61
TC Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü Çığ Kontrol Proje Yapımı Hizmet içi Eğitimi 25-27. 06.2012 Trabzon ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ” İbrahim Gürer Gazi Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü Maltepe/ANKARA Tel : 90 312 582 32 46 Fax: 90 312 230 84 34, [email protected] http://websitem.gazi.edu.tr/site/gurer

( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

TCOrman ve Su İşleri Bakanlığı

Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel MüdürlüğüÇığ Kontrol Proje Yapımı Hizmet içi Eğitimi

25-27. 06.2012Trabzon ( Uzungöl )

“DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

İbrahim GürerGazi Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü

Maltepe/ANKARATel : 90 312 582 32 46 Fax: 90 312 230 84 34,

[email protected] http://websitem.gazi.edu.tr/site/gurer

Page 2: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Doğal Afet Olarak Kar

Çatılarda Kar Yükü

Karayollarında kar savruntusu

Yamaçlarda Çığ Düşmesi

Kastamonu Küre,1993

USA, Wyoming 2000

Çaykara , Karaçam ,1993

Page 3: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar’ın sosyal hayata olumsuz etkileri açısından bakıldığında

Ülkemizde çığ, kar savruntusu, çatılarda fazla kar birikimi ve buzlanma yüzünden köy ve mezralarda yaşayan insanlar hayatlarını ve evlerini kaybetmekte, yollar kapanmakta, ormanlık alanlar,yollar ve enerji hatları tahrip olmaktadır.

www.snow

Istanbul Edirne Otoban 2001 JP Yamagata 2000

Page 4: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Hakkari-Çukurca yolu Sünbül çığı Km 1,March1993

Çığ Afeti Açısından Son Durum

Nasıl ?

Son 50 yılda 353 çığ olayı meydana gelmiş

olup, yılda ortalama 7 çığ olayında yaklaşık

20 kişi olmak üzere, toplam 979 kişi hayatını

kaybetmiş, özellikle 1991-1992 kış

mevsiminde 328, 1992-1993 kış mevsiminde

135, 1993-1994 kış mevsiminde ise 26 kişi

hayatını kaybetmiştir. Maddi kayıplar

hakkında, 50 yıllık dönemde nakledilmesine

karar verilen hane sayısı 5164 olup bugünkü

rayice göre herbir hane nakli devlete

yaklaşık 40 Milyar TL (25 000 $) mal

olmaktadır.

Page 5: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

1991-1992 kış mevsiminde Güneydoğu Anadolu'da sadece TCK 11. (Van)

Bölge Müdürlüğü, toplam 2230 km.'lik yolda 75 gün süreyle yaptığı kar

ve çığ mücadelesinde o günkü rayiçle 40 milyar TL ( 6 Mılyon $)

harcamıştır .

Van Hakkari yolu Km 179 Zap suyu kıyısı,1993

Van Hakkari yolu Km 179 Zap suyu kıyısı,1993

Page 6: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Çığların Ulaşıma Etkisi

Karayolları üzerinde inşaa edilen

tünellerin boyutlandırılması çok

önemlidir. Tecrübeler tünel

boylarının bir kat daha fazla

olması halinde tam yarar

sağlanacağını göstermektedir.

Birbirine yakın

Tüneller arasında dahi

yol kapanması

olmaktadır

Pülümür TCK,2002

Pülümür TCK,2002

Page 7: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar Yağış Tiplerinin Uluslararası Sınıflandırımı

Page 8: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar Kristalleri ve Çeşitleri

Günün serin saatlerinde kara, birbüyüteçle bakılırsa genel olarak her zaman 6 dalı olan kristallerden oluştuğugörülür.

Page 9: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar’ın Mekanik Özellikleri

Kar viskoelastik bir maddedir. Hem yavaş akıcı yapışkan bir sıvının, hem de elastik bir katının özelliklerini gösterir.

Bu özellikler kar’ın yoğunluğuna, dane tipine ve hava sıcaklığına göre değişir.

Kar’ın kristalleri arasındaki çekme gücü yoğunluğu arttıkça artar, çok ince taneli eski karda en yüksek değerine erişir ve kar örtüsünün sıcaklığının artması ile birlikte artış gösterir.

