csstirl.samorzad.uw.edu.plcsstirl.samorzad.uw.edu.pl/.../10/skrypt-prawo-adm.2.docx · Web viewPubliczne prawo podmiotowe (organ APbl jest prawnie zobowiązany do postąpienia zgodnie

1Prawo adm R 1

1. Administracja jako organizacja złożona z organów i j. org. utworzonych w celu wykonywania zadań publicznych w sposób określony przez Prawo.

2. Administracja jako działalnośćAdministracja publiczna (APbl)

Akty woli i akty zewn. są

regulowane przez Prawo.

Działalność ma zawsze na celu

interes publiczny

Administracja państwowa w znaczeniu ścisłym

(państwo)Dalej: <APń>

Administracja prywatna (podmioty, które nie mają na celu

realizacj i zadań publicznych wyznaczonych przez prawo)

Adm. a ustawodawstwo: Adm. ma bardziej konkretny charakter (cele, podmioty, przedmioty)Adm. a sądownictwo: 1. Adm. może działać z własnej inicjatywy, 2. Adm nie rozstrzyga sporów (chyba że z upoważnienia lub w spr. wewn.-organizacyjnych)Istota obecnego rozumienia Adm.:

zjawisko należące do sfery organizacji, prawa i kultury część aparatu państwowego powołana do realizacji zadań publicznych, określonych w ustawach i innych aktach prowadzona jest przez podmioty państwowe, samorządowe i prywatne działania są zdeterminowane przez prawo (podmiot i przedmiot, podstawa, zasięg, moc wiążąca, tryb

podejmowania i inne określające ważność i skuteczność)

Legalizm = zasada praworządności = organy władzy publ. działają na podstawie i w granicach prawa, a jego przestrzeganie jest obowiązkiem organów państwa i obywateli.

Działalność administracji: zewnętrzna

o wykonywanie ustaw za pomocą aktów konkretyzujących i skierowanych do osób fizycznych, ich organizacji i innych podmiotów spoza aparatu państwowego = niezależne służbowo i organizacyjnie. (zmieniają sytuację prawną adresata)

wewnętrznao plany i programy działania,o analizy i sprawozdaniao pozyskiwanie środków materialnycho utrzymanie urządzeń technicznycho organizacja pracy urzędów, podmiotów gospodarki narodowejo kontrola, kierownictwo, ustalanieo jednostki pomocniczeo struktura podległych jednosteko regulaminy i statuty o władztwo organizacyjne:

nominacja, umowa o pracę, porozumienie adm, hierarchia stanowisk

Rodzaje działań Adm.: o ch. Faktycznym

o oparte na podstawie prawnej, normie kompetencyjnej o ch. Prawnym – zmieniające syt. pr. Adresata

o oparte na podstawie prawa materialnego i formalnego (ustrojowe i proceduralne).o dokładny opis dopuszczalności, mocy pr. i skutków

Formy działań Adm.: akty administracyjne (indywidualne) akty normatywne (ogólne) w ramach procedur regulujących wykonywanie i lub kontrola ich przestrzegania ?? materialno-techniczne: (gromadzenie informacji, analizowanie, zarządzanie) społeczno-organizatorskie (porozumiewanie się, apelowanie)

Opracowanie: Sylwia Borkowska i Kasia Kuchnowska, czerwiec 2010

2Podstawa prawna = przepis ustawy oraz przepis aktu wydanego na pdst. Ustawy i celem jej wykonania, upoważniający do określonego działania.

Administracja nie może działać bez ustawowej podstawy pr, gdy w wyniku jej działania uległaby zmianie sytuacja pr podmiotu organizacyjnie z nią niezwiązanego. Jednakże w innych przypadkach legalizm nie ma zastosowania niewzruszalnego!

Prawo adm. w znaczeniu szerokim = normy prawne regulujące: organizację i zachowanie się APń jako aparatu państwowego, a także zachowanie się osób fizycznych i innych podmiotów w zakresie nieunormowanym przez przepisy należące do innych gałęzi prawa.1. prawo o ustroju APń (organizacja i zasady funkcjonowania aparatu państwowego pow. do wyk zadań w okr.

formach)o podmioty APń, ich struktura org i zakres działaniao struktura systemu podmiotów APń, jego procesy: kierowania, nadzoru, kontroli, koordynacji,

informacji itp.o zadania organów APń-> system, formy i metody wyk.o Podział terytorialny kraju na potrzeby Apń

2. prawo materialne (wzajemne uprawnienia i obowiązki organów APń oraz podmiotów z zewnątrz APń)o każdemu uprawnieniu odpowiada obowiązek

3. prawo proceduralne (postępowanie mające na celu wykonanie norm prawa ustrojowego i materialnegoo konkretyzacja i powiązania z indywidualnymi podmiotamio doprowadzenie do wykonania obowiązków wynikających bezp. z przepisów Pr albo z D lub

Postanowień adm. o kontrola przestrzegania przepisów pr o nadzór nad aktami stanowienia Pro orzekanie o sankcjach za naruszenie zakazów/nakazów zawartych w przepisach regulujących

działalność Adm (np. policja)Rodzaje Pr proceduralnego: akapit 15 Podr. str. 17

Prawo adm w znaczeniu wąskim = normy dwustronnie wiążące, ustanawiające bezp. lub przez odpowiednie akty pr określone uprawnienia i obowiązki organów AP oraz podmiotów niepodporządkowanych im organizacyjnie.1. Uprawnienia i obowiązki każdego, kto znajdzie się w danej sytuacji pr2. kompetencje organów APń do nałożenia okr obowiązków na podmioty spoza APń, przy zachowaniu okr

formy3. prawa podmiotów spoza APń do spełnienia okr świadczeń/ wydania pozwolenia/ przekroczenie granicy/

udostępnienia dóbr

Przedmiot nauki Pr adm = normy + rozumienie tych norm

Typy norm w Pr adm 1. ustrojowe

o określające właściwość (czas i miejsce działania, rodzaj spraw, status prawny przedmiotu, jego strukturę org, obsadę personalną itp.)

o ustanawiające zadania (kierunki działania i wartości Adm)o regulujące prawne formy działania (umożliwiienie podmiotom Adm podjęcie działania w sposób

określony prawem i z wynikającymi z prawa konsekwencjami)o i wskazujące na kompetencje (realizacja norm materialnych, ustrojowych lub proceduralnych)o regulujące organizację Administracji (wyznaczenie stosunku zależności między organami lub

organami a j. Org., podział czynności między organami, określenie przedmiotu i trybu porozumiewania się organów oraz zasad ich współdziałania)

2. materialne o merytoryczne (nakaz lub zakaz okr zachowania w okr okolicznościach okr podmiotowi. Organy APbl

nie mają możliwości wyboru)o blankietowe (przeciwieństwo merytorycznych. Wskazują sposób wykonania czynności, a nie jej

treść. Ważna rola → organ uwzględnia wartości i interesy niezdefiniowane w przepisach pr)


3o generalne (nie mają indywidualnie wyznaczonego adresata)o abstrakcyjne (nie mają konkretnie określonych okoliczności)

3. proceduralne → normy postępowania:o administracyjnego (określają czynności podmiotów post.: organu i uczestników (str., podmioty na

prawach str., skarżący itp.)Postępowanie ogólne – bezpośredni związek z Pr Mat/Ustr.

ma na celu rozstrzygnięcie indywidualnej spr. z zakresu APbl Decyzją adm.) wszczyna się ze względu na potrzebę urzeczywistnienia norm mat-pr po osiągnięciu tego celu post. ogólne kończy się w jego wyniku następuje zmiana sytuacji prawnej stron.

o Skargowo-wnioskowego (cel: urzędowa ocena stanu faktycznego wskazanego w skardze/wniosku i skonfrontowanie go z aktualnym stanem prawnym oraz określenie załatwienia merytorycznego (sposobu urzeczywistnienia) sprawy będącej przedmiotem skargi/wniosku. Nie ma bezp. powiązania z Pr Mat/Ustr.

o Kontrolnego (określenie zachowania się podmiotu uprawnionego do kontroli oraz praw i obowiązków kontrolowanych. Pośrednie powiązanie z Pr Mat/Ustr. tylko gdy wniosek pokontrolny stanie się przyczyną zmiany mat-pr sytuacji kontrolowanego)

o sądowoadministracyjnego (weryfikacja zachowania się organu Adm. publicznej ze względu na obowiązujące prawo – normy określające prawa i obowiązki stron i organu uczestniczących w procesie. Sąd dokonuje prawnie wiążącej kwalifikacji zaskarżonych aktów/czynności, co do zasady nie nakłada praw/obowiązków na strony post.)

4. sankcjonujące 5. o ch. Społecznym (moralność) i technicznym (wymogi jakości)

Stosunek adm-pr (zależność między podmiotami)1. materialnoprawny

o określa wzajemne prawa i obowiązki 2 lub więcej podmiotów, o zawarte są one w normach Pr adm. o zawsze 1 z podmiotów jest organ APń lub podmiot, któremu ustawa wprost lub za pośrednictwem

tego organu powierza pełnienie Apbl. (wtedy podmiot wykonuje funkcje zlecone Apbl.)o prosty układ zależności = okr prawo odpowiada okr obowiązkowi i odwrotnieo złożony układ zależności = okr prawu odpowiada okr obowiązek, który tworzy prawo do żądania

wykonania innego obowiązku itd.o stosunek płaski = między 2 podmiotamio stosunek spiętrzony = między 2 podmiotami a innymi

2. ustrojowy o wszystkie podmioty są organami Apń lub jej j.org., o regulowane są przepisami ustawowymi (=ustawy i rozporządzenia) oraz aktami normatywnymi

wewnętrznymi.3. proceduralny

o konstruowane na podstawie KPAo łączą organ prowadzący postępowanie, stronę oraz pozostałych uczestników post.o Określa ich wzajemne prawa i obowiązki o postępowanie judykacyjne = ma na celu rozstrzygnięcie sprawy z zakresu APń Decyzją adm. o Powiązanie z Pr Mat.:

post judykacyjne wszczęcie: potrzeba skonkretyzowania pr/obow z Pr Mat zakończenie: akt przypisujący pr/obow osobie będącej podmiotem stosunku mat-pr.

post egzekucyjne → brak. post skargowo-wnioskowe → brak.

4. sądowo-procesowy = sporno-admo zdeterminowany strukturą, przedmiotem i funkcją Post. Sądowo-Adm.o wiąże sąd, skarżącego i skarżony organ.


4Rozdział II KRAJOWE ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

1. Źródło prawa: Czynniki wpływające na treść prawa (wola narodu, prawodawcy, stan świadomości prawnej, stosunki społ-ekon.) Formy przekazu norm prawnych (ustanowione, bądź uznane – dokumenty, teksty) Źródła prawa w znaczeniu Szerokim – każdy fakt mający prawotwórczą moc. (Orzeczenie, doktryna, zwyczaj, ustawa)Szczególnym – jeden z czynników wpływających na treść prawa (np. akty wykonawcze podporządkowane ustawie)

2. Źródła prawa powszechnie obowiązującego:a. Konstytucja – stosuje się bezpośrednio (chyba, że sama stanowi inaczej – art8)

z K. muszą być zgodne wszystkie pozostałe źr. pr. powszechnego i wewnętrz.Zmiana:

Ustawa uchwalona w jednakowym brzmieniu przez Sejm i Senat. Inicjatywa: 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat, Prezent RP. Uchwala Sejm ⅔ przy kworum, Senat bezwzględną przy min połowie ustawowej liczby.

Dot. I/II/XII Ci co mają inicjatywę mogą w 45 dni żądać referendum – z wnioskiem do Marszałka (60 dni od wniosku). Wtedy jeśli większość na ‘tak’ uchwalona. Przedstawienie jej przez Marszałka – Prezydentowi RP (do podpisu). Określa: zasady funkcjonowania państwa, katalog źródeł, wolności i prawa człowieka, wł. Ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza, organy kontroli, zasady działania w zagrożeniach: wyjątkowy, wojenny, klęski żywiołowy

b. Ustawy inicjatywa: 100tys obywateli (pełna zdolność do czynności prawnej) – tryb określa ustawa -> określenie

podm. inicjującego, 15 posłów – tryb Regulamin Sejmu, Senat, Prezydent, Rada Min. – reguluje K. i ich ustawy.

Tylko RM – ustawa budżetowa, prowizorium, ustawa o zaciągnięciu dł. publ., ustawa o udzieleniu gwarancji finans.

Uchwalanie ustaw – Sejm – 3 czytania, poprawki (wnioskodawca, posłowie, RM); wycofanie projektu do zakończenia 2-giego czytania. Sejm – zwykła większość przy kworum. Senat – 30 dni; bez zmian, poprawki, odrzucenie. Sejm – może odrzucić poprawkę, lub odrzucenie – bezwzględną większością przy kworum. Prezydent RP – 21 dni podpisanie i zarządzenie do Dziennika Ustaw, lub TK lub do Sejmu – większość 3/5 przy kworum; Prezydent 7 dni.;

Projekt pilny – R.M. (tylko nie -podatkowa, dot. wyboru prezydenta, sejmu, senatu, samorządu teryt., regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, dot. Kodeksów) – Senat 14 dni, Prezydent 7 dni.Ustawa budżetowa – RM wniesienie projektu 3 mc przed początkiem roku, Senat – 20 dni, Prezydent - 7 dni; nie może oddać do sejmu; TK ma 2 miesiące; tak samo prowizorium budżetowe (dochody i wydatki budżetu państwa na krócej niż rok)

Nieograniczoność przedmiotowa ustawy; ale nie powinna regulować spraw określonych w K. np. uzupełnienie zadań organów; nie może być sprzeczna z: K., ustawą o zmianie K., umową międzynarodową ratyfikowaną za uprzednią zgodą Sejmu, z prawem stanowionym przez org. międzyn. (Ukonstytuowana na podst. ratyf. Umowy), z prawem ustanowionym przez org. międz. (gdy polska przekazała kompetencje)

Warunek wejścia –ogłoszenie; na podstawie ustawy 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. W Dzienniku ustaw RP

b. Ratyfikowane urody międzynarodowe – zawiera Rada Ministrów; ratyfikacja i jej wypowiadanie należą do Prezydenta, ale musi zawiadomić Sejm i Senat;

o Ratyfikacja niektórych umów oraz wypowiadanie wymagają uprzedniej zgody wyrażanej w ustawie. Dot.:

a. Pokoju, sojuszy, układów politycznych lub wojskowychb. Wolności, praw lub obowiązków obywatelskich z K.c. Członkowstwa polski w org. międzyn. d. Znacznego obciążenia państwa pod wzgl. finansowyme. Spraw uregulowanych w ustawie lub, w których K wymaga ustawyf. Przekazania org. międzyn. lub organowi miedzyn. kompetencji organów władzy państwowych w niektórych

sprawacho Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację - Sejm oraz Senat oba: 2/3 głosów przy kworum; może być

też referendum. Uchwałę w sprawie wyboru trybu podejmuje sejm bezwzględną większością głosów przy kworum.

o Przez ratyfikację, ogólnie należy rozumieć – swoisty akt, w którym organ upoważniony do reprezentowania państwa w stosunkach międzynarodowych wyraża wolę związania państwa treścią umowy międzynarodowej zawartej przez inny organ (lub swojego pełnomocnika).


5o Wg Konwencji Wiedeńskiej wymaga ratyfikacji: traktat postanawia o tym, państwa ustaliły, że

ratyfikacja będzie wymagana, zamiar państwa wynika z pełnomocnictw lub jego przedstawiciela, lub został wyrażony w trakcie rokowań.

o Ogłasza się w dzienniku ustaw- część krajowego porządku, stosowana bezpośrednio;.d. Rozporządzenia Prawo do wydawania mają: Prezydent, RM, KRRiT, wchodzący w skład RM przewodniczący określonego w

ustawie komitetu, Minister kierujący działem admin rządowej. Rozporządzenia tylko w celu wykonania ustawy i na podst. upoważnienia zawartego w ustawie; (rozwinięcie

spraw, którym poświęcona jest ustawa) Rozporządzenie z mocą ustawy oraz o wprowadzenie stanu wojennego, wyjątkowego lub klęski

żywiołowej. Rozporządzenie z mocą ustawy – wydaje Prezydent na wniosek RM; tylko w czasie stanu wojennego i tylko

gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie (zatwierdzenie na najbliższym posiedzeniu); przedmiotem art. 228 ust. 3i4K.

Zasady działania organów oraz zakres w jakim mogą być ograniczone wolności oraz prawa człowieka i obywatela.

Podstawy, zakres oraz tryb wyrównania strat majątkowych wynikających z ograniczenia wolności oraz praw człowieka i obywatela.

Także rozporządzenia wprowadzające stany nadzwyczajne są wydawane w trybie i okolicznościach z Konstytucji

Rozporządzenie wprowadzające stan wojenny – wydawane TYLKO w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, napaści lub gdy wynika to z umowy do wspólnej obrony przeciwko agresji. Wydaje Prezydent na wniosek RM; obowiązek przedstawienia go Sejmowi w 48h od podpisania; sejm albo przyjmuje do wiadomości albo uchyla.

Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej – wydawane TYLKO w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych; wydaje Rada ministrów;

Oba stany można wprowadzić na części lub całości terytorium; na czas oznaczony; odpowiednio 90 i 30 dni; Przedłużenie za zgodą sejmu (stan wyjątkowy –tylko raz nie dłuższy niż 60 dni)

Ogłoszenie w dzienniku ustaw; tylko rozporządzenia wprowadzające stan nadzwyczajny podlegają podaniu do wiadomości publicznej

d. Akty prawa miejscowegoo zakres obowiązywania tych aktów jest ograniczony do obszaru działania organu, który ustanowił

niż akt. Ustanowienie takich aktów: organy admin rządowej ogólnej i specjalnej oraz organy samorządu terytorialnego. Jeśli mają mieć moc powszechnie obowiązującą – wydane na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach

o wojewoda i organy administracji niezespolonej stanowią akty pr miejscowego na obszarze województwa lub jego części; w zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących wojewoda może wydać rozporządzenie porządkowe (jeśli jest to niezbędne do ochrony życia itd.; mogą nakładać kary grzywny za naruszenie)

o sejmik województwa – akty prawa miejscowego, reguluje się: ustrój samorządu wojewódzkiego zasady gospodarowania mieniem zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publ zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami zasady, tryb, harmonogram opracowania strategii rozwoju i programów rada powiatu stanowi akty pr miejscowego na obszarze powiatu, przedmiotem: sprawy wymagające uregulowania w statucie przepisy porządkowe szczególny tryb zarządzania mieniem zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publ forma uchwały; wydaje przepisy porządkowe –niezbędne dla ochrony życia, zdrowia… -> wymagania:

przyczyna więcej niż 1 gmina, przypadek poważny ‘szczególnie uzasadniony’, sytuacja brak przepisów powszechnie Obow.

W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe wydaje także zarząd. Zatwierdza rada na najbliższej sesji.

Gmina: a. Stanowi przepisy powszechnie obowiązujących na podst. upoważnień z ustaw


6b. Wydaje na podst. ustawy o sam gmin. Akty w zakresie, ustroju wewnętrznego gminy, organizacji urzędów,

zarządu mieniem, itd. – są to Normy prawa ustrojowego!c. Wydaje przepisy PORZĄDKOWE w sprawach nieuregulowanych (wójt gminy TYLKO w przypadku

niecierpiącym zwłoki) Przepisy porządkowe Rada w drodze uchwały, wójt –zarządzenia. Akty prawa miejscowego są objęte obowiązkiem niezwłocznego ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku

urzędowym. Wyłączenie tylko gdy nie są powszechnie obowiązujące. Przepisy porządkowe są najpierw ogłaszane w drodze obwieszczenia. Po ogłoszeniu 14 dni vacatio legis; przepisy porządkowe – 3 dni.

3. Akty stanowienia prawa o charakterze wewnętrznym Wiążą jednostki podległe organowi wydającemu je Należą:a. Uchwały sejmu, senatu, RM Np. Uchwała z 30 lipca 1992r -regulamin Sejmu RP Mogą mieć charakter nienormatywny: sprawy o indywidualno-konkretnym charakterze np. uchwała o

wyborze marszałka Pod uchwała mogą się kryć akty normatywne lub nienormatywne, ogólne, indywidualne, oświadczenia,

deklaracje, porady, wskazówki itp.b. Zarządzenie Prezydenta, Prezesa RM oraz ministrów Charakter normatywny lub nienormatywny; nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli; c. Akty prawa miejscowego o charakterze wewnętrznym Organy ST mogą także ustanawiać akty normatywne wewnętrzne, tj. takie, które są skierowane do

podległych jednostek organizacyjnych i mają ogólny charakter (np. budżet)d. Nieratyfikowane umowy międzynarodowe Zawierają centralne i terenowe organy państwowe i publiczne; Mogą być wszystkie wymienione wyżej

organy oprócz RM; (przede wszystkim: ministrowie, urzędy centralne, organy ST)4. Problem ważności aktów normatywnych wydanych przed wejściem w życie Konstytucji K.z 1997 nie pozbawiła a priori mocy aktów nieodpowiadających wymogom konstytucyjnym. Przyjęto iż w

ciągu 2 lat RM ustali które z uchwał RM i innych wymaga zastąpienia przez rozporządzenie na podstawie upoważnienia ustaw albo które staną się uchwałami albo zarządzeniami w rozumieniu K.

W wykonaniu postanowień w 2000r została uchwalona ustawa o zmianie niektórych upoważnień ustawowych di wydania aktów normatywnych oraz i zmianie niektórych ustaw. Dostosowano nią upoważnienia do wydawania aktów normatywnych zawartych w ustawach wymogów K oraz przyjęto iż z dniem wejścia w życie jej:

Tracą moc uchwały RM i zarządzenia Prezydenta i innych organów jeżeli zostały podjęte bez upoważnienia ustawowego

Tracą moc inne niż wymienione wyżej akty jeżeli zawierają normy o charakterze powszechnie obowiązującym lub wewnętrznym z wyjątkiem rozporządzeń

Tracą moc rozporządzenia wydane przez organy inne niż wskazane w konstytucji 5. Procedura i technika prawodawcza Ustawa Proces zaczyna się złożeniem przez uprawniony podmiot projektu do Marszałka Sejmu wraz z pismem

wskazującym przedstawiciela upoważnionego do reprezentowania podmiotu w pracach nad projektem. Postępowanie w sejmie -> Regulamin Sejmu RP 30 lipca 1992 Postępowanie w senacie -> Regulamin Senatu RP 23 listopada 1990r. Posłowie przy opracowaniu mogą korzystać z Biura Legislacyjnego oraz Biura Analiz Sejmowych Kancelarii

Sejmu Procedurę opracowywania projektów ustaw oraz innych aktów normatywnych przez organy admin. rządowej

oraz ST określa rozporządzenie Prezesa RM z 20 czerwca 2002 w sprawie ‘zasad techniki prawodawczej’ Przyjęte zasady techniki prawodawczej nie wiążą prawnie ani Sejmu i Senatu, ani Prezydenta. Omawiane zasady techniki mają zapewnić poprawną i jednolitą redakcję tekstów, a w konsekwencji

umożliwić ich odczytanie przez osoby nieprzygotowane zawodowo do interpretacji przepisów. Szczególny nacisk: struktura i forma, język, sposób i oznaczenia ustawy, znaczenie terminów i pojęć, itd.

Zasady te zawierają dyrektywy aby przyczynić się do spójności i niesprzeczności norm np. poprzez vacatio legis

Organizację prac oraz post. w spr. związanych z opracowywaniem, uzgadnianiem i rozpatrywaniem projektów aktów normatywnych kancelarii Prezesa RM u ministerstwach reguluje uchwała nr 49 – z 2002r regulamin pracy RM


7 Szczegółowy tryb opracowania i rozpatrywania projektów aktów prawa miejscowego może być uregulowany

w statutach gminnych i powiatowych oraz uchwałach sejmików.


8R V Pojęcia teoretyczne 1.

Aparat administracyjny = wszystkie jednostki wykonujące funkcje APbl (państwowe, samorządowe i prywatne) organy Adm rządowej, organy samorządowe, zakłady użyteczności publ. podmioty wykonujące funkcje APbl na podstawie upoważnień (fundacje, spółki handlowe)

Przyczyny podziału zadań: funkcjonalne: różnorodność potrzebnych kwalifikacji terytorialne: sprawy lokalne i o większym zasięgu organizacyjne: bliżej społeczności (gospodarka komunalna) lub zarządzanie centralne (obrona narodowa)

lub niezależność (organy kontrolne) finansowe: minimalizacja kosztów utrzymania aparatu adm.: koncentracja kompetencji / powierzenie ich

organom prywatnym2.

Kontrola: funkcja organu polegająca wyłącznie na sprawdzaniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości

wpływania na działalność jednostek kontrolowanych (nie można wydawać nakazów/poleceń) organ wydaje zalecenia oraz przedstawia wyniki kontroli + wnioski wyjątkowo, w celu uniknięcia strat organ może wydawać tzw. zarządzenia doraźne natychmiastowego

usunięcia nieprawidłowości czasami kontrola = lustracja = wizytacja = inspekcja = rewizja odpowiedzialność wyłącznie za prawidłowość kontroli

Nadzór = kontrola + wiążące wpływanie na na organy/instytucje nadzorowane organ jest wyposażony w środki oddziaływania na postępowanie organów/jednostek nadzorowanych, nie

może jednak wyręczać tych organów w ich działalności środki nadzoru (muszą być wyrażone expressis verbis, nie wystarczy zapis „organ nadzoruje” → konieczne

określenie konkretnych środków. Inaczej → tylko środki niewładcze.)o środki oddziaływania merytorycznego np. zawieszanie/uchylanie rozstrzygnięć (uchwał, zarządzeń)

jednostek nadzorowanycho środki oddziaływania personalnego np. zawieszanie w czynnościach członków kierownictwa

nadzorowanej jednostki odpowiedzialność w zakresie nadzorowanych spraw

Koordynacja uprawnienia wykonywane przez organ w stosunku do organów/instytucji, które nie są mu bezpośrednio

podporządkowane organizacyjnie cel : zharmonizowanie działalności jednostek. Odpowiedzialność w zakresie koordynowanych spraw

Kierownictwo wszelkie środki w celu oddziaływania na postępowanie organów kierowanych (o ile prawo nie zakazuje) instrumenty kierowania

o wytyczne = instrukcje i inne wewn. akty normatywneo polecenia służbowe

Pełna odpowiedzialność za postępowanie instytucji/organów kierowanych

Kryterium sprawowania kontroli / nadzoru / koordynacji:legalność = zgodność z prawem, celowość, rzetelność, gospodarność

Uwaga! Zazwyczaj jeśli przyznana jest np. koordynacja to oznacza to i nadzór i kontrolę. Niezależnie od tego, przepis musi określić konkretne środki, jakimi może posługiwać się organ. Przyznanie mu środków ostrzejszych nie oznacza możliwości stosowania środków łagodniejszych. Jeśli brak oznaczenia środków (tylko określenie „koordynacja”) to organ nie może stosować środków władczych,

ale jednostka kontrolowana nie powinna (!) utrudniać sprawowania koordynacji, np. nie dostarczać dokumentów.3.


9Decentralizacja = sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia

faktyczna samodzielność (głównie finansowa: własne źródła dochodów i decyzje o wydatkowaniu)o samodzielność: organizacyjna = statutowa i majątkowa

obsadzanie stanowisk w drodze wyborów / przez inny zdecentralizowany organ wyposażenie we własne kompetencje dopuszczalny nadzór weryfikacyjny (zakres określony przez Prawo)

Hierarchiczne podporządkowanie = zależność organu niższego od wyższego, w której organ wyższy ma prawo kierowania pracą organu niższego za pomocą poleceń oraz decyduje o jego obsadzie personalnej.

Decentralizacja a autonomia Autonomia = kompetencja organów zarządzających częścią terytorium państwa do stanowienia przepisów

prawa rangi ustawowej, w szerokim zakresie spraw, bez ingerencji władz centralnych państwa. Decentralizacja dotyczy wykonywania prawa, a nie stanowienia.

Rodzaje decentralizacji: terytorialna = wyposażenie organów Adm zarządzających j. Podziału adm w taki stopnień samorządności

wobec organów nadrzędnych, aby można je było uznać za zdecentralizowane. Np. Samorząd terytorialny rzeczowa = powierzenie samodzielnym organom/organizacjom zarządzania okr rodzajami spraw. Np.

samorząd zawodowy: adwokatów, lekarzy. Np. zadania naukowe: PAN (poprzez ustawę).

Centralizacja = sposób organizacji aparatu państwowego, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom stopnia wyższego.

Ścisłe uzależnienie, brak samodzielności nie musi oznaczać skupienia kompetencji w organach centralnych nominacje kierowników polecenia, instrukcje, wytyczne: kierowanie.

Koncentracja = skupienie kompetencji w rękach nielicznej grupy organów.Dekoncentracja = rozproszenie kompetencji na większą liczbę organów.

4.Samorząd = jedna z form decentralizacji Administracji.

= Administracja sprawowana przez korporacje

Korporacja = zrzeszenie społeczności lokalnej wyposażone w osobowość prawną (też: = związek publ-pr) zazwyczaj przymusowe członkostwo, które następuje automatycznie wyposażenie we władztwo publ. (imperium) i kompetencje władcze (których nie ma organizacja prywatna)

o kompetencje wynikają z K i ustawo kompetencje głównie względem swoich członków, ale także innych np. przyjezdnych

Samorząd wobec państwa: działa pod nadzorem organów państwa

o promocja interesu publicznego wobec interesu lokalnego o gwarancja przestrzegania prawa

może zaskarżać do sądu adm. dotyczące go D organów państwa w stosunkach cyw-pr z państwem -> droga sądowa ( bo 1. ma osobowość pr i 2. nie jest organem państwa)

Rodzaje samorządu:1. terytorialny = komunalny = powszechny2. specjalny:

o wyznaniowy o narodowościowy o gospodarczy np. izby rolnicze, izby gospodarcze (dobrowolne zrzeszenia bez ustawowych uprawnień)o zawodowy np. adwokacki → szerokie uprawnienia nadane ustawowo

obowiązkowa przynależność wpływ na dopuszczanie chętnych do wykonywania zawodu


10 nadzór nad wykonywaniem zawodu → uprawnienia dyscyplinarne (samorządowe sądy dysc.)

o użytkowników zakładów użyteczności publicznej np. studencki (U z 7.09.1991 o systemie oświaty)Inne rozumienia samorządu: Podr. Str. 95 akapit 148

5.A. Organ państwowy i organy APń

Każda osoba prawna działa przez swoje organy. Organ = wewn. j. org. danego podmiotu prawa, która wyposażona jest w uprawnienie do wyrażania woli

tego podmiotu. (Podstawa = prawo, nie pełnomocnictwo). Wyrażanie woli = tu: wykaz zadań i kompetencji

Organ państwa = każda j.org. Państwa mająca uprawnienie do wyrażania woli państwa, czego wyrazem jest przyznanie danej j.org. określonych kompetencji.

B. Organ Adm Organ APń = organ państwa zajmujący się bezp. wykonywaniem funkcji adm. państwa. → zajmuje się wykonywaniem Pr (bez organów ustawodawczych i sądów), zawsze musi otrzymać kompetencje od państwa.

C. Rodzaje organów Adm.I.) Podział ze względu na strukturę:

1. Zdecentralizowane (organy Adm samorządowej)o terytorialnego

1. Rada G, 2. wójt/burmistrz/prezydent miasta 1. Rada P, 2. Zarząd P ze starostą jako przewodniczącym 1. Sejmik W z przewodniczącym, 2. Zarząd W z marszałkiem jako przewodniczącym

o zawodowegoo gospodarczego

1. Scentralizowanie (organy Adm rządowej) = organy podporządkowane RMo w tym na obszarze W:

wojewoda organy rządowej Adm zespolonej w W (np. kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży) organy Adm niezespolonej (np. dyr. izb celnych, naczelnicy Urz celnych, dyr. Urz

morskich/statystycznych) j.s.t. i ich związki, jeżeli wykonują zadania Adm rządowej (z U/ porozumienia) starosta, jeśli wykonuje zadania Adm rządowej (z osobnych U) inne podmioty, jeśli wykonują zadania Adm rządowej (z osobnych U)

II.) Podział ze wzgl. na stopień organu (Adm. rządowa)1. organy centralne (najwyższy szczebel + obszar całego państwa (wyjątek: np. Minister Ziem Odzyskanych)

a. organy naczelne : Adm: RM, Prezes RM, ministrowie, KRRiT, inne z U,b. urzędy centralne = organy centralne, które nie są organami naczelnymi, np. Urząd Ochrony Konkurencji

(praktyka: jego prezes)2. organy terenowe (tylko część terytorium państwa + niższy szczebel struktury zarządzania)

a. organy Adm. rządowej, np. wojewodab. organy samorządu terytorialnego (organy W, P i G)

a. organy Adm zespolonej , np. organy Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Handlowej/Weterynaryjnej, Państwowej Służby Ochrony Zabytków;

b. organy Adm niezespolonej , np. dyrektorzy urzędów morskich/ żeglugi śródlądowej, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej

III.) Podział ze wzgl. na funkcje:1. organy decydujące, mają prawo władczego rozstrzygania spraw w drodze D wiążących inne podmioty2. organy pomocnicze = doradcze; mają prawo badania spraw i wyrażania opinii (U przypisuje)

IV.) Podział ze wzgl. na skład organów:1. jednoosobowe (np. Prezes RM, dyrektor Urzędu np. Patentowego → a nie cały Urząd)

o zalety : duża operatywność (szybkość, na bieżąco, wiele D), wyraźna odpowiedzialność, niskie koszty utrzymania organu,


11o bieżące operatywne zarządzanie (stąd na niższym szczeblu i nadanie im kompetencji do wyd. D adm.)

