009-032-KON ^ETIRIGODI[NOTO IZLEGUVAWE NA SPISANIETO

DEFEKTOLO[KA TEORIJA I PRAKTIKA 9

KON ÊTIRIGODI[NOTO IZLEGUVAWE NA SPISANIETO "DEFEKTOLO[KA TEORIJA I PRAKTIKA” (1997-2000G) 1

STEPENOT NA RAZVOJOT NA STRU^NO-NAU^NATA MISLA I PRAKTIKATA

VO OBLASTA NA ZA[TITATA I REHABILITACIJA NA HENDIKEPIRANITE LICA VO R. MAKEDONIJA-OSNOVNA DETERMINANTA NA POTREBITE

ZA IZDAVAWE NA SPISANIETO

I. Voved

Pojavata na spisanieto "Defektolo{ka teorija i praktika” vo 1997 godina, pretstavuva logi~en epilog na razvojniot kontekst na stru~no-nau~nata misla vo pove}eto sferi na naukata (medicinata, defektolo-gijata, pedagogijata, psihologijata, socijalnata politika, pravoto i dr.) kaj nas i vo svetot od edna strana i sovremeniot trend vo razvojot na praktikata na za{titata i rehabilitacijata na hendikepiranite lica vo R. Makedonija od druga strana.

Toa go potvrduvaat pove}e soznanija {to se odnesuvaat na:

Prvo, zna~itelen broj objaveni informacii i stru~ni trudovi vo stru~ni i nau~ni spisanija i glasila koi izleguvaa vo R. Makedonija i vo prostorite na SRJ, kako {to se: "Socijalni griì”, "Prosveten Rabotnik”, "Prosvetno Delo”, "Roditeli i Deca”, "Socijalna Politika”, "Poraka”, "Specijalna {ko-la”, "Pregled problema nedovolno razvijenih osoba”, "Genetika”, "Makedon-ski medicinski pregled” i mnogu drugi.

Vtoro, pojavata na pove}e objaveni stru~ni publikacii od makedonski avtori koi od pove}e aspekti gi tretiraa problemite na za{titata i rehabilitacijata na hendikepiranite lica vo mo{ne naglasena stru~na, socijalna, medicinska i po{iroko istoriska i op{estveno-ekonomska dimenzija. Poradi zna~itelniot broj na publikaciite }e navedeme samo nekoi od niv, i toa:

"Socijalni aspekti rehabilitacije defektnih lica” od Gustav Vlahov (izdadeno vo 1956); "So volja i upornost go pobeduvame mrakot” vo izdanie na Sojuzot na slepi na Makedonija so pogolem broj zastapeni avtori (izdadeno vo 1959); "20 godini za{tita i rehabilitacija na gluvi-te i nagluvite lica vo Makedonija” od d-r Slav~o Keramit~ievski (izdadeno vo 1970); "Za{titata i rehabilitacijata na licata so psihofizi~ki nedostatoci vo SR Makedonija”; "Integralna rehabili-tacija na mentalno retardiranite lica” od d-r Qup~o Ajdinski (izdadeno vo 1985) i "Osnovi na defektolo{kata teorija i praktika” od 1 Prilogot e izgotven od urednicite na spisanieto “Defektolo{ka teorija i praktika" d-r Q. Ajdinski i V. Andreevski

10 DEFEKTOLO[KA STRU^NO-NAU^NA PROBLEMATIKA

prof. d-r Q. Ajdinski, doc. d-r G. Ajdinski i ass. Zoran~o Mihailov (izda-deno vo 1999); "Socijalnata za{tita na licata so pre~ki vo fizi~kiot i psihi~kiot razvitok niz dejnostite na centarot za socijalna rabota” od V. Andreevski (izdadeno vo 1994).

Treto, zasileniot interes na pogolem broj stru~waci od oblasta na medicinskite nauki, psihologijata, socijalnata politika i dr. pokraj defektologijata, a koi prakti~no ili teoretski rabotea na problemite na licata so pre~ki vo razvojot, objavuvaa stru~ni trudovi vo brojni spisanija kaj nas i vo svetot;

êtvrto, otvaraweto na defektolo{kite studii pri Filozofskiot fakultet na Univerzitetot "Kiril i Metodij”-Skopje na koi se angaìrani pove}e pomladi stru~ni kadri od po{irokiot registar nau~ni podra~ja {to se na opredelen na~in povrzani so problematikata na defektologijata kako nauka, a pred s¢, nastavniot kadar i studentite na defektolo{kite studii od koi se o~ekuva iznao|awe najsoodvetni re{enija za kreirawe i ostvaruvawe na rehabilitacijata i socijalnata integracija na hendikepi-ranite lica vo op{testvenite sredini vo koi treba da ìveat.

Petto, potrebite od sledewe, usovr{uvawe i unapreduvawe na znaewata i iskustvata na vrabotenite stru~ni defektolo{ki kadri, na studentite, na nastavniot kadar na defektolo{kite studii, na slu`bite na Socijalno-humanitarnite organizacii i nivnoto ~lenstvo, na centrite za socijalna rabota, na opredelen vospitno-obrazoven kadar vo predu~ili{nite usta-novi i osnovnite u~ili{ta, razvojnite sovetuvali{ta, kako i opredelen broj zdravstveni ustanovi i drugi ustanovi i institucii;

[esto, barawata na sovremenite nau~ni dostigawa izrazeni preku tehni~ko-tehnolo{kiot razvoj, informaciskite sistemi itn., kako i pre-dizvicite na tranzicionite op{estveno-politi~ki i ekonomski transfor-macii vo zna~itelen del od svetot i drugi fenomeni {to nemilosrdno go opsesiraat ~ove{tvoto na voeno-ekonomski, socijalen, kulturen i pred s¢, na humano-civilizaciski plan i dr.

II. Kon stru~nata koncepcija, fizionomija i likovnoto oblikuvawe na spisanieto

Re{avaweto na stru~nato oblikuvawe na Spisanieto {to interak-tivno nametnuva{e po~ituvawe na kompleksnosta i sloènosta na prob-lemot na celokupnata op{estvena grià na hendikepiranite lica vo koi neizostavno se vklu~eni enigmite na naukata i praktikata transparentno izrazeni vo sekojdnevniot ìvot, osobeno vo multididimenzionalniot karakter na nau~nite analizi povrzani so potrebite od u~estvo na stru~ni kadri i dejnosti kako {to e i prethodno naglaseno vo oblasta na op{testvenite dejnosti na dràvnata hierarhija taka i na stru~nite i nau~nite institucii, ja nametnaa potrebata od sega{nata koncepcija na spisanieto koja neodminlivo treba da se usvovr{uva vo natamo{niot period.


Pojduvaj}i od toa re{avaweto na ovoj problem se zasnova{e me|u drugoto i od poobemnata analiza na pogolem broj stru~ni i nau~ni spisanija {to izleguvale kaj nas i vo svetot. Toa dovede do soznanieto deka treba da se baraat orginalni re{enija pri {to treba da se koristat site pozitivni re{enija na dotoga{noto skromno, no i bogato iskustvo za edna dràva kako {to e R. Makedonija, a da se koristat transformirano i iskustvata od svetot koi vo dadeniot vremenski period ne bea mnogu daleku od na{ite razmisluvawa i na{ite ve}e prakti~ni dostigawa na ova podra~je. Imaj}i go predvid ova, kako nesporen fakt, po iscrpni stru~ni uslovno zemeno konfrontirawa, be{e zazemen stav spisanieto "Defektolo{ka teorija i praktika” za rubrikite {to trebaa da bidat opfateni, ima{e pove}e predlozi i re{enija {to treba da bidat opfateni, a da se odnesuvaat na obemot i sodrìnata na spisanieto od podra~jata na celokupnata za{tita, rehabilitacija, vospitanie i obrazovanie i celokupen tretman vrzan za prevencijata, dijagnosti~kite proceduri kako i drugi suptilni problemi vrzani za genetskite, socijalnite i drugi mnogubrojni faktori, {to treba da bidat postojano zastapeni na stranicite na istoto.