Page 10: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar ‘ın Değişimi (Metemorfizma)

Kar alçak kotlarda izotermal olunca, çok geometrik olan altıgen kristal şekillerini kaybederek yavaş yavaşserbest su haline dönüşür. Kar erimesi, hava sıcaklığının ve rüzgar hızının artması ile doğru orantılıdır.

SLF,1994

SLF, 1994 SLF, 1994Mon Blanc,1996

Kızılcahamam 2004

Page 11: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Gözlemi Yapılan Fiziksel Parametreler:

2. Kar derinliği, 3. Kar yoğunluğu

4. Kar su eşdeğeri (Genelde hesaplanan ortalama değer havza index

değeri olarak kullanılır)

5. Kar mukavemetinin ölçümü , tabakalaşmanın belirlenmesi (OGM)

1. Kar örtüsünün alansal dağılımı

Lapland 1973Kayseri 1998

Page 12: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Biraz Daha Açıklamak gerekirse:

Kar Yoğunluğu : Kar tabakasının çeşidine göre (toz kar, ıslak kar), 50 kg/m3 - 500kg/m3 arasında değişen fiziksel özelliktir.

Yeni yağmış karın yoğunluğu ortalama olarak %10 (100 kg/m3) varsayılabilir. Karbekledikçe yoğunluğu artar ve %50 - %60’a kadar yükselir. Yoğunluk %40 - %50dolaylarına çıkınca, kar suyu akış haline dönüşür.

Kar-Su Eşdeğeri : Kar örtüsündeki toplam suyun mm veya cm olarak tanımıdır.Kar-Su Eşdeğeri ile derinlik arasındaki bağıntı kar yoğunluğunu verir. Sueşdeğerini %100’e tamamlayan değer “kar’ın kalitesi”, yani kardaki buzmiktarıdır. Eğer sıcaklık 0C’ın altında ise kalitesi %100’dür.

Albedo : Kar kütlesinin kısa dalgalı radyasyonu yansıtma özelliğidir. Albedo, yenidüşmüş karda %80, hatta bazı ender durumlarda da %90 iken erime dönemisonuna doğru %40’ lara kadar iner. Bahar aylarında kar örtüsünün albedosuortalama %50 ve hava sıcaklığı da ortalama 10o C, kış aylarında ise albedo %70ve , hava sıcaklığı –1.1o C olarak alınabilir

Page 13: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

1. Klasik Ölçüm Yöntemler

PluviometrePluviyographTotalizatorKar Kurslarında , kar numune alma aletiyle

- Mount Rose (DSI ve önceki EIEI)- Japon OSK 707- Avrup’ada kullanılan numune alıcı

Kar DirekleriKar YastıklarıKar tablasıyla yeni kar ölçümü

Kar gözlem/ölçüm yöntemleri

SCS,1965

DMI, 2009

Page 14: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Lapland, 1973 Lapland, 1973

Bayburt Göloba ,1996

Pluviyometrelerle kar ölçümü en pratik yöntemdir, kar eritilerek su yüksekliği mm olarak ifade edilir. Numune alma aleti kullanımı deneyim gerektirir.

Page 15: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar Ölçümler Teknikleri

Kar Kurslarında

Kar derinliği, sueşdeğeri, yoğunluğu ve kar

örtüsünün alansal dağılımı gibi kar örtüsü

ilgili fiziksel parametrelerin gözlemleri ya

kar hidrologları tarafından havza üst

kotlarında kurulmuş kar kursları denilen

sabit güzergahlarda yapılır. DSI ve önceki

EIE tarafından, en az 10 noktada kar

numune alıcısı ile kar özelliklerinin

belirlendiği kar kurslarının (istasyonlarının)

havzayı bitki örtüsü, yükseklik ve

topografik açıdan temsil etmesi gerekir.

