ตวอยาง

10

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

แ ม

ฮ อ

ง ส

อ น

1  คำ�ขวญประจำ�จงหวด15  แผนท40  อ�นกอนเทยว -  รจกเพชรบรณ/สภาพธรรมชาต/ประวตและความเปนมา/      ทองไปในดนแดนแหงขนเขา49  “สดยอด” ในเพชรบรณ57  ทเทยวและเสนท�ง57 • ทเทยวในเทศบาลเมองเพชรบรณ -  เสานครบาลเพชรบรณ/วดมหาธาต/หอประวตศาสตร          เพชบระ/ศาลหลกเมองเพชรบรณ/วดไตรภม65 • ทเทยวยานอ.เมอง -  อางเกบนาปาแดง/อช. ตาดหมอก/ไรกานนจล72 • ทเทยวยานอ.หนองไผ -  สวนรกขชาตซบชมภ78    • ทเทยวชวงอ.วเชยรบร-อ.ศรเทพ        -  ศาลสมเดจพระนเรศวรมหาราช/อทยานประวตศาสตร           ศรเทพ89 • ทเทยวยานเขาคอ        -  เขาคอ/แกงบางระจน/นาตกศรดษฐ/สถานเพาะเลยง           สตวปาเขาคอ (สวนสตวเปดเขาคอ)/ไร บ.เอน./ภแกว           แอดเวนเจอร ปารค/สวนปาหมพานต107    • ทเทยวยานอ.หลมสก        -  ศาลหลกเมองนครบาลเพชรบรณ/นาตกธารทพย (อช.           เขาคอ)/อนสาวรยพอขนผาเมอง/หมบานตมดบานใหม113    • ทเทยวชวงหลมเกา-ภทบเบก -  วดศรมงคล (วดนาทราย)/ภทบเบก

สารบญ

10

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

เ พ ช

ร บ

ร ณ

ตวอยาง

11

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

แ ม

ฮ อ

ง ส

อ น

121    • ทเทยวยานอ.นาหนาว        -  อช. นาหนาว/นาตกตาดพรานบา/ไรภพนา/ไรธนลาภ/           ถาใหญนาหนาว134  เทยวเทศก�ลง�นประเพณ -  งานบวงสรวงศาลสมเดจพระนเรศวรมหาราช/งานกาชาด      มะขามหวานนครบาลเพชรบรณ/งานบวงสรวงเจาพอศรเทพ/       งานกนขนมจนหลมเกา/ประเพณอมพระดานา/งานอบหมอก       กอดหนาว ดดาวทเขาคอ/งานขาวหลาม/งานปใหมชาวไทย       เผามง/งานเสงกลอง ลองโคมไฟ และงานพอขนผาเมอง142  เทยวตล�ด

- ตลาดสดเทศบาล 2/สวนรชมงคลาภเษก/ตลาดสดเทศบาล       หลมสก/ตลาดสดเทศบาลเมองหลมเกา152  ของกนและทกน158  “น�ยรอบร” อรอยทวไทย172  ซอของฝ�ก183  ขอมลก�รเดนท�ง -  การเดนทางจากกรงเทพฯ/การเดนทางภายในตวเมอง/      การเดนทางไปเทยวตางอาเภอ/ตารางโทรศพทตดตอรถ       โดยสาร188  ขอมลทพก -  พกทไหนด/อ. เมอง/อช. ตาดหมอก/ยานเขาคอตอนลาง/      ยานเขาคอตอนบน/ศนยวจยและพฒนาการเกษตรทสง       เพชรบรณ/อ. หลมสก/อ. หลมเกา/อช. นาหนาว200  คนห�ทเทยว202  ขอคว�มชวยเหลอ

11

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

เ พ ช

ร บ

ร ณ

ตวอยาง

แผนททางหลวง

กรงเทพฯ-เพชรบ

รณ

สญลกษณ ทางห

ลวงแ

ผนดน

ทางห

ลวงแ

ผนดน

สายจ

งหวด

เสนแ

บงเขตป

ระเทศ

จงหว

ด

อำเภอ

ตำบล

/หมบ

าน

มาตร

าสวน

1 :

4,46

0,00

00

5010

015

020

0 กม

.