2. kolegialne (np. RM, SKO)o zalety : 1 organ = osoby z różnych środowisk o różnych interesach i zasobie wiedzy, powszechne

odczucie obiektywnościo wady : powolność działania, trudność określenia odpowiedzialności, większe koszty utrzymania

organu, niemożliwość podejmowania większej liczby decyzjio zastosowanie: D skomplikowane i strategiczne, wytyczanie kierunków działania, założenia polityki

itp.V.) Podział ze wzgl. na sposób ustalania obsady personalnej: organy wybieralne i organy obsadzane w drodze

nominacji = mianowanie

E. Zakres działania i właściwośćZakres działania organu = wyliczenie spraw, którymi organ się zajmujeKompetencja = właściwość = wskazanie, w jakiej formie prawnej organ może działać w powierzonej mu sprawie

miejscowa = terytorialna = określenie, jaki organ terenowy ma kompetencję do rozstrzygnięcia danej sprawy z punktu widzenia terytorialnego zasięgu działania

rzeczowa = prawo do rozstrzygania okr kategorii spraw funkcjonalna = instancyjna = wskazanie instancji właściwej do rozstrzygnięcia sprawy

art. 19 KPA → organy APbl przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowejart. 156 § 1 KPA → nieważność D, która została wydana z naruszeniem przepisów o właściwość

Spory o właściwość (miejscową) negatywne (żaden organ nie uważa się za właściwy) pozytywne (kilka organów uważa się za właściwy)

Przeniesienie kompetencji: kompetencje do załatwienia pewnego rodzaju spraw zostały przeniesione na inny organ. Zasada: nieprzenoszalność. Wyjątków nie interpretować rozszerzająco. pk musi mieć wyraźną podstawę prawną ustawową (nawet w scentralizowanej strukturze: kierowanie ≠

przejmowanie) delegacja = wyższy → niższy dewolucja = niższy → wyższy. Np. przy wyłączeniu organu wykonanie przeniesionych kompetencji na własną odpowiedzialność i we własnym imieniu

Upoważnienie do wykonywania kompetencji = pełnomocnictwo administracyjne jednostka nie przejmuje kompetencji, tylko je wykonuje w imieniu i na odpowiedzialność organu pracownik/podmiot nie staje się organem poprzez upoważnienie do wykonywania kompetencji przekroczenie zakresu upoważnienia powoduje nieważność pracownikowi aparatu pomocniczego (np. burmistrz → pracownik UM)

o nie wymaga szczególnej podstawy pr (w regulaminie, w obowiązkach stanowisk, w poleceniach przełożonego)

o tylko na podstawie art. 268a KPA nie można upoważnić do wydawania aktów normatywnych itd. innemu organowi Adm. (np. organ miasta A → organ miasta B)

o dokonywanie czynności procesowych w post. Wyjaśniającym (podstawa art. 52 KPA: wezwanie osób z innej właściwości miejscowej do udzielenia wyjaśnień/innych czynności procesowych)

innemu podmiotowi (np. starosta → dyrektor gimnazjum)o wymaga wyraźnej podstawy prawnejo organom wykonawczym sołectw, dzielnic i osiedlio organom przedsiębiorstw utworzonych przez gminęo gminie na podstawie porozumień zadań z zakresu Adm rządowej

F. Zakład adm. = zakład użyteczności publ.= względnie samodzielna j. org., wyposażona trwale w środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe, bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym.Cechy większości zakładów adm: zakład jest jednostką budżetową (rozliczanie brutto + wysokość wpływów nie zależy od dochodów)

o rzadko zakład jest zakładem budżetowym (rozliczanie netto = koszty są pokrywane z dochodów własnych)


wewnętrzne zewnętrzne

12 stosunek adm-pr między zakładem a usługobiorcą (podporządkowanie kierownikowi,

władztwo zakładowe: jego granice określają cele zakładu) np. muzea, biblioteki, szkoły, przychodnie, szpitale, zakłady karne przeciwieństwo zakładu = przedsiębiorstwo (spółka zoo / SA: różne cele) kierownik + organ kolegialny nie są organami APń, tylko organami zakładu, mimo to w zakresie wykonywania

Adm stosuje się do nich KPA jeśli akty nie wywołują skutków pr poza stosunkiem zakład-usługobiorca, np. promocja na wyższy r. studiów, to KPA

nie stosuje się prócz skarg i wniosków. Jeśli akty wywołują zewn. Skutki pr, to są to Decyzje adm. Np. D o zwolnieniu

G. Inne jedn. Org. w systemie APbl – nietypowe podmioty administrujące Fundacje Osoby prawne w postaci korporacji (spółek handlowych) NBP (cechy naczelnego organu administracji jak i podmiotu gospodarczego) Państwowe przedsiębiorstwa użyteczności publ. np. Poczta Polska Fundacje prawa publicznego (tworzone w drodze U, dostają środki z BP, są nadzorowane przez Premiera/wł.

ministra) np. CBOS, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Fundusze, mają status państwowych funduszy celowych,

np. F. Pracy, Bankowy F. Gwarancyjny, F. Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Agencje, np. A. Mienia Wojskowego, Polska A. Rozwoju Przedsiębiorczości, Państwowa A. Atomistyki

1. Ich szefowie mają pozycję prawną centralnych organów Adm. Rządowej (np. ABW). Wtedy agencja = urząd i nie jest to nietypowy podmiot administrujący

2. Podmioty o ch. Spółek handlowych, podporządkowane prawu prywatnemu, wykonują zadania zlecone, zawsze są nietypowymi podmiotami Adm.

3. Państwowe osoby prawne (najliczniejsza grupa, niejednolitość zadań) Państwowe osoby prawne w postaci korporacji (spółek handlowych) np. GPW w W-wie S.A.

Instrumenty reglamentacji: nakaz/zakaz/pozwolenie.Podmiot wyk. Zadanie zlecone zachowuje się jak organ APbl. Tylko w zakresie wyk. Zadania.

H. Funkcje zlecone APblDef. Forma: jak zlecić? Przedmiot: co i jak? Podmiot: komu?

Zlecenie funkcji Adm=

zlecenie realizacji zadania APbl

1. Zlecenie w samej Ustawie2. Wyraźne upoważnienie w

U do przekazania kompetencji (wojewoda)

kompetencje do stosowania jednostronnych rozstrzygnięć

w formach wł. dla organów Adm. (aktów adm.

i aktów normatywnych)

Organom spoza aparatu państwowego organizacjom pożytku publicznego organom samorządu zawodowego zakładom adm. innym niepaństwowym

Nawet jeśli podmiot, który wydał dany akt, ulegnie likwidacji, akt ten zachowuje moc obowiązującą. Do aktów, który wywołują skutki prawne na zewnątrz, stosuje się KPA.

Wykonywanie zadań Adm. = wykonywanie działań, które powinny obciążać APbl. W formie niewładczej.

6. Władztwo adm = imperium= szczególna postać władztwa państwowego. Polega na uprawnieniu organu APbl. do 1-stronnego kształtowania sytuacji prawnej podmiotu administrowanego poprzez wydawanie aktów pr oraz do stosowania przymusu w celu ich zrealizowania.

Cechy władztwa: ch. instrumentalny (zostało stworzone przez naukę prawa adm dla opisu zjawisk już istniejących) stopniowalność (podlegają mu wszyscy/niektóre podmioty) jest konieczne w stosunku adm-pr jest elementem niektórych form działania Adm jest koniecznym uprawnieniem organu APblPrzymus państwowy:

1. PRZYMUS EGZEKUCYJNY funkcja: aby zrealizowano polecenie organu Adm. dopełnienie polecenia zatrzymuje możliwość stosowania przymusu

2. KARA administracyjna/kryminalna/sankcja nieważności


Osoby Prawa publ, odrębne od państwa podmioty Adm, wyk. zadania publ. na własną odp. i we własnym im.

13 funkcja: wyrządzenie osobie ukaranej określonych dolegliwości z powodu niezastosowania się do

nakazu/zakazu późniejsze dopełnienie polecenia nie zwalnia z wykonania/nałożenia kary osobie ukaranej mandatem karnym przysługuje odwołanie do sądu (a nie do organu wyższego

stopnia)Kara administracyjna = forma represji wymierzanej w ramach stosunku adm-pr w związku z naruszeniem obowiązków adm.→ k.a. sensu stricto = kara pieniężna wynikająca z Pr Mat. Dotyczy podmiotów administrowanych.→ kara porządkowa = wynikająca ze stosunków procesowych (w ramach policji sesyjnej)→ kara dyscyplinarna = wynikająca ze stosunków wewn. Adm. Dotyczy funkcjonariuszy Adm, członków

samorządów specjalnych, użytkowników zakładów adm.

Władztwo zakładowe = częściowo władztwo adm., (stosunki adm-pr) a częściowo organizacyjne (stosunki cyw-pr). Dotyczy zakładów adm.

7. Publiczne prawa podmiotoweTriada Bernatzika

1. Interes faktyczny (gdy osoba odniesie bezpośrednią korzyść na skutek działań/zaniechań organu Adm.) Nie jest prawnie chroniony, nieuwzględnienie go jest prawnie dopuszczalne, ale może powodować sankcje społeczne.

2. Interes prawny = kwalifikowany interes faktyczny (przepisy nakazują organowi APbl rozpatrzenie interesu prawnego obywatela i uwzględnienie go w miarę możliwości. Odmowa jest dopuszczalna, jeśli organ wskaże okoliczności uzasadniające odmowę.

3. Publiczne prawo podmiotowe (organ APbl jest prawnie zobowiązany do postąpienia zgodnie z treścią tego prawa. Obywatel może żądać określonego działania, a gdy odmowa -> możliwość skargi do sądu adm. a. Pozytywne (żądanie, aby Adm. Podjęła pewne czynności lub przyznała okr. prawa) -> katalog str. 124 Pb. Negatywne (żądanie, aby Adm. Nie ingerowała w pewne sprawy)

Nie każda norma prawna jest prawem podmiotowymPrawa człowieka ≠ prawa podmiotowe

8. Ciężary publSzerokie znaczenie: = wszelkie obciążenia nakładane na j. dla osiągnięcia celów realizowanych przez APbl. (także podatki)Węższe znaczenie: = nałożony na j. obowiązek świadczenia o ch. Innym niż pieniężny w celu realizacji okr. celów publ.Art. 84 K -> „Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publ., w tym podatków, okr. w Ustawie”Świadczenia: ch. Osobisty / ch. Rzeczowy (dostarczenie rzeczy niezbędnych Adm. do osiągnięcia wskazanego w U celu.)Ciężary publ: ch. Powszechny (do wszystkich/szeroki krąg adresatów) / ch. Szczegółowy (do osób korzystających z okr. budynku/urządzenia). Mogą być nakładane w wyniku potrzeby niezwłocznych działań Adm. Publicznoprawne ograniczenia własności = obowiązek znoszenia pewnych stanów powodujących ograniczenie korzystania z własnościRóżnica: obowiązek będący istotą ciężaru publ. wynika z mocy prawa, a np. wywłaszczenie: z D konstytutywnej.

9. Rzeczy publDyskusyjne rozumienie rzeczy/własności publ. Def. S. Kasznicy: = wszystkie rzeczy, którymi państwo i inne związki publ-pr posługują się dla wykonania swych zadań. Kategorie rzeczy publ: Majątek skarbowy = rzeczy, które służą celom adm. pośrednio przez dostarczenie potrzebnych do tego środków

fin. (pieniądze, papiery wartościowe, ziemia i lasy państwowe, przedsiębiorstwa). Podlega gł. prawu prywatnemu. Majątek adm. = środki rzeczowe potrzebne do prowadzenie działalności, które Adm wykorzystuje bezp. do wyk.

zadań publ. (budynki: urzędy, szkoły, zakłady publ, szpitale ; ruchomości biurowe). Podlega gł. prawu publ. Dobra publ. = rzeczy służące do użytku powszechnego, bez wymaganego pozwolenia. (drogi, place, mosty, plaże).

Podlegają gł. prawu publ. Rodzajem dobra publ. jest dobro komunalne.


14Rozdział VI ADMINISTRACJA CENTRALNA

1. Zagadnienia ogólne Administracja centralna oznacza złożony układ organizacyjno-funkcjonalny, który tworzą organy, urzędy i

inne podmioty o różnym statusie prawnym (agencje rządowe, fundusze celowe) powołane do realizacji zadań administracji publicznej w ramach ich właściwości obejmującej skalę całego państwa.

Prócz konstytucji szczególne znaczenie ustawy z 8 sierpnia 1996 o RM oraz ustawy z 4 września 1997 o działach admin. rządowej

władza ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza (na szczeblu centralnym władzę wykonawczą tworzą prezydent oraz system admin centralnej)

centralne organy administracyjne: organy naczelne- podgrupa w ramach organów centralnych wyróżniona na gruncie zasięgu

właściwości oraz innych przesłanek;o węzłowa pozycja przejawia się tym, że organy są włączone w sferę kształtowania polityki

państwa oraz że w strukturze admin zajmują nadrzędne miejsce w stosunku do innych organów administracji centralnej

organy centralne (‘urzędy centralne’) – zbiór szerszy, oparty na kryterium zasięgu teryt właściwości organów (cały kraj)

w ramach układu admin centralnej są dwa zasadnicze segmenty: polityczno-rządowy (nim powiązane organy naczelne) oraz segment administracyjno-wykonawczy (powiązane pozostałe organy.

2. Prezydent RP Pozycja prawna prezydenta jest swoista i z różni się od pozycji organów administracji. (to, że jest we władzy

wykonawczej nie zalicza go od razu do admin) K powierza mu funkcję strażnika przestrzegania K. Funkcje reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych (ratyfikacja, mianowanie przedstawicieli RP,

przyjmowanie listów uwierzytelniających) W zakresie polityki zagranicznej prezydent współdziała z Prezesem RM i właściwym ministrem Funkcja dot. ochrony zewnętrznego bezpieczeństwa państwa (zwierzchnik sił zbrojnych, mianowanie szefa

sztabu generalnego, na czas wojny mianowanie (na wniosek Premiera) Naczelnego dowódcy sił zbrojnych, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie sił zbrojnych,)

Funkcje w dziedzinie wewnętrznego bezpieczeństwa państwa (wprowadzenie stanu wojennego – rozporządzenie prezydenta; 48h na przedstawienie sejmowi; <może uchylić bezwgl. Większością przy kworum>)

Rada bezpieczeństwa narodowego – organ doradczy, wspiera prezydenta w spawach dot. zewnętrznego i wew. bezpieczeństwa państwa. Aparatem pomocniczym Biuro Bezpieczeństwa Narodowego

Kompetencje dot. powoływania rządu i na wniosek Premiera dokonywania zmian na stanowiskach ministrów. Ma prawo zwołać w szczególnej wagi sprawach radę gabinetową

Funkcja prawodawcza (inicjatywa, wydaje rozporządzenia i zarządzenia, czasem rozporządzenia z mocą ustawy postanowienia (gdy ustawowe uprawnienia))

Funkcja związana z obsadami personalnymi na ważne wysokie stanowiska w państwie (desygnowanie Prezesa RM, dwie osoby do KRRiT, Pierwszego prezesa SN, Prezesa TK itd.)

Kompetencje w sprawach indywidualnych (nadawanie odznaczeń, tytułów) – nie jako zadania admin lecz jako prerogatywy

Aparatem pomocniczym – Kancelaria Prezydenta RP z Szefem Kancelarii3. RM

W ustawie o Radzie Ministrów RM= rząd; - w znaczeniu wąskim „rząd” w szerokim znaczeniu – obejmuje RM, Premiera, i ministrów (w takim pojmowaniu rząd to nie tylko

organy naczelne ale również inne podmioty np. pełnomocników czy wojewodów)

A. Skład RM Art. 147 K. Prezes RM oraz ministrowie; w skład RM mogą być powołani wiceprezesi – zarówno prezes jak i

oni mogą być ministrami; ponadto do składu mogą być powołani przewodniczący komitetów określonych w ustawach (np. Komitet Integracji Europejskiej)

Nie ma obowiązku powoływania wiceministrów ( obowiązki prezesa pełni jeden z ministrów)B. Funkcje i kompetencje RM Ciężar wykonywania polityki państwa i kierunkowania władzy wykonawczej (warstwa polityczna)


15 RM prowadzi politykę wewnętrzna i zagraniczną RP i należą do niej wszystkie sprawy polityki państwa,

których ustawa konstytucyjna lub inna nie zastrzegły dla innego organu bądź samorządu – domniemanie kompetencji

Rada ministrów zajmuje wobec całej administracji pozycję nadrzędną i kierowniczą; łączy ogniwa całego aparatu; f. kierownicze, nadzorcze, kontrolne, koordynacyjne RM w stosunku do ministrów i innych podległych organów (te następnie dalej)

Zadania RM to np. zapewnienie wykonania ustaw, wydanie rozporządzeń, chronienie interesu Skarbu Pń, uchwalanie projektu budżetowego (wykonanie itd.), utrzymanie stosunków i zawieranie umów z rządami innych państw, zapewnienie bezpieczeństwa wew. państwa określenie organizacji i trybu swojej pracy

Koordynowanie i kontrolowanie prac organów administracji rządowej – ostatni najwyższy organ w systemie zamakając układ funkcjonalny całej administracji rządowej (Ne tylko aparatu centralnego)

Admin rządowa zaliczamy wszystkie organy urzędu i podmioty realizujące f. admin. rozlokowane na różnych szczeblach zarządzania, połączone ze sobą różnorakimi więzami i tworzące przez to pewien całościowy układ organizacyjny, wobec którego zwierzchnie kierownictwo ma RM (inne to administracja samorządowa lub państwowa nierządowi – np. Państwowa inspekcja pracy)

Funkcje i kompetencje w zakresie prawodawstwa RM inicjatywa ustawodawcza, rozporządzenia i uchwały mające charakter wewnętrzny!

C. Organizacja i tryb działania RM Organizacja i tryb nie wymaga regulacji na drodze ustawowej; Kolegialny charakter RM i wskazuje, że działa ona kolegialnie!; ale nie tylko posiedzenia formalne, ale też

korespondencyjne ustalenie stanowisk – droga obiegowa; główną formą jednak posiedzenia Na posiedzeniach zagadnienia o generalnym charakterze i podstawowym znaczeniu (konstytucja i ustawy) Tryb obiegowy – do rozwiązania problemów natury bardziej skonkretyzowanej Posiedzenia zwołuje prezes, (w szczególnym trybie prezydent); Są niejawne! Nałożenie obowiązku na RM

informowania opinii publicznej i przedmiocie posiedzenia oraz podjętych rozstrzygnięciach, z wyłączeniem wszakże spraw, do których premier zarządził tajność obrad

Przygotowanie posiedzeń i obsługa – sekretarz RM (przyjmowanie projektów dokumentów, opracowanie protokołu ustaleń RM, koordynowanie działalności legislacyjnej. Przygotowanie dokumentów i złożenie do podpisów Prezesowi RM)

D. Reprezentowanie RM oraz ustanawianie pełnomocników rządu Reprezentowanie – Prezes RM, lecz ponadto przed sejmem – rząd może być przez upoważnionego przez RM

członka RM; Prezes RM może na wniosek Ministra udzielić upoważnienia do reprezentowania rządu przed Sejmem sekretarzowi stanu lub podsekretarzowi stanu w danym ministerstwie, pełnomocnikowi rządu lub kierownikowi urzędu centralnego (na posiedzeniach plenarnych bez składania oświadczeń w imieniu rządu)

Poza posiedzeniami Prezes na wniosek ministra może wyznaczyć do sejmu każdą inną czynną osobę w danym dziale admin rządowej.

