สอนสขศกษาเรองตะครว(Muscle cramps)

วนท 21 กนยายน 2554 สำานกพฒนาวชาการและนเทศงาน กรม

สนบสนนบรการสขภาพกระทรวงสาธารณสข

ขาวสด ขาวเดน บายน

พชวยนองลงเลนนำากลบเปนตะครวจมดบ เกดเหตเศราสลดท จ. ชมพร พสาวลงไปชวยนองสาวในบอนำา

ขนาดใหญ กลบเปนตะครวจมนำาเสยชวต ชมพร 20 เม.ย. - ตำารวจ สภ. ปะทว จ. ชมพร ประสานนกประดานำ"า

และหนวยกภยงมหาราง น.ส. ลลตา พมพสาร อาย 18 ป ภายใน บอนำ"าขนาดใหญ บรเวณบานพกคนงานสวนยางพารา ต. สะพล

อ. เมอง นานกวา 30 นาท ในทสดพบรางจมอยกนบอลกกวา 2 เมตร

สอบสวนทราบวา ผตายและนองสาว รวมญาตอก 4 คน กำาลงเลน นำ"าในบอ โดย ด.ญ. บ พมพสาร อาย 11 ป นองสาวของผตาย ได

เกาะลกบอลลอยอยกลางบอ และไมสามารถวายเขาฝงได ผตาย จงวายนำ"าไปชวย แตเกดเปนตะครวจมนำ"าเสยชวต แมญาตไดเรยก

คนชวย แตไมทน

เฒาวย 76 ตกปลาเปนตะครวจมนำาดบ

ชายชรา 5 คน ชวนกนไปตกปลา บรเวณหาดนำาหนาว อ. สตหบจ. ชลบร แตนำาทะเลขนอยางรวดเรว จงพากนวายนำากลบฝ ง แต

ชายวย 76 ป เปนตะครวจมนำาเสยชวต ตำารวจภธรสตหบ จ. ชลบร ตรวจสอบศพนายลมอม สนมงคล อาย 76

ป หลงจมนำ"าเสยชวตบรเวณหาดนำ"าหนาว ต. ชองแสมสาร อ. สตหบจ. ชลบร กอนสงศพใหแพทยโรงพยาบาลสตหบ กม.10 ชนสตรหาสาเหตการเสยชวตทแทจรง

จากการสอบสวนทราบวา นายลมอม พรอมเพอนวยเดยวกน รวม 5 คน ชวนกนไปตกปลาบรเวณชายหาด แตนำ"าทะเลลดลง จงออกไปตก

ปลาบนโขดหน หางจากชายฝงประมาณ 100 เมตร จนกระทงเวลาผาน ไปประมาณ 1 ชวโมง นำ"าทะเลข"นอยางรวดเรว จงชวนกนวายนำ"ากลบ

เขาฝง แตนายลมอมเปนตะครวจมนำ"าเสยชวตตอหนาเพอนอก 4 คน

เบดตดลงไปก หนมเคราะหรายเปนตะครวจมดบ

หนม อาย 17 ป นงตกปลา อางเกบนำ"าหวยลานบา นออนใต อ. สนกำาแพง เชยงใหม เบดตดรากไม

ดำาลงไปเอาออก โชคราย ตะครวกน จมนำ"าดบ…ญาตไมตดใจสาเหตการเสยชวต

ตะครว หมายถง อาการเกรงตว ทำาใหมอาการปวดและเปนกอนแขง

ของกลามเน"อ ซงเกดข"นฉบพลนและเปนอยเพยง ชวขณะกทกเลาไปไดเอง อาจเกดทกลามเน"อ สวน

ใดๆของรางกายกได ทพบไดบอย ไดแก กลามเน"อนองและตนขา

อาจมอาการขณะออกกำาลงกาย ขณะเดน ขณะนง พกหรอนอนพกกได บางรายอาจมอาการตะครวท

ขา ขณะนอนหลบตอนกลางคนจนสะดงตน เรยกวาตะครวตอนกลางคน

บางรายอาจเปนตะครวขณะออกกำาลงกายหรอ ทำางานในททอาการรอน เรยกวา ตะครวจากความ

รอน ตะครวเปนภาวะทพบไดบอยมาก พบไดในคนทกวย

สวนตะครวทขา ตอนกลางคนพบไดบอยในคนวยกลางคนและวยสงอาย

สาเหต สวนใหญเกดข"นโดยไมทราบสาเหตชดเจน สวน

นอยททราบสาเหต มกเกดจากการใชกลามเน"อ มากเกนหรอจนลา การออกกำาลงกายทใชแรงหรอ

ตดตอกนนานๆ หรอการออกกำาลงกายหรอ ทำางานในททอากาศรอน ภาวะขาดนำ"า(จากทองเดน

หรออาเจยน) การยน การนง หรอทำางานอยในทาเดมตดตอกนนานๆ

สาเหตอนๆไดแก ภาวะเกลอแร ในเลอดตำา เชนโซเดยม โพแทสเซยม

แคลเซยม แมกนเซยม ภาวการณต"งครรภเนองจากระดบแคลเซยมในเลอดตำาหรอการไหลเวยนของเลอดไปทขาไมสะดวก

ภาวะหลอดเลอดแดงสวนปลายแขง เชนผสงอาย ผปวยเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

