Đây là một số những bài học hỏi thêm về thánh Phaolô. Liên Đoàn gởi đến cho anh chị em, và hi vọng giúp anh chị em hiểu biết và yêu mến thánh nhân hơn trong năm thánh Phaolô này. LDCGVN tại Hoa Kỳ. Bài 18: Thánh Phaolô đi truyền giáo nhiều nơi, Ngài có truyền giáo ở Jerusalem không? Nếu đến Jerusalem, Ngài đến đó bao nhiêu lần? Thánh Phaolô đi truyền giáo nhiều nơi nhưng không thấy kể là Ngài truyền giáo ở Jerusalem, vì đó là vùng đất đã có các tông đồ (Phêrô, Giacôbê, Gioan) rao giảng. Tuy nhiên thánh Phaolô lên Jerusalem nhiều lần với nhiều mục đích khác nhau. Để tìm lại những dấu vết này, cũng như những sự kiện lịch sử khác theo dấu chân thánh Phaolô, các nhà chuyên môn dựa vào phần lớn là sách Công Vụ Tông Đồ và những thư thánh Phaolô viết cho các tín hữu tiên khởi. Hai nguồn liệu này đôi khi cung cấp những dữ kiện khác nhau. Dựa vào thư của thánh Phaolô viết, Ngài đến Jerusalem hai lần sau khi đã trở lại: một lần sau ba năm (Gal 1:18), một lần sau mười bốn năm (Gal 2:1), trong cuộc gặp gỡ với các tông đồ mà đôi khi được gọi là công đồng Jerusalem. Trong thư gởi tín hữu Roma (Rm 15:25), Phaolô dự tính đến thăm Jerusalem một lần nữa trước khi Ngài đi Roma và Tây ban Nha (đây chỉ là dự tính).

Dựa vào sách Cvtd, sau khi trở lại, thánh Phaolô có thể đã đến Jersusalem khoảng năm lần. Lần thứ nhất trong Cvtd 9:26-29 kể sau khi Phaolô trở lại và rao giảng ở Damascus, rồi bị nhiều người âm mưu giết Ngài. Phaolô bỏ Damascus để về Jerusalem. Lần thứ hai trong Cvtd 11:29-30 kể khi Barnabas và Saul (tên cũ của Phaolô) đem tiền quyên góp giúp những người anh chị em nghèo ở vùng Giuđa. Theo lịch sử thì một nạn đói xảy ra ở vùng Địa Trung Hải dưới thời hoàng đế Claudius, và Julius Alexander làm thống đốc, vào khoảng giữa năm 46-48(xem Cvtd 11:28). Lần thứ ba trong Cvtd 15:1-2 kể chuyện Phaolô và Barnanas lên dự đại hội Jerusalem với các tông đồ và kỳ mục. Lần thứ tư trong Cvtd 18:22 kể sau cuộc hành trình lần thứ hai, Phaolô lên Jerusalem để chào thăm các vị trong giáo hội ở đó trước khi về Antioch. Lần thứ năm trong Cvtd 21:15-17 kể cuối cuộc hành trình lần thứ ba, Phaolô thăm Jerusalem và bị bắt. Vây làm sao dung hoà hai tài liệu trên? Việc dung hoà hai tài liệu này là một điều khó, nhưng các chuyên gia kinh thánh tin rằng những gì Luca kể lại trong Cvtd và Phaolô ghi lại trong thư Ngài viết không trái nghịch nhau. Một giải phảp được đưa ra là lần thăm viếng Jerusalem thứ nhất được kể lại trong Gal 1:18 và trong Cvtd 9:26-29 hợp nhau. Trong lần viếng thăm này, Phaolô ở lại đó chừng 15 ngày để gặp Kephas (tức Phêrô) và Giacôbê. Vì là lần đầu tiên nên có lẽ các tông đồ chưa biết và chưa tin tưởng

Phaolô, Barnabas là người đem Phaolô đến giới thiệu với các tông đồ và cộng đoàn tín hữu Jerusalem. Nhưng lần thăm viếng thứ hai được thánh Phaolô kể trong Gal 2:1, tức đại hội Jerusalem, thì sách Cvtd sắp xếp thành hai lần viếng thăm (được kể lại trong lần thứ hai và thứ ba ở trên). Lần viếng thăm thứ tư trong Cvtd 18:22 là cuộc thăm viếng ngắn ngủi. Có lẽ vì chỉ ghé qua Jerusalem trên được về Antioch nên Phaolô không ghi lại trong thư của Ngài. Lần viếng thăm thứ năm trong Cvtd hợp với ý định Phaolô ghi lại trong thư gởi tín hữu Roma 15:25. Lối giải thích này được nhiều người chấp nhận là hợp lý, và không thấy có những bằng chứng lịch sử đối nghịch cách hiểu nảy. Mt. Nguyễn khắc Hy, S.S. Bài 19: Vậy thánh Phaolô làm gì trong những lần lên Jerusalem? Như thánh Phaolô tự thuật trong thư gởi Galata, Ngài lên Jerusalem hai lần (Gal 1:17-18; 2:1). Vậy mục đích và nội dung hai lần thăm viếng này là gì? Các nhà chuyên môn cho rằng lần thứ nhất (Gal 1:18) xảy ra khoảng năm 39, ba năm sau khi Phaolô trở lại. Mục đích của chuyến đi là (a) làm quen với các tông đồ, (b) với hội

