Аж үйлдвэр · Web viewАж үйлдвэрийн салбар нь уул уурхай олборлох салбар, боловсруулах аж үйлдвэр мөн цахилгаан

Аж үйлдвэр 2013

Агуулга

Оршил Аж үйлдвэрийн түүхэн замнал Аж үйлдвэр

- Уул уурхай олборлох аж үйлдвэр- Боловсруулах аж үйлдвэр- Цахилгаан дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэл, усан хангамж

Аж үйлдвэрийн салбарын хөдөлмөрийн бүтээмж Барилга Худалдаа Аймгийн дэд бүтэцийн хөгжил

- Тээвэр- Холбоо

Дүгнэлт


Энэхүү танилцуулга нь Дундговь аймгийн аж үйлдвэр үйлчилгээний салбар 2013 онд хэрхэн өсч хөгжсөн аймаг орон нутгийн эдийн засгийн хөгжилд ямар хувь нэмэр оруулсан зэргийг харуулах зорилготой юм.

Аж үйлдвэрийн салбар нь уул уурхай олборлох салбар, боловсруулах аж үйлдвэр мөн цахилгаан дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэл, усан хангамж гэсэн дэд бүлгүүдээс бүрддэг ба танилцуулгад орсон тоо мэдээллийн эх сурвалж нь аж үйлдвэрийн сар, улирал, жилийн мэдээ тайлан юм.

Салбарын түүхэн замналАймгийн хөгжлийн эхний 50 жил буюу социализмын үеийн хөгжлийн жилүүдэд

олсон томоохон амжилтуудын нэг нь орчин үеийн аж үйлдвэрийн салбар үүсч хөгжсөн явдал юм. Тус аймагт 1942 онд нийтийн хоол боловсруулах гуанз байгуулагдсанаар хүнсний болон аж үйлдвэрийн суурь тавигджээ. Улмаар энэ нь өргөжиж 1974 он гэхэд 4 тасагтай 50 гаруй ажилтантай болж жилдээ 1,4 сая төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, 6 сая төгрөгийн борлуулалт хийж байв. 1986 онд талх , нарийн боов, гоймон, архи, ундаа, сүү, боловсруулж үйлдвэрлэх үндсэн 6 цехтэй шинэ үйлдвэр ашиглалтанд орсон байна.

Үүнээс хойш1949 онд аймгийн үйлдвэр хоршооллын артельд 1 мужаантай мод боловсруулах үйлдвэрийн суурь , 1948 онд гар ажиллагаатай хэвлэх үйлдвэр мөн 1961 оны 10 сарын 19 нд Эрдэнэдалай сумын нутаг Элэгний говийн нүүрсний ордод түшиглэн Цагаан овоогийн нүүрсний уурхайг 19 ажилтан, 5 гэр, 2 машинтай ашиглалтанд оруулснаар уул уурхай, олборлох салбарын суурь тус тус тавигдсанаар тус аймагт аж үйлдвэрийн салбар хөгжиж байсан байна. 1990 оны нийгэм эдийн засгийн өөрчлөлтөөр эдгээр үйлдвэрүүд хувьд шилжин ажиллаж байна.

1.Аж үйлдвэрДундговь аймгийн аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлт 2013 онд нийт 4360,8 сая төгрөг болсон байна. Энэ нь өмнөх онтой харьцуулахад 3.7 хувиар буюу 169.7 сая төгрөгөөр буурсан үзүүлэлттэй байна. Дээрх

бууралтанд уул уурхай олборлох салбарын 39.2 хувийн бууралт тэр дундаа жонш олборлолт 41.7 хувиар буурсан нь голлох нөлөөг үзүүлсэн байна. Аж үйлдвэрийн салбарын дэд бүлгүүдээр авч үзвэл 2012 онтой харьцуулахад уул уурхай олборлох салбар 39.2 хувиар буурч боловсруулах аж үйлдвэр 42.2 хувь , цахилгаан дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэлт, усан хангамжийн салбар 15.3 хувиар тус тус өссөн байна. Аж үйлдвэрийн салбарын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлтийн өөрчлөлтийг сүүлийн 6 жилийн байдлаар харууллаа. /Хүснэгт-1/