Pokraj toa se bara{e i najsoodvetno likovno re{enie po~nuvaj}i od koricata do celokupnata kompozicija na oddelnite rubriki vo koi }e se najde prostor i za objavuvawe na site materijali {to }e se prezentiraat nezavisno od raznovidnosta na sièto koe sodrì "centralen” ili "margi-nalen” problem {to se odnesuva na hendikepiranite lica vo po{iroka smisla sfateno. Sekako toa be{e edna od osnovnite celi na Redakcijata najlesno, najprifatlivo i najracionalno da se voo~at najsu{tinskite poraki, premisi i intencii za da ostavat neodminlivo sugestiven vpe~atok i apsorbacija na esencijalnata stojnost na prilozite, odnosno na sodrìnite {to }e se objavat vo oddelnite rubriki so mo`nata tehnologija na kompjuterskata i pe~atarskata tehnologija vo odnosnite uslovi. Pojduvaj}i od vakvite razmisluvawa po iscrpni stru~ni dilemi i razmisluvawa be{e zazemen stav spisanieto "Defektolo{ka teorija i praktika” da gi sodrì slednite rubriki:

1. Defektolo{ka stru~no-nau~na problematika

2. Medicinski tretman

3. Psiho-pedago{ki pregled

4. Pogledi-mislewa-dilemi

5. socijalno-andrago{ki aspekti

6. Od praktikata za praktikata

7. Normativno-pravna Regulativa

8. Od istorijata na tretmanot na hendikepiranite lica

9. Prikazi-polemiki-recenzii

10. Vesti-informacii

11. Iskustva i novini od svetot

12. Bibliografija


Iako svesni deka i pokraj toa {to vo ovie "rubriki” moè da se najde prostor za objavuvawe na stru~ni trudovi od koe i da bilo podra~je na ìveeweto i problematikata povrzana so hendikepiranite lica, ostanuvame so ubeduvawe deka bilo {to nezavisnio od stepenot na stru~nata i nau~nata vrednost za dadenoto vreme, ne moè da ostane "petrificirano” vo naukata koja nema kraj, a u{te pomalku koga e vo pra{awe ova stru~no-nau~no spisanie {to e samo vo podemot na neizvesni perspektivi i pokraj eksponiranite opravdani stru~no-nau~ni ambicii da se pridonese vo kvantitetot i kvalitetot na o~ekuvanite spisanija vo opredeleni nau~ni oblasti koi najverovatno }e se pojavat vo normali-ziraweto na op{estveno-ekonomskite priliki vo R. Makedonija, kako nu`nost na nejzinata sega{nost i idnina, uslovena i zavisna od mnogu-brojni, pred s¢, politi~ki i ekonomski faktori {to }e go diktiraat natamo{niot sevkupen prosperitet.

III. Broj na zastapeni stru~ni trudovi i drugi soodvetni prilozi vo spisanieto po poodelni "rubriki” kako i brojot na avtori

Vo periodot od 1997 do 2000 godina, spisanieto "Defektolo{ka teorija i praktika” be{e objaveno vo vkupno 12 broja, od koi 6 kako posebni i 6 kako dvobroja. Na site oddelni "rubriki” vo ovie broevi se objaveni vkupno 272 stru~ni i drugi prilozi.

Brojot na objavenite trudovi i drugi prilozi po oddelni "rubriki” moè da se vidi od sledniot pregled:

• Defektolo{ka stru~no-nau~na problematika 38

• Medicinski tretman 44

• Psiho-pedago{ki pregled 42

• Pogledi-mislewa-dilemi 21

• socijalno-andrago{ki aspekti 20

• Od praktikata za praktikata 24

• Normativno-pravna Regulativa 19

• Od istorijata na tretmanot na hendikepiranite lica 2

• Prikazi-polemiki-recenzii 16

• vesti-informacii 36

• Iskustva i novini od svetot 9

• Bibliografija (12 pregledi) 220

Spored prikaàniot pregled objaveni se vkupno 272 prilozi.

Vo ~etirigodi{noto izleguvawe na spisanieto, objavile svoi trudovi 268 avtori od koi 105 samostojno i 51 so 112 koavtori. Od ovoj broj okolu 30% se od stranstvo.


Navedenite podatoci nedvosmisleno govorat deka spisanieto za mnogu kratko vreme se stekna so golem broj sorabotnici od zemjata i od stranstvo {to moè pozitivno analiti~ki da se vrednuva nivoto na stru~nosta na spisanieto od pove}e aspekti. Toa dotolku pove}e {to vo spisanieto se zastapeni vidni stru~waci-univerzitetski profesori, doktori na nauki i mo{ne poznati prakti~ari i teoreti~ari od zemjata, Evropa i od svetot.

Gledano od istoriski aspekt mislevme deka e nu`no da dademe Pregled na avtorite i na nivnite trudovi po oddelni broevi i toa ne samo zaradi dokumentacija, tuku i zaradi odrùvawe i jaknewe na kriteriumite za stru~niot kvalitet vo idnina ili poto~no re~eno vo noviot milenium, bidej}i ~etirigodi{noto izleguvawe se poklopuva so krajot na 2000 godina.

Toa e seriozna obvrska ne samo za avtorite {to }e sorabotuvaat vo spisanieto i za ureduva~kiot odbor, tuku i za onie koi go finansiraat izleguvaweto na spisanieto, a pred s¢, za onie {to treba da go konsumiraat kako neodminliva potreba. Poto~no kaàno onie {to se posredno ili neposredno a postojano vklu~eni na rabota, pred s¢, vo praktikata, odnosno vo ustanovite za za{tita i rehabilitacija, centrite za socijalna rabota, razvojnite sovetuvali{ta i drugite zdravstveni institucii, organite na dràvnata uprava, ustanovite za predu~ili{no i osnovno obrazovanie, studentite na defektolo{kite, socijalnite, obrazovnite, odnosno, nastav-nite podra~ja (psihologija, pedagogija i dr.), kako i pogolem broj kadri {to se soodvetno vraboteni vo odnos na ovaa problematika vo zdravstveni ustanovi, ustanovite za vrabotuvawe, socijalno-humanitarnite organiza-cii, dobrotvornite humanitarni i nevladini organizacii i na kraj za site onie {to se sre}avaat so ovaa problematika vo pobliskoto okruùvawe ili vo svojata profesija (roditeli, profesori na univerziteti i dr.).

* * *

1. Ajdinski Qup~o Osnovni pretpostavki za organizirawe i vospostavuvawe na

koherenten sistem na raniot tretman i predu~ili{noto vospitanie na decata so pre~ki vo razvojot vo uslovi na tranzicija (sostojba, problemi i potrebi) (br. 1/1997).

Nekoi aspekti na zakonskata regulativa za specijalnoto i integrativnoto obrazovanie na decata so pre~ki vo razvojot vo opredeleni evropski zemji (br. 2/1997).

Stru~nite kompentencii na defektologot vo opredelenite podra~ja na integralnata rehabilitacija na licata so pre~ki vo razvojot (br. 3/1997).

