ΓΛΩΣΣΑ- ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΕΝΙΑ.pdf

Λυµένα Θέµατα και Ασκήσεις κ.λ.π

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 www.arnos.gr – e-mail : [email protected]

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

1

Η ΓΛΩΣΣΑ- Η ΓΛΩΣΣΙΚΉ ΚΡΊΣΗ- Η ΛΕΞΙΠΕΝΙΑ

΄΄... Γι αυτό και η ζωντανή γλωσσική παρουσία του έθνους ανακτάται κάθε φορά από

τις νέες γενιές και αναδύεται µεσ΄ απ΄ αυτό που δεν ειπώθηκε ακόµα.΄΄

Κ. Μιχαηλίδης

΄΄ Στη συνείδηση, αλλά και στην πράξη σήµερα, για πολλούς Έλληνες, η προσπάθεια

δεν είναι πώς θα µάθει- ο ίδιος ή το παιδί του- καλύτερα ελληνικά, αλλά πως θα

βελτιώσει τα αγγλικά του! Ούτε νιώθει υπερήφανος για τα καλά ελληνικά του- που

ευτυχώς υπάρχουν σε πολλούς- όσο για τα καλά αγγλικά ή γαλλικά του! Όλα αυτά

είναι ενδεικτικά µιας νοοτροπίας- που ισχύει ευρύτερα στον κόσµο- και µιας στάσεως

έναντι της γλώσσας, που εξακολουθεί να τη βλέπει περισσότερο ως εργαλείο παρά ως

αξία΄΄

Γ. Μπαµπινιώτης

Αίτια της λεξιπενίας

Τεχνολογία και πληροφορική

Πολλοί θα υποστήριζαν ότι µε την εισβολή της πληροφορικής και γενικότερα της

τεχνολογίας ελλοχεύει ο κίνδυνος της όξυνσης της γλωσσικής κρίσης του σύγχρονου

ανθρώπου. Τόσο η κατακλυσµιαία είσοδος ξένων όρων που σχετίζονται µε τη

δεσπόζουσα επιστήµη της πληροφορικής και χρησιµοποιούνται από όλους

καθηµερινά (όροι που σχετίζονται µε το διαδίκτυο πχ: surfer, upload, msn) όσο και

άλλων ξενικών λέξεων, όπως αυτές που σχετίζονται µε την κινητή τηλεφωνία

προκειµένου να εξοικονοµηθεί χρόνος, καταδεικνύουν τα εξής: την άλωση της

γλώσσας και την βεβιασµένη επικοινωνία των ανθρώπων.

Παράλληλα, στον αιώνα της πληροφορικής και των διαφόρων τεχνολογικών

επιτευγµάτων, η καλλιέργεια της γλώσσας θεωρείται ξεπερασµένη. Η τυποποίηση

πολλών δραστηριοτήτων, η υπερειδίκευση φέρουν ολέθρια αποτελέσµατα στο

γλωσσικό πλούτο και ταυτόχρονα στη διανοητική ανάπτυξη κάποιου. Συγκεκριµένα,

η συρρίκνωση του λεξιλογίου και η υπολειτουργία της σκέψης δεν είναι µια

υποθετική αλλά πραγµατική επίπτωση. Η επιβεβληµένη µίµηση του τρόπου

διασκέδασης των προηγµένων τεχνολογικά χωρών (πχ: άκουσµα µόνο ξένων ήχων)

και του τρόπου ζωής( πχ: καθήλωση στον Η/Υ για αµέτρητες ώρες) καθιστούν τους

νέους αδιάφορους ως προς την γλωσσική κατάκτησή τους.




2

Η αποµάκρυνση των νεοελλήνων από το βιβλίο

Ξεχωριστός λόγος πρέπει να γίνει στην κακή σχέση του Έλληνα από την ανάγνωση

κάθε έντυπου υλικού ως πρόσθετη πηγή της γλωσσικής πενίας. Είναι τραγικό ότι οι

νεοέλληνες κατέχουν µια από τις κατώτερες θέσεις στο σύνολο των Ευρωπαίων

αναγνωστών λογοτεχνικών βιβλίων και όχι µόνο. ∆εν υπάρχει αµφιβολία στο ότι το

βιβλίο εµπλουτίζει/ συµπληρώνει τις υπάρχουσες γλωσσικές γνώσεις, φέρνοντας τον

αναγνώστη αντιµέτωπο µε διάφορα είδη λόγου, όπως ο ποιητικός, ο δοκιµιακός

γεµίζοντας πολλές πνευµατικές εµπειρίες. Παράλληλα, η αγορά του τύπου µέσω του

οποίου ο καθηµερινός λόγος µπορεί να αναβαθµιστεί και ο νους να µην εφησυχαστεί

από την καταιγιστική τηλεοπτική ενηµέρωση δεν αποτελεί συνήθεια των νέων. Από

τις άνωθεν αναφορές είναι εύληπτο ότι το αναγνωστικό έλλειµµα διευκολύνει τη

γλωσσική στασιµότητα και την πνευµατική µονοµέρεια του Έλληνα.