Хүснэгт .1. Аж үйлдвэрийн нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл /мян.төг/

Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэлтийн 27.7 хувь нь уул уурхай олборлох салбар , 26.7 хувь нь боловсруулах аж үйлдвэр, 45.6 хувь нь цахилгаан дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэл, усан хангамжийн салбар эзэлсэн байна. Аж үйлдвэрийн салбарын бүтцийг сүүлийн 5 жилээр харвал 2011 оноос хойш уул уурхай, олборлох салбарын эзлэх хувь хэмжээ буурч харин боловсруулах аж үйлдвэр, цахилгаан дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэлт, усан хангамжын салбарын эзлэх хувь хэмжээ өссөн байгаа нь харагдаж байна.


2009 2010 2011 2012 20130%

10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

25.2 26.048.5 43.9

27.7

40.326.1

15.0 18.1

26.7

34.547.9

36.5 38.0 45.6

Аж үйлдвэрийн салбарын бүтэц, дэд салбараар/хувиар/

Уул уурхай олборлох аж үйлдвэр Боловсруулах аж үйлдвэрДулааны эрчим хүч үйлдвэрлэлт, усан хангамж

Зураг.1

1.1 Уул уурхай олборлох аж үйлдвэрУул уурхай олборлох аж үйлдвэрийн хувьд өнөөгийн байдлаар Тэвшийн говь, Хан дээж компаниуд тэвшийн уурхай болон цагаан овоогийн уурхайгаас нүүрс олборлон хүн амын хэрэгцээнд нийлүүлж байна. Мөн Хөөтийн нүүрсний уурхайгаас нүүрс олборлон ашиглаж байна. Өмнөговь аймгийн Тавантолгойн нүүрсийг Ган-илч компани дулаан үйлдвэрлэлдээ түүхий эд болгон ашиглаж байна. Дундговь аймгийн хэмжээнд 2013 оны эцсийн байдлаар 50 гаруй аж ахуй нэгж нийт 68 тусгай зөвшөөрөл /жонш-22, гөлтгөнө-12, нүүрс-14, алт-4, цайр төмөр-7, барилгын материал-8,өнгөт металь-1/ эзэмшиж байгаагаас олонхи нь тогтмол үйл ажиллагаа явуулахгүй байна. Эдгээр ашигт малтмалын нөөцийн төлбөрөөс орон нутгийн төсөвд 77.1 сая төгрөг орсон нь өнгөрсөн онтой харьцуулахад 3 дахин буурсан байна. Уул уурхай олборлох аж үйлдвэрийн нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл 2013 онд 1209.5 сая төгрөг болж өмнөх онтой харьцуулахад 39.2 хувиар буурсан байна. /Зураг.2/


2008 2009 2010 2011 2012 20130

500

1000

1500

2000

2500

182.3 192.1 218.6

349.2 342.5250.6

156298 293.7

2078

1645.7

958.9

Уул уурхай олборлох үйлдвэр/сая.төг/

НүүрсГөлтгөнөЖонш

Зураг.2

Гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүнүүд өмнөх онтой харьцуулахад нүүрсний үйлдвэрлэл 15.8 хувиар, жоншны үйлдвэрлэл 17.3 хувиар тус тус буурсан байна. Уул уурхайн салбар нь улс төрийн болон улс орны эдийн засгийн байдлаас шууд хамааралтай байгаа нь дээрх бууралтын гол шалтгаан болж байна.

