ผลงานทเสนอใหประเมนลำาดบท 1

ชอผลงาน การศกษาคณภาพนำ$าในเขตทงสารภ แมนำ$าปราจน

จงหวดปราจนบร ประจำาป 2549

ของนายจรนทร คงรกษ

เพอแตงต$งใหดำารงตำาแหนงนกวชาการเกษตร 6 วตำาแหนงเลขท 7659

กลมงานตะกอนและคณภาพนำ$าสวนอทกวทยา

สำานกอทกวทยาและบรหารนำ$ากรมชลประทาน

รายงานผลการศกษา

ชอผลงาน การศกษาคณภาพนำ$าในเขตทงสารภ แมนำ$าปราจน จงหวดปราจนบร ประจำาป 2549ทปรกษา นายโฆสต ลอศรรตน นกอทกวทยา 8 ว.ผตรวจสอบ นายโฆสต ลอศรรตน นกอทกวทยา 8 ว.ผดำาเนนการ นายจรนทร คงรกษ นกวชาการเกษตร 5ผรวมดำาเนนการ นายสถาพร นาคคนง เจาพนกงานการเกษตร 6

นางสาวพรทพย กาญจนพรหม นกวชาการเกษตร 5หนวยงานตนสงกด กลมงานตะกอนและคณภาพนำ/า

สวนอทกวทยา

สำานกอทกวทยาและบรหารนำ/า

กรมชลประทาน

ระยะเวลาดำาเนนการ พฤศจกายน 2548 ถง มถนายน 2549 รวมเวลา 8 เดอน

สถานทดำาเนนการ บรเวณลมนำ/าปราจน ต/งแต อ.เมอง ถง อ.บานสราง จ. ปราจนบร

1. เพอทำาการศกษา- ตรวจสอบคณภาพนำ/า ตนกำาเนดของสงททำาใหคณภาพนำ/าเนาเสย

และ เสอมสภาพ

2. เพอทราบถงสถานการณของนำ/าในแตละชวง เพอสนบสนนเปนขอมลพ/นฐาน

สำาหรบการระบายนำ/าจากคลองสารภลงสแมนำ/าปราจนและทำาการเตอนภยเมอคณภาพนำ/าเนาเสยรนแรง เพอปองกนอนตรายจากการนำานำ/าทไมไดมาตรฐานไปใชประโยชนในชมชน

3. เพอเกบรวบรวมสถตขอมลคณภาพทางกายภาพของนำ/าสำาหรบการใชเปนฐานขอมลในงานวจย

3

บทคดยอ

จากการศกษาคณภาพนำ/าและตะกอนทองนำ/า ต/งแต เดอนพฤศจกายน 2548 ถง มถนายน 2549 จากการสำารวจคณภาพนำ/าภาคสนามจำานวน 11 คร/ง 7 จดสำารวจ และตวอยางตะกอนทองนำ/า 9 ตวอยาง พบวาผลการวเคราะหตวอยางตะกอนทองนำ/า 9 ตวอยางน/นมคาความเปนกรด ดาง – (pH) มคาระหวาง 6.7 ถง 4.5 คา ปรมาณอนทรยวตถ (Organic Matter) มอยในปรมาณทคอนขางสง มคาระหวาง 5 % ถง 0.31 (%) คา Avail.P (BrayII) มคาระหวาง 9.9 ppm. ถง 0.31 ppm. คา Total Extract.K มคาระหวาง 379 ppm. ถง 20 ppm. คา Particle Size (Hydrometer) เพอใชในการจำาแนกชนด Text. Class Lab Hyd.น/นพบวาคาทไดสามารถจดจำาแนกอยในกลม C (clay) อนภาคของ clay มคาเฉลย 45.1 % อนภาคของ sand มคาเฉลย 30.3 % และอนภาคของ silt มคาเฉลย 24.6 %

คณภาพนำ/ายงอยในเกณฑมาตรฐานนำ/าผวดน และเพอการเกษตรชลประทานโดยมคา อณหภมนำ/า (WaterTemperature) มคาระหวาง 33.33 - 22.53 C0 การนำาไฟฟาของนำ/า Specific Electrical Conductivity (EC X 10 6) มคาระหวาง 9124.00 – 89.00 micromhos/cm. จดอยในช/นกลม C3 ของแขงละลายนำ/าท/งหมด (Total Dissolved Solids, TDS) มคาระหวาง 5.93 - 0.05 ppm. ปรมาณออกซเจนทละลายในนำ/า (Dissolved Oxygen) มคาระหวาง 7.74 - 0.24 มลลกรม/ลตร ความเปนกรด- ดาง (pH) มคาระหวาง 8.77 - 5.28 คาปรมาณไนเตรท (NO3- ) มคาระหวาง 6.16 - 0.08 ppm. ความเคมของนำ/า (Salinity, Sal) มคาระหวาง 5.06 - 0.04 กรมตอลตร และความขนของนำ/า (Turbidity) มคาระหวาง 125.90 - 0.20 NTU.

1

คำานำา

จากการศกษาคณภาพนำ/าในแมนำ/าปราจน โดยเนนการศกษาบรเวณทมปญหาเรองนำ/าเนาเสยในป พ.ศ. 2548-2549 เพอจดทำาเปนรายงานทจะเอ/อประโยชนตอนกวจย ตลอดจนผทสนใจ สำาหรบนำาไปใชประโยชนในดานตางๆ ตอไป ซงในรายงานฉบบน/ไดทำาการคนควาขอมลอนๆ ทมประโยชนเกยวของกบสภาพพ/นทมาศกษาเพมเตมไวดวย เพอเพมความสมบรณใหกบรายงานมากยงข/น เน/อหาของรายงานท/งหมดเปนขอมลทเกบจากภาคสนามและการตรวจเอกสารไดนำาเอาความสำาคญในดานตางๆทมผลตอคณภาพนำ/ามากลาวไวเพอเปนแนวทางในการศกษาในระดบตอไป ซงในรายงานไดจดทำาการสรปตามเกณฑมาตรฐานนำ/าใชเพอการเกษตรเทาน/น

ทรพยากรนำ/าเปนปจจยทสำาคญตอการดำารงชพ เราจงตองชวยกนดแลรกษาและรวมกนใชนำ/าอยางถกวธเพอทจะไดมทรพยากรนำ/าไวใชตลอดไป จากการศกษาคณภาพนำ/าทำาใหสามารถจำาแนกนำ/าออกตามการใชประโยชนไดอยางเหมาะสม และคมคากบการใชงานในแตละประเภท

การศกษาคณภาพนำ/าในเขตทงสารภ แมนำ/าปราจน จงหวดปราจนบร ถง อ.บานสราง จ.ฉะเชงเทรา (แมนำ/า บางปะกง)

2

ประจำาป พ.ศ.2548 - 2549 ซงชอของแมนำ/าน/นเรยกตามสถานท ทแมนำ/าน/นไหลผานแตจรงแลวเปนแมนำ/าสายเดยวกนโครงการศกษาคณภาพนำ/าในทงสารภเปนการศกษาคณภาพนำ/าในลมนำ/าสาขายอยทไหลลงสแมนำ/าปราจนเทาน/น แตมาสามารถนำามาใชประโยชน ดานการจดสรรนำ/าไดเปนอยางดเพราะสามารถนำาเอาผลทไดมาวางแผนระบบการระบายนำ/าท ปตร. คลองสารภ ในแตละชวงเพอไมใหนำ/าเนาเสยจากทงสารภสงผลกระทบตอแมนำ/า สายหลกตอไป

นายจรนทร คงรกษ น กวชาการเกษตร 5

มถนายน / 2550

กตตกรรมประกาศ

การศกษาคณภาพนำ/าในเขตทงสารภ แมนำ/าปราจน จงหวดปราจนบร สำาเรจลลวงไปดวยด ไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทหลายหนวยงานในกรมชลประทาน จงใครขอโอกาสน/ขอบพระคณ ผทเกยวของทกทานทใหความอนเคราะห รวมมอเปนอยางด

3

สารบญ

หนา

สารบญตาราง (ก)สารบญภาพ (ข)บทท 1

บทนำา 1

ความสำาคญของปญหา 1วตถประสงคของการศกษา 1

4

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1ขอบเขตการศกษา - วจย 1ระยะเวลาดำาเนนการ 2นยามศพย 2

บทท 2

การตรวจเอกสาร 5

บทท 3

วธการดำาเนนงาน 19

อปกรณทใชในการดำาเนนงานในภาคสนาม 19บทท 4

ผลการศกษาและขอวจารณ 23

ผลการศกษา 23ขอวจารณ 34

บทท 5

สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ 35

สรปผลการศกษา 35ขอเสนอแนะ 36เอกสารอางอง 38ภาคผนวก 41

สารบญตาราง

ตารางท

หนา

1 ตารางแสดงผลการวเคราะหตวอยางตะกอนทองนำ/า 43

5

2 ตารางแสดงขอมลอณหภมของนำ/า 443 ตารางแสดงคา การนำาไฟฟาของนำ/า EC X 106 454 ตารางแสดงคาของแขงละลายนำ/าท/งหมด (Total

Dissolved Solids,TDS)46

5 ตารางแสดงขอมลปรมาณออกซเจนทละลายอยในนำ/า (DO)

47

6 ตารางแสดงขอมลคาความเปนกรด ดาง ของนำ/า– (pH)

48

7 ตารางแสดงคาไนเตรท NO3- 498 ตารางแสดงคา ความเคมของนำ/า Salinity, Sal 509 ตารางแสดงคาความขนของนำ/า Turbid (NTU) 5110 การจำาแนกคณภาพนำ/าชลประทานตามสถาบนวจย

สหรฐอเมรกา54

11 เกณฑคณภาพนำ/าทเหมาะสมตอการดำารงชวตของสตวนำ/า

55

12 GUIDELINES FOR INTERPRETATIONS OF WATER QUALITY FOR IRRIGATION

56

13 มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมนำ/าบรโภค 58

สารบญภาพ

6

ภาพท

หนา

1 แสดงอณหภมของนำ/า 262 แสดงการนำาไฟฟาของนำ/า EC X 106 273 แ ส ด ง ข อ ง แ ข ง ล ะ ล า ย น ำ/า ท /ง ห ม ด (Total

Dissolved Solids,TDS)28

4 แสดงปรมาณออกซเจนทละลายอยในนำ/า (DO) 295 แสดงความเปนกรด ดาง ของนำ/า – (pH) 306 แสดงไนเตรท NO3- 317 แสดงความเคมของนำ/า Salinity, Sal 328 แสดงความขนของนำ/า Turbid (NTU) 339 แผนทแสดงจดเกบตวอยางตะกอนทองนำ/าในเขต

คลองสารภ52

7

บทนำา

1.1 ความสำาคญของปญหา

การศกษาช/นน/เกดข/นจาก ปญหาประจำาป ในกรณสตวนำ/าทเล/ยงในกระชงตายบรเวณในแมนำ/าบางปะกงเขตพ/นทอำาเภอบานสรางและแมนำ/าปราจนอำาเภอเมองจงหวดปราจนบร ขณะระบายนำ/าจากทงนา ออกทบรเวณปากคลองสารภ เพอใหชาวนาไดเกยวขาวในเดอน ตลาคม ถง พฤศจกายน ของทกป ตดตอกน 3-4 ป ทผานมาทำาใหเกดผลกระทบตอระบบนเวศนในแมนำ/าบางปะกง ตลอดท/งชวตสตวนำ/าตางๆท/งในธรรมชาตและกระชงปลาทชาวบานเล/ยงไว

สาเหตทสตวนำ/าตายเกดจากนำ/ามคณภาพไมไดมาตราฐาน นำ/ามคณภาพตำา โดยนำ/าเหลาน/มาจากแหลงตางๆ เชนโรงงานอตสาหกรรม การเกษตรกรรม แหลงชมชน ทำาใหนำ/ามการปนเป/ อนของสารเคมซงถกปลอยมาเปนระยะตามกจกรรมทเกดข/น โดยบางชวงทมการระบายนำ/าลงสแหลงนำ/าธรรมชาตในปรมาณทมากกจะทำาใหเกดปญหาการเนาเสยของนำ/า

1.2 วตถประสงค

1 เพอทำาการศกษา- ตรวจสอบคณภาพนำ/า ตนกำาเนดของสงททำาใหคณภาพนำ/าเนาเสย และ

เสอมสภาพ

2 เพอทราบถงสถานการณของนำ/าในแตละชวง เพอสนบสนนเปนขอมลพ/นฐาน สำาหรบการระบายนำ/าจากคลองสารภลงสแมนำ/าปราจนและทำาการการเตอนภยเมอคณภาพนำ/าเนาเสยรนแรงเพอปองกนอนตรายจากการนำานำ/าทไมไดมาตรฐานไปใชประโยชนในชมชน

3 เพอเกบรวบรวมสถตขอมลคณภาพนำ/าทางกายภาพสำาหรบการใชเปนฐานขอมลใน

งานวจย

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

เ ปนขอมลพ/นฐาน ทจะนำาไปพจารณาในการวางแผนการจดสรรนำ/า และการระบายนำ/าออกจากทงสารภเพอใหเกษตรกรทปลกขาวไดเกบเกยวผลผลตสงสดกอนทขาวถกนำ/าทวมขงตายเนองจากเกษตรกรตองระบายนำ/าออกจากทงกอนเพอทำาการเกบเกยวผลผลต และเปนการหามาตรการบรรเทา ลดการเนาเสย– ทจะนำาความเสยหายของคณภาพนำ/าในแมนำ/าปราจน ซงมผลกระทบตอการเพาะเล/ยงสตวนำ/า บรเวณต/งแต ปากนำ/าคลองสารภ ทมการระบายนำ/าออกจากบรเวณทงสารภลงสแมนำ/าปราจน ไปจนถง อ. บานสราง

1.4 ขอบเขตของโครงการวจยทำาการศกษาคณภาพนำ/าและตวอยางตะกอนทองนำ/าในเขตลม

นำ/าปราจน โดยเนนศกษาพ/นททมปญหาทมการรองเรยนคอบรเวณทงสารภ อ.เมอง จ.ปราจนบร ออกมาจนถง แมนำ/าปราจน บรเวณ อ.บานสราง จ.ฉะเชงเทรา โดยการศกษาดานตางๆ ของ คณภาพนำ/า ดงน/

- อณหภมของนำ/า (องศาเซลเซยส)- การนำาไฟฟาของนำ/า (ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร)- ความเคมของนำ/า (สวนในพนสวน)- พเอชของนำ/า- ออกซเจนทละลายนำ/า (มลลกรมตอลตร)- ตวอยางตะกอนทองนำ/า ทำาการวเคราะหหาคาปรมาณ

อนทรยวตถตางๆ

1.5 ระยะเวลาทำาการวจย

2

ระยะเวลาทำาการศกษา ทำาการศกษาต/งแตเดอน พฤศจกายน 2548 – เดอนมถนายน 2549

นยามศพท

อณหภมนำ/า (Water Temperature)หมายถง ระดบความรอน การเปลยนแปลงอณหภมในแหลง

นำ/า เกดไดจากอากาศทมแสงสองผานลงไปในแหลงนำ/า ตอมามการเปลยนพลงงานแสงเปนพลงงานความรอน นอกจากน/รงสความรอนจากดวงอาทตย ลม และการระเหยของนำ/า มสวนทำาใหอณหภมของนำ/าเปลยนแปลงไดเชนกน

การนำาไฟฟาของนำ/า (Conductivity)การนำาไฟฟาของนำ/า หมายถง ความสามารถของนำ/าในการเปน

สอนำากระแสไฟฟาตวการทเปนสอในการนำากระแสไฟฟาในนำ/า คอ ไอออน (ion) ของสารประกอบอนนทรยตางๆ เชน กรดอนนทรย ดางและเกลอ เปนตวนำาไฟฟาไดด เพราะเมออยในนำ/าจะแตกตวใหไอออน (ionization) ไดตรงขามกบสารอนทรย เชน นำ/าตาล สารเบนซน สารเหลาน/ไมแตกตวในนำ/าจงไมนำาไฟฟา การนำาไฟฟาเปนเครองบงช/ถงปรมาณเกลอแรตางๆ ทละลายอยในนำ/า นยมวดออกมาในรปอตราสวนของความตานทาน โดยมหนวยเปนไมโครซเมนตตอเซนตเมตร (microsiemen µS/cm) หรอไมโครโมสตอเซนตเมตร (micromhos หรอ µmhos/cm)

ของแขงละลายนำ/าท/งหมด (Total Dissolved Solids, TDS)

ของแขงละลายนำ/าท/งหมดหมายถง ปรมาณของแขงทละลายนำ/าได และสามารถไหลผานกระดาษกรองใยแกว เมอกรองปรมาณของแขงแขวนลอยออกแลวเอานำ/าใสทผานกระดาษกรองใยแกว ไอ

3

ระเหยจะหาปรมาณของแขงละลายได ของแขงสวนทละลายในนำ/าได ไดแกเกลออนทรยตางๆ ของอนทรยสาร ซงหลกการของการวเคราะหของแขงละลายนำ/าท/งหมด ตวอยางนำ/าทกรองผานกระดาษกรอง GF/C ในถวยระเหยทราบนำ/าหนกจะถกนำาไประเหยดวยไอนำ/าจนแหงแลวนำาไปอบท 103.00-105.00 องศาเซลเซยส ทำาใหเยนแลวชงนำ/าหนกทเพม คอ นำ/าหนกของของแขงละลายนำ/าท/งหมด

ของแขงท/งหมดในนำ/า (Total Solids, TS)ความหมายของของแขงท/งหมดในนำ/า หมายถง สารทเหลอ

เปนตะกอนอยภายหลงทผานการระเหยไอนำ/า และทำาใหแหงทอณหภม 103.00-105.00 องศาเซลเซยส ซงตะกอนทเหลอน/จะมท/งสารอนทรยและสารอนนทรย ของแขงท/งหมดในนำ/าเปนสงเจอปนในนำ/าทเหลออยเมอระเหยนำ/าออกจนหมด ไมรวมสารบางอยางทระเหยไปกบนำ/า เชน พวกกรดอนทรย และกรดตางๆทละลายนำ/า สงเจอปนเหลาน/มท/งสารอนทรยและสารอนนทรยในนำ/าท/ง

ปรมาณออกซเจนทละลายในนำ/า (Dissolved Oxygen)ปรมาณออกซเจนทละลายในนำ/า หรอ DO ในนำ/าเสยออกซเจน

ละลายนำ/า เปนดชนบงช/วาปฏกรยาทางชวภาพทเกดข/นโดยจลนทรย aerobic หรอ anaerobic organism ประเภท aerobic organism ใชออกซเจนอสระเพอทำาปฏกรยาออกซเดชนกบสารอนทรย เกดเปนผลตภณฑทไมมอนตราย ในขณะท anaerobic organism ทำาใหเกดปฏกรยาออกซเดชนโดยการรดวซ เกลออนนทรยบางตว เกดผลตภณฑทมกลนเหมน organism

ปรมาณความตองการออกซเจนทางชวเคม (Biochemical Oxygen Demand)

ปรมาณความตองการของออกซเจนทางชวเคม หรอ BOD หมายถง ปรมาณออกซเจนท

4

จลนทรยตองการใชในการยอยสลายสารอนทรยภายใตภาวะทมปรมาณออกซเจน ในชวงระยะเวลา และอณหภมทกำาหนดให การวเคราะหคาออกซเจนทจลนทรยตองการใชในการยอยสลายสารอนทรย โดยทวไปเปนการวดปรมาณออกซเจนทถกใชหมดในเวลา 5 วน ในตควบคมท 20+1 องศาเซลเซยส สาเหตทใชอณหภมและระยะเวลาดงกลาว เพราะ nitrifying bacteria เจรญเตบโตทอณหภมน/