thánh Jerusalem nói riêng và với hội thánh Kitô giáo nói chung, (c) học hỏi về Chúa Giêsu Kitô và những giáo huấn của Ngài. Không có bằng chứng nào cho thấy Phaolô gặp và học hỏi với Chúa Giêsu khi Chúa Giêsu còn sống, hay được Chúa Giêsu mặc khải một cách nhiệm mầu những kiến thức cho Ngài. Nhưng trong thư gởi tín hữu Côrintô, Phaolô viết: “Thật vậy, điều tôi đã lãnh nhận từ nơi Chúa, tôi xin truyền lại cho anh em.” (1 Cor 11:23). Ngài còn viết thêm: “Trước hết, tôi đã truyền lại cho anh em điều mà chính tôi đã lãnh nhận…” (1 Cor 15:3). Câu hỏi là: vậy Phaolô lãnh nhận những gì, ở đâu, và khi nào? Các nhà kinh thánh cắt nghĩa rằng dịp Phaolô lên Jerusalem (năm 39) và ở lại với Kêpha (Phêrô) và Giacôbê là cơ hội để học hỏi về cuộc đời, con người và giáo lí của Chúa Giêsu. “Ba năm sau tôi mới lên Giê-ru-sa-lem diện kiến ông Kê-pha, và ở lại với ông mười lăm ngày.”(Gal 1:18). Nhờ trí thông minh xuất chúng và tài năng “học một biết mười,” sau thời gian ngắn này, Phaolô đã thấu hiểu những giáo huấn của Chúa Giêsu dù Ngài không có cơ hội tiếp xúc với Chúa Giêsu trước đây. Điều này được thể hiện cách rõ ràng qua những thư thánh Phaolô viết cho Kitô hữu. Giáo huấn của Phaolô không hề trái ngược với những gì Chúa Giêsu giảng dạy. Hơn nữa, những lí luận thần học của Phaolô là những chú giải chính xác về giáo lí của Chúa Giêsu. Theo Cvtd, trong lần thăm viếng lần đầu này, Phaolô đã không tự mình đến mà Barnabas là người giới thiệu Phaolô

cho các tông đồ (Cvtd 9:27-29), có lẽ vì các tông đồ chưa biết và chưa thực sự tin Phaolô là người đã thật lòng theo Chúa Giêsu Kitô. Cũng theo Cvtd, trong lần đến Jerusalem này, đang khi cầu nguyện trong đền thờ, Phaolô đã có một thị kiến được Chúa báo cho biết là mau trốn khỏi Jerusalem vì những người Do Thái đang tìm bắt Ngài: “Khi trở về Giê-ru-sa-lem, đang lúc tôi cầu nguyện trong Đền Thờ, thì tôi xuất thần18 và thấy Chúa bảo tôi: “Mau lên, hãy rời khỏi Giê-ru-sa-lem gấp, vì chúng sẽ không nhận lời anh làm chứng về Thầy đâu……. Chúa bảo tôi: “Hãy đi, vì Thầy sẽ sai anh đến với các dân ngoại ở phương xa.” (Cvtd 22:17-21). Vậy sau 15 ngày ở Jerusalem (Gal 1:18), Phaolô được anh em Kitô hữu sắp xếp trốn về Tarsus ở Celicia (Cvtd 9:30). Thánh Phaolô ở lại đó khoảng vài năm. Mt. Nguyễn khắc Hy, S.S. Bài 20: (tiếp theo) Lên Jerusalem lần thứ hai Lần thứ hai lên Jerusalem, theo Phaolô kể trong thư Galata, là dịp đại hội Jerusalem nhóm họp để giải quyết vấn nạn về những người ngoại gia nhập giáo hội, khoảng năm 49 (Gal 2:1). Theo Công Vụ Tông Đồ, khi Phaolô ngụ lại ở Antioch sau chuyến hành trình đầu tiên (khoảng năm 46-49), có nhiều dân ngoại tin theo Chúa Kitô, một số đến từ vùng Judea (Cvtd 15:1-3). Khi những người ngoại gia nhập hội thánh, vấn nạn được đặt ra là họ có phải giữ những luật mà người Do Thái đang giữ hay không: luật cắt bì và luật kiêng khem trong ăn uống.

Bối cảnh hội thánh lúc đó là đa số những Kitô hữu tiên khởi là người Do Thái. Những người này, dù tin vào Đức Giêsu Kitô nhưng họ không tách mình ra khỏi Do thái giáo. Họ nhìn Đức Giêsu Kitô là Đấng được Thiên Chúa xức dầu (Messiah) và sai đến để giải phóng dân họ. Nói cách khác, theo Chúa Giêsu Kitô lúc đó chưa hẳn là theo một tôn giáo mới, nhưng là tin rằng những gì Thiên Chúa đã hứa cho dân Israel giờ đây được thực hiện. Với niềm tin đó, họ (những người Do thái tin vào Chúa Kitô) không có lí do gì để từ bỏ lề luật Môisê. Họ giữ phép cắt bì, kiêng ăn những thức ăn bị xem là dơ bNn (như thịt còn dính máu) và giữ luật thanh tNy trước khi ăn v.v… Vì thế, khi những người ngoại (Hi lạp, Roma…) gia nhập hội thánh, một số những người gốc Do thái đòi hỏi dân ngoại giữ những luật trên. Khi vấn nạn còn đang tranh cải, chưa được giải quyết, Phaolô và vài người khác lên Jerusalem để tham khảo ý kiến của các tông đồ. Chi tiết của đại hội được kể trong sách Cvtd (15:1-20) và trong thư Phaolô viết cho Galata (2:1-10) có phần khác nhau về diễn biến của buổi họp, nhưng quyết định cuối cùng của đại hội thì hoàn toàn giống nhau: là dân ngoại theo Chúa Giêsu Kitô không cần phải chịu cắt bì. Ta có thể tóm hai diễn biến trong hai nguồn liệu như sau: Trước hết, theo Công Vụ Tông Đồ, sau khi một vài người theo phái Pharisiêu thắc mắc việc cắt bì của người ngoại theo Chúa Giêsu, cộng đoàn Antiokia gởi Phaolô và Barnaba cùng đem theo Titô (một người ngoại tin theo Chúa Kitô) lên Jerusalem để tìm câu trả lời. Tại đại hội, sau