Хүснэгт.2. Уул уурхай, олборлох үйлдвэрийн гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл

1.2 Боловсруулах аж үйлдвэрБоловсруулах аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэлт 2013 онд 1164.7 сая төгрөг болж, өмнөх онтой харьцуулахад 345.7 сая төгрөгөөр буюу 42.2 хувиар өссөн байна. Тус салбарын энэхүү өсөлтөнд боловсруулах бусад үйлдвэрлэл өмнөх онтой харьцуулбал 3 дахин өссөн нь голлох нөлөөг үзүүлсэн байна. /Зураг.3/


2008 2009 2010 2011 2012 20130

100

200

300

400

500

600

700

800Боловсруулах аж үйлдвэр/сая.төг/

Боловсруулах салбарын өсөлтийн бүтцийг авч үзвэл оёдол эсгүүр, модон эдлэл үйлдвэрлэл, блок, тоосго зэрэг ихэвчлэн жижиг дунд болон өрхийн бизнес эрхлэгчдийн голлон үйлдвэрлэдэг бүтээгдэхүүн байна. Эдгээр бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэдэг өрхийн болон жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих төрийн болон төрийн бус байгууллагын үйл ажиллагаа тодорхой үр дүнд хүрсэнийг харуулж байна. Жижиг дунд үйлдвэр, үйлчилгээг дэмжих бодлогын


хүрээнд төрөөс “Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих дэд сан “,“Сум хөгжүүлэх сан” , “Жижиг зээл” зэрэг хөтөлбөрүүдийг сүүлийн жилүүдэд тогтмол хэрэгжүүлж байна. Эдгээр хөтөлбөрүүдийн зарим тоон үзүүлэлтийг доор харууллаа.

Ахуйн үйлчилгээний чиглэлээр-250

Хөнгөн үйлдвэрлэлийн чиглэлээр-364.5

Хөдөө аж ахуйн чиглэлээр-442.3

Хүнсний үйлдвэрлэлийн чиглэлээр-375.5

Худалдаа үйлчилгээний чиглэлээр-380

Барилгын материал

үйлдвэрлэлийн чиглэлээр-663

Зураг. 4 Сум хөгжүүлэх сангаас олгосон зээл-2013 он /сая.төг/

Аймгийн Жижиг дунд бизнесийг дэмжих сангийн зээл олголтыг харахад 2013 онд өмнөх онтой харьцуулахад олгосон зээлийн мөнгөн дүн 6.3 дахин өссөн байна.


20112012

2013

0

500

1000

1500

32 1 16

1252

80 500

Аймгийн “Жижиг дунд бизнесийг дэмжих сан”-ийн зээл олголт

Төслийн тоо Олгосон зээлийн хэмжээ/сая .төг/

Зураг 5

Боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарын гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүнийг авч үзвэл талх 31.2 хувиар, жигнэмэг 17.4 хувиар, нарийн боов 2.8 хувиар, архи 39.1 хувиар, хоормог 1 дахин, ааруул 3.4 дахин вакум цонх хаалга 10.4 хувиар тус тус буурсан ба хүснэгт маягт 80.7 хувиар, ундаа 26.5 хувиар, цэвэр ус 138.1 хувиар, гоймон 43.3 хувиар, хиамны зүйл 53.8 хувиар, тараг сүү 53.9 хувиар, оёдол эсгүүр 11.5 дахин, тоосго блок 5.4 дахин, мод модон эдлэл 35.3 хувиар тус тус өссөн байна.

Хүснэгт 3. Боловсруулах аж үйлдвэрийн гол нэр төрлийнбүтээгдэхүүн


1.3.Цахилгаан дулаан үйлдвэрлэл усан хангамжийн салбар1966 оны 1 сарын 1-нд аймгийн авто тээврийн 17-р бааз, барилга угсралтын

конторын ЖЭС-60 маркын 10 жижиг зөөврийн дизель станцыг нэгтгэн аймгийн Эрчим хүчний үйлдвэрийн суурь тавигдаж байжээ. Өдгөө аймаг бүхэлдээ төвлөрсөн эрчим хүчний системд холбогдож цахилгаан эрчим хүчээр хангагдаж байгаа нь бусад үйлдвэрлэл үйлчилгээ хөгжих таатай нөхцөлийг бүрдүүлж байна. Тус аймагт Багануур –Зүүн өмнөд бүсийн ЦТС ТӨК-ийн харьяа Дундговь ЦТС ажиллаж байна.