ความเปนกรด-ดาง (pH)คอ สารละลายกรด-ดาง หรอเกลอน/น สงทบอกความเปนกรด

คอ ความเขมขนของไฮโดรเจนไอออน (H+) และสงช/บอกความเปนเบส คอ ไฮดรอกซลไอออน (OH) การทกลาวถงความเขมขน H+ ดวยตวเลขเปนการไมสะดวกจงใช หนวยทเรยกวา pH ความเปนดาง (Alkalinity) หมายถง ความสามารถของนำ/าทจะรบโปรตอนหรอไฮโครเจน (H+) หรอเปนความสามารถของนำ/าทจะสะเทนกรดได ถงความเปนกรด- ดาง ซงความเปนดางของนำ/ามสาเหตใหญมากจากองคประกอบของสารละลาย 3 ชนดดวยกน คอ ไฮดรอกไซด (OH) คารบอเนต (CO3

2-) และไบคารบอเนต (HCO3)

ความเคมของนำ/า (Salinity, Sal)หมายถง ผลรวมของความเขมขนของไอออนท/งหมดทละลาย

ในนำ/า (total dissolove ions) ซงไมใชแตเฉพาะไอออนของโซเดยมคลอไรดเทาน/น โดยแสดงผลออกมาเปนมลลกรมตอลตร (mg/L) แตถาหากในนำ/าปรมาณของไอออนละลายสงจะแสดงผลเปนกรมตอลตร (g/L) หรอสวนในพนสวน (ppt)

5

6

บทท 2การตรวจเอกสาร

นำ$าและคณภาพนำ$า

นำ/าเปนทรพยากรธรรมชาตทใชแลว ไมรจกหมดส/นหรอสญหายไป แตคณภาพจะมการเปลยนแปลง แหลงของนำ/าทสำาคญ อาจจำาแนกออกเปน 3 สวนดวยกน คอ สวนทหนง นำ/ามาทมาจากบนฟา ไดแก นำ/าฝน ลกเหบ หมะ สวนทสอง คอ นำ/าทอยบนพ/นผวโลก ไดแก แมนำ/า ลำาคลอง หนอง บง ทะเลสาบ มหาสมทร และสวนทสาม คอ นำ/าทอยใตพ/นผวโลก ไดแก นำ/าในความช/นของดน นำ/าไหลใตดน นำ/าใตดน หรอนำ/าบาดาล นำ/าตางๆ เหลาน/จะหมนเวยนเปลยนไปไมรจบ ซงเรยกวา วฏจกรของนำ/า (เกษม, 2515) การหมนเวยนของนำ/าอยางไมมทส/นสดทำาใหมนษยมการใชเพออปโภค บรโภค การเกษตร การคมนาคม การประมง การอตสาหกรรม และการพกผอนหยอนใจ เนองจากนำ/าสามารถใชประโยชนในกจกรรมตางๆ ไดอยางมากมาย คณภาพของนำ/าจงมความสำาคญตอการนำามาใชเพอสนองความตองการของมนษย เพราะคณภาพของนำ/าทเหมาะสมสำาหรบการใชประโยชนในกจกรรมตางๆ น/นแตกกตางกนไป นำ/าจะเปนประโยชนสนองความตองการของมนษยไดน/นตองมคณสมบตพรอมท/งในดานปรมาณ คณภาพและระยะเวลาของการไหลของนำ/า

ถาปลอยใหนำ/าในแมนำ/าลำาธารไหลลงสทะเลไปกจะเปนการสญเสยทรพยากรโดยเปลาประโยชน ปจจบนจงมการใชเทคโนโลยเพอนทจะนำาเอาทรพยากรนำ/าไปใชประโยชนใหคมคา เชน การสรางอางเกบนำ/า การสรางเขอน เปนตน ปรมาณนำ/าในแมนำ/าลำาธารทไหลลงสทะเลในบางฤดกาลอาจมปรมาณลดลงกอใหเกดปญหานำ/าเคมรกลำ/าเขามาบรเวณปากแมนำ/า หรออาจเรยกวาปญหานำ/าทะเลหนน สำาหรบการเกดนำ/าทะเลหนน จะมผลทำาใหระดบความเคมของนำ/าในแมนำ/ายงเคมข/น เนองจากนำ/าจดมปรมาณนอยไมสามารถผลกดนนำ/าทะเลได

จงกอใหเกดปญหาในดานตางๆ เชน ปญหาในดานการเกษตรกรรม ปญหาการเปลยนแปลงทางนเวศนวทยา ปญหาดานคณภาพนำ/า ซงกจะกอใหเกดปญหาทางดานเศรษฐกจและสงคมตามมา

คณภาพของนำ/าตามแหลงนำ/าธรรมชาต จะเปลยนแปลงไปมากหรอนอย ข/นอยกบสภาพแวดลอมในแตละทองถนทแตกตางกน เชน สภาพภมประเทศ ลกษณะทางธรณวทยา ภมอากาศ การใชประโยชนทดนหรอกจกรรมของสงมชวตอนๆ ทเกยวของกบนำ/า เกษม (2539) และคณภาพของนำ/า หมายถง ความเหมาะสมของนำ/าเพอใชในกจกรรมของมนษย เฉพาะกจกรรมหรอเฉพาะกรณไป จำาเปนตองคำานงถงคณภาพของนำ/า 3 ประการ คอ

1. คณภาพนำ/าทางกายภาพ ไดแก นำ/าทมสารแขวนลอย มส มกลน มรส มความโปรงแสง อณหภม และการนำาไฟฟา เปนตน

2. คณภาพนำ/าทางเคม ไดแก นำ/าทมการปนเป/ อนสารเคม นำ/าทเปนพษและไมเปนพษ สารเคมทเปนพษ ไดแก สารพษโลหะหนก สารเคมทไมเปนพษ ไดแก ไนเตรต ฟอสเฟตคลอไรด ความเคม เปนตน

3. คณภาพนำ/าทางชวภาพ ไดแก การทนำ/ามสงเจอปนทมชวต เชน แบคทเรย ไวรส ฟงไจ และจลนทรยทเปนพษ เปนตน

คณภาพนำ$าทางกายภาพ

อณหภมนำ$า (Water Temperature)โดยปกตอณหภมนำ/าตามธรรมชาต จะผนแปรตามอณหภมของ

อากาศ ซงข/นอยกบฤดกาล ระดบความสง และสภาพภมประเทศ นอกจากน/ยงข/นอยกบความเขมของแสงสวางจากดวงอาทตย กระแสลม ความลก ปรมาณสารแขวนลอย หรอความขน และสภาพแวดลอมทวๆ ไปของแหลงนำ/า (ไมตร และจารวรรณ, 2528) กลาวไววา สวน เกษม (2526) กลาวไววา สำาหรบอณหภมของนำ/าใน

8

ธรรมชาตน/นไมมปญหา มกจะเกดปญหากตอเมอ มนษยไดเปนผกระทำาข/นโดยการปลอยนำ/าจากระบบหลอเยน ซงมอณหภมสงลงในแมนำ/า ทำาใหแหลงนำ/ามอณหภมสงกวาปกต อณหภมของนำ/าในแมนำ/าลำาคลอง และแหลงนำ/าธรรมชาตของประเทศไทย มคาอยระหวาง 20.00-35.00 องศาเซลเซยส โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอมอณหภมสงกวาภาคอนๆ สวนบรเวณภเขาทางภาคเหนออาจมอณหภมตำากวา 20.00 องศาเซลเซยส

สำานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต (2531) ไดรายงานวาในป พ.ศ. 2529 และ 2530 อณหภมในแมนำ/าบางปะกงมคาอยระหวาง 25.00-34.00 และ 24.50-34.50 องศาเซลเซยส ตามลำาดบ โดยอณหภมตลอดลำานำ/าบางปะกง บางสถานในบรเวณปากแมนำ/านครนายก และแมนำ/าปราจนบร ในขณะเวลาใดเวลาหนง ตรวจพบวามคาไมแตกตางกน กลาวคอ อณหภมจะมความแปรผนตามระยะทางนอยมาก แตจะมการเปลยนแปลงตามอทธพลของอณหภมอากาศ ในแตละฤดกาล โดยอณหภมของนำ/าจะตำา ในชวงเดอนพฤศจกายน ถงเดอนกมภาพนธซงเปนชวงฤดหนาว อณหภมของนำ/าจะลดตำาลงตามอณหภมของอากาศ ในชวงเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม ซงเปนชวงฤดรอนอณหภมจะสงข/น ทำาใหอณหภมของนำ/าสงข/นดวย สวนในชวงฤดฝนคอในชวงเดอนมถนายน ถงเดอนตลาคม อณหภมคอนขางคงท

ไมตร และจารวรรณ (2528) กลาววา อณหภมของนำ/าเปนปจจยสำาคญอนหนงทมอทธพลท/งโดยทางตรงและทางออม ตอการดำารงชวตของสตวนำ/า จงจำาเปนทจะตองทำาการตรวจสอบเพอหาความเปลยนแปลงทเกดข/นเปนระยะ ท/งในแหลงนำ/าธรรมชาต และบอเล/ยงสตวนำ/า อณหภมมผลตอสงมชวตดานการเจรญเตบโต การสบพนธและการแพรกระจาย อณหภมของนำ/าทเพมข/น อาจทำาใหสตวนำ/าบางชนดตายทนท หรอทำาใหแพลงกตอนพชหรอพชนำ/าบางชนดมการเจรญเตบโตและแพรพนธไดดกวาชนดอนๆ สาหรายสนำ/าเงน

9

แกมเขยวจะเจรญเตบโตไดดในชวงอณหภมระหวาง 35.00-40.00 องศาเซลเซยส อยางไรกตามทอณหภมสงๆ จะทำาใหไดอะตอมทเปนอาหารเบ/องตนของลกปลาลดลง นอกจากน/อณหภมของนำ/า ยงมอทธพลตอสตวนำ/า คอมผลตออตราเมตาบอลซมของรางกาย โดยเฉพาะอยางยงสตวเลอดเยน ทำาใหเกดการอพยพของสตว และยงมผลตอชนดของไข และอตราสวนเพศได

ความโปรงแสงของนำ$า (Transparency)ไมตร และจารวรรณ (2528) กลาววา หากแหลงนำ/าใดมความ

โปรงแสงอยระหวาง 30-60 เซนตเมตร นบวามความเหมาะสมแกการเจรญเตบโตของสตวนำ/า หากมตำากวา 30 เซนตเมตรแสดงวานำ/ามความขนมากเกนไป หรอมปรมาณแพลงกตอนมากเกนไป ซงอาจทำาใหเกดการขาดแคลนออกซเจนได แตถาความโปรงแสงมคาสงกวา 60 เซนตเมตรข/นไป กแสดงวาแหลงนำ/าน/นไมคอยอดมสมบรณ

การเปลยนแปลงคาความโปรงแสง พบวามความแปรผนตามฤดกาล ซงธดาพร (2540) กลาววา แมนำ/าบางปะกงในชวงตนฤดฝน (มถนายน-สงหาคม) จะมคาความโปรงแสงตำา ท/งน/เนองจากปรมาณนำ/าฝนพดพาเอาตะกอนดนลงสแมนำ/าทำาใหนำ/ามความขนมาก สวนในฤดแลงคาความโปรงแสงจะสงข/น เนองจากมแสงแดดจด สามารถทสองลงไปในนำ/าไดมาก และตะกอนดนจะมนอยกวาในฤดฝน ซงสอดคลองกบผสด (2527) ทพบวาคาความโปรงแสงของนำ/าในแมนำ/ามการแปรผนตามฤดกาลเชนเดยวกน นอกจากน/การประกอบกจกรรมตางๆ ของมนษยทกระทำาตอพ/นทลมนำ/า โดยเฉพาะอยางยงการใชทดนเพอการเกษตรตลอดจนกจกรรมอนๆ มสวนทำาใหชวงความขน และความโปรงแสงของนำ/าธรรมชาตกวางข/น

การนำาไฟฟาของนำ$า (Conductivity)คาการนำาไฟฟาของนำ/าจะผนแปรตามความเขมขนของ

สารละลาย ซงข/นอยกบอทธพลของสภาพแวดลอมของแหลงนำ/าหรอ

10

ลมนำ/า เชนลกษณะทางธรณวทยา ดน และหน ภมประเทศ ฝน การระเหยนำ/า ปรมาณนำ/า กระบวนการทางชวเคมในแหลงนำ/า และกจกรรมของมนษย เปนตน นำ/าทมคาความเปนกรด-ดางสงกวา 9.00 หรอตำากวา 5.00 จะมผลตอการนำาไฟฟามาก และถายงอณหภมสงข/นสารตางๆ จะแตกตวไดดทำาใหคาการนำาไฟฟาเพมข/น (ไมตร และจารวรรณ, 2529) ทำาใหการเคลอนทของไอออนในนำ/ามมากข/น คามาตรฐานจงใชทอณหภม 25.00 องศาเซลเซยส

การนำาไฟฟาของนำ/าในแหลงนำ/าธรรมชาตโดยทวไป ไมตร และจารวรรณ (2528) รายงานไววา จะมคาอยระหวาง 150.00-300.00 ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร แตในบางแหงกอาจมคาสงกวาน/จนถง 5,000.00 ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร คาการนำาไฟฟาของแมนำ/าจะแตกตางกนไปตามระยะทาง โดยบรเวณตนนำ/าจะมคาการนำาไฟฟาตำาและคอยๆ มระดบสงข/นเมอตดอยกบทะเล เนองจากในระยะทางทเพมข/นจะชะลางเอาสารตางๆ ซงเกดจากธรรมชาต และกจกรรมของมนษยสะสมเพมมากข/นเปนลำาดบ และกรรณการ (2544) กลาววา นำ/าทกลนใหมๆ จะมคาการนำาไฟฟาประมาณ 0.50-2.00 ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร และจะเพมข/นเปน 2.00-4.00 ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร หลงจากเกบไว 2-3 สปดาห คาทเพมข/นเนองจากการดดซมกาซคารบอนไดออกไซดจากบรรยากาศ รวมท/งกาซแอมโมเนยจำานวนเลกนอยดวย และนอกจากน/คาการนำาไฟฟาจะเพมข/นเมออณหภมเพมข/นดวย อตราประมาณรอยละ 2 ตอองศาเซลเซยส

คาการนำาไฟฟาจะมผลท/งทางตรงและทางออมตอการบรโภคอปโภค การเพาะปลก และเล/ยงสตว และมอทธพลตอแหลงนำ/าอยางสำาคญ นำ/าทมคาการนำาไฟฟาระหวาง 750.00-1,500.00 ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร สามารถใชไดอยางปลอดภย นำ/าชลประทานทมคาการนำาไฟฟา 750.00 ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร จะไมมผลเสยหายตอการเจรญเตบโตของพช แตถามมากกวา 3,000.00 ไมโคร

11

ซเมนตตอเซนตเมตร จะมปญหาอยางมากสำาหรบการซมของนำ/าใตดน คาการนำาไฟฟาไมเกน 5,000.00 ไมโครเซนตตอเซนตเมตร สามารถใชเล/ยงสตวไดทกชนด แตถาสงกวา 16,000.00 ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร ไมสามารถเล/ยงสตวไดเลย

ของแขงแขวนลอยท$งหมด (Total Suspended Solids, TSS) กรรณการ, (2544) ไดกลาววา ของแขงแขวนลอยม

ประโยชนมากสำาหรบการวเคราะหนำ/าโสโครก เปนคาหนงทบอกความสกปรกของนำ/าเสย ตลอดจนบอกถงประสทธภาพของหนวยกำาจดนำ/าเสยตางๆ สำาหรบในงานควบคมความสกปรกของลำาธารคอวาของแขงแขวนลอยท/งหมดเปนของแขงตกตะกอน เพราะเวลาในการตกตะกอนไมจำากด เกดจากการสะสมทบถมกนของของแขงเกดข/น เนองจากการตกตะกอนทางชวภาพ และเคม ดงน/นคาของแขงแขวนลอยจงสำาคญเทาๆ กบ บโอด (BOD)

การเปลยนแปลงของตะกอนแขวนลอยในแหลงนำ/า ข/นอยกบปจจยหลายประการ ไดแก การเปลยนแปลงฤดกาล ปรมาณนำ/าฝน การพงทะลายของดน ความลาดชน และการเพมปรมาณนำ/าท/งจากชมชน เนองจากการเพมของประชากร รชนกล (2527) กลาววา โรงงานอตสาหกรรมกอใหเกดนำ/าเสย จากอณหภมและนำ/าท/งทมสารแขวนลอยอนทรยจะเกดการยอยสลายโดยจลนทรยในนำ/า ทำาใหเกดปฎกรยาออกซเดชน เกดความรอน ซงอตราของปฏกรยาออกซเดช นทางชวเคมเปนสดสวนโดยตรงกบอณหภม ซงตรงกบท จำาเนยร (2530) พบวาปรมาณของแขงแขวนลอยมอณหภมของนำ/าจะสงข/น จากการศกษาของ ธดาพร (2540) กลาววา ปรมาณสารแขวนลอยมการเปลยนแปลงตามฤดกาล และระดบความลก โดยพบวาในชวงตนฤดฝน ปรมาณสารแขวนลอยจะมคาเพมข/น ท/งน/อาจมาจากมวลนำ/าจดไดพดพาเอาตะกอนอนทรยสาร ซงมธาตอาหารอยลงสแมนำ/า

12

ทำาใหเกดการเพมปรมาณของแพลงกตอน รวมท/งตะกอนของสารอนทรยทถกพดมามผลทำาใหคาปรมาณแขวนลอยเพมข/น

ไมตร และจารวรรณ (2528) กลาวโดยสรปวา สารแขวนลอยททำาใหเกดความขนจะสามารถทำาอนตรายตอสตวนำ/าโดยตรง โดยตะกอนและสารแขวนลอยจะเขาไปอดชองเหงอกทำาใหหายใจตดขด การเจรญเตบโต การฟกตวของไขชาลง และความตานทานของโรคตางๆ ลดลงดวย และโดยทางออม คอ สารแขวนลอยจะไปขดขวางปฏกรยาสงเคราะหแสงของพชนำ/าโดยเฉพาะแพลงกตอนพช ทำาใหกำาลงผลตข/นตน (primary productivity) ของแหลงนำ/าน/นลดลง สงผลใหปรมาณอาหารธรรมชาตของสตวนำ/าลดลงดวย ปรมาณสารแขวนลอยนยมวดเปนหนวยนำ/าหนกในรปมลลกรมตอลตร แหลงนำ/าทใหผลผลตทางการประมง ควรมคาปรมาณสารแขวนลอยอยในชวง 25.00-80.00 มลลกรมตอลตร แตถาอยในชวงระหวาง 80.00-400.00 มลลกรมตอลตร จะใหผลผลตลดลง และมากเกน 400.00 มลลกรมตอลตรข/นไปจะมคณภาพไมเหมาะสมตอการเพาะเล/ยงสตวนำ/า

ของแขงละลายนำ$าท$งหมด (Total Dissolved Solids, TDS)