khi nghe Phêrô trình bày đừng tạo thêm gánh nặng không cần thiết cho anh em (Cvtd 15:7-10), đến Phaolô và Barnaba trình bày những thành quả truyền giáo với dân ngoại (Cvtd 15: 12), thì Giacôbê, nhân danh người lãnh đạo cộng đoàn Jerusalem, đã quyết định là dân ngoại theo Chúa Giêsu không phải chịu phép cắt bì (Cvtd 15: 20). Về việc kiêng khem thịt và thức ăn cúng, Giacôbê khuyên: “viết thư bảo họ kiêng những thức ăn ô uế vì đã cúng cho ngẫu tượng, tránh gian dâm, kiêng ăn thịt loài vật không cắt tiết và kiêng ăn tiết.” (Cvtd 15:20). Trong thư gởi Galata, Phaolô kể là N gài và Barnaba cùng đem Titô lên Jerusalem. Phaolô đã gặp riêng với các tông đồ. N gài cũng cho biết rằng việc đòi hỏi dân ngoại chịu cắt bì là do một số thành phần quá khích đòi hỏi (Gal 2:4). Sau khi gặp những vị hữu trách có thế giá (lúc đó là Phêrô, Giacôbê và Gioan) và trình bày sự việc, không có vị nào bắt Titô (một người ngoại) phải chịu cắt bì. Phaolô còn xác nhận rằng quyết định của các vị đó là tôn trọng việc Phaolô được Thiên Chúa chọn đi truyền giáo cho dân ngoại, và Phêrô truyền giáo cho người Do Thái (Gal 2:1-10). Đại hội Jerusalem là một ví dụ điển hình về hình thức sinh hoạt của giáo hội khi gặp những khúc mắc về luân lí hay đức tin. Các vị hữu trách (các tông đồ ngày xưa, và các giám mục ngày nay) họp lại để tìm ra thánh ý Thiên Chúa mặc khải trong giáo hội qua các công đồng. Đại hội Jerusalem còn là một bước ngoặt quan trọng nhất trong lịch sử truyền giáo của giáo hội khi tin mừng được giới thiệu đến với dân ngoại vì (a) mở cửa để hình thành một tôn giáo mới, tách biệt khỏi Do thái giáo, là Kitô giáo ngày nay, và (b) tạo điều kiện cần thiết để Tin Mừng thật

sự được rao giảng “trong khắp các miền Giuđê, Samari và cho đến tận cùng trái đất” (Cvtd 1:8). Mt. Nguyễn khắc Hy, S.S. Bài 21: Thánh Phaolô nói nhiều đến Vinh Quang Thánh Giá và đau khổ, vậy bản thân Ngài chịu những đau khổ nào? Trong những hành trình rao giảng Tin Mừng, Phaolô đã chịu đựng biết bao thử thách cả thể xác lẫn tinh thần. N hững thành công trong việc truyền giáo phần lớn nhờ vào tính chịu đựng của một người cương nghị, can đảm, không thoái lui trước những khó khăn. Trước hết, hãy nhìn vào những đau khổ thánh nhân chịu về mặt thể xác. Gần một phần ba (1/3) sách Công Vụ Tông Đồ kể chuyện Phaolô trong tù hay bị xử án. Rồi 5 trong số 13 lá thư N gài viết đều nhắc đến N gài như một tù nhân (xem thư gởi Philiphê, Philemon, Côlôsê, Ephêsô và 2 Timôthê). Với Phaolô, chịu đau khổ là thông phần đau khổ Đức Kitô đã chịu, là làm sống lại những gì Đức Kitô đã sống cho hiện tại. N ghĩa là, nếu Chúa Giêsu đã chết cho người khác thì Phaolô cũng phải chịu đau khổ cho quyền lợi của tha nhân. Vì thế thánh Phaolô hãnh diện khi chịu đựng đau khổ vì danh Đức Giêsu Kitô và cho người khác (2 Cor 1:5-6; 12:15; Phil 1:12-14). Thánh nhân khẳng định là trong yếu đuối, N gài tìm thấy sức mạnh và sự hiện diện của Thiên Chúa (2 Cor 12:10); trong đau khổ, N gài nhìn thấy quyền năng của Thiên Chúa tỏ hiện trong việc đem lại ơn cứu độ của dân ngoại và Do thái (2 Cor 4:7-12).

