орохоос шалтгаалан эдгээр дансдын хооронд мөнгөө шилжүүлэхийн тулд цаг хугацаа алдах, бичиг цаасны асуудлаас шалтгаалан хөрөнгөө нэгтгэн удирдах, мэдээллээ нэгтгэхэд

хүндрэл учирдаг.

DvP зарчимд суурилсан урьдчилсан төлбөрт тооцооны систем /одоо/



андерайтер

Арилжааны төлбөрийн мэдээ


банк

Мөнгөн төлбөр, цэвэршүүлсэн дүнгээр Т+1, DvP2 зарчим

Үнэт цаас гаргагч

Үнэт цаасны төлбөр

Үнэт цаасаар хийгдэх төлбөр, харилцагч нэг бүрээр Т+1


2

Арилжааны баталгаажсан хэлцэл



Delivery Versus Payment – Төлбөрийн эсрэг нийлүүлэлт


Delivery Versus Payment: Зөвхөн төлбөр хийгдсэн тохиолдолд

нийлүүлэлт хийгдэх баталгаа өгөх тогтолцоо.

Худалдагчийн хувьд үнэт цаасны хүргэлт хийгдэхэд мөнгөн

төлбөр төлөгдөхгүй байх эрсдэл, эсхүл худалдан авагчийн хувьд

мөнгөн төлбөр хийгдэхэд үнэт цаас хүлээн авахгүй байх үндсэн

эрсдлүүдийг хаахын тулд DVP механизмыг хэрэгжүүлэх зайлшгүй

шаардлага үүсдэг.

Дараа төлбөрт тооцооны систем

DvP1 Анхдагч зах зээлийн арилжаа

Хувьцаа

Засгийн газрын үнэт цаас

Компанийн бонд

DvP2 Хоёрдогч зах зээлийн арилжаа

Хувьцаа

Засгийн газрын үнэт цаас

Компанийн бонд

Маржин /авсан талаас/, барьцаа, ТБС

DvP3❖ Хоёрдогч зах зээлийн арилжаа

▪ Хувьцаа

▪ Засгийн газрын үнэт цаас

▪ Компанийн бонд

❖ Маржин /авсан, зарсан талаас/, барьцаа, ТБС

Үнэт цаас - шууд эцсийн харилцагч нэг бүрээрМөнгө – цэвэршүүлсэн дүнгээр, ҮЦК-иар

Үнэт цаас - шууд эцсийн харилцагч нэг бүрээрМөнгө – шууд эцсийн харилцагч нэг бүрээр

Үнэт цаас - цэвэршүүлсэн дүнгээр, ТГ-ээрМөнгө – цэвэршүүлсэн дүнгээр, ТГ-ээр

Delivery Versus Payment – Төлбөрийн эсрэг нийлүүлэлт


Худалдагч болон худалдан авагч 2-н үнэт цаас мөнгөн хөрөнгийг арилжааны хэлцэл тус бүрээр шилжүүлэг хийх

Оролцогчдоос төлбөр тооцооны хугацаанд их хэмжээний мөнгөн хөрөнгийг шаарддаг тул хөрвөх чадварын болон өртөг шилжүүлэх эрсдэл үүсэх магадлалтай

Ихэнх Model 1 загвар нь гишүүдэд intraday болон overnight зээллэгийг илүү их шаарддаг

Худалдагч болон худалдан авагч хоёрын үнэт цаасны шилжүүлгийг тухай бүр, мөнгөн төлбөрийг төлбөрийн хугацааны эцэст нэгтгэсэн дүнгээр хийх систем

Мөнгөн төлбөр тооцоо хийгдэхээс өмнө үнэт цаасны шилжүүлэг хийгдэх учир зарж байгаа талын эрсдэл үүсэх магадлалтай

Зарж байгаа талд мөнгөн хөрөнгийн баталгаа гаргах

Төлбөр тооцооны циклийн эцэст мөнгө болон үнэт цаас нэгэн зэрэг цэвэршүүлсэн дүнгээр хийгдэх

Бүх гишүүдэд хангалттай хэмжээний үнэт цаас, мөнгөн хөрөнгийн үлдэгдэлтэй байхыг үндсэн эрсдэл /principal risk/.

Худалдагч, худалдан авагч 2 талд үүсэх эрсдлийг зохицуулах чадамжтай дундын зуучлалын төв байх/CCP/

1

3

2



Үнэт цаас худалдан авах захиалга

Үнэт цаас худалдах захиалга


банк


Мөнгөн төлбөр, цэвэршүүлсэн дүнгээр Т+1

1

2

Хөрөнгийн зах үээлийн арилжаанд оролцохын тулд АТТ дахь төлбөр тооцооны данс, Төлбөр гүйцэтгэгч банк дахь эскроу данс, Төвлөрсөн хадгаламж дахь хадгаламжийн дансдыг ашиглах шаардлага Хөрөнгө оруулагчид учирдаг бөгөөд анхдагч, хоёрдогч гах зээлийн арилжаанд орохоос шалтгаалан эдгээр дансдын хооронд мөнгөө шилжүүлэхийн тулд цаг хугацаа алдах, бичиг цаасны асуудлаас шалтгаалан хөрөнгөө нэгтгэн удирдах, мэдээллээ нэгтгэхэд

хүндрэл учирдаг.