Äóíäãîâü àéìãèéí òºâ áîëîí 14 ñóìûí òºâ õ¿í àìûí óíäíû óñíû õýðýãëýýãýý ãàçðûí ã¿íèé óñààð õàíãàæ áàéíà. Àéìãèéí òºâ Ìàíäàëãîâü õîòûí óñàí õàíãàìæèéí ãîë ýõ ¿¿ñâýð íü àéìãèéí òºâººñ õîéø 32 êì-ò îðøèõ Îëãîéí ãîâèéí óñíû îðä áºãººä 1986 îíä àøèãëàëòûí íººö 2678 ì3/õîíîã áóþó 31 ë/ñ-ýýð 15 æèëèéí õóãàöààíä àâ÷ àøèãëàõ áîëîìæòîé ãýæ àíõ òîãòîîãäñîí.1987 îíîîñ ýõëýí àøèãëàæ áàéãàà. Îäîîãîîð îëãîéí ãîâüä 3, àéìãèéí òºâä 3 íèéò 6 ã¿íèé õóäàã óñ, çàâñаðûí 2 íàñîñûí ñòàíö, 32 êì öýâýð óñíû ãîë øóãàì, 28 êì õýðýãëýã÷äèéí ñàëáàð øóãàì, 250ì3, 1000ì3-í 4 óñàí ñàí ,óñ ò¿ãýýõ 15 öýãýýð äàìæóóëàí óñíû õýðýãëýýã õàíãàæ áàéíà. Õîíîãèéí óñíû õýðýãöýý 720-1100 ì3 /õîíîã áàéíà.Ìàíäàëãîâü õîòûí àíõíû öýâýðëýõ áàéãóóëàìæ íü 1977 îíä àøèãëàëòàíä îðñîí áºãººä 1998 îíä øèíýýð 368 ñàÿ òºãðºãíèé ºðòºãòýé øèíý öýâýðëýõ áàéãóóëàìæ àøèãëàëòàíä îðóóëæ îäîîãîîð õîíîãò 2800ì3 óñ öýâýðëýõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé öýâýðëýõ áàéãóóëàìæ àæèëëàæ áàéíà.


Цахилгаан дулаан үйлдвэрлэлт, усан хангамжийн салбар 2013 онд амжилттай ажиллаж нийт үйлдвэрлэлтийн хэмжээ 1986.6 сая төгрөг болж өмнөх онтой харьцуулахад 263.3 сая төгрөгөөр буюу 15.3 хувиар өссөн байна.

2008 2009 2010 2011 2012 20130

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

667.1662.9

1322.7

1564.11420.4

1607.8

133.2 144.9145.4

264.8 302.9

378.8

Дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэл, усан хангамж /сая,төг/

Äóëààí ¿éëäâýðëýëÓñàí õàíãàìæ àðèóòãàë

Зураг.6

Тус салбарын 2013 оны гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлтийг биет хэмжээгээр авч үзвэл дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэл 69.9 мян.кк болж өмнөх оноос 0.7 хувиар, түгээсэн цэвэр ус 80 мян.м3 болж өмнөх оноос 36.3 хувиар, сувагжуулалт буюу усан ариутгал 44.8 мян.м3 болж өмнөх оноос 18.8 хувиар тус тус өссөн байна.