Page 16: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar numune alma aleti

ile:

Kar-su eşdeğerini belirlemek için

9,5 cm çapında ve 55 cm

yüksekliğinde silindir bir boru ve

bunu kaplayan bir metal kısımdan

oluşan bir sistemdir. Üst kısmında

yine metalden yapılmış bir kulp

kısmı vardır. Bu kısımdan kancası

yardımıyla asılan, daha önceden

kalibre edilmiş bir terazi ile kar-su

eşdeğeri okunabilir.

Page 17: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

AVRUPA’DA KAR ÖLÇÜMÜ

Page 18: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Işıkdağ, kar ölçümü,1998

Sodankyla,1972

Page 19: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Finland Lapland Enentekio 1972

USA, 1965Lapland 1972

Ölçümlerde yapılabilecekhatalara örnekler

Page 20: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar Eşelleri ve Kar

Direkleriyle:

Devamlı kar örtüsünün derinliği ise kar

eşelleri kullanılarak ölçülür. Bu amaçla

her gün veya 5 günlük aralarla ölçüm

yapılabileceği gibi, erişilmesi güç

yerlerde helikopter veya dürbün

kullanılarak 15 veya 30 günde bir de

yapılabilir. Bu şekilde ölçülen derinlikler

biriken kar örtüsü derinliğidir. Böylece

kar örtüsü derinliğinin zamanla değişimi

elde edilmiş olur.

Page 21: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar yastıklarıyla:

Kar yastıkları, yüzeyden erimeyi

ağırlıktaki azalma (suyun yastıktan

akıp gittiği varsayılarak) olarak

algılar.

Türkiyedeki araştırma amaçlı kar

yastıklarının kullanımı 1995 yılında

önceki KHGM tarafından temsili

havzalarda başlatılmıştır. Daha

sonra Üniversiteler de katılmıştır

Çoğu durumda buharlaşma ihmal

edilebilmektedir ve ağırlıktaki

azalmanın su çıktısından dolayı

meydana geldiği düşünülmektedir.

Page 22: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar Tablasıyla

Yeni yağan karın yüksekliğini ölçmek için kullanılır. Üzeri beyaz renkli ve 30x30 cm boyutlarındadır. Karşılıklı her iki tarafında karda kaybolmaması için metal parçalarbulunur. Tabla, rüzgardan etkilenmeyen bir yere yerleştirilir ve her gün yeni yağan kar, tabla üzerinde tahtadan yapılmış metre ile ölçülür. Yeni türleri daha pratiktir.

Page 23: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar tablasıyla son 24 saatte biriken yeni kar ölçümü

SLF, 1994

Uzungöl 1994

Page 24: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Hava Fotoğrafları

Uzaktan Algılama

Uydu Fotoğrafları

Gerçek Zaman bazındaVeri Toplama

Nükleer Yöntemler

2. Modern Yöntemler

ErzurumKHGM,2002

Page 25: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Radarla:

Kar taneleri yağmur damlacıklarına göre radar dalgalarını daha güçlü bir şekildeyansıtırlar ve dolayısıyla da radar görüntüleri iki farklı türdeki yağışı birbirlerindenayırt edebilir ve belli bir sağnak için kar yağışının alansal dağılımını belirlemek içinkullanılabilir.

Taze karın yüksek albedo değeri sayesinde de uydu gözlemleri ile kar yağışının alansaldağılımı bulunabilir.

Page 26: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Jıstec,2000

Page 27: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

KAR ÖRTÜSÜNÜN TÜRKİYEDEKİ DAĞILIMI

Devlet Meteorolojı İşleri Genel Müdürlüğünün tüm Türkiyeye yayılmış meteoroloji

istasyonları devamlı olarak hidrometeorolojik veri toplamaktadır. Günlük olarak

toplanan yağışın türü, miktarı zamansal ve alansal dagılımı devamlı gözlenmektedir.

Ancak meteoroloji istasyonlarının tamamı il veya ilçelerde kurulu olduğundan toplanan

bu tür verilen daha ziyade yerleşim yerlerini temsil etmektedir. Uzun dönem

gözlemlerinin analizi sonucu Türkiyenin kar örtüsünün alansal dağılımı ile ilgili olarak

DMI ce hazırlanmış olan Yıllık ortalama karla örtülü günler sayısı, Yıllık ortalama kar

yağışlı günler sayısı ve En yüksek kar kalınlıklarını haritaları aşağıda verilmiştir.