Pełnomocnik rządu Do spraw których przekazanie członkom RM nie jest celowe; może być sekretarz stanu, podsekretarz

stanu (a w szczególnie uzasadnionych wypadkach – wojewoda) może też być jednak osoba niepiastująca żadnego z tych stanowisk

Może być ustanowiony i działać w strukturze ministerstwa lub innego urzędu admin. Ustanowienie w drodze rozporządzenia RM – zakres upoważnień, sposób nadzoru nad jego

działalnością, itd.E. Organy pomocnicze RM i Prezesa RM Rola polega na spełnianiu funkcji inicjatorskiej, wnioskodawczej, projektodawczej lub opiniującej; często

celem jest powołania jest zapewnienie warunków uzgadniania Stanowisk członków RM oraz koordynacji i spójności działania poszczególnych ogniw RM. Nie mają te organy samoistnych kompetencji, status organów wewnętrznych RM

Podstawy prawne – tworzy ustawa o RM (cały rozdział 3); z własnej inicjatywy lub na wniosek członka RM tworzy premier w drodze zarządzenia

Należą: (Premier określa nazwę, skład, zakres działań i tryb postępowania) Stały komitet lub komitety RM w celu przygotowywania, inicjowania uzgadniania rozstrzygnięć lub

stanowisk w sprawach zadań i kompetencjo Komitety do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy (doraźne); Rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze

a) Komisje kodyfikacyjne- charakter roboczy; cel: opracowanie projektów kodyfikacji dziedzin prawa


16b) Komisje wspólne – w uzgodnieniu z zainteresowaną instytucją (środowiskiem społ.) powołać komisję

wspólną; cel: wypracowanie wspólnego stanowiska; sposób finansowania RM w drodze rozporządzeniac) Rada legislacyjna – organ ustawowy; rola opiniodawcza i doradcza w zakresie projektów rządowych; 20

osób; Premier po zasięgnięciu opinii RL w drodze rozporządzenia ustala zasady i Techniki prawodawczej, rejestrowania aktów normatywnych oraz ogłaszania tych aktów;

d) Rządowe centrum legislacji – na czele Prezes; wiceprezesi (powoływani przez premiera na wniosek Prezesa centrum); dyrektorzy komórek organizacyjnych; zadanie: obsługa prawna RM w zakresie legislacji; opracowanie rządowych projektów; - miejsce tworzenia projektów ustaw (wyjątkiem ustawa budżetowa – min finansów; i kilka innych str. 153); inne zadania opracowanie stanowisk prawno-legisl, analizowania orzeczeń TK SN itd., koordynowanie przebiegu uzgodnień rządowych projektów ustaw; redagowanie i udostępnianie dziennika ustaw i monitora, współdziałanie z Komitetem integracji europejskiej- dostosowanie prawa polskiego, monitorowanie wydawania przez organy przepisów wykonawczych do U.

4. Prezes RM, wiceprezesi RM oraz Kancelaria Prezesa RMA. Prezes RM Dwie funkcje – przewodniczący RM, monokratyczny samodzielny organ administracji rządowej; nie tylko

organizatorska funkcja lecz kieruje merytoryczną działalnością RM i jest kierownikiem rządu odpowiedzialnym za polityczne efekty tego działania

Premier zapewnia wykonanie polityki RM i określa sposoby jej wyk.; wydaje wiążące wytyczne i polecenia Decyduje o kształcie i składzie rządu, kreuje ministrów + ministrów bez teki – nie kierujących działaniami

administracyjnymi; określa jakie zadania przypadają na ministra; duża elastyczność; Instrumenty prawne służące premierowi to np. ( żądanie informacji, zwoływanie posiedzeń organów

pomocniczych, przekazywać z urzędu lub na wniosek sprawy od jednego do drugiego ministra, rozstrzygać spory kompetencyjne między ministrami.

Zakres zadań i kompetencji jako naczelny organ administracyjny: Funkcja prawodawcza – rozporządzenia zarządzenia; wydawanie dziennika ustaw, Funkcja personalna - kształtuje skład osobowy RM, obsady personalne na stanowiskach admin

państwowej – podsekretarze, wojewodowie; występuje z wnioskami o dokonanie obsad, zwierzchnik służbowy pracowników administracji rządowej (centralnej i terenowej oraz korpusu służby cywilnej);

Nadzór nad licznymi organami centralnymi – Funkcje kierownicze i nadzorcze w stosunku do terenowych organów administracji rządowej Cały kompleks spraw z różnych dziedzin administracji ( współdziałanie z NIK)

B. Wiceprezes RM Może być kilku, wnioskuje Premier, nie jest obligatoryjne, nie jest samodzielnym organem; nie ma własnych

kompetencji – wykonuje w zakresie przydzielonym kompetencje Premiera. Rola to pełnienie funkcji stałego pomocnika. Występuje w zastępstwie Premiera zobowiązany jest do reprezentowania stanowiska zgodnego ustaleniami przyjętymi przez RM

C. Kancelaria Prezesa RM Charakter prawny aparatu pracy obsługującego RM i jej ogniwa oraz służącego pomocą w Real; zapewnia

obsługę merytoryczną, organizacyjno-techniczną i biurową; działa na rzecz całego systemu organizacyjnego (RL; pełnomocników, premiera itd.)

Zadania: dokonywanie ocen skutków regulacji; opracowywanie analiz, prognoz. Obsługa spraw kadrowych itd. Katalog otwarty (str159)

Kieruje szef kancelarii Prezesa RM

5. Minister i ministerstwoA. Pozycja prawna ministra

Pozycję kształtuje K oraz ustawę o RM i ustawę o admin. rząd. Minister jest powołany do kierowania określonym działem administracji rządowej lub do wypełniania

zadań wyznaczonych przez Prezesa RM; - wynika, iż są DWA RODZAJE MINISTRÓW (KIERUJĄCY WYODRĘBNIONYMI DZIAŁAMI ADMINISTRACJI ORAZ MINISTROWIE OD ZADAŃ Z UPOWAŻNIENIA Premiera)

Pierwsza kategoria – ministrowie resortowi; czasem działowi – kierujące działami administracji;

Resort w znaczeniu szerszym to wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział (gałąź) admin., państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne, kierowany przez jeden organ centralny


17Resort w znaczeniu ścisłym oznaczał wyodrębniony organizacyjnie dział administracji grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne, kierowany ze szczebla centralnego przez organ naczelny tj. ministra lub przewodniczącego komitety będącego naczelnym organem AP.

Obecnie używa się terminu dział – to wyznaczony ustawowo krąg spraw z zakresu administracji, poddany kierownictwu ministra, jak również określone przez ustawę organy i inne podmioty szczebla centralnego, działające w dziedzinach spraw objętych działem, które podporządkowane są temu ministrowi lub poddane jego nadzorowi

Działy – liczba płynna ok. 30; względnie trwały podział; Premier dokonuje zabiegów koncepcyjno-organizatorskich, które będą zmierzać do stworzenia układu strukturalno-funkcjonalnego odpowiadającego wizji politycznej. Premier wydaje niezwłocznie po powołaniu RM szczegółowy zakres działania ministra – jeśli powoła ministra w innym czasie – rozporządzenie atrybucyjne; rozporządzenia te wyposażają ministrów w działu, aparat pomocniczy, środki finansowe i wskazują podległe jednostki organizacyjne

Sprzeczność – w K na sferę działania ministra składają się zadania i kompetencje określane w różnorakich przepisach ustaw a nie w rozporządzeniu Premiera

Rozporządzenie atrybucyjne ustala więc nie zadania lecz właściwości danego ministra, które pokazują mi jakie zadania z których ustaw należą do niego

Premier nie kształtuje działów administracji, lecz dokonuje powierzenia ministrom kierownictwa działami ustalony w drodze ustawowej;

Ministrowie ‘bez teki’- zajmują się sprawami powierzonymi przez Premiera; powołuje ich Prezydent; tak samo –rozporządzenie atrybucyjne – zakres działania wytyczony przez premiera ministrowi ‘ z powierzenia’ obejmuje zadania i kompetencje przypisane prawnie {Prezesowi RM;

Minister: uczestniczy ustalaniu polityki państwa, inicjuje w swoim zakresie politykę rządu; koordynuje wykonanie polityki przez organy mu podległe, Współdziała z członkami R, nadzoruje działalność terenowych organów admin rządowej, występuje do Premiera o powołanie zespołów międzyresortowych, powołuje rady i zespoły jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania; obowiązek ministra polegający na identyfikowaniu się z rządem;

Minister resortowy – rola samodzielnego organu administracji, bez teki – członek RM; Minister działowy funkcjonuje w ramach swoich kompetencji we własnym imieniu , podczas gdy minister

wykonuje zadania wyznaczone przez premiera działa z upoważnienia Prezesa RM Minister kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek

organizacyjnych (powołuje kierowników jednostek; organizuje kontrolę sprawności działania itd.); ponad to nadzoruje i kontroluje działalność organów i jednostek w stosunku do których uzyskał uprawnienia nadzorcze

Minister działowy – kompetencje prawodawcze: ROZPORZĄDZENIA, może tez ZARZĄDZENIA (ch. Wewn.) Ministrowie powoływani są w ramach procedury konstytuowania się rządu (prezydent na wniosek premiera,

sam może złożyć dymisję) Dymisja a ministra wymuszona przez sejm poprzez uchwalenie ministrowi wotum nieufności (bezwzględna

większość głosów; wniosek 69 posłów; powtórny wniosek po 3 miesiącach chyba że 115 posłów)

B. Sekretarze i podsekretarze stanu oraz ministerstwo (powołuje Premier na wniosek ministra, odwołuje Premier.) Ich czynności ustala minister, rola: bezpośredni, polityczni pomocnicy ministra funkcje i role są tożsame (nie mają innych funkcji) różnicą jest ranga i kolejność w zastępowaniu ministra są to stanowiska polityczne = dymisja RM = dymisja sekretarzy/podsekretarzy (3 miesiące od dnia powołania

nowej RMMinisterstwo jest aparatem pracy ministra

na jego komórki org. I pracowników można scedować realizację kompetencji (w imieniu i na rachunek ministra)

ministerstwa tworzy/znosi/przekształca RM w drodze rozporządzenia struktura organizacyjna (okr. w statucie ministerstw)

o departamenty (zadania merytoryczne)


18o biura (zadania z zakresu obsługi ministerswtwa)o sekretariaty (obsługa ministra, komitetów, rad, zespołów)o wydziały (komórki org. Tworzone w ramach departamentów/biur)o + gabinet polityczny ministra o stanowisko dyrektora generalnego (bezp. Nadzór nad departamentami/biurami/sekretariatami,

zapewnia prawidłowe wykonanie zadań okr. przez ministra, sekretarza stanu, podsekretarza. Organy pomocnicze i doradcze przy ministrze

o komitet doradczy (powoływany przez RM)o dodatkowo: komitety powołane przez ministra, w zależności od potrzeb

6. Organy kolegialne o swoistej pozycji prawnej w systemie administracji centralnej

o w K istnieją organy w postaci komitetów okr. W ustawach, których przewodniczący wchodz w skłąd RM = mogą być tworzone kolegialne organy (wyłącznie w postaci komitetów → nie komisje) przewodniczący → pozycja równorzędna z ministrami `

Komitet Integracji Europejskiej (naczelny organ do spraw koordynowania i programowania polityki związanej z integracją europejską oraz w zakresie otrzymywania pomocy zagranicznej)

KRRiT (stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publ. w radiofonii i tv)o istotne kompetencje: rozporządzenia, określa opłaty abonamentowe, koncesje i kontrola nad

prywatnymi mediami, rada nadzorcza w spółkach publ. RiTVo skład KRRiT: 5 członków (Sejm 2, Senat 1, Prezydent 2)o kadencja 6 lat (odwołuje organ, który powołał danego członka)o corocznie przedstawia Premierowi sprawozdanie o działalności i podstawowych problemach w RiTV

(także Sejmowi i Senatowi: odrzucają/przyjmują sprawozdanie. Odrzucenie = koniec kadencji jeśli w ciągu 14 dni potwierdzone przez prezydenta)

należy odróżnić organy kolegialne o ch. doradczym i opiniodawczym, występują najczęściej w postaci rad/komisji/komitetów, ale nie mają szczególnej pozycji prawnej, np. Rada Statystyki, Naczelna Rada Zatrudnienia

kolegium do spraw służb specjalnych: organ opiniodawczo-doraczy w spr. programowania, nadzorowania i koordynowania działań obu agencji (ABW i AWywiadu): służby kontrwywiadu wojskowego i CBA oraz podejmowanie działań służb mundurowych dla ochrony bezpieczeństwa państwa)

o skład: premier = przewodniczęcy + minister spr. wewn., obrony narodowej, MSZ, finansów publ, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego

o zadania: ocena/opinia na temat np. planó działąnia służb specjalnych, współdziałania z innymi państwami, powowływania/odwoływania szefów ABW, CBA, AW

7. Centralne organy administracji ≠ organy naczelne, ale czasem: = urzędy centralne.

Prezes GUS szef CBA Komendant gł. straży pożarnej/policji większość: ch. jednoosobowy (najczęściej: kierownicy) Urząd patentowy jest organem, nie jego prezes podporządkowane są organom rzędowego stopnia (na ogół): ministrom/Prezesowi RM większość funkcjonuje w ramach działów relacja z organami naczelnymi – nadzór.

A. Zakres i środki nadzoru

organy nadzorujące centralne organy Adm mają zagwarantowany wpływ na obsadę stanowisk kierowniczych w tych organach, na strukturę ich urzędów oraz kierunki działania.

Standard nadzoru: U o RM (nie dotyczy Premiera)

B. Rola organów (urzędów) centralnych


19 zawiadują ze szczebla centralnego realizacją wyznaczonych przez prawo zadań istotnych z punktu stabilnego

funkcjonowania państwa (reglamentacyjna, policyjno-ochronne, służby państwowe np. archiwalno-geologiczne)

organy mają pozostać stabilne i uniezależnione politycznie

C. Inspekcje specjalne = grupa w miarę jednorodnych, o określonym stopniu, samodzielności (i odrębności organizacyjnej instytucji) będących istotnym składnikiem całego systemu kontroli w państwie, a także elementem składowym aparatu administracyjnego

np. państwowa inspekcja sanitarna/weterynaryjna podobna rola: instytucje dozorów/nadzorów specjalistycznych (np. Urząd Nadzoru Technicznego) traktowana jest zbiorczo jako ogólna instytucja (nie 1 inspektor) powołana do określonych zadań

kontrolnych centralne organy inspekcji: Główni Inspektorzy = centralne organy Adm rządowej, są podporządkowani

MINISTROM funkcjonują w ramach zespolonej adm wojewódzkiej lub pod zwierzchnictwem starosty powiatowego nie są instytucjami monofunkcyjnymi (nie tylko f. Kontrolne, mogą np. wydawać D adm.)

8. Nietypowe jednostki organizacyjne administracji centralnej

Agencje = jednostki, która może mieć różny ch. Pr i która została utworzona do wykonywania wydzielonych zadań APbl często o gosp. i fin. naturze, leżących w obszarze zainteresowania rządu.

o dysponują majątkiem państwowym, o podporządkowane są ministrom lub premierowio niekiedy ich sytuacja pr jest podobna do centralnych organów Adm o lub o statusie państwowych osób pr. lub państwowych j. Org.

Fundusze celowe np. Fundusz Pracy Fundacje prawa publ. np. Zakład Narodowy imienia Ossolińskich niektóre osoby pr, których organy pełnią funkcję adm. np. Polski Klub Wyścigów Konnych


20R. VII Podziały terytorialne państwa

1. Rys historycznyZabory:

Zabór pruski: wielostopniowy (prowincje → rejencje (a.rz.) → powiaty (s.t.) → gminy i obszary dworskie Zabór austriacki: dwustopniowość (powiaty (s.t. i a. rz.)→ obszary wiejskie) Zabór rosyjski: trójstopniowość (gubernie → powiaty → gminy)

II RP: 17 województw (Śląsk: autonomia, Warszawa: grodzkie)Okres okupacji polskiej: generalne gubernatorstwo, reszta kraju jak okupanciOkres powojenny: rozdrobnienie j. terytorialnych (dzielnice j. podziału zasadniczego)Właściwa reforma 1954: zniesienie gmin, powołanie gromad/osiedli (przygotowanie do zmiany własnościowej)(gwałtownie zwiększenie l. Jednostek – b. małe j.)dekoncentracja, decentralizacja → spadek liczby 1972 utworzenie gmin U z 28 maja 1975 o 2-stopniowym podziale adm państwa oraz o zmianie U o radach narodowych (zniesienie powiatów, ich zadania dla gminy, 49 województw, dalszy spadek liczby G)U z 8 marca 1990 o samorządzie terytorialnym (obecnie gminnym) U z 8 marca 1990 o terenowych organach rządowej Adm ogólnej1998: trójstopniowy podział: do dziś.Powiat = lokalny samorząd terytorialny, województwo regionalne

2. Klasyfikacja podziałów terytorialnychrejonizacja = następstwo wyznaczenia dla poszczególnych instytucji obszaru działań nie pokrywające się z jednostkami zasadniczego/pomocniczego podziału → dotyczy obszaru mniejszego niż województworegionizacja = obejmuje nawet kilka województw/części państw: nieuregulowana na drodze ustawowejobszary wsparcia = U z 2000r.: tam, gdzie problemy rozwojoweregiony administracyjne = f. Pośrednia między j.s.t. a władzami APń, jeśli są: państwa regionalne.

3. Podział zasadniczy: U z 98r. Jednostki: W, P, G.

Gmin

a

Wykaz gmin w ustawie. Wymogi K dla zmian:

o uwzględnienie więzi społecznych, gosp. i kulto zdolność wykonywania zadań publ.

tworzenie, łączenie i podział, znoszenie (ustalanie nazw, składu, siedzib): RM po przeprowadzeniu konsultacji

nadanie gminie statusu miasta: RM

Pow

iat

tworzenie, łaczenie, znoszenie → rozporządzenie RM po opinii zainteresowanych rad gmin, powiatów i sejmikó województw

obszar ma być możliwie jednorodny więzi społ. I gosp. zdloność do wykonywania zadań publ.