Хүснэгт 4. Гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүн

1.4 Аж үйлдвэрийн салбарын хөдөлмөрийн бүтээмж Бүтээмж нь тухайн улс оронд бий болсон үйлдвэрлэл үйлчилгээний үр ашгийн

үзүүлэлт бөгөөд нэгж зардлаар хэдий хир бүтээгдэхүүн үйлчилгээг үйлдвэрлэж байгааг тодорхойлдог юм. Аж үйлдвэрийн салбарын хөдөлмөрийн бүтээмжийг 2005 оны зэрэгцүүлэх үнээр тооцохдоо зэрэгцүүлэх үнээр тооцсон нийт үйлдвэрлэлийн хэмжээг салбарын ажиллагчдын тоонд хуваана. Үүний дагуу тус аймгийн салбарын нийт аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлээ 2005 оны


зэрэгцүүлэх үнээр тооцон салбарын ажилчдын тоонд хуваан бүтээмжийг тооцон харахад 2011 онд 0.7, 2012 онд 0.9 функтаар буурсан байсан бол 2013 онд 0.2 функтаар өссөн эерэг үзүүлэлт гарсан байна.

2009

2010

2011

2012

2013

0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 9.0

5.7

8.2

7.5

6.6

6.8

Бүтээмж /сая.төг/Зураг.7

Мөн аймгийн нийт ДНБ-д аж үйлдвэр, барилгын салбарын оруулж буй хувь нэмэр болох аж үйлдвэр, барилгын салбарын ДНБ-д эзлэх хувь 2009 оноос хойш тогтмол өсч 2012 онд 5.7 хувьд хүрсэн байна.

Хүснэгт 5. Аймгийн ДНБ-д аж үйлдвэр, барилгын салбарын эзлэх хувь

2. Барилга. Аймгийн барилгын төрөлжсөн байгууллага 1961 онд Барилгын 4-р анги нэртэйгээр байгуулагдсан байна. Тус ангийн гүйцэтгэх ажил жилээс жилд өсч материаллаг бааз нь өргөжсөнөөр 1974 онд Барилга угсралтын

контор, 1976 Техник туслалцааны барилгын 4-р трест болж зохион байгуулагдав. Энэ нь техникийн хувьд иж бүрэн тоноглогдсон барилгын материалын бааз болж, жилдээ 8-12 сая ширхэг тоосго үйлдвэрлэх хүчин чадалтай Ханын материалын үйлдвэр болж, өөрийн болон Өмнөговь, Дорноговь аймгуудыг барилгын


материалаар ханган ажиллаж байсан юм. Нийгэм эдийн засгийн салбар бүхэлдээ зах зээлийн чөлөөт системд шилжсэнээр хувь хүмүүст шилжин одоо барилгын материалын салбарт ихэвчлэн хувь хүмүүс ажиллаж байна. Мөн Элбэгхайрхан компани тоосгоны үйлдвэрлэл явуулж байна.

Дундговь аймгийн дүнгээр 2013 онд 10616.9 сая төгрөгийн барилга угсралт, их засварын ажил хийсэн нь өмнөх оноос 53.3 хувиар өссөн байна.

2007 2008 2009 2010 2011 2012 20130

2000

4000

6000

8000

10000

12000

1120.7

3338.83614.5

3591.9 4682.1

6925.5

10616.9

Áàðèëãà óãñðàëò, èõ çàñâàðûí àæèë/сая.төг/

Зураг.8

Энэ онд 220.4 сая төгрөгийн худалдаа үйлчилгээний зориулалттай барилга, 187.3 сая төгрөгийн эрүүл мэндийн салбарын барилга, 6959.6 сая төгрөгийн боловсрол соёлын салбарын барилга, 311.0 сая төгрөгийн бусад төрлийн барилга угсралтын ажил, 996.2 сая төгрөгийн их засварын ажил хийгдсэн байна.