Koncepcijata i organizacijata za osposobuvawe na defektolo{kite kadri vo Republika Makedonija (br. 1/1998).

Decata so autizam i potrebata od organizacija na nivniot tretman vo R. Makedonija (br. 3-4/1999).

50 godini op{estvena grià za licata so pre~ki vo razvojot vo R. Makedonija (1949-1999) (br. 1-2/1999).


Kon razvojot na institucionalnata za{tita, rehabilitacija i obrazovanie na hendikepiranite lica vo Makedonija (br. 3-4/2000).

1/1. Ajdinski Qup~o, Hristova Elena, âkanovska Anita i Sowa Fortomanova

Prvi~nite rezultati od realizacijata na proektot za rana intervencija kaj decata so o{teten vid, na vozrast od 0 do 7 godini realiziran vo vremeto od septemvri 1998 do oktomvri 2000 godina vo Republika Makedonija (br. 3-4/2000).

Ajdinski Qup~o, Kitkaw Zoran, Ajdinski Goran Pojdovni osnovi za izgotvuvawe na nacionalnata strategija za

sproveduvawe na standardite i pravila za izedna~uvawe na mo`nostite na hendikepiranite lica (br. 3-4/1999).

Ajdinski Qup~o, Andreevski Veli~ko Kon ~etirigodi{noto izleguvawe na spisanieto “Defektolo{ka

teorija i praktika” (1997-2000) (br. 3-4/2000). Ajdinski Qup~o, Petrov Risto Sodrìnite na rabotata vo dnevnite centri za rabotno

proizvodna aktivnost za umereno i te{ko mentalno retardirani lica vo funkcija na rehabilitacijata (br. 4/98).

2. Ajdinski Goran Od normativno-pravnata me|unarodna regulativa za

hendikepiranite lica (br. 1/1997).

Karakteristikite na lesno mentalno retardiranite lica (br. 2-3/1998).

Od ìvotot i rabotata na Ustanovata za mentalno retardirani GRAENBURG-NOPDOOP-Holandija

Karakteristikite na lesno mentalno retardiranite lica (br. 1/1997).

2/2. Ajdinski Goran, Bo{qakovska S., Dukovska M., Ugrinovska L., âkar M., Bogoevska L.

Ranata dijagnostika kako determinira~ki faktor za stru~en, racionalen i efikasen tretman na decata so pre~ki vo razvojot (br. 2/1997).

Ajdinski Goran i Ajdinski Qup~o Terminologija {to se upotrebuva za licata so hendikep

(br. 3-4/2000).

3. Andreevski Veli~ko Viduvawata i porakata na Svetskata konferencija za potrebite

na specijalnoto obrazovanie odràna vo Salamanka-Zna~aen prilog kon sovesta na ~ove{tvoto (br. 1/1997).


Pridruùvawe na slepite lica i na licata so te{ki o{tetuvawa na vidot-neodminliva potreba vo nivnata socijalna komunikacija, orientacija i dvièwe (br. 2/1997).

Nekoi aspekti na op{estvenata preventiva vo spre~uvaweto na hendikepiranosta vo kontekstot na planirawe na semejstvoto i biosocijalnata reprodukcija (br. 3/1997).

Tretmanot na licata so pre~ki vo razvojot vo noviot zakon za socijalna za{tita (br. 4/1997).

Nekoi aspekti na profesionalniot i op{estveniot status na defektologot vo sega{nite tranzicioni op{estveno-ekonomski uslovi (br. 1-2/1999).

Pregled na razvojot na izdava~kata dejnost vo oblasta na za{titata, rehabilitacijata, vospitanieto i obrazovanieto na licata so pre~ki vo razvojot vo R. Makedonija (1949-1999) (br. 3-4/1999).

4. Andreevski Bor~e, Vele Blagin Nekoi aspekti na socijalizacijata na mentalno retardiranite

lica (br. 3-4/2000).

5. Angelovska-Galevska Nata{a Tekot i etapite na kvalitativnoto istraùvawe (br. 4/1998).

Primena na kvalitativniot istraùva~ki pristap vo specijalnata edukacija (br. 1/1998).

6. Andonakis Aneta Opravdanosta za postoewe na podgotvitelni grupi pri posebnite

u~ili{ta za deca so lesni pre~ki vo razvojot (br. 1/1997).

7. Andonovska Sowa Sostojbata na artikulacijata kaj decata so o{teten sluh od

predu~ili{na vozrast od I-IV grupa spored Kosti} opfateni so rehabilitaciski tretman (br. 4/1998).

8 Andreevski Mitko Andreja Krajger "Psihijatrija za defektolozi” (br. 2/1997).

9. Apostoloski B., M. ]aseva-Pejkovska, A. Lakovski, S. Nikolova Familijarna autosomna translokacija (13/14) kaj roditelite so

trizomi~no dete za 21 hromozom (br. 2-3/1998).

10. Apostolovski B., M. ]aseva-Pejkovska, S. Nikolova Rana detekcija na hendikepiranosta kaj licata so trizomija na 21

hromozom vo Citogenetskata labaratorija pri Zavodot za mentalno zdravje-Skopje (br. 4/1997).

11. Arnaudova Violeta Karakteristiki na li~nosta so pre~ki vo psiho-fizi~kiot

razvoj (br. 3-4/1999).


12. Barakovska Aneta Pedago{kite dimenzii na slobodnoto vrema (br. 2-3/1998).

13. Bojanin Svetomir Nevropsiholo{ka osnova na ranata dijagnostika i tretman vo

defektologijata (br. 1/1997).

14. Bogeska E., M. âkar Opredeluvaweto na pragot na sluhot kaj decata do dvegodi{na

vozrast so metodot VAER spored na{eto iskustvo (br. 3-4/1999).

15. Bogeska E., M. âkar, E. Kaja Voved vo otoakusti~nite emisii i nivnata aplikativnost

(br. 4/1998).

16. Bojaxieva E., I. Dvojakov, S. Nikolovska Mestoto i ulogata na psihologot vo timskata detekcija na decata

so pre~ki vo razvojot (br. 1/1998).

17. Blagin Vele Apsolventska ve~er na prvata generacija studenti po

defektologija (1993/94-1996/97) (br. 2/1997).

Studentski prestoj na studentite i nastavnicite od Institutot za defektologija pri Filozofskiot fakultet-Skopje vo Holandija (br. 1/1998).

18. Bo{kovska M., N. Trnkovska, V. Georgievska Mentalno hendikepiranoto dete od predu~ili{na vozrast i

semejstvoto (br. 2-3/1998).

19. Bu~kovska-Nikolovska V., S. Bo{wakovska, V. Jordanova-Dimovska, D. Stavri}, E. \or|ioska

Rana detekcija, dijagnostika i tretman na visoko hipermetropni ambliopii (br. 3/1997).

20. Blaèvska-Bunearovska K., Josifova P., Golubovi} M., V. Nikolovska

Kongenitalen gloukom, negovo rano otkrivawe kako prevencija na slepilo vo detskata vozrast (br. 2/1997).

21. Henk van de Verfhorst Obrazovanieto i socijalnata rehabilitacija na deca so o{teten

vid vo holandija (br. 1/1997).

22. Veljanovska Luiza Ranoto otkrivawe na refrakcionite anomalii i strabizmot,

uslov za dobar vid (br. 3/1997).

23. Vardulaki Daniela, Petar S. Petrov Lev S. Vigotski i sovremenata specijalna psihologija

(br. 2-3/1998).