Φορείς κοινωνικοποίησης:

Εκπαίδευση- Σχολείο

Η κρίση της γλώσσας σχετίζεται άµεσα µε την κρίση που διέρχεται το σχολείο στις

µέρες µας. Το ίδιο αποκτώντας την ψυχρή λογική της τεχνοκρατίας αποµακρύνεται

από τον κύριο στόχο του που δεν είναι άλλος από την ολόπλευρη πνευµατική

καλλιέργεια. Αναντίρρητα, η γλωσσική κατάρτιση αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι

της τελευταίας. Ο θεσµός του σχολείου ως φορέας της γλωσσικής παιδείας αν και

έχει χρέος να οργανώνει κατάλληλα την διδασκαλία των γλωσσικών µαθηµάτων

προκειµένου οι µαθητές να έρθουν σε επαφή µε τον γλωσσικό περιεχόµενο των

λογοτεχνικών κειµένων, να νοηµατοδοτήσουν το περιεχόµενο της ιστορίας, να

εξασκηθούν στον καλλιεργηµένο γραπτό λόγο µέσω του µαθήµατος της Έκθεσης-

Έκφρασης, ωστόσο δεν το εκπληρώνει επιτυχώς. Επιπλέον, τα κακογραµµένα βιβλία,

η µη ύπαρξη βιβλιοθηκών σε πολλά σχολεία κάθε άλλο παρά ευνοούν τον

εµπλουτισµό του γλωσσικού κώδικα των παιδιών.

ΜΜΕ

Ξεχωριστός λόγος πρέπει να γίνει στα ΜΜΕ και δη στην τηλεόραση που αποτελεί

κύριο παράγοντα αλλοίωσης της γλώσσας. Η γλωσσική ανεπάρκεια πολλών

αρθρογράφων, η χυδαιολογία των ΄΄δηµοσιογράφων΄΄ γνωστών περιοδικών, η

συνθηµατική γλώσσα των ραδιοφωνικών εκποµπών παροπλίζουν τη γλώσσα µας.

Παράλληλα, δεν είναι δυνατό να µην τονιστεί ο υπαινικτικός λόγος των τηλεοπτικών

διαφηµίσεων, η ακατάσχετη κενολογία των τηλεοπτικών δηµοσιογράφων, η

αβασάνιστη χρήση ξενικής ορολογίας από αγαπηµένα πρόσωπα της τηλεόρασης πχ:

παρουσιαστές θεαµάτων ως στοιχεία που προκαλούν τη γλωσσική αφαίµαξη.




3

Είναι ακόµη αναγκαίο να γίνει αναφορά στη µαγεία της εικόνας, του ήχου, της

κίνησης των τηλεοπτικών εκποµπών που απορροφά µεγάλο µέρος του χρόνου των

νέων. Η καθηµερινή κατανάλωση των µεσηµεριανών εκποµπών ρηχού περιεχοµένου,

η έντεχνη επιβολή της επικοινωνίας από την πλευρά των παρουσιαστών καθηµερινών

τηλεπαιχνιδιών προς τους τηλεθεατές, µέσω µηνυµάτων, για λόγους τηλεθέασης, η

αφοσίωση των δεκτών κατά την παρακολούθηση των θεαµάτων χορού, τραγουδιού,

υποκριτικής αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της καθηµερινότητας του νέου. Έτσι,

δεν υπάρχει περιθώριο χρόνου για διάλογο µε τους γονείς, για διάβασµα

λογοτεχνικών βιβλίων. Συνεπώς, για την πνευµατική νωθρότητα της νεολαίας τα

ΜΜΕ δεν είναι άµοιρα των ευθυνών τους.