เป ยมศกด (2543) กลาววาคาการนำาไฟฟาของนำ/า จะมคาใกลเคยงกบปรมาณของแขงท/งหมดทละลายอยในนำ/า ดงน/น นำ/าทมการนำาไฟฟาสง กจะมปรมาณของแขงทละลายอยในนำ/าสงเชนกน นำ/าทมคาของแขงท/งหมดทละลายนำ/าไดสง มสารบางชนดสงมากเชนกน ทำาใหไมเหมาะสมในการใชอปโภคบรโภค เพราะอาจทำาใหเกดผลเสยตอสขภาพและทางเศรษฐกจ สวนดานการชลประทานน/น นำ/าทมคาการนำ/าไฟฟาระหวาง 750.00-1,500.00 ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร (TDS 500.00-1,500.00 มลลกรมตอลตร) จะสามารถใชไดอยางปลอดภย ซงสอดคลองกบ ไมตร และจารวรรณ (2528) คาการนำาไฟฟาของนำ/าจะเปนสดสวนและปฏภาคโดยตรงกบ

13

ปรมาณของแขงท/งหมดทละลายในนำ/า และในแหลงนำ/าแหงใดแหงหนง จะมคาความสมพนธดงกลาวคอนขางคงท

ปรมาณความเขมขนของของแขงท/งหมดทละลายในนำ/า (TDS) มผลท/งทางตรงและทางออม ตอการบรโภคอปโภค การเพาะปลกและเล/ยงสตว และมอทธพลตอแหลงนำ/าอยางสำาคญ โดยสามารถทำาใหโครงสรางและหนาทของระบบนเวศน (ecosystem) ในแหลงนำ/าน/นๆเปลยนแปลงไปดวย ชนดและปรมาณความเขมขนของสารละลายในนำ/า จะเปนดชนบงช/คณภาพทางเคม และความสมพนธระหวางดนและนำ/า ซงมผลตอการเปลยนแปลงความอดมสมบรณของพชและสตวนำ/าในแหลงนำ/า หรอกำาลงผลตของแหลงนำ/า คาของแขงท/งหมดทมผลตอสงมชวตในนำ/า 2 ประการ คอ การควบคมความสมดลของนำ/าและเกลอแร (osmoregulation) และ ความสมพนธระหวางธาตอาหารในนำ/าแพลงกตอนพช คาสงสดของของแขงท/งหมดทละลายในนำ/าทเปนขดจำากดตอกระบวนการสมดลของนำ/าและเกลอแรของปลานำ/าจดซงอยในระหวาง 5,000.00-10,00.00 มลกรมตอลตร ท/งน/ข/นอยกบชนดและความสามารถในการปรบตวตลอดจนความเคยชนของปลา (ไมตร และจารวรรณ, 2528)

ของแขงท$งหมดในนำ$า (Total Solids, TS)ปรมาณของแขงท/งหมดในนำ/าแสดงถงปรมาณสงเจอปน

ท/งหมดในนำ/าวา มมากนอยเพยงใด ปรมาณ suspended solids มความสำาคญอยางยงในการควบคมคณภาพของแหลงนำ/าธรรมชาต และคา settleable solids มความสำาคญอยางยงในการกำาจดนำ/าเสย ในดานการออกแบบวาจำาเปนจะตองใชถงตกตะกอนหรอไม และเพอหาขนาดของเครองสบตะกอน (sludge pump) วทยา (2525) เสนอไววา ของแขงเปนสงเจอปนในนำ/าท/ง ทำาใหสมบตของนำ/าเปลยนแปลงไป ถาเปนสารอนทรยท จลนทรยยอยสลายได ก

14

จะลดคาออกซเจนทละลายในนำ/าลดลงอยางรวดเรว ถาเปนพวกไมละลายนำ/าทเปนสารแขวนลอยกจะทำาใหนำ/าขน มส แหลงนำ/าทมตะกอนแขวนลอยจะดดซบออกซเจนไดนอยกวานำ/าใส

สวนมาตรฐานนำ/าสำาหรบของแขงท/งหมดในนำ/า เกษม (2530) คาของแขงท/งหมดในนำ/ามกอยระหวาง 20.00-1,000.00 มลกรมตอลตร ซงสอดคลองกบ กรรณการ (2544)

คณภาพนำ$าทางเคม

ปรมาณออกซเจนทละลายในนำ/า (Dissolved Oxygen)คาออกซเจนละลายนำ/า มความสำาคญในการรกษาสภาวะของนำ/า

ใหเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของสตวนำ/า คอ ใหมออกซเจนละลายนำ/าปรมาณทพอเหมาะ เชน ไมนอยกวา 3.00 มลลกรมตอลตร และใชเปนพ/นฐานของคาความตองการออกซเจนทจลนทรยตองการใชในการยอยสสารสารอนทรย เพอหากำาลงความสกปรกของนำ/าเสย และอตราการเกดปฏกรยาออกซเดชนทางชวภาพ ซงวดโดยการหาคาออกซเจนละลายนำ/าทเหลอ ณ เวลาตางๆ

ออกซเจนจำาเปนตอการดำารงชวตของสงมชวตและตอคณภาพนำ/า ออกซเจนละลายนำ/าไดคอนขางนอย ซงปรมาณออกซเจนละลายนำ/าจะมความสมพนธกบอณหภมโดยตรงปรมาณออกซเจนละลายบรเวณผวนำ/ามกอมตว แตของเสยประเภทสารอนทรยทลงไปสแหลงนำ/าจะดงออกซเจนในนำ/าไปใชอยางรวดเรว ทำาใหปรมาณออกซเจนละลายนำ/าลดลง ซงหากปรมาณออกซเจนละลายนำ/าเหลออยนอยกวา 3 มลลกรมตอลตรจะเปนอนตรายตอสตวนำ/า (กณฑรย, 2540)

ประวทย (2531) กลาววา ออกซเจนมความสำาคญตอการดำารงชวตของสตวนำ/า และพชนำ/าใชออกซเจนละลายนำ/าเพอการหายใจโดยเฉพาะในเวลากลางคน โดยใชแลวปรมาณออกซเจนละลายนำ/าจะคอยๆ ลดลงจนถงจดตำาสดในชวงเชากอนมแสงแดด การขาด

15

ออกซเจนในนำ/า ถงแมจะไมตำาลงจนถงระดบททำาใหปลาตาย แตอาจมผลตอการดำารงชวตของสตวนำ/า ถาปรมาณออกซเจนละลายนำ/าตำากวา 3.00 มลลกรมตอลตร ทำาใหการฟกเปนตวของปลาชาลง ตวออนมลกษณะผดปกต ประสทธภาพในการยอยอาหารลดลง ออนแอ และตดเช/อไดงายข/น เปนตน

ปรมาณความตองการออกซเจนทางชวเคม (Biochemical Oxygen Demand)

ธงชย (2535) กลาวา การวเคราะหหาคาออกซเจนทจลนทรยตองการใชในการยอยสลายสารอนทรย เปนการวเคราะหเพอทจะทราบถงความสกปรกของนำ/าในแมนำ/าลำาคลอง นำ/าท/งจากอาคารบานเรอน นำ/าท/งจากโรงพยาบาล และโรงงานอตสาหกรรมรวมท/งเกษตรกรรม เพอประโยชนการออกแบบระบบบำาบดนำ/าเสย ควบคมคณภาพนำ/าท/ง และศกษาประสทธภาพของระบบน/นๆ โดยคดเปรยบเทยบในรปของปรมาณออกซเจนทจลนทรยตองการในยอยสลายสารอนทรย

ความเปนกรด-ดาง (pH)ในแหลงนำ/าธรรมชาต โดยทวไปจะมคาความเปนกรด-ดาง อย

ระหวาง 5.00-9.0 ระดบความเปนกรด-ดางของนำ/าในแหลงนำ/าธรรมชาตจะแตกตางกนเนองจากระดบความเปนกรดดางของนำ/าฝน ลกษณะ และหนของลมนำ/าน/น ระดบความเปนกรด-ดางของนำ/าในแหลงนำ/าธรรมชาตอาจมคาแตกตางกนไดเนองจาก สภาพแวดลอมแตกตางกน สภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปมผลทำาใหระดบความเปนกรด-ดางของนำ/าเปลยนแปลงไปเชนกน

ความเปนกรด-ดาง เปนคาทมความสำาคญตอการดำารงชวตของสงมชวตในบอเพาะเล/ยงสตวนำ/า ซงจะดำารงชวตไดปกตถานำ/ามความเปนกรด-ดางเหมาะสม ซงโดยทวไปชวงความเปนกรด-ดางทเปนกลาง แตหากนำ/ามความเปนกรด- ดางสงหรอตำามากเกนไปจะกอใหเกดอนตรายแกสงมชวตทอาศยในนำ/าเชน ปลาทอาศยในนำ/าทม

16

ระดบความเปนกรด-ดางตำาพบวาปรมาณเมอกทปกคลมเหงอกของปลาจะเพมมากข/นแลวไปขดขวางการแลกเปลยนกาซและไอออนตางๆบรเวณเหงอกปลา ทำาใหเกดการขาดสมดลของกรดและดางในกระแสเลอด มผลตอการหายใจ และทำาใหความเขมขนของโซเดยมคลอไรดในกระแสเลอดลดลง สงผลกระทบตอแรงดนออสโมตก (osmotic pressure) ของตวปลากบสงแวดลอม นอกจากน/นนำ/าทมความเปนกรด-ดางตำายงทำาใหความเปนพษของอะลมนม (Aluminum) เพมมากข/นเชนเดยวกบนำ/าทมความเปนกรด-ดางสง จะทำาใหเกดอนตรายตอเหงอกของปลาไดเชนเดยวกน โดยทำาใหการแลกเปลยนกาซ และสมดลของเลอดเกดปญหาข/นรวมท/งอาจเกดอนตรายตอกระจก และเยอหมตาดวย

ความเปนดาง (Alkalinity)ไมตร และจารวรรณ (2528) กลาววาในการคมครองปองกน

สตวนำ/าไมใหเกดความเครยด คาความเปนกรด-ดางของนำ/าในแหลงนำ/าน/น ไมควรมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และไมลดจากคาปกตเกนรอยละ 25 นำ/าทมคาความเปนดางตำาสวนใหญจะเปนนำ/าออน (soft water) และมคาความเปนกรด-ดางตำาซงไมใหผลผลตสง นำ/าทมคาความเปนกรด-ดาง ตำากวา 4.50 จะไมพบคาความเปนดางปรากฏอยเลย นอกจากน/ Boyd (1990) กลาววา ระดบของความเปนดางของนำ/า ในแหลงนำ/าทอดมสมบรณจะตองไมตำากวา 20.00 มลลกรมตอลตร ของแคลเซยมคารบอเนต และถาความเปนดางของนำ/าตำากวา 50.00 มลลกรมตอลตรของแคลเซยมคารบอเนต จะมผลตอการสรางเปลอกของสตวกลม กง-ป ไมตรและจารวรรณ (2528) เกณฑทเหมาะสมตอการดำารงชวตของสตวนำ/า ควรมคาความเปนดางระหวาง 100.00 ถง 120.00 มลลกรมตอลตรของแคลเซยมคารบอเนตหรอสงกวา

คาความเปนดางโดยตวของมนเอง ไมถอวาเปนสารมลพษ แตมผลเกยวเนองกบคณสมบตดานอนๆ เชน ความเปนกรด-ดาง

17

(pH) ความเปนกรด (acidity) และความกระดาง (hardness) จากการศกษาของสำานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต (2531) กลาวโดยสรปวาคาความเปนดางของแมนำ/าบางปะกง แมนำ/านครนายกและแมนำ/าปราจนบร ในป พ.ศ. 2529 มคาในชวง 5.80-8.00 มลลกรมตอลตรของแคลเซยมคารบอเนต และในป พ.ศษ. 2530 มคาในชวงระหวาง 4.50-101.60 มลลกรมตอลตรของแคลเซยมคารบอเนต โดยบรเวณทพบคาความเปนดางสง คอบรเวณปากแมนำ/าซงเกดการรกลำ/าของนำ/าทะเลเขามาปนเป/ อน ซงสภาพของนำ/าทะเลมความเปนดางสง และพบวาในฤดฝนมคาเฉลยตลอดฤดตำากวาในฤดแลงอยางชดเจน

ความเคมของนำ$า (Salinity, Sal)ความเคมของนำ/า หมายถง ผลรวมของความเขมขนของไอออน

ท/งหมดทละลายในนำ/า (total dissolve ions) ซงไมใชแตเฉพาะไอออนของโซเดยมคลอไรดเทาน/น โดยแสดงผลออกมาเปนมลลกรมตอลตร (mg/L) แตถาหากในนำ/าปรมาณของไอออนละลายสงจะแสดงผลเปนกรมตอลตร (g/L) หรอสวนในพนสวน (ppt) (ธรรมรกษ, 2541)

ประวทย (2531) กลาววา คาความเคมของนำ/าจะสมพนธกบคาคลอรนต/ (chlorinity) ซงหมายถง ปรมาณคลอไรด โปรไมด และไอโอไดด ทมอยในนำ/าหนกหนงกโลกรม ความเคมของนำ/าทมคาแตกตางกนไป แลวแตสถานท และประเภทของดน สำาหรบนำ/าจดมคาความเคมปรมาณศนย สวนนำ/าทะเลมคาความเคมโดยเฉลยประมาณ 35.00 สวนในพนสวน ไดมผแบงประเภทของนำ/าออกตามระดบความเคมดงน/

นำ/าจด (fresh water) มความเคมระหวาง 0-0.50 สวนในพนสวนนำ/ากรอย (brackish water) มความเคมระหวาง 0.51-

30.00 สวนในพนสวน

18

นำ/าทะเล (sea water) มความเคมระหวาง 30.01 สวนในพนสวนปลาและสตวนำ/าแตละชนดสามารถอาศยอยไดในระดบความเคม

แตกตางกนไป ซงอาจแยกออกเปน สตวนำ/าจด (Freshwater animal) สตวนำ/ากรอย (Brackish water animal) และสตวนำ/าเคม (Marine animal) สตวทอาศยในบรเวณนำ/ากรอยจะมความทนทานตอการเปลยนแปลงความเคมไดดกวาสตวนำ/าจด และนำ/าเคม เนองจากบรเวณนำ/ากรอยมกมการเปลยนแปลงระดบความเคมอยตลอดเวลา สำาหรบปลานำ/าจดทวๆไป สามารถอาศยอยในนำ/าทมความเคมสงถง 7,000.00 มลลกรมตอลตร เชนกน แตมปลานำ/าจดบางชนดททนทานตอระดบความเคมคอนขางมาก ทำาใหสามารถเล/ยงไดท/ง นำ/าจด หรอนำ/าทะเล เชนปลาเรนโบวเทราท ปลาเฉาฮ/อ ปลาหมอเทศ หรอสตวทะเลบางชนด สามารถนำามาเล/ยงในนำ/าทมความเคมตำาไดด เชน กงกลาดำา เปนตน แตอยางไรในการเพาะเล/ยงสตวนำ/า จงจำาเปนตองตรวจสอบ และรกษาความเคมของนำ/าใหเหมาะสมตอการดำารงชวต และการเจรญเตบโตของสตวนำ/าบางชนด (ธรรมรกษ, 2541)

การแพรของนำ$าเคมเขาสแมนำ$า

1.ลกษณะของการแพรของนำ$าเคมเขาสแมนำ$าในการศกษาพฤตกรรมของการแพรของนำ/าเคมเขาแมนำ/า ตองพ

จาณาถงลกษณะการแพรของนำ/าเคม ในแมนำ/าและลกษณะการผสมบรเวณปากแมนำ/า ดงมรายละเอยดดงตอไปน/ลกษณะการแพรของนำ/าเคมในแมนำ/า

การมสารตางๆ ทละลายหรอแขวนลอยอยในบรเวณแมนำ/า จะเกดการแพร (dispersion) ไดน/น จะตองประกอบดวยกระบวนการ 2 อยาง ทมอทธพลหลก

19

1)การพา (convection) เปนกระบวนการทสารละลายมการไหลหรอการโยกยายจากทหนงไปอกทหนง อนเนองมาจากอทธพลของกระแสนำ/าพาไป

2)การฟงกระจาย (diffusion) เปนกระบวนการเคลอนไหวของโมเลกลของสารละลายทมความเขมขนมากกวาไปสสารละลายทมความเขมขนนอยกวา โดยกระบวนการทเกดข/น ไมตองอาศยกระบวนการพา

การแพรของนำ/าเคมในบรเวณปากแมนำ/า จงเปนกระบวนการของการพา และการฟงกระจายรวมกน

ลกษณะการผสมบรเวณปากแมนำ/าเป ยมศกด (2543) กลาววา ปากแมนำ/าเปนบรเวณทเปนเขต

ตดตอระหวางแมนำ/ากบทะเล เปนบรเวณทมการผสมระหวางนำ/าจดจากแมนำ/าและนำ/าเคมจากทะเล บรเวณปากแมนำ/ากำาเนดข/นจากการไหลของนำ/าในแมนำ/าลำาธารลงสทะเล

สภาพบรเวณปากแมนำ/าสามารถเปลยนแปลงไดตามกาลเวลา ปากแมนำ/าทมรองนำ/าเดยว เรยกวา Simple estuary แตในบางแหงทมลำาธารหลายสายแยกกนลงไปในทะเล เรยกวา irregular estuary

ปากแมนำ/าทมอายนอยน/นจะมรปรางทเปนสามเหลยมมมแหลม (elongated triangle) ตอมาจะมการเกดสนดอนโดยการตกตะกอนของสงทแขวนลอยกบนำ/าจดและนำ/าทะเลการเกดตะกอนเกดข/นไดในบรเวณปากแมนำ/าเพราะนำ/าจดทไหลลงทะเลน/น จะถกแรงของนำ/าทะเลปะทะไว ทำาใหการไหลของนำ/าออนกำาลงลง และการเกดตะกอนจงเกดข/นได การตกตะกอนบรเวณปากแมนำ/าน/นมสงควบคมหลายประการ ปากแมนำ/าเปนเชนไร การตกตะกอนจะเกดข/นไดดบรเวณปากแมนำ/าทมกระแสนำ/าไมรนแรงมาก

การผสมระหวางนำ/าจดจากแมนำ/า และนำ/าเคมจากทะเลบรเวณปากแมนำ/า จะเกดข/นมากนอยเพยงใด กข/นอยกบขนาดและทศทาง

20

ของอทธพลของระดบนำ/าข/นนำ/าลงทปากแมนำ/าทกอใหเกดกระแสนำ/าข/นลง (tidal current) ปรมาณนำ/าทไหลมาจากแผนดน และผลของความแตกตางของความหนาแนนของนำ/าจดและนำ/าเคม ซงลกษณะการผสมบรเวณปากแมนำ/าน/ Ippen (1996) ไดแบงประเภทของปากแมนำ/าตามลกษณะผสม 3 ประเภท ซงมรายละเอยดดงน/

1.2.1 ปากแมนำ/าแบบแบงช/น (Stratified Estuary) จะเกดข/นในกรณทนำ/ามอตราการไหลจากแผนดนมาก โดยเฉพาะชวงฤดฝน นำ/าจดและนำ/าเคมจะมการแบงช/นอยางชดเจน เนองจากความหนาแนนของนำ/าเคมมคามากกวาความหนาแนนของนำ/าจด ดงน/นนำ/าจดจงมแนวการไหลอยบนลมนำ/าเคมและเกดการฟงกระจายของนำ/าเคมทผวสมผสรวมระหวางนำ/าเคมกบนำ/าจด ซงจะเกดการเคลอนไหวของมวลนำ/าเคมกบมวลของนำ/าจด แลกเปลยนกนบาง แตไมป นปวนมากนก

1.2.2 ปากแมนำ/าแบบผสมบางสวน (Partially Mixed Estuary) เกดจากอทธพลของกระแสนำ/าข/นนำ/าลงมมากพอทจะทำาใหเกดการปนปวนของการผสมของนำ/าจดและนำ/าเคม ท/งแนวราบและแนวดงมากกวาปากแมนำ/าแบบแบงช/นชดเจน ผวสมผสรวมพอมอยบางแตไมชดเจน