24. Veljanovska Marica Ran tretman na decata so o{teten sluh (br. 2-3/1998).

25. Veljanovska Ana Identifikuvawe na autizmot kaj slepite i slabovidite deca

(br. 1-2/2000). 26. Marion von Mens-Veis

Rana intervencija na deca so o{teten vid (br. 2/1997). 27. Georgiev \or|i, Omer Sulejman

Nekoi epidemiolo{ki aspekti kaj mentalnata retardacija

28. Georgievski Petre Metodot na akciono istraùvawe (br. 1-2/1999).

29. Golubovi}-Arsovska, V. Nikolovska, T. Josifova, K. Buneorovska, D. Stavri}

Vospalitelnite zaboluvawa na srednata o~na obvivka kaj decata i nivnite posledici (br. 4/1997).

30. Golubovi} S., Leda Filipovi} Landau-Klefener sindrom-zdobiena afazija so epilepsija

(br. 4/1998). 31. Golubovi} Slavica, Milivojka Markovi}

Nivoto na govorno jazi~nite i razvojnite sposobnosti na decata rodeni so rizik od pomladata u~ili{na vozrast (br. 1-2/1999).

Golubovi}. S. Markovi}.S. Deficitite na perceptivnite sposobnosti

kaj riziko-decata (br. 3-4/2000).

32. Gogu{evska Borislav, âkar Marina, Elena Bogoeska, Vladimir Jeki}, Aleksandar Lazarovski

Medicinski i sociolo{ki aspekti na sekretorniot opit vo detskata vozrast (br. 1-2/1999).

33. Gli`dinska Nade`da, E. Mitova, B. Petrova Alternativni formi za socijalna integracija na decata so

specijalni potrebi i nivnite semejstva (br. 1-2/1999). 34. Glumbi} Nenad, Kosa Nikoli}

Reedukativniot metod vo procesot na minimiziraweto na avtoagresivnite oblici na odnesuvawe (br. 1-2/1999).

35. Grp~evska Todorka Alergii i hiperaktivnost kaj predu~ili{nite deca (br. 2-

3/1998). 36. Georgieva Dobrinka, Petkovska Aneta, Zjutuzjuli Eleni

Sporedbeni sostojbi i tendencii na specijalnoto obrazovanie vo Bugarija, Makedonija i vo Grcija (sporedbeno prou~uvawe)


(br. 1-2/1999). 37. Gocevski Trajan

Potrebata od menaxment vo obrazovanieto i rehabilitacijata (br. 3-4/1999).

38. Don~eva Ceca Sugestivnata funkcija na ìvata sovesnost i na terapevtskite

karakteristiki (sugestija, hipnoza) (br. 1-2/1999). 39. Dvojakov Ivan, Marika Sotirovska-Sarvini, Gorica Levenska

Ranata Detekcija na decata so pre~ki vo razvojot kako osnova za uspe{na rehabilitacija (br. 1/1997).

40. Dimovska J., \orgoski I. Nekoi pri~ini za pojavata na pre~ki vo razvojot na decata

(br. 1/1997). 41. Dobrev Zlatko

Mo`nosti za rano dijagnosticirawe i korekcija na nedostatocite kaj decata so mentalna retardacija (br. 1/1997).

42. Dionisieva Katja Ran tretman na decata so o{tetuvawe na sluhot vo R. Makedonija

(br. 2/1997). 43. Damovska A. Lena

Statusot na decata so pre~ki vo razvojot vo predu~ili{nite ustanovi (br. 2/1997).

44. Dimitrova Daniela III Internacionalna konferencija za nevrologija i II regionalen

kongres na Internacionalnata organizacija za istraùvawe na mozokot (br. 1/1997).

Po povod Me|unarodniot den na "Beliot stap” promoviran e prviot broj na spisanieto "Na{ zbor” na Braevo pismo (br. 4/1997).

Odràn simpozium: "Op{estvenata tranzicija i obrazovanieto” (br. 4/1997).

Prv slep student od Makedonija vo SAD (br. 4/1998). Sredba na Centralno-evropskiot regionalen sekretarijat pri

svetskata federacija na gluvite vo Ohrid (br. 4/1998). Vlijanieto na ortopti~kiot tretman vo lekuvaweto na

divergentno-intermitentnite strabizmi (br. 3-4/2000).

45. Diki} Stanika Koristewe na smeta~ite vo nastavata (br. 3/1997).

45/1 Diki} Stanika, Maksimovi} J., E{kirovi} B., Vu~i} V. Ranata detekcija, dijagnostika, tretman i predu~ili{no


vospitanie na decata so o{teten vid (br. 4/1997).

45/2 Diki} Stanika, E{kirovi} Branka, Vu~i} Vesna U~ili{niot uspeh na slabovidnite deca (br. 1/1998).

46. Dimitrioska Sun~ica Socijalnata za{tita na decata so pre~ki vo razvojot od aspekt

na normativno-pravnata regulativa (br. 3/1997). Socijalnite aspekti na potrebite za otvarawe na Centrite za

dnevno zgriùvawe i rabotno proizvodna aktivnost za umereno i te{ko mentalno retardirani lica (br. 4/1998).

Odbeleàna Me|unarodnata godina na starite lica-1999 (br. 3-4/1999).

47. Darkovski Stojan, Ivanka Kràlova Ranoto otkrivawe na hendikepiranosta i planiraweto na

semejstvoto so poseben osvrt na mentalnata retardacija i prikaz na slu~aj (br. 4/1997).

48. Dineva Mirjana Upravuvawe so ustanovite za socijalna za{tita vo R. Makedonija

spored noviot zakon za socijalna za{tita (br. 1/1998). Nekoi aspekti na socijalnoto pravo

49. Dubrovska-Mileti} Lidija, Dav~eva-âkar Marina Hipertrofi~ni adenoidi vo relacija so sekretorniot otitis

media (br. 3-4/1999). 50. Dubrovska-Mileti} L., Mladenovska G., Dav~eva-âkar M.

Ehosinoskopijata kako neinvazivna dijagnosti~ka medija (br. 1-2/1999).

51. Deriàn Icka Problemite vo prifa}aweto na decata so specijalni potrebi od

strana na nivnite vrsnici (br. 1-2/2000). 52. \o{evski Mirko

Kon izdanieto na knigata: “Logika-op{ta teorija na racionalnosta” od d-r Violeta Panzova (br. 3-4/1999).

53. Zisovska Elizabeta Perinatalna asfikcija kako potencijalen izvor na deca

popre~eni vo psihomotorniot razvoj (br. 3/1997). 54. Erceg-Xura{i} Jelica

Rana dijagnoza na pervazivni razvojni rastrojstva (br. 3/1997). 55. Ivanovska Jasmina

Naru{uvawe na metabolizmot na aminokiselinite kako pri~ina za mentalna retardacija (Phenylketurija) (br. 1-2/2000).


56. Ilievska M., Sotirovska-Sirvini M., Q. Naumovska Asfikcii, interkranialni krvavewa i edem na mozokot kaj deca

so rizik vo Sovetuvali{teto vo Bitola za periodot od 1989 do 1994 (br. 3/1997).

57. Jovev J., Imirlieva V., Joveva S., Grkov S. Podgotovka na roditelite na mentalno retardiranite deca za

u~estvo vo nivniot tretman (br. 1/1997). 58. Jordanovski Jordan

Osnova na preventivata kaj govorot (br. 2/1997).

59. Ja~ova Zora Nade`da D. Dimi}: "Metodika na artikulacijata”-prikaz

(br. 2/1997). Svetlana A. Filipovi}: "Komparativna analiza na nastavnite

planovi i programi vo osnovnite u~ili{ta za gluvi deca so planovite i programite na redovnite osnovni u~ili{ta za deca {to slu{aat”-prikaz (br. 1/1998).