Οικογένεια:

Η οικογένεια δεν µπορεί να µη συµπεριληφθεί στο πρόβληµα της γλωσσικής πενίας

των νέων. Η τακτική επικοινωνία/ ο ουσιώδης διάλογος µεταξύ των γονέων και των

παιδιών έχει αντικατασταθεί από το µονόλογο των τηλεοπτικών προσώπων. Άρα,

είναι δύσκολο να µεταδοθεί ο ρόλος της γλώσσας ως επικοινωνιακού οργάνου στα

τελευταία. Εκτός από αυτό, καταστροφική είναι η δράση των γονέων που

επανειληµµένα κάνουν χρήση υβριστικού λεξιλογίου/ βωµολοχίας χωρίς κανένα

φραγµό στο περιβάλλον του σπιτιού. Εξαιτίας αυτού, η υιοθέτηση του ίδιου

υποβαθµισµένου γλωσσικού συστήµατος από τα παιδιά γεγονός είναι φυσικό

επακόλουθο, το οποίο δυστυχώς παρακωλύει τη γλωσσική τους απελευθέρωση. Αντί

αυτής της τακτικής, οι γονείς µπορούν µε διάφορα τρόπους (πχ: αγορά εφηµερίδων,

βιβλίων κατάλληλων για την ηλικία των παιδιών, επίσκεψη σε βιβλιοθήκες, από

κοινού παρακολούθηση εκποµπών ειδικών για την ελληνική γλώσσα κλπ) να

αποτρέπουν το πρόβληµα της γλωσσικής ένδειας των νέων.

Η σηµασία- Ο ανεκτίµητος ρόλος της γλώσσας

Πνευµατικός τοµέας:

Αρµόζει να τονιστεί ότι η ολοκληρωµένη εκµάθηση µιας γλώσσας αποτελεί πυξίδα

για την πνευµατική συγκρότηση κάποιου. Η γνώση της και η µελέτη της βοηθά

κάποιον στην ολόπλευρη κατανόηση των θεµάτων και δικαιολογηµένα στην πιο

αντικειµενική απόδοση νοηµάτων. Από αυτό, κατανοείται ότι ο σωστός χειρισµός

ενός γλωσσικού κώδικα κατευθύνει και βελτιώνει την κριτική ικανότητα του χρήστη.

Ακόµη, δεν αποτελεί υπερβολή ότι η γλώσσα, ως βασικός φορέας ιδεών και

ιδιαίτερων πεποιθήσεων διαπλατύνει τους ορίζοντες του πνεύµατος. Απαλλάσσει, θα

λέγαµε, κάποιον από την µονολιθικότητα εµπλουτίζοντας το διανοητικό του επίπεδο.

Παράλληλα, στην άρτια χρήση µιας γλώσσας οφείλεται και η αποφυγή της




4

πνευµατικής χειραγώγησης κάποιου από ένα δεινό οµιλητή, από τα ΜΜΕ κλπ. Ο

καλός χειριστής του γλωσσικού συστήµατος είναι σίγουρο ότι ελέγχει τα

εκπεµπόµενα από άλλους µηνύµατα, τα διυλίζει και εποµένως δεν τα αποδέχεται

παθητικά.

Πολιτιστικός- Εθνικός τοµέας

Εκτός από τα παραπάνω, η γλώσσα ενός λαού είναι ένα από τα αδιάσειστα

πολιτιστικά στοιχεία ενός λαού. Με αυτή, είναι δυνατό ο κάθε πολίτης µιας χώρας να

αποτυπώσει τον τρόπο σκέψης του, τον τρόπο θεώρησης των πραγµάτων στην

έκταση της τελευταίας. Τα συστατικά µέρη µιας γλώσσας: η ποικιλία των λέξεων, η

γραµµατική, το συντακτικό µπορεί να είναι σύνθετα/ πολύπλοκα (πχ: ελληνική,

γαλλική γλώσσα) ή πιο απλά ( πχ: ισπανικά) δηλώνοντας την πνευµατική ταυτότητα

ενός λαού. Είναι, ακόµη, αναγκαίο να επισηµανθεί ότι µέσω των γλωσσών

αποτυπώνονται οι διαχρονικές/ αναλλοίωτες αξίες και τα χαρακτηριστικά ενός λαού,

όπως η ελληνική δηµοκρατία, το µέτρο, η ανθρωπιά και η ελληνική λεβεντιά, η

φιλοξενία αντίστοιχα.