Woj

e-w

ództ

wo

16 województw nazwy geograficzne - większość możliwość wyznaczenia na siedziby różnych miejscowości nazwa urzędu od województwa np. wojewoda podkarpacki tryb dokonywania zmian granic W → rozporządzenie RM po opiinii organów j.s.t.

4. podział pomocniczy geneza podziału z różnorodnych aktów np. w statucie G. A jeśli pow. 30tys. Mieszkańców → konsultacja z

Premierem można uchwałą upoważnić organy pomocnicze do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu APbl porozumienie komunalne – upoważnia Gy do powierzenia 1 z nich okr. zadań publ. (przejęcie praw i

obowiązków pozostałych G → udział w kosztach)5. podział specjalny

U z 2009 o wojewodzie i administracji rządowej w województwie – możliwość podziału specjlanego wyłącznie w drodze U uzasadnione ogólnopaństwowym ch. wykonywania zadań zasięg ponad 1 województwa


21Rozdział VIII Terenowa administracja rządowa zespolona

1. Uwagi wstępne Administracja terenowa – część administracji publicznej, której cele, funkcje i zadania realizowane są w

ramach określonych jednostek podziału terytorialnego państwa przez organy, urzędy i inne podmioty, których zakres właściwości nie jest ogólnopaństwowy, lecz zamyka się w poszczególnych jednostkach terytorialnych.

Traktowanie administracji w sensie podmiotowym (organizacyjnym) – stanowi kompleks złożony z wielu ogniw, które tworzą podmioty o różnym ch. prawnym (urzędy, jednostki organ.) powiązanych ze sobą więzami pr.

Na zakres systemu admin terenowej składa się administracja rządowa i samorządowa Administracja rządowa – województwo- wojewoda (art. 152K); ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w

województwie: zakres działania, zasady funkcjonowania, tryb powoływania/odwoływania Admin. rządowa w znaczeniu przedmiotowym: wojewoda, organy niezespolonej administracji rządowej, organy

administracji rządowej zespolonej (kierownik służb); JST (zadania zlecone i porozumienia); starosta (zadania admin rządowej); inne podmioty (zadania wynikają z odrębnych ustaw)

Administracja zespolona- wojewoda u kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży 2. Wojewoda i jego pozycja prawna

A. Organizacyjno- prawne usytuowanie wojewody Monokratyczny, samodzielny organ, powołuje i odwołuje premier na wniosek ministra (obligatoryjnie);

ogniwo scentralizowanej struktury admin. Wymogi – obywatelstwo, tytuł magistra lub równorzędnego, 3-lata stażu w kierowaniu zespołem,

niekaralność, pełnia praw publicznych, nieposzlakowana opinia Pełnomocnik rządu w regionie, Premier kieruje działalnością wojewody – instrumenty: zarządzenia,

polecenia, żądanie sprawozdań (zarządzenia też ministrów) Premier sprawuje nadzór nad wojewodą; kryterium: zgodność z polityką rządu.; Premier rozstrzyga spory

między wojewodami, wojewodą a ministrem, lub centralnym organem admin. Rządowej Premier może przekazać te kompetencje ministrowi właściwemu do spraw administracji, – mimo, że w

porządku prawno –ustrojowym ten minister takiej roli nie ma.B. Funkcje wojewody Wojewoda jest/pełni funkcje (str197): przedstawiciela RM; zwierzchnik rząd. admin. zespolonej w woj.;

organem admin. rządowej zespolonej w woj.,; organem admin. rządowej z domniemaniem kompetencji; organem nadzoru nad JST pod względem legalności; reprezentantem Skarbu Państwa(mienie województwa); organem wyższego stopnia (KPA- i przepisy materialno-prawne;); funkcja kontrolna – wobec organów admin. rządowej, jak i JST; funkcja prawotwórcza - stanowienie aktów prawa miejscowego;

Jako reprezentant RM: dostosowuje cele rządu do miejscowych warunków; zapewnia działanie wszystkich organów oraz kieruje nimi w sytuacjach nadzwyczajnych i kryzysowych; opracowuje plan operacyjny przed powodzią; przedstawia RM za pośrednictwem ministra projekty dokumentów rządowych w spr dot. W.

Do realizacji służą kompetencje: może wydawać polecenie (dla wszystkich organów admin. rządowej; w syt. kryzysowych tez dla JST); może też wstrzymać na drodze decyzji określoną egzekucję admin.; ma prawo żądać informacji od organów rządowych w woj.;

Zwierzchnictwo nad zespoloną administracją rządową: kierowanie, kontrolowanie, zapewnienie warunków i odpowiedzialność za działanie zespolonej administracji; też polecenia (nie mogą dot. rozstrzygnięć decyzji ani kompetencji ustawowo przyznanych innym organom);

C. Wykonywanie funkcji kontroli przez wojewodę Kontrola obligatoryjna: wykonywanie zadań przez admin zespoloną wynikającą z ustaw, aktów

wykonawczych; wykonywanie przez JST zadań z zakresu admin. rządowej; kontrola fakultatywna: sposób wykonywania przez organy admin. niezespolonej zadań

Kryterium: legalność, gospodarność, celowość i rzetelność (organy jst: legalność, gospodarność, rzetelność) Kontrola wojewody może być: kompleksowa (całość działań), problemowa (jedno zagadnienie),

sprawdzająca (sprawdza wyk. wniosków i uwaga z wcześniejszej kontroli), doraźna (zbadanie zagadnień wskazanych przez zarządzającą kontrolę), koordynowana (te same zagadnienia w kilku podmiotach)

Są roczne plany kontroli; kontrolę przeprowadzają pracownicy komórki ds. kontroli; ustalenia są ujmowane w protokole kontroli, stanowiącym podstawę do sporządzenia informacji o wynikach –wystąpienie pokontrolne (zawiera ocenę, wyryte nieprawidłowości itd.)

D. Aparat pomocniczy wojewody Aparat pomocniczy wojewody sensu stricto p urząd wojewódzki; aparat pracy wojewody w szerokim sensie+

sensu stricto+wskazane jednostki organizacyjne oraz stanowiska pracy


22 Wicewojewoda – powołuje i odwołuje premier na wniosek wojewody; takie same wymogi; kompetencje

określa wojewoda (nie są samodzielnymi organami lecz stanowiskami pracy; wypełnia zadania w imieniu wojewody – może go zastąpić.

Urząd wojewódzki; organizację określa statut urzędu nadany przez wojewodę i zatwierdzony przez prezesa RM; Statut ten określa też stanowiska kierowników zespolonych służb, inspekcji, straży oraz nazwy i zakresy działania jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy tych kierowników. W statusie urzędu wojewódzkiego odbija się struktura całej administracji zespolonej

Regulamin urzędu – ustalony zarządzeniem wojewody – tryb pracy Delegatury - tworzy wojewoda; mają usprawnić działanie wojewódzkich organów administracji zespolonej. Dekoncentracja wewnętrzna- dekoncentracja wykonywania kompetencji wojewody na rzecz pracowników

urzędu; upoważnienie pisemne Dekoncentracja zewnętrzna – wykonanie zadań i kompetencji wojewody przez podmioty spoza aparatu

pomocniczego wojewody; np. do JST Dyrektor generalny urzędu – stanowisko zapewniające prawidłowe funkcjonowanie urzędu.

3. Wojewódzka administracja zespolona Zespolenie administracyjne- konstrukcja aparatu administracyjnego w terenie, wyrażająca dążenie do

skoncentrowania tego aparatu w możliwym zakresie w danej jednostce terytorialnej w ramach jednego urzędu lub pod jednym zwierzchnikiem, a tym samym skupienie maksymalnie możliwej sfery zdań i kompetencji w jednym ośrodku władzy publicznej.

Zespolenie administracyjne w odniesieniu do admin. rządowej polega na skoncentrowaniu wokół wojewody i poddaniu jego zwierzchnictwu większości działających na obszarze województwa organów, zwłaszcza kierowników służb inspekcji i straży, (które wykonują w określonych dziedzinach kompetencje i zadania w imieniu wojewody z ustawowego upoważnienia, lub własnym.

Cel – województwo jak ośrodek supozycyjno-wykonawczy; bezpieczeństwo porządek publiczny Do zespolenia należą m.in.: Państwowa Straż pożarna, służba ochrony zabytków, policja, inspekcja handlowa.

Inspekcja weterynaryjna, nadzór budowlany, inspekcja transportu drogowego Zespolenie organizacyjne- wykonują zadania przy pomocy urzędu wojewódzkiego; niekiedy ustawy dopuszczają

oddzielenie - Wg ustaw gałęziowych poza urzędem m wojewódzkim (komendy policji); przez to, to zespolenie jest praktycznie nierealizowane

Zespolenie finansowe- nie zachodzi gdyż brak zespolenia organizacyjnego; źródłem finansowania są tu budżety odpowiednich organów centralnych

Zespolenie w płaszczyźnie osobowej- wojewoda ma wpływ na obsadę; kwestia jego nie jest normowana rozwiązanie systemowe – na stanowisko powołuje i odwołuje wojewoda za zgodna organu centralnego (np. tak jest w nadzorze geodezyjnym)

Zespolenie -aspekt kompetencyjny – wojewoda wykonuje zdania przy pomocy organów administracji zespolonej w województwie. Działają w imieniu i na odpowiedzialność wojewody (aczkolwiek są regulacje e ustaw gałęziowych)

Zwierzchnictwo wojewody wobec administracji zespolonej obejmuje: Kierowanie administracją oraz koordynowanie jej działalności Kontrolowanie jej działalności Obieranie od organów administracji zespolonej informacji o wynikach prowadzonych na podstawie

odrębnych ustaw kontroli Wojewoda ponosi odpowiedzialność za rezultaty działania – polityczna odpowiedzialność.(Czasem tylko

prawna)


23Rozdział IX - TERENOWE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE ADMINISTRACJI SPECJALNEJ

Admin. specjalna – organy administracji podporządkowane bezpośrednio centralnym organom administracji; Zwierzchnikiem zespolonej admin. WOJEWODA; organem – Starosta powiatowy lub wojewoda W skład zespolonej administracji rządowej wchodzą obecnie np. organy Inspekcji Handlowej, Inspekcji Skup i

Przetwórstwa Artykułów Rolnych, Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, organy Policji i Państwowej Straży Pożarnej oraz organy Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (i inne) + kurator oświaty, wojewódzki konserwator zabytku jaki pracownicy urzędu wojewódzkiego

Wojewoda powołuje i odwołuje kierowników ( za wyjątkiem Policji, Straży Pożarnej) Zadania w zakresie ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego; Zasada podwójnego podporządkowania – kierownicy służb inspekcji powiatowych są podporządkowani w

pionie i poziomie kilku wyższym podmiotom, z czego wynikają spory (brak procedur) Niezespolona amin. Rządowa - terenowe organy admin. rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi

lub centralnemu organowi admin rz. Oraz kierownicy państwowych osób prawych i innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu admin. rządowej w województwie. Tylko w drodze ustawy! Oraz uzasadnienie ogólnopaństwowym charakterem działań (lub więcej niż 1 woj.)Np. dyrektorzy urzędów morskich, statystycznych, izb celnych, izb skarbowych, dowódcy okręgów wojskowych, komendanci straży granicznej

Administracja skarbowa podlega ministrowi ds. finansów publ; działa poprzez izby (wyższy stopień)/urzędy skarbowe; zadania: ustalanie i pobór podatków, kontrola podatkowa.

Administracja wojskowa – podlega min. Obrony narodowej, działa poprzez dowódców okręgów wojskowych i szefów woj. Sztabów wojskowych, woj. Komitety obrony (przewodniczy wojewoda);

Powoływanie i odwoływanie organów admin rządowej o Admin niezespolona – w gestii właściwego centralnego organu admin lub tylko zgoda/wniosek

wojewodyo Zespolona – w gestii wojewody czasem zgoda/opinia innego organu

Organy admin niezespolonej stanowią akty prawa miejscowego (w tym rozporządzenia porządkowe) Muszą zaciągać opinie z wojewodą Ogłasza się je w wojewódzkim dzienniku urzędowym Uchyla premier w trybie nadzoru Nielegalne – obligatoryjne, niecelowe –fakultatywne Zaskarżenie w trybie skargi powszechnej do sądu admin.

Działanie organów admin. niezespolonej muszą być zgodne z poleceniami wojewody Spór rozstrzyga premier Admin niezespolona składa roczne informacje o swojej działalności Środki oddziaływania organów centralnych w ramach nadzoru nad działalnością organów admin niezespolonej:

o Określanie organizacji wewnętrznej – nadanie statutu;o Prowadzenie polityki personalnejo Pomoc i szkolenie kard; o Wydawanie poleceń i instrukcjio Dokonywanie kompleksowej kontrolio Otrzymywanie informacji i sprawozdańo Prawo wglądu w dokumentyo Koordynowanie działalności


24Rozdział X Samorząd terytorialny1. Podstawy prawne działania (str215) Konstytucja – r 7; Europejska Karta Samorządu Terytorialnego (EKST); Ustawy zwykłe: 1990 gminna; 1992 o RIO; 1998 ustrojowe ST, 2002 o wyborze wójta i o mst Warszawa;

2009 o wojewodzie i ARz. w W.;

2. Zasada subsydiarności Geneza : 1. Doktryna niemieckiego ekonomisty H. Pescha; 2. Encyklika Piusa XI – “Quadra gessimo anno” 1931 Podstawa prawna : W prawie polskim tylko w preambule konstytucji; i w EKST dokładnie art. 4 ust.3 Istota subsydiarności:

Dwa układy odniesienia (np. społeczeństwo/jednostka; państwo/gmina) Między tymi wspólnotami istnieje specyficzna relacja: każda z nich jako całość ma zabezpieczoną

prawnie i faktycznie sferę samodzielności. Większa wspólnota wspiera mniejszą tylko w ściśle określonych przypadkach = zakaz stosowania działań

władczych ponad potrzebę Subsydiarność ma ch. reguły organizacyjnej= ustrojowej oraz reguły postępowania Cele :

o unikaniu centralizmu i omnipotencji państwao przenoszenie zadań na poziom nadrzędny, jeśli podrzędny nie może ich wykonaćo podniesienie efektywności realizacji zadań (fachowość, rzetelność, ekonomika)

Z subsydiarności wypływa dyrektywa sprzeciwu wobec koncentracji zdań w większej wspólnocie; nigdy nie powierzać większej tego co może mniejsza -> stąd wypływa zasada decentralizacji; ma prawne skutki – przy tworzeniu prawa;

Konsekwencje prawne zasady: podział władzy publicznej oraz dualizm admin terytorialnej (RP: w W) podział zadań i kompetencji oraz środków finans. i rzecz. Pomiędzy szczeble ST domniemanie kompetencji na rzecz gminy decentralizacja władzy publicznej (art. 15)

3. Zasada decentralizacji Obecnie: = sposób organizacji aparatu wykonawczego w państwie, w którym JT (G P W) mają samodzielność

określoną Ustawą, a ingerencja w pole tej samodzielności – tylko na podstawie U i w f. przez nią przewidzianych –> gł. Nadzór weryfikacyjny oparty na kryterium legalności.

Samodzielność (zadaniowa i kompetencyjna, statutowa, majątkowa, finansowa i w zakresie nadzoru) Dynamiczna wersja d : nieustanny przepływ zadań i władzy między strukturą (Statyczna: prawnie okr. ramy) Art. 15 ust. 1 K : decentralizacja = zasada ustrojowa. Decentralizację realizują organy samorządu. Decentralizacja władzy publ. = przeniesienie imperium na podmioty odrębne od władztwa jako osoby pr.

prawa publ. oraz wyposażenie ich w kompetencje, środki fin. i rzeczowe (brak hierarchicznego podporządkowania) JST wykonują zadania we własnym imieniu, na podstawie U: nadaje osobowość pr. i przydziela kompetencje. Konstytucyjna obietnica samodzielności pr. dla JST, jest to warunek sine qua non. Prawne elementy determinujące samodzielność JST:

o samodzielność kompetencyjna np. przymus państwowyo Podległość organom rządowym tylko w f. nadzoru weryfikacyjnego (tylko gdy U zezwala)o Własność komunalna JST: osobowość pr. w rozumieniu prawa cywilnegoo Własne źródła dochodów i samodzielne wydatkowanie zasobów fin. (w tym władztwo podatkowe)o ochrona sądowa JST

4. Zasada udziału samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy publicznej Państwo sprawuje władzę publ. za pośrednictwem swoich organów lub korporacji publ-pr. Art. 16 ust. 2 K: państwo użycza samorządowi przynależnego mu imperium (ma ch. wtórny, ustępstwa) Imperium = możliwość sprawowania władzy = rządzenia, zarządzania (administrowania) i wyk. jurysdykcji Art. 16 K: istotna część zadań jest wykonywania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność Samorząd terytorialny jest podmiotem władzy publ. = Jest osobą prawa publicznego Podmiot władzy publicznej w G = wspólnota samorządowa, w której imieniu władza ta jest wykonywana, która

powołuje organy stanowiące. Wspólnota P = Wspólnota W = Władza samorządu ma podwójną legitymację (od narodu - K i od społeczności lokalnej - wybory) -> różnica od

innych rodzajów samorządu


255. Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce

A. Organy samorządu o Stanowiące: G: rada gminy (RG); P: rada powiatu (RP), W: sejmik województwa (SW)o Wykonawcze: G: wójt/burmistrz/prezydent miasta (wójt); P: Zarząd P; W: Zarząd W

Wybory 4-przymiotnikowe (równe, bezp., tajne, powszechne -> obecnie tylko wójt + organy stanowiące: realizacja zasady samodzielności)

Zasada kadencyjności: kadencja organów stanowiących + wójta trwa 4 lata od dnia wyboru Organy JST są organami osoby prawnej w serze dominium, a organami APbl. W sferze imperium

B. Referendum lokalneRealizacja zasady demokracji bezp.: Upodmiotowienie społeczności lokalnej = wspólnoty samorządowej

Samodzielność = wyrażenie swojej woli osobiście Stymulacja świadomości społ., poczucie wolności i tworzenie społ. obywatelsk.