Risto Petrov: "Tretman na te{ko mentalno retardirani lica” (br. 1-2/2000).

Poseta na ustanovata za u~enici so o{teten sluh “EFFATHA” vo Holandija (br. 2-3/1998).

Pedago{kiot proces vo îtaweto na govor od usta i od lice (br. 3-4/2000).

Istoriski pregled i perspektivi na vizuelnata percepcija na govorot (br. 3-4/2000).

59/1 Ja~ova Zora, Soltirova Elizabet, Ikonomova Slavica, î~evska Nata{a, \eorgieva Nata{a

Predu~ili{noto vospitanie na decata so pre~ki vo razvojot-preduslov za uspe{no integrativno obrazovanie (br. 4/1997).

59/2 Ja~ova Zora, Kosti} Vesna, Trajkovska Veneta, Trajkovska Viktorija

Artikulaciski status kaj decata so o{teten sluh od u~ili{na vozrast opfateni so rehabilitaciski tretman (br. 1-2/2000).

60. Jelenc Dora, Novqan Egidija Obrazovanie na lica so specijalni potrebi vo Slovenija

(br. 1-2/2000). 61. Joksimovi} Sneàna

Prirodata, potekloto i razvojot na altruizmot (br. 2-3/1998). 62. Jaksimovska Daniela

Nekoi iskustva od rabotata na Centarot za dneven prestoj na


deca i mladinci-Kriva Palanka (br. 2-3/1998). 63. Jakuli} Slobodan

Interpersonalna komunikacija vo sovremenite uslovi (br. 4/1998).

64. Jakimovska F., Popovska M., Trajkovska Z., Kopa~eva G., Popovska B.

Cefalometriska analiza na rastot na nosniot septum i negovoto vlijanie vrz facijalniot skelet (br. 1-2/1999).

65. Jo{inobu [ou, Jajou Komoto, Hito{i Nakata Osposobuvawe, umetnost i terapija so pomo{ na kukli

(br. 3-4/1999). 66. Josifova T., Ivanovska M., Sofranieva G., Golubovi} M.,

Blaèvska K., Nikolovska V. Heredodegenerativni zaboluvawa na o~noto dno-edna od

naj~estite pri~ini za slepilo vo detskata vozrast (br. 1/1997).

67. Kalaxievska Jordanka Nekoi defektolo{ki aspekti na ranata detekcija na decata so

pre~ki vo razvojot i nivnoto rasporeduvawe vo po{irokiot region na [tip (br. 1/1998).

68. Kati} Liljana, \or|evi} Jagoda Ran tretman na eden eksperimentalen slu~aj na dete so o{teten

sluh (br. 2/1997). 69. Keramit~ieva Ruìca, Taka{manova Sokolovska Tatjana

Stavovi na roditelite so zdravi deca kon decata so pre~ki vo razvojot na predu~ili{na vozrast (br. 1/1997).

70. Ko{ir Stane Artikulaciski napredok kaj decata so pre~ki vo sluhot

od predu~ili{na vozrast (br. 1/1997). 71. Kotevska Mladica, Vaqdeta Vukeq, Katica Ki~ikova

Socijalizacija na deca so pre~ki vo psihi~kiot razvoj vo semejstvata i lokalnata zaednica (br. 1/1997).

72. Ko~ankovski Sa{o Rasporeduvawe na decata so pre~ki vo psihofizi~kiot razvojot

vo predu~ili{na vozrast (br. 2/1997). 73. Ko~ankovska Jasminka

Problemskite razvojni podra~ja kaj institucionalno zgriènite deca vo najranata vozrast (br. 2/1997).

74. Kopa~ev Dragoslav, Petar Nastov, Qiljana Naumovska, Violeta Mirakovska, Omer Sulejman, Daniela Dimitrova

Raniot tretman kako fundament za uspe{na integracija na decata so pre~ki vo razvojot vo sredini na svoite vrsnici vo


predu~ili{nata vozrast (br. 3/1997). 75. Kopa~ev Dragoslav, Petar Nastov

Terapiski postapki kaj decata so zabaven i disharmoni~en razvoj od predu~ili{na vozrast vo uslovi na dnevna bolnica (br. 4/1997).

76. Karaxova Katerina Terapevtskiot efekt na organiziranite aktivnosti kaj decata

so psihi~ki rastrijstva vo predu~ili{na vozrast (br. 4/1997). 77. Koleva Irina, Deriàn Ilka

Aspekti na socijalizacija na dvojazi~ni deca vo neednakvi socijalni uslovi (br. 4/1997).

78. Ko~ankovska Tatjana, Vangel Todorov Rana detekcija na deca so pre~ki vo psihomotorniot razvoj

(br. 2-3/1998). 79. Kopa~ev Dragoslav, Trajkovski Vladimir, Ajdinski Goran

Razvojna disharmonija od psihoti~en tip sogledana od nevropsiholo{ki aspekt (br. 4/1998).

80. Kili Stiven Dvièweto na Evropskiot sojuz za razrabotuvawe

na politikata za rana intervencija (br. 3-4/1999). 81. Kitkaw Zoran

Odràni prvite "Studentski defektolo{ki denovi” (br. 3-4/1999).

82. Kosti} Vesna Problemite vo re~nikot na lesno mentalno retardiranite

deca od u~ili{na vozrast (br. 1-2/2000). 83. Kitkaw Zoran, Risto Petrov

Odredbi od Zakonot za vrabotuvawe na invalidni lica (br. 1-2/2000).

84. Lazanovski Dimitar Vospitno-obrazovniot proces i socijalizacijata na mentalno

retardiranite deca kako komunikacija (br. 4/1998). Ulogata na socijalno-humanitarnite organizacii

vo rabotata so roditelite (br. 1/1997). 85. Lakoski Anastas

Genetski aspekti na autizmot (br. 2/1997). Zna~eweto na genomskiot zapis (Genomic Imprinting)

vo humanata genetika i defektologija (br. 3-4/2000).

86. Luki} Dragan


Sistemot na za{titata na decata so autizam (br. 2-3/1998). 87. Mirakovska Violeta

Analiza na opfatenosta na slu{no o{tetenite deca so rehabilitaciski tretman vo predu~ili{niot period (br. 1/1997).

Analiza na opfatenost na decata so pre~ki vo govorniot razvitok so logopedski tretman vo predu~ili{niot period (br. 4/1997).

88. Matovska Sneàna Odnosot na vospitniot kadar kon decata so pre~ki vo razvojot-

zna~aen faktor za nivniot uspe{en tretman vo predu~ili{nite ustanovi (br. 1/1997).

89. Mura V., @. Angelovski Medicinski-edukativnata programa vo institucija {to zgriùva

te{ko i najte{ko hendikepirani lica (br. 1/1997). 90. Malinska-Petru{evska Violeta

Kon realizacijata na rezolucijata za tretata evuluacija za sproveduvawe na strategijata "Zdravje za site” vo evropskiot region (1996-1997) (br. 1/1997).

91. Mickovi} Natka Specijalnoto obrazovanie na decata so pre~ki vo razvojot-vo

najnoviot enciklopediski re~nik vo izdanie na “NATHAN”-Paris, 1995 (br. 1/1997).

92. Matanova Vawa Emocionalnite promeni kaj decata so govorni nedostatoci

(br. 2/1997). 93. Matovski Klimentie

Sistematsko longitudionalno sledewe na rastot i razvojot na decata od Stru{ka op{tina, od nivnoto ra|awe do osumgodi{na vozrast (br. 2/1997).