1.2.3 ปากแมนำ/าแบบผสมอยางด (Well Mixed Estuary) เกดจากการทปรมาณนำ/าจดจากแผนดนมนอยโดยเฉพาะชวงฤดแลง ความแตกตาง (gradient) ของปรมาณความเคมมนอยมากในแนวดง กระแสนำ/าข/นลงมสวนทำาใหเกดการผสมอยางดเกดข/น

ลกษณะการผสมในบรเวณปากแมนำ/าในกรณสภาวะคงท ทฤษฎทผานมามกนยมใชสมการ Exponential เขาอธบายการแพร

โดยใชขอมลในสนามมาวเคราะหการหาคาทเปนสตรสำาเรจสำาหรบลกษณะการผสมบรเวณปากแมนำ/าเจาพระยาน/น ไดมผศกษาการแพรของนำ/าเคมแมนำ/าเจาพระยา โดยใชขอมลสำารวจในชวงป

21

พ.ศ. 2504-2507 มาวเคราะหทางสถต พบวา อตราการไหลในแมนำ/าเจาพระยานอยกวา 100 ลกบาศกเมตรตอวนาท สภาพความเคมจะเปนแบบผสมอยางด ถาอตราการไหลมากกวา 1,000 ลกบาศกเมตรตอวนาท สภาพความเคมจะเปนแบบแบงช /น และสภาพความเคมเปนแบบผสมกนบางสวน เมออตราการไหลประมาณ 250 ลกบาศกเมตรตอวนาท นอกจากน/ ยงไดหาความสมพนธระหวางปรมาณความเคม อตราการไหลจากแมนำ/า และระยะทางจากปากแมนำ/าในสภาวะคงท (steady state) เปนสมการ empirical ของการแพรของนำ/าเคมในแมนำ/าเจาพระยา

อทธพลจากการรกลำ$าของนำ$าทะเลอทธพลของนำ/าทะเลตอคณภาพนำ/าการรกลำ/าของนำ/าทะเลมอทธพลตอการเปลยนแปลงคณภาพนำ/า

โดยเฉพาะในดานความเคมทเพมข/น โดยธรรมชาตในบรเวณปากแมนำ/าระหวางนำ/าจดและนำ/าทะเล ปรมาณนำ/าจดจะมมากพอทจะปองกนการรกลำ/าของนำ/าทะเลได แตเมอเกดภาวะขาดแคลนนำ/าจด นำ/าทะเลสามารถรกลำ/าเขามาบรเวณแมนำ/าได ทำาใหการเปลยนแปลงของคณภาพนำ/า ไมสามารถใชประโยชนไดด/งเดมความแตกตางระหวางนำ/าทะเลและนำ/าจดคณสมบตของนำ/าทะเล

ก. ความโปรงแสง ปกตแสงสามารถผานนำ/าทะเลไดดกวานำ/าบรเวณปากแมนำ/า ความโปรงแสงของนำ/าทะเลเทากบ 10 เมตร ในขณะทความโปรงแสงของนำ/าในบรเวณปากแมนำ/าเทากบ 2.5 เมตร ความโปรงแสงบรเวณอาวไทยมคาระหวาง 1.00-7.20 เมตร

22

ข. อณหภม อณหภมเฉลยของอาวไทยมคาประมาณ 31.00 องศาเซลเซยสในเดอนเมษายน และ 29.50 องศาเซลเซยส ในเดอนตลาคม และอณหภมของนำ/าทะเลในอาวไทยตลอดปมคาประมาณ 28.00-29.00 องศาเซลเซยส

ค. ความเคม คอ มวลของ Dissolved Solids ตอหนวยของมวลนำ/าปกตจะวดออกมาเปนสวนในพนสวน หรอเปนกรมตอกโลกรมของนำ/าทะเล ความเคมของนำ/าทะเลในทะเลเปดทวโลกมคาระหวาง 32.00-38.00 สวนในพนสวน ในอาวไทยมคาความเคมประมาณ 32.00 สวนในสวนพน

สวนประกอบไอออนของนำ/าทะเลทมความเคม 35.00 สวนในพนสวน มดงน/

Ion g/kgChloride 13.35300Sodium 10.76200Sulphate 2.70900Magnesium 1.29300Calcium 0.41100Potassium 0.39900Bicarbonate 0.14200Bromide 0.06730Strontium 0.00770Boron 0.00445Fluoride 0.00128

จากสวนประกอบของไอออนของนำ/าทะเล แสดงวาเกลอแรทพบมากทสดในนำ/าทะเล คอโซเดยมคลอไรด สวนคลอไรดเปนไอออนทพบมากทสด และมคาคงทมาก

ง. การหมนเวยนของนำ/าทะเล (circulation) ดวงอาทตยเปนสาเหตทสำาคญททำาใหการหมนเวยนของนำ/าทะเล ท/งโดยทางออม โดยการทำาใหความรอนในบรรยากาศแตก

23

ตางกนจนทำาใหเกดลม ซงกอใหเกดการหมนเวยนของนำ/าทะเลและโดยทางตรงทำาใหความหนาแนนของนำ/าทะเลแตกตางกน โดยเฉพาะระดบผวกบระดบทอยลกลงไปจนทำาใหเกดการหมนเวยนของนำ/าทะเล

จ. ออกซเจน ความเขมขนของออกซเจนในนำ/าทะเลมคาระหวาง 0 ถง 12.60 มลลกรมตอลตร คาความเขมขนของออกซเจนข/นอยกบสถานท (มหาสมทร) และความลกความเขมขนของออกซเจนในบรเวณผวนำ/าของอาวไทย มคาประมาณ 5.70 มลลกรมตอลตร และบรเวณผวพ/นทะเลมคาประมาณ 4.30 มลลกรมตอลตร

ฉ. คารบอนไดออกไซด สวนใหญจะอยในรปของคารบอนไดออกไซดอสระ (CO2) ไบคารบอเนต (HCO3) และคารบอเนต (Co3

2-)ช. ความเปนกรด-ดาง มคาระหวาง 8.10-8.30 และคา

ความเปนกรด-ดางน/คงทมากซ. แรธาตอาหารในทะเล แรธาตอาหารทสำาคญในทะเลคอ

ฟอสฟอรส (P), ไนโตเจน (N), และซลกอน (Si) ในรปขอฟอสเฟต (PO2) ไนเตรต (NO3) และซลกอนออกไซด (SiO2) ทะเลไดรบฟอสฟอรส และซลกอน จากนำ/าทไหลมาจากผวดน แตฟอสฟอรส ไดจากบรรยากาศ และบางสวนจากแผนดน

คณสมบตของนำ/าจดก. กระแสนำ/า ในแมนำ/าลำาธารจะมความเรวแตกตางกนไป

ท/งน/ ข/นอยกบความลาดชน และขนาดของลำานำ/าข. ความโปรงแสง จะแตกตางกนไปตามภมภาค และฤดกาลค. อณหภม จะมความสมพนธอยางใกลชดกบอณหภมของ

อากาศ ดงน/นอณหภมของนำ/าในแมนำ/าจงมความแตกตางกนในรอบ 24 ชวโมง

24

ง. ออกซเจน ปรมาณของออกซเจนทละลายนำ/า จะแตกตางกนไปตามฤดกาล และสถานการณ

จ. คารบอนไดออกไซด ในแมนำ/าลำาธารจะมคาตำาเนองจาก CO2 แพรจากอากาศลงสนำ/าไดในปรมาณนอย

ฉ. ความเปนกรด-ดางของนำ/าโดยทวไปจะมคาระหวาง 7.00-8.30

ช. เกลอแรไนโตรเจนในแมนำ/าลำาธาร มกจะอยในรปของเกลอแอมโมเนย (NH2

+) ไนเตรท (NO2) และไนเตรท (NO3)

ซ. สารอนทรย แมนำ/าลำาธารไดรบสารอนทรยจากการพดพาของนำ/าฝน

การเปลยนแปลงของคณภาพนำ/าจากอทธพลของนำ/าทะเล จากคณสมบตของนำ/าทะเลโดยทวไปแลว มคณสมบตไมแตกตางจากนำ/าจดมาก ยกเวนความเคม ซงคณสมบตขอน/มผลตออทธพลการเปลยนแปลงของนำ/าจด ในบรเวณทตดตอกบนำ/าทะเลอยางมาก

สาเหตการเปลยนแปลงของคณภาพนำ/าจากอทธพลของนำ/าทะเลก. การรกไลของนำ/าทะเลเนองจากการขาดแคลนนำ/าจดทำาให

ปรมาณในแมนำ/าสายตางๆ มปรมาณลดนอยลง โดยเฉพาะอยางยงในระหวางฤดแลง จะมปรมาณนำ/าจดทระบายลงไปไลนำ/าเมเปนจำานวนจำากด เชน ในป พ.ศ. 2523 เนองจากตลอดป 2522 สภาพอากาศแหงแลง ปรมาณนำ/าฝนมจำานวนนอยมาก เขอนหรออางเกบนำ/าตางๆ ไมสามารถเกบกกนำ/าไดตามตองการเปนเหตใหไมมปรมาณนำ/าทจะระบายมาใชในการผลกดนนำ/าทะเล ทำาใหนำ/าทะเลหนนข/นสง ซงนำ/าทะเลทหนนข/นมาน/จะไหลเขาตามคลองธรรมชาตตางๆ ไหลเขาเทอกสวนทมคนำ/าเชอมโยงกบคลองธรรมชาตเหลาน/น เปนเหตใหตนไมยนตน และตนผลไมลมลกไดรบความเสยหาย

25

ข. การข/นลงของนำ/าทะเล นอกจากการรกไลของนำ/าทะเลจากการขาดแคลนนำ/าจดในบรเวณปากแมนำ/าทถกนำ/าทะเลทวมท/งหมด เมอระดบนำ/าทะเลทสงสด (high tide) อกประการหนง พวกปยและธาตอาหารจะถกปนโดยกระแสนำ/า ทำาใหมการเจรญเตบโตไมด และตนไมมลกษณะเต/ย

อทธพลการทวมถงของนำ/าทะเล ในชวงนำ/าข/น-นำ/าลง การจำาแนกระดบนำ/าข/นลงของกรมอทกศาสตร กองทพเรอ สามารถจำาแนกไดคอ

1) การข/นลงของนำ/าทะเลเปนแบบวนละคร /งหรอแบบเดยว (Diurnaltide) ไดแก บรเวณชายทะเล จงหวดจนทบร ประจวบครขนธ และจงหวดชมพร

2) การข/นลงของนำ/าทะเลเปนแบบวนละ 2 คร/ง หรอนำ/าค (Semidiurnatltide) ไดแก บรเวณชายทะเลจงหวดภเกต กระบ และปตตาน

3) การข/นลงของนำ/าทะเลเปนแบบผสม (Mixedtide) ไดแก จงหวดชลบร และกรงเทพมหานคร

การเปลยนแปลงของคณภาพนำ/าจากอทธพลของนำ/าทะเลในดานความเคมจากสาเหตดงกลาวขางตน การแปรผนของความเคมยงข/นอยกบระยะทางจากปากแมนำ/าจากบรเวณทตดตอกบนำ/าทะเล และระยะความลกจากผวนำ/าในชวงทปรมาณนำ/าจดมมาก ความเคมของนำ/าจะผนแปรไปตามความลกจากผวนำ/าดวย

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงคณภาพนำ/า จากอทธพลของนำ/าทะเลทมผลตอการเปลยนแปลงคณภาพนำ/าในดานความเคมเปนสำาคญ ซงมผลตอสงแวดลอมอนๆ ระบบ เชน ผลกระทบตอดน ตอพชเกษตร ตอการประมงชายฝง ผลกระทบททำาความเสยหายในดานความเคมตอเศรษฐกจ

26

อทธพลของนำ$าทะเลตอสตวนำ$า

ประวทย (2531) กลาววา ความเคมของนำ/ามผลตอการดำารงชวตของสตวนำ/า โดยเฉพาะระบบการควบคมปรมาณนำ/าภายในรางกายซงมผลมาจากความแตกตางแรงดนออสโมตก ระหวางภายในตวสตวนำ/าและนำ/าภายนอก สตวนำ/าจดจะมแรงดนออสโมตกภายในตวสงกวานำ/าทอยภายนอก ดงน/นนำ/าภายนอกจงสามารถแทรกซมเขาสรางกายไดงาย สตวนำ/าจดจงพยายามขจดเอานำ/าสวนเกนเหลาน/ออกไป ในทางตรงกนขาม สตวนำ/าเคมทอาศยอยในทะเลจะมแรงดนออสโมตกตำา กวานำ/าทะเล ดงน/นภายนำ/าภายในตวกจะออกสนอกรางกายไดงาย สำาหรบสตวนำ/ากรอยทอาศยอยในบรเวณทมการเปลยนแปลงความเคมมาก จะความสามารถในการปรบตวและทนทานตอการเปลยนแปลงของแรงดนออสโมตกไดด อยางไรกตามสตวทวๆไป สามารถปรบตวใหเขากบสภาพความเคมของนำ/าทเปลยนแปลงได แตตองคอยๆ เปนไปอยางชาๆ สตวนำ/าจดโดยทวไปจะสามารถอยในนำ/าทมความเคมประมาณ 7 สวนในพนสวน

ผลตอการเจรญเตบโตและดำารงชพของสตวนำ$า

สตวนำ/าแตละชนดจะมความแตกตางกนในดานความเหมาะสมตอการเจรญเตบโตทระดบความเคมตางๆ กน ในวงจรชวตตลอดชวอาย ความเคมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตแตละชวงกแตกตางกน การทราบคาความเคมของนำ/าทะเลเปนสงจำาเปนสำาหรบการเพาะเล/ยงสตวนำ/า เชนการเพาะเล/ยงกงกามกราม หรอกงนาง (Macrobrachium rosenbergii) กงนางวางไขในนำ/าทะเลทมความเคมอยระหวาง 8.00-14.00

27

28

บทท 3วธการดำาเนนการ

3.1 อปกรณทใชในการดำาเนนงานในภาคสนาม

- เครองมอตรวจวดคณภาพนำ/าชนดหวรวม Multi-Parameter Water Quality Monitor Model 660 QS ระบบ YSI Environmental Monitoring Systems โดย บรษท YSI Incorporated , Yellow Spring, Ohio 45387 USA

- เครองเกบตะกอนทองนำ/าแบบ US-BMH-60

3.2 วธการดำาเนนการ

รวบรวมขอมลทตยภมทำาการศกษาและรวบรวมขอมล ซงประกอบดวย ลกษณะทวไป

ของพ/นทลมนำ/าปราจน ไดแก ทต/ง ลกษณะทางกายภาพของพ/นทลมนำ/า ลกษณะภมประเทศ ลกษณะภมอากาศ สภาพธรณวทยา การใชประโยชนทดน และขอมลคณภาพนำ/าในพ/นทลมนำ/าปราจน โดยเนนศกษาพ/นททมปญหาทมการรองเรยนคอบรเวณทงสารภ อ.เมอง จ.ปราจนบร ออกมาจนถง แมนำ/าบางปะกง บรเวณ อ.บานสราง จ.ฉะเชงเทรา

พารามเตอรททำาการศกษา - อณหภมของนำ/า (องศาเซลเซยส)- การนำาไฟฟาของนำ/า (ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร)- ความเคมของนำ/า (สวนในพนสวน)- พเอชของนำ/า- ออกซเจนทละลายนำ/า (มลลกรมตอลตร- ตวอยางตะกอนทองนำ/า

เลอกพ$นท และสถานตรวจวดตวอยางคณภาพนำ$าและจดเกบตะกอนทองนำ$า

การเลอกพ/นทในการศกษาคณภาพนำ/าบรเวณลมนำ/าปราจน โดยคดเลอกตามลกษณะบรเวณทสนนฐานวาเปนจดตนกำาเนดททำาใหเกดการเนาเสยของนำ/า และสาเหตททำาใหสตวนำ/าตาย และการกำาหนดสถานเกบตวอยางนำ/าท/งหมด 7 สถานโดยมเกณฑในการคดเลอก 2 ดาน คอ 1. ลำานำ/าสายหลกไดแกแมนำ/าปราจน ต/งแต แยกทปตร. บางพลวง อ.เมองจ.ปราจนบร จนถง อ.บานสราง จ.ฉะเชงเทรา 2.พ/นทการเกษตรไดแก ทงสารภ โดยการเกบตวอยางนำ/าทลำานำ/าสายหลกจะพจารณากอนผานทงสารภและหลงผานทงสารภเพอเปนการยนยนขอมล

การวเคราะหตวอยางนำ$าและตะกอนทองนำ$าในการวเคราะหคณภาพนำ/าและตะกอนทองนำ/าเพอความถกตอง

แมนยำาตรงกบสภาพความเปนจรง จงกำาหนดวธการวเคราะหโดยการตรวจวดคณภาพนำ/าจากเครองมอตรวจวดภาคสนาม ไดแก อณหภมของนำ/า (องศาเซลเซยส) การนำาไฟฟาของนำ/า (ไมโครซเมนตตอเซนตเมตร) ความเคมของนำ/า (สวนในพนสวน) พเอชของนำ/า ออกซเจนทละลายนำ/า (มลลกรมตอลตร)

วธการวดคณภาพนำ/า วดโดยใชเครองมอตรวจวดคณภาพนำ/าชนดหวรวม Multi-Parameter Water Quality Monitor Model 660 QS ระบบ YSI Environmental Monitoring Systems โดย บรษท YSI Incorporated , Yellow Spring, Ohio 45387 USA โดยการหยอนหววด (Probe) ลงในนำ/าทระดบความลก 50 เซนตเมตรและทำาการบนทกคา

สวน ตวอยางตะกอนทองนำ/าน/นทำาการเกบตวอยางดวยเครองเกบตวอยางตะกอนทองนำ/า US - BMH – 60 เพอสงตรวจสอบในหองปฏบตการทสำานกวจยและพฒนา กรมชลประทาน ปากเกรด

30

การดำาเนนงาน

ทำาการศกษาขอมลพ/นฐานทางกายภาพนำ/าของแมนำ/าปราจนบร วางแผนการสำารวจคณภาพนำ/า โดยกำาหนดการตรวจวดคณภาพนำ/าทางกายภาพ เดอนละ 1 คร/ง โดยเรมเกบขอมลคร/งแรกในเดอนพฤศจกายน 2548 ทำาการตรวจวดคณภาพนำ/าโดยเครองตรวจวดคณภาพนำ/า DO ,EC , pH, และ อณหภม โดยเครองตรวจวดคณภาพนำ/าชนดหวรวม และทำาการเกบตวอยางตะกอนทองนำ/าเพอวเคราะหหาสาเหตของการเนาเสย นำาขอมลทไดจากการสำารวจมาทำาการสรปและวเคราะหและจดทำารายงานสรปผล

การเกบขอมลจากการตรวจวดคณภาพนำ$าทางกายภาพของแมนำ$านำ$าปราจน ม 7 จดสำารวจดงน$

1. ปตร. บางพลวง2. ทงสารภ (ทอลอด)3. ทงสารภ(ทอระบายบางบว)4. ปตร. สารภ5. วดนาบญเฉลมราษฎร 6. วดมลเหลก7. ตลาดอำาเภอบานสราง