Орон сууц7%

Худалдаа үйлчилгээний

2%

Эмнэлэг2%

Сургууль соёлын

65%

Контор/албан тасалгааны

зориулалттай/12%

Бусад3%

Их засварын ажил9%

2013 оны барига угсралт их засварын ажил, бүтэц төрлөөр

Зураг.9


Орон сууц

Худалдаа үйлчилгээний

Эмнэлэг

Сургууль, соёлын

Контор/албан тасалгааны зориулалттай/

Бусад

Их засварын ажил

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000180.0

174.4

628.0

3616.2

1149.0

259.6

848.4

700.0

220.4

187.4

6959.7

1242.3

311.0

996.2

Барилга угсралт их засварын ажил /сая.төг/

2013 2012

Зураг10

3. Худалдаа үйлчилгээАймгийн худалдааны салбарын суурь 1942 онд эд хэрэглэгчдийн хоршооллын худалдаа нэртэйгээр 3 гэр, 1.5 тоннын даацтай нэг машинтай, системээрээ 586.5 мянган төгрөгний үндсэн хөрөнгөтэйгөөр 18

сум, 123 багийн малчид ард иргэдэд үйлчилж эхэлжээ. Анхны жижиглэн худалдаагаар 5522.1 мянган төгрөгний бараа худалдаалж 4719.7 мянган төгрөгний бэлтгэлийн зүйл бэлтгэж, 522.1 мянган төгрөгний ашигтай ажилласан байна. Өнөөдөр худалдаа үйлчилгээний салбар нь аймгийн эдийн засагт мал аж ахуйн дараа орох том салбар гэдэг нь нийт аймгийн хэмжээнд үйл ажиллагаагаа идэвхтэй явуулж байгаа 489 ААН байгаагийн 155 нь буюу 31.7 хувь нь бөөний болон жижиглэн худалдааны салбарын аж ахуй нэгж байгаагаас харж болно. /2012 оны байдлаар/

Хүснэгт.6 Үйл ажиллагаа явуулж байгаа хуулийн этгээд аж ахуй нэгж байгууллагын тоо эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарын ангилалаар сумаар/ҮСХ БР сангийн мэдээгээр/


Õóäàëäààíû ñàëáàðûí á¿òýýæ áóé íýì¿¿ ºðòºã áóþó ÄÍÁ-ã òîîöîõ çîðèëãîîð õóäàëäààíû áàéãóóëëàãóóäààñ ò¿¿âðýýð óëèðàë á¿ðèéí îðëîãî, çàðëàãûí ìýäýý/Õó-1à/,æèëèéí ýöñèéí îðëîãî çàðëàãûí ìýäýý/Õó-1/,ìºí õ¿íñíèé ãîë íýð òºðëèéí áàðàà òàòàí àâàëò, ¿ëäýãäëèéí óëèðëûí /Õó-1á/ ìýäýýí¿¿äèéã àâ÷ áàéíà. 2013 îíä íèéò 94 áàéãóóëëàãûã õàìðóóëàí ìýäýэ ãàðãàñàí áàéíà.

Хүснэгт.7 Худалдаа үйлчилгээний салбарын ДНБ-ний хувь хэмжээ/сая.төг/ 2008 2009 2010 2011 2012

Нийт ДНБ 58863.4 53152.2 54198.3 63781.1 95158.9Худалдаа үйлчилгээ/эзлэх хувь/ 34 30.7 30.4 47.8 43.4