Όµως, κάτι εξίσου σηµαντικό είναι ότι η διαφύλαξη της γλώσσας αποτελεί κυρίαρχο

προστατευτικό κλοιό έναντι της καταλυτικής πολιτιστικής διείσδυσης ισχυρότερων

κρατών σε µικρότερα στα χρόνια της παγκοσµιοποίησης. Μέσω αυτής, µπορεί το

σύνολο των ατόµων µιας χώρας να γνωρίσει τα ήθη και τα έθιµα της χώρας του, την

ιστορία του και άρα να έρθει πιο κοντά στις παραδοσιακές ρίζες του. Εποµένως,

έχουµε χρέος να θωρακίσουµε τη γλώσσα µας µπροστά στην τάση της ξενοµανίας

που σκόπιµα µας καθιστά γλωσσικά ευάλωτους. Ας µην ξεχνάµε ότι η διεθνοποίηση

του εµπορίου, η απουσία οικονοµικών συνόρων, η ύπαρξη ισχυρότατων υπερεθνικών

οικονοµικο- πολιτικών οργανισµών συνοδεύουν το πολυδιάστατο φαινόµενο της

παγκοσµιοποίησης κάνοντας πιο επικίνδυνη την ΄΄πολιτιστική διείσδυση΄΄ των

ανεπτυγµένων χωρών στα φτωχότερα οικονοµικά και τεχνολογικά κράτη, όπως η

Ελλάδα.

Κοινωνικός

Κανείς δεν µπορεί να αναιρέσει το γεγονός ότι η γλώσσα είναι το βασικότερο

επικοινωνιακό εργαλείο που διευκολύνει την επαφή των ανθρώπων . Μέσω αυτής τα

άτοµα δύνανται να ανταλλάξουν απόψεις, να αναθεωρήσουν τις προσωπικές τους

θέσεις στα πλαίσια ενός δηµιουργικού διαλόγου. Στην ελεύθερη εξωτερική έκφραση

αποδίδεται η ανάπτυξη υγιών ανθρώπινων σχέσεων, σχέσεων αλληλοκατανόησης,

αλληλοσεβασµού και όχι υποκρισίας και συµφέροντος, όπως οι σηµερινές.

Εποµένως, µέσω της άµεσης/ ζωντανής µετάδοσης λεκτικών µηνυµάτων, υπάρχει

πιθανότητα να αµβλυνθεί το κοινωνικό πρόβληµα της αποξένωσης του σύγχρονου

ατόµου. Με την αρωγή ενός καλλιεργηµένου γλωσσικού κώδικα η κοινωνικοποίηση

κάποιου είναι πιο εύκολη και µάλιστα η επίλυση όποιας διαφοράς δεν καταλήγει σε

ατέρµονες και ανούσιες λογοµαχίες.




5

Πολιτικός

Η γλωσσική ανάπτυξη και ο διανθισµένος/ καίριος πολιτικός λόγος βρίσκονται σε

άµεση σχέση. Ο πολιτικός όταν επικαλείται τη λογική κρίση των δεκτών είναι

αποκαλυπτικός και διαφωτιστικός για τα πολιτικά τεκταινόµενα µιας χώρας. Επίσης,

ο λόγος των µελών κάθε κόµµατος ή αυτός των δηµοσιογράφων όταν είναι

συγκροτηµένος, πλούσιος σε επιχειρήµατα, απαλλαγµένος από κενολογίες µπορεί να

εµπνεύσει τους πολίτες να ασχοληθούν µε την πολιτική κατάσταση του τόπου τους,

να αναλάβουν τις νόµιµες πολιτικές τους ευθύνες διεκδικώντας τα δικαιώµατά τους.

Αντιθέτως, στον ξύλινο καθηµερινό κοµµατικό λόγο, στις συνεντεύξεις πολιτικού

περιεχοµένου που εκπέµπονται από τα κανάλια , στους προεκλογικούς λόγους των

εκάστοτε ή επικείµενων πρωθυπουργών η συρρίκνωση του λεξιλογίου, η επανάληψη

των τυποποιηµένων µηνυµάτων της κάθε πολιτικής παράταξης είναι εµφανής. Σε

αυτή την περίπτωση, δυστυχώς η πολιτική χειραγώγηση επιτρέπει την έλλειψη

πρωτότυπης γλώσσας, του µεστού σε νοήµατα λόγου ενώ ταυτόχρονα δικαιολογεί τα

γλωσσικά ολισθήµατα και τα βαυκαλίσµατα

Λεξιλόγιο:

Βαυκάλισµα= η εξαπάτηση, ο καθησυχασµός κάποιου µε ψεύτικες υποσχέσεις ή

καλλιεργώντας ψεύτικες προσδοκίες

Documents

ΓΛΩΣΣΑ- ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΕΝΙΑ.pdf