Podmioty uprawnione do udziału w referendum:

Osoby stale zamieszkujące na obszarze JST Osoby mające czynne prawo wyborcze

Podmiot referendum lokalnego wspólnota samorządowa – osoby pozbawione praw wyborczychPrzedmiot referendum Spr. Dot. danej wspólności, z zakresu zadań i kompetencji danej JST

Odwołanie organu stanowiącego/wójta Tylko w G: sprawa samo opodatkowania

Z inicjatywy Organ stanowiący JST Min. 10% uprawnionych do głosowania G/P Min. 5% W Odwołanie organu stanowiącego: tylko na wniosek mieszkańców Odwołanie wójta: mieszkańcy/Rada G

Inicjatorzy referendum 15 obywateli P/W; 5 obywateli G Statutowa struktura terenowa partii politycznej Organizacja społeczna z osobowością pr.

Koszty referendum Z budżetu JST. Wyjątek: wydatki komisarza wyborczego w spr. odwołania przed koń-cem kadencji pokrywa się z Budżetu P. Wydatki inicjatora referendum z jego źródeł.

Ważność referendum 30% frekwencja lub Odwołanie organów: 60% frekwencja

Wynik rozstrzygający, gdy Odwołanie: „za” jest >50% ważnych głosów Samoopodatkowanie: 2/3 ważnych głosów

C. Statut = akty prawne, w których zawarte jest prawo autonomiczne = przepisy powszechnie ob. wydawane we własnym imieniu przez korporację terytorialną. Przepisy te mają moc obowiązującą tylko w stosunku do członków danej korporacji terytorialnej. o Samodzielność -> swoboda tworzenia ustroju, struktury org. i organów (chyba że określa to K)o Statut JST dostosowuje konstytucyjny model samorządu do rzeczywistych warunków i potrzeb. Jest

to podstawowe źródło wewn. prawa adm., za pomocą którego JST regulują swoje org. kompetencje.o Statut dotyczy jedynie zagadnień ustrojowych (ograniczony przedmiot regulacji). Są to przepisy

powszechnie ob. na terenie jSTo Uzgodnienia z Premierem: zawsze statut W + statut G> 300tys. Mieszkańców, tylko na wniosek

ministra wł. ds. APbl.

6. Zadania samorządua) K- istotna część zadań publ. Więc: rodzajowo nie różnią się od zadań państwa (cel: dobro publ), muszą

wynikać z U, są wyk. na własną odp. i we własnym im. (władztwo użyczone przez państwo)b) Kategorie zadań publicznych dla władzy scentralizowanej (zależnie od dyrektyw i nakazów np. Adm.

porządkowo-reglamentacyjna = policyjna) i zdecentralizowanej (samodzielnie)c) Zakres zadań samorządu: zmienny bo zasada subsydiarności -> zależy od wydolności JSTd) Zadaniom muszą towarzyszyć środki fin, techn, rzeczowe + wykwalifikowani ludziee) Rozdzielenie zadań, kryteria

Interes lokalny a ogólny i ich ochrona Styl realizacji zadań: samodzielnie/zależnie: polecenie, wytyczne Wskazówki z subsydiarności

f) Teoria naturalnych praw G: państwo nie musi zlecać aby zadania były. g) Zadania publiczne: takie same środki nadzoru: tylko legalność. Różnica: inne finansowanie zadań

Zadania własne -> zaspokojenie potrzeb własnych Zadania zlecone = poruczone -> z uzasadnionej potrzeby państwa (merytorycznie zależne

od organu zlecającego) 7. Finansowe zabezpieczenie realizacji zadań ST


26a) Istota samodzielności: władztwo dochodowe i władztwo wydatkowe + władztwo podatkowe b) System dochodów JST: dostosowany do kompetencji, wyposażenie: adekwatne do zakresu (167 K)c) Zakres dochodów, metody:

Koncentracji wpływów = tzw. System scentralizowanych źródeł finansowania (wszystko jest w BP -> przydzielenie środków JST = wysoka zależność od państwa. Źródła dochodów: Dochody własne (ale redukuje się rolę podatków lokalnych Subwencje ogólne (okr. Tylko wielkości) Dotacje celowe(okr. Centralnie co do wielkości i kierunków wykorzystania; Dodatkowo fundusze celowe – wsparcie

Dekoncentracji wpływów = system zdecentralizowanych źródeł: rozdzielenie dochodów między BP a budżety JST. Konieczność wiązania wydatków z możliwościami finansowymi. Źródła: Dochody własne (ch. Danin publ. = podatki, opłaty) dochody zasilające mechanizm równoważenia budżetów terenowych (np. janosikowe)

Pośrednia , system mieszany kategoria podatków wspólnych (udział JST w podatkach państwowych)

8. Działalność prawotwórcza samorządu: APM powszechnie obowiązująceGmina Powiat Województwo

Przedmiot aktów

1. Wewn. ustrój G + j. pomocniczych2. Organizacja urzędów i instytucji G; 3. Zasady zarządu mieniem G; 4. Zasady i tryb korzystania z G obiektów i urządzeń użyteczności publ.

1. sprawy wymagające uregulowania w statucie2. szczególny tryb zarządzania mieniem P3. Zasady i tryb korzystania z P obiektów i urządzeń użyteczności publ.

apm na postawie upoważnień ustawowych

Podmioty + forma

RG: uchwałyWójt: przepisy porządkowe w formie zarządzenia

RP: uchwałyZarząd P: przepisy porządkowe w formie zarządzenia

Sejmik województwa: apmWojewoda: patrz wstecz

ogłaszanie Wojewódzki Dziennik Urzędowy Wojewódzki Dziennik Urzędowy przewodniczący sejmiku: podpisuje i publikuje: Wojewódzki Dziennik Urzędowy.

Przepisy porządkowe

1. RG gdy niezbędne dla ochrony życia/zdrowia/porządku spokoju i bezpieczeństwa publ. 2. Wójt, (w przypadkach niecierpiących zwłoki) -> zatwierdzenie na najbliższej sesji RG. Gdy odmowa - > utrata mocy ob.

1. RP: w szczególnych przypadkach: ochrony życia/zdrowia/mienia obywateli/środowiska naturalnego/zapewnienia porządku spokoju i bezpieczeństwa publ. + gdy na >1 G.2. zarząd w przypadkach niecierpiących zwłoki –> zatwierdzenie nns RP (moc)

Ogłaszanie przepisów porządkowych

1. Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom sąsiednich G i staroście powiatu następnego dnia po ustanowieniu2. podanie do wiadomości publicznej3. ogłoszenie w

Starosta przesyła przepisy wójtom i starostom sąsiednich powiatów następnego dnia po ustanowieniu

9. Nadzór nad STCele:

Korekta naruszeń prawa Zabezpiecza interesu państwa jako dobra wspólnego Ochrona interesów jednostki samorządowej Ochrona interesów mieszkańców przed bezprawiem władzy samorządów Zabezpiecza publiczny ch. Samorządu terytorialnego, nie godząc w jego istotę

Podmioty nadzorujące JST: Prezes RM, wojewodowie, RIO, Sejm (nad organami stanowiącymi)

Przedmiot nadzoru nad JST: nieograniczony, dotyczy działalności JST = całości realizowanych zadań publicznych. Środki nadzoru nad JST wg U ustrojowych ST:

1) Stwierdzenie nieważności sprzecznej z prawem uchwały organu G/P/W


Wojewoda

SUBWENCJA OGÓLNA DOTACJA CELOWAtyp zadania własne zadania własne i zlecone

zakres ogół zadań określone zadaniacele Forma dofinansowania, która wpływa na dziedziny i działalność samorządu

Instrument państwa zapewniający zgodność JST z priorytetami ogólnonarodowymi

272) Stwierdzenie wydania uchwały z naruszeniem prawa3) Rozwiązanie RG/RP/SW

Za rażące naruszenie K/U, na wniosek Premiera. Premier na wniosek ministra wł. ds. APbl. wyznacza osobę, która pełni f. RG. Rozwiązanie RG/SW = rozwiązanie wszystkich organów P/samorządu W. wtedy wybrana osoba pełni f. wszystkich organów. Najbardziej radykalny środek, bo odgórnie usuwa się organ wybrany przez obywateli – dlatego Sejm.

4) Odwołanie wójta 5) Rozwiązanie zarządu P/W 6) Ustanowienie zarządu komisarycznego

= zawieszenie wszystkich organów G/P/samorządu W, na wniosek ministra wł. ds. APbl. Na ich miejsce komisarz rządowy, na okres max. 2 lat, na wniosek wojewody za pośrednictwem tego ministra. Przesłanki kumulatywne pozytywne:

a) Brak skuteczności w wykonywaniu zadań publ. przez organy G/P/W (długi i bez nadziejny)b) Uprzednie przedstawienie zarzutów organom G/P/Wc) Wezwanie ich przez organ nadzoru do przedłożenia programu poprawy sytuacji G/P/W

Zasady koncepcji nadzoru nad ST1) Nadzoru państwowego: państwo ustala zasady + państwowe podmioty nadzorujące2) Oficjalności: nadzór tylko z urzędu, nigdy na żądanie innego podmiotu3) Legalizmu: podmiot, przedmiot, kryteria sprawowania oraz środki ingerencji nadzorczej muszą być określone w

przepisach rangi Ustawowej4) Proporcjonalności: (EKSL art.8 ust.3) proporcja między środkami a wartościami/interesami chronionymi przez

nadzór = osiągnąć cel nadzoru przy min. uszczupleniu praw ST.5) Sądowej ochrony samodzielności ST: (art. 165 ust. 2 K; art. 11 EKSL; U ustrojowe ST) m.in. możliwość zaskarżania

aktów nadzoru + rozstrzygania sporów kompetencyjnych6) Nadzoru legalnościowego = prawnego: ( art.171 ust.1 K; art. 8 ust.2 EKSL; U ustrojowe ST) kryterium nadzoru:

zgodność z prawem powszechnie obowiązującym. Nie dotyczy aktów prawotwórczych kierownictwa wewn. Oraz poleceń organów ARz.

7) Nadzoru celowościowego = fachowego: kryteria: celowość, rzetelność i gospodarność. (EKSL zezwala w zadaniach delegowanych, brak w K). Zasada ta działa tylko U w RIO i U o wojewodzie… co do zadań zleconych.

8) Neutralizowania nadzoru mechanizmami kontroli wewn. : możliwość samokontroli (błędy, usprawnienie dz.) przed nadzorem.

9) Rozdzielania kompetencji nadzorczych: sprzyja rzetelności i skuteczności nadzoru.10) Nadzoru weryfikacyjnego: nadzór ex post = następczy = weryfikacja i korygowanie już zaistniałych

nieprawidłowości. Ale gdy U zezwala, możliwy nadzór ex ante = oddziaływanie prewencyjne, wstępne poprzez żądanie niezbędnych informacji, wgląd w dokumenty/projekty, opiniowanie projektów.

10. Sądowa ochrona samodzielności samorządu Art. 165 ust. 2 K. treść i granice: K, U, EKSL. -> JST ma prawo zwrócenia się do sadu w celu ochrony naruszonych granic. Sąd powszechny/adm./TKW sferze prawa prywatnego: JST droga sądowa przed sądem powszechnym, takie same zasady jak osoby pr, np. nabywanie mienia, roszczenia, sfera dominium.Sfera prawa publ.: ochrona na drosze sądów adm/TK. Sądy adm: przedmiot:

Prawa majątkowe G na skutek wyodrębnienia mienia komunalnego z mienia państwa Sprawowanie nadoru nad dz. JST Właściwość organów JST przy załatwianiu indywidualnych spraw adm,.

TK: zabezpiecza samodzielność, bo kontroluje zgodność z K, U i RUM, f. zabezpieczająca samorząd, rozpatruje wnioski o zgodność z K aktów wykonawczych. Ochrona samodzielności – skarga do WSA na akt nadzoru, skargi na D, wniosku do NSA o rozstrzygnięcie sporu adm., powództwa do sadu powszechnego, wniosku do TK, skargi konstytucyjnej.


Prezes RM

Sejm

28R XII Prawne formy działania Adm.

Art. 7 K -> wszystkie czynności Adm na podstawie prawa.Formy działań:

sfera wewn. i zewn. władcze i niewładcze ciąg działań prawnych = tzw. działania złożone

Adm. = zastosowanie różnych form do rozstrzygnięcia spr.

1. Akt normatywny2. Akt administracyjny3. Ugoda4. Porozumienie adm.5. Czynności cywilnoprawne6. Czynności faktyczne


władcze

Opracowanie: Sylwia Borkowska, Kasia Kuchnowska, 2010 29

2. Akty normatywne Adm

Cechy charakterystyczne:

Władcze rozstrzygnięcie władzy publ. Zawiera normy postępowania skierowane do ogólnie określonego adresata (cechy, nie imiennie) w abstrakcyjnie określonej sytuacji (wyjątki, np. powódź) procedura legislacyjna swobodna, tylko ramy określone w ustawach

Nazwy: rozporządzenie, zarządzenie, uchwała

Kontrola zgodności z K i U:

TK: 1. zgodność z K, U i RUM aktów normatywnych wydawanych przez naczelne i centralne organy APń (treść, kompetencje, procedura). Orzeczenie o niezgodności -> do organu który wydał aby zmienił/uchylił. 2. TK dokonuje interpretacji we wszystkich wątpliwych kwestiach prawnych.

RPO: 1. własna inicjatywa/na wniosek obywateli/organizacji/organów ST aby zawnioskować do TK o stwierdzenie niezgodności aktu normatywnego z K/U. 2. Bezp. wniosek do organów o zmianę aktu.

Rada Gminy też może złożyć wniosek do TK3. Akt administracyjny = oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, 1-stronne oświadczenie woli

organu APbl., określające sytuację pr. konkretnego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie.

jest to podstawowa forma dz. Adm.

podstawa pr. = przepis rangi U/przepisy wydane z wyraźnego upoważnienia U.

nazwy: pozwolenie, zakaz, decyzja adm.

Podstawa = przepisy prawa adm.

Dlatego czynności oparte na prawie cyw. nie są aktami adm., np. oświadczenie o skorzystaniu z prawa pierwokupu. Nie stosuje się do nich wymogów stawianych aktom adm.

Władcze oświadczenie woli

= przejaw woli, który wyraża zamiar wywołania skutku pr. W postaci ustanowienie/zmiany/usunięcia stosunku pr. Dlatego np. zaświadczenie nie jest aktem adm. Moc ob. Akt adm. zachowuje niezależnie od istnienia organu. Wykonalność jest zagwarantowana przymusem państwowym (odróżnia od umowy). Akt adm. może wywoływać skutki poza sferą prawa adm. np. wywłaszczenie: zmiana właściciela, skutki w prawie rzeczowym.

Podmiot: organ APbl.

Akty organów władzy ustawodawczej/sądów -> nie są to akty adm.

Podwójna konkretność

Na podstawie typu określenia adresata odróżnia się akty adm. od normatywnych.Uwaga! Kategoria pośrednia: AKT ADM. GENERALNY: adresat trudny do określenia, niepoliczalny + konkretna sytuacja. np. D w spr. założenia cmentarza komunalnego/zarządzenie porządkowe o nakazie natychmiastowej ewakuacji

Informacja urzędowa (oświadczenie wiedzy)

a przyrzeczenie publiczne. (oświadczenie woli, poinformowania konkretnego adresata że konkretną sytuację organ ma zamiar rozstrzygnąć w oznaczony sposób. Nie jest to D adm. jednak jeśli organ zachowa się w inny sposób, jest to złamanie zasady zaufania do państwa.)



a. Rodzaje aktów adm. wewnętrzne (wydawane w sferze wewn. Adm.). nie wymagają szczególnej podstawy pr., wystarczy

upoważnienie do kierowania lub akty prawotwórcze kierownictwa wewnętrznego (nieopublikowane wewnętrzne przepisy Adm.). Brak procedury, KPA nie ma zastosowania. Nie ma egzekucji administracyjnej. Sankcje: dyscyplinarna i porządkowa. Nie zalicza się do nich aktów między kierownikiem a pracownikiem jeśli skutki wykraczają poza zakres podległości służbowej, np. zerwanie stosunku pracyzewnętrzne (kierowane do wszystkich innych podmiotów) Typowa forma: D adm.: władczość: „organ zezwala, nakazuje, stwierdza”. Ta forma zawsze, gdy organ APbl. załatwia sprawę adm. co do istoty w całości lub części lub w inny sposób kończy spr. w danej instancji (art. 104KPA). Podstawą do wydania D nie mogą być: akty prawotwórcze kierownictwa wewn., postanowienia wojewodów, zarządzenia wydane na podstawie normy ogólno-kompetencyjnej (?), instrukcje/wytyczne ministra, zarządzenia. !! Wypis np. o ilości pobranego gazu i o wysokości należnej opłaty nie jest D adm. !!Rodzaje D.: 1. policyjne działania adm (sfera reglamentacji: zakazy/nakazy) 2. Sfera organizatorska (pozwolenia) 3. Koncesje i licencje (pozwolenia uzależnione od kwalifikacji zawodowych)

deklaratoryjne = orzeczenia (nie tworzą nowych sytuacji pr., lecz stwierdzają ich powstanie na mocy samego prawa. = wiążące potwierdzenie, że w danej sytuacji wynikają z U/innego aktu normatywnego okr. skutki pr.). wywołują skutki prawne wstecz = ex tunc) wywołują skutki pr. W zakresie prawa procesowego, nie materialnego. Dopiero od wydania takiego aktu str. może skutecznie powoływać się na swoje prawo/obowiązek. Np. stwierdzenie przyznania emerytury, nabycia obywatelstwa. Różnica od zaświadczeń: zaświadczenie to oświadczenie wiedzy(aa: woli); w spr. może być wydane wiele zaświadczeń (aa: 1); zaświadczenie nie rozstrzyga co do istoty spr. adm. Mogą uzyskać cechę prawomocności materialnej = stan prawny stwierdzony taką D. nie może być zmieniony poprzez wzruszenie samego aktu. Obowiązuje, póki obowiązuje przepis, na podstawie którego ten akt wydano.