ตวอยาง

40

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

เ พ ช

ร บ

ร ณ

รจกเพชรบรณเพชรบรณไดชอวาเปนจงหวดหนงของประเทศไทยทมทวทศนสวย

งาม โดยเฉพาะในชวงฤดหนาว จ. เพชรบรณจะสวยงามยงกวาฤดอน

  เพชรบรณตงอยในภาคเหนอตอนลาง มทวเขาเพชรบรณอนสลบ

ซบซอนอยทางตอนเหนอ และโอบลอม

สวนบนดานตะวนออกและตะวนตกของ

จงหวด เขาคอและ อช. น�าหนาวซง

เปนทเทยวทางธรรมชาตเลองชอระดบ

ประเทศกตงอยในบรเวณน  ในอดต

ดนแดนแถบนเคยเปนสนามรบระหวาง

ฝายรฐบาลกบพรรคคอมมวนสตแหง

ประเทศไทย หลงการตอส ทางการ

เมองสงบลง ความงามของธรรมชาตและปาเขาจงไดเผยตว แลว

กลายเปนแหลงทองเทยวโดดเดน เนองจากทตงซงอยทามกลางขนเขา

นอยใหญและมอากาศหนาวเยนตลอดทงป

  ทดนบรเวณดงกลาวเปนทหมายปองของคนมฐานะซงไปกวาน

ซอเพอปลกบานหลงท 2 ไวส�าหรบพกรอน บางคนกผนตวเองไปเปน

ชาวไรหลงปลดเกษยณชวงบนปลายชวต  อนทจรงหากยอนกลบไป

ในอดตราวครงศตวรรษ เคยมคนกรงเทพฯ มาบกเบกพนทปาดงใน

เพชรบรณมากอนแลว นนกคอก�านนจล คนวงศ ซงมาบกเบกเพอท�า

สวน ท�าไร ปลกหมอนเลยงไหม กระทงประสบความส�าเรจ ปจจบน

บรษทจลไหมไทย จ�ากด เปนแหลงผลตและรบซอรงไหมทส�าคญแหง

อานกอนเทยว

ทวทศนขนเขาใกลตวเมองหลมสก

ตวอยาง

41

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

เ พ ช

ร บ

ร ณ

หนงของประเทศ  ลกหลานของก�านนจลยงไดขยบขยายพนทเพาะปลก

เปนไร บ.เอน. ทเปนทรจกอยางกวางขวางในฐานะแหลงปลกพรรณไม

เมองหนาวแหงแรก ๆ  ของเพชรบรณ

  ตวเมองเพชรบรณตงอยบรเวณทราบแองกระทะ ผนดนอนอดม

ซงเปนทรองรบสายน�าล�าธารทไหลมาจากเขาสง เออตอการตงถนฐาน

เปนชมชนใหญมาแตโบราณ เชนเมองโบราณศรเทพทมอายอยในสมย

ทวารวด ราวพทธศตวรรษท 11  ในเขตเมองโบราณมปราสาทขอมรน

ราวคราวเดยวกบปราสาทหนพมาย จ. นครราชสมา อกทงเจดยในวด

มหาธาตทมยอดเปนรปดอกบวตม ทเรยกวาทรงพมขาวบณฑ กเปน

สถาปตยกรรมสมยสโขทย โบราณสถานเหลานเปนหลกฐานทแสดงให

เหนการกอรางสรางชมชนของเมองเพชรบรณในอดต

  เพชรบรณยงมความโดดเดนในเรองเชอชาต ผคนใน อ. หลมเกา

ซงเปนอ�าเภอเกาแก เรยกตวเองวาลาวหลม บางคนกเรยกลาวเหนอ

มเอกลกษณทางวฒนธรรมประเพณเปนของตนเอง เชน ส�าเนยงภาษา

พดทไดรบอทธพลทงจากภาษาไทยโคราช อสาน พวน และภาษาเหนอ