Vì những đau khổ quan trọng với Phaolô nên N gài kê khai những chịu đựng của mình trong nhiều hoàn cảnh khác nhau (Rm 8:35; 1 Cor 4:8-13; 2 Cor 4:7-12; 6:3-10; 11:23-33; 12:10). Hãy nghe Phaolô kể về những đau khổ N gài chịu: “Năm lần tôi bị người Do-thái đánh bốn mươi roi bớt một; ba lần bị đánh đòn; một lần bị ném đá; ba lần bị đắm tàu; một đêm một ngày lênh đênh giữa biển khơi! Tôi còn hơn họ, vì phải thực hiện nhiều cuộc hành trình, gặp bao nguy hiểm trên sông, nguy hiểm do trộm cướp, nguy hiểm do đồng bào, nguy hiểm vì dân ngoại, nguy hiểm ở thành phố, trong sa mạc, ngoài biển khơi, nguy hiểm do những kẻ giả danh là anh em. Tôi còn phải vất vả mệt nhọc, thường phải thức đêm, bị đói khát, nhịn ăn nhịn uống và chịu rét mướt trần truồng. Không kể các điều khác, còn có nỗi ray rứt hằng ngày của tôi là mối bận tâm lo cho tất cả các Hội Thánh!” (2 Cor 11:24-28). N goài số lần tù tội hay đắm tàu, thánh Phaolô còn nói đến “cái dằm đâm vào thịt” của N gài: “Và để tôi khỏi tự cao tự đại vì những mặc khải phi thường tôi đã nhận được, thân xác tôi như đã bị một cái dằm đâm vào, một thủ hạ của Xa-tan được sai đến vả mặt tôi, để tôi khỏi tự cao tự đại” (2 Cor 12:7). Một số nhà kinh thánh cho rằng “cái dằm” này chỉ “một thuộc hạ Xatăn”, hay một cách nói ám chỉ là những khó khăn, thử thách Thiên Chúa gởi để giữ Phaolô khiêm nhường. N hiều người khác cho rằng “cái dằm” này có thể chỉ những viết thương thể lí (như bệnh tật) mà Phaolô chịu (vì Phaolô không nói rõ những vết thương này trong 2 Cor

12:7;4:10; Gal 4:13-14), hay những vết thương tâm linh mà Phaolô gặp qua những chống đối của người khác. Dù không biết chính xác tình trạng thể lí của Phaolô, những lời tự thuật của N gài trong 2 Cor 11:22-28 nói lên những chịu đựng phi thường của một con người chỉ vì yêu mến việc rao giảng Tin Mừng mà thôi. Cũng trong những đau khổ về thể xác, thánh Phaolô còn nhắc đến những hạn chế tài năng và vóc dáng của mình. Khi so sánh với các tông đồ khác, N gài viết: “Vì thế, khi đến với anh em, tôi thấy mình yếu kém, sợ sệt và run rẩy. Tôi nói, tôi giảng mà chẳng có dùng lời lẽ khôn khéo hấp dẫn, nhưng chỉ dựa vào bằng chứng xác thực của Thần Khí và quyền năng Thiên Chúa” (1 Cor 2:3-4). N gài cũng nói đến những tố cáo người khác gán cho N gài: “Có kẻ nói rằng: “Trong thư thì nghiêm khắc và hùng hổ; nhưng khi có mặt thì nhu nhược, nói chẳng ra hồn.” (2 Cor 10:10). Đây là những bằng chứng cho thấy có lẽ Phaolô là một người có vóc dáng nhỏ nhắn, không có tài ăn nói, nhưng chắc chắn kiến thức hiểu biết của N gài thì sâu rộng như ta thấy trong các thư N gài viết, hay khi N gài tự thuật: “Giả như tôi có thua kém về khoa ăn nói, thì về sự hiểu biết, tôi chẳng thua kém đâu! Trong mọi dịp và trước mặt mọi người, chúng tôi đã tỏ cho anh em thấy điều đó rồi.” (2 Cor 11:6). Mt. Nguyễn khắc Hy, S.S. Bài 22 (tiếp theo) Đau khổ tinh thần

Còn về mặt tinh thần, thánh Phaolô chịu đựng những gì? Có bốn đối tượng thánh nhân phải chịu đựng: (a) những Kitô hữu sống không đúng với Tin Mừng; (b) những Kitô hữu gốc Do thái luôn gây áp lực bắt dân ngoại phải chịu cắt bì và giữ luật Môisê; (c) những người Do Thái nhiệt tình luôn tìm cách đàn áp sự lớn mạnh của nhóm gọi là Kitô giáo; và (d) chính quyền Roma luôn tìm cách theo dõi để trấn áp những hoạt động chính trị của nhóm tôn giáo mới (Kitô giáo) phát triển nhanh và mạnh này. Trước hết là lo lắng và đau khổ vi Kitô hữu chia rẽ. Trong thư thứ nhất Corinto, Phaolô nhắc nhở: “Tôi khuyên tất cả anh em hãy nhất trí với nhau trong lời ăn tiếng nói, và đừng để có sự chia rẽ giữa anh em, nhưng hãy sống hoà thuận, một lòng một ý với nhau. Thật vậy, thưa anh em, người nhà của bà Khơ-lô-e cho tôi hay tin có chuyện bè phái giữa anh em. Tôi muốn nói là trong anh em có những luận điệu như: “Tôi thuộc về ông Phao-lô, tôi thuộc về ông A-pô-lô, tôi thuộc về ông Kê-pha, tôi thuộc về Đức Ki-tô.” Thế ra Đức Ki-tô đã bị chia năm xẻ bảy rồi ư? Có phải Phao-lô đã chịu đóng đinh vào khổ giá vì anh em chăng? Hay anh em đã chịu phép rửa nhân danh Phao-lô sao?” (1 Cor 1:10-13). Không chỉ chia rẽ, Kitô hữu còn sống buông thả về xác thịt với những trường hợp dâm ô, loạn luân, và còn kiện tụng nhau ở toà án đời. Đây là một gương xấu khi những người ngoại nhìn vào cộng đoàn Kitô hữu (1 Cor 5-6). Một số khác ăn thịt cúng hay ăn những thức ăn đã dâng cúng ngẫu tượng gây hiểu lầm cho nhiều tân tòng (1 Cor 8 và 9). Một số thiếu kính trọng khi đến với Bàn Tiệc của Chúa (tức Thánh Lễ), coi thường và thiếu chuNn bị phụng vụ, hay