Ancak Uludağ, ve Kartalkaya gibi kış turizm alanlarında kurulmuş olan özellikle kalıcı

kar örtüsü süresi ve en yüksek kar kalınlığı ile ilgili bilgilerin dikkatlice değerlendirilmesi

gereklidir.

Page 28: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”
Page 29: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

-120.0

0

2.0

0

5.0

0

10.0

0

20.0

0

30.0

0

40.0

0

50.0

0

75.0

0

100.0

0

150.0

0

200.0

0

ADAPAZARI

ADIYAMAN

AFYON

AĞRI

AKSARAY

AMASYA

ANTAKYA

ANTALYA

ARDAHANARTVİN

AYDIN

BALIKESİR

BARTIN

BATMAN

BAYBURTBİLECİK

BİNGÖL

BİTLİS

BOLU

BURDUR

BURSA

ÇANKIRI

DENİZLİDİYARBAKIR

ELAZIĞ

ERZİNCAN

ERZURUM

ESKİŞEHİR

GAZİANTEP

GİRESUN

GÜMÜŞHANE

HAKKARİ

IĞDIR

KAHRAMANMARAŞ

KARAMAN

KARS

KASTAMONU

KAYSERİ

KİL İS

KIRIKKALE

KIRKLARELİ

KIRŞEHİR

KONYA

KÜTAHYA

MALATYA

MANİSA

MARDİN

MERSİN

MUĞLA

MUŞ

NEVŞEHİR

NİĞDE

ORDURİZE

SAMSUN

ŞANLIURFA

SİİRT

SİNOP

SİVAS

TEKİRDAĞ

TOKAT

TRABZON

TUNCELİ

UŞAKVAN

YOZGAT

ZONGULDAK

ŞIRNAK

ÇORUM

OSMANİYE

KARABÜK

28° 32° 36° 40° 44°

40°

36°

44°40°36°32°28°

0 50

100

150

200

250

km

36°

40°

KARA DENİZ

AK DENİZ

EG

E

DE

NİZ

İ

MARMARA DENİZİ

YU

NA

NİS

TA

N

BULGARİSTAN

GÜR CİSTAN

ERMENİSTAN

İRAN

IRAK

SURİYE

ÝSTANBUL

ANKARA

ISPARTA

EDÝRNE

YALOVA

ÝZMÝT

ÇANAKKALE

ADANA

ÝZMÝR

DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜZİRAİ METEOROLOJİ VE İKLİM RASATLARI DAİRE BAŞKANLIĞI

HİDROMETEOROLOJİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

0 2 5 10 20 30 40 50 75 100 150 200

YILLIK ORTALAMA

KARLA ÖRTÜLÜ GÜNLER SAYISI (gün)