Худалдаа үйлчилгээний ДНБ 20013.6 16317.7 16476.3 30487.4 41299.0

Нийт хувь 100 100 100 100 100

Худалдаа үйлчилгээний салбарын ДНБ аймгийн нийт ДНБ-д эзлэх хувь хэмжээ нь 2012 оны хувьд буурсан байгаа боловч мөнгөн хэмжээний хувьд 10811.6 сая төгрөгөөр өссөн байна.Тус аймаг хилийн гарцгүй ч Мянганы замын босоо тэнхлэгийн дагуу уул уурхайн гол төв болох Өмнөговь аймагтай хил залгаа оршдог давуу талтай бөгөөд хэрэглэгчдийн өсөн нэмэгдэж байгаа эрэлт хэрэгцээ чанар чансаанд тулгуурлан манай худалдаа үйлчилгээний байгууллагууд нь ÁÍÕÀÓ-í Ýðýýí õîòîîñ гадна Áýýæèí, Òÿíüæèí, Хонг Конг зэрэг õîòîîñ áàðààíû õàíãàëò õèéäýã ÀÀÍ, èðãýäèéí òîî íýìýãäýæ ãàäààä õóäàëäààíû õ¿ðýý òýëæ áàéíà. Худалдааны салбарын 2013 оны ололт нь Мэргэжлийн хяналтын газрын шаардлагын дагуу


дэвшилтэт технологи болох код уншигчтай машин ихэнх дэлгүүрүүдэд суурилуулан ажиллуулж, хэрэглэгчдэд үйлчилж байгаа явдал юм.

4. Аймгийн дэд бүтцийн хөгжлийн байдал4.1 Тээвэр

Дундговь аéìãèéí íèéò óëñ, îðîí íóòãèéí ÷àíàðòàé çàìûí óðò 4982 êì. ¯¿íýýñ õàòóó õó÷èëòòàé íü 276.2 êì, ñàéæðóóëñàí áîëîí åðäèéí õºðñºí çàìûí óðò íü 4705.8 êì, ¿¿íýýñ óëñûí ÷àíàðòàé àâòîçàìûí óðò íü 258 êì, õàòóó õó÷èëòòàé

íü 258 êì áàéíà. 2013 оны 11 сарын 11-нд Улаанбаатар-Мандалговь чиглэлийн хатуу хучилттай авто зам ашиглалтанд орсон нь 2013 оны том ололт болсон юм. Ингэснээр Äýëãýðöîãò, Ëóóñ, Õóëä, ñóìä õàòóó õó÷èëòòàé çàìààð аймгийн төв Мандалговь болон нийслэл Улаанбаатар хоттой шууд холбогдож байна.Àâòî òýýâðèéí õóâüä ÓÁ-Ìàíäàëãîâèéí ÷èãëýëä ºäºðò 2 óäàà øóãàìûí àâòîáóñ, áóñàä ñóìäàä 7 õîíîã á¿ð àâòîáóñ сум õîîðîíä øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýã àâòîìàøèíààð ã¿éöýòãýæ áàéíà. 2013 оны байдлаар зорчигч тээвэр 38.6 мянга болж өмнөх оноос 6.8 хувиар буурч, зорчигч эргэлт 1.4 хувиар, зорчигчдын тоо 4.9 хувиар тус тус өссөн байна.

Хүснэгт. 8. Зорчигч тээврийн мэдээ

4.2 ХолбооДундговь аймгийн хэмжээнд ªëçèéò, Äýëãýðõàíãàéãààñ áóñàä á¿õ ñóìäûã

øèëýí êàáåëüä á¿ðýí õîëáîñîí áà харин энэхүү шилэн кабелийн ашиглалт Баянжаргалан, Өндөршил, Цагаандэлгэр, Дэлгэрцогт зэрэг ихэнх сумдад хангалтгүй байгааг цаашдаа анхаарах хэрэгтэй байна. Àéìãèéí òºâ áîëîí ñóìäàä îðîí íóòãèéí òåëåâèçîðèéí ñóâãèéã îðîëöóóëààä 7-8 ñóâãèéã õîëáîîãîîð, êàáåëààð 15-20 ñóâãèéí òåëåâèçîðûí íýâòð¿¿ëýã õ¿ëýýí àâ÷ áàéãàà áà èíòåðíýò íýâòýðñýí. ¯¿ðýí òåëåôîíû ñ¿ëæýýíèé õóâüä þíèòåë, CDMA-4 á¿õ ñóìäàä ñ¿ëæýýòýé õàðèí ìîáèêîì-11, ñêàéòåë-12, æèìîáàéë-12 ñóìàíä áàéíà.