biến Thánh Lễ trở thành một dịp ăn uống no say mà quên những người nghèo đói khác (1 Cor 11). Một số tự hào với những đặc sủng được thần khí Thiên Chúa ban cho, như ơn nói tiên tri, ơn chữa lành, ơn nói tiếng lạ, ơn giải thích tiếng lạ v.v…, để vênh vang cá nhân hơn là dùng để làm lợi cho giáo hội (1 Cor 12-13). Tất cả những điều này hợp với lời Phaolô tâm sự trong thư thứ hai Corintô: “Không kể các điều khác, còn có nỗi ray rứt hằng ngày của tôi là mối bận tâm lo cho tất cả các Hội Thánh!29 Có ai yếu đuối mà tôi lại không cảm thấy mình yếu đuối? Có ai vấp ngã mà tôi lại không cảm thấy lòng sôi lên?” (2 Cor 11:28-29). Thứ hai là với những Kitô hữu gốc Do thái đòi hỏi dân ngoại giữ luật Môisê. Trong thư gởi Galata, Phaolô nhắc đến một nhóm Kitô hữu đến từ Judea (Cvtd 15:1), hay những người thuộc nhóm Giacôbê đến từ Jerusalem (Cvtd 15:12) muốn áp dụng luật Môisê cho mọi người. N hóm lên tiếng mạnh mẽ nhất có lẽ là những Kitô hữu gốc Pharisiêu, vì họ cũng có mặt đế lên tiếng trong dịp đại hội Jerusalem: “Có những người thuộc phái Pha-ri-sêu đã trở thành tín hữu, bấy giờ đứng ra nói rằng: “Phải làm phép cắt bì cho người ngoại và truyền cho họ giữ luật Mô-sê.” (Cvtd 15:5-6). Chính nhóm người này cũng đã vu oan là Phaolô chối bỏ luật Môisê, dẫn đến việc Phaolô bị bắt ở Jerusalem (Cvtd 21:21). Thứ ba là những tín hữu Do Thái giáo. Họ vừa tìm cách bảo vệ không để cho người Do Thái bỏ Do thái giáo theo Chúa Giêsu, họ cũng áp bức những Kitô hữu gốc Do Thái bằng cách đuổi những người này ra khỏi Hội Đường, không cho phép thờ phượng chung với họ nữa.

N gay sau ngày lễ N gũ Tuần, khi hàng trăm người nghe lời Phêrô giảng và tin vào Chúa Giêsu, khi Phêrô và Gioan chữa lành cho một người què ở Cửa Đẹp, thì các nhà lãnh đạo Do Thái giáo (gồm các Kinh Sư, Kỳ Mục, Thượng Tế) đã họp bàn để bách hại giáo hội (dĩ nhiên lúc đó Phaolô cũng là một cộng tác viên của Do Thái giáo) (Cvtd 2-4). Kết qủa là Stephanô bị ném đá chết (Cvtđ 7:55-60). Sách Cvtd kể: “Hồi ấy, Hội Thánh tại Giê-ru-sa-lem trải qua một cơn bắt bớ dữ dội. Ngoài các Tông Đồ ra, mọi người đều phải tản mác về các vùng quê miền Giu-đê và Sa-ma-ri.” (Cvtd 8:1). Thứ tư là nhóm người Roma làm chủ về chính trị. Họ không dính dáng vào những xét xử liên quan đến tôn giáo, nhưng nếu có bất an về chính trị, họ trừng trị ngay. Khi nghe Phaolô gây rối loạn ở Jerusalem với những tín hữu Do Thái giáo, viên đội trưởng Roma đã bắt giam N gài (Cvtd 22:24), rồi giải N gài về Ceasarea cho tổng trấn Felix (Cvtd 23:23-35). Hết thời Felix, tổng trấn mới lên thay là Festus cũng xét xử Phaolô. Vì Phaolô dùng quyền công dân Roma để kháng cáo lên hoàng đế Ceasar, nên Festus chuyển giao Phaolô về Roma. Tóm lại, ngoài những đau khổ về thể lý, Phaolô còn chịu đựng những bách hại về tinh thần đến từ nhiều nhóm, trong giáo hội cũng như ngoài giáo hội. Mt. Nguyễn khắc Hy, S.S. Bài 23: Theo lịch sử, Phaolô bắt đầu hành trình truyền giáo lần thứ nhất khoảng sau năm 45. Vậy từ khi trở lại