94. Mitrevski \or|i Nekoi soznanija od posetata na Centarot za slepi i slabovidni

u~enici "Bartimeus”-Holandija 95. Maci} Dragica, Nedevi} G., Nikoli} S., Sto{levi} M.

Predu~ili{noto vospitanie i obrazovanie na telesno invalidnite lica i na hroni~no zaboleni lica

96. Maci} Dragica, Sneàna Nikoli}, Daniela Ili}, Tamara To{i} Stavovite na zdravite adolescenti kako pokazatel na

prifatenosta na invalidnite vrsnici (br. 3-4/1999). 97. Mihov M., Jovkova A., Mitova N., Sedelxakova D.

Socijalnata adaptacija od domot "Majka i dete” (br. 4/1997).


98. Manasieva Qubica Nekoi problemi na hendikepiranite lica vo uslovi na

sega{niot tranzicionen period i nivnoto re{avawe

99. Marinova Ilijana, Sowa Vladimirova Organizacijata i strukturata na aktivnostite so deca umereno-

mentalno retardirani od 3-6 godini vo Sovetuvali{teto za rana dijagnostika na hendikepirani deca vo gradinkate "Verba, nade` i qubov” vo Pazarxik-Bugarija (br. 4/1997).

100. Milo{evska Katica Grani~na intelektualna popre~enost-pseudooligofreanija

(br. 4/1997). 101. Mitrevska Roberta

Integrativno obrazovanie i vospitanie (poim, definicija, terminologija i vidovi na integracija) (br. 1/1998).

Vklu~enosta na decata so pre~ki vo razvojot vo redovnite osnovni u~ili{ta od podra~jeto na gradot Skopje (br. 2-3/1998).

102. Mihailov Zoran~e Permanentno stru~no usovr{uvawe na defektolo{kite kadri-

Zakonski obvrski (br. 2-3/1998). 103. Momirovska Ana

Fragilniot H-sindrom i mentalnata retardacija (br. 1-2/2000). 104. Mir~evski Vladimir, Mir~evski Mirko

Nevrohiru{kata specijalnost kako edna od osnovnite determinanti za prevencijata, lekuvaweto i rehabilitacijata na licata so pre~ki vo razvojot (br. 1-2/2000).

105. Mi{ovska Tawa Vlijanieto na etiolo{kite faktori vrz stepenite na

slu{nite o{tetuvawa (br. 1-2/2000). 106. Mila~i} Ivona

Integracija na decata so aspergeroviot sindrom i decata na masovnata populacija vo programata za u~ewe na ve{tinite (br. 1-2/2000).

107. Krsteva Olijana, Bojka Tatareva Sistemot za govorna vizuelizacija kako osnova za edukacija i

pomo{no sredstvo vo komunikacijata na gluvite deca

108. Novqan Egidija Interdisciplinaren pristap i problemite na roditelite i

decata so pre~ki vo razvojot od osnovni u~ili{ta vo Slovenija (br. 3/1997).


Sorabotka me|u u~itelot i roditelite (br.1 3/1998). 109. Naumovska Liljana, Sotirovska Marika-Sirvini,

Todorov Van|el, Nikolovska Olgica Ran tretman na decata so interkranijalno krvavewe vo

sovetuvali{tata za razvoj

110. Nikolovska S., Dvojakov I., E. Bojaxievska Ulogata na lekarot vo detekcijata na deca so pre~ki

vo razvojot vo predu~ili{nite ustanovi

111. Nikolova Zorica Pravata na hendikepiranite lica vo ramkite

na Zakonot za socijalna za{tita

112. Naumovska Biljana Uspehot na disleksi~nite deca na trodimenzionalniot

test za ~itawe (br. 1-2/1999). 113. Nastov Petar, Kopa~ev Dragoslav

Medikamentozen tretman na mentalno retardiranite deca so pridru`ni manifestacii (br. 1/1997).

114. Pa{kvalin Marija Verbotonalen metod vo rehabilitacijata na mozo~nite

o{tetuvawe (rana rehabilitacija-afazija) (br. 1/1997). 115. Pa~emska Nevena, Dowen Karen, Coninolly Jane , Andonovska Ana

Prifa}awe na decata so pre~ki vo psihi~kiot razvoj vo predu~ili{noto vospitanie vo Republika Makedonija (br. 1/1997).

116. Polazarevska Mira Programa “Big brothers/big sisters of America”, Programa "Golemi i

mali”-Makedonija (br. 4/1997). 117. Petkovi}-Luki} Ksenija

Promenite na evociranite potencijali so sredni latencii (MLP) kaj decata so klini~ko somnevawe na razvojnata senzorna disfazija (br. 1/1998).

118. Popova Tawa Nekoi sogleduvawa za tretmanot na mentalno retardiranite

deca niz rabotata na Posebnoto osnovno u~ili{te-Veles (br. 1/1998).

119. Parizov Paris, în~eva Stefka Nekoi aspekti na socijalnata rehabilitacija

na vozrasnite invalidni lica (br. 1/1998). 120. Petrov Risto

Vlijanieto na ve`bite za reedukacija na sposobnostite za manipulativna ve{tina na racete kaj te{ko mentalno


retardiranite lica (br. 1/1998). Studentite od Institutot za defektologija vklu~eni

vo rabotata na Klubot na roditeli i nivnite mentalno retardirani deca (br. 4/1998).

Odràn prviot nau~no-stru~en kongres na defektolozite na SR Jugoslavija so me|unarodno u~estvo (br. 4/1998).

Beneficiran raboten sta` za defektolozite vo ustanovite za tretman na dlaboko mentalno retardirani lica (br. 3-4/2000).

121. Petrov Ivajlo Intelektualno vospitanie vo somatopedskite ustanovi

(br. 1/1998). Psihoterapevtski metodi za rabota so decata so cerebralna

paraliza (br. 1-2/2000). 122. Panovski Mihail

Odràn golem veligdenski kros za hendikepirani deca (br. 2-3/1998).

123. Peeva Darina Od praktikata po artterapija vo Dnevniot centar za deca i

mladinci so pre~ki vo psihofizi~kiot razvitok-Blagoevgrad (br. 3-4/1999).

124. Petrevski Zlatko Organizacija na proizvodna rabota za u~enici so lesni pre~ki

vo psihi~kiot razvoj vo POU "Idnina”-Skopje (br. 1-2/2000). Profesionalnata orientacija vo posebno osnovno u~ili{te

(br. 3-4/2000)

125. Petrova Verica, Petrov Risto Vklu~enost vo predu~ili{nite ustanovi-preduslov za uspe{no

obrazovanie i rehabilitacija na licata so pre~ki vo razvojot (br. 2/1997).

126. Razmovska Vasilka Koordinacijata na rabotata na Zavodot za rehabilitacija na

sluh, govor i glas-Bitola so ustanovite i kadrite od oblasta na zdravstvoto, socijalnata za{tita i obrazivanieto (br. 2-3/1998).

126/1 Razmovska Vasilka, Vesna Stepanovska, Blagoj Nedelkovski Ranoto otkrivawe na sigmatizmot kako posledica na lesnata

nagluvost (br. 2/1997). 126/2 Razmovska Vasilka, Dolevska Vasilka

Zaostanuvawe vo razvitokot na govorot, rano otkrivawe i negoviot tretman (br. 2-3/1998).