Page 30: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

ADAPAZARI

ADIYAMAN

AFYON

AĞRI

AKSARAY

AMASYA

ANTAKYA

ANTALYA

ARDAHANARTVİN

AYDIN

BALIKESİR

BARTIN

BATMAN

BAYBURTBİLECİK

BİNGÖL

BİTLİS

BOLU

BURDUR

BURSA

ÇANKIRI

DENİZLİDİYARBAKIR

ELAZIĞ

ERZİNCAN

ERZURUM

ESKİŞEHİR

GAZİANTEP

GİRESUN

GÜMÜŞHANE

HAKKARİ

IĞDIR

KAHRAMANMARAŞ

KARAMAN

KARS

KASTAMONU

KAYSERİ

KİL İS

KIRIKKALE

KIRKLARELİ

KIRŞEHİR

KONYA

KÜTAHYA

MALATYA

MANİSA

MARDİN

MERSİN

MUĞLA

MUŞ

NEVŞEHİR

NİĞDE

ORDURİZE

SAMSUN

ŞANLIURFA

SİİRT

SİNOP

SİVAS

TEKİRDAĞ

TOKAT

TRABZON

TUNCELİ

UŞAKVAN

YOZGAT

ZONGULDAK

ŞIRNAK

ÇORUM

OSMANİYE

KARABÜK

YILLIK ORTALAMA KAR YAĞIŞLI GÜNLER SAYISI

28° 32° 36° 40° 44°

40°

36°

44°40°36°32°28°

0 50

100

150

200

250

km

36°

40°

KARA DENİZ

AK DENİZ

EG

E

D

EN

İZİ

MARMARA DENİZİ

YU

NA

NİS

TA

N

BULGARİSTAN

GÜR CİSTAN

ERMENİSTAN

İRAN

IRAK

SURİYE

İSTANBUL

ANKARA

ISPARTA

EDİRNE

YALOVA

İZMİT

ÇANAKKALE

ADANA

İZMİR

DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜZİRAİ METEOROLOJİ VE İKLİM RASATLARI DAİRE BAŞKANLIĞI

ZM

-1

-40 0 5 15 25 35 45 55 65 75 0 0.1 5 15 25 35 45 55 65 75

Page 31: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

ADAPAZARI

ADIYAMAN

AFYON

AÐRI

AKSARAY

AMASYA

ANTAKYA

ANTALYA

ARDAHANARTVÝN

AYDIN

BALIKESÝR

BARTIN

BATMAN

BAYBURTBÝLECÝK

BÝNGÖL

BÝTLÝS

BOLU

BURDUR

BURSA

ÇANKIRI

DENÝZLÝDÝYARBAKIR

ELAZIÐ

ERZÝNCAN

ERZURUM

ESKÝÞEHÝR

GAZÝANTEP

GÝRESUN

GÜMÜÞHANE

HAKKARÝ

IÐDIR

KAHRAMANMARAÞ

KARAMAN

KARS

KASTAMONU

KAYSERÝ

KÝLÝS

KIRIKKALE

KIRKLARELÝ

KIRÞEHÝR

KONYA

KÜTAHYA

MALATYA

MANÝSA

MARDÝN

MERSÝN

MUÐLA

MUÞ

NEVÞEHÝR

NÝÐDE

ORDURÝZE

SAMSUN

ÞANLIURFA

SÝÝRT

SÝNOP

SÝVAS

TEKÝRDAÐ

TOKAT

TRABZON

TUNCELÝ

UÞAKVAN

YOZGAT

ZONGULDAK

ÞIRNAK

ÇORUM

OSMANÝYE

KARABÜK

28° 32° 36° 40° 44°

40°

36°

44°40°36°32°28°

0 50

100

150

200

250

km

36°

40°

KARA DENÝZ

AK DENİZ

EG

E

D

EN

İZİ

MARMARA DENİZİ

YU

NA

NİS

TA

N

BULGARİSTAN

GÜR CİSTAN

ERMENİSTAN

İRAN

IRAK

SURİYE

İSTANBUL

ANKARA

ISPARTA

EDÝRNE

YALOVA

İZMİT

ÇANAKKALE

ADANA

İZMİR

DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜZİRAİ METEOROLOJİ VE İKLİM RASATLARI DAİRE BAŞKANLIĞI

ZM

-1

EN YÜKSEK KAR KALINLIĞI (cm)

0 0.1 10 25 50 100 150 200 300 400 500 600

Page 32: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

KAR SAVRUNTUSU ve KAR BİRİKMESİ

Page 33: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Savrulan Karın Zararları

Rüzgar tarafından savrulan kar, kara vedemir yollarının belirli kesimlerinde,yolun kapanmasına ve görüşmesafesini azalmasına sebep olur vekar siperleri kullanılarak bu durumönlenilmeye çalışılır..

Page 34: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kastamonu Küre yolu,1995

Yağdondurangecidi 1998www.snow

Page 35: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

UZUNGÖL ÇALIŞMALARI

Page 36: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Trabzon, Çaykara, Uzungöl, 1994 Kışı

Dorinori’den inen çığ Dorinori’den inen çığ

Page 37: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Dorinori’den inen çığ Mayıs 2000Uzungöl Kar derinlik ölçüm yeri 1994

Uzungöldeki önceki çalışmalar ile ilgili notlar

Page 38: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”
Page 39: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

ÇIĞ TEHLİKE HARİTASI

Page 40: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

ÇIĞ RİSK HARİTASI

Oluşturulan çığ riskharitaları, “Çığ AfetiSigorta” sistemine bazalınabilecek bir haritadır.Bu haritalarda kımızı,mavi, sarı ve beyaz zonkavramı vardır.