Хүснэгт.9. Үүрэн телефоны сүлжээ орсон байдал /сумдаар/


Холбооны салбарын хувьд тарифийн орлого 259.2 сая төгрөг болж өмнөх оноос 2.4 хувиар өссөн байна. Мөн Интернэт цэгээр үйлчлүүлэгчдийн тоо 1545 буюу 16.5 хувиар өссөн байна. Суурин телефон цэгийн тоо 7.7 хувиар буурч 695 болжээ.

Хүснэгт.10 Холбооны мэдээ/онуудаар/

Дүгнэлт

2013 онд аж үйлдвэрийн салбарын нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл өмнөх онтой харьцуулахад 3.7 хувиар буурсан хэдий ч салбарын үр ашгийг илэрхийлдэг бүтээмж 0.2 функтээр өссөн мөн нийт салбарын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг 2005 оны суурь үнээр авч үзвэл 2012 оныхоос 2013 оны нийт бүтээгдэхүүн 8.8 хувиар өссөн эерэг үзүүлэлтүүд гарсан байна.

Аж үйлдвэрийн салбарыг дэд салбаруудаар авч үзвэл өмнөх онтой харьцуулахад уул уурхай олборлох салбар 39.2 хувиар буурч, боловсруулах аж үйлдвэр 42.2 хувиар, цахилгаан дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэл усан хангамж 15.3 хувиар тус тус өссөн байна. Мөн боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарын нийт аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлтэнд эзлэх хувь өсч, 2013 онд 26.7 хувийг эзэлж байна. Сүүлийн жилүүдэд төрөөс жижиг дунд үйлдвэрлэгчдийг тогтмол


дэмжин хөнгөлөлттэй зээл тусламжийг өгч байгаа нь тодорхой үр дүнд хүрч байгаа ч цаашид эдгээр үйлдвэр үйлчилгээний байгууллагууд дэмжлэг тусламжгүйгээр үйл ажиллагаагаа тогтвортой явуулах чадвар суулгах, орчинг бүрдүүлэх хэрэгтэй байгааг анхаарч ажиллах нь зүйтэй.

Барилгын салбар 2013 онд өмнөх онтой харьцуулахад 53.3 хувиар өсч 10616.9 сая төгрөгт хүрсэн байна. Үүнийг дагаж орон нутагт үйлдвэрлэсэн барилгын материалын үйлдвэрлэл өмнөх онтой харьцуулахад 5.4 дахин өссөн нь барилгын салбарын дэвшил болж байна. Аймгийн дотоодын нийт бүтээгдхүүнд аж үйлдвэр, барилгын салбарын эзлэх хувь тогтмол өссөөр 2012 онд 5.7 хувь болсон байна.

2013 онд Улаанбаатар-Мандалговь чиглэлийн хатуу хучилттай зам ашиглалтанд орсон нь дэд бүтцийн хувьд том амжилт , орон нутгийн иргэдийн олон жил хүсэн хүлээсэн бүтээн байгуулалт болсон юм.

Ашигласан материал

- Монгол улсын статистикийн эмхэтгэл 2007-2012- Аймгийн нийгэм эдийн засгийн танинцуулга 2008-2013- Дундговь аймгийн товч түүх 1991 он- Аймгийн БР сан 2012

Танилцуулга бэлтгэсэн: Т.Бямбасүрэн /Аж үйлдвэр, худалдаа хариуцсан гэрээт ажилтан/ Хянасан: Дундговь аймгийн

Статистикийн хэлтсийн дарга Н.Түвшинжаргал


Дундговь Мандалговь хот 2014.04.15

Documents

Аж үйлдвэр · Web viewАж үйлдвэрийн салбар нь уул уурхай олборлох салбар, боловсруулах аж үйлдвэр мөн цахилгаан