สบบหรจดเปนตน อาจเปนตะครวทขาไดบอยขณะ ออกกำาลงหรอเดนไกลหรอเดนนาน หรอขณะท

อากาศเยนตอนดก หรอเชามดเนองจากการไหลเวยนของเลอดไปทขาไมด

รากประสาทถกกด เชนโรคโพรงกระดกสนหลง แคบ มกมอาการตะครวทนองขณะเดนไกลหรอ

เดนนาน การใชยาเชน ยาขบปสสาวะ พบรวมกบโรคหรอภาวะอน เชนเบาหวาน โรคพาร

กนสน ภาวะนำ"าตาลในเลอดตำา โลหตจาง ภาวะขาด ไทรอยด ภาวะขาดพาราไทรอยด ตบแขง ไตวาย

อาการ ผปวยรสกกลามเน"อสวนใดสวนหนง มการแขงตว

หรอปวดมาก เอามอคลำาดจะรสกแขงเปนกอน ถา พยายามขยบเขย"อนกลามเน"อ สวนน"นจะทำาใหยง

แขงตวและปวดมากข"น การนวดและยดกลามเน"อ สวนน"น จะชวยใหตะครวหายเรว

ภาวะแทรกซอน สวนใหญมกเปนชวขณะแลวทเลาไปไดเอง ไมมอนตรายรายแรง

หากเปนตดตอกนนานๆ ขณะเลนกฬาหรอวายนำ"าอาจทำาใหหกลมหรอจมนำ"าได

การรกษา 1. ขณะเปนตะครว ใหทำาการปฐมพยาบาล โดยใช

มอนวดกลามเน"อทเปนตะครว ประคบดวยนำ"าอน จดๆ หรอยดกลามเน"อสวนน"นใหตง

2. ถาเปนตะครวขณะเขานอนตอนกลางคนบอยๆ กอนนอนควรดมนมใหมากข"น และยกขาสง ใช

หมอนรอง จากเตยงประมาณ 10 ซม.(4น"ว) ใน หญงต"งครรภ อาจใหยาเมดแคลเซยมแลกเทต

กนวนละ 1-3 เมด

3. ถาเปนตะครวจากระดบโซเดยมในเลอดตำา เชน เกดจากทองเดน อาเจยน ออกกำาลงหรอทำางานใน

ททอากาศรอน เหงอออกมาก ควรใหดม สารละลายนำ"าตาลเกลอแร ถาดมไมไดควรใหนำ"าเก

ลอนอรมลทางหลอดเลอดดำา 4. ถาเปนหายๆบอยๆ โดยเฉพาะอยางยงเปนขณะ

เดนนานๆ หรอขณะนอนหลบ ควรแนะนำาใหไปโรง พยาบาลเพอตรวจหาสาเหต

การปองกน 1.หลกเลยงการออกกำาลงกายหรอใชกลามเน"อมากเกนไป

2. ปองกนภาวะขาดนำ"า โดยการดมนำ"าอยางนอยวน ละ 6-8 แกว และควรดมนำ"าใหเพยงพอกอนออก

กำาลงกาย 3. ปองกนการขาดโพแทสเซยม โดยการกนผลไม

เชน กลวย สม เปนประจำา หรอรายทใชยาขบ ปสสาวะตดตอกนนานๆ ควรเสรมดวยยา

โพแทสเซยมคลอไรด 4. ดมนำ"าผลไมหรอสารละลายนำ"าตาลเกลอแร กอนและระหวางออกกำาลงกายหรอทำางานในททอากาศรอนหรอมเหงอออกมาก

ทำาการบรหารยดกลามเน"อกอนออกกำาลงกาย ผทเปนตะครวตอนกลางคน ควรหลเลยงการออก

กำาลงกายตอนกลางคน และกอนนอนควรทำาการ บรหารยดกลามเน"อหรอขจกรยานนาน 2-3 นาท

หรอกนยาปองกนตามคำาแนะนำาของแพทย

ปจจยกระตนใหเกดตะครว สวนใหญแลวไมคอยมสาเหต แตในผปวยบางราย

อาจเกดจากยาบางชนด เชน ยาขบปสสาวะ ยาลด ไขมนในเลอด ยาลดความดนโลหตบางชนด

เปนตน นอกจากน"นโรคทางกายบางอยาง เชน โรคไตวาย โรคเบาหวาน โรคของตอมธยรอยด ซด

นำ"าตาลในเลอดตำา โรคพารกนสน รางกายขาดสาร นำ"า และความผดปกตของเกลอแรในรางกาย

ไดแก แมกนเซยม แคลเซยม โปแตสเซยม ยง ทำาใหเกดตะครวข"นไดงาย

การทำางานมากๆ จนเมอยลาหรอนงขดแขนขาอย ในทาใดทาหนงนานๆ กอาจทำาใหเกดตะครวข"นได

เชนกน เพราะเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเล"ยง แขนขาไดสะดวก

เรองของเกลอ เราทานมความเขาใจผดๆ กนอย มากในเรองเกยวกบเกลอ มกเขาใจวา ถาใครเปน

ตะครว ตองเปนจากขาดเกลอ จงไดเหน การรกษา ตะครวโดยใหกนเกลอกนอยางแพรหลาย ความ

จรงทมผพสจนแลวคอ คนทวไปมกไมขาดเกลอ ออกจะมเหลอเฟอ เสยดวยซำ"าไป

โปแตสเซยม ชวยใหกลามเน"อผอนคลายความ รอนทเกดข"น ในระหวางการทำางาน เวลาวงมความ

รอนเกดข"นมากมาย มหาศาล โปแตสเซยม จงถก ใชงานหมดไปไดอยางมาก

แมกนเซยม ชวยในการทำางานของกลามเน"อ โดย ประสานงานกบแคลเซยม แมจะไมเสยไปมากอยาง

โปแตสเซยม แตกขาดไมได ดงน "น แรธาต ทเรา ควรใหความสนใจ คอ โปแตสเซยม เนองจากมการ

เสยไปในระหวางออกกำาลง จงตองกนเขา ไป ชดเชยกนอาหารทอดมดวยโปแตสเซยม คอ ผลไม

ถว และผก