Page 41: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Biriken Karın Zararı

Page 42: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Çok fazla kar yağışı olan bölgelerde, kar yüküne göre projelendirilmeyen yapılar çökebilir,taşıyıcı sistemler de ayrışmalar meydana gelebilir.

Kızılcahamam, Şahinler,h=1450m ,Şubat 2012

Page 43: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Rüzgar ile savrulan kar binaların havalandırma yollarını tıkar, tavan arasındakialanları doldurur, cam ve cerçevelerinin açılmasını engeller.

Binaların rüzgar altında kalan tarafları tamamen kar ile örtülü hale gelebilmektedir.

Uzungöl 1995

Page 44: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Binaların rüzgar altında kalan kapıları kar ile kapanmaktadır ve eğer bu kapılar dışarı doğru açılan türden ise içerdekiler mahzur kalmaktadır. Bu yörelerdeki binaların kapılarının içeriye doğru açılmaları daha iyi olur.

Erzurum Konaklı 2006Erzurum Konaklı 2006

Page 45: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Biriken ve savrulan kar ile sorunlar yaşayan binalar, kapıları hakim rüzgara paralel olacak şekilde yerleştirilmelidir; böylece muhtemelen savruntu ve oyulma tesiriyle kar bu kapıları etkilemeyecektir

Page 46: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Yerleşim ile ilgili dikkatedilmesi gereken başlıcahususlar:

Karın birikmesi sonucu yerleşim yerleriyle ilgili ortaya çıkan sorunlara engel olabilmek için aşağıdaki önlemler önerilebilir:

Rüzgar ile savrulan ve taşınan karın yol yada tesislerin işletmesi üzerine olan potansiyel etkiler tanımlanmalıdır.

Alternatif mahallerdeki kar sorunlarını değerlendirirken tümaltyapı tesisleri (örneğin binalar, boru hatları, yollar vs.) dikkate alınmalıdır.

Page 47: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar birikmesinden ötürü binalardaki olumsuz etkiler:

Ara sokaklarda yığılmalar Çatılarda çökmeler

Page 48: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

İnşaat sahasına karar vermeden önce önerilen yerdeki hakim rüzgar yönünü, şiddetini ve kar şartları en azından bir kış öncesine kadar araştırılır. Kar ve buzun biriktiği alanlar, kış boyunca çekilen hava fotoğrafları ile belirlenmelidir. Mümkünse inşaat mahallerini, rüzgar altı kesimin 150-200 m aşağısındaki kar erozyonu bölgesinde seçilir.

Page 49: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar perdeleri

Page 50: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Savrulan karın kar perdeleri ile kontrolü, rüzgarın yönünü değiştirerek hızın düşmesini, çevrintilerin oluşup rüzgarın içindeki karın tutulması şeklindedir. Kar perdesinin doğru konumda yerleştirilmesi kritik alanları kardan uzak tutarken tolerans gösterilebilecek alanlarda büyük kürtünlerinoluşmasını sağlamaktadır. Perdelerin maliyeti kar kürüme masraflarındaki azalma ile karşılanabilmektedir

Page 51: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Hızı 4m/s veya daha fazla olanrüzgarlar karı zemindenkaldırarak, havada asılı olarak , sıçratarak taşır.

Kar siperleri karın yol üzerindeyığılmasını önlemek için yolkenarlarına yerleştirilirler.

Bugün kullanılan başlıca iki türsiper vardır; bunlar plastik, tahta veya metalden yapılmış(insan yapımı) kar siperleri vedikilmiş ağaç ve çanlı iksagruplarından oluşan bariyerlerşeklindeki canlı kar siperleridir.