Төлбөр тооцооны горим /цаашид/




Арилжааны төлбөрийн мэдээ


банк

Мөнгөн төлбөр, цэвэршүүлсэн дүнгээр Т+1

Үнэт цаас гаргагчҮнэт цаасны төлбөр

Үнэт цаасаар хийгдэх төлбөр, харилцагч нэг бүрээр Т+1


2

Арилжааны баталгаажсан хэлцэл

Тооцооны гишүүн

Тооцооны гишүүн

ＴＴ＋１Ｔ＋２

Төлбөр хийгдэх эсэхийг

тодорхойлох

Захиалга биелэх

DVP Settlement Flow (T+0 to T+1)

Хөрөнгө оруулагч Aвсан

ҮЦК A(АТТ-н гишүүн)

МХБ АТТ ҮЦК B(АТТ-н гишүүн)

3. Захиалгыг оруулна

(T+0)

T

+

1

6. Баталгаажсан хэлцлийг илгээнэ (T+0)

T

+

05. Захиалга

батлагдсан талаар мэдээлнэ

(T+0)

1. Үйлчлүүлэгч захиалга өгнө

(T+0) 2. Шаардагдах дэнчинг байршуулна (T+0)

Хөрөнгө оруулагч B

4. Захиалгыгбаталгаажуулна

1. Үйлчлүүлэгч захиалга өгнө

(T+0)

3. Захиалгыг оруулна

(T+0)

Pending

money хэлбэртэй (T+0)

9. Дэнчин шалгана

DVP

Төлбөр

5. Захиалга батлагдсан талаар мэдээлнэ

(T+0)

7. Тооцооллыг гүйцэтгэнэ.

8. Төлбөрийн дүнг мэдээлнэ.

Pending securities

хэлбэртэй (T+0)


RTGS системээр мөнгөн төлбөр

хийгдэнэ (T+2)

Өмчлөх эрх шилжүүлэг

(T+2)

DVP Settlement Flow (T+2)

T

+

2

Хөрөнгө оруулагч B


банкАТТ ҮЦТХТ

Хөрөнгө оруулагч

Авсан

ҮЦК A(АТТ гишүүн)

ҮЦК B(АТТ гишүүн)

12.DVP Төлбөр

13. Төлбөр тооцоо эцэслэсэн тухай мэдээлнэ

(T+2)

14. Үйлчлүүлэгчдээ төлбөр тооцоо эцэслэсэн

тухай мэдээлнэ

ＴＴ＋１Ｔ＋２

Төлбөрхийгдэх эсэхийг

тодорхойлох

Захиалга биелэх

DVP

Төлбөр

13. Төлбөр тооцоо эцэслэсэн тухай мэдээлнэ (T+2)

14. Үйлчлүүлэгчдээ төлбөр тооцоо эцэслэсэн тухай мэдээлнэ

10. Хувьцааны төлбөрийн үлдэгдлийг шилжүүлнэ.

(T+2)

Төлбөрийн

баталгааны

сан

Дифолт болсон төлбөрийг төлж өгөх

хүсэлт (T+1)

Дифолтыг төлж өгнө (T+1)

11. Дифолт эсэхийг тодорхойлно

ХЭРЭВ


• Гишүүд төлбөрийн чадвартай байх = Хувь нийлүүлсэн хөрөнгө, Эрсдлийн сан зэрэг СЗХ-ны журмын шаардлагыг биелүүлсэн байх.

• KYC = know your customer = харилцагчдаа судалж, чадавхид нь тохирсон захиалга үйлчилгээ үзүүлдэг байх

• Дэнчин байршуулахыг шаардах

Гишүүнч-

лэл

• ҮЦК-ийн хувьд - Хийгдсэн хэлцэлийн 30-аас доошгүй хувьтай тэнцэх хэмжээний дэнчин байршуулах

• Харилцагчийн байршуулах дэнчингийн хэмжээ, байршуулах хугацааг ҮЦК тогтооно.

Дэнчин

• Авсан үнэт цаасыг Т+2 өдөр төлбөр хийгдтэл харилцагчийн дансанд pending хэлбэрт байна.

Авсан үнэт цаасыг төлбөр хийгдтэл захиран зарцуулагч нь

БДК байх

• Бүх гишүүд, оролцогчдийн хандив, баталгаа төлбөрөөс бүрдсэн сан = төлбөрийн чадваргүй болсон үед хэрэглэнэ.

Төлбөрийн баталгааны сан


Төлбөр тооцооны эрсдлийг удирдах, эрсдлийг бууруулах боломж



Дэлхийн банкны зөвлөмж: Алхам алхмаар Central counter party болох

CCP CCP

Lite

Clearin

g house

Settlement

guarantor

Эрх зүйн нэмэлт/Нээлттэй санал Yes

Эрсдлийг төвлөрүүлэх Yes

Техникийн нэмэлт/Нээлттэй санал Yes Yes

Үл танигдах талын төлбөр Yes Yes

Т.Гишүүний бүтцийг тодорхойлох Yes Yes Yes

Гишүүдэд шаардлага/хяналт тавих Yes Yes Yes

Дэнчингийн тооцоолол/Хяналт Yes Yes Yes

Эрсдлийг хуваах Yes/No Yes Yes Yes

Олон талт “неттинг” хийх Yes Yes Yes Yes

Баталгааны сан Yes Yes Yes Yes

Тооцоо, гүйлгээний алдааг зохицуулах Yes Yes Yes Yes




Багшийн мэдээлэл

Овог, нэр: Ч.Андсайхан

Байгууллагын нэр: “Арилжааны төлбөр тооцоо ҮЦК” ХХК

Албан тушаал: Төлбөр тооцоо, эрсдлийн удирдлагын албаны дарга

И-мэйл хаяг: [email protected]

Анхаарал хандуулсанд баярлалаа!

Documents

ò MO Ы ҮЭ ¥ Ы ЭЭ ¦ ¤ Өmasd.mn/wp-content/uploads/files/lesson/masd-lesson...“Арилжааны төлбөр тооцоо ҮЦК” ХХК Өмчийн хэлбэр 100%