konstytutywne (tworzą/znoszą/zmieniają stosunki pr.) wywołują skutki pr. Od chwili wydania = ex nunc. Akty swobodne (w ramach uznania adm.) są zawsze konstytutywne. Np. zezwolenie, nakaz. Nie mogą uzyskać prawomocności materialnej, może być prawomocny tylko formalnie = wzruszenie aktu konstytutywnego powoduje zmianę stanu pr.

zależne od woli adresata = dwustronne, do ich wydania potrzebny jest wniosek adresata o wydanie aktu) nie może być wydany bez zgody strony. Głównie uprawnienia. Np. D. o zmianie nazwiska

niezależne od woli adresata = jednostronne, wydawane z urzędu lub na wniosek strony) zazwyczaj obowiązki. Np. D. wywłaszczeniowa

o wywołujące skutki cyw-pr. nie tracą swego ch. Aktu adm., wykluczona jest też kognicja sądów powszechnych. Np. D wywłaszczeniowa. Są też pośrednio wywołujące skutki cyw-pr., np. D o skorzystaniu z prawa pierwokupu -> potem złożenie oświadczenia woli w f. aktu notarialnego (który wywołuje skutki cyw-pr).

o niewywołujące skutków cyw-pr. wywołują skutki tylko w dziedzinie prawa adm. regulujące sytuację pr. osób (zasada, nieprzenoszalność praw i obowiązków) regulujące sytuację pr. rzeczy (prawa i obowiązki powiązane z konkretną rzeczą -> przechodzą

automatycznie na nabywcę) związane (oba rodzaje są obecnie poddane kontroli sądowej (legalność)) swobodne = wydane na zasadzie uznania adm. Jeśli przy wydaniu D. organ opiera na przepisie

zawierającym pojęcie nieostre, to sąd podczas kontroli ma prawo samodzielnie je zinterpretować, a jego interpretacja dokonana przez NSA wiąże zarówno sąd niższej instancji, jak i organ Adm. (jednorazowo).

b. Uznanie adm. = organ Adm. może rozstrzygnąć spr. w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym i każde rozstrzygnięcie spr. jest legalne. Formy: 1. Przepis określa stan faktyczny, przy którym organ „może” zadziałać w okr. sposób 2. Przepis określa działanie organu i nie wskazuje na okoliczności 3. Przepis zawiera zwroty nieostre, organ musi dokonać swobodnej oceny, zinterpretować stan faktyczny, np. „interes społeczny”Ograniczenia przed dowolnością organu:



a) przestrzeganie praw podmiotowych; b) stosowanie przepisów tylko do osiągnięcia celów okr. w U, która zawiera uznanie, nawet jeśli interes publ. tego „wymaga”; c) stosowanie się do przyrzeczeń adm./obietnic publ./informacji urzędowych d) ograniczenia przez akty wewn. organu nadrzędnego, ale złamanie ich nie powoduje wadliwości D. i może spowodować tylko konsekwencje służbowe. Kontrola sądowa: taka sama jak przy aktach adm.: tylko legalność, bez celowości/zasadności (chyba że cel wyraźnie inny niż U) + zbadanie czy D. nie nosi cech dowolności/czy nie przekroczyła dopuszczalnej granicy swobody interpretacji wyrażeń nieostrych na tle konkretnego stanu faktycznego. Wyroki NSA: „wolność od arbitralności; Swobodne uznanie musi być realizowane w sposób odpowiadający uzasadnionemu interesowi obywatela, chyba że wchodzi w konflikt z interesem ogólnym”.

c. Moc obowiązująca aktu adm. Zgodność z przepisami prawa materialnego Właściwość organu Przepisowe postępowanie Wymagana forma

Rodzaje wadliwości: Nieistotna (nie pociąga za sobą nieważności ani potrzeby uchylenia). Naprawienie ->

sprostowanie/uzupełnienie Istotna (może stanowić podstawę do uchylenie/stwierdzenia nieważności). Skutkuje utratą mocy

obowiązującej.

!! Można uchylić/zmienić prawidłowy akt adm. -> nastąpiła zasadnicza zmiana okoliczności faktycznych, która może uczynić realizację aktu niemożliwą/pociąga za sobą możliwość poniesienia przez społeczeństwo znacznych strat.

Domniemanie prawidłowości aktu adm.: akt adm. jest czynnością władczą państwa. Wyklucza odpowiedzialność osób, które podporządkowały się aktowi, a następnie stwierdzono jego istotną wadliwość. Nieważność istnieje z mocy prawa, ale i tak trzeba ją stwierdzić.

Nieakt = czynność mająca tylko pozory aktu adm., lecz niebędąca nim. Nie wywołuje żadnych skutków pr., nie można go uchylić/zmienić/stwierdzić nieważności. Np. akt, który wydał woźny.

4. Ugoda = pisemne porozumienie zawarte między stronami post. adm. przed organem I/II instancji i zatwierdzonym przez ten organ po skontrolowaniu jego prawidłowości. = porozumienie stron + zatwierdzenie przez organ Adm. Odmowa zatwierdzenia ugody = rozstrzygnięcie incydentalne, postanowienie !! str. 287 PTermin jest wyznaczony przez urzędnika prowadzącego post. Zatwierdzona ugoda zastępuje akt adm. kończący post. adm.

5. Porozumienie adm. = niewładcza forma dz. Adm. 2-stronna lub wielostronna czynność z zakresu prawa adm., dokonana przez podmioty wykonujące APbl., a dochodzącą do skutku na podstawie zgodnych oświadczeń woli tych podmiotów. Zasada równości stron, niemożliwe pomiędzy podmiotami powiązanymi zależnością służbową Przedmiot: leży w sferze prawa adm. są to zobowiązania dot. Realizacji zadań APbl. Rozwiązania: wspólne wykonywanie zadań/przeniesienie zadań (tylko jeśli U zezwala). Strony: wszelkie podmioty prawa adm. (nie muszą mieć osobowości pr.) Min. 1 ze stron musi być j. realizującą

funkcje APbl. Rodzaje: porozumienie między gminne, porozumienie o wykonywanie zadań z zakresu Adm. rządowej



Uzgadnianie treści: należy odróżnić obowiązek wydania aktu normatywnego w porozumieniu z innym organem (uzgodnienie treści) od zawarcia porozumienia administracyjnego.

Umowy publ-pr.: porozumienia adm. mają ch. Publ-pr. Bo wykonanie ich zagwarantowane jest środkami adm. + podstawą pr. są przepisy prawa adm. nie są to umowy mimo, że treść porozumienia leży w dyspozycji stron. Umowa Publ-pr. = kontrakt zawierany przez państwo i inne osoby pr. prawa publ. zawsze z podmiotami prywatnymi i mający na celu uzyskanie dóbr/usług o cechach użyteczności publ. przez prawna czynność sprzedaży/najmu. Umowy są zawierane w drodze przetargu publicznego (najniższa cena), konkursu ofert (najlepsza oferta wg innych kryteriów, obopólnej zgody (swoboda wyboru kontrahenta).

6. Czynności cywilnoprawne

Organ władztwa publ. w sferze pr. cywilnego nie występuje jako nosiciel władztwa publicznego, lecz jako organy osoby pr., jaka jest skarb państwa/gmina. Sfera ta obejmuje: sprawy gospodarcze, świadczenia na rzecz społeczeństwa, zaspokajanie określonych potrzeb np. dostarczania wody, zakup mebli, tworzenie przedsiębiorstw w drodze umowy. Możliwe są tylko przy systemie zdecentralizowanym bo prawo do samodzielnego dysponowania majątkiem. Wliczają się w tę sferę świadczenia odpłatne i nie odpłatne.

NSA -> świadczenie opieki społecznej to czynności faktyczne, a nie świadczenie nie odpłatne.

Akt adm. powodujący bezp. Skutki cyw-pr.= na jego podstawie adresat nabywa o ch. Cyw-pr. lub zostaje zobowiązany do wykonania cyw-pr. obowiązków np. akt wywłaszczenia nieruchomości, które przynosi prawo własności.

7. Czynności faktyczne

Różnica między czynnościami pr., a czynnościami faktycznymi: pr. powodują powstanie okr. normy postępowania, a czynności faktyczne mogą kształtować pr. przez fakty, a nie przez reguły postępowania. Druga różnica procedura: czynność prawna uregulowywuje/rozstrzyga, a czynność faktyczna działa w sensie czysto fizycznym np. doręczenie. Czynności faktyczne także muszą mieć podstawę prawną. Brak procedury dokonywania czynności faktycznych -> tylko przepisy dotyczące skarg i wniosków. Wyjątek procedura wydawania zaświadczeń i podejmowania czynności egzekucyjnych.

Rodzaje działań:

Społeczno organizacyjne: może ich dokonać każda organizacja społeczna. Są to działania nie władcze, obejmuje też porozumienie administracyjne i czynności prawa cywilnego np. wywieszanie plakatów, organizacja prelekcji. Dowolność sposobu dokonywania.

Nie dopuszczalne jest stosowanie jakich kol wiek form przymusu za nie podporządkowanie się działaniom współ-org. Oraz uzależnienie dokonania czynności urzędowej od podporządkowania się pewnym apelom/zalecenia np. w sprawie dokonania wpłat na okr. fundusz społeczny.

Materialno techniczne = działanie organów Adm., które są oparte na wyraźnej podstawie prawnej i wywołują konkretne skutki prawne np. zatrzymanie przez policjanta obywatela popełniającego wykroczenie, sporządzenie protokołu.Podstawa pr.: Upoważnienie w akcie Adm.Obywatele musza się im podporządkować dlatego konieczny jest współ udział w tych czynnościach podmiotu administrowanego -> ch. form władczych.Podział:

Wewnętrzne ( sporządzanie sprawozdań, statystyk, wykonywanie poleceń służbowych) Zewnętrzny np. opróżnienie lokalu zajecie nieruchomości lub rzeczy ruchomej



Rozdział XIII Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej

Sądy- funkcja kontrolna; 1980r. ukonstytuowanie pozycji sąd; brak konkurencji między sądami admin i powszechnymi

Kasacyjny model orzecznictwa; sąd admin bada i orzeka o legalności zaskarżonej czynności (uchyla, stwierdza nieważność lub niezgodność z prawem)

Ocena prawna wiąże nie tylko sąd, ale i całą admin; Ustawa z 1995 o NSA – elementy merytorycznego orzekania; wyjątkowo orzeka, co do pewnych uprawnień /

obowiązków skarżącego milczenie administracji; zawsze legalność, nigdy celowość! Sąd administracyjny: oddala skargę, uwzględnia skargę, odrzuca skargę (względy formalne) Sąd powszechny rozpatruje sprawę merytorycznie i orzeka, co do istoty; Zasada skargowości w admin i powszechnym; potrzebna zawsze inicjatywa skarga lub skarga kasacyjna!; Ew.

szczególny środek odwołanie – do sądu ubezpieczeń społ. Powództwo - sąd cywilny; Działanie na żądanie uprawnionego podmiotu, zgłoszone w przypisanym terminie i przypisanej formie.

2. Sądownictwo administracyjneA. Podstawy prawne działania

o NSA 1980; w trakcie nowelizacji KPA – zasada sądowej kontroli rozstrzygnięć administracyjnycho Obecnie podstawą prawną jest kompleks przepisów: prawo o ustroju sądów administracyjnych; prawo o

postępowaniu przed sądami administracyjnymi; przepisy wprowadzające te ustawy; rozporządzenia Prezydenta RP w sprawie utworzenia WSA oraz siedzib i obszarów właściwości, i w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw.

o Konstytucja RP – art. 45; wprowadzenie prawa do sądu; sprawiedliwy i jawny proces; bez uzasadnionej zwłoki; Art 78; dwuinstancyjność postępowania. Art. 175 sądy admin biorą udział w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości.

o Zasada dwuinstancyjności wymiaru sprawiedliwości; pierwszej – WSA; drugiej – NSAo Dwuinstancyjności –> dla zainteresowanych podmiotów prawo do zainicjowania kontroli niesłusznego lub

naruszającego prawo orzeczenia. Prawo podmiotowe -nie wynika obowiązek TYLKO UPRAWNIENIE;

B. Organizacja wojewódzkich sądów administracyjnycho WSA: Białystok; Bydgoszcz, Gdańsk, Gliwice, Gorzów Wielkopolski, Kielce, Kraków, Lublin, Łódź, Olsztyn, Opole,

Poznań, Rzeszów, Szczecin, Warszawa, Wrocław, (Radom?)o Skład – prezes sądu, wiceprezesi i sędziowie (liczbę sędziów i wiceprezesów określa Prezes NS; znosi on i

tworzy również wydziały w WSA)o Organy:

Prezes sądu –kieruje i reprezentuje na zewnątrz; podlega prezesowi NSA; Jest powoływany spośród sędziów WSA lub NSA i odwoływany przez Prezesa NSA po zasięgnięciu opinii zgromadzenia i kolegium (w przypadku uchybienia terminu może nie zasięgnąć opinii). Negatywna opinia kolegium jest wiążąca!; Kolegium ma 30 dni na wyrażenie inaczej jest pozytywna;

Zgromadzenie ogólne sędziów WSA – składa się z wszystkich sędziów; przewodniczy prezes; zwoływane, co najmniej raz w roku; rozpatruje informacje o działalności sądu; przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów WSA, daje opinię o powołaniu/odwołaniu prezesa WSA, ustala skład liczbowy kolegium; obsadza personalnie;

Kolegium WSA – ustala podział czynności w sądzie, określa zasady przydziału spraw sędziom, przedstawia opinie o kandydatach; kadencja 3 lata;

Do podjęcia uchwał przez kolegium i zgromadzenie potrzebna jest bezwzględna większość przy kworum

C. Organizacja naczelnego sądu administracyjnegoo Skład – Prezes NSA; wiceprezesi oraz sędziowieo NSA dzieli się na izby:

Izba gospodarcza – sprawuje nadzór nad orzecznictwem WSA w działalności gosp.; ochrony przemysł; budżetu; dewizowych; papierów wartościowych; ceł; cen; ubezpieczeń

Izba finansowa – sprawuje nadzór nad orzecznictwem WSA w sprawach zobowiązań podatkowych; świadczeń pieniężnych (z przepisów podatkowych; i o egzekucji świadczeń pieniężnych

Izba ogólno administracyjna – nadzór nad orzecznictwem WSA w pozostałych sprawach; w szczególności: budownictwa; zagospodarowania przestrzennego; prywatyzacji mienia; gospodarki wodnej itd.



o Organami są: Prezes NSA – kieruje i reprezentuje NSA; wykonuje czynności administracji sądowej; ma wgląd w akta i

rozprawy; tworzy i znosi wydziały w izbach, Kancelarii prezesa; biurze orzecznictwa oraz powołuje/odwołuje przewodniczących wydziałów, szefa kancelarii prezesa; dyrektora biura; Powoływany na 6letnią kadencję spośród 2 kandydatów przedstawionych przez zgromadzenie.

Wiceprezesi NSA – zastępcy prezesa w zakresie przez niego określonym; kierują pracą każdej z izb; powołuje/odwołuje Prezydent na wniosek prezesa za zgodą zgromadzenia

Kolegium NSA – ustala podział czynności w NSA; określa szczegółowe zasady przydziału spraw; przedstawia opinie o kandydatach na sędziów; szefa kancelarii, przewodniczących wydziałów; dyrektora biura; rozpatruje i opiniuje sprawy przedłożone przez prezes Kadencja 3 lata przewodniczy prezes.

Zgromadzenie ogólne NSA – tworzą sędziowie; rozpatruje informacje o rocznej działalności; przedstawia KRS kandydatów na sędziów; wyraża zgodę na powołanie/odwołanie wiceprezesów; ustala skład liczbowy kolegium i osobowy; zwołuje prezes min. 1 raz w roku.

o Do podjęcia uchwał przez kolegium/zgromadzenie potrzebna jest bezwzględna większość głosów przy kworumo Kancelaria prezesa NSA - wykonywanie zadań dla prezesa; biuro orzecznictwa – wykonywanie zadań

związanych z pełnieniem przez prezesa czynności dot. sprawności postępowania.

D. Zakres właściwości sądów administracyjnychSądy są powołane do rozpoznawania spraw sądowo administracyjnych – sprawy sądowo administracyjne to sprawy z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz inne sprawy, do których stosuje się praw o postępowaniu przed sądami administracyjnymi na mocy ustaw szczególnychKontrola obejmuje:

Decyzje administracyjne Postanowienia w postęp. Ogólnym, na które

służy zażalenie Postanowienie w postęp. Egzekucyjnym i

zabezpieczającym, jeśli przysługuje zażalenie Inne akty lub czynności z zakresu admin. Publ.