การเกบขอมลท$งหมด 11 คร$ง ดงน$

31

คร/งท 1. วนท 4 เดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2548คร/งท 2. วนท 10 เดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2548คร/งท 3. วนท 22 เดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2548คร/งท 4. วนท 8 เดอน มกราคม พ.ศ. 2549คร/งท 5 วนท 26 เดอน ธนวาคม พ.ศ. 2548คร/งท 6. วนท 25 เดอน มกราคม พ.ศ. 2549คร/งท 7. วนท 22 เดอน กมภาพนธ พ.ศ. 2549คร/งท 8. วนท 15 เดอน มนาคม พ.ศ. 2549คร/งท 9. วนท 11 เดอน เมษายน พ.ศ. 2549คร/งท 10. วนท 10 เดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2549คร/งท 11. วนท 22 เดอน มถนายน พ.ศ. 2549

การเกบตวอยางตะกอนทองนำ/ามาสำารวจมาวเคราะหโดยครอบคลมพ/นทบรเวณทนำ/ามปญหาเกดการเนาเสยอยางรนแรงของคณภาพนำ/าโดยเครองเกบตะกอนทองนำ/าแบบ US-BMH-60 มท/งหมด 9 จด ดงน/

จดท1 . เกบในคลองสารภ เหนอ ปตร. คลองสารภ 100 เมตร

พกดท N140-01’-04.9” E 1010-17’-15.3”จดท2. เกบในคลองสารภ เหนอ ปตร. คลองสารภ 200

เมตร พกดท N140-01’-05.6” E 1010-17’-13.3”

32

จดท3. เกบในคลองสารภ เหนอ ปตร. คลองสารภ 200 เมตร และเล/ยวซายเขาคลอง 50 เมตร พกดท N140-01’-03.1” E 1010-17’-10.8”จดท4. เกบในคลองสารภ เหนอ ปตร. คลองสารภ 300

เมตร พกดท N140-01’-07.7” E 1010-17’-10.8”

จดท5. เกบในคลองสารภ ใต ปตร. คลองสารภ 100 เมตร พกดท N140-01’-01” E 1010-17’-18.6”

จดท6. เกบในคลองสารภ ใต ปตร. คลองสารภ 500 เมตร พกดท N140-06’-46.6” E 1010-17’-20.6”

จดท7. เกบในคลองสารภ ใต ปตร. คลองสารภ 1,000 เมตร

พกดท N140-00’-38.3” E 1010-17’-17.6”จดท8. เกบในแมนำ/าปราจน

พกดท N140-00’-36.6” E 1010-17’-21.1”จดท9. เกบบรเวณทอลอด รพช.ทงสารภ

พกดท N140-00’-38.3” E 1010-17’-17.6”

การวเคราะหขอมล

นำาขอมลทไดจากการเกบตวอยางภาคสนามมาทำาการหาคาเฉลย, คาสงสด และคาตำาสดของขอมลเพอนำามาเปรยบเทยบกบคามาตราฐานนำ/าใชชลประทานเพอการเกษตร

33

บทท 4ผลการศกษาและขอวจารณ

4.1 ผลการศกษา

พ$นทศกษาโดยรวมเนองจากทงสารภเปนลมนำ/าขนาดยอมเปนสวนหนงของแมนำ/า

ปราจน และแมนำ/าบางปะกง มพ/นทขนาดเลกทำาใหการศกษาดานตางๆไมสามารถแบงแยกขอมลออกมาจากลมนำ/าปราจนไดจงใชวธการสรปขอมลพ/นฐานท/งหมดของลมนำ/า แมนำ/าปราจนอยทางภาคตะวนออกของประเทศ เกดจากตนนำ/าของแมนำ/าปราจนบรทไหลมาจากพ/นทลมนำ/าบางปะกง ตรงบรเวณอำาเภอบางนำ/าเปร/ยวจงหวดฉะเชงเทรา เรยกเปนแมนำ/าบางปะกง มการระบายนำ/าจากทศเหนอผานทราบตำาตอนกลางและตอนลางไหลลงทศทางใต และไหลลงสอาวไทยบรเวณอำาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา ขนาดพ/นทลมนำ/าประมาณ 19,603.64 ตารางกโลเมตร ครอบคลมพ/นทในเขตจงหวดฉะเชงเทรา 11 อำาเภอ ชลบร 6 อำาเภอ นครนายก 4 อำาเภอปราจนบร 7 อำาเภอ สระบร 5 อำาเภอ กรงเทพมหานคร 1 อำาเภอ จนทบร 3 อำาเภอ นครราชสมา 4 อำาเภอ บรรมย1 อำาเภอ ปทมธาน 1 อำาเภอ สมทรปราการ 3 อำาเภอ และสระแกว 7 อำาเภอ และมพ/นทสงเปนเขาซบซอนบรเวณตอนบนของพ/นทลมนำ/า เปนกลมเขาทเปนสวนหนงของอทยานแหงชาตเขาใหญ ในเขตอำาเภอเมองนครนายก และเปนภเขาลกโดดสลบเนนสงบรเวณฝงตะวนออกของลมนำ/าในเขตกงอำาเภอทาตะเกยบ จงหวดฉะเชงเทรา อำาเภอบานบง อำาเภอหนองใหญอำาเภอบอทอง และกงอำาเภอเกาะจนทร จงหวดชลบร ในบรเวณตอนกลางของพ/นทลมนำ/าเปนทราบถงราบตำาเปนสวนใหญ จงไดรบอทธพลของนำ/าข/น-นำ/าลงจากทะเล จะสงผลกระทบในเรองความเคมในชวงฤดแลง ในบางปอทธพลของนำ/าทะเลสงผลใหแมนำ/าบางปะกงมความเคมข/นไปถงอำาเภอบางคลา ชวงระหวางเดอน

มกราคม ถงเดอนพฤษภาคม เพอปองกนนำ/าเคมรกลำ/าเขาสพ/นทตอนใน จงมประตระบายนำ/า ตลอดจนคนปองกนนำ/าเคม เลยบตามแนวแมนำ/าบางปะกงสายหลกเกอบตลอดท/งสาย บรเวณพ/นทโครงการเขอนทดนำ/าบางปะกง เปนทราบรมแมนำ/า มความสงจากระดบนำ/าทะเลปานกลางประมาณ 3 เมตร อยหางจากปากแมนำ/าตามความยาวลำานำ/า ประมาณ 70 กโลเมตร ซงยงอยในพ/นททไดรบอทธพลของนำ/าข/นนำ/าลง อทธพลความเคมจากนำ/าทะเล

สภาพการใชประโยชนทดนท$งลมนำ$า

สภาพการใชประโยชนทดนป 2546 ซงผลการศกษา พบวารปแบบการใชประโยชนทดนในลมนำ/าบางปะกง โดยรวมแลวเปนไปตามลกษณะภมประเทศและตามทศทางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ พ/นทปาไมสวนใหญอยบนพ/นททเปนภเขาสง พ/นทเปนพ/นทปาอนรกษ ยกเวนผนปาดบแลงในเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน ซงเปนปาบนทราบ พ/นทเกษตรกรรมซงสวนใหญอยบนทราบน/น มความหลากหลายของชนดพชเกษตรและรปแบบการปลกมาก เชน การทำานา การปลกมนสำาปะหลง การทำาไรออย การทำาสวนผลไม การปลกยางพารา การปลกไมยคาลปตส การปลกพชเกษตรแบบไรนาสวนผสมอนไดแก การปลกมนสำาปะหลงในสวนยางพารา สวนมะพราว

พ/นทสวนปาซงสวนใหญเปนสวนปาไมยคาลปตสพบมากแถบตอนกลาง และตะวนตกของลมนำ/าในเขตจงหวดฉะเชงเทรา ปราจนบร และสระแกว สวนปาไมยคาลปตสในเขตพ/นทลมนำ/าบางปะกงน/มปรมาณมาก เพราะมโรงงาน อตสาหกรรมทใชไมยคาลปตสเปนวตถดบขนาดใหญอยในเขตจงหวดฉะเชงเทรา และ

35

ปราจนบร ทำาใหมการสงเสรมการปลกอยางแพรหลาย สำาหรบพ/นทสวนผลไมพบมากทางตะวนตกในเขตจงหวดนครนายก ปราจนบร ปทมธาน และฉะเชงเทรา สวนการปลกพชไร และทำานาน/นพบกระจายทวไป ยกเวนทางทศตะวนตก และตะวนตกเฉยงใต ซงเปนทราบลมตำา และไดรบอทธพลความเคมของนำ/าทะเลทำาใหมการประกอบอาชพเพาะเล/ยงสตวนำ/ากนมาก เชนเล/ยงกง เล/ยงปลา เปนตน

ผลการวเคราะหตวอยางตะกอนทองนำ$าพบวา

คาความเปนกรด ดาง – (Ph) อยระหวาง มสภาพเปนกรดออนถงสภาพเปนกลาง มคาเฉลยเทากบ 6.0 มคาสงสดเทากบ 6.7 ทจดสำารวจท 7. เกบในคลองสารภ ใต ปตร. คลองสารภ 1,000 เมตร พกดท N140-00’-38.3” E 1010-17’-17.6” และคาตำาสด เทากบ 4.5 ทจดสำารวจท9. เกบบรเวณทอลอด รพช.ทงสารภ พกดท N140-00’-38.3” E 1010-17’-17.6”

คา ปรมาณอนทรยวตถ Organic Matter (%) มอยในปรมาณทคอนขางสง มคาเฉลยเทากบ 3.3 % มคาสงสดเทากบ 5 % บรเวณจดเกบตวอยางจดท3. เกบในคลองสารภ เหนอ ปตร. คลองสารภ 200 เมตร และเล/ยวซายเขาคลอง 50 เมตร พกดท N140-01’-03.1” E 1010-17’-10.8”และคาตำาสด เทากบ

36

0.31 บรเวณจดเกบตวอยางจดท8. เกบในแมนำ/าปราจน พกดท N140-00’-36.6” E 1010-17’-21.1”

คา Avail.P (BrayII) (ppm.) ปรมาณฟอสฟอรสทพบมความเขมขนคอนขางสง มคาเฉลยเทากบ 5.4 ppm. มคาสงสดเทากบ 9.9 ppm. บรเวณจดเกบตวอยางจดท8. เกบในแมนำ/าปราจน พกดท N140-00’-36.6” E 1010-17’-21.1” และคาตำาสด เทากบ 0.31 บรเวณจดเกบตวอยางจดท9. เกบบรเวณทอลอด รพช.ทงสารภ พกดท N140-00’-38.3” E 1010-17’-17.6”

คา Total Extract.K (ppm.) ปรมาณโปแทสเซยมทพบมความเขมขนคอนขางสง มคาเฉลยเทากบ 274.7 ppm. มคาสงสดเทากบ 379 ppm. บรเวณจดเกบตวอยางจดท6. เกบในคลองสารภ ใต ปตร. คลองสารภ 500 เมตร พกดท N140-06’-46.6” E 1010-17’-20.6”และคาตำาสด เทากบ 20 ppm. บรเวณจดเกบตวอยางจดท9. เกบบรเวณทอลอด รพช.ทงสารภ พกดท N140-00’-38.3” E 1010-17’-17.6”

คาวเคราะหหาคา Particle Size (Hydrometer) เพอใชในการจำาแนกชนด Text. Class Lab Hyd.น/นพบวาคาทไดสามารถจดจำาแนกอยในกลม C (clay) ตวอยางทเกบมาท/งหมดจะมปรมาณอนภาคของ clay อยในปรมาณทสดสดทกจดเกบตวอยางยกเวน บรเวณจดเกบตวอยางจดท8. เกบในแมนำ/าปราจน พกดท N140-00’-36.6” E 1010-17’-21.1”ซงเปนจดเดยวทมการเกบในแมนำ/าปราจน ทมสภาพเปน sand โดยปรมาณอนภาคของ clay ของทกจดสำารวจมคาเฉลยมากทสดมคาเทากบ 45.1 % รองลงมา คอ ปรมาณอนภาคของ sand มคาเฉลยเทากบ 30.3 % และปรมาณอนภาคของ silt มคาเฉลยนอยทสดมคาเทากบ 24.6 %

37

ผลการศกษาทไดจากการเกบขอมลคณภาพนำ$าภาคสนาม

คณภาพนำ$าทางกายภาพอณหภมนำ$า (Water Temperature)อณหภมนำ/า (Water Temperature) เปนคาแสดงบอก

หรอกำาหนดคาตางๆทผนแปรตามอณหภม ของนำ/าในลมนำ/าสารภได ในรอบปการสำารวจโดยการเกบขอมลจากการสำารวจภาคสนามจำานวน 11 คร/ง จากจดตรวจวดคณภาพนำ/าภาคสนาม 7 จดสำารวจ พบวาอณหภมนำ/า (Water Temperature) มคาเฉลยเทากบ 28.89 องศาเซลเซยส มคาสงสดเทากบ 33.33 องศาเซลเซยส ซงเปนคาทไดจากการตรวจวดวนท 10 เดอนเมษายน พ.ศ.2549 ทจดสำารวจ ปตร. คลองสารภ และมคาตำาสดเทากบ 22.53 องศาเซลเซยส เปนคาทไดจากการตรวจวดวนท 26 เดอน ธนวาคม พ.ศ.2548 ทจดสำารวจ ปตร. บางพลวง สามารถสรปโดยภาพรวมของ อณหภมนำ/า (Water Temperature)ในลมนำ/าปราจนยงอยในเกณฑ มาตราฐานนำ/าผวดน และมาตราฐานนำ/าใชเพอการเกษตร

ภาพท 1 แสดงผลการวเคราะหตวอยางอณหภมนำ$า (Water Temperature)

38

 £¼¤·Ân nµ°»£¼¤·� � � � � � � �

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

35.00

¦� � .µ¡

ª� �

�»nª ¥µ¥«

¦¸

� � ��

� � �. µ

ª� � �

¦� � .° µ¦£� �

ª µ»Á·¤¦µ¬

¦

� � �� �

�ª

¤¼Á®È

� � ��

°. oµ ¦oµ� ��

» ¦ª ª� � � � �

(°«µÁ

Á¥

���

,C0 )

зҕѥѯмј ѨѷѕзҕѥѝѬкѝѫчзҕѥшѷѼѥѝѫчєѥшіуѥьшѷѼѥѝѫчєѥшіуѥьѝѬкѝѫч

การนำาไฟฟาของนำ$า (Conductivity)สำาหรบการศกษาคาความนำาไฟฟา (EC X 10 6) น/นโดยภาพ

รวมท ศกษาโดยวธการนำาคาทไดจากผลการวเคราะหหาคาเฉลยเพอศกษา เมอดคารวมท/งหมดของโครงการโดยเกบขอมล 11 คร/ง จากพ/นท 7 สถานตรวจวด พบวาคาความนำาไฟฟา (EC X 10 6) มคาเฉลยเทากบ 967.17 micromhos/cm. คาสงสดเทากบ 9124.00 micromhos/cm. และคาตำาสดเทากบ 89.00 micromhos/cm. โดยภาพรวมคา Specific Electrical Conductivity ของนำ/าในพ/นทศกษายงอยในเกณฑ มาตราฐานนำ/าผวดน และมาตราฐานนำ/าใชเพอการเกษตร จดอยในช /นกลม C3 (Class 3) คอเปนนำ/าทมเกลอละลายอยในปรมาณทสง (High Salinity) มคาอยในชวง 751 - 2250 micromhos/cm ใชสำาหรบนำ/าใชใน การชลประทานเพอการเพาะปลกพชททนเคมได

39

พอควร โดยสาเหตททำาใหคาเฉลยของคณภาพนำ/ามคาสงเนองจากในชวงเดอนกมภาพนธ และเดอนมนาคม ไดรบอทธพลจากนำ/าทะเลทหนนข/นประกอบกบปรมาณในแหลงนำ/าธรรมชาตมนอย ทำาใหคาความนำาไฟฟาโดยเฉลยสงข/น หากไมนำาชวง เวลา 2 เดอนดงกลาวมาพจารณาจะทำาใหคาคณภาพนำ/าโดยรวมมคาอยในเกณฑมาตรฐานนำาใชชลประทานเพอการเกษตร เพราะฉะน/นหากเกษตรกรมความตองการทจะใชนำ/าเพอการเพาะปลก ใชวงเดอนกมภาพนธ ถงเดอนเมษายนควรเลอกปลกพชทสามารถทนตความเคมไดด

ภาพท 2 แสดงคาการนำาไฟฟาของนำ$า (Conductivity)

Ѱяьѓ ѬєѧѰъҕкѰѝчкзҕѥзњѥєьѼѥѳђђґѥ

0.00

1000.00

2000.00

3000.00

4000.00

5000.00

6000.00

7000.00

8000.00

9000.00

10000.00

¦� � .µ¡

ª� �

�»nª ¥µ¥«

¦¸

� � ��

� � �. µ

ª� � �

¦� � .° µ¦£� �

ª µ»Á·¤¦µ¬

¦

� � �� �

�ª

¤¼Á®È

� � ��

°. oµ ¦oµ� ��

» ¦ª ª� � � � �

(Ťæ

ä rn°

Á·Á¤

¦�

�����)

nµÁ¨É¥� �nµ ¼ »� � �nµÉε »� � �

¤µ¦ µ ¼ »� � � � �

ของแขงละลายนำ$าท$งหมด (Total Dissolved Solids, TDS)

สำาหรบของแขงละลายนำ/าท/งหมด (Total Dissolved Solids, TDS) ททำาการศกษาในลมนำ/าปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจโดยการเกบขอมลจากการสำารวจภาคสนามจำานวน 11 คร/ง จากจดตรวจวดคณภาพนำ/าภาคสนาม 7 จดสำารวจ พบวา

40

ปรมาณของแขงละลายนำ/ามคาเฉลยเทากบ 0.65 ppm. มคาสงสดเทากบ 5.93 ppm. ซงเปนคาทไดจากการตรวจวดวนท 15 เดอน มนาคม พ.ศ.2549 ทจดสำารวจ อ.บานสราง (แมนำ/าบางปะกง) และมคาตำาสดเทากบ 0.05 ppm. เปนคาทไดจากการตรวจวดวนท 10 เดอน พฤศจกายน พ.ศ.2548 ทจดสำารวจ ปตร. คลองสารภ สามารถสรปโดยภาพรวมไดวาของแขงละลายนำ/าท/งหมด (Total Dissolved Solids, TDS) ททำาการศกษาในลมนำ/าปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจในลมนำ/าปราจนยงอยในเกณฑ มาตราฐานนำ/าผวดน และมาตราฐานนำ/าใชเพอการเกษตร

ภาพท 3 แสดงคาของแขงละลายนำ$าท$งหมด (Total Dissolved Solids, TDS)

 £¼¤·Ân nµ� � � � � � � TDS

0.01

0.10

1.00

10.00

100.00

1000.00

10000.00

¦� � .µ¡

ª� �

�»nª ¥µ¥«

¦¸

� � ��

� � �. µ

ª� � �

¦� � .° µ¦£� �

ª µ»Á·¤¦µ¬

¦

� � �� �

�ª

¤¼Á®È

� � ��

°. oµ ¦oµ� ��

» ¦ª ª� � � � �

(ppm.)

nµÁ¨É¥� �nµ ¼ »� � �nµÉε »� � �

¤µ¦ µ ¼ »� � � � �

41

คณภาพนำ$าทางเคม

ปรมาณออกซเจนทละลายในนำ$า (Dissolved Oxygen)สำาหรบปรมาณออกซเจนทละลายในนำ/า (Dissolved