127. Risteski Tihomir Nekoi aspekti na podgotvitelnite aktivnosti za rabotata

(profesionalna) orientacija kaj decata so o{teten sluh vo


predu~ili{niot period

128. Radulovi} Koviqka Rana detekcija na decata so mentalna retardacija (br. 4/1997).

129. Radojkovi} Ana, Golubovi} Slavica, Dejan Radojkovi} Raniot razvoj na govorot i interakcijata me|u majkata i deteto

(br. 2-3/1998). 130. Radulov Vladimir

Integrirano obrazovanie vo Francija za deca so specifi~ni edukativni potrebi (br. 2-3/1998).

131. Ristevska Aneta Ranata detekcija i rasporeduvaweto na decata so pre~ki vo

razvojot vo op{tina Prilep (br. 1/1998). 132. Stikova E., Q. Paneva, F. Tozija

Obezbedenost na zdravstvenata za{tita na detskata populacija so poseben osvrt vrz indikatorite na zdravstvenata sostojba vo perinatalniot period i ranata detska vozrast.

133. Stamenkova-Trajkova Verica, Ivan Trajkov Semejstvoto i raniot tretman na deteto so pre~ki vo

intelektualniot razvoj (br. 2/1997). 134. Skuber Petar

Smislata na raniot po~etok (dobrite rezultati na raniot po~etok) (br. 2/1997).

135. Soltirova Elizabet Opredeleni re{enija vo Zakonskata regulativa za licata so

pre~ki vo razvojot vo Republika Makedonija (br. 2/1997). Savi} Qubomir, Cvetkovi} @ivoin, Pavlovi} Sowa:

"@ivotot i rabotata na Valentin Aj” (prikaz) (br. 2-3/1998). 135/1 Soltirova E., Dimitrova D.

Stanika Diki}: "Tiflologija” (br. 4/1997)

136. Slavenska Stanka Od kaùvawata na promocijata na prviot broj na spisanieto

"Defektolo{ka teorija i praktika” "Blagoroden anga`man so visoko profesionalen odnos” (br. 2/1997).

137. Stoilkovi} Slobodanka Rana dijagnostika i tretman na o{tetuvaweto na sluhot

(br. 3/1997). 138. Sotirovska-Sirvini M., Naumovska Q., Razmovska V., Vojnovska V.

Opfat na deca popre~eni vo razvojot vo ustanovata za dneven prestoj na decata ”Estreja Mara” vo Bitola (br. 3/1997).


139. Stan~eva-Popkostadinova Vaska, Vawa Georgieva Grupi za samopomo{ za roditeli na mentalno retardirani lica

(br. 3/1997). 140. Sazdova Gordana, Anastasova Dragica

Centarot za socijalna rabota kako staratelski organ za za{tita na decata popre~eni vo psihofizi~kiot razvoj, ostanati bez roditelska grià (br. 3/1997).

141. Sotirovska-Sirvini M., L. Kozar Rana detekcija na slabovidnosta kaj pred{kolskite deca preku

sistematski pregledi na 3 i 5 godini vo Bitola (br. 4/1997). 142. Sofijanov Nikola, Kuturec Marija, Duma Filip,

Saboli}-Avramovska Vesna, Sofijanova-Spasovska Aspazija Naru{uvawe na vnimanieto kaj hiperaktivnoto dete kako

naj~esta pri~ina za pojavata na polesni formi na mentalen deficit kaj decata (br. 1/1998).

143. Sto{qevi} Miodrag Za defektologijata na multicipliranite o{tetuvawa

(br. 1/1998). 144. Sokolovski @ivko, Kaqa~a Svetlana, \uri} Aleksandar

Vlijanieto na socijalnite faktori vrz procesot na sozananieto na umereno retardiranite deca i mladina (br. 1/1999)

145. Simi}-Jovanovi} Nadica: Procena na komunikativnoto odnesuvawe kako osnova za

dijagnostikata i planiraweto na tretmanot na naru{uvaweto na komunikacijata kaj decata so autizam (br. 3-4/2000).

146. Tortevska Violeta Ulogata na logopedot vo vlijanieto vrz razvojot na govorot i

jazikot kaj decata so centralni o{tetuvawa i instruktivno sovetodavna rabota na roditelite (br. 2/1997).

147. Trajkovski Dimitar Nekoi aspekti na za{titata na nesposobnite za rabota i na

invalidnite lica (br. 3/1997). Nekoi aspekti na socijalnata za{titata na decata (br. 4/1998).

148. Talevska Sneàna Brojnata zastapenost na decata so o{teten vid na teritorijata

na grad Skopje i organizacijata na rabotata so ovaa populacija na predu~ili{na vozrast (br. 3/1997).

149. Tim~ev L. Igrata i deteto (br. 3/1997).


150. Tatareva Bojka, Krsteva Olijana Mestoto na gestovniot jazik na sistemot za edukacija na gluvite

deca vo Danska, SAD i vo [vedska (br. 1/1998). 151. Temkov Kiril

D-r Trajan Gocevski: "Obrazoven Menaxment” (prikaz) (br. 2-3/1998).

Eti~kite aspekti na socijalnata za{tita na decata (br. 4/1998). Defektologijata kako sistem i realizacija-kon izdanieto

na knigata "Osnovi na defektolo{kata teorija i praktika” od d-r Qup~o Ajdinski, d-r Goran Ajdinski i Zoran~o Mihailov (br. 1-2/1999).

152. Trajkovski Vladimir Zna~eweto na mitohondrijalnite zaboluvawa vo defektologijata

(br. 3-4/1999). Odràni prvite defektolo{ki "Studentski denovi”

(br. 1-2/1999) i (br. 3-4/1999). 152/1 Trajkovski V, Spirovski M.

Imunodijagnostikata i imunoterapijata na autizmot (br. 1-2/2000).

Formirano makedonsko nau~no zdruènie za autizam (br. 1-2/2000).

Potpi{an dogovor za sorabotka vo oblasta na defektologijata me|u Filozofskiot fakultet-Skopje i Defektolo{kiot fakultet-Belgrad (br. 1/1998).

Medicinska genetika i etika (br. 1-2/1999). Odràni studentski defektolo{ki seminar so me|unarodno

u~estvo (br. 1-2/2000). 153. D-r Anastas Lakovski

"Psihogenetika” (prikaz)

154. ]aeva-Pejkovska, B. Apostolovski, D. Efinski, S. Nikolova Ulogata na mediko-genetskoto sovetuvali{te so Citogenetskata

labaratorija vo ranata detekcija i prevencija na lica so pre~ki vo psihofizi~kiot razvoj (br. 1/1997).

155. ]ordi} A., Ivanovi} P., Luki} D., Bojanin S. Vlijanieto na Vigotski i Pijaè vrz razvojot na defektologijata

(br. 1/1997).

155. ]ordi} Aleksandar Problemi na ranata klini~ka defektolo{ka dijagnostika

(br. 2/1997).


Komunikacijata kako problem na defektologijata (br. 3-4/1999). 157. Filipova S., Jankova R., Ikodinovi}-Talevska N.

Zna~eweto na timskata rabota pri postavuvaweto na logopedskata dijagnoza

158. Filipova S., Levenska G., Ikodinovi}-Talevska N. Zna~eweto na logopedskata preventiva kako vaèn faktor za

pravilniot razvoj na govorot kaj deteto (br. 3-4/1999). Govorot kaj deca so Dawnoy Syndrom (br. 3-4/1999).

159. Filipova Silvana, Risto Petrov Dominantna lateralizacija na gornite ekstremiteti kaj decata

so lesna i umerena mentalna retardacija (br. 1-2/2000). 160. Funa Biljana

Nekoi aspekti na podgotvenosta na vospituva~ite i u~itelite za otkrivawe na lesno mentalno retardiranite deca i nivnoto integrativno obrazovanie (br. 2-3/1998).