ở Damascus (khoảng năm 36) đến sau năm 45, thánh Phaolô làm gì? ở đâu? Học hỏi thánh Phaolô, ta không dễ dàng bỏ qua thời gian “biệt âm vô tín” khá dài trong hơn mười năm trời, sau khi thánh nhân trở lại trên đường Damascus. Chúng ta không có tài liệu nào nói chính xác thánh nhân làm gì, ở đâu trong thời gian này, dù có nhắc đến những địa danh Syria, Arập, Judea và Celicia là những nơi thánh nhân đi qua. Khác với những chi tiết kể lại trong ba hành trình truyền giáo, những gì thánh Phaolô làm trong thời gian này không được kể lại cách mạch lạc có thứ tự thời gian, mà thường thiếu rõ ràng, và đòi hỏi các nhà chuyên môn phải dàn dựng bối cảnh. Qua những yếu tố góp nhặt trong Công Vụ Tông Đồ và trong các thư thánh Phaolô viết, các nhà kinh thánh có thể cắt nghiã phần nào những hoạt động của thánh Phaolô trong thời gian “âm thầm” này. Sách Công Vụ Tông Đồ kể những sinh hoạt của Phaolô gần như liên tục, nghĩa là, ngay sau khi gặp Chúa Giêsu trên đường Damascus, Phaolô đi rao giảng tin mừng Chúa Giêsu Kitô trong các hội đường (Cvtd 9:8-20). N hưng khi đọc thư gởi tín hữu Galata, thánh Phaolô tự thuật là sau khi gặp Chúa Giêsu trên đường Damascus, N gài: “cũng chẳng lên Giê-ru-sa-lem để gặp các vị đã là Tông Đồ trước tôi, nhưng tức khắc tôi đã sang xứ Ả-rập, rồi lại trở về Đa-mát. Ba năm sau tôi mới lên Giê-ru-sa-lem diện kiến ông Kê-pha, và ở lại với ông mười lăm ngày” (Gal 1:17-18). Và bẳng đi một thời gian dài, N gài lên lại

Jerusalem: “Rồi sau mười bốn năm, tôi lại lên Giê-ru-sa-lem một lần nữa” (Gal 2:1). Lí do nào khiến thánh Phaolô không đi rao giảng tin mừng đến những vùng xa xôi ngay sau sự kiện Damascus, mà đợi thời gian dài như vậy? Một vài yếu tố ảnh hưởng đến sự kiện này. Thứ nhất về mặt lịch sử, thời đó dưới quyền quan Caligula (khoảng năm 37-40) có những khủng hoảng về chính trị và kinh tế trong những thành phố lớn vùng Địa Trung Hải. Rồi cuộc xung đột căng thẳng, gần dẫn đến nội chiến, giữa người Hi Lạp và Do Thái trong vùng Alexandria bấy giờ. N hững điều này có thể làm hạn chế việc đi lại của Phaolô khiến Phaolô ở lại Cilicia một thời gian dài. Thứ hai là trong suốt hơn mười năm này, Phaolô vẫn đi rao giảng tin mừng Chúa Giêsu Kitô. Đối tượng Phaolô nhắm có thể là những người được gọi là “kính sợ Thiên Chúa”, một danh từ dùng để chỉ những người dân ngoại (Hi Lạp) tin vào những giá trị luân lý của Do Thái giáo và tham dự những buổi thờ phượng trong Hội Đường, nhưng họ không chịu cắt bì và không giữ hết các luật của Môisê. Thánh Phaolô kể: “Năm lần tôi bị người Do-thái đánh bốn mươi roi bớt một” (2 Cor 11:24). Đây là bằng chứng Phaolô tìm đến rao giảng trong các Hội Đường, có thể nhằm vào những người “kính sợ Thiên Chúa”, và bị trừng phạt theo luật Do Thái (Đệ N hị Luật 25:3). N gười ta đoán lý do thánh Phaolô bị đánh đòn vì dám rao giảng Đức Giêsu là đấng Messiah trong các hội đường (xem 1 Cor 1:23).

Thứ ba là khi Phaolô lên Jerusalem lần thứ hai, sau mười bốn năm, N gài đi với Barnabas và đem theo Titô để trình bày với các tông đồ về vấn đề các người ngoại gia nhập Kitô giáo (Gal 2:1). Phaolô nói: “Tôi lên đó vì được Thiên Chúa mặc khải, và đã trình bày cho người ta Tin Mừng tôi rao giảng cho dân ngoại” (Gal 2:2). Điều này chứng minh Phaolô đã đi rao giảng tin mừng trong những năm này, và số người ngoại tin theo Chúa Giêsu đông đến nổi N gài cần lên Jerusalem để tranh luận cho quyền lợi của họ, và hy vọng tìm ra câu trả lời. Tóm lại, từ sau ngày gặp Chúa Giêsu trên đường Damascus, Phaolô có thể ở Nn chừng ba năm trong vùng Arập rồi về Damascus (Gal 1:17). Sau đó N gài rao giảng tin mừng, trước hết cho người “kính sợ Thiên Chúa” (dân ngoại tin theo Do Thái giáo), trong các Hội Đường. Sau này N gài rao giảng cho dân ngoại, mà cao điểm là ba hành trình truyền giáo. Mt. Nguyễn khắc Hy, S.S. Bài 24: Nguyên nhân nào khiến Phaolô bị bắt và đưa đến cái chết? Phaolô đi truyền giáo khắp “đông-tây-nam-bắc” trong hơn mưới năm (được kể trong ba hành trình truyền giáo), dù gặp nhiều khó khăn nhưng không bị bắt và hăm doạ giết. Vào khoảng đầu năm 58, Phaolô cùng các bạn đồng hành đến thăm Giacôbê, người anh em của Chúa Giêsu, là thủ lãnh của cộng đoàn Jerusalem lúc bấy giờ, và thăm các trưởng lão (Cvtd 21:18). Giacôbê nhận ra rằng sự hiện diện cúa Phaolô ở Jerusalem có thể sẽ gây ra nhiều rắc rối với