รวมกน อาหารพนบานอยางขนมจนกเปนการรบวฒนธรรมการกน

มาเชนกน แลวพฒนารสชาตจนความอรอยเลองลอไปทวประเทศ

นอกจากน อ. หลมเกาและ อ. หลมสกยงเปนแหลงก�าเนดมะขามหวาน

สายพนธดของ จ. เพชรบรณอกดวย

  เพชรบรณไดรบการกลาวขานและจารกไวในหนาประวตศาสตร

อกครงในชวงสงครามโลกครงท 2 สมยรฐบาลจอมพล ป. พบล-

สงคราม ซงมนโยบายจะยายเมองหลวงจากกรงเทพฯ ไปยงเพชรบรณ

เพราะเหนวาเพชรบรณตงอยหางจากอาวไทยอนเปนปากประตทขาศก

รกคบเขามาทางทะเล และยงมขนเขาเปนปอมปราการธรรมชาตอยางด

หากมศกสงครามกสามารถเตรยมการปองกนไดทนการ ทงการตดตอ

คมนาคมกบภมภาคอนกสะดวก เพราะตงอยกงกลางประเทศ  จอมพล ป.

ไดขนยายทรพยสมบตของกระทรวงการคลงบางสวนมาไวทเพชรบรณ

ทวาไมมการด�าเนนตามนโยบายนตอ เพราะจอมพล ป. หมดอ�านาจ

ตวอยาง

42

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

เ พ ช

ร บ

ร ณ

ขอมลทวไปของจงหวด

ทตง  ตงอยในภาคเหนอตอนลาง หางจากกรงเทพฯ ประมาณ 375

  กม.

พนท  12,668.416 ตร.กม. หรอประมาณ 7.9 ลานไร

อาณาเขต  ทศเหนอ   ตดกบ อ. ดานซาย อ. ภเรอ อ. ภหลวง และ

      อ. ภกระดง จ. เลย

  ทศใต    ตดกบ อ. โคกเจรญ อ. ชยบาดาล และ อ. ล�า-

      สนธ จ. ลพบร

  ทศตะวนออก ตดกบ อ. คอนสาร อ. หนองบวแดง อ. ภกด-

      ชมพล และ อ. เทพสถต จ. ชยภม

  ทศตะวนตก  ตดกบ อ. นครไทย อ. วงทอง อ. เนนมะปราง

      จ. พษณโลก อ. ทบคลอ อ. ดงเจรญ จ. พจตร

      และ อ. หนองบว อ. ไพศาล จ. นครสวรรค

แมนา  มแมน�าส�าคญคอ แมน�าปาสก ซงมความยาวตลอดสาย 370

  กม.  ตนน�าเกดจากภขวางใน อ. ดานซาย จ. เลย ไหลลงใต

  แลวเขาเขต จ. เพชรบรณ ผาน อ. หลมสก อ. เมอง อ. หนอง-

  ไผ อ. บงสามพน อ. วเชยรบร และ อ. ศรเทพ กอนไหลเขา

  เขอนปาสกชลสทธ จ. ลพบร  ชวงทไหลผาน จ. เพชรบรณม

  ความยาวประมาณ 350 ม.

ภมอากาศ  ฤดรอน  เดอน ม.ค.-พ.ค. อากาศคอนขางรอน อณหภม

  ประมาณ 35-40 องศาเซลเซยส

  ฤดฝน  เดอน ม.ย.-ต.ค. มฝนตกชก

  ฤดหนาว เดอน พ.ย.-ก.พ. อากาศหนาวจด อณหภมประมาณ

  0-16 องศาเซลเซยส

การปกครอง  แบงเขตการปกครองออกเปน 11 อ�าเภอ ไดแก อ.

    เมองเพชรบรณ อ. หลมสก อ. เขาคอ อ. ชนแดน

    อ. หลมเกา อ. หนองไผ อ. วงโปง อ. บงสามพน อ.