Oxygen ,DO)ททำาการศกษาในลมนำ/าปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจโดยการเกบขอมลจากการสำารวจภาคสนามจำานวน 11 คร/ง จากจดตรวจวดคณภาพนำ/าภาคสนาม 7 จดสำารวจ พบวาปรมาณออกซเจนทละลายในนำ/า (Dissolved Oxygen)มคาเฉลยเทากบ 3.54 มลลกรม/ลตรและมคาสงสดเทากบ 7.74 มลลกรม/ลตร ซงเปนคาทไดจากการตรวจวดวนท 11 เดอน เมษายน พ.ศ.2549 ทจดสำารวจ อ.บานสราง (แมนำ/าบางปะกง) และมคาตำาสดเทากบ 0.24 มลลกรม/ลตร เปนคาทไดจากการตรวจวดวนท 10 เดอน พฤศจกายน พ.ศ.2548 ทจดสำารวจ ทงชวดยายศร สามารถสรปโดยภาพรวมของคาเฉลยพบวาปรมาณออกซเจนทละลายในนำ/า (Dissolved Oxygen ,DO) ททำาการศกษาในลมนำ/าปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจยงอยในเกณฑ มาตราฐานนำ/าผวดน และมาตราฐานนำ/าใชเพอการเกษตร ยกเวนบรเวณทงชวดยายศรซงเปนจดทคาเฉลยของปรมาณออกซเจนทละลายในนำ/า (Dissolved Oxygen ,DO) น/นตำากวาเกณฑมาตรฐานนำ/าใชเพอการเกษตร ซงมคาเฉลยเทากบ 1.65 มลลกรม/ลตร เมอพจารณาจากคร/งททำาการสำารวจพบวาในการสำารวจในคร/งท 3 ทำาการสำารวจเมอวนท 22 เดอนพฤศจกายน พ.ศ 2548 น/นมคาเฉลยตำาสดซงมคาเฉลยทกจดสำารวจเทากบ 2.60 มลลกรม/ลตร ซงเปนชวงทชาวบานมกจะมการรองเรยนเรองคณภาพนำ/าเนาเสยเกอบทกป สวนคณภาพนำ/าทดทสดอยในชวง วนท 15 เดอน มนาคม พ.ศ. 2549 และเมอพจารณาจากจดสำารวจพบวาบรเวณทพบวาคณภาพนำ/ามปญหามากทสดคอบรเวณจดตรวจวดทงชวดยายศร และบรเวณ ปตน.บางบว

42

ภาพท 4 แสดงผลการวเคราะหตวอยางปรมาณออกซเจนทละลายในนำ$า (Dissolved Oxygen)

 £¼¤·Ân nµ¦·¤µ°° ·Á ɳ µ¥Ä Êε� � � � � � � � � � � � � � � �

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

8.00

9.00

» ¦ª ª� � � � �

(¤·¨·¦

¤n°¨·

¦�

��, pp

m)

nµÁ¨É¥� �nµ ¼ »� � �nµÉε »� � �

¤µ¦µµ Éε »� � � � �

ความเปนกรด-ดาง (pH)pH เปนคาทแสดงความเปนกรด ดาง หรอ กลาง ของนำ/าใน

ลมนำ/าสารภ ในรอบปการสำารวจโดยการเกบขอมลจากการสำารวจภาคสนามจำานวน 11 คร/ง จดตรวจวดคณภาพนำ/าภาคสนาม 7 จดสำารวจ พบวา pH มคาเฉลยเทากบ 7.12 คาสงสดเทากบ 8.77 ซงเปนคาทไดจากการตรวจวดในเดอนเมษายน พ.ศ.2549 ทจดสำารวจ ปตร. บางพลวง และคาตำาสดเทากบ 5.28 เปนคาทไดจากการตรวจวดในเดอน ธนวาคม พ.ศ.2548 ทจดสำารวจ ปตน. บางบว สามารถสรปโดยภาพรวม pH ของคณภาพนำ/าในลมนำ/าปราจนเปนกลางยงอยในเกณฑ มาตราฐานนำ/าผวดน และมาตราฐานนำ/าใชเพอการเกษตร

ภาพท 5 แสดงผลการวเคราะหตวอยางความเปนกรด-ดาง (pH)

43

 £¼¤·Ân nµ¡Á° ° Êε� � � � � � � � � � �

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

8.00

9.00

10.00

» ¦ª ª� � � � �

nµÁ¨É¥� �nµ ¼ »� � �nµÉε »� � �

¤µ¦ µ Éε »� � � � �¤µ¦ µ ¼ »� � � � �

ไนเตรท (NO3- )สำาหรบ คาปรมาณไนเตรท (NO3- )ททำาการศกษาในลมนำ/า

ปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจโดยการเกบขอมลจากการสำารวจภาคสนามจำานวน 11 คร/ง จากจดตรวจวดคณภาพนำ/าภาคสนาม 7 จดสำารวจ พบวาปรมาณไนเตรท (NO3- )มคาเฉลยเทากบ 0.98 ppm มคาสงสดเทากบ 6.16 ppm. ซงเปนคาทไดจากการตรวจวดวนท 15 เดอน มนาคม พ.ศ.2549 ทจดสำารวจ อ.บานสราง (แมนำ/าบางปะกง) และมคาตำาสดเทากบ 0.08 ppm. เปนคาทไดจากการตรวจวด ในวนท 22 เดอน พฤศจกายน พ.ศ.2548 ทจดสำารวจ ปตร.บางบว เกอบทกจดสำารวจ สามารถสรปโดยภาพรวมไดวาคาปรมาณไนเตรท (NO3- ) ททำาการศกษาใน

44

ลมนำ/าปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจในลมนำ/าปราจนยงอยในเกณฑ มาตรฐานนำ/าผวดน และมาตรฐานนำ/าใชเพอการเกษตร

ภาพท 6 แสดงผลการวเคราะหตวอยางไนเตรท (NO3- )

 £¼¤·Ân nµÅÁ¦� � � � � � � � � �

0.01

0.10

1.00

10.00

100.00

1000.00

¦� � .µ¡

ª� �

�»nª ¥µ¥«

¦¸

� � ��

� � �. µ

ª� � �

¦� � .° µ¦£� �

ªµ»Á

·¤¦µ¬¦

� � �� �

�ª

¤¼Á®È

� � ��

°. oµ ¦oµ� ��

» ¦ª ª� � � � �

(¤··¦¤

n°·¦

���,

ppm)

зҕѥѯмј ѨѷѕзҕѥѝѬкѝѫчзҕѥшѷѼѥѝѫчєѥші уѥьѝѬкѝѫч

ความเคมของนำ$า (Salinity, Sal)สำาหรบความเคมของนำ/า (Salinity, Sal) ททำาการศกษาในลม

นำ/าปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจโดยการเกบขอมลจากการสำารวจภาคสนามจำานวน 11 คร/ง จากจดตรวจวดคณภาพนำ/าภาคสนาม 7 จดสำารวจ พบวาปรมาณความเคมของนำ/า (Salinity, Sal) มคาเฉลยเทากบ 0.51 กรมตอลตร มคาสงสดเทากบ 5.06 กรมตอลตร ซงเปนคาทไดจากการตรวจวดวนท 15 เดอน มนาคม

45

พ.ศ.2549 ทจดสำารวจ อ.บานสราง (แมนำ/าบางปะกง) และมคาตำาสดเทากบ 0.04 กรมตอลตร เปนคาทไดจากการตรวจวด ในเดอน พฤศจกายน - ธนวาคม พ.ศ.2548 ทจดสำารวจตางๆ เกอบทกจดสำารวจ สามารถสรปโดยภาพรวมไดวาความเคมของนำ/า (Salinity, Sal) ททำาการศกษาในลมนำ/าปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจในลมนำ/าปราจนยงอยในเกณฑ มาตรฐานนำ/าผวดน และมาตรฐานนำ/าใชเพอการเกษตร

ภาพท 7 แสดงผลการวเคราะหตวอยางความเคมของนำ$า (Salinity, Sal)

 £¼¤·Ân nµªµ¤ÁȤ ° Êε� � � � � � � � � � � �

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

¦� � .µ¡

ª� �

�

»nª ¥µ¥«¦¸

� � ��

� � �. µ

ª� � �

¦� � .° µ¦£� �

ªµ»Á

·¤¦µ¬¦

� � �� �

�

ª¤¼Á®

� � �

�

°. oµ ¦oµ� ��

» ¦ª ª� � � � �

(¦¤

n°··

��

�, ppt)

nµÁ¨É¥� �nµ ¼ »� � �nµÉε »� � �

¤µ¦ µ ¼ »� � � � �

ความขน (Turbidity)

46

ความขนของนำ/าเกดสารแขวนลอย(ตะกอนเบา) อยในนำ/าไปขดขวางทางเดนของแสงทำาใหแสงไมสามารถผานทะลไปไดจงทำาใหมองเหนนำ/าขน สำาหรบหนวยทใชวดความขนของนำ/ามหนวยเปน ซลกา SiO2 1 mg/l = 1 unit of turbidity sinv NTU (Nephelometric Turbidity unit) โดยเทยบกบ Formazin Polymer

สำาหรบความขน (Turbidity)ททำาการศกษาในลมนำ/าปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจโดยการเกบขอมลจากการสำารวจภาคสนามจำานวน 11 คร/ง จากจดตรวจวดคณภาพนำ/าภาคสนาม 7 จดสำารวจ พบวาความขน (Turbidity) ของนำ/ามคาเฉลยเทากบ 16.95 NTU มคาสงสดเทากบ 125.90 NTU ซงเปนคาทไดจากการตรวจวดวนท 10 เดอน พฤษภาคม พ.ศ.2549 ทจดสำารวจ ปตร.บางพลวง และมคาตำาสดเทากบ 0.20 NTU เปนคาทไดจากการตรวจวด ในวนท 25 เดอน มกราคม พ.ศ.2549 ทจดสำารวจทงชวดยายศร สามารถสรปโดยภาพรวมไดวาความขน (Turbidity) ของนำ/า ททำาการศกษาในลมนำ/าปราจนบรเวณทงสารภในรอบปการสำารวจในลมนำ/าปราจนยงอยในเกณฑ มาตรฐานนำ/าผวดน และมาตรฐานนำ/าใชเพอการเกษตร

ภาพท 8 แสดงผลการวเคราะหตวอยางความขน (Turbidity)

47

 £¼¤·Ân nµªµ¤ »n° Êε� � � � � � � � � � � � �

0.10

1.00

10.00

100.00

1000.00

¦� � .µ¡

ª� �

�»nª ¥µ¥«

¦¸

� � ��

� � �. µ

ª� � �

¦� � .° µ¦£� �

ª µ»Á·¤¦µ¬

¦

� � �� �

�ª

¤¼Á®È

� � ��

°. oµ ¦oµ� ��

» ¦ª ª� � � � �

(NTU.)

nµÁ¨É¥� �nµ ¼ »� � �nµÉε »� � �

¤µ¦ µ ¼ »� � � � �

4.2 ขอวจารณ

จากการศกษา พบวา สำาหรบการเกบรวบรวมขอมลในคร /งน/พบวาคาในทางสถตยงมนอยเกนไปควรมการสงเสรมใหมการเกบรวบรวมขอมลตอเพอจะไดเปนฐานขอมลคณภาพนำ/าทมความนาเชอถอมากยงข/น

ในการศกษาคร/งน/มปญหาเรองขอมลพ/นฐานทสอบถามจากชาวบาน พบวา ชาวบานทใหขอมลแบงออกเปนสองกลมซงใหขอมลขดแยงกนเนองจากมสวนรวมในผลประโยชนทไดรบคอฝายทสนบสนนโรงงานอตสาหกรรมกระดาษ และกลมผประกอบอาชพเกษตรกรรม ไดแกผทเล/ยงกง และปลาในกระชง ทำาใหขอมลพ/นฐานทไดแบงออกเปน 2 กลม ทมทำาใหพ/นฐานทไดจากการสำารวจขอมลมความขดแยงกนเอง

48

49

บทท 5สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการวเคราะหตะกอนทองนำ$าลกษณะของตะกอนทเกบจากจดเกบท 1-4 ซงอยบรเวณเหนอ

ปตร. คลองสารภ มลกษณะเปนดนเลน เปนดนเหนยวทมธาตอาหารพวกอนทรยวตถ และโปแทสเซยมในปรมาณทสง โดยธาตอาหารพวกอนทรยวตถน/นสามารถยอยสลายไดโดยพวกจลนทรย แตกระบวนการยอยสลายน/นพวกจลนทรย ตองใชออกซเจนรวมดวย จงทำาใหปรมาณธาตอาหารในนำ/าตำาลง สวนตะกอนดานใต ปตร. คลองสารภ ตรงบรเวรจดเกบท 5-6 มคณสมบตเหมอนกบบรเวณจดเกบท 1 -4 คอเปนดนเลน เปนดนเหนยวทมปรมาณธาตอาหารสง สำาหรบจดเกบตวอยางตะกอนบรเวณฯท 7. บรเวณปากคลองสารภ พบวามปรมาณธาตอาหารทลดลง เมอเปรยบเทยบกบจดเกบตวอยางตะกอนจดท 1-6 สำาหรบจดเกบท 8 ซงเกบในลำานำ/าปราจนลกษณะของตะกอนสวนใหญจะเปนทราย ปรมาณธาตอาหารอยในเกณฑตำา สวนตะกอนทเกบจดสดทายจดท 9. บรเวณหลงโรงงาน United paper น/นพบวามลกษณะ เปนดนเลน เปนดนเหนยว แตปรมาณธาตอาหารน/นมปรมาณนอยกวา เมอเทยบกบปรมาณธาตอาหารทวเคราะหจากจดท 1-6

5.2 สรปผลขอมลคณภาพนำ$าในลมนำ$าปราจนจาการเกบขอมลเพอทำาการศกษาในรอบปการสำารวจคณภาพ

นำ/าโดยเกบขอมลคณภาพนำ/าต/งแต เดอนพฤศจกายน ป พ.ศ.2548 จนถง เดอนมถนายนป พ.ศ.2549 พบวาคณภาพนำ/าโดยภาพรวมยงอยในเกณฑมาตราฐานนำ/าผวดน และมาตราฐานนำ/าใชเพอการเกษตร จากการศกษาปญหาในคร/งน/พอทจะทำาการสรปผลไดดงน/

ปญหาสตวนำ$าตายในแมนำ$าบางปะกง จงหวดปราจนบรปญหาประจำาป กรณสตวนำ/าตายในแมนำ/าปราจนและแมนำ/า

บางปะกงเขตพ/นท อำาเภอบานสราง และอำาเภอเมอง จงหวดปราจนบร ขณะระบายนำ/าจากทงนาออกทบรเวณปากคลองสารภ เพอใหชาวนาไดเกยวขาวประมาณในชวงเดอนตลาคมถงพฤศจกายน ของทกป ตดตอกนเปนเวลา 3-4 ปมาแลว กอใหเกดผลเสยหายตอระบบนเวศนในแมนำ/าปราจนและแมนำ/าบางปะกง รวมท/งชวตของสตวนำ/าตางๆ จำานวนมาก เชน ปลา และกงซงไมสามารถประเมนคาได นอกจากน/ทำาใหเกดความเสยหายแก ปลาของเกษตรทเล/ยงไวในกระชงอกเปนจำานวนมาก ดวยเหตน/จงจำาเปนทจะตองมการแกไขอยางเปนระบบจากทกฝายทเกยวของเพอใหเปดผลอยางเปนรปแบบ

สาเหตทสตวนำ/าตายเกดจากนำ/ามคณภาพไมไดมาตราฐาน นำ/ามคณภาพตำา โดยนำ/าเหลาน/มาจากแหลงตางๆ เชนโรงงานอตสาหกรรม การเกษตรกรรม แหลงชมชน ทำาใหนำ/ามการปนเป/ อนของสารเคมซงถกปลอยมาเปนระยะตามกจกรรมทเกดข/น โดยบางชวงทมการระบายนำ/าลงสแหลงนำ/าธรรมชาตในปรมาณทมากกจะทำาใหเกดปญหาการเนาเสยของนำ/า

5.3 ขอเสนอแนะแนวทางปองกนและแกไข

1. ต/งคณะกรรมการหรอคณะทำางาน เพอศกษาปญหาน/อยางเปนระบบ โดยผวาราชการจงหวดเปนประธาน หรอเปนผประสานงานท/งหนวยงาน ในสวนภมภาค สวนกลาง องคกรปกครองสวนทองถน ผนำาชมชน ตวแทนประชาชน และองคกรเอกชน ดงตอไปน/คอ หนวยงานสวนภมภาค เชนอตสาหกรรมจงหวด ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด เกษตรจงหวด ประมงจงหวด และชลประทานจงหวด สวนกลางไดแก กรมควบคมมลพษ กรมโรงงานอตสาหกรรม กรมประมง กรมทรพยากรนำ/า กรมชลประทาน รวมท/ง

51

สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา สมาชกอบจ. สมาชกอบต. กำานน ผใหญบาน ผนำาชมชน ผแทนประชาชน เกษตรกร และผแทนองคกรเอกชน โดยมหนาทศกษาถงสาเหต และแนวในการปองกนแกไขซงจะตองปฏบตอยางจรงจง และตอเนอง ซงควรทจะใหความสนใจในประเดนตอไปน/

1.1 ตองทราบแหลงทมาของนำ/าท/งหมดทไหลมาสคลองสารภ ซงนาจะมาจากทงนา และแหลงนำ/าในเขตอำาเภอองครกษ อำาเภอปากพล จงหวดนครนายก อำาเภอเมอง และอำาเภอบานสราง จงหวดปราจนบร

1.2 ตองศกษาใหทราบถงตนกำาเนดของสงททำาใหคณภาพนำ/าตำาและเสอมสภาพถงเนาเสยในทสด เชนซากพช และซากสตวทเนาเปอย มลสตว รวมไปถงสงทประชาชนบรเวณน/ปกใจเชอวามการท/งนำ/าเสยจากโรงงานในบรเวณใกลเคยง ตลอดจนสารเคมทใชในการเกษตร

1.3 ตองทราบสภาวะคณภาพนำ/าในทงนา และแหลงนำ/าในบรเวณน/

1.4 ศกษาระบบระบายนำ/าออกจากทงนาอยางเหมาะสมเพอปองกนไมใหเกดปญหาดงกลาว

2. กระบวนการระบายนำ/าออกจากประตระบายนำ/าคลองสารภ ตองมการจดการใหเหมาะสม และควรมการระบายออกจากประตระบายนำ/าดานอนๆ ดวยเพอชวยลดปรมาณนำ/าทจะไหลออกจากคลองสารภเปนสวนใหญทางเดยว เชนระบายออกทางคลองบางกะบว คลองตานน คลองฉะเหนอ เปนตน

ควรทยอยระบายนำ/าออกจากทงนา ไมควรปลอยคร /งเดยวในปรมาณมากๆ เชน เคยปฏบต เพราะเมอมนำ/าคณภาพตำาออกมามากๆ จะทำาใหไมสามารถถกเจอจางไดโดยในแมนำ/าบางปะกง แตจะตองระมดระวงไมใหเกดผลกระทบตอตนขาวของชาวนา ซงตองประสานกบชาวนาในพ/นท และหนวยงานทเกยวของ

52

ตองหาแนวทางทจะปองกนไมใหนำ/าทระดบใกลพ/นดน ซงคณภาพตำาไหลลงสแมนำ/าบางปะกงในปรมาณมาก ขณะเปดประตระบายนำ/า ทยกข/นจากพ/นดน ซงสวนทอยใกลพ/นดนบรเวณใกลเคยงกบประตระบายนำ/า มลกษณะทมการสะสมอยของสงสกปรกตางๆ รวมท/งมลกษณะโคลนเลนเหมนเนา และเปนเหตทำาใหสตวนำ/าตาย เมอปลอยออกมาในบรเวณมากๆ เพราะนำ/าสวนน/จะประกอบดวยสารแอมโมเนย ไนเตรท ไฮโดรเจนซลไฟต ซงเกดจากสงเนาเป อยเหลาน/น และเปนสาเหตทำาใหออกซเจนตำา และเปนพษตอสตวนำ/า

ขอเสนอแนะในสวนน/คอ ควรทำาคนทดนำ/า เหมอนฝายนำ/าลน เพอกกนำ/าใกลพ/นดนไวกอนแลวในนำ/าสวนบนระบายออก จนถงระดบทชาวบานสามารถเกบเกยวขาวไดหลงจากน/น จงขดลอกพ/นทบรเวณใกลประตระบายนำ/า เพอกำาจดโคลนเลน ซงสงสกปรกตางๆ ใหหมดไป (ปรกษารวมกบกรมชลประทาน) หรอทำาทางระบายนำ/าออกจากบรเวณเหนอประตนำ/าไปทบรเวณใตประตนำ/า

3. ในประเดนของโรงงานอตสาหกรรมทอยใกลบรเวณคลองสารภ ซงเปนประเดนทประชาชนในบรเวณน/สวนใหญคาดวานาจะเปนสาเหตสำาคญททำาใหสตวนำ/าในแมนำ/าบางปะกงตาย จงควรทจะใหความสำาคญในประเดนน/ดวย โดยมคณะกรรมการในระดบจงหวดมาดแลและควบคม ใหเปนระบบอยางถกตอง และรดกม ท /งดานการตรวจสอบ แลควบคม โดยคณะกรรมการตองประกอบดวยหนวยงานทเกยวของไดแก อตสาหกรรมจงหวด ทรพยากรและสงแวดลอมจงหวด เกษตรจงหวด ชลประทานจงหวด กรมโรงงานอตสาหกรรม กรมประมง องคกรสวนทองถน ผนำาชมชน และองคกรเอกชน โดยผวาราชการเปนผประสานงาน และแตงต/งคณะกรรมการชดน/ ในสวนของโรงงานจะตองใหความรวมมอปฏบตตามกฎระเบยบ และเกดความโปรงใส เชน โรงงานควรแสดงระบบบำาบดนำ/าเสย บอเกบกกนำ/า ทางระบายนำ/าตางๆ โดยทำาปายแสดงหรอทำา

53

แผนภมใหแนชด เปดใหผสนใจเขาชมไดซงถอเปนการประชาสมพนธโรงงานอกทางหนงดวย

เอกสารและสงอางอง

กรมเจาทา. 2545. รายงานผลการตรวจสอบคณภาพนำ$าในแมนำ$าเจาพระยา (ตอนลางกลาง) ทาจน

บางปะกง ปาสก แมกลอง ระยอง ประแสร ลำาตะคอง มล ช และนครนายก ระหวางเดอนกรกฏาคม-ธนวาคม 2542. กระทรวงคมนาคม, กรงเทพฯ.