Interpretacje przepisów prawa podatkowego Akty prawa miejscowego organów JST i

terenowych organów admin rządowej Inne akty JST Akty nadzoru nad działalnością JST Bezczynność organów

Sądy nie są właściwe w sprawach: Wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach miedzy organami admin publ. Wynikających z podległości służbowych Odmowy mianowania na stanowiska lub pełnienia funkcji w organach admin publ. Wiz wydawanych (za wyjątkiem tych z UW/EFTA) Zezwoleń na przekraczanie granicy wydawanych przez konsulów

WSA rozpatruje wszystkie skargi za wyjątkiem spraw zastrzeżonych dla NSA

E. Zakres właściwości rzeczowej NSA Rozstrzyganie sporów o właściwość oraz kompetencyjnych (jedynie na wniosek, nie z urzędu) Rozpoznawanie środków odwoławczych od WSA Podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, które wywołało rozbieżności w

orzecznictwie sądów admin. Podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygniecie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości Rozpoznawanie innych spraw na mocy odrębnych ustaw

3. Rola sądów powszechnych w kontroli administracjio Sądy powszechne mogą sprawować kontrolę decyzji administracyjnych jedynie w przypadkach wyraźnie

przewidzianych przez przepisy obowiązującego prawa. o O kontroli decyduje zawsze przepis a nie wola niezadowolonej strony z decyzjio Od decyzji związanych organu rentowego przysługuje odwołanie do sądu okręgowego – sądu ubezpieczeń społ.o Sąd może – oddalić odwołanie, uwzględnić je i zmienić zaskarżoną decyzję; lub orzeka w sprawie, co do istotyo Sąd ubezpieczeń społecznych może orzekać co do istoty – model merytorycznej kontrolio Na taką D można wnieść odwołanie do sądu okręgowego w W-wie – sądu ochrony konkurencji i konsumentówo dwuinstancyjność – prezes urzędu ochrony konkurencji i konsumentów; druga-sąd ochrony konkurencji i

konsumentów; sąd też orzeka w przypadku odwołań od decyzji prezesa urzędu regulacji energetykio Sąd ochrony konsumentów ma kompetencje kasacyjno-reformacyjne



o Kolejny przypadek sądu powszechnego to gdy odwołanie od odszkodowania nałożonego przez sąd admin.; Sąd cywilny w tym przypadku tylko stwierdza nieważność takiej decyzji lub oddala sprawę

R XIV Kontrola administracji

Kontrola = porównywanie tego, co jest, z tym, co być powinno.

Przedmiot kontroli adm. = struktura organizacyjna + działalność. Każdy pracownik/j. org./organ jest poddany kontroli wewn. i zewn. oraz społecznej i zawodowej.

Kontrola zewnętrzna: wykonują ją osoby fizyczne, prawne i inne j. org., niepaństwowe i państwowe.

Kontrola wewnętrzna: wykonywana przez pracownika/wewn. j. org. Charakter samokontroli/kontroli pracy innych pracowników/kontroli pracy niższego urzędu (instytucji)/kontroli pracy urzędów zależnych tylko funkcjonalnie (różne piony/działy hierarchiczne), np. rewizja finansowo-księgowa.

Kontrola społeczna: kontrola wykonywana przez osoby fizyczne/organizacje społ./organy państwowe jeśli w ich skład wchodzą przedstawiciele społeczeństwa wykonujący swoje funkcje niezawodowo.

bezpośrednia = niezorganizowana pośrednia = zorganizowana (za pośrednictwem organizacji społ.)

Kontrola zawodowa: kontrola sprawowana przez pozostałe organy państwowe i państwowe j. org., a także przez pracownika organizacji społ./związkowej/samorządowej

Kontrola NIK: zewnętrzna, zawodowa.

2. Kontrola zewnętrzna Adm. rządowej = sprawowana przez podmioty usytuowane na zewnątrz Adm. rządowej

Niepaństwowa (sprawują osoby fizyczne i organizacje społ.) Nie trzeba działać na podstawie przepisów, tylko przestrzegać prawa. Prawo osób fizycznych do kontroli Adm. rządowej wynika pośrednio z K: (petycje/wnioski/ skargi/uzyskiwanie informacji o działalności organów władzy publ./wstęp na posiedzenia organów kolegialnych + rejestracja dźwięku i obrazu(!)

Państwowa

a) Sejm RP Podstawowy organ władzy ustawodawczej; kontrolę sejm ustanawia sam. Jedynie Konstytucja mówi o

powołaniu komisji do zbadania konkretnej sprawy w trybie KP Karnego Kontrola może być sprawowana przez poszczególnych posłów poprzez interpelacje i zapytania do Premiera;

interpelacja na piśmie – odpowiedź w 21 dni; gdy niezadawalająca można wystąpić do marszałka; a także o udzielenie odpowiedzi na posiedzeniu sejmu;

b) Prezydent RP Ma czuwać nad przestrzeganiem Konstytucji, na straży suwerenności, bezpieczeństwa państwa;

nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Funkcja kontrolna?c) Najwyższa Izba Kontroli

Podlega Sejmowi; Prezesa powołuje Sejm na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy 35 posłów za zgodą Senatu; Wiceprezesów powołuje marszałek na wniosek prezesa

Obligatoryjna kontrola – cała działalność wszystkich organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych

Fakultatywna – działalność organów samorządu terytorialnego; samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych



Może też kontrolować działalność jednostek org. i przedsiębiorców w zakresie wykorzystywania majątku lub środków państwowych/komunalnych oraz wywiązujących się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa

Określone kryteria: legalność, gospodarność, celowość, rzetelność – dwa wyjątki: kontrola samorządu w zakresie wykonywania zadań własnych jest bez celowości; kontrola prywatnych jednostek i przedsiębiorców – bez celowości i gospodarności

NIK podejmuje kontrolę: Z własnej inicjatywy na podstawie okresowych planów pracy Doraźnie na wniosek Prezesa Rady Ministrów i Prezydenta RP Na zlecenie Sejmu i jego organów, o czym była mowa wyżej

Przeprowadzają pracownicy NIK na podstawie legitymacji służbowej i imiennego upoważnienia wydawanego przez prezesa/wiceprezesa lub dyrektora jednostki org. NIK; podmioty wydające same nie potrzebują upoważnienia chyba, że do dokumentów ‘tajnych specjalnego znaczenia’

Przeprowadza się w siedzibie jednostki kontrolowanej w miejscach i czasie jej zadań (chyba, że ważne to można np. w dni wolne od pracy); w miarę potrzeby można też przeprowadzać w siedzibie NOL

Kontroler obowiązany jest poinformować kierownika o stwierdzeniu niebezpieczeństwa, niepowetowanej szkody; kierownik zaś jest obowiązany poinformować kontrolera o środkach zapobiegających;

Wyniki przedstawia się w tzw. protokole kontrolnym; powinien zawierać opis stanu faktycznego; ustalonych nieprawidłowości; przyczyny ich powstania; zakresu i skutków praz osób za nie odpowiedzialnych.

Kierownikowi służy prawo zgłaszania zastrzeżeń do protokołu; kierownik może w 7 dni zgłosić na piśmie umotywowanie zastrzeżenia do dyrektora NIK; w celu ich przekazania do rozpatrzenia przez komisję odwoławczą; uchwałę komisji podpisuje prezes, w razie niezatwierdzenia NIK powołuje komisję rozstrzygającą w skład wchodzi 3 pracowników i uchwała jest ostateczna.

Wystąpienie pokontrolne – przekazane kierownikowi jednostki praz wyższej; zawiera ocenę działalności; uwagi i wnioski; kierownik ma obowiązek poinformować NIK, co do wykorzystania uwag;

Protokoły i wystąpienia stanowią podstawę do opracowania informacji o wynikach dla Sejmu, Prezydenta, Premiera i wojewodom, sejmikom, oraz organom stanowiącym ST

Każdemu z tych organów przekazuje się informacje o tych kontrolach, które były na ich zlecenie; Do wyników może być dołączone Stanowisko prezesa NIK;

NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej, d) Państwowa Inspekcja Pracy (PIP)

Składa się z głównego inspektoratu pracy oraz okręgowych inspektoratów pracy PIP kierowany jest przez Głównego Inspektora Pracy przy pomocy zastępców, powołuje Marszałek Sejmu po

zasięgnięciu Rady Ochrony Pracy; Do zakresu działania PIP należą m.in.: nadzór i kontrola przestrzegania przepisów pracy; zasad BHP;

analizowanie przyczyn wypadków w pracy; opiniowanie aktów prawnych z zakresu prawa pracy Nadzór nad PIP sprawuje Rada Ochrony Pracy; składa się z przewodniczącego, zastępców, sekretarza i

członków; kadencja 4 lata; powołuje się z pośród posłów, senatorów, kandydatów zgłoszonych przez przewodniczącego;

Przedmiotem kontroli jest także praca osób zatrudnionych w administracji publ.e) Generalny inspektor Ochrony Danych Osobowych

Powoływany/odwoływany przez Sejm RP za zgodą senatu; kadencja 4 lata; max 2 kadencje; składa Ra zw. roku sprawozdanie ze swojej działalności; wykonuje zadania przy pomocy biura; statut nadaje Prezydent RP w drodze rozporządzenia;

Do zadań należą m.in.: kontrola zgodności przetwarzania danych osobowych; wydawanie decyzji, rozpoznawanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych; prowadzenie rejestrów zbiorów danych; opiniowanie projektów i ustaw



Kierownik jednostki jest zobowiązany umożliwić generalnemu inspektorowi przeprowadzenie kontroli; oraz udostępnić pomieszczenie ze zbiorem danych; z czynności sporządza się protokół; kierownik podpisuje, Mozę też wnieść „umotywowane zastrzeżenia, uwagi”;

Na podst. wyników kontroli inspektor może: zawiadomić organ ścigający przestępstwa; żądać wszczęcia postęp dyscyplinarnego; wystąpić do generalnego inspektora o wydanie nakazu przywrócenia stanu zgodnego z prawem

f) Trybunał Konstytucyjny 1997 ustawa o TK; zadania: orzekanie w sprawie zgodności ustaw, umów itd.; orzekanie w sprawach skargi

konstytucyjnej, sporów konstytucyjnych (miedzy centralnymi organami); orzekanie zgodności K z celami partii Polit; stwierdzanie przeszkody w sprawowaniu urzędu prezydenta RP; udzielanie sądom odp. na pyt prawne; przedstawianie uwag o uchybieniach w prawie; informowanie Sejmu i Senatu o problemach wynikających z działalności TK

g) Skład Trybunału Konstytucyjnego 15 sędziów; kadencja 9 lat; kandydaturę przedstawia min 50 posłów lub prezydium sejmu; Sędziowie są niezawiśli; podlegają tylko konstytucji; może być usunięty za skazanie prawomocnym

wyrokiem; ponadto Zgromadzenie Ogólne Trybunału może zatwierdzić wygaśnięcie mandatu.h) Organy Trybunału Konstytucyjnego

Zgromadzenie ogólne – tworzą wszyscy sędziowie; kompetencje: wybór kandydatów na prezesa i wiceprezesa; uchwalenie regulaminu i statutu; uchwalenie projektu dochodów i wydatków;

Prezes trybunału – powołuje Prezydent RP; reprezentuje Na zewnątrz TK; wykonuje czynności określone w ustawie i regulaminie

i) Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym Wszczęcie następuje a podstawie wniosku pytania prawnego, lub skargi konstytucyjnej; podmioty wskazuje

art. 79K.; sądy i inne organy są zobowiązane udzielić TK pomocy; sędziowie są upoważnienie do dokumentów stanowiących tajemnicę państwową; świadek lub biegły może być przesłuchany, co do tajemnicy państwowej;

Jeśli chodzi o zgodność aktów TK nie tylko bada treść, Alle też dochowanie trybu wymaganego przepisami dla tych aktów;

Skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej; skarga powinna zawierać: Dokładne określenie ustaw/aktu normatywnego, na podst., którego sąd ostatecznie orzekł o

wolnościach lub prawach, a który Wg skarżącego jest niezgodny z Konstytucją Wskazanie, jakie konstytucyjne wolności i prawa i w jaki sposób zostały naruszone Uzasadnienie skargi z podaniem stanu faktycznego

Skarga i zażalenie powinny być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego; chyba, że skarżącym jest sędzia, prokurator, notariusz, profesor, doktor habilitowany nauk prawnych

TK rozstrzyga sprawę wyrokiem lub postanowieniem; wyrokiem zgodność ustaw; sprawę skarg konstytucyjnych; sprawę zgodności K z celami partii Polit.

Wyroki TK podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP; a postanowienia w Monitorze Polskiem.j) Trybunał Stanu

Do osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe ustawa zalicza: prezydenta RP; Premiera i członków RM; Prezesa NIK/NBP; Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych; osoby, którym Premier powierzył kierowanie ministerstwem; Członków KRRiT; [posłów i senatorów w zakresie art. 107K

Osoby te odpowiadają za czyny, którymi w zakresie swojego urzędowania albo w związku z zajmowanym stanowiskiem, w sposób zawiniony naruszyły K lub inne ustawy. TS rozpatruje spray na podstawie i w granicach określonych w uchwale Zgromadzenia Narodowego lub Sejmu

Kary: utrata czynnego/biernego prawa wyborczego; zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk i pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych; utrata wszystkich/niektórych orderów, tytułów honorowych



k) Rzecznik Praw Obywatelskich Stoi na straży wolności praw człowieka i obywatela; jest niezależny od innych organów i odpowiada na

zasadach określonych w ustawie Podstawowym zadaniem jest badanie, czy na skutek działania lub zaniechania organów, organizacji lub

instytucji, zobowiązanych do przestrzegania i realizacji praw obywatelskich nie nastąpiło naruszenie praw. Rzecznik może podjąć sprawę, rzecznik może:

Samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające Zwrócić się o zbadanie sprawy lub jej części do właściwych organów (nadzoru, prokuratury) Zwrócić się do Sejmu o zlecenie NIK przeprowadzenia kontroli w celu zbadania sprawy

Ograniczone możliwości działania RPO ma w sprawach objętych tajemnicą państwową; Po zbadaniu sprawy RPO powinien: 1. Wyjaśnić wnioskodawcy, że Ne stwierdził naruszenia wolności; 2.

Skierować wystąpienie do organu gdzie formułuje on opinie i wnioski sposobu załatwienia sprawy – organizacja lub organ ma 30 dni na poinformowanie RPO o działaniach; 3. Zwrócić się bezpośrednio do organu nadrzędnego; 4. żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych; 5. Żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania 6. Zwrócić się o wszczęcie postęp admin; 7.wystąpić z wnioskiem o ukaranie, a także o uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia; 8. Wnieść skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

Poza tymi sposobami może wystąpić z wnioskiem o podjecie inicjatywy ustawodawczej; RPO informuje sejm i senat o swojej działalności i przedstawia uwagi o praworządności; wykonuje zadania

przy pomocy Biura Praw Obywatelskichl) Sądy

Największa rola sądów administracyjnych; ubezpieczeń społecznych; ochrony konkurencji konsumentów. Te sądy są, bowiem powołane do kontroli legalności działań administracji państwowej; Podstawą prawną kontroli sądów powszechnych =są przepisy prawa cywilnego i karnego 1980 sąd administracyjny Sąd ubezpieczeń społecznych; stanowi odrębną jednostkę organizacyjną; rozpatrują odwołania od decyzji w

sprawach świadczeń pieniężnych – przewidziane w przepisach emerytury; renty inwalidzkie; rodzinne; macierzyńskie itd.; sądy mogą nie tylko zaskarżyć, ale też zmienić; sędziami są sędziowie sądów powszechnych;

Sąd ochrony konkurencji i konsumentów – wyodrębniona jednostka w sądzie okręgowym w warszawie; do kompetencji należy rozpatrywanie odwołań od decyzji prezesa urzędu ochrony konkurencji konsumentów; prezesa urzędu regulacji energetyki; prezesa urzędu transportu kolejowego;

3. Kontrola wewnętrzna = sprawowana przez podmioty należące do systemu j. org. APń. Rodzaje: Instytucjonalna = sprawowana przez pracownika/j.org./organu APń., których główną/wyłączną funkcją jest

kontrola + tylko pierwszy szczebel podziału org. urzędu. Funkcjonalna = niesamoistna = integralna część administrowania; część nadzoru/kierowania itp. Wewnątrzresortowa:

o Funkcjonalna: pełnią ją upoważnieni pracownicy, wszyscy kierownicy wewn. j. org., główny księgowyo Instytucjonalna : pełnią ją specjalnie wyodrębnione j. org./pracownicy na stanowiskach utworzonych

dla sprawowania kontroli , np. Departament kontroli i nadzoru przy Kancelarii Prezesa RM Kontrola międzyresortowa = sprawują ją specjalistyczne jednostki instytucjonalnej kontroli zawodowej

o O pełnym zakresie międzyresortowym np. Główny Inspektor Kontroli Skarbowej, podporządkowany ministrowi wł. ds. finansów publ.

o O ograniczonym zakresie międzyresortowym np. Inspekcja Handlowa, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcja Ochrony Roślin I Nasiennictwa+ Podmioty powołane gł. do innych zadań, np. RM, każdy naczelny organ Adm. rządowej, GUS, Urząd Patentowy, Wyższy Urząd Górniczy, ZUS.



→ Dokładny opis podmiotów wykonujących zadania powyższych instytucji: str. 327 Po Prokuratura: Prokurator = Minister Sprawiedliwości . Zadanie: „strzeżenie praworządności oraz

czuwanie nad ściganiem przestępstw”. Prokurator może m.in. wystąpić do TK o stwierdzenie niezgodności aktu normatywnego z K/U. Inne funkcje prokuratury str. 329 P

Kontrola niezawodowa = społeczna: sprawują ją pracownicy APń. oraz organizacje społeczne (związki zawodowe) zrzeszające pracowników państwowych. Kontrola taka dotyczy spraw wchodzących w zakres działania organu + nie może być elementem sprawowanego stanowiska. Podstawa: Kodeks Pracy -> obowiązek dbania o dobro zakładu pracy

Ogólnokrajowa Lokalna Gospodarcza Finansowa

Działalności org.-adm. Działalności typowych dla Adm. form działania:

aktów generalnych/adm./ umów/porozumień/ czynności pr. i faktycznych/itp

Wykaz skrótów:

APń. = administracja państwowa APbl. = administracja publiczna j. org. = jednostka organizacyjna adm. = administracyjny pr. = prawny okr. = określony APM = akty prawa miejscowego RG = rada gminy itd. G = gmina itd. U = Ustawa K= Konstytucja post. = postępowanie dz. = działalność


Documents

csstirl.samorzad.uw.edu.plcsstirl.samorzad.uw.edu.pl/.../10/skrypt-prawo-adm.2.docx · Web viewPubliczne prawo podmiotowe (organ APbl jest prawnie zobowiązany do postąpienia zgodnie