những người Do thái cực đoan (Cvtd 21:21), vì nhiều lí do: (a) vì đây là trung tâm thờ phượng của Do Thái giáo nên họ rất nghiêm khắc khi cho phép người không theo Do Thái giáo vào đền thờ; (b) vì nhiều người Do thái đang thù ghét Kitô hữu dám tuyên xưng Ông Giêsu là Đấng Messiah; (c) vì sợ lòng nhiệt tình của Phaolô sẽ khiến thánh nhân rao giảng Đức Giêsu làm người Do Thái nổi giận, (d) và vì sợ những Kitô hữu gốc Do Thái ở Jerusalem không có cảm tình với Phaolô vì họ nghe đồn rằng Phaolô kêu gọi Kitô hữu gốc Do Thái bỏ lề luật Môisê (Cvtd 21:21). Đây là điều oan ức cho Phaolô vì ông không hề dạy như thế. Giacôbê hiểu được hoàn cảnh Phaolô và những hiểu lNm đang có giữa Phaolô và cộng đoàn Kitô hữu Jerusalem, vì thế Giacôbê khuyên Phaolô là hãy chứng minh cho những người khác biết ông là người vẫn giữ luật Môisê (Cvtd 21:17-25). N hân dịp lễ Tuyên Khấn N adia, tức nghi thức mà nhiều tín hữu Do Thái muốn khấn hứa, dâng mình cho Thiên Chúa (lễ được nhắc đến trong sách Dân Số 6:1-24), Giacôbê khuyên Phaolô dẫn bốn người của cộng đoàn Jerusalem vào dự lễ tuyên khấn. Giacôbê cũng xin Phaolô trả những chi phí cho buổi tuyên hứa như cắt tóc, hay dâng của lễ là chiên con v.v… như một cử chỉ thân thiện đối với họ. Mục đích là cho những người khác thấy rằng Phaolô vẫn giữ luật Môisê như những người Do Thái khác (Cvtd 21:22-24). Phaolô chấp nhận đề nghị này. Khi 7 ngày nghi lễ sắp hết, một số người bắt gặp Phaolô trong khu vực Đền Thờ. Họ tố cáo Phaolô là tuyên truyền phá hoại luật Môisê, và làm ô uế Đền Thờ vì đem người Hi Lạp (dân ngoại) vào khu vực cấm. Họ tìm cách bắt Phaolô, kéo N gài ra khỏi thành để

giết. Phaolô được một vị chỉ huy cơ đội Roma coi thành Antonia cứu thoát (Cvtd 21:32). Sách Công Vụ Tông Đồ kể: “Cả thành phố sôi động và dân đổ xô đến. Họ túm lấy ông Phao-lô, lôi ra khỏi Đền Thờ; lập tức người ta đóng các cửa Đền Thờ lại. Họ còn đang tìm cách giết ông, thì có tin báo lên cho vị chỉ huy cơ đội: "Cả Giê-ru-sa-lem náo động! " Lập tức, ông ta huy động một số binh sĩ và đại đội trưởng, và xông vào đám đông. Vừa thấy vị chỉ huy và binh sĩ, thì họ thôi không đánh ông Phao-lô nữa." (Cvtd 21:30-32). N hờ có quốc tịch Roma, Phaolô được lính Roma bảo vệ khỏi bị người Do Thái giết (Cvtd 22:25-26). N hưng để biết người Do Thái tố cáo Phaolô tội gì, hôm sau quan lính Roma điệu Phaolô đến trước Thượng Hội Đồng (một toà án tôn giáo của Do Thái) để bị xét xử (Cvtd 22:30). Các Thượng Tế, Kỳ Lão họp nhau và âm mưu giết cho được Phaolô (Cvtd 23:12-15). N hờ đứa cháu trai mật báo kế hoạch của Thượng Hội Đồng, quan Roma sợ người Do Thái giết Phaolô nên tìm cách chuyển Phaolô đến quan Tổng Trấn Judea lúc đó là Antonius Felix, đang ở Ceasarea Maritima (23:16-33). Tổng Trấn Felix biết nhiều về tình hình Kitô giáo và sự đối nghịch giữa Kitô giáo và Do Thái lúc bấy giờ (Cvtd 24:22), vì ông làm Tổng Trấn vùng đó khoảng năm 52-60. Sau khi nghe Thượng Tế và Kỳ Lão Do Thái cáo buộc Phaolô với nhiều tội danh “chuyên gây bạo loạn giữa mọi người Do-thái trong thiên hạ, và là đầu sỏ phái Na-da-rét. Y còn mưu toan xúc phạm đến Đền Thờ” (Cvtd .24:5-6; bảng cáo trạng tựa như họ lên án Chúa Giêsu, xem Lk 23:1-3), Tổng Trấn Felix không thấy có bằng chứng kết án nên hoãn vụ án, và