กรมควบคมมลพษ. 2548 รายงานสถานการณคณภาพนำ$า. สำานกจดการคณภาพนำ/า, กรงเทพฯ.

กรมทรพยากรทางทะเล และชายฝ ง. 2548. ระบบนเวศนำ/ากรอย แมน ำ/าบางปะกง, ศนยวจยทรพยากรทางทะเล และชายฝงอาวไทยตอนบน กระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม, กรงเทพฯ.

กรมประมง. 2513. การศกษาปรมาณความเคมของนำ$าทะเล บรเวณปากนำ$าแมนำ$าเจาพระยา ท

จงหวดสมทรปราการ 2510-2512. เอกสารวชาการพเศษ หมายเลข สร.020, หนวยสำารวจแหลงประมง กรมประมง กระทรวงเกษตร และสหกรณ, กรงเทพฯ.

54

กรมประมง. 2539. การเล$ยงปลาแรดในกระชง ในแมนำ$าสะแกกรง จงหวดอทยธาน. เอกสารวชากรม

ฉบบท 9/2539, กองประมงนำ/าจด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.___. 2545. เกณฑคณภาพนำ$าเพอการคมครองทรพยากรสตวนำ$าจด. เกณฑคณภาพนำ$าทเหมาะสม

ตอการดำารงชวตของสตวนำ$า. เอกสารวชาการสถาบนประมงนำ/าจดแหงประเทศไทย ฉบบท 75/2530 เรอง เกณฑคณภาพนำ/าเพอคมครองทรพยากรสตวนำ/าจด. แ ห ล ง ท ม า : http://pcvd1.pcd.go.th/imformation/ Regulations/, 14 ธนวาคม 2547.

กรรณการ สรสงห. 2544. เคมนำ$า นำ$าโสโครกและการวเคราะห. บรษท ประยรวงศ จำากด, กรงเทพฯ.ก ณฑรย ศรพงศ พนธ . 2540. มลพษทางน ำ$า . ภาควชาวทยาศาสตรสงแวดลอม คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร, นครปฐม

กรต ลวจนกล.2531. การแพรของนำ$าเคมเขาแมนำ$าเจาพระยา.วทยานพนธปรญญาโท

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.เกษม จนทรแกว. 2515. อทกวทยาลมนำ$า. ภาควชาอนรกษวทยา คณะวนศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.

___. 2539. หลกการจดการลมนำ$า. ภาควชาอนรกษวทยา คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร,

55

กรงเทพฯ.โกมล ศวะบวร. 2527 การประปาเบ$องตน. ภาควชาสขาภบาลวศวกรรม คณะสาธารณสขศาสตร

มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพฯ.เกรยงศกด เมงอำาพน. 2543. หลกการเพาะเล$ยงสตวนำ$า. คณะผลตกรรมการเกษตร

มหาวทยาลยแมโจ, เชยงใหม.คร กออนนตกล. ม.ป.ป. การเล$ยงปลานลในกระชง. กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ,

กรงเทพฯ. (อดสำาเนา)จำาเนยร ชวยดำารง. 2530. ของแขงลอยในคลองตามเขตความหนาแนนประชากรตางๆ ของ

กรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาโท มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.ชนนทร แสงรงเรอง และประหยด ยดยาว. 2530. การทดลองเล$ยงปลานลแดงในระดบความเคม

ตางๆ. เอกสารวชาการ ฉบบท 52/2530. สถานประมงนำ/ากรอยจงหวดประจวบครขนธ กรมประมง

กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.ชะลอ ล/มสวรรณ และพรเลศ จนทรรชชกล. 2547. อตสาหกรรมการเพาะเล$ยงกงในประเทศไทย.

สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, กรงเทพฯ.ธงชย พรรณสวสด และวบลยลกษณ วสทธศกด. 2540. คมอวเคราะหนำ$าเสย. สมาคมวศวกร

56

สงแวดลอมแหงประเทศไทย, กรงเทพฯ.ธนาวฒ กลาวเกล/ยง และ วาลกา กฤตรชตนนต. 2542. การเล$ยงปลานำ$ากรอยในกระชง. เอกสาร

เผยแพร ฉบบท 2/2542. ศนยพฒนาการเพาะเล/ยงสตวนำ/าชายฝงสตล กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.

ธรรมรกษ ละอองนวล. 2541. การวเคราะหคณภาพนำ$าเพอการเพาะเล$ยงสตวนำ$า. คณะเกษตรและ

อตสาหกรรม สถาบนราชภฎอดรธาน. อลบราชธาน.ธดาพร หรบรรพ. 2540. ความสมพนธระหวางคณภาพนำ$ากบแพลงกตอนพชในแมนำ$าบางปะกง.

วทยานพนธปรญญาโท มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.ปกรณ อนประเสรฐ. 2532. การเพาะเล/ยงปลานำ/าจด. โครงการพฒนาตำาราเพออาชพสำาหรบ

ประชาชน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.ประวทย สรนนาถ. 2531. การเพาะเล$ยงสตวนำ$าทวไป. คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร,

กรงเทพฯ.เป ยมศกด เมนะเศวต. 2543. แหลงนำ$ากบปญหามลพษ. สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย,

กรงเทพฯ

ผสด คธากล. 2527. อทธพลของนำ$าทะเลตอคณภาพนำ$าของประเทศไทย. หนา 5-1. ในเกษม จนทร

57

แกว ภาควชาอนรกษวทยา คณะวนศาสตร. อทธพลของนำ/าทะเลตอทรพยากรสงแวดลอมของไทย. เอกสารประกอบการสมมนา ภาควชาอนรกษวทยา คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

พจนา ผลประพฤต. 2536. การศกษาความสมพนธของการใชทดนกบคณภาพนำ$าในลมนำ$า

คลองทาลาด จงหวดฉะเชงเทรา. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

พทกษ ยวานนท. 2547. การระบายนำ$าเขอนแมกลองกบคณภาพนำ$า. วทยานพนธปรญญาโท

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.มนสน ตณฑลเวศม. 2538 คมอวเคราะหคณภาพนำ$า. คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

กรงเทพฯ.ไมตร ดวงสวสด. 2523. การควบคมสมบตของนำ$าในบอเล$ยงปลา. สถาบนประมงนำ/าจดแหงชาต

กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.ไมตร ดวงสวสด และจารวรรณ สมศร. 2528. คณสมบตของนำ$าและวธวเคราะหสำาหรบการวจย

ทางการประมง. สถาบนประมงนำ/าจดแหงชาต กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.

วทยา เพยรวจตร. 2525. เทคโนโลยการกำาจดนำ$าเสย. โรงพมพโอเดยนสโตร, กรงเทพฯ.ศกดชย ชโชต. 2536. การเล$ยงปลานำ$าจด. คณะเทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอม

58

เกลาเจาคณทหารลาดกระบง, กรงเทพฯ.สทธา มออง. 2529. ผลกระทบของการใชประโยชนทดนตอคณภาพนำ$าทางกายภาพบรเวณลมนำ$า

บางปะกง. วทยานพนธรปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.สำานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต. 2531. รายงานการจดการคณภาพนำ$าเบ$องตนของ

แมนำ$าบางปะกง แมนำ$านครนายก แมนำ$าปราจนบร พ.ศ. 2529-2530. กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและการพลงงาน. กรงเทพฯ.

สกญญา ธระกรณเลศ. 2534. คณภาพนำ/าบางประการตามช/นคณภาพลมนำ/า. วทยานพนธปรญญาโท.

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.สชาดา รงอนานนท 2549. ผลกระทบจากการลกลำ/าของนำ/าทะเลตอคณภาพนำ/า และการเพาะเล/ยง

สตวนำ/าในลมนำ/าบางปะกง Quality and Aquaculture in Bang Pakong Basin

วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.อนชา เกตเจรญ. 2534. การตรวจวดคณภาพนำ/าบางประการในลมนำ/าภาคตะวนออก. วทยานพนธ

ปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ

Ippen, A.T. 1966. Estuary and Coastline Hydrodynamics. Cambridge, Massachusetts, Mc Graw-

59

hill Book Company, Inc., New YorkLucy, T. Pryde. 1973.Environmental Chemistry : an Introduction and Experiments in

Environmental Chemistry : instructor’s Menio Park College, San Diego, California.

60

ภาคผนวก

ตารางท 1 ผลการวเคราะหตวอยางตะกอน

ตวอยางท pH

Organic

Matter%

Avail.P

(BrayII)

ppm.

TotalExtrac

t.Kppm.

Particle Size(Hydrometer

)

Text.

Class

LabHyd.

%sand

%silt

%clay

1 6.3 4.20 4.0 352 25.6

26.4

48.0

C

2 6.6 4.10 2.8 352 19.6

30.4

50.0

C

3 5.0 5.00 7.2 375 27.6

20.4

52.0

C

4 5.5 4.80 7.3 239 21.6

32.4

46.0

C

5 6.6 3.90 5.7 360 27.6

26.4

46.0

C

6 6.7 4.60 3.6 379 23.6

28.4

48.0

C

7 6.3 1.90 6.4 145 19.6

30.4

50.0

C

8 6.6 0.31 9.9 20 95.6

2.4 2.0 S

9 4.5 0.97 1.9 250 11.6

24.4

64.0

C

เฉลย 6.0

3.3 5.4 274.7 30.3

24.6

45.1

C

คาสงส

ด

6.7

5.0 9.9 379.0 95.6

32.4

64.0

คาตำาสด

4.5

0.3 1.9 20.0 11.6

2.4

2.0

62

ตารางท 2 แสดงผลการตรวจวดอณหภมนำ$า (Water Temperature : C0)

วนท

ปตร.บาง

พลวง

ทงชวดยายศร

ปตน.บางบว

ปตร.คลองสารภ

วดนาบญ

เฉลมราษฎร

วดดงมล

เหลก

อ.บานสรา

ง4 พ.ย. 2548

29.84

30.16

29.60 29.55 30.90

31.41

30.61

10 พ.ย. 2548

30.03

28.51

28.66 30.15 29.50

29.53

29.57

22 พ.ย. 2548

26.97

24.74

24.82 25.45 27.43

26.95

27.08

8 ธ.ค. 2548

27.29

25.37

25.72 26.96 27.74

27.88

28.00

26 ธ.ค. 2548

22.53

23.73

23.91 23.76 23.02

22.88

23.03

25 ม.ค. 2549

27.52

24.61

24.77 27.41 27.54

27.77

27.74

22 ก.พ. 2549

29.92

28.71

29.36

29.51 30.00 30.09

29.98

15 ม.ค. 2549

30.97

28.84

29.68 30.41 30.93

30.92

31.34

63

11 เม.ย. 2549

32.00

30.26

30.38 31.22 32.09

32.19

31.92

10 พ.ค. 2549

31.84

30.44

31.32 33.33 32.08

32.61

32.24

22 ม.ย. 2549

31.79

29.37

30.18 31.87 32.04

32.07

32.28

คาเฉลย29.1

527.70

28.04 29.06 29.39

29.48

29.44

คาสงสด32.0

030.44

31.32 33.33 32.09

32.61

32.28

คาตำาสด22.5

323.73

23.91 23.76 23.02

22.88

23.03

ตารางท 3 แสดงผลการตรวจวดการนำาไฟฟาของนำ$า (Conductivity : micromhos/cm)

วนท

ปตร.บาง

พลวง

ทงชวดยายศร

ปตน.

บางบว

ปตร.คลองสารภ

วดนาบญ

เฉลมราษฎร

วดดงมลเหลก

อ.บานสรา

ง4 พ.ย. 99.0 99. 104 99.00 145.00 142. 139

64

2548 0 00 .00 00 .0010 พ.ย.

2548422.

00103.00

99.00 89.00 103.00

100.00

98.00

22 พ.ย. 2548

119.00

114.00

145.00 97.00 102.00

98.00

97.00

8 ธ.ค. 2548

165.00

165.00

896.00

237.00 103.00

123.00

119.00

26 ธ.ค. 2548

103.00

184.00

1281.0

0428.0

0 93.0095.0

0105.00

25 ม.ค. 2549

242.00

232.00

1266.0

0257.0

0 260.00300.

00287.00

22 ก.พ. 2549

3708.00

377.00

1523.0

0516.0

03886.0

05115

.00

7111.0

0

15 ม.ค. 2549

5145.00

423.00

2390.0

01603.

005768.0

07747

.00

9124.0

011 เม.ย.

2549206.

00454.00

402.00

1417.00 225.00

289.00

415.00

10 พ.ค. 2549

245.00

496.00

2490.0

0243.0

0 241.00260.

00344.00

22 ม.ย. 2549

183.00

725.00

1041.0

0193.0

0 184.00205.

00224.00

คาเฉลย967.

00306.55

1057.9

1470.8

21010.0

01315

.82

1642.0

9

คาสงสด5145

.00725.00

2490.0

01603.

005768.0

07747

.00

9124.0

0

คาตำาสด99.0

099.00

99.00 89.00 93.00

95.00

97.00

65

ตารางท 4 แสดงผลการตรวจวดของแขงละลายนำ$าท$งหมด (Total Dissolved Solids, TDS :ppm)

วนท

ปตร.บางพลวง

ทงชวดยายศร

ปตน.บางบว

ปตร.คลองสารภ

วดนาบญเฉลมราษฎร

วดดงมลเหลก

อ.บานสราง

4 พ.ย. 2548

0.127

0.059

0.062 0.059 0.084

0.082

0.082

10 พ.ย. 2548

0.250

0.063

0.060 0.053 0.062

0.060

0.590

22 พ.ย. 2548

0.074

0.074

0.095 0.062 0.064

0.062

0.061

8 ธ.ค. 2548

0.106

0.106

0.575 0.145 0.064

0.076

0.073

26 ธ.ค. 2548

0.070

0.123

0.851 0.285 0.063

0.065

0.071

25 ม.ค. 2549

0.150

0.152

0.827 0.160 0.161

0.158

0.177

22 ก.พ. 2.41 0.2 0.99 0.335 2.526 3.32 4.6

66

2549 1 45 0 5 2215 ม.ค.

25493.34

40.275

1.553 1.042 3.749

5.035

5.931

11 เม.ย. 2549

0.134

0.295

1.562 0.921 0.146

0.188

0.270

10 พ.ค. 2549

0.159

0.322

1.619 0.158 0.156

0.169

0.233

22 ม.ย. 2549

0.160

0.435

0.616 0.111 0.105

0.117

0.128

คาเฉลย 0.640.2

0 0.80 0.30 0.65 0.851.1

1

คาสงสด 3.340.4

4 1.62 1.04 3.75 5.045.9

3

คาตำาสด 0.070.0

6 0.06 0.05 0.06 0.060.0

6

ตารางท 5 แสดงผลการตรวจวดปรมาณออกซเจนทละลายในนำ$า

(Dissolved Oxygen : มลลกรมตอลตร,ppm)

วนท ปตร.บาง

ทงชวด

ปตน.บาง

ปตร.คลอง

วดนาบญ

วดดงมลเ

อ.บานสรา

67

พลวงยายศร บว สารภ

เฉลมราษฎร หลก ง

4 พ.ย. 2548 5.09 0.49

1.02 1.60 5.33 5.31

4.86

10 พ.ย. 2548 5.20 0.24

0.65 2.31 4.53 4.39

4.25

22 พ.ย. 2548 4.41 0.46

0.41 0.96 4.66 3.85

3.47

8 ธ.ค. 2548 4.28 0.66

3.22 4.31 3.28 3.95

3.83

26 ธ.ค. 2548 4.20 2.87

3.04 5.79 4.21 4.45

4.46

25 ม.ค. 2549 4.19 2.16

2.42 4.14 4.16 4.37

4.90

22 ก.พ. 2549 6.20 3.60

3.96 3.57 5.14 4.25

5.23

15 ม.ค. 2549 5.75 4.33

5.96 5.90 4.52 4.68

4.56

11 เม.ย. 2549 2.89 1.08

3.04 5.54 3.50 3.24

3.42

10 พ.ค. 2549 2.26 1.02

2.44 2.75 2.55 2.28

7.74

22 ม.ย. 2549 3.63 1.29

1.30 3.31 3.38 3.06

3.05

คาเฉลย 4.37 1.652.5

0 3.65 4.11 3.984.5

2

คาสงสด 6.20 4.335.9

6 5.90 5.33 5.317.7

4

คาตำาสด 2.26 0.240.4

1 0.96 2.55 2.283.0

5

68

ตารางท 6 แสดงผลการตรวจวดความเปนกรด-ดาง (pH)

วนท

ปตร.บาง

พลวง

ทงชวดยายศร

ปตน.บางบ

วปตร.คลองสารภ

วดนาบญ

เฉลมราษฎร

วดดงมลเหลก

อ.บานสรา

ง4 พ.ย. 2548 7.04 6.32 5.97 6.22 7.08 7.14

7.03

10 พ.ย. 2548 6.83 6.44 6.00 6.13 6.83 6.92

6.91

22 พ.ย. 2548 7.61 6.47 6.21 6.05 7.07 6.76

6.79

8 ธ.ค. 2548 6.98 6.14 5.91 6.08 6.63 6.73

6.74

26 ธ.ค. 2548 7.54 7.03 5.28 6.28 6.72 6.75

6.83

25 ม.ค. 2549 7.43 7.04 6.87 7.10 7.11 7.12

7.20

22 ก.พ. 2549 7.88 7.82 7.41 7.83 7.35 7.36

7.35

15 ม.ค. 2549 7.47 8.11 7.26 7.51 7.19 7.19

7.28

11 เม.ย. 8.77 7.94 7.42 7.57 7.88 7.71 7.66

69

254910 พ.ค.