161. Hristova Svetlana Semejstvoto i deteto so intelektualna popre~enost-novi

funkcii vo uslovite na tranzicija (br. 4/1997). 162. Haxievski Jove

Nekoi aspekti od rabotata na psihologot-ge{talt-terapevt vo razvojnoto sovetuvali{te vo Bitola (br. 1/1998).

163. în~eva Stefka, Georgieva Vawa, Valentina [i{a Izgotvuvawe na pravila na odnesuvaweto na decata so psihi~ki

rastrojstva vospituvani vo specijalni gradinki (br. 1/1997). 164. âdinovski Tase, Darkovski Stojan

Rano otkrivawe, dijagnoza i izvestuvawe na roditelite za mentalnata retardacija kaj deteto (br. 2/1997).

165. âdiev Slav~o Audiometrija-prv ~ekor kon rana detekcija (br. 3/1997).

166. î~evska Nata{a Vinka Musta}: "Rabota so u~enicite so pre~ki vo razvojot vo

osnovnoto u~ili{te” (prikaz) (br. 3/1997). U~estvo na sportisti od R. Makedonija na XIII sportski igri na

gluvite, odràni vo Kopenhagen (br. 3/1997).

Naskoro }e bide izdaden Re~nik na znakoven jazik (br. 3/1997). 167. î~evska-Jovanova Nata{a

Rehabilitacija na licata so cerebralna paraliza (br. 1-2/2000).

Vlijanieto na somatopedskiot tretman vrz vitalniot kapacitet (vk) kaj lesno mentalno nedovolno razvienite


u~enici (br. 3-4/2000).

168. ôneva Qubica Nekoi pova`ni karakteristiki za zadovoluvawe na potrebite

na invalidnite lica vo R. Makedonija (br. 4/1998). 169. âkarova P., Komisijska D., Kostov K., Sivrev D., Jov~eva V.,

âkarova R., Said M., Marinov R., Aleksieva M., Mil~eva Hr., [i{kov At.

Skrining na psihi~kite naru{uvawa vo odnesuvawata kaj decata od 3-6 godi{na vozrast (br. 1-2/1999).

170. [iki} Nada, Iva~evi}-Desnica Jelena Afazija-Epilepsija sindrom Landau-Kleffner (br. 2/1997).

171. Cvetkova Mira Stavot na roditelite vo odnos na ranata intervencija

kaj decata so o{teten vid (br. 2/1999). 172. C. M. van Rijsvik

Specijalnoto obrazovanie vo Holandija (br. 4/1997). 173. Xonson Tajr

Inkluzivno obrazovanie (br. 4/1998).

IV. Poddr{ka na spisanieto vo izminative ~etiri godini

Za àl, treba da se naglasi deka Spisanieto se pojavi i izleguva{e vo mo{ne teòk period na Makedonija, vo period na tranzicija kade {to haosot vo transformacijata na ekonomskata i socijalnata sfera kako i na celokupnoto ìveewe, ne moè{e da ne se odrazi nepovolno i vrz izdavaweto na ova Spisanie. No i pokraj site te{kotii od ekonomska priroda blagodarenie na razbirawata na ministerstvata za nauka, za obrazovanie, za trud i socijalna politika i Filozofskiot fakultet bea obezbeduvani minimalni finansiski sredstva potrebni re~isi samo za pe~atewe na Spisanieto.

Ne treba da se zanemari faktot deka dosega{noto izleguvawe na Spisanieto ima{e moralna i finansiska poddr{ka, pred s¢, od Filozofskiot fakultet-Institutot za defektologija-Skopje kako i od opredelen broj socijalno humanitarni organizacii i donatori.

Poddr{ka na Spisanieto mu dadoa i pogolemiot broj doma{ni i stranski avtori {to objavuvaa svoi nau~ni i stru~ni trudovi bez da baraat avtorski nadomest. Toa pretstavuva{e mo{ne silna ohrabruva~ka energija za lu|eto koi neposredno go organiziraa podgotvuvaweto na spisanieto, pred s¢, volonterski i so svoevidna magi~nost vrzani za defektolo{kata profesija i bogatoto iskustvo vo izdava~kata dejnost. Imaj}i go toa predvid Redakcijata im izrazuva golema blagodarnost na site {to dadoa svoeviden prilog za dosega{noto uspe{no izleguvawe na Spisanieto.


v. Problemi, poraki i perspektivi vo natamo{noto izdavawe na spisanieto

Poa|aj}i od brojot na sorabotnicite, odnosno avtorite koi prete`no se nau~nici i stru~ni rabotnici (teoreti~ari i prakti~ari) kako od na{ata zemja i pogolem broj zemji od Balkanot i Evropa, moème da zaklu~ime deka Spisanieto ja opravda i ja potvrdi svojata fizionomija (so 12 raznovidni) "rubriki” vo koi moè da se najde prostor da bidat prezen-tirani najgolemiot broj od inzvonredno {irokiot registar na problemi na hendikepiranite lica {to go okupiraat semejstvoto i op{testvoto, kako i naukata i praktikata so celokupniot kadrovski potencijal.

Spored vakvite sogleduvawa i iskaùvawata na pogolemiot broj korisnici (konsumenti) na Spisanieto (pokraj stru~wacite od razni profesii) roditelite, pretstavnici na ustanovi, socijalno-humanitarni i drugi organizacii, Redakcijata ocenuva deka e postignato zavidno nivo na spisanieto gledano kako od stru~en taka i od likovno-grafi~ki aspekt. No isto taka go deli misleweto deka vo malku podobri materijalni, pred s¢ finansiski uslovi, kvalitetot na Spisanieto za brzo vreme moè da bide ne samo podobren tuku da ima i standardno svetsko nivo.

Vo smisla na toa {to e re~eno, ako najobjektivno se ocenat postoj-nite mo`nosti na dràvata, ova Spisanie {to pokriva problemi od oblasta na defektologijata, medicinata, pedagogijata, psihologijata, soci-jalnata politika, pravoto i dr. moè soodvetno da bide materijalno-finansiski obezbedeno od mnogu dràvni organi i donatori, dotolku pove}e {to dosega{nite tro{oci se pove}e od minimalni i vo najgolema mera se odnesuvaat na podgotovkata i pe~atarskite tro{oci {to iznesu-vaat od 3 do 5 iljadi DEM za eden broj. No i pokraj mnogute fondacii, socijalno-humanitarni i drugi dobrotvorni i nevladini organizacii i institucii koi ako go pomognat Spisanieto i so sosem za niv bezna~ajni finansiski sredstva toa moè ne samo redovno da izleguva tuku i bitno da go zajakne kvalitetot kako i sega{niot skromen tira` od 500 primeroci.

Sega{nata te{ka finansiska polo`ba na Spisanieto {to }e uslovi prekid na natamo{no izleguvawe ne e od objektivna priroda. Koga soodvetnite strukturi na dràvata i na drugite nevladini organizacii bi pokaàle samo malo razbirawe, problemite }e bidat brzo nadminati.

Se nadevame i o~ekuvame deka mestoto i ulogata na Spisanieto vo makedonskata kulturna istorija }e bidat soodvetno vrednuvani i }e bidat iznajdeni re{enija da ne se prekine kontinuitetot vo izdavaweto na Spisanieto.

Documents

009-032-KON ^ETIRIGODI[NOTO IZLEGUVAWE NA SPISANIETO