giam lỏng Phaolô (Cvtd 24:23). Felix cũng hi vọng là Phaolô sẽ hối lộ cho mình (Cvtd 24:26), nên giam giữ N gài hai năm (khoảng năm 58-60). Khi quan Tổng Trấn mới là Porcius Festus nhận chức (khoảng năm 60), ông lại đem Phaolô ra xét xử (Cvtd 25:1-12). Phaolô lấy lí do là công dân Roma nên kháng cáo lên Ceasar. Vì thế cuộc xét xử phải được đưa về Roma (Cvtd 25:11). Mt. Nguyễn khắc Hy, S.S. Bài 25: Chuyến đi cuối cùng của Phaolô về Roma thế nào? Và Phaolô chết ra sao? Sau khi Festus nhậm chức Tổng Trấn, ông gặp các Thượng Tế và người Do Thái ở Jerusalem, họ xin đem Phaolô về xử ở Jerusalem với âm mưu giết N gài (Cvtd 25:1-2). Festus lấy lý do là sẽ xuống kinh lý vùng Caesarae nên sẽ xử Phaolô dưới đó (Cvtd 25:4). Khi đem Phaolô ra xử, Phaolô đòi kháng cáo lên hoàng đế Ceasarae (Cvtd 25:11). Được lính Roma áp giải (và có thể Luca cũng đi theo), Phaolô cùng với vài tù nhân khác lên tàu đi từ Caesarea Maritima đến Sidon, qua vùng Cyprus để đến Myra ở vùng Lycia. Vào khoảng cuối mùa thu năm 60 (Cvtd 27:9), Phaolô rời Myra trên tàu Alexandria để về Roma nhưng gặp thời tiết xấu. Tuyến đường đi dẫn đến Cnidus (ở miền nam vùng biển Tiểu Á), rồi xuôi nam đến đảo Crete (Cvtd 27:7-8). Tàu muốn đến cảng Phoenix, nhưng gió chướng đông bắc thổi đưa tàu ngược về Anriatic tới Malta, và cuối cùng tàu bị đắm tại Malta (Cvtd 28:1).

Sau khi ở lại Malta một mùa đông (chừng 3 tháng), Phaolô và đoàn người đi tàu về Syracuse ở Sicily, rồi đến Rhegium, và cuối cùng đến Puteoli (ngày nay gần N aples, Ý). Từ đó Phaolô được giải đi bằng được bộ qua Appii Forum và Tres Tabernae (Cvtd 28:15). Phaolô đến Roma khoảng đầu năm 61, và bị quản chế trong nhà chừng hai năm (khoảng 61-63). Việc quản chế (chứ không phải bị giam trong ngục) đã cho phép Phaolô tiếp xúc được với những người Do thái ở Roma và giảng dạy cho họ tin mừng tại tư gia (Cvtd 28:17-28). Sách Công Vụ Tông Đồ kết thúc: “Suốt hai năm tròn, ông Phao-lô ở tại nhà ông đã thuê, và tiếp đón tất cả những ai đến với ông. Ông rao giảng Nước Thiên Chúa và dạy về Chúa Giê-su Ki-tô, một cách rất mạnh dạn, không gặp ngăn trở nào.” (Cvtd 28:30-31). Sách không kể về cái chết của Phaolô, và các nhà kinh thánh cũng không nghĩ là Phaolô chết ngay sau hai năm bị quản thúc (tức khoảng năm 63). Sách cũng không nói là sau 2 năm đó Phaolô làm gì. Theo những tài liệu khác, các nhà kinh thánh dàn dựng một thời khoá biểu cho những năm sau cùng của Phaolô như sau: Với những người tin Phaolô là tác giả của thư 1 và 2 Timôthê, và thư gởi Titô, họ cho rằng thánh Phaolô viết thư cho Titô, 1 và 2 Timôthê sau khi bị quản chế ở Roma. Họ còn cho rằng Phaolô sau đó trở lại Miền Đông một lần nữa (thăm vùng Ephêsô, Macedonia, và Hi Lạp), và có thể đã cắt đặt Titô làm lãnh đạo cộng đoàn Cretê, và Timôthê làm lãnh đạo cộng đoàn Ephêsô.

Trong thư 2 Timothê có nói đến những ngày Phaolô gần chết (2 Tim 4:6-18). Thư cũng ngụ ý Phaolô bị bắt ở Troas (2 Tim 4:13) và giải về lại Roma (2 Tim 1:17), và có thể thư này được viết trong tù Roma dưới thời N ero (khoảng cuối 63, đầu 64). Một số khác không tin như trên. Họ cho là những thư này không phải chính Phaolô viết, mà có thể các môn đệ N gài viết. Vì thế những dữ kiện lịch sử không đáng tin cậy. N goài những thư trên, truyền thống giáo hội còn biết về cuối đời Phaolô dựa vào tài liệu của giáo hoàng Clement I (khoảng sau năm 90) và giám mục Eusebius (cuối thể kỷ 3). Đặc biệt Eusebius là người kể lại việc Phaolô bị bắt đưa về Roma lần thứ hai, và bi giết dưới thời hoàng đế N ero. Vì cuộc bách hại Kitô hữu của N ero kéo dài từ năm 64 cho đến khi N ero chết (tháng 6 năm 68), nên khó biết chính xác Phaolô bị giết vào thời điểm nào. Đa số các nhà chuyên môn dựa theo lời kể của Eusebius và đoán là Phaolô chịu tử đạo khoảng năm 67, không lâu trước khi N ero chết. Thánh Phaolô được chôn tại Via Ostiensis, gần đền thờ Phaolô N goại thành ngày nay. N ăm 258, khi Valerian ra lệnh bách hại Kitô hữu và những ngôi mộ Kitô hữu bị đập phá và làm ô uế, xác thánh Phaolô được đưa về chôn tại Ad Catacumbas trên Via Appian. Sau này người ta cải táng về nơi hoàng đế Constantine dựng cho N gài một đền thờ, ngày nay gọi là đền thờ Phaolô N goại Thành. Lễ mừng kính thánh Phaolô Trở Lại là ngày 25 tháng 1. Lễ mừng kính thánh Phaolô Tông Đồ (cùng với Phêrô) là ngày 29 tháng 6. Mt. Nguyễn khắc Hy, S.S.