2549 8.71 7.95 7.59 8.08 7.98 7.867.7

922 ม.ย.

2549 7.83 6.96 7.09 7.25 7.23 7.277.1

5

คาเฉลย 7.64 7.11 6.64 6.92 7.19 7.167.1

6

คาสงสด 8.77 8.11 7.59 8.08 7.98 7.867.7

9

คาตำาสด 6.83 6.14 5.28 6.05 6.63 6.736.7

4

ตารางท 7 แสดงผลการตรวจวดไนเตรท (NO3- :ppm)

วนท

ปตร.บาง

พลวง

ทงชวดยายศร

ปตน.บางบ

ว

ปตร.คลองสารภ

วดนาบญ

เฉลมราษฎร

วดดงมลเหลก

อ.บานสรา

ง4 พ.ย. 2548 0.215

0.088

0.116 0.123 0.247

0.245

0.272

10 พ.ย. 2548 0.288

0.687

0.145 0.120 0.213

0.218

0.226

70

22 พ.ย. 2548 0.295

0.218

0.082 0.107 0.252

0.233

0.266

8 ธ.ค. 2548 0.559

0.264

0.653 0.300 0.218

0.230

0.218

26 ธ.ค. 2548 0.402

0.324

0.718 0.448 0.255

0.242

0.260

25 ม.ค. 2549 0.402

0.402

0.911 0.793 0.738

0.760

0.798

22 ก.พ. 2549 2.920

0.400

0.800 0.510 2.294

2.933

3.941

15 ม.ค. 2549 4.511

1.058

1.324 1.551 4.057

4.934

6.162

11 เม.ย. 2549 0.728

0.776

1.928 1.318 0.965

0.819

1.009

10 พ.ค. 2549 1.461

1.084

1.721 1.605 1.542

1.515

1.577

22 ม.ย. 2549 0.790

0.980

0.890 0.760 0.720

0.690

0.710

คาเฉลย 1.1430.57

10.84

4 0.694 1.0461.16

51.404

คาสงสด 4.5111.08

41.92

8 1.605 4.0574.93

46.162

คาตำาสด 0.2150.08

80.08

2 0.107 0.2130.21

80.218

71

ตารางท 8 แสดงผลการตรวจวดความเคมของนำ$า (Salinity, Sal :กรมตอลตร, ppt)

วนท

ปตร.บาง

พลวง

ทงชวดยายศร

ปตน.บางบว

ปตร.คลองสารภ

วดนาบญ

เฉลมราษฎร

วดดงมลเหลก

อ.บานสรา

ง4 พ.ย. 2548 0.09 0.04

0.04 0.04 0.06 0.06

0.06

10 พ.ย. 2548 0.18 0.04

0.04 0.04 0.04 0.04

0.04

22 พ.ย. 2548 0.05 0.05

0.07 0.04 0.04 0.04

0.04

8 ธ.ค. 2548 0.08 0.08

0.43 0.11 0.04 0.05

0.05

26 ธ.ค. 2548 0.05 0.09

0.65 0.21 0.04 0.05

0.05

25 ม.ค. 2549 0.11 0.11

0.63 0.12 0.12 0.13

0.13

22 ก.พ. 2549 1.94 0.18

0.76 0.25 2.04 2.73

3.88

15 ม.ค. 2549 2.74 0.2

1.22 0.8 3.09 4.24

5.06

11 เม.ย. 2549 0.10 0.22

1.22 0.70 0.10 0.13

0.20

10 พ.ค. 2549 0.11 0.24

1.27 0.11 0.11 0.12

0.16

22 ม.ย. 2549 0.08 0.32

0.46 0.08 0.07 0.08

0.09

72

คาเฉลย 0.50 0.140.6

2 0.23 0.52 0.700.8

9

คาสงสด 2.74 0.321.2

7 0.8 3.09 4.245.0

6

คาตำาสด 0.05 0.040.0

4 0.04 0.04 0.040.0

4

ตารางท 9 แสดงผลการตรวจวดความขน (Turbidity :NTU)

วนท

ปตร.บาง

พลวง

ทงชวดยายศร

ปตน.บางบ

ว

ปตร.คลองสารภ

วดนาบญ

เฉลมราษฎร

วดดงมลเหลก

อ.บานสรา

ง4 พ.ย. 2548 19.4 33.9 0.7 1.7 26.7 18.8

19.5

10 พ.ย. 2548 36.9 7.3 1.2 2.3 47.7 32.8

37.7

22 พ.ย. 2548 38.0 4.2 5.3 5.4 37.7 12.6

21.1

8 ธ.ค. 2548 6.6 6.5 3.8 7.9 11.6 9.8

14.7

73

26 ธ.ค. 2548 5.9 2.3 2.0 7.9 14.7 7.7 8.4

25 ม.ค. 2549 5.9 5.0 0.2 11.9 12.0 17.3

31.6

22 ก.พ. 2549 8.9 1.7 1.4 0.8 13.7 7.5

10.1

15 ม.ค. 2549 3.3 0.3 1.6 1.0 3.7 5.0 5.9

11 เม.ย. 2549 17.3 5.2 4.4 1.3 26.5 20.6

21.9

10 พ.ค. 2549

125.9 4.4 6.8 35.4 121.3 7.3 7.2

22 ม.ย. 2549 92.6 5.6 5.9 15.4 98.1 6.2 6.8

คาเฉลย32.7

9 6.94 3.02 8.28 37.6113.2

416.81

คาสงสด125.

9033.9

0 6.80 35.40121.3

032.8

037.70

คาตำาสด 3.34 0.28 0.20 0.80 3.75 5.045.9

3

74

ภาพท 9 แสดงแผนทจดเกบตะกอนทองนำ$าคลองสารภ

75

มาตรฐานคณภาพนำ$าชลประทานเพอการเกษตร

1 ความเปนกรดเปนดาง (pH) ระหวาง 6.5-8.5

2 คาความนำาไฟฟา (ECX106) ไมมากกวา 2,000 ไมโครโมส/ซม. (ไมเกน 2 กรม/ลตร)3 คาของแขงทละลายไดท/งหมด (TDS) รวมกนไมมากกวา 1,300 มลลกรม/ลตร4 คาอณภมของนำ/า (T) ไม ม า กก ว า 40 อ ง ศ าเซลเซยส5 คา DO(Dissolved Oxygen) ไ ม น อ ย ก ว า 2.0 มลลกรม/ลตร6 คา BOD (Biochemical Oxygen Demand) ไมมากกวา 20 มลลกรม/ลตร7 คาของแขงแขวนลอย (SS) ไ ม ม า ก ก ว า 30 มลลกรม/ลตร8 คาเปอรแมงกาเนท (PV) ไมมากกวา 60 มลลกรม/ลตร

9 คาซลไฟตคดเทยบเปนไฮโฮโดรเจนซลไฟต (H2S) ไมมากกวา 1 มลลกรม/ลตร10 คาไซยาไนตคดเทยบเปนไฮโดรเจนไซยาไนต (HCN) ไมมากกวา 0.2 มลลกรม/ลตร11 คานำ/ามนและไขมน ไมมากวา 5 มลลกรม/ลตร

12 คาเฟอรมลดไฮด ไมมากวา 1 มลลกรม/ลตร

13 คาฟนนอลและคาครโซล ไมมากกวา 1 มลลกรม/ลตร

14 คาคลอรนอสระ ไมมากกวา 1 มลลกรม/ลตร

76

15 คายาฆาแมลงและสารกมมนตรงส ตองไมมเลย

16 คานำ/ามนทาร ตองไมมเลย17 คาโลหะหนกตางๆ ควรมดงน/

สงกะส (Zn ) ไมมากกวา 5 มลลกรม/ลตร

โครเมยม (Cr) ไมมากกวา 0.5 มลลกรม/ลตร

อารเซนค (As) ไมมากกวา 0.25มลลกรม/ลตร

ทองแดง (Cu) ไมมากกวา 1 มลลกรม/ลตร

ปรอท (hg) ไมมากกวา 0.005มลลกรม/ลตร

แคดเมยม (Cd) ไมมากกวา 0.03มลลกรม/ลตร

บาเรยม (Ba) ไมมากกวา 1 มลลกรม/ลตร

เซเลเนยม (Se) ไมมากกวา 0.02มลลกรม/ลตร

ตะกว (Pb) ไมมากกวา 0.1 มลลกรม/ลตร

นเกล (Ni) ไมมากกวา 0.2 มลลกรม/ลตรแมงกานส (Mn) ไมมากกวา 5

มลลกรม/ลตรแหลงทมาของขอมล : คำาสงกรมชลประทานท 883/2532 เรองการปองกนและการแกไขการระบายนำ/าท/งทมคณภาพตำาลงทางนำ/าชลประทานและทางนำ/าทเชอมกบทางนำ/าชลประทานในเขตพ/นทโครงการชลประทาน ลงวนท 19 ธนวาคม 2532 (ภาคผนวก ฎ)

77

ตารางท 10 การจำาแนกคณภาพนำ$าชลประทานตามสถาบนวจยสหรฐอเมรกา

คณภาพนำ$า คาความนำาไฟฟา (µS/cm)

SAR ขอจำากดในการใช

นำ/าทมคณภาพด

0-250 0-10 สามารถนำาไปใชในการชลประทานกบพชทกชนด โดยไมมขอจำากด

นำ/าทมคณภาพปานกลาง

250-750 10-18 สามารถนำาไปใชในการชลประทานกบพชททนเคมไดปานกลาง ถาพชไมทนเคมจะตองปลกบนดนทมการระบายนำ/าด และจะตองมการลางดนเปนคร /งคราว

นำ/าทมคณภาพตำา

750-2,250 18-26 สามารถนำาไปใชในการชลประทานกบพชทนตอความเคมไดด ดนจะตองมการซาบซมนำ/าดถงดมาก และตองมการะบายนำ/าทด เพอไมใหมเกลอทบถมอยในดน ตองมการลางดนอยางเพยงพอ

78

นำ/าทมคณภาพตำามาก

>2,250 >26 ไมเหมาะกบการชลประทานในสภาพปกต ใชไดเฉพาะพชททนเคมไดสง ดนมคาการซาบซมนำ/าดมาก และตองมมาตรการในการจดการควบคมความเคมเปนพเศษ

หมายเหต : นำ/าทมคาความนำาไฟฟามากกวา 5,000 µS/cm ไมควรนำามาใชในการชลประทานทมา : Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils, United State Salinity Laboratory Staff Agriculture Handbook No.60

ตารางท 11 เกณฑคณภาพนำ$าทเหมาะสมตอการดำารงชวตของสตวนำ$า

ลำาดบ

ดชนคณภาพนำ$า หนวย ระดบความ

เขมขนทเหมาะ

สม

หมายเหต

1 อณหภม (Temperature)

ºC 23-32 โดยมการเปลยนแปลงตามธรรมชาต และไมมการเปลยนแปลง

79

อยางรวดเรว2 ความเปนกรด-ดาง

(pH)- 5-9 โดยมการ

เปลยนแปลงในรอบวน ไมควรเกนกวา 2.0 หนวย

3 ออกซเจนละลาย (DO) มก/ล ตำาสด 3

-

4 คารบอนไดออกไซด (CO2)

มก/ล สงสด 30

และมปรมาณออกซเจนละลายอยอยางเพยงพอ

5 ความขน- - ความโปรงใส

(Transparency)- สารแขวนลอย (Suspended Solids)

ซม. 30-60

สงสด 25

วดดวย Secchi Disc

ทมา : เอกสารวชาการ สถาบนประมงนำ/าจดแหงประเทศไทย ฉบบท 75/2530 เรองเกณฑคณภาพนำ/าเพอการคมครองทรพยากรสตวนำ/าจด (ภาคผนวก ด)

ตารางท 12 GUIDELINES FOR INTERPRETATIONS OF WATER QUALITY FOR IRRIGATION

80

Potential Irrigation Problem Units

Degree of Restriction on UseNone

Slight to Moderate

Servere

Salinity (affects crop water availability) EC w dS/

m<0.7

0.7-3.0 >3.0

(or) TDS mg

/l<450

450-2000 >2000

Infiltration (affects infiltration rate of water info the soilEvaluate using ECw and SAR togetherSAR = 0 -3 and

ECw

= >0.7

0.7-0.2 <2.0

= 3 -6 = >1.2

1.2-0.3 <0.3

= 6-12 = >1.9

1.9-0.5 <0.5

= 12-20

= >2.9

2.9-1.3 <1.3

= 20-10

= >5.0

5.0-2.9 <2.9

Specific Ion Toxicity (affects sensitive crops) Sodium (Na) Surface

Surface irrigation SAR

<3 3-9 >9

Sprinkler irrigation me/l

<3 >3

ChlorideSurface irrigation me

/l<4 4-10 >10

Sprinkler irrigation me/l

<3 >3

Boron (B) me/l

<0.7

0.7-3.0 >3.0

Trace Elements (see Table 21X)

Miscellaneous Effects

81

(affects susceptible crops)Nitrogen (NO3 –N) me

/l<5 5-30 >30

Bicarbonate (HCO3)(Overhead sprinkling only) me

/l<1.5

1.5-8.5 >8.5

pH Normal Range 6.5-8.4

1. Adapted from University of California of Consultants 1974.2. ECw means electrical conductivity a measure of the water salinity, reported in decistemens per metre at 25ºC (dS/m) or in units millimhos per centimeter (mmho/cm). Both are equiva-lent. TDS means total dissolved solids, reported in milligrams per litre (mg/l)3. SAR means sodium adsorption ration. SAR is sometimes reported by the symbol RNa see figurel for the SAR calculation procedure. At a given SAR, infiltration rate increases as watersalinity increases. Evaluate the optional infiltration problem by SAR as modifieled by ECw Adapted from Rhoadcs 1977 , and Oster and Schroer 19794. For surface irrigation, most tree crops and woody plants are sensitive to sodium and, chloride; use the values shown. Most annual crops are not sensitive; use the salinity tolerance tables (Tables 4 and 5) . For chloride tolerance of selected fruit crops, see Table 14 with overhead sprinkler irrigation and hlow humidity (<30 persent). Sodium and chloride may be absorbed through the leaves of sensitive crops. For crop sensitivity to absorption, see tables 18, 19 and 205. For boron tolerances, see Tables 16 and 17.

82

6. NO3-N means nitract nitrogen reported in tems of clemental nitrogen (NH4-N and Organics-N should be included when wastewater is being tested)

ทมา : Ayers R.S. and D.W. Westcot 1985 Water quality agriculture. FAO Irrigation and Drainage paper 29 Rev.1

ตารางท 13 มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมนำ$าบรโภค

คณลกษณะ

ดชนคณภาพนำ$า

หนวย

มาตรฐานเกณฑกำาหนดสงสด (Maxium Acceptable Concentration)

เกณฑอนโลมสงสด (Maximum Allowwable Concentration)

1. ทางกายภาพ

ส ปลาตนม –โคบอลด

5 15

รส - ไมเปนทรงเกยจ

ไมเปนทรงเกยจ

83

กลน - ไมเปนทรงเกยจ

ไมเปงทรงเกยจ

ความขน ซลกา สเกล ยนต

5 20

ความเปนกรด-ดาง

- 6.5-8.5 9.2

2. ทางเคม

ปรมาณสารท/งหมด

มก/ล 500 1,500

เหลก มก/ล 0.5 1.0มงกานส มก/ล 0.3 0.5เหลก และมงกานส

มก/ล 0.5 1.0

ทองแดง มก/ล 1.0 1.5สงกะส มก/ล 5.0 15.0แคลเซยม มก/ล 75 b 200แมกนเซยม มก/ล 50 150ซลเฟต มก/ล 200 250 c

คลอไรด มก/ล 250 600ฟลออไรด มก/ล 0.7 1.0ไนเตรด มก/ล 45 45อลคลเบนซลซลโพเนต

มก/ล 0.5 1.0

ฟโนลกซบสแตนซ

มก/ล 0.001 0.002

ตารางท 13 (ตอ) มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมนำ$าบรโภค

84

คณลกษณะ

ดชนคณภาพนำ$า

หนวย

มาตรฐานเกณฑกำาหนดสงสด (Maxium Acceptable Concentration)

เกณฑอนโลมสงสด (Maximum Allowwable Concentration)

3. สารเปนพษ

ปรอท มก/ล 0.001 -

ตะกว มก/ล 0.05 -อารเซนก มก/ล 0.05 -ซลเนยม มก/ล 0.01 -โครเมยม มก/ล 0.05 -ไซยาไนด มก/ล 0.2 -แคดเมยม มก/ล 0.01 -แบเรยม มก/ล 1.0

4. ทางจลวทยา

แสตนดารดเพลตเคานต

โคโลนตอลกบาศก

เซนตเมตร

500 -

เอมพเอน โคลฟอรมออรแกนสซมต 100 ลกบาศก

เซนตเมตร

นอยกวา 2.2 -

อโคไล ไมม -

หมายเหต :

85

1. เกณฑทอนโลมใหสงสดเปนเกณฑทอนญาตใหสำาหรบนำ/าประปาหรอนำ/าบาดาล ทมความจำาเปนตองใชบรโภคเปนการชวคราว และนำ/าทมคณลกษณะอยในระหวางเกณฑกำาหนดสงสด กบเกณฑอนโลมสงสดน /นไมใชนำ/าทใหเครองหมายมาตรฐานได

2. หากแคลเซยมมปรมาณสงกวาทกำาหนด และแมกนเซยมมปรมาณตำากวาทกำาหนดในมาตรฐานใหพจารณาแคลเซยมและแมกนเซยมใหเทอมของความกระดางท/งหมด (Total Hardness) ถารวมความกระดางท/งหมดเมอคำานวณเปนแคลเซยมคารบอเนต มปรมาณตำากวา 300 มลลกรมตอลตร ใหถอวานำ/าน/นเปนไปตามมาตรฐานการแบงระดบความกระดางของนำ/าดงตอไปน/0 ถง 75 มลลกรมตอลตร เรยกวา นำ/าออน75 ถง 150 มลลกรมตอลตร เรยกวา นำ/ากระดางปานกลาง150 ถง 300 มลลกรมตอลตร เรยกวา นำ/ากระดาง300 มลลกรมตอลตร เรยกวา นำ/ากระดางมากหากซลเฟต มปรมาณถง 250 มลลกรมตอลตร แมกนเซยม

ตองมปรมาณไมเกน 30 มลลกรมตอลตร (มลลกรมตอลตร = มลลกรมตอลกบาศกเซนตเมตร)

แหลงทมาประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 332 (พ.ศ. 2521)

ออกตามความในพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม พ.ศ. 2511 เรองกำาหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมนำ/าบรโภค ตพมพในราชกจจานเบกษา เลม 95 ตอนท 68 ลงวนท 4 กรกฎาคม 2521

86

87