    วเชยรบร อ. ศรเทพ และ อ. น�าหนาว

คาขวญประจาจงหวด   เมองมะขามหวาน อทยานน�าหนาว ศรเทพ

      เมองเกา เขาคออนสรณ นครพอขนผาเมอง

ตวอยาง

43

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

เ พ ช

ร บ

ร ณ

ดวงตราประจาจงหวด  ภาพเพชร ภเขา และไรยาสบ อนหมายถงชอของ

      จงหวด ลกษณะภมประเทศ และสนคาพนเมอง

กอน จงไมนาแปลกใจทสถานทส�าคญหลายแหงใน จ. เพชรบรณมความ

เกยวของกบจอมพล ป. พบลสงคราม อดตนายกรฐมนตร

  เพชรบรณมศกยภาพดานการทองเทยวสง เพราะมธรรมชาต

และศลปวฒนธรรมมาแตเดม  เมอทางจงหวดมนโยบายสงเสรมการ

ทองเทยวดวยการพฒนาทเทยวใหม ๆ  โดยมสงอ�านวยความสะดวกขน

พนฐานพรอมสรรพ กยงสงผลใหเพชรบรณกลายเปนเมองทองเทยวท

ขนชอแหงหนงของประเทศ

สภาพธรรมชาตหากยนอย ในตวเมองเพชรบรณ มองไปทางไหนกจะเหนแตขนเขา

อยไกลลบ ๆ  ทงนเพราะ อ. เมองเพชรบรณตงอย ในแองกระทะ

โดยมทวเขาเพชรบรณโอบลอม แบงเปนทวเขาเพชรบรณตะวนออก

และเพชรบรณตะวนตก

  ทวเขาเพชรบรณตะวนออกทอดตวยาวจาก อ. ดานซาย จ.

เลย มายง อ. หลมเกา อ. หลมสก อ. น�าหนาว อ. เมอง อ. หนองไผ

อ. วเชยรบร และ อ. ศรเทพ ในเขต จ. เพชรบรณ แลวทอดตวตอเนอง

ไปยงเขต จ. ชยภม

  สวนทวเขาเพชรบรณตะวนตกเรมจากเสนเขตแดนระหวาง อ. วง-

ทอง จ. พษณโลก กบ อ. เขาคอ จ. เพชรบรณ ทอดยาวไปทางตอนใต

ของจงหวดท อ. วงโปง อ. ชนแดน อ. เมอง อ. หนองไผ อ. บงสามพน

อ. วเชยรบร และ อ. ศรเทพ ทวเขาไปสนสดท อ. ชยบาดาล จ. ลพบร

ตวอยาง

44

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

เ พ ช

ร บ

ร ณ

  ทวเขาเพชรบรณตะวนออกและเพชรบรณตะวนตกเปนแหลง

ตนน�าล�าธารสายเลก ๆ  หลายสายทหลอเลยงสรรพชวตในเมองเพชร-

บรณรวมกบแมน�าปาสก ซงไหลมาจาก จ. เลย ผานหลายอ�าเภอใน

เขตเพชรบรณ ไดแก อ. หลมสก อ. หลมเกา อ. เมอง อ. หนองไผ อ.

บงสามพน อ. วเชยรบร และ อ. ศรเทพ กอนไหลตอไปยง จ. ลพบร

  ความอดมสมบรณของดน น�า และอากาศ เออตอการเพาะปลก

คนเพชรบรณสวนใหญจงประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก คดเปน

พนทรอยละ 55 ของพนททงจงหวด นบเปนแหลงผลตพชผลทางการ

เกษตรทใหญทสดแหงหนงของประเทศ โดยเฉพาะพนทแองกระทะใน

อ. เมอง และบางสวนของ อ. หลมสก อ. หลมเกา เปนแหลงทมธาต

อาหารอดมสมบรณโดยถกน�าพดพามาจากเชงเขารอบ ๆ  เหมาะแก

การปลกพชไร เชน มะขาม ขาวโพด ยาสบ ฯลฯ  สวนทสงเชงเขาแถบ

อ. เขาคอ อ. น�าหนาว และ อ. หลมสกนน เปนชองรบลมหนาวจาก

ประเทศจนทพดผานมาทาง อ. ดานซาย จ. เลย บรเวณนจงมอณหภม

คอนขางหนาวเยน มการท�าการเกษตรทสง ปลกพชผกเมองหนาว ได

ผลผลตมากเปนอนดบตน ๆ  ของประเทศ

  ในอดตปาไมของเมองเพชรบรณจดเปนพนทปาทอดมสมบรณ

ทสดแหงหนงของไทย มพนธไมทมคาทางเศรษฐกจและสตวปาอาศย

ในอดตหวเมองทขนชอวามไขปาหรอไขมาลาเรยชกชมมหลายแหง

เชน เมองก�าแพงเพชร เมองก�าเนดนพคณ (ปจจบนคอ อ. บางสะพาน จ.