Dr. Matsuda, Artvin 1997

Ank Afy Km180, Beton Kar perdeleri:

Page 52: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Boşluk alanı az olan sipertürlerine ait modellerinrüzgar altı tarafında (Leeward side) daha çabuk kar tutmayabaşladığını, çok yüksekoranda boşluk içerensiperlerin ise tutmakapasitelerine çok uzunzamanda erişebildiklerinigöstermektedir. Düşey perdelisiperlerin rüzgar altındaoluşan kürtünleri siperdendaha uzak mesafede veoldukça homogen olarakoluşmakta, yatay elemanlısiperlerde ise kar birikmesihemen siperin arkasındabaşlamaktadır.

Yamagata, Shijo Soğuk fizik lab.rüzgar tüneli 13 tür model deneyleri ,2000

Page 53: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Perdenin alt kısmındaki açıklık rüzgarın bir kısmının buradan akmasını sağlayacaktır. Rüzgar bu aralıktan aktıkça hızı artacak ve perdenin altında karın olmayacağı alanda oyulma bölgesi oluşturacaktır.

Bu şekilde hem memba hem de mansap tarafındaki birikintiler perdeden bir miktar ötelenecek ve perdenin kar ile örtülmesini engelleyecektir. Optimum aralık perdenin yüksekliğinin %10 ila %15’ i kadardır

O.Abe’den, Tienşan dağları,1999

Page 54: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Son yıllarda uygulamaya koyulan , yükseklikleri h= 1.50m, 2.30m, 2.80 m ve 100 Km/s rüzgar hızına dayanabilen kar siperleri , metal örgülü, PVC kaplı veya galvaniz kaplama tel arasına Plastik lata geçirilmiş panolar şeklinde yola paralel konulmaktadır.

Erzurum Tortum yolu üzerinde yapılmış h=2.80m’lik kar perdeleri, 2012

Page 55: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

KAR BİRİKİMİNİN ORMAN TAHRiBATI

Page 56: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

13-22 Mart 1977 Uludağ Kuzey yamaçlarında özellikle Karaçam türü ağaç topluluklarının sınırlarında fazla kar birikmesi yüzünden meydana gelen ağaç tahribatı yaklaşık 60 m3 olarak tahmin edilmişti.

Kızılcahamam –Gerede, Akyarlar geçidi,h=1520m, 2004

Page 57: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

ve SİS

Page 58: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

İstanbul-Edirne Otoban , Aralık 2001

Sis Internetten

İstanbul-Edirne Otoban , Aralık 2001

Page 59: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

Kar ve buzlanma ile (kış) mücadele çalışması

İstanbul Büyükşehir Belediyesi kış koşullarıyla mücadelesini geliştirmiş olduğu "A", "B" ve "C" planları kapsamında gerçekleştirmektedir. Her bir plan, hazırlanan "Aşırı Yağış Halleri" çalışması kapsamında; öncelikli müdahale edilmesi muhtemel ana arterler, bu arterlere hangi birimlerden hangi ekiplerin, ne tür araçlarla müdahale edeceği gibi hareket planlarını da içerecek şekilde detaylandırılmış, detay çalışmalar gerekli görsel ve yazılı materyallere dönüştürülerek ilgili birimlere dağıtılmıştır.

Page 60: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

A Planı : "Düşük Yoğunluklu Alarm" düzeyi olup İstanbul da bu aşamada ,yaklaşık 240 iş makinesi ve 1100 personel görev yapmaktadır.

B Planı: "Yüksek Yoğunluklu Alarm" düzeyi olan B Planı kapsamındaki çalışmalar, olağanüstü kış koşullarının geçerli olduğu durumlarda uygulanacak olan çalışma planlarını içermektedir. Bu çalışmalarda 550 iş makinesi ile 3000 personel, üç vardiya halinde önceden belirlenmiş hassas bölgelerde silme görev yapmaktadır, ilçe belediyeleri ile yapılacak çalışmalar da oluşturulacak kriz masası koordinasyonunda gerçekleşecektir.

C Planı: "Çok Yüksek Yoğunluklu Alarm" düzeyi

Page 61: ( Uzungöl ) “DOĞAL AFET OLARAK KAR ”

SABRINIZA VE İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM

BayburtHelva köy,1996