ประจวบครขนธ) แตทไหนกไมนากลวเทาไขปาของเมองเพชรบรณ เพราะ

เพชรบรณมพนทปาไมหนาแนน มล�าธารหลายสาย เปนแหลงเพาะพนธ

ยงกนปลอง พาหะของไขมาลาเรย จนมค�าพดตดปากวา หากใครไปเมอง

เพชรบรณเหมอนกบไปหาทตาย และใหเตรยมหมอใหมไปบรรจกระดก

กลบบานดวย เหตนจงไมมชาวกรงเทพฯ หรอชาวเมองอนกลาไปเมอง

เพชรบรณ

ไขปาเมองเพชร

ตวอยาง

45

เ พ ช

ร บ

ร ณ

“ น

า ย

ร อ

บ ร ”

อยหลายชนด โดยเฉพาะเขตพนท อ. เขาคอ และ อ. น�าหนาว  ผมา

เยอนแถบนมกลมปวยดวยไขปาหรอไขมาลาเรย กระทงไมมใครในยค

นนไมรจกพษสงของ “ไขปาเมองเพชร”  ชวงสงครามโลกครงท 2 สมย

จอมพล ป. พบลสงคราม ปาสวนใหญถกแผวถางเพอตงเพชรบรณ

เปนเมองหลวงแหงใหม ประกอบกบการบกรกของผคนทอพยพเขามา

ในยคหลง พนทปาไมจงลดลงมาก ในป พ.ศ. 2540 เหลอพนทปาเพยง

1,436,402 ไร หรอรอยละ 18 ของพนทปาในอดตของ จ. เพชรบรณ

พนทนบางสวนอยในเขต อช. ทงแสลงหลวง และ อช. น�าหนาว

  นอกจากนทวเขาเพชรบรณยงมแหลงแรธาตกระจายอยมาก

มายตามอ�าเภอตาง ๆ  เชน ท อ. เขาคอคนพบแรดบก วลแฟรม สงกะส

สวน อ. เมอง อ. ชนแดน และ อ. ศรเทพ เปนแหลงแรสงกะส  อ.

ชนแดน และ อ. หนองไผ มแรยปซมเปนสวนใหญ  แรธาตเหลาน

ถกน�ามาใชในงานอตสาหกรรม งานกอสราง และการบรรจภณฑ

ทรพยากรธรรมชาตอนอดมสมบรณดงกลาว ท�าใหเพชรบรณไดชอ

วาเปนเมองแหงวตถดบส�าคญทางอตสาหกรรม ขณะเดยวกนกเปน

แหลงผลตอาหารแหลงใหญทสดของประเทศไทยดวย

ประวตและความเปนมาตวเมองเพชรบรณซงเปนเขตเทศบาลในปจจบนนน เชอวามมาแต

โบราณแลว แตไมมหลกฐานปรากฏชดเจนวาสรางขนเมอใด  สมเดจฯ

กรมพระยาด�ารงราชานภาพ ทรงสนนษฐานวา เดมเพชรบรณมชอวา

เมองเพชบระ หรอพชประ หมายถงเมองแหงพชพนธธญญาหาร โดย

มการสรางเมองขนในสองยค คอ ยคแรกครงสมยสโขทย มเจดย

ทรงพมขาวบณฑทวดมหาธาตเปนหลกฐานส�าคญ ยคท 2 คอสมย

อยธยา ในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช มปอมและก�าแพงเมอง

กอดวยอฐปนศลารปสเหลยมลอมรอบ (ปจจบนคอบรเวณ ถ. หลกเมอง

และ ถ. เพชรรตน ในตวเมองเพชรบรณ) โดยมแมน�าปาสกอยกลางเมอง

ตวอยาง